ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ

1. Ως και σαν
Το μόριο ως συνοδεύει κατηγορούμενο, το οποίο συμφωνεί ως προς την πτώση με το
προσδιοριζόμενο ουσιαστικό.
π.χ. Με την ιδιότητα του ως μαθητή (και όχι: ως μαθητής).
Η αποστολή τους ως επιστημόνων (και όχι: ως επιστήμονες).

Το μόριο σαν χρησιμοποιείται κυρίως στις παρομοιώσεις.

π.χ. Διαβάζει σαν μαθητής (χωρίς να είναι).

Προσοχή: γράφουμε χωρίς το ως:

Σκοπό του είχε...
Θέμα είχε...
Αφετηρία είχε...
-----------------------------------------------------------------------------------------------------
2. Το ρήμα βάλλω και τα σύνθετα του
► Γράφονται με δύο -λ- στους εξακολουθητικούς χρόνους.
π.χ. Διαβάλλει πάντα τους συνεργάτες του.
Για πολλά χρόνια επέβαλλε τη γνώμη του.
Θα επιβάλλεις μόνιμα τις επιθυμίες σου;
► Γράφονται με ένα -λ- στους στιγμιαίους και συντελεσμένους χρόνους.
π.χ. Η ομάδα στο χθεσινό αγώνα επέβαλε το παιχνίδι της.
Σήμερα κατέβαλε σοβαρή προσπάθεια.
Στην πρώτη συνάντηση επιχείρησε να επιβάλει τη θέληση του.
Έχει (είχε, θα έχει) υποβάλει την παραίτηση του.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
3. Ο ενεστώτας και ο αόριστος των συνθέτων του άγω (π.χ. διεξάγω, εισάγω κ.α.)

π.χ. Ο πρωθυπουργός πήγε στο Παρίσι να διεξαγάγει συνομιλίες (μια φορά).

Αποφασίστηκε η ομάδα, για την επόμενη περίοδο, να διεξάγει όλους τους
αγώνες στο νέο γήπεδο (πάντοτε).
------------------------------------------------------------------------------------------------------
4. H χρήση των αποθετικών (σε -μαι) ρημάτων, όπως:
διαπραγματεύομαι, επεξεργάζομαι, εκμεταλλεύομαι, μεταχειρίζομαι, διαχειρίζομαι κ.α.
Γράφουμε:
π.χ. Οι επενδυτές διαπραγματεύονται την τιμή των μετοχών τους. (και όχι: οι
μετοχές διαπραγματεύονται στο χρηματιστήριο από τους επενδυτές)

π.χ. Επεξεργάζονται το προϊόν με επιμέλεια (και όχι: το προϊόν επεξεργάζεται...)

