Podstawy Nauki o Materiałach. Struktura I Własności Staliw. Struktura I Własności Staliw

Podstawy nauki o materiałach
Struktura i własności staliw

© Copyright by L.A. Dobrzański, IMIiB, Gliwice 2006
Spis Treści
¾ Wiadomości podstawowe
¾ Staliwo niestopowe
¾ Staliwo stopowe
¾ Piece do wytapiania staliwa

Produkcja podstawowych wyrobów hutnictwa w Polsce
Produkcja podstawowych wyrobów hutnictwa w Polsce (tys. t)

Wyszczególnienie 1938 1950 1960 1970 1980 1990 2000
Stal surowa 1441 2515 6681 11 795 19 485 13 625 10 498
Aluminium hutnicze — — 26,0 98,8 95,1 46,0 46,9
Miedź elektrolityczna — 10,5 21,7 72,2 357 346 518
Cynk metaliczny 108 114 176 209 217 132 162
Ołów rafinowany 20,0 22,2 39,7 54,5 82,0 64,8 •

Żelazo 26Fe - pierwiastek chem. z bloku d, grupy 8; ciężki metal,

aktywny chemicznie, posiada właściwości ferromagnetyczne. Rok
odkrycia starożytność. Stosowany w hutnictwie jako główny składnik
stali, żeliwa i innych stopów; także pełni funkcję katalizatora (substytut
platyny). Otrzymywane w tzw. wielkim piecu podczas redukcji rud
żelaza węglem i tlenkiem węgla.
Staliwo - jest to odlewniczy stop żelaza z węglem i innymi

pierwiastkami o zawartości do 2% węgla. Otrzymuje się go w wyniku
zalewania formy ciekła stalą.

Układ żelazo-węgiel
1600
A cie cz+ ferryt α(δ) II D' Fe-Fe 3C
153 8
ferryt α(δ)
B I
149 5 H Fe-C
J ciecz
V
1400 N
1394 OC c iecz+ auste nit cem entyt p ierwotny+ c iecz
ferryt α(δ) III D
+ austenitVI 2,08% 4,26% O
1200 E' 1154 C
O
C' IV 1227 C
ferryt α Ferroma gnetycznyPara mag netyczny
austenit γ
E C F F'
VII 2,11% 1148OC 4,30%
led eburyt
1000
TEMPERATURA ( C )
912 Gaustenit+ ferryt α VIIIa VIII b VIIIc

O
a ustenit+ ledeburyt+ l ede buryt+cementyt p ierwotny

a ustenit+ cem entyt wtórny
800 IXa 0,68% ce mentyt wtórny
M O S' 738 C
O
K'
770 IXb
P' P S K
727OC
0,0218% 0,77%
ledeburyt p rzemieniony
600 XIa
fe rryt α +
cementyt Fe3 C
ce m entyt
perlit
trze c io-
400 XIc XId XIe
rzêd o wy
XIb perlit+ c em entyt perlit+ cem entyt+ ledeburyt p rzem ieniony+ c em entyt
lede buryt przem ieniony
X
ferryt α +
200 perlit + O
230 C
ce mentyt
trzecio-
Q -rzêd owy
0 0,008 1 2 3 4 5 6 6,67 7
STĘŻENIE MAS OWE C (%)

Klasyfikacja staliwa

Podział staliwa niestopowego:
Ze względu na zawartość węgla:

¾ Staliwo niskowęglowe
¾ Staliwo średniowęglowe
¾ Staliwo wysokowęglowe
Ze względu na zastosowanie:
¾ Staliwo zwykłej jakości
¾ Staliwo wysokiej jakości

Struktury staliw niestopowych
W zależności od przebiegu chłodzenia odlewu, w staliwie niestopowym, w stanie surowym

może występować struktura:
- globulityczna, która charakteryzuje się ziarnem o kształcie zbliżonym do okrągłego
- Widmannstattena charakterystyczną cechą takiej struktury są płytkowe wydzielenia ferrytu
ułożone przeważnie pod kątem 60° i 120°
Struktura Widmanstattena w staliwie Struktura staliwa

podeutektoidalnym niestopowego (200-400)

