/,'/'-

ALLE DE
WERKEN
VAN
JACOB CATS,
TWEE DEELEN.
 ALLE DE
f ERCKEN van den Heere

JACOB CATS;
RIDDER,
OUDT RAADTPENSIONARIS
VAN
HO L L A N D T. &c -

De laatfie Druk > -waar in het Twee-EN-TACHTIG jaarig LeeveN des Dichters

beneffem dejfelfs Slaapeloose Nachten , met Printverbeeldingen fijn

•verrijkt : nooit voor deefen fio gedrukt.

T AMSTERDAM,
fNicOLAAS ten Hoorn, Weduwe van Gy s d e r t de Groot.
f
By J ANTHONY HlSEBlOBI, iJoHANNES RlKHlKB,»
Andries van Damme,
i.
LPieter van T hol, in s'Gravenhage.
Boekverkoopers M D C C XII.
 BERICHT
DRUKKERS
VAN
AAN DEN
DE

Goedgnnflige Lezer
LEZER.
dan weder van de Druk-perfle de beruchte en al-om begeerde WERKEN,
HTcrvan dengyRidderlyken
ziet ,

Dichter en Roemwaardigen Staats-man den Heere JACOB CATS,

loffelyker gedachtenifle, te voorfchyn gebragt. Drie voorgaande Drukken in dit zelve for-
maat, zo gretig vertierdt , en zo verre men Nederduyts fpreekt , al-om gunftïg ontvan-
gen, hebben ons, dezen Vierden doen ter handt nemen; in verwacliting dat de zelve geen min-
der onthaal dan de voorgaande zal vinden: dewyl wy den Liefhebberen kunnen verzekeren,
dat'er noch moeiten noch koften zyn gefpaard, om ze niet alleen met de vorige drukken te doen
evenaren maar dezelve te overtreffen zo in 't verbeteren als 'tvernieuwen der Platen , ( welke
, ;

van deze Werken, om hun aanzienlyk getal geen kleen gedeelte uytmaken,) vermids het licht
,

te begrypen is , dat die, in het uytrtaan van zo menigvuldigen ja byna onnoemelyk getal afdruk-
,

sels , zeer veel hebben te lyden gehadt 't geen wy

; ten beften mogelyk , onder 't opzigt , en
,

door de handt van eenen ervarenen Kunftenaare zo verre hebben doen herftellen , dat wy het
gaarne ter toetze van kundige Oordelaers willen laten , of de Print-verbeeldingen in deze on-
2e uytgaaf, die van den jaare 1700, zo in opzicht van houding, als andre aangename welftandig-
heden, niet verre te boven ftreven. En om dezen laatften Druk des te meerder boven alle andre
te doen uytmunten, hebben wy tot de koften beüoten, om de laatile Zwane-Zangen van dezen
loftelyken Man, beftaande in die twee uytgelezeGedigten,van GEDACHTEN OP
SLAA-
PELOZE NACHTEN, enzynEd.TWEE EN TACHTIG-JARIG LEVEN, met
nieuw bedachte Taffcrelen tot vermaak der aandachtige befchouwers te verryken: een cieraadt dat
\vy, menen geen geringen luyfter aan deze voort rcffelyke en voor yder nuttelyke Schriften, te zullen
byzetten. Voorts hebben wy zorgvuldig doen letten op de ingeflope druk-feylen daar de katft ,

genoemde Druk ganfch niet vry van was, en dezelve verbeterdt. De orden der Werken , en fchik-
kinge in twee Deelen , hebben wy behouden , zo als de zelve bier agter volgt , kunnende deu Le-
zer yder Werk op zyne aangewezene bladt-zyde vinden.
Dit nu was het weynige 't geen wy den Liefhebberen dezer Poc'zye , wegens dezen onzen
Druk, te berichten hadden : oordelende het ganfch onnodig, ons in ce laten om dezelve onze
Landsgenoten, met eenwydlopige voor-reden aan te pryzen; dewyl dezelve al-om , by hoge en
lage ftands Perfonen, Jonge en Ouden, en van wat ftaat ftandt of Geloof belydeniflen de zelve
,

zouden mogen wezen, bekendt en geacht zyn Ja het is niet onvermoedelyk of de gemeenza-
:

me , en goed rond, goed Zeeuwfche naam van , VADER

CATS, zal, zolang Nederlandt,
Nederlandt is , by deizelvs inwoonders , in een dierbaar geheugen blyven. Opgeblazene wind-
buylen, en die zich aan een deel wildweyige woorden en fnorrende vaarzen (welke, als ziele-
loze beendren,de ooren, niet anders als met een redenloos gerammel vervullen,) ophouden en ;

niet als met gefchorte neuzen van 'smans vloeyende ftyl, gewoon zyn te fpreken ; zonder te let-
ten op het nutte aardige , en het leerzame, 'tgeen doorgaans in deze Werken uytmunt ; ftel-
,

len wy aan een zy, en zien deze gonzende Hommels met vermaak wurmen , en wroeten ; zon-
der dat zy iets vorderen in onzen Dichter op zyde te komen ; daar zy zich zottelyk , en door
waan verblindt, zyn Ed. reeds ver menen voor by gedraaft te wezen. Mannen van doorkneder
herftenen , oordelen anders van 's Mans arbeydt en geeft ten bewyze {trekt ons ,dïen opbouwer
:

der Nederduytze taal en Dichtkunde, de Heer D. van Hoogftraten , welke voor zyne Aanmer-
kingen over de Gejlacbten, gaarne belydt mede zyn nut gehaaldt te hebben,

— Uyt 4e Schriften
Van Cats die aan de minne driften
,

Des huwlyx maat en wetten fieldt*

Fm heyl aan deebtgenooten fpeldt
Of onbeyl , naar de wys van leven »
Door zyne dichtfien voorgefchreeven.
Geen
 BERICHT DER DRUKKERS.
Geen minder lof geeft hem de Heer J. Zeeuws in zyne uytgebreyde Lier-Zang van Hbratius s
wanneer de wakkere Dichter dus van hem zingt

De gryze Cals, vermoeit bet juk van Staat te dragen .

Bemerkte waar men gal
Uit muskadellen perfl ; en Jlyt zyn laatjle dagen
De dichikunjl te geval.
Hoe welig weit de Jeugdt in zyne vaerzen r
En op dat zy hem vaak
Naavolge met vermaak ,
Treet hy haar voor in laaggehielde laerzen.
Een hndt , dat naauwlyks fpreeken kan ,
Spreekt van dien arbeitfamen man.
Dusjlraalt zyn dichtvuur noch, ten fpyt van grooter
lichten
Vit zyne eenvoudige gedichten •

En Zorgvliet trots op dat gerucht ,

,

Beurt fier zyn' kruinen in de lucht.

Hier mede wenfchen wy de Lezer genoegen in onzen arbeydt, en wel te varen.

ORDER
BOEKEN.
EERSTE DEEL. TWEEDE DEEL.
1. Sinne-en Minne-breiden.
1. 's ireereld, begin, middenen eynde
2. Emblemata Moralia ,bejl„en in denTrou-
fcr Oeeintmica. rtngb, me, d,„ Pneffeen -jan
J. Self-frytdat i, ondtHinge verfielinge vang.ed.
den fehen. „„ ,
2. Preef-Jleenvandenl'rouriugb, 1 mede Deel. 40'
f. Preef-fteen van den Trwringb, Derde Deel ,[,'
Geef Poelifeber vjyje voorgejiel, Ouderdom en Buy ten-leven.
, in de per/ion en op 4. Eerjle Deel, bebelfende een

HW*
'g'legen.bey.vanj.fepb, ,,„ , d, b,
«O* verfeeb, „, „„ij,,,.
Teone.lderM.nnelyke aebtbaarbey,
vLp„ipba°,
r.
tnleydmg tel beyde.
Ouderdom en Buiten-leven. Tueede
bejelmjvtng van bet Buyten-leven.
Deel, bebelCendl
Jen
, aangroeien in de ,0 o
Sf
llZ^tr™'" 1'""' r4 U
Wprabe^erde-a,,,-
'
'
""" G'l'" "n d"
,
6. Ouderdom en Buyten-leven. Derde
beley, van een goeden
Ouderdom.
Deel , bebelfende
7,„
7- lhf-geda,b,,„; da,h, Invallen by gelegembei, »f„
*'
•nef,,l„,van R „„en, Planten , ifoemeu
KuideT
"aT,'£u)„ f"i','r"r Stf
l
"
&£
]

'",'"""""-J"' "' U . " <"»»» Mae» , ^ry-

en dtergehjebe Jerd-gevafen verweekt in ;
le-aenv.n denSebrijver op Sorgvli,,. "">""Bar
en',

5. I,rvalle,det,,da,b„n
,pvoorvatlendeG,l„e,,bed,n ,T,'
9- sffbeeldtngevanbe, l/aevelieb
•I
,
onder de gedaante vaneen
, en; .eendaar
Fuyeb
* " '"', J
Gode,ll ,„d,; aantryfende de
k,rHr,,l,,h,„
'«'nfieekerbettvan.menfebelijetlSSt. ******
r J,,/'.
,

b eallepajfen
, dr.flen , ,a gekeken der
Mnfeben t
'tnw^^*.-^* •<.**§ b'fter, bonnen VJ.rden, da,

W
t'fonth,,, bonnen geven en
defelve aan 4e ,,
..,{ blaren
'bJ
y ^ttZ,
g'denekvaardige Cefebiedenilfen
fiï
en V F'T"- a
>»Hmbou,l,ng,deiScbr,v,r,op,S,rg-v,e,
en
'"'"
'TeZ
Taeb.igtfai,
* 7,"

l-Spte-el van den Ouden en 11!'

Kennen Tijd,
i- g^-W» /W» „ H,
!"7-

VOOR-
 Voorberigt en inleydinge over Hgehccle Werck van den Drukker tn Vytgever
van den voorgaenden druk.

OET GUNSTIGE LESER»

B -w- Veel rijts is'er nu verloopen en penne van den Heer C \ x s
, dat'er niets uyt de geeft
J.
fl-re voorfehijois gekomen, dat oock niet vreemt is, want de felve gebruyckt, als
Penfio-
narïs in twee Steden, Middelburg en Dordrecht elck in hare Provintie d'eerfte, wift hy fom-
, ,

lijts ,
door fijn ('onderlinge yver, foo tot de Nederlandiche als Latijnfche Pociy , onderwijlen wat
rijt, tot foo foete als geleerde oeffeninge, ten vermaeken nut zijner Lants-lieden, uyt te breken.
Maer zedert de felve Heer, by d'Ed. Groot Mog. Heeren Staten van Hollant en Weft-vrieflant,
de tij £ van 18 jaren lang gebruyckt geween- is , a!s Raedtpenfionaris defer Provintie, is'er in al
dien nieuws van Hem uytgekomen, wijl dat gewichtig Ampt wel een geheel menlch ver-
tijt niet
eyichte. Defe bediening duurde tot den jare 165-1, en onderwijl gekomen tot den ouderdom
van ontrent 75- jaren , en nu moede van 'tvoorfz. groot en kommerlijck bedrijf, oock oordee-

lende dat'er een fcheydpael van tijt behoorde te wefen tuffchen 't gewoel der werelt , en de ftil- ,

te van 'tgraf, verfocht aen d'Ed. Groot Mog. Heeren , oniilaging van lijn laflig ampt , 't welk
Hy met groote eer en danck verworf dan Viert w egens den Staet niet-te-min daer na noch
:

gebruyckt in 't bekommerlijck werck van Engelandt , en d'Ambaffade daer uyt gevolgt. Daer
,

zijnde, de voorfz. Heer onderwijlen timmeren

liet tuffchen den Hage en Scheveningen feec- , ,

kere wooninge , door Hem Zorg-vÜet genaemt , daer Hy, van fijn bezendinge wederkomende,
fijn woonplaets nam , en fmakende daer d'aengenaemheyt van 't Buyten leven vernieuwde weer ,

in Hem zijn vorige foete oeffeninge, waer uyt dan eenige nieuwe bedenckingen na gelegentheyt ,

van fijn rijpe jaren, en hoogen ouderdom, geboren zijn.

Ick eenige jaren voorleden het Huwelijck van den felfden Heer uytgegeven en neffens eeni- ,

ge duyfenden oock vele van fijn Ed hdts andere Wercken verhandelt hebbende , en eyndelijck de
platen van den Trouw-ring in mijn vermogen vallende, verweckte de liift my , om alle de (tukken
van den gcmelden Heer , op verfcheyde tijden in 't licht gegeven, in een lichaem te brengen, en
'tfelfde in fulcker voegen onfe Landts-lieden met den d: uck gemeen te maken Daer by van vele -
:

lief-hebbers veritaen hebbende, dat'er noch iet fonderlings by den welgemelden Heer beruftte,
voegde ick my eyndelijck , met dat voornemen , op Zorg-vliet by fijn Ed hc " en maeckte mijn ,

meening bekent , met ernftig verfoeck , dat, fijn Ed

geboren op Zorg- ,lcit
fijn nieuwe invallen ,

vliet , geliefde daer by te voegen. De Beleeftheyt en Goedertierenheyt

Edelen Heer, , in dien
foo groot zijnde, als fijn vermaertheyt in de werelt, door fijn roemwaerde Wercken , in fijn
Schriften hooge Ampten , en doorgaens Ioffelijck leven is , liet fich eyndelijck bewegen f buy-
, ,

ten de meeninge die hy had, van fommige flucken oyt, by levende lijve, uyt der hant te geven,
dat ick mijn fevenjarig befluyt in 't werck mogte ftellen. %
By verfcheyde infichten, die my daer toe bewogen, zijn onder anderen defe dat ick befpeur- , ,

de dat fijn Ed lldt in alle fijne fchriften nauwkeurig is te gebruyeken

, een cffene , fuyvere en , ,

gemeene Nederlantfche tale,fonder vermenginge van eenige uytheemfche , daer by een foetvloeijen-
de loop in fijn gedichten buyten gebruyek van gewronge ftop-woorden , ofte daer-en-boven fijn
,

Lefer noyt en is gewoon te paeyen met ongefouten , en oorketelende redenen maer over al in ;

fijn Schriften by de vermakelijckheyt ftaêg eenige Ieerfaemheyt voegt: en daer door ondervinde
ick, dat al 'tgene by den gemelden Heer is uytgegeven, niet alleen inde Vereenigde Nederlanden*
maer oock in Brabant , Vlaenderen en verdere gelegen Landen , feer welkoom en aengenaem is.
Ick heb gefien dat de Maegdeplicht, een van fijn Ed eerfte beginfelen, met het uytkomen van hi; ' ls

de felfde niet alleen terftont elders nagedruckt, maer oock overgefet is foo in de Franfche als
, ,

Engelfche en daer door in die Landen wijd en zijd verfpreyt.

tale,
Des Proteus ofte Emblemata , en oock de gemelde Maegde-plicht,- zijn in 't Latijn ge-
felfs

noegfaem in 't geheel gebracht , in de groote Polianthea five Florilegio , van den vermaerden en ,

hoog-geleerde J. Gruterus , zijnde aldaer by Loei Communes , na gelegentheyt van 't voorfz.
werk, verdeelt. Noch is de Zelf-ftrijt in 'tHoogduyts by een geleevt perfoon overgefet , en wert

gelooft dat'et Huwelijck haeft volgen fal; en gaet vaft dat in die felfde tael de Spiegel van den

Ouden en Nieuwen Tijt , de Proef-iteen van den Trou-ring, en andere ftukken byfijnEd^ 1 uyt-
gegeven by de verftandige in geen minder achtinge zijn dan de voorgaende , als by de vertie-
,
,

ring der menigvuldige drukken in verfcheyde formaten genoegfaem blijkt. Van 't Huwelijck weet
* * ick
 ick by de vijftig duyfent gedrukt te tellen, van d'Embleraata , Maegde-plicht Zelf-ftrijt en Man- ,

lijke achtbaerheyr, weet ick fo naeu 't getal niet, maer kan d'een door d'ander weynig min zijn;
de Spiegel van den ouden en nieuwen Tijdt, (lel ick op 15 duyfent vaft ; de Trou-ring hoe wel ,

verfcheyde jaeren na d'andere werken uytgekomen overtreft dat getal en is in twee byfondere
, :

Sleden weer op de pers: en dat noch meer wonder geeft is dat de Maegde klachten , ,
hoewel
'tvoornaemfte daer in ,de vorige verken is getrocken,en doorcenige liedekens en t'faem-
uyt al
voegende redenen aen een verknocht, met foo veel duyfenden verkocht zijn, dat'et d'onkundiwe
ongelooflelijck fou fchijnen; ja dat yder Hirtori uyt'et
Huwlijck en den Trou-ring, gelijk aireede
die van Rozette en Galant is,byfonder gedruckt,en foo in gebruyk gebracht, en rechte beleyders
tot'et tverek geweeft waren , geen gedachten fouden konnen afmeten , tot welck een
menigte de
vertiering defer wereken in allerhande geitalten waer gerefen. Door fulke blijeken vertroude ick
vaft dat het nieu , van fijn Ed»™ gekomen , niet onwelkomer fou wefen dan iijn vorige
,
were-
ken , als van een rijper en doorkneder oordeel. Een nedergaende zon en late
grachten zijn
den menichen aengenacm foo waren voortijts oock de fchriften der generdienaer hun leile
,
da»en
gingen. Derhalven beiloot ick, ten goede van alle Liefhebbers defer oeffeninge
, dit koitciijck
werk by de hant te nemen , daer in te tien is, hoe de geeft van den gemelden Heer, van tijttottijt
daer in tot 77 Jaren gefpeelt heeft , verfiert met 400 konftige Platen , welk getal noyt
fijn
in defe
Landen een eenig boek gefien is en daer onder dry ongemeene , een Fuyk
in ,
, daer 't Huwelijk meê

verheelt word , vyf Graven van wijtvermaerde perfoonen en den doodelijcken nytgang zijner
,

Hoogheyt F r. Henrik , met vyf Tijtel-platen naer de geftalte van 't Werk waer
, van deroorfte een
Parnail us vertoont , omringt met de
,
9 Zang-goddinnen , en andere perfoonen , die nefftns die be
quaem zijn om 'tvernuft op te wekken, en te vertoonen.dat in dit tegenwoordige
werk heerrenen
zijn doffen van allerley aert , als geeftelijke, huyfelijke en burgerlijke
, de bewaring der oefent
heyt, Buyten-leven , Landt-bou en d'invallende gedachten daer uyt
rijfende invoegen dat ick ,

'geen (lag van menfehen jong of out, groot of kleyn, bedenken kan, die niet
,
uyt dit WerV met
groot vernoegen , goede leer-ftucken yder in het fijne, lal konnen
, trecken. Ick dan 't gemelde
Werck voldruckt , by een vergadert , en een exemplaer laten inbinden
hebbende , vertoonde het
felfde den Autheur, te weten den Heer Cars, den
i* Augufti ,6„ .met.bygaende verklaringen
dat fijn Edta. nu het (luk kon tien dat tok met groote
, moeyte tijt en koften als foo veel bladeren
, ,

enkonft-platen genoegraemnytbeelden, by een gebracht had.

Ick merkre, naer my docht
Heer Cats op d,t ge hchte verrtelt cn verbaeft ftont, dat foo grooten datde
bellag van bladeren , en
foo verfcheyden öofS, eerfl uyt fijn herflenen.en daer na van
uyt lijn penne v4 voortgel omen
tegenftaende foo veel gew.cht.ge Staten by hem op verfcheyde
oock naderhant verttaen te hebben dat het voorfz. vertoog by my
tijden bedient waren.
gedaen, den gemelden Heer
lck m
niet
Z
faeck had gegeven , Godt Almachtig voor eerft hooglijck oor
langen rijt , dat foo veel verfcheyde groote wereken by hem
te dancken voor 't
genieten v^T
nytgebrachtwaren ; waer door
een inval bewogen w,ert om aen alle plaetfen daer hv do-
Hy van fijn jeugt af verblijf gehad Zt
,

eemg gedenk-teken van Danckbaerheyt toe te fenden , te weten een

,

Exemplaer van 1 *'

ken by een eer he, felfde over al gemeen gemaeck. wierde,
en datmet een
gen aen de Heeren Regeerders der Stede Brouwershaven,fijn veerftn teX
ren Regeerders der Stadt Zierick-zee, daer d'eerfte
Vaderland! noch een u
gront 'van veerfen te maken in
w.ett een ander aen de Heeren Regeerders der h m gek vdr"
:
Stadt Middelburg in Zeeland.
, daer hy eerïhnr
een pubhjck ampt van Peni.onaris der felve
ders der Stadt Dordrecht, daer hy tot
Stadt gevordert is een ander aen
eerlle Raet-Penfionaris is beroepen
de Heeren
:
r!
, i "plaets
"n dfn S
"rrtik^d^g^dS^tif
als Raet-Penfionaris van
T r
h^^vS^gSgggg^
baerheyt des te eterehjeker en aenfienlijcker
°g s,
-
a
'

te maken , liet de meer ge™

de ter Cal .0^''^
eynde naukeunglnck uytwereken twee
byfondere filvere (lonten en WeT
werck daer in te be luvten d'Aendarlirió„ I r muyters
5 om ,
V 1 r"
TOorfz.

ff' ^
u l 1 , '

ters eenige byfondere geheym™ n °«™ enmuy-

d,
™ f„

T 3*
toont, hoe a„e tijdelijke faken te
famen met de werelt vervallen van den Tii
Dood
dat
verbeert word, en
h^nTel^
genoegfaem 'tgeheele wyt-vermaert
ftaende in fes byfondere Tri
en eeuwigheyt dat is
)
mphen té
n e -t
i,'

wïrek van ^n

„n Aerde, met'f
Hemel en aU
VVelluft

dc
^^
„ '

„
^ A / ' Rl J ckdom
l
'
Fi>™ , al te

jfö K?™'
TO et « t ' in
?V
den ltahaenfche Poëet Frane.lco i^lfrS
T
<"** d *

Petrarch» (be-
^verheyt Dood , Faem Tiit' .
T ™^n
g J
,
den gevolge van beyde , in foo een
kleyne plaets
en beworp duydelijck afgebeelt, en aengewefen word, zijnde daer by het felfde , dat de voor-
noemde Heer Cats in dat groote werck verhandelt heeft. En op dat den nauwkeurigen Lefer volko-
men voldaen zy, heb ick mede het beeltenis der gemeldeflooten enmuyrershier neffensdoen Hel-
len, en dat alles den Liefhebbers wel bevallen is , blijckt hier in dat de eerfte druck der gemelde
wercken in groot Foli te voren ftukswijs in verfcheyde mindere formaten foo menigvuldig ver-
,

fpreyt , de graegheyt der Liefhebbers noch niet heeft konnen floppen maer met een tweede druk,
,

ïn diergelijck formaet heeft moeten gevolgt worden als hier blijckt , op nieuws vermeerdert met
,

het Tachtig-jarig Leven, Huyshouding en Bedenckingen , de Hiftorie van Faes en Alette in den
Trouw-ring, &c. en noch een goet gedeelte Platen , als den Lefer daer in vinden kan. Tot be-
fluyt dan,goetgunftige Lefer, geniet dan op nieus onfe vlijt , beleyt en gedane koften , en blijft
de goede Godt in genade bevolen, in Amfterdam den 30 Auguftus 165-8.

VE toegenegens

J J. SCHIPPER.

Wilt gy op eenen dag doorben ons gamXche leven, Wik gy met Ideyn beflag veel dingen onderfoecken ,
Wiltgy, met een loop
gelicht, des weiclts vcr- Wilt gy der menichen aert haelt kennen in 't gemeen:
itacn, Wat boeit gy les, ofichool, of veelderhande boecken?
Wik gy een langen tijt in 'tkorre fien befchreven, Leeft maer dit cenig werck , hier ifler al by een.
Wiltgy, met eenen Hap , bet acmijck omme-gaen, t F.
#*
1 In
 In libros Poëmatum Moralium . illuftris Viri ,

JACOBI CATSII
Equitis Auratiylll. Ord. Holland, tir/per. Syndkor. Trimïcerïi,nunc CMagt't Sigilli Cujlodis %

rtrumqtte Feudalhmt TrtefeRi Vkarïi , f*> noviffïmè a Trapotentibus Fadcraü

'Belgii Ordd. ad Sereniff. ^Anglor. Remp. Legat. Trincipis.

SUmmc Virüm, cujus tctricos facundia Belgas Informefque fcholEe Calabtüm, Samm'squc Crotoiique,
Mulcct, Scattonitos locupks doeïrina penatcs Aureaque Icalicis fonuerunt carmina portis.
Detinet Sc pulchro populos informat honcito: Wee minus inculus Ibpieus inrtruxit Atlicnns
luiere Virtutem ütulis, [oiquc inter honores Exemplo diótifque fenex, & nréhr Hymetti
Fulgeat una tuis Probitas aflerta Camcenis, Mitcuic officio civis. cum tcéta domoi'i'nic
Et Kegum ïngenuo dclpedet muncra vultu. Pi;ivatorquc lares Sapicntia
fera fubiret,
Nos cibi debemus patres, tibi faufta precatur Athereis iubduda plagis. vcneranda Thcognis
Fcmina, Sc in docili recitat tua dogmata lefto Innacnis pracepra dedit, Siculumque recoxit
Oflïciofa parens, Sc leges difc.it amandi ^ormavitquc rudem. placuic gencrofa monentis
Impaticns redtoris amor. tibi filia mores buada Sin Mtmiquc lepor.
Nos omnia per tc
Dcvovet, Sc cnivis nequit arridere marito Diicimus & poit tot credit Cc fecla renafci
Impci üs attenta tuis. Tu Protca nobis btmplicitas, tangenfque animos revcrentia
Divütn,
Reddis Sc in varias verfans Emblemata formas, &t VUx melions honos moreique fevcri.
Nunc alias voces, alias in carmine partes Die age, Toxandrüm foboles,
quo numine foli
Induis, & noirrï raperis per devia virs, Loncdlum tibi canta loqui? qua Palladc pectus
Peccandiquc modos. Tc prtcceptorc fuperbit Orande cumet? nefcitque furor ceflare canendi
Scena pudiciiia:, &
maturx zona puella;, Uu^ terns prodeirc queant? non fidera
demens
Flanimeaquc Sc cupido rutilantes liminc tcd;c. Metnas Phoebique jubar , nee inutilis hxres
Creditur immitcm mellitis vocibus Etemum Arcturunique Hyadalque inter Luna-quc
labores,
Thrëicius llexifle pater , rigidamque fuavi b.rrantefquc Deos. non vanïs linca chartis
Baibancm domuifle lyra. tune horrida cultus 1 mguur aut lectis
, circumvallata figuris.
hnbibit Sc potuit taciü mitefcerc cantu 1 iCta placet potms virtus 2c fculpta decori
Improbitas, Thracefque fuos emolliit Orpbeus. t-rfigies. quin ipfa
patens ad dogmata laxos
Nos Rbodopc Thracefque fumus. quorum efFera, Catzi i.x P andit natura finus.
, nos Gmia, taurus,
Corda domas, quïbus admilTus pr.xcordia circum i^os arbor plcfque
docent, nos viiis amarc,
Ludi's Sc effrenes animi compefcis habenas Atque aliqutd fugifte cupit.
nee garrula nobL
Julïïbus Sc calida; moderaris vora juvent*. öervit avtr nunc rana
fuis facunda fub undis
Tu, velut Amphion Thebana- conditor areïs, Vitte monltrat iter. nunc
nobis vacca maeillra eft.
Saxa moves modulis placidae teftudinis , Sc nos Duxcai1I3ï hortantur lapides, objurgat amamem
Eloquii torrente rapis. Tu monltra malorum Concha tuum. fado qua; pendet
a,anca tedo,
Impigcr Alcides fubigis; certufque Deorum tt lenes alibi prxbcnt documenta
Int ci pres Stygiis animas arceflis ab undis
columba:
Impentat ventri Pharix regnator
arena:.
Afflatus propiore Deo. te vindice reiftt Mus gremio, cupidos Lybicus leo
velat ocellos,
Jam Batavos peccatc pudet, Cyprifque fatetur Uiaronixque t.bi diéhtu oracula
Sc fapcre, Sc levibus volitans Pucr improbus alis quercus.
IJum Iudit puer, incauti velania
tnundi
Corrugat geniale caput, quaflatque pharctram iïetcguur, quantifque rotet Ie pallïbus orbis
Segnius. ac quicquid quondam Cornclia mater iotice
crumfraudumque pater, te vatc,
Graccliorum potuitque loqui Scmpronia grandisj patefcit.
bic oculis coram fulgcns
fpeöatnr honeftum.
Aut qua: magnanimo refpondit verba Catoni Sic mambus palpatur idem.
Sic perfonat aures
Porcia, vel Lxlï genitrix, ediderir orbi. Egregium red. murmur. diftm^
tabellis
Quam ftupui, cum bella lïbi lecreta pararet KeguJa vivendi kgirur, noi-^afquc
decori
Ifacides , totumque fuis circumdarct armis bedulitas numcrat. femperque
Rclligio cataphrafta indullna fenfus
vimm. Ce difiidet ipfo, Invcnit &
quovis ftruitur iententia cafu.
Obloqi-imrque GW, tollunt binc figna voluptas, Neve foret BatavQm populis incultior
Hmc ratio, recitantque uni dtverfa cupido itomanas lociat verborum opulentia
Aufon,
Et metus. innocua.- fu.ider contraria menti vo.-es,
Atque tuo recreant animos
Luxurics, prxdulcc makim. du„ aumiiia diftant modulamine Celtx,
Quiq^ArarimLigerimquebibunt^hodanumqueloquen-
Partibus, &
geminis pugmnt fenfufque Dcufquc Amtcipant, longiiquetrahuntidiomata 4
Impcnis, duplicifquc Boni ollcntatur imago. braccl (do
ipic tuum patria miratur
At qujj fan&a probat, nocituraque gaudia currevc lingua
damnat, lhuicus epos, captufque tua: dulcedinc
Ehgit iila piusj nee folum pallia litem, Mufa;
^rudclismaniuefcic Iber, nativaque
Scd pietas dirimit. quid turpc, quidutitc, verba
Expedit, Sc valido mille argumenta pudori
quidnon,
W.« Jwa%X gnonws impenit amicje.
Adipicit Sc titulos Tamefis veloxque
Sufficit. interea tanti Dux remina facH Tu^'a
Et triplici donat fuccinaa pocmara feeptro,
Sprcta jacct tacitifque odiis alimenta
miniJlrat, Regali jam taéla manu,
Et dokt elapfam virtutem amplcxibus Ttius ilU Britannc,
cfTe. Scnbitequcs, Phccbique magis U;c
Vatesmagne, furens muiier li temnere Divos q fplendet amiftu
iNobihtas, noftrique dccus fubünie
Juratamquc fidem thalamo Memphïtica conjunx Sctiarus.
Ex ilio rurfum furgit labor. altera laudi.
Aula tuit, proprioque illufit meccha marito:
Materies campulque patct. fua fata
Statjuveniscrimenquctugit, dominamque fcclufquc ecenfet i

Prilcus Hymen, thalamique

juv.it memorare labores
Arguit, &
monitis aulas prudentibus implct.
Mncmofynen, foecoque gravcm miiccre
Pythagora; voces Samiique edicla magillri. cothurnum
t-tpvomulgatas taciturno judicc leges SP ails111 aJvcrlam Ircndcns
Tryphofa Jucaöam
Audut Uetonet, rapto quarat a'udelc pudori
indoctt pubcs itudiofa Tarcntt,
Supplicium, mol Belga leget. quam
fpkndida pofcat

Virap
Vïrgo Cratem , poflïtque etiam vel gïbbus amaii Foraiat lege domos, & fovos exigit hortes
Ec laceri fipientis honos & fibula ilinples Jnvidiam faftumque Sc fcedi guudia luxux,
Et feries neglc£ta toga;, capcrataque trifti Otïa lafcivamque gulam , Sc malefana Lyiti
Forma lupercilio Sc Cynici fors horrida barbx. Orgias Sc immenfis rimantcm faucibus auruffl
Nee prime pater, tacitum aut primajva
ie, iilebit Pellit Avaritiam. ficcondis, maxime CATSI,
Fcdera Sc infolilis claram natalibus Evamj Oppida, fic mcliora facis , ltabulumque repurgas
Non facro fancti connubia myllica fponfi, Sordibus , Antasofque nccas, Hydralque, bovefque,
jEthercafque taces, atquc ipfi nubile ccelo Quin ipfum Phlegethonta domas, Cacumque rapacem,
Chriftiadum piailuftre genus, narrantur amores Et crudi Diomedis equos. Stymphalidas arte
Abramidüm, clarjque thoiis regahbus ignes, Depris Sc rabidos proilernis carminc Nellbs.
El fprecx fortuna Lex, tedicque fororis, Virtutum venerande pater, fanfliffime lcgum
Et laox vïrginibus vacua; Süoer.fibus urbes. ArbiCer, ha:c audi facilis : qui corrigis orbeni,
Tempora cun£ta patent vati diftinguitur a:vo Oibis vota cape; Sc monitorum pra:mia ciedas
Res ac cura iuo Sc nobis imkabile paffim Optima, nos parere tibi concedere juffis
:

Invenit, & grandes majorum pondcrat aufij;, Crimina: tot pallïm fcelerum pallefcere vultus:
Nobüe Durdrechtum, quid tibi conflua laudis
fi. Peccari minus: infanas refipifcere matres,
Flumina ferre putas : mafcula ponis
celfis fi Audacelque nurus: melius fentire puellas,
Pra:fidet & fafces oltentat virgo vetuftos Pcrluadere patres percufiaque fulmine lingua:
:

Si Merva: ja£tas Dominos: fi prima forores Sccla verecundas Belgis promittere nuptas.
Inter verba facis: fi vecKgalibus angis
Et Rhenum Mofamque Deos fi flucribus ufque :

Scribebam adAmflelam virtutum iuarum

Emergis melior: plus, hoe monitore , fuperbi,
Hliïc afiurge viro. qui jam tibi confulituni, fimmus cuïtor
Jam Batavis patrisque fuis fufFragia fuldt
Confifiis , fortefque animos opponit Ibero. CASPAR BARLEUS.
Ad
WERKEN
e
Clarijfimum Vtrum Op alle de Dïcht-kunpge

D. IACOBVM CATSIVM
Poëtam infignem.
van den Ed. Geeftrijcken Heere.
HU C
I
A
ngenii dotes raras mïrabltur

rdua mens tanti , queis nobis dotfa caman A

T
JACOB CATS,
C tirabit ftudio vigilanti emblemata rara u
Ridder, Raedpenfionaris, &c.
O mnes fic fitferet , Mufarttm gratia vel quei S
33 lat/da favet : merïto tolhmt ad fidera do ff I JJAr heft de wijze C ATS, gekroont met zihre hstai-

V ndlque: perge tuo tot vates •uincere -verf \ Zijfi ivijdbefaemde Geeft begraeven in de bïadreit.
Uier leeft hy duyzent jaer, en meerder, eer hy keft.
5 olus eos inter Theebus velut ipfe fedebi $ Hier is by by de dacd, daer Jozef -weder 'reeft

ANAGRAMMA
'fi
,
En Sephyras verfieck en d-wang tot geyle bijlen
{In V glocyendfl van zijn jeugd) met reync hiysheyt

VISV CATOS CIBAS.

blttjlcn.
Hier is by by de Mm
'jan 't eerftgefebapen Paer.
Hier maeckt by levendige dien, over menig jaer
Efigramma. De Tijd en felle Dood het leeve/i had benoomen.
multorum virüm Hier doet by cPHengJleh on door Neerland! beetie ftroomen,
SUnt multa En maeckt bet fteyl Parnas vuor Nceder landt bequaem,
Doftorum in orbe Emblemata 7e klimmen op fijn top; daer d'overvlttgge Faem
Inlïgnia , & clariffima : Op 'tvaerdjgft uyt trompet, •wie zich daer op vcrtoonen.
Hier flreeft by -wijd en ver , by Tidlebanden, /Croonen;
Sed unus hic in omnibus
By Harders in bet woud ; by Jcfïts bcylge Bruyt;
Prteclarus eminet viris fa in den Hemel zelf, en buffer Godtbcyt uyt.
Ut Phaebus inter caeteras Koom Landt-en Stad-genoot, vermoeyt vanydle zaeken
Koom bier, wanneer"'t u lujl uw Zinnen wat vermaeken.
Mufas & ingenï cata Hier beeft ie Geeft van CATS , voor fijn onfterftijek-
Emblemata indicant tui. beyt,
Een graf, van vleugelen, uyt veel papiers , bereyt.
Quibus CIBAS VISU CATOS Hier beeft hy zijn verblijf, zoo lang de Tijd zal duuren,
O dulcis ille guftus omnibus Geeft eeuwig wijfen raed aen zijne Bondgebuuren,

Videntibus legtj&itibus
En blijft een Avont licht in 'slVeerelts laetften tijd.
,
Ick zing hem Danck en Eer, en zeege van den firijdt
VISU CIBAS CATOS, quibus Die hy met Hel, en Droes, en Weerelt heeft geflreden,
Tam grata praebes fercula En met de Dood eerlang zal ftrijden ; daer een Vreede,
Die eeuwig duurt, op volgt, by elck die overwint.
VISU qui CIBAS
Mafte ergo Zoo leeft zijn Geeft by Godt, en in Papier en Int.
CATOS CIBAS VISU, & datur
JACOBUS enhis CATSIUS. DüYSBBRG.
J. V.
Joarwes /ïrferius.
 Aen den Edele Hoog-geleerden , en wei-ervaren HEER ,

HEER
JACOB CATS,
Ridder 3
M Y N

Stadthouder van de Lccnen 3 Groot-Zegelbewaerder

der Ed. Gr. Mog. de Heercn Staten van Hollandt en
Weft-Vrieflandt, &c.

OP SYN E«i«. OUDE EN NIEUWE WERKEN.

WAt
Den
diichr mv geeft niet al, ö hoog- geleerde
Icicr tot vermacck , cn u tot eeuwig* eer
Heer, De Bruyt betreet'er zael, cn opent hacr gordijnen,
En laet'cr kleet, cïeract, en wat'er paft verfchtjnen,
Voor eerft,tocn u de jcugt noch deelde van'er voncken, Tot zy een vrouwe wort, het doel-wit daerz' opfchiet,
En dat bacr ftralcn uyt uw gulde jaren bloncken, En altijt dit gedacht, met oog' cn hert , op ziet,
Schaftg' onder aerd' en locht, cn warer-fchcpfcls, en Hoe wel een trap vol moeyt ; daer op de mecite zorgen

Al wat men zonder fpracck , cn ongevoelig ken Van angft en zwarighcyt , en rampen zijn verborgen*
In Zinnc-bccldcn op, ecnvoedtfel, om te ftichten, Dat, met zy Moeder wort, niet mindert, maer ver-
In fpreucken, lecringen, cn aengerramc dichten. meert:
't Hooft fchepfel , dat na 'c beeldt zyns Scheppers 'tWelck uw geleerde pen, op zulck f wijze, leert,
zwcemd' door gunfl Bcncffcns Weduw-pücht, dat niu„ ai , in zijn leven,
,

Zag nu een eedier zwier en luyfter in de kunft Die plichten, zoo volmaeckt en deftig, heeft bcfchrc.w,.
En lecker-tant vermaeck en nut, als voetfaem fpijze, En fchort'er noch yets aen, dat tot vermaeck gedijt,
Voor lichaem, geeft en zie!, op ongemeene wijze, Gy brengt een Spiegel voort van d'Oud' en Nieuwe
En veeldcrley geftalt, cn vol verandering, TÜ C >
Gelijck eer Pro tem was, in zijn verwifieling. Een korf vol leeringen, cn fpreucken in veel talen,
Daer op komt Jofeph acn, met duyzcnt minne-reden Daer uyt zoo menig ziel kan nutte dienften halen.
En vteyert van een vrou, tot geile min beftreden, Hoe ver zou 'tbuyten clcks bctalinge niet gaen?
En hcfcelijck beftormt, door dreygen zonder tal, Hoe over gy voldcc,
Om zulck een kuyfch gemoed te brengen tot den val.
gy hadt u niet voldaen,
En alde hoogfte trap uws levens loop betreden.
Daer ziet de wereld weer, als met herfchapen oogen De 1 rou-nng komt in 't licht met al'cr deftigheden,
Wat dat door yverdrift de gceften al vermogen j ( fehaer Daer alderhande (lag van volck zich in verbindt,
Gelijck hy vleefch en bloet, en jcugt, cn vreugt, de En 'tHuwlijck van Godts Zoon dies wat men vont
:
Van al 't verderf alleen niet overmccltert * maer of vint,
Gevangklijck voert ten toon in Pharoos lant en fteden; Van leering, nut, vermaeck, of warmen kon beoogen,
Voor flacf verkocht ,zigvnjd'} geminr, niet malt; gebeden, bchecn met een pafTcr in de kring uwswereks
Zichniet verbidden liet i by 'tklecdt gevat, omvloot* getoogen,
Ja wat u zelf betreft, van onder tot in 'ttop-
Vertoont gy of hy hier verrezc van den doot. Noch beurt uwgceftzigwecruytzulckccnomtrekopi
En Vafthys weygering, die aen verfchcyde boden En zweert geleerdelijk,doorBomcn, Bloemen
Kruydcn,
's Mans achtbaerheyt verklcynt , door het vergecffche Om uyt er eygenfehap, wat leerzaem is, te duyden-
nooden En foo op Voog'len, Vifch', cn Becft',en Mcnfchen
Op d'allergrootfte feeft, daer yemant oyt af wift, doen,
Tc fpade wiert gewaer hoe zy'er had vergift, En fchepc'er leiTen uyt, die zielen konnen voen.
Gaf weer een nieuwe luft en fmaeck in dichten lezen. Noch hoe men 't Huwelijck kan by een Fuyk
De Macgt, en Vrijfter-plicht geracckten in het wezen, verbeelden,
Wat rol Afpafia met Koning Cyrus fpeclden
Die gy als met een bant, aen 'tHouwelijck verknocht, ; ( voort
Doch mets of 't ftcekt vol nuts. Dan komt dc
Dat is, cnwas, cn word van duyzcndcn gezocht. Dood-kift
Xn vergchjekmgen cn fpreucken
uyt Godts woort,
Wie zou dat wacrdigwerk,nacr eygen waerde, roemen? JLn iluyt met Salomon, door vaftgegronde reden-
Het toont zich als een hof vol uytgclczcn bloemen Dat s werelds doen hoe
groot, is niets , als y del heden -
Daer yeder by zijn ilag in 't gierbed ftaet en bloeyt, Dies d Oude man en Dood, in hun
En yeders fchoont' , om 'tbert, in bloos en vlammen gefprek, ons raan,
Van
acrdfchelcvenuyten'cHemelfchinteaaen-
glocyt. Voor tleft, hoe fcheydloos Zielen
Het klimt, van trap tot trap, tot op de hoogftc trede, Lichaem zijn
J ver-
bonden ,
Het daeit,vantraptot trap, van hoogweer nier beneden*
En tuflehen yeder treè toont yeder met befcheyt,
W '
[ Cne
^f uhoe veel lecringen^? d
" vocrt ' door weldoen of door zonden
Maer
Waer hem de rechte plicht, in dit gedeelte, Icyt. gy in uw wereken fluyt.
Het Kïndcrfpcl krioelt, in tollen, kooten, fchietcn,"
Uw eygen Leven beeld van clck een Voorbed r uvt
'
Delchnftentuygenzijoi cn zegels d'eygen
En waer in dit begin fijn driften kan genieten.
Dc
daden,
binken van uw deugt. Godt dank, voor
De Macgt gact hooger op, dc Vrijitcr ruym zoo veer,
Dat hy my heeft verleent te kennen zulk
zijn genade.
Verhandelt met haer kacr de plichten van hacr eer. een Man
Die zoo wel lecren cn noch beter leven kan. '

J. J. SCHIPPER.

DANCK-
 DANCK-OFFER
Aen den Edelen , Groot-achtbaren , feer voorfienigen Heer

M Y N HEER
j
A C O B C A T
Ridder , Stadtkoudcr van de Leenen , en Groot-zegelbewaerder van Hollandt

en IVcJi-VrieJlandt , &c.

Over 'tuytgeven van alle fijn E^- Oude cn Nieuwe Wercken.

GRoot-achtbre Vader CATS , laet
brengen
'twelckick met oprechtigbeyt zal mengen,
l''an liefde,
Als een gering bewijs van 'tdanckbare gemoet,
Dat ick een langen tijt heb in mijn borft gevoedt.
Een over-oude fcbttld. 'tZijn meer dan dertig jaren
Dat uwe dicht kunft luft in my tot rijm kon baren,
Gy hebt door htnflig dicht in my de kunft geteelt,
Wclck ick met lujl omhelfd' , als V aengenaemfle beelt
Dat mijn tienjarig breyn met welluft kon vermaken.
Gy zijt mijn Vader in de kanji, ivie kan 't verzaken?
lek fpaer de redenen my dienftig tot bewijs.
Een leerzaem dicht verftreckt de zoetjle ziek-fpijs.
Hoe vaek heb Ut mijn geeft verlufiigt in het firijden
Des kuifihen Jofephsin uw Zelf-ftrijt ; met verblijden
Bejcboudtck zijne ivinft; en hoe hy 'tliflig net
Ontquam, dat geilen brandt fchoon j'cbijnend' had gezet.
Een werek dal allijt word van yeder een geprezen.
Toen poogd' mu eedlen geeft de wonden te genezen
Van 't buisbeftier, nis gy AfTucrus toren toont
Om Vafthys weigering, die geeftig word verfcboont\
Maer 'tftreng verbad verweckt de Vorft tol ftraffer zinnen,
Door Liefde kan men 'tal, door Gramfchap niets verwinnen.
Gy hebt ons oock gefticht door menig Zinne-beelt
In Min, cn Burgerplicht, en wat het Geeftlijck teelt
In een vernieude ziel. 'Zoo kan men deugden leeren.
Door wijze lejfen kan men 'tquaet in goet verkeeren.
Noch [tont uw geeft niet [til; maer ging geduurig voort
In Macgd-c» Vrijfter-plicht, met menig zin-rijck woort.
Toen qnarn bet Houwelijck , waer aen ick poog te houwen
Eikjongen deugdig Paer, om 't Echte velt te bouwen
Met wijsbeyt en verftant; op dat het altijt bloey
InGodtsvrucbt , Liefden Vree, en zoo geduurig gr oey
Een fchat van leering en vermaeck hebt gy bejloten
In 'tboek, waer uyt bet volk een rijekdotn beeft genoten,
Als gy hun hart beweegt door ziel-ontfteekend dicht.
Godt geeft de kunft, en leert ons lieflijk
Men mag 'da Po'ézy een bemeldocbter noemen.
Zy is den rijekften bof met d''allofeboonfte
my Danck-offer Aen 't hoogste Goet, en aen der zielen Bruidegom.
Het Vlees cn Weereld fitrft , de Duivel word bier ftom.
Koom naerder Cbrijien hart, om by deez' bron te ruften.
Deziele word gefterkt door zuivre liefd en luften.
Die toont gy inu zelf, in V Ouderdoms bedrijf;
Op Zorgvliet zorgt gy voor de ziel en 'tfwackelijf.
Zoo leeft gy binnen u voor ons in V Buiten-Leven.
De Deugt geeft ons etn fchat die 'tAertrijk niet kan geven.
Gy leert hoe Godes volck bier leeft , en liefd , en lijdt.
De droefbeit om de zond 'toprechte hart verblijt.
Mijn gcejl wierd door dit werek verrukt cn opgeheven.
Door Hof-gedachten word men uit den Hof gedreven
Van vlee/êb en wereids-lnft. Hie. word bet ftof tot ftof
Om onophoudclijck ie /preken van Godts lof.
Uw geeft gaet voort , en fehrijft d'lnvallendc Gedachten;
Op dat het zwack gemoet nacr Godes vrees zou trachten,
Die het beginfel is der wijsheidt. Waer ick ga
lek vind een foet vermaeck: want uw Afpafia
Vertoont de knifebe Min. De Huwlijks-fuik komt leeren
Hoe dat den mcnftbe woelt in onruft en begeeren-,
En boe dat yeder ftaet hem luft en onluft baert.
Gelnckig is 't gemoet dat met zijn Ileylant paert i
Nu komt de Doodkifï voor dc gene die noch leven,
Die leert ons flervens-kunfl ; op dat men niet zou beven
Voor 't fpook dat yeder vreeft, Kom, ziele, lact ons gaen.
Door 't {ierven leeft de menfeh, door 'tvallcn zal by ftaen.
De Dood, die Koning der vevfchricling , gaetgy tegen.
De dood van 'tL E E V N
is ons heil en grootften zegen.
Het bloet van Godes Zoon geneeft de zie/e-fmart.
De kunft is aengenacm , maer meer V Godtvrucbtig hart.
Uw ^'Samen-fprake met dcDood toont ons met reden
Hoe dat men kan ontgaen, door vuurige gebeden,
Al 'tweereldfcbe gepeys, dat gcejl en zinnen ftreell.
Door hoop van' t leven 't vlees zijn dwaze rolle fpeelt.
'tGcfpreck van Ziel en Lijf tracht alles t' overwinnen
Dat tcgenftreeft , cn voedt bun onderling beminnen.
y der s plicht. Hier blinkt Godtvrncht igbeit , en Wijsbeit, Kunft en Deugt.
De ziele fmaeckt op aerd 't begin der bemcl-vreugt. .
bloemen. Nu word mijn geeft verrukt brandend aengefleken,
er.

Mijn David zy getuyg en zijnen vuijften zoon :

, Om boven mijne magt tot uwer eer te /preken j
Geen liefelijker zang als baren zoeten toon. Maer 'kweet dat gy verwerpt uw welverdienden lof,
Ntt komt de Spiegel van den Tijt, om aen te bouwen f Als Hollandts boogfte ftaet, en al de glans van HSJm*
Wat ons tot voedj'el dient ; op dat wy zouden bouwen Dies bid ick maer alleen, dat Gy ü laet behagen
Ons harten op de deugt , met reden en beleyt. Dit Offer van mijn hart. Zoo kroon Godt uwe dagen
Voor Wijsbeyt word den men/eb de befte ftaet bereyt. Met een ftantvafte Ziel en Lichacm fteets gezant
Het Vader lant, dacbt u, had niet genoeg genoten, Met Liefd, Geloof , en Hoop, en trooft in 'tVreê verbont;
Dies gy de weereld in den Trouwring bert bejloten, Voor 'tlaeijt, een dood ah Godl zijn kinderen zal geven.
En toont ons hacr begin, het midden, en het end* De vroome fterfi geen dood , maer leeft door 't Eeuwig
Elck voorbeelt lockt de ziel tot deugt , waer zy zich wend. 'tLEVEN.
Maer 't vroom gemoet kan beft van d'aerd ten bemel varen
Z)ö£«'
,
tGeeftlijic Houwelijck, dat kan de zinnen paren J. LESCAILLE.
 LOF-EN DANCK-D1CHT
Aen den wel Edelen Heere , Mijn tt E E R

JACOB CATS Ridder , Stadthoudcr van de Lecnen, Groot Zegel-bewaerder van de Ed. Mog.
Heercn Staten van Hollandt , ende Welt-Vrieilandt

Op het vytge-ven van JIjn Edelheydts , Oude ende Nieune If'ercken ,

mitsgaders de vermeerdertnge in den tweeden drnck.

OHoog-gclecrdc Cats , uw lof fal doargaens

reven; ft
Soo lang'cr Hoonn.11 ltaen,zao lang'er Veezal leven;
Soo lang men ecnig Bruyt fal eieren met een kroon,
En darde vlugge pen oytgeeftig dicht vertoon,
Soo lang dun Ackcrman liet Koren-zact zal facijen,
En in den vollen Ocft de Vruchten daer af maeijen
Soo lang de rijpe druyf fal geven loeten wijn,
Soo lange falder ilof tot uwer ccre zijn
Of hebt, cerwaerdig Heer, in dele laetfle tijden,
Nu men den meeften hoop van 't rechte pad liet glijden
De Baekens naer den cyfch voor veder lbo gefet,
Wacr naer hy zcylen mag gants veyl en onbelet.
De Baekens voor het fchip van dit onituymig leven,
Welk hier, als in een zee, wei gins en weer gedreven,
't t Den weg die yeder menlcii hïer moet op aerdeu gaen.
Een zee, wacr in bedeelt t veel blinde klippen ftaen
Die onsuw pen vertoont , en wijfi Iicc fchuweu aen.
Wat door uwen geelt niet acrdiglijck belbhrevcn ?
is
Wat heeft hy
menig boeck aen "t Vadcrlant gegeven?
Hoewijft uw fuyver Dicht geduurig naer de deugt,
Dat geen gemeen alleen, maer Wijlen felf verheugt?
Macr om met vollen lof van ycder boeck te (preken*
Mijn pen is veel te fwack , de kracht lbu haer ontbreken;
Dat doen ons anderen volkomcncr veritaen,
Dies waert macr nage-aept, dat my is voorgedacn.
Al wat de menfeh ontmoet , dat word 'er acngcwcfcn
Sijn fcylen nu gelackt, fijn weldoen dan geprefen;
De wereld blijft aen u dan ceuwiglijck verplicht,
Dat gy lbo menig les gegeven hebt in 't licht.
Uyt luit tot wijsheyt quam de groote Koninginne
Van Schcba uyt het Zuyd en fpant'er gantiche finnen
Op dat z'cr nut uyt trok , en meld met vollen mont,
Na alles door befchout, zy dubbelt wacr bevont
Het geen zy hadgehoorr. Soo moet ick nu oock leggen,
En als een open boeck voor
de wcrclt leggen,
al
Dat ick in 'I tninftc deel niet melden kan de Eer,
En wei-verdienden lof, van U, 6 wijfen Heer.
Gy zijt een ycder nut in aldcrhande faken,
Die macr de (bete kern eens in fijn geelt mag fmaken,
Smacckt dan in fijn gemoet een acngenaem vermaeck,
Ja deugden in , in ongemcene fpracck.
vint'cr
Ick dan uwen lof voor cerft hier laten iteccken
fal
Enick bcvont feer dra, aU in den klaren dag,
Wat voor een groot verilant in haer verborgen lag;
Dies heb ick datclijck haer in mijn huys genomen,
En ben door haren dienll lbo ver daer mee gekomen
Dat my de dicht-kunit heeft lbo licftclijck gefmacckr,
Dat ick heb, nu en dan, een liet, of dicht gemaccktj
Sy kollen my in all's Lbo wel en aerdig lecren,
Dat ick oock aen het volck tot lof yets dorlt vcrecren.
Als haer de nijt bcfchimpi,ofoockccnpii)mpcrtlackt,
Ick toone even dan, dat 't my aen 't hertc riekt
Wie kan dan , waerde Heer, uw lof genoeg vermeeren,
Die ons uyt enckel gimll laet door uw Kinders leeren?
Daer Gy ons door de Kunit doet rondelijk vcrilaen,
Noch fiet men Dichtcns lult in 't minlt u niet begeven,
Gy hebt uw Boeck vergroot met 't Tachtig-jarig leven:
Daer geck gy na den cyfch leer heerlijk te veritaen,
Wat u, en ycder nicniéh, om dien tijt dient gedaen:
En van uw huys-bcdrijf, en van uw Sorg-vliets leven,
En wat U Godt daer heeft al in den fin gegeven,
En hoe in 'tVoflevel, de liefde fich kan klcÊn,
Dat elck zijn kragren fiet, vertoont
gy ongemeen.
Latijnfle Macgdc- plicht te vooren uytgelatcn,
Is hier meê by gevoegt, en hoe men' aïlc itaren
Van menfehen fiet vervoert door driften van 'rgemoct,
En wat men 't belle laet, en wat men beft wcér doet;
Soo dat men dit uw werek leer aerdig kan tocpaficn
De Crocodildic groeyt, en nimmer is volwallèu (groot,
,
Die noyt haer wallen ltaeckt, maer word van grooter
Ja fclfs wanneer het Beefl Center worftelt met de door.
'k Kan n, doorluchtig Heer, na rechten eyfch
niet loven
Mijn pen befwijekt, waer door mijn geeft: weer ftijgt na
OmonfengrootenGodt te geven lof en dank, (boven,
Dat hy ons Vaderlant met ïïilck een Man befchanck.
Ick dancke mijnen Godt , dat hy my bracht in 't leven-
Ter tijt dat hy aen ons hadfulck een Man
*
gegeven,
Ick dancke mijnen Godt, dat ick tot deler ftont*
Dees Hoog begaefden Heer noch kloek lag en
gefont
Voort bidt ick U, ó Godt, dat
gy gelieft te geven,
De dagen die dees Heer noch fal op Aerden leven
Steets mogen van quelling , fmart en pijn
fijn bevrijt
"

En tot uw Kinders ccr nu oock een weynig fpreccken, Tot dat hy door de dood van all's bevrijt fal zijn; '

Uwkinders die men nu in alle landen vint,

Gctcelt niet by uw Vrou, maer uyt den fwartcn int:
Wannccrfe my in 'tecrll voor oogen zijn gekomen
Ick heb van ltonden aen naer haren aen vernomen.
En als men 'tLichacm in de i'warte Aerdt laet fincken
Dat dan fijn ced'lc Ziel mach in den Hemel blincken
En als des Hemels-licht verfcheyden is in fchijn,
Hy in den hoogilen Graet daer mag verheerlijkt' zijn.
* Den ij Juli n5r8.

II. Grobnenberg, Secretaris rot Uytwijck

enRijswijck, in 't landt Althena.

VO O R-
!
 VOOR-REDEN
Over de Proteus , of Minne-Beelden ,
Verandert in

SINNEBEELDEN.
INdien gy in jok,nietalipelen foekt, Lefer, maer gefint zij t hier, wat te vinden dat'er niet enichijnt
te welen; lbo itaet ftille want eer gy voortgaet, wouden wy ugeerne over het opfchrift van dit
:

boeksken ,en ons wit dat wy daer in voor hebben , een weynig berichts doen. 'tlsbillick dat een
yder zy tolck ende vertaelder zijner woorden. De Griecken als mede de Latijnen , de Griecken
hier in volgende, hebben defe maniere vanfehrijven/iw^/ms^genaemt ;den oorlpronck van welck
woort ick niet voor en hebbe hier na te fpooren. Maer lbo my iemant vraegt wat Embkmata'm der daet
zijn? dien fal ick antwoorden , dat het zijn ftomme beelden, ende nochtans ipreeckende: geringe fa-
ken, ende niet te min van gewichte: belachelijcke dingen, en nochtans^ fonder wijsheyt:Inde-
:

welcke men de goedezeden als met vingerswijfen.endemet handen tallen kan, in dewelcke (fegg' ik)
men gemeenlijck altijt meer leeft , als'er itaet ende noch meer denckt, als men liet: geenonbequaem
:

middel ( naer ons gevoelen) om alle leerfame verftanden, met een fekere vermakelijckheyt, in te Ieyden,
endealsuyr te locken totveelderley goede bedenckingen, yder nafijn gelegentheyt hebbende in lich
;

een verholen kracht van behendige beftrafringe der innerlijker gebreken van yder menfche , dwingende
dikwils ( alhoewel Tonder fchamperheyt , ende alleenlijk in 't gemeen daer henen gelet ) by gelegentheyt
van de voorg D fte!de beelden ende de korte uytlegginge daer by gevoegt , den genen die lich by gevol-
,

ge van dien op lijn zeer voelt geraeckt te zijn, al ftil fwijgende,en in fijn eenigheyt,fchaamroot te
worden ;fiemie fijn innerlijcke feylen ,uytterlijcken voorgeftelt , ende hem fel ven of tendeeleoftein
't geheel levendig afgemaelt. Om
welcke redenen wille wy niet ongevoeglijck en hebben geacht na te
volgen het gevoelen der gener , die Emblemata ,in onfe KdXzSinnebecldeu mcynen genoemt te moeten
worden ofte , om dat men door het uyterlijcke beek eenen innerlijke fin te kennen is gevende , ende
:

dat mitfdien , niet foo feerhetbeelt ,als den fin.uyt het beekontltaende, bedenckelijckis;ofte,om
dat dele maniere van fchrijven boven andere , fondeiiinge de finnen der menfehen is afbeeldende, en-
,

de voor oogen ftellende; werdende daerom,als by uytnementheyt, Siime-beelden , ofte der finnen
af-beeldinge genaernt.
Dan yemant ialmiftchienfich verwonderen, ja onbetamelijckoordeelen (ende dat niet fonder rede-
nen) dat wy de malligheden der jonckhcyt gevoegt hebben , niet alleenlijck met de leere der zeden
maer oock felfs met hooger ende ltichtelijcker bedenckingen. Enfonderlingedntwydefotheden der
jeugt , de eerfte plaetfe in dit werek hebben vergunt. Defe tegenwerpinge fa! oorfake geven het wit ende
oogmerek , dat wy ons in defe oeffeninge hebben voorgeftelt , den gunïtigen lefer kortelijck te ontdec-

ken. Derhalven willen wy welrondelijck bekennen dat 't eerftedeel van dit boecksken meelt isgeweell
het uy twerpfel van onfe blinde jonckhcyt , dewelcke door de gewoonelijcke genegem heden van die ja-
ren , mitfgaders door eenige lult tot de dicht-konfte gedreven zijnde, hadde nu ende dan fooeenige
minnelijcke Shtne-beeldcu ,dat is geckelijcke invallen, daer henen geftelt; welcke ten dien tijde by
ons (als in andere faken alstoen befig zijnde) aen d'een zijde geleyt, ende nu wederom, in 'tdoor-
fien van eenige oude papieren, ons in de handtgevallen wefende,bebben ? dooroverfien vandefelve,
als in een fpiegelontdeckt, hoedanig den vorigen ftant onferonbefuyfderjonckheyt isgeweell , ende,
by gelegentheyt van die bedenckinge,gemerckt de groote vriendelijckheyt des goeden Godtst'ons-
waerts, onfe herten in diervoegen geopent hebbende, dat wy de ydelheyt der domme jeugt nu niet
alleenlijck als met handen taften , maer oock met den gemoeden verfoeijen konnen.
Defen onvermindertfmids wy nu van de bekommeringe onfes vorigen ftaets, door Godtsfonder-
linge goedertierentheyt,ontlaft waren)hebben ten felven tijde inons gevoelt, ick en weet niet wat
vernieuwinge van de vermakelijckheyt die wy wel eertijds tot de dicht-konfte in ons hadden gelpeurt;
waerdoorwyallenkskensverlockt, endeals foetelijck verleyt wefende,zijn verweckt geworden, om
naergelijckmatigheyt onfer tegenwoordige gelegentheyt, de y&eXe Minne-bccldcn onferjonckheyt tot
Sium-bedden van ltichtelijcker bedenckingen , t'onfer oeffeninge te gebruyeken , om alióo door defe
maniere van fchrijven, als een beworp ende afbeeldinge van den wonderbaren ende veranderlijken loop
des menfehen levens inditwerek tevertoonen,ende allbomijn felven ende andere aen te wijlen, hoe
men uyt een domme jeugt tot een gefettemanheyt,ende van daer tot eenen ftichtelijcken ouderdom
,

behoort teklimmen;omalfoo,hy middel van een prijlfelijckeverandennge, fijn vorige genegenthe-

den t'elcken in beter als te verfetten; mitfgaders (gelijck men te voren dapper ende vierig is geweeff.
tot de hittige begeerlijkheden ende hartstochten der wulpfcher jonkhey t)de fcherphey t ende hevigheyn
der felver re verkeeren t'elcken tot een beter evnde, niet rullende tot dat men gevoelt, by vergelijc-
kinge van fijnvoorgaende maniere van leven, dat men op gelijcke hoogte van ltichtelijckegefetheyt is
geklommen , gelijck men te voren in de ydelheyt der jonckheyt is geweelt wettende alfoo onfe fweer-
:

den (om foo te fpreecken ) in 't landt der Philiftijnen ( i Satmtcl m. 20. ) halende llerckte felfs by
onfe vyanden,ende opweckende de kracht der volgende deugden, door vergelijckinge van de hevig-
r * » * heyt
 VOOR-REDEN.
heyt onlèr voorgaende gebreken: en door dien middel eyndeliick gelijck wy eertijds als diensknech-
,

ten der licht veerdigheyt , genegen zijn geweelt tot ydelheyt, onfe leden te begeven tot dienf iknechten
der zedigheyt, tot oprechtigheyt, ende alfoo niet meer naer meufchelijcke begeerlijckbedtn moer naer ,

Godls wille den tïjt die noch over is te leven ( i Pet. 4. i. ) Dan alfoo de jeugt onfer eeuwen wel meert
(Godtbetert)fooverreisvervallen, dat alleen een llichtelijck opfchrift van eenig boeck genoegfaem
is om 'tfelve hun uyt de handt te flacn, endeals een tegenheyt ende afkeer daer van te doen hebben,
fonder dat de felve fchijnt de moeytete willen nemen om het vorder inhouden van 'tfelveteonderfoe-
ken als in hun teere ooren niet anders konnende verdragen als foo eenig foet-galmende geluyt van (ick
,

en weet niet wat ) lief kooiende kHnckdic.hr.en Soo hebben wy , de meepsheyt van defe te gemoete
:

gaende , het opfchrift ende uant van dit boecksken na der felver gelegenthey t foo wat gevoegt ende ,

ten dien eynde op 'teerlte blad van 'tfelvedoenitelleneenafbeeldingevan een naecktkint,de werelt
dragende, met een pijl en boog in de hant,ende voorts in alles foo afgericht, datuytdesfelfsgeüal-
tenill'e eertijts de blinde oudheyt,ende ten huydigen dage de mallejonckheyt het felve voor der Min-
nen Godt foude begroeten daer by voegende de rechte hovelingen tot foodanigen hof dienende , te
;

weten alderley flag van jonge lieden , als hy paren daer ontrent fw'cvcnde, als manichapendetrouwe
haren overriceraenbicdendedatcndemcdedefelvegedaente in eenigevandeceriteSinne-beeldenhaer
vertoonen.om alloo den inganck ende flant defes boecks lbo voor te Hellen als of achter den fel ven niet
,

anders als een pnëel der minnen en warefchuylende. Evenwel nochtans, om tot ons voornemen te
geraken, foo haert onfe lefers ifeerfteplaetfevanditboeksken zijn voorby gegleden, hebben wy, al 't
gene dat te voren meeft al niet anders fcheen te zijn als foo wat ichielijcke invallen van belachclijcke
Minne-beelden, by nieuwe beduydinge( behoudende evenwel, om redenen voor verhaelt.de lèlve
beelden ; verandert tot tweederley Sinne-beelden treckende yder der felver in liet tweede deel tot een
;

borgerhjeke berichtmge.ende flracks daer nainhetderde deeltoteenllichtelijckebedenckinge.om

alfoo( het eene een aenleydinge zijnde tot liet andere
; aen den defen , terwijlcn hy meent dat alles is

van een en de felve «ofte , aen den genen , terwijlen hy begeerig is te lien
hoe dit ofte dat op eenen
nieuwen ende beteren lm word geduydet ) de gemoederen van foodanige meepfche
lefers , die geen
vaite ipijfe en konnen verdragen met een geoorloft ja vriendelijck
, bedrog eyndeliick weg te levden
,
,
ende te vervoeren daer de lèlve ten eerlteningaende.noyt en hadden gemeynt te
komen. Niet anders
dan gelijck men de kinders, tot haereygen voordeel, fomtijts bedriegt,
wanneer men defelve het bit-
ter, doch geiont, worm-kruyt met fuycker.ofte andere foetheyt
bedeckt,ongevoelijck ende onac-
merekt in tb* krijgt. Want nadien 'tmeerendeel van defe teere leiérs,
immers foo aelwaerdig is, als
de walgende liecken , dewelcke men de geneesdrancken niet anders
als onder 't deckfcl van yetwes d it
iy geerne eten of dnncken en kan ingeven foo diende
( na ons gevoelen
:
) defe etterbuyl niet dan met
een vliem (omfootefprekerOgefneden te zijn, op dat defelve niet eer
den fleeck van den Genees-
mcelter, als liet bedorven bloed daer uyt vloeyende milfgaders haer eygen
,
J
vuyliaheyt
° / L uiumochten
6»«cu
gewaer worden, '

Ey huydensdacgs fno.de werelt wil bedrogen zijn Godt gave

lieve, 'tgaet'cr
: dat de faken altiit
foo moghten uytvallen.dat de gene die bedrogen wert,
meer voordeels uyt 'het bedroe als de be
drteger fel Is quame re trecken, gelijck wyhier verhopen ende valtelijck
;doorGodts>scii d ucjver
genadejver-
trouwen te lullen gefchieden.
Middelerlijt foo geven wy defe onfe meyninge.ende hoedanig
de flofte van dit werekzy in het
opfchrift van het eerfte deel , ende den aert van elck
iluck , in het opfchrift van yder in t byfo"der
ÜCm
i^Z^T.^[Z^J ™« Jljecnlijckdoor t veranderen v n de Sinne beêfden
ende van de gellaltcmlle des gencs d.e in yder opfchrift de
werelt draegt,(diein'tee7fle dëëfis de
hmderhieke JfenMM,
KinderhjcLe Al,:,»e-God in * tweede de Keehtmatigbeyt
i 0 't Reehmatigbeyt en in het derde de Godsdienflhbeyt)
bM n de ecdlc boeckenlvar
, CMsJ,en/l^„ ) m£
vv rHènSftr 7" ï"r
mede i?-
van „^ Q e-t-iü.
V der OPfchrift 8<*™ 'Ie 'en alles op dat
% TJ JI ', "X dc i cu 8t meynen te trecken,
'
v
ïn, tot het lefen van dit boeksken, al
1

ic will
e andere

d Ü1 t eginrel van het ecrfc deel d °™

I j, 'no,
kers H Z'T *T»" ';
pot, de» elcke, alhoewel? van buylen met
af beelden een toegebondën ArTote'
anders en fchijnt te vertoonen alsfoowatbeufelCen
C ° dC d : !^k«ir'=varen,,otvermaeek
alleen van den voorby „aenden
manffeSfrhi'nH?^ CT llCnCn g 'ff'
Se?r
(
£lS J
f l v f'
le,t: evemvel cod,t:"ls
8 e °P e »t ™
d = eerder ingelien u°efend e

ongeli jek, ende met eene van goedé

oock dient het Latijnfche
S1BIA DIS, gelijck de gene
In detweeonderi ehoeckenvan

^edotveSW^^
ÏÏ
op4ri^
die def S n Inrit n
g£ '
^ •
S 1 ^ N U S A L-
van konnen geven.
 VO OR-REDEN.
het water-pas ende des felfs beweginge , haer voegende naer den grondt daer liet felve opgeflelt is den
gemenen loop des burgerlijken levens , onder een goede ende rechtmatige Overheyt.fich wel ende bur-
gerliick hebbende: met eerlijcke lnyden ommegaende, eerlijk wandelende,ende in tegendeel van beyde
recht anders fich aenttellende: ende door de tweederlev krachten van de llralen der fonne, de eygen aert
der rechtmatigheyt ( belonende de goeden, ende flraffende de quaden) willende afbeelden wcfende ,

de eygen Hofin dat deel te verhandelen. In 'tbeginfel van het derde ende laetlte deel hebbenwy, tot in-
leydinge ende openinge van 't felve.doen Hellen eerft den Elephant aen de opgaende fonne, met gebogen
knièn eere bewijfende.ende in dat groote licht desfelfs grooteren Schepper, als met verflagemheyt ende
ootmoet aenbiddende , (het welck dat beeft nyt der aett , naer 't feggen van geloofwaerdige fchrij vers
,

gewoon is te doen ) hebbende gemeynt daer mede aen te wijlen de vernederinge die den menfche , hoe
groot hy oockzy , fchuldig is aende uytnemende voortreffelijckheyt van de onbegrijpelijke Godtheyt.
Ten tweeden wyterfelverplaetfeaendeoverzijdedoen afmalen deskuypersvier-yfers bele;tende dat ,

het vier daer in vervatetnietdaerhenenlancksderaerdenfoudeleggenmuften.maer met een

klare en

helle vlammeopwaertsfoude Hijgen, tot dienlte van zijnen werck-meefter; daer mede voor hebbende
Godtsdienftig-
aen te wijfen onfen Chrillelijcken plicht in dit leven , ende met eene te verwonen dat de
aertfcher dingen
heyt de eenigemiddel zy omhet Goddelijk vyer onfer Zielen uyt den Ieegen (lof deler
alderwonderhjkf-
ten Hemelwaerts op te drijven, ten dienlte van dien grooten Werck-meefter , diedit
te vat (waer van Hemel, Aerde, ende Zeealsduygen zijn) fooMeefterlijcken
t'famen heeft gevoegt,
ende in een verknocht (hem zylofvan eeuwigheyttoteeuwigheyt [begrijpende , m
devoorfeyde drie
onderfcheyden ltucken,eenafbeeldinge(alsgefeyc isjvanden loop des menfchehjcken levens , ende
met eene de geftalcenifle des menfchen felfs.
Des menfchen leven meynen wy bequamelijk afgedeelt te konnen worden in drie deelen m de Jonk-
r t

, ;

fejrf.die wy toevoegden het eerfte Boeck in de Mmheyt ,die wy aenwijfen in

:
het tweede ftuck; In
den Ouderdom , dien wy toepallen het derde deel Den menfche felfs aenmercken wy dnefins
;
Eerfte- ;

voor foo veel den felven is een redelijck dier in lich hebbende een aengeboren genegentheyt ,
tot
lijck ,
,

met de ge-
verbreydinge ende uitfettinge fijnes aerts,gettadelijk hellende tot de gewenfchte vereeninge
welcke genegentheyt de
ne fonder de welcke de heymenifle der voortteelinge niet en word uytgevoert :

hebben ge-
oude onder de heydenen (gewoon zijnde de menfchelijke hartstochten te vergodenjCupido
als dewerelt dra-
heeten , ende tot een God verheven wiens beelt wy om redenen hier voren verhaelt,
: ,

Huk. 1 en twede,
gende, hier voren hebben doen Hellen en met defen menfche zijn wy befig in 't eerfte
;

fonderlinge met
Hen wy den menfche aen voor foo veel hy een gefellig dier is , ende in 't burgerlijk leven
eken. Ende delen
andere menfchen in heusheyt endevriendelijckheytommegaet.na 't recht aller vo
menfche roeren wy aen in 't tweede boeck. Ten derden, bel'chomven wy den menfche voor
foo vee hy
des werelts, m Jelu
door een fonderlinge genade Godtsafgefondert van den gemenen hoop ende loop
geloofs voor een kind Godts acngenomen van
Chriflo door de werkinge des H. Geeft, by middel des is :

genegentheden in
den welken wy fpreken in 't derde deel. Ende alfoo een yder van ons defe drievoudige
foo poogenwy dit tegenwoordig boeksken daer toe te doen flrecken, dat wy
in den na-
fichbefpeurt,
rechtveerdiglijk, misw Chrirtebjken men-
tuurlijken menfche matelijt, in den burgerlijken menfche
fche godfaliglyt met den Apoflel mochten leven.
Welkedrieveranderendegenegentheden wy denLe-
fer willen bv dit boeck voorttellen, hebben daerom 't felve
mede den naem van gegeven, PROTEUS
den waerom , weten alle de genen die foo wat in de gedichten der Ouden
geleien hebben.
als nieuwe vonden,
Ondertufl'chen en kan ik niet voor goet aennemen , dat fommige defe oeffenmge ,
want de fulke antwoorde
ende als »een exempel hebbende in de hevlige Schrift poogen te verwerpen , :

Wil ymant tot beveltinge

ick korteliick dat defe maniere van 1'chrijven, beyde out endefchriftmatigis.
,

ganfeh volmaekt Smne-hcelt,

vanfulcks, in Godeswoort.fien een uytnemendeendeinallelijn leden
niet ergens bezijden weegs in een.ge
aerdigli jek naer alle de regelen van de kunlte afgericht ende dat
.
,

geringe fake daer henen is geflelt , maer regelrecht van Godt felfs in
de aldervveerdigfte Hobe des Nieu-
,

wen Teltaments, afgedaelt ende als vanden Hemel nedergelaten'dieflazijnoogenmetaendachtop

,

dieren ende gevogelte des He-

het linnen laken , in lich behelfende alle viervoetige wilde kruypende , ,

met t byvoegfel van de Item-

mels Petro by een fonderlinge openbaringe uyt den Hemel vertoont ,
me Slacbtet ende eetet afbeeldende de groote gehcymeniffe van de roepinge der Heydenenende andere
ende nee- ;

, ,

me met eene de moeyte hier in te onderfoeken de vyf eygenfehappen die 'Paulus Jvvius ,

daer in ontdecken
in een volmaekt finne-beelt zijn vereyfehende hy fal alle defelve foo volkomehjk
.

als in eenig finne-beelt dat by yemant van de

alderervarenfle in defe oeffeninge ,oyt isvoorgeltelt ge-
weeft Ende ingevalle yemant meer plaetfen in de H. Schrift
begeeng is te fien , finne-beclden behel-
fende, ofte de fmne-beelden feer nabv-komende die mereke
aen iTetr.t.%%. Jef. 13. Jerem. 1.7.
,

oyevaers kranen , jwaluwm , ur-

ende verfcheyde andere, als van bonden, fingen, ezels, offen,
teUmvm , ende diergelijcke onredelijcke dieren , Ieerftucken worden ontleent ende den menicnen ,

toegepalt, wetende 't felve een rechte eygenfehap van finne-beelden ,

gehjek yder een, die maniere
van oeffeninge eenigfins verflaende.kennelijck is. Ende indien
men de fake wat naerder w,lm hen,
enckelelinne-beelden,
wat zijn doch alle de fchaduwen des JoodlchenGodsdienlt anders geweeft als

dewijle defelve zijn geweeft voorbeelden Chriftl, ofte des felfs njck?
De gefichten der Prophete?,
fonderlim-e van Ezechicl endeDaniel , het Hooge-liet Salomonis,
deOpenbannge Johann.s , en wat er
in den woorde Godes meer is van foodanige ftoffe , heeft-et niet in allen
deelen veel eygenfehappen
w.llen m.s-
den fmne-beelden feer na-bykomende? Eyndelijck, gunftige Lelèr, bidden wy n .niette
invallen ende tot
duyden.dat wy defelve beelden ende gelijckeniifen beyde ende tot menlche,.|cke ,

gebruyekt, en datoock
Goddelijcke bcdenckingen 'tgeheelewerckdoor.onverfcheydelijck hebben
 VOOR-REDEN.
forawijlenmet ftrijdige veranderingen, 'twelckmiffchien yemant mochteoordeelen, heet ende kout
uyt eenen mont geblafen te zijn: want boven 'tgene wy hier voren, als in'tvoorby gaen , hiertoe
gefeyt hebben , is aen te mercken,dat wy defe i'pelende vryheytin'tfchryven .niet'befïaen en heb-
ben, fonder klare ende uytgedruckte voórfchriften derhalvenin de heyiïge Schrift ons naergelaten,
in de welcke niet feldeneen ende de fel ve fake, nu ten goeden , ende dan ten quaden, in
gelijckeniffe
wert getogen, ende dat met niet minder ^erfcheydenheyt, ja ftrijt, van verdraeyinge als wy ergens in
dit werck hebben gebruyckt. Wat is'erdoch regelrechter tegens den anderen gekant alsChriitus en-
de den duyvel? de behoeder ende den verderver ? ende nochtans worden beyde de fel ve, onder de
,

gelijckcmile van een leeu,in den woorde Godts duydelijck voorgeflelt ( O^/*. 5. y. 1 &etr.f.6.-$.)
,
wat is'er yyandelijcker tegens den anderen ftrijdende , als de fonde en de genees-dranck tegens dc fei ve,
namentlijck de Jeere des Euangelïums ? ende nochtans worden beyde de ièlve onder de gedaente
des fuurdeefems ons voorgedragen , ( Mattb. 13. 33. iCor.^.j.)
Sien wy niet onder dc gelijckenilTe eens diefs beyde, ende den ontrouwen, ende verkeerdeüickin-
fluypenden harder, ende den rechtveerdigen rechte rChriilus felfs, in de Schrift afgebeelt? (Openè,
16.14. Mtitth. 14.44. )Sien wy niet onder de gedaente van de llan^e in de Bvbelfchefdiriften,dea
duyvel en des felfs doodelijck vergif, ende met eeneden genen die den llangeden kop vertreden heeft
,

voorgeltelt' (Gnef. 3.1 Opmb. 10.1.) Iemant lègge my nuofmenoockbreederfoudc

konnengaen
wyen ofte met den verftande vryelijcker door gelijckeniflen konncn uytfpringen als in
,
, de voren-
verhaelde.en andere plaetfen, die in de H. Schrift te vinden zijn, is gedaen
Alhetwelcke nochtans
overmits de verfcheyden eygenfehappen alle fchepfelen ingeboren , niet alleenlijck
fonder acnftoot
van yemant , maer felfs met yermakelijckhey t des geeftes , by alle billijcke
verlbnden kan ende behoort
te worden aengenomen. Middelertijt is't te verwonderen, door
wat verdorventhevtoniës aerts.ofte
ifligheyt des duy veis, het bykomt.dat demenfche altijt veel
meer oore ende harte leent, ende open
heeft , tot , ick en weet niet wat , gecks-maren ende kackerlacken
, als tot eenige «ichtelijcke betrach-
tinge Men ondervint, Godt betert, by dagelijckfche ervarentheyt dat onfe gemoederen
, in 't ver-
handelen van de alderwcerdiglte faken geheel flap ende flaperig
, ja dom ende onverltandig zijn

-
-ndegeennnsaenlienlijckedinge,
ireckelijckheden de Hee:e , onl ,

"
hy yet fonderlings t'onfer zaliï
<»s
heyt dienende wU voorltellen, en vangt fijn reden met aen met
eenigehooge ofte hemelfche manie e
van fpreken; maer gebruyckt veeltijts alstoteentnleydingelïjner
leeringeTeenige gelückeniten™
gemeene ende Hechte dingen ontleent: ende l,jn toehoorderen by dien
hebbendekhmt daer na van het Ideyne mofrert-zaetaot den groot'en Hemel,
middel trftaend ch ven,™
kindcr-lpel niet alleenlijck tot mannehjeke, maer Goddelijke
ende van een
befchouwinge Matth , , ,6 ll? ,
ESck
)Nu wel aen dan ( om memant met al te langen voor-reden te verveelen; (
,

^
fche jongelmck , die de ydele wafemen uwer jeugt met den iladigen gy defe ofte die „ulo
deckmantel van liefde wéét te he~
klecden , ende met al te vermetelijcken maniere van fpreken uwe
, eygen uiten u ende ande en tot'
I ,

Goden opgerecht hebt.foo wanneer gy m 'teerde deel van dit boekten .

maniere van fpreken hier ende daer foo watingevolgttczijn. Eylieve

tót. Sukksdie^^
m,Hchién vind™ lultmve
en mi«in
iTu we
S3f ,

en hebben als eendeels ons fclven te oeffenen in deveranderinge

dersdeels om andere, diet begeeren mochten onfer
.daer wy uhier voren "ffaTn
gedachten watmede ede^en?m"ic
Z
door aen yemant, door djnbeeldmge der onckheyt noch jenofd^
wanluftig zijnde, de fm" c moe
verweckt tot nutten van beter ende geionder fpijfe , die den hr^ü
vervoert zijnde, niet en woude genaken;'! welk w,
felven , te vora aoo
verhopen lullen te gelchieden lbo
•
Xrt™
, h

genen. Ofwy tot beyde de

EnI "
et alle mrwSiicl rnlfn-'S
dagelijcks foo lancks loo meer. te trachten tot
vens in jefu Chrifto , den goedenGodtdiefuIcks
S ^"JrtS
veranderingen ende vcriii™
J 1,ghl:
en e le -
>' t '

goedertieren Godt ende Vade gever 32 wee

ende nieren doorliet ende kent vordereinonshetooedew.,,^1 k, i.
S
°l
m
h^onle nJe
?
*"""
l
be
FT
" y eders J
!
na "e
*» Wï ™

7- CATS.
Mifcc Jlultitiam conflih brevtm.

AAN
 AAN DE
Zeeufche Jonck-vrouwen
Gejchreven geduerende den voorleden JUlJïant
van Wapenen.
GY Zeeuws cn foetgcflacht; gy Venus lantsgenoten,
{ Wan: Venus is wel eer oock uyt'cr zee gefprotenj
Gy die met Venus hebt het cygen Vadedanüt,
Het eygen gcclïig oog , en minnclijck verflant
Jonckvrouwen,acrdig volck, diemet vcrholcnltrachr.cn,
Een onbekenden brant ontrteeckt in ons gedachten,
Die, met uw foct gelaet, en lodderlijck gcficht
Een droeve ziel genceft, een treurig'hcrt verlicht;
Aen u komt ditgefchenk,ccn beek der gantfeher eerden,
Dat Venus fone bouwt, en Venus houdt in weerden ;
Aen u komt dit gefebcnek, de ganrfche wereld-kloot,
Die al hacr voedtfel raept alleen uyt uwen fchoot;
Aen u komt dit gefchenck; in u leyt doch verborgen
Een ander Vadeilandt, dat ecnmael fchicr of morgen
Sal toonen fijnen glans hier in het aertfche dal
Als ons het duyftcr graf gevangen houden [al.
Ditkint, dit wonder kint, komt na u toegeftreken
Want 't heek u ( foo het fchijnt) watfonderlinx tclprekenj
Het komt u feggen aen, "in ronde Zeeufche tael,
Al wat'er ommegaet in Venus gulden lael.
Het heeft , door flim bedrog , my deien boek ontdragen
Want 'tis van overlang vol aldcrhandc lagen;
'tls jonck, macr cfter fel'; het fp'ot met onfe fmart,
Ach .'die nu fteekmijnbocck,omrtal wel eer mijn hait.
Laetft, als de gulde Son was in de zee gedoken,
Soo quam het dertcl wicht my in een droom beftoken
My docht wel, aen fijn oog en aen fijn ftucren mont,
Dat hem het grillig hooft niet al te wel cn ftont.
W aer , fprak hy,zijt gy nu,waer zijt
gy trage Zeeuwen?
Hier voormaels wacrtgy kloeck en onvertfaegde leeuwen.
Doen gy eens voor liet lant ging fetten lijf cn goet,
En deed' het Zeeufche diep vermeeren door hetbloet;
Doen was uw Jonckheyt rap, doen haelden uwegaften
De vlaggen van den fprict, de wimpels van dc malten,
Doen woondet gy in zee, cn, meer als fy geiloort,
Hebt menig hondert mangellingert over boort.
Maer nevens u matroos en menig duyfent helden ,
Was hier noch ander volck dat vroomheyt koude melden,
Datnieuwcdeuntjens fong den vyant al te fpijt;
: De nacht bedcckt het werek, en niemant maghetficn,
'tis waer, het ging wat rau,maer foo was doen de tijt.
Sict! als'er oorlog was, doen vont men hier Poëten,
En, nu hier Vrede woont, foo is de kunft vergeten
Dc werek is verkeert daer Mars verweckt een liet,
: Ey lact dan uw gcfang eens komen aen den dag
Vermag de focte min vermag dacr Venus niet ?
,
Hoe is het geeilig volck uyt Zcelandt weg getogen ?
! Langt hier wat dienrtig is voor onfe jonge dieren,
Of zal de bloet-hondt Mars yet boven ons vermogen
Neen, ronde Zeeuwen, neen, al heeft de krijg uw lant
In vryen lbtet gebracht, het is door ons gemant.
Waer Venus Mars daer itaendc blijven?
nedervalt, kan
Kan Mars dacr immermeer een vrome daet bedrijven?
Voormy, ick fegge neen. geen Lanr cn kan beftaen,
Indien men Venus rijck wil onder laten gaen.
Sict Mars Icy t nu in flacp , maer komt hy eens 't ontwaken,
!
Wat fil het 'korfel hooft doch in dc wereld maken,
Soo ick mijn boog ontfpan; gewis 'ten is maer wint,
Soo Mars door mijn beleyt geen nieuwe rtof cn vïnt.
Re trommel plagt dé jcugt tot oorlog op te wecken
Lact nu een foet gedicht de teere finnen trecken
Tot Venus loeten krijg, dacr noyt het vinnig loot,
Dacr noyt de felle fpies een vryer heeft gedoot.
Het Landt is uytgepur door al te lange krijgen ^
Lact nu een foeter lucht op defc kuiten fijgen,
Laet nu eens wederom te rechte zijn gebracht,
Dac Mars eens nederfloeg, door fcijn verwoede macht.
Gact Iet eens met verftant op onfe na-gebuuren,
En wat een grooten volck is binnen hare muuren,
Befiet wat Hollandt doet , en hoe het quecken kan,
En hoe het neering treckt,cn menig duyfent man.
Bcfiet hoe dat het wart door al fijn gantfche leden',
En hoe het over-al vergroot fijn rijeke Steden.
Befiet eens boven at wat gronden dat het leyt,
Waer door het alle daeg word verder uytgebreyt.
Dc vonden altemael die hier toe mogen ftrecken,
En wil ick voor het volck niet al tc vcrr' onrdecken
Een moet ick evenwel hier brengen aen den dag,
Op dat het defe kuft te nutte komen mag
In Hollant is een volck, dat met een aerdig jocken,
Dat met een foet gedicht een yeder weet te locken
Tot ick en weet niet wat, tot onbekende min,
Die fluypt dan in hetbrcyn, en neemt dc geeiten in.
Daer fingt Heyns^ onfe vrient, al wat de foetc Griecken
Gedreven door dc kragt van mijn gefwinde wiccken
Oyt fchreven voor dc jeugt , en dringt de vryers aen
Meer als oyt ecnig geert te Romen heeft gedaen.
Daer is een geeftig Hooft , dat met fijn herders-klagten
Doet yder, die het hoort, na foet gefelfchap tragtenj
Hier by komt Bredcro^ die jockt in boerfche tael,
En treckt tot mijnen dienft de Nymphcn altemael.
Noch zijnder over-al veel foete toover- pennen
Die tot dc fachte min dc rauwe jeugt gewennen;
Sict dacr een goeden vont , waer door het Vaderlant
Geduurig word gebout , cn op een nieu gemant.
Maer fegt eens, Zeeuwen , fcgr , wat is hier oyt gefchreven,
Dat ycmant tot dc min een Ipore mochtc geven?
Ick weet doch evenwel dat bier geen kunft ontbreekt,
Maer 'tis verholen vier dat onder d'aflen rteekt.
Ick weet dat Zcelandt is een wiuckel van verfianden,
Maer wat daer yemant dicht, dat hout men in dc banden;
Maer hiet ick Venus kint 't en fal niet meer gefchiên
Ick weet dat onder u zijn vceldcrhandc faken
Die oock een ftege maegt wel gaende foudc maken,
Maer waerom bid ick doch, daerick gebieden mag?
Dit fprackhy, en met een foo greep hy mijn papieren,
Hy bontfe met dc pees van zijnen boog te hoop,
En fcydc: Vaert nu wel, cn fteld'et op den loop.
Wat was' er om te doen? cylaes ick moeft'et lijden,
lek dacht in mijn gemoet, ick wil den leckcr mijdciij
Ick vreefde lijn geweer, dat, fchoon al is'et kleyn,
My dickmacl heeft gcraeckt tot aen het innig bicyn.
Daer rtrceck dc jongen heen met al mijn oude flucken.
En ging het meërendeel in haeften laten drucken;
Hy wouder platen by, en oock fijn eygen bcclt,
Waer door hy menigmacl dc jonge finnen rteclt.
Doch, na ick was bedaert, en hy nu weg gevlogen,
Doen riep ick overluyt de lecker is bedrogen
:
Want of hy fchoon al greep uyt zijn geheelc macht
Ten falder vry niet zijn gelijck hy heeft gedacht,
**
}
Want
 Want mits hy bcfig was om diep genoeg te talten, Gy fict Cen feldiïiem boeck, dat eerft den vrycrfpeelt,
Soo nam hy dingen meê die hem toch niet en paften, Maer dat haeft rijper word, cn beter vruchten teelt.
Hy nicynde ganfeh her boeck was voetfel acn de min, Daer is een feecker rijt voor alle jonge lieden
Maer neen, vriendinnen, neenj daer fchuyk wat an- Om aen een lieve maegt haer gunll te mogen bicden -
T
ders in. Daer is een feecker tijt wanneer men kooten mag,
Men vint'cr niet alleen de malle jcugt befchreven, Maer oock eenmael tijt te laten dat bejag.
'tis
Daer is oock nutte
leer tot al het vorder leven; At ftaet daer Venus ibon hier op het boeck gefneden,
Want na het apen-fpel van Venus dcrtcl wicht, Van yeder een geitreelt, van yeder aengebeden,
Soo gact het tweede deel tot aen de Zeden-plicht. Soo gy het evenwel deelen leeft,
in alle
Het derde leyt den gront om hoogcr op te rijten, Gy tult'cr ftofte fien die Venus brant gencefti
En gaet de rcync ziel tot haren Schepper wijfen, Gy iuk'er ftofte fien ten goede van de zeden
Verfoeit den lonen waen, cn. door een itil gelucht, Gy lult'er ftoffe licn tot voetfel van gebeden:
Klimt uyt dit nietig ftof tot boven in de lucht. Het dcrtel feint bewoont alleen maer d'eerfte facl,
Gy liet dan hier een werek, dat dricderhande dingen Gy dan of leeiVet niet, of lcclt'ct altcmaei.
Komt toonen aen het volck, en in de wereld bringen,

aAd AmjfliJJïmum Confulttjftmumque Virum

D. JACOBUM CATSIUM J. C
Cognatum fuum 3 & Popularem fuper Emblematibus
ab ipfo editis.

QUis novus in „ofiras oras tranfmifus Apollo

Mattiaei miramur opus , miramur acumen
,
-Atnbrofiumcanit ore melos? qu£ Bclgiea Sttada Et litgua noftratis opus, Fenerefque Pelafgas,
Detinet attonitas divino carmine meutes Et Ltitias, fj? qimkituque atrobïquc leporum eji
Vel brulas tratlura feras? non fuavius olim
Pojfefao nofiros refinare idiomate Belgas.
Orphms in fyfois, nee in <cquorc lufit jjr'ton. Illa Dionaa mollijfma eorcula feftte
Quid mibi, quidGtajos Pal/as Tritonia Vates Carmina dofta ftupent, nequeunt fe exphvc legenda
Ol/jicis, aut Latios exlollis Roma Poèlas? fnfidias quas neelit amor pharetratus amori:
Nou cedit tibi Belga catus , nee littore Deli
liic etiam quod difcat babet prudentia folers
,
, Eg*o nee natus in xquore , nufquam
Sit Heel
Et civis praeepta capit , fie molle Dianes
Catzïus antiquo concedit pramia fitcla.
Excipit ojficium rigidi cenfura Catonis:
Difcile noftrales qaantum quoque noflra leperis Maxque alias iterum in formas mens vivida Catzi
Lingua ferat , qitos Ma favos
quod /andere neélar
, Verfa faeros aperit fenfus ; tabnlifque fub iifdem
PoJF't ) &
ut fait' fleclat modulamina metra.
Cafta Venus, divina fides, prudentia pro/lam.
Rlandttni Nafo camt, blanda fluit m e Catulli
Scüieet in triplices (htc vitit tempora
noftra)
Mufh fahx, mifcet variis prudentia Flaeens
jEtates partitur opus: Pars prima javent*
Verba |«m, vitiumqtte vafer perflringit amiei.
Gaudia, tj? imbtlles arguti taxat amores:
BuculUh ïnfignïs oves, avitmque magiflros
jlltrafapity monitifque virum chilibits impht
agrh lepulijfima fundit
TI.»':ocritus drim pafcit
Virgtneos defueta jocos : Pars tertïa canos,
Carmina, £j? omnigenx' genium depin^it amte<C. Grandfvumque fenem ftudiis cMefiibas ornat.
Omnibus infidi paffim eantatur ctmoris Ure canit, h*c doch ore fonat , neque liugna Po'ét*
Ingenitm nadele, praeax, furiale, bilingue^
Sujficit una, triplex fua 'format aenmina fermo,
Lege, moda, ralione carens, taeitoqiie meatu
Et Belga, £j? Gallus loquitur, mediufque fuperbit
IllmUm Papbio fallax fua toxica fuco. Romani decor eloquii. Bene prtmia vati
Vos ego Pserides teflor quod Gr.ecia tota, Sunt data, fj? emeritd eireumdata tempora fronde.
Et Latium, totufqae Helicon eonfedeiit uno Nos quoque zirtutum, Catzi, levis umbra tuarum.
PeHore, &
bxc nojlrd Papbia ludibria genlis Sre tuas etiam in laudes
, djf dicere grates
/nefpiatjam ioce loqut, dam ffringit in artïum i
Cogimur, facili tibi -vota rependere verfa,
Catzïus obfeuro tetlas Emblematt feu/ui.
Donee amor geminos in mundo netlct amantes,
S-aldi Pater, noftras qui prater labnis oras
y Danee amor mofurn -uitzque adalebit boneflee
Iliius, atque me* prima incunabula vit*. , ,
Donee amor pietatss erie vtnerabilis orbi,
Phttnici gratare tuo, tantoqne fuperbus
jftque hominum vartd referentur imagine
Plande viro, celcbremque tui cane vatis alamnum caftis,
,
§ui quid fit pulebrum , quid turpe quid utile quid non
,
V'rjes & vivent iftis tua earmina feelis.
,
Cafittts, milius doelt) Nafont recenfet.
ADRIANUS HOFFERUS.

DA-
 DANIELIS HEINSIÏ Ceikhl ter etrtn van Am 1

In Emblemata ('Im iffnni Confultiffimique Viri D. JAC o B c a T s

D. JACOBI CATSII JCti. Op fijne Konfirijcke Siime-Beeldcn.

Epigramma. GElijck den Medicijn aerdllnnig doet bcreyden

Si jn bitter heelfacm kruy t , meteen verioetea fchijn

VIdit & ingentcm mirata cfh Itala tellus Om, door een vroct bedrog, den fiecketi aen tc lcydcn
Alciatum, tanti mente fuperba viri: Tot den bcquamen weg, als die onwillig zijn:
Scu tonat, &
leges facundo ediflerit ore, Soo gaet den wijlen CATS
ons ongetemde jaren
Scu Themidis dignum namïne condit opus. Aenvoerei) tot de tucht, door 't lock-aes van de Min,
Hunc quoque ludentcm , fedferia, vidit, & illi En brengt de wijfc deugt, die qualijck was te paren
De lufu palmam, fed lapicnte, dedit. Met de bloetrijcke jeugt, vermomt en fluypend' in;
Alciati curas & feria vicerat ante En leert, met aerdig dicht, hoe met verloop van tijden
CATSIUSj ad lufus mme Et amcena venit. Dc Min tot Eeren-fucht,de Eer tot Godsdienft klimt;
Hic quoque, fed triplici palmam fermone mcretur, En hoe de Dcftigheyt en Geylheyt t'famen ibijden,
Ut ter lit victor, qui femel ante fu.it. Hoe dat den ketftcn ftanc, den eeriten overglimt.
't En was geen dcrtel vier, 't wclck hem heeft aengedreven

Te beelden in 'tbeginvrou Venus, of haer kint,

Maerdoor een hoogcr Vyer gepriekelt, heeft befchreven
Au Trcs-digne Hoe dat dc liefde Godts de wcreltfch' overwint.
Als hy in dicht, en prent, fcer kontlrijck weet te malen,
d Honneurs
1

fc? Bon-beurs, Ie Tres-dofte Seigneur En drucken onfen aert en onle zeden af;
Wel driemael dobbel eer moet hy te recht behalen,
JAQUES C A T S , J. C. Die Zeelant, op een dag, een kleyne Wcrelt gaf.
L. PEUTEMANS.
Sonnet Encomiafiique

Sur fes EMBLEMES tripliques.

Op dc drie Boeckcn der Sinne-beelden van den

Ed. Heer
MOn Bieu m'ayant ofte man Joyftr de jadis
(Ghtandje rendois Angloiz du Bartas IS fa race)
yavoiz ja dit adieu aux Dames de Pernaffe D. J A O B CATS.
Pour mieux m'accommoder a ceux a qui je fuïs.
gy een Venus fien, een Ventts die van boven
Mals, non-obflant ce vxtt, me retenir ne puis
De maintefois mirer, ö 1

admirer ia gr ace
WH/By d 'Ouden -word gefeyt , te zijn gekomen af
Des cbantres grave-gays, dorst la voix baute-baffè Urania genaemt, een die eerjl wetten gaf,
bien-nayz beaux Ejprits. En toornen in de Min, van yeder een te loven;
Tire de Terre au Ciel la
Sri, tel es tu, mon dotix doile-divin de CATS, Wilt gy fien Ventts Kint , maer 'f befte van de twee
_

^ui, en fin medicin ; fucrant, dorant tes do/es, Die Ventts beeft gebaert , dat wacker , eerhaer, Maetje,
Fats avaller aux trens faines fj? faincles cbofes Dat met een foei gelaet en met een aerdig praetje
Dont, fans c'efi art, grand part tafier ne voudroit pas , ïVel-bcylt, dafheeft bet ntScb behouden van der zee,
Pourtant, ft Hen mefiant avec le doux Vutile, Maer 'tb'eylt in cerbaerbeyt : den ancVren is een lecker,

Triple Laurier fappends a ton tri-ltngue flile. Die niet en weet dan qnaet, en recble guytery
Hytacketeylt te veel, byjockt en fcherft te vry;
JOSUAH SYLVESTER. Isyemant wat befmeurt, by maekt hem drymael gecker.
Dees" is van ander ftof. Of wilt gy gaen wat voort,
En mereken boe beqttaem dc Leer van goede zeden
Ad Amplifftmum OrnatiJJimumque Virum Ubier word voorgefielt met beelden en met reden,
Neemt in de bant dit wenk, gy vint'et alfoo V hoort.

jacobum catsium j.c. Terwijl den argen menfeh met al fijn kromme fprongen
Der volcken ampt en plicht verdonckert enverblaut,
En 't rechte zeden-fnoer aen bondert ftttcken knaut,
Hominem triplici Emblemata grapbice exprimentem. En heeft van 't Burger-recht al vry
wat afgedrongen-,
Soo gaet u defen Boeck feer beerlijck fiellen
veur,
AMphitryoniades cluet inclytus , unam anïmam quod Hoe wy eeren by den and'ren fullen leven,
mt
Exuerit triplici corpore Gcryonis Hoe veel men aen de Eer of Baet-fucbt moeten geven-,
Tequamó major, CatsI catc, adorea luftrat, Hoe wy in . < eugt geftelt zijn fullen en getreur.
Quitriplici corpus unum animas anima? Terwijlen 'tdollk-rolck 'trijck Lucifers weer
bouiven,
Scilicethoe potior Genii vis enthea nervis, En willen weten meer, als die haer ' t weten geeft
Hiic mactus vctcrum robora fumma praïïs, En willen fien, dat Godt voor ons verborgen beeft
Artubus utque alÜ &
nervis praxonia captant, En nemen ir veel meer als 'thart hun kan verdouwen.
Sic graphicis furgai^ artibus illa tibi.
Siet bier -lit kloeck verjlant, dat ruckt met fijn gedtebt
Ons herten op en leert al fticbtelijcker faken;
En gaet ons in den geeft , met troo/l en bcyl vermaken,
En doet ons beffen't hooft na 'talderboogitc licbt.
AD EUNDEM. Men beeft tot heden toe gekneutert en gekeven.
Poect,
Of Zeelant eock wel fou uytbrengen een
QUi ludens , tetricas at demat peBore curas , En tot op defen dag niet veel min noch en weet,
- (Quas confultor ei atria qttafque parit ) Die in de Poëfy den geefi om boog doen fweven,
Erudit , y triplici conformat petlora gnome Maer tut is ons gebreck gebetert met gewin
$>U£ genus omne bominum promonuiffe -valei. Eenifer ons als drie, driedobbel is ons eere,

Scria quanta dabit, quant d dabit indole digna ; Vreugt, Deugt, en heylfaemleere,
Gy vintin fijn Gedicht,
tn Min
Si vacuus nervos tenderit ingeniif Heylindeziel, en Deugt in' t leven, Vreugt
I. HOB 1 U o.
L.M.P. LLyrtus, Gt-
 Gedicht ter mm "jan den haog-geleerden Aen den Hoog geleerden

d. jacob cats )D JACOB CATS .

Op fijn Konjlrijcke Shtne -Beelden.

Op het Boeck van fijn Konft-rijcke

D E Min cn haer natuur, haer cygenfchap cn krachten

Des Borgers Jchuh en,pHcht , cn fedemijck betrach*
Van dewelcke fijn gunft
Sinne-beelden.

my een vereert heeft.

't Vermaken van de Ziel , dc wegen nacr om Hoog

Stek ons dit konlirijck boek in reync dichtvoor'toog.

Diesgy, ö jeugdig Volck, in 't minnen onervaren, BEn ick ó C A T S , ! dc eerft die gy dit Boeck vereert?
Verraden van uw oog, bedrogen van uw jaren, Soo ick zijn
fal de eerfr., die daer uyt word gelecrt
Wicn, dooreen domme kracht, Natuur gevoelen doet, Te iïen de feylcn die ick in mijn groene jaren

Verandering' van fin, verwifTcling van bloetj Bedreven heb, die fot, doch nimmer geyl en waren,
En gy gciettcr Volck, die met vcrltant cn reden, En lteygen hooger op, verjagen wulp'fchc Min,
Nacr wijshcyts Even-nacr, uw paden wilt betreden, En
halen in zijn plaers d'eerwaerde reden in:
Dien totoehout end' hcyl, dc Borgcrlijcke wet, Die Tal den nevel, door haer glans, wel doen verdwijnen
Als rechtmoer van uw doen end' laten is gefet; Van jonge domme Jeugt. Dan lal ick niet het fchijnen
Gyoock, O hcyligvolck, genomen uyt veel volcken, Van vele dingen ( daer het meer deel van dc Liên
Die fteets, methert enfin, gaut dringen door de woleken. Haer acn vergapen ) maer het ware Zijn, eens fien.
Tot in den Hemel toe, die 's werclts doen veracht, Dan lal noch hoop, noch vrees,
'tgemoet niet meeront-
Om dat uw Ziel hier na ccn beter goet verwacht; itellcn,
Komt hier, komt
dry, cn brengt iets tot vertering'
alle Begeert van Rijckdom
, Stact, noch Eerfucht my niet
Van hem ,dic Dicht en Prent, eenydcr fielt tot leering' quellen.
Komt hant aen hant, en d'eer hem al uw leven geert, Is 'tniet
belachcnswaert, dat d'armemcnfchfbo wroet,
Die, tot vermakend' leer, dit Bock geichreven heeft. En enfweet, om onnut overvloet?
flobt, enfiooft,
Is 'tmet bdchreyens waert, dat menig wclfou
wagen
Goct, bloct, ja ziel, om een dienflbare kroon
Ter eeren van den te dragen?
felven. Dit s Redens eerlte les cn als ick die wel ken 1
:
;
Soo falie voortgacn, en my lecren wie ick
ben

D//'ie
•vemaeck end' leer , drie dingen beeft befchyeven t
Te tot
De Minn\ de Borger-plkbt , end' 't Geejlelijckt leven
wenfrbt betn niet met my drie dingen tot fijn loon?
,
MedtrefTe,doetuwbefi: Mackt, bid ick, my
afkccri/i
\ an ondcugt,en tot deugt heel neerfiie en begeerie
Maeckt dat ick met mijn felfs, cn al de werk
fpot,
De Min-vrttgty Borger-eer, end" Geefltlijcke kroon. t,n itcl voonacn alleen mijn hart,
en hoop op Godt.

JAC. LUYT, J. C.
ANtfJi ROEMERS,

K L I N C K D I c H T, -

Op de driefinnige Sinne-Becldcn
Van den Hooggeleerden en Achtbaren HE ERE
D. JACOB CATS.
TTO „, jes uxrtfa i„p dm mn
j-cl j;cb fe jr
^m
*A ri'ijf! ons dit aerdig IFerek met THcbt en
^

Beelden aen,
En boe men van 't begin ten eynde toe
moet gaett
Cm Godt , en oock den men/eb in alles te behagen-
EerJI , hoi een jonck gefel met kmfln fal bejagen
Sijn Lief, fijn tweede Ziel, fijn vrengt fijn harten
, Infl,
En om fijn he vig vyer met eer te pen
geblujl
Hoe by 'tmet hens befebeyt een aerdi, dier
fal vraten
Maer mmder boven al ! een en het *
fihe beek ,
'

Een en de filve flof ( merekt boe de

Geefl bier 'fpeelt )
Leert one een Berger-plicht

T>e
0
el aen dan ! bier is

Mm
bet Bnrger-reebt
.
,

fpijs med km ay „
. ^
en ooek Godxali, teven
-

„, ; Chrtfletijck eemoet
d

m
,

nies , o groot verflant ! dry-dobbel

lof « geven

S. de SWAEF.

S I N-
IACOB CAJ-2 RIDDER RAED ÏENSIOH.VAN H. M. HEEREN STATOTVAN HOI.LAKT CVnAT.VAÏj LEYDSACAD.

iek fin, is wtwmfr1

S I N N E-
E N

MINNE-
BEELDEN,
VAN
J. C A T Z.
 QUOD PERDIDIT, OPTAT.
I.

Het deel Ontijdigh mal Is niet met

, al.

VRacghr icmant hoe het komt dat alle jonge finnen

Hacr fndlen uyter aert, hacr Hellen om te minnen, AL kapt een (hielc-bijl den paling
AI is hem fchoon den kop ten vollen afgefheden,
in de leden

Die kapp" ccn acl ' n Ween , en ilae oen wcynigh Itil Noch fpringt hj om en om , hy wifpelt op den
En üe lioe yedet ftuk fich» weder voegen wil. blok
En,teluiondtdootgeiiaeckt,hct fehijnthcmcnkeliok,
Godt heelt eens van den man ccn ribbe weghgenomen,
Daer y.ijnder in het laut, die, in hacr oude dagen,
En daer is voor den man ccn vrouwe van gekomen Noch datd willen zijn, en malle liefde draoen-
Sïet hier int rijft de min, en al hacr loet bedrijf,
Maer al hacr fot gelaet en is maer enkel wacn!
Het lijf wil nacr het deel, het deel wil roer het lijf. Want nacr een korten tijd het mallen heeft gedaen.

Quod perdidit, optat.

Incaiïum furit.

FOetnineum focio fumpfit de corpore corpus

Quimare, qui verba condidit afira , Deus: VEI capm anguilte flritlus licct auferat
Ilta tarnen lacero corpere pulfat
enfis,
Inde furor juveni , teneris calor inde puellis humum,
, lila tamen caudd non defnut ulque moveri,
Inde tbotifocium fnmina virau pet'tt.
lila, lieti vit& deficiënte, falit.
Quid Krimp, jwvents? in priflinafata reverti, fUe tibi vhafenis fit luxuriantis inlage,
Atajie iterton fieri quodfuit, oplat amans.
C ui furit in tremulo eerport dirits amor:
Anguillam/i forti feces, falit i/la per herbas,
\
Ah! mijereft, qukunque fenex juveni/ia tratlat,
Et fatagit jungi, qno uit ante, loco.
f Et moriens, mortis fe samen effe negat.

La part neut fon ent ter. La fin de vie ne vent follie.

VEirx tu fcavoir, Amy, pourquoy la doOCC rage L'Anguillc faift des &OtS , hicn que la pauvre befte
Nous pouife par araonr au port du mariagc?
Au corps foït mutiléc, ei n'ayc point de tefte
Elcoutc la raifon, 1'amant qui eft
blcflc
Sc vetit unir au corps, dont il eft desmembrc. X cit*
C -
a mou ™i ™
chofe lans raifon un vieillart
faifte plus Tamantj
follalli ant.

Ortus cmaafuos repetunt, matremque

requirimt
Grutcr. in Sentent. Ethico-polit
Amaniis anima in corpore baud -jivit fuo
Namfimul effe cupit, pud fimut ante fuit

- Eft mollis ftammk medullas

'rca, y tacitum vivit fub peetere xulnui.
 INCASSUM FURIT. 3

Simt certa rcram tempora, ALle dingen voegen met tot aller tydt. *t ïs niet'
Sunt &
animorum motibus alleen onbetamelijck , maer oock fchadelijck
voor
Vicefque crebrse fub polo, een bedaegt man, fich over te geven aen de ontijdige
Qiicis ftant caduntque fingula. malligheden van Vrouwen liefde. Onbetamelkk want :

nietfoogeckclick, als dat iemant, de Kerck-hof-bloemen

NOn indecorum modo, fed &
pemitiofum fini lafcivcre,
aireede in menighte op het hooft dragende, noch met
pnefertim in amoribus. Indecorum ; nihil cnim tam
dwaesheden der Jonckheyt bciïg is. Schadelijck, want
ridiculum, quant ft homo tremulus , canus , edentulus vel {ut
beydc, reden en ervarentheydt , leeren ons, dat fo iemant
ille )pafta rngojior Vvd , juvenum more amatorem agat.
met een bevende hant een eerft-ontluykend Roosjcn
Pemitiofum ; ttfbs enim &
rationes Pbyftce clamant homi-
derft afplucken,dat hyde luchtdaer van niet en fal kén-
nem fenem , juvenculam in amoribus habentem , calido & nen verdragen ; maer veel eer de kugh dacr van op de
huniido privari , adeb ut brevi totd iftd militid fine glorid
borlt krijgende, wort in 't getal van Venus Manelaren
defunclus, hoe Epitaphium mortutis viatori exbtbeat;
overgefchreven , en verdient, foo doende, dit of dierge*
Occidit amando Jijck Gi-af-fchriftj
Excepit tepido qua: mca membra lïnu.
Die my omving in haren ftbootj
GHtantb melius jibrahami mor ; Poftquam vctiila facta Die heeft uyt liefde my gedoot.
fum ,
inqttit, num mihi voluptas ? 6>uin tu potius quis*
quis es, mi Senex, Hoe veel beter fcydc Sara; Sal ick met wel/nft omgaen
nu ick out ben ?
Pucris hxc facra relinque, Wel aen dan, goet out Man, wie ghy wefen moogt,
fetjonge lieden dien handel oVer , en ieghtmet Salomonj
IS, mm Sophock mihi effare Bona verba , ö Viri , liber jam
;
In den arm nemen beeft zynen tyd, en vetre daer van te
factusfum, &
ab inclementibus iltis ac Furiofis dominis
zyn, desgelijcx.
artatis beneficio aufugij vel cum Sapiente Hebr#o:
Quin ipfa tert dies modum Corn. Gallus,
Amplcxibus, ut naulëet &
Tttrpe feni cultiïs nitidt, veftefque decor*
Quis expetita ad ofcula.
Atque etiam eft ipfum erimen amare fenem,
Sjhtand on eft jeune, on aime en fal Crimen amare jocos , crimen convivta , cantus,
.'

§>uand on eft vieil, qui aime eft foh O miferi ! quorum gatidla crimen hal/ent.

