Professional Documents
Culture Documents
Retinopathy of Prematurity
Retinopathy of Prematurity
บทความพิเศษ
RetinopathyofPrematurity
ฐติพรรัตนพจนารถ
กองจักษุกรรม โรงพยาบาลพระมงกุฎเกลา
56 ฐตพิ ร รัตนพจนารถ
growthhormone,insulinlikegrowthfactor,angiopoie-
tin 1และ2อยูระหว
างการศึกษา ความรุนแรง(Stage)
Stage 1 เห็นเสนแบง(demarcationline)ระหวางจอประสาท
ปจจัยเสีย่ ง ตาทีมี่ เลือดไปเลีย้ งและจอประสาทตาทีขาด
่ เลือด(avas-
น้ําหนักแรกคลอดและอายุครรภเปนปจจัยเสี่ยงสําคัญนอก cularretina)
เหนือจากการไดรับออกซิเจนในการเกิดROPอุบัติการณและ Stage 2 เกิดเสนเลือดผิดปกติงอก(neovascularization)
ความ รุนแรงเพิ่มขึ้นเมื่อน้ําหนักแรกคลอดนอยและอายุครรภ แต ยัง อยู ใน ชั้น จอ ประสาท ตา เห็น เปน ขอบ นูน
นอย5ซึง่ ทารกเหลานีมั้ กไดรบั ออกซิเจนเปนเวลานานดัวยปจจัย (ridge) ระหวางจอประสาทตาทีมี่ เลือดไปเลีย้ งและจอ
เสีย่ งทีเคย
่ มีรายงานเชนการมีโรคอืน่ รวมดวยการไดรบั เลือด ประสาทตาที่ขาดเลือด(avascularretina)
และ pCO2พบวาไมมีนัยสําคัญทางสถิติ Stage 3 เสนเลือดผิดปกติงอกทะลุชัน้ จอประสาทตาเขาไปใน
วุน ตา(extraretinalproliferation)
การวินิจฉัย15,16 Stage 3ในZoneIอาจดูแบนราบไมนูนเหมือน
ตําแหนง(Zone) Stage 3ในZoneIIหรือZoneIIIดังนัน้ กรณีที่
ZoneI ระยะวงกลมซึง่ มีรัศมีเปนสองเทาของระยะทางระหวาง มีROPStage 3ในZoneIหรือรอยตอระหวาง
ขัว้ ประสาทตา (opticdisc)และศูนยกลางจอประสาท ZoneIกับZoneIIควรระวังเปนพิเศษ
ตา(macula)โดยมีจุดศูนยกลางอยูที ขั่ ว้ ประสาทตา Stage 4 จอประสาทตาลอกบางสวน(subtotalretinalde-
(รูปที่ 1) tachment)
ZoneII จอประสาทตาจากขอบนอกของZoneIจนถึงnasal Stage 4A จอประสาทตาลอกไมถึงศูนยกลาง
oraserrata จอประสาทตา
ZoneIII จอประสาท ตาจากขอบนอกของZoneIIจนถึง Stage 4B จอประสาทตาลอกถึงศูนยกลางจอ
temporaloraserrata ประสาทตา
Stage 5 จอประสาทตาลอกทัง้ หมด(totalretinaldetach-
ขอบเขต (Extent) ment)
ขอบเขตคิดเปนclockhourเทียบตามหนาปดนาฬกา(1 Plus disease คือ เสน เลือด บริเวณ สวน หลัง จอ
clockhourเทากับ30องศา) ประสาทตา (posteriorpole)ขยายตัวและคดงอ
รูปที่ 1 แสดงzoneและthresholddisease
Retinopathy of Prematurity 57
Thresholddiseasestage3ROPZoneIIทีมี่ หยอดสามชุดหางกันประมาณ15นาที18ระมัดระวังการใช
จํานวนรวมกัน8clockhoursหรือติดกัน5clockhours Phenylephrineเนือ่ งจากอาจทําใหความดันโลหิตสูง
และมีplusdiseaseรวมดวยเวลาเฉลีย่ (mean) ในการเกิด
thresholdROPคือ36.9สัปดาหpostconceptionalage การรักษา
เมือ่ วินจิ ฉัยวาทารกมีThresholdROPควรทําการรักษาภาย
การตรวจกรอง17 ใน72ชัว่ โมงกอนจะมีจอประสาทตาลอกผูปกครอง ควรไดรบั
1. ทารก ที่ มี น้ําหนัก แรก เกิด นอย กวา 1500 กรัม หรือ ทราบขอมูลและการดําเนินโรคตลอดระยะเวลาที่ผูปวยอยูใน
gestationalageนอยกวาหรือเทากับ28สัปดาหและทารกทีมี่ โรงพยาบาลทัง้ นีผู้ ปกครอง
ควรตระหนักวาผูป ว ยบางรายถึงแม