Oznaczenia staliw niestopowych

Wpływ stężenia węgla na własności mechaniczne staliw

niestopowych w stanie wyżarzonym (według K. Roescha
i K. Zimmermanna

Skład chemiczny i własności mechaniczne staliw

niestopowych konstrukcyjnych
Stężenie głównych
Minimalne własności mechaniczne
Gatunek pierwiastków
staliwa
Re Rm A Z KV
C Mn Si
MPa Mpa % % J
200-400 200 400 25 40 30 0,25 1,00 0,60
200-400W 200 400 25 40 45 0,25 1,00 0,60
230-450 230 450 22 31 25 0,25 1,20 0,60
230-450W 230 450 22 31 45 0,25 1,20 0,60
270-480 270 480 18 25 22 0,25 1,20 0,60
270-480W 270 480 18 25 22 0,25 1,20 0,60
340-550 340 550 15 21 20 0,25 1,50 0,60
340-550W 340 550 15 21 20 0,25 1,50 0,60
P ≤ 0,035; S ≤ 0,035; Ni ≤ 0,4; Cr ≤ 0,35; Cu ≤ 0,4; Mo ≤ 0,15; V ≤ 0,05;

Ni + Cr + Cu + Mo + V ≤ 1,0

Podział staliwa stopowego ze względu na zastosowanie:
• Staliwa konstrukcyjne
• Staliwa odporne na ścieranie
• Staliwa odporne na korozję
• Staliwa żaroodporne i żarowytrzymałe
• Staliwa narzędziowe
Podział staliwa według stężenia dodatków stopowych:

• staliwo niskostopowe
łączne stężenie dodatków stopowych nie przekracza 2,5%
• staliwo średniostopowe
łączne stężenie dodatków stopowych zawarte jest w przedziale 2,5 – 5%
• staliwo wysokostopowe
łączne stężenie dodatków stopowych większe niż 5%

Staliwa stopowe konstrukcyjne
Skład chemiczny:
Staliwa te zawierają od 0,15 – 0,45%C ze względu na optymalny stosunek
Re/Rm i właściwości odlewnicze, a łączna zawartość pierwiastków stopowych
nie przekracza 4%. Skład chemiczny powinien zostać tak dobrany aby
można było przy danej grubości ścianki, zahartować odlew na wskroś oraz
uzyskać jednolite i dobre własności mechaniczne na całym przekroju ścianki
po ulepszaniu cieplnym. Dlatego też zwiększenie hartowności jest ważnym
celem pierwiastków stopowych.
Własności:
Staliwa te cechują się dobrą wytrzymałością i plastycznością oraz znaczną
odpornością na zmienne i dynamiczne obciążenia.
Obróbka cieplna:
Odlewy poddaje się najczęściej ulepszaniu cieplnemu, choć niekiedy także
wyżarzaniu ujednorodniającemu lub normalizującemu.

Struktura staliwa stopowego konstrukcyjnego
ogólnego przeznaczenia (G30Cr3)

Staliwo manganowe (konstrukcyjne)
Gatunki staliwa manganowego mają zróżnicowaną zawartość węgla, a
mangan zawiera się w granicach 1,0 – 1,6%, mogą także zawierać dodatki
krzemu i molibdenu. Staliwa zawierające tylko mangan mają mikrostrukturę
pierwotną złożoną z ferrytu i minimalną zawartość perlitu lub perlityczno-
ferrytyczną w przypadku większej zawartości węgla. Dodatek krzemu do
zawartości 0,8% bądź molibdenu do 0,3% sprzyja tworzeniu się
mikrostruktury z przewagą perlitu.
Zastosowanie:
Ze staliw manganowych wytwarza się odlewy odporne na obciążenia zmienne
i ścieranie takie jak np.: koła zębate, zwrotnice i piasty kół samochodowych,
kule do młynów itp.