Lijt , fondcr Jpijt. Nil juvat obniti^

KApt vry een Ael in tween hy noch echter fpringen

Hy met alle macht de leden omme-wringen
, fal , ANguillam ft mucro fecet, ft dividat enfis,
fal lila repercufj'am corpora plangitbumum ;
Hy trotft, oock even dan, hy tert den harden noot lila furit mortens : fefeque in pulvere verfat

Hy leeft, gelijck hetfchijnt,tcn tpijte van de doot. Kt facit* non vult fuccubuiffe neci.
Ghy, als een booger macht wort tegen u gedreven, Ghtid juvat obniti, cum te fors dura fatigat,
Soo lijt'et met gcdult; wacr toe het tegen-ftreven Vel rumpit proper am de Tribus una colum?
Sijght neder inhet ftof,en toont ccnbuyghfacm hert, FlccJc capttt, tacitoque latus permitte dolori\
Want die onwilligh lijt , die lijt te meerder fmert. Non totus mifer eft, qui mifer ejfepoteft,

Ata tourment neceffaire , Rien , que foujfrtr ^ taire.

'E prens avec regret les inaux de cefte vie, Abbaifie toy plustoft, avec un humble cceur,
Car regrimber ne fere , quand nous le ciel chailie Qui fouffre par defpit augmentc fon malheur.

N L JU I VA T OBNITI.
INterftgna hom'mis verh renovati prxcipuo loco numeran- 'tT S een van de byfonderfte ken-teyekenen eens ver-
dus animus humïlis , ac patiens.calamitatum & injtir ia- Xnicuwden gemoets, dat men in fich gevoele een ne-
rum, nee enim pertinax ac refraciarïus quïfpiam Chrifto fefe drigc verdracglaemheiii in alderley befoeckinge , ons
cogitationes fubdidifte pro exploratounquam habere poteft. At regelrecht van Godt toegefchikt, ofte door middel van
qttorfum, precor, hic pervicacia ? affiitlionibus fanè Deus de menfehen aengcdaen ; getijck in het tegendeel van
velexercet, velprobat, vélcorrigit, vel bonore afficit fu- dien, een morrende en tegenftrevende onverduMighcyt
es^utpote in bocfimiles eos facie ns ipft Filio. Clcmentiftimus niet anders kan verltaCn wórden uyt te wijïèn als een
enim Parens ex altd providentie fpeculd qtt 'td unicuique no- fodanigh herte , dat noch fijn gedachten niet heeft ge-
firam conveniat planè ac plenè cognofcit , &
quod convenire vangen gegeven onder de gehoorfaemheyt Chrifti.
novit, acconnnndat. Mifcrabile verh rernediumeft , obni- Maer, ö lieve, waer toe hier een ftege onverdraegh-
lendi ftudium, fj? plorandi laftitudo ; cum melius Dei timor facmheyt ? nadien de goede Godt de fijne plagh uytverj
hifce medcaturcnim ad divinam voluntatem rj? pater-
: Is koren te maken in den Oven der ellenden ? gewiflelijck
nam affetiionem , tanquam ad facram anchoram , confu- de vermocytheyt van jammeren, is een gantfeh ellcndigh
giens, non patientiam folum ,
fcd&gaudium, imö gra- & behulp-middel voor de gene die lijden moeten; daer de
tiarum atlionem, ex ipfts affiitTtonibus producit ; non fecus ware vreefe Godts uvtkomft geeft in alderley benauthc-
ac medicus ex viperis Tberiacam adeb ut, tanquant trium- den; want iemant, door de fclve, fijn toevlucht nemen-
phans, pkno ore tandem exclamet , Via crucis, via lucis. de tot Godts vaderlijcke forge over de fijnen , weet niet
alleen recht gcdult , maer oock blydfchap en danckfeg-
Chryfoiïomus :

ginge daer uyt te trecken , ieggende-geitadehjek in fijn

Gencroft eft animi , cum undique provoceris ac pungarïs, herte tot fijne vertrooftinge,
*°uq animo acerbitates omnes ferre.

JVobile vincendi gentts

Hoe ftwaerder lot ,
eft patientia , vincit
Hoe naerder Godt,
&ftf patitur } vis vincere, difce pati.
fi
 QUA NON N O C E T.

I I,

Grjjfet wel, foo is 't maer Jpel. Slaat de handt daer 'tuiet h , andt.
HEt brandthout
ken,
cn dc Min zijn twee verfchcydenfacc-
™<Mta a ™ tc d «n al watje kont bedencken,
JLOnjpt hier, 't ts Tonder noot j grijpt daer,
Maer op gelijckcn voet van ieder acn te racckenj
krencken
haCÜU
Want of men naer het Vyer, of nae de Minne fpoet,
Wie
:

is'et die tcrilont

de vingers niet en fehrocyr
Daer is een fekcr kond hoe dat men grypen moet, Indien hy vat het hout juyll daer
Taft daer het leyt en glocyt, ghy fult het laten vallen; het leyt en cloevt»
]n vrcught is dickmacl pijn, in plagen,
Tail daerhet niet en brant, foo is'et om te mallen: volle zetje,?,'
Ten „ met m de faeck, maer acn den man
De liefde, o foctc Jcught, is, ick en weet niet wat, Wel, draegt dan met gcdult al wat den gelcgtn
Sy dient, of dient u niet, na datfe wort gevat. Kemel doet,
^ijt willigh, datje zijt, en
datje wciin moet.

Qvü non nocet , arripe. Omnia in meliorem partem.

T)Arsfudis igne calct, pars al/era nefiia

± H*c tmpune manu tanghnr ,
flamme efl
•
Hlue rubet igne fade,, nullh erepat Me fnUBl
Ük nocet. liinc poterit tangi, fautial inde
manum.
f
Dextra i-oluptates ener is ferit, aller a curas; Ketbnmanabtfrms: la, anljrtM arripe ,nid,nid
Hincjuvat y aligetifax nocet inde Dei. Te fnper ,tber/i de regitne
E/igey quifquh amas, fed, qua ju-vat, elige JUil.
p.irtem Damnafnam laerum, fmgandia hans babelit,
lpfe Cupido facem, qua i aret igne
, renet. Excipis tneambem, ft fapienter, onits
Trijlia Dcmocriti [alfa deinde
cacbinno, Moroft/m nee Uta juvant
, rideat orbis
Lude,pcusVenusefl-t mi nifi iudus sfmor. guod gemat ille tarnen quadqnc qneratur,
,
, label.
'En ümfmunt, titturas tourment.
Toitt au me 'rfltettr bout.

|W bicn prend ]c tilbn 1c porte fans domacc

^Ommcunbniflantriion, ainli la vic humaine,
q:ourbn
r
r<>i
bicn hantant lamour, nc lentiras
fa race VjHich pnfc 8t rmle avant, elt manie fans
. voir des tcs defleins hcurculcmcur
lc boïr
'
Uc ioyc, & de bon-beur, n'aura jamais pcine
Manie bien ton cas : lc manier cll tour. detkut;
^iui Don & mam advis oppofe a tour aJTTiut-
Plaatus DeBayf:
melle, V felle ejlf,„,ndij!nu,. Cupidon portr dieu adoré,
Bntïp. interes itimii Tire d'un pcrir are dorc
Cun aecefeiïnt, non innam famtim Deux
, traiers de différente fortc-
Neque virtulem attulire L'un d'eux rend I'amour honorc,
Hominibut : Ji temperata accefferil Et 1'autre trouble cc malheur porre.
Vcnui, mnalia Den
ddeo gralioft. .

OMNIA
 OMNIA IN MELIOREM PARTEM,
APpoftÜ ad rem, de qua bic agimus, dixiffe mihi vifus ALle dmgen, feydt Epiftecus hebben hare handt-
efiEpicletns , unamqttam<\ue rem habere anfam fttam, bavc, en dieft wel handelen wil, dientfe daer by te
toque apprehendendam eff'e ei, qui feli citer hac uti velit; grijpen. 'tRecht gebruyek der dingen wel te veritaen,
fcire enim quorfum qtt^que res fpeBel , quis ejus fit uftts , is een van de nutfte wetenfehappen des hurgerlijcken le-
non minima pars efi ciïilis Prttdentia. Apis ex Thymo, her- vens. De Bye treckt foeten honigh uit bitteren Thym $
bil amarijfimd, fuavifiimum mei extrahjt'} Eiirudo contraex de Yle ofte Bloetfuyger bedorven bloet uyt een geibnt
fano corpore vit iofum fanguinem. Sapiunt, mea quidem fin- Hchaem. Wyfe lieden fuygcn loet uyt bitter, dwale bit-
tent id, non qui ex l<rtis trifiio,fed qui ex trifiibus Iteta nö- ter uyt foct den eenen is goets mocts, fclfs midden in
:

ritnt elicerc. Ecbini fimpcr fpinis involuti funt ; quid mi-
rum ? cttm eas ex fife gignant. Magna pars hominum mi-
fira eji , non aiid de cattfd , quant qttia queridus ipfis efi
animus. Melius Ctefiar , qui in terram prolapfus etiam ca-
fium fiuim benignè interpretatus efi , Teneo, inquit , tc Ter*
ra mater ; qttodque morofior aliquis mali pnefagii loco ha-
buiffet , ille in viftorice bonum omen , non minus lepidè }
quam animose , converiit. Et Zeno omnibus rebus naufra-
gio amijfis. Jubct me Fortuna, inquit, expeditius philo-
fophari.
Ovidius : <
Leve fit, quod bene fertur
Senec. de Tranq.
Jffuefcmdum efi condiiiom fitte, & qu'idquid habet
fe commodi, appiebcndcndum : invenies in quovïs vitiegene-
Nihil tam
re obleftamenta, &remifiiones, tjf voluptates.
acerbum efi , in quo non -equtts animus falatium inveniat.
Befold. Axiomat. Philofophico. Theolog.
Cur quidam funt divites, cur alii mendici , ambo probi?
<quia nihil rcfert utrumvis Jies, fi utroque fciveris.uti.
fwaricheden , den anderen klaccht en knaecht hem fel-
vcn , oock dan als 't hem wel gact , foecltendc ajti.it
een knoop in de bicfe, en (lbo men feyt) een manneken
in de manc. Een Egel draccht het lijf vol Hekels 3 is 't
wonder ? hy brengtle fclvcr voort. Veel werdender ge-
qnclt, alleenüjck daerom,om datle een quclüjcken geeft
hebben, 't Is moeyelijck met iemant om te gacn,dicallé
fwaricheden inkropt ên ter herten neemt, alle Vermaec-
kelijckc dingen daerentegen ongevoelijcken laetvoorby
gacn. Wcgh Egels, wegh Ezels. Hoe veel beter de-
de Gefar , als hy ter aerden neder geftort zijnde, fclfs
fijnen val ficli ten goeden naduydc, lek boude u vafi, $
onus.
Aerde'onfir aller moeder , lèyde hy i treckende tot een
vooiteycken van toekomende ovcrwinninge , dat een
fwaerhooft omwijfrclijck als ecu voorbode van ongeluk
circa
foude hebben genomen. En Zeno door fchipbreucke
alle zijn goct verloren hebbende ; My wert nu , feyde
hy 1 gc/cgenthcyt gegeven , om fonder befiommeringe en
bekommeringe , naer wijsbeyt tc trachten. Merkt hoe een
pack wel gevat, cn gcwillighlijck gedragen, lichter
werdt.

Jerem. 11.8. Siet ick legge u voor een tmeg ten le- Qua non urir.
ven , en een isueg ten dooden.

HEtbranthoutdaerhet gloeytcn mach men niet gena- PArs Sudis igne caret, rapidis cakt altera fiamrhis ,

ken, • Hint nocet Ulafam ca/facit inde manum.

Macr daer geen voncken fijn dacr is'et aen te raken; Eccc.' bonum Deus, Ecce.' malum mort'alibus offert ,
Geen menfeh en grijpe toe alleen op loflen wacn, Quifquis es, en tibi mors, en tibi vita palet. •

Want die het qualijck vat die is'er qualijck aen. Optio tota tua efi, licet hinc, licct inde capeffas
Dc zegen met de vloeck, de doot, en oock het leven Elige, Jive juvet vivere, five mori:
Die fijn u, weerde ziel, van Gode voorgefchrevcn > Quid tibi cum Sodomd; nihil bic nifi fulphur & ignis ,
Wel neemt dan, lieve, neemt het goede by der hant, §>um potius placidum , Lothduce, Zoar adi.
En vlucht naer Zoar toe terwyl dat Sodom brant.
EcclefïafUq. 15". 16. Lavie Cs In mort , le bten & le mal jont
en la frejence des hommes.

"^A Vie eft un Tifon, d'icy le pourras prendre, Prcns le coflé, ou Dien cft gracicux Sc dotix,
. Sans te bruilcrj de la, fcras reduit en cendre} Ne touche pas 1'endroit, ou brufle fon courroux.
QUA NON URIT.
peccatoris converfione requiri fatis decifum eft
tria
,
TN de bckceringe dcsfnndaersdrii; dingen van noodeteïijn,té
IA'' J-wettn , het Woord t , Godes Geeft , en aen wille des menfclieu
Verbum nimirum ^Spiritum Dci,& Foluntatem bominis.
werd by Godfaligt: mannen in deler voegen toegellaen te weten,
:
Nee enim ut pafiiva tantum vo/untas humana confideranda
Dat des menfchen wille niet fleclitelijck als lijdende, maer oock
efi , fe d atiionis nonnihil cidem , in prima animi mutatione als eenige werekinge in hacrhebbende in de eerlle veranderinge
,

adferibendum ejfe credimus. Quoties enim aliquis cunverti-
tur, Deus opus illud non cn invitum,fed involentemexercet;
Mque eo iffo quidem momento, quo fit converfio ,Dci gratia
mee/tante, converfionem fuam vult is qui converthur
refteAuguft. Sertn. tf. deVcrb. Apofi. Qiii tc creavit iïne
tc, inquit, fidvare te non vult, fine te. Etrurfus; Vo-
luntatem nollram,ut bonumaliquod opus bene faciamus
des gemoets,haer vertoom. Want tb wanneer de menfcht tH&eert
werdt, God de Heere cn werekt op de felve niet regens danck
van den felvcn , en als onwilligh , maer met lijn danck , en als
gewill igh:in voegen dat, dien tel ven oogeublick dar de bekeeringc
. Hine aengaet, den genen, die bekeert werdt, by middel van Godes
genade, fijn bekecringe fe4fi oock wil. En hierom feyt Angnftinus
leer wel.Seim. IJ. deverb. fypoü. De gene die ugefchnpenheejt
fiinder «, en lui! » niet j'aiUb maten fonder u: en wederom, On-

reqiüri, certum cil, atqui etiam ex nobis , nortra potcn-
tia, non habemus; voluntatem quippe in nobis operatur
(e wille van nooie te we/en wn c.-n gtnal werek te duen , is %anfcb
vtift en feker. Maer defi J'efre wille hebben uy nochtans daor ey-
gen magt niet , mek uyt ons felven maer de Heere werekt dit fel-
:

Deus. Ecce enim! eo ipfo temporc , quo gratïam Deus lar- ve willen. Want liet! ter lelver ftont dat God ons fijne genade
gitttr, hoe ipfnm quoque nobis confert , pojfe veile , fj? aclit fchenckt , lbo 'geeft hy ons met een dat wy konnen willen , en dat
veile recipere. wy het willen met 'er daet konnen aennemen.
Deut. jo. 19. Tefles invoco hodie cwhtm Ö* terram quod
propofuerim vobis vitam & morton , bencditlioucm & ma' Wy zijn te vooren dood en ftil.
ledtitionem. Elige ergo vitam , ut & tu vivas & femtn Godt geeft ons 7 roeren en de wil.
tuum.
Proverb. 14. ifi. te Sage craint , fj? fe rctire du mal :

maïs lefol s'cfcarmouche

, &
ft t'tent festr.
a 5
 6 NIL MSI NOTA.
I I I.

Niet /bader vragen. 'Die vraeght leert klappen,

GYweaft
Gy
een echte wyf,gy wend te mogen trouwen,
wcnil (gelyk het fchijnt) uwhuyste mogen bou- DE Lucht
Is niet
die tcgcnfprceckt, de
gewoon van lèlfs
ftemme fondcr leven
een woort van hacr te ge-
wen,
Gy wenft en anders niet. Maer lieve, fcg een rcys, Maer komt'croyt een menfeh die maer liet minftc vraegt
Wie trouwt'cr in den dvoom of in een dom gepcys ? Soo vint men dat het bofch van hacr geruchte wacgt.
Het vryen eyfcht vcribck. Geen Echo folder quclcn Wie oyt tot lprekcn verght de tonge der khppeycn,
Dan als haer lemant verght, en dat met luydcr kelen ; Die opent hacr den mont, om brect te mogen \veycn,
Wel tijtdanacn het werk want netleen rechte Maegt
: Wie met een flïm beleydt gcftolc dingen heelt,
En komt niet ongenoot , en geeft niet ongevvaegbt. Geeft ooi-faeck, dat een dief acn allclantcn Iteclt.

Nil , nifi mota, dabit. Ubi percunftator , ibi & garrulus.

DUlcis amica placet, placet nxor, &
ofcula cajla
MUtafub bbfturis habitaret vallibus Echo,
Conjugis, £j? multa prole beata domus : Ni feiret alterius garrulitate loquax :
Cr/ra fed ulterior tiiii nu/la , quid? anne moraris Ma filet, quoties prejfo filet ore viator;
Dum mat in premium fponte paella tuum? Difiit y ci populo praterettnte loqui.
Nil agis : intenfo demum clamore movttur, Ora 'loquax premeret , nifi percunftator adejfet
Suita -viatoris qua modo VëCt loqui. Hoe duce ttntat opus livida lingua fitum.
NU dart, fponte fua, didicit refonabilis Echo, Probra ereat qui multa rogat, qui eommodat aurem :
Necdare, fponte fud, bella puella folet Turpia, fi nefris, furta receptor aüt.

Jamais jfmiejans fat igue, qui la vent, qu'il la brigue.

23» demandant Ie mefdifaut.
TUdis,
Ny
ramourmeplaifti 8c ne fais autre chofe:
Robin, en rien failant jamais on cueille rofe,
dame en ville orras, ny'Echo dans les bois;
ON n*oit jamais
au bois d'Echo la refonance,
Si nul ne luy parlcr premierement coinmencc.
Quant nu) chez nous ne fai£t en demandant lc ibt,
Si tu ne fais ouir ta preallablc voix.
La bouchc du jafeiir ne parle pas «n mot.

Crtdis hac dormienti tibi confetlures Deos,

Et Mam fine tud operd in cubiculum
i,i tltduUum domum ?

Ovid.de Art. lib. !.

M nimia eftpropriajuvcnifiducia
forma,
JLxJpeüctfi quis, dum prior illa roget.

Erafin.

Nonprovocare, matronaefl.
 UBI PERCUNCTATOR, IBI ET GARRULUS.
HEtaen dc oftoehoorders,
n penes loqt/entcm, fed penes audientcm fpreken van iemand hanght meerveel luttel
,

D5tt 'neus.

tatttr f-
Rem DetnfUtb enïm
tctigit j

fic aufcultando nutritur }

aen deiprekers
nee
als
ipreckluft en weit nergensdoor meer gacndegcraaeckt,als
ielisj want

%-a i' latibulis fuis prodit, nifi evocata : met veel te vragen, en vlytigh toe te luyfteren. Selden
"jue facties prebende li komt'er een klappeye ter bane , foo fy by niemant ge-
'vu ded'it , pret vraeght weit macribo bacil, als dit langgetongde gedierte
:

i diffnnduntur ,fiufpk door vragen tot fpreken een open krijght, ftrax,als uyt-
gelaten zijnde, verfpreyt het lich wijt en breedt daer he-
aliquï nen, gelijk een ovcrloopendcriviere door het vlackevcldr.
mpofin Komt'er daerentegen iemant ten nagang , die met een
vpifce itreng gerichte dele mondtfpcelfter onder d'oogen fiende,
MC fi h. een fnaeu toebijt ,'iyial terftontfwygea als een piflèbcdde,
°fifr* en Hom lraen, als een vifch. Is'er dan yemandt die een
nperfeccr. brectweyende töngewil inbinden? dat hy de tegenheyt,
cuiperfua die hy van haer tlabberen inwendigh heeft ,uytwcndclijc-
i Jofipb. ken metten gebare uytdrucke , en 't fal'er mede gedaen
wefen.
Chryfoft. Scnec. Hippol.

Malitia non docetur fermonibus , fed excitatur. AVutm filcre cutn volcs, prins fik.

Luc. ii. 9. Tfalm. 33.

Bidt en u fat gegeven worden foeckt en gy fttlt ,

Clamaverunt jufti & Dominus
•vinden , klopt en u fal ofgedaen worden, exaudivit eos.

Wie oyt een wederklanck wil

Die Moet een helle rot ïletn
in de lucht
in
verwecken
den hemel ftreeken,
INtenfis opus
Dunt flrepis
efl elamoribus^ ut fonet Echo;
exigtio mitrmure^ Nympba fikt :
Want die niet uyt en brengt als woorden fonder kracht, Nympba facet tacitis^ fed furgat ad letberaclamor,
Enhoortgccn tegen-fpraeck , hoelangh hy antwoordt Mox refponfa tibi, vel geminata , dabit.
wacht. Vota quidiff'ut/dis fummis ittnata labellis?
Hy dient zijn herten-gront met yver uyt te fpreken, Ad tepidas caeli non patet aula preces :

Die met een droeve galm wil in den hemel breken, Tende latus clatnore , Deus refponfa remittet ;

Alleen die krachtigh bid , en tot den Hecrc fucht, Hlc pin mens, bic vox fervida pondus habent.
Verweckt een wederklanck tot boven in dc lucht.

Jaqu. j. 16. ,

La friere du jufle faitje avec vebemence , eft de grand efficacc.

nymphe
Q Ui d'unc baffe voix Echo
(Qu'attendildanslesbois?) n'aurareiponfed'elle,
la appelle, Celuy aupres de qiri le zelc n'a nul lieu,
N'ert entendu du ciel, n'ell exaucé dc Dieu.

ORA ET DABITUR.
VOcem {
quant aiii aliter defcribunt ) £<t/jö, ut admiran- T\E ftemme (die d'eene aldus.cn d'andcrc alfon befchrijft)
dum divina' polentice opus Deo Opt. Max. imprimis oordeel im wy,als een bylbuder werek üodes, fonderlinge
,
neu den fdven toe-gcéygent tc moeten werden. Waiit al is *t
dandam dedicandam^ eenfeo. Tametfi enim, folo mentis ad
foo dat veel Gnd-lalis^J alleenlijk door het opheven des gc-
Dcum afcenfn, pias non- rare Daim alloqui fatis camper- moets , gewoon ïijn tot Godt te bidden evenwel nochtans :

tam fit , majori tarnen energia animus fervens ,

ope -vocis , lal men een vyerigh gemoet,duor hulpe van de ftemme met
fefe exjirit, ac in cwlum, ut ita loquar, impttum facit -
f meerder kracht voelen uytbariten, en met grooter geweltte-
quant fi tacita folum cogitatione Deo preces offerat. f^uïdni gens den hemel als een uytval doen, dan ot' iemand t alleen-
'lijck door de gedachte lijn gebeden Gode opdronge. En
oiim oratiimem £5? rattonem qua utraque intmenfa Dei
(
waerom doch iouden wy niet met alle de werktuygen , foo
bonitas cateris anlntantïbus pnefianttores nosreddidit) gratum des lichaems, als des gemoets , den Schepper van beyde,ten
Deo facrificium offeramus? prtefertim verb mm noftraipfius bellen wy konnen, verecren? waerom iouden wy niet bey-
i:ox, auribus battfta , antmnm magis moveat , (fi lan- y de die dingen, waer door wy van Godt zijn verheven boven
guor fortè aut d'rverfto) ad Deum veluti reducat. Tria andere gedierten, hem eerbiedelijcken opdragen, te weten
igilur ad p'eces rité offerendas , merite requtrimus , an'imum
woorden en gedachten? waerom tuilen wy met den gehee-
len menfche Gode oporferen? fonderlinge, nadien ons tygen
prxparatum , nee aüud agentem ; corpus fubmifium £5? ad ltemme, terwylen wy bidden, van ons gehoon zijnde, daer
bumïlitatem compofitum-, & fructurn labiorum, tdeft % i'e- toe dienitigh is, om onfe linnen meer op te wecken, cu t'elc-
cem imo cordis penetrali cmïffam. £>u<£ fi eenjmgamus ,f.v- ken als die fchtjncn te willen gacn dwalen wederom alstot ,

audkt proeul dttbio nes munificus illeParens , ft non ad vo- Godt tc brengen. Wy
houden daerom dat'er drie dingen 1100-
digh zijn , om wel te bidden, te weten eerft ^ een wdbereyt
luntatem , fa/tem ad falutem.
gemoet, ledigh van alle andere bckommeringe ten tweeden :

Pfal. 144. een lichaam gaiitlch en al geltelt tot nederigheyt en ten der- :

Prope Dominus omnibus itiTocantibtis ettm in i'critate.

efl den , de vrucht onfer lippen dat is , een, llemme uyt het bm-
,

Bcmard. ncnftc onfer herten krachtelijk uytgedreven. Welcke drie

^uando fidciis^ bumilis,& fervens oratio fucrit , ccelum, dingen , indien wy in ons gebed te 1 amen voegen , foo is er
baud drtbio, penctrabit, unde certum qitod vacua re- geen twijftcl aen te flaen , of Godt wil ons gewiikhjk yer-
efi t'uiileu belten.
dire non pojjit. hooren, indien niet naer onfen wille, immers

AMOR
 AMOR, forma: condimentum.
[ V.

Noit leeiick lief, noch fchoonen koolfack. Dilen, broén Vileu.

QDc foete r:ifcry hoe kan 't de Minne voegen?

Sim IcJicpt in c!cn acp een wondergroot vernoegerij
^En aep die broet een aep, van uilen komen uilen,
Wat brengt een efel voort als onbelompc guylen? ,

Arwacroit Venus kint zijn guldc pijlen ichier,
Dacr woont de fchoonhcit fclts, hocwdl die nïcmant fict.
Al zijndcr in het lier", al zijndcr hondert vlecken,
Men vint terftom een kleed; om alle vuyl te decken:
Den ftouten noemt men vry, die dronken is, verheugt
Noitvont men foct gewas ontrent een wilden troiicl;.
En,naer het oude fiiigr, lbo pijpt het kleyne jonck.
Ghy, wilje zijn berecht wat u lal wedervaren
Van 't meysjen datje vryt? let wie hacr ouders waren;
Siet! dit weerelts loop, al (laet'et fomtijes mis,
is 's

De liefde weet dc fcyl te trecken tot de deugt. De dochter wort een wijf als nu de moeder is.

Nunquara deformis amica eft. Qualis mater, talis filia.

DVlcis anttr furor ejl. Stapel ebt ia fmia proletn , EXafinis afmus; bubo babone creatur.
Nilqae futs eatulis puhbrius ejfe patat. Ét fimiles catulos fmia mater babet
Ncfcit amant vititim ( nimis id licet cxjlct } amica , Non leporem catulas generat , nonfaico eolumbam :
Gjuafque alias dotes non videt, ipfe natat Arboris indomita fruBus aeerbas etït.
Fueus amor vebemens , omniqut potent ior berba -
ejl t Nojft cupis qualis tibi virgo futara fit uxor?
Hec duet facundx garrula nomen habet. Matris ad ingenium rejpiee , ent as eris.
Sfyifquis amaf, mtnlts agil ante Cupidinis cejlro. Difftmiicm licet arte fui fc monjiret amanti,
Omne bom villam proximiori tegit. In villam tandem nata parentis abit

Jamais laides jfmortrs, ny belle prifon. Tel gram , tel pain. Demere ftteufefilk teigneufe.

QUe tu es doux Amour ! par ta plaifante rage

LA mcre, Sc fes defauts, quant je te fais paroiftrc,
Eflimc fon petit 1c plus beau du bocage .La fiüc, & fes humeurs
de la tu peux cognoiftrc;
LfiSingc craque-noix : nul vicc ne luy chaut 11 n'etl pas
vray tousjours, mais ordinairement
Car du mantcau d'Amour il couvrc le defaut. Les mcurs &
les humeurs du pere fuit 1'enfant.

Ariftot. r Ethic.

XJmeuique deletlabik efi , qttodamat.

Plutarch. in lib. de Audit.

k Mator albos Beorum fitios appellat nigris vlrilium nomen tribuens, Jmar.
,
\enm y hedcr* inftar valetfe qaavts arreplA
, anfi appl'tcare.

Horat.

TUrpia decipiunt cacum vit ia ^ aut et tam ipfa.

Deleftcwt, velttti Balbimm polypus Agng.

au A L ï S
 QUALÏS MATER, TALIS F I L I A.

NOncorpus, wmftrmOM , nou morbos tantum,fed &yi-

veïuti b<eredharia aparentibus nos baurirc-,
MEn erft van zijn ouders niet allecnliick goct en
bloedt , macr menichmacl oock der ielvcr uytcrlijc-
tia pleraque ,

&? rer&m naturalium fcriptores, fc? ufus docet. kc llcckten en mncrlijcke gebreken. Want gclijck dé
Poëet feyt,
Rcdit ad autorts genus
Stirpcmquc invifam dcgcncr fanguis refcrt. De tacken aerden na den flam,
Van 'l quade noyt iets goedts en quant.

Inquit Tragicus : & contra ,

por efi meliores ejfe eos ,
qtti

ah Pbilofopbus. Cum verb nuilius adeb intcr- Middclcrtijt en geen menfche

is'er fo veel gelegen acnic-
t\- melioribus ,
fü in 'mdolem aiter'ms
inquirere, atque ïll\us,quï individuam mants acrtcnimboirt recht tc kcnnen;als de gene die van
vit<efocietatem cogitare cepit, non cura efi,quibus mo- vam finnc zijnnch tcnhouwclijcketc begeven ,dcwclckcvopr
al wel hebben tc letten op de ouders van de
gene, die iy-
ribus parentes (jus fint , cui animum adjecit ,
indagare. For-

mant tantiini aut lineamenta corpora-, nefcio qua-, aliquis ut lieden mcyncnbvder hant te nemen. Een proper neusjen,
fcopum bic refpiciat ? mf*. Ifia prhata vóluptati 'tantum een klein mondeken, cengau oogje, een befneden tro-
ferviunt. At matrimonium non nabis foliim, fed
agnatis,jed nitjen, cn dicrgclijcke viicvafen lich als een wit in defen
pofleritati , fed reipubika contrahendum efi.
Si ergo non voor tc ftellcn, isenckcle dwaeshcyt, nadien alle foda-
degenerem mundi incolam , nee inficiendum fieculo no- nigc dingen u eygen fclfs en niemandt anders zijn raken-
men, ut Me ah, aliquando vixifle te polt.critati
tcilatimi de; dacr nochtans een rechtfehapen houwelijck niet al-
velis, nequaquam affirütatem contrahas, ncque intra do- leenlick cn behoort tc Hen op den genen, die dat acngact,
mum recipias, ut Eurip. alt, mala; mulieris pullum ; jed maer lbnderhnge mede op 't gcilachtc, op de nakome-
audi Poétas ttno ore fibi acclamantes. lingen, op het gemecne bette, dc wclckc (als 'twclfoude
g:ien) ydcr liacr bclchcidcn deel behoren tc hebben.
Virg. Sic canibus catulos fimiles, fic matribus bados.

Juven. Sat. 4.
Ex Enrip. Ne unquam affmitalem contrabas, neque intra

htres domum accipias, wal* mulieris pullum : imitantur en'm

Si damnofa fenem juvat alea, ludit fj?
isc. mtlierum opprobria. Hoe ergo confiderate mibi, Sproei,
Bullatus, parvoque eadem movet arrna frittllo ,
bond filiain ex matre ut ducatis.
Sic natura jubct.

-veel finden, Delicla operit charïtas.

1 Petr. 4. 8. Liefde bedecht
jongen, GAudia perten'.'ant tacitum tibi, Simia, peflus.
AlEn hoede Simm'haermaets,ofhacrwanfchapen
fier
neus bochten
zijn platte
gedrongen, in is
Dum gremio membra pudenda foves;
catitit
r'mibus alvus ,
Arcet a
Sy toontfe niettemin ccn vricndclijck gclaer, naris babes.
Non fimx ante oculos
En bant uyt baer gemoet de galle van den haet. ü Simia parte,
Difplkeat muilis, place
Sietwat dc liefde werekt! de liefde deckt gebreken,
Abi nigerefi, ft qui
De liefde voed den pais, en hact het lebbigh fpreken, Livida lingtta file ; viti
Dc licfd' is die het huis met alle zegen vult Imbuit atbereus, fi 1
gedult.
Al waer dc liefde woont dacr mangelt noyt
Qui cele le mesfaiB cerche amïtié.
Proverb. 17. 9. ,

n laiue, Si de Chrefticn le nom ne veux potter en vam,

E Singe fon petit, combien que laid , :

fatitles fautes du prochain.

& lc :ardfc. Couvrir tousjours te
^Mais fans s'cn offenfer, 1'embrafle

DELICTA OPERIT CHARITAS.

ghy een vrient berifpen wilt , doet fulex heymcHjcfc fuo :

PEne è Cbrifiian* cbaritatis pentt du&ttm mibi videtur di- SOoehy een vrient prijfen wilt, doet fulcj; in 't openbar, IVytecn
Sccretè amicos admonc , lauda
ftunt iftud Senec* } Heydcn, en lulex komt de Chnfielijcke fachtmucdiglieit al
vide- tegen-
palam. Plerofque tarnen bomines in contrarium affici feer naby :'dan het mcci-cndi-cl doet fchicr repelreeht het
lyie-
,damnant palam; Frijitn fy iemant,fy doen het iu'tbyfonder: laken
mus ex animo dokmus. Laudant fecrete
ijl
deel.
Men hoort
quin inant, fydoen'tten aenhooren icliiervan een ieder
vixenimdttos trefve bomines fimul colhqutntes audias,
nauweliick [wee otie drie menl'chen te Tarnen fpreken, ofte het
opcram locafife dtxens , ita
fiatim recenfendis aliorum -vitiis fchiint datfe haer felventot her ophaleinan
eens anders (?cWekeh
'ftrenuè in calumni* campum
bunc Mart turn, ut itadicam, als verhuert hebben, met lbo vollen
mondt lprekenly daervan:
defcendunt. Rationem acute tangit D. Hieronytnus, Malo- De reden van dit heeft den Üudvader Hieronymus feer wel be-
rura, inquit, folatmmeft, bonos carpere ; dum peccan- merkt 't Is feyt hy, den boofen een vermacck den goedeneen
kladde na te werpen en (lbo men feyt) met haer
nippen in d'af-
peccatorum.
tium multitudine putant culpam minui
,

fehen te (itten, meynende dat, om de

meiuchte der geener die
Jgedum qiüfquis es, qui maledicendï boe ftudium tibi infitnm misdoen hun miflad kleinder is. 'tGaet'cr veeltijts foo ; de
quid te moveat, verif-
fentis, interroga confeientiam tuam, eene die quaet 7-ïjn , wcnrchcti dat de goede quaet mochten wer-
fententiam {nee dubito) tnvemes.
viri pii
Fetus ma- den om datfe haers g^lijclt fouden veel vinden.
De koeyc,alslc
fimam
iumejl; malus bonum malum efe vult , ut fit fut fimths.No- vnyl is (liet geerne haren (leert rontom, om de andere te ma-
quade wortel
Servator , ut non juducmnt. ken, datfy is. Defegenegemlu'ydt Ipruyt uyt een
lite judhare, inquit benevolus en ïn plaetfe van de
cum bonum dient mitsdien wel uytgetoeyt te werden,
tribus modis pravnm boe judicium inftituttur , lelvc de liefde des naellen geplant. Oordeelt niet, op dat f,hy
alicujus fatlum in malam partem
trabmus, cum malum tn moedigen Sahfïhmaker.
niet geoordeelt cn wert , feyt onfen lacht
Saptentem au-
pejus, dubium in deterius. Abpigc.'
cum Dit verboden oordeel wert driefms gevelt, als meu't goede ten
quaden duydt, als men 't quade tot QEmmertreckt ah men
twij-
Prov. 4. 24. Plura vetat charta anguftta.
,

di, in
felachtige ten ergllen uytleydt. Hebt ghy een Chnllelijck ghe-
\ Corint. 1 3. Cbarttas non prafumit malum. moet, wacht 11 van lbo te oordeelen ,en liever laet in alle gelc-
f.
Triver. Serm. 2. ïn Efaiam. genthcydt, naden raedt üalomons,den lallermondt verrevanU
zijn; Prov. 4. 24.
tanta cbaritate afficiuntur ,multb
ma-
SImatres ergafmtus
gis oportet nos erga proximum fimili cbaritate affetlos efit ;
Proycrb. 17. 9. $l<> "le le mesfaiB, cerebe amitté.
quam
nam fpiritus nexus calidiores nebmentiorefque funt ,

natur<e.

QUOD
 Kent eer gby mint. Neeringe fineier verjiant , verlies voor de handt.

T) An fteh her ccrlte vycr juyit doen her was gefchapen,

X Hy fprack, wat moycr ding !en,fi>nder lang tc gapen,
ALs Pan het
Hy was
ecrlle vycr fach
terftont vcriieft, en
op der aerden fpclcn,
ging een kusjen ftclcn:
Gi rep h y liet in den arm ey fiet dacr is de quant ! Hy nep>wat icliooudei-dinglmaci doenhy nacrder quam,
Aen hayr cn bacrt verfengt, en in het vlcys gcbiant. Gevoeld' hy metter dact de nepen van de vlam.
Komt u wat fclfacms voor, al ichijnen'r moye faecken, Al kittelt V'enus wicht aen uwe domme linnen,
En geeft u niet terilont om die tc willen raeckenj En weclt noch evenwel niet liaelligh om tc minnen.
TÉ vatten netter handt iet datmen niet en kent, Maer of je hout of trt.ut,foo keurt en kent den gront,
Heeft menigh man bedot, en menigh wijf gefchent. Want al wie veerdig fuypt gewis die brant den mom.

Quod non noris, non ames. Ab ignotis abftinendum.

Vlx Panfurit,
dedrrat terrisignem, fna f'irfa, Prometheus y
fiammis ojtulaferre parat :
tj?
DUm iudit tremulh nova Jlamma per aèragyris
El nanquam vi/b plebs rudis igne ftupet-.
3

Quanlus, ah, nitor bic ! {nondam eognovtrat tgnem) Panfluit) &

Jlamtiue, mi/ér infiammatus amorf,
Et ruit , y Itefas vt'x trabit inde mams. Ofiulafefiinans ^ non hzranda , ded'tt.
Slklte puer, blandi qui lumine captus
AV/, nift quanta dabis bafia^ torde moves ,
ocrlïi Pultbra Heet tibi res videatur, &
uiï/is, bofpes
Cura fit ignaras abjiinuiffe manus.
Dutity qutd ames vidtas , proper atos dijfer amorf s : Dijiat inexperlis fapiens dijfidcre rebus
,
HÏu! ftelerata fenus, tam eeierata venit. Jnjidiis m-jitas femptr amita ƒ«/ƒ.

'e fe mar te i t loifir fe repent. Fü ne croit , tant qitil repit.

que tu nc cognois, avmer jamais t'avance:

Cl.,
11 .1 prismal a Pan d'aymcr fans cognoiflance.
PAn cn voyant un jour
Efcrie tout
la flame, lors nouvelle,
ravy, ó chofc plus que belle!
Qiu MG ion bouillon humer haftivcment, Et va bailer lc reu, mais bicn tolt s'en repent.
*
bans doute, il bruflera fa bouche bicn fouvent. Tout, cc que nc cognois, nc touche brufquement.

Provcrb. io. Quarc fetederis. fili mi) ab extranea.

f.

Hclïod. i't fA**,irx yauiï ?

Uana jU^a' a'|U$i( i'Jh'i,

fhut autem maxime dut in axore qua propt

, te habitat :
Qmnia -saldi ttrcumjpicitns.

Pctrarc. de Rcmed. utriuf. fort. lib. i.

Mulios amantcs credulitas faa ttrcumvenit

, libenter enim tredunt quod optant.

A B
 AB IGNOTIS ABSTINENDUM. ir

ANimatcula quadam , 13 in bis apes, aranea, formica VEclderlcy gedierten , fclfc van de gcringrte, als byen

toncbie, dcnique faxa &

Interna, tempéfiatem quidem mieren, fpinncn, moffels cn diergelijckc
, werden
prafentiunt, nonobfcuris eandem inditant ; buma-
fignij'qitc het toekomende omvcdcr niet alleenlijk gewaer , maci'
n't verb ingenii
tanta ejt tenuitas, ut non modb futura non wyfen ook het fclve met cenigc vourtyekens aen. Het
profpitere, verton ea qua ante pedes funt , viderc vix poffit. menfchelijck vernuft daarentegen is foo Ichrael dat het
Ctii malo obviam euntes prttdcuiiores morlalium, ad omuia, mccrendecl niet allcenlijck geen toekomende dingen en
qua inopina nabis obveniunt , non nifi pedetentim ac lento weet t'ontdecken, maar fclfs geen faken, die voor oogen
gradu accedendum effe fedulo monent, turn nova omnia in- fijn, recht t'onderfcheyden. Om wacr in tc voorfien, is

Jignem vim notendi habeant, fi illotis (quod dicitur) mani- geraden geenderhande nieu voorvallende faken aan te
bus attingantur. Utique cum bruta infolitum quiddam ac llaen , anders als met loode voeten , en «eocffende finnen
prater ipforum morcm aggredittntur , mergi videl'mt fiagna dewijle men fich aen nieuwigheden niet dan al te lichte-
aut maria fugiunt, formica ova proferunt , lumbriti è terra, lick en vergrijpt: alfoo onder de felve veeltijts een boef-
fugittnt , ftttura tempefiatis indicium fff. Sic ubi bomincs jen plach te fchuylen. Wanneer het gedierte buiten ge-
novum aliqitid ac prater folitum moliuntur, pkrtmque ali- woonte iet aenrecht, den duyckelaer namentlick uyt het
qttid monjiri alere comperies. Tibifi laqueos ifios animus eft water loopt, de mieren hare cyers hier en daer fiepen,de
vitandi, attent us fufpcnfufque ambt/la , , fi
Senecatn au-& pieren uyt der aerden vluchten , lbo volgt'er gemcenlick
dis, nihil, nifi qnod in oculos incurrit , manifefiumque erit , quact weder. Oordeelt mede foo van het doen der men-
crede. Prudentis enimefi, ait Tacitus, tttta ac prafentia , Ichen, en dien volgende, na den raet van Sencca,kruypt
quam nova ac periculofa malle. in geen gat , of fict'cr deur.
Honit. Lib. i. Epift. IÖ.
Corn. Gallus:
Catttus enim metuit fovcam lupus, accipiterque
Eventus varios res nova femper habet. Sufpeclos laqueos, & opertum milvius hatnum.

i Corint. *Dat u de Satan niet en verfoeke

7. 5. ,
Ne quid nimis.
om uwe omnat'tgbeyts wille,

WAt gaet den bocxvoet aen het

En van de vlam ccn felle
vier te willen raken
fpel te willen maken?
PAn§>uid,
fatis,
mifer
modico caleat fi corpus ab igne,
ejl ,

in fiammas & ma damna ruis ?

.'

Daer is een vafte maet,

in alle ding, daer is Omnis amor vcbemens malus , nimis uxor amare,
efi\
En 't is een wific fcyl al wat daer over gaet. Et puer, y genitrix, pater fj? ipfe , poteft.
Ook rcyne liefde felft komt lcelick uyt te vallen, Omnis in alterius (procul b'mc pratextus am'.ci)
Als iemant die misbruyekt in ongci-egek mallen : In proprid nimius tonjugc fordet amor.
Want als een echte man is geyl in fijn bedrijf, Ni modus, £5? ratio ju-venilibtis imperet aufis,
Hy valt in hocrery oock met fijn eygen wijf. Quifquis es , in propt ia conjuge mteebtts eris.

Les chofes bonnes ont leur exces.

Prochc toy du feu, mais touche pas la flammc; Qui fc comporte au lift plus tnollcmcnt, que fout,
LL'exccs d'amour n'cft bon, non mcfmes en fa femme Au miljeu d'un amour facré fe faict ribaud.

NE QUII NIMIS.
REs natttra fua optimas folo abufu malas ficri, non foïum
ratio , fed tifns docet. In re tonjugali (ut alia fileam)
DE reden en de ervarentheydt leert ons , dat oock
de aldernutile dingen, door het misbruyek alleen,
vereor ne, jnventutis lubrito prolapfu^ plurimum pectemus, gantfeh en al fchadelijck werden, 't Is te beduchten

fc? in ipfo matrhnonii

opere a matrimonii fcopo quam longif- Hat wy in de fake des houwclijcx ( om andere dingen te
fime aberremus; Idque fpetie (ut ait ille)virtutis ,& umbra. verfwijgen) door dc hitte der jonckheit ons dickwils
Porrb turn Deutn, id efi Spiritum purifiimum , auÜorem vergrijpen , en van het eynde des houwelijcx , in 't
matrimonii lattdcmtis , vel co admonemur , non ejfe idintem- werek des houwclijcx fclfs, aldcrverft afdwalen. Wy
ptrantia ac difoluta libidine confpurtandum. liane pttulan- erkennen Godt ( dat is een gantfeh reyn geeftclijck wc-
tiam Ambrojjius gravi quidtm , fed non indigna eenfura no- fen) voor den infetter van dien ftaet , en daer door al-
tavit, cum uxor is adulterum vocavit cum, qui inufti ton- lcene dienen wy afgemaent te werden van het fclve met
jugali verecundi* rationem non habet. Sed aliud effe a- 0 onmatigen luft tc befocdclen, Ambrofius heeft de ge-
mafium, aliud maritum agere , non ii notarunt , qui uxorem ne die haer hier in vcrloopen , door ccn fcherpe , noch-
non voluptatis, fed dignitatis nomen effe voluerunt; Horna- tans eygenc , manicre van fpreken , overlpceldcrs van
nos di? Etbnkos dico, quorum vel Comici vetcres ea de refa- haer cygen vrouwen genaemt. De naem van huysvrou-
nejudicant, eorumunus, we is voor een naem van weerdighcidt , en niet van
wclluft, fclfs by de Romcynen , altijts gehouden ge-
. Qua; mulier fuum virum (ait) ,
weeft : haer Poëten hebben dies aengaende goede ver-
Volet fibi obiequentem eflê , atque diutinum maningen gegeven. Eene van hen lieden feyt'er al-
Modicè ac parcè ejus ferviat cupidini.
dus :
Lcpidè Erafmus nofter , non provocare , matronx efi; comi-
ternegare, pudoris; obfiinatè recttfare , pcrfidi<e. l'rou, ïüildy deegb van uiven man,
Ghy dient u foo te fielten an,
Hicronym. contra Jovian. lib. 1. cap. 30.
Dat u begeer en \ enzijnlufi,
REfert Seneca cognovijfe fe quendam hominem ornatum, Noyt feenemael en zy geblufi.

qui, cxiturtis in pahlua m,fafdti uxoris petlus tolligabat,

£? ne putifto quidem hora pratfentia ejus tarere poterat, po- De gchoude en moeten hun dan niet laten voorflacii
tionemque nullam fibi, nifi alternis tacJam labiis,vir& uxor dat hen tegens malkanderen alles geoorloft is, maer een
hauriebant. Alia deinteps non minus inepta fatientes , in yeder handcle de fijne matelijek , en met een Ickere
qua improvida vis ardentis affechn erumpebat. Origo qui- vricndelijcke ftemmigheydt , bcfittende alfoo fijn vat
dem amoris honefia erat , fed magnitudo de formis; nihil au- in heyligheyt, na den raedt des Apoitels.
tem interefi quam ex bonefia caufa qtiis infaniat.
lï z SENSIM

V
 SENSIM AMOR SENSÜS OCCUPAT.
v r;

't Neemt toe , ?nen weit met hoe 'ï IVord t' famen groot
LAciï ging kkia denhof,dacr fchrccf ickop een linde,
lek yjtêw ccn pompoen den oaem van
mijn beftiindcj
Hetfchrüt waseerltmacl teer, men fag daer anders
DLtn letters d,e
ztjn
men plagh
vin eeriicn aen niet
Ie fnyden in dc linden
in het ho.it te vinden
met Maer kornje naderhandt '
Als dut het groen gewas belchieide mijn verdriet ontrent den groenen
bail '
Maer als ick naderhant hier weder quani' getreden Soo bl.jckt et dat het fehrift gcdticrigl,
grooter w aIt
Doen ftont'ct uytgepuvk al wat Lcfc had gdhedenj Het kint, indien het „et een, anders qS.dc
llrtkci,
DiesTiep ick overluyt; dus gact'et met de Min, Untlangt m lijn gemoet de gronden van '
gebreken
Dacr komt een groote wond oock van een klcynbcgin, W at qu.el kankert in : ghy leid dan ,„ de ieught.
Geen voncken tot de lult, maer Iporcn tot de
dtuglit!
Senfira amor fenfus occupat.
Paulatim rima dchifcit.
ÏNjftïbo pepom quotks tua nomina Pbylli
, y

Me,
Litttra, cultclli cufpide faéla, lat et : QUodpepenem riguo mU erefeere ,„ni , in hm
Heet fatttus , fortem mifcratus amantis, Non , ejl m dvelii
bum „»/?„ „,U„ dlilm '.

Plerat, è tenero cortice gutta fluit

;
Mc ego , dum lener ef
, rorantia carmina
Lafa eutis fenfim laxo Jepandt t biatit, Jr.t mihi etint vindi
eortice erefcit opus
fin/po

Jamquc i-iatori, Pbylii, legenda pales. Sithtct infulfus pepo nos dieet
imbilnt infant
mU
..

Exclamo: crevere crevere caleres. Semna nejnili*, prffma mc

Hel mibif quam
,
g, „.,-,
taeitis pajjib«s intrat amor. //Ie vmtm facinut patretre
wile vide/rit,
In pueto -.itium, quipuerile tulit.
Quant U ejl ere u, je le vois, Comment il
croi/ljc n'appercQÏs. Catttr d'enfmt , carte Manche.
REtournant uit tillct, oü Qi cftois cfcritc
Ma doucc «MgpKMw»
Margotton, .a
la lcttrc n'elr
n eft tpetite
VEux tu un grand dans quclquc tendrc
eferii
efcorce»
Commc na cy
imr un pcu nmat taille brurqnement. II
rv devant
L'amour l'tngmfnfc
.
:
1
]c
ir.
parïagcr
. t
la U n'ell befoin de folee
temps l-aggrandira. Lc ,iec
au ea-ur d'entanl
hclas ! fins mj 011 s'ci appcrc.iit Am le corps devieut,
ünsypenfer, trcsgi-and
l'Iutarchus

HippcJ. '
II 'N I H ||
Non habet tatam data p/nga
frame»,
Sed iir« ttttets penituj medullas. '

Plaut.
 ï3

Plaut.inTrin. Horat. NU ditlu fadmn vifuque hzc Vmima tangat,

uberrimh. Jntra qux pner cft.
Mores maü, fuaft bcrba irrigua, fuccrefchnt
debettir pttero reverentia, ft qutd
Weclt voor al in reden kuys,
Juvcnal. Sat. 14. Maxima zijninhuys;
Als' er lctnders
Tnrpe paras , nee tu pueri contempferis annos.
'

id fapit unufquifque & Want daer Jonckheit is ontrent,

Scncca: Difcip/ina fine mores facit voorgewent.
Dient niet dcrtels
qitod didicit.

Op bet fëlve beek een andere fin. Quod non potefl. ratio , fanat mora.

amans ïncortke namen,

WAnneer ccn gccfligh quant den naem van
minde
lijn be-
Sï domino defcribat
Deplorat ttfus vulttera prima pepo-,
Snik op een bol gewas, of op een groene linde, Sed mora dat vires, dum nova littera crefcit,
De icliors die (chijnt bedrocft ? fy llort ccn droevig nat Durior efl multb, quam fuit ante , cutis.
Als of haer ecnig leet door 't fnijden had gevat ; Nefcis; qtiid valeant anni , qutd poïleat atas;
'Tcmporc poma tubent, tempore ceffat hiems
Maer, lefer, hebt geduk; dc tijt die fal 't gencfen,
:

En alsjc wederkomt dan fal het beter wefen; Quod ratio pr<eftare nequit , durivelabarei
ld vel fponte fua mox dabit ipfa dies.
Siet! al wat kloek beleyt of reden niet vermagh,
Dat wort nocli evenwel verwonnen van den dagli.

Gal. 4. 19. Allenxkens, tot dat Cbrijltts een Tenera pietatis principia-

gedaente 'in ons krijgbt.

INdimus arboribus , tenui dum cufpide , carmen\
PLagh iemant in ccn boom by wijlen iet te fnijden,
Vix teneram fignat parva littira cutem :
Het kan hem dientUgh tén valt niet al belijden*
zijn ,
i<ix ir.telletla, videbis,
Incremrnta tarnen,
Let hoe de faken gacn; cerft is dc letter teer,
Dumperagit taeitis pajfibus annus iter.
Maer nacr ccn weynigh tijts foo vinr dc lefer meer.
Entbea non kederam piëta s imitatur lome,
Als God door lijnen Geelt ons harten komt beiehrijvcn,
Ferre cui patulas nox dedit yna comas:
Men voelt het vall geloof niet ftracx aen ons beklijven,
Parva fides primb, crefcit fenfm, &ftnefenfu,
Maer liet het fwack begin dat wort ten leften tlcrck
Paulatimque facrum fpiritus implet opus.
Met tijt endoor gcdult voltrccktdc Geeft fijn werek.

a la perfefiion d'homme en Chrïft.

Ephef. 4. 1 3 Peu ^ peu , jufques a ce qite croijfions

tu fais un eferit fur 1'arbrc, ne te haftc, Veitu n'cft pointd'un joun, &
I'ceuvre de 1'Efprit
SIBicn qu'il te fcmble eltroit, 1c temps 1'cfcrit dilate. En Tame peu a peu de'l'hommc s'accomplit.

TENERA PIËTA ris PRINCIP IA.

niet onfehickelijcken , maer met order tc

NOn confufe , fed ord'tnati in htec inferiora ,
agit Deus s GOdwerek
gact
in alle defe nederige dingen, niet fchieücken
nee ab uno extremo ad alterum feftinè, fedfenfm, pro-
Non terrarum traSlus perva- van het cenc uiterltc tot het andere vervallende , maer
greditttr. repentino fuigare dies
paulatim door middelwegen allenxkens , en als by trappen , van
dit, fed, prgmiffo dubi<r litcis crcpitfcïtfo,
'teene tot het ander gaende.
Medium Sol aurcus orbem
Oecupat, Sc radfls ingentibus omnia lultrat. Den donder van den pwarten nacht
Mrert niet terfiont tot licht gebraght ,

Non fiatim, ex intenfo frigore , in ardores Syrii pr<ecipita- Den dageraet en morgen-font
-
mur ; fed, vere ac tepentis favomi fiatu intermedia, paula- Vertoont voor cerfi haer roeden mont t
tim ad xftivas ealores dedueimnr. Spirituales fidelium pro- Dan rijft de Son , des were/ts oogb
greffits plan'e bujufmodi. Nunquam, è mediis peccatorum
for- En klimt allengskens meer om hoogh }
dibus, ad fatum gloria fuos 'cvehit Deus, fed graliam me- Tot dat ten leften bet geficht
diam Fix u/lus, ex vita infgni fcekre contami-
interjacit. Ons fchemert, daor haer krachtigb licht.

nata ,
fubitb in vitam Cbriftiano nomine dignam immediatè
criytur. PiUura ^ inquit ille , caplt primo ab umbris Ö* ti- Het gaet met den gceftelijcken voortganck van dc godt-
neis deinde monachromata , mox accefit lurnctt una cum co- by mede alfoo. God cn plach niemaut
falige ten naeftcn
lorum -jarietate , dunec ad fummam artificii pervenit admi- uyt den Itanck der fonden , regelrecht tot hcerlijckheit
rationcm. Idem de homine Cbriftiano jiire quis dixerit. Ne te verheffen , maar fijn ghcir.ide als middelaer tulfchen
igituranimo defituatur pia mens , ft lento, dummodo conti- beyde tc Hellen. Sclden wert'er iemant uyt een gantfeh
nuo , grandu ad vita renovationcm , efferatur. Omne incre- rau en roeckeloos leven, op een fprong overgcfet in een
mentum, etiatn latens , credenti falutare eft. gefetteen Chriilclijcke fedigheyt. De godlaligheyt en
vertoont haar van "Honden aen niet in hare volmaeckt-
z Corinth. 3.3. heyt , maer wert door dagclijkfchen aenwas allenxkens
tot haer volkomentheyt opgetogen. Een verflagen berte
Epiftola cfis Cbrifti febripta non atramento, fed fpirituDei en heeft daerom den moet niet verloren tc geven, omlijn
vivi: non in tabulis iapideis, fed in tabulis cordis. lanxfamen voortganck in de godlaligheyt , lbo die maer
flacgh cn geduerigh en zy. Aldcrley aenwas ( ook den
Pfeaum. 29. ly. genen die ons ongcvoelijk aenkomt, en die men eer ge-
waer wort gefchiet tc zijn, als tc gefchieden) gedijteeti
Lejufte s'avancera comme la palme, dj? croiftra comme lect-
l'
dre du Liban, eftant plantè en lamaifan de 'Eter nel, djftv Chriitelijck gemoet ter faligheyt.

R.EPE-
 >4 R E P E T E.

V I l

Geen boom en zi-aj? op eenen dagh

Hy meynt 't is deur, en V is geen fcheur.
Geen boom en valt ten eerjïen )lagb.
r^ESpccht picktin den boom, men fietfe nau
SOo haert ick my bcvont in Venus net gevangen) J^/Noch gaet bynict te min geduerigh fitten beroeren;
Scyd' ick het Rofcmont wacr toe vcd kromme
gangen?.
Otlw eer, open Cet. Kijck, wat een dapper loeren
man,
En 6et my docht terftont de vryfter was gerect
!
Hy foecki een vol befluit oock eer hy
Macrop lbo mallen waenomfingkk dit bclchcet' Hoe
:

kittelt fich het volck,bdbr,der

fchicr began.
De Specht, het griltigh dier, die piekt in alle boomen, in het minnen
Daer is maer enkel waen, en niet als malle
Macr wat de geck begint, ten fijn macr rechte droomen- finncn }
Al wie van dele wcip is in het hooft
Hy meynt, dacr a een gat ; macr 'c hout is al te
dick-
geracckt
Die racil,oock (bader koorts en droomt
ü vnent, een cyken boom vercyft 2! harder piek.
waeckt.
3 oock, alshv
7

Siveamator, five gladiator es, Repete. Amans iïbi fomnia fingiL

MArtia Picus avis longis dare vulnera ramt's T)us ut exiguo vix robora contigit i8u,
Duns parat, (jf fin robora dura petit, n X
,

Jam miln jam

clamat, pervia qtmeus hiatx
Protinus, 111 Quercum primo modo
conturiit iclu,
,
K-ma, d,em video, patet, 6 patet, inquit
Qutrit, art admittal pervia rtma dient. , at ebeu '
J ix patet exigtto vulnere prima cutis.
Picus, amatoris ritmium propcrantis, imago
eft Stultus amant, fimul-ac
^tü primo admiftm patat efe dte. folito minus afpera virgo ciï
fi Clamat, tóf -jiSasjam dtdit illamanus. '
Fathtur i baud p
imis cadit iBa bipennibus
arbor j Intempejlivum ftolido camt ore triumpbum,
Robora vafia cupis Jierrtere? fepe
feri. Eljibi vana movet fomnia quifquh amat.

Terfe-verer faift emporter.

U tfa faicl , qui commence.
f'Etronc pom-oir percer
n u , m
1c Pic fc met en tcflc , T E Pic voulant percer Ie tronc, de vive force
^r '\frapper,6 mul
Scmh^ ab7e „nprclhon torge en lon'caw
,[

IW AjA
l

\rl
-
I ' eft fotte bene *
peine de fon bcc avant percé
|
1'efcoree,
Manche, Va regarder a tons moments fi Parbrc
pauvrcfot, qu'il faut frapper Wnt 11 lc chatouillc trop
eft creux
quiconqtic ell amouretix.

Verf Vulgar. Non amtt, aut difiat daros toUr

an kbom,
Uptati compoi qui vüit
effe [ui,

Polyb. Iib. IO.

N a Mndum
"'!uiZüL
ili

f f ft Propttr appartntm d,$-

mrtahbus comprebcnfibüia redduntur

AMANS

\
 AMANS SIBI SOMNIA FINGIT..
INJïta cjl quibujdamtam ridicnla Ph'dautiee prurigo
vel pepone infulfiorcs fint^omnia nibilominus jplcndïda,
t
ut , DAcr is
.
in fommige menfehen foodanigen tetclendc
licet
_
jcucldcl van egen befte , datfe , fchoon fy zoutclo-
ac magnifica de fefe polliccri audeant : pompoenen , evenwel nochtans veel m
Qiiid dignum tanto dabit hic promiflbr hiatu ?
ier zijn als
dingen van hun derven beloven, Maer vat
WK
kan doch fo-
Sanè cum vaja vacua magis tinnianl, ac srifia inanes al- danigcn hoogen fnurkcr bybrengen
, nademae] het van
tiiis emineant) oudts foo gewceft is, dat een wan-vat meelt bomt
en de
Pamirient montcs , nafcetur ridiculus mus. ydele kooren-ayr hooghft uyrfteekt , foo cn is
van het
Placet Mcncdemi ditlum aarcum , qui Athaias jludiorum vijdtbcroemdc fwangcr-gacn der bergen, gelijck
Hora-
causa properantcs primo japsentes ejfc, tune Pbilofopbos inde tïusfeyt, niet anders te verwachten, als de geboorte
y van
Rhetoras, denique rudes 6? omnium ignarosfieri , non minus een geckelijcke muys. De Studenten ccrllmacl t'Athe-
lepidè, quam verè dixit. Valeat Uturn genus boe ardelk- ncn komende, fcyt Mencdemus, fijn dappere gaftcn foo
num. So/ida-t ac non inventum dotla mens {ut Me ait) fymeypeni maer ftracx niet anders als liefhebbers der
quo diutius difcit , in re plura , in opinione pauciara novit. wijshcydt, en dacr na leerlingen der reden-konft, enten
Magna de Je ipfo credere , exigtas fcientia eert um eji indi- lellen, gantfeh plomp , cn van alles onwetende. 'tGaet
cium. noeh huyden ten dagen foo met ydcr van ons , hoe men
Varro Omnes videmur nol/is faperda , fefiivi, belli,
: langer leert, hoe men in der dact vel meer,
maCrnaèr
ctm fimus cyprei. eygen oordeel, min wetenfehap heeft. Veel van fich te
Ovid. dc Art. 3. Prona venit cupidis in fua vota fides. denken, komt van wcynigh te weten.

Proverb. 3. 7. Loet u niet wijs duncken. Arrogantia profeftus obftaculuro.

,

DEHy Specht vliegt over al,hy gaet debonchen quellen,

wil (gelijck liet fchijnt) dc boomen nedervellcn
NUm penetrent morjus in fingula vulnera qtttrit,
Dum nimittm^ rojlro martin f.dit avis
Hy piekt in al het hout, en foeckt een open gat, Pervia ligna forent , nijtpervia, Pice putajjesj
3
Maer vint ten lellen niet, als ick cn weet niet wat. Dum ruis hrtc illüc, tempus inane volat.
Al wat de menfehen doen, al vat de lieden maecken, ghti poterit, doclitm qui fe putat efe doceri?
,
Het zy klcyn bedrijf, het zy in groote faecken,
in guifapiet, qui fe jam putat efe jopbum ?
Hoe Hecht haer dingen gaen, fy trotfen niettemin, Sempcr inanis erit mens, qu<e ftbi plena videtur :
De minfte van den hoop die heeft een vleyer in. Doclus erat, dotlus ni Jibi quifque foret

Ecclefiaft. 3-14- La prefumption a deceu phtfaurs-

E Pic auT'oit bientoft la fin de fon ouvrage, Un cceur prefiimptueux nc fcra rien du bon
(Si de fon bec n'avoit conceu trop grand courage
1
; Puis qu'il a de fon faïéfc trop grande opinion.

ARROGANTIA, PROFECTUS OBSTACULUM.

MAgis decorum eji juvenem difcere, quamdocere; Sent
HEtwerden,
voegt een Jonghelinck beter , ondcrwcfen te
dvcere, quamdifcere. Melius tarnen eji prove tl 'toris als andere tc lecren; voor een oudt man
atatis hominem fcr'o difcere ,
quam in ignorantid perpetud daerentegens paft het beter een ander te onderwijlen, als
verjari. Nunquam hominem tam cxatlte eruditionis ujpiam felfeonderwclënte werden; cn evenwel nochtans is het
exjlitijfe, ut ampSius nihil addifcere potuerit ratiodemon- beter in lijn ouderdom te lecren, als altijdt
, onwetende tc
Jlrat. Non in kiita folüm,fed £5? in ipfo- motte , imh ex ipscc blijven. Noyt en is'cr icinandt foo volkomen ofte in ge-
mortc eji quod difcatur; prtefertim homini Cbrijliano. Odi leertheydt, ofte in ervarenthcyt ge\veefï;,oft hy en heeft
homines ignava opera , Philofopbd jntcntid , ajebat ille. In- noch wetenfehap kunnen toenemen. Menen kan
altijt in
doci/is janè eji , qui mavult dotlus videri , quam ejfe : anus V niet allcenlick in dit leven, maer in, en uytdc doot felfs,
atrogariSj qui aut magna jibi vindicat ; qux ipji non in- ondcrwcfen werden ; voor al en fonderlinge een Chriftc-
funt ; vel majora , quam qux injunt. Utinam hoe animis lijck gemoet. Ick hate alle menfehen van veclfeggcns,
omnium injitum ! De aliis nunquam male, de jeje nunquam en van wcynigh bcdrijfs , feyd'er een van de Oude. Hy
bené loqui , primum Chrifiiani, alterumfapientis eji. cn ïs niet Iccrfaem, die liever heeft geleert tc fchijnenafs
I Corint. 8. 2. 1?/ quis exijlimat jrireje alïquid, nondum in der dact te vcfen, feyde Bion. Hy is trots en ydel,ib
cognovit quemadmodum cum fcire oporteat. wel den defen, die fich dingen toefchiïjft dewcleke hy
Indocilis eji, qui mavult dotlus videri quam ejfe. Bion apud niet en heeft, als den' genen, die fich grooter dingen ver-
La'èrt. lih. 4. cap. 7. meet als hy kan. 't Ware goet dat men van andere nim-
Proverb. 2.12. Astuveu bomme qui cuide ejlre fage? il y mermeer qualick , van fich fclven nimmermeer wel en
a plus d'ejperance d'un fol , qite de luy. fprake: die het cerfte doet, handel: Chriitelijckidiehct
Verf.16. Le parejfeux s'ejlime ejlre plus jage, que fept qui twede doet handelt wijficlijck.
bailknt fage confeil.

S I NE
[Ö S I N E VULNERE L JE DOR.
VIII.

Bayten gefotit , binnen gèwont. ~Kttr aigoudr dat" er blhickt.

DE blixem kan het fweert in hondert (hiclcen breken,

M:ier laet Je fcheede gacf, dacr in het heeft geile-
WY Maer
ficn
is
een guit gevefi , wy fien een mooyc fcheede,
de lemmer goet? dat fwoerje wel met eedfij
ken ; En eftcr gcmill
is 't : de fnelle blixcm-itracl
't foo een vycr dat my dc pijnc doet
b even Enbrccckt wel anders met, als Hechts het innigh fbael.
lek ben, cylacs gcquetlt, en noyt en liet ick blocti
! Wanneer ghy menfehen liet tot hoogen ftaet gcrefen ,
lek ben, cyiaes! gcquctii, macr openbare wonden En acht'ct niet terftont het hoogiïe goet te welen.
tn fijndcr noyt gclïcn, cn fijnder noyt gevonden- Want dacr 't hooft blinckt en klinckt,daer dwingt dl
Dies wenfeh ick tot behulp geen kruyt , of machtig gras, wringt de geert :
lek wenfehc rcync falf van enckcl macghde-was. Siet !wacr het lichacm drcygt , dacr is het hert bevrcefl.

Sine vulnere laedor. Nefcitur, ubi me calceus u&get.

SAucia eordagero, veftigia nulla fagttt£'y FVlgeat ut latls vagina colertbus extra,
Etjecur, illaja eorpore , vulnus babet : .
Intus, ié.' ruptns vulgere mucro latei.
f ulnus habet? faller 7 qmd enim fine vulnere vulntti? Grande fatellitium miraris, arma tyianni,&
Hei mibi! cacus anior vulnera c<eca facit. Ktrutilum, fulvo quod micat are, capttt :
Fulmine turn mifere mibi, non face peclus aduras Extcriora vides, qu'td iflas? &
ad iutima tranfi;
S.eve pner, nofiris hoe, precor, adde malis : Terreat ut facies, mens male fana tremit.
Da medkam, medieis qua ntfeiat artibus utï. Calceus, egregium quem judkat effe viator,
Et fua, non herbas, applieet era mibi. jfj/ieit occulte fepe dolore pedem.

Ma playe e/I au dedans. Tout n'eji or que reluit , f

ny arine ce que blanchit.

FOudre Sc flambean d'amour, feu de 1-ujon cftrange,

CEluy que nous voyons, en 1'action publique,
Qiii, fans toucher 1c fein, au cocur d'amant ie range. Si revcré detous, li grand, iï magnifïque,
Mon cttur, puifque mon cceur tu blcfTc:, lans blcflure, Qiic juge-on fi hcurcux ? fouvent eft Ie couilcau
II faut, par confequent, qu'il foit guary fans cure. Bel a le voir, mail tout galté dans le foureau.

Tacit.

Palam cempefttus pudor, intus fumma adipifiendi libido.

Virgil. pivit peSore fub delente vulnus

,
Intaelis vorat offibus medullas;
Vefano tactlos movet furotes,
£htod cbironia nee manus levaret,
Nee Pbabus, folielefqut clara Pbeebi.

Q\J O D
 QUOD DOLET INTUS HABET.
PLerifque nofirutö folenne ejl condiiionem alterius quhnt VEle onder ons hebben een gewoonte eens anders
maxïm'c extollere , proprium contra depiimere. Ejus rei gelegenthcyt ten hoogden tc verheffen
, haer eygen
rationcm bancputo-, quod in bis talibus ah externa rerum fa- niet te achten: de reden wacr van, dunckt my hier in te
cie judicia mutuatites , intertui vix refpiciamus , cumque l<eta beftaen, dat wy ons oordeel in dufdanigc laken gewoon
plerumque <3 qu<£ magis placent maxime confpicua fint , du~ zijn te gronden op de dingen die ons in 't ooge loopen
,
riora verb tacite ferè conditioni uniufcujusque inbareant , «- op inwendige en verborgen faccken ondcrtuiTchen ofte
Hem nobis , noflra plus aliis placent , optat ephyppia bos pi- niet lettende , ofte de iëlvc niet wetende en nademacl :

ger, optat arare caballus. Opes ac majefiatem Dionyft cum het gene dat vermacckclijck is in ïemants gelegcntheydt
Damocle laudibus extoilimus , gladium è lacunari equind fetd meeft altijdt blijckelijck is, en dat de befwaerlijcliheydt
in caput Tyranni demijfum non ante videmus , quam ipfi eo van de felve daër en tegen veeltiits van binnen fchuylt en
[oei fimus, maximo imperia-, utaitSalluft. maximam curam bedecktis: Soo gebeurt'ct dat de gelegcntheydt van an-
ineffe nefcientes. At fanè fpeciofijfimum
aulteum nonne fepe dere kiyden aen ons , de onfe acn andere luyden , beter
ad Jbrdidiorem paridis pariem obttgendam adhibetur ? Non- fchijnt
ne coloffi foris infignes Deum fepe aliquem reprtefentant , in- Den Os wil voor een rijt-peert jlrecken,
trinfecus pleni luto acfordibus? ita fanè. Et plerumque ubi Den hengft ivenjcbt om den ploegh te iretken.
honor-fibUB horror ; fj?, ut Seneca , q/ii a tmiltis timetur, Wy prijfen al, metDamocles,den glans en voortreffe-
muitos timet. lijekheyt van Dionyfius, om dat fe ons in 't ooge loopt:
Boëtius: ghios vides federe celjb y het iweert daer en tegens, dat met een peerts-hayr over
Solii culmine reges , 'thooft van den Tyran hangt , en fien wy niet eer, voor
Detrahat fi quis Jnperbis wy felfs in fijn plaetfe zijn. Ey lieve! hoe dickwils iseen
Vani tegmina cultus , fchoone tapïtferyc gefpannen Voor een vuyl ftuk muyrs.
'Jam videbit artJas De nieuwtte fchoenen dwingen meelt. De gegoten beel-
Dominos ferre catenas. den der afgoden , hoewel zy van buyten verguit zyn ,
Tacit. 6. Annal. Si tyrannorum merites rechdanttir , poffint werden van binnen vol flick en vuykchcydts laevonden.
afpici Uniatus, £j? iBus : §uando , ut corpora vcrberibus 7 ita Die van vele gevreeft wert, feyt Seneca, vreeft'er vele.
fevitid 7 libidincj malis confultis , animus d'tlaceretur. Noyt Heer of eer, fondcr feer.

Buygbty oft Breeckt. i.Pet. ƒ. ƒ. JVeeft met ootmoedigbeyt

Fleftere vel frangere.
verciert, want Godt wederfiaet den boovaerdigen.

Slet, wat de blixem doet ; hy fal een lemmer breken, SjEpe vel intaüd nummi perière crumend,
Hy fal in fVucken flaen dat niet en is geweken, FraSlus ü 1

, iiléfo tcgmine , mucro fuit.

De fchcede niet te min, daer in het yfer tlack, S*pe cutis totos ruptis tegit ofjibus artus y

Die blijft inhaer geheel en fonder ongemack. Cum Deus ex allo tela trifuka jacit
Godt die het feltfaem vyer laet van den hemel dalen, Mollibus iudulget, dur'tfque ferocius in/lat
Die maeckt hem met defe foelie Ilralcn,
veel gclijck Puimen, &ipfe facit fulminis Auclar idem.

Hy breeckt dat wederffaet , hy fpaert dat buygenkanj Pletle genu : quicunque Deo non fleSlitur , ille 7

„ Noyt was'cr trots gemoet dat Godes zegen wan. Phclhur, elatos Numinis irapremit.

k^Aux humbles gratïeax , dur aux orgueilleux.

foudrc & Homme humilie toy,

CEs Javclins de Dieu,
Au doux font du mal, au dur
ifc
la la
il
tonnerre,
font la guerre. Nul eft, quï ne s'y
baüTant ton haut defir,
rompt, qui nc s'y veut fiechir

FLECTERE VEL FRANGERE.

quis me interrogat (inqtiit Auguftinus) quodnam pri-
SOo my temant vraegt ( feyt Auguftinus ) wat de eer-
SImum hominique Chriftiano maxime neceffarium requifi- fte en noodighfïe deugt zy voor een Chriften men-
,

tum fity bumilitatem dicam. S: ,quid fcatndtim ^idemrefpon- fche , ick fal hem antwoorden , nederigheyt } wat de
debo. Si de tertio qiwat , diSlum repetam. Indicat virpius tweede , nederigheyt ; wat de derde , nederigheyt.
bafim ac fundament um totius phüofopbiee Chrifliame in boe Willende den Godtfaügcn man daer mede te kennen
frscipuc confiflere , ut debellata omni elatione ac juperbia , ex geven, dat het gchcclc grontituck des Chriftelijcken le-
vera fui cognitione ,
unufquifque ftbi vilcfcat , Deoque crea- vens infonderheyt daer in beflaet , dat den menfehein
tori fefe fubmittat. Cum enim fuperbi* veneno primi paren- fijn gemoet uytgeroeyt hebbende alle trotsheyt en hoogh-

tes afflati ac inflati ; totam pofieritatem nefando contagio in- moet, en daer door gebracht zijnde tot ware kennifle en
fecer'tnt; bumilitate eamrc/litui ,cj? in morbis^ contraria verachtinge van fich felfe , hy fich in de lecgfte dwee-
cmtrariis curanda effe, Deum non obfeure tefiatum valuiffcy mocdigheydt voor Godt verootmoedige. Want naedïen
Nee minim^cum Éi? Jïnttntiam malorum fuper-
fatis conflat. 't onfer aller Voorouders , door haren verwaenden hoogh-

biameffe, etiam ex judicia naturali , antiqui judicaverint moet in voortijden t'onfen verderve leclijck hebben laten
Tarqitinium hominem libidine prtecipitem , avaritia aecum, liggen: Soo hecft'et den goedenGodtbelieft, opde wijfe
immanem crudelitatey furore vecordem , vocaverunt fuper- van de ervaren inedecijnen,dcfe fieckte door ftrijdige ge-
bum , y
putaverunt fufficere convitium, ait ille. Concluda- neesdrancken wegh te drijven. Lact ons dan trachten na
mus cum Nihy & operam demus ut JU nobis vita excelfa^fpi- een hemelfch en hoogh leven , maer nacr een ncderigen
ritus bumilis. Nihil altum vult Deus , prater fe ; proprium geelt. De Heere der Heercn en wil niet groots , als fijne
illi ejl eretla dejicere , dejetla erigere. hccrlijckheyt want 't is hem eygen , de hooge nederig te
\

maken, de nedrige te verheffen. Den dagh des Heeren

Pctr. f. 6. Humdiamini fub potente
i manu Dei , ut vos fcytjcf.2. 11. fal gacn overaliehethoogmoedigeenhoo-
exaltet tempore vifttationis. ge , en over alle het verhevene, op dat het vernedert werde.
Ghy die een Cbr ijlen zijt genaemt ,
Provcrb. 2.8. 14. O que bien heureux ejl Vhomme .' qui fe Fraegbt, tvelcke deugbd' u beft betaemt?
donnefrayeur continuellement ; Mais celui qui endurcit fan D'anfwoort is kort : Fooreerjl, enlej},
cmur tombera en calamité. Is nederigheyt » alderbeft.
C EX
 'Die wondt , maeckt gefont. Ruyckende kruyden , fiinckende luydtn.

DE meld' is u pinceel, die fchildcrt frifli rofen,

Van zijde maeckje vcrw , en doet het linnen blofcn,
WAnneer ick nu en dan een vryller
Soo leer ick even daer een deel gellcpe kueren.
fie bordueren:

Gtiy opent, en ghv ilnyt,ghy heelt oock datje ftcckt, Befict, o foete jeught , bellet een ioofen treek,
Ghy geeft meer alsjc neemt , ghy maeckt oock d:ttje Ontrent het meeltc gout daer is de meefte pfeefc.
lek prijlc dit belcyt ick noem het loetc ranken, (breekt.
-, Wat is'er menigh mcnlch alleen met fchijn behangen!
Macr handelt my alfoo, ick ia\ u des bedanken: Wat is'cr menigh oogh alleen met fchijn 'te vangen!
Vriendin, iele ben gequetft door uwen loeten mont, Macr 'lis niet altijt fchoon, dat al te (choonc blinckt,
O geeft my doch behulp met dat my gaf dc wont. Die altijt foete ricirkt , 't is iêker datfe liinckt.

Ex vulnere pulchrior. Non bene olet , qui bene feraper olet.

PUngere te dicam, vel phigere? nefao, Pbylïi, S~\Ce»i Jittts bifecit Pbj/tis Icgit arte co!orem
y
Pungis fir bat ipfit, ftamina pingii acu t ghwd mical auraiu Jlamine, menda fint.
Fulget, ;ó, fana tule pulchrior ipfa chatrix , W,7T? pielt fidique juvant mendada ittltus?
Dumijut twee! , b)J[ofert pia cufpis optm. Hanc natura ft/git , (fitte petit arfis opem.
Citnt ttta rtj'phuu temem dementia panman t Crimen babct formefa, nint'ts quie fp'tv'at odorrs.
Meni magis dura tronditiow primes ? Cr ede mibi, vitium quod tegil , ore gerit.
Qorda tnibi pungis ; nee deprecor, é tnea , puttge Non nativHi bonos, fedpitla vidttvr imago,
Pbylli, genui labris lu modopinge tuis. Semper ubi rufeo zet nat bonore eutis.

Ce que blcffè , me drefie. Deffous la couverture, fe trouvera Por dure.

TUBn f;us,au blancq fatin,maint trou par ton nguille,

picquant pcin,,Margo[,quc tu cs belle
Tout, que tu asbldTé, en clt gentil fain
fillc!
LEs fautes du fatin cacher par artifice
A bien apprïs Margnt nu lor cft, gift e v cc .
:
& Tout quote fembleTicau plus qu'ordinaircmcnt
I j

O cjnc me trai&c ainlïj Margot, ta belle main! Dc n'eilre beau par tout tu trouveras luuvent.
;

Ovïd. de Remed. Amor. lib. i.

J)Iftitefiinari, per quant didhtftis amare:

Una manus vol>ii •uttintis opemqtte feref.
fnlnusy Acbtüéo qua quondam fecerat
ba/li ,
Fulmris auxdium Pelias hafta tulit.

Dan. Hcyn. Mon. cl. u.

fHrM una undas pecloris , una dow.at

NON
 NON BENE OLET QUÏ BENE SEMPER OLETi ,

INfolita omnia merité fufpeila ejfe , prudentiores monent. \ YS ccn ftrceck van voorfichtighcydt alle ongcwoonc
Nunquam, Hifi gravi de caufa , in fordido fplcndorem ,itt Adingen voor verdacht te Kouden. Niemant en heeft
prodigo parfimoniam , in hofie amicitiam aïiquis experttts oyt, Tonder merckclijckc oorfakenjbefetheyt in een Qoefj
ejl j nunquam gratuits in fuperho comitas ! in avaro Ubera- fparigheydt in ccn oplhappcr , vriendelickheydt in fijn
litasfuit. Nota ejl piftoris duldarii frequent fallacia , etd vyandt geilen noyt en wert'cr heushevt hy den trollen
:

ambujiam placenta partem dcnfiori faccbaro tegere ! nota mildighcyt by den gicrigen tc vergeefs gep'lcegt. Dacr
acu-piclricis puellulce fallax folertia, cui pa/mum, parte qua dc taertc mceft vcrbiant is , itroyt den partcybacker het
decolor aut maculofus , auro obducere mom ejl, Nunquam meerte fuyeker dacr het fatïjn meel! geplcckt is, voeght
:

bond fide ( ait Seneca ) vitia manfucfcunl ; Jubmittunt feri- den borducrwcrckcr het meeftc gout. De gebreken der
tatem, magis quam exuunt , quum minus exjpeclaveris menfehen cn werden noyt ter goeder trouwen getemt
exafperantur ; torvitas tmtigata cito in naturam j'uam rece- feyt Seneca, fy honden veel eer haren aert en wreethcyt
dit. Acute, ut omnla, Tacitus ,certijfimum f<ev<e cogitatio- in , alle die af-leggen , en als men der minft op verhoedt is
nis indicium ejl , ïnquit^ in irato homine^ireeoccultatio. tu, foo breken fy weder uyt , cn wandelen den ouden karre-
tui hisc eveniunt , tave canem ; &
hojletn veterem dijficul- pat. Wanneer een giwimcnfchc,ieytTaciuis,iijngram-
1

ter amicum, amicum veterem non facilè bojlem fieri certo ti- fchflp inkropt , let dan vry op u ftuck, want 'tis een ge-
biptrfuade. wis tcyeken van een wreet voornemen.

Juvenal. Sed qme mutatis inducitnr, atquc fovetur geftare, quibus fimplicitas omnis indicitur : effigicm mentiri
y
Jt medicaminibus
,
cetlaq/ie filiginis offas quibus lingud non licet .' appetere quod datum non fit ,
quibus
Accipit, Ö* madidx ! facies dicetur, anulcus? altruis abjlineudum ! fpeciem exercere , quibus Jludiimi pu-
Tcrtul. de cultu Fccniin. dirïtió ejl; edite mulieres Cbrijlian<e, quomodo p>\ecepta Dei
Quantum a noflris difciplinis alieaa fuut, faciem fitlam tineamenta non cujlodientes.

Jacob. i 1 1 Saligh is den man die verzoekinge ver-

. .

draegt , want als hy beproeft fal-zijn jal hy de ,

Sanat, quod perculit.
kroone der beerlijckheydt ontfmgen.

Die acn het wit geeft hondcrt duyfcnt ftcken,

En mcynt noch evenwel de
fatijn
te breken:
Want als de fnegc raaeght haer' naelde wcderliout,
tijde niet N c
fOn tibifert animus tua ferics perdere , quamvis
Mille foraminibus Jerica, virgo, notes:
G)t;od laceravit actis , rutila mox j'pkndet in auro ,
Wacr cerlt dc ïteke was, dacr is dan cnckel gout. Pulchrior ex ipfo vnlnere tela redit.
O ftelt u weerde ziel om met gcdult tc dragen
!
Quos premis , Alm Deus, nanopprimis, arrige mentcm,
Al wat van boven komt. Al zijn het harde dagen ^ui gemis atheied vulnera faüa mam:
't En brengt u geen verderf. Des Heeren wöndcrhant Perfer , erit fand cute palcbriar ipfa cicatrix j
Gcnecil, oock alle quettljcn koelt oock , alle brant. Et dabit baud dubimi vulneris Autlor opem.

D'ttti coJle"Dieu oingt , de l'autre il f>oingt.

TU faisau blanc fatin dix mille troux , m'amic, 1,'ouvrage en eft plus beau. Dieu paf Ton chaftiment
Dc tout ccla pour tant ton cceur ne s'en foucie Guerit le cceur bumain, fa playe fains nous rend.

SANAT, QUOD PERCULIT.

GEbjck ccn maget met hacr borducrwerek , 1b handelt

Q
que
Vod in byjfu virgo acu-piïïrix ,
Ghiem^ precor, unquam bonoravit -magnus

fpirituali ïmbuit, aut bonore corpot li

id in mbis

1
J'uis

egregiè decoravit
agit
Opifex,
ille

aut gratia
Deus.

n'ift
de goede Godt metten menfehe.
vereert ,
Wie heeft hy oyt
dieiiy tc voren niet belaft en hadde ? wie van
dc lijnen heeft hy oyt tljdelijck oft geeitclijck gefegent,
,

prxmijfa, inutroque infigni aliqi calamitate ? Non antè
patriarcha 'Jacob opulentus , c? mi. ntt famulitio , tanquam
exercitu, Jlipatus ad fuos rediit j i
in exteras regiones profugus abüjfet.
gali fplendore emicutt , quam cat eer
Jpiritualibus : non antè Paulus iuipios
quam in piorum mortem confenfiffet j Eeclefiam non propu-
gnavit, quam eam oppugnaffet ; lucem denique Euangelii, n'ifi
c<ecus, nonvidit. £>uidmulta? utiles funt fide/ibus affiitlio-
rtes, etiam animi. Si quando ergoaffiigi te contigerit ,0'mens
pia,corpore ,five animo^in folatiumtui boc^aut fimile^argu-
mentum deprome : Deo ejl propofitum me bonorare , infamia
s die hy te voren in beydc niet en hadde befoent ? Den
oudtvadcr Jaeob cn is niet eer met vrouwen , kinderen ,
tam folus bacillo innixus knechten, maeghden, en vee als niet een hcyrlegcr om-
Non antè Jofepbus n- ringelt tot de lijnen gekceit, voor hy meteen Maf alleen hi
! fquallore fordmjfet. In de handt vcltvluchtich was vertrocken. Jofcph en is niet
d morte revocavu , ccr tot Konincklijcken glans verheven gewceft , voor
hy in 't duyfter des kerkers was ncdcrgelat.cn. In gce-
itelijckc laken: Paulus cn heeft niet eer de goddeloolën
uyt den doodt getogen, voor hy in de doodt vandeGodt-
faligcn had bcwillight : hy cn heeft voor Godes kereke
niet eer geltredcn , voor hy die wel hcftelijck te voren
hadde bcltreden hy en heeft het licht des Euangcliums
:

enim afficior : mefirmare, quippe debilitor : divitiis me cu-
mulare, in paupertalis augujlias detrudor : gaudio me ajftce-
re, doloribus cruciandum me tradidit. Nam ut ait
Augnitin. fup. Pfalm. 2t.
INtelligat homo mediaan effc Deum , tribulationem me-
niet geilen, dan doen hy lteke bltnt geworden was. Om
kort tc maken , den Godtfaligen ltrccken fclls hare fwa-
richeden, 'tzy in ziele of in lichaem , gantlch en al ten
goede: en dacrom mach ccn Chviltclijck gemoet wel fe-
& Jterlijck aldus reden-kavelen de Heere wÜ my tot eeren
:

dicamentum ejfe ad falutem , non pxnam ad damnationcm, verheffen , cn wacvom doch ? want my wert oneei e aen-
fub medicamento pofitus, ureris , fecarïs , clamas: non audit gedacn. Hy wil my verllcrcken, want ick gevoelemij-
medicus ad voluntatem, fed audit ad fanitatevi. ne fwackhcyt. Hy wil my verrijeken , want hy bé-
Pcrldn. Tract. dc Spirit, defert. focckt my met armoede hy wil my verblijden , want
:

Dei gratia incipit , perfiritur,ut plunmitm , per contraria. hy treft my met droefheden. Sict dacr een feldfunc , !

Apocalyp. z. io. doch een vaftc, maniere v reden-kavelen van dc kin-

Ne crain rien des cbofes que tu as a fouffrïr : Sois fidclle deren Gods.
jufques d la mort \ i$ p te donneraï la couronne de vie.
C A-
C »
 1 - CAPTIS OCULIS.CAPITÜR BELLUA.

VeriLonnen oog , begonnen win. Is 'toogb verraft, 't beeft is in laft.

maken uw gevangen,
GHy een Iccuwc
fult
Vcrwinthcmmacrhet oog.
Iclft hacll
Sooccnsdefoetc wangen B'Om
Efïct,hct mocdigh dier de
dat men
Lcuwc
jncn aert ten lellen heeft
(tact gehonden,
(i gevonden :
. ccnig aerdig dier verblinden uw gelicht,
Van Ach! Sainpfon is gevat, om dat iijn macluigh haer
Ach! van een dapper man en blijfje maer een wicht: Wen, door een ontrou wijf, zyn vyant openbacr.
Al trccts'u op den ncck,ghy fult haer trotshcyt lydcn: Wil iemant in der hacll lijn vyant overwinnen,
Al Inouts'u in den bacil , ghy luk dc gramlehap myden -, Die leere lijnen gront cn aengcbnrc linnen.
Wat dicnt'cr vcclgcfeyt? al wacr oyt minne quam, Want foo liy dat gchcym ten vollen weten kan,
Daer WOCI dc ièlite leeuw foo niack gelijck een Inm. Daer is geen twijtel acn hy is'cr meciter van.

Captis oculis, capitur bellua. Primo vincuntur oculi,

MOx leo MAi mr, Inmina eapta leonï:

ft

Si nefcis , oeulis ïinritur onwis amant.

VIneerefi fa-vam
Fac
cupts-, fjf -vincire
oatlos i'ineas, fc? leo viffus erit.
leonem y

Srnftbus ergo tuis ubi du/els inbafit imago, Dum vocat in pugnam validas tuba raucet cobortvs,
Pcrque oeulos ïnirans eerde refedit amor, Ferreaque borreudo fuitmunt are feges
t
A/ox detuita eerviee jugnm, gratoffrte labtres t Dux oeults vifu, dux murmure terr'ttat aures
Duleia tnox tago verbera nempeferes: Hofiibus , pavidos excitat arte metus.
El Heet aul leo fis, aal tigride fazior orbd,
In pugnis oeuli primum vinenntur , tj? aures :
Acüpies leges, quas tibi dittat amor. Lumnsa qui pat uit vincere , viclor abit.
Tar des yeitx lei deux feneftres
'Darts d'amour deviennertt maïflres. Oeil gaigné , corps perdu.

Q ^La
Hand on jate au
lion un drap dclïïis la tefte,
vcucluyprcnant, on prendra tuil la belle j
Farouche nul lera uuam il Cfl pris au ycux,
LIV (t-il au lion perdu
,
pert aulTi toll la vic;
iLe cheftfarmée ainli faict peur a fa parric,
monllresnoncognus, ou quelque afpect hideux.
Apprivoilc lcras, Ome 11 gaignerale cceur, qui a gaignc les ycux.

Ovid. towveniunl a fiile morantur

,
Metam. j
Majejhts & amor.

Q _
Li/pus amat , feriit, fequitur eaptiviis
'hert dvmitd ceiviee jugum,
Ver beraam
fert dulcia tergo
JlimuUs, trabit & hvü
inftar aratru
amatam,

OCULI
 OCULI PRIMO VlNCÜNTUR. it

MS, D E
dinge die
menfchcn werden

iy van do lclvc
\

111
„
r
1
bet mecrendecl gcleydt
lelfs,
thooft krijgen,
als door dc inbccl-
't Is
*

tc ver-
fc/i uulrm wonderen war den cerften inval by ydcr een van ons al
„mft„ nifm mz- vermach, want lbo hacilwy eens zijn ingenomen, en kon-
lèfal ,
pn s. r, 1 iacfml nen wy nairwelijcx, om iet anders te gevoelen, gebracht
-diffd, •tfitff werden. Voor een Princc, feyt Tacitus, die eeril aen't
tPlut : vidclia prtfmaln- Rijckkomt,is'toorboir voor een genadigh en goedertie-
, diff.lv, mrisfiim ren Vorlt by den gcmccncn roep gchoLidcn tc werden.
didac, amuni, prmiïfrtfi 1 "' Domiiix Voor een man die nicuwelijcx een jonge vrouwe getrout
blmdiuur , n t'L"""
ritus tndumpu- heeft, feyt Plutarchus,is 't geraden aldciley fcherpheyt te
1. Sri; litid, acin ufum d :d,mt VtM oud Firg. fchouwen, om de inbeeidinge vanhacr teergemoctt'hem-
fi i titim Bea „efcit am m i urn fimm waerts te trecken. Die van de liefde handelen, ichryven
pn r,o afpel it, Didmi os humcr ofque Deo 'tcerttc gelichte en ontmoetingc lbnderlinge kracht toe
dm. •i rxbitit it. StAjnhgm a„ Judith om harten te fteelen. Met delen treek heeft Vernis de 00-
, ÜMtn unmipf.mytffyrm, gen van Dido,in de cerlte vertooningc van haren iEneas,
Ui vim, uperii,, „/,,„ «dei. Judith het gelichte van Holofernes t'haerder ecrflcr ge-
lichte vervoert en ingenomen. Let'cr op die 'taengaet.
Tacit. de Morib. Genn.
Primi , in t nnibus praliis^ oculi vincuntur, confiernant bofiem , videbifque militem vanis inanibtts
magis ,
quam jnfiis formidinis caufis tnoveri.
pC Doel. Civil. lib. f cap. 16..

Livius
Clamor repentinus aliquis, aut imago aut afpeüus fuga"
, Nihil tam leve efi , quod non magnse interdum rei momentum .

fiepe cxcrciifim implevit: bac talia magis, quam gladius, faciat. '

Math .6. 23. Indien u ooge boos is ,fio fal u geheele Pfalm. Averte oculos meos ne videant
lichaem duyfter zve/en. vanitatem.

ALEn is de felle Leeuw de koninck van de dieren, QUi modo liber erat, viStis leo fervit ocellis:
dathem al het wout en alle menlehen vieren, Quifquises, a vielo lumirtc , viëlus eris.
Wint iemant niettemin het ooge van het beert, Lrec/ite, peccati funt lumina nvftra fenejlr^ }
Sim lijf is fondcr kracht, fijn herte fonder geelt. Ilac & avarilies, £5? levis intrat amor.
Sict! wathetoogvermagh; betoog heeft vreemde krach- Pande fores, fubit bojlis, üf omnia aede crutntat;
En over ons bedrijf, en over ons gedachten, ( ten Pande oculos, Satanas eordis in arce funt.
O! lbojc tucht bemint, cnichouwt den vuylenbrant, Cara fit , ó teneri tibi ne capiantitr ocelli,
. Hout doch het dcrtel oog geduerigh in den bant. Ni fervum vitiis jitbdere pettits ames.
Luce. 11. 3 y. Regarde que la lumiere qui efi en toy , ne fin des tenébres.

LEEn fin-rufc veneur

luy gaignant les yeux
le grand Lion attrape,
, d'un voile dc fa cappe j
Combien
Nos yeux
des braves gens font par leur yeux frape;
, helas ! nous font fcneilrcs dc pechéz.

NEQUI TI^E DUGES, OCULI.

SErpenti, locoangiiflo infintiare fefe
modo ufpiam detur immittert ,
dnm
protinus intcgro
conatur, fi caput
corpori
ALs
gen
haer de
kan ly
llange door een enge plaetfe wil indrin-
maer het hooft daer in krijgen , het
,
facilis efttranfitus. jlngnisifiii<imyfii:i caput ,ideft ^prima-m geheele li jf lal lichtelijck
volgen, 't Gact even foo met
peccati fuggejlio?icm ,Ji admitiemus , illiió ad ipfa cordis pene- dc oude Slange , , den Duyvel
de welcke ons foo ver-
tralia malnm pTtecttrret. Hic alibi principiis obftandtim re open vindende hy maer de beginfelen der lbn-
dat
,

efi : nam qnemadmodum

fcas quafdam 'Jacobxas exfiare dedaer in kan veilen hy lal lichtelijck alderley gröu-
,
novimus, quibus, tanquam per gradus , in cwlum enitimur wclen daer by voegen. Daer is wel een Jacobs ladder
in via efi quidam declivis acprona, qua htbrico lapfu inpcr- om opwaerts ten Hemel te klimmen } maer Jaer is me-
ditionem ferimttr. Nil adverfario nequius -
y quoties aliquem de een nedcrheücnde wech , lcydende ten verderve.
in fcelus aliqttod pellicit
, non fiatim forrnatiim, ac fuis depi- De Duyvel , uyt zijnde om iemandt te verbeken,
tlum coloribus id 'tpfum proponit , Je d a parvis ferè initiis , gebruyekt gantfeh kleyne , en naulijck iet van het goe-
non tam malis, quam ad malnm inlfajib:!': qiwdammodo ver- de afwijekende beginfelen , glijdende allo , ongevoe-
gentibus, remorditur ,
atqite ita fenfim ulterius progredicn- lijcker wijfe , allengskens dieper. Hy , willende den
do, id quod intendit , patrat. Nemu repentb fuït turpifiimus. David tot een doodtllager maken , berijdt hem voor
Davidem in bomkidium propellere dum vult, fi recla eo ten- eerlt met het iacht toomken van lcdicheydt > maer ver-
dat, horrebïl vel nomen fcehris bonus rex, otium itaqtte pri- weckt daer by in hem , een krielen fin , vuylen luft,
mo fuggerit , ac torporem, mox oculum nequam , binc adttlte- overfpel , en ten laetrten den doodtflach felfs , fchiet
rnM) deniqiie ifiis pramijfis, ut neceffarium, infer t bomki- als een nootwendig gevolg van 't voorgaende. De fon-
dium. Omne ptccatnm fuperbiim efi , amat affedam. dc is trots van aert , ly en wil niet alleen gacn , fy moet
t'elckcn den eenen laquay of den anderen achter .Ivacr
Luc. 1 34- iteert hebben. Elck dan , die alle fonden niet wil in-
laten, moet elck van de fclve van eerften af wederftaen.

L Venna corporis tui efi oculus tuus t ft oculus tnus fuerit

fimp/ex , totum corpus litcidum erit ! fi autern nequam
't Is gevoechlijcker , feyt den borger , een mocrwilli-
gen galt de deurc voor 't hooft te lluyten , als ingela-
fuerit , etiam corpus tttttm tenebrofttm erit. Vide ergo ne lu- ten zijnde , hem uyt te jagen, 't Is voorfichtelijcker
we» quod in te efi, tenebr* fint. (êyt den krijgsman , des vyants inganck te beletten ,
als binnen landts met hem tc oorlogen, 't Is wijflèlijck

Nilus in Sentent. gedacn, feydt den Mcdecijn,de fieckten inhacr Segiiilc-

len te bejegenen, 't fs goct,fcytdcnlantman,dcfchapen
f^Obibe oculum : cum enim non attenderis , circumvolvi- voor den dam te fchutten. Het belle van alle is, feyt den
\~Jtur. Munito aures
t'ir ojnma tela
& oculos , per illa enim ingrediun- Chrilten , de fondc al in hare geboorte den neck tc breken.
malitia.
•C 5
MITE,
 MITE.P YRUM VEL SPONTE FLUIT.
X I.

Volvjaffen /Ippel en rijpeTeer ,Jïjgt licht ter neer. Ri/P ooft haeft gerooft.
,

INdienic minnen wilr, cn dat mei korte fwicren,

WitSooiemant jonck gewas van groene boomen trecken,
En ltclt u finnen noyt op al tc jonge dieren* moet hy tot het werek fijn gantfehc leden Itrec-
Tc licht, cylaes! tc licht, cn dickmael opcenfpronek, Maer komt hymct'erhantontrcntccnrijpcpccr, (ken.
Wort icnunt dacr gefcyt mijn dochter is tejonck.
, Die fcheyt van ftonden acn,en fijght in haeften néér.
Ken rijper dient u bcil, daer vrijt je veel geruftcr, Dus gaet'et met den menl'ch , wanneer dc lelie Ihiypen
Doch meeil indien u liet' nu krijght een vlugge iullcr: Hem prangen acn dc ziel, of in de leden kruypeni
Groen fruyt is wonder tay,tcn wil niet vandentaek j De jeught is wonder tay,cn worftdt met dc doodt,
Talt naer een rijpe peer , lbo pluckje met gemack. Maer die veel jaren telt , cn hoeft maer cenen Hoor.

Mite pyrum vel fponte fluit. Homo pomo fimilis.

'grave prolixos tibi pef/us abborret amores,
POma , fib atitummtm citrvos onerantia ramos,
S/ Candida conjugii fi tibi meta place! , In calatbos , digito vix bene taïla
, fluimt
ilane ut arnes fit cura , ferer cui nubilis tnflat jftmovet, fj? tutam qiiatit afpera villica matrem,
Nnnne vides? frmides fronde premente ruunt. Dum pyra prtproperA vellit acerba manu.
Hf c fit amica tibi, cui ferior ingruit tttas: l'is luitantem animam, poft -juhiera multa, refofoït
Crede mi/», caufam tempus amantis agit. Cum pet'tt imberbes mors inopina genas,
Mitia fponte fluimt , pyra crtida tenacius harent jlt tremulo vïx parca fen't fatalia tangit.
Nee fequitur facilem , qiuc virtt uw, mantim. Stamina, ü 1
Uie fuum labttur in tumulum.

Fruit! -verdekt^ aifement tie chet. La mettrc pomme , «« vieil homme.

AMant, fi tu nc vcux languir de longue flamc,

VEux tu voïr facon du trepafler des hommes 5
la
Addrcflc tcs amours a quclquc mcure dainc. Mets tcs ycux au jardin oii que Pon cueillc
Ne voit on au vergers que meur fruift tiiit la maïn? Dommes»
Le t ruift Ic tient au boia quant il ell verdeler,
Et qu'au trop verdekt ibuvent on tire cn vain ? D'un petit chocq du vent la meure pommc chet.

Horat. lïb. i. Car. Od. y.

Talie eupld'tnem
Jmmitis uv*:
Jam te fequetitr
, jam prot.Ti.i
Ironie petel Lalage marititm.

Virg. Primis & adbuc crefcerttibus annis.

Non mentent fenus ipfa dedit.

Tcrtullian. Acerbartsefl, immatura virgt.

MAT U-
 MATURÜM VEL SPONTE CADlT. 13
advis qne hitn h propos fe peut apliquer bon iey ttn V Jet met den mtnfch,
ILmotm\'fi
Francoys denl faitl mention k Steur du Vair au trai~
y KJDe dees is
als met de peer,
rijp, enjijgbt ter neêr;
t'té des rcfponjès d'Epielete {pour Vamour duquel je parlcray De geen , noch groen , dient niet geplucit
Francoys paar cejie fois) un homme, unepomme, dicli'l s Wert iijckwel van den boom gemekt.
y adjoufiant ce ver/et,
Nos corps, commc les fhriéfe aux arbres attachez, Dit is een fprcucke Epifteti, door de welcke hy
onsaer-
Ou meurs tombent en terre a 011 verdsfont arrachez, dïghlijek afbeeldt het onderfcheyt tuflehen het
In modo itaque moriendi homo pomo non Henen
abfimiliseit. van een Jongclinck, noch groen en tav zijnde van jeu^ht
Et me femble ,
qite la diele comparaifon efi propre y vive en tuflehen een out man, alrcede na der aerden hellende'
pourexprimer lafacon de mmtrir , fc? d'un robufic jouven- en met den hoofde wijlende werwaerts hy haert henen
ctau, qui encore en la fleur de fon aage,
efi &d'un bonvieil moet. Welcke manicre van (preken Cicero van Epifircto
bomme, qui ja va pencbant vers la terre. Onmin qua; fe- fchijnt ontleent te hebben. De Jongelingen
, fcydt hy,
cundum naturafn font , ( uit Philofophus ) funt habenda lkrven, gelijck als het vyer door kracht van water wei t
in bonis ; Mais teut ce qui tious advient au revers du cours iiytgcbhiif.; de Oude gelijck een vyer dat van fèlfs
ver-
de Ia nature efi ordinairement fafcheux. Cieeron femble teert zijnde, fïch onder d'aflchcn begraeft
, en vergaet:
,

cefie mefmefaco» de parler avoir empruntc d'Epielete, dela- ofwel gelijck boom-vruchten , de welcke groen zijnde
quclle fervi au livre de la vkïlleffe , mats en termes
'tl s'efi werden van den boom geruckt, rijp zijnde di uypen van
flus aigus ejlevcz. & Entendez. donc parler ce grand Ora- felfs daer henen. Alfoo, feyt hy, rterven de jonge door
icur en fa propre langue : gcwelt , de oude als van rijpheyat.
Cicer. lib. de Senecr..

ADohfcentes mihi merific videntur ut aqme multit ud'me maex arboribtts, crudafifint, vi vellu ntur Ü*
, fi matura
^
flamma vis opprimitttr. Sencx autem ,ficut ,fua fponte cocla , decidunt. Sicut vitam adolefcentibus vis aufert
fic
rtulldvi adbibit a comfumtus ignis extinguitur : & quaji po- fenibus maturitas.
,

Philip. 1. 13. Quod crudum , idem &

Ick begeere te verfcheyden -van den lichame en met ,
pertinax.
Chrïfto te zijn ; want dat is verre bet befte.

WAnncer den bogartman
En
hy met gcwelt moet acn de tacken rucken,
dat
Datis een vafte peyl van haren wrangen aert
Die even in de pluck haer weien openbaert.
Wanneer de blceke doot komt trecken acn de menfehen,
En datle ftrevigh zijn, en om te leven wenfehen:
Dat is van Honden aen, dat is genoegh gefeyt,
Dat haer noch wrange lucht ontrent den bocfem leyt.
het fruyt begint te plucken,
Vlüicus irrigui dum munera colligit borti,
Prodiga maturum fponte dat arbor onus:
Si qua legi renuunt, ramifque tenacibus harent,
Scilhet ingrati pon/a faporis evunt.
Corpora mors bominum manibus cum vellit avaris,
Mens bona, nefavi, Jponte fequemur, alt.
£hii negat avelli fe pofie, Deoque refifiit^
Exhibet, beu.' crudi pettori i ille notas.

Ecclefiaft. 41. 4. Ne crains point la fentence de la mort.

SELe tient fort aux rameauxquand meurc n'eft la pomme; Qui refiite au dertin, & de la mort a peur,
fruiét doux a manger bien ailement l'aflbmme. Cognoilh'e taict, qu'il a mauvais humeurs au cceur.
Q.U OD CRUDUM, I D EM ET PERTINAX.
FEram avem cavex inclufam non opus efi ut aliquis ab- 'tTS onnodig cencn wilden vogel , die in eenhutteopge-
igat ,vel exire compeilat, fedfimul atque cav'ea apertaejl, J.flotenis, uyt de felvcwcgh te dryven want, de huttc :

flatim in liberiorem camputn avolat. Corporis ergafiulo in~
clufi ftimus miferi mortales , purum fjf apertum aèrem , in
morte, nobis recludit Deus: quid Jlamus? nunquid, cum natt-
lum exigitur , ftgnttm efi nos inportu ejfe? Solem oriri quoti-
die occidere videmus, nee turbamur, quia ajfuevimus, £5?
vatune hunc ordincm fcimus. Quidni idem de vita ac morte
judicamus ? Ghtid ufpiam deleïlabilius , quam animb fecuro,
vel cum Simcone dicere pofie , nunc dimittc lervum tuum
Dominc ? vel cum Paulo ; cupio diflblvi , cfle cum
Chriito ? T<edio vita tarnen mortem optare , quia vel adver-
fa corporis vel animi patimur, nee animofum forel, nee com-
mendabile. Timidus tequè habendus efi , £5? qui mort non
vult , cum opus cfl , ö* qui vult , cum non oportet , ait Jofepb.
jfgedum ergo mi Cbrifiiane , nee tantus fit dolor , qui in mor-
tem te impellat ante tempus moriendi , nee tanta voluptas,
qua te detineat , cum efi tempus moriendi. Non eripitur hiec
vita , fed interrumpitur , ut melior reddatur j non confumi-
fiW 3 fed mittitur ad certiora fpiritus.
Sencca Epilt. zd. Quisexitus melior quam in nemfuum,
natura folvente, dtlabt? lenis b<ec via efi, fubduci.
maer open zijnde, lal van felfsgenocch wegh vliegen. Wy
menfehen zijn in dit lichaem,als in eenmuyte,gcvanckc-
lijck henen gefet: Godt heeft ons de doot, als tot een 011-
fluyter van defen kerker, tocbereyt. fchricken wy, Wat
als den verlolTer tot ons komt ? het afeifchen van veerfchat,
is dat niet een tcyeken dat wy ontrent die haven zijn,daer
wy henen poogden ? Wy
ficn de Sanne dagh acn dagh
rijfen en ondergacn , fondcr datiulcxons eens verfchricke.
& En wacrom dat? overmits dat wy weten dat fulex denge-
mecnen loop der natueren is. Waerom en oordeelen wy
mede foo niet, van ons leven cn rterven ? daer en is (mijns
oordeels) met heughelijcker als, met vollen mant en met
een bcreydt gemoet, te mogen leggen, of met den ouden
Simeon, nu lact Hcere uwen knecht gaenin vredej ofte
met Paulo, ick wenfehc ontbonden te zijn, om metChri-
fto te wefen. Door verdriet nochtans des levens, ofte om
tcgenfpoet, 't zy dan in den liehaem ofte gemocde, en
wacr'tnoch klocckmoedelijck ; noch prijlêlïjck om de
doot te wenfehen. Hy is even vreesachtigh , en dengenen
f die fchroomt te rterven, alshy rterven moet, euden genen
die rterven wil, als hy nieten moet. Wei acndan, wïegy

Chiyf.fuper Matth. 10. Mots, munus neceffariumefi'na-

'") c
>gy Chridelijck gemoet, lact'cr geen weedom zijn, die
ture jam corrupte, qua non
u ter doodt dringc,ccr het tijd t
is ; Uiet'er geen wcllull we-
efi fugienda, fed potitts ample-
Olenda
len die u voor de doodt doe acrfelen , wanneer uwe tijdt
ut fiat voluntarium
, quod futurum efi necejfarium.
:
gekomen is.

pferamus Deo pro munere , quod pro deb:to teneamur Ons liehaem wert ons genomen, om een beter te geven
reddert.
üiifen geelt weit niet n ytireblurt , maer herilclt.
FIT
 FIT. SPOLIANS SPOLIUM.
x i r.

'Die fteett , die qucelt. Na lange hopen , moet wen 't bekoopen.

vont eens op een rijdt de licflle fitten (lapen, ICk was voor defen vry , ick ging al wacr 't my lulte,
ICk En
Ick iag haer rooden mont, ik hleePcr op Itacn gapen, ick woelen mocht dat was mijn ibetlte
als
ruftc ;
Dies kreegh ick itelens luit. Maer wat een dievcry? Nu was ick in het graen, en dan ontrent het meel,
Ick Hal ten kus van haer, maer fy een hert van my. Mijn r'lujys was overal want holen had ïck veel:
,

Dc muys ontrent het fpeck die eet met groot verlangen, Ten lcilcn Ihgh ick hier dit lecker-beetjen hangen,
Sy vat cnwort gevat ; ly vangt en wort gevangen (lief! : lek pioetd'et maer een reys, en fier ick was gevangen
Sict wat een vreemde itreeck ! wat kunitjes weet ghy O
Nu fit ick hier en kijek. vrienden niet te mali
Ghy fit geruit en flaept, en iteclt noch uwen dief. „Een die geduerigh loopt raekt cenmae] in Je val.

Fit fpolians fpolium. Nimia libertas fit (èrvitus.

FOrtè fapcr xirxdi Pbyüii mea fronde fedebat LIber eram, memiiii, per amtrna vireta ferebar
;
Occulerat placidus lumina viêlafopor. Nee mibi gretta quies, nee J'atis domui ; ma
jfecedo, labra jungo labris \ dumque ofcula furtim Pulline dijleuto prte palline grana p/aeebant.
Paucttla furripio, me rapit Ma mibi. S*pe met urn prpu/it, fiepius unda filim.
Dum verat, occulto Irabitur ftc pi/cis alt bamo. Iluc tandem ntdore novo me pellicit efia,
Mufque peritj gralum dam petit ore cibum. Quam, mifer.' ut cecpi iingere, captuseram:
Improba, furandi quis te neget ejfe peritam, , Libertas nocuit. fit ftulta licentia carcer,
Cum vigïly in fotnno, fur tib't prada eadat ? Omniet dum lujirat mufculus antra ,
perit.

En prenant , furprts. A la fin, fe prend le fin,

QUi chaflc au parcj d'amour a bien deflein de prendrc,

MA bouche auparavant n'eitoit que trop Mande,
Maislas! va prilonnier, fans y penfer, fe rendrc. Voulant, par chafque fois, efchanger de viande,
KH prenant les appas fe prenent les fouris Me voila pris enfin ; i'ay mainreuant ma part.
V'ojcy la chaflc, auiy, ou lc veneur clt pris. Maint perd fa liberté helas pour pcu de lard,
!

Ovidius : — Carpitqitt ($ carpitur

Supplhiumque fuieft.
una,

Plsut. Trin. Amoris artes chquar , quemadmodum expediant , mnqnam

Amor qiiemquam nifi Cupidum hominem poflulat fe in piagas
Conjicere : tos cupit , eos confeftatur, jubdult blandttui
, at n
Confulit, bhndtkquentuius, fiarpago.

NIMIA
 , ; , ,, : ,

NIMIA LIBERTAS FIT SERVITUS.