π.χ. Ορισμένοι εργαζόμενοι είναι αντικείμενο εκμετάλλευσης των εργοδοτών

τους ή Οι εργοδότες εκμεταλλεύονται ορισμένους εργαζομένους (και όχι: οι
εργαζόμενοι εκμεταλλεύονται από τους εργοδότες τους).
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
5. H προστακτική του αορίστου δεν παίρνει αύξηση.
Γράφουμε: υπόγραψε το (και όχι: υπέγραψε το)
απάντησε μου (και όχι: απήντησε μου)
παράγγειλε μου (και όχι: παρήγγειλε μου) κ.λπ.
6. Το ρήμα διαρρέω δεν παίρνει αντικείμενο.
(π.χ. τις λέξεις πληροφορίες, ειδήσεις κ.λπ.).
Γράφουμε: Ο δημοσιογράφος διοχέτευσε τις πληροφορίες ή άφησε να
διαρρεύσουν...(και όχι: διέρρευσε τις πληροφορίες).
------------------------------------------------------------------------------------------------------
7. Η αύξηση διατηρείται όταν τονίζεται.
Γράφουμε: εξέφρασε τις απόψεις του.
εκφράσαμε τις απόψεις μας.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
8. Προσέχουμε την ορθογραφία των ρημάτων:
αντεπεξέρχομαι (και όχι: ανταπεξέρχομαι)
απαθανατίζω (και όχι: αποθανατίζω)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
9. Η ορθογραφία ορισμένων επιρρημάτων:
Γράφουμε:
προηγουμένως (και όχι: προηγούμενα)
ενδεχομένως (και όχι: ενδεχόμενα)
επομένως (και όχι: επόμενα)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
10. Τα θηλυκά επίθετα σε –ης:
Γράφουμε:
η διεθνής συνθήκη
της διεθνούς συνθήκης (και όχι: της διεθνής...)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
11. Το ευφωνικό -ν-
(1. στο άρθρο: τον, την 2. στο αριθμ.: έναν 3. στην αντων.: αυτήν, την 4. στα άκλιτα:
δεν, μην) διατηρείται μετά από φωνήεν ή από: κ, π, τ, μπ, ντ, γκ, τζ, τσ, ξ, ψ
Γράφουμε: π.χ. Την κίνηση, τον κόσμο, έναν ψυχισμό κ.α. π.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
12. Το επικεφαλής είναι επίρρημα.
Γράφουμε:
Συνάντησε τον επικεφαλής της αποστολής (και όχι: τον επικεφαλή...).
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
13. Τα ότι και ό,τι:
• ό,τι = οτιδήποτε
• ότι (ειδικός σύνδεσμος) = πως
π.χ. Ό,τι πεις, είναι σεβαστό.
Δηλώνει ότι υπηρέτησε...
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
14. Η ορθογραφία των μετοχών:
-οντας, -ώντας (π.χ. θέτοντας, κρατώντας)
-όμενος (π.χ. διαφημιζόμενος)
Προσοχή: οι μετοχές ρημάτων που τονίζονται στη λήγουσα και προέρχονται από τα
συνηρημένα ρήματα σε -άω>ώ της αρχαίας ελληνικής, λήγουν σε -ώμενος.
π.χ. Το εκτιμώμενο ποσό, το προσδοκώμενο όριο.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
15. Η σύνταξη της μετοχής σε -οντας (-ώντας)
Το υποκείμενό της είναι το ίδιο με αυτό του ρήματος.
π.χ. Θέτοντας υψηλούς στόχους, αγωνίζεται...
 16. Τα λεξιλογικά ζεύγη που συγχέουμε συνήθως:

τέλεια = με τελειότητα τελείως = εντελώς

έκτακτα = ευχάριστα, θαυμάσια, εκτάκτως = ξαφνικά

ωραία

άμεσα (τροπ. επίρρ.) = απευθείας, αμέσως (χρον. επίρρ.) = τώρα,

χωρίς τη μεσολάβηση κάποιου στη στιγμή

καταρχήν = βασικά, σε γενικές καταρχάς = στην αρχή, πρώτα

γραμμές πρώτα

ιδιαίτερα = υπερβολικά ιδιαιτέρως = ξεχωριστά

απλά = με απλό τρόπο απλώς = μόνο

ευχάριστα = απολαυστικά ευχαρίστως = πρόθυμα

αδιάκριτα = με αγένεια αδιακρίτως = χωρίς εξαίρεση

17. Γράφονται με μία λέξη:

απαρχής, απεναντίας, απευθείας, αφότου, ειδάλλως, ειδεμή, ενόσω, εξαιτίας, εξάλλου,

εξαρχής, εξίσου, επικεφαλής, επιπλέον, εφόσον, καθένας (καθεμιά, καθένα), καθετί,
κατεξοχήν, κατευθείαν, μολαταύτα, μολονότι, ολωσδιόλου, οπωσδήποτε, προπάντων,
υπόψη, ωστόσο.
---------------------------------------------------------------------------------------------------
18. Τα απόλυτα αριθμητικά:
• Από το 13 ως το 19 γράφονται με μια λέξη π.χ. δεκατρία,.
• Από το 21 και πέρα γράφονται σε χωριστές λέξεις π.χ. είκοσι πέντε.
----------------------------------------------------------------------------------------------------
19. Τα περιφραστικά παραθετικά επιθέτων και επιρρημάτων σχηματίζουν:

► το συγκριτικό με το: πιο + θετικό (π.χ. πιο καλός, πιο καλά)

► το υπερθετικό των επιθέτων με το: ο πιο + θετικός (π.χ. ο πιο καλός),
των επιρρημάτων με το: πολύ (πολύ) + θετικό (π.χ. πολύ καλά)
20. Πότε βάζουμε κόμμα.