Staliwo chromowe (konstrukcyjne)
Staliwo chromowe zawiera chrom w granicach 0,5-1,1%. Mikrostrukturę ma
złożoną z perlitu i ferrytu umiejscowioną wzdłuż granicy ziarn pierwotnego
austenitu, którego ilość zmniejsza się wraz ze zwiększeniem zawartości
węgla. Często zawiera także molibden w granicach 0,2 – 0,6%.
Zastosowanie:
Staliwo chromowe stosuje się do wytwarzania odlewów o dużych
przekrojach, silnie obciążonych i narażonych na ścieranie. [3,8]

Wpływ węgla i manganu na mechaniczne właściwości stali

manganowej

Staliwo odporne na ścieranie
Staliwo odporne na ścieranie powinno się charakteryzować
właściwościami przeciwciernymi. Staliwa odporne na ścieranie można
podzielić ze względu na główne pierwiastki stopowe na:
• manganowe
• chromowe
Staliwo manganowe (odporne na ścieranie)
Staliwa manganowe zawierające wyłącznie mangan (L45G i L120G13)
mogą mieć mikrostrukturę perlityczno-ferrytyczną przy niskich
zawartościach manganu i węgla, lub austenityczną z wydzieleniami
węglików przy wysokiej zawartości manganu i węgla, jest nazywane
staliwem Hadfielda.
Staliwa zawierające poza manganem takie pierwiastki jak molibden, nikiel,
chrom i krzem (L40GM, L20HGSNM, L35GSM, L30HGN2M, L120G13H,
L120G13T) może mieć mikrostrukturę pierwotną złożoną z perlitu (chrom,
molibden) poprzez bainit (chrom, nikiel, molibden) ze śladami ferrytu i
węglikami wydzielonymi na granicach ziarn do austenitycznej (chrom) z
węglikami i obszarami martenzytu wydzielonego wzdłuż granic ziarn.

Staliwa odporne na ścieranie
Minimalne własności
Twardość Rodzaj obróbki
Gatunki Rm Re A5 Z HB cieplnej
[MPa] [MPa] [% ] [% ]
750 450 15 30 min 200 Normalizowanie
L45G
850 650 10 30 min 250 Ulepszanie
L40GM
L40HM 1000 850 8 20 min 400 Ulepszanie
L20HGSNM 1300 1100 6 22 388-477 Ulepszanie
L35GSM 1100 850 8 18 min 300 Ulepszanie
L30HGN2M 1030 860 9 22 min 430 Ulepszanie
L40H3T
L25SHNM min 400 Normalizowanie
L100H6M 495-601 Ulepszanie cieplne
L120G13 nie podlegają sprawdzaniu 170-217 Przesycanie
L120G13H 170-241 Przesycanie
L120G13T 170-217 Przesycanie
L30GS wg PN-87/H-83156

Staliwa chromowe odporne na ścieranie

Staliwa chromowe odporne na ścieranie zawiera 1,0 – 6,5% chromu i 0,32
- 1,1% węgla, tym więcej im więcej staliwo zawiera chromu. Może też
zawierać molibden i tytan (L40HM, L40H3T, L100H6M) – dwa pierwsze
gatunki mają mikrostrukturę złożoną z bainitu. Mikrostruktura trzeciego
gatunku złożona jest z perlitu i węglików występujących na granicach
ziarn oraz przestrzeniach międzykrystalicznych.
Staliwo niklowo-krzemowe-chromowo-molibdenowe
Do niego jest zaliczany gatunek L25SHNM, jego mikrostruktura po odlaniu
jest złożona z bainitu – obecność krzemu w tym staliwie zapewnia
utwardzenie bainitu.
Zastosowanie:
Staliwo odporne na ścieranie stosuje się do otrzymywania odlewów
elementów koparek, szczęk i młotków do kruszarek, wykładziny młynów
cementowych, ogniw gąsienicowych, rozjazdów kolejowych itp.

Staliwa stopowe odporne na korozje
Ich podstawowym dodatkiem stopowym jest Cr, staliwa o strukturze
austenitycznej zawierają poza Cr także Ni i N. Mo zwiększa odporność
korozyjną, na działanie niektórych kwasów staliw austenitycznych. Aby
zapobiec korozji międzykrystalicznej dodaje się Nb lub Ta
W zależności od składu chemicznego staliwa stopowe odporne na

korozję wykazują strukturę:
- martenzytyczną,
- austenityczną
- austenityczno-ferrytyczną.