P Edities, q<t& velé flabttlo vel vincitlis emittnntitr , majo-
evagantur quam qua ntinquam alligata
HEt Veeplacht
dat lange gefloten of gebonden heeft gc-
fbicn,
,
vry wat onbefuyfder
ri cunt intpetu , henen te loopen
aut inclufa fuerunt. Id adokfcentibus fape ttfu venijfe com- als'tandcre,'twelck dc vryheyt gewoon is. 'tGaet veel-
pertum efi > 'i enim, ut ferulam timere defierunt , a labore tijds foo met de jonge luyden , de welcke foo haeft zy
froclivts ad libidinem* inomnemferè lafciviam erumpmt ;
hacr handt de plack onttogen hebben , gemeenliick ter-
ltondt in alle wiilpsheyt uytberfteri.
Imberbis juvenis , tandem cuftode re-moto ;
Gaudct cquis, canïbusque, 8c aprici gramine campi,
Een Jet *efel los
Ccreus in vitium flccti, rnonitoribus aiper,
Utilium tardus provifor, prodigiis a:ris
mt t k ngaet zijn gang;
SubUmis, cupidufque, &
amata rclinquere pcrnix.
t quaet ,

Tales, ut tandem lafcivire definant , in vinctila nuptiarum

conjiciendos , fj? pedicis nuptialibus alligandos abkgent ii
Gautfcb moe<
quibus ijla ntra himmbit , rebus ad boe ïta prudenter d.fpofi-
Vel'luften, i

tis, ut cafumagis, aut ipforum fatlo , quam

parentum conjt-
lio, eo delati videantur. Idque eo modo aliquando faüitatum
memirti, non optime fempcr fuccejfu. Quanio me/iits erit jiii, De fulcke tijdelijek ten houwelijck te belleden, en
( foo
qni demiffi d padagogis fuo retinqituntur arbitrio , n< men fcyt ) een block aen 'tbeen' te doen, is den raet van
ciant imperium, jed mittent principem , loco pxda, fommigen, macr fulckscn gcluckt niet altijdt ten bellen,
prudenter Plutarcb.) rationi in pofierum pareant ! ut 'tWaer daerom te wenfehen dat dc Jonckheyt, nu zijn-
de uyttcn dwanck der fenolen , dc Reden voor hacr
Schoolvrouw wonde aennemeni wantgelijckSeneca fcyt:
Minimum debet libcre, cui nimium licct.
Plutarch. de Educat. lib. in fin. Die meejl mach doen zijn eygen zin,
Die dient hem meejl te Vinden in.
Danda efl opera ut, pi voiuptatibus nimts dediti funt
Ei? reprehenfionibus minus obtemperantcs , matrhr, > Terent. Adclph. Uxorem duxi, libertatem perdidi.
vimiantur, quod tutiffimum juventutis vinculum ejl.

Op eette ftont , komt ftraf en fond'', Poen comes fceleris.

SOo bacil de fnoodc rat het fpeck heeft aengegrenen

Soo
Wat
oock de val , dier fiacÜC dan benepen i
lluyt hacr
nu van d.n roof? want met de valle lloeg,
is
A*
mm
Et
mutii im M aJeJl.

Soo wits dat haer dc fchrick door al de leden joegh

*t Is niet genncgh geièyt , na fonderi komen plagen Mus pecca
Een booiwicht lijdt terftont, en voelt gcwillc llagenj Cirptrt
Want op den eygen ftont dat hy de fonden doet, Pmu vult "fi, ipja
Soo komt'er mct'er daet een beul in fijn gemoet. Im,„,u. im gaudia pura mlit.

Proverb. ri. l. L'orgiteil ejï ïlvenul auffi ejl vemte l'ïgnomhiïe.

que la Souris ronger Ie krd s'avancc, Le creve-cccur efl preft a t'homme qui êu^: mal
SILatoft
voila pritfe au corps, cout Ia mdme initance. il La pcine & lc pêché marchen: d'un pas égal.

POE NA, COMES SCELERIS.

OMnes, qaas mnndus propinat
diffimiies ejje , non immerito dtxerim, Fronte blandiuu-
,
voluptates , apibusnon X pN is niet ongerijmt de wereldtfche welluften met

JUde byen te vcrgclijcken , allbo de lèlve beyde de

tur, peftica pungunt. De fefe judhent alii. Ad me quod.itti- foctighcyt in den mout,dc bitiicheyt en bitterheyt inden
net , non memirti quidquam mihi unq.'tam accidiffe , cui vo- fteert dragen. Ydcr oordeclc van fich felven ; wat my be-
luptatis nomen merito tribuendum cenjeam. Unicus Jattè do- langt, ick derf leggen dat my noyt iet bejegent is, dat te
lor corpus magis afficit , quam voluptatcs mille. Quid mi- rechte dc naem van welluil mochtc gegeven werden.
rum ? femper aliquis delor voluptati , doiori nulia voluptas Een ccnigc droef hcyt gact ons veel dieper in, als duyfen-
ineft. Nullum mortalibus gaudium purum efl, ld ft verum dcrley genachten, h 'twondcr?dacrenis gecnvrcught,
in doloribus bifce temporulibus ac momentane is , qttanto ma- die niet altijdts wat onfoets ontrent haer heeft wee- :

gis id locum ebt inebit in tfternis. Mac ft vera^ cum part'tcula, dom daer en tegen heeft nimmermeer een foete beet
aliqua corporis affligitur , quanto veriora , maer is over al haer felfs gelijek. Het welcke indien
fi corpus univer-
fum: fi dolor unius articuli, ut putadentis ^intolerabilis non- plactfc heeft in tijdclijcke pijnej wat fal 'tzijn dacr het
}
r , quid de exquifito anim£ fimul ac corporis gcheelc lichaem te lijden lal hebben? Tndicn'de pijnevan
fopplit ccn tant, ofte ander kleyn Ht , nnlydclijck wert geacht,
luptat Ipiam aliqua ,certè , incon- wat lal 't fijn dacr
nifi lyfcn ziele gclanientlijck indeuyredte
fcienn 'ri i nam qiicmadmodurn corpus weedom fullcn liggen?Dacr en is dan hiergeenblydfehap
ft bene temperatum ,ita nee ani- teverwachten , die recht fuyver en onvermenght is; ten
ware in een oprecht gcfuyvert gemoet want ,gcli)ck ccn:

onguer cn ongelbnt lichaem niet bequaem cn is om wcl-

De ligno autem fcicn, >'i & mali ne comedas , in qno- hill tc plegen, en in dc fclve Iniacck tevindcn,foo mede
cunque enim die comeder
wttr mor kris. in ons gemoet, indien het niet gctïiyvcrt cn zy van doo-
Proverb. u delijcke wereken.
e main en mam le mefebant ne demeurera po'mt impuni.
D F U MO
 FUMO PASCUNTUR AMANTES.
XIII.

Van roock tytrf ickgcvoedt. Fy ! die roock eet , en beter weet.

MF,n hout dat Vemiskint mcynthandclacn tc grijpen,

Het vevlt tabak te koop, en menig hondert pijpen.
DEDe Salamander leeft alleen uyt fchralc winden,
Krekel weet haer aes ontrent den dauw tcvinden.
.Roock is 'lijn kramcry, roock is fijn befte vont, Matroos gebruyckttaback,die licht dacr henen (chietj
Roock fchtet hem uyt de neus, roock beril hem uytde Maer die in hoven leeft eet roock en anders» niet.
mont; Watisdoch hooilchc gunft? cenwafemhaellveidwencn,
Roock (weeft hem om het oogh ,food:itfcbcydcwcencn, Sy rijft gelijck cendamp, en gaet dan weder henen
En noch is "ral Vermaeck, gclijck de vryers mecnen^ Als iet dat noyt en was. Gefellcn, zydy wijs,
Roock ii fijn gantiche ri|ck , roock is lijn belle goet I.aet Princcn haren roock, en eet gemecne fpijs.
't b roock } t ts enekel roock, al warden minnaar voedt.

Fumos vendit Amor. Aula vapor levis eft , fumi venduntur in aula.

AErio de rore trabunt alimenta cicade , STellïo femper bians ventis nutrit ur ,
1

fü auri -
t
Fttfilis aura tibi dat, fatamandra , cibitm. Colligit è liquida rore cicada eibum.
Nmiliia plebs avitlo t.ibaei bibil ore vaperent, Ore trahit fumum tabaei, qiiem naribus effiat,
Nefirm . levifttmo, peclora nutrit amor. Natita ,
procellofum dim mare lintre feeat.
Mira pttcr Feneiii vaftu promittit biatu: Aula i-apoi c [ais alimenta rlientibus offert ;

s/r ji perjpicias fingula

, fumus eri; ; O miferos! praccrum f'utilii umbra , favor.
Fkmiis amam , ij fumus amor, mens fttmus amice el; , A'u!a vair, rr,i bi (aula placet , rieniorttntque reccffus
Et fpeciem fnmi , quidquid amamtis , bakt. Cultor ego bic fanèla rufitcitatis ero.

Slmant ton bettr , tieft que va-peur. Miettx meftïtr , qn'Efyr'evier.

AJ,"amourcux cfprit la grace de

Rapportc la vigeur, taicr revenir Ion ame:
fa dame
LE Et matelot eft gay
tc fumeux
, miand du rabacq peut prendrc
broillard attire julqn'au cceur:
j

Des dames la faveur n'ell que fumee & vent. De l'air fe relïouir & paift la Salamandre,
De rien, tjuc des \apcurs, fe donc nourrir i'amant. Pour tous lc courtilan ne vit que de vapeur.

Cicero pro M. Ceel.

Amwes fc? dclici* maturè, fc? celeriter defiorefamt.

Daniël Hcynf.

Omnia fperamus , promifaque vana fovemui

Molliter : facties ad nova vota fumus.
Interen tot urn paupertas poffidet <evum
,
Cxcaque volvcndo fömnia vitapent.
t

AULA
 !

AULA VAPOR.
FXJmus , q« e>>> excitant li , qui hyofcyamo Peruviano ( la-

uluntur, gyris tortuofis in aertm cmiffus,

DEn damp
den anderen
, die de mecner tabickblafers met door
ipclendc iwicren in dc lucht weten
baam vacant )

fpetlant't ut magnum ac deleUabik aliquid prima quitlem in uyt tc wafemen, fchijm aen dc omltanders voor 'r cerfte
ecu/os incurrit , mox tarnen propius aflanti fiedum odorem in- vry iet ionderlmgs cn vcrmakclijck tc weien
; macr kort

tutit, lachrymas excutit. Hoe aulka vitte artibus non ineptè daer nac drijft dc felvc een lhmck in de neus , en tranen
fiis per fmilitudinem applitct \ in qua malta jpe-
fartafft ais nvt den oogen. Dit foude mi(T"chien niet qualijckcn paf-
cic amka ($ magnifica , re non fut;lia modh , fed noxia inter- fen op lbodanigc hooflehc lbekcn, die nu en dan in den
veniunt. Sspc ibi aliqttis palam laudatus {qua incautiorde- fchijn wel foo wat acnfienlijck, en oock vriendelickhacr
cipiatur ) fecretis criminationibus Uifamis , lictt omnia ca- laten aenlteni doch cyndclick in der daet niet allecnlijck
veat , tarnen per ornamenta ferietur , inquit TutUus-, ar~ ydel cn bedelachtig li , macr oock gantfeh fchadelïjck
tium aiilicarun: i/iinimé ignnrus. Enixè leporcm a vitlpeculd werden bevonden. In dc Hoven ( leydt'cr een gcilcpen
wam konc'laudalum ,
referunt /abuis, fed a teneris aclau- Hovclingh ) werdt men dickwils. ( om te beter op den
tis ipfius carnibus , qu* prxeonia trepido animali mox in pei- rluiyn gclcydt tewerden ) in '1 openbaer ten hooghltcn
niciem cefftre. Talis gcprclen , cn middclcni]dt op het vinnighlte in 't hcy-
Fraus fublimi melijck bedragen, cn vermacckt : ïn voegen dat men hoe
Regnat in aula. nauw men oock op fijn lluck letten mach, cyndclijck e-
Bene ergo vcuwcl (felfs met (chijl) van verceringe
, dccrlijck werdt
Scncca Thycfl:. mishandelt. Dc Vos placht den Hacs in 't bywefen van
Stet qnicunque volet ' I^enijerfruar otio , den Leeuw wel fom wijlen feer tc prijfen , maer dien lof
Attite culmint lubrico, Nullis nota ghiiritièus wiert dacr op alleenlijk genomen , dat den Hacs kort
Me dulciï fat ara quies, ALtas per tacitum Jluat. cn fmakelijck van vlcelch was. Hoe den armen Hacs
Obfcuta pofttus loco foodanïgh prijfen bekomen kan, is by yder een lichte*
Üjek tc dencken.
Lipf. lib. 2. CiviL doft. ex Tacit. } Annal.
Aucipitem omnem potentiam in aula eft } mulii ibi fpickm Dat zijn Jlrctcn, dat zijn ranctcn,
magis in amkitid Principh , quam vim retinent. Dit in Printen haven uancken.

1 Timoth. 6. 8. Koft en kleederen hebbende , zvy

Sapientis facilis vidus.
JüUch ons daer mede laten genoegen.

ALHy heeft Matroos alleen ccn pijp taback gedroncken,

krijgt een vrolijk hert alwaerhcinwnngelchonc-
NAittka plebs fitiibat, eredas
Quodque bibit, tabaci nil nifi
mera vina
fumus
bibijfe ;
erat.

Dc Krekel eet den dau,dc Salamander wintj (kerij fe ventis-, fe rore ckada faginat j
Stellis

'tTs vreemt wacr menigh dier fijn dranck en eten vint. Nee minus in jslvis hk falit , Ma canit.
Wil icmant met befchcydt de reden plaetle geven, Ghtam modico contenta cibo mens *qna quiefcit
Men hoeft geen groote'koft, om wel te mogen leven, Rapa triumphaks pavet adujla viros.
Ghy daerom wieje zijt, die wenll tc fijn geruft, Non augeuda tibi res, jhl minuenda cupido tjl: •

En eyft geen meerder goet, macr bidtom minder luft. Dcliais animum fi faiuran Vtlis.

Ccettr content ,
grand' talent

E Matelot eft gay bcuvant dc la fuméc, Ton ctcur, ton foiblc corps fcra tofl. aflbuvi.
jLa SauKrcllc au bois Ie paiö de la roicc, Les dereglés delirs li tu mets en oubli.

NATURA PAUCIS CONTENT A.

ut flupen-lum divintf providentie opus tacitus me- hebbe menichmael als een fondcrlmeh werek van Godej
SjEpe, , ICk
micdr^hL'Vdt, in mijn fel
,

overkydidebjlonderemanicrevaii
Cttm m'tratus jitm diverfam alimer.iorum rationem , quam
I's

voellcl,die Jes lelt's milde hant, ydcr na lijn gelegentheydt, be-

Dc;u, pro re natd, mortalibus difpen fat. Non rarb operi ru- verwonderende
fchi-ydelijek uyideelt. Wiecn liei'er niet met
ccn
jlieo ant mechanica intentum aïiqucm , non mtnori deküa- vermak e lij ekheydt hier een Landman van fijn ptoegh, daer een
tkne, quam jlupore , intuitus fum atrumpanem cam addita- Ambachtsman van lijn handtwerek aflaten , en een lluck kafen-\\\
menta vilis alicujus obfonii vorantem , tantamque , imo lan- broot, ofte andere Hechte fpijfe in de h.mt nemen , en daer van
niet allcenlijck foo mcu>;elijck eten, als of den fmacck van alle
ge majorem , non dka voluptatem inde percipere , verum
kekernye daer in verborgen lage; maer Telfs veel beterghehart
eti.im multo validiorem a frugali tjlo prandio confurgere , daervanopilacn,aU dele, die van alle kullelijcke fpijle de vol-
atque injlatus aliqitis, &
fe vix capkns venter, ab imttimetis hcydt voor hun hebbend e_gebadt door het opfpannen van haren
,

gnl<e irvitamentis redire fokt. Nonne indks videmus tenuk- buyck , bevde kelder en Ipinde haar ampt fchijiien ontnomen te
rum libct os contra injuriam acris fatis mak inflntclos , parco hebben. Wie en liet'er niet , met gelij cke bedenckinge , der fcfia-
infuper victu nutriios pingues eft ac nilidos ; Lautimum meler luyden kinderkens dunnekens gekleet met harde koilgc- ,

,
(WiÖ, rondom een kouden heert^cnöechlicken fpelen, ofte vet
tantra jtlios molliter , £<? aimcura,
habitos , dubix pkrum-
en wel gedacn daer henen fpriiigen , dacr middelerrïjdtde kinde-
que vaktudinis , ckm medkorum pharmacis indks conflicla- ren van dc rijeke luyden, met groote kollenlurge fachijense»
ri? ffecconte-niplatus, qtiis non cxclamct, non panc,fcdDei wermkens opgetogen , als ondergebltvene quelebalcskens deer-
& lijck op den hals werden heen gedragen Mneten wy ,dït fiende,
;
ptentia vivere hominem? propterea fuptrfluum ejj'c, tan-
In apparatu corpufulum huc fagimre , cui enim id bono, ni-
met vollen monde niet feggen,dat den menfeheallecnuytden
broode niet en leeft , maer uyt , en van de rijeke hant Godcs t
fi ut mox vermes pinguiori efed pafcamus?
en 't lelve alfoo lijnde, waerom foo feer op den muntgepall,
anders dan om de wormen een verter aes voor te leggen? De
Bern. dc Conf. bedenckinge des doodts,gelijekfe andere gebreken uiDindt , loo
kan fc oock Hichtelijck gebruyekt werden tot betoomioge van
Si, qnod nature fatis efl, repkre indigentiam velis, nihil efi de gulligheydt.

qnod fortune affluenliam petas : paucis minim'tfque natu-

ia contenta cujus fatktatem, ft fuperfluis velis urgcre,
efi,
a:-: ïay.iatrJirM ,
qttod snfuderis, fet, au', noxium. Prov.27. 7. AVame qui a faim ,toutc chofe amerteji douct.

AMISSA
ij.»
 AMISSA LIBERTATE L/ETIOR.
X I V.

Bly , door Jlaverny. Dwanck , leert fanck.

D(Doen Jen tch mi jn cygcn was

leyd' ick even
, cn mocht alommc fwevcn,
Ihegh een Uil, co droevig leven;
Maer na dat my dc Min bracht in tien loeten dwang,
Doen wierd mijn tongc los, cn macckte bly gelang:
lek lach, ick raes, ick lpccl,en fchoon ick fta ratoten,
Gccntijt heeft my verveelt, geen ding heeft my verdroten;
Olocte ilaverny, cn acngcnaem gcwclt
Het is een minnaer vrenght, dat ander lieden qttclt-
TNdien dc Papegay waer in het wout gebleven,
J.Sy hadde dacr geleyt een woeil cn bceJiigh leven
Macr nu fy door bedwang by menfehen is gelccrr,
Soo komt'ct datfe fprecckt, cn in bet hof verkeert.
Is iemant oyt gcfint om ccre na tc jagen,
Hy moet van ecriten af", hy moet gewüÜgh dragen
Al wat de tucht gebit- 1. Bedwang omrent dc jcught
Wort eere met' er rijdt, en niet als enckcl vreïight.

AmiiTa libertate la-tior. Magiftra virtutis , difciplina.

OAAifaw angores, urn mibi gaudia portal

m filvh per devia
Careert fecludi, fervitiumque paft: SI fort!
Nee caved viridis elaufa
ruret vagatus ,
fuiJJ'et avis;
Tune, eum libcr tram, fold fpaciabar inumhra > Non, regum eonviva , dapes, non ore fahrmm
Atejlus, itnps, toeitws, nee v'igor ullus erat
Guftet, fj?aurato non reeubet tbnlamo:
Ex yuo dia fouts me carcere claujit ameris,
Ajc Ulo lepidd gannliiate loquar
N 'c lepidos daret ore foms , nee amabik marmar
:
Nee domino pept dietre , Cffar ave
mmt r.iw, tiunc vochth non ejl fimitlantior alter;
Fr*na det ingenio, juvenilibui imperet annis
®uo mibi libertas ? Sors mea ferre jugutn. y
Optati ingreditur qnifqu'n bor.orh ittr.

• Trifott ma faïfl gaillard. Tettr, grand tnvenfeur.

J'F.llois muct au bois, mais

prilonier cn cage j'cufle moti plaifir fuivy au verd bocagc,
|e nc,& fan des chanti, je parle doux
langage
SIMa langui- n'cut jamais parle humain
langage,
Chaeitn,fils de Venus, (pi port* au ram ton dard Mc voifi bicn apprü pat fupportcr tourmenti
Lft mornc cn hberte , & cn prhoH gaillard. Sans cltre aflujetti nul nc devient fijavant.

Genef. 19. 10,

Bil. Anthol. Sacr.
Servivit ergo Jaeob pro Raebaele frptem atmis,
6? videbat Abfque jago ejl ditionh amica voluntas,
pofita
tur Wipauci dia prx amoris HMgiütudine.
,
J^iii viget affeüu , non getuit imperia.

Q_U AL
 : .

QU ü NOCENT.BOCENT.
N
cicuretttr.
Ullus equus rctlè feffori paret ,nifi arte domitits-, nnllum
nonferoxy ttiji probd educatione , praceptis
smi affiduè in rebus profperis ac latis verjalifunty
&
Wantj
Daer is
als de gantfehc
geen beter ding,
ziel met plagen is vervult,
als lijden met gcdult.
tos vix [apert prudentiores cenfent ; quos verö fors adv erfa CApta recens laqueis, &? vhnine clanfa pahfiri.
Carceris 'impatiens fc quoque ladit avis
aliquoties excrcuit , magis ad prttdcntiam ac cauthnem cotn-

foftti ptitantur. Nee immeritb j /// enini 'afpetius a circttm- At cum nu/la fuga ratio, nee abire potejlas,
In medio tandem carcere dulce canit :
fafo a'ére tomen accipit , fic animus ab imminentibtts calami-
Cum Romanis Scilicet arimnis patten tiet fola medetur
lalibus. , inquit Hannibal , bonts malifqite y

mets bellare didici. Alibi clamat Mitbridates Non aiid melius pelütitr arte dolor.
, , Fortnna
mitltis rebus ereptis ufum dedit bene fuadendi, Ad omnia Vincttla dura magis Ittffantia crura fatigant
, ,

necefiitas naturam inflruit : iïla Jimias deern e faltare Elepban- At tandem leve fit ,
quod bene fertur onus.
,
tes doffe digladiari picas ac pfittacos dijlinffè loqui docet.
,
Horat. in Art. Poet.
Ghtid malta ? res dttra bejlias ad acliones humanus
ad diiïnas erigit.
, homines
QUi Jludet optatam curfu eontingerc metaniy
Mttlta tutit , fecitque puer, jttdavil £5? aljit,
,
'
Op het felve beelt een andere Abtiinuit Fenere è? Èaccbo. ghti Pytbia catttat
fin.
ïibicen, didicit prins extimttitque magiftrttm.

DEWil wilde Papegay eerft in het wout gevangen,

enkel uyt de boy, en door de porten prangen,
Bernhavd Epilt. nj.
Maer alsfe geencn trooit in dit gewelt en fier,
Soo rteltfe zich geruit, en finghr een gcelligh liet.
i

Oi
ponit fup
reddit omnem
int difeiplina !

/ vultum ,
corporis fiatum
Cervicem fubmittit
ligat ocitlos , cacbinnos
, nee

Wanneerder eenigh menfeh metdruck is overladen, eohibet tam , franat gtthm fedat tram
,
lek weet hem groot behulp toe alle groote quadenj , ,
format i. effum.

Rom. 6. 10. 11.

*De dien ft'biecht der gereebtigbeyt is vry van finde. Bonorum fervirus , libertas.

ALNoch vloogh ick wout, al fat ick daerverborgen,

in het
evenwel in vecldcrhande forgen,
leefd' ick AD Ne JlrepHum folii, trepidum me fyha videbat j
caperer , timidu peffore femper eram :
Het ruyfchcn van een riet, her drillen van een blat, Carcere nunc dandor jed an boe fit carcere ciaudi ?
,
Dat bracht rny in den fchrick van ick en weet nier wat: Janua fape palet y nee juvat in foras.
Nu ben ick ( nacr het fchijnt,cn foojc meent) gevangen; f'incla piacenty m'.bi dulce jugum , mih't carcer amwnus:
Maer vrient, het is gemihVken hebbe geen verlanghen Ab.' dum vita foret iiberay fervus eram.
Te wefen dat ick was. Een harde ilaverny Libertas fervire Deo efi, buk fubdere difcat 3
Die macckt oock in den dwang een reyne ziele vry. ghii fibi fervari libero- co/la velit.

^4 Dien fervir , efl regner.

Icn que je
B 'J'ai pris
foÜs
congé des boix
captif, f!

,
ncfuis miferable ,
prifon m'cit agreable
Sauvagc vie a Dien, tu n'as feHcite
Dieu, eft vrayc liberté.
S'alfujettcr a
:

BONORUM SERVITUS LIBERTAS EST.

f*** rnundi i-oluptatibus etiamnnm immerfus
SImtrti , fideïium TEmanr. in de wellnflen des wcreldts verwerrct zijnde,
ac tetricam videtttr vivendi ttt rathnem die fijn oogen
( ) infpi- fiact op het doen van de GoddaIigen ert
;
ciat; uil prater terumnas doloresy ac veluti ergajiuli angn- haci iïrenge manierc van leven
, (foohy meynt) inliet, laet
Jlias y meramque
captii-itatem eam ejje faeile pronnntiabit hem duncken dat'er al ongeval, druck en hcrten-leet we-
ghtippe exfefe conjeffuram faciens , nil nifi quod oettiis
,^ ,
fen moet, dacr in dcfe luyden haren njt belleden : ja dat
quod auribus , ac abdomini blandiatur , in bonis habendum de felve eeuwighc ghcvanckcniiTe gehouden
als in zijn.
ptttat. Aliter cenfet animus -uerè pit/s; etenim ex do/ore gati- Want , nae lijn eygcii herte oordeclcnde , mcynt dat'er
dium , ex Jletu plaufus , ex capth-itate libertas tanqaam niet vcrnraeckelijcx en kan gevonden werden
, , dan dar
è limpido foute , fcaturire videtur : Ille in qudvis conditione de oogen, ooren, enden buyck aengcnaem is , en Wel
feri t'lii liber ejl
(
inquit Ambrofitts ) qui amore noncapitur, bevalt. Een Godtfalige /.iele gcVoclt hier \yn geheel an-
metu criminis non obligatt/r, quem non terrent prxfentia, qui ders, want die weet blijdtfehap uyt droefhevdt, hertcn-
fecurus exfpeffat futura. Servit contra , qu'tcunque vel metu luft uyt weedom, vermaekelijckh'eyt uyt tranen, en vry-
frangititr vel 'deletlaiione irretitur , vel cupiditatibus duci-
, dom uyt llavernye te trecken." Den delen , fcvt Ambro-
tttr , vel indignatione exafperatur , vel mterore dejicitur fius, is vry, oock in alderley manieren van dicnltbacr-
Omnispafiio fervilis eft. hcyt, die met geen malle liefde beieten is , die met den
zCor. .
j. 17. Ubi Spiritus Dominiy ibi libertas. bant van gicrigheydr niet gebonden is , die door vrecfe
Augult. in Jolrjn. Fis ut ferviat caro anima tu* :
Deofer- van fijnquadedaetjt'elcken niet weghgeruckt en werdt,
vtat anima tua : debcs regi ut pojfts regere. dien het jegenwoordige niet en verlchrickt , het Toeko-
Eccleiïaitiq. 6. 14. mende niet bevrecit en maeckt. Hy is daerentcgens een
Mon enfant ejcevte , rcfoimon propos ne refufe point man rechte flacT, die door vrcelc ontfet weidt, die door vvel-
lulten vervoert werdt , die dbor bcgeei-lijckheden her-
Mets tcs ph'ds dedans fes ceps, ton col dedans fon car- waerts en dei wacrts getogen werdt , die of door gram-
quant.
fchap werdt verbittert , of door droefheyt wert neder-
39. Et fes ccps te fcront comme me place forte fes ear- gedreven.
, cj? In'tkort, elcke quade genegenthcydt is als
quantspour accouflremens honorables. een nieuwe llavernye.

D S
 F U G I E N D-0 , NON EFFUGIT.
X V.

Mijn laft , is aen my vaji. ls41s ick fyrittg , foo waeghfet al.

SOeckc icmant los te zijn van alle minne-banden, TpvE Schiltpad dracgt haer huys geduerig op
Soo lact de vrijllcr daer, cn treckt in vreemde ianden, de leden
i_/Sy gact als ionder ibrgh,cniachtjcns henen
treden,
Roept Nalo tot de jcught maer na dat ick het vind, Men
;
vintfe memghmacï van alle noot bcvrijt,
De raedt die Nai'o geelt, cn is maer cnckcl wind: Algaet de vos hol, de beer -fijn leger quijt}
fijn
Ick hebbe verr' gcfeylt^ ick hebbc veel gereden,
Wie in fijnboclem diaegr, fijngclt, enbefte panden
En (iet! het oude pack dat kleeft my aen de
ledcnj Sijnwmckcl, fijnbellagh, fijn vette koren-landen,
Dat draegh ick op den bergb , dat vind ick in het dat, Die heeft een feker erf, en wandelt onbcvreelt;
„Ach.' wat in'thcrtc woont dat voert men over al. „Waer is doch iemant arm die rijde is in den geeft 3
Fugiendo, non effugir.
Omnia mea mecum.
NAfo viam docitit hngos mollire farorts,
OMmet quiftcum portal fit*, ttan vada falf»
A patria , ut valeas , inquit , Amator abt, Ihrreat influüu, nonfreta vajla trmgt'%
Jujfa feciitus eram, mtmini, tita dotlor Amoris, Non trifti mifir ore domus, mok/que reJiélas
Hoe quoqttt futltnui dtctre, Phylli vak. Refpiaat, parvd dum rate veiïus abit:
'Jamque fnor-, jugamontis equo, vtttre puppe perttro : Ingruat enfe latro, graffentur ad ofltafares
Ate tatneu impofilum, me tarnen urget anus. Aut canit, aut placido metubra fopore icvat.
Nonanimum fugiens, mlum modo mulat, Amator. O feiura quies ! Ópaupertath amice
%uofugis? heu! Ucurn, dumfugts, ibit Amor. Commoda ! falices qui tua dona colutit.

Fuir ne fert.
II va feurement , qui n'a r 'ten.
SOit que je cours aux champs , ou dans la mcr me baignc
Par tont , ou que je vais,mon mal las TOut ce que m'appartienttousjonrs chezmoy
Que hus-je pauvrc Amant 1
m'accompaignc, !
Ojoye, & o bonheur de non vulgaire Ibrtefje porte
,e porte mon malheur. t-e que 1c monde fuit, c'cft ma fclicicc,
Je changc de pais, gardent le mefme cceur. O que] plaifir comprend un' doctc pauvretcj

Propert, lib. i. el. 30.

S. Gelais.
QVo fagis ah dmem ? ttuita eft fuga, ta lictt ufym AVant fci-a Ia grande mcr fans onde,
Ad Taiiaimfagiat, ufque fëquetur Amor.
jHjtat/cmpcr Amor , fupra capnt, hftat amanti;
Sans iVuict b terrc, &
1c ciel fans clartc,

Et gravis ipjifupcr Sibera colla fedet.

Que mon efpra n'iumc mieux cn ce monde
D'cllrc a vous ferf, qu\i autrc en liberté.

OMNIA
 : , ,, , , ,

OMNIA MEA M E C U M.
Mlles non timet , taf uit Lampridius , mfi veftitus ,
ceatus, armatus, &
Cantabit vacuns coram larrone viator.
("«/*

habens aliquid in zonuld j «a/ra D E landtsknccht en vrcelt niet dan als hy wel gedolt
leydt Lampridius j cn in tegendeel
hjek den Poëet ieydt :
van dien. 3
ge-

Sollicitant reddttnt Imninem n alia de caasd , Die munt heeft in fijn tas ,
kruys noch
ja;Jw; ?/<orf m>/', Éi? auferri pojfuni Separabiie iiliqtie Paft op de flroopers niet een bras :
fluxumaue ae mobile eji , qitidqttid exterm » r/f . O^j »/<ïj
donari ,

transmitts potej
halm es in alias transferri , »oZ
hiï?»
«</ Mi
ajfixam adeb Dc
JVant hy, -wiens teer-gelt is een niet
Betaelt den roover met een liet.
rijekdom maeckt den menfeh bevrceft
.

, uyt geen
fc? infixam bom odo mlU ausfi- andere redenen , dan overmits dc felve hem kan afgeDo-
parari ptgt. 'nlibas , omne id men werden. Al wat van ons afgefondert en verfchcyden
urn , «at ad vos is , werf haeft cn ücht verganckelijck. Adel weit de na-
. ».» etfe. komelingen nagelaten. Rijekdom kan anderen gegeven
werden: cere verwandelt op anderen by opdragt. Macr
tfimateres prala dtueht en wetcnichap zijn acn den menfehe foo valt ge-
" PU" '/»##»" hecht, datfc van hem in gccndcrlcy manieren en zijn af
ï a-llimaada nir- te ("onderen. Laet ons dan met dc verftandigen belluyten,
dat alles wat ons of gegeven , of opgedragen , ofte wel
nagelaten kan werden, ons cygen en ware goet niet: en
7.y: laet ons trachten fodanigengoedt na te jagen, datuyt
brandt en fohipbreucke met ons kan ontvluchten.

Cui eripi nihil poftit. llabiliora ftent corpora ptt[illa,qu<e'm

Scn. dc Tranq. ./f/// ego ftühr ,aut regnum eft inter avaros, arma fua contrabi pojfunt , quant q:ui- piperfuiidioititr
circumjcriptores, Intranet, plagiorcs ,unum efj'e citi noceri. mdique magnitudo fua vulneribas ohjecit.

Johan. 8.34. T>ïe Jonde doet, is der fondeu dïenaer. Impius & in libertate fervus eft,

WAcr heen ellendig dier? ey wilt u gangen Haken!

JMpia fm nens ponderc prejfa laboras ,
Het is om niet gcpoogt,door vluchten los te rakenj i. §uofm ulla pes tibi fixus bumo.
Gact acn het open itrant, of in het dichte wout, Ni! fuga pro tam quod fugis , infiat eunti:
Het
kleeft u acn het lyf, dat 11 gevangen houdt. Impia perpeiitas h 'ns fibi carcer adeft.
Is icm.int ovcritolpt met ongefonde luiten, Cui corpus, cui corda regit malcfuada cupido,
Die torlt een llage laft, wacr fal hy konnen ruften? Colla Heet jactet libera, fervus erit.
Al rot ft hy om het lant en hier , en weder daer Niljuvat, beu.' latebras animo qutffiffe nocenti
Sijn pack dat blijft hem. by,en weegt hem even fwacr. Httnc, Heet effugiat carcere , carcer babet.

Qiii mal vit Jon mal,

U fait.

VA Ta
t'cn, oü tu voudras; cc nonobftant fans ccfle
charge te pouriuit, Sc ton fardeau te prcfle.
Crcur plein d'impicté encores que tes pas
:

Sont pieins de liberté, efetave tu feras.

IMPIUS ET IN LIBERTATE SERVUS EST.

CErvus fagitta faucitis
gat ttr , ac nemora
citato quidem airfu huc illac va-
EEn Hinde met een
Waer dat
pijl geraecht,
fe loopt, hol dat fe 't maeckt,
Hoe datfe rent door betgb en dal,
Ha:rct latcri lethalis arundo. Eylaes ! 't en bact boer niet met al:
De fchiebt die bacr acndoet de fmert 3
Solent mercatores , rebus pefjumeuntibtts , rationum libros Blijft vaft gehecht dicht onder 'tbert.
plerumque /èponcre , omniaque removere qttce <eris alieni mo-
lem ipfis rcfrkant-, Sed nee minus ntentcm excitam cttne a- Veel koopluyden, welckcr laken qualijck ftaen,fchic-
gitant. Fidi aliqitando graviicr faucios , qui cblrurgum la- ken wclhnnboeckenaen d'een zijde, om daer in haren ib-
men admittere recufarent , ne fcilicet vulnus tentaret , ac beren Jtaet niet te licn , maer wat baet'et ? iy weten 't al van
infpicerct ; eutn undaret interea omn't ex parte erttor. Multi buyten, cn dragen den hertzeer aireede in haren boclem.
quidem confeientiam vino hnmergere , jocis faliere , vel pere- Sommige zijn gequetft, en weten 't wel, nochtans (door,
grinando excutcre tentavère. Frujlra- Ut enim is , qui fpi- ick en weet niet wat, klcynhertighcyt ) en willen fy geen
nas babet in pedibus , ubique fpinas calcat \ ita ifii animum wondcmccitcr ontrent haer lijden; konnen oock nietvcr-
noxium ac inqiiietum fecum circumferunt , eumque differunt dragendathaerwondcgctcnnvcrde, om (quanfuys ) niet
quidem, non tarnen aufcrunt Umbm corpus, peccata animum
. te weten hoe diep die zy , en ondertufichen loopt haer bloet
fequuntur , inqait Bafil. &
manifeftas facinorum reprafen- daer henen. Even foo is 'tgcftclt meteen quaad gewilfe,
tant imagines. §>aid agitis mifcri? £gra mens curanda, non men wille verbergen, maer men kan niet. Veel zijnder
occultanda eft. die met hcrwaerts enderwaerts reyfen, met gaen cn kee-
ren , met vrolijck gelêliehap te gebruyeken , die loecken als
Augnftin. lib...de Civit, Dei: Bonus, etiamfi ferviat af te ilyten, immers in llaep te wiegen, ofte wel in den wijn
liber eft. Malus etiamfi regnet, fervus eft : nee uniits homi- alstcverdrcncken; maer och armen! te vergeefs! het gene
nts,fèd, quod gravius eft , tot dominorum, quot vitiorum. dat hun quclt, is tcdiep inhun geplaetlt. Dicdoornenin
fijnvoctenheeft,wacrhy oockgaet,hytrcet'erop,cn ge-
Hieron. Epilt. ad Simpl. voelt overal de pijnc. De (chaduwe volght het lichacm ,de
fonde hetghemoct, feytdenoodtvudei'óaliliiis: hetgewifle
_
Stullo impcrare fervitus
eft : &, quod pejus eft,quopau- doet een ydcr lïen een af beeldtfel van 't gene hy bedreven
ciotibus pr<rftt, pluiibus dominis
vit enim propriis pafftonibns
& grav'mïbus fervit. Sei- heeft. Wat focckt men doch een Ibndigh gemoedt hier of

, fervit fitis cupiditaübus , qua- daer te verbergen ? en ( foo men feydt ) achter ftoelen en
rum domlnat'to nee notie , nee die fugari poteft ; quia intta bancken te Heken ? Een ongefonde ziele dient genefen, en
,
fe dominvs babet, intra fe Jervitium patitur intolerabile. niet verlteken te zijn.
E T
 ET IN «ï Q U ORE FLAMMA EST.
XVI.

Oacli krant in -zee.

Liefde is luy.

W Het net
De graote
het minne- vier kan in het water bnuiden
'/ec-lamprcy * en hntidt geen vuile ree,
HOc dus wectgicrigh
Zijn nu
hert ! uw' cemjts lieve
verrot, vennot, en in
Gy ^.mtrnjnonthMidt, wd dof te foeciccn
boecicn
:

En noch echter brant te midden in de zee.

lyt
Nufitjc maer er, dut: wat „•„
«ren.
een dapper
d:ippc mui,
Wacr lal een vryer heen ? wacr Gil een minnacr varen dWficck
J'oorfacck van
{£,' .

? Ha kncnuwat'erfchort: M„r„„a ging

Hoe? is niet Vcnus iclïs gefprotcn nvt de baren doorgronden
Jïcfict het gantfehc diep, het krielt van haren brandt,
De zee heel: OQcS hacr vierj 'ris Vcnus vadcrlandt, D.c levt van Honden aen de boectcn
uyrer „:™.
dtlillU , I, /„«.j btVlH m» J_

Et in squore flammn ell.

Colit otia faucius igni.

D Urn uitfat, & Sicufis

In mtdio Pbtrbi tangUur igne frclo.
Mnrena-\ vagarur in undis ,

M
Vidi ego , fui fugerct trans <vquora fitlmen Ammïs
,
fgne vei in medio non caruijfe mari.
FïditgQ ,
quem flammis Cyihcvca recentibus ujfit^
A puil ia celeri dam rare vetltts abtt•„ 'fik pmjfcu
Ab! fnrit, tfgelielii ardet detpbinns in mdis:
fÉfc HOT
Orta mari V
-nus eji : 'bic qnoquc regnat Amer.

\ Muren* pifcii in mirï Siculo , fccii

Et me/me Peau a fin flambeau.

D'Jmour
QUc fert au p.uivre amant de mcalTer
e monde
taftif, devient oifif.

Pms qu'on 1c fent bruflerauplusprotond de 1'ondc

]

MS y ui foul ° is f«™nt
P*r la mcr i „age,
Morene ncn nc hlA que par la mcr flortcr,
Si cit-cc qn'wi la voft ec

Lucret hb.
non obfhnt
i. »
bruller.

ƒ Wi , renns,
A
V*
Nt V S C

i ar ia
" " «"»"«". qu'a
L'amour cl „„ „,,„ , a
tout amoureux oublie ion
c
iöleil ]?om

mcilier.
,
„
mn
ea-ii fubter labentia f,gnc
1 mare nai-igcrum, qua terras
frugifcrentes
Uncelebras, per te quoniam genus
omm animantum
Unnprfur, vijuque exortum lumina
folisx
Dcmqucper maria, ac montes
fluviofque rapaces,
s ens m per pettQra
ÉZt" ST amorem

Alciat. dcAmoreloquens:
Scilicet ut terrxjura det atque mari.

COLIT,
 ,: . , :

COLIT OT I A
#
S AUCIUS I G N I.
33

SApientes eliam de amorc loqunntitr , fcribunt , judicant. DAercnis ( fcydt Xcnuphon) niet kortwyligcr
, als
Neque fpes , neque cara ( ah Xenopbon) reperiri aliajw liefdes lbcrc befichcydt j niet quellijckcr
, ah door
cundior facile potefi,
quant amoris occupatio , nee inventie een igc voorvallende laken in de vermakdijekheyt fijner
fupplicium gravius in proclivi eji , qitam , ft rcrum expedien- liefde belet te werden. P'crvarcnthcyt lecrt'ctfoo haeft
darum curd quis ab amoribns fuis arctatur. Ita me Deus iemant van defe wci'pe geileken is , dat hy dadclijck alle
amet ! cos qni cejiro boe percitifunt , loton guftajfe dixeris , (aken achter rugge Helt , felfs dacr hy te voren (eer toe
ita amoribus fuis , tanquam fcopulh firenum ajftxi, /partam )
quam nacli, prorfus deferunt. Protinus ut in gremio Dalid<e
quiefiitSamfon , feriantur Philiftiei : ut Judilbx blanditur alleen om fpclen gacn;
Denckt
Holapbcrnes, non oppugnatur Beliilia. DumTbamarte infi- M-'andelt daerom bier en daer,
diatur Amman,
in leclulo eft. Tarquinius , ut Lucretiapo- En Jij neemt voortacn niet -waer
tiatur, cajlris excedit: Antonius ut Cleopatram falulet ,tri- Al de nieuw begonnen -toereken
bunal Graphieè omitia in Didoue exprejjit Viigilius. Daers' baer ftadt mcê wil verj/ereken.
—
•

Quam
defirit.
Qiulis conjedhi cerva lagitta,
procul incautam ncmoni intcv creffia fixit
Soo Samfon het hooft ncderleydt in de fchoot van
haelt
Dalida, foo is 'tlavey by de PhililHnen. Terwijl Holo-
Patlor agens telis ; liqukquc volatüc fèrrum phernes Judith lief kooit, wert Betulianict beilormt. Ge-
Nefcius ; illa fuga filvas fakufque pererrat durende dat Ammon op Thamar loert , leydt hy in lijn
Dï£t;cos, hxret lateri la:thalis arundo. bedde. Tarquinius vcrlaet het leger om Lucretia. Anto-
§uid plura ? cui amore calet peelus, fr'tgent cetera. nius den ree titer- itocl om Cleopatra. Waer toe veel woor-
VÜgÜ. Non cwptte affurgunt tunes , non armajuventns den? die in liefde verhit, verkout in alle andere laken.
Exercet, por/u/que aut propugnacula beilo
tuta parant : pendent opera interrupta, minteque Tdem : Üritur infalix Dido , totaque vagatur
Mmorum ingentes <equataque mcenia ctelo. Urbe furens , &c

Joh. 8. lx. Ick ben het licht der werelt ,nuie my na-
volgt die en Jat in de duyflerniftè niet wandelen.
,
Igne vetor mergi.

EEns was ick glibbcr-glat, eens gingick liggen lchuylcn

Of in het fchrale fant, of in de moddcrkuylen
CUiEtmodbmodoturpe urn,
fxdabat
Int modöfnti/is a/ga tegebat,
vilis arena caput;
;

Maei-,riLi des hemels glans my krachtig heeft geraeckt, Cui modb pboca eomes, etmebifque regentia cete,
Soo ben ick met der daet een ander dier gemaeckt Gtuantaque fub vitrco gurgite monflra latent,
Nu Iwccf ick boven ftroom, gefchciden van dc tochten Ecee ! facra tumidis ope lampadis cfferor tindis ;
Die by ander zee-gedrochten.
ick voor defen fagh Perque fretum , falfo tietus ab imbre, feror.
Wie cenmacl is verwarmt van Godcs hcyligh vier F/uélibus eripitur, mergi nequit , altior itnda eft
En wroet niet in het flick gelijck een ander dier. Percaluit fanüo cui femel igne jecitr.

Pfeaum. 1.7. 1. L'Eternel eft

ma lutmere £J ma delivrance: de qni anrai-je peur!

A fange dc la mer m'alloit defTus la teiïc, Maïs puis que Ie folcil m'a faict nagcr fi haut,
_/J'ellois environnc de ïnaint'hideufc befte \ Du goufrc de la mer maintcnant ne me chaut.

IGNE VETOR MERGI.

SOlenne eft filüs bujus feculi acTtonibus fuis nebulas offunde- 'tTS een algemeen gebniyek in 't bedrijf defës Werelts ,
re , ae muilis ambagum invoUurH ,
denjifque tencbrarum Adat t'clken aVer eeniglic flimme en doortrapte
ttmbraatliS) quidquid agunt , invoivere ; id rei peruerfe pro- rancken voor handen zijn , men de fclve onder den
babilc plerumque jignum eft : nam malè agentes lucem odiffe , duym en ter fmuyck focckt te beleydcn : invoegen dat
•veritatis elogium Contra mens para ac innoxia nibil te-
eji. dc dnyllevniflc fchijnt als een valt merekteyeken te
git , imb tcjles'a'ctiiinibifs /nis aduocat , Éj? Jobï exemp/o, vi- zijn, van dingen die niet recht en gaen. Die quact doet,
tte rationem publicè cdere, vel/iti bumcris ^expofttant omni- baet het licht , leydt het Licht des werelts : een oprecht
bus , ferre non verctur ; omnes Menandros ac divertieula re- gemoct daer-en-tcgen is open en recht uyt roept als :

fugit , omnes tcnebriones ac latcbricolas odiobabct, &,'ttt getuygen tot alle zijn doen , en is te vreden het boeck
generofus ille Romanus , domum in cdito colle , ut ab omnibus zijns levens openbacrlijck met Job , als op fijn fchoudc-
non confpici modb , fed 13 infpici pojftt , cedifieari ftbi velit. ren tc dragen, haet alle iluyp-zielen en haer ïinckeryen
Si quis ergb , vefpertilionum more , node hittmpcfta , operif- wenfèht met dien rechtfehapen Romcyn , dat fijn huys
qiie tencbrarum ( ut Scriptitra loqiiitur ) fcfe adbue deleEtari ccn yder voor de oogen open foude ftaen } en als door
fentit , ver* lucis radiis needum illufiratitm fijc cjfe , non abs luchtigh foude wcfen. Is'er dan ergens iemandt
, die
re , fufpicari poterit : ut verb ab iflo vitie genere abhorreat , noch in fich voelt dc genegentheyt om fijn faeckeninhet
audiat imprecationem Ffaite (
cap. 2.9. Ij".) y rebus fuis ap- duyfter te bcleyden , en niet als by nacht en ontyde , te
pltcet 5 (inquit il/e) qni profundi eftis cordc, ut it Domi- vliegen , als den nacht-uyl , ofte vlcdermuys , dat hy
no abfeondatis confiliurn , quorum opera ut cum Paulo boneftè hem voorfeker houde , niet gemeens te hebben met de
ambtttemus, prout in die. Idaerfchijnende ftralcn der waerachtigcr Sonnen : maer
Auguft. TracT:. 106. in Johan. veel eer met dat droeve wee , 't welck de PropheeE
Credere verè, eftcredere ineoncufsè, firmèf ftabilitcr , forti- Efaias op de fulcke uytfpreeckt , cap. zp. if. Wee,
ier : ut jam ad propria non redcas Chrijlum relinquas. feyt hy, die verborgen zijn wille voor den Hcere , haer
Jonas cap, 2. verf. 4. 6. voornemen te verhelen , en haer doen in 't duyllcr te
Les eaux m'ont cnvironné jufques a l'ame , T abifme nia houden, cn fpreken , wie fiet ons? Laet ons liever met
tiielos lont it Centaur, la rofiere s'eft entortillée a mon cbef. Paulo, ccrlijck wandelen als in den dage.
Mais tu as fait remonter ma vie bors de lafojfe, ê Eterncl Die ftaegb in 'tduyjler leyt cn vroet,
mon Dien/ Dat is een linckert, of een blset.
 Vlam eerft geweken , haeftweer ontfteken. Eens gebrant , haefl gevlamt.

PE vlam was eens gtblufcht die in my plag te woelen,

Ik voelde , met vermaek , mijn ecrlten brant verkoelen,
HOc
Die
licht ontfleekt een licht dat eenstc voren brande,
eens is licht gcweeil raekt licht in nieuwe fchande,
A! wat'er overbleef was macr een kleyne vonck, Een doove kool ontvonckt als fy macr vier cn njekt.
Soo dat mijn welig bert van cnckel vreugde fpronck: De tintel wort tot vier door al dat vier gclijckt.
't Geviel eer langen rijdt dat ickhet vier genacckte , Hoe licht vervalt dc menfeh tot alle quade (treken
Mv dacht, ten was geen noot, lbo ick'ct niet en raecktCi Die van een ilim gebreck eerft onlancx is geweken!
Das ltont ick macr en kecck ,cn noch eer ick vertrack, Een die fich wagen derf, eer dat hy recht genas'
Een vlam viel uit de vlam die mijnen roock ontiHck. Geraeckt licht in het vuyl, daer hy te voren was.

Flamma fumo proxima, De facili natura recurrit.

QUifquis es, antiqni remeve monumenta ealoris,

A regno Dominx qui modo liber abis. AVfa vapore ItVi tremulis aïïudert flammis
Fax cxtinïla, novo proiims ignt caiel:
Ftra nee era vide, moveat nee imago falivam; Pieriis fomesJiia lumina reddit alumnis,
Nee digitis MMNMU, quas lulit Ma gere, f 'ix bene fcintillam cum
, dedit icla fikx.
Fulnus erit, {ruiter mode tatla fit, sgra eieatrix,
In veterem fleHi quant cerea corda figurant!
Ardorem rtvocat fomitis iéla JSlex; Crimen in antiquum pcïïora fponte fluimt;
Fax extinfta recens trabit, ah ! trabit eminus ignem Dum
t veteris fcinttlla mali modb parva fuperfit
Ftiedit in flammam, quod -vapor ante fuit. ,
Semper ad ingemum mem male Jamt redit.
Flambean qui fttme, En
toft fi rallume. vertu novice, rechet bien
toft en vice.

AS m l'amour? ne fais tant ta bravadc,

eileint
Si flame, a ton Hambeau jettant commc un ecillade, SIO tu viens de charter le vice de ton ame,
nc t'approche pas a ta vieille flame
(En cas <]uc l'culemcm l'approchcs tant foit peu ;
Car bicn que d'eilre elteint te fcmble cc flambcau
>
D'un traid non apperecu te mettra tout en reu. En
.

1'approchant du reu, il bruik de nouveau.

Sed fngiiare deeet flmulaera , fc? pabula

amorh
Abjiergere fibi , at que alio convertere
men tem.
Ovid. Sic, niflvitaris quidquid revocabit
«MM*.
Flamma recandefcit qua modö nullafuit.

Plmarch. jfmor quamquam difcedit aut temport out ratione ticlus,

mn tarnen penttus rtlinquh
ammam
remanetque in
ea vefligium velutifilv*
exufl* aut fumantis.

D E
 : ,

DE FACILI NATURA RECURRlf. M

LEgem olim ah 'Athenienfibus latarn fuiffe in nantas . qui DAcr voormacis; in Griekenlant fekere keuren
zijn
over de veerfchepen tuflèhcn Athene en
geWeelh
Athenis Salaminam tranfmitterent , memorie proditum Salamine , mede!
brengendedat alletcbippers, dieeenmae] bevonden
eft. Ea cautim erat, ut ei, qui femel infelkiter navigafijet, metdeö
hun ichip omgefeylt te hebben, dadelijcfc fouden vervallen
tamquam nanfragio infami m , navigatio poflerum inlerdicc- het fchippers gilde, en de vryheden vandien. Ingcvalle
zijn ayt

Et quidem ejits plebefciti ratio inter 'alias, hac dart de Athe-

rttur. nienlers een eenigc misgreep foohoogh hebbcnopgenomen,
wat
filet: Homities quam facillime in eundem impingcre lapidem, fuilen wy gevoelen van de gene, die door menighvuldige feylen
ac in antiquum redire : cum plerumque , ex reguld juris qui als een gewoonte van quaet doen hebben aengenomen f
Voorwaer
s
femel malus , femper pr^fumatur malus in esdem genere deli- fehoon defulckeby hortenfomwyleneeniijeteyckeiienvanbeter-
Id ob unicum lapfum Athenienfibus fchap fchijnen te toonen, foo en mach men op de fel ve evenwel
Si.
fi ita vifum decer- niet (laen. Dezee oock dan als den Ltorm al ophoudt, blijn even-
nere; quid de iis tandem fiattteudum erit qui erebrti vitio- , wel fwalpendeen dynende. Mengcvoelt noch al wat huyveringe
rum
eata in
repetitione confueludinem peceandi contraxifje
naturam
, & ptc- na de koortfe. Die lange in banden gefeten hebben, hiiickcn veel-
tranftuliffe videri poffunt ? tales tametfi tijd ts ook losgelaten zijnde. Menfehen die eeuigeilimmegebrekeii
(
aliquando per intervalla melioris frugis fpcm de eenshebben aen gehangen , fehoon fy haer oude tancken verlaten,
fefe pnebere
videantur ) non levi de causd in bonorum numcrum trans- felden i&'et datle niet ecnigeoverblijlTels dacr van en behouden,
waer doorfy lichtelijk tot haer vorige parten komen te vervallen-
firibendos cenfent oculatiores. Remanet plerumque concuffio
aliqua, etiam poft febrim. Mare poft tempeftatem etiamdum
ea agitatur. £>ui dm in vinc/is fuerunt , etiam foluti claudi-
Een beeft met kmfie tam gemaeckt j
En dient niet al te veel gcraeckt
cant. yitiis diuafjueti, etiam cum ea deferunl \quxdam re- ;

tinent veftigio, ac in eadem facilè

Want fehoon het nu al duyekt,en fwijght^
recidunt.
toneer 'tzijn oude parten krijght
Juvenal. .
Ad mores natura recurret Soo is'et ivrer al ei'tn fel,
Damnat'os , fixa mutari nefeia.& En quetft zijn eygen meefter wel.
Paul.foL.fi mms, verf. PajÊtus, ft", de Pa£h Die goet van quaet wort met der voert
Res de facili-reditdd jiiam naturam.
F '.rvalt licht tot zijn ouden aert.

Efai. 41. 3.
De glimmende"aïecke enfal hy niet nytblnfifchen, Dum fpiras, fpera.

DE ziel heeft mcnighmael haer cerftc

licht verloren,
Sy leyt als fonder glans, en niet geüjck te voren, DUm mihi fax ten/tem vix fpargit in a'éra fumui
Fax , decor ille mei pettoris , alma fides t -
'tls macr een damp alleen, die als een teyeken geeft
Advcrbi, Pater alme, tui jubar ora rejletHo,
Dat noch in eenigh deel haer ecrüe weien leeft i Eque tud fuppkx lumina lucepeto :
Maer als wy 't helder licht van Godes woon genaken
Sponte tui nobis venit obvia flamma favoris
Soo wort de roock een vlam, de geeft begint te waken ,
Flamma , vel cxtintlas docla ciere faces.
Hoe groot is dijne gunit ontrent de menfehen, Heer. §uanta tua in miferos dementia , Retlor Olympi,
De wiek die maer en roockt cn bluft ghy nimmermeer. ^ui moribunda nova lumina luce beasf

Matth. Bienhettreux font ceux qui ont faim

5. 6. © fiif de jujlicc : car ils feront raffajïez.
Ten que chair ait faict ü ma
B 'Tu
la
n'efteins
foy grande brefche,
pas,mon Dieu,la my-efteinte mefchc:
Quant je
S'efclaircit
regarde a toy, mon ja debil flambeau
derechcf d'un luftrc tout nouveau.

DUM SPIRAS, SPERA.

CUm vit£ noftra deettrfus continuam
prefeferat^ nihil mifcris folatii
peccatorum feriem NAdemael ons geheel leven niet anders en is, als eenge-
reftare , fdcilè colligit itreckteketenvanalderleylbnden:lbohebben wy bil-
mus, nifi Deus quifpiam nobis adjit , etii vïta continuo bene- licklijck te dencken, dat voor ons geen trooft voor han-
valentie fcaturigine placidé deeurrat. Talis outem in omni den cn is, 't en zy wy eenigh Goddelijck wefen opfporen,
rerum natura folus tu t mitijfime Jefu ,
cujus animum ab 0- wiens geeft in tegendeel niet anders cn zy als geheel gena-
wm afperitate alicnum quoties intueor extra jpem poft-
, toties de en goedertierenthey t. En nadien lulex by dy alleene te
tus fperare tarnen audeo. Moyfen miracula edidijfe legimus , vinden is,Heerc Jefu, foo willen wy op dyalleene hopen,
jed Aigyptum afflixijfe : Eliam , fed calum claufijfe : Eli- oockdan 5 als wybuyten hope zijn. Wantfiet niet en is by; .'

faum, fed bcllnas inpucros cvocajfe : Petrum , jed homines dy oyt gedaen , of gefeydt , als tót voordeel der menfehen.
mot ie multajfe : Paulum^fid Elymte vifum ademijfe. Tu ve- Moylës heeft ('tis wel waer ) wonder wereken gedaen
j'o, qui mclmerum, aut pifcium multitudinem in retia cgifti; maer Egyptcn gcplaegt. Elias 7 maer den hemel gefloten.
rit cibiis largior homini fuppeteret j aut aquam in vinion mu- Elifa:us, maer kinderen doen verflinden. Petrus, maer
tajli, ut potus liberior fujfceret : Tu motum paralyticis <,vifum menfehen gedoot. Paulus, maer Elymas met blindtheydt
escis, fhrmonem mutis, fanitatem agrotis, mttnditiem lepra- geflagen. Macr du, Hccre Jefu, hebft dyne wonderdaden
fis , mentem fanam dtemoniacis^ vitam mortuis reddidifti: In als van melck cn honigli doen overvloeyen Hier hebdy :
,
nul/um tn durus, nifi in ventos, fed quia ii in homines duri: menigte van vifTchcn in de netten befloten, tot volheydt
nifi fortè in ficum, fed quia fruclum non ferr et : nifi fortè in van (pij fe: dacr, water in wijn verandert, tot overvloede
difcipulos , fed cum pwnas cogitarent. Licet ergo confeientia , van dranck. De gcraeckte hébdy bcweginge , dc blinde
peccatorum mole ,
ingruat ,
nunqttam me defperatio ad ln- het gefichr , de ftomme dc fpraeck , de lïccke gefondtheydt
j
qneum, femper poenitem'ia ad Chrifium evocabit. de melaetfche reynigheydt, de befetenc goede finnen, dc
doodc 'tleven gefchoncken. Overal zy ay dan goedertie-
Bern. Serm. y. ren geweeft, nergens ftraf, behalven tegens de winden,
maer om dat die ftraf waren tegens de menfehen: behalven
Si infurgant adverfum me prwlia ,
fi mundus fieviat , fi tegens den vygcboom,maerom dat die de menfehen geen
Iremal malignus ipfa caro adverfus'fpiritum concupifiat, vrucht en gaf: behalvens tegens uwe jongeren, maer om
, fi
m tefperabo, tu arundinem quaflatam non franges. dat dicdemenfehen wilden ftraffen. Niemandt is dan uwe
vyant , als die vyant is van de menfehen. Mits welken , hoe
Efa. o. I labitantibus in regione umbr<e mortis, lux orta groot mijn misdaden zijn, foo en fal my noyt de wanhope
tot den baft,maeraltijdt dehopetotChfiftumafleyden.

Üï
 UT CAPIAS, CAPIARE PRIÜS.
X V I II

Vajï, of -weeft vaft. Die noten wil fmakeu , die moetfe kraken.

HOc komt dc llimmc

Om my roof
tot lijnen
galt, hoe komr de fnoepcr loeren
in hacllc wegh te voeren!
GHy
Gy wout wel aen
fiet het lecker acs en drcyght'ct met dc tanden,
het Ipek , maer geenfins in de bandeni
Hoe komt dc linckcr hter,Cd icyt,hy is mijn vrient! Dus bJijfje buiten fchoots,en geert nimmer bloot, ti
Ick weet dat hy my Heft, macr niet gelijck het dient. Maer tonder groot gevaer, en wort'cr niemam groot}
Geen rat en cct'er fpeck , al is'et hacv verlangen, Geen kooren fondcr hayr, geen noot is Tonder ichcllen.
Of moet hacr in dc val te voren laten vangen : Men fiet, wie roofen pluckt dat hem dc prickcls quellenj
Wie hier iet anders meent die heelt het qualijck vcur j Al wie bekomen wilt dat hy van henen wou,
Ghy,l'ooje mint en meent, klopt voor de rechte deur. Wat liaet hy (lecht en liet? dehant moet uyt de mou.
'l dtn It tik fftAl di |f ft
irfjpb den tuk
r« r.'.i i ttfm , '
Mn bet fiéck ,
Seuki vayle Jhii

Utcapias, capiare prius. Alide aliquid.

ET Nee pattt higrefus, nee deficit ar dor edendi,

Utift% ad pr<edam «m manflrci ittr.
ESej quidem placeat , fed te
Nernpe latent blandis viiicla
metiis arcet abefcd,
propinqna eibis:
Eequid agttm ? reclo ji tramite ducar in efeam, <%uid te vine/a fugant ? quid carceris impedit
horror?
Ti ijl in me dure carcere vinei» manent: ghiem labot- aëfterret pr/emia nutla manent.
,
ücd mea lihertas antro non elauditur ttno, Grana latent paleis, dura nuce nucleus heret
Non ego faptk-us, fed fatitr efe vel'tm. Et rofa tangenti punget aciita
j
manum.
Phnj locuturo vox hjrc mibi verberat aurei; <%ui facïms forti memorablle petlore verfat,
bi ccpillc juvat , fac eapiarc prius. Audeat; i/le nihil , qui nihil audet , habet.

Trts dots ejlre, devant repaijïre.

Fit fpolians fpolium.

compagnon <ju*on onvrc a toy h portc,

SISitute vcux ,
fcrU bcloin hurtcr d'on autrc
, T E rat voyant Ie lard, ibuhaite de le prendre,
'

lorre ;
l_Aïaiv toutefbis pourtant captif ne s'y vcut icndrc.
Va t'en au droict entte, nul eft d'aillcurs admij ; Nul homme vïent au bout de Ion eomentement
Nul mangc icy du lard , qui ne vcut eftre pris. Gnii n't premier Ibuffert du mal Öl du
tourment.
1 Rcg. IJ. IO.
Cypr. Traft. de Sponfal.
Dixit Ammon ad Tkamar ; veni , tuba WftVM. mea Sa-
Optime apnd HeUoder Chariclea Thcagcnem monct
rt»; fHMfponditeï, noli Frater mi , noli opprimere me- nc- ,

fttc tnim boefas eft in Ifrael , Noli facere ftnltitiam hane

a i'irgine fiia abllineat
ptiis tradita, hls verbis
,
- 'einupta ft palam in,&
pl petitis t ; ifiii* J* $ TÏTI Qtyxïi
fopten ad Rcgern,
t

non negatie me tibi. bit, Ji,

t*fdtm T';y t'.y iraoS-in

A U D E
 . , ,

AD D E A L I Q U I D.
i?

St qaoddam gemis bomimtm adeo timide inertis que de* MEn vint
dat de felve
menfehen van foo weynigh bedrijft en luyen aert
hoewel merckclnd; voordeel voor handen
,

Jlfidüe y ut, etïamft rerum bonarum j'pm c.ffnlgentm fatts

(
licnde, evenwel achter gehouden ueiduidedoor 'k en weer
, mbilominits tarnen , nefclo quid mali pr£~
<onfplcuh •videant nietwat gevaer dat fy hacr inbeelden )ik haiidiaenden ploegh nier
fagientes , ad omma fufpicioft ac timidi^ manum opcri admo- en derven llaen. 'cisvan den ouden hcrk[]mo;i;:ijtsi:ewcclt een
rechte eygenfehap van alle tlapgc fouten e. hate acikheydt m;t een .

deckmantel van gevaer te bckieeden , gt'liicft lijnen tijdt ge- m

llen,enaerdighlijckuyigedruckt heeft de Wij iianm lijnfpreuc-
fitlfebraus Sapiens\ Prov. li. ij. Leo in t'rivii grajttür,
ken,Proverb. II. 13- De luye fpreeuit,dac s een k-euwebuy-
inquit otiajits, vereor ne me devoret. Ojnngos! mawis mm ten , ick ruochtc verworcht worden op dei ratc:i. Weg met
Minervd movenda eji : Dii faclentem adjuvant. Semper dele foetvoetige tïichtcboters. Nkm.mr en irtbvfondtrs uyt- li

aliqnid furtunce permittcndum ejl , alt ille^ quoties adpnecla- rechten, fonder in eciiigen dcele lich hergevaer t onderwerpen.
ras acliones accingimttr : frujlra- piitamtts nihil agentl in fi- Yder helpe iïch felven, foo helpt hem Godt. t Is niet te denc-
tttm devolatmam vicJoriam, aut fortunam effe. Non votis^ ken dat iemant, fonder iet daer voor te doen, légen en geluck
in den fchoot fallen komen nederllorten. Niet met bloot wen-
neqttc fnpplkiis mulkbribus auxilia Deorum parantur ,
vigi-
fchen, of vrouwelijck gekerm, macr> met dapper inde weer te zijn
lando-, agenda profpere omnia cedent ; Dcos omma laborïbus
verkrijght men de Godddijckc hulpe, in het Liytvoercnvanrrcrie-
eendere , fiionet pro-ver bium. Dljjicultas aut eventus anceps lijcke faecken. 'tls van ondts een feghwoordt by deGriccken,
te terret ? Audentcs fortui™ juvat , timidofque repcllit dat by Godtallcding omarbeydt cc koopen ;s. Hemdie hetgoe-
alt Me : fjf «t omnis aer aqulla penetrabilis ejl , ftc dijficuh
de fneckt , wedervaerr wat goets , feydt Salomon Prov. 11. 2,
tas forti.
Wat maeckt u vertfaeght? de moeyelijckhcydt cn uniekere nyc-
komlte van u voornemen?
Oaudian.'V TOh qtiifqitam frttitur -veris bonoribus.
Die Uutk van moed' is , voltkt gtluek ;
in Nupt. J.N IlybU-os latcbris nee fpollat favos , Et* fwaer-fooft blijft ait,jt ,» drutk
Sifronte caveat, ft timeat rubos: ^ feght den ouden Poëet D.ier en is geen lucht die den Arent
:

Armat fplna rojas, mella tegitnt apes. niet doordringht, geen fwar rgheydt daer den dapperen niet dooi
Pl.uif Q/u è HHce nucleum ejj'c vult , ntuem frangat oportet. en komt.

iTimot. 1. 5". Geen verblyden^ als na het lyden Ni patiaris, non potieris.

DEMacrrat loert op het fpeck, en wenfeht het met verlangen,

blijft doch uyt de val om niette zijn gevangen,
ESca qttidem plaeeat^
Si ccveam fttbeat
fed proxima vincttla marl,
ytrifte mlnantur iter.

Sy name wel het acs dat zy voor oogen fiet, E>go flat IS piicda tuto parat ore potiri\
,

Maet vreeft het ongemack, want dat en wille niet. jft mifèr impranfu mufcalus ore gemit.
Een ieder wenfcht in vreucht hier na te mogen leven, Optat homo, -velletque tborls acenmbere dlvnnty
Doch op den engen wegh en wil hem niemant gevenj Difficlll furfum Jed piget ire via.
Maer fonder diep gevaer, en fonder groote pijn, Slfid falebras , quid vinrfa times? moriatur oportet
En kan noit eenigh menfeh in rechte vreugde zijn. Dim vivit , mariens vivere ft qitis amat.
Mare. 8. 34. ^tiicon^ue vent venir apres moy, qu'ilrenoncen fiymejme t
i§ charge fa croix Jtirjoy&me fttive

"'Hacun defire es cietix heureufement a. vivre, En vain donc, ö Souris, efpéres tu du lard,
jAins du chemin eftroit la route ne vcut fuivrej Puis que de la prifon ne veux aulli ta part.

NI PATIARIS, NON POTIERIS.

NUnquam eximiitm quid facili negotio qitis adipifcitur ; SElden bekomt iemandt uytnemende dingen (onder
fcienliam laboribus , bonores periculis Dettm vendere , groote mocyte Godt verkoopt wetenfehap voor ar-
:

y dijficilla pkrnmque eJJ'e , qiite pulchra funt , monet vetu- bcyt,eerc voor gevaer, en al wat iet bylbnders is, heeft al-
flum, aevenuftxm adagium: ö ut Plato eenfet^ idqttodfa- tijdt fijn moeyelijckhcyt, feydt het oude fprecckwoordt:

ci/cefl, ld magr.ïs ac fmgnlaribus rebus mlnlmc mtmerandum En hierom meynt Plato, dat gemackclijckc Lhngen fcldcn
ejl. Quauto utiqtte res melior\, ac magis excelkns^ tantb im~ iet voortreffelijcx in haer hebben. Het welke alloo zijnde,
penfms in adquifttione illiits allaborandnm ejl. £>)uid ergo j wacrom fullen wy ons dan voor laten ilaen,dat wy Chri-
Cbrijlttm fperare auft jiimus, &
in ipfo fummum bonum; la- llum fullen gewinnen , cn in hem het opperde goet, en.
bore/n autem ac arumnas fnhire dctreclamtts ? jfcu'u in multis dat als op ons gemack, en fonder fiagh of iloot; In veel
adipifcendi atpiditattm obtinendi dijjicultas , quldniiS bic? dingen worden wy opgefcherpt,om iet des te vieriger te
montes j'uperamus^ rupes pervadinuts , val/es tranfilimas , ut bcgecren , allecnlijek om dat'et qualijcken te bekomen
fcras aliquot) fefe mtctu'o Injèquentcs, videamus: is, waerom en zijn wy , ten acnfien van den Chriftelijc-
ken wandel, mede niet foo genegen?
Manct fub Jove frigido op dejagut geftnt
Een •wcy-man 1
Venator tenerx' conjugis immemor. En denckt niet eens om wijf of tint.
Ahsimilianum Ctefarem tanto ardore feratn in venatione ;>;- Men fchrijft, dat Keyler Maximiliaen op een tïjdt, met
feattim memorant , /// cttrrendo rupem afcenderit , unde fulcken vierigheyt een wilt najaeghde , dat hy in 't ver-
pnjlea, nifi ab accolis adjutus^ defcendere non potuerit volgh van 'tlelvc, fich eyndelijck vont op een hooge en
ircyle rotze van de welcke hy , weder tot fijn ielven
,

Ut corpus valeat ferrum paticmur, 2c ignes: gekomen zijnde, geen middel en fagh om af te geraken.
fcrimus fecari nos , ac ttri , ut mlferam hane vitiam pauhi- De menfeh ontftet noch vycr nocb fweert,
luw prolrabamus ; tif <eterme felieitatis premium , ullo dolo- Om bier te blijven op der eert:
runt genere redimere ambigimus? Men faeght hem affijn been en bant ,
Sijn aders werden tocgebi ant ,
x Timoth. z. f-
Men giet hem vityle drancleenin,
G>ui certat^non coronabitur,nift quilegitime certaverit,pri- Vergifiigbt meteen jlangh ofjpin;
mnm labarantem agricolam oportet de fructibus percipcre. IVat druck, wat truys y wat tegen/poet ,
Bettntd. in quod. Serm. In boe mundo, quaft in eampo cer- Sal dan irrjlhribken ons gemoet ,
tamhiisy pojiti jhrr.us : qui bic dolores , aut plagas ,<ia( tri* IVannccr men in jijn herte prent.
butmknes non jitjiepit , in futara inglorius apparebit. Dat boogslc goet, dat niet en endt?

au OD
38 QUOD JU VAT EXIGUUM EST.
X I X.

Voor kleyn gehucht , groot gejiicht , en lang geducht. In voor/poet Jïet toe.

GHy Sicc
die voor defen os fiet fpel,
cn verfche rofcri,
oock watachtervolghr, en let hoe kortcpofen,
DEMen gild-os gaet dacr
hoort den trommel ïlaen,
heen verciert met rofe-kranflên,
men fiet de kindeis
Hoe ras vergaende vreught de malle jonckhcydt heeft, danflen }

En wat de quade lult voor harde nepen geeft. Hy fchuym-bekt in den wijn cn pmyfl van enkel vet
,

Sict ,
vrienden, vuyl bejagh en baet ons met met alle, Maer peyil niet aen de bijl, die op hem is gewet.
Al is hec eerfte loet, het cynde is enckel gallej Hoe menigh is' er trots , en gaet daer moedig proncken,
Ach dat men vreugde noemt , duert maer een korte Die, eer de forine daelt, in pijne leyt gefoncken:
Neemt, vrienden, op u felfs, en op u faken acht,
Van voren fchijnt'ct l'pcl, van achter is de bijl. Ook als het foct geluck op u geducrigh lacht.

Quod juvat exiguum eft. Fortuna vitrea efl , cura fplendet frangitur.

QUi pecus bic Utuofqui *.-ides, vinumque, rofafque, SOrdidus aut fcetio mipor iel ftramine taurus
Tc fmd* feneris rtgna %-idcre puta : Cinfla triumpbali corntta fronde gerit
tiet mihi.' quam levis eft ü quam brevis 'fa i-oluptas, Lt lavat effufum pa/earm caffa falanum,
A (ergo lattin tela cruenta gerit. Et ftrepit argutis tibïa fefia fonts :
Frufa ajuus totrcl. fes, quipeccaftis in igne, It pecus, y Let is mugilibus ribera complet,
Mox dabïtis rapido memiira pianda focoy Nee ftringi cultros in fua colla videt.
Mrmbra focus mate fana coquet, pet it ignis ïtt igne. Sit fufpctla t'tbi nimio fors favore ,
l/eta
Corpoie non aüter gallica peftis ab'tt. lila fo-jet muitos, ut magis inde premat.

Tour m plaiftr, En profperité, n'y a fiurte.

jonvcnccaujcc beeuf couvert bien dccouronncs,

VOy,
Mais bouchcrlcIe Quant au t'addonnes
fint. plaifirs
LEAu beeuf, couvert des fleurs, fc brave par Ia rue
fon du tabourin mais le galant, qui tue,
-,

Heks! la voluptc n'ett que pour peu de tempsj Va tont joignant a luy. Quand grand btmlieur te rit,
Et li t'cn trouveras iaiiï de long tourments. Ccla te wif iufpect, car le malheur te luit, .

Provcrb. 7.

^Equitur tam quafi bos duclus ad •vtcumam,

iSlimam, £j? quaft j
quajt agnus lafci-
*%i-iem, y tgnorans quod ad vincula flultus trabalur
'
'agitta jecur ejus.

Lucret. 4.

Conttnia, ludi,
Pocula ertbra, unguenla, cotone, ferta parantur :
Kequ'tcquam; quoniam medio defontv leporum
Sttrgit amari aliquid, quod in ipjh
flurtbus angat.
 , :

HEU MALA S UNT VICINA BONIS. Jjl

Sümmi
»'»ƒ»'ƒ
perieulefa
hna valetuda
Pleratuque
Pl'i«»«l«i
(Jimndum Hippeerum) fummi
m^m gm/Os
gaudiis Mrnt
;,iagnii dolera adbm-
adbdre- VJvoor
lAntfcl. en al welvarende tc zijn
™^^r
VJtvoor verdacht gehouden
isjoreeliiclr
te ...L'
J
mJ™
« eft. weiden" ieVt
.
'

Hhjméra'
yt«M. Magts peruuleja navigatie, ejl , cm», verat) fimnde, tes.Een fchip is in meerdergevner,omdoe.rcen tóSteri
ï»Wö <» £»w , mode in illam partem lafeivit anccps velum , voorwint omgcllagen te werden in 't gijnen als
quam mm aémfi mtm
firn ebltquat gubernator. Sekt
door een
tcgenwint in 't laveeren. Uitmuntende toevallen van
re
fertuna, mpn
Ce/ar, quos pluribns bencfiais trnavit: ad luck hellen veeltijds tot fware veranderingen fevd'r Cr
durhrem ca/um re/ervan. Efufitrem rifum lacbrim* pit- far.Hcronmatigen uytfehetterende lacher we'rt vecltiidrs
rumqtte elaudunl. Ovms mm felieitas duim ijl, nee beo- met tranen beflotcn. Alle vooripoct is wanckelbaer- in
0mirimfac,lè,,llus d, xir,t,quamdia talisfutmusft.-Nam voegen dat felfs de aldergeluckighlle niet en weten hoe
quid regnum eft Imqmt Smeca) mi mm parata
ft ruim , 13 lange hun wclilant dueren fal. Wat heerfchappvc is'er
promlatw, tj demmus, rif frmjtx? nee magni, illa inter- fevt Scneea, de welckc niet den val, de vertrcdinBc dei!
W/u dtvtja ; mimintum mtirtjl inter folium ,
ma. Opa HSM aliena ge-
magnas arbores dia erejeere, „na
borde xft,rpar,?^,fq,mitferlummriviriuterbabe ; ,en
V heerfcher , ja den beul op de hielen na en gact ? En dïck-
wils is'er niet veel fpclens tuflehen d'een en dander Ot>
een Konincklijcke (loei verheven te 2 ijn,enfelfseenvoe t -
emm meUm re, Jemnd* perdwant , quant f, animus conti- val tc doen acii andcre.js fomwijlen nauccnuyre tijtsver-
gubemet : potentia
netis eatvubirntt: utieiuc medineriter
potentia uttque medmriter ufurpata t,m*t*
nfiirnnrn omni* i>ï*„i..r ö .*
febeyden. Wie
Anr:= en j— ï t__ *_« '
fiet niet dat 'hooge boomen lange waf-
bona confervat , alt Dio. fen , en dickwils op een oogenblick uytgeroeyt werden ?
Sen. 28. Epirt. Ad omne fortuitum bontint fufpiciofi fj? pavi- Het is dan bert t' eiken als ons het geluck toelacht, op
di fare debemus , &
fera&pifcis fpe aliqud obleclante de- ons hoede te zijn: op dat wy met het bcdriegclijck lock-
eipitur : manera i[la fort itnx 'rcputamus : Infid'ue funt. aes, gelijck een domme vifch,nict weghgemekt en wer-
Pet. Armil. hb. 8. den.
F.ffitfam fepe latitiam trifes fcf adverfe res excipiunt. F"?or al u faken -wel bejint :
Ovidius. 4. Pont. 3. Warneer ufihip fcylt voor de wint
Th quaqtte fae timeas , (jf, qwe tibi l*ta videntur, Want die in'tgypen eens mifdoet,
Dam loqueris, fieri trijlia poffe ptila. Verliefi wellichflijck lijf en goet.

Voor kleyn genucht , groot gefucht. 1 Johan. x.

Mundus tranfit, &
concupifcentia ejns.
EYDat hy fiet eens, vrïenden,h"et,watmagt'tden gild-os baten
een rofenhoet mag dragen achter ilraten? TAure quid eximiis te cornua nexa corollh ?
Al wort hy fchoon Quidve juvant agili tympana pulfa mantt?
voor een korte wijl,
gertreclt, 't is
Eylaes van achter volght de {lager met de bijl. Mox lanius rigidd feriet tibi co/la fecuri,

Hoe dom is menigh menfeh! fy rafen, fpclen, woelen, Parvaqtte perpetita gaudia nefïe lues.

En van dat komen (al en is'er geen gevoelenj guidrofa, quid Utuitibi: quidnam, homo, blanda libidv
Predertt ? £5? vafto qnidquid in orbe plaat.
Maar hoort een nutte les voor alle vuyl bejagh
Peyrt ftaegh op uw' vertreck,of acn den jongrtendag. Heu! levis &
brevis eft mundi , -vel fumma, uoluptas^
Et premit emeritum mors fne morte jecur.

*De court plaijïr, long refetitir.

Ue
Q au pauvre bceuf qu'on des fleurs l'envimnnc,
fert
Puis qu'im fanglant bouchcr de fi pres le talonne?
Qu'attens tu cccur charnel des voluptez confort?
Hclas de la ne vient qu'uii' immortelle mort.
!

POST GAUDIA LUCTUS.

ORbis tenavum homini tanquam theatrum f/,
que ibi noflrüm fcen* fervit , comicambic, tragieamille
unufquif
DE wcrelt {feyt'er een) is aen den menfche als een too-
necl, ieder een Jieeft daer, als fijn rolle, te fpelcn,
perfonam fajlinet ; Comicam certè <vir bonus; quocNmqne enim den eencn, in een bly-eyndigh fpel , Hen anderen, in een
ille exordia ailttm tncipit, lepido uiique ac feflivo fne vitafa- treur-fpel. Ee,i vroom mans levenhecftdceygenfchapvan
bulam claudit. Tragico cotburm indutus prodit bomo ne- een comedie, want hocdanigh zijn bcginlel oock wefen
quam : nee perfonam ponit , nifi cruentus : Atlas enim pof're- magh , fo maeckr hy altijt een vrolijck cynde. De god-
mus nunquarn illi alius,nift funefiusac triftis^^uoliefcumque deloofe daar-en-tegen is een recht tragcdie-fpeelder.
igitur bunc aut iflum improbum initio fatrapce perfonam fafii- Wanneer gy daeronune cenigh wcreldts k'indt, ten eer-
«ff f, ac magHtan aliquid fpirare videbis ; contine te, ac llen aenvangc, in hcerlyckheyt hooge fiet uytmunten
fuf- :
pende paulijpei judicium , dam tragico boatu fcena daudalur. fchorrt ti oordeel een weinig op , en let op het cynde
:
Finis diftingitit fabulam. Quis bovem nittdum in pratis luxu- noyt en hïelt'er treurfpel op, allcenlyk met een uytko-
riantem dam videt , fecurim non cogitat ? quis taurum fub mensde eygenfehap van dc meert gelegen
fpelcn is in het
jttgo gementem dnm confpicit, macello baud definatum non befluyt, let daarom wel op het laetfte: op 't fchcyden
conchtdit ? concludamits i$ nos, ïrnpiorumque felicitate nihil van de marekt (feydt ons fpreeckwoordt) ken: men de
infelicius effe fiatuamus , nee enim ttiiquam principia impiorum koopluyden. Wie fict'er een vetten os in een wel-be-
tam invidenda , qudm exitus deplorandus; nunquarn piorrm graefde weyde, die niet en denckt datfc teghens de by-
primipium tam trife, qudm finis eft placidus. lc opwart? Wie fiet'cr daerentcgens een beert fuchten
Auguil. in Matth. 27. Si bakens faphntiam Salomonis, onder het jock , die niet en merkt , dat 't felvc niet en is
pulchritudinem Abfolonis , fortitudinem Sampfonis, lon- voor het vlecfchhuys? Lact ons dan bciliiytcn,en (egcen
g-evitatem Enoch, diz-itias Criefi, felicitatem 'Oflaviani-, datter niet ellendiger en is, als bet gclnck vande godae-
quid profunt bisc , cum tandem datur caro vermibus , Ö 1
loofens niet geluckigcr, als den tegenipoed der vro-
anima damonibus? men. Het beginfcl van een booswicht en wort nim-
Prnv. 7. 2i. Ellt 1'afecbit par la
'
farce de fes douccs paroles , mermeer foo feer benijt, als zijn eynde beklaegt werdt.
Ö" l a enduit par les mignardifes de
fes lévres. De beginfelcn van dc Godtialigen zijn nimmermeer lbo
II s'en va apres elk incontinent commt le bceuf s"en vet a la verdrictigh en bcfwacrlijck , als haer einde is (acht en
lieffehjck.
 4° DUM TRAHIMUS, TRAHIMUK.
X X.

Slll-ftaen beiveegbt. 2>e treeier wordt getogen.

MYnlief entrektmy niet, noch word ick weggetogen;

lek treek al wat ick mach , en fy blijft onbewogen DE rots die voor u (bet u 't
richdhocr v;in het lev en,
Is als cen vallc pcyl, by God t ons
voor-.-c!chreven
Sy (tact gelijck ccn rots, hoewel ick dapper woel Matroos, die met geweft, en na fijn
eygen wenlch,
lek ben gewcldigh heet, en fy te bijller koel: Dckuppetrcckcndcrt, dat h de domm? menft-I,
Sict hoe my Rolcmont hacr jonlte feller wcygert, Ons noot-dwang llaet gelet, wie kanfe doch bewegen'
Hoe my dit grilligh hert ïn meerder lullen iteygert} Wat Inertelt cenigh tncnfch? wat hccft'cr icmanr
O wat een wonder kracht heeft ooek het ifille Itaen! Wel voeght u die wel eer in delen u vergreepr
tegen?
Sy die hacr niet en roert , doet my te fncldcr gacn. D.cgaenwil, wortgeleyt, die niet en wil, gclleept.

Dum trahimus, trahimur.

Adtrahens , abflrahor.

H/Etjpttemqite
dom'tna medio furgit qua: ex aquore
eft ,
vides parv£ navita
, rupes
SIt fatalis apex, fcopulus quem confpkis, hofpes.
, puppis ego:
, t-ft» tibi, parv£ navita puppis , homo:
Dnmtralm te, mcavita, trahor , tu tracla qmefcis , Jfpicts, ut va/lam convellat immimcio
Non trabis * tpj'e fequor : te trabo,*PbyIli, manes. cautem,
Jnque levem jatagat ducere faxa ratem?
Nilagt's, aft ego totus agor : nihil ipfa movtris lila fuo ftant fixa loco
, nee tracla fequuniur
,
7»taJed interei tu taihi corda moves. <gui trahit, intereh
fe videt ipfe trahï.
Me mjert/m.' ad dominam veniem traclufque trahenfque Fata reluilantes rapiunt, dmuntqiie
Jleemagis, hm! cupio quo magis illa negat. fequentes-,
Cedere qui non vult fponte caaclus
abit.

Ton non mouvoir , mouvoir me faicJ.

A malheur & en combrier,
Patience eft le vray boucher.
talèhct'cfmoirvoir, mais voicy, que i'admire,
JE
Tu ne te bouges
pOurquoy ta foiblc main tirer cc rocq s'avanrc
Lc
pas,
rocq de ton cfprit,
il cll tiré
madame,
qui tire.'
A ,V " t0y
i toUt lc
' "*»
dcD
mouvoir, cllancc' È
ta ngcur r
>r, tonfataldeflinaprcns,
Sara SYtmottVoil CD rien mc laict branïïcr 1c cccur. hommc, encelicq,'
Lequel, tirer fi veux , toy mefme auras lc chocq.
Ovid. Amor. Eleg. 19.
Si nnnquam Danaen habuifet ahenea
turrh *
Non ejfet Danae de Jove fada parens.

Dan. Heynf.

S**W t*m ptgim fatiltm exorare puellam.

D,jfictt,s meniem ca-pit habere meam.

Tuquoqueveldifer, z-el ne conecde

, quod opti
* nolis eft, pettntis erts.

A D TR A«
 , :

ADTRAHENS,- ABSTRAHOR.
Ljf priere htqueïïf Epitléte naris commande toufiours ai-air
mention le fteur du Vair au
HEt gebedt dat Epiétetus ons beveelt
mont
den
hebben verhaelt by de heer Prèfidcnr du
te
altijd in

a la bauche (de laquelle faitl ,

Mamcl tFEpicl) me fembk plus haute que d'un Pbilofopbe: Vair, dunckt my vry al wat hooger tc gaen als de Ieeic
van de Hcydenfchc wijsgicrigen :

Mon Dicu condtidTc moy, par la voye ordonnéc, Leyt my door dijn beftemde bacn
Jc fuivray volontiers, de peur qu'un fort Hen Mijn Godt, foo fal ick willig}} gaen
Ne m'entraine mcfchant, oü en hommc de bien Daer ick, gelijek een eerlijek man,
Jc pourrois arriver, fuivanr la deftinéc,
Naer u befebieking komen kan
calciirones fc? refraclarii eqtli bat
Of anders werd' ick, als een -wicht,
Otiid lutlcmur hornuli ?
Gejleept na mijn befebeyden plicht.
confequuntur , ut verbera etiam alïqaot excipiant, nee excu-
tiant tarnen jugum hom'tnum enim in rebus geren-
, ai! ilie ; Wat worftclen wy dwergen hier tegen? Een aertèlend
dis fentias non minus fatum , quam
cakulos jluviorum limus en achteruytfiaende paerdr. doet met lijn ftcrekheyt geen
obruit (Paufan. in Menip.) nee enim conftlio prudentie nee ander voordeel, als dat'et fijn lijf vol Hagen krijght, en
remedio fagact diviiue providentie fatalis difpofttio fubverti moet niet te min het gareel 'dragen , en den plocgh voort
poteft, clamat vel ipfe Apulejus. Optimum igitur eft pati trecken. De raed en't beiluyt der menfehen weidt van de
(inculcat Seneea) quod cmendare non paffis , Deum (quo ö befchickinge Godcs immers foo lichtelijck bcloopen en
auflore omnia eveniunt) fine mummie comitari. Malus ille geheelijck bedcckt, als de keyen acn denoever liggende,
villes qui Imperatoren fiium gemcus feqiütur-, nihil autem ita door het opgeworpen Hijck ofte amdrvan de overlopende
plagas coèrcct , ut patientia. rivicreïieyt l'aulan. Gods eeuwige voorfïcnigheyt enkan
noch door wijlen raedt, noch kloeck verftant van'smen-
Scncc.T7./w agimnf, eedite fatïs : fchen vernuft cenigfins verhindert werden, fcyt felfs den
Oed. J^Non follicita poffunt curj; goddcloofen Apulcjus. 'tls dan beft geduldelijck tever-

Mtttare rati ftsderafufi, dragen'rgene men noch beletten, noch verfetten kan :

Quidquid patimiir mariale genus 't Is belt Godt, door wiens macht alles beleydt werï, fon-

Ojtidquid facimus'
Scnec. Ncceffitatis non aliud effugium
ipfa cogït.
, venit ex alte. der tcgen-knorren ofte morren in te volgen. Ten is geen
rcchtfchapcn landsknecht , die met onwilligheyt en al
eft, quhm veile qttod fuchtende fijn veltoverftc navolgt. Daer en is niet dat
,
plagen en flagen meer verfacht, als lijdtfaemheyt.

Pfalm. 18.3. Aft. 17.17.

Quodmovet, quiefcit.
Godt den onbeweegden rotsfteen-, beweegt het al.

na weerde konnen fpveken PUlvis ü* umbra fumus, defcribere «urnen Olympi

WieNadien
fou van Godes
wy der nacht en het in
aert
fteken? in dtiyrter No» opis eft noftre; pulvis 13 umbra fumus.
Wat menfche kander Gen een wefen fonder ent Pacc tud liceat tarnen , O Deus optime, de te
Die-noch geen kleync mier in eenigh deel en kent ? Paueula vel bl<cfo promere verba fono.
Maer dcfen onverlet, ó God, oneyndigh wefen, Tu Ritpes qui aniüa trabis; qui cuntla gubernas,
Lact van u flechts een woort hier op der aerden lefen; Eji tarnen interea , te penes alta quies.
Sict wat een wonder dingh hy, die den hemel drijft,!
Nul/a fubit te cura, Pater, tarnen omnia curas ,

Die is 't, die ongemoeyt , en onverandcit blijft. jlftra folumque moves, nee tibi motus ineft.

17. Toute bonne donatiou totit don parfait eft d'enbaut , defcendant du Tere des lamieres ,
Jaq- .

par devers leqttel il n'y a po'mt de vartation ny iïombrage de changement.

tout 1'univers de cefte grande rochc Tantoft dons, tantoft fa foudre fon couroux; &
V Oicy !
fes

Attiré fans titer quand Dieu fur nous decoche

: Le tout mouvant eft coy, le puniflant eit doux.

QUÖD MOVÈT, QUIËSCIT.

NOfnè infiniium, aternum, acineffabile numen (ex qno , HOe foudenwydat oneyndigh eeuwigh,onu>'trprecckelijck
,

welen Godcs, uyt het welcke door het wdeke en in het

perquod, &
in qua omnia, a quo Juni omnes caufie can-
wclckealledingeniijn,van 't
,

wdeke de beginfelen aller beginfe-

,

farnm) definiamus aut defcribamus? nafne hornuli futiles, ac Icn afdalen, boe,fegge ick, tonden wy den aert encygenfehap
nibili, qui necdum eulkis aut pulicis corpufculum, fat is per- van 't felve te recht bclchrijven > Wy
arme aert wormen, die
fpeximus .'
abfit,abfit. Deus religinne tantum intelligendus , nauwelijks noch de cygenfehap van een nietige mngge ofte
verö perfequendus non eft ; fed vloo recht onderlicht hebben f Godt is door nedengheyt re
, fenfu
pietate profitendus eft
verftaen, door Godtsdieniiigheyt te belijden , niet met onfe
adorandus , ait Hilar. Interea tarnen, ore vencrabttndo ac
linnen op te volgen, maer aen te bidden feydt den oudtvader ,

hmnilï, de Deo fas eft proloquiea, qu£ ipfe defefe, in libris Hilarius. OndertuiTehen nochtans is'ct niet ongeoorloft, met
myfticis, memerite prodidit. Nee brevins quidquam aut nti- eerbiedigen en nederigen monde van Gode te uyten, het gene
rabilius ex immenfo ifto oceano facile depromat aliquis , hoe hy felfs van hem door lijnen Geelt heeft laten gemygen.Waec
etogio , Deum immobilcm effe , omnia tarnen movere * Deum van ditkortelijck, doch grondeliick, kan gcfeydt werden. Dat
Deum inconcuffum hy alle dingen beroert, felfc onberoerlijck dat hy" alle dingen :

femrumcfje, omnia tarnen curare \ effe,

beforght, felfs buyten forge dat hy alle dingen beven doet,
:

omnia tarnen quatere. Plura quid addam? quidquid in Deo felfs gcenfins bewceght ïijnde: om kort te lpreeften, al wat
eft, Deus eft, inquit Hilar. Melius ergo Deum ex operibus in Gode is, dat is Godt, en Goddclijck, fcyt een Outvader.
eognofecs, &, ut folem non dire&o , ait Hermes , fed inaquis Het Goddclijck wefen dan is beft te kennen uyt lijn wereken,
intuemur, fte Deum in operibus. Eo ft quisfe modo ad Deum en gelijek wy de fonne niet regelrecht, maer in het water aen-
Deum fien en konnen, alfoo mede Godt niet als in iync wereken,
attollat, ilicö bumiliabitur nee enimfieri potefi ut quis Go-
feydt Hermes. Yemant dan in voegen als voren üch tot
3
, ,

eogitare, &eodem tempore elato animo effe pojftt. buyten twijieltcn hoogitcn vernederen,
Pfalm. 105. Buch.
de verheffende,
want wie en Cmde
fal iich
ilch fclven niet verachten , 1 onder fich
"
Ille ftammantis fttper alta cteli nederfygen, als hy op Godt maer denckt ?

Culmiiia immotum folium locavit

Herm. Pccmand. cap. 1 1.
.Etfuo nutu facilè univerfum
Temperat orbem.
Vid. Auguft. Mcditat. cap. zp. O Mne motum non
'id qttod movet ,
in moto
quiefcit.
movetnr, fed in qaiefcente 3
 REPERIRE..PERIRE EST,
XXI.

V Vlucht , krijget lucht. Een of en mondt, tcont's herten grondt.

ELs in haer ecrfte jeitgt quam veel hacr Minne vragen

Wacr dat hacr maeghdom \vasj ja woud'et Ritfaert UW*
Dies
doosje, foete maegt , was luftig acn te fchouwen,
heeft meelt al het volck het oogh daer op ge-
klagen houwen
Indien men 't hacr verfwecg ten leften fprack de iMin
: Om 't innigh moy te fien ; macr als het open ginck,
Kint houdt dit doosjen toe, hier is de maeghdom in; Doen was de gantfche fchat niet anders als een vind;.
(In 'tkiftien fat een vinck) de Min is nau venogen, Fop hadde,doen hyfweeg,een grooten naem verworven
3
Dc doos is opgedaen , de vogel uytgevlogen Macr als fijn flahbe ging doen was'ct al verkorven :

Ach maeghdom, teer gewas, dat ons fo licht ontglijt!

! Wie niet te wijs en is, en niet wil 1'chijneu geck,
Met foecken raeckt'et wech, met vinden is' et quijt. Die fpreke niet te veel, foo heelt hy fijn gebreck.

Inveniendo , amittitur. Silendo ftolidus fapienti par dl.

VTrgineum dum laudat ahmna,

Cajeta deeus
fhpmtsi ubifit, Lydia nofiè cupit,
HAe^Regalefqiic
dum claufafuity fubpyxide mira latere
tcgi quifque putavit opes ;
Dum, mage fufpeftum at confulat Ma, itretur-t Mox, ut apertafuit, fpeclacula ludicra vulgo
Exiguam nutrix pyxide daudit avcm : Prxbet, £•? è capsd Uta votavit avis.
lleccape, virginitas laiet bic, ait; erna repente, Dum filait tua lingua ,
-virumte, Bajfe, putavi :
Ut ftetitin tbalamo fola paella, palet. Teflatur putrum te fine mente Jbaus.
Vix bene legmen biat, •volat irreiocaèilis ales, <%itifoquitur, populo fe pr*buit ille videndum
Hei mibi virginitas , dam reperitur , abit. Felfatuus, p-effo dum filet are, fiapit.

Trouver , eft ferdre. Sans langage , le fol ejl fage.

LOrs quant 1'oifcau eaché te donna

Dc curiofité vouloit ofter 1c vice
ta nourice,
TOut femble bel & bon, quant cefte boite eft clofc
Mais quant un malotru ouverte la propofc,
Hors ton efprit Margot jamais i'cavoir convicne Le jeu
:
eft tout gafté , le monde voit que c'eft;
A fille tout cela, qu'a rille n'appartient. Pour fage on tient le fol , long temps qu'il lë taift.
li

Ambrof dc Virg.

iLaude vas lm, ne ungnentum ejfiuat, claude virgimtatem vere-

jumdid laquendi, & abfiinentia.
TEneraresinfaminhpudicithep; fjf, quafi flos puhbtrrimus, eitb'
adltvem marcefcit auram, lezique flatu corrumpitur , maxime ub>
*tas coajintit ad vitium.
Annam. Robert. lib. 2. Rei Iud. cap. 12.
$*pt expiora>uio,an , G? «bi virginitas
fit , vïriinitai amijfa tfi.
 : : , , ,

SILENDO STOLIDUS SAPIENTI P AR EST. 43

MUltis ftttUnm videtur bene loqiti , prudentioribus VEci achten ccn grootc fake wel te konncn fpre-
't

gppofitè tatert, §uoties enim , extra notam fimula- ken : houden meer van wel te kon-
wijfe luyden
tionis , aut ignorantie , tacere fas ejl , fdentium , non lo- nen Iwijgen ,
ja oordeclen dat foo
menigmaal iemant
euacitatem , bü'»:,::nt corcLmm md'uare , cordat't judicant fwijgen mag , buyten verdachtheyt van onwetenheyt
nee quanta qitis-, fid qualia loquatur j mc verborum molem^ ofte gcveynllhcyt , dat liet iwijgen , cn niet het [pre-
JèH pondus attendendum ejfe. Ut moncta Ma optlma efl , ken , een waerteyeken is van ccn rechtfmnigh verfhtnt.
q u<e prttii piurimum babet in parva mok , fic fermo qui , Niet hoe vele , maer hoedanige reden dat iemant voort-
fenj'us , ait prudens vir ; & conftdenter addit : Quid vi- brenght, niet dc menigte, macr het gewichte dcrwoor-
fuius firn , nefiio , fed verbofos valdè £g* una fapientes non- den , is bedenckelijck ; En gelijck dat voor' hec beltc
dunt Vtdi , tor fattti (
inquit Salom. ) erttSat Jlultitiam. geit wert gehouden , 't.wclek in weynigb iïofTc , groo-
Aut nihil igitur , aut aecuratè hquendum ; ne lingua qua.1 te waarde vervat : lbo moeten oock de redenen , die
,

in bumido ae lubrico ejl ,

(
ut antiqui dicebant ) alibi titit- weynigh woorden , en veel lïns in hebben , hoogfi
bet , aut macillet ; nee enim turpe adeb pede , quam meute geacht werden. Iele weet niet , feyt'cr ccn gelcert man,
lah! , ait Stobic-its. Cencludo , cum Maximo , filentium & wat ick noch ficn fal , maer tot noch toe en hebbc icfc
optimum atque tutiffimum rerum adminijirandarum vimulum noyt vcelfprekende menfehen wijs gevonden. 'tSchijnt
fjfe-, definio. itout gcfeyttc zijn , doch Salomon felfs is al mede van
Martialis Cum te non noffem, dom'mim regemque
: vocavi: dat gevoelen ivaer veel woorden zijn , feyt hy , daer
:

Cum bene te novi , jam mihi Prifetis erts. Imrtmen den fatten. Gelijck het metael door zijn'klanck,
foo wort den mcnlchc door zijn reden onderlcheyden ;
Eralïn. in Apopht.
feyt Qyintihamis. Het is daerom oorboir , ofte gec-
Eft aliqtta fapicnïue pars filentio Jlultitiam legere.
, nc ottc welvoegende redenen voort te brengen; op dat
Alcint. ex Graico de tonge , die in het nattcgladde haer woonplaetfe heeft
G>uum tacet , baud quidquam dijfert fapientibus amens , (
gelijck dc Ouden lèydcn ) niet ergens in cn glibbere :

Stitltit'te ejl index lïnguaque voxque fine. want ten wort niet foo quaet gehouden metten voeten
E?\o premat labium ,
digitoque filentia fignet , als mette tonge te ftruykelen.

Et fefe Pbarinm vertat in llarpocratem.

/// wetenfehap , matigbeyt. Idem Emblema , alio fenfu.

HEt was
Dat ccn
u aengefcyt, cn dier
'gh diep gchcym
genocgh bevolen,
hier binnen was verholen,
C/Ircere uil opus ejl
Sponte fuafugset
captam pepulijfe "jolucrem,
tu modo pande fores-,
,

Maer ghy cn rufte niet, ö al te loflen maeght, Pandè fores cave<e, mox y qua data porta, nolabit-t
Totdatghy 'tal te mael,tot uwer lchande,lacght. Inqtte fuum fugiet hbcra fat'ta nemtts.
Laet daer des Heeren arek, des Hemels diepe faken Corporis ttngufto mens entbca elaud'ttur antro 9
En Ihien u niet te iïcn, cn minder acn tc raken; Mors libertatcrn reddere fola potefl :
Niet foecken is hier bcit, niet weten hier verkicfr, Mens age , pone metus ; nee enm niji vincula rumpït
Die foeckt, cn vint'et niet, of die het vint , verheft. Abrumpit quotks de tribus una colum.

Tegenda non detegenda. ^Anders , op het fehe beeli.

FIda tibi
Dixerat
nutrix hac pixide faera latere
, ti? fat is boe debuit ejfe tibi;
TEn van geenen noot een vogel uyt
is

Hy wil oock even

dryven,
nutte blyvcnj
felfs niet in fijn
te

£>uirl traelare manu , quid cernere , virgt, requirity Want als hy maer en fict het open van de lucht
!$>u<£que tenerc manu^ quxque videre nefas? Soo fpringt hy veerdigh op, en geeft hem totte vlucht.
Sa^ra Dei reverenter babe; quid ftcdcris aream Het Lcnaem is dc koy, die houdt dc ziel gevangen,

Tangis? iê, eobibe jlulta puella manus. De doot die maccktfe los , die maccktfc vryc gangen >
Jn mttltis nefcire juvatj fcivijfc nocebit, Wacrom,óChriiten hcrt,wacrom doch hier gevreefl?
Sape perire fait , quod reperire vocaal. Al velt dc doot het lijf, fy macckt een vryen geelt.

Jof. Scaliger : Nefeire veile quod magijler opiimus docere

Ecclef, 3. 11. Tu nas que faire de voir de tes non vult , eradita infeitia tfi.
yeux tes chofès fècrêtes. Bafil. Animi morbus ejl , male fj? fuperjlue de Deo qu.erere.
Hilar. de Trin. Deus religione inteltigendus ejl , pietate pro-
fitendus ejl ,fenfu vtrö per fequendus non ejl ,fed adorandus.

O Nc
Ucl curieux dcfïr ton pauvre cfprït incite,
Pour voir cc que ne dois? trouvant en feras quke,
funde les feercts, ains mets au cicl ton cceur:
Dcut. lp. iji. Les
nojlre Dieu : mais
ebofes eacbées apartiennent
les ebojes rcvele'es font
a V Eternel
pour nous nos &
Ne towche de la main a 1'arche du Seigneur. enfaus.

L M D I T
 L .E D I T I N K P T O S.

X X I t.

V Is quaet voor die 't mis-vaet

,

'tls kunft te leven.

V Is goet voor die V wel doet.
,

DEVan Pieterman is nut voor fpijl te zijn

die fijn vreemden aert en looie rancken weten ;
gegeten Slet hoe de wcrelt gnet, daer twee gefellen vitten
Heeft dickrnac! een liet nut, en d'andermoet'etiniflèn
Macr die hiér onbewuir of onervaren zijn Eenlacht'cr in de vuyft , gantfefc blijde metten vang
Vervallen in gcracs, door onverwachte pijn End'andcr ichreyt'er om , en jammert uren langj
Ghy lult dacrom den vifch van defen hooren prijfen, Daer is een feller greep om dit en gint te raken,
Ghy tuk om defen vifeh een ander hooren grijferii- Niet ieder is bequacm tot alderhandc (akenj
fc.y iïet!uyt een geval lacht d'ecn, en d'andcr fchrcyt: Wat defen heeft verrijekt, heeft geenen uvtgeput,
De Min is Pieccr-man , daer is'ct al gcfeyt. 't Was ieder even na , maer gccnfins even ïiut.

Laidit ineptos. Non omnibus, omnia.

EXtrabitur nnjlro mirabiüs fqnore pi/c/s t Pyfftitur ille ciho , depajeitur ijle veneno
{ £Jf"£e p'jcator t i' t'b' dotla manus : ) Inque pari causd qued gemat alter habet.
Qucm ji feilt- rudi quis fangcre fujlinet auftt , Mes eadem quare juvet hunc^ eur tarqueat illum
lik venenata cufpide Lr[ns~, abit: §u*ritisi in causd ejl teva, vel apta mams:
Qtii cnutè renet bim dail.it/iie evijcerat arte t jlpia manus jejhs dj? trijlici -jcrt'tt in uj'us y
Mox impunc coquo tradere monjlra potejl -,
Ipfa vel everlit gaudia lava manus.
J Ih qiiod edat , qitod Ledat habet cotitrarius alter , Artiii opus vita ejl , non omnibus umnia quadranl;
<j>uid muilis opus ejl ? hoe in amore valtt. Ghiod nt/cct buit) HU cumrmda jrpe tulit.

'Deux mendians a un huif-,

JJadroiB ria mal.
L'un a le blancq , l'mttre & le bis.

qui Va vivc prend, &

CI1Apprefte, quant vcut,
quil feut, la touche;
(rit

viandc pour la bouchc;

T\£ux
l_^Et
l(JUC, "-' nt un poiffi», dont Vim cit mis en rage,
il 1'autre eitant joty, s'en rit de bon courage.
La mal adruict niain produira 1'enragcr, Tout n'cit pas proprc a tons: dontl'un faict ibnprofit,
Dy, n'efr cc pas l'amour dont tu parler? :
Un aütre pert lés biens, Sc creVe de defpit.

Ovidius i. Amand.

Arte eitie remoqut rates veloque reguniur^

Arte levvs atrrus> arte regendus amor.

Vegct. üb. j. in Pnef.

£>uï fecundos optut eventus

, dimkel aue , non cafu.

Apul. ex Afran.

Amabit fapiens^ ittpitnt cateri.

 :

NON OMNIBUS, OMNI A.

4f
NEc cUvMi
moderctur non
fatis , nee fatis
fatis cytbara
eft franttm , nifi
nifi qui fcitè
adfit qui arte
moduktur ,
NOch het roer aen het febip , loc h den tooni aen het
,

, , peert baten ict,ioodcr niemant en is dicfe

\v"el beitic-
emnia non paritcr rerum funt omnibus apta. Egregii, ut ca- re. Luytcncythcrzijnvcrgecis,fonder goede meefterdie
tera,Jrift. tantum, inquït , ad unumquemque 'elicitas per-
f daer op fpcle. Alle dingen ftaen alle man niet
even wel ter
venit, quantum citiquc virtutis acprudentia. Prifcis morta- handt, maer ieder een trecktfooveel voordeclsuyt eenigh
Vtbus fera damno fuére , utpote identidem ab eis lafis dinck,als hy wijsheydt heeft. De wilde dieren zijn
riores etiam in fuum commodum vertere cwperunt
; pofte- ou- m
, carnibus de tyden by de onervaren mcnich.cn fchadclijck gcachtge-
vefei ,
pellibns veftiri , felle medcri. Nam quem admodum weert,midts zy
lieden t'elcken daer van gequetit wierden.
unius fc? ejufdem berba apis flor cm fequitur capra frut kern, De nakomelingen daerentcgen hebben nyt de felve groot
,
fitsradkan, bosfolium, avesfemen; ita quifque fro ingenii voordeel weten te trcckcn,als derlelvcr vleeich tot ipyfe
tnodo utilia aut futilia ex re quapiam colligit. Aqua maris gebruyekende, de vellen tot kleedinge, de galle tot ge-
inntilis eft potui, Jèd alit pifces, ac fervit navigautibus.
Ars lbntmaeckinge:wantgelijck aen een en het felve kruyt de
utentis rerum ufum diflinguit , fcf fapiens ut ait Comicus, Bye na de blocme tracht ,'de Gcyte na de Jpruy tc , het Ver-
,
fingit fortunam fibi. Longi aliter 'Penelopen Ulyfes , aliter ken na de wortels, den Osnaer het blat, de Vogel na het
Eurimacbus fpeclabat; aliter folem Pythagoras, aliter Ana- zaet;alfoo placheen iegelijck naden inval van fijn vernuft,
xagoras ; ille ut Deum , bic ut lapidcm profpettabat : virtu- uyt een en de felve fake dei] eenen nutte dingen , den ande-
tem denique ipfam non eodem modo Socrates atque Epicurus. ren niet dan bcufllingen te trecken. Een purperen kleet
Socrates quidem tanquam beatitudinis Epicurus tanquam fal den menfehen verheugen en
, tot vreuchde verwecken,
voluptatis amator jèquebatur. Jguid tandem ? Peregrine- en den Stier doen woeden. Hetzec-watcr en dcught niet
mfirutapcs, non ut aranca , &?, qiiod in quaque re commo- tot dranck , is evenwel bequaem tot vifTcherye en de
di id exccrpamus,
cft , fchipvaert. De konfte des gebruyckei-s ondericheyt de
dingen, en een vernuftigh menfche kan fijn eygen géluck
Theodoretus (meden. De deugt felfsen werdt niet op ecne wyieby So-
crates enby Epicurus betracht; want den eenen volgt defe
NEqne enfis cadium cattfa efl , fed is , qui enfe maïè ufus om der gclukfalicheyt,den anderen om der welluil wille.
eft ,
ncque divitia fj? paupertas aliaque vit* profperi- Voor befluyt,lact ons handelen en wandelen alsByen,cn
,
tates t& adverfitates reprehcndi & accufari mcrmtur, fed qui niet als Spinnen, op dat wy uyt alle dingen het belle ver-
unoquoque corum prater leges utuntur. kielen.

2 Corinth. i. 16. 'Den defe een reuck des doots ter
doot : En den genen een reuck des levens ten leven.
DAer wort een feker vifch hier uyt de zee getogen,
Daer, by een handig menfch,wort voetlêl uy t gelogen;
, Ecclef. 31. Quiquaeritlegem replebitur ab ea,&
, qui infidiofe agit , fcandalizabitur ab ea.
Plfcis idem genus buk al'menta benigna miniftrat,
Pi/cis idem genus huk eaufa doloris erit:
'

Maer
die het feldfacm dier niet recht en heeft gevat Cur aliquis pifeem pronuntiet efje malignurn ?
Die
racll gelijckecn hont, ooefc fchoon hy niet en at.
Cumnocet, baud pifcis , fed , coce^ culpatuaejl,
Sietwat misbruiken werkt. Het bocck van Godt gefchre- Saikla Dei lex eft, fert pagina fihra fal:. tem
,
Dootfomtijts die het kelt, en liet! 't is enckel leven (ven : £hio pereat, tarnen hitte leüur 'tniquus habet.
Daer 't Bietje iuyeker vmt , juyll uyt dat eygen kruyt Libet apis violas , 6? aranea libet eafdem \
Daeriuyght, de vuyle Spin vergiftigh voctfel uyt. H#c aconita trahit floribus , illa favos.

Lefol efl l 'auteur , de fin malheur-

DEuxprcncntmipoiflbn,poiflbn demefmeforte, (te: La caufc eft du malheur la mal adroité main:

Lunenfentgrandtourmcnt,&rautrebiens'enpor- Ta loy eft juftc, ÓDicu, méchant le cceur humain.

BONIS BONA, MALIS MALA.

