1

Kas hücrelerinin fonksiyonel elemanı,

kasılmayı sağlayan myofilamentlerdir.
Myofilamentler, kas hücresi
sitoplazmasının büyük kısmını işgal eder.
Myofilamenlerin iki tipi vardır;
1. Aktin
2. Myozin
Başlıca 3 Tip Kas Vardır.
1. İskelet Kası (Çizgili İstemli)
2. Kalp Kası (Çizgili İstemsiz)
3. Düz Kas (Çizgisiz İstemsiz)
2
Kas Hücresi Sitoplazması=Sarkoplazma

Kas Hücresi Endoplazmik Retikulumu =

Sarkoplazmik Retikulum

Kas Hücresi Membranı = Sarkolemma

adını alır.
3
 İskelet Kasları
• Vücuttaki dokuların en büyüğüdür.
• Şekil açısından fusiform, pennat ve sirküler
olabilir.
• İskelet kasları motor sinirlerle inerve olur.
• Kas hücresi membranına sarkolemma,
endoplazmik retikulumuna sarkoplazmik
retikulum denir.
• Sarkolemma A, I bandı bileşkesinde invagine
olarak transvers tübülleri oluşturur.
• İskelet kası, çok çekirdekli uzun hücrelerden oluşmuştur.

4
• İskelet kasları Uyarılabilirlik (Eksitabilite),
Kasılabilirlik (Kontraksiyon) Uzayabilirlik
(Extansibilite) ve Elastisite özelliklerine
sahiptir.
• Kas hücrelerini endomisyum kuşatır. Bir
çok hücre bir fasikül yapar. Bunu
perimisyum kuşatır. Tüm kası da epimisyum
denen bağ dokuları kuşatır bu yapıların içinde
kasa gelen sinir ve damarlar vardır.
• Miyoglobin, kas dokusunda oksijen depolayan
proteindir.
5
6
• İskelet kasının fonksiyonel birimi
Sarkomerdir.
• Sarkomer bir A bandı ve iki yanında
yarımşar I bandından oluşur.
• İskelet kasları çizgili görünümdedir.

• Işık mikroskobunda koyu görünen bantlar A

bandı açık görünen bandlar I bandıdır.
• A bandında ince ve kalın flamentler vardır. I
bandında ise sadece ince flamanlar vardır.
7
•A bandının ortasında H bandı denen açık
renkli kısım vardır.
• Burada sadece kalın filamentler vardır.

•H bandının ortasında kalın flamanların

birbirine bağlandığı M çizgisi vardır.
• I bandının ortasında ince flamanların
bağlandığı Z çizgisi vardır.

8
9
10
11
12
13
Miyozini (M çizgilerini) Z çizgisine bağlayan esnek protein
Titindir.

Globuler aktin monomerlerini birbirine bağlayan protein

Nebulin’dir.
Aktini hücre zarına bağlayan protein Distrofindir.
Fibriler aktini Z çizgisine bağlayan protein Alfa-Aktinindir.

Z çizgisini, hücre zarına bağlayan protein ise Desmin’dir.

Desmin iskelet kası ve kalp kasında bulunan ara filamandır.

14
Alfa İnterneksin ise Medulla Spinalis ve Optik Sinirde
bulunur.

Troponin ise iskelet kası ve kalp kasında bulunan protein

kompleksidir. Troponin-C nin, kalsiyum bağlayıcı bir protein
olduğu unutulmamalıdır.

15
• Bir kası innerve eden sinir kesilirse;
denervasyon hipersensivitesi, fasikülasyon,
fibrilasyon, dejenerasyon ve atrofi olur.

• Denervasyon hipersensitivitesine sebep olan,

Asetil Kolin Reseptör Sayısının Artışıdır.