Staliwa stopowe odporne na korozję (martenzytyczne)
Własności mechaniczne Stężenia pierwiastków %

Rm A KV
C Mn Si Cr Ni Mo Cu N Nb+Ta V
MPa % J
≥620-1100 ≥5-16 ≥25-30 ≤0,15 ≤1 ≤1 11,5-17 ≤6 ≤2 ≤4 ≤0,05 ≤0,35 ≤0,08
Struktura:
Martenzyt wysokoodpuszczony (ferryt i węgliki)
Obróbka cieplna martenzytycznych staliw stopowych odpornych na

korozję:
- hartowanie z 950-1070˚C i odpuszczanie w 460-750˚C
Zastosowanie:
Odlewy te są odporne na korozję atmosferyczną, w parze wodnej i w
wodzie morskiej, w przemyśle mleczarskim i chemicznym, wały turbin
wodnych i parowych, śruby okrętowe , armatura wodna.

Staliwa stopowe odporne na korozję (austenityczne)

Rm A KV
C Mn Si Cr Ni Mo Cu N Nb+Ta
MPa % J
≥440-500 ≥20-35 ≥30-45 ≤0,07 ≤2 ≤1,5 18-25 9-30,5 ≤2 ≤4 ≤0,22 ≤1
Struktura: austenit
Obróbka cieplna austenitycznych staliw stopowych odpornych na

korozję:
- przesycanie z 1050-1240˚C z chłodzeniem w wodzie
Zastosowanie:
Odlewy te są odporne na działanie kwasów organicznych i
nieorganicznych, wody morskiej pompy, zbiorniki, rurociągi, odlewy do
pracy pod ciśnieniem, elementy kotłów parowych i innych urządzeń,
zaworów o żarowytrzymałości do około 550˚C, niektóre staliwa można
stosować do -196˚C.

Staliwa stopowe odporne na korozję (austenityczn-ferrytyczne)

Rm A KV
C Mn Si Cr Ni Mo Cu N W
MPa % J
≥590-650 ≥20-22 ≥30-50 ≤0,08 ≤2 ≤1,5 21-27 4,5-8,5 ≤5 ≤3,5 0,1-0,25 ≤1
Struktura: austenit i ferryt
Obróbka cieplna austenitycznych staliw stopowych odpornych na korozję:

- przesycanie z 1040-1150˚C z chłodzeniem w wodzie
Zastosowanie:
Odlewy te są szczególnie odporne na korozję naprężeniową, mają większą
wytrzymałość w porównaniu ze staliwami austenitycznymi. Odlewy do pracy pod
ciśnieniem, elementy kotłów parowych i innych urządzeń, zaworów o dużej
żarowytrzymałości, odlewy na zbiorniki ciśnieniowe do około 250˚C, niektóre
staliwa można stosować do -70˚C.
Staliwo chromowe
Staliwa zawierające wyłącznie chrom w granicach 12-15% mają
strukturę pierwotną złożoną z ferrytu, w której występują obszary
martenzytu lub martenzytu z wydzieleniami ferrytu w
przestrzeniach międzydendrytycznych, zależy to od zawartości
węgla.
Zastosowanie:
Otrzymywanie odlewów narażonych na działanie atmosferyczne
wody, pary, gorących par i rozcieńczonych roztworów
alkalicznych
Staliwo chromowo-niklowe
Staliwa chromowo-niklowe zawierają 12-22% chromu i 0,7-6%
niklu, zapewnia to zmianę mikrostruktury od martenzytycznej przy
niskich zawartościach tych pierwiastków do austenitycznej z
wydzieleniami ferrytu, fazy σ i węglików chromu na granicach ziarn
przy wyższej zawartości chromu i niklu. Staliwa chromowo-niklowe
zawierają jeszcze molibden, tytan lub mangan