AB ipfo conditore nihil
turpia cnim fuut
malnm
ajfctliones
aut tnrpe
inh<ercntes
, ait Hermes
generationi
:

,
VAn den Schepper enkomt nictquaets,feydtHermes,
want hetgene dat in den menfche quaedt is, zijn des
fuut terugo teri, fordes corpori ; atq/ii nee leruginem feeït fa- fells aengeboren gcncgcnthedcn , hem aenhangende
ge-
ber, nee fordes auBor produxit , nee malitiam Deus. Scriplu- lijckdcnroerthctyfer,ende vuylicheyt hetlichaem doet;
ram facram , ad ftabiliendas omnium ferè atatum bctrefes nochtans en is de fmit geen oorfaeckevan den roeft, noch
,
detorquere omnes videmus ; alqu't id non Scriptura vitio den genen die het lichuem geteelt heeftvandcvuylichcyt,
,
fed naturali bominum Ji-vc ambitione , fve p-avitate fieri noch Godt van het quadc. Dat de hcylige Schrift tot ver-
,
ratio docet. f'ultures ad male olenüa corpora prxteriüs rtcrekinge van aile ketteryen werdt tc berde gebragt, of-
,
amants ac odoriferis , feruntur ; mufete fana corpora pra- te door verdorventhcydt', ofte door cergicrigheydt der
tervolant , ad ulcera propernnt. Ita ifii , claris ac perfpkuis menfehen, leert de ervarenrheydt. De Giervogels, al wac
Scriptura locis omijfis , obfeuris ac dubiis adlwefcunt wel rleckt voorby vliegende , vallen op de ftinckcnde'en
, aut
non raro perverfa intcrprclatione dubios facere conantur. Imo bedorven lichamen. De Vliegen, gelbnde leden verlaten-
vero qtmnadmodum eadem purpura homines deleclat
, ac ad de, gaen fuygen aen fwecren en ctter-buykrn. Veel men-
gaudium provocat , tauros offendit , ac irritat ad pugnam : fehen effene en nutte ichriftuer-plactfcn van de handt
fic ex eodem loco , bic dotlrina falutaris , ille fchifmatis ac llaende, nemen gencuchte vremdc befluyten teimeden,
fecle occafwncm fiepc arripnit. Unde hoe ? verbo dkam : uyteenige twijfelachtige duyftcre redenen. Ja gelijckecn
Deusbonus, Scripturafantta, homo perverfus. en h;t lelve purperen kleedt den Menfche vèrvroli'ckt, de
Prov. 8. Stieren vergramt en doet rafen; op gclijcke wijle lal den
y^fti funt omnes fermones mei , non eft hl iis pravum quid, eenen fomwijlen Godtfaligc leerltuckcn , een anderen

Ai
*> ncque perverfum

mentibus ftientiam.
; tecli funt intclligentibus

Ceux quiperiffent
ams a naris
Corinth.
aqui inve-

i. 18.
, la parole de la eroix leur eft folie ,
qui oblenons falut , elk eft la vertilde Dku.
& fchadelijcke ketterijen , uyt een en de felve plaetfe trec-
ken. AYat is hier de redcnVan? in 't korte; Godt isgoedt,
de Schrift is heyligh , m-,ter de menfeh is verkeert.
Alsquaet, uytgoedt, ons wedervaert ,
Dat komt uyt ons verdorven aert.
F j TAN-
 TANGOR, NON FRANGOR AB U N D I S.

XXIII.

/Jlle aetijprekers , geen her te-brekers. Ekk fijn goetjen.

GHv geducrigh Oyt, ghv
rijt

Gbykcant, 6 Rofcmom,
zijt in alle feeften,
"by alle blijde geclten,
MEn
Du midden
ouden vont in tijt, en even noch, rivieren
inde 7,ee en door de baren fwicren,
En dnën onverlet lbo olijfje datje wacrt, Uoch ichoon hacr Ioete faoooi tot in het
foute ichiet
En houdt den eerden ftant van uwen koelen aert. by vloeyen nevens een,
doeli efter mengen niet
Nu immers waer (het ichenen cerüjts droonien)
is'et S,ct dus houdt nu het volk (men mocfet
houwen noemen,
Dat midden in dc zee zijn even foete llroomcn, Want ,cdcr houdt i.jn goet, w,e kan van liefde roemen,
En Wijven onvermengr. Siet wat een vreemt vcribtnt.' paer emant 1 ichoonhytrom, ,jn goet bcw
1
f
aert alleen
Ghy blijft als killigh ys te midden in den brant. tfyvanbyfondergoct, als t lichacm is
gemeen.
Tangor, non frangor ab undis. Corpora communia, fed non pecunia.

PHylli Dioturis circimdaris unditfae turmis,

PErlatiees, Neptune, tuos diffmditur amis ,
Et Venm in vtnas non vcnit iilla tuas Lui remanel totus q,ti (uit ante eolor :
, ,
Mille frori calidis hnpknt tUi't ejiiejlibus aum t Mtxta nee unda mari. mare nee mifeetnr in U »J;
Tu
Sii
tarnen 'tn mcdiïs ignibus, igne carts.
manel £5" Jluvio, Heet aquota vetpa pererrct,
Fluminis, & propriu* r wmt
* Um ?
l"kia fadeT
£>uifuit ante eoior t qttifiiit ante fapor. ^ulrfJT^" '
'

l'iifluvii miranda y mete vis mira paella, Corpora funt nobis communia 'lege jugali,
In cireumftifo muts ttterqtie mari cft. Cummihitededtris, atrtua, Pbylli, negas?

'Peirler de bottche , au cwur tie touche. Chaatn fin cas apart-

LEEt fknvc, que tu vois,

non obfhnt ccla
, , I
cn haute mcr
'
fe
mcurc oducc.
pou(Te>
T w^ 0 ??» qiIC w Vüis >
bicn F«r Ia mcr fe roule,
JL,.Ma,sloneau, oy potflbn, hors de fon
Pourmioy t'cltonncs tu? ma dame pta autuit, Lors quant les mantz ont mis
fein DCCOuk
Mardumt jw-my leurs biens apart
feu cll froidc non
le , obirant, Uu elt
>
tu tü 'o\c amour, ou eft ton feu fit dard'

Kxc tarnen funt dc raro conti ngratibus, ut

bene Hieron. hb.
J.
epitt r

Qm Vjs
dtffOH Jmma
Rtgi, BéhUf/m ad.pmt
pallium m n ttmi, ?
ftpyhj
„ut, ,
tJI?
Ut',Ir „
, af „„
„l„l,,u,„,
M r

Et BLmard. in quod. Scrm.

"f'!" in dJtlitiis,
P,2'i"""
. W'lrihput,
. ...
''T'
tiéliku in liet MMNtlu.
%»•
himili '" <W«, «te ft mm. 'mrim ft

COR-
 . ! ; , ,

CORPORA COMMÜNIA, SED NON PECUNIA. 47

Q"Uid
nnm &
hoe rei efi .' Fluv'inm per medium mar'ts labi in Jfr
,
vehtt in amplexus can't ifiius patr'ts rucre , ö*
DE onderfocckers der nature hebben voor
vreemdighcydt aengemerekt fekcre
een erootc
rivicre midden
Jnam nibi/ominus /indam, colorem, pi/ces fibi fervare ! Mon- door de zee vlietende, ionder nochtans hacr
vifch en wa-
ftrttM boe a/iquis in mari, aliud nos in terra miremur. Pa- ter mette zee gemeen te maecken. 't Is (mijns
oordeels)
trum mftrorum £V0 , cum adhtic exfiaretit veteris vefligia immers foo feltiaeni , datmen hedendaeghs , in t '
nuken '

retfi, uua ferè erat & fivtplex matrimonii ineundiratio , ;// van houwclijcken, gemeynfehap van lichamen
volkome-
ftmul cum ipjis nitptiis omnium bonortm focietas inter conjuges hjck enfonder tegentpreken toeket , gemeynfehap
van
contraita videretur. Nttnc verb mutata tempora ; mutati adeo goederen daerentegen gantfeh verwerpt. Is 't niet groote
ttna hominum mores , ut conjugii facrum in commercium ab- dwaesheyt een tcere maget, u eygen vlcefch en bloct,in
iijfe i res maucipd fatla videatur ; quotqtte hodie matri- den fchoot van defen of genen onbefiiyfden jongdinck
movia, tetidcn Jord.-d.e ferè paëiiows, de boni's in communio- flcchtelijck been te leggen, om naüjn wel-gevallen met
wm non conferendis, interveniant Quid dicam ? ftultè pa- . de felve om te mogen fpringen, een hant vol geks daer-
rentes filiam in matrimoniuni collocant ei , cui dolem dijfi- entegen, of foo wat eerde kluyten in dier voegen vaft te
dunt. Sttdtè muiier marito ejufmodi fe dat , cui Jita negat. maken, dat hy daernict aen en kan? Is 'tnietdulligheyt
Ut hnmida mifientnr omnibus partibus , fic inter
conjuges ni- fijn dochter te betrouwen aen iemant, die men het
hou-
hii feparatum , nihil fingidare t- non corpus., non bona , nee welijcx-goet niet betrouwen enderf? Sekerlijckdewecr-
cogitationes quidem, velim, dïgHeydt des Houwclijcken Stacts , werdt door dcfe
Horat. Sat. i. lib. i. vreemdigheden veel te kort gedaen want voorwaerj

M'traris, cum tu argento poji ontnia ponas, als'et wel fotide gaen , foo behoorerfMe gchoude
niet al-
Si ribi non prarfto, qutm nou merearis amorem? lecnlijck in lichamen, maer oock in goederen, ja in
ge-
Plutar. in Pincent. Matrim. ex va f. Amiot. moederen en gedachten gemeen , en in alle hare deden
Plafon efcrit que la cité ejl bienhettreufe oh en n'entend pas immers foo leer vermengt te wefen, gelijck wijn en wa-
ces mots , ccla cit mien , ccla n'cft pas micn , mais ces ter, als het onder den anderen gegoten is.
paroles la doivent bien encore plus ejlre bannies hors du ma- Waer twee geworden zijn tot een
nage. Maeckt daer gemoet en goet g

i Corinth. 7. 31. "De -jvcreit gebruyc kende , t

niet gebruyekende.
Mediis immixtus in undis.

Slet hier een verfche becck die met de foute baren ESfe ferttnt, medium qui per mare volvitur
, amnem-,
Kan Ipelen in het diep, oock fondcr eens te paren ; Is tarnen aquorei nil trabit inde falis.
Siet! hoe het water raell, fy blijft al even loet, Nos mundi pelagus , nos vaftum curr'mtts tequor,
Sy houdt haer eerften aert te midden in den vloet. Nos tenet in jaljb Doris amara firn
Het is een groote deugt met alle man te leven, Omne latus fcrit unda , furit celer tsfius arenis,
En aen het los gewoel lijn herte niet te gevens Jb! quidagat tantas rivulus inter aquas?
O die de wcrelt fchicp, en fchicp oock even my, jllme Deus , liceat nulla Jalfugine tinclis
Geeft dat in defe ziel de wcrelt niet en zy. Reddere corpus bumo 3 reddert corda tÜnf

Bien te baigne , mais fans mejlange.

A mer en ce tableau, leftcur , prens pour le monde, Avec le fleuve doux de ton efprit ChrefKen,
jEt gard toy que fon fel jamais ne le confondc Dieu donne, que chacun bien donne garde au Gen.

MEDIIS IMMIXTUS IN UNDIS.

SEmina ac plant<e , aliundè petitie , ex quatitate terra^eui EEn uythceml'che plante ofte ïaetk.Mer te lande gebragtïijn-
de,verlidl ludHaa-n eyncn aert en votght
1'eer naerhet (ïch
inferuntur , brevi frutlus producunt : animalia , in aliam ,

landt daer in fy geplant oft gcueyt wert: vreemde ge dienen

regianem tranjlata^ ad genium loei, in qua babentur , indolent
aerden rerltondt naer het yewclleciacrle^ehoudeii worden, verge-
formant : Idem nobis ferè accidit : mentem ad ver bi divini tende hei landt daer uyt fy j;ekuinen zijn. Iet fulex gebeurt den
normam indies nobifcum formamtis , èf vitte mtlioris fpem menfche fchier alle d:ige, hy oeftent fich in eenigheydt in Godes
animo concipimus , at fmiulatque in medid urbe verfari occi- woordt , maekt daer uyt rebels tot een Sichlttfijlc leven , en brengt
lijn genegentheden als onder den toom ; maer lbo hae-J hy uyt (ïjne
pimus , nbi nos res bominefque circumflrepmt , fubitb binc
innige gedachten komt, en beiiint, benetrens andere menfehen,
tumult us ac turbas baurimusj
1
negotium nobis , non nofira ö in de wcrelt te woelen terftunt Kleven handt oml wervende ge-
,

folum negotia, fed aliena eliam, faciunt. Miferosnos! abri- breecken van andere aen 't lijf, en word door de lelve ( gelijck
pimur, t3 coniagione plerumyie in fan'mus , ecquis enim door een ftiel loopende riviere ) wecligeruckt.
• Cui mens circumfltia luxu
Intachim poterit vitio fervare rigorem? Die in de flroom van wtïïufi fwemt,
Nos tarnen adnitamnr contra, &, cum bono Deo, Jlphaum, M is fijn geeft al wat getemt,
mare Sicnlum fubterlabentem fine mixiione undarum , fedu- Offcboon by op fijn zaken kt,
Ib imitcmur ; perque levttates acvanitates bujus feculi iranf- Wert van eens anders vuyl befmet.
euntes, iis ne mijceamur: At, veluti pi/cis marinus in falfis
Laet ons hier tegensernltelijck ftrijden en navolgen de rivicre
undis non falfu-s, ita nos , ne falfngincm trahamus ex boe pe- ,

Alpheus (die midden door de Skilifche ïee, ibnder fich metde

iago. Soiis radii continguut qiüdem tciram^ fed ibi funt , ««- felve te vermengen , haren loop neemi ) laet ons midden in de ydel-
de mittuntur. Utinani fic animus nobis verfetur inter buma- heden van dc werelr trachten met de. lelve niet gemeens teheb-
na, ut adbiereat interea origini [it£ , idefl, Deo! ben, en zijn gelijck verfche viifchen in foute wateren. De ftralen
Ambrof. de Virg. Difiite in boe mundo , fupra mundum van de Sonne fchijnen wel op der aerden , maer blijven geüjcke-
cfë'i etft corpus gcritis , voliiet in vobis alcs interior
wel gehecht aen het lichacm, van 't welckefy nederdalen. Wa-
re te weiifchen dat wy met de menfchclijcke dingen befigh lijnde,
Philip. 1. ij-. Jfin que vous foyez fans reprocbe fimples & ons niet dieper inlieten, ofte wy en bleven wel valt gehecht aen
enfans de Dieu , . irteprcbcnfibles , au milieu de la gentra- onfen oorfpronck , welcke is Godt. Die ons' daer toe lijn gc«
tion tourtue & perverfe. nado vetlcene
 FAO SAPIAS, ET LIEER ERIS,
xxiv.

IVaer bier verftant ,daer waer geen bant. *Der dwafen bant , is onverftant.

MOy Brcchje fpeclt de beeft

gecken
Fop het met hem WAl menigli rnenfch
is'er
Die aen ccn enckcl
in onfcn tijt te vinden
ftroo Gen plagli te laten binden.
'kEnkanffoo roept dcvcnOmijn hert niet i haer tree- Wat mciiigh menfeh die wat een ander doet
is'cr
Sy is vol encket geeft, vol alle moy getart, (ken, Houdt voer een ftalcn bant die nicmant breken moet.
Dies ben ick acn mijn lief m"t ftalc ketens vaft. Soo plagh het domme vee met ongewifle fchreden
Macr fcgh eens, lieve Fop, en hebje noyt gevonden, Oock op ccn quaden wegh ccn ander na tc treden.
ten nar, die met een ftroo was acn een pacl gebonden, Ghy, keftgelijck ccn menfeh, dat is na wijlen ract,
F.n die noch efter ilont als met ccn bocy aen *t been Doet na de reden eyfcht , niet foo de werclt gact.
Ghy zijt ( al wcctj'et niet ) VU dele gcéken een.

Fac fapias , & liber eris. O demens! ita fervus homo eft?

USque rt>gas, negat afque tibi crudelis amica t

MUltti quidem totam patrantur inepta per tirbem,
Etquid adhttc duro mens in amore gemit? Cimquepetit caufam y mos jubtt ifia, /trant
Me remorantur , ais-, formofa vinda putil<e
, Anne igitar fio/t'di net ftringat opinio vulgi?
Vinda vel bercalea non fiïüenda manu : Regula nam vitte /atlio plebis er'tt?
gen* «&, vinda coma , mibi vinda papïlU
S-'inda Stamine fiefragili, vel firamine merio virttlas
Hei mibï? quot -uinclis eorde ligatur amant. t-'ab.' fibi compedibus crura /onare putat.
Stutte ƒ>««, fluit i vel firamiue crura tenentur
, Serviles vilefque fumus : pro vinci?nur, ma
£/, mor/ar, vindum tu ui tale gerat.
fi yincimttr mi/tri^ caufaque nulla fubefi.

f^ui veut , il feut. Ce que me l'te ma folie.

, c'eft

rem jamais un
NF.N vides de paillc
avoir 'entendement ny farce
fol lic
qu'i!
FOrcc actes,quc faifons, font plcines debeftife,
I
s'cn aïllc? Dcmandcz en railbn, on votis les autoriiè
Je vais le vous monftrcr, voila cc lot languir Par la cortttme, helas! un fantaftique lien,
En malhcurcux -amour , £c nc s'cn peut parur. Le fol fe tient lic, & que lc tient, n'clt tien,
Tibull.
Ovidius:
Servttium mibi trifit dalur tentorqne catenis,
UI fac/ant pofiis Dontins tranfire reliêls
Et nunquam miftro vinda remitnt amor.
Limina, propojito fttff.ctantqne pedes
,
Et poter is , modo veile ttne.

OviJius j Mctnm.
Sed tarnen bxrtt amor crefcitque doiore repulfc
Et tenuant vigiles eerput mijerabilt eure. Sdlicet angti/Ium nimittm eondndimur orbt;
Addmitqut mm raadt!.
'Judicia pecc.it qui fapienttr amat.

ODE-
 ; ;

O DE MENS! ITA SERVUS HOMO EST. 49

S Magna
Enfin morbi ,
orïgo ejits dcteéla init'mm ftnitatis efi.
-vitiorum featnrigo efi confuetudinis pkrumque
EEn ingebedde grootachtinge vande
volex een fpringader van
gewoonte des
, , , is als alderlcy misgrepen.
non botue , imprcfa nabis aufforitas- Fivimits plcrique ad Velc-tanoiiskcvcualkainiaci- rner. exempelen vanande- .

exempla, fc? > non quid rcüum,fed quid ufitattm fit, inquhï- ren, niet ondcrlbeckcnde wat rechij, maer wat gebruye-
tfjus. $?t'is nofimm, Lvtfltiarum aut fitperfiui fumptns
fi cul- kclijck is. Wie doch
over onmatïghcyt
bcrifpt zijrilc
petitr, non flatïm recurrït ad antiquam Mam, ij non probam van Ipijic in maeltijïlen , en gact niet tcvltont fijn toe-
excufationcm , non ego fhmptuafus fum , fed mores , ut bodie vlucht nemen tot dc oude, doch ondeugende, uytviueht.
funt, tantas hnp:i(!as ciigunt? Nte naslepidi fumus .' Stm- 't ls lbo dc manicre is 't niet wat fhws ? met ons te willen
!

ptuofttatem cxcHLüidx' , èementiam culpamus. Nibil peccaü v erontfchuldigcn van koftelijckheif , bcfchuldigen \vy
antiqnit'as , nihil erran&unt ntultitudo nos moi'cat. Malei ons indcr daet van dwaeshcyt. Njemant bedricgc fich
cGnfueiudo, i-etnfias crieris efi, dixit Thcahgus. Non exetn- fclvcn noch de outheydt van de mtbruyeken , noch dc
:

/>/>> , ,'id Icgii/.-a judicahdum pronuntiant Jurifeonfulti 3 non menigte van die hun milgrypen , ian nimmermeer dat
confueludine , fed ratiune fuivendum clamant Ethici. Con- flim is recht maken. Quade gewoonjen zijn oude dwalin-
cludo, antcadïut'.tini gregcm fcqui , peeudum efi , nonbomi- gen. Men moet nacr wetten, nicrjnaer exempelen wij-
num. Nee enim bene cirrere potefi , cui cura ejl alienis tie- len. Men behoort na reden, niet -Ba gewoonte te leven.
ftigiispedem ittfigere. — .
.
Slechtclick fijn neus te volgen, en dfc gecne die voorgaan
Scn. Epill. f 1 . A an ego
7
nmbitiofns fum , fed nemo alitcr nateloopen,is beeften, geen menfehen werek. Nicmant
Romte potefi i'ixere. Non ego fumptuofus, fed urbs ipfa ma- gaet'er wel die fijn voeten geduerignüjck wil volgen aast
gnas impen/as exigit. Non efl meum vitium quod iracitndns eens anders voetftappen.
fum ,
quod nviidum couftit/ti certttnt genus uit£ , adotefcentia
b<£C facit, ghtid nos deapimus? confnethdine obducimnr. ghiod pauci f/kcinnt , nolumits imïta-
Idem EpilT. f8. in fin. Inter caufis malwum nofirorum rs: qmtm plures facere ctEpcrunt^ quaftponeflius ft, quiafre-

efi, qnod vivimus ad exempla, nee ratione componimur , fed quentius, fcquimUrx & recli apud tftii jocutn tenet error;(je.

Gal. f. 13. Gy
zijt tot vryheyt geroepen, broeders, Stulticia ligamur , non
Jfaet dan inde vrybeyt , alleenlijk dat gy de vryheyt compedibus.
niet en gebrttyekt tot een oorfake den vleefcbe.

E Oc
En
Itaet
daer
degeck enkijekt alswaerhy vair gebonden!
ismacr een dract hem om liet been gewon-
Een iiroo , een eenig ftrao is hem een ltalen bant, (den>
SPiritus
At
excelfo fe tollit in af ra volatu,
earo, compedibus deprimor , ipquil, bumi.
Tu quid vincla wees , age , nunc videainus ineple

Sict waer dc menfehc vak door enkel onverilant. Maria vel fit-amen, -tampt dis infiari habet.
Wat wrecdc ziel, wat zijn doch al de touwen
zijn, 6 yile liitrum, popularis bonos, fngitiva -uolt/ptas,
Die ons den Chrilr.cn aert hier vaïb geknevclt houwen? Haccincfint pedïbus pondera jnfia tuis?
't Is lucta tot ydcl eer, of legt tot vuyl gewin, Pró 1-iles anima s ! devotaque crura catenisf

Al niet ft enckcl ftroo , ja webben van de fpin. fineimiir, ncruus nee tarnen ullus adejl.

Ecclef. 10. %. Le fage a le cmur d fa droite . mais le fol a le cccttr a fa gauche.

'Efprït fouhaite au cicl Ion noblc cceur cilendre, Caul-int captivité , efclave fc faifant

L Maïs eelt mnas dc chair au monde le va rendre, Un Tot efl: garotté de paillc leulement.

STULTITIA LIGAMUR , NON COMPEDIBUS.

QUoties rerum humanarum interior aliqna cogttatio ani- ALsick fomwijlen,inet innige gedachten de mcnlHc-
mum mibiftbit, non pofi'um non ferio deplorare, itno tj? lijcke dingen in my fclvcn overwege,foo en kan iek
indignari , affeclum noflrorum , non ïnfcitiam mod'o , fed in- niet laten droevig, ja gram te werden, over de flotfigheyt,
faniam. Irretitos nos mundi , nefcio quibus Ulecebris fat fci- ja dwaesheyt , onfer genegentheden. Wy ficn voor dc
mus , ö 1
futiie jttgiim excutiendï ardar nos aliquis interdum hant dat wyinde wcrelrfche faken gumfch verwerrctzïjn,
invadit : fed irrito pkrumque conatu. ghiin age , 13 ferib des krijgen wy fomtijts goeden wille, om ons daer van te
rem tangamus. ghfid ft tota biec machina plena manu , quid- ontwerren: maer, och armen wy llabbackcn telckcn in !

quid infefe deliciarum completlitur , in nos parata ft effun-
dere , qitalia tandem aut quanta nobis conferrc pojftt , enu-
meremus. Honorcs dabit , inquies ; fumi funt. Divitias;
mnbra. Nomen acfamam, aura ac flrcpitus. Voluptatem
denique ; fallax prnrigo efi,primb blandietts ypoftea dolens. Et
quidem ifta omnia deterhres non raro nos reddiderunt , mciio-
resfere mnquam. Nee enim autfirmiora latera, aut i'ita
longior, aut mens beatior binc alicui futura efl. Ex adverfo,
quid ft, effufis babenis, in nos feviat orbis terrarum, adebut
Ruina coeli fidera mifceat,
Ingens tarnen folatium in prtefentium èrevitatc, infuturo-
rum perfeverantia.
Paul. Rom. 7. ZZ. Deleclor lege Dei fecandum interiorem
hominem , video aiitem aliam legem in membris meis , repu-
gnantem legt mentis mc<e : &? eapientem me ftib lege peocati.
Augull. lib. ConfelT. O Amator mundi! cujtts Deigratia
militaris? bic quid, nift fragile , nifi plenum periculis ,&'per
quot pericula pervenitttr ad majus perieulum ? pereant b*c
omnia , fj? d'tmittamus htec vana Ü* inania : conferamus nos
ad ('dam inquifitionem eorum qua finent non
ons goet voornemen. Welacndan, laet ons tegenwoor-
delijck eens de fake wat naerdcr onJertatten. Genomen
dan dat de gantfehc werelt haren, fchoot als open dede,
om ons, met al datfc weet byte brengen, op het vriende-
lijcklte te troetelen , wat foud doch al te beduyden heb-
ben ? Sy kan ons eerllaten geven , fuldy feggen. Maer
wat zijn' die anders als een lchaduwe ? Sy kan ons totcen
heerlijken naem verheffen. Maer wat isdie anders alseen
luyfcnde windeken ? Sy kan ons met wellull vrolijck ma-
ken. Maer wat is dat anders, als een bedricgelijckc ke-
tclingc ? Dit alles maeckt ons veeltyts flimmef , felden
beter. Ten geeft ons noch langer leven , noch Merker
lichaem, noch gerufter gemoet, maer wel het tegendeel.
Ofdan fchoondewciclt onsalquame af hemen, watfe kan
en mach, foo fal , in allen gevalle, voor ons grootc vcr-
'
troollinge ont(hrcn,eerll:elijck uyt dc kortheyt van deje-
genwoordige ellende , cn ten tweeden , uyt de langkduy-
righcyt van de toekomende geluldaligheyt.
 g UI CAPITAT, CAPITUR.
XXV.

Die greep , is in de neep. Koiift van befósaren , gaet -voor 7 vergaren.

DEEnMccu vliedt over al, om haren kolt CC rapen,

vint ontrent de [trant een Oei ter liggen gapen,
DEDeMecu
fcE is in de klem , de Meen dii

vogel is bekayt , de vogel is benepen

Dies picktic nacv het acs ; maer, eer dc vogel at, Maer wat bact dit de lëhetp? ey liet een vret t geval,
Soo fluyt Je Moffel toe, daer is de Mecu gevat. De vanger bed ut hoe by het redden ftl,
is

Sic daar een cygen beek voor defe lofle gallen, De vang hem een pack, de vang die is hem tegen,
is

Die Tonder na-gepeys in alle fc hotels talteni De vang is hem verdriet hy ia'cr meé verlegen.
,

Sy lijn te byiter graenh, maer, liet! ten lijt niet lang Wat is'cr menigh incnich dien geit noch goet en paft,
De grijper is gevat, üc jager wort de vang. Want daer bcleyt ontbrecckt daer is dc rijekdom lalt,

Qui captat, capitur. Fortunam citius reperias, quam retineas,

eert amen oceMs, TEgminibus patttüs jacet ingens littore

LJEda vagis juvents vocat in concha.
f'idit, 6? snfiiiias, Nerva paremus , ait. Dum pelit bancj rojiytim prejfa tenetur a,vis\
Dat facties aditusdat bofia , fertque vk'ijfim
, , Capta quidem premilttr volucris, fed capta rrpugnat.
Qualia vel poffer , Vtl date concha friet: Eijalit, tfpennisojlrca duraquatit:
Omn'ta eum fervent, dextram petit Ma, fdemque, Cmeba, diii [utlata, neqnit retinere volucrem ,
Jgne furensjuvenis, quodpetis, inquit, habe. Dumque fttgit, clamat : pt ada molefla vale.
Oftiea non aliter tofiro penetra-vit acuto , Parta per incertos mtmerofa pee
Et qu£ tapttibal , capta remanfit avis. jfut petit, au! onus efl , ai s ijïfervet opes.

Chafle pentblc cii le vetieur efl /ris.

Dn fol ou befte Mais bon mejhaze
,
Fait} bien conqttefle Ccjl fait! du fa'ge.
VOyant ces dom appas jc me ft Ibis accroirc,
i
BIcn que 1'olfeau luit pris obitant 1c Huillre
D'allcr, non au combat, maisbienala victoirc: N'en a que du rravail , & n'en a nul honneur
Mais en prenant, hclas! fansypenfer, je fins, - Bien, par uncas tbrtuit, aequis pot unbeliftre,
Par mon butin , que je pcnlbis avoir, iürpris. Nc taict jamais du bien a fon lomd acquereur.

— Da mibi boe', boe

Ib'tille eueullus; ocelle mi ,
Plaat. Trin.

melmeum
fiat ,
, ft
& iflud: & fi
mt amas, fodes.

/Implitts vis dart , dabitur; tibi illa pendentem ferit

I'it ipfe , dum illis comis cft , inops amator.

Terent. Eunuch.
"WD vero efl quod mibi puto palmarium
,
XMe repperiffi, qua modo adolefcentitlus
Meretricum 'mgenia fj? mores papt nofcere
Maturtt ui cum cognórit , perpetuo oderit : Nsfe mnia /w,
FORTI'-
 . :

FORTUNAM CITIL'S REPERI AS , QUAM RETINEAS.

TTNgentia & ramofa cornua ccrvis magis oneri, quam ad-
DE hooggetaktc hoornen zyn voor de Harten veel eer
Ijumeulo effe, cum iis uti nefiiant, factie pcrfpicimus. Pa- bclwaerlijck,als bchulplacm, uyt oarfakc dat de fcl-
rum efl,opibus afflutrcy fi defit ars utendi. I Francefi, inqtiit ve geen handelingc en hebben om die wel re konncn gc-
Cuicciardin, fono piu prontï ad acquiftare, che pradcnci bruyeken. Ten heeft niet veel om *tlijf treflfeüjck goct
g
k confcrvarc. Id omnibus in univetfum bominibus ferè ac- tc zijn, indien men geen bequaemheyt heeft om fijnmid-
cidit. Mutti funt quibus aut regna, aut opes, fummo labo- delen wel tc belleden en te bellieren. De Fransman, feyt
re adquijittc, pofiea defeclu providi regiminis è manibtis cla- Guieciardijn, is veel handiger en gauwer om iet tc win-
buntur. Magnx opes non tam multa capiendo , quam hand nen, als voorilchtig om 't gewonnen tc bewaren, 't Gact
malta peidendo quieruntm , ait Dio. Excellentibus ingc- byna foo mctallcmcnlchcn,hoogc en leege. Menvim die
niis, inquit Livius , citius defuerit ars qua civem regant met een fekerc behendighcyr, dencencn treffelijke heer-
,
quant qua boftem fuperent. Rationem acute tangit Zonaras j li jekheden, den anderen lehoonc goederen, by den ande-
tucri qua-ftta inquit , dijfcilius eft quam adquirere, quo- ren geiaept hebben, aen dewclckc nochtans,
,
by gebreek
ttiam in adquirendo ignavia pojfidentis fiepe plus confert van goct beleyt, alles naderhand door de vingeren is ge-
,
quam propriet virtits. Tueri autem quxfita , fine proprid vir- droopen. Uytmuntcndc verilanden, Icyt Livius, lal veel
tute nano poteft. Bene igitur Me, qui malle fe dixit virum eer de wctcnlchap ontbreken omhareburgcrye wel te bc-
pecunia , quam pecuniam viro indigentem füi<e in maritum lHeren,als om haervyanden hacirelijck t'overwinncn. De
dare. reden Her van weidt acrdiglijck verklaert by Zonaras; tc
befchermen feyt hy, het gene dat gewonnen is, valt bc-
Ovid. Non minor eft virtus , quam quawre , parta tutri iwaerlijcker als het winnen felfs, overmits dickwils, tot
Cafus ineji Mis, bic crit artis opus. het verkrijgen van eenig ding, meer helpt de laffe onacht-
lacmheyt van den genen die het fijne ttechtelijck hemlaet
Scn. lib. i. cpiit. i. ontfutlelcn, dan uw eygen kloeckhcyt: macV'tgenc dat
eens gewonnen is, en kan tonder cygen goct bclcyt niet
Immodiae diviti£ funt veluti ingentia fj? enormia gubernacu- bewaerr,of recht gebmyektwerden. Hy dede dan wijfe-
la, facilius mei gunt, quam regunt : cum babeant irritam lijck die lijn dochter liever te beftcdenhaddeaen een man
copiam, fj? noxiam nimietatem. diegoet ontbrak, als aen goct dat een man van doen haddc.

'Pfal. 117. i.Sijne vrienden geeft hy het alflafcnde. Non labore, fed munificentia Domini.

DE Meen die foeck t hacr aes, en geeft hacr op de fiinden,

Sy fÜckert over zee, fy wandelt aen de ftranden,
SJxa föhnt
Pr<edaque dum
volucres circumvolitare
petitiir,
mar int,
non datur ulla quies.
DcMoffel roert hacr nict,maer lcyt alleen en gaept; Concha loco non mota , fui r.on anxia viclus ,
Het fchijnt of datfe cuft, of datlc lcyt ca Haeptj Nunc bibit, aquorcum nunc fpuit ore falem :
En delen onverlet lbo word de Meen gevangen Hanc, dum te/la patct , rigido petit improba roftro,
Van iet dat niet en doet als aen dc klippen hangen. Dumque petit , roftro capta rem.intit avis.
Ey waerom dus gcwoelt om ftaten , rijekdom, eer? Ghios manus alma Dei beat, hos beat abfque labore,
Ons doen en gelt'cr niet , 't is al uw' fegen , Heer ! Sponte replet p/acidos prada petita finus.

Ecclefiaftiq. 11. 14. Les biensïê les maux, la vie & la mort , la pauvretd& rkheffes fint du Seigneur.

L'Huiltrc tont cn repos, fans fe changcr dc place:

eft Qui rien nc (kift, il prend 1'oifeau travaille en vain,
:

L'oifcau de mer par tout, fans s'arrcltcr tracaiiê, Ce qui nous cnrïchir, elt, Dicu, ta riehc main.

NON LABORE, SED DOMINI MUNIFICENTIA.

RHombum , & fqaatimtm & , rbaiam , paftinacam, & DE zee-luydcn hebben mecnigmacl voor wat vreemts
cum tardijfimi fint pifciatn, frpe tarnen mngilcm pij'cium aengemerekt , dat in de toppen en buyeken van tra-
veiocijfimuin in ventrc babere , pij'calores objèiiiarunt. Si- ge cn lompe viffchen dickwils dc ihclffe cn rapilc orerr
mi/e in terra , £5" ipfis quidem hominibns contingcre , qttis vliegers van der zee gevonden werden. Iet fulcx grbcurt
mnvidet? ejus rei rationem fi quis inquirat , nee velecium oock niet felden. op den aerdtbodem , en felfs onder de
ejfecurfum, nee fortium helium , nee fapicniium pacem , nee menfehen En dc reden daer van is 't gene Salomon feyt,
:

docforum drcinas, nee artificum gratiam , cum fapiente He- Ecclef. p: 1 1. Dat ten loope niet en helpt fnelle zijn; ten
brtfö, refpondebo. y{ Deo fanè ifta omnia. , a Deo funt. Dei flrijde niet en helpt fierk te zijn : ten rijekdom niet en helpt
arbitrio expenditur vicloria, ait Me, neque ad infolcntiffimos k/oeck te zijn, Sec. Die cn dicrgclijckc fegeningen da-
quofque Ma fed ad cos duntaxat, ad quos conditor
aceedit , len allevan den hemel. Na den raedt Godes (lcydt'cr
Me return (3 moderator accedere voluerit. ille quoties Jitis een) werdt dc overwinninge uytgcraeten , en den legen
anxiliari ftatuit ,externis Mis plerumque fe afiringi non vu/t; volght juyft niet die ftout cn vermeten zijn , maer alleen-
imoea axerfatur potitts , injlrumcntifque debiliuribus magis, lijckdegene hetGodt
diebehacght dien toe te fchicken.
quam robujiis , juvare mavult. Loquuntur id exempla Gi- 7c» is den Heere niet fwaer (feyde Jonathan 1 Sam.i8.fi;)
dionis,Jonatb^, &
aliorum. Cujus rei i/labaud dubieeftra- door velen ofte -weynigen
te helpen : en vccltijdts , felfs in
tio, ut bona, qu£ infperata nobis eneniunt , recta manu 'e denmeellen noot, behaget Godede fijne, door klcync
Dei in nos delata intelligamus; eique tanto impenfius grati en geringe middelen, uyt het gevaer te trecken onder :

animi viitimam offeramus. Eam rationem expreffit ipfe andere redenen, fonderlingc, op dat den menfche geen
Dwjud.j. 2. Itorrc en foude hebben fieb felven in fijne vcrlofiingc iet
Salomon Prove ib. wat toe te fchrijvcn macr alles rcgci-rccht uyt Godes
:

Benediilio Domini divites facit nee fociabitur iis affiiclio. milde hant foude bekennen ontfangen te hebben, endics
,

Eccicf. p. 1 1 tc meer verweckt loude werden met ware danckbaerheyr.

jay veu fous Ie foleil que la courj'e n'ejl potnt aux legers, ni lich voorGodt te vernederen. Defc reden wert lelKvan
"itx fats aux fages le paim, ni aux prudens
la bataille, rit Godc ny tgednickt , Rcchr.7. t. ifrdcl mochte fitb beroe-
les rkheffes-,
ni la grace aux fcavans. men tegens my, en feggen : Mijne hant heeft my verlof.
 DAT, NEC HADET.
XXVI.

Cemeenlijck een verwaende geck

Sy geeft , datfe toet heeft.
Straft in een ander fijn gebreck.
wy
GHy flijpt ons, Rofcmont, zijn des liefdes pijlen,
Gy-iijt de wet- (teen fclfs,uw' oogjens fijn dc vnlenj ALHy ïs dc wetfteen plomp,
wil noch evenwel geen
al weet hy niet te fnijden
plompe meden lijden,
Ghy die ons gaende imeckt behout uw' cerften ilant, Noch lact hy evenwel, ter fnede niet geftelt
De koudemacckthet vicr,cn 'tys verweckt den bram. Noch het hy evenwel geen yler ongcquclt.
U lierfclijck geficht doet ons de linnen quclcn, Hoe weet het tchampcr volck een yder 't lïjn te geven.
U nccrgeilagen oog kan ons het herte itelen, En 't is doch itckc-bfint ontrent lijn cygen leven
Sier wat mijn liet vermag! Sy m.icckt,iy doet, fy geelt, Maer Fop wat is u nut te maken ieders ihiet,
En datfc niet en is , en datlc niet en heeft. Nadien dut onderwijl uw'huys verloren gaet.

Dat , nee habet. Peccans peccata corrigit.

COs^nodqtie
obtufa Vianet i giadiis tarnen addit acumen,
dedi! fnro, non dedit ipfa fib't.
COsEtaaüt tritas, abtujior ipfa, fecures,
d fcabro fplendidus axe cbzlybs.
redit
Cofis agtint partei in peclora mfira pttcii<e, Siquis in aiterius fua crimina prclore fenjit
t
Ghtasqtic dedére aliis, non babuère faces. Hei mibi! quam fievas exerit Uk manus ?
PbyJli, dion*o mibi cum jtcur ignt peturat, Dmn vitiis agttur, convitia fpargit in emnes
Cm da grris fiylbictl frigidiora nhe : Zoylus, y
crimen quod petit , intus babet.
Mcglacies torret, mibi /rigora canfa caleris, C landedumi tua -vota , foris quid eernis acittum ?
Ak! calor bic tandem defmat, unde verat. Crede mibi, ftbimet quifapit, Me fa-pit.

Le r douchtefttïfe. Mets ta main en ton fein,

Et ne mifdtras ei ton frochaht.
tu nc fcais que Je nos
JUriftc
Voicy les loix d'Amour
c'cft affaires,
a vos loix tont contraires: LAEt pierrc que tu voïs, aigu lc fcr vent rendre,
jamais a tranchcr nc peut foy mefme apprendre.
Tu dis que nul nc peut donnet cc qu'il n'a pas, Qui chalticr prerendes autres leür dcfüut,
Lapierc, quetuvois, 8c Plullisfont ecla. Ses fautes i-cdrcfler prcmiercment luy faut.

Ovid. i Metam. de Amorc loqueni

"TX l.ril !.<«::!';•' n'r

f. t-mpfit dttu tj.i pbarclrd , JIoc Deus in nympha l'cncide f.xit , at Ulo
X-S Di'.-erfirtim operum-, fugat boe, facit Mud amorem l-afit Apollineas trajecla per offa mcdullas.
Quod facit , auratum eft & utfptde fulget acutd ; Protinus alter amat , jtrg/t altera nomen amantii.
$uod fugat, obtufumcfi, ij babet fob arttndine phmbim Auüa fitgdforma
, eft.

P E C«
 : ; ,

PECCANS PECCATA CORRIGÏÏ.

o traditur , cum ejfet luxurix ferviens , fnijfe MEnfchnjft van Augufto, hoewel hy fijne ecvlcluftcn
vitii fevtriffimm ultorem j idque ferè vry wat veel toegat, dat hy evenwel die vuyliehedea
ut acres fint i
•
uk. li-en- • in anderen met alle ltrcnghcyt plagh te iïxuffcn. 'tls by-
m efifa- na een gemeen gebreck in alle menfehen, dat fehicr ydcr
een alderley fcylen in lich felven vleyt en lievekooft in
andere daerentegens hcftcüjcken bcitraft. *t Is a] s een
maligntm .
ampum aengeboren fchurftc van oniè verftandeo , dat een yedcr
liever heeft fchcrpelijck een ander te berifpen , als felfs
(Mr^i ventos denuntk wel te leven. Men (al evenwel bevinden dat menfehen
die haer werk maken van ander luydcn gebreken fooplich-
telinge ten toon te Hellen, en als" te fenavotteeren, fulex
ifti. noyt en beftaen, noch om anderen te onderwijlen , noch.
Placet illud Poet*, om felfs onderwcfen te werden: Maejgclijek alsftcrcken
Non fic inflccïere lenfus donder metweyiïigh blixcm voor een teyeken van windig
Huimnos edicfca valent, quam yita loqncntis. weder wert gehouden ; foo is oock het uytlch etterende
Quanto amabilius omni vitd cum Plauto dicamus?
erit, fi in geluyt van een fchampere tonge
f foo daer geen ftich-
EyaLydc! lenitcr qui fxviunt, lapiunt magis. telijck leven by en zy) meer een tcyeken van een winde-
Minus minmdum eft, xtas ft quid illorum facit, rige cergicrigheyt , als van ecnigc óprechte vromighcyt.
Quam ft non facit feci ego ifthax ; in adolefcentia, Wegh dan met iulcke fcherpgeneufde kaekelaers.
Aard. Vict. Hiftor. Auguft. Hommes in u/cifcendis vitiis,
quibus ipfi vebementer indulgent, acres funt. Geen woort foo fier ele fcylen breeckt
Plaut. Qui altman incufat probri, fi iuiiieri oportet. Ah doet het leven van die fpreeckt.
Horat. Serm. lib. i. Sat. i. Dus, ander fikbten ivil ,
die een
Cum tua pervideas oculis malè lippus inuntti* Dient hem foo lang te houden ftil,
Cur in amkorum v'itiis tam cernis aattttm , Tot dal fjn leven metter daet,
Sjhum aut aquila aut firpens Epidaurius ? In 'tgocd een ander voor engaet.

Rom. i. xi,
Ghy die een ander leert , leert ghy u felven niet ? Docet ipfe docendus.
een plompe ftecn gehouwen uyt de bergen,
BEfïet
Die komt het rijne ftacl, die komt het yfer tergen,
COsAt acuit ferrum
tarnen hoe
, gladiisque reducit acumen,
, ferro qiiod dedit, ipfa caret.
Die wil dat oock het roeit fal blincken als een glas, Si dum Jancla doces alias, perverfa fequaris^
En efter Mijftfe fclfs, gelijckfe voortijts was. Ingenium cotis^ frivole docJor, habes:
Daer 7,ijndcr in het lant, die al de wereït leeren, Qux tu ennque moties , ea denique pondus babebwtt
,
En brengen nimmer falf ontrent haer cygen feeren Convenant diclis fi tua facla tuis.
Ey vrienden niet alfoo het is de befte voet : Dijcrep.it a monitis cui devin vita fivcris,
Als fich de meefter felfs een cygen lefle doet. Defiruit exemplb, qua monet ipfifuo.

Nefaites point felon leurs cettvres , ear ils difent ne font pas.

O Qifil cit
Un autre admoneitcr
mal ïëant ik
,
de mauvaife grace ,
£c point avoir de traca>w
De fes enfeignemens !

Fai tout,ce que tu dis, en reformant ton coeur.

veux cftre bon doófceur?

DOCET IPSE DOCENDUS

NOnnulli ex iis, qtü arc# facienda: adhibiti fuerunt , di- CElrsecmgevaii degene, die deareke licbben liclpcn timmeren,
luvio tarnen periere. Siepe lixa, qui culina opcram de- lyn doordelomvlijet vergaeii. Een koek die de lpijfebcrevt
heelt, eet meiiiLjiiiat-! nlderminlt ,als volïijndevan
dit , nidore repletus minimum comedit. Fieri potejl , ut cibi denreuck.
[Kan gebeuren, dat de gciiB.dic ons de gceUclijckc fpijfc voor-
fpiritualis adminifiri nee eo ipfi fruantur. Nihil minus feren- alen, ielfsdaer van geen genat en liebbeu.MiJJelertijdt cilis'et
dum effe arbiiror , quam rationem vitit ab alter o repofiere eum, met mm te verdragen, als iemant.dic reden eyfcht van eens an-
qui non pojfit fax reddere. Bencdüla qtiUlem non improbo, bc- ders leven, van lijn L ygen lelisijeiie geven en kan. Wel tefpreken
is een loffchjcK dmek , maer wel te doen
nefatla autcm iongè prtefero ; prxfertim qnidem in eo, cuipo- gaet noch voor ibnder- :

Iinge in de gene, die den fwaren lalt van de gemeente te

pnlum docendi grave pondus incumèit , non enim homines keren
op de fchouder^n geladen hebben: want lictvolck en wcrdtnïet
tam facile verlor um docirina ducuntur , qiiamoperum. Rettè Joo lichtelijck tot dedcught gekydtmtt de leere van woorden,
faeere Prinapem , qui cives J'uos faciendo docet , antiqui een- als met de leerc van wereken. De Ouden feyden,
dat een Friu-
fint , quidni idem de Pafort ac Dotlore dicamus ? ii , fi id ce wel dede.dat hy lijn onderfaten met doen leerde. Hetfelve
non faciant , vitia non jblum condpiunt , fid etiam in civi- mach met ionder reden
, , tot een Harder en Leeraer des voleks

tatcm effundunt , pltij que fere exemplo , quant peccato nocent- geieyt werden. Want in gevalle in
de iulcke deleerenietbeanr-
woordten wen van dedaet, ib cnlbndigeu delbdanigcnnietal-
Sermo quidem animi interpres cfi , j'ed vocalis tantum ; afiio
leenlijkten opiïeii van hun felven maergietcn de
feylen uyt over
verb realis y hanc malim.
-
Magis enim credibile puto ea unttm- ,

degantte itadt, en doen meer Cchade door haer exempel , als door
quemque ex animo veile , qiw agit , quam qutf loqiütur :ideo- de londetelts. De woorden dicmen fpreeckt werden genoemt
que janiores de fide cujufque magis oculis , quam auribus cre- tokken van hetgemoet 7 dc daden fijn 't noch beter: 'tis wacr-
dunt. Ghtibenè dicit & facit, omni exceptionc major efi ;
Ichijuelijckcrdaticmantvan herten meynt,h« gene dat hy doet,
duo tarnen bxc
fi
feparanda funt , retlcfacientem & telera ta- als het gene dat hy maer fcyt. Deouden,van iemauts
gelooveoor-
deelende, geloofde ten dien aenlien veel beter haer oogen, als
eiturnum, prxj'erendum judico.
haer ooren. Die wel fpreeckt , en met eencn wel doet is een dub-
Chryl, in lib. de compuncl. cord. Doccre & non facere, bel man Indien men nochtans defe twee dingen foude willen
:
,

nonjölum damni plurimum confert. Gran- lcheyden,foo is den genen die wel doet, en vóórts iUllelwijgr.
hteri nibil, j'ed tsf
dssenim condemnatio component: quidem fermonem j'ttum : vi- noch verre de belle te houden.
tam vero fuam atqtie operam uegligenti.
Auguft. fuper illui Beat. Immacul. 1

Judicet Uk de alterius errore, qui non habet in

fi ipfi quod verit punienda , ne ctm de alio jndicat , in
fi ipfum finten-
condemnet ; judicet Uk qui non
, agit eadem , qua- in allo puta- tiamferat.
G j I N VER,-
 INVERTE, ET A VERTES.
XXVII.

'tls maer een niet , die 'twel hefat. Let , "juat n ontfet.

het mommc-tuygh dc
Wilt gy dc fwaerfte ftraf van liefdes vierfchacr weten?
Sy wort in on!c tacl een blaetvme Jcbecn geheten >
GHy
Vermits
fiet
maer
fy dat alleen
henen jagen,
kinders
der hadt cn
in fiigeiii

Y.' dat's een bitc-bau die ieder een oniiïct, Maer wie het met gemack en bnytcn vrecie liet,
Maer keert het fpoock ccnsom,tcn is foo lcclijck niet. Die lacht met al het volck dat lbo bekommert vliet.
Dat ghy, ö vrycr, noemt 'tgcwcnfchtc goet te derven, Hoe won een fchicück menich by wijlen omgedreven?
h ( na dat ick het vat ) u eeritc vryheyt erven Yct ,ick en weet niet wat, dat doet hem dickmacl beven,
Geen quaet is fondcr goet , voor die het wc) belcyt; Maer 'tis recht kindcrwerek lbo licht te zijn beducht,
Sy neemt ti oock de vrees die u dc koop ontfeyt. Hoort reden, eerjc fchroomt ; enweegt,ecrdatjevkieht,

Inverte, & avertes. ^Pemiffimus interpres rerum , metus.

LArva quod eji pueris , id amantibus ejfe repulfam j HOrrendo pavidas hinc territat ore puellas ,
7a»; fëtr arcitenens, quant Cytksiea j uitent : Inde cavo rifum cortice iarva movet.
Frons in utraque quidem tneiucnda, ftdinfpke lergum^ Deterior verg rerum fuccurrit imago ,
jlut Itvis biuc cortex ) aut cava pinas erit, • Etfalsd mifiros anxietate premit :

^uid gemis optatx te fpe cccidijft paella? Augct homo pi oprios anima pknmqtte dolores ,
Priftina Ubertas binc ti bi fa ha redtt. inque fuam mens ejl ingenïofa neccm.
Spes fublata met urn quoque fuftulit ; ige mentem, An Eia age tei ribilem rebus , tniftr, abr'tpe i'amant ,
Pronte quod borreisdum eji y India a terga gerit. Ludicrus error erit, quod modo terror erat.

Qui le voit d'arriere , Ne faicl que Tire. De vahte craïnte , injttjïe flainte.

LERcgarUc
mafque te faict peur: mais , mon ainy , dc grace,
auln" )e dos, non ieulement la race
;
LEAuxmafque, regardc au front du faux viftgc,
idiots enfans abbat tout 1c courage;
Tu ,
qui plams grievcment ton mallicureux amour, Mais qui voit l'autre bout, y trouve moins que rien.
Y trouveras foulas, li prens un autrc tour. Nous n'aurons point du nial,fi nous le prenons bicn.

Plutarch. in Moralib.

L't pueris , cum terrentar petfonts, damus eas 'tn mamts, £? verfatas oflen-
dimus tnanes , ut difcant non timere ; ita conveniet , adbibtld rath-ie ,
resfpede ttrrificas excutere , ut , cumvidet imus non ejfe quod uppa-
rentj contemnamus.

Scn. de Ti-anq.

Sciamus omnia tque leviti tfi, extrinfecus diverfas facies habcMia , in~
trorftis pariler -jana.

P E S S I-
 : ,

PESSIMUS INTERPRES RERUM, METUS.

5S
TImiditas efi cortuptio jttdHii , ajunl Philofopbi. Meti- VRccsachtigheyt bederft het oordeel
rebus rumores
want foo haeft
:

ai/ofbs utique non res y led rie

, ctitm in- als .emant denfehnek in 'tlijf krijght,een
bkfe met
eerti, & rofie {quod dieititr) umbra quandoque temt. Sapc boon™ foomenfeyt) ja de fcbadu^e van een
(
roofc,
opinione amplitis laboramus , quam re , ait Seneea , y quemad- foude hem de broeck ront letten. D'inbceldinge
feydt
modum aves inanis fundg fonus territare filet , ita ms non Sencca ) ontfet ons gemecnlijcken meer , als de
(
fake iélts
ad aflum exchamur tantum , fed ad ftrepitum. Infirms ani- cn gclijck het geihor van een ledigen llingcr het
gevogel-
mtefi, antequam mali; opprimitur , qutri ; Propriumque efi te vervaert maeckt en , doet opvliegen : foo verichricken
mifirortm facilè id nedere quod minus volunt : utque cor-
pora per nebnlam, fie per metum res videntur majores , adeö
wy ons niet alleenlijck van dc flagh,maer oock van
dreun. En ghclijck de gedaenten der Uihamen grooter
W-
ut muiti rem, qitam metuunt , ipfi~met anticipent toonen in miiligh weder, lbo doen oock alle dingen dooi-
Muitos in fumma pericula mifit de vreefe in voegen dat'er veel door vrecfe van in gc-
:

Venturi timor ipfc mali. vaer te komen, dadelijck in het uytcrllc gevacr zijn ver-
vallen. Men heeft menfehen gevonden , die , *t fchepe in
Reperti funt quï dtim in navï periclitarentur , non cxfpeila- noot wefende , hun felvcn uyt vreefe van verdrencken
, in mare fefe praeipites dederant.
td navis fubmerjio?ie Mi' buyten boort hebben geworpen, verdrenckende allo, om
ferum mori ne moriamur. optime Seneea quid dementius
efi , niettevcrdrencken,enlr.ervende, om niette fterven. Wat
quam angi jutm is ; nee tormento fe refervare fed accerfere is'er geckelicker , feydt Seneca , als met
,
toekomende
fibi miferias? fwarigheden fich felvcn te quellen ?
Sencca: Plütarch. in Mor.
Adhibe rationcm difficitltatibus , poffunt dura molliri, ö" Terror abfentium rcrum ipsd mvitate falfo augitur eonfuetudo
angujla laxari , & gravin feite ferentes minus preme- autem &
ratio efficit , ut ea , etiam qu£ horrenda
funt na-
tura , terrendt vim amittant.

r Corinth. iy. y 4- Mors larva; fimilis, tremor hinc, nihil

T>oodt waer is uw' prickel? inde maligni.

HEt kmt,aenwicncengrijn inhaeftis voor-gekomen, mors

Wort van den bleeckcn anxt ten hoogiren ingenomenj ID Exeitat
bomini, efi trepidis quod larva puellis
;
ingentes frons utriufqua metus.
Maer die het felfaem tuyg aen alle kanten fiet, Larva fugat pueros , fronton , non toga
, vidoitcs;
Vint flechs ecnlcgefchors,endaeromfchrickthynict. Aji aliis riftim pofteriora movent.
Wat fchroumje voor de doot , ó rechte pimpcl-meefen ? Senfibus incurrit cum lurida mortis imago,
't Is maer een bitc-bau dat niet en is te vreeiên Hei mibi! quant multis fpes animufque cadii.
Voor die hacr wefen kent. Hoe leelick datfe fchijnt. At rui terga necis meüor dotlrina revelat,
Dooigront haer rechten aert,cn alle quaet verdwijnt. Clamat, ades vit£ mors melioris iter.

Le fol s'ettfuit , Ie fage s'eu mocqite.

COmme, aux enfans, paroift Ie mafque cfpouvenblc Mais qui,dc tous coftés,ces monftres taftc voit, &
A Thoramc ainfi la mort reflemble mifcrableï £11 fin n'y trouve rien qu'efpouvantcr !c doit.

TREMOR HINC, NIHIL INDE MALIGNI.

PUdore fuffundor, quoties bomines , folo nature lumine il-
ICk fchame my t'elcken , als ick bemereke dat menfehen,
lujlratos , optimam illam philofophiam ( mortis cogita- door het ingeven van de nature alleenlijck gcleydet zijn-
tionem dieo ) non tantum fummoperè colu'tjjè , verum etiam de, van het belte deel der wijshcyt (ick iêgge van debe-
mortalitati medium unguem oftendijfe , comperio. Pbilippus, denckinge des doots) niet alleenlijck veel hebben gehou-
rex Maecdonttm in mediis aula deliciis
, pucrum voluit indies den , maer felfs dit leven gantfeh weynigh hebben geacht.
fibi acclamare-j Hominem te memento , Philippe. Mgy- Philips Koninck van Maccdonicn , "midden in de
weelde
ptiis , intra epulandum , fcekton convivis exbibere folenne van een dcrtel hof , haddc een jongeliuck gelaiï dag aen
fait, cumelogio: Mortui ficeritis. Hegefias, deanhmeim- dag hem in d'oorc te komen by ten ; Philips ,gedenekt dat ^hy
mortalitate graviter dijferendo , mortaiitatis metum multis een menfche zijl.Die van ^gyptcn hadden voor een ge-
adeb exeufftt , ut fpontb ad mortem properarent. Calcar mibi woonte, in het vrolijcldle van hare maeltijden , een ge-
addunl bomines futura fclicitatis ignari , quo ita ms compo- racmte van een doodt menfche te voorfchijn te brengen,
mm , ut mortaiitatis exuvias animofe atiquandb deponam. met een byreden aen de genoode doodt zi/nde fuldy aldus
;
y
Et vidcor oculis fixis ac irretortis mortem me ajpicere jam wefen. Hegcfias leerde met foodanigen gewichtc van de
nunepojfe. Et quïdni id faciam ? Non mundus, cumbinede- onrterfFelijckheydt der zielen, dat hy aen vele , niet allcen-
eedantj me dejideraiurus efi; plures cnim ac meliores incoU lijckdevrecfedesdoodtsgcheelijck wegh nam, maer oock
tlli fupererunt. Non ego, cum moriar , mundum dc/iderabo; luildcdc krijgen tot het fterven. Dufdanige menfehen,
plurimaenim, ipfomeliora, meexfpeBant; in hoe itbique in- niet wetende van de toekomende geluckfalighcydt geven
,
gens efi calamitas, extra
bunc, fumma futurn efi feliestas. my dagelijcx als een fpoor
, om defe bedenckinge my
gantfeh en al gemeenfaem te maken Diesverhope ik ook:
Cafïïod. in Pfalm. (door Godts genade) de fake daer toe nu gebracht te heb-
ben, dat ick de doodt onder haer holle oogen,fondermy
§>uis mortem temporalem metuat cui <eterna vita promitti- t'ontftcüen , foude derven aenfien.
,
En wat fou my doch
tur ? §>i<is labores carnis timeat
, qmm fe inpopetua re- van fulex wederhouden ? De wereldt of ick fchoon van
(
quie novtrit collocandum?
hierfcheydc) cn lal mynict eens milTen,overmidtsiy noch
mwoonders genoeg, en beter als ick ben, fal blijven be-
Pfalin. ufl. ij-, houden: Ick van gelijckc,en fal de wereldt nieteensmif-
fenj want veel dingen die beter zijn als fy, fullen my ge-
foute forte de mo. ts des bïcns-aimês de T Eternel efi preckufs werden: Inde wcrelt is uytnemende elléiidigheydt, buy-
devant fes yeux
ten de wereldt onuytff rekelijckc geluckfalighcydt.
Philip. i- Mon
Z.J. defir tend a defioger & efire avee Cbrifi,
N UD A
 . ;

ffort dit gewas otitkleet , Ad V is outklcet ,

Al was'et lief, fio werfet Icet, Soo 'wort'et leer.

V Ermijtu, domme jcughr,:ijuyn tc willen iehellcn,

Of, liet u trcurigïi oogh lil van de tranen iwcllcn>
!

M.icr loojc met de vrucht wilt Ipclcn fondcr lect,

EEn waterkntfebe Trijn
En klaeghdc de dat
Hit eens ajuyn enYchcldc,
luebt haer oogen dapper quelde,
En kijck eens (fprak de mevr) icfc lu-hber mé gcipcclt,
Soo raccktic fachtjens zen, en het het ding gcklcet. En doen hecit my het ding in 't niinite niet verveelt.
Ghy mcught u, jong gelei, ter ceren wel vermaken, Dus gact'et, lieve moer, ging Eb hiertegen leggen,
Macr plceght geen ander min als door cerbiedigh raken: Met die foo met' er Iiaell haer Ipillen t' (amen leggen ,
't Is noen al, foo liet plagh. Acteon naeckt verdriet, 't Is wel iolajigmcn vrijt, macr treckt het rocSjeouyt,
Indien hy ('onder klect de jonge nymphen fict. Een reuk dacr "toog afloopt ver neemt men van del"iruyt.

Nuda movet lachrimas, veltitam im-

punè videbis. Dos eft uxoria Iices.

SMpe licct traüata manrt, non ladit ocelhs,

VEftibus indutum ml cape nocebit ocellis,
Dum latus inclufum cortice capa gerit: Tegmhia totienti fletibus orafluunt.
liane tenui fpolnire toga ft fortt juvabit , Ce/w quod eft nobis, t eneris hoe iixor epbofbts-,
Protinus uda tïb't lumina , nuda dabit Cum verbis agititr , turn bene conflat amor:
lluc animos adverie , puer ; mibi c*pa pueïla ejl Intret hymen tbalamos,
; fit zona foluta pucüa,
Quijquis amare volts, fac re-verenter omes. Ibitjemijfis vïr novus auriculis.
Ne tencram fpeelare juvet
, fine Vtfit , Dianam Mira vides, uxor quem nnnc jitbet ejfe marituni,
/Ucdea, nuda magis , quam pbaretrata, ferit. Vtb ! puer ejl
, fed vir , cum puer ejet , eraf.

<£«/ me dejpauille, flettrant fe mouille.

i^Apres la fcjlc , on grate la tefte.

M Tu
Anic
.Si
tcs amoflrs en cbaftc révérence,
lu nc vcus languir dc longue vcpentence,
pourras, ians douleur, tenir en main 1'oignon,
L'Oignon
J-ors quant
1'our ailbuvir le ten
lors fuift plcurcr , quant
un inuvt iu\ ïlu et'iHwlc
de fel brutaux amours,
on !c dcshabille
lu-IIi- fill-

Mais, ptcuréra, fi vcux oikr ion cottillon.

Pour quckjitcs bonnes nuifts \ forCC mauvais jours.

Herod. lib. i.

Muiier exutd tunica vcrecundiam pariter exttit.

Annxn. Robcrt. rcr. Jud. lib. 4. cap. 10.

"WïJ?!! *
vir ° i" mullere probrofa : unde Herodott.s apud
l.ydos ar
ySplcrajquegcntes, mam
ticep)
^ a"
barbaras, vim indecounn
tefito* ""imal natum
tr.idit fe nudos ollen-

ejl
fuift
pudous & verecundispar-
* Adde:
Flaghiiprïmipiumejfe^ mutare inter eives corpora.

S I MU L
 ,

SIMUL AC NUDATA, DOLEB1S,

qnï exincitato juvemliumajfeclutim impttu fclicesma-
EOs ;
trimonioimn fuceejfus augurantur, toto plerumqtte
SYnoodelijck
cr-
rare^diccre non abborreo. Leves enimifios ac flucluantesjuve-
y
num ardores , ftabile boe ac venerandum matrimonii facrum
mutuas fibioperas tradere,vix unquam comperi. Longèquippe
alias lafcivi ifiius amoris , alius Jdnè fedati conjagii fcopus eft-,
magifqut contraria illa inter fefe, quant cognata aut conjuncla
non abs re quis dixerit. Prudente* utique ufuque edoeïi ,
inter eos Vives ,'mconfultum putant eam matrimonio féi copu-
lare, cui quis in amoribus nimis fefe fubmifit
minant, beratn, luwen, votorttmque fuorum finem , non mi-
nus impii quant ftuïtè appellare , aliifque amatorüsac byper-
bolicis ineptiis txtoUert folitus eft.
dtntcs nimiam ifiam demijfianem efficere ut mariti dignitatem,
contraclo tandem m.xtrimonio , male providus adolejcens ftifii-
ttere non pojftt ; ^uid tandem? fit faeetus ijle amator , ridi-
culus maritus , ut lapidè nojler Heinfius.
Seneca Oct.
Juvenilis ardor impetu primo furit,
Languefcit idem f.ui/e , nee durat dia
In p'enere turgi} ecu levis fimnus vapor.
Ovidius
lib. 2. de Remed. Amor.
vergrijpen hen grootclijcx, die daer meyneti
dat'et
een goct houwelijck ctclo
moctzijn, als'er twee
gelicvekens, die met hittigc gmegemheyt malkanderen
aenhangen, famen komen. Men heeft fcldcn geiien dat
te
fchielijcke invallenvan de kalvcr-liefdc den gefetten ftant
en bant des houwelijcx eenig behulp hebben aengehragt,
maer mcnigmael het tegendeel. Een ander oogmerk heeft;
den echten en hechten itaet, een andere de fwevende en
bevende minne. Veel ervaren mannen ontraden een
quamque do- jonckinan in hoUwelijcfc te vcrfamelen met de gene
,
aen de welckc hy fich door quiftigc belceftheyt vanvrya-
gie al te feer heeft verpant. Want hoe is 't mogclijck
Judicant ex'tm viri pru- ( leggen fy ) dat iemand t de felve , die liy recht te vo-
ren heeft verheven tot lijn meeltcrefle , prmcefle,jagod-
dinne ( en wat een vleyende tonge , vervoert door dwa-
fe minnc-ftuypen , meer weet by te brengen ) dat feg-
{
gen fy ) hy de felve terftont daer na, als hooft envoogt,
lal konnen ofte derven hecten en gebieden ? En of fchoon
hy fnlcx al derfde beftaen , foo en is niet te vermoeden
dat fy, die in foo vollen bcfit is van overal het hoogfte
woordtte voeren, fulex lal willen lijden of gedoogenj
invoegen dat , de defe haer oude vryheyt , den genen
2ijn meuverkregen recht poogende voor te ftaen uyt
,-

fulex niet anders en ftaet te verwachten , als van een al

T irpe vir fj? muiier ,
jurtcli t/todo ,
protinus hofies.
te beleefde vryer, een al te geckelijckcn man.
Arift. Ub.i.Rhct. Juvenes ex corporeis vohiptatibus vette-
reis potijfunum dediti ,
earumqne impotentei fuut , in- concupifcunt , fed protinus conquiefeunt ;
quia acutas babent
conftantes ; refque qttas concupiverunt , fajlidiunt : Valde voluptates, nonlongas, ut <egrotanthtm fames,& fitis.

Ecclef. 6. Vrïent , foo lang als 't dient. Amicus certus in re incerti cernitur.

SPech iemant mctajuyn,dochfonder hem te fchellen, CEpeSlringenti

levi trailare tnanit fit cura viator , i
Soo die niemants oogh in cenigh deel onrfklleiii
fa! lacbrimis iumina rubra tument,
Maer alsmen defe vrucht van haren rock ontbloot, Ghiifacilem laudas, y amiedfronte fodalem,
Soo wort het gantfch gelicht van enckel tranen root. Signa fodalitii num fat aperta tibi?
Veel menfehen zijn beleeft , en weten fchoon te praten, Dum joca mifcentur, dum luditur inter amicos,
Soo lang fy voor een vrient geen hayr en moeten laten j Afpera qui moveat jurgia , rarus erii.
Maer als het qualijck gaet dan is'et uytgemalti Damna probant focios ; tune cum de jttre remittet.
„Men kent de vrienden beft wanncerder fchade valt. Te cupiente fuo , refpici qualis erii.

En partage UEl & jambon ,

cogno'tt l'homme Jon compagnon.

JOiiant avec 1'oignon , je nc faifois que rirc ; E'amy, quand tout va bien , eft de bonnaire & doux,
Mais ü me faiót pleurer, iï tort je le dechire. Mais touche le de pres , voilü un grand couroux.

AMICUS CERTUS IN RE INCERTA CERNITUR.

Mjtfgis moralis ,qnam Theologici argument i eft carmtnhuic NAdien het gedicht op dit finne-beelt meer op de fe*
emblemati adjeriptum-, nos id paulo aliter , pro fubjetla denleere,als op ccnChriftelijckebedenckingefchijnt
materia^hk interpretemur. Cepa,lexi bracbio dumtraclatttr, te trecken:foo lullen wy d'uytleggingedaervan watnaer-
prorfus J'enjibus humanis innoxta eft, dui ius prejfa,mox odore der brengen tot de ltofte, die wy in dit deel verhandelen.
ttares oculofque offendit. Ita plerojqtte bombies affet'tos ejfè ac- Den ajuyn maer fachtjens aengeraeckt, en geeft van fich
/;'-
cufator ille fratrum , diabolus inquam , in pcifonam Jobi ( geen quadc lucht> maer gcpcril zijnde , quetft beyde de
eet in eo falfus ) callid'e inchimat : nunquid ^btquit, }ob fm- oogenen den neufe van de omltanders. De mcivfchcn
ftra timetDeum? nonnètuoperibus manuum iplïus bene- meeil aldus genegen te zijn, poogt de laftcraer der broe-
dixiili? Scd extende paululum manum tuatn, tange ea & deren (de duyvcl ) waer te maken, in den perfoonvan den
quK poflidet; mox infaciembenedicct tibi. Ea fanèèflna- lydfamcn Job : Mcyndy ( fcyde hy ) dat Job om niet Godt
lura- humana fragilitas, Deunt, dum lenitcr nos babet ,lauda- vreejl? gljy bebt bet werd fijner banden ge/ègent , fijn buysbe-
mus; ficafiiget, iiieó voces impite , ac murmura. Ferijftm'e waeri , fjff . jïeeckt « band uyt , en tafi hem aen , by fal ufegenea
wf-j'/YWiqui iiiper petrola feminatus eft,i»^,hicelt ( qui init aenfiebt. 't Is een fwakheyt van veel menichen , dat zy,

verbum audit Sc continuo cum gaudio illud accipit, non foo lange hun faken wel gaen, Godt loven-, maer als fy eens
habens autcm in fe radicem, tcmporahseJl,acfa£tatribu- hart werden aengetalr., werpen ttracx , ick en wett niet
latione continuo [candaüfatur. At tu,ne nos indttcas inten- wat,lafterwoorden tegen den Hemel. Het zaet ( icytden
tationem,Domine ,
potiu/que nobifcum age ex verbo trio quod mont der Wacrhcyt ) dat op jleenacbtige plaetfen gezaeyt is,
ïoeutus es (in Pfal. 89 32. ) Si julïitiam meam profanave- zijn defe , die bet ivoort boot en , enontfangen het Jélve met vreug-
rint , vifitabo in virga iniquitates conimj Mifcricordiam den, maer-, den tijd vanvervolginge bomende, als geen-wortel
autem mcam non difpergam ab üs. hebbende , -werden terftont geergert. Maer , ö Hccre onfen
-

Godt, en leyd onsnictinverlocckingc: maer handelt liever

Ifid.lib. j. de Sum.Bon. In profperitate incerta eftamicitia,
met ons na uwen woorde , dat du door dijnen Propheet
nefiitur enim an perfona , an felicitas diltgatur.
gcfprokenhcbll (Plal.Sp. 31.) So fy mijn gebod niet en houden,
Proverb. 17. ly. Uintime amy aime en tout temps , 13 mi' Jöoivilickbenmetter roede tebnys foecken,en bare mifdaet met
firê comme unfrere en la defirejfe. plagen : Doch mijne genade en ivil ick van ben niet menden.
Ecclefiaftiq. 37. \. Iln'ya pointtTamy qttine die;je fuisaitffi Et verf. 3. O
mejebante penjfa d'oit es tu rolèe pour couvrir
de fes amis, mais ily ea a tel qui n'ejl anti que de mm. di tromperic toute la terre t
H D O M I-
 : ,

DOMINO QUO ME VOCAT AURA.

XXIX.

Naer baer waeyen , moet ick draeyen. Werwaerts Godt wil.

HOe hccrich is Vernis kint! hctdoct ons, rechte (laven,

Mejuffrouw wil , mi hier dan elders draven:
Wie (taegh het hooft verdracy
Die pkgmen over al te tellen
t naedat de winden blafen,
met de dwalen >
Juylt lbo
Wy wecnen fchrcyt, zijn wy ichoon geruit}
alllc al Maer die in tegendeel wil horten tegen Godt,
Wy lachen alffc jockt oock tegen onfen , luit. Vcrlehiltvan 'teerde quaetgelijck als dul en fot. (ven.
Wy zijn tot in de ziel ten diende van de vrouwen, Maeck deugt van noot , omenkh, ten baet geen tegcnlhr-
Acn ! wat een vrycr doet is niet als fali-v ouwen ; WaCT ons den hemel drijft, dacrinocrnien henen i weven j
En wie van onle jcught dit ambacht niet cn kan, Te ichieken fijn bedrijf", na Godt de wcrcll leyt
Die is in Venus Ichool een onbedreven man. Al h 'tverandering, het is geitadigheyc.

Doraina: quo me vocat aura. Quo nos numen agit.

AD dominx Hittnm levis exagitatur

ghtoqtte picila fokt veigert ,
amator,
vergit amans :
PErpetuo varians mens efl inimica quieti,
Sint procui in gyritm quos levis aura rapit.
Non volucrh fitmma qu* vertitur centa tune At nunquam varians mem ejl inimica Jhluti ,
Promptius aëtias itqite reditque vias. Ab
vakante quibus efl petlore nota Jilex.
Pideat Ma , movct tii/li mifcr ere cacbinnos; Mutandum eft cum fata jul>e>it y quid jlulte laccfiis
Phret, amani l<etas proluit imbre genas. Jflra? gigantaus quo tibifa/lus abit?
Nes miferos! ag'tmur vacua iudibria rof/o, Quo te cutique polus vocat, béc
y
mortalis, eundumcfl,
jjbripit aura vagoi-, aura redire jubel. Pertere cenfilium^ nee levis effe, potes.

Changer propos efl du vray fa^e

Ou que Jpire , me tire.
En temps £•ƒ iieu le droit itfage.
malhcurcux nmam commc une gyrouettc
LAs
Tu tournes ca & voluble Sc fans arreile
la
!
ATotis les accidens lc fagc cceur fc troulTe,
Allons, amys,allons, ou que lc cicl nous pouflê:
Bicn que te fort efchcu mi bicn facheux humeur, D'opiniaitre cceur n'eli que facheux tourment,
tbrmer a 1'advenant ton creur. On peut
Eticor taut il
changer d'advis & demcurer conftant.
Efdr. 4. zz.fi? ji. Opertet vos [ure mulïeres in
5 vos imperia exermc.

Cicero Quam miferh ftrvit ! Cui muiier imperat , cui leges imponit tfra-
fatbit, jubct , vetat quod videtur : quï rti/j/l imperanti
ncgare pol'efl ,
ml recujare : pofcit ^dandum eft; abcmulum ; vocat
ejiiil , , venkndum-.
mmatur-, extïmefcendum.

Ovidius Imponit hgei vultibus

: illa tuis.
 : .

QUO NOS NUMEN AGIT. n

DAnda eft opera , ex confilio Seneae , tie quid snviti facïa- Slet wel toe dat ghy geen dingen bedwongen eh doet,
mus : nee enim qui jujfus aliquid facit, miferefi; fed qui feyt Seneca want niet den genen die lemaadt ge-
:

iavitus. Jnimum itaque fic componamus , ut quidquid res , hooriaem is , macr we! den genen die tegens
zijn danck
exigit, idvelimus. Nilgra-ve, quod fponte ferimus. du- NU ietdoet, is ongeluckigh. 'r Is geraden als de faken
haer :

rum , quod fponte facimus. Ut igitur acerbitates multas ac na ons niet fchicken en willen , dat wy ons fenicken
na
molefllas evitemus , confilia ad eventus ae tempora fleclenda de faken. Ons kan niet moeyelijck vallen
, foo wy
funt. Oportet enim tanquam in talorum jacln, ad id quodce- 'tgeerne doen. Gewilligen arbeytwas noyt pijn gewilli- :

'c'tderit , res faas accommodare , 'mquit Plato quocunque gen lart wocgh noyt fwaer. Al ons voornemen dient ge-
,
modo ratio id optimum cjfe dixerit. Timpori enimcedere, ait bogen te werden na dc voorvallende gclcgenthcyt. En
Cicero, id eft necefjilati parere , fempcr fapientis habitum gclijckmen in 't verkcer-bert (fcytPlato) na den loop van
eft.
Vltimum enim ac maximum telum neeeffitas , nee aliud ejus derteenen de febyven moet tiytfettcn, en fijn fpcl aen-
effugiumeft, quam veile quod ipfa cogit Mquumeft, mi ho- . leggen; alfo moet onfen handel en doen na den loop on-
mo, ut tibi placeat , quidquid Deo placuerit. Concludamus ; fes Tevens belcyt , en over
t'elcken nieuwe voorvallen,
tjf dicamus cum
po'eta Periand. per yjufon. nieuwe ractfiagen genomen werden. Sich na den tijt te
Faxis ut lïbeat, quod eft necefle. voegen, dat is, dc noot plactfe tc geven, is wijle luyden
Terent. Hec. werck :want noot en is niet t'ontwijckcn , dan met te
Iftud fapere , qui ubkunque opus fit animum pojfis fieclcre.
eft willen datfe ons gebiet. 'tis biïlkk,örnenlche, dat'et dy
Virg. Nate ded quo fata trabunt rctrahunlqne fequamur. behage , dat Gode bchaeght heeft.

Plut. in Lacon.

Leotychilas a quodam , quafi minus confians ejfet , notatus , mu- dentisenim eft , pro re vatA mutare confilia \ fine causA au*
tor, inquit, fed pro temporum ratione, non ut -vos. Pru- tem fubinde aliumfieri, inconftantU vitium
eft.

Pfalm. 119. 165-.

Groote vrede bebbenfe dïettwe'&et lief hebben. In Domino quies.

DF,Hyweerhaen enfwiert
hem van de lucht
lact
ftaet , hy kannict ftaende blijven;

geduerïgh omme-drijvcn
Maer als hy eenmael treft den rechten hemel-wïnt,
Soo is't dat fijn gedwael ten letten riifte vïnt. Et, mali, diverfum quif/ue capcfiit iter.
Gaetfuckelt, ydelhert, door alle Werclts hoecken, Wc fibi di'jitias pruponit , (y ahcr bonores j
Doorgront al watter is doorfnufFelt alle boecken, llle -voluptati credit iueffc bonum.
Uw' even groot,
dorft ishonger uw' ongebluftj Fallimur beu! ftatio Deus eft, Deus t/na quietis t
In Godt, in Godt alleen dacr is dc ware ruft. Non alibi placide commoda ment is erunt.

Pfeaum. 73. z8. Quant cl mot , a app-ocher de Uien feft mon bïen.

TEM en vain que cerchons repos par mer , par teiTC; Du monde les plaifirs font tous trempez en ficl,
^Nos palfions , helas ! nous font par tont la guerre ; C'eil donc lc feul plailïr fe conformeer au eiel.

IN DOMINO QUIES.
INdex magncticus nufquam confiftit , nifi in feptentrionem T^E naclde van het lee-compas en ftaet niet ftillc, tenzydié
verfus fefe moverit, ac in fidus Mud polare aciem fixerit. -^gedraeyt zy op dc noort-llcrre. Daer is geen rulle voor het
Nufquam animo humano menlchelijck gemoet, ten ly het fglve (kh vait op Godt (lelie.
quies , nifi in Deo. Nee enim aut
Want noch den glans van hooge Itaten, noch ovcrvloet van rijek-
opum abttndantia , aut fam<e pruritus
bonorttm fplendor , aut
dom, noch liet geruchte van een loftclij ken naem onder den ineu-
veram animi tranquillitatcm cuiquam pr^/litciit : ejufque fchcn , cn kan ons de ware gerullighcyt desgemoets aenbrengen.
rei Vti naturalis ratio bare reddilur : anima infinita atque En hier toefchijnen Ie lfs natuerlijcke redenen te dienen. Deïie-
teterna in rebus finitis hifce ac momentancis ac cum ipfa 1c des menfchen,alsecLnvijjhenoneyndigh zijnde en kan in de-
, , ,

fymboltim nullam habentibus fe tijdelijcke en bcpaddediiigen geen rulle vinden. Voelen wy

, folatium ae requiem qui inve-
niet yder in ons felfs,foo Wanneer wy middenin de welluften
niat ? Nonne unicuique noftrüm , inter medias fiepe vo/upta-
defes weteldtsl'wemmcn, endatonsdanvoortkomtdebedenc-
tes, cum fucenrrit quam fluxa,quam futilis fit ifta deleclatio, kinge, dat dit alles niet en is als enckelcn roock , die op een oo-
quam'brevi defitura , naufea ftatim oboritnr , ac ta-dinm 0- genblickverdwijnt,datwyaheen walgingc en tegenheyd krijgen
mnium,quas bic videmus atque andimus, blanditiarum? tor- van alle dat wy hieHien en hooren ?Na:i|delijcke welluftisden
pemus utique plcrnmque poft gaiidia , £j? recordatione prarier- menfehc gemcenlijck altïjt Iwaermucdigh , als oordcelende,dat
gelijck dele voorleden blijl'chjphaeil is voorby gegaen , dat oock
itorum, futura ejufdem genet is pariter uana, non abs re, ju*
alle andere die noch aeultaemie Ibudeu mogen ïijn.vati gclijckcn
dicamus. Vidcmus enim ab omni mortati folatio prorfus nos niet lange en lullen dueren. Inlgclijcxfienwydagelijcx datons
deflitui , cum maxime folatio iudigcre nos facit extrema ne- dentrooil der menlchcn dan mcei! outgaet,ah wy , in den uy-
cejfitas. Il£c cogitanti, cui,precor, non excidat quidquid id terlïcn noot nieell trooft van doen hctiben. Wie, dit bcdenc-
,

eft deliciarum , quod bumana promitlit imbecillitas ; quis non kende,cn lal nieteenklejuaclitingeaeukunien van alles,wathicr
Vcrmakclijck fchijnt te weien > Wie (lcgg'ick ) en lal lijnen geeft
ad ueri gaudii attilorem Deunt,
efferatnr in cujus dcxtni
niet verheden, omnatelporen den gevtrvande ware vreughde,
delcctationcm plcnitudo ? ae» wiens rechti.-rb.iyil h Idn.Jtfibnp ter ra/beyt in ïCHwixhtvt
gelijckdenPlalmiitfeytPfal.i6.il.
Matth. 11. 29. Fenite ad me amnes qui laboratis , inxe- &
nietis requiem animabus veftris. Ons ziel, een licht dat ecuwigb febijnt.
Pfeaum. 75. ^urf aiitre ay je au cielFOr n'ay je prins plaifir En vind geen ruft in 'tgeen verdwijnt.
en la, terre qtfen toi?

FUGAT,
 : ; , ;

Hy jacght , maer laes ! verjacgbl. Soeckers van kttnjlen vinders des bedelfacx.
,

XTOyt kond' ickgunlligh woordt vanRofcmont gewin-

XN ncn, OF fchoon het gau Furet gaet woelen in der aerden,
Een, die maerfat en keeck, die komt het wilt acn-
Tot Floor, een rechte kluts, haer eens beflont te minnen, vaerden
Die ilont haer geedfin acn , haer moeder niet-te-min, De blafer Alchimift haek wonder acn den dagh
Gat" acn den bloei gehoor, oock tegen haren fin Dat iemant van het volck ten nutte dienen magh
Doen was't de rechte tijt om op mijn ltuck te letten, Maer hy is fondcr vang, en lïjn bedoven keuken,
't Wilt Jat een ander joegh viel in mijn cygen netten Al roocktle jaren lang, en geeft maer vijfe reucken;
Siet, Floor is hier het trct,mijn Lief het Ichou konijn; De manveilloockt lijn broeck, het wijf haer bcite keurs,
Sy wcnlbht te zijn gevat, om niet gevat te zijn. Een ander heeft de baet, cn hy de lege beurs.

Fugat, non capit. Artium triftis janua.

DUmUt ctrva luftrafubit ïiverra^ cunkulus

fugiat y ctleri dcferit anira pede :
Mordeti ïnctucm laqueis fe tradit babendum.
S-epty labor focio quod negat , arteferes.
jfnxia virga fugii , rum ruftiau inflal amator
Et fruitut pneda , cm magis apta manui ,
Fïtifliy fis capta tket , kpïdiffima rerum y
Namfuitinvotis, tweapiare, capi.
, hoflem
DUmMax viverra feras e.we latebris,
cogit
alïquh pradam / qu'i nihil egit , habtt.
Ingtnio penetrasim* per vipera terne ,
Dum tnalè quxrendo , ebymice , per dis opts.
; Malta qitidem nobis mn contemnnida dedifii ,
At, mijcr, boe nunquam , qnnd tibi qu/eris , babes :
Igne ticet ealeat caret, ah.' nidore culitia
, ,
Pyxida tu uacuam y extna vulgus babct.

Tel bat les buijfotis qnï tte frend les

, oijtllotis. Ti'ïnventïon neuve foint de gain a quï la treuve.

M
(

Argot fint Coridon, cjui tafchc de la nrcndre; /~\Uc croupir par tous entrailles dc Ja terrc,
fert
Maisellc, pardefpit, a Thnfis ie va rendrc:
V^,Et faire tous les jours aux mincratrx la guerre ?
La proye tuit de l'un , a 1'autrc prend la reu. Oh rien ne trouveras , oü n'auras point dcgaini
Voyla! un loc amant nc fat qoc de fiirer.
Un autre ;i le pront, &
tu la vuide main.

Hxc Galatca apud Ovid. i j. Mctam.

ACis erat Faam, Nympbaque Simctbide cretus,
Magna quidem patrïfque j'ui , matrifque voluptas,
jVoJtra tarnen major. ,

Hum ego, me Cyclups, mlh atm fine petebat .

Necfi quxfieris odium Cyc/opis, amorne
Jadn in nob/s fuerit prxjlantior
, cdam:
1 ar utrumque fuit.

ARTIUM
 !
: ,
. : :

ARTIÜM TitiSTIS JANÜA, ff*

Stc vos non vobis fcrtis aratra boves. INdicn men recht wil inzien wat'cr dagelijcks uyt dé
Et reliqui ejufdem fententïét verfier/li in vulgtis cbymi- lmifle der Alcumitlen voortkomt, men tal aen dc fclvc
torum non inepie (iki poter unt, ft ea, qua ex qffieina ifiius defe veerskens van Virgilius wel mogen toepiuTen
artis indies pro/kunt , confidcrcmus. Ea veri fine chryfopeeia, Dat het Scbnepjen wolk geeft ,
id efi , ad attritm faciendum ejficax j Item arme exemplis Dat de By om bonigbfiveeft, t

probari pojjit verc aliquandb hac arte aurtim faelum effe, nee Dat den Os uyt ploegen gaet ,
ne, non efi nojlri infiitatt bic inquirere. Hac fi quis ve/it Komt niet tot der dieren baet.
eonfulat auclorem Mag. Dij'q. lib. i cap. f. Illud tantum bic .
Ick cn wil hier niet treden in de bemerekinge of defe
dicam , ebymicos quidem mitlta cgregia , bumanoque generi konfte wacrachtigh goudt kan voortbrengen, dan niet:
planè utilia incidenter, ö" winti aliud agentes , in ufum mor' anderchebben daer van wijt en breet gcfclireven. Dit wil
talium protulifc, plurimos tarnen eorum, non mo'do nihil ex ick hier alleenlijck aanwijicn,dat wel waer is, dat de Al-
arte ifia compendn fecijfe,fed omnibus exhauftos prope cla- cifmirten wel veel nutte dingen, als in 't voorbygacn, heb-
dibus , omnium egenos facultates faas in fumo ben ontdcckt : maer de nurcigheyt daer van komt dc vin-
, fitu, ac
pulvcre ,
tnijire abjumpfife ; idque ipfi alchymia autores fc? ders der ièlver minlt te paflc, alfoo meelt al wat by hen-
fautores, Geber , Lullus, y
a/ü fatis indicant, citm fuos mo- lieden gevonden is, de vinders foo dier heeft gekoit, dat
nent ne animis eliftituantur , quoties oleim , ts? operam perdi- vele van henlieden in ltof, roock , cn ltanck haer midde-
diffè fefe non rarb animadvertant ; fed ex integro pbilofopbai i len vprblafcn hebbende, cyndelijck tot de iiytterite armoe-
incipiant, {ita ifii fiudium cbytnicum fatis faperbh tanquam de fijn komen te vervallen, en door het onnodige te Ibe-
per excelkntiam ,
nuneupant.) ghtid dkam? frufira fapit, ken, het noodige quijt geworden zynde, hebben alfoo
vrouwen en kinderen nacckt en bloot of op den dijck,of
voor het gallhuys henen geilek.
Mart. Dclrio. Difquif. Mag. lib. i. cap. f.
ARtem ehymicam, qttff medicina adminïculatur ,/ane lau- Intcred tarnen biec ars non convenit nifi opulent'iffimis : mnlti
do, veneror, ut phyfiologia fietum prafiatitijfimnm : enim hac arte dep.iuperantur, in eau/a fuut ut texores &
inientrieem auri potabilis : Jpiritus enim fubtilijfmos ex me- liberi cogantur indigno qihvftu fe fufientare, idque vel ipfi cby-
tallis, plantis, gemmïfque eelucens, quo fubtiliora, boe purio- miti fcriptores teflantur ^ namGeber, noncjgo, inquit, hac
ra , ü? quo puriora , boe efficaciora remedia prabet , &c feientiaigenti & pauper convenit yfed potius
i efi illis inimica.

Pfalm 3 9.
7 . Sy vergaderen en weten niet wie 'e Quod capis, alter habet.
krijgen fal.

WAtlufthet menig menfeh met handen en met Voeten ECquid adhuc atris caput abdis , bomuncio^ lufiris?
Hier in dit aerden hol, gclijck ccn mol tc wroeten? Ecquid adhuc vili pe&ora eondis httmo ?
Het gaet hem als het Fret j hy woelt fijn leven lang ïu viverra tuis^ tu mente manuque laboras,
En liet, ey Ucve, fletj een ander heeft den vang Et mox qiii pradd gaudeat , alter erit :
De loon van 'lijn gewoel, en van fijn angftigh ilaven yflter erit ; qtii vina eatlis depromat avitis f
Is maer een oude fler, om in ^ fijn begraven. Vïb I dabitur eineri trita lacerna tuo.
Rijit hooger, weerde ziel, en vry al verder fictj Si fapis, ergo putri tandem caput exere terrd\
Dat u geluckigh maeckt is hier beneden niet. Qjueque rapi nequeant prcemia , difce fqtti.

Ecclef. Mm
ml ne voyt jamais affez, de ricbeffes, ne fenfe point & pur
qui travaille-je ï$ frieve ma ferfinne de bien ?
Qiioy te feit, mortel, par avarice, &: rage, Ne vois tu pas qu'aux tiens ne fers que dc Furet?
Par pcine, par labeur de confumer ton agc? La peine eilleulc I toy, un antre a le banquet.
QUOD CAPIS, ALTER HABET.
OCuras hominum O ! quantum cft in rebus inane
ACb , hoe ydel zijn de forgen ,
Hic tametft liberis orbus-, ifam tarnen alicno bare~ Die den armen menfeh verworgen %
di nutrire non definit: ijle, eum diu paree vixerit, opibuf- Dendcfen,athocwelfondcrkindcren,enlaet niet af fchat-
que fattïtli* congcrendis éVUM confunipjerit , quotfilios, toti- ten re verlam el en voor een cirgenacm ,dic hy niet en kent.
dem cadaver exfpeclantcs vnltures circum fefe habens, tan- Den genen, kinderen hebbende, mitsgaders lange cn veel
dem exfpeclato fine fiipmnum Hm
ttaudit, ac perfonnato file- voor dcfelvc hebbende geforgt,en heeft menigmael , voor
tu nudus in terram abditur. Saladinus, qui Syriam, JEgy- forgen, geen andere vergelding, als de forgc van
al fijn
ptum,ac Afric<e bonam partem jubegtt,vicinns morti, in co- fijnekinderen, duchtende dat hy te lange leven fal: wer-
gitatïonem 'banc firió defcendifie dicitur, ac proinde fupremd dendedagelijcksvande fclvc niet anders beficn, dan gelijk
voluntate voluijfc , pro omni pompa funebri , tunicam tan- ccn rtervend gedierte van een grage giervogel , totdat
tum interiorem in bafiei fublimem efferri, eum acclamatione: hy ten laetilen, met gemaekte cn uytgeperile tranen,
Unum hoe ex domitore orientis reftare. EJl fanè, cft-, nacckt in het diepe der aerden neder weit gelaten. Sala-
inqui't Ecclef. j\ 12. alla infirmïtas pefiima, quamvidi fub dijn, die Syrien, Egypten, cn een groot deel van Afriep
file, divitite eonfervata in malum dominifui : pereunt enim t'ondcr heeft gebracht, gevoelende fijn tijdt daer te fijn,
in affliclione pejfimd. Sicut egrefus efi nudus de utero matris na dat hy fich feHs crnitelijck in defe bedenckinge hadde
fit*, fie rcvertetitr , £jf nihil auferet ft de labore fno. gegeven , heeft cyndclijck by uytterftc wille bevolen, dat
§v.\d ergfl prodefi ei , quod idboravit ventum cunclis men voor dc bare in plaetfe van pronk-kleedercn ,prach-
diebus vit<e fttie? Cognovi, inquit ielem cap. j d non tigc wapenen, ofte andere lijckcicringe allcenlijck fijn
1 ?
effet tnelius, quam Ixtari f? bene facere in , hoe hemdenrock, aen een lance gehecht, lbude omdragen
euhn donum efi Dei. met een by-roepj van elen overivtnner van V Ooflenfts dit
overigh. Dat is een boolc plage,fcyt Saloinon,
Luc. U. Stultc,hac miic anima repetetur a te,qu* au- ™"ff™
temparalii cujus erunl? S ont^ cr der tonnen :Ri|kilom bewaert tot fcha-
de diens, die hem heeft: want den rijekenkomt ommet
De Imperatore Severo memorie proditum efi eum, cumfen- grooten jammer. Gelijk hy nacckt van zyns moeders lyf
fim mortem fibi imminere fenfifiet , linteum, in quo timulan- gekomen is, foo vacrt hy weder henen. Wat help'ctdat
dus erat , per cajlra conto levatum circumferri,& per pt\eco- ny in den wint gearbcyt heeft? alle fijn Icefdagc heeft hy
ncm edici jujftfiè
En.' ex amplifiirnis regnï opibus, quodnni-
; in duytlerc gegeten, &c. lkmcrke,feytdcn felvcn , dat'er
mm Stvtrtu imperator fecum auferet. niet beter en is als wel doen cn vroliick zyn.
H 5 T IB \
 : ; ,

*Dat hier i-erjlkkt , daer verqttiikt. Onder urientfehaps Jcbïju , het qnaetjie fenijn.

HOc vrcmt
Al wat my
fpcelt Vernis wicht byna in alle menfdicn!
niet ch wil Jut plagiek eer tc wenlchej);
Els loopt het puytjcn ra dat vecidigh henen vliet,
V An wacr, macgt ;van v l'r foo loiifc treken?

Waer is u goede troff, u Toeten, aert geweken?

Ghy biet dit Klcync diet u vricntfcliap,roo het fchijnt,
En die haer uojt vulght en wil de kleuter niet: Msér 'k lle hoe dat het beell door uw jonft verdwijnt.
Sy gnjpt het beesten tip, en (ÏCC I het moet'er llcrvcn, Geen hontbijt eer hyball,geen huys valt ibndcr kraken;
En iefc, die hierom bidt, en kan het niet verwerven. Waer druypte fondcr wolek oyt regen op de daken?
Ey geeft ons, (bete min, dat yeder ccn liehacgt, 't Is anders metten menleh. Hoe fcer hy icmant groet,
Geeft dacr een vuylc poel, en hier een fchoonc macgt. 't Is dickmacl enckcl moort al wat lïjn herte broei.

Tibi mors, mihi vita. Inimicus amicum fimulans, inimicilTImus.

LL'rlis in humanh, lafcive Cupido,- mediiUis;

UNa fovttqne necatque murws, mm
virginis hoccfi ?
jtrbitrium propiii nu/lus ameris habet. Perfida fit., fidci qua mudo pignus crat?
A os quod amat
7
, frigimus , quod nos fugit , ïfiud amamn .*
Pr.tiia fuut flamma, fmt pnevia jigna ruimc t
Dara proco, ranam fponte paella fovct. jfnte nee offendit , quamlatrct, ore canis.
Vrijie gelu domin-r mihi mors , tibi, rana, ealores; jftpeibnit, dummulcet homo, ridendo minatur
Mmstna, Vitë mihï: rnorsmea, vita tibi. Blanda jalutantis dextera -virus habet.
7e ju-vat ora lacu, me i-jrginis ore rigati-, £>uis vigil, aut fapiens bumana pericnla vitet,
Ergo tibi cedant Jlagna, paella mihi. Gum nullam bic facjant pra"via jigna fidem?

Al' tin fttpporty a l'autre la mort. Le pire tour , fous pretext d'amour.

CEGcmilc que n'elt que doulcur au corps de

Margotton, me doucement chatouillc:
la grcnouille, CRucllc doucement ui couves la grcnotiille,
Mais ccite traiilrc main d'uu mcurrc, las! te fouillc
l'rcns moy pour mignon
ton : c'elt cai-ciTcr en vain O 1'homme malruié en tont qn'il fiud il ment
!

Un tel qui n'a piaifir en ta couitoile main.

Menace quand il rit, Sc tue en carcflant.

HAnc-Jolo, qua non vult • Mam, qua vult, egonolo:

Hancamo, quavieodit; contra hanc, quameamat,

Ovidius Amor. clcg. ijj.

Quod licet, ingratimcft non Iket , am'us ttr'tt

SÜiodj'equitur, fugit
pfofequor.

I N I-
 ; , : ; ,

INIMICUS AMICUM SIMULANS, INIMICISSIMUS. «3

F Rans illa longc acerrima &? maxime nocua,qute bonie fidei
aut amïcitiz fpecic fcfe inftnuat : Ma/tos caperdidït olim
*t Ts 't nldcrfchadelijckrte
bedroc;h dat onder het deck-
Jj'cl van vrientichap weetinteïluypen. 't
Vergifisaen
fc? nunc, cxemplorumqus pkua omnia. Mud infigne , apud nicmant beter in te geven, als aen die gene die het
fclvc
Gttuciardimm, Pctri Medicai, inqttam , fimulationc £s? ailu voor ccn genees-dranek acnnemen. Van openbare
vvan-
jflexandrï fixti miferh circumfmpti , de quo hoe tantum di- den is tc wachten, macr wat niet regens dele, die met een
cam, cumeodem auclorc, {j? ipfis verbis; era nato commu- gedaentc van vrientichap vermomt, ons aenkomen*
ne proverbio, nclla cortc di Roma , ch'il Papa non faceva 't Was licht voor Alcxander de feite , Paus weiendc
en
mai quello chc diceva, &c il.Valcndno non dicCva mai vrientfehap veynfende, Pïcter de Mcdicis te bedriegen
cio chc faccva. Perkulofum me hemde genus hominum , na- fondcrlingc dewyle van hem gelchreven wert,^/ hy myt
tum exitio gemis bumant. jfudaEtcr Mashiavellus, infie-
, endede, V gene dat hy feyde,cn vaji den Valeiitincr,,7,ïï hy
t;t!i dedeeus , fi vcde per experienza myt en feydc^t gene hy dede. Dit is een forgclijcken hoop,
( inquit ) ne noilri
tempi ,Prineipi haver ftutograudi cofe , chc della fede h: geboren tot verderf van 't menfchclijck gedachte en :

tcnuto poco conto , &

die hanno faputo con aftutia evenwel derf Machiavcl wel feggen, 'dat de Princen
aggira-eicervcllidcgli homini^ec a quello, chc ha faputo zijnen tyt, die door veynfen aen andere het hooit heb-
volpc,é mcglïo fuceeïfo. Fal/eris Machia-
:glio ufare la ben weten te verbinden, heil: gevaeren zijn. 't Is raes,Ma-
veile. Platonem audiamus qui fidem fundamentum focicta- chiavcl. Hoe veel beter fprceckt Plato \Trowwe (feyt hy)
tisbuntana , perfidiam verb ejufdem pejlcm ejfc dixit j fcf tf */ grontftuck van V borgcrlijck leve» ; maer het bedrog
Ciceronem, majores fiim qui focium fefelhifet, inquit Me, loont eyndelijck fijnen meefler.
invirorum bonorum numero, habendum non putarunt. Diog. Lac'rr. NulLe fint occultiores infidi*, quam hè
Plin. lib. 31. cap. 2. Perkulofiores faal fontes,qui lym- quee latent in fimulatione offieii, aut in aliquo neceffttudinis
fidis aqttis blatidientes , oculis taménperniciem affcrunt : mi- nomine. Nam
eum qui palam eft adverfarius , facilè cavendo
nus formidaudi ,
qui ipfa fpecle tejlantur aquas efj'e fugicn- vitars potes. Trojauus equus ideö fefvllit ; quia formant Mi-
das: ita difficilins vitantur malet, $u<£ boni pr£textu fallunt. nerve mentitus eft.

Jacob. 1,9. Een broeder die vernedert is, roemehtjijn Bonis, nil nifi bona.
hoogheyt ; En die rijck is roeme in fijne vernederin-
,

ge ; want by fal als een bloeme des gras vergaat. SIfoveas, fepido crefcet tibi pullus in ovo
7

T^Eii kickcr in het werm lal in der haefr. verrticken, Squallida^ fifoveas^ rana ca/ore perit

Xj Een kiccken in het werm fal in der hacll: verquickenj Mors rame calor eft ; pulloque, fovere, favereeft^

Sict ah' dc guldc fon doet haren ommeganck

'.
Ghtodjuvat hunc , illi triflia fata tulit.
Een bloem geeft foeter reuk, een krenge vuvlcr ftanck. Exitium peperit res profpera fiepe nefandis,
Soo Godt den boofen plucght, hy fal den hemel trollen, Faufta Deitm clam.sut fata fa-we pits :
En ltijgen in de lucht , gclijck de llcvle rotlen Dumpunisy Deus alme malos, perit impia plcbes
,.

Als Godt den vromen ltraft, hv Icyt hem in het ftof: jddjuvat) affligit dum lua dextra bonos.
Siet dat den cenen doot, daer leeft een ander of.

Ecclefiaft. 8. 5-. Le ctEitr du fage cognoijl le temps , &

le rnoyett qu'on dolt tenir. Car en tout affaire
il y a temps & le moyeu pours s'y conduire , antrement mal fitr mal tombe Jïir Vhomme.

&
Q Ui couve Ie poufiin lc fauve, la grenouille
Jamais fe trouve bicn, ft non, quant on la mouillc;
Icy eft
Ce, dont
bonne ta
lc juiie vit,
mortclle
mourir
la chalcn.
faift le pecheur.

BONIS, NIL NISI BONA.

Qjln'iSf ajunt Medici, omnia fana. Bonis, ajunt Cbrifliani, DEngefonden, feyt den Medecijn, is alle di nek ge-
omnia bona. Si, rit nihil mali tibi evenïat cupis, ut nihil font: den goeden, feyt eenChriften, is alles goet.
mali in te refideat , cura. Si ut omnia bona tibi contingant Die wil dat hem niet quaedts over en kome, die maccke
optes, ut ipfe bonus fis, optram da. Non eo tarnen bttc referri dat'cmictquactsin fijnen boefem en woone.Die wenicht
velïm, qitafi Deus nihil nifi l<eta ac fecunda piis immittere dat hem niet als goet en foudc bejegenen, dicdragcfor*
foleat Sed polius quod Deum amant ibus ac a Deo amatis
; ge dat hy fclfs al voren goet zy Niet dat men hier door
:

omnia in bonum adjurnen to fint, ex fententia Paul. Rom. 8. verftaen moet, dat den Godialigen niet als voorfpoet en
28. Leur maux (inquit Molimeus) leur devicnent bicus, vermakelij ckhcydt van Gode Coe werdt gefchickt : macr
leur pauvretc corporellc leur eft une Dcité fpirituelle; veel eer dat alles, bcydc goet en quaet, bitter en (bet, den
leur bannilTements leur font fuites de monde ; leurs Godfaligcn ten goede bchulpigh is,cn eyndelijck t'fijnen
efloigncmcnts des honneurs, leur eft un approchement de goede uytvalt , naer de trooftclijcke leere Pauli Rom. 8.
Dicuj leur enncmis lont leur medecins, les obligent a 28. Het qttaedt {feyt MoHnarus ) dat hun overkomt, ge~
CTaindrc Dicu; les maladies corporctlcs, leur font cures wert bun tot goet , haer Ikhamelijeke armoede gedijdt haer tot
fpirkucllësj leur mort en fin leur eft une entré en la vie. geejlelijcke rijekdom : hun ballinckfchappcn tut affonderinge des
Piniamus ergo cnm ïverelts,'! affetteu van haer fl aten, brengt fe naerder lot Godt,
AuguftdcCivit. Dei Hb.41.cap.8- hunvyanden zijn haer geneesmeejlers,en dryvenfi tot meerder
auram rutilat
Sicut in uno igne &
palea fumat,fub eadem vreefe Godts;dc iuhameli'jib: feckten zijn hungeeftelijcke gene-
tribnla flipiihe comminuunttir ,
frumenta purgantttr > nee ideo fiugcf ; eyntlijck,de doodt fclfs is hun een ingamktot bet leven.
cum amurca confunditur , quia eadem prdel't pondere ex-
olco Een en het felve vyer, leydt Auguftinus, doet het gout
primitur: ita MM eademque vis ïrruens bonos probat , puri- blincken , cn dc ftoppclen rooclten : eenen vlegel mortelt
ficat, eliquat: malos damnat, va flat 0
exterminat; ttnde in het ftroo , en fuyvert het kooren. Een en de lelve ftrafte
eadem affliclione mali Deum deteflantur 6? blafphemant : beproeft, en reynight de Godtfalige vei-woelt daerentc-
:

boni autem precantur y

taudant : tantum intereft ne quaüa, gens en vcriiroyt de goddeloofc, Sc.
fed qua/is quisque patiatttr. Non pari modo exagitatum, £3"
exhalat horribiliier ceenum: £5* fitaviter fragrat unguentum.

INTER
 , : , ,

64 INTER MANUM ET MENTUM

X X X I T.

Tufeben bant en tutti , raeckt veel te fchand. Tdtle h wakende droom.

Dc proyc die ick jacg heeft wonder vreemde Itreken HEt wih-bract dat ick wenfeh dat iaeeik met verlangen,
My dunkt&hier even itaeg,my dunkt het gevangen
Heeft, ick en weet niet wat, om lullen aen te (teken; is

Sy fweeft my voor het oogh ,ja fchier tot in de mont,
Maer als ick naerdcr koom foo wijektfe na den gront
Dies word ick bijrlcr gracgh, ick reyck, ick blaes ick hijge,
Ick happ' ick grijp'cr na, het fchijnt dat ickfc krijge;
En tiet! noch glipfe wech,dies "t hert eylaes! my beril;
Doen ick was alaernaeft, doen was ïck aldervcrft.
Ick tic het met vermack, ick tie het voor my Iraen,
Ick hvg,ick happ', ick hoop, ick hcbbetj'tisgedaen:
Dit roep ick menighmael, maer als ick meen tc grijpen,
Dan is'et cnckel droom en niet als leure-pijpen:
Eylaes! ick heb oin niet myn ruitten tij't gequift,
Ick meynd' ick'haddet al, en nu is 'tal gesuft,

Inter manum & ment urn. Spes chymica ,

vigilantis foraniura.

PO 'Jl varios tandem, qui

Obtigit b<ec ocuÜs
me preffcre , /dtom,
prada vtdenda rncis:
DUmDunt volucrem fiquiüir, diirnfpe jam devorat efcam^
canis in pr.tdam favidus ore ruit,

Hanc fequur ingtnti unamine , jamque propinquo , Gut/uw latrantis, nil tale timent'ta fallit ,
L

Jam crepitant faaces, jam mibiguttur hiat. Seque paludofo giDgite mergit anas;
Sed-, dmn capturiens vejligia proxima Jlringo, Ergo Mtfer, prxdam fludio qui eaptat iaani,
Ah! reliquum video uil mihi, prater aquai^ Ora refert fulis plcna mvlojfus aquis.

Sonmiat htu ! vigilaiis, &

ft quoque ludit amalm Sit canis bic , field fub imagïne ,
cbymicus, bofpes
y

Bulla, vapor, nibilejiy fe qitod habert putat. Sfits cuifemper adejl, res cuifimper abefi.

En Amonr , en cour , ÖJ a la cbaffè

II y a differente entre efpoir @ avoir.
'
Cbacun ne p-eud ce qtiil pourebajfe.

T
M .
fot s'cn va criant, ma belle fe va rendre,
_Mais tout cttaurcbours,lorsquandillaveut prendrc.
Le chicn tout plein d'efpoir croit qu'il a pris 1'oHcau >
I 'i
E
f
chien qui fcmble avoir pris le canart a nage,
voit aller au fond , plein dc defprit ËC rage;
Pendant que ï'Alchimilrc efpere tout avoir,
Mais a la tin lielas ! ne prend ricn que de 1'eau. Helas! rien ne retient qti'un fol 2c vain cfpoir.

PotiunM tempore in ipfb)

J'lttcluat incertis errorièus ardor amant urn.

Ovid.

Tallitur augurio fpei bona ftft fit

SPES
 : ,

SPES GHYMICA, VIG1LANTIS SOMNIüM.

quifquam certè Cbymictts five Jlcumi- INdïender ergens een voelterkind van hópe tc vinden isj
SPe't alumnus ft , , _

fta, nunci/pandns eft. Nam, ft cui unquam -verba dedit lu~ feeckerlijck den Alcumift moet voor fulex gehouden
'hrica Ma Dea , id huk bominnm generi contingere , uftts docct. werden want aen nicmant en heeft oyt defe glibbcr-glad-
:

iSpcm cnim magis ipfam 3 ut Liiiï 1-erbisutar, quam fpei cau- de Go dd innc foo leer den honig om den moot geitreken , als
fam intuentur. Nam
qtiamvis pittrimi eb ycrttm fefe perve- aen defe foorte van menfehen , dcwelcke , fchoon fy-lie-
nijfe covftanter
aüquandb affererent , Kt jam emerfürum fte- den hun ten dieplten menigmael inbeelden tot het hoog-
'tum Mum aure'um , lapidem , inquam , pbilofophicum pleno ilc van haren wenfeh gekomen tezijn,enallcnoogenblick

pre inc/amarent ; nibilominus potiundi tempore in ipfo , Tan- dien wonderbaren lteen , in fijn gehecle volkomentheyt j
quam corvi hiantes delufi , vidcrunt , non fine aüorum rifu, voor hacr meynen te fien : evenwel nochtans, als 't opeen
|
ac fuo luclu ,
collapfam in cincres facem: Idqtie Heet Mis ile- Eoegrypen komt , lbo verheit fich veeltijts haer grootc in-
beeldingc alstulfchen hant en tant,doch wederom , geke-
mo'ventur , fed indics tiovA fpe inefiati , identidem eandem tck door (ickenweet niet wat) nieuwe hope, gaen weder
ferram reciprocarc non defnmnt. §>uid tnirum? cum propojiti on weder aen , na dc leffc van haren Geber, dievoor een
ijlaw temidtaton in principiis artis ponat Gcber , propofito grontltuck van defe konfle itelt ccn onvcrmocyelijcke hals-
labomm pr<emio , ex Attgitrelli teftimonio , ut vel minimd la- ite rek igheyt, belovende tot loon van alles dien wonderba-
pidis parte , ren itcen , daer bareiiPoëet Augurcllus aldus van fchrijft;
Argentum modó vivum fi forct xmiör, Schoon al -de Zee qnickzilver toaer^
Omnc vel immenium verti mare potTct in aurum. En dat ghy, in haer diepten , maer
Dicamm cum Polybio , non efje fapientis pr,eftdere cotiftanler
Een flticxken fleem eens werpen wout }
tis, quee aliter evenire nata fint.
De gantfche zee wacr encke! gout.
Cicero dc Orat.
J.
O fallacem hominum fpcm, jragi/emque fortmiam! fj? inanes 'r is beter, met wijle luydcn,iïch niet tc fcerte verlaten
Tiujlras contentiones ! qute in medio fpaclo fU'pe franguntur op dingen, die gcmeenlijck altijt anders , alsmen mevnt T

& corruunt •, ante in ipfo porttt obruuutur ,

quam por- uytvallcn.
tam contingere potuerunt. jfls ghy naer een faecke tracht ,
Fraucifc. Guicciard. Hifi. lib. 4. Hoe de hoop u meer belacht,
Plcrumque hominum proprium eft quod ratione diff.cile eog- Hoe de fpijt u dieper bijt ,
nofcitnt , id ftbi cupiditate & fpe facile fingere. jils het hopen u ontglijt.

Rom. 7.14. Ik ellendig menfihe! 'wie falmy ver-

loffenvan dit ligebaem des doofs ? Ik daiicke In agone, liberatio.
Godt door Jefum Chriflum,

ICk lagh eens uytgeftreckt in banghcyt mijner zielen, QUam prope me Stygio mtper canis ore vorabatf
lek fagh een open graf, dc doot was op mijn Jiiclcn, 6)t<am prope tartaren faucibus efcafu't!
Dc helle itont bereyt, als met ccn open mont, óulfureo afflabant me guttura panda i-apore,
Soo dat iek(waerick tocht) geen ract of" ruit en Vpnt. Praque tneis oculis nil nifi funus erat.
Macr in den meelten noot toen is my troolt verfchenen, At Pater omnipotens , mediïs mibi portas in undis,
Mijn druk (dank hebbe Godr"! mijn kommer is verdwenen i Lafj'a falutifcris pcclora texit aquis.
Sict als het dieplte lect tot aen de ziele rijft,
' Mens ,
agc ,
pone metiis; qu£ dncit ad eethtrca fd//«,
Dat even is dé wegh die ons den hemel wijit. NeJ'cso quidï ti ijii de Phlegetonte tenet.

± Tim 4. 16. Nul ne m'a affifié en ma première defenfè, ains tous ifiout abandonnés,
Mais Ie Seigneur tfia ajjijlë nCa fortifié. &
LA mort me
J'cftoïs tout
talonnoit,
cnglomy dc
il ne
l'infcrnal
lalloït ja guerre,
Ccrbere,
Parmi 1c ficl amer fuis tout conlTt en micl:

L'enfer faut coftoyer, qui veut monter au riel.