• Kasa uyarı gelince ilk mekanik cevap gizli

gevşemedir. Sonra kasılma ve en sonda
gevşeme olur. Gizli gevşeme latent peryot
içindedir.
16
Sarsı: İskelet kasına tek bir uyarı verildiğinde, iskelet kası kasılıp
gevşer.Bu kasılıp gevşemeye sarsı denir. Kasılıp gevşeme için
gereken süreye de sarsı süresi (30-50 ms) denir.

Sumasyon: Tek tek sarsıların birleşerek, kasın kasılma şiddetini

artırmasına sumasyon denir. Daha güçlü kasılma için, daha fazla
kas lifinin kasılmasına Multipl Lif Sumasyonu denir.

17
A. Spasyal (Uzamsal) Sumasyon: Birçok presinaptik hücre, bir
postsinaptik hücreyi aynı anda uyarırsa, bu uyaranlar
postsinaptik hücrede birikir. Bu olaya spasyal (uzamsal)
sumasyon denir. Kasa verilen uyaran şiddeti artırılırsa kasılmaya
katılan motor ünite sayısı artar.

B. Temporal Sumasyon :İskelet kasında aksiyon potansiyeli 2-5

ms kadar sürer. Bu nedenle iskelet kası bu aralıkla uyarılabilir.
Bir iskelet kası peş peşe uyarılırsa kasılmalar birikir ve üst üste
biner. Bu olaya Temporal Sumasyon adı verilir.

18
Tetanus: Kasa artarda verilen iki uyarı arasındaki süre, sarsı
süresinin 1/3'ünden daha kısa/eşit olursa kasılmalar birleşir.
Motor ünitenin maksimum kasılması sağlanmış olur.
Buna Tetanus adı verilir. Sarsı süresi kısa olan kas, daha
kolay tetanize olur. Kalp kası hiçbir zaman tetanize olmaz.

19
Merdiven (Treppe) Olayı

Bir kasa, kası tetanize etmeyecek frekansta uyarı verilirse, her

bir kas sarsısında oluşan kuvvet giderek artar. Buna Merdiven
(Treppe) olayı adı verilir. İki uyarı arasındaki süre, sarsı
süresinin 1/ 3'ünden daha uzundur.
Gevşeme sırasında Ca iyonlarının tamamı SR'ye geri
döndürülemez. Her defasında sitoplazmadaki Ca miktarı
artacağı için, kasılmaya dahil olan aktin miyozin sayısı da artar.
Tetani ve zamansal birikmeden farklıdır.

20
21
22
• İzotonik Kontraksiyon: Kas kasılınca boyu
kısalıyor geliştirdiği kuvvet sabit kalıyorsa bu
izotonik kontraksiyondur. Durmakta olan bir
yükün kaldırılması bu tiptir.
• İzometrik Kontraksiyon; Kas kasılınca boyu
değişmiyor geliştiği kuvvet değişiyorsa bu
izometrik kontraksiyondur. Duvarın itilmesi bu
tiptir.
• Oksotonik Kontraksiyon: Kasın hem geliştirdiği
kuvvetin hem de boyunun değişmesidir. Günlük
hayatta en çok görülen tiptir.
• Uzama Kontraksiyonu: Kastaki elastik
liflerin uzamasıdır. Merdivenden inme bu
tiptir. 23
• Kaslar ne kadar yavaş kısalırsa, o kadar
fazla kuvvet geliştirir.

• Optimal yük kasın en fazla iş yaptığı

yüktür, vücutta kaslar optimal boydadır.

• Vücuttan kas çıkarılınca kısalır buna denge

boyu denir.