Staliwa chromowo-niklowe z molibdenem zawierają 11,5-

19% chromu, 3,5-11,0% niklu i 1,0-2,5% molibdenu
mikrostruktura złożona jest z martenzytu przy niskich
zawartościach chromu i niklu przechodzącą w austenityczną z
wydzieleniami niewielkiej ilości węglików, a później ferrytu i fazy
σ przy mniejszych zawartościach chromu i niklu. Molibden
zwiększa odporność korozyjną na działanie jonów chlorkowych.
Staliwa chromowo-niklowe z tytanem zwiększa odporność na

korozję międzykrystaliczną. Tytan wprowadzamy w zależności
od zawartości węgla, sprzyja on tworzeniu się mikrostruktury z
większym udziałem ferrytu.
Zastosowanie:
Stosuje się do odlewania części pomp i innych urządzeń dla
przemysłu azotowego, siarkowego, farmaceutycznego i
urządzeń pracujących w środowisku wody morskiej.

Wpływ zawartości węgla na odporność na korozję staliwa

chromowego

Staliwa żaroodporne przede wszystkim określa się składem

chemicznym staliwa, rodzajem błonek tlenkowych, a w mniejszym
stopniu jego strukturą. Żaroodporne nazywamy staliwo, które w
wyższych temperaturach odporne jest na utlenianie (tworzenie się
zgorzeliny).
Staliwa żarowytrzymałe zależy od struktury, wielkości ziarna,
postaci w której znajdują się w stopie wzmacniające fazy, ich więzi z
roztworem stałym, czystości granic ziarn. Żarowytrzymałe nazywa się
staliwo, które w wysokich temperaturach zachowuje dużą wartość
właściwości mechanicznych, a przede wszystkim stosunkowo dużą
wartość wytrzymałości na pełzanie.
Pierwiastki zwiększające żaroodporność:
¾ Chrom
¾ Nikiel
¾ Krzem

Staliwa stopowe żarowytrzymałe i żaroodporne - wysokochromowe

Twardość HB C Mn Si Cr Ni Mo
≤300 0,2-1,8 ≤1 1-2,5 6-30 ≤1 ≤0,5
Struktura:
Wysokochromowe staliwa średniowęglowe – ferryt i węgliki
Wysokochromowe staliwa wysokowęglowe z dodatkiem do 2,5%Si – perlit i węgliki
Obróbka cieplna:
- wyżarzanie w 800-850˚C
Zastosowanie:
Żaroodporne i żarowytrzymałe staliwa na odlewy mało obciążone pracujące w
atmosferze utleniającej do 750-1150˚C

Staliwa stopowe żarowytrzymałe i żaroodporne – chromowo-niklowe:
Austenityczne
Rm A
C Mn Si Cr Ni Mo Co W Nb
MPa %
≥420-450 ≥4-20 0,05-0,65 ≤2 ≤2,5 16-27 8-39 ≤3 ≤22 ≤3 ≤1,8
Struktura: austenit i węgliki

Obróbka cieplna:
- stosowane w stanie surowym
Zastosowanie:
Żarowytrzymałe staliwa na odlewy pracujące pod znacznym obciążeniem
w atmosferze utleniającej do 900-1150˚C, staliwa wysokoniklowe odporne
na działanie gazów ze związkami siarki.

Staliwa stopowe żarowytrzymałe i żaroodporne – chromowo-niklowe:
Ferrytyczno-austenityczne

Rm Twardość A
C Mn Si Cr Ni Mo
MPa HB %
≥550 ≤400 ≥3 0,3-0,5 ≤1,5 1-2,5 25-28 3-6 ≤0,5
Struktura: ferryt, austenit i węgliki
Obróbka cieplna:
- stosowane w stanie surowym
Zastosowanie:
Żarowytrzymałe staliwa na odlewy pracujące w atmosferze utleniającej
do 1100˚C, odporne na działanie kąpieli solnych.