IN A G O N E .
LIBERATIO:
SCeleraios ingenti plcrumque hnproboqne famno frui , ac in
utramque aurem dormire ; pios contra diffidio inferno exa-
TEn
loofcn
niette verwonderen, al (ienwyfomwijlendcgodde-
is

geruft , en goets moeis daer henen gaen: de vromen

• daerentcgenmetinnerlijckc aenvecliringen gequeh te lijn.
gitari, quidmirum?
Niomant en doet oorloge aen de gene die hem onderdanigh lijat
Parcere fubjeftis, & debcllare fuperbos
,

deJuyvel enbcltoocktniet degenc,die hem aireede de overhand

13 principi hujns feailïi diabolo inquam , folenneeft. Sjhtam- gegeven hebben. Soo lange :ih dien Ilercken gewapenden fijn va-
ditt enim robuflus ifle poffefftmu fiut incumbit omnia ibi fla- ten bewaert, lbo is'tal in flilte; maer als den fterekenvan een
cida ac tranquilla funt : at fmutytque fortis fortiori fuccu- itereker bellreden en overwonnen werdt dan is 't al in roerc. :

buit , omnia in tumult 11 fuut canclaquc ftirfum deorfum

Wat quek ghy u doch, üodtvreet'ende ïielc-' Ten is niet van de
, ,
fonde, dat ghy n Ibnde gevoelt ; 'tis van Gods genade , niet van
aguntur. ®uid tc excrucias , mens pia? Non ex peccato fen-
uweverdorventheydt ,dat gy uwe verdorventheydt gewaer wert.
fa nuipn De vreefe des Heeren quetil den meniche, feyt Augnftinus, op
Dii dc felve wijle , gelijck de vliem dc etterbuyle ; fy fchijnt welde
vvondegrooter temaken , maer jaeght'er den etter en draght uyt;
want terwijlendc vuylieheydt noch in hetlichaem lagh , was de
wonde, 'tis waer , Wel kleyndcr, macr veel forgelijcker; fy is
pulitdt rfet in arptrr, minus ml vulnus , jid prriaMim,
veelpynelijcker ,nu daer de vliem by komt , als te voren, eerder
amdit fernmMum Medici , minus dlletal illud vulnus, den mecfler acn quam macr fy is daerom pijnelijck ,terwylen
:

quant duin modi , cum cumtur. Scd idii plus dikt , acct- datmenie nieeflert, om
datfe niet meer pynelijck zijnenfoude
dm„ medicina , ut „unquam dtkat , ficccdcnte falut,. Pe- allfegenefenfs. Een veltoverile fent ïijn kloecklte galten ter
nculofum fortilfimis imperat dux. Nunquam hnpugnari de- pjnetlen, duer het gevaer alderhcetll is. Nimmermeer bellrc-
büi tat is den te werden is een teyeken van fwackheyt
eft.
Jacob. i.\o. Beatus vir^qui fuffert tentationem: quoniam
cumprobatus fucrlt, accipiet coronam, quam repromifit Deus Nitmant treefer in gevecht , met fijn knecht

diligentibiis fe.
Maer met die hem tegenftreven
Eradfort.
Si ad fupcros iter tendere -ue/is , ad inferos prins navigan-
Die den duyiel wederftacn, taft by aen)
dunt cuncta cnim
Niet die na zijn wetten leven.
eft ; Dei opera funt in mediis conti ariis.
I T U R P Et
 , ) , :

I U R P E S E N I L I S AMOK.
XXXIII.

Gerimpclt vel, cn vrijt niet v,el, Geen dorre blom, is vxUekm.

DE roos, dacr menig dierquam certijts om.gcvlngen,

Stact nu,cylacs,cn treurt, van nicmant aengetogen,
WAnncer de verfche roos cerft tiyt
Al wat om bloemen vliegt dat focckt'er in te lèhuylenj
begint tc puylcn,

Geen Witje iïl'cr op, geen Bietje* fuyght'cr acn,

En vracgje , wacn>m dat? luier bloemt jen heelt gedacn.
Pkcght liei'de, loctejeugt, cn Helt u om te paren,
Dat is het rechte wit van uwe groene- jaren*
Mint ccr u blocmtjc ruyft , of na der aerden duycktj
U befte goct verilyt al wort'ct niet gebruyekt.
* 't Is den aert van de Byen op geen dorre rofen of bloemen
Maer alfle neder helt, verwonnen van den rijt
Soo komt'er niet een Bic die hacr om honigh vrijt.
Sict dacr ceti oudt gebniyek nntrent de gronte (lateni
Het rijck dat onder leyt dat is terltont verlaten}
Een yder wijckt'cr van, oock die het eens verkoos
Men ioeckt geen honigh-raet als by de verfelie roos.
hai

Turpe fenilis amor. In caducum parietem non inclinandura.

FRondibus irriguis , violip/ue rtcentibus hmet,

Pertfite novos flores Uta vagatur apisf:
ARcanas procerem lecbtias, & prheipis arm,
Jnraque regnandi nojfe pntanlur apes:
Si qua rofa eft, que la fa lemas collumque remijit Huribus hx nitidis, violifque recent ibus herent,
Praterit W,
linkss nee fttït inde favos. fjinguida qua rofa eji, incomitata jacet.
fi
Nullus amans tanis dat florca ferta capillts,
{ Sceptfa fuperba labant , fint &? fna fnnera rem's,
Dat zrtuLe froiiti bufia nullus amans. Non btmini tantim fiat fua fixa dies.
Paniti jurtwi* mtniitm tint parare fortos, %uid übï cum mijeris ? felicia fxdera qiwrc
Turpe pucliafenex, in feni turpis amor.
Laugnida, credemibi, uil rofa mellis habet.

t A P" •*
e UW :e quïJun :orporibui mlldui

Vieille fleur gift fans botltiettr. 'De rofi fleflrie nul fe foucie.
Airais voit-on 1'Amour, jamais voit-on 1'abcillc
J Aller cneillir fon micl iiir'roie trop vieille: LA role qui jj chet, la monehe a micl nc touchcj
Mais la gaillardc fleur baiiottc dc la bouche-,
Aupres la rrdchc fleur la monchchiicc Ion tour.
Voila un traiót d'Eflat: 1'abeille nous apprend
A 1'agc vcrdclct convient le do'ux amour. Que joindrc nc le taut au l'rince decliuant.
Scn. in Provcrb. Antaie jin-eni fntelus ermenfini.
, Horat. Dcfinc, dulcium
Mater fieva Cupidintm ,
Glofla Corp. Gallic.
Circa luf.ra decem fleüere mollibtts
CV/7 cbofe de -air le gendarme qiït va au
auffi follaflre
i
Tam durum imperits. Abi
flen, que ramotweu.\ qui ne peut tsareber fans aü/e.
£)uo blanda; jwvenum tc rsvocant preccs.

N L
 , ,

NE IN CADUCUM PARIET E M. «7

HOmities Politici cum de fwderibus ac focietatibus Princ'f- STaets-luydcn , foo wanncermen in bcdencken lcydt
pi i-cl Reipubliae qnxrendis ac ineundis, deliberant, eo~ wat verbonden en vrientfehappen voor Princen gera-
demfer'e wodo quo Photinus curam Ptolomtto contra Pom-
,
den zijn, ofte niet plegen veeltij ts te reden-kavelen ge-4
:
,
|
lijck Lucanus fchrijft dat Photinus,in denraedt van Pto-
fejitm, ratminari föhnt ,
tpxneus Koninck van Egvpten teghens Pompejum gc-
\

[ Dat pccnas laudata fides, cum fuftinet, inquit, ,

daen heeft, aldus (prekende;

Quos fortuna prctliit, Fatis acccdc, Dcïsque
'
Et cole feHces, miferos fugc.
Soo ghy wilt mengen uwen Staci
t Orkntem fokm adorare föhnt maxima belluarum ; fic & Met iemattt dien bet qualijck gaet ,
\ Magnates. In caducum quippe parietem ft quis indinet , rj?
Soo weet dat by met fijnen val
[ ipfum rucre , &
parietem evcrtere , mutuaque fefe ruina con-
U licht daer benen trecken fal:
I ficerc fape compertum eft. Certè tam in pub/kis , quant in pri-
• vatiiinegotiis quocunque fe fortuna , eodem etiam faver bo-
Dus foeckje niet te zijn befpot
,
Soo i-oeght ic by bet befte lot.
mimen fefe inclinat , ail Trogus.

Nulla fides qnquam miferos clcgit amicos.

De Elcphamen zijn niet gewoon anders, als een ryfendc
In quant domunt , inquiunt ,
fignum
i-e/pillones i'eniunt
, fonne aen te bidden : de Groots volgen den aert van dat
eft funeris
reipublkte labentis , ad quam fulciendam adhi- grootc gedierte, 'tls forgclijck op een wankelbaren mucr
èentttr focit dcbiles , ac mifiri; quarttnt ii te ftcuncn , rairs men lichtelijck den mucr ibude doen

Qua cum gente cadant. vallen, en fclfs daer onder blijven. 'tZy in gemecne, 't 7,y
in byfonderc faecken , werwaerts 't gcluck , denvaerts
Socktatem antcm duikt» jam ab 'tnit'to utilitas concivit s
dracyt en neygthacr oock de gunlle der menfehen. Nie-
& continet, ait Pbilofopb.
mandt, die vrientfchapfocckt,voeght hem by den ellen-
Lucan. lib. 8. Fatis acccdc, deisque;
diger!. Omonderlinge nuttighcydts en voordeels wille
Et colefelices, miferos fuge.
wooncn de menfehen. by malkandercn de eene handt :

LïpC Civil. Doft. lib. ö. Waücht de andere , om iïatfc lel ft fchoon foudc werden :
Socios legt fuadeam qu't utibiks fcf viritnu , Ei? hei opporttt~ de man neemt de vrouwe , de vrouwe den man , ieder om
nitate, nam infirmis aut miferis quid tejun- eygen gemacx wille. En hier in beftact den bant desbur-
effe poffnt :
gerlijckcn levens, fcydt Ariltotcles.

ITim. jr. 9. ¥>e vrouwe» dat fyjn reynen klee.de. hner Auferimur cultu.
/elven -verderen met Jcbaemte en matigheyt &c. ,

GY klacgt ons moyeTrijn,cn toont u gants verbolgen

Dat o totvuyl bejagh de Venus-janckcrs volgen j
SCurra pudicitiam ne qttis tibi

Conjilium pofcis fepe , Tryphcena^ meum:

voce laceffat,

Wel, kint, na mijn begrijp , het is u eygen l'chultj Adftt ttbique pttdor ; caftique modeftia vultusi
Ghy zijt te veyl gcklect, èn al te weyts gehult: Hac lafciva manui fftititr-arte proci.
Ey let eens hoe de Bïen ontrent de rolen Iweven Malta vagatttr apis, denfo ftrepit agmine crabro^
Terwijl zy bare jeught foo weligh open geven; Dunt rofa purpureo fltre fuperba nitet ;
Let hoe in tegendeel her dorre bloemtje ruftj Cottdat opes; alib mox turba molefta volabit^

Siet aen het fedigh klect en wrijft geen vuyle

!
kift. Et fia mella rofs intemerata manent.

Eccl. ii. 4. Ne te glorifie pint en parures iïaccQttfirements , £y ne t'ejleve pint au jour

L'abeille ne fur langoureuze fleur

A mouchc-a-miel , Be 1c dcfir lubrique
fine
s'afïït :

jS'cn vont d'un pas efgal, parcillc eft leur practique* Le fbl amour ne touche a ceux d'un humble cceur.

AUFERIMUR CULTU.
ESto cultu modieus ( ait ex Antiquis aliquis } femone fa- WEeft (
fcyt matigh in kleedinge
een van de Oude )

eiÜS 9 oreprobo, animo verecundo. Honejlum
keft, inquit Romamis Pbilofopbus , cui corpus nimis cartm
eft. Hinc uirgines Veftales , elegantiori cultu ac -veftitu de*
coratas., in fujpicionem invifte -uirginitatis vocatas olim
Judicabant enïm yjfi prudentifftmi
tnanis fuijfe, legimus.
non modb taciium indicium ment'ts non fatis pudict , -verum
etiam apertum lenoc'tnium i-eftibus ineffe , quo lafch-i juve-
num oculi allicerentitr , de in libtdinem raperentur ; ut en'mt
bederam fufpenfam -vini venalis indicium , ita cultum mimo-
dïcum pitdidtide ,arbitrabantur. Dicamus ergo, turpe Chri-
fattè ei vi-._ gcmcenlaem in fprake , heus van monde , cerbaer
van herten. Die te veel hout van fijn lichacm i hout
weynigh van de eerbaerheyt , fcyt Scncca. De Non4
a Ro- ncn van de Goddinne Velta wierden by de Romeynen
in verdachtheyt gebracht van oncerc , foo liaelt de iel—
ve eenige uytwcndighcydt in hare kleedinge beftonden
te betoonen ; want ly oordeelden dat het uytmuntcn-
dc cieraet niet allecnlijck was een ftilfwijghende uyc-
ken van een wulps gemoet , maer felft een openbare
acnlockinghc van alle dcrtclc oogen want gclijck het :

ftiano effc , cum animam babeat ,

captare laudes ex corpore. uythangen van de vcylkranflcn voor de Herbergen , een
1 Petr. teyeken is dat'cr wijn te koop is , foo meynden fy dat
Mulierum ne eapillatura , aut circundatio een uytwendjgh klect een pcyl was van vcyle eerbaer-
fit extrinfecus
auri. heyt. Laet ons dan beiluytcn , dat'et voor een Chri-
Theophraft. ftcn niet en vocght cere te foecken uyt de vercicringe
Muüer «cc alios vidcre , nee iffa videri debet , ft eleganter des lichaems , tcnvijle hy wat anders heeft dat met be-
ornata -
t mrumque enim ad res iabeneftas mitamentum ter reden by hem behoort vereiert te werden , nament-
lijck de ziele.

1 S, S I IS I
 : : ,

ei SIBI NEQÜAM CUI BONUS?

XXXIV.

Sich felf quaet , niemant nut. Onder vrientfebaps fihïjn , beforght hy 7fijn,

V Rijt met een Inflig hert. Wacr toe bedroefde finnen?

Doet als het Velt hoen * plagh ; dut weet hem vet te
EEn vogel wel bekent ontrent de Nijlfche ftranden
Bedient den Krocodil , en peutert hem de tanden,
minnen ; Hy fwiert ontrent het beert , waer dat'et henen gaet,
Doet het geeftigh dier, dar aen den rijeken Nijl
als En fiet hoe fchoon het dient, ten ibeckt maer eygen baet.
!

Eet fat, en nïet-te-mïn bedient den Krocodij]. Al fchreeuwt men ovci luyt Diana van Ephcfcn, ;

'tls dwacshcyt, focre jcught, cn rechte vifc-valen, Gaet let eens wat'cr fchuylt, het fal wat anders wefen :
Door al te grooten tirant te quelcn of te rafen Neemt hier opugemcrek,\vie ilokt gelijck ccnltruys,
Ghy, die een frihche maeght uyt reyner minne dient En dient dc landen niet , maer eer fijn eygen huys.
Belieft haer na den eyfeh, maer blijtc u eygen vrient.
* La Perdtis i'tngraillit couvrir Ia kindle. Pluiarch. Van
.1
\ dit vo^tlkffi Troirliilus gcnleral , fïct Plin. lib. I. cap. 5,

Sibinequam, cui bonus? Publica prïtexuntur, privata curantur.

STÏdti aliquis nimio hmguet mifcrabüh igne

t JT)Gyp!i cam pinguis ager, tibi btllua Nili,
Stullè aliquis tigno ftabüe pendet anus.
Sit tib'icura tui, dum lc concedis amicie;
1J2, Atlas &
ipfe pater prandia bina dedit.
Regulus ut deiites atrtt tibi, guttura luftrat
j
§>uid lacas, aut laqueus, quid tïbi macro fubit? Scilicet : atfaturo -jentre recedit avis.
Se quoque airat f mj, tïbi dam , crocodite, minijlrat; Fana Heet jaüet Demelrius alta Diana * ,
Etperdix, vencris munere pinguis abil. Nil nïfi prhatas peclore verfat opes.
,
Et e attem potts , &
fervire puella Res agis ipjè tuas, botte vir, dumpab/ica traflaSj
S$iwd nimii tjftm , fic in amwe nocet. Idquc patel, redens cumgra-uis are dumttm.
J De ttoihilo Gve avium rege, crocodilo demei ["calpcnte Sc Te fagina; ifule Plin. lib. ï, cap. aj. 'Adlor. 10, s<.

Sois Jèrviteur , fans crevecceur. A la cour du roy , cbaatn pttr foy.

VEux citrc fagc aimant? va t'en de tclle forte

RObin faict grand devoir, tont pour !a repnblïqtte,
Qiic nen, que tout plaifir ton amc n'cn rapnortc: Ainfi lc dit-il, mais remarquez fa practique,
Va lui lc Roiiekt, lcquel cft fi habil, Vous trouvercz en tin qn'il loit un vrai Trochil,
Qti'il fc rapailt, alurs qu'il lcrt au Crocodil. Lequel s'eit engiaiilï fervant au Crocodil.

Ovidiir. lib. 1. de Remed. Amor. ad

Cupidinem.
Et puer es, nee te, quïdquam nifi ladere opertet.
Lade, decent annos mollia regna titos.
Cur aliquis rigido fodiat fua peffora ferm?
Jnvidiam cadis pacis amator babes.

Hieron Jmor immodcratus ipfi amsri

no-Jifiime inatiles facit : nam quant
puendt cupidstate infatiabüï quis flagrat tempora
, fufptcionïbus ,iactm-
mts , quereltsperdtt, otium fui facit
& no-.iftmi fibi tfl edio.
 f , '

NON I D AGIS, QUOD A G I s.

PR aft at taks , ittquit Tacitus , ReipubUca adbibcrc ,qui pares

negotiis, neque/upra fttnt : htütïmt enim, quam actttio-
•tTS
Iden
beft, fcydt
lande
te gebruyeken , die
Tacta», dc foodonige i„ dienft var,

res, utplurimum, mdius rempub. admsmfirare ,multis credi- wcf mms

zun om haer keeken te verrichten ,

, evenwel nochtans
turn eft. (fbucyd. lib. 3.) Ob rationes, tater alias, quiamul- met al te groote overvbcgers want, gelijck
tspiid caatione (fi maldfide cos agen contingat) nimi/que cal- Thurydides :

mcynt, ronde gefcllen die maer ecnen derm

hebben ( E e-
lidè artes /nas tcgant , & , /peciofo Reipubïic<e praüextu ,/uas lijck men hi die recht uyt, zijn immers foo
fcydt)
ditn
res agaat; adeó ut vel emuntlignuenaris bomines aut falla- ftigh totte belcydinge van 's landls faken, als
etaut non di/cernant ,aut impedire 'nonpoffint. dc fpitsvin-
De talibus Guic- nige hayr-klyvers. De reden dacr van is onder
tiardtms,c\\\ da configKo, , andere
il e nont moko fedclc, dat dcfe Ichcrp-vogds , alflc qualijck willen
perogm picciolo fuocommodo,pcr ogni lcggier'occaiïo- , al tc vee!
kromme fprongen ter hant hebben, om hacr loos en boos
ncjdrizza fpefib il condgbo i quel fine,chc niu gili
torna voornemen voor dc oogen varr dc gemeente te bewim-
u propoiito,o di cfie pui fi compncc. Die,
qua-Jo , trocbi- pelen, als wetende lbo behcndelijck hacr eygen
tumdentes crocodili fiduto ,ut videtur, curantem, voordec-
ventri fito len metten dekmantel van 't gcm'eenc tc
con/ukre quis non oedat? 1
beklceden , dat
ingenui autem ifii, fcf paulummo- lelfs dc lnccgftc van allen niet en
aojupta vulgus konnen merken wacr
Jtratagemata buju/modi vel omnino non ten-
,
't vaft is. Daer in tegendeel van dien,
tant, ingenio Jho dele effene cn een-
dijfifi , vel non 'tam cautè quin facilè detc- voudige verrtanden gcmeenlijck ofte geen flimnie
gantitr. Bonahk ergo Tiberiana cautio illeacc emiaentesvir- ftrc-
ken en derven acnrechten , ofte wel fulex bcllacndc,
tiitcs fectabatur rur/us vitia oderat- ab optimis pcriculum werden licbtclijck achterhaelt , en bcttapt. Soo
Jibi, a ptfiimis dedee/is pnblicum metuebat, inauit is dan
Tacit beft het gevoelen van Tiberius
, die en hielt niet van
Lipt dc Conit. lib. 1. tiytmuntende deughden , hatende oock foodanige
Vidimus agrefiesfape trepidare,& concurrere,tf "ebrc-
votafa- vreeiende van de belle eygen gevaer, van
cere, cum calamitas higruit aut ttmpeftas; fedtu,cum de quaet-
defa- ftc gemecne fchade.
vit , cofdem fevoca
&
examina, reperics mumquemque ti-
muijfe dtmtaxai' figetï agelhtb fito in/ra) mundus tmi- JVat zijwkr al grjkpen gallen ,
verfi's exercet hifirioniam (ait Arbiter,) eomwdiam , ê boni, Sao afgi'rhht om toe te M/lcn,
perfona patrid! rem privatam curatis
Dat al bun Hoen fcbijiit voor 't gemeen !
Miich. de Montagne; Ghtd/jue perfirug que Vb Enfiet .' V is maer voor bun alleen.
joue, iljatw tsujhiin lefienparmy.

Philip. 3. wandelen vele

19. Daer wiens Codt ,

den buyek is, etewelke aerts gefint zijn. O prodiga rerum Iuxuries!
Vy Annccr dc Krocodil is fat en vol gefopen
VV Soo komt tot lijnen muyl een vogel ingekropen, DUm/atur, ad/ulvas NiU Crocodilus arenas,
Turptter eruïtans littora
Uie luyvcrt hem den mont, er, al om weynigh - vafta quatit.
aes Regutus, ore trahens bsrcnles dentibas
Watgacthetbecsjenacn? voorwaer het is te dwaes efias
Relliquias pretium vile laborh babet.
Maer fcgh eens, arrem dier, is 't niet een
beter leven Nome/orèt }/ielius nulii fervire tyranno?
1 e nuttcn Hechter Icoft , cn vry tc mogen fweven >
Perque ncnius vittu ïiberiore frul?
Hoe geeft lieh menigh menfeh tot alle vuyl gebruyek' Turpe miniflerium [atan* prceftawus,
al dat maer alleen ten dienfte van den buyck F%h pudsat & orbi:
! /olus prxmia venter babet.

Proverb. 9. 17. Les eaux defrebées font douces

, Es lef'ai» prins en cachette eft flaifattt.

A S til donc, pauvrc oifcau, h bouchc fi fiiande,

.Qlic lu vais t'hafarder, pour fi pcu de
viandc ,
Proftituant ton corps au monftre
fi hidcux >
Qui fert airs appetits, ó qti'il eft malheureux.
O PRODIGA RERUM L U X üR I E S!
SI quoties cibttm/umimus,
letudtms negoUitm ageremns
non voluptatis potius,quam va~
atque ibi defmevet cnpiditas,
JNdien den menfehc, terwylcn dat hy bdigh is met eten en
'dmickei, „,et meer
,
ubtfiaitur neajjius ; jaat nee patrimoniorum
exitium culina ,
lij,, luik,, , al,den'npotSruft cTfée En"
nee ammorum pemicies foret gula. Ic^^tir^"'''"'"^ "PWatmctdiS honger!
Avcm aliquam (vab de-
tnentiam!) miilies pa/amus
, itt femel ab ea pafcamur : quod
ven aterm aumemi ucuijwem l;l>cr.ilij]hnc nabis
offert, vix
potu Jngido dignamur. Terram , at^mare /erutamur
, ut
cibïs exqmju-s swusjigmanu--, iu anhnx
qmjapjttm
f »'"»', & f»
tere? Sajnentia
infpieit.

in ficet haiitat
bene

'-entri
Ecqaid Imnlne
vieinafmt,
inqnit ille ; mnmpaludi-
m.igis
fit,
inditnum ,
tam/nam pn Deo, ba-
-,<ix

»„«,
>ai
,« ,gcl,ae,nn,ci alle leekernyen va c„ diek
delemjdtcn neemt men mn
tentaceken' c
eensjepijuo iijn eygen SlftSt
K pnderioe-ckci, , op dat de „cle haii teehS
1 é hadde bS,
S
, Sckerl.jck hy betoont hen, de,
bus, ae taeums. Fundi nimso delen ouwaerdigh te ,,,„ di'e
bmnore diffluemet uil ferè fra-
ter bufmes, ranas ae
bydros generare utpofe film , frulbm
meer «doen heel, me,,,,,, ügehaen,
als ,
nJSS^jt
firendu inulilet. kenter mero *jl„«m inpit J/ieron de-
,
jpumat in hbtdinem. w,,iht)dt(kyt ere-ei, wysma,,)
woont

01 omnibus
Mfinentiam , ut eorpori iouam , lau-
aat Medieus; ut ingenio
, PUlofipIms , ut anima, Theoloas
& ftngulis bene velimus, « PadS' to
n A
;,
'? ^"'^ in'idtooge nictinpoc-
brengen ,S°X5Ï„
ipfa eolenda ejl.
Innocent, dc Vil. Vitte Hum. fehnymvan onkuysheydt. De medeeijnlee
nHitS
dit
omrum
plrêmf .
!!',',

.
''"fa'
" naptijtam;
'

Nabuzaidum
^didit,fuf,en-
prineepseo-
Lees: r
«n devi
hc

r h
,'
a*r
7e
• * «y**^
Vuor d " «Jd%£g$l
iclc "
alleen yder
'

duigen goet docn.laet ons met maten Ipa-

illen

tbafar m
t
' '"'

rü
'
"Ice
"'*i' \
!
& Jerufalem lolam evertit. Bal- ïignTy™
eadem nor}""''
*/e J"'dJ ?nlem confpexii in eonvhio ,
ö"
f'
0 'nterjettits ell a Cbaldais.

I
5 L UD I.
 : :: ; ; ,

L U D I T E , S E D C A S T E.

XXXV.

Draeghje doecken , zvacbt voor hoeden. Het kleyn verdragen , om V groot te bejagen.

SIct wat een Egel doet om fijnen koft. te rapen)

Hv wort gelijck een bol en blijft foo liggen gapen
,
DEOm Egel wort een kloot , en gact foo leggen gapen
door een open mont den kofl te mogen rapen;
Wel acn nu, Muyfcn Ipiïngt inner fchout het duyllcr
; Doch of hy fchoon een Muys vry dichte by hem liet,

Want wie het hol genaekt die is tcritont gevut. igat, Hy des al nict-tc-min en roert fijn k-den niet \
Speelt heus en open fpcl, want alle llnypers hoccken Maer komt liet weligh dier hein in den mout te dwalen
Zijn lagen voor de jeught , en plagen voor de doecken Soo moet het mct'cr doot fijn cerfte Ipel betalen:

'Men fchildcrt Vans wight van oude tijden bünt Een die bedriegen wil verdraeght ten eerden wat,

Om dat men fijn bcjagh veel in het duyllcr vint. Tot hy eens zyn bejagh met vollen monde vat.

Ludite, fed caïle. Parva patitur , ut magnis potiatur.

MUribus infidias glomcratui ecbi/ms in mbem Fit globiss, inqucglobi medio eaput abdis tcbinus
Dumfiruit, ejp~ngit, qua heat ora , fpecum Et vafer in parfum contrahit ora fpecum
ficitm mures faimnt impuue per berbas, fegmina mus fpinofa, pets fc mfiaUf ambit
FÏSta fed excurrat fi quis ad antra , perit. Es vagus inspuncm fertque referSquc gradum;
Noftra ï'cnus purasque manus, fcf peclus honefiitm As excas intat laSebras^ &non fua liijtra-.
Exigit) & tenebras ac vada c*ca fugit. Turn demum in prxdat/i piompttu ecbinus erit.
PUBtf.tr obfettnis qui furta legenda laSebris Us fallat tune, cumprcsiiit/i pnSas cjfe taboiis.
1
Cogitat) ts cujtis gaudia crimen babens. Pra-Jlrujt in parvtt^iaiis fibi magna fidetn.

R'tre fans mal-enght. Supporter feu, pour emporter tout.

UI mal ont les fourys, &

l'entcm mille peïne QUant rhcriflbn les fauts de la foury fupportc,
au defcouvert , &
lautants par la pk-inc; Ce n'elt, que pour ouvrir a fes dellêins la portc.
Mais les voila perdus, en devenants fripons, Au fin regnard, quitanr de fon droit quelque boutj
Au jeux il faut gardcr d'honcilcté les gouds. Jamais nc fic, car c'ell pour ravir 1c tout.

Plutavch. Formofas intueiï jucundifjimitm, tangere auSemtj SraStartftm

periculo non Heet.

Plaui. Trin. Amor laSebricolarum bominum corruptw. ^

Cic. pro Mar. CxWo.

Detur aliqutd <eSaS't, fis adolefientia liberior, non omnia lohtptatièus

denegentur. Dumtnodb illa in hoe genere prtfcripiioque tuoderatio-
que ttneatur, parcat jni-entus pudicitia fux, ne fpoltes aiienam,
ne probrum cafth , labem integii^ infamiam bonii inferat.

PARVA
 \ . , , , : , ,

PARVA PATITÜR UT MAGNIS POTIATUR. ,

mus ,
facilimente inganna e
dixijjb mih
, ad rem quam
cciardinus
chi è folito
, Niuno
, 8c
iraila-

ha
piu
fa-
N 'Imam (feyt
der ah den
,
Guicciardijn) bcdricgt'er
genen die den mem heeft van
De Schorpioenen by ïemant gchandclt wordende
met te bedriegen.
ichv-
lichtelijk een an-

ma, di non gti ingan , inquit , facilius fallit, nen eerft war te fpeïen, macr tcrilont dacrtw
" geven fv een
atque Uk ,
qtti in Jam, Idem. fcéaliter. doodehjken Heek. Die fijn bcdrogh , met bcdrogh
Cicero totuts injuftitn 'talior
beomt
, cnis inverre na de flimftc bedrieger niet. Andere
diehicr
cam maxime faïlunt , < UktMH, Scorp'nts, op meer afgeveerdigt en geficpen zijnaden cenige
ludere jiauujper 'uiueutr ,at rnox oblïquacau-
han-
ft mantt tratles, tuutic ,
delingen van goede trouwe als vorenuyt,en ipclen
dacrna
dd fcrit. <9m dolos a
< do/is incipit , ftmplex veterator eft. eerft haer perfonagic. Vogelaars en jagers vangen dan
Faliacioribus folennt
leunt e.
eft boihv fidei aclus a/iquot pra?mittere, beft en meeft , wanncerfe , als maer ïlechtclijk
h<i auenpantur out venantur, facilius fallunt
voorby
gaende, ofte eenig lantswerk Ichjnende te doen', 't gedier-
, fi aliud agentes, boe eft, iter facientes, aut te onverhoctsophet lyf vallen. In 't verrtricken
van men-
ii! fanaat. In capieadis hominibtis, idem e/l. fchciijis't al het fclve. Demecfte fchalkcn trachten
eerft
Cicero , fimulatwnum iuvolucris tegitur , ö 1

tewege te brengen, door eenige fchijn van trouwighcyt,

: obducitur mens bominis frandu%nti ; frons, dvitmen hun geloof geve,end;üi eens'hacr open lïendc
, en
perf.epc mentiuntur , oratio verb fiepiftime. haren flag waerncmende , tarten in 'tvct totaen dekneuc-
'i ncgotiis par , eo acrior , quo fomnum fj? kels toe, In
't korte , hoe een bedrieger voor min bcJrieglyk
oftentat , inquit Tacitüs. Cave , cave vtil- wert aengefien,hoc men door hem meer bedrogen wert.
piones ïftos. Is eenigh menfeh voor goet vermaert
Die midd'tertijt is quaet -van aert,
Perf Satyr. r .

De fitkkc door fijn jlimmen geeft

Pellkitlam 'veterem retines, frontc polittts & Medricght de were/t a/dermeeft
;

Abftrufo rapidam geftas fub pctlorc vulpem. IVant op een Uncker die men kent,
Heeft ieder een bet oogb gewent -,

Livius: Frans in paruis fidem ftbi prarftrtüt , ut, c, Maer daer is niemant die hem wacht
pretium eft , cam mercede mag/id fallat. Fw een die deugtfaem werdt geacht.

i. Petr. $. 8- Weeft nuchteren ( ivaeekt ; inant de Objefta movent.

Dity vel gaet om u foeckende wie by verjlmde.
DEEn Egel" kent den Muyscn fijn gemeene gangen,
weet daerom het dier ook met gemakte vangen,
Fit glofas ,

Et jacet immoto
inftdias muri dim tendit echinvs j
corpore fufus bumi,
Hy toont den Muys een hol , en 't is zyn grage muyl Os latct in medio ,
qitod dum patat cavernam
cffe
En Set in korten tijdt het dier is in den kuyl. Muftuhis , ad focios non rediturus, init.
Dc vyand van de menich heeft even defe vonden, Cnmiitium, qttod quifque colit , rex calleat orci;
Hy kent ons in der aert, hy weet ons lieve fonden; Illius objetlu petlora noflra trabit.

Een die na vrouwen helt , die wort'er door bekoort : Lurco cibi capitur, vinofus imaginc bacchi^
* Ecu wie den wint bemint die wort'er in gefmoort. , Firginis afpetlu mota libido furit.

i Corint. iï. 3. Je crains qu'ahijt que le Serpent a fednït Eve fiar fa ritje , femblablement
en quclque forte -vos penjëcs 11e fqyent corrttmpces.

E Satan eft trompeur , tout d'une mefme rufë II fcait bien qucl pêché chacnn carcflc au ccciir,
jDont les Souris aux champs )c Heriftbn abufe : Paria ilnous alTaut. O! garde le malheur.

OBJECTA MOVENT.
INternas anïmi cogitationes diabolum non viderc , certi YzVjndtsfcker (fcyt Auguftinus) dat de duyvel de innerlijc-
.e gedachten des mexfebm geenfins en
iumus, inqiiit Angu^inus fecreta cnimcordis illctantum weet: want derebey-
fen des harten zijn dien alhenlijck bekent , tot viekkcngefeyl
dijudicat, ad quem diciturj Tu iolus noili corda fiüorum
U : ghy allecne kent 'de gedachten kinderen. Dar
hominum eum tarnen ex indicüs Jignifque exterioribus na-
:
nochtans aenoiifeitvyaiidtdL-iiatuerlijckebi.-wegiiighe vaniedüï
turales hominum indinationes probe cal/ere , fatis perfpicuum mcnfchc,door het uyrterlijck gebacr, bekent is, kan felfs dacr
eft; idque irl ex eo facilè colligit ar , quod tam artiftciosè ia- uyt afgenomen werden dat by lbo lioortraptelijkiijn Tagen weet
,

queospocujiifque ingenionorit difponere. Non codemaftuomne aen te leggen , nacr eens ieders inncrlijckflc genegentheden
De
viilclier en vaiu^ht nietaldetlcy villclun mei eenJerleyaes
genus pïfeium aggreditiir pi/èator , Jèd pro palato cujufqtte De
vogelaerweei lehier deken vogc! met een fonderlingc grecpete
efcam pr<eparat. Non uno snodo a-vcmfallit auccps, fed bas verraflen 't Gaet mede foo mctonl'en vyant. De duwel
:
(feyt
, illas laqueis, alias nifto.
fiftula Gcneris humani adverfa- Ambroiius) weet nate jporen tot -watjonde ieder van «ni meeftge-
rius uniufcujufque mores , Sc eui vitio propinqui fint , intue- xegenis\eHdaer naleyt hy zijn lagenatn. Den blymoedigen
Tal
tur (ut i-erè Ambrof.) ac talia homini objicit , ad qu:e fa- hygemeenli;li komen belprmgen met v leefchel^ckelufieih
yddc
cilius cognolcitinclinari inentcmi«/A/iiW)Jiic l<etismoribus cerlucht,otte diergelijcke Tonden De genedte hardervan aerr
ïyn, met grtmfchip, hoogmoet, ofte wreethevdt. Wat raed?
luxuriam , vanam glariam , {f> ftmilia ; afperis mentibus
lecckerlijcknademael wytedoen hebben tegens ovcrlkn tecens
iram , fuperbiatu , ac crudelitatem proponit. ghtid agimin, machten, tegens geellelijeke boosheden; in 't korte, tegcns de
ut bofti tam cailido ac calido refiftamus ? certi cum nobis fit wapenen des duyveh ? wat is'er beter tedoenals aen te doende
pugna adverfus principes poteftates, adveifus fpiritualia nc~ wapenen Godcs ?
,
quitiis, ad-jerfus arma diabo/i, quid reftat niji ut induamus
,
amaturam Dei ex conftlio Apoftoli Epbef. 6. 11. Na ons finnen zijn genegen,

Greg. lib. 10. Moral. Komt de dityvel ons bewegen

•mpUxientm tmiiifa,}ai<iHc a,l-ucrfa>ius firfticil , ES" UOlC Itnlaliom'
Jonge menfehen, wecligb bloet^
. Al'ms namifua Um, dim irifliim , kühs ümidii , aliu' Brengbt hy welluft in 'tgemoet:
«mui mmbm txifli,. gj^i „.„ a<tvffiria> eccullii fiuile capiai , vki- Droeve finnen komt by quellen
T!J< tomplixtenihus deetflients par.it .- Ë5" ij"'"" if ilit veluplMi proxima ejl,
Utumeribu, luxurimm proponi,. F.t qiiia triftüU in iram fjiüi labiiur,
Met -wanhoop, en anxt der hellen:
iTifittui puxlHrrl
difurdit parript • El tfuin timidi 'upplicia forroidanl , hy voort
I/eete breynen dringt
pa-LtnubHi itrrcrti inteiujt.
Et tjuia cUisi txtatti laudibtt! tmfpitit , UI Tot gevecht en wreede moert,
ad qu* lunau, M t Hlrit Uwih fawril/ttt trahit.

UD1T
 . :

ODIT AMDR MEDICUM.

XXXVI.

5D» blufcbt htijn uUm , dien Wórf ick gram. V Zijn flereke henen , die weelde dragen.

WAnncer dc fluit her fiac1 gacc in het water freken, WAnnecr het yfer glocyt te midden in dc kolen,
Om door het koele nat den brant tc mogen bicken, Bevochten van dc vlam, en in het vyer verholen,
Sier wat een wonder dmg het mackt een groot gerucht,
! Dan buyghr het als een was,macr r;icckt'ct in het nat,.
Het tchijrjt of dat'et kijft, óf immers dat 'et fucht. Strox hcett'ct wederom fijn harden acn gevat.
Moet niet de minnc-brant een fcltfacm plagc welen! Hoe dwec is ons de ziel, wanneer gewirtï: (lagen
Hoe fcer dcmintiacr klacght,hy vreeit tc iijn genefen-, Ons treffen acn den geel! , of in dc leden plagen .'

't Is dwaesheyt hier een, vrient te trecken uytte pijn, Wy leven nac de tucht lbo lang de roede llact,
De fieckc fchouwt behulp, cn wil cllcndigh fijn. Dc menfeh is alderbeft wanneer 't hem qualick gact.

Odit amor Mcdicum. Superba felicitas.

F Erna maffa
Ghtam fabq-
ruitens , furvis cdufla eaminis
in ttpidam forcipe mcrgït aqnam t
SUnt
Et
bumiles animi rebus pkiumque fub arelis,
rigidos mores fata fmiftra fugant
Sibilat, y totas implet ftridoribus aden, Res ut ia-ta redit y mens ebria fttrgit in altum:
Hoe indignari, iel gemttiffe voces. Optïma fors botnini pejfttna corda facit,
Omnis amans rapidii uri fibi peclora ftammis jfnne i-ides; cbalybs mitejiit in igne /netaüum,
Et gemit, fïf domino'fepe recantat idem: Dunt fornax rapidis foilibui a tl a getuit;
llatte aiïqitis fanare velit , fubit ira ; f.tid boe eft ? Al fiber bune tollatque fuco ,
mergaique fub undas\
Infdix mciicam refpui! sger opem. Major trit fubiti
,
quamfuit anti , rigor.

Qui guertt V amant luy faiél totirmetit, L'office £9 la fimme , monftrent quel fiit tbommè.

LEEn fer du marefchal, quand on

le vcut cfteindrc
plongeant cVi feau s'cn va grondcr &: plaindrc.
fc
LE cd doux au feu, mais hors dc la fornaïTè
fer
S'endurcit dcrechef! Quant 1'homme eft cn defaife
j
Offrir a 1'amoureux ("ante, eft tout cn vain} Le voila tout mollet; mais retrouvant fön heur,
Car il fc plailt au mal, 5c uc veut dlrc fain. Tu lc verras foudain rout efTevc dc cceur.

Ovid. Smit amans fna damna ferè, tarnen hwet in Mis,

Materiam culp£ perfequiturque ftus,

L'amsur eft un plaifir Ji doux t ,

Le ma/ cn eft ft defirable , .

§>uc je me dirois miferable^

Sifeftois exempt de fès coups;
S'H fata mourir un jour ,

7* WW mourir (Camotii

SUPER-
 c . : : , ,

SUPERBA FELICITAS.
Ui magis, quant voluntate ad vitte temperan~ E gene die
Q
.

^Jtiam
httntur
neceffttate

ad ingenium
accedunt ,

(
quoties nihil cfl quod prohibet , rela-
ait Halcar. ) eaque gmuina bmiana
D
wech
meer door noot , als door wille een ma-
tig leven terhandt trecken , foo hacit de
gacn weder het oude karre-pat n
is,
dwana
, ( fcyt Ha- i
natura- defcriplio ejlv namfanè bona opera , ait Agathocles, ljcar. is de rechte afbeeld inge van
folcx
)
den acre der
't deguftamus , qnamdiu metus menfehen want , gclijck Agathocles fcyt , W y doen
& «*«
:

Hm>> i lbo lange wel , als wy in anext zijn en in tegendeel :

'««ƒ< van dien lbo de faeeken weder beginnen wel

te gaal
ftft as , fub arbores mtmrt terltont wijekt de dcrtclhcydt weder uyt.
I ferenitate vero fubf
De kinde-
irum per ren , terwijl het onweer ra'eit, loopen onder de boo-
lafciviam avellere :
\ ?um pcr- men fchuyléq , en onthouden hun dacr in ftifligheyt
I RE**"1 ^ '
tT'/ "ï ^ prtferi- maer foo hacit als 't moy weder wert , fcheurcnfe de
:

w/d : .7? WK dum i

\rati in tacken van de boomen ah , en loopen daer henen. De
Deunu imb Ö ÜW «ff «f jïr tfrW Pod menfeh pluch in tegenfpoer lijn toevlucht tot Öodt te
nemen , 't hooit te laten hangen ah een biel'c maer
Rara; fumant felicibus ara;. ibo bacil: als 't hem beter gact , het hooft de winde i

te ftcecken , en als \ 'en lijn oude gangen te gaen. 't

Virg. Is midtsdicn waer 'tgene dat de Poëet feydt
Nefiia mem bominum fatt fortifqtie ftttur*:
Et fervarc modum rebus fublata feeundis.
Soo lang!} de menfeh is fraey en kheck,
Terent:. Hcauton. Soo leyt de Gods-dienfl in den bocck-,
Maer alfmen valt in tegen/poet
,
Nam in met» eftè bitnc, illi efi utilc. Dan beeft men Godt als by den voet.

Is 'tdatgby lieden de kajlydinge verdraeght Godt fa! u ah

,
kinderen aengaen -,maer is 't dat ghy lieden fonder
kafty-
dingezijt J'oozijt ghy danbpflaerden en niet kinderen. In I; setïs gemit.

ALs en glocyt
'tyfer leyt te mie
idden in de kolen, INgemit, in tepidis ferrum
Men Met, men boorret — r
niet,, het is'cr in verholen} Inflamma , rapido dum
di>

Ct let igne,
Macrioobeticmantlefchtjdan fchijnt'et dat her klaegr,
En dat het ccnigb lect, oock in dèvreughdc,diaegt.
Mens pia divinas, Jine murmin t,
ghiadquc gemat, cw/i
Mm
cadai ft
Als Godt de lijnen ftraft, fy duyeken en fy fwijgen
, Ergo dolens , fufpeêla mihi mea
Maer voorfpoet in het vlees die doet hun vrede krijgen ghiid? mea Janc'le
; Parem
Sy houden gantlch verdacht des werelts loofen fchijn, -
bic potius
,
Abfit y fj? fremat orb.
Her. ;cii
Ey laet , o Godt, mijn deel niet in de werelt zijn'! Dunt mihi des alio eaudia -je

ïhetrwic
lernecfan Gal. 6. i 4 11 ne m'adviene que je me glorïfie ft non en la croix de noftre Seigneur
Jeftts Chrift,
far lequel Ic monde m'ejl cructfié', £*J moy au monde.

tiran
E gencreux acicr cfl coi en la fournaifTc, Ec noblc efprit Chrcftien, gal en adverfité.
jMitis, s'il cib mis en 1'cau lamentc de fon aife; Gemit, commceniui'pcns, lur fa proiperitt

IN L^TIS GEMIT.
libtis, necimmeritö, hujus fieculi felicitas ^Eluck en voorfpoet defes- werelts werdt niet fonder
Jdiata i Deum ita nobifcum plerumque agere
, ut VJrcdenen verdacht gehouden by de Godtfafecn
mm <egns Medici ; u , malo jam invetcrato ac incurabili
, t ey
hun met onbekent dat Godt de
want :

ad exitïum fgrotes vergcre dum confiderant, omnia iifdem Heere met ons
, gcmecnluck alloo placht cc handelen als de
inqu£ appetittis rapïtur , dart permittunt j aliis contra q Medecijnen
ui- , mctdcucckcndocn, de welckc , oordelende de ficck-
bus jam melioris valetudin'u fpes affulgere empit fuccos ama-
, te ongenefeHjck , en fiende dat het met den fiëeken
ros prop'-nant , anxia viclus ratione co'èrcent wel
, imb rj? ( mor- luicit mogtcghedaenzijn, laten opentlijck toe dat
bo interdum id exigente ) munt, acfecant. Deus qms
men
fcr- den fclven a! te eten en tc drincken geve
vatos vult bos jlriclè habet dacr hy cenia-
, , reliquis ut lafcèuiant per~ fras treek oite luit toe heeft
mittit.
ucn anderen daér-en :
te-
gens aen wclckcr gefonthevt fy nu meynen
Pueris inter fife depugnantibus alterum a fupervenïcn-
, wat ce-
, ft wonnen te hebben , geven fy bittere en
te aliqito plagis excipi walgclijeke
caftigantem vapulantis
, alterum impunem dimitti videmus^ drancken , m
fehnjven hun fcherpe cct-regcls
voor
patrem effe aptima illatione concludi- ja yhemcnfe en Ichrocyenib fomwijlen
de Iififl^
mus. Qiicm Dominus diligit (inquit Sapiens ) hunc cor- , al° de Oeck-
re iulckx vereyleht. Godt plachib t'onder te houden die
npit ac caibgat , Sc quaiï pater in filio complacet
Gbi hy behouden w,t , de andere laet by in
Prov. j. li. 'twilde buvtcn
den bock ipnngcn. Soo wanneer'cr
kinderen onderlin-
ge pluckhairen , indien wy fien dat'er
Grcgor. in Moral, iemant van dc
omitanders eenen jongen uytkipt
, en den felvcn bcrifpt,
otte met flaghen kaitijt , ibnder iïch
Saniïiviri, cum fibi fuppetere profpera hujus mundi den anderen aen
con- tetrecken, wy oordelen terftont
jpmunt met fecr eoet beiluyt,
, pavidd fafpicione turbantur : timent enim ne bic dat den genen die flaet, den
,
Morum fuorum 'frutlus recipiant : vader, die gellagen werdt,
nee timent quod divina des lelfs ione moet wcfen.
jujtitia laiens in
üs vulmts afpiciat,
Wie den Heere lief leeft feydt (
Éi? exteritribus os vuinc- Salomon) die ftraft by , en heeft een welbehagen
ribus curans, ab intimis aen hem,
repellat. als een vader aen fijnen
fine, Prov. j. n.

AFFLUIT
 , :

'Die ledigh fit •wort licht verhit. Die niet ontjtet , is haeji te niet,

DAer was geen vinnig dier dat oyt dc Sl.ingc quelde,

HOc magdcIJcyne Spin doch vechten mette Slangen?
Soo lang ly bengh was te midden op den velde;
Sy isfwaek, om oorlog
tc bijfter h acn tc vangen,
Maer doen (y lagh cn keck,cn Tocht macr tij t- verdrijf Hacr vyand is te iterek; cn des al niettemin
'
Soo quam dc Joofe Spin, cn viel hacr op het lijf.
Soo wort dc felle Slang verwonnen van dc Spin
Dc prickel van dc luit die komt van ledigh wefen Vraeght icmant hoe het koomt? de Slange fachr gelegen
Dus wie iïch beiïgh hout die wort'er van genefen; Vcrmacckt haer in het groen; de Spinnc dacr cn tegen
De Min gelijckt de Spin noyt menfeh en is gc'wont,
:
Gantfch wacker in de wccr,r>citookr hetvinnig beeft.
Als daer hy cn kceck, of doen hy ledigh Itont.
lat
O vrcclt doch voor een menich , die niet een menfeh'
cn vieclh
Affiuït incautis.
Periculum venit, cum contemnkur.
DUmAmbulat
prxdas
imwcuas
agit migrtis,
,
fj? ard:m faxa ptrerrat

tulus ab bofle^ vias:

IMbelli noceal cui mollis araneus itlu?
Et fiiis non rtgtdo kiclus ab angue (adat?
Hunc impro-~iJü ptiftriiig.t nr.wra trio,
Cum jacet , in molli gramïne ,
Huu tarnen inenmbens uiürix dominatur aracb/ie,
fufus. bami.
Et vajium tenui perforat enfe caput.
Lafchas abigunt tratli.ua negotia ftawmas,
Undefit, ut colaber parvo cadat iclus ab bofte?
£)uis videt intentos rebus amen trabi ?
Cum vacat, fj? molli colit otia peclus in umbrA,
Languebat Jèrpens, y
vigil boftis erat.
<%uim facilè eft ftruere infidias niltale timent i'
Turn patet , occulte turn fubit igne faiius.
Eftt quod ei metitas , rui metus omrtis abeft,
Vu ccettr oijïf, d'Jmour eaptif,
Crains ton enncmy , b'ten qui petit.
L'Araigne ne peut oncq attrappcr la Coulcuvre,
Lors, quant clle cit au bois empefché dc qucloue ccti- L'Araigne, bicn qiicibit foiblc 3c petïte belle,
Lecoiiprnortel , hela* luwicntenrepofant,
Rompt ncantmoins p.ir Ibis au grand ierpent la teftc,
!
(vre Qyi ne redoute ricn, cit ailcmcnt an
Ricn , que lc cceur ittaint
(Jtfif le fol amour furprend Crains pour u tel, amy, qui ricn jamais
nc cniint.
Chryfoft Definitio amoris bac
eft , anim* vacantis paflio.
Lam. lib. 6. Diogenes dmt amorem otioforum tfi negotium, quod bic affettus
polijfimum occupet otio deditos : ita fit ut duw otio vacant , in
tem ntgatioftjjimam incidant.

Ovid. $**rtm Agiftus qua „ jf, faclus aduUer

Inprompttt caujh eft y defidiojus erat.

E X
 , . ,

EX SECURITATE G U R A,

MJjores iutcrdunt eopij? flirnuntur h minor ibus,

res a debilioribus
tui periculttm
, ait Halicar.
non fit, etiam ab invalide
Nihil eft tam firmum
potentio-

:& leo ipfe aliquando

, M
nas.
Emghmacl worden groene

Ni
heyr-krachten van kley-
achtige van fwacke gcilagen
, feydt Halicar-
-'er ioo valt, dat geen gevaer en lijdt,
oock
mnimanm gviumfii pabulum ,inqttit Curtius. Visrationcm? van her fwacke.
fecuritaSftam in publicis ,quam privatis , certifftmum calami- De Leen fclfs wei t oock wel tot aes van 't kleynrte
: jblatè vtventes undiqtte patent , fcf oportuni
'tat'u initittm eft gevogelte Wildy hier van de reden weten ? fiorgeloos-
injttri* multas ocrafioncs pnebent infidiantibus ,ait Pbilofophus. heyt, lbo in gemecne , als cygen faken, is een iecekcr
Ssepe denim &
contemptus bojlis crnentum eer tarnen edidit beginfcl van onheyl.
&? inclyti popitli , momento
regefque perlevi vicli funt,ait Li- Die fondcr achterdencken leven , ftaen als open , en
vitts. Inimicum fans quamvis btmilem , docli eft metuere zijn onderhevigh om gehoont tc werden.
,
BX confilio Seneca. Metus quippe prudentiam docet j qttique Verachte Vyandcn hebben menighmael een bloedighe
inftdias timet , band factie in eas impingit. Timer fecuritatis flagh vcroorfaeckt , en machtige Voriten en vokkereri
dttx, periculorum pv^fumptio : met tiende quippe fapiens vitat hacllclijck t'ondcrgebracht, fcydt Livius. En hierom[is
malum. In ipsa igitur fecuritate animus addijjiciliafefe pr<e- een vyand (hoe gcringh hy oock zy) altijdt tc duchten.
paret , ut centra injuriam fortttnee inter bentficia firmetttr. Vrecfe leert wysheyd j en die voor lagen beducht is,
Itimidi matrem non fiere, veins adagium efi. Wert lelden betrapt.
JuveraL Sat, 6. Achterdencken leyt tot geruftigheyt
onvoorfichtige ,
Nunc patimur lortga: pacis mala, fievior armif hoogmoet tot gevacr al forgende oritgaet de wijfe het
:

Luxuria inatbtiit , viclumque nkifcitur orbem. quaet. Lact het ons daerom houden met ons outfprceck-
Baud. Diflcrt. dc Induc. woovdt Die niet en forght , en heeft geen eere ; of-
:

Nttlli facilius epprinmntur , quant qui nihil timent, te met dc byvpreiïcke van de oude Romcyncn dc moe- :

Et imparati fuut ad refifiendum, der van vreesachtige ofte vervaerde kinderen fchreyt lel-
Senec. Agani. lictor timere quod potefi? qued non timet den.

Matth. 7.6. 41. Waeckt en bidt ; op t gby niet Quid dormitis? furgite & orate, n e intretis
en komt in verfoeckinge. in tentationem.

WAnnecr dc leuye Slangh is i 1 het gras gelegen, FRondefuper viridi, radüs lepefailtts Eots,
En dat de guldcSon komt over
ver hacr
hai gefegen Otia dum ferpens dejidiofus agit,
Soo is van ftonden aen dc Spinnc dacr ontrent, Ex alto tentii fe librat aranca file.
Die flux een boofe lbrael haer in de leden prent. Et colubrtim parva *
Wie
cufpide fundi't htm.
ledigh
fit cn gaept, cn lcuycrt gantfche dagen, Otiavirus babent, £5? habet fors Uta venenum-
Die t
geducrigh noot van duylent quade Hagen
lijt Delicns vitiis mentis aperta via
efi.
Tot ondienft van de ziel. O
vicclt, gefellen, vreeft, Sperne volttptattim illecebras, puer, etia
fptrne,
Dc weelde febiet haer git" tot midden iirden geelt. Hefie fub aërio ni cecidiffe velis.

^Uoijivtt ê , tont pêche'.

Hafllir k Serpent 1'Araigne oncques n'ofe, Nul eft plus aifcnicnt du tentateur furpris ,
LSi non, quant il au boïs lè lafchement repofc. Qs'ÜD tel, qui a les fens d'oiüvité faitïs.

NE DIABOLUS TE OTIOSUM INVENIAT.

VItii attt virtutis animus domus vel ut inquit Pbilo
Ber nardus, cor hominis, ftcut niulendimtm,volviturvc-
eft , :
HEt gemoct menfehen (fcytPhilo) is een woon-
des
plactfe ofte van dc dcucht , ofte van ontucht
lociter , &
quidquid imponitnr , molit; autem nihil impo- fi gclijck Bei-nardus fcyt ) des menfehen herte is als
ofte :

nttur; feipfnm cenftmit. Omnia otio deteriora funt. ( een

Lapis molen, het draeyt gcftadelijck omme,cn maelt al wat'er
tien revolutus obdneitur mufce. Ferrum nifi utaris , rttbi-
wert ingebragt ; macr indien men 't ledigh laet, fóö ver-
gine confumitur. Aqt'.a, nift fnevea/ur , vitium capit.
Vefiis teert het fich lelven.
ftpofitalinearum fit babitacttlum. Ot'tofa mens vitiorum de-
Door ftilftant verergeren' aile din-
gen. Een (teen, foo hy niet dickwils omgewentelt en
vik'dium. Tranlivi , inquit fapiens Prev. 24. jo. agrum
wert, is feer hacft ovcrloopen van mos cn ruyehte.
hominis pigri , ccce &
totura rcplevcrant unica: ,
.'

& het yfer ruft, foo roert het.

Als
Stilftaendc wateren werden
maccria lapidum dertrucbi erat. Otiofas viduas notavit
haert itinckende. Opgcfloten klcedcrcn krielen vanMot-
sfpoftalus, iTim.f. ut verbofas ,£if loqttcntes qua: non oper-
Qhiidplura ? Otium nitgarum mater eft , noverca uir-
tcn cn Schieters. Len ydel gemoet is een hcrbcrgeva*n
tet.
londen; een ledigh menfehe, des duyvels oorkuffen. Ik
tutum, ait Bernard. Nihilque in totd vita adeb bonxmenti
adverfum , quam nihil agere. Semper aliquid heneftx rei
gitick ,
feydt de Wi
jfeman , voorby den acker der lettyen
,
en fiet ! daer tsaren enckel netelen op , en by
agamus, ne aut Deus, cum nes iuvifit, attt diabolus ,ubï nes ftont vol difie-
len, en de muyr -was neder gevallen , Prov. 24. 30. Dc le-
tentat, ofcitantcs & vactios nes inveniat.
dige weduwen bcfchuldight de Apolk-1 als klapachtigh,
Math. ij. cn fprceckende dat niet cn betacmt, 1 Tim. y. In 't kor-
Cum autem dormirent homines , venit 'mimicus, , y fttper- te, ledtghcyt is een moeder van bcufelingen
, een (lijf-
fimnavit zizania m medio tritici. moeder van deugden. Lact ons dan forgc dragen dat,
,
en Godt, als hy ons komt belbccken, cn de duyvcl, als
Hieron. in Senn.
hy ons komt quclldn^ ons beügh mogen vindenmet ccr-
Aliquid operis facito , ut te diabolus inveniat eceupatum
, lijekc oefteningen.
«dn enimfacilc capitur a diabolo, qui bono vacat exercitie.

1 Jean y. 18.
Een die voor quaet hem mijden ivil,
A ous fcavons qne quiconque efi né de Diett , ne pêche poitit: En magh niet ledigh zijn efftil;
tnais qui eft engendré de Dieu
, fe coniregarde foi mefme, JVant °tis gantfeb feker, óns gemoet
t> tc malin ne Ie touche point.
Doei quaet, -j,\n;t;eer ha >:i/t ui doet.

POST
 ) ; : ; : , !

76 POST TRISTIA DULCOR.

XXXVIII.

Lijden , al-cer verblijden* Oordeelt t/iet , ofteyndejïet,

fprack eens Rofcmont eens op ccn cn nacyde,

IK tcrwijle datfë nacydc,
,

Ik khegde mijn verdriet, hoort doch hoe fy my nacydc,

IKIk quam dacr Phylis
iagh ccn rechten bloet die llont'cr by en kraeydc,
tijdt (at

Komt Tpracklè , komt ccn rcys, cn Bet my delen met;
Let op dit macgdc-wcrck , cn wat'cr omme gactj
Hier wort ccn ftalc punt als vooren uyt gcfonden,
Dc dract komt naderham,die heelt dim ccrit dc wonden:
F.y vricnt,cn wacht geen vrenght ,als na geleden ju jn,
Die 'tibet wil fondcr aWj cn magh geen vryer zijn.
Die riep, wat maller ding? wat gaat de Joffer acn
De moeytc diefe neemt is beter ongedacn
Hy iagh een llale punt, hy Iagh het lijnwact breken,
Macr wacr dit henen wou cn was hem niet- gebi eken.
Al heeft u wijs bclcyt een leecker oogh-gemerek
En toont noyt acn een dwaes ccn onvolkomen weid

Poft triftia dulcor. Ex fine judicium.

ASfidea tetter* nuper dam janflits amict. Mllk foraminibtts tlttm lintea virgo decorat ,
Dumpte fupcr nejlro nulnere mit/ta queror Ei/aque dijlinflis inferit ordinibus
Rijit ó duri nimittm tater bofpes atnoris t Ruflkus ijla videxs, Dab jhtlta puellttla ! (lataat t
A i patiatur amant
r
, non potietur , alt. Candida feiratd lintea perdis acn.
Hoe dotlum te reddal opus (fua Unica moiijirat Vttlnus ut injligat tetrka eum-fronte notaris,
Ecce ! fubit Jilo cu/pis acttta prior. Vulneris auxilium , rttjlkc-, nonne vides?
Qtfi gctnil , & primo fub i-ttlncte projidt arma ;
Materiam fatuo rifits dedit illepopello,
O rde mihi , Ventri mïlts inc-pttts erit. S^ui} cui fumma ntanus deficit , edit opus.

tomment , contentement. Ne refrens , ce qtte lientens.

UNDe mon jour je me plaignois , cftant aupres ma belle,

pcnible amour , je la nommois cruclle
LOrs quant Margot piquoit ic drap de fon cfguüle,
Darmvtas luy cria! que tu es fotte fillc,
Tay toy ( Ce mc ditt-on ) te lingc nc fe joinft, D'ainfi gailcr lc drap: car il ne fcait que c'eft,
Si prcailablemcnt on ne le bleffe poinct. Ne monftrc pas au fbl un ccuvrc my-pariaict.

üvid. Ut tarnen ejl artis trijliffima janna nojira ,

Et labor efi ttnus tempora prima pati.

Mich. Montagn. des Effais lib. cap. p.

$ui n'a la jeuiffance qu'en la jouijfance

, qtti ne gai^ne que dit bant pointl ,
qut n'ayme la tbajj'e qu'en 'la prife ,,V ne ttty apparttetil
jé mcfler è PE/io-
le f
Jamt, leptaiftr n'ejl plaiftr fans amertutne,
 ,

EX FINE JUDICIUM.
VAn alkrecht
KT mdt ac
t,n iufih
mfulendi pr, ieS
A nofe
ginfcl ,
racdtflagcn , die men voorneemt , is het be^
tc verfhen dc (aken waer over men ge-
fint is niet te plegen , fcyt Pkto } of anderfins me*
men
noodclick gantl'ch en al mis tallen. Daer vallen dagelijcx
in dit leven veel dingen voor , de wclckc van buytcn af,
c fcopii; cn als in het voor-by gaen alken bemerekr zijnde , ver-
difcnn. werpehjek fchijnen, maer nader ondertart, cri het oogh-
'
fupplic. ? fang! merek van den genen diefe belcydt, wel ingenomen we-
n ejfunc, '
peau fende, werden goet en loflick bevonden. Wat verfchilt
m„dm i doch ftraffe van wrecthcyt ? nadien men in bcyde bloedt
vergiet. Wat fchattinge van gicrighcydt ? nadien men
in bcyde geldt vergaert. Wat beflramngc van hardig-
facognover.nt; tgitur heydt ? nadien men door beyde de wcderlpannigen een
Judicium fufpcnde fcoptis duin notus agcntis. gebidt in den muyl werpt. Sceckcrlijck het eynde ont-
L. 24. ff. de 11.
neckt het onderfebeydt Van alk dinghen. Wy vereyf-
fehen daerom van alk menfehen , met La&antio , nae
Incivile efi n'tfi totd lege perfpecld , una aliqud particuld
het recht der menfchebjcktieydt , dat niemant iet en
ejus propiiftta, judicare vel refpondere.
vcrwerpe voor hy het' felve ten vollen heeft keren ken-
C. majores dc baptilm. nen.
Non debet feparar't cauda a capite.

i Corinth. 7. 10. De droefheyt die na Godt is, Si non parat, faltem praeparat.
werekt vreefi ter falïgheyt.
ALsiemant fit en naeyt, hy fchijnt het doek te breken» T Intea non conjn
Maer fchoon de nacldc quetft het garen heelt dc fte- X-/ Sed via , qu, ndem lintea
Al is de ftale punt niet CYflH aen dc nact. (ken: Nam ftmulac f/tbjec balybs per carbafa tranfit,
Sy macckt noch cvenweljet open voor den dract. Max comitem nu •m vulneris auilor babet.
Al wort'cr door den anxt geen menie hc wederboren, jinxlctas, qua mer, itet, qua peSlora turbatj
Terwijl de ziek klaeght haer trooft te zijn verloren, Non cjl quod nob. irda renata facit:
r
't Is evenwel dc fchrick die ons de geeft bcreyt, Illa tarnen fternitque eratque fiatebrasy
En tot een beter werek de rechte gronden leyt. Principium timor ejl , Spiritus implet opus.

2, Corinth. 7. 10, Volts avez efié contriftez, , felon Diett.

Ofs que doctc main lc drap rompu va poindre,

la Mais voye ouvrir. Nos tremblements Sc pceurs
potir la
_<Ce n eft pas proprement cc que le drap faict joindre, N'etl pas 1'Efprit, mais pour nous preparcr ks cceurs.

SI NON PARAT, SALTEM PR^EPARAT.

T^Rcmor ac horror confeientia , in initio quidem ronver- VErikgentheydt des gemoets is wel dicnlligh in 't be-
fionis , idoneus efl ad hoe , ut animus verè humilietnr y gin van de bekecringe , ten eynde de menfehe fïch
Jibiqite fummopcre difpliceat; ut ita homo in via Domini a recht vernedcre , cn hch felvcn gantich mishage op dat :

limore ïncipiat , ad fortitudincm perveniat , inquit Greg. hy' alfoo des Hceren weg beginnende met vreefe , allcncx-
At verb cum iile , quem ligat ftrvitus timoris , igmret gra- kens in ltcrckheydt magh toe-nemen. OndcrtuÜchcn
tiam non bic fubfifiendum eft.
libertatis ; Cum audis quod nochtans, nadcmacl den genen, die met dc ilavcrnyc van
Domïnus tuus ditlcis fit , ait vir pius , fac ut eum diligaj: dc vrcclc gebonden is , niet cn kan (maken de genade der
cum audis, quod reelus fit, aitende ut timeas, t/tamore, £5* vryheyt ; loo en moet'et by ons dacr by niet gelaten wer-
iimore Dei legem ejus cujlodias. Noveris te , ut Deum ti~ den. Als ghy hoort (feyt'er een Godlaligh man) dat God
meas : noveris Deum , ut icquc ipfum diligas j in altero ini- goedigh cn barmhartigh is, macckt dat ghv dien goeden
tiaris ad fapientiam , in altera confummaris ; initium fa- Godt lief hebt ah ghy hoort dat Godt recht veerdigh is,
:

iulis timor Domini , & plcnitudo legis cbaritas. Ghtemad- fiet dat ghy li ik- gerechtigheydt vrecll: op dat ghy allbo
j

tnodum, ex tiotitid ttii, venit in te timor Dei : atque ex Dei door vreefc cn liefde te iamen , nacr fijne infettinghen
nolitid , Dei itidem fic è contrarie , ex ignorantid tm9
amor : meught wandelen. Kent 11 felvcn ,opdatghyGodtmeugt
fiiperbia-t cx Dei ignorantid venit dc/peratio. Bernard.fup. vreeien: kent Godt, op dat ghy hem meugt liefhebben:
Cant. in het eene is het beginfel , in het ander de volkoment-
hcyt der wijshcyt. 't Beginfel der (ïiligheyt is vreefê: dc
vci viillinge der wet is lietde. Gelijck uyt kcnniiTc nwes
Aftor. 1. 37. & feq.
fèHs,vrcclê Godcs voortkomt: foo , in tegendeel van dien
nvt onwetentheyt uwes fclfs, komt hooghtnoet ; cn uyt
ïlis auditis
,
eompuntli /tint corde di? dixerunt Pttro & onkenuilfe van Godt , wanhope.
reliquis Jpofiolis -, quidfaeiemus virifratres .' Petrus vero
ad Mas pawitmtiam agite (sf baptizetur unufquifque in no~
1
V
, jll is de vrees in eerfie goet ,
mine Jefu Cbrifti in remiffionem peccatontm vejlrorum daer het blyven moet ,
, Sy is niet
auipktis donum Spiritus Janeli. V Is nut geduerigb voort tegaen.
Tot ïvy vaft in de liefde ftaen.

RE S
 ! "

RES IM MODERATA CUPIDO EST.

XXXIX.

dltljdt va meer. Staegh na wat nieus.

ALs doen woud ick haer genakeu;

ick de liefile fach,
SMackt eten aen een Dogh,by ftaet met holle wangen
ickomdcfprack,flux haer temogen raken,
StfilXriep Om weder op een nicu geducrigh iet te vangen;
Doen bad ick om een KUS, en, iclioon ick die bcquam, Het valt hem in de mont, het vaert hem in de keel.
Noch vont ik dat mi jn hert geen recht vernoegen nam. En des al niet-tc-min het is hem even veel.
Ick voelde des te meer mijn ziel geducrigh hijgen, Wat bact u groot gewin, of veelderhande fchartcn,
Dus wcnfcht'ick boven dat een naerder pant te krijgen: Indien ghy niet cn droomt als op een nicu te vatten?
O lullen Tonder end' ö wilpchiicrigh [pd
.'

U
winif cn is macr wint , cn doet u macr verdriet
Alkiijght deHont een ftuck noch gaept hy evenwel. Want een die macr en Hoekt en finacckt de fpijfe niet.
Res immodcrata cupido eft. Ad nova femper hians,

PRima quidem fuerat dominant tibi cura videndi,

JTEjuno damimts etrealia friijla molojfa
Altera, mox lateiï jungerc poJJ'e latus : I Objicit, bic avido droomt ore cibum ;
Iflnd £•? Mud balies, fed fjf boe, tibi kuis amica Et Jlae bians, aliamque venlos mtendit in offam,
Blanditias molles , aptaque verba dedit. Sewtper 0 accept is uberiora pctït.
Ofiula mint pafcis , dei & ofiula: mme petctur Nos molimur idem; nam fi mi nnmine dextro
Mox illibats virgimtutis bonos? Ev'eniant nummi, pnedia, cenfus^ agri,
Et vorat, &
properans ruit in novafruflra mohffus, Omnit conditHlur, peilt ur WW pw; futurt
Ghiodquc petat capidus femper amator babet. Sic dcfiderio piodiga vita perit.

Le chien le jeu
, , Vamottr le feu ,
,
Tlujïcitrs out trof , nul u'a ajfes.
Nefi conteiiteut oncq de peu.
QU'nrt donnc au chien du pam,qu'on donnc du four- Uel bien peut avcnir a la chiehc avarice?
Jlglome,fansmafchcr,Cvvciitia d'avantagc. (magej
guel grand' faveur que laict la dame a Ton amant,
Rien DC luy oncq i'urVit , il va touliours avant.
9 i

II
n'cit pour adouvir , mais pour nourir leviccj
,

ciix au chien affanic foit tant trust morecau,

gloute lans mak'hcr, & cerche du nouveau,

Scncc. 10. Epift. Qua/cm dU'twm feriem caufai meffe, ex qu'tbus ncttitur fatum j fin
dicimus eupiditatem ; altera t
•
fine altei itts neclitur.

Claud. At fsbi cunHa pttens nutiquam faturanda Cupido,

ï%u*i velui hnmanei rejtrat dum bellua riclus,
ExpUri pafcique nequit : nunc Jlagrat amorc,
Nuncgaudet, mm mce/la do/et , rurfufque rcfufgens
Exoritur, cefaque redit pollentitis hydra.
 : , : ,

AD NOVA SEMPER HïANS. 79

fapientis m, 'tTS wijshcyt en grootmocdighcyt (feyt Cicero) wat

ES,
feris, oblivifch J.men verloren heeft te vergeten, warmen gewonnen
contrarium plerumq heeft tc gcdcnckcn.
tatefcrèdcmttunt-,< De
gierigaert doet in beydc rcgel-recht hcttegendcelj
tkplorant. Pum, want vcrliclt hy maer ccn kleyn deel van 't gene hy alre-
dc gewonnen heeft, hy fchreyt tranen niet tuy ten; niet
ndm nfot ongelijckin fijn doen met de kinderen, aen 'de welcke
_ -el unum aliquod difpendtnm nm fchoon men veel poppc-goedt en fpcel-dingcn heeft ge-
jucunêa ac infipida filet redderc. Mobilis ac efl r, geven, indien men maer ietwes haêr af en neemt, fy ftel-
hominis, nunquam fe tenet ,ait Sencca. Optat libertatem fer- len 'top een krijten, en werpen 't al daer henen. Indien
vits, civitatem libertus, civis divitias , dives nobilitatem, dacr-cn-tcgcns dc gierigaert ltaegh in winitc is, nochis't
nobilis reguum, Rex in Dcorum numerum rcfcrri vuil, to- al niet. ^ .-

nare propemodum ac fuhninare copieus : adeb ejus, quodfemcl
tranfierit modum, nullus efi terminus, ait EpiHetus. Optime
Hebraus fapiens, juftus ilirait cibtim , replet animam
klam; venter autem impiorum infatiabilis.
Martial. lib. 12. Epig.
Habct Africanus millies; fcf tarnen captat,
Want gelijckccnHondt met ccn open kecle ontfanght
het broot darmen hem toewerpt, cn 't felve terltont ge-
& heel enfondcr Imaeck inuickt, cn naer het nieuwe loert)
infgelijcx alwat hem 't gcluck todendt ,flnyt hy knap in
zijn koffers, wachtende al weer op het toekomende.
Ellendige menfehen de reebtveerdige (feyt Salomon
!

Fortuua nmltis nimis dat , nullifatis. Prover. 1 3 2f .) eet dat fijn ziele zadt ivert , maer der godt-
.

Sen. lib. i. Epilt. i. loofett buyck beeft nimmermeer genoegb. 'c Is konltc verzaedt
Quid refèrt quantum Mi in area, quantum in borrels ja- tc werden.
ceat? ft alieno inbict , ft non qiueftta , fed qiutrenda computet
non enim qui param habct, fed qui plus petit , pauper cjt. Grcgor. inMoral. Ars magna efi, fat'tarl.

Jolian.4. 13. en 6.i$.BitytenGodtgeenverfadinge. Improbis nulla eft fatietas.

EYDat opdefenHont het broot hem toegeworpen

let :

hy fonder fmaeck als in het lijf tc llorpcn,

fchljnt
DVmdatafrujlavorat,
In nova , femper bians^
nonditm bene manfa , moloffus-,
£ff nova
afrufia
frafia ruit.
En van itonden aen foo ftaet hy even graegh
fiet ! Cum nunqi pr.rfens I. i ferat hora quietem^

Het (chijnt,hy draegt een Wolf verholen inde maegh. Jfecfat. eclora noflrajuvet.
Schier op gclijcken voet foo leven alle menfehen, Ctim de/idc
Hoewel de faken gaen , noch is' er iet te wenfehen Jtque a que petat-y
En foo daer iemant vraeght,waerom het foo gefchiet, Hicpdtriu Cqtie beatas,
Het goet dat ons vernoeght , cn is op aerden niet. Difciic i loco.

Proverb. 27. 20. Le fef>ttlchre & le gouffre font jamais rafaftés

aujfine font jamais lesyenxs des hommes.

)Uis que le cecur humain au chien eft tant fcmblablc, Faiibns conclufïon, que cc qu'a 1'hommc frut,
Que nofhe efprit toufiours demcure inlatiable; N'cft en ce monde icy, mais clt logé plus ham.

IMPROBIS NULLA EST SATIETAS.

NEtnini mortalium , dixina providentid , tam exaflx GEcn menfehe ter wcreltwcrt'er,doorGodes befehic-
felicitatis gaudia unquam obtigere , ut non a/iquid re- kinge, tot foo volmacckten gcluck oyt verheven, of
liclum ei effet , quod gemeret . Hic cenfu cum exuberet, ob- hem en wert altijtiet watgelaten,'twclckhem quek. De-
fcuro loco natum fè queritur $ ilk, major um flemmate clar/ts , le, rijck zijnde van goederen, bcklacgt dat liv van flechtc
domejlice rei tcnuitatem deteftatus^ mallet latere; ifienobi- ouders geboren is :genc,\vel van goeden huyfc , maer arm
litate opibttfque confpicuus , ctrlibem fè queritur ; alius amans zijnde, hadde ücver ergens in den donckcr van een flccht
&? amatus, conjugioque feltx , orbitatem defiet. Efi , cui gellaeht te fchuylcn: De derde, rijck en edel zynde,fucht
fwcundie tisor is gaudia, aut filiorum luxus^ aut filiarum pe- om dat hy cenigen ongetrouwt ia De vici'dcgeluelielijck
:

tulantia obnubilat. Dcmque, quocunque te verlas , ubique, gehouwt wcfende , treurt alleenüjck door gebreck van
quod cum flatus tui condilione rixeris , affatim invenies. kinderen Men vint'cr wekker blyfehap over baer kin-
:

§hdd extema loquor F hoe ipfum corpufcuhm tiium exeute^ dcrfalige vrouwenwert ingebonden , of door dc flampam-
femper querulum a/iquid, (3 quod te offendat^ obvium
in eo peryc van harcfoncn,of doordegcylighcyt en vcyligheyt
erit, Quid mirum ? bomines qui in alieno habitant femper van hare dochters: In 't korte, wcrwaerts dat men fïch
de aliqua domiciliï parte conquerttntur ; idque e& de caufa, \vcnt,menfal aller wegen ltoftevinden,omfichovcrfijne
quod domum ifiam conduilïtiam , pro arbitrio , inflaurare .
gelegentheyt tc mifiioegen. Is'tvreemt? Luyden die in
non poffmt. Idem nobifcum efl : nam cum de aliquo identi- gchuerdc huyfen woonen klagen altijt van dit of gintdcel
dem membro querulus animus tiobifcum expoflulat , inqui/inos nacrder wooningc, om redenen dat ly in de felve niet en
&
fupelletlilem , non ei loco, ex qua brevi fit emigran- mogen maken en breken, gclijck men in cygen doet. 't Is
dum, fed domicilio ifli perpet uo {quod fj? frttgi pater familias met ons- al het felve,'teenof't ander lit is ibiegh ontllclt,
biej'olet) optandam effe ,
fedulo monet. tot een vaft tcyken dat wy hier maer hucrlingcn üjn. Het
welck allbo wefende,laet ons dan van foodanigen huysraedt
Johan. 4. 14. onsfelven vcriovgen;nict die nu in dit huerEuySjmaer die
hier namacls in ons cygc cn eeuwige wooningc ons fal te
Omnis qui bibel ex aqua hac iterum fiiiet, qui autem bi- paffekoinen,gelijck iulex (ook hier in dele tijdelijke din-
berit ex aqua quant ego dabo ei, non fitiet in atermm. gen) het werek is van een forgvuldig vader des huysgcfïns.
Noyt beeffet iemant hier foo klaer,
Pfolm. 16. 11. Satielas gaudïorumin confpeclu Dei.
Of '/ hapert noch al hier of daer.

NON
 : ,, : , ,

NON INTRANDUM, AUT PENETRANDDM.

X L.

Die 't fpel niet kan, die blijft' cr van. Te wyden net , Jfaegh ontfet.

WAnnccr een grage

DE webben die de Spin gcv.oon
Zijn van gclijcken -aert met Venus warrc-netten
\s Ujrt te fetten

,
AI wat daer ommc gact dat fitt men in dc min,
Dc Bic die \ liegt'cr deur , de Mugge biijft'er in.
Leen , jonge lieden , leert door Venus garen breken ;
Daer blijft macr klcvn gcfpuys in fpinnc- webben ftcken
En lact u vi yen gecll niet binden als een Mug,
Ot'brecktcr deur met kracht, ot' keert met kun tl te rug.
Spin onrfluyt baer broofc netren
En gnctic voor een deur of voor een venlier fetten
Hier vlieght een Horfd in , en daer een vogel deur,
En elders racght-de mcyt , en opent grootcr Ichcur,
Sict daer is dan het tuygh aen alle kant gereten
Soo dat de Vliegen re lts ontkomen door de fpleten.
Gefellen , lbo ghy wenfcht van druck te zijn bcvrijt
Gebruyckt een matigh net, en Ipant'ct niet te wijt.

Non intrandum, aut penetrandum. In vulnus majora patent.

HOf, quod rttt vides

jgj/tr fedtt in
, tenerïfit carcer autoris
medio, fit Cytbcrea libi:
, DVmEt nimium laxos graait pede tendit aranea eajfesy
late fittile pntidit opus;

Afpids, ut culices, infetlaque viiia, mufca Aut latmos leilo lapfi rupére lapïlli,
'Jatlentur patul'ts prada retenta plagis Aut citb pratertens relia findit avis:
Peilt ritas nabro act is vqui per Jlamina Iranfit ,
Et ntodó ctabro plagis, itivdh twbidus ingruit aufler^
Et laquei vcfpd coneiilienle munt. Sic aliqud femper par te lacuna patel.
Riimpit abrumpit caffes cordatus amoris-y AimamenHi fine nimium qui paudere fortis
Degeneres Feneris mulle retardut opus. Aggreditur , femper qitv fcriatur habei.

Ou paffe ou l'Amour chaffe. Qtti trof embraffe , peu ejlraint.

R Ten que
Demeurc
le fot amant, lans force, lans courage
garotté en CC debil cordage,
T 'Araignc largemem va fes filets cllendre
AjMais voila dcchircz IV s lacqs , au lieu de prendrc.
Que Venus a filé le brave efprit y vaut,
: Qyi, haut en les dcfTcins, fes rcts trop a ouvert,
Ou jamais y entrer, ou penctrer y faut. En s'ouvrant au malheur, au lieu de gain ü perd.

Ovid. dc Art. i.

Hu unum moneo, fi quid modb creditur arti,

Aut mnqttam lentes , aut perfite.

Mich. Montagn. des Eflais, lib. j. cap. j-.

Le vïct efi de n'en pas fortir ; non pas cTy entrer

 ,

IN VULNUS MAJORA PATENT. Si

fOfflttW*» wfttf #«Ü«aW-j magis concinnamproba, quant

ait Apnl.Magm quippe anïmi ejl magna conte- als
VAn rijckdommcn
(fcyt Apulcjus) moet men oor-
deden van kleedcrcn
en voor beter houden die
JlW*"i malle, quam nimia ,ait Semc&-t illaenim
,

ons recht wel paflên, als die, te groot zijnde, ons wijt
mnere acmediocria
funt,h£c,eo quo fuperfluunt.,itoctnt. Sege- en floffigh om 't lijf hangen, 't Betaemt "een groot ge-
utilia litaliaque
um nimia fternit ubertas. Rami pomovum onere franguntur, moet (feyt Seneca) groote dingen te verlmadcn , en
ntaturitatem nnrt pervenit nimia jmcunditas. Idem ani- liever te verkiei'en dat middel matigh is , als dat te veel
ad
cvenit ; eos quippe immodcrata felicitas rumpit , is: 't eerfte is handiaem en nut, het ander is onfehic-
mis bimanis
qua non tantum in
aliurum injuriam , fed etiam in fuam ver- -kelijck door fijn grootte. Door te guliïghe veylheydt
tuntitr: fltque iis ,
quod exiguis flatuis filet , quibus impcriti
werdt het groen koren Icgcrigh , en het kan niet typen.
artifices tnagnas
bafes fubdiderunt ; ex quibus magis confpicua Door gewiekte van vruchten fchcuren de boomen. 't
rcdditur earum exiguitas. Pufdlo jank animb mnnusamplum, Gact even lbo mette gemoederen der ivtenfchcn ; on-
aut opes ingentes addita, magis imperitiam, animique fatui- matigen voorfpoct is ooHiieck van haer qualijck varen ,
tatem produnl Stultus gubernator ejl, qui totos adeb finus
. fulex dat fy niet allecnlijck aen haer felven , maer oock
cxplicuit, ut , js tempcjlas ingruat , expedite armamenta con- aen anderen hindcriijck werden, niet ongelijck zijnde
trahere non poffit. de beelden, die den ecnen of den anderen onverllandi-
Senec. Agamemn. gen ambachtsman op een al te grootcn voet geftelt heeft,
Corpora morbis Armenta vagos
I I Maxima cervix. Waer door haer kleynte des te meer uytmunt.
Alajora patent , Filia currunt , Modicis rebus 't Is feker , dat kleyne verihmden tot groote ampten

Et dum in pajlus Placet in vuinus

\
Longius avttm efi, gevordert , dies te meer haer onvcrflaiu aen den dagh
\

Sencca de Tranq. Qui tttuita agit fiepe fortuna poteftatem brengen, 't Is een flecht fchïpper , die 't zeyl in voor-

fui facit, cogendiü in arclum res fuut, ut tcla in vanum ca- wint foo feer uytgeviert heeft , dat liy 't felve , als het
dant. Anguflanda (nut patrimonia nojlra, ut minus ad in- noot doet , niet een reefjen en kan infwichten.
jurias fortunec fmus expofiti. Magna armamenta paudenti-
bus multa ingruant necejjé ejl.

z Timoth. x.i6. Dat Jy vandebanden desc

Pervia virtuti , fed vilïbus invia.
ontgaande , ontwaken tot fijnen wille.

DEEn , die in de venfïers hangen

netren van de Spin
alleen de kleyne Muggen vangen,
konnen maer
ESt jïmilis noftro quem , araneus
Plurimaque !mman<e condittonis
tex'tt
,

habet:
orbis;

De Wcfpe met
de Bic, en al wat hoogcr fweeft, Hic notlurna culex, objeoenaque mufca pependit ,
Maeckt dat het broofe vacgh op hen geen vat en heeft. Utraque ridendo compede ttexa pedes.
Wat kan een mocdigh hert lijn goeden weg beletten? Pofleritas crabro acris eqiti , •uirtutis avit£
Al wat de werclt fpint en zijn maer boofc netten. Conjcius, incurfu debile folvit opus :
En acht, 6 weerde ziel, en acht geen lofic waen, Carpite itcr cteli , quibus efl cwleflis origo ,
De wint verftroyt het kaf, maer niet het wichtig graen. Hxc plaga, nilprater villa monftra tenet.

Proverb. $. II fera hafpé par les cordes de Jon pêché.

LE monde & fes filets nous font ïcy la guerre, Arriere lacqs mondains; jamais divin efprit
monter au
11 faut ciel fans s'arrelter en terre : Plein d'animofité ta foible rets ne prit.

PERVIA VIRTUTI, SED VILIBUS INVIA.

VItam hominis Chrifliani tranfitum ejfe
tuum -viatorem videri , dhini verbi
, ipfnmque perpe-
elogia diferte pro-
DAt het leven van eenChriltenmenfcheisals eendeur-
gangk , de menfehe felfs als een rey fende man , wert ons
nuntiant. Non habemus hic locum permanentem , fed inGodes woort duydelijck geleert. ïFycn hebben bier geen
alium exfpeótamus ,
inquït Apofl. Tranfire igitur virtutïs, blijvende jlede ,maer zvy verwachten een anderc,(cyz de Apo-
harere alibi ignaviie eji. Gaudet motu animus Cbriftianus , itel. 'tls dan dapperheyt op defcu wcgltaegacn' te treden:

't is onachtfaemheyt ergens te blijven leuteren. Het Chn-

1

fjj , in hoe, cteUtmfibï cognatum 'imitatur. In partibus Scy-

thite bombies quofdam nunquam domicilium figere , plauftro ftelijck gemoet heeft luit in beweginge, oock felrs in dat
je fuaque identidem transferre memorite proditum efl. Id ve- ccnigc ovcr-een-komfte met den hemel hebbende. Men
re Chriftianum decet : dolium hoe nofirum , Diogenis more , houdt, dat inScythia menfehen zijn, die nergens eenvaite
identidem -volutandum ejl , fiflendum raro , jigendum nun- woonplaetfe Hellende, gcihiegh huys en huysraet op een
quam s ö
nujquam.
1
Finge mïhi aliquem è regione longin~ wagen hcrwaerts cndeiwaertsommcvocrcn. Ictfulcx be-
qua ad patriam properantem , in cauponam aliquam lepidam taemt voor al ecnChntlclijck gemoet, ieder dient fijnvau
ac facetam incidijfe ,
qua benigne etm habeat , ac lantè exci- (opdewijfevan Diogeneslgelhidclijck omen 'tomtetob-
piat; hunc eb loei fi
,
tanquam ad Sirenum fcopuhs , haren- belen,fe!deii tefetten,nimmcrmeerteveltcn. Nccmtd.it-
tem cernamus ,numquid excordem ac injipidum jure dicemus ? 'er iemant, uyt verre landen, naer fijn vaderlant reyfende,
ita janè : vir fugiens quippe , ut ejl in proverbio
, non mo- t'ecniger tijd onder wege quame terherbergc,daer hy by
ratur ftrepitum lyra. Idem de nobis cenjeamus. Nee ilkce- den weert wel en vriendelijck getoeft werde , ingcvalle hy
bris ac lenocintis fuis mundus hofpes , aut cara caupona nos door foodanigh onthael vcrlocktwcfcndc,fijn reyfeginck
tmpediant , qua minus in -veram illara ac cwlejlem patriam ftaken,en bleef terfelverplaetfe kinderende, fouue een ie-
,
nelis equijque properemus. Annue: fumme'Deus. gelijck dacr uyt niet oordeelcn dat'ct den iulckcn ligt ter
plaetfe fchortf foo men feyt) daer men de offen bolt? on-
rwijffelijck ja.Lact ons vry denken, dat wy fijn in dufdanige
Auguft, Hom. 3. Diabolus non ïwudefceret contra nos, gcltaltenifTe': de werddtisons(foo het fchijnt) eengencu-
K'jt virus ex vitiis
nou ' s peccato
noftris pr&bcremus , &
locum ei dominan- chclijcken weert , ons vleefch een vriendelijcke weerdinnc:
, faceremus , unde nolite locum dare diabo- laetons forge dragen, dat wy, zijnde op de reyfe naer ons
lo.
ware vaderlant , door de aenlockinge van d'ecn en d'an-
dere, inonfen goeden wegh niet vertraegt en werden.

L A M I-
 , : :: :

AMICA AMANTI ANIMA.

X L T.

Dw gu»j7, mijn /even. Dyt de reden , kent de zeden,

GYEn broetccnhinncn-cy,cn krijgt ecngccfligkiccken,

fict ccn duodc romp beweegt haci v luggc wiccken,
UW En
dochter heeft een cy in haren fchoot genomen,
daer is naderhandt een kiccken van gekomen
j
Gy noemt ditwotidcr,hef,macr,nuJgt'ct mygefchien, Des mcnigmael ; hier ben ick moeder van
feytfe :

Gy^bnd in mijn gebet al meerder wonder fien.
Ick wa<. eens op ccn tijt tot acn het graf gedreven
Mncr fict ick krecgh rerilont meer als mijn vorigh leven,
Soo h.tc!l uw gunfrig oogh macr eens op my en viel
Gyzijt mijn ander ick, de ziele mijner ziel.
Ghy vraegt wat dit beduyt,my dtmcktzy wil ccurnan.
Siet als ccn grage kat het fpit begint tc lecken,
Soo dient men Tiet gebract wel dichte toe tc decken
Ghy dacrom Ict'er op cn huwt de vrijltcr uytj
,
Of Els vrouwe fijn , oock cerfe woft dc bruyt.
fitl

Amica, amanti anima. Exfignis, fmura.

O Fa foves gremio
Ghtid.'

Idne ftupes ,
, tencr binc tibi prodit
tentros, inluis, id potuijfe finus?
mea lux? resbtctibi, miravidetur
alumnus,
Oy ifovei volucrum , tetierifque inferta papillis^
Lydia bombycum femim parva gerit
IJinc venïunt ftttus , binc fe vocat illa
parentim ,
1'hilli? videbis idem , me quoque tonde finu. ffei mibi.i ludendo nomina vera petit:
Mens fine tnenic jacet, gremio lattis abde, refurget: Re , qus matris imagtne gaitdet.
cupit efift parens
Si/ovcas, moveor : nifaveas, morior;
Sijapis, ö pater , b<ec figna reconde
Ut foveas faveafqiic ftm
precur ; pnllojut mihique §um age, quemque voks babrnt tiia nata mantum.
Pita fovettdo venit, vita favendo manet. j>W tioies, genct um vel dabit illa tibi.

IU« 0B « phyfïcw vide apud Card. lib. 2. de Aibtll. U bi Sc Liviara AugufUn, ova foo
calore fimft & puU OI ackRiSi memonu
Ta faveur ; ma vigeur. 'Par les menrs , cognoit-on les humeurs.

NE penfc pas cc uti& tant mcrveillcux, m'amie,

Quc ta faveur a mis un rudc amas cn vies
Et quc tu vois produit, d'un <ruf, un beau poulct,
M Un
Argot ayant au fein couvé un ceuf, frctillc
En mere fe nommant. Jean marie ta
gendre,
fille
qtfi tc plai(t,"bientoit te
,

Car ine traictant ainiï, tu verras mefmc effect. raut choiiïr;

Uu ta Margot prendra mary a fon plaifir.

Philip, Eeroal.

5wrf in navigio gnbernator

, quod in civitate magtfiratus
, quod in mmtdo
foU hocmer metales amor
finemag.Jlratupertchtatur, mundus
fine file
eft :navigium fine gubeL, ore
ten^Z%^%'monL
Ubafcn v 1 m

E X
 : ,

EX SIGNIS FUT U RA.

nupturiat filia , fecum deliberanü -CRn vader wfilende ondevfoecken of fijn dochter het
, tefiimo-
tuitte
PAtri;
niis longè petitis neutiqtiam opus efi ; oculi AJiooftna t houwen begint tc hangen
, (iipercilia ,
, en behoeft de
vultits denique lotus , fermo quidam tacitus ment'is eft , art bewijsredenen van fiilcx by ftoclen en
bancken foo men
Cicero i Ut Poéta, leydt niet tc gaen foecken
(
)
, hy hoeft maer acht tc ne-
Ex tacito VLiItii fcirc futura licct. men op hacr manieren van doen. De oogen woorden
, .
Poftbimia , virgo Fefialis , de incéflu caufam dimt , ob fa~ en het wcfen ielts zijn. als geduenge boden en , ftil-fwii'
fpicienem elcgantioris cultus , ingeniumque liberius qudm gendc gètuygen des herten, feyt Cicero.
,

virginem decent. Ut Liv. Plutarch. teftantur.& Ex vut- Uyt bet trecken van de mont
tu, ex ctiltu, ex incejfu , imh &
fermone , qui fepe incautis Kent men dickzvils 's herten gront.
'

excidit , prajudicialem de moribus totdque vitd qu,eflionem Pofthumia , een van de Nonnen van dc
Goddinné
vctcrcs injlituifiêfatis patct : Loquerc , inquicbat Socratcs
, Vefta, is van onccre verdacht en beticht geworden al- ,
adpuerum, ut te videam ; fpeculum enim animi , fermo eft. leenlijck om hacr gecitige klecdingc wille
, en overmits
Comludam cum Hieronymo , pro figno , inquit , interioris fywat viymocdigcr van gelact was , als ioodanige maegt
hom'mis funt verba erumpentia ; libidinofum , qui fua vitia wel bctaemde. Ecnige van de ouden hebben uyt icmants
eatlidè celat , inttrdum turpis fermo demonfirat. Vultu & uyterlijck gclaet,en infonderheyt uyt fijn woorden,
over
eculis dijfimulari non potejl confeientia , dum luxuriofa ac des felfs gheheele leven wel derven 'vonnis
ftrijeken.
lafciva mens elucet in facie , & fecreta cordis , motu corporis Sprecckt,icyde Soera tes tot den jongclingh op dat men
,
'ndicat. Plura de indiciis filia ad nuptias prope- fien mach wat ghy voor een zijt. Des menfehen
reden is
rarttis, vide in quinto ac fexto emblemate i/belli nojlri tOf- een fpiegel fijns heiten.
jicio vhginis ia cafi. amor. Apnd Senecam virgo Fefialis , quia btmt verficnlum fcri-
Pfijfth Foeliüs nuptid moriar,nifi nubere dukc eft: in-
cefii poflulatur : in eam ftc dicitur : Fcclices nupta: , eu-
Ut bil/ere in fornuis fitiens cum quarit , £=? bumor pientisefi. Moriarnifi, affirmantis. Dulce cft, quajnex-
No» datur, ardorem in membris qui fiinguere pojfit^ prejfa vox.' quam ex mis vifcertbus emiffa! Incefia efi,etiam
Turn laticum fimulacra petit frujlraque laborat. Jine fiupro, qua fluprum
, cupit.

i Corinth. 7. 9. Beter .gemant , als gebrant. Prseftat nubere , quam uri.

GHy hebt (gelijck het bhjckt)cenhinnency genomen ETfovet, y calidis pullos educit ab ovis
En daer is mct'er tijt een kiccken uyt gekomen Pbyl/is, en! matris jam mibi nomen, ait,
fj? ,
Nu
hebje lbo veel op met dat'er is gebroct, Phylli quid hoe fibi vult ,animum tibi prurit imago ?
Dat ghy u van bet ionck de moeder noemen doet: Ab! citi ficta piacent nomina , verajuvant.
Wel fmacckt u defe naem, cn dat maer om tc mallen? Ovafoves gremio 7 veros imitantia partus,
Soo dunckt my dat dc daet u beter fou bevallen. JEfiuat in tacito dum tibi jlamma finu.
Vricndinne , kent u felfs ; het is u minder fchant hnproba nube viro : fadat pejora necejfe cjl,
Voor alle man getrout, als heymelijck gebrant. Si qua fub invisd v'trginitate gemit.

Proverb. Ta fource Joit benite & te rejïouy de ia femme de tajetmefe.

vaut bien mieux par mariage,
le corps lier Que tu tc donc par plaifirs contrefaicb ?
fouillcs
IL
Que fe brufier lc cceur d'une impudique rage. Veu que pcus fans pêche avoir les vrays cfFects.

MELIUS EST NUBERE, QUAM URI,

NOn tantum
quam forti
meïius
DE
cjfe
fosietate fe polluere
pronuntiat Apofiolus nubere,
; verum etiam me/lus
Apoftel enverklacrt niet alleenlijk, dat'et beter is ce
trouwen, als in hoereryc fich tc verloupen maer felfs :

effe afêrit nubere , quam uri. Ne ergo blandiatur fibi qui dat het beter isfichtenhouwelijck tc begeven, als tc bran-
feeminei venere nonutitur, quum intrinficus libidine ardeat. den.Nicmant dan en ketele hem felven, als of hy wat goets
Pudicïtiam enim effe , conjunclam cum cafitate corporis dcde,die fich van het gcfelichap der vrouwen onthout, in-
animi puritatcm , reflè notatur ex Paul. 1 Cor.j. 34. Id- dien hy middclertijt inwendiglijck vanvuyle luiten brant.
que refpiciens , virginem carne , fed non menie , premium Macgdelijcke reynighcyt is een t'famcnvocginge van de
nutlum manere , dixit Ifidorus. Hinc cum donum continen- fuyverhcyt des gemoets met ccn onbevleekt lichacm, ge-
tie plerumque non nifi ad tempus d Deo homini conferatur lijck klacrlijck aftc meten is uyt dc plaetfe Pauli 1 Cor.
, 7.
tamdiu d nuptiis abftinerc aliquis fe polerit quamdiu ad 34. Ten welken infien feyt Ifidorus fcerwel,datccnmaegc
,
fervandum ccetibatum idoneum fefe fenferit : at fimulatque in den vleefchc,en niet 111 den geraoede,gecnbelooninge
domand<e libidini vires deficere fibi comperiet conjugii ne- tc verwachten en heeft. Maer alibo 'tkennelijck is, dat de
,
Deo fibi impojitam p/anè inteUigat,
ccjfitatem d Et , ne tan- gave van onthoudinge veeltijts allcenlijck voor een tijt den
quam cafiitati adverfum , id genus vit<e quis damnare au- menfche by Godcwert toegelaten: Soo is'et gcoorloft,
deat, audiat D. Chryfoftomum. Primus, inquit ille, cafiita- fich foo langevan denhuwelijckcnftaette onthouden, ter
tisgradus, virgiuitas immaculata ; fecundus , conjugii fides tijttoe, dat men gewaerwert dat ons de krachten ontbre-
fideliter fervata. Efi ergo,vel tefle Cbryfofiomo (qui alioqui ken om het vleeich tc konncn betoomen,doch tot fulcks
nuptiis favere vix folet ) conjugum caftus amor jpecits qui- ons onmachtig gevoelende , mogen wy vryclijcken wel
dam virginitatis. dencken,dat ons duydclijck van Godcs wege werr gclait,
datwy ons foudenten houwelijek begeven. Doch opdat
Greg. lib. 16. Moral. nicmant defe manicre van leven, als tegens de fuyverhcyt
ihydcndc,en verwerpc,dat hy lefe en hoore dcnÓudtva-
%i tentationum procellas cum difficullate tolerat , conju- der Chryfoftomum. Dehoogltetmp ( feyt hy )\ aufuyver-
gu portum petat : melius enim nubere , quam uri. hcyt , is rcync cn onbefmette maegdom de tweede, dc Jlact
_ efi :

des houwelijcx,als de fclve tudchen man cn vrouwe eer-

Proverb. j\ 1. lijck belccftwcit. Snoisdan hcthuwclijck (nahetfeggen
van Chryfoftomus, die nochtans over al ten belten van het
Pourquoi mon
, fils , ferois tu tranfporté de TAmour de buwehjck niet en gevoelt) als een tweede fooite van
t ejlrangere,
& embrafferois tu le jein 'de taforaint? macgdelijcke reynighcyt.

PUREN-
 , ; .

1URENTEM QUID DELUBRA JU VA NT.

X L I I.

Is V wijs , is V mal % t^rflfit m'een Tuyt hoögh of een Jloel,

't Lief boven al. Syjpritigt al weder t,

EEn vrycr ging te kcrck,om Godt temogen dancken

Van dat hy wxs gcracckt uyt
A L gaet dc Baviaen
met opgerechte leden
alle minne-rancken t Xijuyit op de rechte mact, cn als cenmenfehe
Maer hem komt te moet fijn lieve vyandïn, treden,
fiet! Hy des al met-te-min tijt hacflïg op dc loop,
Die blies hem even dacr lijn ccritc weien in: A] wort'er maer een noot geflingert
in den hoop:
Sy gaf hem maercen lonk, dacr ging de Godsdicnil henen t li al om met gepooght ccn
Seugh tc willen ceren,
Sy gaf hein maer een lach, fijn yvcr is verdwenen: Sy wil doch wederom tot haren modder kecien;
„ Dc Sim vergeet de mact , en pleegt hacr oudt gebacr Al wort een lichtekoy oock tot ccn
echte vrou,
Als ly hoer ccrllen wenfeh , dc noten wort gewaer. Noch kijekt het oude mal by wijlen uyt de
mon.
Foren tem Semper in antiquum fordida
Quid delubra juvant ?
corda munt.

JAnty Deo grates aclum cnm nttptr abirts,

Slmitii hf.vis mediam perduflus in urbem.
Laxaforcnt paphio quod tua colla jugo, Ad cytbaram cboreas dneere dottus erat •
Fm te Tnpbcena tibi medio veiiit obvia tempto, 'janiquefalit comitefque flmnl, fpctlanie popello,
Dnmque venily dulci rifus ab ore fluit. ln medio fparfle cum cecidére
nuces:
Da veniam pietas Domino fucmmbimus,
, inquis, vtdens quod amat
lile
, fruflra indignante mati/ln.
Jieliigitnis amor, viclusamore, jacet. Injua vota ruit, dcfernUatic chorum.
Non alifer geftu faitare parata decoro, hequidquam vdes animx tolluntur
1'ertur in objeclas finüa ftulta nuccs. in altum.
bmtdy qutdquid agas, ftmia
fimper erit.
VoÜa de mes devotions.
Au -jïlaïn , bomieur en vat».
RObin gueri d'amonr a Dieu va rendrc graec, T E Singc a» hcu d'aller au bal, & Ia cadcncc,
La venë dc ion feu cc bon deflein cffacc,
J-Xounr anres des nois fe vilemenr avance.
Le Singe va quitcr 1c bal, poitr pcu dc noi\.
jud.tant tjuc voudres,ungucux
1'Amour momant au cttur, devotion n'a poix. ou vil cocqum,
H panchera touGoui s a fon
premk-r chemin.
Sen. Hippol. yfmor per otium volat
Regnumaue tantum minimus in fuptros babet.

„ Ovid. de Rem. lib. z.

Torn aderamjuveni , dominam Unica tenebat

Horrebant Javis omnia verba
minis-
Jamque vadaturus , ketted prodeat Luit,
,
Prodierat ; visa conjuge mum erat
Etmanus , fc?manibus duplkes cec,de,e tabel!*.
Fatur m amplexus , atque ita, vincis,
ait.

U S Q.U E
 :, ,,
, :

USQUE RECURRET. 8f
qiübus de admlnifris principi eligendis diligens tratla-
Die haer wé maken van de Printen
II, voor te fchrij-
tus ejl , inter cetera , bonos bonts prognatos , honeftaquc ven, wat voor dicnaers de felve ontrent
haer bchoo-
famüid oriundos praeiptie affumcndos inculcant. Fortes quip- ren te gebruyeken, mcyncn dat men niet dan goede,
en
pefmiibus creari, melïorefque melior'tbus propagari ftcun- , van de goede gekomen daer toe behoort te vorderen
,
dim naturam putant Animi vilis in vïrb principe indicium oordeclende dat'et natucrlijck is , dat'er vrome
van vro-
viks fibi adbibere , inclamant. me herkomen ; en dat'ct een teyeken is van een laetrh
effe-,
Magtws libertos eertifftmum non magni Princ'tpis argu~ en onvorltclijck gemoet, flecht en gering voïcksken
on-
mntumejfc, conjylenter pronuntiat Plinius. trent fich te lijden. Ten moet geen grootmoedig Prinfe
Gittïdita; qitiafortuna, ut inquit ille, non mutat genus wefen,die een hoop vrygdaten thven groot maeckt,fcyt
Hifficile omnino infitani bontint naturam honoribits fupe- Plinius. En waerom dat ? Grootc ftaten en veranderen
rare. Erepent, imb erumpent baud dubiè etiam in mediisfepe nicmandts geflachte j een ingeboren aert en wert nim-
fplendoribus agnat<e atit innata fordes , idtntidem alqtid & mermeer door cer-ampten wegh genomen, de vilfichcyt
'parte ftfe exeret plebeja bumilitas. i;il altijt hier of dacr , felfs dickwils
nls'er meelt eer te
Afellum , exuviis leonis beftiam binc inde diligenter
licct kavelen fal fijn , ergens uytpuylen , en haer laten fien
obducas , mnquam tam exacle ve/abis , qnin alibi identidcm want fchoon ghy ccn eiel met een leeuwcnhuy t , wel ter
emcrgant infantes attrkulte. Bene ergo Poëta, kcure,om en om pooght te bedccken, hoe bchendeli jek
Horat. Naturam cxpc/las furm tarnen ufque recnrret t ghy dat oock fnlt meynen te doen,foo fakl'er noch even-
Et mala petrumpet furtim vejligia viclrix. wel hier of dacr een clels oore uytkijeken.
Mciund. Natura omnibus doclrinh imperat.

2 Coiinth. 1 1. 14. De-wijle de faian verandert mort in een

Engel deslichts , foo en is 7 dan geen -wonder dat fijne die-

nders verandert worden , als dienaers der gereebtigbeyt
O curvse in terras anima 1
!

der •mekker cynde fat -wefen

na haer -wenken.

DE Sim ging op de maet, zy hadde leere fpringen, DUm falit ad nmneros, eretlaque corpora toïïit
Simius, hanc aliquh jam negat efie feram.
Sy een menfch,hct fchenenmoye dingen,
trat gelijk
Macr ajfi'e noten fagh geflingcrt in den griel, Forte nuces «Uns medium projecit in agmen,
Soo was 't dat flux het bedt ter aerden neder viel. Vidit, y
in pr.edam bef ia flulta ruit,
Dus gaet'ct met het volck , dat niet op ware gronden NU bominis rctinens. ghtibus, afuetudine tantum,
Maer uyt gewoont alleen is aen dc deught gebonden Fntilis in vano perftrepit ore fides
,

Want komt'cr maer ccn fchijn vaneenig klcyn gewin, Hts, modici dunt fpts affttlgeat til/a lucelli,
Dc tucht cn haer gcvolgh is "flux haer uyt den fin. Excidit, beu! jluxts-reUigionis amor.

Hebr. 12. 16. G£ue tml m foit faillard ou profane comme Efau, qui par wie
viande vendit fm droiïl Vaïneffe.
E Singe va au bal, portant en haut la tdle, Qui leur devotions ne font tjue pour le train,
jMais, pour cucÜlir des noix , fe va courbcr en befte. Les quitent, auili toit qu'il ont efpoir dc gain.

O CURV^: IN TERRAS A N I M iE!

ATalantam
fus certamine
,
magnz pernicitatis uivgincm
, magno conatu ad metam properantem,
, in medio cur-
DE Poëten
hem
lanta,
verhalen ons dat Hippomenesdcfnclle Ata-
nu by naeit voorby gcloopen fijnde, met het
anrci malt jaelu remoratam fuijfe ab Hippomene , tradunt uytwerpen van cencn gulden appel, foo heeft weten
Poétf : Eodemferè ealliditatis genere miferos non rar'o mor- tc verlockcn, dat fy haren loop ftremmende,om dien op
tales fitpplantat va/er ac verfpel/is huntani generis adver- te grijpen, eyndelijck in deloopbane is
verwonnen geble-
faritts , qitoties aliqitem accinilum jam , ac ad vit* mclioris ven. Diergelijckcn treek wert ons menigmaelgefpcelt
van
metam properantem alibi confpicit ; Protinus enim objet'to onfen erf-vyant den duyvcl ; want foo wanneer hy gewaer
,
aliqtto malo aureo , id eft , oblato five divitiarum fplendore wert dat'er iemaiufich heeft opgefchort, ofte fijne voeten
five. bonorum gloria , five alio illeccbrartim genere , curvas in opgeheven, om te trachten na de mate van een beter leven;
terram animas de fel'tei ftattt deturbat , ad vetera ac ob- foo weet hy terlbont ons ccnigen gulden appel van
ecre
foleta rehahit. Tigyidis impettim, uno fcetunm objeclo, fran- rijekdom , of diergelijckc lockacs voor te /tellen , om ons
gitvcnator, &
belluam ad antrum , undc prodierat , remit-1 daer mede uyt den rechten weg te trccken,en aliboinons
tit : idem nobis non raro uftt venit. S^pe rerttm fluxarttm goct voornemen tc vertragen. Dc jagers hebben een
ge-
abdicationem cakflimn amorem , ac defderium animo eon-
, \voontc(alnejongeTygers uyt haer holen gerooft hebben,
cipimus; at vixfacer ijle furor in curfu eft, cttm ilicb, nefcio en van de oude in grootc fnelheydt werden nacrgevolght,
qttid
, quod animo nofiro blandïatnr , nobis objieit diabolus, ontfiende den rafenden yver van 't vinnige gedierte)
datfy
qno velut't nobis ipfis erepti, in antiqutim relabimnr. Cavea- een van dc felve jongen laten vallen het welcke het bedt
:
WWj & mcminerimtis , bene incipere egregium , bené define- vindende, neemt het op, lact af van haer na te jagen,
en
'>'e regtttm ejfe.
draeght'et weder inden nelt:enmiddelertijt ontkomende
Job. 8. 20. jagers metdc rcile. Even foo gaet'et met ons toe 't
fchijnt :

Caudium ad lomwijlen dat wy fijn uytgegaen om met vieriger herten

bypocril.t'
ad cvlum quafi Jlerqaï/inium in
injlar puncli :
f afcendcrit ufque
tc loopenden weg onfer falighcytimaer foo
fine perditur , & qui eum
tijr iet, den vlcdche acngcnaem
ons middeler-
'-idcrant, dicent,
ubiefl? ,
by onfen vyandt wert
voorgeworpen, wy nemen 't op, en jagen niet vorder , maer
Math. ö.
kruypen wederom als inonfe oude holen. Hiervoor ilaet
Cbcrebè premierèment Dien & fa juftice
1

le regnc de , fj? te wachten, en ftaeg in gedachtcnifie tc houden,

loi'tts ces
dat'et
cbofes voits feront baillees par deffus. eerlijck is wel tc beginnen , maer heerlijck wel te cyndigen.

Q_U I Q
 . ;

QUID NON SENTIT AMOR.

X L I I I.

Al wal amt , wniaW •atrfia. Bly metten blyden.

r Era was ici op oen dj! by Roftmont gekóinen , «TAnneer de ibete luyt heeft wel gefielde fnaren,
.Lick haddc met bek,. Imc jnym, ...ee genomen,
Op d ccr.e lag een 1,™ ,!,«!,vat een vreemde ftreeek)
W En l oeit een ander luyt op haer geltalte paren
Soo toontfe blv gebet, al, We vretUde feniep,
&" ^ + D" ^gelii'ek tot eer en L.tghde
Chv roert
l.hy ,,e'r,3
"
Hof m" 7'
boj , Kolemont tT'
.„ , roert my
,ghy my londer
fondcr raccken,
raeckeo,
En, fchonn .ck elders ben , noch kondy my gemecken:
T, t —
* hu.
Leert .,-
hier nvt fwarte nut uyt uwen boefem
i_
fa ftp.
wecren.
.

Leert voordeel , leert ^UCS, VOOruWCT vnent bcec èren-

Siet
!
dacr twee henen z,m o P ecnen toon gepaft, Her is een wrecde vrciujht, een vinnig «nbc4cyr
Darr voelt men memgmad oock dat men niet en tart. Dat icmant lachen dertf om dat een ander fcSenT
t Waer door defc bewegicge nroorfiwid »«TE, ]«ft by
Cinbimm m 1 *bfl c bo«k de Sübtilit.

Quid non fentit amor! Gaudendum cum gaudentibus.

DVm jacct in muta pnfitum tcfiudine flra\
Saltat, ut tquaicw dat lyra
_

a patfa
ti amen

patfa fonum*
APta cbelys trernulo teflatur gaudia motu,
, fo. ; Ut focix fimilem fentit fonum. ineffe
Cborda manu um
taela tremit, non mota moi'etur:
Barbarus ejlm morta/ia corda flagellat
Qiiïd miium ? quod amat , fentit adefe , fi q, ,
féi. Alter im lata conditioue, dolor.
Te -video-, mea lux, nee te mea iumina cemunt:
Dijee tuas lacbrymas lacbrymis mifcere
Audio te , hquitur cum tita lirigua nihil: fidalii,
gnifyms es , altmus (audia di/èe fequi
te , nee me tua dextera contigit : i
Sentio
mnc Necfalis boe, fed fponte piva, fed provebe
Etcwdi, quodamat, numen hitffe nega. eapta,
Ltfacikm plaeidis vultibus adde manna.
Hupitt rti ratiancm icuti: dcclirat Cardau.
lib. 8. de Subtil.

Ceux ui sentre aymetnt , sentre entendent.

ditjour de fefte , ne fay la befte.

REnwquc cn ton efprit l'cftrangc llmpathic

'-jpU verras refiouir dn luth
Des cordes dc ces luths. B puii va ren
- la chanterelle,
LoH quant un autrc luth cn fons aecoidc a elk,
pier par la des deux amani 1c
vOKZ joycux au cccur, prcflez la bpODC mam
loufiours CO uncfgal humeur A la commoditc & joyc du ptochain.
PUt. b'b. 6. dc leg. Vetus verbum eft , fimilitudinem amoris auBtrem efe.
Cypr. Traft. de Sponf cap.
7 .