Χωρίζονται με κόμμα:

α. Επιρρήματα στην αρχή προτάσεων.

π.χ. Επομένως, η καταναλωτική κοινωνία αλλοτριώνει...

β. Όμοιοι όροι ασύνδετοι

π.χ. Η παιδεία αναπτύσσει την κρίση, την αντίληψη, τη διορατικότητα...

γ. Η παράθεση και η επεξήγηση.

π.χ. Ο παρορμητισμός, χαρακτηριστικό των νέων...
Το κύριο στοιχείο των επαναστάσεων, η μαζική συμμετοχή του λαού…

δ. Οι δευτερεύουσες από τις κύριες προτάσεις

(χρονικές, αιτιολογικές, υποθετικές, εναντιωματικές, τελικές, συμπερασματικές,
αναφορικές, παραθετικές, παραβολικές).
π.χ. Ο σύγχρονος άνθρωπος, αν και βελτίωσε σημαντικά το βιοτικό του
επίπεδο, υποβάθμισε…
Η διαφήμιση επιδρά αρνητικά στην προσωπικότητα του ανθρώπου,
επειδή προβάλλει αρνητικά πρότυπα.

Προσοχή. Δε χωρίζονται οι: πλάγιες ερωτήσεις, ειδικές, ενδοτικές,

βουλητικές, τελικές που εισάγονται με το να, αναφορικές προσδιοριστικές.
π.χ. Είναι βέβαιο ότι η κατάκτηση των στόχων προϋποθέτει προγραμματισμό
και συνεχή προσπάθεια.

ε. Οι προτάσεις που αρχίζουν με το χωρίς να (ιδίως όταν προηγούνται ή είναι

μεγάλες)
π.χ. Ο καταναλωτής επιδιώκει την ικανοποίηση πλασματικών αναγκών, χωρίς να
συνειδητοποιεί ότι υπονομεύει την ψυχολογική του ελευθερία.

στ. Οι κύριες και οι δευτερεύουσες προτάσεις, όταν συνδέονται μεταξύ τους

αντιθετικά.
π.χ. Η προσπάθεια του ήταν επίμονη, αλλά δεν είχε τα αναμενόμενα
αποτελέσματα.

ζ. Οι μετοχικές προτάσεις, όταν έχουν θέση επεξήγησης ή είναι μεγάλες.

π.χ. Οι ισχυρές χώρες παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο, επεμβαίνοντας
στρατιωτικά σε διάφορα μέρη της γης.

η. Η κλητική προσφώνηση
π.χ. Με την επιστολή αυτή, κ. υπουργέ, επιθυμώ...
21. Προσέχουμε το β' πληθυντικό πρόσωπο της προστακτικής του ενεργητικού
αορίστου.
Γράφουμε: αναθεωρήστε τις απόψεις σας (όχι: αναθεωρείστε)
εξηγήστε τη σχέση (όχι: εξηγείστε)
ακολουθήστε την πορεία (όχι: ακολουθείστε)
απαντήστε στις ερωτήσεις (όχι: απαντείστε)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
22. H αναφορική αντωνυμία: όσος, όση, όσο.

π.χ.
- Επιβάλλεται να ασχοληθούμε με τα προβλήματα όλων όσοι ζουν σε υποβαθμισμένες
περιοχές.
[Το «όσοι» είναι υποκείμενο του ρήματος της αναφορικής πρότασης την
οποία εισάγει]
(Όχι: με τα προβλήματα όλων όσων ζουν...)

Το «όσους» είναι σωστό στην παρακάτω πρόταση:

- Δείχνει ενδιαφέρον για όσους έχει στην υπηρεσία του
[Εδώ χρησιμοποιείται η αιτιατική, επειδή το «όσους» είναι αντικείμενο του ρήματος
«έχει»].