Staliwa stopowe narzędziowe
Gatunki HB Przykłady zastosowania
min 200
L40H5MF formy i wkładki do form ciśnieniowych
430-535
min 210
L45HN2MF matryce kuźnicze
335-455
Gatunki HB Przykłady zastosowania min 210 walce hutnicze, kule miażdżące do
L65HNM
L150HSM 240-360 250-410 młynów węglowych
L155HNM 240-360 L75HMF 230-280
L180HNM 240-360 walce hutnicze L100H2M 230-280
L200HNM 240-360 L120HWMF min 320 walce hutnicze
L200HSN1VT 240-360 260-310

L120HNMF
kule miażdżące i pierścienie bieżne do 240-360
L70H2GNM 240-400
młynów węglowych max 380
L210H21S pierścienie do przeciągania
L90HMF 230-350 walce hutnicze min 500
L210H21NM min 560 bandaże, odlewy dla elektrowni
L180H20F min 480 kule staliwne dla cementowni
400-500 rozwłókniacze dla przemysłu
L35H17N2M
290-350 papierniczego

Staliwo to ze względu na strukturę i własności można zaliczyć do kilku grup.

W szczególności wyróżnić można średniowęglowe, nisko- i średniostopowe
staliwa do ulepszania cieplnego, do której grupy można zaliczyć staliwa
L45HN2MF, L40H5MF oraz L65HNM.
Chrom jest podstawowym pierwiastkiem stopowym staliwa narzędziowego.

Poza chromem staliwa narzędziowe posiadać mogą jeszcze takie
pierwiastki stopowe jak nikiel, molibden i wanad. Molibden wprowadza się
celem zwiększenia hartowności i tworzenia węglików zwiększających
twardość. Wanad wprowadza się celem uzyskania w mikrostrukturze
węglików typu V4C3. Mikrostruktura tego staliwa zmienia się od
austenitycznej ze śladami węglików przy dużej zawartości chromu i niklu
poprzez bainityczną dla zawartości chromu i niklu po około 1,3% do
perlitycznej przy jeszcze mniejszych zawartościach chromu i niklu od
podanych oraz molibdenu około 0,2%.

Te gatunki które nie zawierają niklu, posiadają obok chromu molibden o

zawartości 0,15-1,6% i podwyższoną zawartość krzemu 0,3-1,7% oraz
wanad, są to L150HSM, L90HMF, L180H20F, L40H5MF, L75HMF,
L120HNMF, L210H21S. Staliwa te mają mikrostrukturę martenzytyczną
przy wysokich zawartościach molibdenu do perlitycznej przy
mniejszych zawartościach tego pierwiastka.
Odlewy ze staliwa narzędziowego poddaje się często wyżarzaniu i
ulepszaniu cieplnemu, a zaletą tego staliwa jest spawalność, co
umożliwia regenerację narzędzi.

Materiały wsadowe w stalownictwie
Materiały wsadowe i pomocnicze wprowadzone do procesu wytapiania

mają podstawowy wpływ na jakość otrzymywanego staliwa. Wsad
stalowniczy składa się z materiałów metalicznych i topników, a także z
dodatków nawęglających.
Do materiałów metalicznych zalicza się:

• zasadniczy wsad: surówkę wielkopiecową przeróbczą, złom, syntikom
• dodatki utleniające: rudę żelaza, zgorzelinę
• żelazostopy i odtleniacze
Topniki to materiały żużlotwórcze:

• kamień wapienny
• wapno
• fluoryt
• boksyt
• piasek

Konwertory
Odmiany procesu konwertorowego:
• besemerowski
• tomasowski
• tropenasowski
• tlenowy LD
• kaldo
Schematyczne przedstawienie trzech sposobów doprowadzenia
dmuchu do kąpieli metalowej w konwertorze
a – dmuch z dołu b – dmuch z boku c – dmuch z góry

Schemat konwertora tlenowego

Piece elektryczne łukowe
Źródłem ciepła jest łuk elektryczny, który może nagrzewać wsad w sposób
pośredni bądź bezpośredni. Nagrzewanie pośrednie następuje wtedy, gdy
łuk płonie między elektrodami, natomiast nagrzewanie bezpośrednie , gdy
łuk płonie między elektrodami a wsadem
W odlewniach wytapia się stal przede wszystkim w piecach łukowych o

wyłożeniu zasadowym (dolomitowym, magnezytowym). Jako wsad stosuje
się surówkę i złom lub tylko odpowiednio przygotowany złom
W piecach tego rodzaju wytwarza się stal na odlewy stopowe lub też na
odlewy ze staliwa niestopowego wyższej jakości, z powodzeniem mogą
być w niej wykonywane odlewy cienkościenne.
W elektrycznych piecach łukowych można wytapiać stal ze zastosowaniem

świeżenia lub też sposobem odzyskowym, polegającym na przetapianiu
złomu w celu odzyskania zawartych w nim składników stopowych.