Experientia- Mum
eft arcanam quandam oaultaa inter bomines effi
naturarua ajfin.tatea aut odiua W
fcT^T'
Z Z: T"n WS
fe
,LZm
ilJroalf^
d
l
j
are boC,ani
T^"
-'
i3eroaId. §uid non cernn amor >
,

'
'

M^
natur* quadam oeenlta vi/vet

oderit

<"*Muadicere,lo«amote.
,
^''"'"Usat-aiterototopeZe
W "«rogatns eaufam dieïre pof-
Mud Cntulli, Non a„lu te AL,
quid non wftigat amatvr.'
 ; , , ,

CUM GAUDENTIBU S GAUDENDENDUM. 87

magis inhnmanum ejl quam ex vtalo altcrius boni
DAcr en is niet min mcnfchelijck,
Nihil :
als uyt eens anders
aliquidfibiaugurari, ö 1
nunqnam, nifi ex luclu alieno, quaet Kt gocts te verhoopen , en uyt
studium fentire.
Nihil magis aquum, quam hominem gaudere,
'
7^l9É fi bene agi
clrocrncyt blnticbap tc ieheppen.
Daer en is niet hcufcher als vcrblijt te zijn
eens anders

, in eens
i'ideat nihil magis bnmannm, quam iniquis ho- anders blijtichap ,
cum homine : niet beleefder , als dat een menfehe
kantines ingcmijcert. iïch verh'euge , wanneer het een ander
tsitttw eafibus meafche wel
Vtqae finijlrarttm partium iclus redundant in dexteram, gaet: niet meofchcUjcker, als het fuchten van den
mea-
ita nas civium nofirorum commodis incommodis oportet y fche, als het een ander menfehe tegenloopt.
afpel. _
Want gelijek een flagh in de fhncker zydc ontfangen,
Congratulandum ntquit Libavius , amicis ,
ejl , cum pr,e- oock de rechte zyde dcslichacms ontfetjfoo bchoorenwy
cum agitur; contra condolefcendum ejl , beweegt te zijn met den vóorlpoet of tegenfpoet van ons
clarè ipfis fi dolore
afficianttir : nam qaibits infortunia civium voluptati fuut, even menfehe. En dat foo verre fgclijck Bernard. fcyt fu-
non intelligunt fortun-s cafus omnibus communes ejfe. per Cant.) dat wy ons meer bchooren'te verblyden,als 011-
fen naeilen een groot, dan als ons felfs cenkleyn voordeel
O mifcros ! quorum dolor cft, aliena voluptas ; aenkomt.
Het welck nademael betracht moet werden , hoe verre
O mifcros .' inquam , qitilus een redelijckgcmoct van haet en nijt moet afwijken, kan
y-
dereen , uyt 't gunt voorlchrcven is lichtelijcken afnemen.
,
Rifus abeft, nifi quem vifi moverc dolores. Ach ! hoe ellendig is de man
Die nimmer vrolïjek wefen kan,
Bcrnard. in Cant. Se'rm. 40. Dan als een ander is beducht,
Of in benautkeyt leyt en fucht:
Gaudcndum in bono alicno magno , magis quam in Ach! hoe ellendigh is de menj'ch,
parvo. Id cum agendum fa , quam proculh iivoie de Die als een ander krijght zij» tvenfch,
cedcre tcquiis animus , facilè quivis colliget. Fan fpijt zijns herten bloet •verteert.
O vrient, die plage van tt weert.

Pfalm. iö. 11. Gby doet my tont den wegh ten leven, voor
n is vreugde dc volhtyt, ett licffelijck wefen tot Inta&a movetur.
uwer reekter-kant eeuwiglijck.
DEluvt, defoetcluyt, by nicmant acngedreven, CHorda manti non tabla falit, non mola fufitrrat,
Die i'al men hel geklanck by wijlen hooren geven Ut chelys -eqitalem fentit adeffe fonum.
Daer is geen meeiters hant, geen vinger aen de fnaer, Quanta piis tacitam pertentant gaudia mentent,
Mo£T ilecjits een ftillc lucht komt rijgen over hacr. Cum Deus occulto numine peelus agit.'
Dacr is een foctc vvcught , een heymelijcke zegen, Non videt ajfeffor , non hoe notat ajjhcla motus
Die op de zielen daclt, door onbekende wegen, At pia mens intus fentit adeffe Deum.
Mijn bate luyltcr toe, het is het hooghfte foet Mortales oculi mort alia gaudia eer mint
Dat fonder menfehen hulp bewecght een ftil gemoet. ghu: Deus injlillat gaudia , nemo videt.

i Corint. 4. 18. Nous avons un foids eternel d'une gloire excellcmctit excellente , qttand
nous 11e regardons {as aux chofes vifibles ains aux invïftbles.

Eureux cfprit fidel qui mefme cn cefte vie, ! On oir UB Iuth fonncr qui toutefois eil coy,
FI Avec Dieu tout mouvant a grande iymphatic. Le jufte fent plaiuïj & nul 11e fcait pourquoy.

VERA GAUDIA NON CAPIUNT OCULI.

V Era gaudia ut ex rebus corporeis non provcniunt, ita nee
oculis corporeis confpici pojfunt . Animus ineorporcus non
GElijckde warevreugt niet en fpvuyt uyt' lichamelijke
oorfaecken,fooenkanooek de fetve met dc liehame-
nificognato fibi gaudio , id ejl, incorporali, afificitur- reli- lijckeoogen niet werden aengefïen. Het onlichamelijk ge-
t
qua, cujttscunque gencris obleëtamenta , corticem tantum, id moet cn weit door geen andere blijtfehan vervrolijkt, als
ejl corpus, contingunt, ad intcriores vero animi fenfusnun- docr de lulke, die gxlijkmati^it-./t'hceft'met haren aert
quam penetrant. At pax Ma confidentie, vitte itternce pne- dat is, dieingeenlichamelijkedingen beitaet.Aile
s
de ver-
nuneia, occulto numine mentibus ïnfuj'a, ineffabili atque in- makelijkheden defes levens cn gacn niet dieper als
in de
credibili dulcedine tacitum petlus perfundit. Nihil Deo fchoi ffe , dat is , raecken macr het lichaem , en dringen
noy t
claufum, interefi animis noftris, ac mediis cogitationibus /"«- in bet binnenitc onlcr zielen :Macr die licffclijkc vrede des
tervenit. Amen, amen, dico vobis. (inquit Servator Johan. gemoets, cn voorbode der ecuwiger gclukfaïigheyt,hey-
verbum meum,& credit ci qui miiit me,
f.14.) qui audit mehjkdoor Godes geelt in ome herten uytgeltort zynde,
nabet vitam xternam, id ejl, ut Paul/is interpretator ,\>i- vci-vultonsdcngavitichcn bocfem onfer zielen met onuyt-
cem confcicntix,ac gaudiuminSpiritufanfto,iWiï/«/«j-rf? fprccckelijckefoetigheyt. Voor Godc en is niet gefloten,
beatitudinis preludia. Tanta enim alacritas animi {inquit hy woont monfen herten, en fweeft midden onder onfe in-
"Caff.) quanta fuerit confideratio rei, ejl enim menfura Iteti- ncrlijkfle gedachten. Voarwacr (fcyt dc Heere
Chriftus
titifecuttdum magnitudinem nuntii. Johan. f 14 ) die mijn ivoort hoort : en gelooft den genen die my
.

Bernard. fuper Cant. ge/onden heeft, die heeft bet eeuwige leven,drt is, (gelijk
de
Jefits, melinore, melos in att> w in corde. Apoilcl Paulus 't felvc uytlcgt) vrede des gemoets, enblijt-
Grcgor. n Moral.
i
Jubilatio dich ndo ineffabile fehap in denbeyligeu Geeft , gewillc voort cyckcncn van dc toe-
dium tnente eoncipitur-, quod n <di pot ejl , nee fer- komende gclukfaligheyt. De Godtfaligcn gevoelen mits-
mmibK aperiri, tarnen quibujdam modis proditur. Illud dien oock m dit leven onbegrijpelijcke vermakelij khcytj
ejt vmtm
ac fiimmnm gaudium want de blijdfehap die in de gedachten is , heeft haer groot-
, quod non de creaturd, fed.
Lrea '"re concipitur,
quod cum aceeperis nemo tollet a te. te, naar degclijkmatigheyt van dc lake die men bedenkt.

AMOR,
 ; , , , :

AMOR, TELA PENELOPES.

X L I V.

Maken en breken , fijn liefdes treken, In 's Tnnfen hof-, wort gont tot flof.
En ftof'tot gout , wee.' dte'er op bouwt.

KOmt Her, (bete jeugt,dc krachten dcfer beken, DOdona

fiet wonder nat, een Princc van de beken, 't

Haer nat placht uyrtcr aert ccn tackel acn tc (leken, Kan bluflen wat' er brant dat niet enbrant ontitekeii. , ,

En foodacr ccnigh licht ontrent het water quam dit beek den lefer fcggen wilt?
Vraeght icmant wat
Dat ging in hadten uyt en treurde fonder vlam. Weet dat het feltfacm vogt niet van het hof verfchilt:
Dusgact mijn lief tc werk, mijn droefheyt doetfe fpclcn, De grootc lieden klcyn, de klcync groot te maken,
Mijn water maccktfe vier, mijn vreugde doetfe tjuelcnj Zijn veeltijts in het hof niet als gemecne faken
Sict dus ftacn fy en ick geducrig in gcfchil Dc knecht wort daer een heer , maer ftracx verloopt de
Om dat fy niet en doet, als dat ick niet en wil. Want die het al vermogt is weder fonder glans, (kans,

Amor, tela Penelopes. Fons Dodons, aula.

FLumint (Mm Dodona tuo fax viva rigatur, Mira tuis (ita fama canit) Dodona fcatebrti
Stridvt) fjf, h gelidoiitlaliquore, ptrit: Profiliit Qrajo lympha facrata Jovi.
Fer y puer, hut fine /«te facem , mirabitur bafpts Ifec filet aeeenfos extinguere fontibus ignes,
E Medio flammaz prefiliiffi lacu. Nee minus extintlas igrie ciere (aces.
Mira cano , fed amica modu traélat codemm Regis babet genium, regi fura lympha deovum^
Hanc ego vim Graji fontis babo e putcm : Dodon* proccrum limina foute tuadent.
lila movens calids^ue geilt , gelidoque calorem , Clara tenebrofis., illuflribus aula tencbras
Me cupime fugit , me fugtente cupit. Alutat, &
alternas gaudst habere vices.

Altenter faïB aymer. A la cour du roy (efarroy.

Uanr je luis efchauffé, tu refroidis mon ame, VF.ux tu fcavoir, amy , que c'cil 1'eau de Dodonc?
^Quant je luis refroidi , renailtre fais ma flame, C'clt ce que font couler les Princcs de leur throne.
Donnant un contre-poix 1'uu &c l'autre humeur:
;i Lc roturicr vilain fplcndide tolt devient,
D'une immortelle mort ainiï, helas! je meur. L'illuihc ccpendant lbn luitrc ne retient,

Dan. Hcynf. lib. 4. Eleg. 1 1.

Bafia pofiebampautijfima, Roffa- negavit

NUpetii, vultus junxit amica
fuos.
Sdlicct bae vota gens efi contraria nojlro^
Sit pacata magis, protinus ièii
amor ,

"erent. Eun. Ubi velis tsolunt ubinolis, volant uitte.

,

JONS
 : : , :

F ONS DODONjE AULA.

POlfbius aulkos ajfimiles dixit calculis abacorum
fccunduni voluntatcm
qui
calculatoris modb obolum <enemn ,
DE hovelingen werden vanPolybio vergeleken met re-
kenpenningen , die naer de wille van den rceckenaer,
cum plerumque ut videmus jupe- fomtijts ponden, fomtijts penningen, fomtijts maermytcn
modb talenim valent : , ,
latius fefe cxtetidant, ilicb in inferiorem lo- cn doen, cn veeltijts als de hoogftc legpenningen byhem
riores calculi , fi
nullo ferefint numero. Gaudent plerique prin- wat te breede uytgeftvekt fijn, lbo kort hy die weder op,
cum redaBi,
htws fummos reddere , &jblo nutu quos- cn levtfe in een leger plaetfe neder. Voorwacr geheel dele
cipum fiimmos imos ,
lïbct aut miferos ,
aut bcatos efficere. Tota Janc aulica k>ec hooffchc verheffinge hanght gantfch en al aen den inval
cmjtia afecïus dirigit ,& falo quodam, ait Tacttus,ac forte van de Prinflên W
ant doorfekcrheymcliick gcluck,ofte
;

nafcendi ,ut cetera,

ila Principum inclinatio in hos,offenfio'm ongeluck valt der fclvcr genegentheyt op dcfe,en haeron-
i/Ios efi, &
f*t* u "'" s calif£ diverfi , imb contrarii cventus. vviUe op gene , en menigmael nyt een en de fclve oor-
jikxander pyratam , quod libcrius in eum dixijfet , a confilüs faek rijlên verlcheyden, ja ftrydigc werkingen. Alexan-
SU ejfe vohüt Ramirus Hifpanïarum Rex undecim vis os no- der maekte een Zeeroover tot zijn Raedsheer, om dat hy
biles, eademferè de caufa ,
gladio percuti jufiit , addito elo- vry uyt, en leppigh genoegh op hem gefproken hadde.
gio : Non fabe la volpcja , con quicn trobeja. Pajfus Ramirus daer-en-tegen dede, om gelijcke oorlaecke , elf
ergo bic iubricus , &
ad lapfum pronus. §>uid rcmedii ? nul- edelluyden van de belle des lands,de kop af-houwen,een
lam aliud nifi veteram ifiius ,injurhs facere , gnitias agere. qumküagh dacr by voegende
'/ V
osje en weet niet met wie bet [peelt
,
Senec. Agamemn. feyde hy. 'tls dan op dit padt gantfch flibberigb om te
gaen, gantfch forgelijck om te vallen. Watraedthierte-
Jura pttdorque Urït Erynnis ,
gens? Geen andere, als die van den ouden hovclinck,de
f-ngimtt aulas, furnidas femper welcke gevraegt zijnde, by wat middel hy tot een feld-
Sequitur trifiis Comitata domos, foem dingh ( te weten tot ouderdom ) te hovc gekomen
Sangtiinokntil Quas in plano was, gaf voor antwoorde:
Beilom manti; ghtielibet bom Met ongdijck te lijden , en danck heb toe te figgen.
Ghia-quc Jètnpcr Tulit cx alto. Pierr. Math. lib. 2. Narr.
// faut ti la cour , comme en pais d'enuemy avoir Twilpar
Salluir. Jugurt. Regum vvluptates ut vebementes,fic mobiles tont , tour/ter la tefte a tuut ct quijè remue , jamais on y efi

funt, fepc fibi ipfi adveijie. fans batement de cantr.

^ Corinth, i. 7. Exod. 7. 8.
De duyvel quelt de geloovïgen , helpt de goddeloofen. Sic rerum invertitur ordo.

MEn
Die
vont wel eer een beek ontrent deGi ickfeflrandcn
blufchte fackels uyt hoe krachtig datfe brandenj
F/ix lymphh Dodona
§U4emicat igne;
tuis
ttitet
immer/a
,
necatttr
quee fine lucc fuit
Die gaf in tegendeel een vier, een helle vlam, Fons facer ijk Deo, jh prijluin credidit xtas^
Die gaf een tackel licht, die (onder luyfter quam. At Deus bic fiygii rex Acbtrontis erat.
Wat de vyant vander hellen
leert dit feltfaem nat? Patrat idem cum ftmtefito regnator iiverni 9
Die poogt de ftrenge wet den vromen voor te Hellen ï Ordinis inverfi gaudet [§ tlle dolis:
Dies ftaet haer fwack geloof om uyt te fijn gebluft, Ncmpe pios rigida pencllit acumine legis,
Terwijl een werclts kint in Chrifti lijden ruit. Blanditurque vtalis fanguine , Cbrifie, tuo.

i Corinth. i. 11. §ue fatan ne gaigne le defus, car mus itignorons f>o'mt fes machinattons

Le
D Odone, partoneau, la mefche toft s'enflame,
Et le tkmbeau briüïant pert aufl! tolt ion ame.
fatan met les
BlandilTant les mefchans par
bons en doute, par la loi,
une vaine foi.

SIC RERUM INVERTITUR ORDO.

/~\Nder andere aenflagen des duyvels,cn is gcenfinsde
liftige
INter plurimas diaboli fraudes ac aftutias non infimum lo~
,
^—^ininflc. dat hy hecwart licht der geloovigen f't welk is haer
cum ca obtiuerc mibi videtur , qua vcrum iutnen, id efi ^fi-
vart vertrouwen op Godt 111 Chrillo Jelu ) in de Ürengheydt des
ductam piorum in Deum rigori legis , tanquam squm immer- wets,als in een doodclijck water ,foeckt te verlinoren gelijck :

Jam, extinguere fatagit; &? contra facem cmortuam , idejl y hy daer- en -tegen dendooden en uytgebluften tackel , (dat is het
impiorum confeientiam igne , ex aquis petito , id pnepo-
efi ,
afgebrande gcwlile der goddeluofeii ) mer een vier uyt het water
fiera ac pcrvcifii fide, fiudet accendere. Sed de bis emblema. genomen , dat is , met een verkeert en averechts geloove , poogt
teontlteecken. Doch hier van werdt in 't minne-beeldt gefprooc-
In multis aliis ndcb magna efi vicimtas , ac fimilitude veri ac
ken. In vee! andere faecken is lbudanigengrootcnnabuerighcydt
falfi 7 ut facillim'e , vel naturali bominttm corruptionc ^vclma-
des goets eli quaets,der waerheydt cn leugen, dat lichtclijck,
'

chinationc diaboli , alterum loco alterius obtrudi nobis pojfit. ofte door den bedorven aerdt der menfehen, ofte door deliilig-
Ex mnltis exemplis uuusit babe , fed quotidianum: Tamttfi heydt des duyvels,het eene voor het andere ons in de handt kan
tnalam nihil aliud fit quam defeflus boni, perfuadet tarnen geileken werden. Van veel exempelen is'er dit eene. Hoewel
,
het quaedt niet anders eu is, als gebreck of dervinghe van goedt,
fibi unufquïfque fe viri boni nomen impleVifie , fi malum fortè
nochtans laet een iegelijck iïch voorftaen , den naem van een goet
vitaverit, id
efi , fi nee ficarius,
nee fut ^nec fwnerator ,dhi
man verdient te hebben , foo hy iich maer van het quaet onthou t
poff'ticum fanc multo altius^ut bonus quis dici pojfit, eniten- dat is, foo hy miflchïen geen tnoordenaer geen dier', geen ,

dumjit: amandum quippe efi , dandutneft, adjuvandum efi. woeckenaer bevonden wert; daer nochtans, een goet man om
Virtutem enim non dcfeüum fed opus ejfe ; non in otio aut te welen ,al vry vorder gegaen moetïïjn. Men moet niet allccn-
,
quitte-, lijck nalaten de gebreken vorenvermclt , macrin plaetfe van de
fed in ipfa aclione confiftere, nee fatis ejfe tna/o abfli-
felve, lief hebben ,geevenenhelpen. Want dedeught geen ge-
miiffe, at bonum infuper faciendum ejfe, inCbrifti fcbold in-
breck, maer een werek. te zijn ,niet in ledigheyt ,maerinarbeyt
dtes docemitr.
Securis , clamat Baptifla. , arbori appolita cn werekinge te bertaen, werdt ons inde fchole Chriili dagelijcks
tft, qua; fructus bonos, &c. geleert. De bijl? roept Johannes de Dooper, ft ar» den k<*om
,

Gregor. 14. Mond. geftelt , cn die geen goede vruibten en draeght , fal nytgcmtyt
Ihfih nofter quanto magis nos fibi rebellare confpicit , tan- warden.
to atiipHtts
expugnare contend'tt : Eos auttm pttlfare negligil ,
quos quitte 'mter
ftpojfiderc fentit.

JAM
 , : , ; :

9° JAM PLENIS NUBILIS ANNIS.

X L V.

Van twee een, vttti cctie twee. Heeft s'ecn man , foo Jcbeyt'er van.

tact doch, oude Mam,u fpruytjcn met my paren, TCk heb een teerc fpniyt tot mijnen ichoot getogen,
EYHet lal van nu voort-acn ontrent my beter varen .Lick ben tot hacr gencyght, cn fy tot my gebogen*
Als acn u dorren tronck het buygt tM mijnen fchoot,
: Dies zijn wy t'iamcn een, en niet cn fchort'cr meer,
En 't heeft van uwe 1'chors geen pap offap van noot: Als van den ouden boom te fchcyden mct'cr eer
lek biddc, fchcyt'cr afj en lenroomt'ct niet te wagen, lek fpreke met verlof, ó Ham van hoogc jaren,
Het fal in korter ftont bequame vruchten dragen, (danck, Laet doch tot mijn gebruyek dit jcugdigh tackje varen,
Mijn dunckt, ghy ltaet het toe-, wel, hebt dangrootcn Het weet van nu voortacn , het kent een naerdcr vrienr,
Wy twee zijn nu macr een, en dat ons leven lanck. Dus weet dat jonck cn oudt niet langh te famen dient.

Jam plenis nubilis annis. Uxor in mariti domicilium tranfeat.

HUneprecor, ólongo, vencrabilis arbor ab ave , Clngat ió myrtus ,

tegat 6/ mea tempura laur/ii y
Corpore de ramum tollcre paffe tuo : En ! cubat m noftro dulcts amua fmu
Cerrih) ut tnclinans caput in mea -vota feralur , lila mco tandem cum petlore petlora jutixit,
Utque meo jaceat farcina grata fmu, F,que vteo gremio pignus amoris babet.
Me duce, mox poterit tenens producers ftetus , Afptce! qu± caxis comes iifqite parentibus b*fit t
Me drtee , nil fttecis indiget Ma tuis. Jam patrid mecum vellet abire domo
Picimusyo mea lux, fuimus duo, jam fumus ummi; Da vernam genitrix ; alii placuére pemtcs
guodque unurn nunc efi , mox duo rurfus erit. Non bene turn fenïbus Uta juventa manet.

Mariez moy bïen tof , mariez. Jemies gens t a leur dejfens.

rrnncq ö büfic a moi ta jeune branche iirïvre,

Vleil VOicü ces deux font un
; dont ceftc jeune branche,
El le ai m era pluftoft doresnavant a vivre Desja du ion troncq vieil voudroitbien el hc franc hij
SejoinCte dc ton corps ; n'cn aye plus de foin Ccns d'agc font chagrins, Ie jeune cceur gailhrd,
U luy fout un mari , d'un pere n'a bcibin. I! faut a chaciui d'eux laijXcr leur cas apart.

Horat. i. Car. 13.

Feliccs ter , & ampltus ,

ghios inupta tenet copula; nee malis

Divulfa querïmonlh

Suprcmè citius fohet amor die.

S I T
 , ,
: ,, . ,

SIT NUPTA MARITI. 5>i

'a/is

ptif fieri
fcfivitas intevvenerit , fitSum
fokt , aliqtiïcl nihilominus de-
OF al fchoon de bruyloft-feeft gehouden is, en dat de
bruyt haer morgen-gave ontfangen heeft , evenwel
pntant ,
quamditi è laribus paternis Ut nochtans foo fchijnt het , als of de nieuwgehoude ietwes
ipsa dedttcta- non fit i quod vete-
ibiqtte, noch ontbrake,foo lange debruyt van haer ouders nïetge-
nn inceperit : Mulïerem enim , nifi domo fchcyden, en in des bruydegoms huyshoudinge niet over-
'lariti potcjlatem non venire mttltis crc- gegaen en is.
pat
l plurimas nat'w.cs ita obfervari ,
tejla- Want, gelijck de qucllijcke ouderdom der jonge luy-
'
fp 0>ij- caP- f- Cum veto plcrttmque ju- den foetigheden cn fottigheden niet wel en kan verdragen,
iccns conjugatorum iCgrè ferant moroft foo en is 'tnict vreemt, dat de gelicveren haer hof liever
\, ft ad pkmm matriutonii qua ft pojfeffio- op hacreygenhant foecken te houden. Veelwijfe luyden
wint maritus nonius c 'piret , Éi? ttxorem ( yj/S minimè repu- oordeelden fulcx , uyt goede huyfeliicke bedenckingen,
tjmtt ) <' parentibi vindicct, inque domicilimn ftinm trans-
r oock verre het befte tc zijn jop dat dc i'elve in het huwe-
fcrat. Cuififortè cptignent, ut'fieri fokt, nov& mept* pa- Üjck getreden zijnde, van den beginne aen , de hant aen
rentes, lepidc pro fijt /j«W£" /KW textum inducet : Arbor eru- den ploegh foudenleeien üaen,en poot aen (foornenfeyt)
ilio tundo pofira, libi coaluït , agrocedit: nam fouden lecrenipclen. Sictvan dit Macrob. I Satur. cap. ij*.
crédibile cft, alio terne alimento , aliam factam. 1. fed ii Soo u dochter defe dagen
mcis tabulis. verf. arbor. ff. dc adquir. rcr. domin. Is geworden iemants vrott

Macrob. i Saturn. cap. if- Primus dies, inquit nttptia- Wilt u niet te fier beklagen,
ram. reverentie datur , poftridic autem nuptam in domo viri Soo u fivager komt gewagen,
dominium ineipcre oportet. Dat hy -wel verhuyfen ivott.

Beult, dc Matr. cap. 66. Laet dc nicu-geboude tceren,

Maritus poteft dejttrc uxorem fttam , qu.e fis alibi qnhm in Op baer eygen kojl , en dis ;
domo fua, viu'dicare, {j? ad hoe officium judicis implovare. Dat is doch al haer hegeeren-t
Lc proverbe Francoisdit: En fy fullen raffeber loeren
Nid tiffu. fc? acbevé , Oifeau perdu &? avolé. JVat den aert van "thuwlifik is.

Matth. 19. 7. Hierom fal de menfebe nader en moe- Natam rapis , ó hymensee ,

der 'verlaten en den w'tjve aenbangen , en die

parenti.
twee fullen een vleefcb wefèp.

TEer fpruytje, jeugdig hout, ik bidde weeft te vreden RAmuhts adjuntla dam ducit ab arbore fitccos ,

Van defenouden te worden afgefnedenj

tronck Jam procul a trunco vel/et abejfe fito.

Siet hier een groene ftain, daer uwe gulle jeught Ex animo caros deponcre difce parentes
recubas juntla puella viro:
Sal hebben meerder vrucht, en even grooter vreught. Sjhtie focio

Ghy, die nu zyt gevryt, begint een ander leven, Non oculis genitor , non matris oberret imago,
Solaque legitimi fit tibi cura tbori :
Ghy fult nu door dc lucht met eygen tacken fwevenj
Geheel uws vaders luiys, dat is u man alleen, Nomina tot tibi cara dabit cumitlata maritus,
Ghy macck t een gantfehen ftaet,oock met u lieve cween, fik pater, hicgenitrix, bic tibi frater erit

Pfeaum. 45-. 11, Efcoute file & confdére : encline ton oreille , £a oublie ton £euple
t$ la maïfin de ton fere.

At'cn gentïl ramcau,prcns congé dc ta merc, Tant du corps que du cceur. Quant on ell marié,

V Pour luivre tonmaii;va fai lui bonne chére Laiflér la fes

HYMENiEE PARENTI.
parens n'elt pas impietc.

NATAM RAPIS O
,quam qut- 'tT S een leerfame , en geenonvermakelijckebedcnckinge,
c. 14. 16.) Xdie ccnige nemen uyt de gclijkeniiie van 'tavontmael,
n venire it- van Chriito vermeit Luc. 14. iÓ. alwaer, lbo wanneer de
knechten uytgingen om de genoodde te roepen, deeerfte,
in iflius ego poffejfio brengende reden by van niette konnen komen, feyt een ac-
'id her um tuum ro w, ker gekocht tc hebben, en dien tc moeten gaen befichti-
gen : de tweede verklaert koopcr bedegen te zijn van vyf"
decedo , 1
jock oflên,en de felvc te moeten gaen beproeven: voegen-
1 exenfa- de bcyde een bedeby haerc redenen , feggende , ïcfc biddc
tione { ut videt/ir ) fed jnjld dcfenfione nijits 1, inqu'tt u doet mijnontfchult. De derde, fprekende met eengro-
duxi,eaque de canfa non poflum vcnire. . vc llemme , cn vry wat ftoutcr,feyt rontuyt, ick hebbe
tantum privileyi habere imuens , ut vel fold facit allegatio- een wijf getrout, en dacrom en kan ick nictkomen. Als
ne fatis fuperque purgatum fe Magna fanè ma- exijlimet. valt houdende dat ccn wijf tetrouwen een fiecke is van fo-
trimonii ejficacia cfi,'in quo cotijugcs, velDeo atttlorc, paren- danigen voorrecht, dat men om der fclve wille, fonder te-
tibus mtituo praponunt. Craphice apudHomcrum Hetlor: genieggen , feer wel vermag alle andere faken aen d'eën
fefi
zijde teftcllcn. Voorwaerals wyfien dat Godt beveelt een
Hand equidem dubito quin concidet Hion ingens, tecre maget beyde vader en moeder te verlaten, cneenen
Ht Priamus, Priamiquc ruet gens armipotentisj vreemden man aen te hangen moet men niet bekennen
,
Sed mihi nee popub' , nee canc cura pai-entis, Ick
dat hy 'tfelve voor aldcrley vrientfehappen (lelt ? fal,
Nee Priami regis tantum prx'cordia rodit, met verlof van den lefcr , hier by voegen 'tgene Heitor
Qiiam me cura tui , conjux cariflima , vexat. hier vanby Homeruni fprecckt
EJlfanè inthnttm amicitite genus, caftus tborus. lik wtct dit Treyen haeft en ras Verjllndtn [al des -vyants fineert.
XtfM tijm en {al al: gruyi en dl : Mier notb mijni j/ter t iioth fimfthlit,
Ephef.
f. 18. & fequ. Viridebent diligcre uxores fitas,
hk zwel soek dm mijn vader fal Xochgby, ÖTroyen! fcliowrjljd',
ut corpora
foa, propt er hoe relinquet homo patrem & matrem Haifl ktmtn tol ten droeve vat\ Perfl my fan ban aen mijn gentoet

fmm , fc? adb.erebil itxori fit* , & erunt duo in carne and. tn d,u iMjii broeden lief en weert Ais gby, mijn -weerde buyivmtt dut.
 :

NESCIT HABERE MODÜM.

X L V I.

Vangroot tot groot er, Nqyt groot genoegb.

DEn groenen Crocodil ontrent den Nyl gefchapen

Die noem iel
rhetbefcheyt het rechte minne-wapen ALHy is de Crocodil maer nyt een cy gekomen,
wort een grnulaem beeit, waer van de menfehen
Dit bceit wart alle rijdt , en wort geducrigh groot Hy fiokt gelijk een met en waft noch alle tijt, (fchroinen
Tot acn den ouden dag li midden in den dooi.
, ja Tot dat de blceckc doot hem op de leden rijdt.
lek dacht al over langh , hoe kan iek hooger minnen?
En noch loo gingh het vier my dieper in de finnen ^
Wk lucht van hooger fbttt , of gelt-begcerte quellen,
Die willen even llacgh tot meerder hoogte (wellen
En hoe het langer duert, hoe dat 'et hectcr gloeyt> Al wat een meni'eh gelijckt dat heeft een kantigh hert,
Sie dat is rechte min die ibnder cynde grocyt. En liet! daer is een hoek die nimmer voi en wen.
Vu het gcflidigh nuffen des Crocodi des felfs grootte, Cet Plin L ï. cjp. ij.

Nefcit habere modum. Non modus augendi.

immenfnm pbariis
CRgftit in
Inque dies Nili major ab stiint redit:
Crocodihts in an-is,
CUmPneda , Crocodiky til/i prxeordia vajia rcplti-tt
petita folo , pneda pet itafata,
Augendi mttas non huk dedit <cgra fëaeSus, _

Morfine vel ipfa pare! vu/afra , crefdt adhuc.

Crefcis, y quamvis progrcffiis ah ovo.
exigiio
Exfuperat cubitos bis lua forma novem;
Tugcnnina mei, Crocodile, fararis imago,
Inn emma tibinon ftjiit anbela feneüus
Angetur nofiro peclore femper amor. ,
Finis fc? augendi vix tibi fnnns erit.
Frigida mors caltdos olim mirabitnr ignes,
Ambitiofi tibi, tibi conveni! ifludavare;
Ctimgelida tanget fervida corda manu.
Scilicet augendi nefcit uterque modum.
Qocodilum treitert qmmdiit «fat , 6c excrefcere id longitiidinem duodevi qubitorum, &alia vide apud Plin. Iib.8. cap. 15.

Bien qne grand toujiours crotffant.

Cbicbe , jamais riche.

LE Crocodil fi Inngtcmps, cjue fa vic dure,

Sent de raccroihement
raccroillenKnt toufiours
UHlIionr, en
ni fa Ibim
ft ilature,
F. corps du Crocodi!,
bicn que la mort le prefTc,
-jDc dewnir plus grand , de jour en jour,
II Beft touché au vif des traicts
du vrai amour nc ccile.
Q111 ont 1'ambition ou 1'avarice au
A qui rumfaon nc croill de jour en jour. ceeur,
Ne trouveront jamais lm accompli bonheur.
Ovid.io.Mctnm. Xec modus out requics, nifimors, reperitur
amoris
Sen. Oft. Aft. 1 Amor perennis
. conjugis cafix mant.
Aufon. Uxorvivamus, quod viximus
, fc? teneamus
M<"»>™ q>i£ primo fumpfmus in
thalamo ;
Nsvejit tilla dies ut commutemur
in <evo
%«m tibi firn tutuepucllami'bii fjfr.

AUGEK-
 , , ' \

AUGENDI MODü S OMNIS ABEST.

iM fantati itifimi per omiicm

0*
firn, r»
'runt ,
[tint

wfr itiiquam prmctlcc eideo jelalii

irtiim identidem aeaimtlent. De
vitam

bomine fy oock mogen)

akytnoch jongen voonbiengen
fijn
timliitwltj Van eergierige mcnlchcn icc fulot gefeydt
tc kon-
ti bmi
oprofperim,
(ail
tl
Tbuqd.)
,
plurx-
ncn werden, weten alle dc genen die
,
gebrek bekent is. Elk (feyt Thucydidcs) die
van d"t Wam
eenigh on
tmbacob, -.ujhmpk- verwacht gcluck acnkamt , is genegen altijt
na meer t,-
f tehtius au, mpareft, trachten.
i
mfi ear- Hierom vcrloopen haer , mids dc felve veel Prirtflên
duplici gemcenlyck tc grooten wccrdighcdcn al te fchiclijck
iele cn veel te vrocgh acn haer troetel-kinderen
toevoegen'
xfoluta, 'iht dcwclcke veel beter allenxkens en met tuflehen-val
idi occafwnqgtfrsebct van
ndh, tyde dienden uytgegeven.
fit'ts bonoribus tempeftivius deeoratus idem idem ad alt'iora , Omverfcheyde redenen | cerflelijck, opdat de loon
enitefs (prout mores funt ambitionis) tandem majora
, quant des geheelcn daegs des morgens vrocgh
betaclt zijnde,
par ejl , aadcat , ö res novas mAiatur. Corrumpuntur enim
1

het overighe van den dagh in luyernvc niet

bumines magnitudine faftmtM, nee atjujlibet efi, in rebtts tam
dcureebracht
&
cn foudc worden.
prolixis, m.ign.un fort/wam concoquerc, inquit J)io. Ten tweeden , op dat niemant te vrocgh al te hoo-
Bocth. dc Conibl. lib. i. ge gelet Zijnde, en altijdt (nacrdewyfe van dc
eergie-
Qtiis tam compojite fccUci/atis , ut non aliqua ex parteeum ngen) verder willende gacn, eyndeJijck niet
hooger^an
flatus fut qtialitatc rixetttr ? Anxict enim res- efi bumamrim het betamelijck is en Joude opffijgen
cn nieuwiehe-
,
conditie bonorum, ut qux vel nunquam perpetua fubftflat. den ter hant trecken. ü
Senec. Trag. 4. §>md nonpoteft vult effê,qui nimiu/iipotejl. De menfehen (feyt Dion) werden veeltijds door
tc
Hom. Od. 24. Lib. 3. grooten eere die men hun aendoet buyten dc palen
,
Scilicet improbx yan hun fchuldigen plicht weghgerukt
, want voorwacr
Crefcunt divitix^ tarnen t en is alle mans werek niet
, grooten voorfpoedt en
Curt.e , tiefcio qu'td, femptr abefi rei. iiytmuntende cerampten te konnen verdouwen.

Gal. 6. 9. Laet ons weldoende niet vertragen. Nullum virtuti foHKtiuni.

DE groote Crocodil die noyt en

Die is met alle vlyt ons ziele toe ie paffen
Ghy,dieoyt zyt een Hap genaerdert tottc dcught,
tact te waflen,
-,
C Refds, fc? extremisveljam, Crocodik fub
,
Majus adhuc Nili tollis ab a?nne eapttt.
annis ,

Incrementa decent Cbrifium, tam lutiga

Weet dat ghy nadeihant noyt Italië wefen meught. profejfos
Nefcius augmenti vir bonus fffe nequit.
Laet oker Hiskias lbn , die weit te rugh getogen Nuniades fiftat , retrotrahat Iliskia phwbum.
Lact Joliia de zyn' , die niet en wei t bewogen Dux folymi vat is fol tibifilus eat :
Maar let op Davids ion , die rtaegh en vcerdigh rijdt Ille, jelut fponfas thatamo redit,
j altaque luftrat
Want wie hier üille itaet die is zyn voordeel quijt. Sidera. Virtutem non decet u/ia quies.

Philip. 1. 13. En oubliant les chofes qtti font en derrière

, nïavancant attx
chofis quifont en devant 3 je tire vers le bttt.

N^ TTÖn Jofiié
Mais D;ivid ton
ton ïbleilj non ton
iblcil, foit
folcil

guide dc
Hislcie,
ma vie.
Le
s
corps du Crocodil,
Augmcnte fi longtcmps,
& du
q uc
Chrcfticn
1'un
['efprit,
& 1'autrc vit.
VIRTUTI NULLUM SOLSTITIUM.
NEc ofcitantia, nee torpor
hominem Chriftiamm,
evnthina
, fed a diligens -,atqite aclio ;Ecu led.Vhcyt maer een gdtadige befijjheyt, ïs het gencdat
cent. Cceli proprium ^cygentluk eenChnlkn^cnrehc bctaat.r.
f/ï, animique ad cwlcfïm
'tIsdenhcmL-l, cli
pYopvanlis^ moveri fc ten hemel'
:dÏL-
--ipocdtn.i-iniklin^cn.liiierwduL-
gredi. Inque id nifi fimma nitatur opum
tm i'imens
vi mt
riglijk te bewegen: want liliL-ti
nik-ksnttTiTK-rallciieniftenwert
pia, facilè
betrachtfnadicn \vy in di rdiji-vtiithoyt der werelt wooncujfoo
impetuofo dccuyfu humane corruption 'u abripictur;
fullenwy h"chteli]ck,doorde
Ac yeluti quis adverfo flumine Iembuin
fi
ir kracht
Kniclit der I'elve,als door het aan-
dringen van ecniietkil.'op , crivier<
c r 1 lL rc » werdun H echgcruckc.
'
: '

Quia lubigit remis, fi braehïa fortc remifit, - '

: ;
'

Die tegen firoom zijn/cbuytj

Ecec ïllum in pneceps prono rapit alvcus
!
amne Dient nimmermeer te zijn vc
JSec utique verè bonus
efi , qui die. fiat ^operam lï'ant, ruft hy moer een kln
u
1
' lijdt y
non dat. Sa.-pe nos nobis examina
uii fiepe confeientia Hy is terfiont zijn voordeel q,^. .
ofe,ei„ ecquid iracun-
, Mids, t'wjjl zijn riemen liggen Jlil,
lecefic, ecquid virtmibus Hyfwicrt, alwacr bet water wil
En mert foo , door den fnellen val,
U w'fir _
Gedreven Zegens leeger wal.
'rospio Hyc is niet
rechtgoct,die van dage totdage nieten tracht
buerte werden Wy om
dienen onlecygeniiele menigmae! tc vra-
gen, n at ly, leden een^ui ujdt henvaeits,
<«p,b zahgheyt gevoordert te hebben watle op
gevoelt heeft in God-
wmèm ejl : anïmz fane ut
;
neyt^en anovre zul- gebrekei. verneemt
dl gierighcyi , korfel-
gewonnei: t; 'hebben.
'S
juarn aliqttïd,
adjii
in animo mbh. fjf %'Olis ejl. Llt- VVant ten ly lake wy in 't qoadc eenige af ba-uk
«« 'i b,c mi« i„f„„Je Numen.
, i ïiigen
c , in 't goede ee
aanwas van tijde tot tijde gewaer worden
,
, , laet oni-vrye
Hicronym, ad Dcmcrt. lijdt denken, dar wy de ware kracht desG— u -: L
:cht
'

cn hebben. Wat ons in hetuytwendige gewerden, onson-

ffüttidU* f."'"1 " > ^ t"f''>' :ceffatanc ler- bekent:Macr wat het
lal
inwendige bdanght, wy hebben, door
is

Ymda ir.; »
'
& recentilnts incrementis infm- Gods genade, vallehoope om tot het i'elve van tijde tot tijde wat
"liqm m'f«li
U m.
'"' '"" """
* ' * goctste fullen toebrengen. De Hecre.diedui vvillegeeft-gevc
ook het volbrengen J

M 5 EX
 , :

Een out man in 'tjonck meyskens fchoot , Spaert , manneken , fpaert ,

Ey waer hy doot ! 'Dat'er een ander wet af vaert.

EEn groen en weligh dier (lont lcftmael om te paren

Met icmant rijck genocgh maer in jn
SOo lang een
En eet nneh
lbo dracght hy fwnrc packen,
F.fel leeft
,

, jaren li lelie i evenwel alleen macr dillcl-tacken:

Het ducht my wonder vrccmt,dics viaegd ick hoe het Maer (leekt hy eens de moort, d;icr ficuyt men op het
Dat fy een dorren blok tot hacrgelcllchap rum: {quam, Daer r-icllde malle jcugt en hippelt ondereen.
, (been,
Sy iprack van Honden aen veel hecrt'cr waer genomen
: Spacit, vreckc vader, IpKftj u foontje komt ten leden
Dat van een efels been de belle fleuytcn komen Dat fchinkr, en drinkt, en klinkt, dat geeft 'et al ten belten,
Soo rafchhymacren llcrft/t Ky ^dacht ik) loofenfehijn! Dat (ïngt, en fpringt , cn vinkt, dat vogelt , ]acgt , cn viitj
Ghy trout, en wcnlcht tcritont om ongetrouc te zyn. Ontydelyek gefpaert, onnuttelyck gequiit.

Ex morte Ievamen. Avarum excipit prodigus.

NUptr, ubi pehgo muris FUffmga

Decreplio fuerat nupta paella fini:
refiflit,
DUmNon tihi vita manet^ miferanda fortis afille^
imermijfo tnembra Mare gemunt
Cur hcro, lepidijjima? dixi\
'jctala fociaris Interes tribitlis fff amara ie ferm berua, •
IfitCf uberat prompta garruUtate loouax, V'txque datur geiido fontc levare Jitim;
Ihc mibt refpanfum dedit : ojfibus, 'mquit, afiUi Sedmorcrc, infie/ix mox tibia fefla fenabit
7 y
Cumjacet exangai corpore prejfus home, Et tua pajlor ovans ducet ad offa choros.
Tibia jucundo componilur optima cantu. G)u*rat avarits opes-, jam prodigus imminct bares
y
Dejïerat; nee me quarert plnra jitvat. £hii male congejlus dilapidabit upes.

Joye K fitpport , agres la mort. *De fere gardien , fils garde-rieu.

UN jour je demandois a vmc allcgrc dame,

Pourquoi un gros vïcillart ;ivoit gflgné Ion amc,
TEs jambes
Et peu apres
par ,
ta
ravail,
lórt icTvironca
tecraquent, pauvrcbcfle,
la feite,
Nc fcais tn, me dit-on, que quant un afnc cll mort Des Huiles & haai bois. D'un pere clpargneur,
Dc fes os decharncz fort bonne Hultc fort? Sort ordinairemen un h'ls trop gafpillcur.

Cyprae de Jor. connubior. cap. p.

Nuptias impare; (ita nimcupant jurijla matrimomum fenis decrepit't

fjf
fiorida virginis L.Jimajor C. delegit. Nared.) prater alia multa incum-
moda induccre votum captniida marlis , tragicus exitus non rat o docuit
hinc mtptüv Sopbodïs £;? Akippes bujufmodï ditleriis exagitat,e legunlui
\
Noflua ut tumuiis, fupcr tttque cadavera bubo
3
Talis apud Sophodem nojlra puella fedet.

A V A-
 ,

AVARUM EXCI J
IT PRODIGUS. 9f

ALutarium pifiem cwmtm fodcre

tem pi/""1 >
'

etm fiVt ttar 5 cxcitatum pakdum de-

memorant , fargitm att-
DE Seem-vifch is gewoon het flick oin te wroeten*
maerdevifch Sargus (die hem veekijts volgt) is'er
vorare. Vix d' ter ' n vita lmmam fifc res babere notattim knap by, en flockt het aes, dat een ander opgeïaeght en
a. b'omines nimirum attentos ad rem , qui cocnum fodiendo, bearbeyt heeft, gicrighlijck in't Hjf. Het gevalt veekijts
t
viliffimis aitiüujque ac laboriofiffmis minijtern: in-
foo onder de menfehen , dat me een {lick-wroetende
id eft -

dare föhnt, fargos fequi , id tfi , lïbcros vel ba- Seem-vifch,dat is, na een deunen en vreckigen fpaerder,
dies aperam
babere ignavos ac prodigos , qui opes , multo die uyt vuylheyt zyn goet te famen heeft gemept, volght
redes plerumqnc
cumffdore vix unciatim colleclas , eclerrimè dtglutiant , nee een verterende Sargus, dat is, een quirtige opinappcr , die
rarh in unius fcorti
marfnpium effundant , atque ita (ut Sen. het verfpaerde goet onnuttelyck door de billen iïaet , en
verbis utar) quidquid longa feries mitltis laboribtts ; malta dickwils 'teender reyfein den fchoot van een hoereofhaer
Dei indu/gentia Jlruxit, id mus dies fpargit, ac diffipat, dochter uytftort , al wat met mocytc en kommer in veel
Longique perk labor irritus anni. jaren by den anderen is verfamek. De Wyfeman heeft
Bené igitnr Sapiens Eccl. l. 18. Deteftatus fum, inquit, dan wel gefcyt, Eccl. 2. 18- My verdroot alle mijns arbeyts,
omriem mduilriam mcam,qua fub folc ftudiofiiTïmè labo- .die ick onder dc finne badde, dat ick dien eenen menfebe laten
lavijhabitums hazredem port me,quem ignoro utrum fa- ntoeJte,die na my zijn foitdc ,en wie weet ofby wijs ofdttl zijn
piens an ftultus futurus fit. Eflncquidquani tam vamtm?& fal? Eyndelyk bciluythy, feggende.- is't dan een menfeb
tandem eoncludens. Nonnc melius ctr , , comedcre bi- &
niet beter dat by etc en drincke , en dat by zijn ziele wel doe

bere, Ec ollendcrc anima: fua: bom de laboribus fuis?hoc van fijnen arbeyt ? Ja fulex fag ick dat -jan Godeshant komt.
ctenim de manu Dei eft. Horat. Üb. z. Od. 14,
Abfumet bares cactiba dignior, Idem : Sed quia perpeiuus nutlidatur ufus rj? hteres
Scrvata centttm clavibus , fjf mero Haiedem aiterius, velut unda fupervenit undam,
c
tinget pavimentum fuperbo y Ghüd vici profum , quidve borrea , quidve Calabris
Pontificum potiore ccenis. Saltibus adjeclï Lucani?

Proverb. 15". 16. jKquus animus commendat

Een goeden moet is een dagelïjcx ^el-leven. omnia.

ALNoch een Efel plomp, al weet hy niet tefpringen , (gen>

is f\Sfihis ex afmifit tibia j filva remugit;
lecmncn na de doot fijn dorre fchenckels fin- \Jf Exultat faturas dux gregis mier oves.
Een herder neemt liet been, en mackt'cr fleuyten van, Ecqitid opus lituis? ftbi mens eft .cqtia levamen,
Waer door hy gantfeh het wout tot vrcughdc trecken- Gaudta de placido peHore fponte fluimt :
Wat is van kort en konft ? van vcêl ofluyt te rtcllen ? (kan. Sit cafa parva domus , fit ficlilis olla fupellex ,

Stelt macr en ftik u hert, geen dmek en fal u quellcn. Hie etiam fapiens , qua fbi plaudat , habet.
Waer recht vernoegen woont dacr is geftage luft, Aula gemit , cylbard heet aureus inflct Jopbas y
'k En weet geen beter vreught dan als de ziele ruft. ,
Caula fremit plattfu , dam , Mehbae , cams.

1 Tim. 6. 6. La fteté avec contentement d'effrït eft un grand gain.

O grand don du Seigneur tranquillité d'elprit

TA flutc, gai berger, n'ert
Si refiouit pourtant vos gens
quc des os des beftes,
aux jours de feilcs : Le cceur cftant en paix un peu nous refroüit.

^QUUS ANIMUS COMMENDAT OMNIA.

TRia ferb bominum genera nundinas frequentare com- DAer zijn veekijts drie foorten van menfehen die de
pcrtumefl, emptores , venditores ,fpeclatorcs. Duoprio- jaermarekte befoeken , te weten , koopers , ver-
res emendis vendendifque mercibus toto mmdinarum tempore kopers, en gapers.
eccitpatijfimi, anxiè difcruciantur Tertium demum genus be-. De twee eerfte zijn den gantfehen rijt dc jaermarekt
ne ac jucm-.de agit , &
non nifi oculis , cuntla de/ibans,
, door, elck in 't fijne forghvuldehjcken befich.
voluptatcm ex omnibus , ex nullo molcftias domum refert. De derde foorte is'er beft aen , want , niet als mct'er
Nundinarum, id ejl,mundi, five rerum externarum tantum ooge alles ovcrloopende , dracght van geen eenige qucl-
fpetlatores Philofopbos effe ,vu!t Pytbagoras ; Cbrijlianos ,vi- linge ofte ftorcniflc nacr huys.
riboni. Habere opes ac poffidere , at non ab cifdem haberi aut Pytkigoras treckt die tot dc Wys-gierige van fijnen
, zere fapientis eft : id vcro
poffideri unicuique nojlrum conti- tijt, en noemt die, begapers van de jaer-marekten ,
ambit'tonem, fed ad ncceffitatem omnia dat bloote befchouwers van de werekfehe dingen.
fi non ad
nuo eveniet , is ,

babeamus. Jrridet , etiam bic^Democriti diclum , illefclicem Andere Godfalige mannen eygenen fulex , met beter
dkebat turn , qui cnm exiguis peenniis bilaris effet , infelicem , recht, nu de rechte geloovïgen toe.
eum qui inler magnas opes triflaretttr. Quid ft totum orbem Goederen te befitten , en van de felve niet befeten tc
terrarum poffideamus
,
ccquid commoditatis ex tantd rerum werden , is een werek van Godialige wijsheyt.
eongerie habituri fumus
, praterquam ex iis , qu£ ittendo no- En tot fulex ware wel tc komen , indien wy , niet op gie-
fifê facimus? de reliquis nibil babituri pr<rtcr folum afpe- righeyt, en eergierigheyt ; nraer op nootdruft alleen het
ilum. Aiqui voluptatcm^quie ex viftt ejl,tequè dc alicnis^at- ooge ïlocgen. Koft en kkcaeren hebbende, vernoegbt u daer
que de tuis capere nihil vetat. §hti ad naturam vivit^ mm- mede, feyt de Apoftcl.
quant pauper qui ad vota
; nunquam dives , eft. Neemt dat gantfeh de werclt orts cygen ware, wat ge-
mackof genut fal ons uyt krieken ongemeten hoop goede-
Proverb. ij-. Secura mens quaft juge convivium. ren gewerden, anders als'tgenc dat wydoor hetgebruyek
eygentlijck het onfc maken ? van al de rert en hebben wy
Plato Tim. cap. 1 3. Latitia pura in folis anima bonis inve~ niet meer als alleenlijck het gefichte, en'tfelveis geoor-
ntttr^ideo fapiensin fegaudet^non in iis,qu<e circa fefunt. loft,ibowel van eens anders goet te nemen, als van uey-
gen. Wat valt'er te feggen ?die na de nature leeft , is noyï
Heb. ij. G}y e ves mcears avance, eftans con- arm; die nae de begecrlijckheyt, nimmermeer rijek.
j-.
foient fans
iens de ce que
vous avez prefentement

D I S S I-
 , :

DISSIDET QUOD IMPAR ESET.

X L V I II.

Verfcheyden aert , dient niet gepaert. Licht en Jwaer, en dient geen faer.

DESim,
Dc
het koddigh dier, is yder eens vermaken,
Schilt-pad , niemanrs vreugt , als dooc ter aerden
Hierom Hl dat den Aep dc Paddc fchroomt tcrakenj
't tcgenhcyt van aert dat dele dieren (irhyt.
Is
Lief (wat ïck bidden magh) en laet n nimmer paren
Met Pop, dien rammen galt , die men u geven wilt:
Mach ick u hef niet lijn, foo wilt u immers (paren
Vuur icmant, die van u min als ick doe, verichilt
DE Sim die niet en dient als om den geck tc fehcren,
Soeckr uyt ccn tegen-acre de Schilt-pad af te weren,
(ley t; Sy haet het fedigh dier , dat itacgh bewaert fijn huys,
Om dat'et niet cn loopt als ander wilt gefpuys.
Een maegt van {tillen aert lal nimmer wel bevallen
Aen icmant, die van oudts genegen is te mallen
Macr hoort eens vryers, hoort, cn vry dc les onthour;
Die foetll om vryen fijn, en dienen niet getrout.

Diflidet quod impar eft. Apud leves gravitas vitium efï.

CUm tardtï nequeat ftftudiue fimia jungi,

Sim ia jucunda mobilitate potent,
Simia faltatnx, fjf qua fokt ufque vagart'y
Non ficus ac peflem te, damsport afugit.
Simia delkia'filvartm , bum'tnumque voluptas, Lafcivijuvenes mores odêre madefiat,
Cernit ut invifum reptile, tota trmit. Cafiaque tiefams re/puit ara puer:
Tu prponem , mcavita, tui faCia fne potentent . Si qu.i paella loquax minus cft, ea torva vocafff;
Nulla tui toto petlore mica Ja/is ? Ètpudor, beu.' nomen riijlïcitatis babet.
Corpora, quis furor tfi , conjungere mortua vivis? Stuttepuer-, petutans, attdax, vaga, garruta vïrgo,
Anne tyrannorum vis fielerata redit? Sit licet apta faro, non erit apta thora.

Le fombre É*J tard , ttè duit au gaïllard.

Grave £S leger ne loge enfimble
Cbacun requiert , que lui reffemble.

LENe Singc dansles bois , inccfTament gaillarde,

jnindra jamais a la Tortuc tardc,
fe
TVLe as cn grand'horreur les mceurs dc Ia Tortuc,
Singc cll a ton gre, qui joue par la rucj
Par tout oii la nature a defnié ibn lien, Mais dames, mon amy, trop'douces en amour,
Fai tout cc ijue pourras, auili n'y ferras ricn. En cas de marïcr ne trouvent pas leur tour.
Extat apud Sax. Grammat, lib. i in/ignis Ulvilda Danorunt regis
.
fili,e de im-
pan matrimmh quere/a , quant merité bic adferibo. O mifiram me .' cujus
nobi-
iitatem difpar nexus obtenebrat ! O infeücm, cujus
fiemmati ruftka jungitur bumili-
tas ! O mjaufflam matris fobolem cujus munduiem
, immundina ruraiis attreclat , di-
gmtatem tudigmtas vulgaris incknat itngenuitatem conditie
maritaiis extentiant .tjc.

fquTur
3
""' ele
"* tX ' m '^'wM"""" 'ft j frout iatius idem autlar pro-

A P UD
 ' , ; ,

APUD LEVES GRAVITAS VITIUM EST

ADokfcentes ,
applicare occipicntes
DE domme
ut bodie fuut mores
, nihil fere
, animttm ad nupfias

minus in puellis , fitdS

jonkhcyt , hacr ten houwelij k Hellende
dat nu de loop deswcrelts is) en vercyfdir
fchicr niet
, t na

ejusreicaitfaadeunt, reqiürere föhnt , quanten, quaineort~ mui in de dochters, die fy lieden ten dien cyndc
Plerumque enim pr& céteris placere
bewande-
vitlu ufui futura font. len, als het gene dat hun in de huyshmidmgc
meeft van
filet, fi qua
aut fcitè cancre , ant feftive garrire , aut denique noode dat veeltijts die bert fingenen tprin»cn
is; alibo
fpe-
belle fe corner e noverit. Nee mirum ; cum enim fervore £ta- len cn quelen , toyen en ploycnkan, meelt van allen
werdt
lis lafciviant (3 ipfijuvenes, in habentibtts fymbolum, ut ait acngehaelt , ibnder op het vordere ccnigli fins tc letten.
Et tarnen jnveni/ia ifta omnia paf Uy-
ille yfacilior ft tranfttus : lcn vliegen met uylen,ieyt ons fpvecckwoort.-fyfeltsdoor
,
annttm unum atque alterum , cum liberi alendi
, aliaqtte one- hitte van de jcugtydel en licht zijnde, vergapen haer lich-
ramatrimonii fuftinenda fuut , ftatim evanefcere , ac prorfus tcüjckaendegenediehunliicr in'aldernaertby komen. En
diverfa, imo 13 eontraria, non fine moleftia ac difpendio rei evenwel nochtans, lbo haelldc opvoedinge der kinderen,
familiaris, addifienda ejfe , docet ufus. Quanto melius , mi cn andere lallen des homvclijcx hun op den hals vallen,
adolefcens , oculos animumqtte dirigeres in virginem mode- raekt gemeenlijk dcclavecimbel, en aldat bertag acnd'een
Jlam, ac rei dome/lic£ , melius quant faltandi peritam? qu*e fijdc :en al wat men meert geacht heelt komtminrt
tepafle.
Heet hoe temporc fortaffis juvenilibns affetcibus non tam ar- Waer 'tnict beter, ó ibcte jeugt , defe dingen in wat
rideat, atque una aliqua alterius iftius generis, fane tu èrevi naerdcr bcdcnckcn te nemen ? en hierin tc doen gelijk een
,
aliter cenfeas. Eos,quiin alias terras iter inftituunt ,veflem voorfichtig man die een rcyfe nacr vreemde landen acn-
non pro viore regionis, in qua funt,fed in quant abcitnt, eon~ vangt,die fijne klecdingen'ictcnmaecktnademauierevan
feere nunquid vides? facidem, {3 vale. 'tlandtdaer hynuis,maer van 'tgenc daer hy hacrtmeynt
te komen? Let'crop.
Horat. Die een meysjen , om haer fingen,
Om haer fpringen , heeft getrout
Oderunt hilarem triflcs trij 'tZijn voor eerjl -wel moye dingen
, ,
Maer als noot begint te dringen
Sedatum celer ,
Is de liefde ftrax verkout.

Proverb. 18. Qui vanos pavet metus

'Den goddeloofen vliet, en niemant en jaegt hem.
veros fatetur.
DESchiIt-padjacgteenAep,befietwat vreemde dingen!
Hy weet met wat te doen , of waer te lullen fpringen PReffa fut fnb mok domus tejlttdo laborat,
Piilvereamque gravi eorpore verrit bumum ;
De Schilt-pad evenwel en kruvpt maer in het fant, ; Ut videt hane, fugit , ofqtte tremens poft terga refii
En,datnoch vreemder is, s'cn heeft niet cenen tant.
Simia, nee tutamfe puta, ejfe fugd.
Wie boole rancken broct die leyt een droevigh leven;
Adfonitum culicis , mot.eque ad arnndinis umbram
Hy fiicht , hy ducht , hy vlucht , al wort hy niet gedreven ïmpius, (3 nullo terga premente, fugit:
,

Al dnlt'er maer een riet hy is terrtont bevrceft,

Confcia mens fccleris formidine tota liquefcit,
Daer js geen feldcr beul als binnen in den geeft. Tune quoque, cum pavidi eau/a timtn :is abeft.

Le pecheur , a tonfïours fettr.

~iOmbien que mailbn Tortuc fort tc preflê,

ta
Craignant d'ertre attrappé , toufiours lc bliftrc
_vLc Singe ncantmoins te fint, en grand villefTe, fuit
Et nul lui veut du mal, 2c nul nc le
potirfuit.

QUI VANOS PAVET METUS, VEROS

FATETUR.
VErè malam eonfcientiam matrem formidinis effe , dixit
EEn quade confeientie feyt'cr ccn Oudvader
is een
Cbryfoft. Horrorem enim individmtm impietatis comi- ( )

tem effe, teftantur ü,qui indies confeienti* latebras qitxrunt

moeder van vrede, tb
BewiflHijck alfooiwant waer
cenlondigh gemoet is,daeris'telcke; n,in
nee mvemunt. Ptertam femper ante oculos fibi allcvoorraBcB-
verfari pu de laken, een bevende hert , en een verimachte ziel.
tant , qui peccavenint inquit
, ille : Hinc fit , ut omnia
horreat
De
goddeloofen fehrickt voor alle dingen , lclrs oock voor
improbus ettam minime timenda , imo de
, 13 amphclenda gene die niet te vrcclën cn zijn.
Deum, quod inimicum fibi diabolum, qttod
;
ipfum , quodaecufatoremfciat, ac fentiat.
lielorem ; femet-
Hv ontiêt hem van Godt, want hy is hem vyarjf van
Viro bono con- den duyvel, want 'tis lijn pynigcr.' van fijn
tra n,bi Itembile
efi ,non Deus,ncmo qui rnagis juvare veiif
cygenhene,
non diabolus , nemo qui minus noccre
want 'tis lijn befehuldiger.
poffit ; non confeientia'
omnia ibi tranquilla : Horrificttm tonitru De rechtveerdige daerentegen ( gelijck de'Wijlè-man
parentis fui -joeem ieyt is vrymoedigh als een jonck leeu
benevolam ; metuendum fulmen ) , filtert ofte beeft
divin* majeftath radios
voor niemant niet voor Godt,want'er niemant
mortem m
vitam meliorem tranfuum-, Dei judicium :
cn is die
pugn£ ac arumnarma appellat
Ünent hem meer wil helpen niet voor den duyvel , want' er
:
: Denique
niemant en is die hem min kan befchadigen niet voor
Si fra&us illabatur orbis, fijn cygen gewitfê, want daer is ruftc.
:

Impavidum ferient ruime. Den vervacrlijcken donder, noemthy de ftemmc

fiincs
fücunque vcrè animofus effe defiderat mentent ut habe- ïcmclichcn vaders den fchrickclijcken blixcm, de fina-
, :

itPWttispurgatam etiam atq* ctiam euret. len van des fclfs grootachtfacmhey't de
Job- if. 21. Sonitus terroris doot , een door- :

femper in auribns impii; (3 ganck tot een beter leven Gods oordeel een
:
, cynde van
itrijdtenellendigheyti cn, om kort te feggen,'

3 M viel
v **** « 2™2X >"'"""" impi" m
' Dc
tic ivcre/t
gantfib engacr,
vrome fehrickt veer geengevaer.

Jfax
°V
S.
m "l'h«"
r
lS L 7 '
''"'" mf «<[<•" tori au fms tune ar- Wild'cr dan icmant onverfaegt en goets moets we-
' ™ UfrJItfirn, i, Mitmmi
.
len, die reynigc fijn h«rtc van doodclijcke wereken.
,

N A NI.
 ; , :

ANIMOS N I L D 1 R I M I T.

X L I X.

Liefde fchiet pylen , over hondert myle/t. Hoe datmen 't deckt , het wert verweckt.

AL Das fchcyt ons menighmacl zee , rotten

alwioch evenwel cn
fnijt ons niet van een
, cn dc dalen, WAnnecr des
Soo wort'et metten
Seylitcens kracht
fteen acn alle kant
is in het Stael getogen,
bewogen,
Mijn gccil komt even (hegh ontrent de
licftte dwalen, En fchoon al tulichcn bey een fchutfel is gelét,
De Seylllccn en de min
hebben dat gemeen
die : Noch bacrt dc rlcen haer kracht en trekt het yfermet ,
Want (choon de noortfehc kcy u van het ftacl verfcheyden, Wat baet'ct ydel meniirh , een quact gemoet te dccken?
En of" een tuuchen-fchot verdcyk het lieve paer, Godt kan u Ichuldigh hen oock uyt het duyrtcr trecken:
De llccn en lact niet af, het yfcr'om te lcydcn: Wie voelt niet mettcr dact dat 'hem de ziele drilt
Hoe v mijn lief verreyft, mijn hert is even
*
daer. Oock daer hy is alleen, cn daer hy niet cn wilt?

Animos nil dirimit. Amota moverur.

TAëlns ut efl magnete chalybs (
licct afjis utrumque 1" jTtaclas magntlt fait (Heet affis utrumque
Scparei ) ad lap'tdis virtitur orafui. Separet ) in gyrumjlcflïtitr ufque cbalybs.
Ut ftmei ajfrkuit, vtibi blanda venena Cupido, Nee Dcns cfl, fattor, nee habet mens confiia numtn,
Tbtus ab occulto glutine, PbylU, trabor : Huk tarnen xtlmcx portio mentis inefi.
Non mart, nonmontts, wn intcrvalla locorttni, liane aliqith ceeas pro temport condat in nmbras^
Corpore fi jitngunt pc flora noflra tito : Quipcnilus pojfit talltrt , nullus crit.
Semper anians peregre efl. Aha wdaper onniia tecum, Pefiora noflra cbalybs, di-jina potentta magnts;
feque abtuntc , abciint: teque manente , manent. Start loco ntfeit mens, agitante Deo.

\_Amie , ame ü l"amant. Cacher ne fert.

QUant dc 1'aymant Vacicr a pris la vivc force, L'Aimant efr.Dieu,racïer de nous la confeience
II eft touiiours tire par ceite doucc amorce.
Lacjuellc n'cit pas Dieu, mais du ciel la femence
:
Depuis que e'clt trotte nwn cceur a ton amour, Iimpctche qui vóudra fon cours pour quclque tenips,
Par tout que vais, Margot, me guides alentoi Dieu la tire au travers de mus empefchemens.

Lucra. lib. 4. Nam fi abfit , quod amts , praflo fimulacra tarnen fm

Jllius, dj? nomen dulce obverfatur adattres.

Virg. 4. ^Encid. dc Didone & ^Enca loquens:

%
Bkm abfens abfcnttm auditque vidttqut.

Eraf. Apoph. lib. j-. .

Cato amantis animum dktbat in alitno

corpore vivere , id quod bodie ?uo-
fM celebratur : Animam illic potiortm efe ubi MM quam ubï ammet.
,

A M O-
 : ,

AMOTA MOVETUR.
QJJid hoe monftri ffi ? fi' ( nocens faam/s in folitudine ,

femoris arbitris, in /olim

aliquem h fe commiffiim : feit Xwctende rabauweryc ergens in ccn bofch
dat fijn
ofte
occiji alta terra obrutum feit animum op een heye, en mitidien buyten efe oogen van
cadaver bominis a fe ,
alle men-
multis fmulatiouum involucris ah ocnlis humauis rcmolum ; fchen, by hem is begacn gewceft j wetende dat
het tig-
eae! trmit tanen \ anghur ,pa,llefcit;& toufcientia men- chacm by hem vermoort, wel diep onder de aerdc is
gc-
tem anxiam vafi at. Unde boe? a Deo , inquam , a Deo efi , fet; wetende dat hy fijngedachten ineen befloten
boctein
ctti pecnliare , obfiacula removcre mentem moverc. , Egregiè draeght. Dathy(fegge ik) evenwel telkens op alle voor-
Imperator in l. uit. C. ad l. Jut. Majefi. ex quo fceleratiffimum vallen fittert en beeft , en byna op het ruyflchen van
elck
quis confilium cepit , txinde quodammodb fua meute puni- bladt het innerftc van fijn gemoet voelt unimc rocr"cn,cn
tuseft. grondelijck bewegen? Van waer komt dit, ontwijfftHjck
Continuo templum , ac violati numinis aras , van nicmant, als van de handt Godes lëlrs, acn dewelke
Et quod prxcipuis mentem fudoribus urget, eygen is door allcrlcybcletfclcnhcnc5lte dringen , en het
Te videt in fomnis binnenfte des menichclijckcn gemoets rontfomme et kce-
Mala ren,en krachtclijck te beroeren. Soo hacft (fèyt de Key-
amfcicHtia tuta efi aliquando, feeura nunquam , ait
imb incfi , non aüionibus mod'o hominum , fcr Juilinianus , ) iemant voorgenomen heeft een fchelm-
Seneca. Intcrefi ,
fee! y animh De/is-, & 9 tit numifma impreffam bakt pr'tnci-
ftuck aen te rechten, foo hacft heeft hy alreedc
eygen gemoet,
, in zijn
imaginem ittt homo Dei : eaqus zijn ftraffc beginnen te dragen.
pis ; , ft ufpiam , certè in con-
fcientiis hominum quam maxime elucet. Wie daer heeft een quaet gemoet ,
Slaeptby, waeckshy, wat hy doet j
En animum ac mentem! cum quaDii no£tc loquuntur. 'tgh/adcfeyt, by hembegaen,
Komt gefiadigb voor hem Jlacn.
Tertullianus
Een quaetdoendcr ( feyt Seneca ) kan fomwijlcn wel vry

Confcientia potefl adumbrari, quia non zijn, maer nimmermeer vrymoedigh. Godt is by enacn
efi Deus, extingui
non potefi, quia a Deo den handel en herten der menfchen, en gelijck der Prin-
efi,
fen gedaente gedruckt is op het geldt , !oo Godes beeldt
Scnec. Epift. p6. in 's menfchen gemoet.
Wanneer een menfeh alleen vertreckt.
S>htid prodefl recondcre fe , l§ octtlos hominum aurcfqne Of op fijn bedd' leyt nytgefireckt ,
vitare? bom confckntïa turbam advocat , mala autemtsf in Dan wordt by dick-wils Jêcr bevreefi t
folitudine anxia efi. Want Godt die fpreeckt met zijnen geefi.

ijohan. 3.9. Dte uyt Godt geboren is en doet geen

fonde , want zijn zaet blijft in hem. Omnia fpiritui pervia.

DE feyUteen en het ftael zijn op bedeckte gronden

Beyd' onder een verplicht en over handt gebonden, UT Cum femel impertit chalybi fua manera magnes,
magncle fuo, fe movet ufqiie cbalyfa:
Al fcheyt hen eenigh ding, de gecfl: die treckt'er in, Haud objeéla moram faciunt bttic ligna metallo,
Geen icheytfel tuflehen bey, en fcheyt hacr foete min. Ne fefe lapidis verlat ad ora fut.
Wat kan de werelt doen? daer zijn bedekte wegen Cum femel efi imbuta Deo gens cwlïtnz aela ,
Waer door den hemel felfs komt over ons gefegen Inque fua Cbrifii fymbola mente gerit
,
Weeft vrolij k , vroom gemoet , noy t fchcy t'er eenig flot Se licet opponat vafto cacod*mon hiatu
,
Den gecit van fijn begin, de ziel van haren Godt. Sefacrata, Deo corda movente , mo-jent.

Rom. 8. 34. <gui neus fiparera de la diletfion de Chrifi?

E
fer touché d'aymant fe tourne avcc fi pierre Qui eft marqué de Dieu, & porte au cceur Ia foi,
_,Bien que foit loin de la, bicn que prifon FenfeiTe. Ne quite la vcnu, par peine ni cfmoi.

OMNIA SPIRITUI PERVIA.

A Mm
_.._^!^f^.^*'...'*.. f.
{licet corporh ergafiulis inclufa
a J*W */ '
, licet

?s
vario tem-
«r«a»affa
arcumabla )
-p^Ezielc, alhoewel in den fcerckerdcfeslichat ns bcfio-
luiten,, alhoewel door inenÏTvuldio-e
X^/ten bekommering,
menigvuldige bekomr
nunquam tanto mortahtath corpore obruitur qnin in eam in den drayltroom defes wereltó daoelijcks hcrwacmc
,
,
trrepat nonnumuam imb irrumpat «tenue felicitatis aliquh derwaerts gedreven , werdt evenwel niet belet
radius.
1 a ^
mma f
Antma atti D
fanè Dei
" imagine
,
imagïnc infgnita, fimilitudo qa«~ *™
qu«~ dan, ™-'— — nu en
in fich te gevoelen als een ftaeltie van de eeuw-iehë
cfi,& ma
dam 'fijt* imago atcmitath
tiajtatisrfmpiterna
fempiterna quippe ilta,&
l° r illa,tf mm-
nun- geluckzaligheyt. Een gemoet vcrheer'lijckt met den *

denbf
beel-
'i defuura gaudia,eltam tnfragdi hoe corpufcuh pr<s-
coelt
de Codes, is als een af-beeldt en gclijckeniflèe van de c
ceit-
libare nos pojje, tmb C? debere , clara diitnt verbi elogia evin-
wigheydt
ma. guicunque entm «tern« felicitatis prtmia defiderat, De beginfelen van deeeuwige welftant, oock in defen
m b" calcmdmjfl 'quepeccati broofen lichamc, gevoelt te mogen,ja te moeten werden,
™j;ZT™1VJ™."Ï fl ,
ad animi puritatem
fordibus <oit« renovalionem, 'reconcilia-
>

wert ons in den woorde Godes genöcgfaem aengewefert:

nemcum Deo ac confeitnti* pacemetiam in bac vita tranf-
w w^
™ ^gehjck die de feJve
;
c ,v C ,„ CT namae
hier
,
1S wemer
namaels wenfcht te mogen
eundum Qu.cunque enim habet partem
eft.
_ ( ut Johan. fmaecken, moet dan den eerllen trap betreden1,, felfs Fi hier
4 1,1 erun lc nm;l 111 Iloc lecundamors in defen leven, ryfende uyt de verdorventheyt
rÏÏfc
non fnbet ,i'
K ; poteftatcm.
'

j.
P. ventheyt der fond
fonde,
Hoe ipfo die , mquit Chrifius ad tot de vernieuwinge des levens
"

ware hcyligheyt en £^e-

Vir/j.rw»,la|ushujc domui contigit. Felicem te Sach«e'cui
rechtigheyt, verfoeninge met Godt , door Jefum Chri-
bafoator prafem pr«fcntiveridtcoorc
falutemaffcrvit. Felkes ftum, en vrede met fijn gewifle.
onnes ! quorum fpirïtibus Spiritus
Cbrifii idem diilat. Die deel heeft { fcyt johannes Apoc. 20. 6. ) in de eerfie
Tcrtullian. ad Martyr. opftandinge, in defen heeft de tweede doodt geen maebt.
f tfi corpus includitur,
effi cara detinetur in carcere, omnia Heden (feyt Chriftus tot Sachxum ) is izaligbcyt gewor-
J- defen hayfe. Gcluckige Sachxc aen wierf de monde
!

dumd^L
r 1
T CS
S
Pr°!"!*as
f>
tkambHlavcrn
hi >ftd dlam viam,qu«ad
lor ' es «
carcere »°»
der waerheyt, felfs met den monde, faligheyt heeft ver-
kondight geluckigh zijnfe , die nu door Chriiti Geeft
tris
m
:
Nihil r n€rv a "' mus in cwl° 'ft'
m bZLT-
T*m '" r
^imus arcumfert
»
fl qua vult , transfert.
ditS«uygeniirc
0 0 aen haren geeft zijn gevoelende
ö J fa
!

, fjf ,

Ni IN
 , : .
,

IN RECESSU NIHIL.

Niet dan -voor V oogb. Sao 't quant , foo V voer.

GV legt
Haer
i mijn
lijf" is
ichoon,niacr 'r is teveel geprdèo)
licfis
wel gemaekt , maet 'c feilt haer aea den
EEn Grïckfchc lichtc-koy JFXnyr met-flavinne
Vcrkreegh een grooten ichat, en
,

uyt gcyle minne* al

geeft: Wat mer al net goet? fy timmert wonder hoogh^
raet
De frlmonhcyt vordert meer , als macr het enkel wcfen, Sy macckt ccn fpits gebouw , doch niet als voor het
't \V' el-leven dient'cr by, en dacr op fic ick mccll. oogh.
U lief, mijn goede Floor , gelijkt dc piramiden, Sict ! van het ydel oogh was al het goet gekomen
Van buyten moy genoeg , doch al macr cnckcl Icliijn: En liet ! het ydel oogh al genomen
dat hceft'ct
In 'l kielen van een lief lbo itel ick dit belijden ; Al wat men qualijk won, of tegen reden nam,
Die maer is ichoon van huyt en k.in mijii lief niet zijn En is macr tob' en vloet , het gaet gclijck het quam.

In oflio formofa, in recelïü nihil. Male partum , malè dilabitur.

INfulfaefl, quia tota patet ,

Rodopeïa molest COipore dnm Rodope, Grajis invifa pueliis
jltriaque ittterior nuda receffus baba. Turpiier immenfas accumulajfet opes;
Hanc ego formofa nego nomina •vera mereri, Quid tandem? è quafi'u fit pyramis , ardita ntolts ,
Purpureis tantum fi qua fit aptagenis; sllfa cui -jafius ftdera lamb'tt apex.
Pliira peto
: depofco falem gatiique lepöres , Sola •viatorifed qux tnodo limina pafcat,
Ilac mibi prtecipue dote paella placet. Nee ricreat po/ïtis corpora laffa tboris.
Unica qithquid bakt frons perfpicit hora , rectntcs Perfctlus immenfas quid opes cumulaffe ju-vabit ?
Ingeniofi dabit frmper amica jocos. Tarpiter è manibus res malè parta fluit-,

Belle cage , fans oifiau *De mefchant gatn threfor ejl vain.
,

LEA corps de Jaquelin n'cft qu'unc piramide,

l'ecil gailant aflez, mais de fcavoir tont vuidc:
L'Infenfë* baftiment d'un haute piramide
A Rodopc enfin rendoit la bourfe vuide,
Statué' bicn qne d'or jamais mon cceur nc prit, • Laquellc avoït rempli un deshonefte gain,
Rien je n'cftime beau, oli rfeft un bel efprit. Le bicnen vanité conquis, fc pert en vain.

Lucret. Nam
'divinitus interdtm , Venerifque fagittis,
Deteriorc fa ut forma mulierciila amttur-,
Namfacit ipfafuis inttrdum focmina fatlis
,
Mmigerifque modis, £j? vumdo corport culta,
Utfadlè infiiefcat vir ftaim ducere vitam.

Dan. Hcynf. Plus aliquid forma efi, plus

efl oculifque genifqtie;
Plus aliquid toto corport, quidquid amo.

Ovid. Sitprocul omne nefas, ut eimerïs amabilis efio\

§jiodtibi non facies, felaque forma dabit.
 MALE PARTUM, MALE DILABITUR.
faïfi fummo manè praeociter abforbet nebulam , GElnck de lucht, wanneerie 'smorgens vroeg dc mift
pluviam a prandio folet emittere ; ita is , in haeft intreckt , veeltijdts op den dagh
! ferè ingentem grooten
rem fecit, ac levi brachio lucritm, pnefertim in- regen plagfrt uyt te geven alibo mede icmant
:
die
celeriter ,

cerrafit, ccnigh onrechtveerdigh gewin als in haeft heeft inge-

'jujtw-,
flockt, plagt het felve veeltijts onnuttelijck door dc vin-
Nunqutun dr-itias nigvantibus ïnfevet antns,
geren te druypen., en tot geen decgh te gedyen.
Nee tcnebris damnabit opes.
't Ts een fekcren regel in de rechten , aat alle dingen
At contra : ontbonden werden op de wijle gelijckfc t'iamen geraept
Praxeps illa manus fluvios fuperabit Iberos zijn. En dcfe opmerckinee , foo in 's kndts als in huys-
Aurca dona vomens.-^— faken veeltijts plaetfe te hebben, leert d'ervarenthcyt.
Geen maght door fchclmerye verkregen , kan lange
Ccrtiffima enim videtur juris regula , Ma unumquodque duren, feyt Curtius.
ut culHgatum ejl^ita diffolvi.
Idque vel in publias , rebus
Een Rijck by iemant door onecrlijcke rancken beko-
pritscipum locion fibi vindicare, tradunt pragmatici. men, en wert noyt by den felven eerlijck bedient , feyt
inquit Cur- Tacitus.
Nulla qutefita fcelere potentia diuturna eft ,
quafitum bonis arti-
Het flaet hier op dat Machivcl feyt ; Het gene iemant
lius. Nee quifquam imperium jlagitio
met gout verkrijgt^ en is met yfer niet ivcl te befchermen,
busexercuit , adtlit facitus. Nee abludit Machiavelli illud :

Lecofe, che fi acquiftano con 1'oro , non fi fanno diffen-

Le proverbe Fran^oys di£t:
dere col ferro.
Plaut. Pcenul.
Bien, acquispar mauvais miftier ,
G)uod malèpartum , nialè difperit. Ne va point au tiers heritier.

Johan. 7. 14. Oordeelt niet naer het aenfien. Fronti nulla fides.

de pyramyden PYramis, excelfo dim vertice Jidera pulfat,

ALs iemant komt gercyft, en
Gercfen de lucht, met den hemel ftryden,
in als
fiet
Spetlanti faxo verficolore placet ;

Hy denckt in fijn gemoet, fiet daer een Konincx hof! Ghtam proeulatlonito dunt confpieit ore viator y

En als hy naerder komt, dan is'et cnckel Hof*. Exteriora videns , interma probat ,
En veft u finnen niet ontrent de buyte-leden XJt tarnen accefjit, putrttfM tm notie quïefcat,

Maer weeght in u gemoet de gronden van de reden, NU prater cineres bic habitare videt. 9
Wie fich op waen verket en oordeelt na den fchijn Ah quoties hom'ines extr'tnfeca fallit imago!
Die timmert in de lucht en wil bedrogen zijn. Dignus eras regno, rex nifi Galba fores.

'Stof, vermits de Piramiden van onderen graven waren , en mitsdien vaten van ftof en aflehen.

Tel femble fage en apparence i qui foleji en quïnte effence.

"\Ui voit Ia piramid' en 1'air bien haut s'eftendre, (drc, Mais crie toft apres , ö baftiment trompeur
NPour un charteau tout plein des cbambres la va pren- Nul ne fe fie au front, pour bien juger du cceur.

FRONTI NULLA FIDES.

LEge Moifaicd prohibitum fuifje legimus yeftcm ,-promi-
fcuè ex lana linoque contextam , induere: per lanamfim-
WY lefen, naer de wet Moyfes , verboden geweeft te
zijn een kleet te dragen, t'iamen vermengelt met

pUcitatem ; per Üntim malitiam ii , qui allegoricè ifla hujuf- lijnen en wollc. Dc gene die dusdanige fiiccken tot gc-
modi interpretantur , intellïgi voluut ; vejlis quippè , qua ex lijckeniife cn leci ftucken gewoon zijn te trecken , mey-

lana linoque contexitur , litutm interius celat , lanam exte- nen dat door de wolle, eenvoudigheyt , door het lijnen,
rius demonfirat. Veflem ergo ex lino fj? lana gefiare , dicitur arghliftigheyt moet verrtaen worden. Want ( fcggenfe )
is, qui intrinfecus cautelas malitia operit ,foris fimplicitatcm, een laken , geweven van lijnen enwolle, heeft het lij-
veluti ovinam , ojlcndit. Apagh mihi cum tftac hominum nen van binnen , cn vertoont de wolle van buyten In- :

face. Quifquis, inquit Augufiinus, videri appetit^quod non voegen dat de fulcke magh gefeyt werden een kleedt
eft, ejl : Simulal cnimjujlum, nee exbibet ; often-
kypocrita te dragen van lijnen enwolle, die uytwendigh fchijnt
ditque in imagine^quod non habet in veritaie. <$uid agis mi- onnoofcl als een Schaep , zijnde middelertijdt inwen-
fir? odit te mundus ,quod pium credat-t odit te Deus,quodim- digh vol bcdricgelijcke rancken. Wegh met dien aert
pium feiat^atque ita utrique odiofus , in neutra tibi pnefidium van menfehen. Elck die wil fchijncn dat hy niet en
eft. Una nihilomimis animi ac oris difa-epantia Deo grata is
, (
feyt Auguftinus ) is een beveynfde. Want hy ge-
ejl, ft vultus nimirum fit humilis^fi animus in cmlum ac me- lact hem rechtvaerdigh , als hy verre van daer is , ver-
ditationes divinasfit elatus. toonende een gedaente , niet gemeens hebbende met de
daet. Wat macckt fulcken menfche ? De wcreldt die
1 Sam. 16. 7. Homo fpcUat quod efi ob oculos , Jehova
haet hem, om datfc meynt dat hy Godtzaligh is. GodV.'
fpetlat quod ejl in animo.
haet hem , om dat hy weet , dat hy 't niet en is zijn- :

Auguft. de Paft. Temerariis judiciis plena funt omnia, de dan hatigh voor beyde , en vint hy hulpe noch trooft,
de quo defperamus fubitb convertitur -
, rj? fit optimus t de quo by d'een noch d'ander daer is evenwel noch een foor-
:

multum prtcfumpferamtts
, deficit & fit peffimus , nee timor te van verfcheydentheyt tuflehen 't gelaet en gemoet
mftcTcertusejl, nee amor.
Gode acngenacm tc zijn , te weten , als het gelaet ne-
Proverb. 31. ;o. La grace trompe ,& la beauté s'efvanouit, derigh is , het gemoet verheven cn opgetogen in God-
mis la femme qui crainl C Eternel fera celle quifera loue'e. delijcke befchouwinge.

N J
 : : :

NE MO DOLENS PATET LIBIDINL

L I.

V Befzvaert gemoet geen m.t en voed. tJMettghje nïet geven , wegh Jijn de neven,

WAnnccr het huys vervalt dan ruymcn

Wanneer het lichaemltcrftdanvluchtenal deluyfen,
al de muyfcn,
ALs mis van enckcl vet dc leden fwellcn,
Dan voelen vvy dc vloo met hare mct-gefctlen
bolle

Wanneer dc fwaclcc muer dacr heen begint te flaen, Macr als'cr iemant fterft , of in benautheyt fucht,
De fpinne fcbeyt'cr af en dc ruyme baen.
kieft Soo ti jt van itonden aen het onkruyt op de vlucht.
Siet waerder iemant treurt , en dat fijn krachten vallen, Gcluck en groot gevolgh die hangen aen malkander,
Strax heeft de bange ziel geen lullen om tc mallen, Doch waer geen koren is, daer vint men geen kalander :

Het minnen heeft gedaen. Het dertcl Vcnus kint Hy, wien in lijn bedrijf de kanfe niet en dient,
En vlicght macr dacr het vet voor fijnen fackcl vint. Is dickmael ibnder gek, en dickmacl tonder vrient.

Cedït amor miferis. Viri infortunati proeul amici.

NOnMorftbus
exanimi
petit
baud vexat
3t carne pedieuhs efcam ,
corpus inane pttkx.
DUm difienta cutïs pinguedine, fanguine vena
Sunt comités homini vermis ,
y
atra pulex; &
Et fugimt miiTCSy fj? oranea contrabit orbem. At fimUl ac lentum mors eongelat agra cruorem ,
Si qua ruinofo culmine ttila Mant. Neuter adeft; nee enim, quo foveatur^ babet.
Flebilibus lafciva ca/is Cytberea recedit^ Blandus adnlator nitido comes baret amico.
Effugït è maflo htbriai flamma thoro. Lenis honorittam dam -jchit aura ratem :
Stultt Cupido jaceSj ubi cor dolor anxius urit Huhc videasf piceis c urn fors tonat atra procellis
,
Ni valeant bontines t ftulte Cupido jaees. In medio focium deferuïjfe mart.

Oü n'efi liejfe , amottr n'y preffr. Aux pauvres getts , amys ny parents.

L'Aragne va fuiant de maifon ruineufe, (teuie,

LEs poux s'cn vont de nous , prevoyants la ruinc
Les poux de 1'hommc mort. Lors quant 1'ame cft pi- De noltre corps; helas! nos gens font pauvrc mine,
Vcnus n'a nul pouvoir au corps desfaict
: las & Quant le malheur nous prend &: laiflcnt noltrc huys
,

Le feu £c jeu d'amour rse s'y addreflent pas. Les malheureux par tout ont gucre des amys.

Ovid. Non babet unde fuum paupertas pafiat amorem.

Sen.Oft. P'is magna mentis , blandus atque auimi calor

Amor eft , juventd gignitur , etio ,

Nutritur inttr lata fortunx bona,

Qutmfi fovere atque alm dejijlas, cadit;

Breitque virts perdit txtinSlus fuas.

VIRI
 VIRI INFORTUNATI PROCUL AMICI 103
domus naturalï quodam inftintlu prmofce* TAAt de Muyfen
MUres ru'mmfolum , door feker heymclijck ingeven va»
vcrtcre re ipfn Melampum
moxque comperif- X^dc nature , den val van de luiyfen , daer fy in zijn
fe , & ipfimm falvttm abïtffe , memoria proditum
beneficia , konnen gewaer werden, verhalen dc fchriivers echen
Cujtts rei fidesfit penes autJores. Melampum met'cr daet bevonden tc hebben
ejl want liek :

Nabis fatis eji , fimilitudine a muribus defumpta , vulga- tc bedde liggende, en ilende dc Muyfen
mct'grootc
bic depiïïas exbibuiffe
rium amicitias letlori , quas baud du- hoopen verhuyfen , wiert dacr door beweegt mede pack
bit, cum fps quieftus
ac emolumcnti fa£l<r fint , ut Hitas com~ en fack tc maken, en van daer te vcitrecken, ontgaendc
mutata dijfolvit, ut ait drift. alfooden val, die hem anderlïns, foo'tfchccn, foude ge-
Facile, ait idem, amicitia ab utilitatem comparata, dirimi- troffen hebben. Wat'er van zy , des gedragen wy om
tur, nam
utile non idem permanet , ftd aliud alias cfficitur tot dewaerheyt , genoegh zijnde dat wy by de gelijc-
Jt ea ne nomine amicitia quidem d'tgna eji , detrabit enim kenifTevan de Muyfen , die 'wanckelbare en vcrvallïge
amicitia majefiatem fuam,qni i/lam parat ad bonos cafus,ait huyfen mijden , afbeelden de vrientfehappen van den
Seneca : nam
fincera fidti amict pracipu'e in adverfis rebus gemecnen hoop des werelts , deweleke op hope van
dignofcuntur, in quibus quidquid prajlatur, totum a conjtan- voordeelbegonnen wclênde , terftont als 't anders gact,
libcnc rJoknti,i proficifcitur , alt Val. Max. gewoon zijn op tc houden.
Divirix , ine/uit Sahmon Proverb. cap. ip. 4. addunt Goedt maeckt
, fcyt Salomon Proverb. ip.
-veel vrienden
amicos plurimos, a paupere autem Sc hi,quos habct, fe- maer den armen wordt van zijne vrienden verlaten.
verf. 4.
parantur. Doch de fulcke en zijn den nacmvan vrienden nictweer-
Lucan. Nttïïa fides unqttam mi/cros ekgit amicos. digh want (gclijck Seneca fegt) hy doet de wceidig-
:

Plutarch Mufae in popinis non manent ,fi defit tiidor : Et

. heyt van dc vrientfehap te kort , die dc felvc maer in
vulgares divitum amic't non perfeverant, ft non fit utilitas. voorfpoet en gebruyekt.

1. Timoth. 6".
7.
Wy en hebben niet in de werelt gebracht , 'f is open- Mortalibus morientes deftituii
baer dat wy daer niet en konnen uytdragen.

DEGeen Muys Spin

op de loop wanneer dc mueren vallen,
tijdt
en hout'er huis ontrent dc fwacke wallen,
Flla ruinofis abrumpit aranea tignis,
Omnis ab exanimi corpore vermis abit.
Soo hacft als icmant fterft , of naerdcvt tot de baer, Nas mi/cros.' bomini quidquid', dumvivit, ad/wet,
Dc Luys lbcckt ander vleyfch,en lact den fiecken dacr. Hoe hominem, fimulac mors venit atra , fugit.
Wanneer ons hucrhuys valt, of dat de gronden beven, Cejpit bonos , abcunt, qui te coluére, fidales;
Al wat ons liefde bood dat gaet ons dan begeven Cumque finem futiet e munus babet:
ttio

Ach 't vkelch is fonder trooif. en Iaec den geelt bedroeft,

! Omnia motte ruunt : cum res opis indiga mfira eji,
Wanneer de bange ziel den meeiten trooil behoeft. Hei mibi! turn vajlus nit opis oibis babet.

Ecclefiafh y. 15. Comme il eji forty du ventre de fa mere il s'en retournera nud , s'en allant comme
il ejt vemi, tt'emportera rien ne fin travail, auquel il a employé fes mams,

TOusIes fousri5s'envont,quandrcdificetoinbe, (be, Hc! monde ton fotilas s'envole, & n'elt que vent;
Les pousnous vont quitcr,quand 011 nousmetentom- Qiiant nous ,
plus que jamais, fait du foulagcment.

MORTALIBUS MORIENTES DESTITUIMUR.

Dïftinguit amicos
feiicitas,
extremitas. ac
eodem, qua Medici tnodo ,
quum
DEs
S-eculi gaud'ia

den. icgrimi
Tijdelijcke vrcughden
terrena
menfehens uyterffe onderfchcyt
,

extre-
des felfs vrien-
en 't geluc,k defes we-
ma patitur, ac media mot te jam natat ,
dejerunt ; quum ta- relts handelen met ons , gclijck de Mcdecijnen met dc
rnen majori ,
quam unquam , folatii Jubfidio , in ifio tempo- fiecken doen, die de felvc, alite beginnen te'zicl-brakcn,
ris artïculo, mifero fit opus. dacr laten , en gacn haers wecghs dacr nochtans dc ar-
;

Ecquid igitur futilibits ifiis adbaremus , aut itibaremus ? me mcnlche , in die geitaltcniile , de mecile hulpe ca
ad Chriftum nobis perfuginm fit , Uk ij cum dolor ut et in troolt van noode heeft.
letlulo, &
cum mors fievi'et in agone, cum putredo ingruet & Het welcke alfoo zijnde , wat gaet ons dan acn , om
infepulcbro , dj? cum juft 'ttia Dei exercebitur in judicia fuis in defe nietige dingen foo gantich bcfiglijcken te
baud dubic affuturus eji.
, woe-
len ? Lact ons tot den Heere Chriftum ons toevlucht
Exclatnemus igitur confidenter cum regio fate Pfalm. nemen , en acn hem onfen tijdt beitcden: hy , en als de
y 75.
2j\ Te cum habeam nïl equidem moror ccelum , ter- & pijne ons treffen ial op ons bedde , en als dc doot over
ram ; tametG cnim corpus ac animus deficiat mihi , ac ons woeden fal in onfc verftheydinge, en als de verrot-
liquefcat; tu nihïlominus femper folatium ac portio mca, tinge ons overvallen lal in het graf, cn als Godts gram-
mi Deus. fchap opbranden fal in het oordeel hy (fcgge ick) ial
Auguft. de natur. grat. & ,
de zijne overal, en t'allerftont, by welen, en dc gewilfe
übifunt qui ambiebant currutn pateflatis ? Ubi infupera-
i
handt bieden.
b'ües impcratores
? Ubi funt qui conventus difponebant ö" fe- Lact ons dan vrijmocdclijck tiytrocpen met David in
fia ? Ubi equorum fpkndidi nutritorts ? Ubi natie vejlcs
& den Pfalm 73- ^f.' IVanmer ick ficchts u bebbe foo ett,
arnameniaperegrina? Ubi joctts &
la-titia ? Ubi exercituum vrage ick niet naer hemel en aerde : -wanneer my oock
lijf
,

duas ? Ubifatrap<e
vjUa ? Nonne in paucis ver/ibus
&
tyranni F Nonne omnes pulvis fa- en ziek vcrfmacblede
, fio zijt gby doch , Godt , alk tijdt
eorutn vitte palet memoria ?
Memmo ttaqus mtui\e, ne exluüaris.
: -
mijns benen troofi, en m
jn dtel.
 ; :

104 AMOR ELEGANTIE PATER.

L I t.

Lieven doet leven. Komt niet tot iet , 't is eïcx verdriet.

Ck lagh als in het graf, ick was als doot gefchreven,

I Eer my u foon cn fon, ö Vcnus, had genaecktj
jl
Zijn vleugels gaf» loon, u fon gaf niy het leven,
Dies ben ick van een romp een levend dier gemacckt
Ick, die verholen was, ben dapper opgeftcken,
Ick, die in 't duyitcr lagh vliegh om het helder licht;
Ick, die geen dier gelceek, ben geclligh opgclbrckcn
j
Sïet !wat al wonders doet een lodderhjck gelicht.
Araor elegamia pater. 1
SOo haeft de vuyle Rups verlaet hacr oude vellen,
Soo vlicgticdoor hethuys,engaetde menfchenqucllcn,
Sy wint haer in het bont, or in een fijden klcet,
En
doet tot aller rijdt aen alle mcnfchên lect.
Als iemant uyt den dreck ter ceren wert verheven,'
Dicweytdan'al te brectjC-'n ieder dient tebevcn, (biet,
Hypocht,hy graut ,hy ftrafuhy fprecktmet grootge-
Van klcyn tot groot gemaeckt, is alle mans verdriet.

Stultitiam patiuntur opes.

Tktnicns 'mars ttruca jacct , '-humque cadavcr

Ut tarnen ba/ic
jlpparct nii-ea
Pbxbi
mux papilimiis imago ^
Etemfoy votums jam nova , carp'tt iter.
catfacit iguejubar,
Q 1
is atruea dia fait ebfita pattttis
w<e fetmam papilionis y
habtt :

Barbarus cxcoliliir , facits n'ttet altera remm.

Ut gtlidum jlammis cor tepefecit a/nor.
Ergo Dionc-e peclus rude traiie magijlre.
L* baaili ftrtunaman, ,„„ ,„/,;, ,„
Etfierifivisingemojus, ama. Otnntbas elata frotite mokfus abit.

Cteur fans flame corps fans ama.

, 11 it'ejl orgueil, que de fetuire enr'tchy.

J'Eftoisun troncq, n'ayanr ni mouvement, nivie, rapülon, efrantrj'agiiereunra: deterre,

Mcvoila! tout gaillart , par les veus de m'amie.
V-/Au.\ vcltcmcns royiiux lc maintcnant
Pem de Vernis, tot feu m'a ïaict joh,
fik enferrc.
Jamais nc trnuvercz un li ftcheux
Jamais au vrai amant lc curur cit enddnni. humeur,
Quc Hun feut galant menie cn grand lionncur.
Ph.xdrus apud Platon.
Nee
Mcmirii mc legere lcpidam defcriptionem amantis
, pum amor non inflammet ad
ullus adei ignavus eft
i-trtutem, dr^numqne t cddat ; ut parutro forti
Uomimc lu.e propinquantis, qiiam ex Gallico
ffmo cvadat, quodam
mm quod Hmtrui vim faroremque a Deo quibufdam bcroi- audtorc hic adfenbere vifum.
bus tnlpiratum, ast, bue amoribut efficit.
<:,luy dit JI
Phihp. Ilcroal. Fenufte Plautinus fenex amorem
Deum irairj/rl,
, q,i «ft i, kin vair alh pfü aym , U
mundKUiHtcm .ipprl/ar ; eumque nitidis co/oiïbus air „Ik, Jr /„ c l„,„„, , aS „m
k bmnil f„r la lift,
Itre : Da mibt bomrucm incttititm , ab amore
antecei-
eultijjimiis elfi-
rarmluja
"i
m „Jl. u/„ , rtécfi fa mamaa fur ks tffa,-
tietur ; darujiicanum, ab amore fiet ingeniofus : , Je Itve fi,,- la p,i„:e d, /,, p kJ, , „„p, „„ vjji„ i.

gnilies omiiis , fimms Utbarguus , marcor

dewiqtuA- jm a Jcmblr
, p,;i Je remaielle de leut
, p mr ft rtndrt
, fq-tailor , incu- agreabk aax yemt de fa dame.
ria, w jfflwi'j conuikmio eiiminalur.

S T U L-
 STULTITIAM PATIUNTUR OPES IOJ
-

D •fi,
mm,
gen: c
hy brc
landt (fcvdt S:ilom.
cy faken onraftig,
cfoor drie-

efirepv

r
cilicet beneficii magis obfequèntes experi-
'e, qttod proprium mendicorum efi , ven- Wat was'ct •'dcbedekiLT lijnen huyck bcforght hebbende liet ,

abat : illa protinus fit fwtd irttculentior voorts fiolen forgen,en foo haelthem de kriivmen bcgoltcn te
llecckeiij'peeldehy dapperlijkdebecfh Het mevsjen des naehts
de vrouw zijnde, en wilde voor aldesdaegs het jongwijf niet we-
ien en (teld'i;! lbo acn ,dat de goeden man lijn hooft kloudc.
;

Ancilkm voluit ducerc, duxit beram.

Soo iemant brengt een fioir ter eer,
Claud. Afperius nihil efi bumili^ cum furgit ht alttm. Sy [peelt de juffrou al te fier.
Seneca. FmHitna nimis quem fovet, fiultum facit. Soo qualnck konnengcluck in matigheyt te famenwoonen.

Openb. 21.5-, Siet kk maeck'et al nieu. Ecce! nova omnia.

EEntotromp ,geen dier gelijk een mackfcl Tonder wefen

he rhooi dr nels npgerefen
, TRtencus jEruca fait, mme alba volucrh
iners
Is -•IV j Ambrofium cwli carpere gaitdet iter :
En dat macr in het ftof, maer in het duyfter lagh Antea Jrot , mutatio quanta , videtis;
Heeft tXU geen ander vrcught als in den hellen 'dagh. Corporis
Op, mijn gedachten, op: die na den honel Hijgen, r,fis, opa
Die moeten over-al een ander welen krijgen Lmgua ,
Wel acn dan, weerde ziel,vcrlaet den ouden menfeh, Omnia fuut
Dat is mijn eenigh wit, dat is mijns herten wenlch. Torren*

l Corinth. Soyez nouvelle creaiure.

"'E Papillon n'avoit jadis fagon dc befte, Commc animal formé, drefïïmt fon vol en haiit.
jMais montre raaintenant desaifles, pieds , & tefte, Changcr toi, ó Chrcitien, de tour. en tout il fant.

ECCE! NOVA OMNIA.

VJripÜ, dum
E mannen,
bominis Cbrifiiani excellentiam defcribunt,
non hominem tantum a befiia differre afiërunt, quantum
Enige Godialigc befch rijvende de löndcrlin-
gc uytnementheyt van een recht Chriftcn, verklaren
homo fpiritualh a earnali. Id fi verum cft , qttid mhum fi dat'crniet lb grootcn onderfcheyr en is tuflehen cenbecit,
Seriptnra , {j? ejufdem adminifiri indies tantopere nos admo- en een mcnfche,als'er is tuflehen onfen verdorven acn, en
neaut, ut hominem ijl um veterem , totum integrum y cum & een recht Chrillelijk envernicuwt gemoct. Hctwclck al-
omnibus attribtttis , ac qualitatibus exuamus ? Projicitc a foo zijnde, looen is'et niet te verwonderen, dat wy dagc-
vobis omncs pnevaricationcs veftras ,
(inquit Ezech. cap. üjeks foo ernltelijk werden aengemaenr,door dc gene die
18. 33.) &
facite vobis cor novum Sc fpiritum novum. ons Godes woordt uytdcclcn , om dien ouden m. iTche,
Serpentes , cum fincflutem exuunt , euiem integram deglube- met fijnen gchcclcn aerdt en cy genie happen , gantlcli en
re mcmoriis prodilum ejl ; adeb ut exuvias viator eoufpiciens,
, al te verleggen. Doet van u alle overtredinge (ièydrdc Pro-
integrum fefe jerpentcm videre exiftimet ; idem fiane in noftri pheet Ezechicl cap. 18. daer ghy mede overtreden bebt,
renovatione exigit Deus. Dijficile ac durum id èfife , quis non maeckt 11 een nieu Derte, en eenen nieuwen geefi. Men houdt
fateatur? AtJ'anè regnum ctelorum vim patilur (ait Salva- dat dc (langen, nu veroudt zijnde, haer huyt geheel enaï
tor) 0? violent i rapiunt ijlud. tria tantummodb vefiimen- uyt trecken ; invoegen dat ccn rcyleudc man het verwor-
torum genera funt piis , aut in vefie nigra iis lugendum , aut pen vel in fijnen wegh fiende liggen, niet beter en weet,
in rubra perfecutio toleranda , aut in nivea triumpbus agen- of hy en liet een gchecle llangc. In gelijkcrvoegen dien-
dus. Nihil referre putemus , cttjits eoloris fint vefies , quas deonfëoudc huytgantfch cn al aigeilroopt , cn de vernicu-
bic gerimus , dunimodb tandem vefie nivea confpicui, in teter- winge in al ons doen en laten ingevoert te zijn. Dat het
num cum Chrifio gaitdeamus. Aniuic iumme Deus. fclve gantfeh befwaerlijck is, weten wy alle macr het rijk
:

der hemelen wert ingenomen by dc geweldige, 't Is met

2 Corinth. f. 17. de ware Chrift-geloovigen alloo gcftclt,datle ofte rouwe
Si quis fit in Chrifio moeten dragen in een lwart kleeJt ofte vervolginge lij-
, nova fit creatura
;
, vetert tranfie-
int, ecce.' novafatla funt omnia. den in een roodt kleedt ofte verheerlijkt Ilacnin een wit
•,

kleet. Wat leyt'er aen hocdanigh ons klcet hier zv, als
Ephef. 4. 21. ons maer hier namacls mach gewerden die witte kice-
dinge, du erende in der ceuwigheyt? Daer toe ons hclpc
pefpbuilkx le vieilhomme quant a la converfiation pre-
eedme
; de eeuwige en cenigc Godt, door fijnen lieven bonc Jc-
, fc? fi0y ez rm0uvellés en Cefprit , revefius
du notivel
fum Chriftum in ceuwigheyt geprfen. Amen.

Op
 ;

106 Op 't felve Beelt , een anderen firi.

Dan. ii. i. Die onder de aerden liggen en fafen, ^ternitas.

fatten ophaken.

ALsons bcichijucn llil diegrootcn dagh des Hcercn, CUm fuprema dies rutilo grajfabitur igni,
Pcrqitt felum fparget ftdmina , perque fahm\
Den boofen tot verdriet, dc vromen t'iijner ceren,
Dan fal het van den flacp sü worden opgeweckt, Protinus eritmpet gelido pia turba fepulcbro,
Dat in het duvlter graf te voren lagh geftreckti Et toHetnr biimo, quod modb vermis trat:
Dat maer een wórrem Ichccn in die clïendigli leven, Nie, atifqualior itters, cui pullor in ore fedebat ,
Sul iHigcn in dc lucht en in der hooghte we ven I Pcfte mic.ins nivid confpiciendus erït.
Godr Vader , Godt de Soon , en Godt de revue Geeft, Alma dies optartda boni's, metuemla profanis ,
Macckt tegen delen dagh ons heitcn anbevrceft Oades, cjf parvttm fufeipe Chrifte gregem.

Job. 19. i $ Dans ma chair je verray mon Dien.

Ten que je Ibis cnclos en ceftc liipulrurc, Un jour m'cficvcra 1 1 haut de ces bas lie

B Un jour' m'el'veilleia; car ceftc mort nc dure: Desaiöes me donna pour m'en voler au

yETERNUS NON ERIT SOPOR.

Johan. f.
18. Nolite mïrari boe, quia ven:! bora , in qua omnes, fd j monumenlis funt , aud'teit!

vocemfiUi Dei, &

precedent qui bona fecerunt , n rcfurretlionem vit<e ; qai
autem mala , in refttrreElionem judicii.

Auguft. in Zach. Refargent fanüorum corpora fine ti/lo vitio % fine ulli deformitate, fine ttïïil

(orrttptienc 1 in quibus quantei fad/itas , quanta felicitas trit / •

Schonieus ex D. Hicronymo:

Stu vigilo intentus fiudsis, feu dormio; femper

Jtidicis telemi noftras tuba ferfiimt arires.
EMBLEMATA
M O R A L I A
E T

OECONOMICA
Virgilius

Omnia veituntur , certè vertuntur amores.

v r-
 , : , ,

KOmt hier mannen cn ghy wijven,

Die, wanneerjc zyt gepaert,
Let op defe Dadel-boomcn
Die met beeken afgeineên
Dickmacls fijt gewoon te kyven, Sijn als bruggen op de ftroomen ,

Dickmael toont u wrangen aert j Mits fy hellen tegen een.

Leert hier van de boom-gewaden, Echte lieden , lieve paren ,
Leert hier uyt het woelte wout, Soo ghy in den Echten ftaet
Leert op u gefellchap paffen Liefd en Eendracht kunt bewaren,
Siet! dat doet het quaftigh hout. Niet dat u te boven gaet.

Batillius

PAlmarum hïnc illinc pont is cett fornice duRo> Qua frondofiocalï funt in amore duces.
Amnem intermedium fcemina mafque tegnnt , Jam mihi non a&e firment connubia flamm^,
c
l)ltro dmn oppofitos mas inde , hbic ftemina ramos 'Pratferat bis omriem non alhmde fner.
Curvantes , Jtè't fe confociare pet nut , Trom/ba jam ca/los palma, una accendat odores ,
lre Es in amplexus exoptatofque hymeneos , Cedat ipfa Jitas fpinea t.tda faces.

Greg. Richterus tnEptflola dedicatoria ax'iom. Ecclef. ad matrhnonwmmyjl-kumChrtflt

&Ecdefia , hoe ïpfum Emblema non minus pte , qnam argute tranfluüt.

De natura hujus arboris videndus omnino

Pïm.ltb. ï^.cap. 4. Joban. Rerum ftb. hieroglyph. 50. cap. 10. ubt
D'iophanem autorem Gracum , Georgtca Florentim citat , qtiï
mulio de Palma amore confcrïpfit ,eamque contabefcere mar 'is de-
Julerio,
quod } modb radices verJus eum porrigendo , ntodb verti-
as in eum proclmatione aliisque affetlmtm non obfenre
, fign'is
profitetur.
ALs Daer het Visje leyt gevangen
liet noy t te voren lagh
Schoon men komt tot hooge ftaten
Schoon men heeft geduchte macht,
,

Strax foo krijgt'et groot verlangen
Om te wefen daer het plagh
Maer een ander, afgedreven
Van de Maes of van den Rijn,
Komt ontrent de fuyeke (weven,
En begeert'er in te zijn.
Wie heeft vreemder ding gelefen ?
Noyt en is de menich geruft.
Is'et niet een felrfaem wefen
Niemant heeft'er vollen luft:
Schoon men krijght oock groote baten
; Noch is't dat men meerder wacht.
Vrienden , Iaet u vergenoegen
Met dat u den Hemel geeft,
Wilt u na de reden voegen
Dat is 't befte datmen heeft.
Wacrom wenfehen, hoopen, fchromen?
Waerom altijt weder aen ?
? Schoon ghy mocht'et al bekomen
'tKond u dan oock llimmer gaen.

Quin & hoe modo applicari poterit ilmilitudo

Pi/as cum modum ingrediendi najfam videat egrediendï non videat 6f"
, ,
nihikminus ingrediatur , pifcatoribus fit prada : non
efi ergo fifcipieu-
dum negotium, mfi pr'msperjpeila ratione qua te pojjis inde rmfits ex-
plicare: nee enim labyrinthi ingredtendi fint fine filo,quo
ficurus pof-
fis redire.

Cicero

Nemo efi, quin abivis, quam ibi, nbiefi, ejfe malit, nam fuam quif-
que condmonem mifemmam patat , cum tarnen contemum fuis rebus
ejfe
maximes fint certijjim&que dhitice.

QUA.
 : : : :

HO REX TALIS GREX.

I I L

doch eens in defen poel en uyt het kot ,

S/et
Was te voren geen gewoel , Ghtam foo fel hier in geftort
Geen geruchte ,
geen gefchil, Dat het water troubel wart.
/Me dingen waren fiil ,
Het is nut te fijn gelooft
Al de vogels /onder nijt , Dat een vys een felfaem hooft , ,

Al de vogels fonder Jlrijt , Dat alleen een eenigh man

Maer een fchreeuwer mefer vlucht Gantfche Ryken ftooren kan;
Hier gevallen uyte lucht , Dan het is oock wel gefien
Maeciie, door fijn hees gefchal Heden en in ouden iyen
Twifi en oproer over al , Dat een eenigh hooft gevelt
Maeciie dat het gantfche rot Gantfche laat in rufie fielt.
't

T Um fluvialis anas fine murmure ludit in undis,

Cum fibi vicinum non videt effe marem ;
Irruat in medias fi mafcula forte volucris,
Fit fbnus, & ftagnat turbida fzce palus.
Cuncfta licet fileant , tarnen efficit unus alter, &
Vulgus ut infana feditione fremat
Tolle duces fceleris , mox cetera turba quiefcet:
Qui fapit, hïc tantum lilia fumma metit.
Exempla vide in Abfolone , iSamuelis 18. 16. inSeba , i Samuelis 10, 22.
Ariftotel. 5. Polit. cap. 4.
Nobiltum fafttones trahmit ad fe & in panes raptunt univerfum etiam populum.
Lucanus
Procerum olm hoe cnncla fequnntur , humanum paucis vivit genus,
Claudianus
Scilicet in vulgus rnanant exempla potentum
i
Utque ducum lituos
, fic mores cajlra fequtmtur.

Cicero
Arferendi de medio atttores non tam ulcifcendi caufa, quam ut in prafens documen-
tumfiatuas, ne qttts talem amentiam veltt imitari, ad BmtumEp'ifi. i 5
A MOR
 AMOR HüMANjE VIT* GLÜTINü
I V.

STct Wat het Vier vermagh het doet dc Itege duygen

! Wat is'ct of dc jcught gact trouwen in de kerek!
Sich voegen tegen een , en na dc mate buygcn , 1 1s al maer water-verf, 't is al gebroken werek
Hoe fcer dc Knypcr klopt, het Vier is meer als dat, Dc liefde bint het volck, de liefde vocght dc zielen,
Het Vier verheelt het werek, en macktccn bondig vau Die {onder dat verbant in duyfent ftuCken vielen
Wat is van echte trouw, en van dc rcchtcr-handcn? Brengt liefde, {bete jcught, ontrent dc weerde trouwj
Wat van het bruyts juweel en alle diere panden? Want fonder dat behulp en is'et maer berouw.

AmbroH de Offic. lib. 3.

^ O/at ium hujus vitte efi , ut habeas tui peSus ttium aperias , cm arcana commti-
ij3 mces j cul ficreta tut pecloris committas ut colloces tibi fidelem amicum qai
,
,

m pro/pens gratuletur ttbt , in trifiibus compatiatur , in perfecutionibus adhor-

tetur.

Philippus Beroaldus in orat. in principio enatrationis Propertii:

Quod in navigio gubernator ,

quod in civitate magifiratus , quod in mimdo fol ,
hoe 'tnter mortales efi Amor. Navigmm fine gubernatore labafcit , civitas fme
magijlraiu peridttatur , mmidus fine fole tenebricofus efficitur , é? mortalmm
vtta fine amore vita/is non efi t
 : : : i \

SEP ES SAPIENTI.-E SILENTIUM.

V.

