Με τα πανιά της αισιοδοξίας

ΞΑΝΘΙΠΠΗ ΖΑΧΟΠΟΥΛΟΥ
«Βαθύς Ουρανός Βυθός θάλασσας»
Εκδ. Ροδακιό, 2020, σ. 68

Αν μπορούσα να μείνω σε ένα μόνο χαρακτηριστικό της ποιητικής συλλογής της

Ξανθίππης Ζαχοπούλου, θα επέλεγα την αισιοδοξία. Η πρώτη ύλη της λογοτεχνίας
είναι, κατά κανόνα, η αγωνία, ο πόνος και το κακό. Σπάνια διαβάζουμε τόσο
αισιόδοξη ποίηση, η οποία τόσο ως προς τον γενικό τόνο που τη διαπνέει, όσο και
στα θέματα είναι ελυτικής καταγωγής.
Πρόκειται για μια λυρική ποίηση με την αθωότητα που έχει το λευκό πανάκι που
πλέει στη γαλάζια θάλασσα και αναζητά τη διαφάνεια και την ομορφιά του κόσμου.
Η τρίπτυχη δεύτερη συλλογή της Ζαχοπούλου περιλαμβάνει τις ενότητες «Βαθύς
ουρανός βυθός θάλασσας», «Πτέρωτας» και «Μικρή κατεργάρα άνοιξη» με σαράντα
ποιήματα και την εναλλαγή από ολιγόστιχα σε πολύστιχα ή ακαριαίο λόγο, συν ένα
μικρό πεζό δίκην συνοπτικής ομολογίας πίστεως και προσωπικής ποιητικής ηθικής.
Της ποίησης, δηλαδή, ως βήμα πέρα από την αγοραία λογική, ως αναβαπτισμένη
όραση στην παρθενικότητα των πραγμάτων. Αυτό το αισθητικό της πιστεύω
κωδικοποιείται και εκφράζεται εμπράγματα με τα ποιήματα της παρούσας
συλλογής.
Ο έρωτας είναι μια από τις βασικές θεματικές. Έρωτας μεθυστικός, καλοκαιρινός,
που ανιχνεύει με την αφή τη γεωγραφία των γυμνών σωμάτων και τη θέρμη των
σεντονιών.
Οι ποιητές συνήθως διεκτραγωδούν, με πλησμονή και χωρίς οικονομία, τον πόνο
του ιδιωτικού τους βίου. Αντίθετα, στην παρούσα συλλογή υπάρχει μια αθωότητα του
υποκειμένου της γραφής, πνέει ένας ούριος άνεμος που πασχίζει να συλλαβίσει την
«αόρατη των λουλουδιών γεωμετρία». «Λευκό πανάκι θα ανοίξω/ και θα σου στείλω/
το πιο γαλάζιο σ’ αγαπώ/ ταξιδεμένο/ Στεριά ν’ απλώσεις/ και να μου στρώσεις/
λευκό νησί σ’ ένα κορμί/ αγαπημένο».
Θα έλεγα ότι η γραμματική της γλώσσας της είναι θαλασσινή. Ακριβέστερα,
χτίζεται με τα σύμβολα της φύσης, η παρουσία της οποίας είναι κυριαρχική στη
συλλογή, με μια εικονοποιία που εξαντλεί τα σύμβολα του θαλασσινού κόσμου, όπως
σηματοδοτείται ήδη από τον αντιπροσωπευτικό τίτλο. «Μια θάλασσα μας δόθηκε/
εκεί να ισορροπήσουμε/ με τις πατούσες κύματα/ με τους ανέμους πίστη μας/ και με
τους βράχους στήριγμα/ Οι γλάροι ν’ ανεβαίνουνε/ ψηλά ως την αλήθεια μας/ και
μέσα στους ορίζοντες/ να χάνεται ο κόσμος μας».
Ο ποιητικός λόγος ελέγχει το υλικό του και κατορθώνει να εκφράσει αυτό που
επιδιώκει με τη μεταφορική γλώσσα και τα σύμβολα της ποίησης. Πρωτοπρόσωπος
όταν υπερχειλίζει η ένταση του ερωτικού συναισθήματος, σε δεύτερο ενικό για τον
αποδέκτη, αλλά και ως προσωπείο, σε πρώτο και τρίτο πληθυντικό όταν εκφράζει το
κοινό αίσθημα: «Μ’ αυτούς που κάναν την Αγάπη/ ακρογιαλιά για να ’χει νόημα ο
ήλιος/ Τα χέρια τους κλαδιά για να ακουμπάνε τα πουλιά».
Παρ’ όλο που ο έρωτας είναι βασική θεματική στη συλλογή, το «Με αφορμή το
Υπόγειο» - του Ντοστογιέφσκι- υποδεικνύει μια άλλη κατεύθυνση στην ποίησή της.
Μια φλέβα ανεκμετάλλευτη, που εδώ εμφανίζεται ελλειπτικά. Δεν είναι μόνον η
διακειμενικότητα και μια φιλοσοφική κατεύθυνση που αρδεύει το ποίημα, αλλά ότι
κατέχει τα γλωσσικά εργαλεία να παίξει σε όλη την ποιητική κλίμακα. Εν
προκειμένω, στον αντίποδα της αισιοδοξίας και της ομορφιάς: να εκφράσει τον
ανθρώπινο πόνο με μεταφορές χωρίς να ξεπέσει στην αισθηματολογία, με τη δύναμη
και την ακρίβεια των εικόνων, να εκφράσει το στοχασμό της και να ανοίξει διάλογο
με ένα από τα πιο σημαντικά έργα της παγκόσμιας πεζογραφίας χωρίς να
παραβιάσει την ποιητική συνθήκη.
Η ποιητική συλλογή της Ξανθίππης Ζαχοπούλου –κόντρα στο ποιητικό ρεύμα της
εποχής- είναι μια δροσερή ανάσα στους δύσκολους καιρούς που ζούμε, μια νησίδα
αισιοδοξίας στο πέλαγος του φόβου και στο ζόφο των ημερών.

Ο Μάκης Καραγιάννης είναι πεζογράφος και κριτικός