Piece elektryczne łukowe
Schemat pieca łukowego Pełny proces wytapiania stali obejmuje:

• naprawę pospustową pieca
• ładowanie wsadu do pieca
• roztapianie wsadu
• świeżenie
• ściągnięcie żużla
• odtlenianie
• korektę składu chemicznego
• ewentualne wprowadzenie dodatków
stopowych
• odtlenianie żelazokrzemem
• spust stali

Piec elektryczny indukcyjny

Podział pieców elektrycznych indukcyjnych pod względem konstrukcji:
• piec indukcyjny bezrdzeniowy (tyglowy)
• piec indukcyjny rdzeniowy ( kanałowy)
W piecu elektrycznym indukcyjnym bezrdzeniowym uzwojenie pierwotne

stanowi induktor, a uzwojenie wtórne zwarta masa wsadu metalowego w
środku induktora. Induktor wykonany z rurki miedzianej chłodzonej wodą,
otaczający tygiel ceramiczny, zasilany przez generator prądem sieciowej
lub średniej częstotliwości, wytwarza szybkozmienne pole magnetyczne, w
wyniku czego we wsadzie występują prądy wirowe. Przy ściance tygla
występują największe natężenia prądów wirowych, powodując
intensywniejsze nagrzewanie warstwy przypowierzchniowej metalu i
przyczyniając się do konwekcyjnego ruchu cieczy. Zmienne pole
magnetyczne wywołuje elektrodynamiczny ruch kąpieli metalowej, a w
rezultacie dokładne mieszanie metalu, przyspieszając proces
homogenizacji i odtleniania stali

Schemat pieca indukcyjnego

Piec martenowski
Proces martenowski (proces Siemensa–Martina) – jest to proces
otrzymywania stali z surówki i złomu stalowego (z dodatkiem topników),
przeprowadzany w piecach płomiennych. Proces martenowski polega na
usunięciu domieszek (węgla, krzemu, manganu, fosforu, siarki) z ciekłego
wsadu przez ich utlenienie w wysokiej temperaturze (świeżenie). Bardzo
wysoką temp. (1700–1750°C) uzyskuje się dzięki regeneracji ciepła spalin
w pracujących parami regeneratorach (komorach o wyłożeniu ogniotrwałym).
W piecach maretenowskich realizowano trzy sposoby wytapiania stali:
- proces złomowy bezsurówkowy

wsad metalowy składa się prawie w 100% ze złomu stalowego
- proces złomowo-surówkowy
wsad metalowy składa się z surówki 25-40% i złomu stalowego 60-75%
- proces surówkowo-złomowo-rudowy
wsad metalowy składa się w 75% z surówki i w 2% ze złomu stalowego

Rozróżnia się:
- proces martenowski zasadowy — w piecach o zasadowym wyłożeniu
komory roboczej, (dolomitowym, rzadziej magnezytowym). W procesie
martenowskim zasadowym zazwyczaj jako topnika dodaje się do wsadu
wapno w celu usunięcia domieszek fosforu, częściowo siarki
(przechodzą one do żużla) i uzyskania stali o dobrych właściwościach
mech.
- proces martenowski kwaśny — w piecach o wyłożeniu kwaśnym
(krzemionkowym).
Proces martenowski kwaśny był i jest rzadko stosowany, gdyż wymaga
bardzo czystych materiałów wsadowych (nie można w tym procesie
usunąć ze wsadu domieszek fosforu i siarki).
Paliwami gazowymi i ciekłymi w procesie martenowskim są:

• gaz czadnicowy, zawierający CO, H2, CO2, węglowodory i azot
• gaz ziemny zawierający metan CH4 oraz niewielkie ilości CO, CO2 i N2
• olej opałowy