WAnneer het Uyrwerck niet en flaet }

Aen wie men vry een groot beflagh
Maer dat alleen de wijfer gaet, Oock fonder fchroom betrouwen magh
Soo worfet met te licht ontjlelt Maer die fchier met ter werelt doet
Gelijck de daet en reden meldt dat een yder weten moet ,
Slis

Maer als het al den gantfchen dagh Die is ( het fy men liefde pleeght
h beftgh met een ftaegen flagh , Of dat men groote dingen weeght )
Soo feytier fchier aen yder radt Die is ondienfligh over al
Gedurigb ick en -weet met -wat. En baert alleen maer ongeval.
JVte doen en efter fwijgen kan
, ,
IVel leert dan fwijgen foete jeught^ ,

Dien houd ick voor een feker man Want fwijgen is een fchoone deught.
Val. Maximus;

Tacitnrnitas optimum ac tutijfimum admimflrandarum rerum vinculum.

Cato

Nam nulh tactttffe nocet , meet effe locutum.

Ovidïus

Eximia eji virtus prajlare filentia rebus

At contra gravis ejl citlpa , tacenda loqtti.

Seneca Epiftol. 16.

Nihil a'que proderit ,

qttam quiefcere , minimum cum altis loqtti ,
plurimtim fectttn*

Ambiof. lib. i. de Offic.

Ghiamplures vidi loqnendo in peccatttm incidiffe , vix quemquam

tacendo : ideoque tacere noffe difficilius ejl ,
quam loqtti. Scio

plerofque tacere nefcire : fapiens ejl y qui novit tacere*

A L T E
 ALTERIÜS NON SIT , QUI SUUS ESSE POTES
v r.

DAnck heb ó Wijngaert , oude ftam Daer ick mijn eygen wefen fal.
Dat ick een reys foo verre quam De vryheyt is te grooten goet
,
Dat ick mijn eygen wortel had, De vryheyt is te wonder foet ;
En foogh voortaen mijn cygen nat. Wat hangt hy aen een ander man
Nu wil ick naer een ander dal Die van fijn eygen leven kan >

Seneca:

Q^Mn'tum qmdem occupationum comtitio mifera eft , eorum tarnen

miferrima qui ne
fms qmdem occupatwntbus laborant, ad ahenum dormiunt fomnum , ad alienum
am-
bulant gradum , ad alienum cemedunt appetitum.

Horat.

Qiiifnam igitur lïber eft? fapiens , fibique imperiofm,

Qitem neque pauperies , neque mors,neqne vmculaterrent
Refponfare cupïdin 'ibm , contemnere honores
Forüs, & mfeip/o Mus teres atque rotundus.

Plautus

Omnes profeBo liberi libentim fimus , quam fervimus ,

Acerba entm eft omnis homïni ingenuo fervitus.

Seneca

tmabile bonum eji fuum Jieft,

Csfar. lib. 3. de bello Gall.

Omnes hommes libertati fiudent 6? condttionem fervitutis odenmt.

KUNST
 :
: : . ,

KUNST VOOR KRACHT.

V I l

Siet hier den grooten Waile-vis , Wat is'et dat ick (eggen kan ,

Siet wat een. monfter dat het is, Als dat gewelt en groote kracht
Siet hier dat onbclompen vee ,
Wort inder haclt tot niet gebragt,
Het fchijnt een eylant in de /ee, 'tEn fy dat wysheyt voor en nae,
En efter wort het dier gewont En fy beleydt te roere ftae.
't

Alleen macr door een gauwen vont, Want anders fict men dat gewelt
Het wort gevangen en gekhent Door eygen krachten wort gevclt.
Oock in lijn eygen element, Ghy bout dan niet op groote macht,
En dat noch van een (chippers gaft En min noch op uw eygen kracht;
Die nau acht voeten hoogh en walt. Macr doet uw faecken met verftant
Vraeght iemant hier dereden van? Want dat is vry al vafter bant.

Cicero
Non viribus , non vclocitate aut celentate corporum res magna geruntnr
fed confilto & fententïa.
Valerius Elaccus :

fepe aa i potior prudentia dextra.

Cicero
Param fimt arma foris } nift fa confil'mm dom't.
Idem :

Cedant arma Toga.

Gallicum Adagium :

M'teux vatit engin qw force.

Italicum proverbium
Buona la forza meglio Pingegno.
Horat.
Vts confiltt expers mok ruit fua.
DAT
 DAT SICH KAN DROOPEN IS BEST TE KOOPEN. ,

VIII.

ÏCk hebbe goct verte van al de keucken-ftrtkeu Al ipreeck ick, lieve maet, alleen maer van het koken,
Dies kan icfe van gebraet en van gefoden {preken
Wel hoort dan eens ccn woort , en ncemt'ct vlijtig i aen,
O vryer , let'er op, het is tot u gelprokcn
ebt
Het is een korte les, u dicnlügh in de min,
Alkomt'ct van een koek, het kan oock verder gacn. U dienltigh boven
>ragt, al omtrent het huyfgefin.
Indien u vet ontbreeckt om u gebract te droopen
Kont ghy een teere macght niet bieden goede dagen,
nae, Soo wacht u, watje doet, van mager vleys te koopenj Al wat ick bidden magh, lbo wacht'et haer te vragen
Een blauwen fchapen-bout en wil geen fchralcn hcert Want fooje my gelooft, die vry dit ambacht kan,
i

Macr vlcys dat mager is dat eyft een vetten weert.

Het , of boter in de pan:
vlcys' dient vet te fijn
welt My dunckt, beminde vrient,gby fijt niet wel te vreden Soo ghy mijn ract veracht , en wilt noch etter trouwen,
En legt (nae dat het fehijnt ) dit fijn macr keueken-reden
Ick het voor gewis , het fal u naemacls rouwen :
llcl
evclt. j
ÏCK bidde, neemt gedult, en fwijghc een weynigh llil, Ey! wat ccn Hecht beleyt,en wat een" mal bedrijf;
oce nudc Ghy fuit'et haell verftacn wuer dat ick henen wil Om een lid wel tc doen foo lijt het ganfehc lijf
racht

erfaflt]
QUam mifer ifie Coquus , cm ritl pinguedinis olla
it.
.
Servat, & ajfanda eji cm male pafia caro f

Non illï grato redolet nidore culina,

utöw, Splendida non liquida tingttur offa garo,

ghtam mi/er ijle Procus , cm ml habet ar ca , cuique

Culta paella domum , fedfine dote , venh /

ïlle qttidem fótas numerat pro tempore nofles
,

At miferos potent quis numerare dies ?

Ergo puer totis ha>c dogmata conde medullis t

Vwere rit dura conditione velis.

Macra foris ne fume , domi ft pingtita defint t

Si bonus effe Coquus , fi Procus effe velis.

 , , : : :

L1BEAT, QUOD EST NECESSE.

I X.

VyTAnneer de vogel is verdek, Ten proye van de vogelaer.

•
Met
W En ftaet en huppelt op het velt,
ftricken om het been gevat,
Indien dat noot of tegenipoet
Komt iemanc prangen aen de voet,
Soo wort hy des te lichter mat Die maeckc niet te grootcn druck;
Soo lijt hy des te meerder pijn, Maer buyge naer het ongehele
Vermits de banden enger fijn ; Want die het leet onwilligh draeght,
Want hoe hy meer en harder fpringt, En wort maer des te meer geplaeghtj
Hoe dat het garen harder dwingt: Maer die hen voegen naer het pack,
Dus blijft hy, nae een lang gebaer, Gevoelen minder ongemack.

DumClaufaque captivoquas
cadit in pedicas, callidtts abdidit aucefs, Fine la reluclantem te magis artla premunt.
criire tenetur avis , 'Difficili ji forte loco te vita locavit,
Saltat , Ö ïnfanis clamoribus a'ira complet Mum/s ÖJ haud aquè conditioms obis ,

Nee minus alurum verbere pulfut humum. Terfer, crit medicina tuis patientia damnis.
Quid facis infelix ? aut quid tua crura fat'tgas 1 Ter/er ent levius quod bené fertnr omes.
,

Egefïp. lib. cap. o.

IN agreftibm ferh
ipfis
quiefcam relaxantur.
,
vmclaji fe excitent, impr'tmuntur ,ft
arcTtJJima
Nihil enim tam exafperat ferwrem vulnern
qttam ferend't ïmpatientta.
Seneca:
Necejjitath non alïud effugmm qnam
eft } veile quod ipfa petit.

m Idem
Gtavia feite ferentes minus ledunt.
Gellius
Feras , non culpes Ivhari wnpoteft.
,

Arn. Ferron.
Necejfitati parere femper fapienth ejl hab'ttum.
* PAUPER
 PAUPER AGAT CAUTE. rt;
X.

WAerom koomje boven drijven Aklerhande kleyne dieren

Jonge Bliecken kleyne vis ?
Gy mogt beter onder blijven,
Daer u eygen wooning is
Boven vliegen groote Meeuwen
Met een wonder fel geraes,
Die gedurig komen ichreeuwen
Om te grijpen eenigh aes?
Laet daer groote viffen komen,
Laetfe ftijgen in de lucht
Sijn beneden alderbeft
,
Daer is 't datfe mogen (wieren
: Daer is doch haer eygen neir.
Als een Blicck hem meynt te dragen
Soo , geiijck een Walle-vis,
Dat fijn voor hem wirte plagen ,
Mits hy knap gevangen is.
Als een minder meynt te plegen
Dat een meerder heeft beitaen ;

Die geen grage vogels ichromen Dat is hem ganfch ongelegen ,

Noch voor grijpers fijn beducht. Want het doet hem t'ondcr gae'n.

Ovidius :

Qiiïd filit ut ttitas agitaret Dxdalus alas ,

Icarus immenfas nom'me fignet aquas?

Nempe, qnod h 'tc altè , demtffius Me volaret
Nam pennas ambo non habuere fias.
Crede m bene qu> latuit
'thi , bene vix'it , ,
ö° intrd
Fortunam debet quïfque manere fmm.

Juvenalis

Hand factie emergunt quorum vtrtuttbm obftat

Res angujïa domK

Ovidius

Pauper amet cautè timeat maledicere pauper;

,

Multaque divitibus non paüenda ferat.

p.U'
p!
«* 3 V TA I
 ,, ,

HEtEn Roosje kinders

dat foo rooden knopjen biet
,
datje fiet Soo worden blonde vlechten grys
Soo worden 51yde finnen vys,
j
Dat is een fchoon , een bly gewas , Soo worden roode lippen blaeu ,
Maer al te vlucht igh , al te ras , Soo worden fchoone wangen graeu,
Het is gelijck u teere jeught, Soo worden rappe beenen ftram
Dat is te feggcn , korte vreught: Soo worden vlugge voeten tam ,
Geen dagh hier opter aerden daelt, Soo worden vette leden fchracl
Geen Son hier in de werelt ftraclt. Daer leyt de fchoonheyt t'eenemael.
Of 'cmift gedurigh dit en gint Daer komt dc rimpel in het vel
Daerom de plucker dat bemint j Ach wegh is dan het minne-ipel.
Hetgaet te niet ,
terwijl het groeyt; Ons leven neemt allenxen af,
Het wort oock als het bloeyt,
verlept, Wy gaen gedurigh nacr het graf,
En , fchoon het dunckt ons wonder eêl, En even met dit eygen woort
Sijn trosje wort een dorre fteel. Soo gaen ons fnclle dagen voort.
Siet Vryflers met den fnellcn
, tijt, Siet maeght of vryer wieje fijt,
,
Die ftaegh en ongevoclick glijt, U bloemken is van korten tijt.
r/ta Rofa dum furgtt abh : breve tempus utrique
V' Hei
efi

mïh't /
,

Lux partem quaque

,

decorh habet.
efi .

Viventes morimur , morienies vivimus ingens

;

Portio mors vtta portio vita necis :

Labïtur ma dies ,
6f, dumvenit, hora recedit.

ghïidfugiam mortem ? me mea vita fugit

}

Prot'mus imïpiam non mob'dis ejfe movendo

Et vix dum cocpi vivere , vita fugit:

Nos miferos vitte qnid de breviiate queramur ?

Dum queror , hoe ipfo tempore vita ft/git.

V O O
S Iet wat een feld&em ding! 'ken worde niet gedreven,
Maer kan, al naer ick wil, in alle boomen hveven,
Daer is geen waeker oogh , dat op dc netten loert,
Dacr is geen vogclacr, die acn het garen roert,
Daer is geen quackel-been, geen looic vogel-pijpen,
Geen ander flina bclcyt, om my te mogen grijpenj
In 't korte , niet een menfeh die op bet vangen pad
,
En des al niet te min lbo ben ick efter valt;
lek ben, "k en weet niet hoe, ick ben cyhes gevangen,
! De nacht, de nare nacht die heeft gcwiile lagen,
Ick blijf, eer ick het weet , in deiè ftrtcken hangen ;
Viacgt icmant hoe het komt ? wel hoort' er reden van,
Miflchien of mijn verdriet een ander dienen kan:
Schoon ick geen Vlcdcr-muys geen Uylen was gefchapen,
Noch was ick in der nacht onwilligh om te Üapcnj
Noch focht ick over al ïn'tduylter mijn bcjagh
Hoewel mijn grilligh oogh in"'t duyitcr niet en fagh:
Nu ben ick hier vcrltclt, onfekcr wat te maken,
-
My dunckt 'tis buytcn hoop hier uyt te mogen raken;
Nu roep ick met verdriet , och wacr ick in den ne(t
Dat is een jonge wulp, en allcvogels, beft.
De nacht , de nare nacht die brengt gewifie plagen;
Gclooft'ctjdic het raccktj Al wie by nachtc koopt,
Die pleegt mallen
fijn kift tot hy het eens bekoopt.

Alio fenfu :

Lha vides , mambus qua: non trahit imfrobus Sed velut invito concidat enfi reus.
Iffamovet caffes ,
ut cafiatur ,avis. (ancefs, Fac mies aliis traBanda negotia mandes,
Rete boni, Trmcefs, fit Trinafis ijlud imago, Exercet quoties carnificina reos ;
Quem fielus immitem non levis ira , facit.
, quoties aliquis merite decor anius honore ejl
Nonfrivata Mi gladium vindicla miniftret , Tune ades , S larga fr*mia tunde manu.

Plaut. Bacch.

lllecebrofms fiert nihil poteft

, mx, muiter, vinum
Homtm adolefceniulo.

Ovidius :

Nox 6? amor, vinumque nihil moderabile fuadenti

lila pudure vacat, Liber amorque metu.

tUCE AT
 , : : ,

113 LUC E AT LUX VESTRA CORAM HOMINIBUS,

XIII.

VRienden , het fijn nutte faecken, Dit is recht het eygen wefen
Dat'cr acn het dorre (trant Van een vroom en achtbaer man
Staet een hoogh , een vierigh baken, Die ten Hemel-waerts gerefen
Dat gcheele nachten hrantj Voor een Baken ftrecken kan.
Want als iemant komt gevaren Laet u licht, oChriften, rijlèn,
Midden uyt de woede zee , Laet het fchijnen over al,
Midden uyt de floute baren Ghy moet aen de werelt wij (en
't Wijlt het fchip een goede ree. Hoe en waer men varen lal.
Hugo de clauftro Anima: lib. 3.

SU Inceat lux vejlra

miferkordia in
coram hominibus
affect tt ,
;

benignitas in vulttt
id vero ex hoe fit
,
, cum Opport*
humtlitas in habïtu ,
modefit a in cohabttattone , patientta m irtbulattone.

Grcg. fupcr Essech. homil. y.

Ghtt 'm occtdto bene vtvit , fed alieno piofeclui minime proficit , carbo
efi. Qui vero in mttaüone fancittath pofttm , luwen reblitudmh ex fefe
muit is demonfirat , lampas efi : quia fibt ardet , & altis heet.

Seneca
Nnmquam efi mut'tla opera civis boni.

Nam
Ut'tle et tam exemplum qutëfcerttts,
Plinius Paneg.
hommes exemplis docentur , qua in primis hoe
Meltt/s in febom habetö,
quod approkant , qua pracip 'tunt , fieri poffe.
Ovid
Sic agitur cenfnra , &f exempla parantur ,
tc
Cum judex , alios quod monet , ipfe facit.
 QUI A UNE CHOUETTE PREND DES AUTRES OISEAUX.
X I v.

ACh!Menigmael
wat heb ick
hier op
verlangen
mei:
gelet
Hoe ick vogels mochte vangen
Met dit eygen Vincke-net;
Maer al wat ick heb begonnen,
Wat ick immer heb beilacn
Noyt en heb ick iet gewonnen
Noyt en heeft'et wel gegaen
Dan had ick te bloot gelètcn , Vincken heb ick nu gekregen
Dan begon ick al te vroeg
Dan had ick de (lach vergeten
Dan en track ick niet genoeg,
Dan was 't al te ftueren weder,
Dan te klaren Sonne-fchijn ,
Noyt en cjuam'er vogel neder
't Scheen het wilde nimmer zijn.
Vraegt'er iemant nae de reden
Waer aen dat het fchorten mocht?
Geenfins aen mijn rappe leden,
En noch minder aen de locht:
Macker hoort eens fonder jocken ,
Hoort den gront van mijn verdriet,
Vincken moeten Vincken locken,
, Sonder Vincken vangt men niet,
Daer ick mede Vincken mag
,
Nu foo komt'er Vinck gefegen ,
Daer men eerft geen Vinck en fag.
Dit, ó vrient dit moetje dincken
,
,
Anders zijt
gy my te dwaes,
Niemant vinckt'er fonder Vincken
Niemant vilïer fonder aes.

Calph. Eclog. 7.

OUt'mam nob'is non ruftica vefiis iaejfet !

P'tdtjfem propitls mea numina , fid m'ik'i fordes
Nudaque paupertas , & amaro fibula morfti
Obfuerant.

Juvenalis fat. 3,

Haud factie emergtmt ,

quorum virtutibus objiat

WICKT
 , ,,

W I C K T E E R J K W A E G T.

X V.

WAnneer de Vos ióeckt over al , Gy, die in nieuwen handel treet,

Waer dat hy roof bekomen lal Daer gy de gronden niet en weet ,
Soo hy dan komt ontrent het ys Of onder vreemde lieden koomt ,
Soo is het Vosje wel foo wijs , Het is u nut te zijn befchroomt
,
Al voren door een fnel gehoor , Het is u dienftig traeg te zijn,
Al voren met een wacker oor, En noit te bouwen op de fchijn :

Te proeven uyt den water-flag , Gy neemt dan noit iet by der handt,
Hoe dick de lchorfe wefen mag, Of fteeck u vinger in het landt,
En vint het dan het ys te fwack , En let eerft hoe de bakens ftaen.
Soo hout ons Reyntje lijn gemack, Eer dat gy verder poogt te gaen ;
"
Soo blijft het daer het eerftmael was Want nieuw beilag, en groote ipoet
Om niet te vallen in de plas. En dede noit fijn mcefter goet.
Cornelius Gallus:

Evenlus varios res nova femper habet,

ïnjidtis novitas femper amica fu'tt.

Seneca Oedip.

Cnojfium regem time»s.

Aha dum demem pet 'tt
}

Aritbus fidens novis

,

Certat @* veras aves

Vïncere , ac falfis mmts
Jmperat pennh ptter -
}

Nomen er'ipmt freto.

 AL WIE BENYT, IS IN DRUCK VERBLYT.
XVI.

VRienden , die dit dier befiet Als het iemant tegen gaet,
Dat men Salamander hiet Hy is dan eerft recht verblijt
Let eens met een (negen geeft Als de gantfche buerte krijt:
,
Let eens naerder op het beeft, Maer indien het foet geluck
Let eens wat'et hier beduyt, Komt vcrfachten haren druck,
En dan treckt'cr voordeel uyt. Soo dat yder vrolick wert,
Als het dondert , als het raeft, Siet! dan treurt fijn vinnigh hert,
Als de wint geweldigh blaeft, Siet! dan ftaet hy bang en fiet,
Als het ftorremt uytte lucht, Ganfch onluftig, vol verdriet,
Soo dat al het wout verfucht, Vol gequel , en wrang berou
Dan foo is het morïïter wel Of hy zielen pijnen fou.
Dan foo foeckt'et enckel fpel; 't Is yoorwaer een arrem man

Maer als fich een hellen dagh , Die noyt vrolick wefen kan ,
Schoonder opent alffe plagh, Dan als iemant fit en klaegt,
Als de fonne luftigh fchijnt, Of een diepe imerte draegt j
Dan is't , dat het fit en quijn Of die eenig fit en treurt,
Dan is 't , dat het fit en p'ruylt Als fijn vrient iet goets gebeurt.
Dan is't, dat het fit en fchuylt, Vrienden, wat ick bidden mag,
In een diep, en duyfter gat, Hout u vry van dit bejag,
Daer noyt vrolick dier en fat. Gunt u naeften al het goet,
Dit is recht een nijdigh menfch Dat hem Godes fegen doet,
Want die krijght fijns herten wenfch Maeckt u van dit monfter vry:
Als het elders cjualick ftaet, Droef met droef, en bly met bly.
Pocta quidam vetus
in Anthoiogia , lect. r. tit. Cum fimnube dies curn iriftia fulgttra eejjant-,
,
Invidinm, tune fera , tune -valueris , tune pecus omne falit.
quïs odjt
ipfe ?K0J amat Deus-i Saln cavis moribunda gemit SaUmandra fub antris,
di ' quoi f,el jlutt,j[MÜl,
'f" 'ff'"' Sota tremm, dttrm corpore plangit btmtm.
ftovfus ipfun, mmque fifi amat Deunt, Trijlia nul/a videl, trijli tarnen ingemit ore
"
J""""
°P">"
>>aurïeni bïlcm aterrimam.

Deus ,ms ipfi „mat.

Invidus, & ma/ld dueit in urbe ehoros.
dhmiftr éfit nullis fletum qui Jletrbus augetl
Nazianz. de Invidis Ah mala funt, fi quis gaudia falus habit.
:
rflisn Fr -

Y L.
 ; , :: ,,

Y L , MET W Y L.

XVII.

DE Perfë-boom het vroeg gewas

Dat bloeyt gemeenlick al te ras,
Want wie'er pleegt een
Die brant wellicht fijn
nieuwen vont,
hollen raont,
Soo dat het licht fijn bloem verheft, En is'er dan een fneger gaft
Wanneer het in de lente vrieft. Die beter op de tijden part:
Een ander boom , nae mijn verftant, Die fiet men dat de vruchten treckt
Is wijfèr hout, als defe plant, Van dat een ander heeft ontclecktj
Ora dat het noit fijn loof en fchïet, Dus gy, die dit en ginr beftact,
Voor dat het groene boomen fiet. Siet datje niet te ras en gaet,
Het is befwaerlijck acn te gaen En weert niet van te lqflen aert,
Dat niemant oit en heeft beftaen Maer let hoe dat een ^nder vaert.

Seneca Agam.

PRom quidqtitd
§Htïd raüo nequit
efl , da tempus ac /pat turn tibh
f<t-pe fanavtt m$ra.

Seneca

Si quid bene faclum velis ,

tempor trade.
':

Statius

Da fpat'utmtenuemqtie moram mak cunclam'miftrat }

Impetm.

Ovid.

D 'iffer , hahe?it parva commoda magna mora.

F O M E S
ALsMet
de wort begoten
kallick
een kouden waterftroom,
Dan is 't datfe dieper hechten
Haere wortel in het velt.
Dan wort hare kracht ontfloten Als de wijngaert wort gefneden
,
Als ontfprongen uyt een droom
, En fijn weelig hout gefnoeyt ,
Dan wort eerft haer vier ontfteken Hy en heeft geen quaet geleden ,
Dat in haer verholen lag
Want hy des te beter groeyt.
Dan beginfet uyt te breken,
Vrienden, geeft'et niet verloren
Dat men noyt te voren fag. Als gy valt in tegenipoet;
Als de boomen ftaen en vechten Want daer is de Tucht geboren,
Met den wint en fijn gewelt, Daer is oyt de Deugt gevoet. '

Alio fenfu:

VIva fuperfufis calx exardefcit ab imdis ,

Crefiit ab injeBis flamma fabrilis aquis :
Sxpe putata graves dat vinea fiepe racemos
,
ArBa nothr Ghiercus fe mage figit humo.
Exagitata feris Ecclefia dia tyrarmis
,
Candidior femper candldiorqite fuit
Qiio magishac pnemitur ,tantt> magisufque refitrgit,
Fervet m
adverjis relligionis amor.

Silius Italicus lib. 7. belli Punici

Tanta adeo , cum res trepidte , reverentia Divttm

Nafcitur.

Camerarius j8. cent. r.

Fonts ut adverfts animus prxclarior extat,

f'oudere fic prejfus fttrgit acanthus humo.

r Qi SEDEN-
 ; , ; , ,

Gefmt te doen een mee fter-fp rong ,

ALs
En
iemant
hy met
een
dat
fiet

fijn
wijde gracht,
ganfchc macht En dat het eerfl niet voort en wil
Daer geenfins over fpringen kan, Die houde fkh een weynig ftil
Hy wort'er noch wel meefter van En porre niet te veerdig aen,
Indien hy flechts de greepe weet Maer leere rat te rugge gaen^-
Dat hy maer wat te rugge treet Want die met reden wijeken kan,
Want dat verweckt hem meerder vlucht, Dat is voor al een handig man
En draegt hem fnelder door de lucht. Die veekijts wel te wege bringt,
Is iemant, 'tfy dan out of jong, Daer haeir. en kracht niet door en dringt.
•
ARdtta res fi ewpta tibi , nee vota fienndet , Hljlrk dunt immer at vcftigïa panen retrorjïtm,

Nee firmet tïmidas fanjia Minerva manus Mox redit ; E*J doeja fortius arte falit.

Vota quidem paulum fid mox repetenda relinque-t

, , Lis tibi cum vitiis fuerat , jam jamque recedens
Trima qaod baud petu'tt cura fecunda dabit.
, Terga dediffe tibi vifa libido futt ;

Notitie retroeedens atiquis , rurfufque reeurrens Latus es, at vigila; nam tnox rediviva reeurret:

*Per fovcam nifit dvxteriore falit ?
Tune meruenda phalaux anïm 'is fi forti refumptis,
Vifta Heet primo rurfus ad arma redit.
,
He: mihi t qttot redieus altiits ujfit amorl
Heimihi! quant muitos febris reeidiva peremU'.
^Ah quoties vieïor v'icfus ab bojle redit?

Herodot.

Audivt vti'os ad necejjitalem reda&os proelhtm injïattraffe , & fuperiorem

quam accep'tjfem dadem emendafj'e.

Cxfar lib. 3 de bello Gall.

Plerrnnqtte in fpe vttlorta red'tntegrath vtrïbus etcritis pugnatur.

LI CE AT
 LICEAT SPERARE TIMENT I. n7
X X.

Wie Kaerffen met den Snuyter nijpt,

Sie dat hy niet te diep en grijpt,
Verfchoon het vee, en oock de ftadt,
En voor het befte maeck'et hier
Want die het licht te vinnig fnuyt
Gelijck een fuynig hovenier
Die bluftoock groote fackels uyt ,
Die, als hy groene kruyden fnijdt,
En heeft dan niet voor fijnen danck,
Voor al haer teeren wortel mijdt
Als fwarten roock en vuylen "-w*. ,-

ru
wr fchapen
:
7,
flanel Want
want lbo
100 hy 't anders meynt te doe
ny doen,
Wie fcheert of menfehen fchat, Soo draegt'et noit fijn leven groen'

Alexander apud Plutarch.

Od', hortulanum ,
qui £ radice olera exfdndit.

Ex Cicer. ad Attic.
Od, principe», , qui pennas ita imidu , ut renafci nequeam.
Tiber. apud Sueton.

Bonipafioris efi Undere pecm , non degluhere.

Salomon Proverb. 30.
gut mmis emungit , elicit fangmnem.

NEC
 : , ,

NEC SUMMA SATIS.

XXI.

DE flaet-fucht en de klimmer-boon
Die fingen veelcijts eenen toon;
Daer als een cygen fpeeltjcn vïnC.
De ftaetfucht door haer trots gemoet
,

Want eerft ,wat dat de boon belangt, Die hout hier in gelijcken voet,
Soo haeft die maer een ftock omvangt, Sy kent noch paei noch middelmaet,
Stracx klimt het trots en moedig kruyt Vermits fy altijt verder gaet;
En boven op, en boven uyt ;
Soo datfe voor het leftc 1 weeft
Soo dat het fich ten leften ftreckt Daer (y geen ftock of fteunfcl heeft,
Oock daer het rijs niet toe en reckt; En wort dan eens ter ncêr gemekt,
In voegen dat de fchrale wint En met den voet in 't Jlick gedruckt.

Seneca de Beneficiis:

NUmquam tmproba fpe't quod datttr fath efl j

major aemm cupimus quo ,

majora venermt ,
mtentioque comttatior efl, AmbïttQ five cupidttas
in magnarum opum congefltt collocata , ut flamma 'tnfimta vis acrior efl
,
quo
ex majore mcendio emicuit.

Juvenalis de Sejano

mm'ios optabat honores ,

Et fiimtas pofcebat opss ,

numerofa parabat
Excel/a- tut ris tabulata , unde alttor ejfet
CafuSj & 'impuljó praceps immane rum*.
Seneca Trag, 4,

Qutfqnh feamdts rebus exultat ritmis

Fluttque hixtt , femper infoüia appetem
Tune 'tlhtm magnce dira Fortune comes
Subtt libido.
Qtiod non potefl , vult effe qui nimium potejl.
,

CEDENDO
 C E DENDO VICTOR A B I B I S.

x x i r.

GHy,
Van den
die hier het tanger riet
wint gedreven fiet
Hoort de reden,
Die voor u geweten dient j
lieve vrient,

Zijt verbaeft , en vraegt het my, Wat niet in der hoogte waft
Wat hier van de reden zy, Dat en lijt als geenen laft,
Dat het riet niet met'er daet Dat en wort niet Hcht gequelt,
In. het water nederflact. Dat en wort niet haeft gevelt,
Dat het niet in ftucken fpringt, Door de krachten van de lucht,
Als de wint Jbo vinnig dringt? Daer van menig rotfe fucht:
Daer nochtans een eyeke ftam, 5oo het dan noch op de mact
Die fchier acn den hemel cjuam Met dc winden overgaet,
Licht ter aerden wert gemekt Soo en heeft'et geenen noot
Licht ter neder wert gedruckt Van te vallen in de floot,
Licht dacr henen wort gedrayt, Want ( gelijck de daet betuygt
)
Als'er maer een ftoker wayt; Sclden breeckt het dat'er buygt.

Horat. Iib. . od. 10.

AUream quifquh medhcr'itatem

Diügit , iutus caret obfolet't

Sordibus tc0i 7
caret 'mvidenda
Sobrius aula.
Seneca Agamemn.
Fel'tx
, media quifquh turbte
Parte qu'tetm , aura flrmgtt
Ltttora tuta,
ttmtdufque mart
Credere cymbam , remo terras
Propiore legit.

Ovid.
Crede mth 't
, bene qut latu 'it , bene vix'it ,
5
Ê5 'mtra
Fortunam debet quifque manere faam.
R S A L
 , , , , ;

SAL SISTIT EUNTEM.

XXIII.

ALs Hier
de komt gekropen
Slecke
en ginder door het huys,
Stracx foo fal het neder fijgen .
Als het ys , wanneer het dooit.
't Is al met haer flijm bedropen, Als de luft u komt bekoren
Niet een kamer blijft'er kuysj En u kruipt ontrent het breyn
Maer de middel is te vinden Geeft den moet doch niet verloren,
Om het vuyl , het leelick ding Maer bewaert uw leden reyn,
Op te fchorfen , in te binden Uyt haer vuyl is wel te komen,
J
Dat het niet te verr en ging: Laet maer 't quaet niet verder gaen:
Men behoeft maer zout te krijgen Zout , uyt Godes woort genomen ,
Dat men op fijn leden ftrooit, Kan de fonde tegenftaen.
ATria progrediens confpurcat eburnea. Umax , ¥)nm favet auditor dira venena vomit ;
,

'Perque domum lento glutine cunfta nstat: Increpet hunc aliquis mox Hngua proter-va filebit
,

At tu fparge falem , medio vejligia grejftt Nee quo jam livor progrediatur babet ,

Sijlet , in ex'tguam tnox abiturus aquam. Arstua, Mome .jacet , fi commoda deficit auris,
Abfintis folitus famam maculare fodalis Ni faveant homines , ars tua , Mome jacet.
,

Gruter. Jamb.

Nee detrahas , nee deirahentes attdias.

Idem Trochaic.

JEquo animo fer re obtreBantes , non vacat cttïpa fua.

Chryfoft.

SI qtus
convitio
,
te

&
pratereante
contumeüa
, fierem commoveat
affictas ? hoe fac &
, hoe facientem nonne continuo
circa detratlores , non emm
ftc commotum fierem tttam foetorem fufcipientem cartilaginem percelïit
fic-
ut altena peccata excujfa & vita impura prodita audientuim ammos
,

contrijiare
exturbare folent.
A V ARUM
 AVARUM FACILE CAPIES , UBI NON SIS IDEM.
XXIV.

SOoje Kranen wilt betrappen, Siet! die moet'ét haeft bekoopen

Hoort hoe gy het moet beftaen;
, Want het kleeft haer om den kop,
Maeckt een deel papieie kappen, Wilje giere menlchen vangen,
En dan lijm daer in gedaenj Hoort eens hoe 't gebeuren kan,
Maer noch moetje niet vergeten Hebben is haer gants verlangen;
Aes te leggen in den gront, Geeft, lbo wortj'er meefter van.
Aes , dat defe vogels eten Daer is dan een gauwe jongen

Met een onverladen mont; Die op defen handel paft,

Komt'er dan een Kraen geloopen Thyrfis komt oock uyt gefprongenj
Om te vullen haren krop^ En hy eet fijn eigen gaft.

Martial. 4. Epig.

7u potes wfidias dona vocare turn

Sic avidis fallax 'mdulget pifcibus hamus
3
Calltda fic flultas decipit efca feras,

Horat. lib. 3. od. 16.

Inclufam Dana'ên turris anea

Rohijlaque fores , & vtgilum canum
Trtjles excuha munter ant fatis
,

NoBurnh ab adulterh
Si non Acrtjium , virgiüts abdita
Cuftodem pavtdum , Juppiter Éf Venus
R 'tfiJJent: fore enim tutum 'tter , &
patefis
Converfo 'm pretium Deo.

R i I N S I-
 : :: :

lil INSIDIATUR QUI ADMODUM BL ANDITUR.

XXV.

Y hoe de lincker fpeelt, Dan terftont het fpeeltjen uyt.

E
Ey
Hoe
let
let

eens hoe
foet
foet fijn liftig pijpje cjueelt,
fijn fluitje gaet
is

Het is van outs niet vreemt gefèyt,

Let op een menfch wanneer hy vleyt, ,

En hoe fijn quackel-beentje flaet, Let op een mont die fbetjens lacht
Al tot de vogel is in 'tnet, Meer, als hy van te voren plagt;
En dat hem 't vliegen is belet; En daerom feg ick heden noch,
Maer dan fbo is het foet geluyt , In fchoone woorden leyt bedrog,
Aliter

Löifekw caut fe fert du doux ramage

Des oijillons, & contrefaiS leur chant ,

AnJJi pour mieux decevoïr , le mefchant

Dei gens de bien tm'tte le langage %

Italicum dictum

Chï ti fa piit carezze cbe non fuole

,
0' fha tradito , o pur tradir ti vuole.

Seneca

Malus ubi fe homtm fimidat , tune ejl pejjimus.

Cato:

F'iflula dulce camt y volucrem dum decipif auceps.

Cicero

Sic habendum , nullam w atnitiis peflem effe majorem

quam adulatïonem , blandhtas ajfeniattonem,
,

D ANT I
 DANTI NON DECEDIT.
XXVI.

a uu, ^Uioon het Bietje komt gevlogen Wie den vromen plag te geverï
erat gefep, Over al het riekend kruyt Of een fcbamel menfche voed
3
Cl hy vlo: En , na dat'et heeft gelogen , Schoon de lieden daer afleven,
cns lacht Treckter Was en Honigh uyt; Hy en mindert noyt fijn goet:
i plagt ;
Des noch efter onverhindert Siet de faeck is foo gelegen
noch, Blijft de fchoonheyt van de roos Waer men iemant ganfte biet,
ledrog. ' n haer wefen onvermindert, Daer is ftrax des Heeren fegen
Mits fy noyt haer glans verloos. Milde deylen arremt niet.

Martialis:

CAlltdm ejfraïïa nummos fitr anferet arca ,

Trojlernet patrios impia flamma lares
;
Debitor vfuram panter fbrtemque negabit
,
Non redde t jlerilh femina jaÜa Zeges-,
Difpenfatorem fallax fpohabit am'ica ;
Mercibus extraBis obruet unda tates;
Extra fortunam e(l quicquid donatur amicis ,
Ghtas dederis , /a/as femper habebis opes.

S. Salvianus

Si vis tibi confulwm vis teternam habere vitam cupis videre dies bonos
,fi , fit
relmque fnbfiantiam Mam indigentibus ;fint facultates tu# alimenta miferorumjit
opulentiatuapauperumvita ,titillorum refrigeria pr<emia tua fint, utilhrum re-
fetlio te reficiat: fitenim de tno edent,tu fiaturaberis ;
fi de trio bibent ,fttistiu
illi

xfium ardoremque reflingues ; te Morton vejiitus vefliet te illorum apricitas de-

;

leSab'tt: qui Chrijium facit hieredem, m

Chrijio omnia pofijidet.

OMNI-
 : : : , ,

.OMNIBUS AN S A
EBUS INEST. _
XXVM.

die teere boom-gewafTen Jonge Maegden , fwacke dieren ,

GHy,Hebt te raken met'er hant ,
Vrouwen van gedwegen aert,
Doet het niet als met verftantj Dienen wel te zijn bewaert;
Leert hoe datje dient te paffen Ieder heeftfè nau te vieren
Datje niet te ftijf en grijpt, Grijpt hier niet als nae de kunfl,
Datje niet te vinnig nijpt. Biet hier niet als echte gunft.
Vrient, daer is in alle faecken „Met de oiren grijpt men potten,
Seker regel, feker wet, „Schoone fruyten met den fteel,
Daer op dient te zijn gelet; j, Vuyle boeven met de keel

Ieder heeft fijn eigen raecken „By de woorden vangt men lotten,
Wie van paffe grijpen kan „Stoute gaften by de mouw,
Dat is vry een handig man. „ Bloode maegden door de trouw.

Proculus

Shtgulis atTtomhm al'tad committunt ,

aïuidque tempus ad hoe vel tllud perfi-
ciendum : 'ilaqtie cnm P/auto commod'ttat'is omnes articulos oportet fc'tre
,
ritji dextro tempore Flacct
Verba per at tent am non ibunt Cafaris aurem.

Epidetus

Hahet rei unaqu<eqne anfamfum, eaqne apprehendenda ei qui feitciter ea uit

,

velit; fc'tre enhn quorfum quaque ren fpetlet , quis ejufdem gemïnus fit&
ujiiï > non minima pars prudentia eJK

NIET
 NIET EN KANDER BETER PASSEN
ALS DAT T'SAMEN IS GEWASSEN. '3f

XXVIII.

// n'y a que les premiers amotirs.

ALsD'eene
van twee gepaerde
breeckt ,
of
fchelpen D'eerfte trou die bint de finnen
wel verheft Sy is't bloemtje van de jeugt
Niemant fal u konnen helpen, Nae mijn oordeel twec-mael trouwen
Hoe men foeckt, hoe nau men kieft, Dat is veel niet lönder pijn
Aen een , die met effen randen Driemael , kan niet als berouwen
Juift op d'ander paffen lbo.
;
Want hoe kander liefde zijn?
D'outfte zijn de befte panden,
Hout uw eerfte lief in waerden
,
Niet en gaet voor d'eerfte trou
; Eertfemet een vollen fin
D'eerfte trou die leert het minnen
't Iseen Hemel op'ter aerden
D'eerfte trou is enckel vreught, Sooje paert uyt rechte min.

Mimus
Habent loctim malediBi crebrte nuptite.

Nam
Vidua & fua & aliena vitia novit.

Virgil. 4. ygneid.

Sed m'thi vel tellus optem pr'tus ima dehifcat

Fel Pater ommpotem adtgat me fulmme ad
umbras '
Pallentes umbras Erebï notlemque profimdam
,
Ante, pudor, quam te molem, aut tua
jura refoham.
llle meos, primus qui me fibi junxit
, amores
Abflultt; ille habeat fecum , fervetque fepukhro.

Si'
NON
 , ,

NON TE Q ü MSI VERIS EXTRA.

X X I X.

Of als hy te voren plag ,

ALs
En
het fmout niet uyt en walt,
niet in het viet en valt, Die blijft mceller van het ftucl

Soo en rijft'er nimmer vlam, En ontgaet het ongeluck

Die den koek fijn boter nam ; Dat een ander licht beklemt,
Maer de meyt blijft onverlet Die op dieper waters fwetnt.
In het fmelten van haer vet. Vrienden , blijft in u geweft
Een die in fijn palen blijft Dat is alle menfehen beft ;
En geen (louter handel drijft Selden is'et dat men klaegt,

ouders fag, Daer men niet te veel en waegt

Als hy by fijn

Ovid. Met.

Ancceo nocuit lemeraria virtus.

Seneca Hercule Furente.

Nemo fe tuto dm
Periadis ojfetre tam crebrh potefi.
Qttem Jtepe irayifit cafus , altquando mventt.

Alciatus:

dfpïch attrigam cnrrus Phdèthtmta pater m

Ignïvomos au/urn fletiere folts equos ,

Maxima qut pojlquam terris incendia Jparfit ,

£/? iemere 'tnfejfo lapfits ab axe mtjer.
Sic pkrique rotis fortima adfidera reges
Evecli , amhttio quos jnvenihs agil ,

Poji tnagnam hitmani generh clademqne ftiamqiie,

Cuncit/mm pocnas demque dant fcèkrum.
GEfellen, die hier ftille ftaet, De groote komen in gequel
Ey fiet eens wat'er omme gaec Daer veeltijts eenig flecht gefel
Befiet het yfer en het ftael Mach lontier noot, en fonder nijt
Befiet het ander flecht metael Afleven fijnen ganfchen tijt.
Dacr loot en tin om hooge drijft, Siet! als de lucht niet donder raeft,
Daer fiet men dat het gout in blijft Of dat de wint geweldig blaeft,
Daer is'et dat'et fincken moet, Soo wort'er niet foo leer gccjuelt,
Gelijck een back-fteen in de vloct. Soo wort'er niet foo licht gevclt
Vraegt iemant nu wat dit beduyt ! Als iet dat hoogh is opgegroeyt
Die treck'er defen regel uyt, Maer 't lage dal is ongemoeyt ;
De groote lieden dragen lalt, Want noyt en trof de donder-llag
De groote lieden raken valt, Dat neder op der aerdcn lag.

Horat. lib. 2. od. ro.

SjEpius vernis agitatur ingens

Pinus , Ëf cel/ie graviore cafu
Decidunt turres , ferittntque fummos
Fulmina montes.

Juven. fat. 10.

mdia aconiia bibuntur

FiBiübm : tune illa time , cum foctila fames

Aurata , & lato Setitmm ardebit in auro.

Pifiator pifcatorium rete è mart extrahens , majores quidem pifies habuit eofque
,
in
terram expandit minores vero pifciculi
; effiigere in mare. Apologus. Nam
plerumque Magna ruimt, inflala crepant, tumefaBa premuntttr.
 ; : , , ; ,

DE Kreeft kan met gewelt den Oefter niet gewinnen,

En daerom gaet het dier een loofen vont verfinnen
Een key van fchoone verf hy van den oever raept,
En goyt die in de fchelp, terwijl fy leyt en gaept:
Siet wat een ilim gefchenck ! fiet daer den oelter open
Hy leyt als fonder kracht, fijn vis wort uytgefopen
Ach! 't is vermomde gunft die ons in lyden brengt,
De gift die is vergif, wanneer een vyant fchenckt.

opa. Aliter:

ad Llbera coucha domum claudilque aperitque ui-

CLaufa dia fruftra InBatus ojlrea cancer,
Vincere quod nequeas -uiribus , arte ca- cijftm,
In gremium donis dam modo non fit iter
'Dixit ; & è ripd nit'tdos legit ore l t_At jetnel admijftts , Cancro jaciente , lapilltts

Hojlis abefl , adjunt manera , pande fores. Semper ad obfequium tetla patere jubet :
Oji'ia non ctaudenda fat ent , vorat ojlrea Cancer. Cancer eat , redeat , jpoliet , rapïatque , feratqtte
Hei mihi ! quam nocnum munera virus habent. Qnidquidagat\tiequit\hen'. clandere Concha domum,
Sufpcclrf fuge dona mautis, latet nncus in efed Concba tibi mnlier neqnam fit cancer adulter ;
,

Si quis ab bofte cafit munera , funus er'tt. Hoe fatis ejl , lector , c£tera mente nota.

Grxcum Epigramma Erafmus nofter fic vertit:

Ajaci datttr enfis ab Heclore , baltheus Ajace

HeBor 't
,
tttrique fuum donum erat ex'ttio.

Atqtte ita ab hofte hofii veniunt lethalia dona

,

J§W fiudtt fpecte fata necemqne femnt.

I M-
 IMPROBITAS POENA IPSA SUÏ.
XXXII.

WAnneer de felle By , genevght om hacr te -wreken Anders.

Heeft met haerboofe ihacl een tccremaegt geileken, lang de {helle By ging om de blocmtjes iwevën,
Schoon fy de vryilcr quctil , fy gaet hacr angel quijt
SOo
Soo leve het geeftigh dier een fris en vrolicfc leven,
Sy vort een dorren holm , en dat voor alle tijt. Maer doen het mct'er ltrael de jonge maegden Hack,
Dit is de rechte loon van die een ander plagen, Doen bleef het fondcr kracht en uytermaten fwack.
Dat fy het meefte leet in haren boeiem dragen; Wat heeft het menigh man , doeh ul te laet , verdroten
Een booswigt, wienhyqiielt,hyquek fijn eygen geeft, Dat hy, eylacs! te vroegh fijn pijlen had verfchoten?
Want fchoon hem niemaut jaegt , lbo is hy dog bc- Hoe menigh wort'er itram, dóór al te rap te zijn?
vreeft. Siet! na te blijden jeught, fod komt gewifle pijn.

Fit petrus ignavnm fit fnens inutile pondus

, ,
DVtn legtt ore favos , dam prata nemitfque per*
Dum ptteros nocud enfpide pnngit apis ; errat ,

<§W ferit, ecce.' perit ; dat ittlnera , Jertqne vi- Nou Jibi , non aliis noxia vivit apis
cïjfim Cufpidefed teneras poft'quant ferit Ma puel/as ,
Sed gravin s vulnus vulnerh autor habet. Hac Jèmel amiffd , nil, nift fucus , erit.
Gfoimalus eft aliis, Jibi pejjimtis beu quibus intus , Vita cüifiudüs abiit juvenilis botieftis
hnprob 'itas Fttris exagitata fremit Huk vigor extremum perfiat adufque diem:
Tutapöteft mens efe , nequit fecura nefa/rdis; tyit levïs in luxu ent turpiter affa juventus.
Nam fib'met tortor mms ma/a fimpcr adeft. Huk dabit efflatum curva Jènecla latus.

FACIT
 , ,

FACIT O C C A S I O FUREM.
XXXIII.

P'ttare peccatnm ,
ejl vttare occa/iones pcccalt.

EYWat fegli eens, Schaepje fêghj wat

gcefje doch de fchult aen defe
klagen?
is'er al te

doren-hagen?
Ick (ie dat u dc reys niet wel en is geluckt,
lek fie u befte vacht met vloeken uytgeplucktj
Macr hadje by den hoop, of in de kooy gebleven,
Soo haddei- niet een braem aen uwe vacht gewreven:
Maer fiet het meysje riep , als met een grammen Cm
!
,

Hoe kom ick aen den boef? en Het hem lellef in.

VEl/eris bitaffum fphtas v'tolajfe decortrn "rVT ^" ru ^us svulja lanughit comflcat hamos t
1

Define, flulte bidens , votle dieqiie qacrï ; \S\ Vellera tü dum'ts affricuijfet ovis:
num
Veprctis caula r'iget ? defïfle -uagari , Ah ! qnot'ies fures , quoties occafio tncecbos
Xemo demi vellus qui tibi vellal erit. Fecit , obfecenas fuajit inire vias ?
Avié jcd petulans proeul a grege lajlra perer- Cntn Jïelus ambiguum efl , nee adbuc flat certa vc-
rans , luntas ,

Ipfö rubos demens in tua damna vocas. lmpellit dubïas fafque locufque rnanus.
Judnces corrvpta manns licet ufque reclttmet , Hïc mïhi vir bonus efl , nee fimplice lande canendus:
Virgimtas domina prodhione perit. Qui bonus ep tnto , curn ?nalus effe potefl.

HOe kan het Doren-hout van ruyghtc fuyver blijven,

Dewijl het dertel Schaep daer aen beftaet te wrijven?
Wie is't die niet en dorft en niet met eenen drinckt,
Wanneer de koele Wijn ftaet voor hem op en fpringt?
Gelegen ftont en plaets verwecken cjuade (treken
Doet vlas en vier by een , het fal terftont ontfteken
Dies is 'teen eerlick hert, een vroom en deftigh man,
Die in zijn vroomheyt blijft oock daer hy anders kan.

I N V I-
 INVISA NEMO IMPERIA RETINUIT DIU
XXXIV.

ALs Leyt
de moft
en
te nau bedwongen
worftelt , leyt en lucht
Als een Koning vtye lieden ,
Op een ongewoonen voet,
Sonder adem , fonder lucht,
Uyt een trotfen overmoet,
Siet! dan doet hy vreemde fprongen, Al te vinnig wil gebieden,
SietJ dan rieckt de ganfche vloer Daer en is geen twijffel aen
Nae dedampen van de moer : Of ten moct'er qualick gaen.
Alle banden, alle duygen,
Strenge Printen , harde Vorften,
Die hef vry het edel nat Die met al te nauwen bant
Hielden in het enge vat, Drucken op het ganfche lant,
Moeten wijeken , moeten buygen Doen het al in ftucken borden;
Voor de krachten van den wijn, Want een rijck van enckel dwang
Hoe geweldig datfe zijn. Duert gemeenlijck niet te lang.

Imperium perit imperio

Ngnjlo dum
clanfa cado nova mufla premuntur

A' X. Spirit ibm pandtt rima nee ttlla viam,

Profihem tandem generofum carcere nellar
Ambrofio totam proluit ïmbre domum.
Durius imperium fit libertatis origo
,
bnponant populo mollia frena ducei :
Abrogat imperium fibi qia nimis ardua pofiit
Et fine lege gregem Rex fine lege facit.

Seneca:
Ghii vult amari, languida regnet manu.

Saluft.

§at benignitate ac dementia imperium temperavere

his candida & Uta omma fuiffi.

S 3 NIS!
 , e,

1.11 NISI h JE SA,PERIBIT.

xxxv.

TV""" Aftanjen zijn van defen aert,
J^_Wanneer men haer te nauwe
Te nauw haer rauwe fchorfe mijt
En en mijt,
ïn de fyde niet
Dat fy dan even aen den heert
Geen nut en doen aen haren weert;
Want, mits haer ongefncden huyt,
Soo berft'er al het voordeel uyt,
Haer keelt verlpreyt iïch in de lucht
En laet de fchellen fonder vrucht.
fpaert, Dus gaet'et dickmael met de Jeugt,
Die noyt wil buygen nac de deugt,
Indien men laet het deitel kint,
Gelijck men dat van ecrften vint:
Want (onder hant daer aen te flacn,
Soo berft'et licht van enckel waen,
Dus wie hier wenlr, een nut gewas,
Die laet het niet gelijck het was.

Plutarch. in vita Themifr.

Them 'tfioclï padagogm dicere folebat , nihil mediocre futurus es , ó Puer 3

nam aut magnum bonum eris Reipublica , aut magnum malum.
Generofa indoles fi accedat recla
,
injlitutio , magno bono ejï patrite -fin
ueglecla , ad vttia degeneret ,
'tngens adfert malum.

Scnec. Ot5t. Horat. 3. Carm. 24.

Regenda magis ejï Et tenera ritmis
Fervida adole/centia Mentes afper'ioribus
Formandtf jludiis.

Virg. 3. Georg.

Tu qtios ad jiudium atque ufitm formabts agreftem,

'jam vitulos hortor
,
viamque in0e domandï ,
Dum fadles aritmt juvenum , dum mobilis at as.

A
 AH F RUSTRA TENTATUR AMOR
CUM FRIGET UTERQUE.
XXXVI.

diejtick hm niet
EEn, noemen niigh , Soo wott ick ftracx oock haers geliick
Die dede
i leftmael dit
ditbeklai;
bekh. ,
& feit hiA
Ick V,J„ „,..
bid u, Vader, IJ
wat ick kan,
Het dacht my nut dat tck hel fchreef En maeckt my geen bedwongen man
Op dat' et 'm de werelt bleef.
Men perft geen menfehen tot de trou,
Mijn Vader is van harden aert, Men leyt geen vryers by de mou
Hy wil dat ick fal zijn gepaert
Men
,
paert geen vryfter tegen danck,
Met eene tegen mijnen zin , Men liet geen liefde door bedwanck.
Met eene die ick niet en min, Het vryen is een vrye faeck,
En fy is even foo geftelt Of andersis'et fonder fmaeck
Dat haer de liefde niet en quelt; Dus, Vader, fooje van my wacht,
Want als ick met haer fpreken fal, De voncken tot een nieu gedacht,
Dan zie ick ftaegh mijn ongeval, Wy twee gelieven even kout
Sy is foo vreemt, foo wonder vijs,
En dienen niet te fijn getrout;
Sy is foo kout gelijck een ys,
Want van twee kaerlfen fonder vlam,
En als ick maer op haer en kijck Noyt eenig licht in huys en quam,

Caricles apud Achillem Statium

PAter, inquit , divitiis iubi&ns ,

Ingratam mibi affinitatem
Afièélat : me miferum pecunia .'

Trador ut uxori mancipium firn.

,

Vid. Cyprian. de fponf pag. 236.

AH ! durus pater ejl certam mibi ftripflt

,

Hanc ego non pofum cogor amare tarnen.

,
,

Citm fiibit iUa mibi, gelidu.s jlupor occttpat artus

Nee minus iUa fuo peclore frigus alit:
Alloquor hanc titubans alto mens leva vagatnr
,
,
Hiec quoqtte nil anima quam fiiapenfit, gerit.
,

Rifit Amor geminafique trabens fine lum 'me tadas

,

Htec vejlri ardoris Jymbola, dixit, erunt.

QOÖD
 , , :

quod grave, delectat.

xxxvii.

DE Seyl-fteen is een edel ding ,

Vermits hy noyt aen ftroo en hing,
Vermits hy noyt en is lbo dwaes,
Te moeijen met een vijfe-vaes;
Maer treckt alleen het wichtigh ftael
Of eenigh ander fwaer metael
De deughc die wort dan eerft gevoede
Als fy haer kracht gebruyeken moet;
Want fy is uytter aert gepaft
Met hoogh beleyt en Iwaren laft.

Pingue folum laffat , fed juvat ifte labor.

A Spiets ut ehalybis trahat ardua pondera magnes,

Huïc leve ft dederis ftramen , inermis erit.
Ghïtd venamur opes , vïlïa flramïna mttndt ?
Ghtidve voluptatnm molle tenemus iter?
ld pulehrum , quod pondus habet , pent ardua virltis;
ghiodque leve eft , pretium non putat ejfe fut:
Tune magis effulget , magno cum conflat honejlum
Enthea mens faetli non amat ire via.

Juvenal, fat. 13.

Dtcimus autem
Hos quoque felices, qui ferre incommoda v'ttx
Nee jaiïare ptgum v 'tla potuere magïflra,

Sil. Ital. lib. 10. belli Pun.

Hos mulcem queflus Fabius, deforme doeebat

Cladtbus irafci, vulgumque arcebat ab 'tra;
Adverfts etiam frangi non v'trorum.ejfe

JUDICE
 JUDICE VÜLGO NON SAPIT INFELI:
X X X V I I r.

DAer wel eer een

is beelt geweeft, Het fcheen fijn vier was uyrgegaen.
Gelijck men by defchryvers leeft, Dit (iet men noch aen menig menlchj
Dat , als de Son daer over heen Want als het gaet naer herten wenfch
Met haer vergalde ftralen fcheen Dan is hy door fijn kloeck verftant
Gaf uyt den mont een hellen klangk, Aenfienlijck door het gantfche lant-
En dat by wijlen uren langk Want al wat hem koomt uyt den mont
,
Maer als daer nae de gulde vlam Dat hout men voor een kloecken vont
Haer fchoone ftralen weder nam •
Maer als de gulde Sonne fcheyt
Of dat de nedergaende Son Soo flaept terftont fijn gantfch beleyt,
Niet meer daer over fchijnen kon
En al fijn lof die fmelt als ys
Dan bleef het beelt daer ftille ftaen, Die 't
;
qualick gaet hiet nimmer wijs.

Ovidius

Ah f fenfus cum re conftliumqua pent.

QUi modo, Sole lepens, vajlos dabat ore boanis,

_Mutus erit Memnon, Phosbe reconde juhar.
§at modo diBtts er as &
doBtis , gf ore dtjertus,
Jam nihil eloquii ,
jam nihil artis habes.
guarenti caujam , vox hac mihi verberat aures,
§ui ml Solis habet, nil habet ille fatis.
Scilicet ingenium fatis hebetatur iniquis
Lataque cum fugiunt, dos firn quemque fugit.

V R ï Ti
 ; , , , , , ,

VRYT, DAERJE ZYT.

XXXIX.

DA er
Die
is een vitch van outs bekent,
blijft niet in fijn Element
Maer grijpt terftont den fotten vis,
Die moet dan blijven daer hy is..
Want als een vhTer, of fijn maet, Al wie uyt heeten minne-brant
Op defen vifch uyt viflen gaet, Gaet vryen uyt fijn eygen lant,
Soo neemt hy noyt een Uilig net j En aengedreven van de luft,
Hy neemt geen löofe fuycken met, Begeeft hem naer een vreemde kuft,
Maer fet een fackel op de fnuyt Daer hy de gronden niet en kent,
Van fijn bêdrieghelicke fchuyt, Daer hy de Tucht is ongewent,
En köpmt foo vletten op den itroom Daer hy al fiende niet en fiet,
Daer krijgt de vis een-minne-droom; Die koomt wel licht in groot verdriet;
Want als hy fiet dien fchoonen glans, Want hy is dickmaels opgevat,
Soo keurt hy 'tvoor een goede kans, Eer dat hy recht ter neder fat
En, mits hy 'tliftig vier bemint, En als de kans eens is gewaegt
Sookoomt hy fwemmen voor den wint, Dan is'et al te laet geklaegt:
En fpringt dan veerdig in den boot, Wel vryers hoort een kort befluyt
,

Dat is, te midden in den noot; En treckt'er delen regel uyt

Want met de malle fprong gefchiet, Wie als hy vryt te verre vliegt
,

De vilfer ftaet niet flecht en fiet, Die wort bedrogen , of bedriegt.

Fallitur ignotis, aut fallit amator in oris.

UT Cephalum P'enetis fallat pifcator 'm

Prafiglt parvee lumïna magna reti :
ons ,

Mox pifcis, qua teela m'tcat

, fal'tt y hique phafelum
Cum rti'it in pr<sdam navïta prompius adeft.
,

§utd tjbi cum /lammis , cum fint tua regna fub midis ,

Jguidfairs in Cymbam ftulte natare Uturn efi:

,

Ni cnpiat vel fraude capt , vel fallere quemquam ,

Errat , hi tgnoto l'more ft quh amat.

Q U OD
AL wat
Voor
ïertiant in
fijn
de roos
ooge-luft verkoos
Dat vergaet
Want
in korten ftont;
'ten heeft geen vaften gront;
Aerdig wit of purper-root, Maer een ftil een facht gemoet,
Dat is in der haeften doot, En het vorder innig goet,
Dat is ia der haeft gedaen ; Dat is 'tgunt fijn wefen hout,
Dat is in der haeft gegaen ; Schoon al wort het lichaem out^
Maer de reuck, haer befte deugt i Schoon het nietig vleys bederft,
Die behout haer eerfte jeugt; En het weelig bloet verfterft.
Want al ligt de teere bloem Ghy dan, foeckje waere vreugd
Sonder eere, fonder roem, Soeckt alleen de ware deugt
Sict! de geur , die binnen lag, Soeckt alleen dat binnen fchuylt a
Is nu beter alfte plag. Niet dat üyt de leden puylt ,-

Al wat fchoon of aerdig niet, Want al wat het ooge fiet,

Wat men aen het ooge biet Is in haeft maer enkel niet.

NOn
eum
peccant tantum Mi qnï uxorem ducmit
fukritudinem
finetn, ut
,

ejus delibent
,/ed
in data eft inftabdis vocatur Arifloteïi 8 Ethicorum,
,

eo quia voluptas cum atatemutatur in horas:ita&

etiam poltticè male agnnt nee [nis commodis J'atts
, amor conjugalts fixonequit harere />ede,quitamftt-
po[fieï\mt\ficutenimamïeitta,qn<£in voluptatefun- gaeï inmtitur fundamento.

Juven. Sat. 6.

CDrverum
Si
defïder'to Bïbiilg Sertorius ardet
excu'tias non uxor amatuf
, facies ,
?

Tres rugte fubeant &

fi cutis arida laxet \
,

Fiant objeuri dentes , octdiqtie minor es :

Collige farcinulas , dieet libertus , ÖJ exi :

Jam grav'is es nobis.

Auguftin. de bonö conjugali:

bom Heet annofi conjngio etfi emarcuerit ardor atatis inter mafetdum
INSi fwm'mam viget tarnen ardor charltatis inter mar 'ttnm
, uxorem. £!>

oWBuros: Traclara facies magnts divltizc ad bac vis corprïs & alïa huju/modt omma
, , ,

erevi dilabuntttr, at ingeniï prackra facmora, anima, immortalia fitnt.

fiatti

T 2 Ü T
 ,;

r48 UT STRAGULET, AMBIT.

XLI.

VyrAnncer het klim deboom omvangt,
W En om fijn gulle tacken hangt,
Of aen groene fchorfe kleeft,
fijn
Het fchijnt als wacr het vry beleeft,
Het fchijnt ( na dat men buyten fiet )
Dat 'tkruyt den boom fijn liefde biedt
Maer daer het ooge niet en gaet,
Daer fchuyIt,o vrient,daer legt hettjuaet,
Daer is'et dat het dieper grijpt,
Daer is'et dat het harder nijpt;
In voegen dat het jeugdig hout
Die noyt foo ver gelooft en dient.
Ghy , die u in dit groote wout j
Dat is, hier in de weerelt, houd,
Weet dat'et niet al vrienden zijn,
Die op u lacchen, nae den fchijn;
Maer houd dat onder loet gelaet
Schuylt dickmael niet als eygen baet,
Of dat oock onder foete jock
Wel fomtijts fteeckt een oude wrock.
Ghy , daerom ,
geeft u liefde niet
Aen ieder die u liefde biedt;
,

Wort dor, en voor fijn jaren out; Maer eerft op alle faecken let,
Daer dan, gelijck een ftock
ftaet het Eer datje fucht of gunfte fèt:

Gelijck een leven-loofèn block, Want die te licht een vrient verkiert,
Bedrogen van een loofen vrient, Wel licht fijn vrient en al verheft.

Achilles apud Homerum i. Iliad.

Is m'thi juxta 'tnv'ifus , ut atrt limtna Ditis,

Gh/i verbis alïud prod'tt ,
quant menie volutat*

AM plexus hederam vindt elare d'txens ulmOj

Dtim ramts ramos amb'ttïoja ligat y
Arbor at infido nimium dum fidit amtco
,
,
Non expeBato funere , rapta pent.
Ne quemqnam pat'iare t nimh ejfe fodalem ,
'ib'i

Ante fides homtrm quam ftt aperta tïb't

;
Sape fodaliüh fub imagine per dit amkum,
Nonfatts ex vero ft quh amtcus ent.

HA E S T
 JHAEST IS GEEN SPOET , VEERDIGH RYCK NIET GOET, «49
X L I I.

Wie oyt fich met een (hellen fpoet

GHy vrient
Hebt op u
, die hier dees Ente fet,
ftuck niet wel gelet j
Wil brengen tot een machtig goet,
Want wieder oyt een grooten tack En poogt in haeften rijck te zijn
Op eenig jeugdig boomken ftack, Die vint fich veeltijts in de pijn ,
Om dat als met een fnelle vlucht In noot, in droefheyt, in gevaer,
Te brengen tot een rafle vrucht, En milt het dickmael allegaer.
Die gaet voor feker al te ras, 't Is feker , al te veerdig rijck
En milt voor eeuwig fijn gewas Is Telden Ibnder ongelijck
Ghy gaet vry trager , weerde vrient j Maer goet dat traeg en lanckfacm velt,
Dat is dat hier , en elders dient. Dat is de menfchen alderbeft.

Hilpanicum Adagium

Poco a poco van a lexos , y corr'tendo a mal lugar.

Gallicum Adagium:

9
Pen a pen va fon bien lom , É5 en courant en mauvaife place*

Latinum di&um

Celer'itas infamis naufragiis.

Gallicum Proverbium:

§hti dans un an veut eflre r'tche , a la moiüê on le pend.

T 3 C UP I-
 ,,
CÜPIDINIS LOCULI PORRO VINCTI.
X L I II.
OF fchöon de vruchten van den Pijn
Soo hart gelijck als keijen zijn 5
In voegen dat een handigh man
Daer uyt geen nooten krijgen kan,
Al hy daer op menigmael
flaet
Met of met vinnigh ftacl
yfer
Nochtans, dit alles onverlet,
Soo ghy die voor den viere Iet,
En laede daer een wijle ftaen
Gewis de block fal open gaen;
Het vier dat heeft een wonder kracht,
Het raaeckt oock harde quaften facht,
Het kookt en ftooft , het leyt en werekt,
Meer als het oogh van buyten merektj
Macr let'er op, wy fpreken hier,
Byfonder van het minne-vier.
Ick heb wel eer een man gekent
Tot fparen uyt'er aert gewent,
Hy was foo boven maten vreck,
Hy at byna zijn eygen dreck,
Hy (loot het op al wat m'er at,
Maer boven al fijn ouden fchat,
Al wat hy deelde, wat hy won,
En fagh fchier noyt de gulde forr,
En fagh geen (balen van de maen
Maer moefte ftaegh gefloten ftaen ;
Geen vrient , of maegh of fchamel bloet,
, Een treurich bloemken open treckt,
En konde buygcn fijn gemoet,
Dat hy van hem iet trecken fou
Voor hongers-noot of ftrengc kou;
, , ,
En of hem fchoon een koorts bevanght,
Die hem tot aen de ziele pranght,
Hy lijdt de fteken van de pijn ,
Hy wil geen vijfen Medecijn,
Geen vuylen apotekers dranck
Hy braeckt alleen maer van den ftanck;
Dan, vrienden, daer en fchort'et niet,
Maer geit te geven is verdriet.
't Geviel eens onder dit beflagh,
't Geviel eens op een blijden dagh,
Dat onfen vreck foo verre cjuam,
Daer hem omvingh een fnelle vlam,
Een felle flrael, een innigh vier,
En 'tcjuam hem van een geeftigh dier,
Dat was't dat hem in haeit bekroop,
En fachjens in den boefcm floop.
Siet daer terftont een vreemt beleyt,
Siet daer een felfaem onderfcheyt,
Siet, eer het iemant dencken kan,
Jan Tayaert is een ander man
;
De beurskens van fijn groote tas,
De laykens van fijn gantfche kas
Sijn bant, die eerft lbo vinnig floot,
En noyt aen iemant gunfl en boot,
Die gingen open al te mael,
Juyft foo gelijck een Sonne-ftrael
Dat met den rijm lag overdeckt;
Hy biet, hy fchenckt men weet niet hoe,
Hy geeft gelijck een Meyfche koe,
Hy
 CUPIDINIS LOCULI POPRO VINCTI
Hy fcnt geduerig aen de maegt Daer koomt al meer uyt dit gevry,
Al wat de Jonckheyt wel behaegt, De miltheyt gaet men weet niet w'aer
Een fchoone pluym ; een franfe beurs, Het krijgt'er al een nieuwe Jaer
En ftotfe tot een onder-keurs Een mart-ftuck, of een kerremis,
En fyde bloemen gekocht
dier Wat maer ontrent de vryfter is
;
En ftricken nae de kunft gewrocht, Men foeckt maer oorfaeck over al
En rieckend poeyer voor het haer, Hoe dat men eerlick geven 61.
Hatufchoenen , meer als feven paer, 'kEn weet niet waermen defenman
Al uyt het weelig Britten-lant, Bequamer by gelijcken kan
,
De befte die men immer vantj Als met de vrucht, dien harden quaft,
En dan noch dingen fonder end Die aen de fteyle pijnen waft;
Die ons Parijs te koope fent Vermits die noyt eens open gaet,
Voor al oock frayheyr hier gemaeckt
Dan alffe by den viere ftaet.
Die vry wel na den gelde fmaeckt, Niet dat een ftramme beurs ontbindt
Ten eerden ketens menigfout Als Venus , en haer dertel kint
Van dit en dat van enckel gout
,
Want wie'er paft op haer gebodt
;

Dan wayers met een goude fteel Die krijgt een kaffe fonder (lot;
\

Dan fchoone peerels om de keel, Maer boven al een oude vreck,

Dan baggen die aen alle kant
,
Die is hier uytermaten
geck
Sijn als geboort met diamant. Want 'tis van outs, dat out en
mal
Maer daer en blijft'et geenfms by Is uytgelaten boven al.

Cupidinis loculi porro vinfti.

PInea mix duro circumvallatur amiBu

,
Et rigido claufas eortice fundit opes;
Si tarnen ham teptdo foveat modi flamma calore
Nucleus è fac'rfi eortice fponte fluet
modo divitias tenebris damnabat avarus ,
Jjhii 1

Inque cavam tiummos defodiebat humiim,

Prodigm effufis vomit aurea doiia crumenis;
Unde fit hoe? gelidum peclus amore cakt.

Claud.

Peragit tranquïlla poteflas

Qiiod violenta nequit.

Horat. 3. Car. 4.

Vim temperat am Dii quoque provehunt

In majus ; iidem odére v'tres,
Omne nefas animo moventes.

S U F F I-
 , , , , ,

SUFFIG IT UNA.
.
X L I V.

ALs het Eatjen

Alle tacken doen belet,
is gefet, Groote ftaten
Ach! dat al is anders niet,
,
groote fchat ?

Daerom wat ter fijden groeyt Als dat van ter zyden fchiet;
Dient ten naeuften afgeinoeyt, Als dat enckel hinder doet,
Maer dat na den hemel waft, Datje niet en wort gevoedt,
Daer op dient te zijn gepaft; Datje , met een volle Tucht ,
Want dat in der hoogten fweeft, Niet kunt ftygen in de lucht;
Dat is dat de vruchten geefr. Weert dan van u gave Mam
Rechte ftamrae , Chriften mcnfcli, Al wat u het voetïel nam.
O! befnijdt u aertichen wenfch, Siet! die is de ware leer,
Wat behaegt u dit en dat Een h noochg^ fonder meer.

Sufficit una, Sufficit unum.

FVuditus harentes ext'trpet in arbore ramos, QUid mihi vobifcnm efi hmniks mala pondera
,

Qu'tfquis adoptrotc germhta frond'ts amat. ramil

Funditus Uk vagos animo deturbet amores
fvs aliquis later't demetat enfè meo:
Germina legitim: quifquis amoris a?tiat.
Nul/a dat is, vel Jï qua dat is , non mitiafoma,
Ut bene legitime confient tibi fmdera lec~li, Nonpyra, non vobis aurca mala rubent.
Tollenda efi animo tnrpis amica tuo. llle mihi , reflo qui tramite vergit in afira
Una volnptatis partem ferat una doloris ,
, Surcnlus ille ?nihi fó/tis alendus erit.
Una tibi leEli fit comes, una cibi: Ditmmodo fe mihi det , tollat 'Deus , omn'ta tol-
Cum fat is una domus , coquits muts SS una catella,
, lat,
Curfera det Jociam qu>e Jbciata tibi"? Tollere me prohibct qnidquid in afira caput.

F I N I S.

M 0-
 M O N I T A
AMORIS VIRGINEI,
Sive

OFFICIUM PUELLARUM
In Cajiis Amoribus * Emblemate expreffum\

Cum

Prafattone & Commentariolo.

D. D. T A C O B I L I D I L
 w
P R E F A T I O.
ÏS^ffS
0^^' Candïde Lettor , jure merhoque Viro celeberr'imo de Ihterh hu- &
m&fflmamonbm optime merité Jam Grutero ufque adeh placuh
, , , «* ra Polyamheam

WÊ^f uam fermè totum tranfcnpferit , fe3 fe/i commendaver'tt , qul adejm normam
wrgmum in amore ammi formarentur , »* ^//"« tó/a&f» comuhio jungantur. Hoe autem
, ^«ca,
ut rnagts periftcnlatè legas commentartolï vice , adornata lubet.

ARGUMENTüM, Ltigct', Sc ancilhcj pro dape, penla fferuot.

Barba domus columen me me juvat eflc Mariti. :

ANna, rudem jufti dum Phyllida fentit amoris,

Triilc, cttbans vacuo bclla puella toro.
Et Paphiis vacuüm pectus haberc dolis,
Frnrna nimis lusas pettilantibus, inquit, ephebis, Cjrpr.Tia.ft. .Ie Sponf.cap. u. Virginitatis jugum nemini imponilo,
Eil opus ut moniris erudiare mcis.
""ï'"' >-:
i"-""" l'^Ugu,; ucre jugum, ^usd ne wrgh.e, rcj!,,le <
,
r ..>. w oh,„ *™ ( , jitre potue.um , q U3l ,amen („turn n „mmum ium ë mm-
Virginis officium caftique Cupidinis artes {:.n .itjtiwn i.,irum
t

, mftcd.re oporttbnt cuuis rei

Nos amor, & brumx ter docuêre aovcm. Rvmuli Hswi m.Uer , Tucia , Menuiia, Op pui
:

FtettaU,
fi/jf,i Sylvia
Üp.mim cr
Me duee carpe viam, ne te malus aaferat error, ah* , m kifltn» nsu , ttfiu efle pojSum.
,

Momagn. Lib. 3. des Elfris cap. 6. Je trmv, pin, tumtum

Da:dalea Venerïs regia fraudet latct. éfl de
euraJSt louleju vie, qu'un fucellage.
Talia dum memorant, alternaque carmina dicunt,
Non procul a thalami limine, dicta noto. Anna. t'i-\-_'
Phyllis amore novo ,
(limubfquc agitata juvenKE, ^Oöjngi^fi, Virgo, tibt tam iira cupido,
Incipit ingenuo iic prior ore loqiu. Huc faltem placida non nift mentc vcni.
'

Flamma ni icmcns, quam fervida lulcitat

Phyllis. L< non erit apta tori.
atas,

Arte hiber
DUm geminas nuper, per tecta paterna, columbas
Confpicio dttlci jungcre roitra (bno, Ut magè
jungendit flamma lït apta cadis.
ftriétiique faces moderatur habenis,

Palmaquc forte fubit lVêrili miicrabilis umbra, Hujus ad exèmplum, rapidos compefce furores,
Ttirpitcr, huc illue, ne tuus igrtis cat. 6
Suipirat focium dum procul eile marem, ( )

Moxque, vel afpectu cari propinre mariti,

Ante cave Vencris pfiêtjere clientibus aures,
Rader, & agricolam fcrtil State beat; Quam fit propofiti coruckfacïa pareus.
Illa patri refcret, cui res erit ardua cütx.
AlmaVcnus, dixï, vtoriar xifi nnbere dttlee efi ! (»)
Illius arbitrio ftetque cadacque gencr.
Et loquor, tk tacito pectore ferpit amor. )

Arboribus fuus ador hielt , fiia flamma volucri, Cjc. I. OÜSc. Hemmes mnquom ingyum rafmis
Cypr. TtiG. de Sponlal. cap.
ittttOë dud opent. &
/Elluat umbrofi per juga montis aper, 3. Tutares, hl tfl, jive Pmier [ne A-uus
Cazrttlco quod amet, nnn defit in icquorc pifci. (*)
fiv, FtnrtHttU, amiamm, defponder* jolem, idam opüme jure
reupiumtf turn ob «L» , IHm eb Jexu, f,i hi.m„, (3' wttundUm
hodi'e &
V unde
Cur fugiat tcneras iola puclla faccs? mpud ktutpidem Hermunt, cm» tim uxorem petcret QreSies
;

, Paris til in-

quil, me* tTUilart Jpe»{*tia
t non meun.
Lucrct. Omne adtb genus in nrris hommumqut, ferarumque,
,

El genus itjtitireum, ptatdes, fitUquc volucres

Momagn.
in furiüs ignernque ruunl, Phyllis.
lib. i. dei Eiïah. cap. j. Toul le tnovement d; mende ft r,

firn, trraUi t'efi *to*fl*u c$um wmknMifêfmm,, ekn

Ctnsrt , ou loiiies the/es. ngardmt. TUne velis clara me pofecre voce marittim ?
Nonraciairii pudur lioc, virginitafque vetant.
VirgO tribus luftris ubi tres fuperadidit annos
(*
Nonne fat eil ? quid me diccre plura jubes?
ERgo mantab' dare tc juvat ora capiftrofi Afpicia Automaton, (
s) celeres quod denotat horas,
Idqucrofas, demens, 8c mtï i m ela putas Et gracili
divïdit axe diem. longum
Si mifcris fuperdl mortalibus ulla voluptas,
Murmura nulla cietj fed quid velit , indice monitrat.
In gremio torvi non latct dia viri. Quam
decet ingenium virginis ifbjd opus
Natfatori vïnclis, & fquammea turba juventiE, Virgo licct t ceatj pro vircuie nubilis a-tas
Simemini, prifcis ailïmulata fuit : (+) Exigit, &patrem, vel fme voce, monet ("=) :
Libcra vimineos gens certat inire receuüsj
Orapetunt, roieEquc gena;, tumid;eque papilLvj
Capta parat toto corporc nixa tugam.
Solvïtur in tacitas tota puella preces.
Conjugimn votia nova virginis expetit setas, Palmes humi fimulac propria radace teactOTi
Inquc torum poeri prima libido ruit :
H;ec alio nobia vitis alenda loco eft,
Vix tarnen illa viri gremio calet, ille pucllse Vinitor cxclamatj jamjam dabit ipfa racemos,
Cum piget, & vacuos, optat uterque kres. Ut dabitur laxo lttxuriare folo.
Lacrt. Sotmta juvaei tarlitts, rr mptm amtiimes, ftmitis eflh
Suntmihi, quae pofikat gearinoa nutrire, papillte
' aJ" nI
^ g ^'""" "'" r* m Quiqtte valent partuin fuftdüuiüc, finus :
Et mea virginitas, rofco teftata colore, (")
1 heodec. SimlUi fum SititHus
Viramaiu enim emfaui defidttamm
v NuptU, Mc jam, nou matris, fed jubet cflc viri.
tyftOP ven mtli jumui , irijUmnr. Omnia figna mihi, qua; nubüis exigit :eras.
Scd queror, officü non meminiflc patrem.
P H V L L I S- Me juvat ergo rudis partCS firppfcre parentis
ld mihi, vel lcripto jure, licere terunt,
licct cnu5:lcl ev um ' (»)
> thalamofque laceflas,
'

x X. Me tarnenS tuit Amor, me

i 1

CnlpAndus e/lfater, qui fU.iumid.i ram virginiteit , de marit* non

tarnen urget Hymen, pro-
tttc procul vidui moroHt gttk,MMt rtrle Fgnatim amiquus Tbtohgui , nutum virgo, in/uit, pu;«
filentia lefti "c r
:i
,
''i<-i ijti pMrtm , hi viro Uetur tacili eiiam rigai binc bent
Wonnnhivirginitas, nomen inane, placet, (i) ClaitJ. tiuhitii inltrea
, , :

maturt virginis tlas.

coftors Anatum
, volticm 11 raafcula delit, L'rgebat pairia,
I , fufftnfi primipt, curas.
j-mguetjfic obleuro
munnurc ibcna 1'ccar. Filia quidem mi (MM
Adde vinledeeus, éUlil 25. excefii,ji (int Pat rit tonftnfu juntttu'
facies vcnit altcavcrum > mainmanio , eximedari dc jure non poiefl jibi Pattr impuiarc debta' , wn
l otaquefcihvi S pl
aufilnis
quid oparluno tempore filit de marilo [éi de gentro non prifaxtnt alqui
utxk Cnnat. , :

t«m pater eftperegrè, turn l'tiMti nnjlra snnum modo due-devigefimum

,

ajrre je projij[.i fil , ridkula

friget focus, anxia mater 'Jl puelliiU ad nupil.n prepcranlii Ugis duenio, rtbufjut [nis applicuio.

V i Anna
 : , : ,

RITUS NUPTÏARUM.
Qirin, putti, cohibcte manus : rubus afper in illa cft.
Qiii legit hanc tenen) pollice, vulnus habet
MOX ramen illa dabit patulo ie flore videndam,

OUaeVcrbaque
prohibct dixifTc pndor, fecifle liccbit? (") Et fluet, &
duro lub pedc prcfla gemet.
cum ftigias, raC>.a probarc potes? Dulcc puclla procis primee lub flore juventa:,
Nulla puclla fapit, qua- pncbct amanribus aurem, Hoe demum lcpiuc temporc gautict amor.
Diim ncfcit, gencrum qucm vclit eflè parens. Siqua diu virgo cll , vix virgo videtur amanti :
Ducimur alloquio, quó nos VQCaZ ardor amantis, Qiia-que dies partcni virginitatis habet. ('7)
Utquc rcdirc jnrët pollea, miHa via dk. Dum nowjs ergo vigor? pra^ftat dare nomen Amori.
Sera fuga eft Ccti, qucm cufpis adunca feteUit, Sa;pè puclla ncgat , quod dare vellet anus.
Cum facilcs aditus bcllua ttulta dedit.
LiviUS. Si' ia Qtcafwnii memento, cujut prattrvtlat iponuniias,
Diflicilc cituncos rcmovcrc Cupidinis hamos, pattlum fmrit, niquicquam loox w.ijjim qucrctii.
tunitatm

Ut femel in tenero corde rcfedit amor.

Ergo parens quid ames dclibcrct, ante calorcs. Piocopius. Rtrum bumanarum momtnla in eccaftonit pttctptionc
emf,-
fiunl, ttamli per ignaviam qui, f.-rtunam /tamtam ncglcxcrït mnt
Arbitrium ceepti nullus amoris habet. ,
fa
fa at ia dtfiratur , nejuaquam HLitn , fid feiffum , accu/tl.
Nil properare ju vat, propcrando fugabis amorem.
Odit amans p romp ras in fua vota manus. Montïg. lib. 3. c. j. Vameur tu me ftmhle pnprement £j naturclU-
Non placet huic hominum gencri fine fanguine palma, mtnt enfaifm, q»er> f ügt voifm a fenfanct, cr la beauté nett plu:.

Quodque cupit, fubïto non cuph efle fuum. Ronfjrd. L'Ap non meur, mais virdilet enceri;
Cum, domino culpante moros, cita cccna parat ur , C'ejl l'ige feul qui me dtvtrt
,
Lïxa faver lento tune rotat orbe vcnii Li ttzur d'imfatienet attcint.
Qttoquc minus properat, niagis boe rubet ignc ferina.
Qua: celen' rapitur turbine, cruda manet.
Si qua veru dncta verfare Cupidinis arte
\'irgo velit, rardas debet habcre manus.
Siproperas, properare cavc ("*') mora calcaramanti eft. ALtïüs, ut video, maris hoe mihi marmor arandum cll
Qua- properat, Vencris dulcc retardat opus. Ergo Hbct laxo caniere vela Gom.
Ad laqueos dum fpontc vcnit, nil vincula liringuntj Si didicide juvat parres in amore puella;,
Quaique capi Cupcret, Bon capietur, avis: Inltruat ha-coculos, virgo, tabella tuos. (n)
Sed dare terga parct, tune denique iila coibunt, Retc vides, non quod manibus vafcr attrahit auceps,
Atquc iterum, quories hare lletir, illa labanr. Sed quod avis motu deprimit ipfa fuo.
Si qua prior pctiit, dignam tulit illa rcpulfam :
Capta lit, an capiat, vix, qui videt üta, viator
Turpe petens mulier, turpe pttella rogans. Dixcrit. In volucrem lina coacla ruunt.
Si qua capï gaudet, fugiat} fuga dulcis amanti cll. Virginis eflïgies fit ut htec in amoribus, opto,
Acrius illa docct pofcerc, fi qua ncgat. Ne cadat, impulfu quin cadat aóta proci. (•>)
Pcfrora ditficilis flagrant ius urit amica. Pande plagas, Ucct hoe, fed non tarnen attrahe
cuSés.
Balia luftanti rapta dediffe juvat. Si fapis, hic auceps pra:da fit ipfa fibï.
Crata viris niagis cll fera, cum fugit ocyor euro, Mc propiora tibi diu*e fi documenta reqoiris,
Quam, pvottrata folo , cum jacct ante canes. Ha:c cape, nee cafti's plura üccre puto.
Notbc Pharus valium radios dilpergit b xquor,
Cypr. de Sponf. cip. f->. &i dignitaiis , decor! hontjlatii ratio b,i- , Ut ratibus monllrct per vada qua fit itér.
bmda rft, in nuftm ciwrt!r».lii w.t'itenriui (ff dnimius ijl , fi parentes Flamma quidem portuin denuntiat cflc propinquum
filiai fuai vuil defpondeant t? fu'n verin manciptm , quam Ji ipft fua ort-

tiine iitverecuide fcfe nllerim petijiaii fubjidani.

Nulla tarnen nautis óbvia flamma venit. (")
Nauta, Bram cfl dare vela notis, mare tundcre rcmïs,
Oïid. Sfd, qui» delellat i'emrii decerpert fiem Falleris, cxfpcttas dum ferar ignis opem.
Dicimut afiduo , cras quoque fiet idem .- Si facies comitcm te perncget c(lè Diana:,
Mirt* tuit* ferpunlin -vifura fiammt. Cultus & a Vellxclamet abeflc focis, (")
Et ma!» radicn alliut arbor agit. Hoe latis cflb reor vocct ignis ad ollia puppem.
:

Üptatos fiudcat nauta fubut finus.

Ovid. 3. Faitor. Nubere fi
qua -utth, quamiit pmprrabitii ambo,
T>ijftr , batent pirva cemmod» magna mort. GlolT. id I. pen. C. dc Sponf. Mutu
, iiquit, puelU pref ter vermtt-
dtam annuust M,u, , quam tequmtttr wier
.Ufpondcnd-am , wxemt p-t-
Seneca. Mint omnit cdio efl, [ti fatit fapiemiam. jetutöuiparemtim nc vidcurui ambire fronrum
, quid z.r^mhu, mdi- ,
corumejl I^Batdu, notat na,:,* f(?( mllth „;, ul lmtm
Peiron, Snit qmd cupit ftatim Itnrre -,
ttm cumtle tpjarum mrptm ag,i:.,.
frtj[I.
Et -Jrgmali, maxime vtrtiuadi* itie,
Ntc Vilhria int placet parata. trodttur *J menttomm nufuarum ,rub,fcere,
jtwU iliud :

Fscit hut illud Ssncca;. Puin etmgreJi cum himim, vimi parate, Qualt coloratum Titheni ctrnjuge talm»
niaiam ,adhat gUdiator iHm B/„ 10re icolf,ni, £g* ƒ«( cum jim glotii
,'

Suhuiet , tui fpenfo lij» paella novo.

qui jiM piricpla vin:ituT.
li ,

Cypr. de cafib. matrimonial. Cap. 3. Omninh tircumfpeHam tncafi-

bu> mammenlalibm . wginem effe cporM , „e aut fefe obtuüjjè , am pro
fexu, dicere non jatii verecundt tgifft videaiur , ut tu incommo.tnm , quid
ANna, quid hoe Cbi vuk?quaaam fua gaudia demens UaiunobiLo-erHii,!^.^,.; „U, t I;; ,^ l,?;,,,*,
, ,pf wemat
„,,-

cum lbeipudi ,mp r ,.„ a n C.t.ji.vHinepolitaru adec

ea ertim :
,
Ahnuït? atque, animo quml petit, ore ncgat? pUceret , ut jamjam Ma.
turnaureum in fijei conjugiique pignus ei porreelurui
Prartcritos votis frultra revocabit amores, vidtrmtf , op prmp-
lim rcjpinfiim rcjccla , prt antme t-ritudiite caaobio jc nijwijpllft.
Dura nimis juveni (1 qua puclla fuit. ,

Dum facet &: \xio ridet V enus aurca vultu

,

Qux bona ferr, avida luiu capienda manu. P H Y L I S-

Cauta Fulix , finnmo dum ludit in aequofe pifcis,

In pr^dam cclcri dexteritatc ruit
CEdo, nocct fi virgo procis fc dcferat ultró,
Tu tarnen id patri nonnc licerc put;is? (")
Ifla vcrecundis avis cil imitanda puellis.
Credc mihi tardis id calcar amantibus addit.
Mollia qui captat tempora, viftor abit.
Sumquibus, nblata virginc, ca-pit amor.
Fronte capillatum magno cole numen honorc. {'*) Sponcc duci Phrygiu natam pater ipfc Latinus
Hoe tu fi tugias, te Venus ipfa fugit.
Obtulit, oblatam Troicus hofpes amat.
Dum RjO& flore novo, folüfqoc recentibus halat,
Ha:c tarnen, hare aiiis traftanda ncgotia mandetj
Invida fpinofo conice tctfci latctj
Si fapit j Öc dofta fe tegat arte pater.
Per
 RITUS NÜPTÏARUM
Per tacitas mcHÜS geritur res ifta latebras j Cicero. Adklbtnda autem mmduia mn
w inhumanam WgligmnvZ, „ mi 'W'!""
efi oditf. rltr.
xaui 1ums ,
tamumqxi fxgiat
Aptius in multis hic movct, alter agit.
agnfietn

Sic ave fiillit avemj

rerum vclut infeius , auceps, ^Cato. Cenf. apud Ammian. cui cultus mag*, twa , z jrmjs .

Ncc minus occulto retia fine trahit.

Vives de Chrift. Fctmin. lib. r. Kon fplmdMt vtftis, at mc ardebh .
Apud vtitrts paterna filiai fust -vir'n nm petentibm ultra d/tulerunt,
, »oa tnt admïratiom , [cd nccfajlidio.
f
Mundus miilicbri; ncminatur ra ,B ™
ft }"" r
'xifimarunt. Snut Dmidi fitiam cbtulit
mam "'''><•"" ornatus, quo mundiws figmficatur , non artificium vtl epulcntia.
i Re", tap. AlcinoUtVlyffi, apud Homerum ; Laiinus Abit* ,
apud
Vinilmm; Cbremet Pamphilo apud Terentium; Mtgadu
, Pififirate, apud Idem eod. Loc. In viftibus ptatifitndum tfl , ne fins dtliiau nut p rt .
Himd.mm<, Darius Altxondre, apud Zonaram alii. & iof*
\mmt
nimmm^ fid fmt fordibm , fns Ube. Ntfao ^imadmodmn
,

MMmj
corpeiit gundcai mmdicte.

Boet. ir, Gralinr efl apium mage labor,

S't malus era prim fapor edat ;
ARs tua cauta quidem ; fed non fecura pcricli. (")
Tune putas tutos poflê latere dolos ?
Cratius ajlra nïtent , ub't notus
Befalt imbrifems date fmos
|
FtlfcriSj infelix. Corrupto viviraus jcvo; lucifer ut tcncbrai pepultril
Frans apud aftutos ncc latct ulla dia. PuUhra dies rofeos agit tquos.

Adde, qubd oblata VÜ gaudeat ullus amica,

Qiiippe recurva cibis a:ra (iubdïc timet. Serieel. Morium cfft fcia iei: hil.Kitatim \ femper atridm Stridsmibtts,
Dum Priamus natam nuptum darc tentat Achilli, ? ad omnium dfljm m es cjumjue diimcru
Nil agit, Sc triiti frontC repulius abit. Oïid. gu* meda pugnaban jungum fua Tiofira columbs',
Nil pater hic tentet, nifi nota fit ante voluntas erbaque murmur babent.'
Illius, in taeita quem tibimente petit.
Flaut. Amphitr. In rurfus redeunt in %ratiam,
Auribus explorat glacialia mavmoni vulpcs, .
,

fi forti eviniunt bujufmndi

Qua; nifi firma iatis, callida fitt.it iter.
Inter eos urfum fi ri ingraliam tjl ,
Paucula de eultu , quia pars quoque cultus amorum
dfmt quant prius.
Accipc virgincis juila tenenda choris.
Culta placcnt lepidis (modis hïc tarnen adfit) ephebis. Sencca. Amans irntus multa mtntitur fièi.
Munditiis fatis cft fi foveatur amor. (**) Cmcordia fit carhr difurdiA.
üptai amans darc dona tui potiora parentis,
Cnm, pofito cultu virginis, uxoreris: P H Y L r. I s,
At tibi cofia videns regalibus abdita gemmis,
Gratiaqua: noftri mur.cris, inquit, erit?
Vidi ego nobilior queis vellis abegit amantcs.
DUra nimis tua jufia puto r Venus aurca clamat, -

Mitia Matthiacas regna deccre nurus.

Tcrrita gemmarum luce juventa fugit. More Sabinarum frontem caperare fevcram
Lampadis immodico fic dilperit ardor olivo, Et dura loqui fi puelhi velit,
nifi
Sic niroio langoena ftcllio fole jacct. lila fero tcneros proeul ore fiigabit amantcs,
Vir gravis, in ccena patri dum mipcr adcflet, Et melfiis durï mifitis uxor erit.
Protulit base animo dicta notata mco : Molliter Idalfis recubare fué'tus in umbris,
Perfica cüm fiorent, nihil eit formofius ÜHsj Non didicit Vencris trillivi ferre Puer.
Sordidius contra, ftorc cadente, nihil. Adde, quod & fragïlcs tantum gerit illc Higittas,
Fit plcrumque litu, fit Iquallida furdibus uxor, Adde, quöd aiternas non habet ille fitces.
Excoluit ibrmam fiqua puella nimis. Si nimis emungas pent ignis, (^ 9 ) &: .-cmula foli
3
Pergit, &, ornandi qua; tanta lieenria ? dixit 5 Flamma tenebcrofo prefi:i vaporc jacet.
Quis fiiror cft j totos Cc coluillc dies ?
Forma nocet miferis nimis ambitiola puellis, Pi-overb. Salomon. cap. , tïhit fonguiacm.
Anxia de cultu vix erit apta toro.
Ovidius. Sed mifitnda tai j Venus fecura
Cura cui vultus, incuria fiupc mariti cft, efi

Qua: fpeculo gaudet , non amat illa colum. >n putit effe tttas.

Si tibi fortc pareus, ut ames, laxavit habenas,

Jamque tuo juvenis captus amorc gemitj

Ignc licct caleas, ne fit maniiellus amanti.
Qiiid placida femper frontc videnda vcnis? (*()
Aurea lux Phcebi, poftnubila, granor urbi efi:;
DIc, agc blanditias, ferbafia, fundc falcrnum,
Spargc rolas, avïdis da mclimcla procisj
:S
Dulcior a rapidis qua- ftrepit aura notis. ( ) Protinus intelix (nee cnim modus ullus amanti ell)
Ardor abit, Hacccfcit amor, torpetis amantes, Protinus audaci lub pede prefïa gemes.
Dum nimium vobis llulta puclla favct. Efi Faba, qua;, graeili modö fas mi-iillc bacillo ,
Viva fupcrfiifis calx fervet & ieltuat undis, Pcrgït in aerias ambitiofii vias.
Et fimüi flammas excitat arte fabi Ncc tetigilfe iiit efi fiiftigia fumma Fafclo,
Diicc ncgai-c viget Puer aligcr arte ncgandi Ultcrius gyro luxuriantc ruit.
,

Dura placent Ventri , vulnere crefcit Amor. Exit in immenium temcrarius ardor amantum,
Rixa licn iübeat, nihil efi, mihi crede, pcricli Et quamvis tolercs plurima, plura petunt :

Mira loquor, tencro lis in amorc valet. {") Nee liitis his vel totus amor. Sua fiirta fodali
ïnccdens numerat veftigia pauca rctrorfum Si narrare ncfas, non placet ïpfa Venus.
Hifirio, aim dofta tbitius iwtc falie. Hinc ncque pollicitis, neque tu movcarc qucrclisj
Qyoquc magis nci-vum rctrotrahit ipie Cupido, Ncc gemitu taciat cor tibi motie puer.
Altiüsboe pucros milfa iagitta fcrit. Nnnnc vides ? tremit afta n;ito, iimilifquc precantij
1
pugniL duccs, lis prxvia jungit amantes
1:t-'vïa
Dum fpirat, trcmulum
arundo fleftit caputj
^reems, idquefiii Cypria Martis habct. Et fimul ac defarvit hvems, afiurgit in altum,
Adde Cjnoj & calidas incenderc profuit iras, Nullaque fiipplicii figna prioris habct.
uant:l DUC tumefcat amans. Crabro roias ac mclla colit, dum fpicula conditi
T Ajts?* ^
HaLlab]t juvencm patulo tibi cordc videndumj CmD tcrit, amiUa cuipide, fucus abit.
V ix aliquis
mcntem , cum iubit illa, tcgit. Supplicat omnis amans, & dat bona verba puclla:,

i Dn* Dum negat, Sc calidas refpuit illa preccs;

ji.im Mtxmdro priamus Achilli, Akineui vlyfi, dum nm At trcmct, &
tcnera: convitia dieet amica:,
**
,

»S£7™/,,{'"A
" ' '
"" Ut limcl optiti g;iudta nofte tulit.

V 3
Ui
 , , ; — ;

i59 RITUS NUPTIARUM.

temporis xtxs, Bafia virgineis quis credat ohefTc labellis
Vt fine labe fluat primi tibi
ribi claufa jocos.
ingenuus tcnero qtUC tulit ore pucr ?
AurU ad oblcoenos fic
Libat Apis violas, Sc bafia figit acantho,
Hi, pubcs lafciva parat cum bdk pudori,
Oraque plcna favis in iua tefta rct'crt
Prima Dionari tcla ncpotis erunt.
Ergo nequitias aliquis, vocefque puttende
tibi
Non tarnen hinc viola: , non hinc marecfeft acanthus
Utque fint , rofeus peritat utrique color.
Aufus crit flulta garvulitatc loqui,
Virgo notas juvenis , quas prclTcrat ore piotcrvo,
( Ari-idcrc nocct ) vulrus opponc icveros "
qua; tuit
Et matronaii verba timenda (brio.
Si licet oppollto dc luminc liimerc lumen,
Scrperc (i patiarc, notat pigcr atria limax,
Invida CUT juveni baiia virgo neget?
Solvitur in liquidas qui l'alc fparfus aquas.
ton», nee paree minis, dum icurra
jocaturj
Voce
Protinus impuro dcfinet ore loqui. Eï Gracis Fpig. ^.nyifc tunes t rti ajunt sfiuh ,nan

Vives lib i. de Chnrt. Faro. JUud «t

admmenda amdim Vagi, nt ri-
ab *™»"- V'
El fjlit abluta letluntur & nfiuU j',ats.

dtmi ar»d<J< amd »« fi> ™< ""f 1"' . *

atal , jir aliltr wa-
,

(mal ftxdUun, Ufiivim taigi, mum Uimn, v

re nm pefit. Vives lm. i.detaFem. Chrefl. Ji y a dtsfillti <jni ft fat ilihcdmd,
amaurcHX , defqiuh tllii prcnncai Uur piffiutnpi , in Ui viuaai
Pierrc Mitihieu. Wwj
tniftmt , R»? Froxce . fut ,fptrd*tmtni
'11
cr
nrtttam , mau Ui rils qu'tllti ttndtnt ne fini pal miins pcar prtnd/tiüt,
'umwttHx dr tUdjme dc Chijliau-niitf, tl y avoil qutlque promefft par ,

icjmii, int Ui himmci , auqmls cllti tn vchIcni.

tfcrii, mais les fermens qui li: fooi ÜJr des autcls de plumc, s'en vont

_
Pluttrch. in lib. ^uornodoet inimic. &c. Pofthumia, auid filaiurm

BAfia rul tencris data polTe nocerc pucüis,

taclrus etipidi blandirialqne proci,
nuil ik ftrmmbui Ittimbai ,
ja*m vivirn , mcrtlur.
Hand mihi quis vano pei luadeat ore Poëta j
Taétus, Öl ïpla latem balia .virus habent.
Purpureos digiris, Holpcs, nc tange racemos,
Tradai manibus non amat ille coloi-.
i

Iitc color, color iftc recCTB, decor integer uv;c,

Intact:e genium virginitatis h.tbet. (»')
JUdice me prxfrat tx'das eclerare jugalcs,
procul
Conjugium ltatio fida pudoris crit, Sint procul amplcxu.s , olaila, dulce venenum,
Ah! taciunt longas prella labella notas.
Anna. Utque domum rcdiens faciem lavet undique virgo,
Altior in tacito pectore menda latet.

AT paret infidiis levis

Decipitur piopcro qui vorat ore cibum.
& properata volantas, 35 Non vitium tantum, led qux vitiola videntur,
H;uc qtioque , fi lapias , hxc quoque , Virgo , fugc;
In Icrnbc tecta latet vilco maculata papyrus Nee iatis cue puta quod lis tibi confcia recti*.
Cum paUtmcdaram rultice tallis avcm: Tune quoque cum mens clt integra, fama perit.
Dclicia: volucruni medio jacet efca cucullo, Saueia Nux aliqua fi paite putamuM perdat,
Qiiam propcians roltro dum male captat avis, Poilea, quidquid agas, lemper hiacus erït.
iMox oculos lento premit illita charta veneno: Si pcreat mileris femel integra fama pucllis,
Ridet, 8c in prxdam Uvta caterva ruit, La'dattirve faccr virginitatis honos ;

Fallitur, &: totam fit tabula jufra per urbcm, Tu licet inde velis famx fareïre ruinam,
Ciïdulus ignoto fi quis amorc pcrit. Non iterum vcniet, qui tuit ante, decor. (»)
Si tc fone nepos aliquis, non dignus amari, Obducaa licet ulque cutem, manet ufque cicatrix;
Ambiat, a caila fit procul Üle domo. Utque tegas, Temper vulnera vulnas habent.
Nee veniat, quamvis mens c\\ tibi ludtir tantum, Ergo verecundis iït cura, laborque puelhs,
S;tpe vel in lufu capta puclla pcrit. TurpÜa ne poffit garrula fama loqui.
Ingcniidum quidquid habct depromit amator, Hïc ego, quos deccar liropulos vitare, doccboj
Milcet &
altcmo mollia verba Ibno, Tu mea non duro dicta reconde finu.
Amplexuqtie dato luctamia bafïa c;u*pit Principio tibi turpc puta, darc munus amanti,
Bafia virgintis infidiola thoris. Sit procul a calfa virginc krga manus.
Corda lubit lenüm non intcllefta Dionc, Is cui parva dabis, credet majora dattiramj
Perque ("mum tacitis pafïibus errat Amor. Pauca licet dones , c;etcra fumet amans.
Dumcanit, inque viccm liia carmina filtula reddit, Adde, quod, olfcndens cuivis tua munera, dieet:
Non exfpcctatis c.illibus hxret avis. Ha:c dedit ardoris pignora ferre fui.
Ignis, ubi paulum pinguedinis cjicit olla,
iwiti
Paul. Cvpnus. jlnc
fzliiim
imnulli via tfi, qMarum alttra ad rnlfrrUm Irruit, &
totas depopulatur opes.
.ilitr.i ,i:t
ilaijut priuftuai» rt ia viam du nm mimi ,
Nil darc lpontc lubit , niagis accipiendo pcrimus
Si rnim
dtliirrmdum
fmtl in cenntii
m Hi'iultm 'm Uw tsnflitntnrn ficilfe Ufïmui.
Nofter avaritia? crimina fexus habet.
i (J( }
t ttiiittrii altj hsb quid trti eji
, tjl (trritai ,

Hinc iumus imbclles, qinrquc omnia rcla rcpcllat,

Protinus, accepto munere, victa jacet.
, amare ; quant cum t Argcnti natat a?s ferrumque per icquora Vivi,
Sola fubit niveos malïa linus.
aure-.i
Vivci livre t. dc Feinme Chred. T«
nn ." x
!i «t i,ï, ne„ »;„, êin„ tr ^- aB. QgO nequeat pcncti-arc chalybs , admittitur aurum;
V. >>««•> dc, anwcMx qua Vcncbamur
, Teifis cris Danaês tttfris ahcua mihi.
ud,,a q„, „ vc & pnil . ljlre „„
il

'"/'/"
ti/i U qut
'T
,»

1:
lt mat It Ml
hli,

^,
pactuj,

,
fi"''
, wwicHji
m "" ra
Advtjt hitn qut tu nt fiii
, _ c _

*
friji par jes pa-
Cedc, chalybs, aurum dc virginitatc triumphatj
Hei mihi ! \ is fblvo ouanta eolore latet!
Fortc pudicitiam ferro dedit una, led auro
Innumerx patulos exhibuêrc linus.
Cura fit ergo tibi, fi fir tibi cura pudoris,

A donis avïdas abibnuiflc manus.

^Urncget amplexus, & abhorreat ofcula virgo? Nonne vides, ut nudus Amor, (fic pingitur aptè)
j Non pudor his, rolëi non peiit oris honosi

Nd
 RITUS NUPTIARU M.
*S9
Nil prater pharetram, teïaque pauca gerat? Nunc animis vigor eft, nos jubet urbe vagari &
Nil precium quo condat habct. Deus odit amanr.es, Mobihs, Sc toto qui volat orbe,
Pucr
Qui, Vcneris turpi muncre, munus cmunt. Ncc iera profucrit; Vcnus oftia
P m dit amami
-

Non adamas tanti eft, non gemma, ncc autCa torques, Cum gemit ad
daufifS ma-f(a puella (bres ' '
.

Non TpWS veftes, vilis ut ene velis. Carceris impatiens vult libera colla Cupido,
InjecTos admilit Mans quia Concha lapillos, Tu quoque colla pater libcra Libcr ainas.
"A Cancro patukc diripmntur opes. Scrvando nova mufta, pent ["ervando
puclla :
MÖneris acctpti mens confcia mollis amanti eft, Mitia regna mcro, virginibuique placcnt.
Nullaquc pro cafto bella pudore gerit. Caftaneas non ante nuccs torrete, puellx,
Parva videbuntur, qua; nunc dabo jufla, pucllisj Qiiam pateat tenrü vulnerc fiffit etitis
Patva quidem, ftiteor, fed ramen apta übi. Si qua (uit, iolido qua: cortice fuftinet
igncm,
Frondc levi juvencs jactoque heeftere raalo , !B) Diffilit, & rauco tccta fragore
( quatit.
Convcniens cartis moribus eflè ncgo. Torva verecundo qua- pectora claudit amori,
Flore latcbat Apis (res hic ca digna rclatu eft) Qiias Vcncri pcen is, quas dabit illa fibi
Hanc videtj tenero pollice virgo pctit> & /fc-ftuat,
;

& cahdam ncquit cxhalare iuventam,

Ncc mom, nee requics tandem fent illa puellam :
Clauditur teternum
:
ü qua puella d'omi
Huic tumet infeita cuipidc la:fa cutis. Mox Umen crumpens laxis bacchatur habcnis,
Virgincam quid crabro raanum petis improbc ? clamat. k lulque retenta dm flamma fragoris
habet
Ludimus, &
mens tc Iedere nulla fuit. Vidi ego, quod licitis era:
impenctrabile ilammis,
Dum pueros lufu lafciva podia laccflït, 1 urpner oblca-no pe£tus amorc rapi.
Sxpc tumor vcxat corpora , (jepe timor.
Ovid. lib. Amor.
Non ego laudarim Nafonis ubique libellos j 3. Eleg. 4. XncuJUdiH, nii*Ü. uü*po„fl.
IHc vagos cupiat virginis eflê pedes;
Ille nurus Latias curvis errare thcatris h
1
'

.
"! refl'~ l' '° ur '

m
d **" " vurl > 'U' fi dtsbordera &
galhra tou,

Juflit, &
in medio crura movcre foro.
fe. mfgrmi, «mme
une Um,»t ferrte, tant que wmirn,
voit es mnu,fir» tréver &
Uur la ,„r t
u» jam en tut
ma
fi fcra-tlle malgri
Judice me, cailas mos dedccct ille puellas, VK éoti, s il luy en prtnd tnvie.
, fi

Judice me, non eft virginis iftud opus : Egtiatius amiquus Theclogus. PirUtdefa
(llfiicdtima .
gSf*Sfi,fmlU,
cui itre.Kiutis .jj/ih hn^jitu»:
tfjnm
Per fora turpis Amorfurit, Sc Venus efte puclla: ld quod Tacitus de pepuU
.fi.

} , idem dl puelUrtgm moribu, non inttf, ali.

Efte domi ,
vobis eft facet iftc locus.
(
it
) qm dtxmt: Nee totam Icrviiutem paii polTunt, nee totam
libeiiatem.
Nee fiicilè a lpinis innoxia vcllcra fervat,
p cr veprcta vago dum pedc ferrur Ovis, A N H A.
Ncc facik' ingenui retinct monumenta pudoris,
Sa:pe

Viv«
mjuna obnoxmm ;
Dionxo juncta
Nihil jfkm*
ut non immtrito videri
&
puclla gregi.

mMmvim. fxminarum tmrim,

N 'On mihi propofitum eft vinclis arcere puella?,
Sola vagos tucrat mens inliiberc pedes.

ptjf, ie „ante fb pindc % t

P H Y L L I S.
Plaut. in Epi. Non nimis potefl
PMÜdim fiu quh finm 04.
Ovidius. Lif.% pudkitia T cuivis autem dare me tua jufia vctabant
gua femel amijj* , p gfl,a
ejl , diptrit illa femtl.

Fnmam fernaro memento, A' Anna, vir ergo mihi qualis habendus erit ?
nullas grit.
Dion. Pudie*
ullam mrpim de
ifi mm medo ut w quid fmtt , fid „t 1fufpkionem ntttim
' " 9
Anna.
ft frtbtat.

*"* Chrift ' Fffim

'
NM m " ller
*** ''" > Nubc gravi , mea Phylli , viro cui mafcula virtus
du^fiJïdi,
Meute Diona;os expulit antèjocos:
Et ratio ifit ptttfi quod Me qui donai , creditur tapiare
Iiam ejui , cm donut
,

juxta illud Manidii ;

«ft llMlilfa Nube vivo cui Dia Thcmis, cui ridet Apolloj
;

Dum me Ille tibi, vitar per vada, pandettter:

captabas, mittebas niunera nobis.
Cic. Orat.
J. in Vcrr. Nihil umfaUmn,
Nam fortè rudi, rudis ipia jungerc marito,
,fl quod nonviolm, nihil
tam mttnnum, quod nes txpugnai i pic«n:,i
pojfn.
Qui thalami fubeat mtinia , neuter erit.
Dii, pudor , alma fides uni fuccumbiris
auio. Jungc duas, urcunque voles , iiue luminc tsdasj
Mich. Veria QS. Mantra
N*IU went
m capias, mu laitt hamm in ifcA *
'
Semper erit picea noóte fepulta domus.
Seneca. Btntfojum accpen
vifce muntra, virm M*. Mart Ghiid dtnttm lUnic javabit
, libertattm ejl -vtnitrt,
Ovid. Vives livr. 1, de la Eem. Chreft. 11 iïy a tktfi de qu«y en doive eftimir
3. de Art. SU pottft t^Ka fiammai ixtingutrt Vtft»,
un mar} «thoijir , [men pon jon bon e/frii At umenument ,/« mariage tm-
El raptrt c

El dart mijla %ire vilis aconita titutii

trmplis Inachi faira tuit
au dtvis du mary
fifle &
de lifimmt , mail quJs devh , qutllis raifins,

jicctpm Rmn
mantrt fi qua ne^al,
quel tmrttitnt aura
mande r
un Uurd.1111 Jam Jtns &
fans co^noiffivsti dn affuirts du
Virg. Malo me Galatta ptiit Uftiv* putlla
Etfapl adfalkts
, ,
P 11 Y L L 1 S.
, ff fg uffy anti vidtri.
Hem. Aidh ftfocUm. limidifqut foervtn.it JBgU,
fegle Najadum pulchtrrima , j-imqut
s™t"'>>ti< fronten, mcris <? temp*'* fiingit
vidtnli. TUnè lbplnim torvaque aliquem de ftirpc Catonis
;
In tenera: cupins virginis ire lïnus?
dotum ndens, quo nintuia mÜius inquit,
1
, Tunèvimm, quem lucc
noefce libelliforum , quem
Carniina qut vultii ïofneftitt , carmina voiil.
Unie aliitd mtretttii tril. Sollicitant, thalamo poflè vacarc putas?
Dum volet ille lui def'endcre jura clientis,
^Cfr Nafian. Mulitrum
morton probitatt c? tlrgmti* Jura tori nullus,
'fl, qui tueatur, erit.
Ubt BiuÜs, genis, -jintulum inji- Ingenium Magnetis babebit Toga, pondera return
"" P" "» m
1 l >»< non admodum
'
f.t.ju,
i

J -
VirdSb. -'.deFceni. - - -

Chrift. D: ia Hm* Attrahit , &: (acikt nefett amare jocos.

fille qui fe lamaifin,pt
""i diri, di cclle qu'on volt bantir tomtamies cbatun Jura tori, non jura fori, mihi difcat amator.
dT'fa' tSul™" lei , t.

Non ego folliciti tangor amorc viri (")

« qui 1» taxem.
Huncvolo, qui tacilis, qui nil, nili balïa, doctus;
Hunc volo, cui noftro nil lït amore prius.
P ri

Vives de
TjKgonc lib. Offic. Mariti cap.de difcip. Fwm. Mtmintrimus mfir-
perpetuis dammta puella tcnebris mum ejje jexum i!!„m u.itursi ju.i gj- ut non corpore fic ntqut animo pcfft
xlQY ™™ delituilTc
, ,
p.iv,,i jrmptr fuflmcrt, idso utendum
t^rX-
ai-
domi? non rato nmifjhmbui \$ rtfelienibus
^^rnpenr-
fitfcrulx molles
dura:
g cmui fc magiftrar,
turarum, ui mis c/ narraiionibus eerum vieinii tlWjjl
, qua amkis, &
fupprfuifflSC Moniagn.lib. 3. düs EUais cap. i.Ctfttrabifi» ft msritr ,f*M>e(tm[ir.
Anna
 , ; , : : ; ;

RITUS NUPTIARUM
Oïid. Tiift. ). Elcg. 7
m M *l' "»
.

Pf£loris txtcpui üi£tniitl«t bfn.

Val. Max.
Mal. lib. 7. Vnitt filu fata
VHita jf/i* fi ïhimifiodtm n»[*Uu, „
PEftorc(quisfurorcft?) tu nit, nifi bftfia, volvcs, fmfnl.it» otaait; mdijiti, fid /wam i' ,
teilhart!