24
I. Motor Nöron aracılığıyla, kası tetanize edecek frekansta
uyarı göndermek
II. Kas Lifleriyle sinaps yapan, daha fazla sayıda motor
nöronu uyarmak
III. Egzersiz sırasında motor nörondan salgılanan asetilkolinin
miktarının artırmak
Sağlıklı bir bireyde, biceps kasının oluşturduğu gücü
artırmak için, yukarıdakilerden hangilerini uygulamak etkili
olur?
A. Yalnız III
B. I ve II
C. I ve III
D. II ve III
E. I, II ve III 25
 Kas Kasılması
• Motor Ünite ; Bir Akson ve inerve ettiği kas
liflerinden oluşur.
• Motor sinirden gelen uyarı asetilkolin
salınımına neden olur.
• O da membranda depolarizasyon yapar.
• Bu uyarı transvers tübüle yayılır. Daha sonra
longitudinal tübüle geçer ve hücre içine kalsiyum
ateşi olur.
• Kas hücresinde Membran Potansiyelini başlatan
+
ilk olay, hücre içine Na girişi ile olur.
26
 Sinir-Kas Kavşağı,
Asetilkolin ve Motor Son Plak Potansiyeli
•Nikotinik Asetilkolin Reseptörü, Asetilkolinle açılan
iyon kanalıdır.
•Reseptör, İki Alfa ve Birer Beta, Delta, Gama olarak
beş alt birimden oluşur.
•İki alfa alt birime, iki Ach bağlanınca kanal açılır.
•Çok sayıda Sodyum İyonu, hücre içine girer.
•Kas membranında, Motor Son Plak Potansiyeli (MSPP)
denen lokal potansiyel oluşur.
•MSPP, kas membranında Aksiyon Potansiyelini
başlatır ve kas kasılmasına neden olur.
•MSPP, Nikotinik Ach Reseptörleri ile oluşur.
27
28
Dihidropiridin Reseptörü

29
30
• İntraselüler Ca++ , en fazla Mitokondri ve
Endoplazmik Retikulumdadır.
• SR membranında, Ryanodin Reseptörü, DHP
(Dihidropiridin) Reseptöründen gelen sinyalleri ile
açılarak Ca++ salınımına neden olur. Ca++, SR’den
Sarkoplazmaya salınır
• Kalsiyum 5-10 mol/lt düzeyine gelince
Troponin C’ye bağlanır.
• Bu da Tropomyozinde konformasyonel değişiklik
yaparak, Myozinin Aktine bağlanacağı bölgeyi açar.
• Myozinin başında ATP bağlı durumdadır. Myozin ve
aktinin bağlanacağı bölgede Myozin ATPaz vardır.
31
•Ca2+, Troponin C ‘ye bağlanınca; Troponin-tropomiyozin
kompleksinin konumunu değiştirir. Bu değişiklikle;
Troponin- Tropomiyozin Kompleksi, Miyozin Bağlanma
Bölgelerini açıkta bırakacak şekilde, Aktin üzerinde kayar.
•Ca2+aynı zamanda, miyozin başının, ATPaz aktivitesini
arttırır. ATP hidrolizi ile enerji açığa çıkar.
•Açığa çıkan enerji miyozin başında "depolanır" . Bu enerji
miyozin başını aktin filamentine doğru uzanarak çapraz
köprü oluşturmasında kullanılır.
•Miyozin başları, Güç Vurumu denilen bir hareketle Aktin
Miyofilamentlerini Sarkomer Merkezine Doğru Çeker.
Böylece sarkomer boyu gittikçe kısalır (kasılma gerçekleşir)
•Sarkoplazmada bulunan ATP, kasılmadan sonra miyozin
başına bağlanarak başın aktinden ayrılmasını sağlar.
32
Riyanodin kanalı, ATP kullanmadan fonksiyon
gösterir, SERCA kanalları ise ATP kullanan aktif
Kanallardır.
SERCA (Sarco/Endoplasmic Reticulum
Ca+2ATPase) reseptörü, kalsiyumun
sarkoplazmik retikuluma geri alınmasını sağlayan
ve ATP harcayan kanaldır.

Riyanodin kanalının, kalp kasındaki karşılığı

Fosfolambandır.