Schemat pieca martenowskiego

Piec indukcyjny - spust Zalewnie
Spust Konwertor
http://mittal.cmdok.dt.pl


Podstawy Nauki o Materiałach. Struktura I Własności Staliw. Struktura I Własności Staliw

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Podstawy Nauki o Materiałach. Struktura I Własności Staliw. Struktura I Własności Staliw

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Podstawy nauki o materiałach

Struktura i własności staliw

Struktura i własności staliw

Struktura i własności staliw

Produkcja podstawowych wyrobów hutnictwa w Polsce

Produkcja podstawowych wyrobów hutnictwa w Polsce (tys. t)

Struktura i własności staliw

Żelazo 26Fe - pierwiastek chem. z bloku d, grupy 8; ciężki metal,

Staliwo - jest to odlewniczy stop żelaza z węglem i innymi

Struktura i własności staliw

912 Gaustenit+ ferryt α VIIIa VIII b VIIIc

a ustenit+ ledeburyt+ l ede buryt+cementyt p ierwotny

Struktura i własności staliw

Struktura i własności staliw

Podział staliwa niestopowego:

Ze względu na zawartość węgla:

Struktura i własności staliw

W zależności od przebiegu chłodzenia odlewu, w staliwie niestopowym, w stanie surowym

Struktura Widmanstattena w staliwie Struktura staliwa

Struktura i własności staliw

Struktura i własności staliw

Wpływ stężenia węgla na własności mechaniczne staliw

Struktura i własności staliw

Skład chemiczny i własności mechaniczne staliw

200-400 200 400 25 40 30 0,25 1,00 0,60

200-400W 200 400 25 40 45 0,25 1,00 0,60

230-450 230 450 22 31 25 0,25 1,20 0,60

230-450W 230 450 22 31 45 0,25 1,20 0,60

270-480 270 480 18 25 22 0,25 1,20 0,60

270-480W 270 480 18 25 22 0,25 1,20 0,60

340-550 340 550 15 21 20 0,25 1,50 0,60

340-550W 340 550 15 21 20 0,25 1,50 0,60

P ≤ 0,035; S ≤ 0,035; Ni ≤ 0,4; Cr ≤ 0,35; Cu ≤ 0,4; Mo ≤ 0,15; V ≤ 0,05;

Struktura i własności staliw

Podział staliwa według stężenia dodatków stopowych:

Struktura i własności staliw

Struktura i własności staliw

Struktura i własności staliw

Struktura i własności staliw

Struktura i własności staliw

Wpływ węgla i manganu na mechaniczne właściwości stali

Struktura i własności staliw

Struktura i własności staliw

Struktura i własności staliw

Staliwa chromowe odporne na ścieranie

Struktura i własności staliw

W zależności od składu chemicznego staliwa stopowe odporne na

Struktura i własności staliw

Staliwa stopowe odporne na korozję (martenzytyczne)

Własności mechaniczne Stężenia pierwiastków %

≥620-1100 ≥5-16 ≥25-30 ≤0,15 ≤1 ≤1 11,5-17 ≤6 ≤2 ≤4 ≤0,05 ≤0,35 ≤0,08

Obróbka cieplna martenzytycznych staliw stopowych odpornych na

Struktura i własności staliw

Staliwa stopowe odporne na korozję (austenityczne)

Własności mechaniczne Stężenia pierwiastków %

≥440-500 ≥20-35 ≥30-45 ≤0,07 ≤2 ≤1,5 18-25 9-30,5 ≤2 ≤4 ≤0,22 ≤1

Obróbka cieplna austenitycznych staliw stopowych odpornych na

Struktura i własności staliw

Staliwa stopowe odporne na korozję (austenityczn-ferrytyczne)

≥590-650 ≥20-22 ≥30-50 ≤0,08 ≤2 ≤1,5 21-27 4,5-8,5 ≤5 ≤3,5 0,1-0,25 ≤1

Struktura: austenit i ferryt

Obróbka cieplna austenitycznych staliw stopowych odpornych na korozję:

Struktura i własności staliw