น้ําหนักระหวาง1500-2000กรัมที่อยูในกลุมเสี่ยงตามการ ไดรบั การวินจิ ฉัยและรักษาตัง้ แตแรกเริม่ แตโรคก็อาจรุนแรงถึง
วินิจฉัยของกุมารแพทยควรไดรับการตรวจจอประสาทตาอยาง ตาบอดไดและการตรวจติดตามผลเปนสิง่ สําคัญยิง่ ตอการรักษา
นอย2ครัง้ โดยจักษุแพทยในรายทีเส ่ นเลือดจอประสาทตาเจริญ 1. การจี้เย็น(cryotherapy)
สมบูรณแลวอาจทําการตรวจเพียงครัง้ เดียว เปนการทําลายจอประสาทสวนที่ขาดเลือดมีผลใหสาร
2. การตรวจครัง้ แรกควรทําระหวาง4-6สัปดาหpostnatal กระตุนการงอกของเสนเลือด(angiogenicfactors)ลดลง
ageหรือภายในสัปดาหที่ 31-33postconceptionalageโดย CRYO-ROPStudyพบวาที่ระยะเวลา15ปกลุมที่ไดรับการ
ใชวันที่ชาที่สุดเปนหลัก รักษามีลักษณะไมพึงประสงคเชนจอประสาทตายน(posterior
retinal fold) และ จอ ประสาท ตาล อก บริเวณ จุด ศูนย กลาง
การตรวจติดตามผล (maculardetachment)30%เมือ่ เทียบกับ51.9%ในกลุม ทีไม ่
1. ทารกทีควร ่ ตรวจทุกสัปดาห ไดรักษา(p<0.0001)และ44.7%ของทารกที่ไดรับการรักษามี
• ROPไมวาระยะใดก็ตามในZoneI สายตานอยกวาหรือเทากับ20/200เทียบกับ64.3%ในกลุม ที่
• ROPในZoneIIStage 3ไมมีplusdisease ไมไดรักษา(p<0.0001)19
• ROPในZoneIIStage 3มีplusdiseaseแต ผลขางเคียงจากการจีเย็
้ นไดแกหนังตาตกเลือดออกใน
ยังไมถึงthresholddisease วุน ตาเลือดออกในเยือ่ บุตาขาวเยือ่ บุตาขาวฉีกขาดหัวใจเตน
• ROPในZoneIIStage 2มีplusdisease ชา
• ทารกแรกคลอดน้าํ หนักนอยกวา1000กรัมและเสน 2. การยิงเลเซอร(laserphotocoagulation)
เลือดยังเจริญเพียงZoneIถึงแมจะยังไมมีROP ใชหลักการทําลายจอประสาทตาสวนทีขาด ่ เลือดเชนเดียว
2. ทารกทีมี่ ROPรุนแรงนอยในZoneIIควรตรวจทุก2 กับการจีเย็ ้ นปจจุบนั การยิงเลเซอรเปนทีนิ่ ยมกวาการจีเย็
้ นเนือ่ ง
สัปดาหรายทียั่ งไมมีROPแตเสนเลือดยังเจริญถึงเพียงZoneI จากมีขอดีคือสามารถรักษาบริเวณสวนหลังของจอประสาทตา
ควรตรวจทุก1-2สัปดาหจนกวาเสนเลือดจะเจริญถึงZoneIII (posteriorpole)ไดดีกวาไมตองเปดแผลทีเยื ่ อ่ บุตาขาวและเกิด
3. ถาเสนเลือดยังเจริญไมสมบูรณในZoneIIแตไมมีROP การอักเสบนอยกวาแตยังมีผลขางเคียงที่พบไดคือกระจกตา
ควรตรวจทุก2-3สัปดาหจนกวาจะถึงZoneIII บวมเลือดออกในชองหนาลูกตา(hyphema)ตอกระจกมาน
4. เสน เลือด ที่ ยัง โต ไม เต็ม ที่ ใน Zone III มัก เจริญ จน ตาฝอ(irisatrophy)สวนหนาของลูกตาขาดเลือด(anterior
สมบูรณROPในZoneIIIมักหายเองโดยไมมีผลขางเคียงแต segmentischemia)
ในรายทีอายุ
่ ครรภนอยมากและพบวาเสนเลือดเจริญถึงZoneIII การฝอตัวของเสนเลือดงอกใหม(neovascularization)
ในการตรวจครั้งแรกซึ่งผิดธรรมดาควรตรวจซ้ําอีกครั้งใน2-3 หลังยิงเลเซอรสวนใหญใชเวลาสองสัปดาหขึน้ ไป20ผลการรักษา
สัปดาห ทีระยะ
่ 10ป พบวาเลเซอรทําใหเกิดการดึงรัง้ ของจอประสาทตา
ยาขยายมานตาในทารกควรใช2% Tropicamideรวมกับ และสายตาสัน้ นอยกวาการจี้เย็น21,22
2.5% Phenylephrineหยอดยาหางกันอยางนอย5นาที 3. การผาตัดดวยวิธี ScleralBuckling
58 ฐตพิ ร รัตนพจนารถ
Retinopathy of Prematurity 59
60 ฐตพิ ร รัตนพจนารถ