33
Kasılma Olayının Sıralanışı
1. Sinirsel Uyaranın MSS’ de oluşumu
2. Alfa Motor Nöron ile Motor Son Plağa iletimi
3. Motor Son Plakta Asetilkolin salınımı ve kas fibrilinde
aksiyon potansiyeli oluşumu
4. Sarkolemma ve T Tüplerine yayılışı
5. SR ve Terminal Sisternalara geçişi
6. Ca++ ‘un Troponin-C'ye bağlanışı
7. Troponin-Tropomiyozin Kompleksinde
Konformasyonel Değişim
8. Çapraz Köprü Oluşumu
9. Konformasyonel Değişim (Güç Vurumu)
10.Miyozin başının ATP bağlayarak serbestlenmesi ve ilk
pozisyona dönme 34
35
• Myozin ATP’yi hidrolize ederek gerekli
enerjiyi sağlar.
• Bu enerjide çapraz köprüyü büker, buna
güç darbesi denir. Bu aktin F-Aktin’dir.
• Üçüncü adımda ATP, myozine bağlanarak
onu Aktinden ayırır.
• Dördüncü adımda, kalsiyum troponinden ayrılarak
serbestleşir.
• Ve tropomyozin eski yerine gelir. Relaksasyon
gerçekleşir. Eğer troponinden kalsiyum ayrılmazsa,
kasılma döngüsü devam eder.
36
• Kas kasılmasında ATP’nin tekrar yapılması
için kullanılan birinci enerji kaynağı
Fosfokreatinindir.*** TUS Eylül 2019

• Dinlenmekte olan iskelet kasında, kan akımı

düşüktür.
• Kas kasıldığında içinden geçen damarlara basınç
uygular ve içlerindeki kan akımı kas gerilmesi
%70‘e ulaştığında tamamen durur.

37
• Kas dokusuna olan kan akımı egzersiz
başlamadan önce artar, bu durumdan nöral
kökenli cevap sorumludur.
• Ama egzersiz başladıktan sonra kas
dokusuna olan kan akımını lokal
mekanizmalar sağlar.
• Bunlar; Doku PO2’sinin düşmesi, Doku
PCO2’sinin artması, K+ birikimi, Kas dokusu
Isı artışı, pH azalması ve vazodilatör
metabolitlerden oluşur.
38
 Kalp Kası
• T tübülüsü, iskeletkasındakinden büyüktür ve Z
çizgisindedir.
• Özelleşmiş bir aktivasyon mekanizması vardır.
Pace maker denen özel hücrelerle kendi kendine
uyarı üretir. Kas hücreleri arası özel
bağlantılar vardır (Discus İnterkalaris) ve
bunlar uyarının bir hücreden bir hücreye
geçmesini sağlar.
• Sinsityum nedeniyle kalp kası, hep ya da hiç
yasasına uyar. Oysa iskelet kasları hep ya da hiç
yasasına uymaz.
39
40
• Aksiyon potansiyeli kasılmayı kendisi
sağlamaz. Aksiyon potansiyelinin çıkardığı
kalsiyum, kalsiyumun ortamda artmasını
uyarır ve kasılma olur. Na+-Ca+2 değişimi, bu
nedenle önemlidir.
• Ca+2 akışı ve aksiyon potansiyeli süresi
tetani ve summasyon oluşmasına engel olur.
Kalbin kasılma kuvveti kalp boşluğuna dolan
kan miktarına bağlıdır. Çünkü sarkomer
boyunu etkiler. Tetani ve summasyon
olmadığı için kalp bir kasılır, bir gevşer bunun
oluşması da önemlidir. Çünkü;
Gevşeme Olmazsa Koronerlere Kan Gitmez.
41
 Düz Kas
• Düz kaslarda Sarkomer yoktur. O nedenle
çizgili değildir.
• İnce flamentler, Dens Body (Koyu Cisim)lere
bağlanmıştır. Dens body’ler genelde
sitoplazmada yüzerler.
• T tübülüs sistemi yoktur. Kaveola denen
sarkolemmanın yaptığı invaginasyonlar,
triad’ın görevini görür.
• Troponin harici diğer tüm flamanlar vardır.
Troponin yerine Kalmodulin bulunur.
42
43
 Düz Kas
• Aktin ve myozin filamantleri içermesine
karşın çizgilenme göstermeyen iğ biçimli
hücrelerdir.
• Düz kas hücreleri birbirine Nexuslarla
bağlanmıştır.
• Düz kas hücrelerinde iskelet kaslarında
bulunan T Sistemi bulunmaz.

44
• Sarkoplazmik Retikulum, kapalı bir
membran sistemi oluşturur.

• Düz Kaslar, aktin, tropomyozin (ince

flament) ve myozin (kalın flament) den
oluşmuştur.

• Troponin, düz kaslarda bulunmaz.

45
• Aktin ve myozin flamentler sarkoplazma
içinde kafese benzer bir ağ yapısı
oluşturur.
• Düz kas hücrelerinde bulunan en önemli
intermediate filament Desmindir.
• Plazma membranının iç yüzeyi ve
myofilamentler üzerinde Dense Bodies adı
verilen elektron dens alanlar bulunur
(Alfa- Aktinin içerir).

46
• Düz kaslar otonom sinir sisteminin
Sempatik ve parasempatik sinirleri ile
innerve edilir.
• İskelet kaslarındaki NMJ (nöromusküler
junction) düz kaslarda bulunmaz.

• Düz kaslarda kontraksiyon oldukça

yavaştır ve tonusu düşüktür.
• Düz kaslar, içi boş organların duvarında
bulunur.
47
• Düz Kaslar; Bağırsaklar, Mide, Uterus, Tuba
Uterina, Üreter, Mesane, Bezlerin Boşaltım
Duktuslarında bulunur.
• Boru şeklindeki organların duvarındaki
düz kasların ritmik kasılmalarıyla
peristaltik dalgalar oluşur.
• Mitozla bölünebilen düz kas hücreleri
artan ihtiyaca hem hipertrofi hem de
hiperplazi ile karşılık verebilir.
• İskelet kası ile karşılaştırıldığında düz kasta,
Aktin/Miyozin Oranı Yüksektir.
48
 Düz Kas Kasılması
Aksiyon potansiyeli sonucu oluşan depolarizasyondan
sonra, Voltaja Bağımlı Kalsiyum Kanalları açılır.

Hücre içine kalsiyum girince Kalmodulin'e bağlanır.

O da, inaktif durumdaki Myozin Hafif Zincir Kinaz’ı

aktive eder. Myozin fosforillenir.

Myozinin fosforilasyonu ile Myozin ve Aktin arasında

çapraz bağlar kurulur.
Kasılma, Dens Bodylere iletilir.
49
• Kalp Kasında, Sinüs Düğümde, İskelet
Kasında ve Nöronlarda aksiyon
potansiyelinin Repolarizasyon dönemlerine
benzer olarak, potasyum kanallarından
Potasyumun Çıkışı sorumludur.
• Nöronda aksiyon potansiyelinin
Depolarizasyon Basamağından, hücre
içerisine Sodyum Girişi sorumludur.
• Düz kas hücrelerinde ise, hücre içerisine
kalsiyum girişinin sağlanması için Voltaja
Bağımlı Kalsiyum Kanallarının Açılması
gerekir.
50
• Fosfolamban, kalp kasına özel ve iskelet kasındaki
Riyanodin’ in karşılığıdır.

• Miyozin Hafif Zincir Kinaz, düz kasta kasılmayı

sağlayan, Miyozin Fosfataz ise, gevşemeyi sağlayan
düz kasa özel enzimlerdir. 51
52
 Düz Kas Kasılması
• Bu da, kasın boğum boğum kasılmasına
neden olur.
• Bazı durumlarda bu çapraz bağlar açılmaz
buna letch fenomeni (mandal yapısı-
kilitlenmiş köprü) denir.
• Miyozin Fosfataz, Myozinden fosfatı
ayırarak relaksasyona (gevşemeye) neden
olur.
53
• Düz kaslarda mitokondri sayısı azdır.
Metabolik ihtiyaçlarını glikolizle
karşılarlar.
• Düz kaslar kendileri aksiyon potansiyeli
geliştirebilirler.
• Düz kaslar Östrojen, Progesteron gibi
hormonlarla da uyarılabilir.
• Düz kaslarda plastisite özelliği vardır.
Mesane düz kasları gibi.
• Düz kaslarda motor birim yoktur, aksiyon
potansiyeli kalsiyumla oluşur. 54
55
 ****
İskelet kasının kasılması sırasında hücre içi
ATP İhtiyacı en önce hangisinden karşılanır?

Kreatin fosfat

56
 Kas Duyu Cisimcikleri
1. Kaslardaki Duyu Cisimcikleri Tipleri
a. Kas iğcikleri (Ia) ekstrafüzal liflere paralel
dizilim gösterirler ve kas boyundaki statik
ve dinamik değişiklikleri algılarlar.

b. Golgi Tendon Organları (Ib) extra fuzal

liflerle ardarda dizilim gösterirler ve kas
gerimini algılarlar.
57
c. Pacini Cisimcikleri (II) kas boyunca
dağılım gösterirler ve vibrasyon duyusunu
alırlar.

d. Serbest Sinir Sonlanmaları (III, IV)

tehlikeli stimulusları tanırlar.

58
2. Kas Lifi Tipleri
a. Ekstrafuzal Lifler: Kasın kitlesini
yaparlar, Alfa-Motor Nöronlar tarafından
stimüle edilirler. Kas kontraksiyonu için
gereken gücü sağlarlar.

b.Intrafuzal Lifler: Ekstrafuzal kas

liflerinden daha küçüklerdir. Kas iğciklerini
oluşturmak için bir kılıfla sarılmışlardır.
Ekstrafüzal liflere paralel seyreder, fakat tüm
kas boyunca uzanmaz.
59
 Kas İğcikleri
• Kasın her tarafında dağılmış
durumdadırlar.
• Büyük ekstrafuzale (kuvvet oluşturan) paralel
seyreden küçük kapsül, intrafuzal liflerden
oluşur.
• İnce kas hareketine ihtiyaç duyuldukça,
kasdaki kas iğciklerinin sayısı artar.

60
61
 Kas İğciklerindeki İntrafuzal Liflerin
Tipleri

Nükleer Kese Lifleri: Kas uzunluğundaki

değişimi algılarlar (Hızlı, dinamik
değişiklikler). Grup la afferentleri ile
inerve olurlar.
Nükleer Zincir Lifleri: Kas uzunluğundaki
statik değişiklikleri algılarlar.
Grup II afferentleri ile inerve olurlar.
62
 Kas İğciklerinin Çalışma Biçimi
• Kas iğcikleri refleks olarak kas uzunluğunu
korumayı ve (Gerimini) artırmayı amaçlar.

• Kas uzunluğu hakkında duyusal bilgi grup Ia

(hız) ve grup II (statik) aferent lifler
tarafından alınır.

• Kas gerildiğinde, kas iğciği gerilir ve grup

Ia ve II Afferent Lifleri stimüle eder. 63
 Kas İğciklerinin Çalışma Biçimi
• Ia afferentlerinin stimulasyonu Medulla
Spinalisteki Alfa Motor Nöronları stimüle
eder.

• Alfa motor nöron uyarımı sırasıyla kas

kontraksiyonu ve kasılmasına neden olurlar.
• Gerime (uzamaya) karşı çıkılır ve kas uzunluğu
korunur.
64
 Gama-Motor Nöronların Fonksiyonu

• Intrafuzal kas liflerini inerve eder.

• Kas iğciğinin sensitivitesini ayarlar. Böylece kas
kontraksiyonu sırasında en uygun cevabı verir.

• Alfa-motor nöronlar ve Gama motor

nöronlar beraber aktive edilir, böylece
kontraksiyon boyunca kas uzunluğundaki
değişikliklere kas iğcikleri sensitif
durumda kalır.
65