Munia cum facri ilinc obeunda thari? •um ftnmU . fttmim fits i müffmm
Ftmm. O» *™ir i Vi?
Fceda fcccflc Vcnus rcs cll vcncranck Mantus. Viv'es lib. t. de Ia Cbrell. d°>' ttffttl
! , tfa
omtuin riquu n vn pat dt f*»"Ue qiti a f,n,mt
&
^^
aait ntfoit quit
Turpc nomen abhorret Hymen.
voluptatis ffKvnai,
efl

a„;t 1
;
,uf.tm , ir ,,t ƒ..« aulf, *
Non aliquis (mihi credc) nepos, Venen (vc fatdlcs I'J'J

Aptus erit caltx feeptra rencre domus ; Eurfp.in Andro. Nun.jium daf Vicia tonjaya iMtdavitt mertalian,
Mcmnonis cffigiem pkrittK feouuntur «MOttt, N« koooi malies kiLcmti libtrti.

Solcmicante, boant, hoe abcumc , filent. Vives Br. t, de I'em. Chtell. llya des pttts, Ji mal «Üttt.Wa
la

Dum turn illc Paris primo furit actus

amorc, rjlimtn a
jM(/re : 07
lm fillt bon mjrj , un cbaum aui Itar f, m U,
litioir ijltt
qsi'ainji di ^. <^.ujcni hen jasivtni qu'aux tiihtjjii a Una,
^
dabis;
Bafia mille feres, ban* mille
l

iiiflt, w tc au'its ,/hm-nt Uur J.wu ejitt proftalti , iSnen ,iux ,b. „; w
At fimulac llolidi ddèrfjuit icftus amaaus, (#») f«u mimm * la fitti.
5

Protinus emeriti militis uxor cris.

P H Y t b I S.
Dum Ccphalus nimio rttcilac racis ardet amorc,
Euminaquc in caro kimïnc fixa renet,
JAin tua jufHi placent. Auri ramen a£bus amorc,
Non pilcatores, Immilis non roltra carin:c, In thalamum genitor me jubct irc lenis.
Nou acui cultms In fua damna videt.
Ecquid agam ? nee enim mihi rota pecunia tanti cft,
Dum DcXDUSB fronton, dum fidcris inftar ocellos Ut vctuli conjux principis eire veüm. C41 )
Rclpieit, infano captus amorc, pucr,
Aut humeros barbamque Tui miratur amanris,
Aut levibus gau.de t Itulta puclla jocis,
Anna.
Omnc latei vinum, nïhil ultcriora tOOt*Uxa$ pater indigno tc fubdcre colla mirito
Solaquc fl liccat balïa ferre, fat cll.
SI Fortc vclit, nullii vox tibi litc toner.

Cum Vcnus infanos rentigine jungit amantes, Virginis arma preecs rigidum precc flefte parcnteih.^O
:

Scparat infaulhim fxva Mcgarra torum. Non alia durus vindt ur arte pater.
Ambrolium late rofa tune quoque fpargit odorem Quod mieulcnta nequit, frons hoe prseftabk amiea j
Cum fluit, aut multo languida folc jacct. Oblcquium, non vis, pedtora dun trahit.
Stultus amor rbmiareit, labat is, venicme fcnc&a, Pinea verbcribus nux inconcuflli rcfilHt.
Non lecus ac putri lub trabc (tdit opus. Illa tarnen, plaeido vifta calore, patet.
Adde quod &: febres minuimr, 8t cura decorem Jam limius in portu, lolvendaquc zona podbe c(l t

Kt totidem caufis ccfiat amarc puer. Hie quoque, dc multis, pauca monciida mihi.
Firmius ingenium clt, ipfiïquc nitefcit ab annis, lnfitor agnatos exfeindit in arbore ramos,
Et caufas pro fc mille favoris liabct. Omnis adoptivum gennen ut humor alat.
Non tibi canirics veteris vcltigia flamras Funditüs vagos animo deturbet amores,
illa

Auferet, aut rug;c finis amoris cmnt. Gcrmina fi qua caloris amat.
Icgitimi
Si jungarc viro, eui mens, magisorc, refulgctj Protinus ut junxit tibi taéda pudica maritum,
lila vel extremos pedtat ad uique dies. Unicus üle tibi mente fovendus erit. (4i)
1

Si qua tui tibi cura, ieni ne nubc, puclla, Non congciTO vctus tua pollmodo tecla frequenter,
Ncjaceas viduo frigida nupta thoro ; Nee juvet, innuptx qoi eomes ante fuit.
Si qua' tibi vcnict, vcnict tibi pofthuma prolcsj Anxia ncc matris, nee fit tibi cura fororis,
CuiijLic negat cari mors genitoris opem. Alterius fuccos nc bibat aker amor.
Aut, b fortc patri numerohor cxfth hxres, Fallor ? an occurrunt hïc plura notanda pucllis,
Garrula quod dc te fama loquatur, habct. Q^ias focio primüm feedcre junxit Hymen.
Labitur interea teneri tibi floiculus arvi, Qua: propriis quondam vergebat in aera ramis
Duniquc gcmi.s, vitSE pars mclioris abit. Planta, peregrina non niiï fronde virct
Cur annofam complexibus implicat ulmum?
licdcra Venice truneatii, jam non lila, gcrmina monrtratj
VflC miferar! perithxe, cum magis illa virct. QuodqUC fuum non cft, fulbnet arbor nnus.
Illa quideiii ramos abit ambitiola per omncs; Arbitrio, nova Nupta, tuo deilllc movcrij
At liecisarbor itat rnii'eranda comis. Ccrta tibi vitx norma maritus eiit.
Ccdire, Privigni-, nunquam bene virgo noverca cft.
IDe dabit leges, quas non averfa fequéris j
Qiiid tibi cum viduo, bclla puclla, viro? Si lapis, nis fuccos pectoris adde tui.
Donet Hymen focü communia pïgnora leeti Obfcquium lint regna tibi parendo gubcntas
Illa tibi cmnt.
pignus virginitatis Senfibus alterius dil'ce , puella, regi.
fngentem teneri quïd figis in arbore ramuin, Plus habct Infitio, memori quod mente recondas;
Invifo quem jam pondere mala gravant? luiere prarceptis hxc quoque, Nupta, tuis.
Poma caduca tluem , calathis indigna colont, Cedit honor ramis, lucci tarnen arbor origó cll
Inque pari damno ramus, Si arbor eri;. Et dccus hoe, ex fe quod dedit, alter habct.
Si fapis, arboribug ramum fine prole maritaj Si fortafTc tUO nireat domus aurca cenfii,
Poma lub autumnum (ie magis apta feres. Arcula cum modieo fit gravis xre viri,
Quin age, dum viridi turgent in cortiec gemmar, Pone fupcrcilium, bona nee tua laudibus cfiêr j
Ni!, nifi communes, arbor adoptct opes. Inque viri lateat nomiue tota domus.
Ceel. RlioJig. lib. cap. ij. QutmaJinoduin ijii'i rn falti vil Irfe'i- Turpiter, Ha-cmcafunt, muiier furibunda reclamat.
nh facilï fattttidiiur pilii, .Hijiie otjuj idem rcjiinyiuur , lomabtltiitjm; nifi
Ah! nunquam proprias tcemina jaftct opes. 4 *)
iia mimtnlt nmcfitrc ntrwium mniu^um
(
rata/lint mAlirU funii admeta t

amaril» j'uimj ji W"i n-t;t>ii< a ncd'niui» tiifi Unii frifuliui , ac frHiictt-

,
Eex dominos rerum proiiuntiat eflc maritos,
,

lii coiïuus, mdhti wiftiü th'mt. Idquc viri juris, qua patct orbis, habent.
m
qualrc jours af'n Ui , la
qMtlqnts feil aitx ceupi dt fminti
M
Vivcilivr. i. de Ia i'em. Chrefl. Cti

u-jam qnc
amoun tam

li pain »i nettt
tfthauffui ito'"

tjl jaiili.
Vives
txijlimati
cidtre;
lib. i.dc Chrifl. l-'ccmïn. CUwfafm fttiipit deiert vmlli'tn
maritum Jïli ejji oinnu n«tiii-u:'.j:ie t.irii nmmmbai wmm !<"
quod fdi HtiUrtm tjft *k,*pttd
,

ÜMM
(ttwAJÓM Atidisinailn I

Plurnrch. tï Cirjr non J?n<, m ik, qiioi nMin* itif.ui, tui Uants,
'lamihi, 111 film paia 11, mattrqut vtttnda,
fid ttfOim faam ultra ommi uai\ »j, umficiU ^addo , Icncci-
T* dulcu fraltr, tu patas ad omnia ctnjanx.
niis juvcnilibus ) nacla (ma% r.

ngunt ut ilitntniiam. Seneca. Ca/la ad virnm mairena parendo , 'nnftrai.

Pluiarcb. in pweept. Maitimon. Commt en aut coafe , tu <l >
>?'"
Momagn. lib. 3. dc EiTjis cap. 3' "* ™'
ptitltHt flujls/l tf fi IrmliUifi, muMÊU aui i'atk dt fan qat du -vin, neui laf t Mm
i Vin neanmtim : auffi maifin » U V
,
f
Mn «MMwuc, tjtrt minui da mary , tmort qn la Jiiamt ti> uil 'p
1 '"

v4' »'y w 1/

'«»
jfim dei f.ndamtms f\m fvlidi bitn doii ituijiun
U flus pandt pani$.
^
 RITUS NUPTIARUM.
D. D. JACOBI LIDII Commentarioli.

ET Papbiis vacuüm pctlus babcre dolh~\

tiam ik fimplicitatem virginibus pailiru adfcribi vi-
deas. Rationes vaiii varias promunt. Ncvizanus
Inconfideran- lima collocnti-w;; vin apud Firginem. Proverb. xxx.
19.
(1.) Naturx impetus,in nupturientibus fe prodens, ele-
ganter exprctlus verbis Veftalis iltius virginis apud Sene-
{li!?, iv. Syh. Nupt. ff. xxix.) ex cranü fh/ufbjra Sc cam Controverf. uit. lib. vi. qua: hunc verfum icripfiiTe
paucirate ïuturarum fatuitatis ruuliebris indicium ca- memoratur;
pir. Sed id verum non efle , Anatoruia palam docct ; Felices nuptz ! moriar^ nift nuberc dnlce efl.
immó contra demonftrat , in pueris Sc feminis pkires ut Eunpides quoque iis vitam efle beatam fenbk quibtis fe-
,
plurimiim eiTe iiuuras, quam in viiis. Ut filentio invol- licia funt conjugia. Nota cft fabula de Platonis Androgy-
vam , viitutem cerebri , juxta Galeniim , non tam cx ne, five homine bicorpore. Qtiem , cüm arroganter feiè
conform at ione cerebri vel cranü , quam cjus temperie efferrct, medium fecuit Jupitcr. Unde conjunctionis li-
promanare. Invenias quoque qui feminis minus cerebmm bido utrique parti inharfit. De quo fufiüs diilercntcm vt-
eiï'e autumant , quam
atque inde ctiam minus ab
viris ; derc cft Leoncm Hebrxum ( Dial. m.de Amore. ) Ex la-
ingenio efle inftrucr.as. Summus
cnira Opifcx, Sc Creator fcivïentibus iftis füit illa , qua: , cüm impudentcr virum
omnium , maximum cerebmm iis dedit , qui plurimüm gravem afpiceret , Sc ille, indignatus, diceret : ^uintu
ccrebro uti debucrunt , ut ftmttiones animales prxftantes terram refpondit
potitts inttteris ; Hoe magis te facere par:

ac nobiles exercerent. Ariftoteles magnum homini, fu- efl, cum terra viri efformati fint : At quis nobis viros afpi-
è
pra pro port ionem corporis , cerebmm adferibit. Et ut eert prohibeat , b quorum cojlis faH* futnus ? ui Mat-
plurimiim homo altcrum tantum cerebri bab ere diricur, tha;usTympius(/w Akcdoniis Studiofonm cap. xxxrx. par-
quantum bos, nimirum,ad quatuor vel quinque libramm tis i.Jretulit. Ubi ctiam petulantiora femina: cujuldam
pondus. Sed patrocinatur feminis Adrianus Spigclius ad Theobaldum , Camerinoium Principcm , verba, (ex
fummus Anatomicus , cüm , five crebra d^a^ia, , fivc Crantzii Metropol, libro 1 1 1. capite \%. ) annotavit.
lhipendis ac mvidcndjs quarundam feminarum , quas no- (Z-) Hic eleganter Miné exprimuntur illa Lucrctii:
flra Scfuperior artas tulit, ingenüs inductus, cerebri am- Omne adeb genus in terris hominumqtie ferarumque ,
plitudine cas a viris fuperari, negat. Potior ratio cft illo- Et genus tequoreum, pecudes, pictaque volucra
rum , quï feminas ingcuio ac judicio minus valere ideó In furias igncmqtte munt.
ajunt, quia minor illis eft rcrum experientia , ob educario-
(3.) Apulejns conjugium vocüt compedes naptiales. Eafi-
ncm folitariam vitamque fedentariam , qua in umbra de- Iiuspedkas nommat. Leges Canonica; onus ü' jcirciuarn di-
ludcunt, ka ut, variarum rerum cognitione & imuitu xerunr. Nuptia; fervitus qtixdam funt 1 Cor. vu. 4. Un-
,
ingenium judiciumque excitare, polire, exercere Sc fubi- de aurum Sc argentum üs inrervenire multis gentibus pla-
gerc vctentur. Dura autem nïmis illa Platonis fententia cuit. Imprimis veterum co'émplio celebris eft, Atque inde
dubkamis, utrum rarionalibus , an irrationalibus anima- crebra; illa: de amifia per conjugium libertate apud Comi-
libus accenten debcat muiier , ut Eufebius lib. xir. dc cos quercls.
Pra:par. Euang, cap. v 1 1 rcculit. Durior
. impurior lex & C4.J Ita fanc habct. Nam Socratcs apud Laërtium ju-
Mahumctana , qua; beftüs eam annumerarc non verctur. venes cxlibes Sc Nuptias ambientes , fimiles cfiè pifcibus,
Cui accedit ille ,
qui muliercm ad imaginem Dei tactam dixit , qui circum naftam lufus agitant , Sc certatim eam
eflb negavir. Ob fimplicitatem autem dolis ac fallaciis inire geftiunt; at verbjam incluli , continuo exire atque
puella:plurimüm obnoxia; funt. Unde Hcro apud Ori- ciumpere laborant. Atque in eo fenecluti Nuptia; funt
dium Ep. xvi 1 1. qu;im fimillima;, ut vercTheodeótes apudStoba;umSerm.
Ut corpus tcneris, fic mens inftrma pueliis. lxvii. pronunciavit. Etenim uxorem Sc feneclutem expe-
Ovid. lib, in. de Arte amandi timus paftim 3 at verb ubi alterutram adepti iümus, lEgrc
Sape viri fallunt, tencr<£ non fiepepueiU, eft, inquit. Certè de feneótute Cicero in CatoncMaj.&>
Paucaque, ft quzras, crimina fraudis habent, neclutemut adipifcantur omnes optant y eandem accufant adepti.
Phajtadem matrem fallax dimifit ldfon: Tanta inconflantia finltitia atque perverjitas.
eft
V ?nit in jEjbnioi altera nuptajinus
, &c
,

CfO ykitnitaiiijiiguninmnini imponito, inquit antiquus

Et Epirtola. ii. quidam Theologus. Et verè quidemjugum, ait Cypraus
Fa/lere credentem non eft operofa pucïïam
) quod nè virgines quidem
\
( ra libro dc Sponfalibus cap. x 1
.

Gloria: fimplicitas digna favorefuit. Veftales olim Roma: ferre potuerunc , quas tamen folüm
Sic Propcrtius lib. 1 1. qninquennium a Nuptiis abitinere , Sc facrum ignem cu-
Colcbida ftc bofpes quondam decepit Tdfon. ftodire oportebat. Cujus rei Rhea Sylvia, Romuli ScRe-
Ejetla eft. Tinuit namque Creiifa domum. mi mater, Tucia, Minutia, Oppia , Floronia , Opïmia Sc
Sic a Dulicbiojuvene
eft elufa Calypfo : ali;e, in Hiftorüs nota;, tcües efle poflunt.
Vidit amatorem panderc vela fuum. (tfj Cicero (lib. 1. Offic. ) Hom'tnes , inquit, tanquam in
Ab! nimiiim faciles aures praberc^ puellx, gyrum rationis y dotlrina duci oportet.
Difeite dcfirtiC non temer e ejje bonte, (7.) Sic Anna poftea ait: Ergb pareus quidamcsdelibact.
Scd autoris dicia,utpotc Pocta: non folum difertiffimi , fed
cüm ob alia, tum ob fexus fra-
Id fieri ,c re puellarumeft,
£t juris peritiiïimi , non Poëtarum duntaxat , verüm cciam
gilitatem £c verecundiam. Unde apud Euripidem Her-
Juris legumqiic Diftatoris Julhniani teltimonio firmaro mione,cümeam uxorem peterctOreftes,P«/j7V eft, inquit,
coDlcntaneum eil. Is autem ait {in auth. o'e<e%.d6t,%.qtt<efi- mea traEtare Spotifalia,non meum. Mukx, (inquit, Glofe.ad
tim ) hfirmitatem naturtemnlievum fhtis novimus ,quöd
faci- /.pen. C.deSponf.) puella:, propter verecundiam , annuunt
'èjiunt circumventioncs adverfiis eas.
potiüs, quam ïoquuntur, intcr defpondendum maxime,
,
ftedalea feneris regia fraude Iatet.~\ Hinc Vcnusipfa vd'/ifl-
praieiuibus parentibus , nè videantur ambire fponfum,
"*"*«nomen adepta cft. kVktow enim cft /W/u, Sc decipio.
De,'- r c Strabo lib. xi. Pbamnorie (emporium eil
quod virginibus indecorum cft, Immó verecundiam virgina-
apud liseft, admentioncm Nuptiarum crubefecre juxta illud:
Mee os Scythas )
,
efl infegnc I 'Imris sipalm* temphm. Id §>ua!e coloratum Titboni conjuge cxlum
Sukubet, aut fponfo vifapuella novo,
Catullus in Epithal.
Virgtnitas non tota tua eft, ex parte parentum eft.
:n!i occidendos •xbituit. Inde ïplum Ve- Tertia pars matri data pars data tertia patri.
,
n nuncupatum cujus Steplia i meminir. Tertia fola tua eft.
Nemo u
i
Noli ptignare duobus,
technas procor :m atque admir :idam verfu-
tiam fee £>ui genero fua jura , ftmtil cum do te , dederunt.
;xplicet. Id regum fapientiffimus innuere Id autem jure divino Sc humano necellarium judicari Arni-
p rtc latis videtuv,
cüm intcr abdita inventuque difficil- fitus ( de jure Comittbiorum cap.m. J'ecl. x. cruditè demon-
 : : ):, , .

i6*x RITUS NUPTIARUM.

i « •) &Pao^
itnit. Vidcfis etiam Cyp»awB(ifr ffiwffi-
lum Tarnovium ( ^ Conjugh lib. i fa/), xmtvi. & xxxvn.
(li.) Parentes olim filias viris non petcniibus ultrö ob-
tulcrunt, ncc id fibi vitio vertendum exiitimarunt. CtTtc
.

lib.vn.cap.xvi.) rcx Saul Davidi filiam obtulifl'e memoratur 1 Sam. cap.

(3.) Ita fecundüm Ariiiotelera (Politic.
, apud
xvin. ut cc Latinus JE.ncx Virgilium j Chrenica
pronunciat. Adi , lï vacat, ArniLttim dejuieConnnb. cap.
ii. frf. i. ubi eleganter hoe argumentum trafiat.
Huc Pamphilo, apud Tcrentium & Megades Pififtnto, -,

apud Herodotum. Idcmque noftro feculo a viro fpcclatn,

videtur refpexifle Luthcrus , cüm in Scrmonc dc Ma-
mani contrahere matrimo- gravi ac prudcriti
non gravatë iacirum Scriptor roller , a
trimonio dixit Mané Jhrgere ,
:
£5" j

cruditis iüis ac fcftivis Dialogïs, patrio fermone editïs ,

niiim ntmtntm debet pwnitere. Nam limulac matura xtas
,
te-
llatur pag. cexm.
de Connubio cogitarc conferuaiicu.ro eft.
eft,
(p.) In menfa collocatum
Automaton illud, &,exicrto (2j.) Nam Darius filiam Alexandro, &
Alcinous Ulyf.
fi, non fatis cautè, deferentes, fruftra fuerunt. Undc ni-
digito, aPhyllide demonlbari, Lettor cogitcr.
hil hïc, nifi explorato, ttntandum , piudcntiorcs fuadent,
(10.J Ignatius prudcntermonuit, matura: virgini rugas
(24.) Pulchra adveriüs veilium deplorandum
anilcs non cxfpcöandai , ut qua: patrem,ut viro tradatur, liiKura

tacitè etiam roget. Hinc gravitcr Claudianus diflêrtatio! Egrcgic &

acute Lud. Vives lib. 1 dc Fcmina .

Chnliiana: Non [plendebit^ inquit, vtfiis;atnecfi»réki$t, Non

Nubilis interen matura virginis atas
admirationi ; fed nee fafiidio. Mundusmultebris appeilatitr
erit
Urgebat pairias, fitjpenfo principe , euras.
Modcila allufio ad Tcrtulliani dittum, quo indi- earum oi natus, quo mundities fignificatnr, non artificium iel
(11.)
opukntia. Vix ambigo, quin illud Poüt;v paflim obtincat;
cat, poft conteitaram fanguine virginitatem , demum nu-
pcum nadere virginem, pcnesliraël, licitum fuifle. Culta paella nmh, cajia pitelia minus.

(11.) Filiaquidem, qua; annum jetatis xxv. exceffit , fi

Nee non CatonisCcnl". apud Animianum Cui cultus >n,i"na
:

fine patris conlenfu matnmonium contrahat, exbxredari OtrS) virtutis incurïa efi. Scd teir.es primum lacros, deinde
cüm pater flbi impurare debeat , quod protanos huc complures advocarc lubct , ut, quam gravi-
jure non poteft ,

maritum, fibigencrum non qua> ter Sc juftc Anna ooitra fcculi nofti i profuiam in veititu
oportuno temporc filias

fivcrit (Aib.Gcntilis dcNupt.lib. iv. cap. ix. & Arnifausdc. muliebri luxuriam damnet , inde cuivis darcat,
Provcrb. cap. vu. comm. 10, mererricium ornatum vocat
Salomo
jure Conitub. cap. lil. Jid x. mm. xv. ) Scd cüm Pbyllis
noitra annum duodcvigciïmum. agcre Te modó profefia fit,
talinomine, quod corpori quam lciti^imè aptatam vcltcm
ridicula cll in puclla ad Nuptias propciante detortiolcgis,
propric denotat. Ita enim , iüb veftibus nimium animom

ut eolorem caulTa: fit* concilicc. merctricium latere ut plurimüm, monuir. Apud Proplie-
(ij.) Cyprarus dc Sponfal.cap.vi. Si dignitatis^ inquit,
tam Tzephaniamcap. r. comm. 8. ita Deus loquitur: Erit
decori tjj
1

bcüt/lttil ratiê h.ibeuda eji ,iu Niiptiis eontrabendis^ Jebova y stt animadi-ertamin ipfosprin-
aitlcm die matlationis
cipeS)( aures arrigitc,quiE ob generis claritudincmSc for-
entrvenientius decentius efi , fi parentes filias fiuas vtri de-
fpmdcant 0? fiuis verbis mancipent turjK opumqiic amplitudinem hic quidvis fere vobis licere
, quamfi ipj'a fua oraiione
) ö infilms Rcgis , fj? in onmes
1

ittverecuttdè jcfe altcriiu putefiati f;ib;tciant. Videquoquc AI- putatis qminduunturindumento

,

bcr. Gent. de Nuptiis lib. iv. cap. 11. alieuigcnarum Princeps quidam Saracenus in Chriltianos
.

(14.) Expreilït Anna illud Ovidii lib. Failorum m. humaniftimus , Canonico Traje£tcnfi Gulielmo quondarn
Nubere fi qua -jclis , quamvis propeiabitis ambo, narravit , Chrillianorum leges inde libi notas, quod puer

Differ. Ilabent parva commoda viagna mor*. educatus eflet Hicrofolym^ In ca tarnen urbe mores [unc
Mora facit lapientiam ut ait Seneca.
Propcrantia veró viguiflb comiptiffimos,&,inter alia vitia,velHtus infolea-
,

parit pecnitcmiam. Ita ut lente tuc fellinandum fit. tiam fuifi'c tantam , uc verbis xquari vix pofl'et ; cam va tic
(if.) Facit huc illud Scncca; Pudet congredi cuvihomine , &forma,6c colorc,fit pretio cxorbitatum. Quantumiftud
vinei pa: ato. Jgnominiam judieat gladiator cum inferiori cam- me offendcrit,ajebat, velles mex ( nam vulgaribus admo-
poni, ei? feit eum fine gloria -vinei) quifine perieulo vincitur. dum,& nihil curiofitatis aut artis ptx fc ferentibus, indu-
(16.) Livius: Si in occafionis memento , cujus pr<etcrvolat tus crat)pro medicent. Addidit: Ecce b*C fait vitia )tf
t '

tfortunitas, cuntlatus paulitm J'ueris , neqtticqttam mox omif- qu,-Dc IIS PalefiinamCbrifiia
fiun quereris. Et Procopius Rerum bttmanarum momenta in
: rfii

occafionis perceptione cenfifiunt. Nam fi per ignaviamquis for- Chr>

tunam parat am neglexerit, cum fua eu/pa'ah ea deferatur , nc- cap. x1 .
) De Belgis noilris fic Cominxus Comment. lib.
(
1

quaqttam ill-.un ,/éd feipfum accn/et. In rnnpore ergo aliquid Credibile efi , jam ipfos dare peenas eorum, qua ^rebasprofperis
taccre, rerutn omnium primum cfte, Pbyllis noftra cenet. elati.admifernnt. Nam & cultu corporis 0 wjlit*, &e, mf
(17.) Montaii£eus lib. m.
cap. v. amorem propric & dunt exeedebaui,oblili pudoris & honeftatis. Hinc prudenter
naturaliter in xtatc infantia: proxïraa vigere, (cribit, cc Augullus Imp.coHViviortw&veflittm/axum agrotantis Reip.
pulchritudincm turn maxime cmiuere. Pucrum certe fignum efièjdixit. Imprimis autcm folet Deus'pcrcgrino or-
Amorem finxit antiquitas. Itaquc virgini tat is flolculum natu luxuriantcs fubdcre illorum impcrio quorum velles ,
Sc gratiam finguli ini'cftant dies. £c mores imicari voluerunc. Curtius lib. 111. Latei lïgM
(18.) Piéluram in conclavi fufpcnfam indicat, in qua transferendi impcrii Perfarain a Dario in Alcxandrum re-
depiclum rctc, quo in aère [ufpenlb ficcdulx ita capmn- Ccnfèt, quód Darius ccepit uti quodam vagina gencreja -

tur, ut in illud incidentes incautx volucres , impetti pro- Grascis ulürpari folitoi Protinufque ChaldLcos idficinter-
prio id ipfum in terram dejïciant, feque ipias intricent. pretatos: Imperium Pcr/arum ad eos quorum armae(fetimi~
,
(ij).) Hinc rapiendi virgincs, etiam deiponiatas, ritus, ;(!/öJ,/r1ïff/ï/«r;(w.Plurimahujusrciexemplacongel)itLi]d.
fupra nobis memorati. Guyoniusf™ fis Ltcons iom.i.liv. 11. cbêp.sxtü.) Omen
(20.) Scitiifima fimilitudo virginibus neccfTariö ex-
,
hoe Deus aveicat anoftratibus, qui palfim HifpanicUtQ, I-
pendenda. Etcnim cireuml'peftc agendum , nc aut fclc talicuin, &c. ornatum inducrc amant. Ita ut pictor illc
obtuliffc, aut, pro lëxu» decorc , verecundia caftimo- & non defipuïöc judicandis ut, qui, cüm varias nationes cum
nia,non iatis graves fc prajbuill'c videantur , ut nc iïmili veititufingularum cxprcflillèt , Gcrmanum hominem dc
ioforttmïo feft iuvolvant, quod Icafiam, nobilem £c cru- piftunish;elït,& mox pannum convolucum, humcris ejus
ditam virgincm, olim afflixiflc Icgimus. Ea cnim, cüm mipolitum nee eolorem cer-
, aftinxit, quia nee formam ,
Thcophilo Iropcraton Conlbintinopolitano adeó place- tum, omnibus utenti aéUcribcrc novcrat. Scdcat ergo femi-
rct, ut jamjam malum aureara, in fidciconjugalispignus, narumanimisgravisillaS. Pctri admonitio,quam tradit 1.
ei porrcc>uiusviderctur,ob promptius refpontum , rejecta Ep. cap. 1 1 1. comm. Sc 4. Ulteriüs pergit Cyprianus
pra: animt a:gritudine,ccenobio fe mancipavit. (de difcipl. &lMbituvirg.)Sericttm&purpuram induttCbri-
_(ii.) Virgines Vcllalcs , fi mundiori cultu utcrentur, fi'tminducretmn pofiiintiauro^inargavishij- munilibusador-
viros, non facra, curare cicilcbantur. Idcoque facris abfti- nataomamenta cordisacpctloi isperdiderunt^ (yc.Nullarttmfe-
nere jubtbanturi ut dc Minutia Vcftali Livius aliiquctra- ^quamqnarum pudori-ilis efi. Et Chry-
ri pretiofior cultus efi
dunt. Immó Hieronymus ( lib. 1. adverfus Joiiniatmm) foilotnus (homil.-x.vii i.in ep. 1. adCorint.) Difiieile efi, in-
cam propterea, habito judicio,vivamfub teira,ad portam quit } dijfiiile iforliiffe autemfieri noupotcfi, ut fic 01 nato eopore,
ColÜnam, defoiTam Icribit. fimul
 RITUS NUPTIARUM. 163
anima -Jedneccfe ejl , ut ,ft alterutrum cti- Firgineofque fimts aureus imbcr emit.
fimitl qitofie oniclur
Non ejl enim ejufmodi cornmnatii- Hinc collige,quid fibi vcüt aurcus ille imber,
retur a/tcrum negligatur. qvji in Da-
Tcrtullianus in brevi opufculo dehabitu nacs finum decidifle fertur. Laclantius Fabulam pulchrè
ra ntftmalfiant.
muüebri aurum , gemmas, purpuram mirè deteitatus dl. cxplicat. (Injlit. diz-'m. cap.xx.) Dana'cu, inquicn;,
lib. r.

FulgentiusadProbam:/"7;;(;&,y^^^ af- i'iolattirusjiipiter^auieosnumiiiüs largiterin Jinimejus injndit.

fcclat animam J'uam

virttttiim fpkndorc defpoliat. Nee babet Iliecftup) i niercesjuit. Jt Poclj: , qniquafi de Deo loqwbantur,

caflitatcm veram , qu-e intuent'tbus

parat ilkcebram ; nee ftdem ne autorit atem credit *e majejlat'ts infringcrent Jinxcraut ipfum
qiuerit magis plaetre , quam fponfo. in aurco ïmbre dclapfum j eddem figitrd ,q/ia btibresfevreos di-
fervat Chrijlo,qiue populo
Acccdant Ethnicr. Livius lib. xxxiv. & Valcrius lib. lx. criKt, citrn multitudinem telorum jagntarumque defcribunt.

can. 1. tcihmtur M. Oppium 2c T. Romulum Tiibunos (36.) Reipexit ad ülud Virgilianum :

pl L bis,C^Fabio&Sempronio Coniulibus, fanxiflèjiiè qua Mah me Galat hca petit , laf ha paella,
muiter plus femiuncia auri liaberet , ncu veftimento veiil- Et fugit ad ftlices, fe cupit anti videri.&
coloii utcietur. AriftocclcsOefcon. lib. 1 1. cap. 1. inter le- (ij.) Praxl;irè in hanc rem Grcgoiius Naz.ianzcnus
ges probïE mulieris hanc ponit,ut vciUmviliori etiamuta- Mulierum oruamentumejl , morum probitatcïS elegant ta jlore-
iur,quam leges civitatis permiferint. CümXantippe,So- re ; domi, ut plitrimum, manen-, labiis, oculis^gcnis ï-incn-
craiis uxor ,)autius li: velKvüTer, a marito caufl'amrogata, lum injkere ; pedem limine non admodum frequenter efferre.
dixir , fc ipectatum prodicuram. Tuin illc, ö ma conjunx, Plura in Convivalibus Sermonibus de hüce diHcrebamus.
inquicbar, non ut fpecles , fed ut Jpecleris , fic vejliris. (j8.) Ovidius lib. ui. Amor. Elcg. iv.
(if.) Sencca: Mor hum ejjefias, non bÜaritatem ,femper Nee cttftodiri s ni'jclit, ullapotejl.
arridere arridentibus , & ad omnium afjlimationem ipfum os Nam natura in fuis operationibus conllringi fc non piti-
tur. Fluuren impetu undarum ruens quiiiUat? Ignis con-
(lö.j Sic Boëthius dc Confol Philof. lib. 111. Mctr.i. ciufns terrara diducit &
rimas agere cogit,tit in cunicuüs,
Gratior apiurn ?uagè labor, ad rauros fubruendosufitatis,videre eft. Similiter autem
efi
Si malus ora priits fa'por edat. cum femina comparatum elfe Micb. Montana^us cenfet.
GrafHts af ra niteut; ubi Notiis Nee abludit fabula Laurencii Abitemii : Firzehtypns , in-
Dejinit imbriferos darc fonos\ quit, uxorem, quam pavhmpudice -vivere compcreiat, cuidam
Lucifer ut tencbras pepttkrit , amicoj cui plurimhm fidebat , dedcrat cuflodiendam, ingentcm
Pulcbra dies rojèos agit equos. follkitus pecuniam ^fieam ha diligeuler obfrrvaret , ut nttllo mo-

(17.) Ovidius:
do coujngalem ilolarct copulam. At Uk , ubi, aliquot diesexper~
Qua? modb pugnabant , jungunt [na roflra co/umbte, tus , cujlodiam hanc niii.n diffictlcm , & ingenkm fuum vafutia.
Quarum blandltias vei baque murmur babent. mulieris vinei compcrijfet ,ad n edens, dixit^Je a
Plautus Amphitr. pliiis nolle hanc tam durani gerere prov, 'tam , quandoquidem
Ira interveniuni , rttrfiis redcunt ingratiam. nè Argus quidem, quïtotus oeuleus fuit uliercm invitam pof-
Ferüm ine ft forte eveniunt bajnfmodi fit cufbdire. Addldit pr^terea ,Ji necefi

Liter cos, rurfum Ji reverftm ingratiam ejl, gro Jaccufuplenum pulieibus qrtotidie pratum deferre ,jolitto- m
Bis tanto amieijir.it intcr je, quam priiis. que facco eas intcr herbas pafecre, i-ejpcreqite faflo ,omncs do-
Et Scncca: mum reducere , qnam una die impudicam mitlierem fervare.
limans iratus multa mentitnr fibi. Ignatius , antiquus illc Thcologus , periculoiam dicic
Coneovdia fit earior difcordia. poflellïonem puella:, &
iërvatu diiïicillimam, cui virgini-
(z8.) §ui tiimis emnngit , elicit fangnincm, dicic Salo- tatis jugum impoiïtum cft. Jd enim quod Tacitusdc po-
mo Prov. cap. xxx. Nimia auiteritas lïc quoque amorem puli, idem de pucllamm moribus noninepte dixcris : Nee
fugabit £c detrimentum afreret. Benigna ergo fronte opus totam firvitiitem pati poffiint^ nee totam libertatem.
eit interdum. Ovidius: (39.) Vivcs lib. dc ÓfHc. mariii cap. de Difcipl. Femi-
Sed mifcenda tarnen Fenus ejl fecura tintori , narum : Mcminerimus infirmum ejfe fexum illum natura fud,
Ne tanti dotes non putei ef'c tuas, Ö 1
ut noncorporc , fic neque auhiiQ pujje gravia femper juflinere :
(20.) Scncca Honeflius ejl , ehmjudicavCris,amare,quam, ideoutendum nou rarè remijjionibus rcfec'livuibus curarum^ &
dm amaveris,judicare. Hinc Cypricus: Anceps in connubio ut jocis ,narrationibus eorum , qiite amicis , Ü* vïcinis contige-
viaeft ,quarum altera ad miferiam ditcit ,altera adfelicitatem. runt, modb abfit cttriofitaSy (sic.
Itaquc ,priufquam te in vlam des,nonminiis follicitbdeliberan- (40.) Ceel. Rodig. lib.xxvm. cap.xw. cgregiè ad rem,
dam ejl, quam Hercttlem,in bivio confiitutum, fecijfe leg/mus. Quemadmodum ignis , inquit, in palca vel kporinis facile fuc-
Si enim femel in connublo malè ecciderit aha , non ejl qubdarle cenditur pilis t atque ocjhs idem njlinguitur contabefcitque ,nijt
corrigas. Ejl cnim ex i'ts^in quibus (qitüd dicï folet ) non ejl bis robitftior mater ia fucrit admota : La momento cvanefcerenovo-
peceare. rum conjugum amorem ,formd folkm corporis conciliatum ,nifi ,
(jo.) Sic in Grxco cd Epigrammate: , ac prndentia coalitus, radices mifcrit altiiis.
bonts pnejulttis
4jaif/, Satyr/fee^ times ? res ,ajunt ,ofcula inantS) hax circa niatnmonium confilia Sc fclÜnatas Nu-
Calida
Et facie abluta ttdluntur (j ojctila fputo. plerumque poft tres quatuorve dies, in tnrbasexirc,
ptias ,

(Ji,) Elegantiffima coraparatio , qua tener virginitatis prudenter Lud. Vives peripexit {de l-em.Chrijl.lib. 1.)
tlofculus espriraitur, Unde Vivcs mcrito fcripfit, Nihil (41.) Val. Max. lib. vi 1. UnU<e fiH<c pater Thcmijiodcm
fama &cxijlimatione fem'manim ejfe to/et-ius, aut magis in- conjitlebat , ut runt cam pauper , fed ornatu ; au d'r.-iti ,j'edparum

juri£ ebnoxium j ut non immcrito videri pojjit dc aramis tenui probato colloearet. Cui is, mah, inquit , virum pecunia , quam pe-
filopendere. cuniam viro indigentem. Quantum enim fortuna: dotes ab
Ovidius: Lefa fudicitia ejl ; deperit illa femel. ingenii bonisdiftain ! Optime Nafo Trilt. lib. 1 i.Elcg.vi 1.

Ój.) Dinn: Pudjc<eejr, mn modb ut nè quid peccct , fed nil non mortafe teuemits,
yiejujpicintem quidem uilam turpem de fe pr<ebeat. PeÜoris exceptis, ingenïtque bonis.
(HO Nam i-eftc Vives dc Femina Chriit. lib. I. Nihil f41.) ka clt apud Plautum in Aulularia
vutiicrvirodct.-fcmina enim qua dat ,fe dedit. Nam donando Nam pof mediatn tftatem qui ducit uxorem domtim
aliquiii bencvokutiam
, ejus, cuidonat ,captarc cicdi[ur,ju- Si cam fenex prargnantem fortuitb feccrit ,
xta illud Martialis Dum me captabas , mittebas mitnera nobis. Quid dubites , quin fit paratum nomen puero^ Pojlhumus?
(})") Donorum , ad ptritiadcndum ac impctranduin (43.) Bacchis apud Plautum fecem mortem vocat, Ee
quod voliimusjcfficacia magoa eü. Tullius v. (Jrat.in Ver- inMercatorc
rem Nihil ejl tam Si unqiiam vidijli piclttm amatorem , hem , illic eft.
;
fantlum , quod non violari , nihil tam
mmtrn , quod non exMiwiri veaima pojfit. Ovidius lib. Nam meo quidem animo vètulus , decrepitus fenex
in- üc Arte Amandi: Tantundem ejl, quaji jiguum pitium in pariete.
Minera {crede mibi) capiunt hominefque deofque-, Ovidius lib. l. Amorum Eleg. ix.
,
P^attir, donis, Jupiter ipje, datis. 6Ht£ bello ejl babilis , Fcner\ quoque convenit , a-tas.
_, '

Cl. Rutilius: Ttupe fenex miles, tntpe jenilis amor.

jfurta Ugitimas cxpugnanl
mnnera tedas,
 '

164 RITUS NUPT A R U M.

J>hos fittere duces annos in m'dite forti,
Hos peut m focio bclla puella vit».
Adi Arnif;vum de jure Connubiorum cap. ti.fcct.iv.
Item Ncvizanum inSylra Nuptiali lib. Il.abï lenum con-
nubia damnantur. Vide etiam Autoris nortri Dialogos
pag. i^ccxlv. ubi Anglici proverbii memimt, quod fic
hahex 3 Senex , dueens juvenaüam, gigfit :i:f.in!ctn jugitlat
•siritm. hem alteriui,cujus hic icnlüs eit: Citm juvenis du-
at juveneuiam , Deus iis préflh efi. Ubifenex dueit juveneu-
lam, Deus mini! bettediclionem. L'/ii ierb juvenis ducit vetu-
lam, Deus nee proeft, nee mittit benediBionem.
ducat. Si autem , nè fic quidem , voluntate confpirenr, ad
officium judicum peniner, coniïderarc , an parentes por.
babilcm cauflam habcant refragandij ut Autor noiter di>.
eet ( ex Pbil. Melanchthonis Locïs comm. tit. de Conju-
gio) inDialogis pag. cccxl. Item TaruoviusdeConjugjo
lib. 1. cap. lxxui.
& (4f .) Ita pronuntiat fecundüm Vïvem deFem. Chrift.
r. Cotijngiitm prieeipit, debcre mulierem extfiimare , maiïtum
fibï e§c omnia , ommbufq; caris mutimbus mum
/Meerdere.
9m4
Jibitledorem cffe alt ?a pud Homerum ,probiJJima .indromaebc
Tumibi, tiijblus, pater es, mater-que i-crenda,

(44.) Non tcmerèvoluntaii parentum rcrïagandum eft, T11 daleis frater , lu grams ad omnia eonjunx.

quia magis perfpicere cenfentur, quid é re liberorum fit, (46.) Prudentcr, juxta Plutarchi illud prxecprurn con-
quam ipii , led precibus parentes flecrendi funr. , fi alium

prieferanu maritum ei , qui filia: , etiamli annis judicio &

matur.u, animo exoptatus efi.. Imprirais VCro Deus ob-
nixè orandus , ut rem ad optatum £c ialu:arcm cxkum per- fiomsnari debet.

H [.«midilime
dicii, in
Arctii,i1nse,t.'itr.;.iiisfpfciraen r,c
Aon) lua diprifeïiim iUtom cminenüs. Undc
ingerii A*ch FoHrcin* hxcliteurj iptiphcrni
ifli.jim libi utliLTt :i:.-c;>i,Bi3li.icè
tv bel;.
hum a:i illune
proPper* libi luifque fperare parell. TequcjiDijitn in utramqueaur refetcndaxeono'nir.e me obltrctinn fenno.&ti
curumdormirejubcinui, graluique.qiJai pollumus .habciiiui ma [ictrefe:redabaui.lnter.invuö »0*»tnidled ffia

PT
ECHO maneam
five Carmenjuvemk.
permitte cavis in montibus, Echo 3
Rofcida dam ftillant gramina manè. Ech. Mane.
1
-"
Tv*-"- ai' ^An tibi pedus cric mihi refpondere paratum,

Dum tjuid liberius vox mea qusrit ? Ecb. E R it.

|Dic age, Pegafei primus cruis fluminis autor;
Quis , piecor in vates tam fuit ajquus > Ech. E qu u s.
,

Sed cjuis erit lacro qui Proluit ore liquore ,

Dum mihi fpe pra:mit peftora, foior. Ech. Olor.
Heu vatum jacet omnis llonor. Si nummus in arca
ƒ

Munere nunquid ero clarior arris > Ech. Eris.

At, quid agit, quidivitiis caret ? Ech. Ar et ApoIIo
;
Tam certos equidem non canit ore Tonos.
Die qua: nobilitasfertur vero ; Ech. r a. Nee illud M
Csruleus facra vicerit arte Senex.
Sed quid opes ; quid divitia: ? quid vellera Serum >
Quid Hefpeiidum fplendida mala ? Ech.
funt a l a. M
Non ita Vulgus ait. Sed die, tibi qualis habetur
,
Qui juga contemnit facra Heliconos > Ech. Onos.
Quin age ,
dogma novum primis fermonibus adde,
Qua potero Pindum leandere lege ? Ech. Lege.
Hoe quoque, Nympha doce , foleat quid gigncre carmen
,

Divinum? Ech. Vinum. Bella videre mihi :

At qua; pemicies animis dira > Ech. Ir a. Sed ultra.

Nunquid obefl'e folent jurgia , clamor ; Ech. Amor.
Immodrcus quoque Bacchus obeft & criminis hujus ,

Accufanda etiam num Cytherea 1 Ech. Rea.

Vah Meretrix altas mentes premit Ergo Camoenis
! :

Non cft conveniens lordida Lars? Ech. Ais

Gratane tefta Diis civilia > Ech. 1 l i a. Refte. V '

Tha-bus amat fylvas Pafcua Phcebus amat ,

Vis fola in fylvis abeat mihi vita ? Eek.

Ita. Sed qua:
Invemam ruri prandia folus > Ech.
Olus.
O vitam innocuam Phcebeos livor olores
!

Mordeat ipfe frbi peftora lxdit.

Ech. E D 1 t
Dei.no. Sed num gratuscro tibi, Nympha, fumri
Adtefrrcdeam temporc Veris Ech. Eris
>

Ergo vale , tecum pofthac mea Mufa loquei

uetur
Plura, facrum Montem cum luperabit.
:pera Ech. Abit.
/ N 1 S. CATS.
 J. C A T S

SELF STRYT.
DAT IS
ONDERLINGE WORSTELINGE
VAN
GOEDE EN Q_V A D E

GEDACHTEN-
Van nieuws 'vermeerdert en •verbetert.

MILITAT OMNIS HOMO.

X 3
 KORT E 167
I N L E Y D I N G E,
A E N DEN
TVEETGIERIGEN
L E E R.
iE bekommerhjcke invallen,
die gcduriglick haer ïertoonen in
den loop
ij menfchehcken levens , goetgunftige Lefer
des
hebben oorfake gege-
,
kven dat het felve ons leven foo by de oude geleerde en
wereits-wiife Phi-
pofophen, als by de Mannen Godts voor defen door verfcheyden
geliic-
jkeniden is af-gebeelt Eenige het felve vergelijckende
: met een Schip mid-
iden in de baren van een holle Zee herwaerts en derwaerts gedingen-
eenige met de Onrufte van een Uur werck eenige met de onverwachte'
:

uyt-vallen van een Treur-fpel eenige met een reyfenden man in een onbekent
:
landt
t'elcken in twijffel geilek door de geduerige twee-wegen hem
voorkomende Hioi dé :

fpiegel der geduldigheydt, heeft onder andere het felve wel te rechte den naem
vaneenen
geduerigen krijg gegeven; Streckende alle de felve, en andere foodanige
gelijckeniffen
tot dien eynde om de fweevende en beevende hert-roeringen der
menfchen kinderen ons
levendig vooroogen teftellen. 'tls nufulcx dat wy t'andercn tijden,
in defe bedenckinge
getreden zij nde,hadden ons voor-geftelt den eerbaren Jofephjn de
geftalte dacr hy by Poti-
fhars Wijf oneerlick wert gelief kooft ; en hadden deflelfs binnekrijg in die
gelegentheyt
aen onfe Lants-lieden Poctelick vertoont, en door den druck gemeen
gemaeckt opdat
defelve ons felven en anderen , des behoevende mogte dienen tot onderrichtinge en
,
waerfchouwinge in gelijcke voorvallen,- welck werck, alfoo het nu flont
weder ornher-
druckt te werden, en dat de Dracker.naer gewoonte , hadde verfocht
eenige vermeerde-
ringeen verbeteringe van het felve, foo heeft ons goet gedacht daerby
yetweste voegen
dat den aendachtigen Lefer tot meerder opmerekinge foude mogen
verwecken in defe ma-
niere van ocffeninge, en alfoo wat klaerderdoen verftaen dat
dufdanigefelf-ftriidenniet
alleenlick plaetfe hebben in bedaegde ofte ingetogen menfchen,
(die gemeenlijck alle din-
gen fwaerder overwegen als anderen, het welcke fommige hebben
gemeent) maerevenin
jonge frifle envroheke Herdenen felfs midden in hare domme
, jeugt, in huys-houdende
perloonen , in heden van Staet, ofte in krijgs-bedieninge werdende
gebruyekt kortom •

in alderhande gelegentheden hoedanig die oock foude mogen wefen

,
; op dat alfoo
een yder dies te beter op fijn hoede mogte wefen op fijne wegen mogte letten en in
,
allen gevalle met te grooten behagen fcheppen
in defe onfekere gedalte van
fa-
ken, daer m men dickmael foo enge is gehuyft, en foo naeuw wert gepoft, dat
dewii-
lte nieten weet wat deel te verkiefen.
Tot naerderopeninge van al 't welcke 'foo hebben
wy goet gevonden hier voor te dellen vierderhande Exempelen alle
, van verfcheyden aerr-
als te weten voor eerd, een Jongeling gedrongen in een bekommeriick geval
,
middenin
de vrohekheyt fijner jeugt ten tweeden een
felf-drijdt van een eerbare
en *6>-"»»-
: ,
Huys-moeder
t geene ujci
daer uyt is onuacn
onftaen ;; ren
ten aeruen
derden ,, een merCKeiijcfce
merckelijcke bekoringe die een
° t Kriigs-
OVCrOcn (wefende
overiten t\\r P C<™A a
met eene een man van c.-_.\ 1 i
Staet) plotfelijck voor-gekomen is
waer na dan
komt te volgen de bedenckinge van den
Godt-vreefenden Jofipb , die hy'gehadt
a ten tijdehyby Ponpbars Wijf wierd'getergt en gevergttotonkuysheytjln mag
welc-
Zi
on t
eXem PCl
r
yd
^ "fij ne
,
S^S™
1 '1
( ^
onfa erachtens) eeniger maten fal tonnen
h y m3el denckt dat al hetgecneeenigh menfche aireets
'

fj?„ is gebeurt, het

nt ' otte diergelijcke, een
yder menfche kan gebeuren.

EER-
 , , , , , , j

163

EERSTE
GESCHIEDENIS, E N
SELF-STRYT
Daer uyt ontïhen.

' En feker gefelfibap van jonge lieden , vafl een groot flttck in zee ; en onder ittffchen de wint met de*
'
oorhebbende fich wat te vermaken aenkomende vloet ficb verwackerende , begon de boot
wat
Mf in V lieffelijkfie van dc Mty uyt- over-kant tedoen gaen, en de fcheiiren meer openende, vry wat
•r ftadt vertrokken , en hadde ftcb he- meer water in de boot te dringen, fitlcx dat de fcblpper, door
ngeven op een Speelbuys cn Lufi-bef het roepen van de jonge Juffrouwen , bewogen zijnde ,eynte!ick
jbnekvrouwe , mede van t
i fekere begon te letten watter haperen mogtc , en waerom datter C9
\geicffchap wefende , zijnde bet felve veel water in de boot aireede was gekomen : bet wetcke onder
\ffuys gelegen aen de eene zijde onder foekende , bemerkte dat fijn oude Al ake foo door het jhotcn 'aen
luflige Koren-velden , omcingelt met de banken , als door den meerder lafl , dan die gewoon was te ver-
vermakelicke hoornen , daer menigte van Nachtegalen , en ren, gan/cb ontj
ander gevogelte den toe-hoorder met aengeboren Alufijke gc- vergroot waren t en hoewel bymet fijn febippers-m
•

ftadclik onderhieldt. Jen de andere zijde , niet verre van brek •at) voor eerfi bet water poogde uyt

ten arm der Zee , die op datmaei met een ftillen en ver- foo be- ntby rfiont dat f^x-gcenfins en konde 'ha,

makclicken flroom den oever als [pelende quam befproeyen. liet te de I

geviel dat,
op de» middag na den eten , (T eene hier , ifan- fwaer e lic, 'elke,
dere daer medejich vermakende , drie van de felve jonge lie- te fine 'de ccHighjins verhief,
den geraeklen te ivandelen aen den Zee-kant ; defe was een me het gevaer cn kommerlijke gelegentbcyt,
van de aenjienlijkfle jongkmans , Richart genaemt , en twee !ewaren,te meer hy fich nu al vry dieper in
voornaemfie jonge Jonck-vrouwen , d" eene Brifi'ss en tPandcre vel hadde gemeynt , en geen middel Ziende om
IThetys gebeden. Brifels (onderlinge genegen wefende tot onfen
Richart, en Richart daer-en-fegen ten boogjlen ver Heft zijn- maer vreefende met
de op de voorfcyde 7betys ; En thetys wederom met gebeele felve aen d 'andere z
/innen hangende aen ecuen Joncker Roclatult ^tnede a/fdoen on- en bonvalligheyt var,
der bet gefelfibap wefende. Defe drie eens zijnde boer wat te
entreeken van 't voorfcyde gefelfibap , cn daer op vindende in uytkomfie voorben h
fikeren inham van de p
and eenen Schipper met een kleyne in hadde) Ie verminde*
boot, daer mede by ttifjihende lauden aldaci fich geneerde met eene van de jonge licde, ever boort moefle werden gefet , om ie
vijfchen, veifocbten op den fetven dat by hen lieden wonde tot boot door dat middel fo veel te doen rijfen,dat de reten boven
baer vermaeck een fiuk verre in zee roeyen, om foo doende een water mogten geraken by daerom , jiende de jonge lieden alle
xee-iuebtjen te rapen, en' tander gefelfibap nae ben wat tedoen famen ten boogflen wr lagen, en roepende dat by met allevlijt
verlangen; De viffeber de felve fiende, en oordeeiendeinhem- t/ae landt fotide wendei , en hoven dien bemerekende dat bier
felve dat hem met weynig moeyte een goet dag-geldt ver- kort raetgoet raet moe/1, we fen, feyde den voorfz. Richarthey-
fc benen was, voegde figgeerneotn baer te believen, en defelve melicken in 't oore datht 'onmogelikwas behouden te blijven, ten
mitfd en in fijne bout onlj'angen hebbende , ftack van landt, ware ten minficn een v nde Juffers over boort wierde gefet :gy
helpende de voarfz. Richart mede het befie doen om de boot daerom (feyde by) fegt f wenkt my fpoedelijk wie van beydcgy
van V jlrand in zee te krijgen : middel» tijdt fiiet bet bootje de voeten wil/ gefpoclt icbben, ofte Uk fitte haet beyde gelijck
ettelijke malen op de bancken, engelijck het water wat bolder buyten boort , fonder m langer te bedencken; de voorfz. Ric-
loopt daer de ondiepten zijn, foo kreeg dcfilve boot al tweeofie bait dit boorende, en i ver over fier ontfiellende vraegde den
,
drie barde fibocken, aleer de felve in de ruymte van 't water fihipper of bem oock fu 'ex ernfi was, en offer geen andere uyt-
tonde geraken, waer deur (foo het fihijnt) fich quanten te ope- komfle voor banden ei was als defe j de fihipper ganfeb on-
nen eenige febturtn en oude reten, even boven bet water , door verduldigh , fwoer bef, dat fukx moefle zijn, en dat inailer-
outheyt en onachtfaemheyt daer in gekomen , en ten hejlen niet yl, anders dat fy alle xr/oren waren, hooiende middeier tijt
gecalifaet ; Defe fiheuren allencxkens bet water innemende, evenwel met fijn mttti
'bet welk eerfi , onder de bodem-planken hopende , niet en wert bier deur in de hooeb,
gefien) gaf daer na de jonge Juffrouwen oorfake van klagendat den fihipper dat by/ia
bare kieederennat weiden, en dat de Schipper daer in baddete genhli,
verfien , de Schipper bet filve in 't eerfie niet achtende en onfe
, defe ofte diergelijck
Richart (gelij:k de jongmens gemeenlick by de
Juffrouwen den
onvertfaegden plegen te maken ) daer mede lachende roeyden
,

ft bange Sïct iflet niet een droevig woort, Dies pcys ick
!
in ditfwaer geval
Hier Timet een vrijiter over bnort, Wie dat ick hier verichoonen lal.
3ie anghil cn (Jtoefhcrdt Een vi ijltcr moetcr uyt de boot Dc eerfte wort van mv bemint
overvid Ofwy zijn al te famen doot ? En cfftnder istot my gefint
Die oyt vcrffinck in diepen (cfarik, Dit roept de ichippcr over luyt
;

O God
Brifeis üeft my wonder feer
nut hemel dat ben ick, Dit roept de fehippcr kragtïg uyt
!

, Maer ick dc toctc Thctyi meer,

lek ben cylacs lbo hart gcperlt Dit feyt hy ftaeg met hertcn-lect Dl- focte Thetys is dc vreught
Dat my het hert aen itucken bedl. Jae iweenct ma
een dieren cedt ; Van my cn van mijn ganichc jcugi.
 EERSTE GESCHIEDENISSE.
169
Sal ick nu brengen in den noot? Al ben ik fchoon haer befte vrient. Brifcis isdan voor de door
Sal ick mi geven aen de door? Sy is geduerigh even ftuer, Ick fie doch dat de vryltcr'fcvt
Sal ick nu letten over boort En fiet geftactg even fuer ,
. Dat fy haer dat heeft toe^lei
Hacr die mijn hert alleen bekoort ? ï>y heeft my noyt eens haren mont, |ae dat fy des wel is geruft
'

Huer die alleen mijn finnen treckt Sy heeft my

noyt een kus gejont j
En my alleen den geelt verweckt? Jae wat ick fpreke, wat ick doe,
Sal iele doen geven aen den vis Sy graat my fel , en vinnig toe
Die al mijn trooft en leven is?
Soo datiét my tot Graande ilrcckt,
Die my verquikt het droef gemoet Jae dat ichier ydcr my begeckt
Meer als de ganfche werelt doet ? ; Wat my tot voordeel ftrecken mag,
Voorwaer fy acht my niet met al,
Neen , dat vermach mijn herte niet, Eu weet ick dat het feeeren Jal?
Wat dat ons heden oock gelchict.
Siet Roclant leyt hacr
Want dan fou al mijns herten kift Die wort in als by haer gelooft,
Indien het my macr foo en luft
Sy biet haer aen de goede maegt
Om al te doen wat my behaegt,
Om al te doen, oock delen dag,
Voorwaer het is [naer ik het raem)
Voorwaer het is haer aengenacm
Dat fy my van der doot vcrloft
,
in het hooft, Schoon dattct haer het leven koft
:

Te famen worden uyt gebluft,

Wc] haer geichie dan na haer woort,
Die wort gelieft, geilreelt, gevleyt, Nu fchippcr , fet haer over boort
Te ("amen worden necr-gedmekt , Het zijn al roofen wat hy fcyt
,
i
Het is mijn hert wel groote pijn
Te famen worden af-geruckt. En fchoon of nu hacr ganfeh gclact,
Want'tis doch niet wat vernam leeft,
Macr 't kan voor nu niet anders fijn.
V17 anders als voor defen ftatt
Soo hy geen lief op aerden heeft. Ick vrees waer fy macr uyt de pijn,
Macr ben ick dol , ofbuytcn fin?
Sy fou al weer voor Roelant zijn Wie geeft my
Wel dient dit Thetys niet gedaen, defe wreetheyt in ?
Sal ick verdoen een j.
Soo komt'et op Brifeïs aen > Want fict wanneer de domme min
! Die my' tén "dienft hier kvenw'iLc
Die moet dan Worden acns^etaft
___. Eens heeft gefet haer mallen fin,
7eJ Sal ick' verdoen, aen d'indw Z
^hïo^Sfe
Brifcis heb ick noyt gemint
^VZ^^^r
Ick waer een üchaem fondcr ziel,
ad *»-*« ™*n«
gacn üucn & wreeaen moort
En Vi-yilers fmacken over boort ?
Ick fegge Vryfters, bey gclijck
10

Ick ware wonder vreemt geilek De fchoonitevan het ganfche rijck,

Schoon datfc my wel heeft gcfint, En even doot
totter gequelt, ,"
In geeft , in feden , in verftant
Dus watfe doet 't is buytcn my, Om dat fy, die my gunlte boodt,
En wat ick doe dat ltact my vry De bcite van het ganfche lant?
En daer ick liefde van genoot Neen, dat en fal ick niet beftaen,
Want als een vrijfter liefde dnraegt, Sou fweven in de wocite zee
Al cerfe daerom wert gevraegt Al fou de boot te gronde gaenj
Of liggen op een vreemde ree, Mijn arrem viel my liever af,
Soo wortfe menigmael gewaer Of drijven op een dorre ltrant,
Als datfe itact in groot gevacr,
En ick veel eer in 't duylter graf,
Verdronken door mijn eygen hant Als dat lbo onverwachren rou
En valt alioo in fware pijn,
En dat fy die ick
heb
Een Vryer wil een Vry-heer zijn. geipaert Dces vryfters over-komen fou;
Sou met een ander zijn gepaert. En echter (nae de fake ftact)
Soo ifler noch geen beter raet
Wel nu, Brifcis
mocter aen; Daer voorwaer geen meerder fpijt
is Als datter yemant Tonas zy
Brifeis 't is met u gcdacn
} En die een menfche fcldcr bijt, Wel aen, die fiag'kom over mv
Want Thetys weegt in mijn gemoet Dan dat een ander heeft de vrucht
Meer als de ganfche wereït doet. Daerom men dikwils heeft gcfugt Nu,fchipper,komt,en taft myaen,
Daerom men mocytcn heeft gedaen, 'k Enfal 't ontwijken, noch ontgaen,
Maer hout mijn hert , bedenkt u wel, En fware dingen uyt-geftacn.
Eer datje geeft dit hard bevel, Stoot vry dit lijf van boven neer,
Eer datje dit uw vonnis uyt, Ten offer aen het gramme meer,
Macr neen , dit is een quade fiag, Tot voedfcl van befchubde vee,
Dat feker niet te veel en fiuyt.
Die niemant oyt gelooven mach
't

Hoe fiilje finacken in de zee,

En laet het fweven door dc zee,
!
Daerom mijn hert, aenveert dit niet, En lact hec drijven over al,
Al vry de foetfte van de twee,
Dat u hier in de finnen fchiet; Waer dat de ïtroom het meken
En geven aen den kouden vis Soo fchoonen lijf, foo teeren mont fal.

Die aen u hangt gclijck een klis, En deckte noyt foo loofen gront,
Die en u grooter gunite biet Een fake bidd'ick macr alleen,
;1
Uw' Thetys is van edel bloct, Dat yemant die mijn lijf of been
Dan oyt aen jongman isgefchiet? En heeft in haer een kloek gemoet Miflchicn na delen' vinden mocht,
Die u van ganfehér herten mint,
Sy weet wat dankbaerheyt vereyft Duorger.cn var. de natte lochr,
Schoon fybyugcen trooft en vint?
En wat een edel herte pcyfti Dat, fegg'ick, dan hy voor het felf
Die u geducrig liefde toont
Gewis fy falu liefde bien, Een greppel in den oever delf,
Schoon gyhaer noyt en hebtgcloont?
Mach fy maer hier uw liefde fien, En ftroye dan een wcynig laats,
JJe
lijf cn ziel u geven fou En 't is nu hier de rechte ftont, In plaetfe van een roofe-krauts
Mocht fy maer zijn uw echte vrou? ,
Dat ghy uw liefde tooncn kont,
boo moeit
gy j llc een t jj ger
Ut wel een bcyr i n menleken ^fchijn,
Ghy dan bevrijt hacr van de pijn,
Ick weet fy fal u danckbaer zijn,
En ftroye biefen over my,
En fetter dan een veersjen by:
boo moeft gewis uw
domme geeft Sy falu Heven mettcr daet
Veel wreeder zijn l"-*
- beeft.
7"~ als eenig
"
Hier leydt een Ridder in het [ant.
Hoewel fy oock met Roelant ftaet. Die Jijnjonck leven heeft verpant
ty wacrom Thetys dog V nr eens die hy had %efint\
evcn boven al
gefpaert, Wel, tot befluyt , cn voor het Ieil, Foor eene die hem heeft bemint
bcwaert ? Ick ach'te dit noch a'lderbeft $
Voi'«waer fy heeftet niet
Hy gaf hem -willig in de» noot :
verdient, Brifeis moet dan uyt dc boot, De ware min -veracht de doot.

>omEfi
Dn!Leli
"£ ****** in
W dat de fehe aldaer (mbewezeliek
•voegen
bleef fitten ; zijnde
...«,,„ „,twih »„,_;, ,-,„,„_, - y 'venwel tafehen het fehe zant en het va/Ie Imt mei, een u-

pWi, ié,,"" '

r'"A J""",' '
-»f
• f? J' . 'ie, m
Riehart , datter «ytkm le m
, (deer
s -L Ld
™«' , da, Je „J' I f°T d'" v,t " »'j *» •PS'/'f'"
>. g'-ade) fie hy waer -wat fwemn.en dnde
, da, h, d«m
*"*"!" 7«»'t-«nufiade fien te bergen , en da, hy Richar, .tanden
™finie, l!n ,t „
L,l'fZ?7\7r\
P «. zant-plate krachtehjek finten,
a te ,»- u, hem mtbte neme» die % hem geel Lg,e denken ? Rf-
Y tbard
 ,, , :

EERSTE GESCHIEDENISSE.
dede aende voorfz. Richart , die , fiende dat al fijn gedaene
cbart bier wederom in twijfelmoedigbcyt gevalle» wefindt van Thetys viel had
wiek. bytot dienfte» engeleden ongemack op 't herte
welcke van beyden hy den fchipper bevelen , of
tyntelijk dat by Tbetys voor
bent kannen wei eken , mm
aen van dier ure afficb te begeven tot
bem nemen foude 'btfloot
,
rouwe de foete Brijen en de fehc heitfelijken metter handt nemen-
dat by de feive beter ah de
,
felven behielt, meynende
de begon haer te geleydcn nae de plactfe daer 't gefelfchap te
/èkerbeyt brengen ; latende al- ,
viffeber foude bandelen, en in
dat de vijjc ae> voren verfamelt was geweefi \ dan fy (hebbende gemerkt hie
fa Brifeis aen den fchipper , waer op is gevolg!
nam , aaer jeer Richart na 'Tbetys was gedragen geweefi in fijne bekont-
ficb befl te water kennende bebelpcn , een boom en boe na fy daerentegen had geflarn
met weymg moeyten merltcke beraetfiaginge ,
e»
aen by Brifeis haer dede vaft boude», haer den Schippet
cTander zijde , met om over boort te geraken , en oock hoe by
aen jirand frraekic , daer Richart aen om 't diep , aen landt te brengen,
i» te nemen, nattwehjex had overgegeven , , door
fonder lansworjlelc» en veel waters
daer by middekr tijdt Tbetys felfs tot hem bad genomen , en
Tbetys , te lande auam:
ten landlefen, met fi;n geminde
foo ontkomen te met eygenci bant te lande gebracht) meynde ftoffe genoeg te heb-
God danckende van foo grooten perijekel noch
ge/chiet zijnde, Z!/n teifiont ben om Richart of te wijfen , en na Tbetys te jenden ; dan
-vcfen Het weid naenvselicken
va» de jonge Edel-hedenen Richart wijle haer foo wel te ond-.-rgaen , en met foete woor-
daer ter plaetfen aengekomen vele
dejelve den e» aendringende reden te bewegen , dat fy even dien ey-
jonkvrouwen van bet voorfz. gejeifebap , en onder
e» gefien gen avonl haer ten vollen bieldt voor vergenoegt van fijne ge-
„wede de kloeckmoedige Roelant , de welcke fiendc
foodanige ftant aljfe dane onfcbnlt, mitfgaden de felfs gelegent beyiten genegentbeyt
zijnde van fijne welbeminde Tbetys , in
baejlelijk mal- tot haer-waerts ; gelijck mede te» felven tijde van gemoede-
doen ter tijdt daer was aengekomen , vielen
ren vercenigde de voorfz. 'Jonk-heer Roelant ter eener , net
kanderen om den bals ; veel tranen van blijdfebap ftortende
bertgrondelijken de overfeboone Thetys ter anderer zijden , in-voegen dat uyt
en malkanderen , als van nteus gevonden ,
een gedreygt ongeluk op eenen tijdt onjionden twee gewenfie
welkom hielende , fonder te letten wie bet feive fien ofte be-
bouwelijcken : foo is da» uyt dit ftuck te leere» , dat druck
ni/en moebt ; als verwonnen zijnde van de uyt-puylende ge-
in blijdfebap kan verkeeren. Net verdere dat hier uyt te trec-
negentheyt, tteene tegens d 'andere in foodanige» bekommerlij-
ken gefaitcniffe ficb openbarende; bet weleke ten boogflenwee kca is,laet ick den verfiandigen Lefertotfijn eygen bedencken.

TWEEDE
GESCHIEDENIS, N
E

S E L F-S T R Y T
Daer in vervat.

Ndentijdt van Hertog Care! van Bottr- nettr , en in fijn kamer geleyt wefende , gebruyekte fy alle ie

zoignen , was in een Hooftftadt van beweeg-redene» die fy machte , om de flakinge van haren ma»
'~Zeelant, feker deffelfs Gouverneur, die te verkrijgen; da» by haer een wijlen geboort hebbende, ver-

een dcrtel oog hadde late» vallen op een klaerde , dat die baren man gevanekelijck hielt , was weder-
eerlijke borgtrs buyfvrouwe , de feive en datter middel was om baren man te
om haren gevangen ,

op verfebeyde manieren in hare terbaer- maer in fijn tegenwoordige gelegentbeydt

verloffcn , indien by
heyt hadde beproeft , maer onwinbaer mede van haer mogte werden geholpen. In 7 korte , fijn be-
gevonden : 7 welck den Gouverneur fluytwas, wilde fy hare» ma» los hebbe» , foo moefle fy bem
des te meer tot onkuyfebe liefde ontflekcn wederom in fijn verfueck believen; anders, en fttlex niet dóen-
hebbende , foo bad by een vondt bedacht , waer door by tot de , datfe haer verfekert moebte houden , dat haer man als

fijn voornemen meynde te geraken ; by bad den man

van de ccn verrader fchandelijck om bals foitden werden gebragt,dat
voornoemde vrouwe een lack na geworpen van verraderye, fy daerom te fien hadde wat haer te doen fiont , want dal fy
en den felven daer op in beebtenijfe doen fieken-, des de vrien- dien eygen oogenblick kiefen of deelen mofle : de goede vrou-
dc» van den gevangen groote moeyten aenvingen , om hem te we ,fieude 7 gelact , en
borende 't felfaem voorficlva» de» Goü-
verontfchuldigen en in vurige vrij'beyt te krijgen ; al het welc- verneur , en daer uyt wel hemel ckende dat tet hem ernfl was,
ke niet helpende, fo begon ook deffelfs huysvrouwe hare fchul- viel in deuy{terfie benauihcit van eenen inwendige»firijt crite-
dige bebulpfaembeyt voor haren gevangen man in 7 werek te gen-Jlrijt ,
f
denckende of prekende in haer felven defe of dief
Jlellen , en liet ficb daerom vinden ten hityfe van den Gouver- gelj/ke redenen

O Och
My
!
geven ?
!
hoe wort
dreven ?
Och wat ccn harde keur wort my eylaes ge-
my

wat ccn ftcile klip fic ik voor my gcftelt,

Junk dat my dc zicl.van angll in waler findia
t
dc geeft met twijfel omge-

!
Ik moet een vreemden man gaen jonnen mijnen
Of die mijn eygen is verlaten in den noot.
Wat rtaet hier nu te doen? fal ick mijn rcync
Tot kiften, fonder luft, cn tegen
Sal ick mijn frifiche jeugt
Gaen maken tot ceri fpot
,

,
danck beitcden?
leden
fchoot,

mijn jonck en eerbacr lijf

een Ichcndig tijt-verdrijf
Sict nee mi]ii 1'akc ft act ; ik mi>ct my laten fi:hcnden Van defen dwïngelant ? van dcfen hooffchen' Joncker ?
Of die mi|ii leven is, die moet fijn leven enden: Van defen onvcrlaet? van delen rrotfen proncker?
Ick moet ö harde pracm ) ick moet oneerleek zijn,
',
! Ach foo ben ick , eylaes , voor alle tijt gefchent,
!

Of dien ick meert bemin verlaten in de pijn En voor een lichte-koy aen alle man bekent.
Ik M0R een vreemden man mijn lichacm overgeven, Ik weet toch dat de boef van my fijn roem fal dragen,
Of die inijn cygen is cn kan met blijven leven: Soo ick op fijn verlbeck mijn eer beitae te wagen;
Want
 TWEEDE GESCHÏEDENISSË.
Want als een hoveling een vrou bedriegen kan j de dat haer aldaer haren man geworden /oude;
doende haer
Daer is geen twijffel aen, hy feytet alle man : geven het doode lichaeyn van den /elven, fo hy het
felve in een
Dies WUl Honden aen de Faem tot mijner fchandc"
lal dool-kifte aireede hadde doen leggen. De arme vrouwe , door
Gaen roepen mijn verdriet door lieden ende landen ditgefichte van droevig ,
genoeg faem rafende geworden zijn-
lek 61 de ftorfe zijn, daer ydcr over al de* g'"g ter/lont hare vrienden haren noot klagen
, en het ge-
Tot kortswijl over weeg fijn pract van maken tal : heele fiuck openbaren , dewclcke geraden vindende over
foo-
De dact fal ydcr ccn ten vollen konnen weten danigen fcbandeüjcken fiuck aen den Hertog klagtig te vallen,
Maer 't innig van mijn hert en is niet af te meten; zijn in aller haefl met haer na het Hof gereyfl , en gehoor ver-
Dus of ichoon met gewclt mijn eerc wert gerooft; worven hebbende by den Hertog , hebben de geheele gelegent*
Men agt dat maer een waen, het quaetfte wort gelooft bcyt van de faccke [gelijck die in der waerheyt was) ronde-
De wcrclt is te boos, men Tal voor gronden leggen, lijck vertoont , en daer over van den Hertog recht en recht-
Dat ick, ccn jonge vrou, my lichte liet gcfeggen ; vordeiinge verfoeht; De Hertog het verhaei der fitecitn ver-
Dar ick, (gelijk het fcheen) wel voor mijn eere ftrcet, ftaen hebbende, en wetende dat de Gouverneur oock
fclfs doen
Maer dat ick even wel het al gewillig {eet. ter tijdt in V Hof was, dede de voorfz. jonge vrouwe enbaere
Mijn man (al ook miflehien hier door in twijffel komen vrienden aenfeggen , dat fe fien /ouden wat/c feyden , en over
Dat my oock , fonder dwanck , mijn eer is afgenomen, wien fy klaegden , want /oo hy de faecke anders bevont ah
,
En lbo het my gebeurt dat hy dit eens gevoelt, /y Heden hem die vertoonden , dat bet met hen qaaïtjck /oude
Soo ïs fijn hcete min voor alle tijt gekoelt, af-loopen ; de /elven, op haer vertoog hart enmet ernft dringen-
Soo fal fijn cerfte gunft van ftonden acn verdwijnen, de , dede dé Hertog haer in een ander kamer vertrecken
, en
En ick lal in fijn oog niet als ccn grouwcl fchijncnj or.tlriedendc dadelijclten denvoorfc.. Gouverneur , hielt hem
Wat fal dan onfc jcugt, wat (al ons leven zijn? betfeyt voor, met deftige acnmaninge dat hy de ronde en rech-
Eylaes! niet als verdriet , en als geltagen pijn. te waerheyt daer van joude bekennen
, of dat hy anders in de
Maer neemt de Jonker fweeg , dat niet cn is te denken, hoogfte ongenade van hem /oude vervallen : De
Jonckheer
Neemt dat geen quade tong mijn nacm en mogte kren- flacndc hier overingroote bangigheyt , niet wetende wat tedoen
Sal ik niet evenwel van binnen zijn gecjudt, (ken, of te /eggen, en de Hertog uyt fijn gelaet bejluytende dattervry
Vermits ick weten fal hoe dat ik ben geilek? wat aen moejle we/en, van dat hem te lajle was geleyt , de-
Sal ick niet evenfiaegh , en al mijn leven dagen, de ter/lont de jonge vrouwe en haer vrienden in de kamer roe-
Met innerlijk verdriet mijn herte moeten knagen, pen , en hen allen den voor-genoemden Gouverneur onder de
Om dat een vreemden boef van my genoten heeft oogen fetten , hem vragende of hy dat vrou-men/cb welken-
Dat noyt ccn eerbacr wijf als aen haer man en geeft? de i De Jonckheer noch meer verflagen zijnde ah te voren,
Wel acn dan mijn Gcmoct, en tact u niet bekoren, viel ter/lont neder op
fijn knien , biddende fijns lijfs genade,
Want foo ons d'eer ontvalt, foo iflet al verloren, verklarende te vreden te zijn door een wettig houwelijck de
Soo
iflet al bekayt, en dat voor immermeer,
jonge vrouwe haer eere te beteren , en de /elve voor fijn ech-
Waer
agt dog cenig menfeh ccn vrouwe ("onder eer? te wijf te /uilen aennemen en behouden ; De Hertog vraegde
JSJu (egtdan acn den boef, dat uwe rcyne finnen de jonge vrouwe of fy fulcks tot bare voldoeninge wilde aen-
Noch door fijn vleycry , noch dievgeïi zijn te winnen, nemen , het welcke volkomelijeken weygerde
verklarende
'fy ,
Segt dat hy henen gac, en dat hy zijn bejag niet te konnen aennemen voor haren echten man, die even ha-
Niet by ccn echte vrou, maer elders" foccken magj ren echten man een fchandelijcken doodt hadde doen fterven.
Segt dat gy met u bloct u man foud'willen helpen, Haer vrienden andertuffchen , wetende dat het gene gedaen
Maer u tc weerdig acht om VUylen lull te ftelpen, was i niet ontdaen en konde werden , en dat in de/e gelegent-
Segt , fegt met vollen mont , dat , te fijner fpijt, gy beyt geen beter uytkomfle ter eeren van de jonge vrouwe ge-
Voor uwen man alleen, en niet voor hem cn zijt. vonden en konde werden , als het houwelick metten voorfz.
Maer holla , niet te ras , laet ons wat naerder letten, Gouverneur, en daer by overwegende dat de felve Gouver-
üf wy oock dit bcfluyt op goede gronden fertcn, neur een groot gunfl-genoot we/ende van den Hertog /ulex
,
Gewis ick houde valt, indien wy dit belïaen, hun allen goet konde doen j over-reden de voor/z. jonge vrou-
Dat wy met ccnen golfte gronde fullen gaen. we bet aengeboden houwelick in te willigen , bet welck by
U man fal even nu met fchandc moeten fterven haer , door hart aenraden van de voor/z. vrienden gedaen
En gy feh alle tijt fijn lief gcièlfchap derven zijnde , dede de Hertog ter/tont aldaer een Priefter halen,
,

U man is, heden iclls, u man die is een lijck om boer trouwe, in fijne jegenwoordigheyt , met alle volka-
En gy noch boven dat gedreven aen den dijck: menbeyt te doen voltrcckin ; doende oock met eene , met toe-
U magen altemael die lullen van u wijeken, ftandigheyt van de voor/z. Gouverneur , een houwelijcxfcbe
(Gelijck in tegenfpoet de vrienden haclt befwijeken) voorwaerde tnjfcben de/e nieuwe Bruyt en Bruydegom befluy-
V
huys dat heden ilacr, en noch geducrig grocyt, ten, en op hel papier brengen , by de welcke de voor/z. Gou-
Sal op den liaenden voet dan worden uytgeroeyt.
verneur aen de voor/z. fijne toekomende huys-vrouwe was be-
Wy fullen over al niet als verraders hietcn,
lovende, dat in gevalle hy , /onder kinderen by haer te ver-
Schoon dat , gelijk een beek , ons rcyne tranen vlieten wecken, i

fy dan /oude zijn en blij-

boud' dan niet beter zijn te lijden dit gcwclr,
aile fijne na te laten goe-
Als ons 11 t ecnen ilag ter neder ficn gcvelt?
der vaerde geteyekent en de
O God! vergevet my, ten zijn geen quade lullen, nde vraegde de Hertog
,

Die my om 't herte llaen cn al mijn tloct ,

, ontrurreni :rienden nu vernoegt wa-
Ick worde, fiet ! een hoer ter eer van mijnen man, ren over het gecne by in bare fak alde gedaen, waer op de-
Om dat ick fijne Ichand' niet anders weeren kan. /elve en al de vrienden antwoort van ja , en dat fiy
lieden
alk fijne Hoogbcyt gan/cb ootmot teken ware bedamkende
D y°" cthcer baer een wijle flïllc hebbende laten ftaen , en- van al het goede dat hun-Heden e
i-flrtffl' t
t.t
j fijn beleyt was wederua-
1
1001^ ?fdueriglijck een ooge hebbende op bier -xe/eu merekte dat- ren ; ende daer op te/amen meyner,
, or/ofte nemen , verklaer-
ntJ 'jff^oedigheyt ge-vallen
,
zijnde , niet en wille de de Hertog , dat fiböon /y-liect iu vergenoegt waren over
'
'l^oftehten.hydaeromh 'i den arm grijpende, bragt de daet van fijnen Gouverneur , dat hy niet te min
, en de
^diende en niet willende
_ feecktr ledekant , daer in de Jiiftitie nu mede voldoeninge moejle out'fangen , en daer op ter-
*«>ncrjlae>idc, aha
l, r i
1 ""*" i fijn onktiy/cbe begeerhjekbeyt vol- fiont een fcherp rechter ontboden hebbende , verwees den voorfz.
h€bb de ™
'

f , in plaeije van aen de onnoo/ele Jonge vrou-

" mn veder te geven , dede hem (door 'k en weet

Gouverneur fiaens voets van den levenden lijve ter doodt, de-
de hem felfs daer in de Sale ncder-knielen en met een onthal-
,
wat
~- ,»w;r;;
^ middckn) ,
ttddetacken
dadtlijcken ter duodl irr-.i
te; doodt verwij/en , en met fen , verklarende de nieuwe bruyt {nu wederom weduwe ge-

e^deV^r
J ' mttni
ffb fi -
Mm
voets '"' u ilfen:
0,!tbcll
fi" En al/bode worden zijnde) volkomen erfgenaem in des overleden goede-
s
*'!' !f,
'

: V iiaera ^" harenman qua

aitam vereyjjiher. ren, volgens den inhouden van de voorfz. Houwclickfche-voór.
'r- 'hv'h'i*^,
«rfindt hy defete
m! fijn ^J Kerker ,
jeggeu-
,

wacrdcnlmr vorengeroert. Denckter op Leejèr y envacrt wel.

Y z DER,-
 ! ,, , : ; , , , , , ,

17'-

DERDE
GESCHIEDENIS, E N
S E L F-S T R Y T
Dacr uyt ontftaen.

AEnJprake tot L, Scipio ,

Veldt-overffe der Romeynen 3 op de aenbie-
dinge aen hem gedaen van fekere Edele en overjchoone Jonk-vrouwe
by ofte van wegen dejfelfs foldaten ; zwijnde defelve aenbiedinge by
den voornoemden Scipio kloeckmoedeltjck en eerbaerlijck af-gejlagen
5
en de Edele
Jonck-vrouwe haren Bruydegom weder gegeeven y felfs met de juweelen en
andere kojleltjckbeden }
hem tot een rantfoen van deefe Jonckvrouwe aengeboden.

IJL wat van u is
vcn
Edel Held, en hoog ge-
Dat en acht ick niet lbo
Als het rullig wedcr-geven,
Van de macgt en ichoonc bruyt,
U gevallen tot ecu buyt.
Gy, ccn ridder vol van krachten,
Midden in u friflehc jcugt,
Midden in u meeltc vrcugt,
Kond bctoomcn'u gedachten,
Kond bewaren uwen lui
Voor dc lillen van de min
Sict een Roosje verfch ontloken
Dat een yders oogen treckt,
En tot minne-hiil verweckt,
Komt u longen geelt bciloken,
Komt u als van fellcfs t'huys,
En gy blijft noch echter kuys!
Als Karthago wert befprongen
By den voorgenoemden helt,
En fijn niugtig kriji;s-gcwelt,
Als Karthago was gedwongen,
Was gevoegt L-n Kx^cbragt
Tot dc Roumlcbc werelt-magt,
Als het leger deelt gevangen,
Die men uyt de lladt bequam,
En tot cygen (laven nam,
Dnerlag yder met verlangen
Seker uytgclcfcn macgt,
Dacr v:in al het leger wacgt:
Dacr komt yder toc-geloopen
Ydcr wenfeht het lchoun juweel
Voor fijn buyt en evgen deel,
Yder lou hacr willen koopen
Om fijn geit, en belle goet,
Om !Ïjn en herten bloet.
lij 1
Seker hopman ondcrturtèhen
Roept , t'fa meekers , handen afj
Ot" u nacckt verdiende llraf
gclchrc- Niet te mallen, nier te kufien
Want voorwacr ten is geen fpeck
.
Voor een ruyters gragen beek.
Dele dient te zijn gefonden,
Aen den Vclt-heer , onfen helt
Want hy ifler nae geitelt:
Hy en is niet ingebonden
Door de pracni van echte trou,
Wat ilt dat hy beter wou ?
Stracx gebiedt hy fevcn benden
Van uc ruyters dacr ontrent,
Die hy voor de belle kent,
Hen nae Scipio te wenden,
Maerdemaegt, het edel pant,
Houdt hy lelïets by der hant.
Als hy nuquam aengetreden
Tot
de tentc van den Helr
Daer heeft hy dc macgt gelbltj
En hy feyde dele reden
Sict, 6 edel Ridder, fiet,
Wat dat u het leger biedt.
Onder al de move dingen,
Onder al dc groote ïchat
Hier gevonden in dc lladt,
Weet ick u niet toe te bringen
Ah alleen dit edel iluck
Dacr mee wenich ick u gcluck.
Scipio wat ftillc ftaende,
Sict het klacr en helder licht
Stralen over fijn gelicht,
Maer lhracx weder henen gaendc,
Toont mer (lil en koel gelact
Dat het hem niet in en gaet.
Een van defc jonge tr.ait.cn,
Die geduerig met' hem gacn
Die geduerig om hem itaen
;
Raed den Velt-hecr toe te rallen,
Racd den Ridder tot de macgt
Die aen al het heyr bchacgt.
Soud gy feyt hy , niet acnveerden
Dcie^iccrel, dele roos,
Die iok onder duylcnt koos.
Dele van foo grooten weerden,
Sehoondcr als ick immer lag,
Alfler cene welen mag?
Gy die niet en zijt gebonden
Aen ccn echte weder-paer,
Neemt , ö neemt u kanfle wacr:
Wat doch kandei- zijn gevonden
Üattcr beter dienen kan
Voor foo inflehen edelman?
Had ick foo een buyt gekregen,
Ick wacr alle man tc rijck,
Nicmant ware mijns gclijck,
En het waer my ongelegen
H;icr te geven wederom
Schoon al qu:im haer bruidegom.
Diamanten, fchoone ringen,
Rijcke baggen, die men erft,
Als een oude vader derft,
Dees en dicrgelijcke dingen
Sie ick dat men fomtijts ftelt
Om te lofièn tegens geit.
, Dit gebruyek wort onderhouwen
Allmeti groote lieden wint,
Allmcn groote fchattcn vïnt
Maer de Ichoonhcyt van dc vrouwen,
Wat oock dees of gene doet,
Dut en is geen losbaer goct.
Lactj'u defc roos ontrecken,
Sonder datje die ontluyckt,
Sondcr datje die gebruyekt,
Wie en fal niet met ti gecken
En gacn feggen , t'onlcr fpïjt,
Datje maer een kluts en zijt.
, Gaet Mars Vcnus niet begroeten,
Als hy van fijn wapens fcheyt,
En fijn degen nederleyt?
Jac, hy komt by hacr vcrlbcten
Alde wrectheyt, die ick fag,
Dacr hy voor den vyant lag.
Ridder gy hebt menigwerven
 DERDE GESCHIEDENISSË,
Uwenvyantaengeraft, Dan gaet hy de kiften tegen, Want ick ben haer over-heer.
En op uwe» dienft gepaft, Dan is hy een dapper helt
Gy hebt Romen moeten dei-ven; Die fich kloek tc wcerc ftclt: Maer fal ick ccn maegt fchofficren?
Neem dan nu een klecn vermaeck, Ick ccn Vek-hecr, een Romeyn!
!

Want dat is een nutte faeck.
Wie fal oyt een bogc fpannen
Die hy op een blyden dag
Niet eens weder los en fag ?
Nimmer foo geftrengen mannen ,
Siethy weder hare wangen
Witten hals , en teerc borrt,
Dat verwekt hem weder dorrt,
Dat verwekt hem groot verlangen
Van dat binnen ichuylen mag.
Dat hy buyten niet en fag.
Neen, mijn hert is al te reyn:
Neen ons vendels, en banieren
Vliegen niemant over 't hooft,
Die een maegt hacr eer ontrooft,
Laet danal mijn haters krijten

Die niet fomwijl door de vreugt
Geven voedfel aen dc deugt.
Nu dan de vryftcr lcyden,
laet
Datfe voor u wort bewaert,
Datfe voor u wort gefpaevt ;
Want van hacr is niet te fcheyden
Nu fy ftact in ons gebict
Immers ick en dccd'ct niet.
Defe Vorft aldus gedrongen
Tufichcn kift, en ware deugt,
t
/m Tuflchen tucht en groene jeiigt
Voelt van binnen harde fprongen
Voelt een ilrïjdig huys-gewelt
Dat hem dc in finnen quclt.
Als hy fiet hacr frifTche leden ,
Als hy fiet haer rooden mont,
Die' er menigh heeft gewont i
Als hy fiet hacr heuflehe leden,
Dan verfmelt hy van de luft ,
Dies hy wenfcht te zijn gebluft.
. Maer als hy gaet overwegen,
Wat de reden hem gebiedt,
Wat dc deugt voor loon geniet,
Nac de Ridder fijn gedachten
In een wccg-lchacl heeft geièt.
En op alle aing gelet,
Komt hy met fijn ganfehc kragtcn
En hy berft ten leiten uyt
Tot een riddcrlijck befltiyt.
Wacr ick van dc rouwe gaften
Sevt hy , waer ick fiecht foldact,
Ot een ruytcr, offijnmaet,
Sonder ampt en fonder laften
Had ick niet als kapn'cn fweert,
Of een flecht gefadek peert,
Dan foo mochtet my gevallen
By een jong en aerdig dier,
Nae der jonge luy manier,
Wat tc kuilen , wat tc mallen
Ick en ben noch dom, noch ftuer,
Oock geen vyant van natucr
Dcfè, nac des oorlogs wetten,
Was gevallen my ten deel,
Mijne was fy ganfeh en heel,
Niemant konde my beletten
Haer te letten van haer eer
Dat ick kuys en ceibacr ben,
En geen vtiyle lullen ken ,
Laet Kanhago my verwijten
Dat ick houw ccn eerlijck bed ,
En de deugt voor luiten iét
Dat en ia! my niet verkleenen
't Sa! niet ilrccken t'mijncr fchant
Hier, noch in het vaderlant,
Of het, fchoon de lieden mecnen,
Tucht en baert geen ongeval,
En dc deugt gaet bóven al.
Hoogc ftact , en hooge finnen
Dienen ftaeg by een gepaert,
Anders hccft'ct geencn aertj
Vorften dienen niet te minnen,
Malle Hcfd' cn hoog gebiedt
Dienen in een plactlè niet.
Die kan toornen fijn gedachten^
Die kan temmen fijn gemoet,
Dien hou ick van edel bloet
Dien wil ick vry grooter achten,
Als die met een dom gewek.
Hoogc wallen ncder-vek.
,

C I
Spreekt hier aen den
O
B R U Y D E O M
VAN DE
M A E G H T'
En geeftfe hem iveder.

$U gy vriend , fit hier wat neder, Dan noch fweer ick by de Goden,
Siet daer is u waerde pant Dat haer niemant heeft geraeckt,
Komt en neemtfe by der hant Dat haer niemant heeft genaeckt.
Dacrenboven geef ick weder Want op lijf-ftraf was geboden,
Defe fchatten die ghy fiet, Datmen haer bewaren fou.
Die haer vader voor haer biedt Even als mijn eygen vrou.

Gaet , Gelieven ,
gaet vry "paren
Nu verfien van goedt en geldt
Nu bevrijt van boos gewelt,
Wel moet 't edel herte varen ,

Dat met een heeft uyt-gebluft

Gierigheyt en vuyle luft.

V 3
 ,,,, ; ,

Op de drie Gevallen der

ZELF-STRYD, In dichtmact befchreven door den Heer

JACOB CATS.
toont de groote
ier CATS
de wytberoemde Dichter ,
Dat hem den naam tockoomt van Hollandfch Parnasftichter ,

Als hy de Zieleftrijd zoo levendig verbeeldt

In 't prangende gemoed door zorg en angft gctcelt.
Eerft zien \vy Richard, met een oude floep gevaaren
In 'tzoet gezelfchap van twee Juffren , op de baaien
Van Thctis pekelveld in hooge nood gebragt,
,

Daar hem de felle dood met ope kaaken wacht.

De boot wil naar den grond , geen hoozen raag'er helpen
De zee dreigt t'elkens haar in "tbruifchen t'overftelpen ,
Geen uitkomtt voor den held als ligting van den laft,
Waar door dat d'oude kraak tot zinkens is vermaft.
Een Juffer moet men hier, eilaas! de voeten ipoelen
Die Richard teer bemint, of die hem doet gevoelen
Hoe diep hy in haar ziel en boezem ftaat geprent ,
Wat word zyn hert gefcheurt eer hy 't gelukkig end
Ziet van dit treurfpcl, en bekoomt op nieuw het leven!
Hoe heeft de Ridder dan het vreemd geval befchreven
Der Zeeuwfche Stadvoogd die, verflingert op een wyf,
,

Zyn fchuld, door Kareis laft, moet boeten met zyn lyff
Hoe ziet men hier de vrouw ontftelt , beklemt , beneepen!
De Zelfftryd dreigt haar flux in 'tnaare graf te fleepen
Zy weegt haar kuisheit , en legt in den evenaar
Haar waarde wederhelft , in 'tgrootfte Iyfsgevaar.
Onwillig lyd ze dat haar trouwbed word geïchonden
Maar door een teêre liefde aan haren man gebonden
Bczwykt ze voor 't geweld , doch niet in haar gemoet,
Daar nimmer booze luft noch echtbreuk werd gevoedt.
Dan ziet men Scipio, de geeffelzweep van Romen
Ten leften tot een baak hier op het fchouwburg koomen,
, ,

Een baak van kuisheit, die zyn vorftelyke deugd

Laat blyken als zyn hert verfmaadt de zoete vreugd
,

Der jonge Roomfche bruid naar oorlogsrecht gevangen.

,

Hoe ttreelt de Dichter 'toor met deeze zedezan<*en

En goude leden uit de wysheitsfehat vergaart
,

Van Ichrifr.cn door den tyd tot ondcrwys gefpaart.

Men kroon den Ridder tian met lof voor zulk een dichten,
Dat altoos Neêrlandfch jeugt op't deugdenfpoor zal lichten!

SELF-
S E L F-S T R Y T,
DAT IS:

KRACHTIGE BEWEGINGE
VAN
VLEESCH EN GEEST,
Poetifcher wijfi 'voorgeftelt

In de Perfoon en op de gelegentheyt
VAN
J O S E P H,
Ten tijde hy van

POTIPHARS Huys-vrouwe
Wierdt nerfocht tot

OVERSPEL.
DOOR
J. C A T S.
 , , :

PEL. AD
DEMETRIAD Van Joseph fchrijvende fcydt aldus
M
iB Jcnge/ingh werd by fijn Vrouwe begeert, en evenwel tot geen begeerlijck-
l heydt verweckt ;
hy werdt gebeden , en niettemin omvliet hy. Dat eerbaer
Xherte en kende noch door de kracht der Hoeyende jcnght
, noch door de ,

§groot-achl/aemheyt van haer , die hem aenfochte in eenigen deels tot on- ,

* tucht werden vervoert ; want niet alleenlijck door het aenlokkende geftchte
maer genoeghfaem met dadelijcke omhelfinge van een vrouwe geterght zijnde heeft even-
,
wel de vrouwe niet begeert.

Nunquam bella piis ,

nunquam certamina defunt;
Et quocum cercet mens bona fempcr habet.

N V N £ U A M BELLA T I I S.

Eel te vechten , veel te ftrijden

Moet een Chriften-hert vermijden ;

"t Is al beter dat men dorft

Naer den rechten Vrede-vorft.
Wil'er nochtans ycmant vechten
,

Waer toe menigh duyfent knechten ;

Gact en ftrijdt, naer rechten eys,
Met uw wederfpannigh vleys
Met de Werelt mee de Machten
,
,
Die op onze zielen wachten
;

Waerom foeckje bnyten ftrijdt

Die geftaegh in oorlogh zijt ?

Galat. j. 17.

Het Vleefch begeert tegen den Geeft en de Geeft tegen het Vleefch
, : Defe ftaen legen
malkanderen.

Rom. 8. 8.

Het verftam des Vleefihet « de Doodt maer het verjlant des Gee/les
, is het leven en
de vrede.

VOOR-
 VOO R R EDEN,
A E N DEN
KEGTSINNIGEN
L E E R.
Es mcnfchcn leven (gclijck ecu Maer als wy dan komen daer 't te doen is , en dat
Out -vader feer wel gelcyt heeft) ons de vyant , vry ongelijck ftereker als wy ons lie-
Is een middel-punct , tuiTchcn ten voorihicn op het lijf'komt vallen, foo finckt ons
,

den uytnemende Enge- vceltijts (lbo men feyt) het herte in dc fchoenen
, en wy
\> rtact der
31 s en het woelen der ónveruuf- ftacn daer Hecht henen cn ficn , al en hadden wy noch
ïtigc dieren. In gevalle de menfehc tanden om van ons te bijten , noch handen om ons tc
jjfich laet vervoeren van de inval- vcrweeren. Wcrdendc mitfdien niet dan al tc wel gc-
i\ea fijns vleefch , hy wert gclijck wacr , dattct een gantlch andere lakc is , in dc ichadu-
gemaekt den dieren op den velde. wc van onlen Wijngacrt ofte Vijgc-bodm , gemacke-
Indien hy dacr-cn-tcgcn , "door de krachten des geefts , lijck fittende , alleen met de gedachten oorloge tc
dc lullen van 't vleefch over-wint, hy wert verheven tot voeren, dan in *der waerheyt onder den roock , ftof,
de heerUjckheyt der Engelen. Siet daer, Menfchc, en het gewoel van een dadelijk gevecht , iïch ingewig-
uwe gcrtaltc. Gy ftaet om een beert , ofte om een En- gclt te vinden. Wel aen dan, wy fien het gebreck, laet
gel gclijck te werden. Het vleefch aen d'ecnc zijde om overleggen wat raet hier tcgens tc ichaften zy. Twee
boogt u nederwaerts en woude u wel fijns gclijcke
, dingen hebben wy {mijns oordeels) van noode. Eer-
maliën de geeft van d'andcr zijde treckt u opwaert"
: itelijk , een inncrlijcke kenniffe van onfen vyandr , met
en racdi li tot het tegendeel. ovcrleggingc hoe loos cn boos by , boe voos en broos
Aenfiet hier dien wonderlijken ftrijd j die wy in on- wy, in dufdanïge gclcgenthcyt, bevonden werden. En
fen boeiem gcduriglijck omme-dragen , dcwelckc ons ten tweeden , goeden voor-raet van wijs en godfalig
niet en verlact , foo lange wy ons felven niet en verla- beleydt ,
mitfgaders krachtige wapenen dacr tegens
ten. Twee heyr-k racfir.cn itacn binnen ons tegen den gercet te hebben , gelijk ons die ftrijdtbare helt Pau-
anderen gekast , tuilèhcrj dcwelckc fomwylen krach- lus genoegfacm de fclve middelen in defen gevalle
tige vcldt-llagen , dickmac! vinnige le herm ut fingen , voorichrijft, ffl) Wat het eerfte point , te weten de ken-
nimmermeer gefettcn vrede gevonden wert. Is niet nift'e onies vyants , belangt , dient voor eerft cmite-

des menfehen leven (feydc Job ) een geducrige krijg lijk overwogen , dat het Vleefch met fijn medehelpers
op aerden ? Maer lioe maken wy 't al in dcfe gelegeiit- vry geen katte en is, (foo men feyt) cm lbnder hant-
heyt ? Och armen wy
mits den gedurigen aen-
! dacr , fchnenen gevangc tc werden \ de oorloge j die het
val onfer vyanden , wel behoorden gcltadig op onfc felvigc ons acndoet , is geen krijg dacrmen (gelijck 't
lioedcte welen, en {gclijck de gecne doen, die in de fpreeck-wooit ) met blacuwe erweten Ichiet En daer- :

hcetlte cn gevaerlijckfte plactfen op de fchilt-wacht ommc houden wy , dat fy hun taftclik vergrijpen , die
ftaeu) dapper in de wint te llen. Soo werden wy me- in delen gevalle meyncn , dat het •vleefch hier niet an-
nigmael al geeuwende , en halfflapende , door den eer- ders zy , als lbo ecnig plomp , wanfehapen , en fou-
Hen acnftoot van dc lichte peerden , dat is , dooi' het al- tcloos gewoel onfer uyttcrlkkcr finnen , buytcn de pa-
dcr- gering itc gcfpuys onfer vyanden , verraft , daer he- len van alle redelijckheyt, onbefuyftelijcken henen fprin-
nen geboren , en fchandelicken onder de voeten ge- gende t neen , dc fulckc ketclcn hun felven dat fe lac-
-

treden. Wacr van , indien men (gelijk het behoort) de chen. Gcwiffelicken , onsvlcclèh, dat is de verdorven
onriaccken recht onderibeken wil, 'men lid bevinden aert in onfe zielen , cn is lbo bot cn grof niet , gclijck
dat die geheel cn al de ielve zijn , dcwelckc , in gemee- men ons poogt wijs tc maken fy kan haer felven , ge-
:

nc oorlogen , mcnigmacl cenige, anderfins treftelijkc,
krijgs-ovcrlren den ilag doen vcrliefen
wetentheyt , en Klcyn-achtinge fijner vyanden.
hebben (foo wy fomtijts mcynen) nu cenige goede
gronden des Godfaligen levens in ons gcleyt , ons ver-
kondt met Godt vernicut , encen vaft voornemen, van
voortaen wel te doen , ons felven voor-gcitelt , en daer
op in onfc ccnigheyt fomwijlen
in bedenckingc ko-
lijck hacr mceltcr cn mede-helper doet , fecr wel ver-
, te weten , On- anderen in een Engel des lichts. Dat is gewis , daer
Wy is grootc kracht van dwalmgc ontrent , cn veel ftcc-
nen des acnltoots , fy weet haer walgelijckc pillen
wel dcgelick te vergulden , haer bitter wonnkruydt
dapperhek te iiiyckeren , haren fcherpen angel rocc-
ftcrlick te bcdccken , cn met een licrrblijck acs van acn-
genamen fchyn ons van het rtuck te leyden {b) Gewif- :

mende, fchijnen ons foo wel geftcrekt te vinden, dat iclick , de kinderen defer werelt zijn immers foo voor-
onfc geelt by inbccldingc,
cn noch (lbo men feyt) ver- fichtig in hare gellachtcn, als zijndekindcren des lichts.
re van de man
wcfende , den vyant wel derft aen-juy- (e) Paulus, een man in gclijcke voorvallen fondcrling er-
enen , cn , al tergende
uyt-cyffchen niet anders dan
, , varen , oordcck in fulckcr voegen van den vleefchc , (d)
gclijck dien
dappere galt Jfiamus doet by den Poect Dat hy aen het fclve nu verjlant , dan vernuft is toc-
,
v «gilius, aldus
mocdiglijk'trotfcnde: fchrijvendc. En elders daer in vorder tredende , vcr-
klacrt duydclick dat wy defen Ib-ijdt niet cn hebben
Mm hert le jagen is te Jlecht
,
ilcchtelicken tegens fleefcb en Bloet , ofte fwackc men-
« l>en geen man
voor dat gevecht
Mwenfihe datter leeuw of/ivya W Epher. 6. ii. (4)
den op de vourii planten geilek
Rom. 8. ?. (c) CololT. 2$, (J) De woor-
lotbs-
« cl'fe jacht mijn deel mocht zij».
in Jtn Griekichcn Tcxi,
vdlinKc aer laken krachiigli cn bctkin:telick,
lijn

Z fcfien,

i 78 O O
fchcn macr tegens de Forftendommn , tegens de Mach-
,
ten tegens dc Geweldige defer werclt , die in de duyfler-
, ].
niffen defereeuwen heerfeben , tegetk de Beofe Geeflen die in
de lucht fiseven. Wel hem die nlier -wegen vretfi (>), dat
byin de dagen fijns ridderfebaps afwerpen foude de ureefe des
quaets , en dencken ten beeft geenen noot terwylinick alfoo
doe. Uyt alle welckc lichrelickcn at" re nemen is ,
voor mede-ihnders , en aen-ftokers onfe verdorven aert
en dien volgens boe grootelycx fijne U*
is hebbende ,
ftigheden tc duchten zijn.
Dit aldus geweten en by ons rijpclick overwogen
zijnde , foo behoorden wy onfen flapcrige oogen uyt
den droom der wcrelticher bekommeringen op tc wec-
ken , om neerftige wacht over ons fclven te houden.
Wy dienden met de helden Salomons alle tijt gerect te
(lacn , houdende alle fweerden , en gefchïckt zijnde
ten ftrijdc , elck hebbende fijn iweert op fijn heupe,
om der vreefc wille in der nacht, (ƒ) En gclijck de Vclt-
overften , in de gemeenc krijg- voeringc , hare middelen
van tcgenitant plegen aen te leggen , na dat fy lieden
verftonden hare vyanden geftelt te zijn j alfoo inlgclijcx
(dcwijle de Chriltchjckc eenvoudighcyt al mede hare
gauwigheyt heeft , immers fondcr-lingc in delen , be-
hoort tc hebben J ons felven , naer dat wy dc cygen-
febappen onfcsvleclchs bevinden, tot tegenweer te fchic-
kcn. Ten welckcn aenfien hier in op-merekinge dient
tc komen het' tweede point hier vooren geroert , te
weten dc voor-ract van wapenen , die ons in defcn van
noodc is, om rtaende te mogen blijven in den boolen
dage, en in dc uurc der duyltcrnilTc. (g) Waer in niet
beter en is tc bctragtcn , als acn tc trecken dc ganfehc
wapen-ruftingc by den Apoltel Paulus , ter plaetfen voo-
ren geroert , bcfcheydentlickcn aengewefen , namelic-
ken den Gordel der waerheyt , het Pantficr der recht-
veerdigheyt , de Schoenen der voor-bereydinge des
Euangcliums des vredes , den Schilt des gcloots , den
Helm der faligheyt , en het S weert des geeftes , welck
is het woord t Gods. Sict daer ccn rechtfehapen krijgs-
knecht , recht afgevcerdigt om de tcherm-ilagen des
vlecfches te verfetten , en de vierigc pijlen des Satans
uyt te bluflehen.
Wy beyde dc voorfz. bedenckmgen ( te weten de
Jcenniflc onlcr verdorventheyt , cn den wederftant te-
gens dc felvc) houdende voor hooft-rtucken des Chri-
itelijckcn levens, hebben, t'oniet ocfteningc , uyt de
Bijbelfche fchriften gekoren dc gefehiedenille van den
t tl cht- lieve nden Jofeph , om in cn door het voorfchrift
van den fclven ccn volmaeckt af-beclt van den Chri-
flclijckcn Seif-ftrijdt , met ccn hccrlijcke overwinninge
dacr op gevolgt , ons fclven cn anderen voor tc Hellen,
cn alfoo te leeren alle ooft gedachten gevangen tc ne-
men ( als den Apoftcl Iprecckt tot dc gehoorfaemheyt
!
Ghrifti. Dan allbo dele ledige Jongclinck als ccn fpie-
gcl der Eerbaerhcvt en onthoudinge by dc hevligc
Schrift ons wert voorgedragen , loo cn Hebben wy de
wulpfche in-vallcn des vlcciches niet hem , macr de
vrouwe van Potiphar , in defe onfc oeffeninge , willen
toefchrijven, doende mitfdicn aen dc felve fpeelen de
van onfen verdorven aert , en acn Jofeph gevende
rol 1c
den perfoon van den Geeft. [*] En al is 'et lchoon foo
dat wy , omredenen voorfeyt
delen onfen «rijdt hier
, mochten bekomen, van krachtige bedenckingen , tot
vertoonen in twee bijfondere perfooncn i foo fal noch-
tans dc gunftigc Lefcr dc fake in dier voegen gelieven
op tc nemen , als of dc felve ftrijdt tuflehen Geeft en
Vlees in den bocfem van Jofeph alleen ware voorge-
vallen; wy dan weten , dat ons dciè ftrijdt by
gclijck
Godes woort wert aengewefen , als in een en dc felve
menfehc beftaende. Evenwel nochtans om den aert van
den Self-ftrijdt wat nacrder by te komen , foo heb-
ben wy aen het ,eynde van dele bcdenckingc onfen Jo-
feph voorgcftclt ' (doch in fijn cenigheyt , cn in het
tt) Pro». 28. 14. (ƒ) Canr. 3. 8. tg) Epbef. 6. n. f» Dc Chiif-
Hijcke S,lf.Jln dt hellaet cygenthek in eenen menfeh , hier nochtans in
iwec verfcheyden ftifoonen aengewefen, om redenen, mei den vet-
ftande niet ie min, cn ui der diet maer voor eene te houden.
, }
R - R DEN.
af-wefen fijner vrouwe ) als of hy loo eenigen ftrijdt
cn fwakheden des vleeichcs in hem haddc gevoelt,
( a
hoewel Mofes , die van alle dingen kortclijck rnaer dc
hnoft-ftucken gewoon is acn tc roeren , dacr van
niet
en vermaent) niet mecnende den hcyligen man Ccotg.
lins tc kort gedaen te hebben , dat wy den fclven
niit
wat buytcn beweginge cn ongevoelijk , als een blok
alle
macr in eenigcr maten beroert , hebben Vertoont
jac :
in tegendeel van dien , achten hem dies tc meer
eert
gegeven te hebben , ah oordcclcndc fijn overwinning
naer voor-gaenden ftrijdt , des tc hccrlickcr te welen'
Gclijck ons oock nictVacrichijnclijck en du nekt dat
Jofeph tegens dc foct-vlcyendc cn dage lick fche beko- '
ringen van foo een jonge, fchoonc , hoofiche, lufti-
ge, en ganfeh afgerichte vrouwe (als dc fclvc wacr-
ichijnelijck mach werden geoordcclt ge weeft te zijn)
fich in aller voegen allbo (oude hebben gedragen gc-
,
lijck dc Hcere Ghriftus tegens de verfocckinge des Sa-
tans heeft gedacn, dat is , fonder ccnige dc minftc ont-
fettingcofte beweginge van den natuerlicken menfehc-
maer met Hieronymus en andere Oudt-vadcrs gevoelende
datter jac Self-rtnjdt ïnhem fy gewceft , doch met nyt-
nemende krachten van tegen-weer. Laet ons ( It-yd de
felve Hieronymus) eens gaen bcdcnckcn wat voor een' Itrijt
dien eerbaren Jongclinck heeft uytgeftacn. Sekerlijck,
ten dunckt my foo wonderlijc.lt en vrecmt niet , datter
drie Jongelingen in den brandenden oven , van wegen
den Koninck van Baby looien geworpen zijnde , onge-
quetften niet gefchent daer uyt zijn gekomen, ah dit
wondcr-ftuck ; tc weten , dat die wonderbare Jong-
man van dc onkuyfche en gcyle vrouwe wel by de taf-
feclenis aengegrepen , doch evenwel niet en heeft kun-
nen opgehouden werden, maer fijn klcct verlatende,
ishaer ontvloden. Gewiflelijck gclijck de drie Jonge-
lingen op dc Goddclijcke genade lïeuncndc, voor het
vycr onwinneliek zijn gebleven , foo heeft oockjofepli
in den ftrijt der onthoudinge , met dc hulpe van bo-
ven, in manhaftige llantvaftighcyt volhert. Want Go-
des handt niet mede werkende , loo en waft niet mn-
gelik , uyt het nette der doortrapter vrouwen fich t'ont-
werren , en alfoo t'ontkomcn. Wy
fijn dan des voor-
nemens geworden den üetf-firijdt tuficheii Geeft en Vlees,
onder dc perfooncn van Potiphars huys-vrouwc cn |n-
feph poctifchcr wijfc acn onlê landts-luyden , in haer
,
cygen tale te vertonen. (/) Dacr toe dies tc meer aen-
gclcyt zijnde dat in den Woordc Godts de-
, overmits
le twee , te weten Vlccfch en Geeft , uytdruckeüjcken
als onderlinge kampioenen tc velde weiden gebracht,
geheel naer dc gewoonte der Poëten , die dc menferie-
lijckc genegentheden , als wefcntlijcke perfooncn
, ge-
woon zijn den lefer voor oogen te rtcllcn. In den eer-
ftcn perfoon, vertoonende het Vlccfch , pogen wy aen
den lefer te laten ficn dc wanfehapen invallen , die on-
(c verdorven aert, op gelijckc gclcgenthcden
, totvor-
dcringe lijncs voornemens , foude mogen te berde bren-
gen , op dat allbo ons vlccfch , met fijn cygen venven
zijnde afgemaclt , een ycgelil; dacr uyt mnchtc gewaer-
Ichout zijn , hoe argliïtig cn doortrap dc vlcefchclijc-
ke lult zy , om haer faken lchoon voor tc doen op
;
dat wy , fulcks wetende , in tijdts goeden voor-race
wederftant van haer afgerichte liftighcdcn. Dcrlulven
foo verfoecken wy feer gcdicnftclijk van den gunftigen
Lefer fich ter faken van dien niet tc willen ergeren
want nadien wy voor hadden , t'onfcr waerfehouwin-
ge, dc verdorventheden des vlecfches, fulcks als die in
oer daet zijn, cn als naer het leven af tc fchildcren, foo
heeft ons gedacht datter noch t'onfen voornemen , noch
oock den Lcfcr dienftig kondc zijn , in gevalle wy her,
Vlccfch llcchtclijckcn , llappcrlijckcn , en foo macr ef-
fen daer henen hadden doen (preecken , allbo ycraant
het felvc, naer gelijckmatighcydt van foodanigen foet-
vocrighcydr afmetende , cn fich dat by iiibcekfinge niet
hoogcr voorllellcndc, lichtelijck foude komen te ili'iiyc-
(0 Galat, ï. jS.
 ,

VOOR-REDEN. 179

wanneer hem deflèlfi vcrdorvcnthcdcn in 7,ijndc, roofefl van irytncmcndc rcucke voortbrengt:
pelijck die in der waerhcvdt infgelijx dat bitter uyt dc fchouwe genomen
i Bttfceote- , cn , geleyt
mogeo bdtoocken. Niet ongclijck die cn gefprcyt ontrent den wyngacrt , menigte van focte
leo
e den vyandt hun ah fwack en geringe heb- druyven vcroorfackt. In *t korte , vvat kalck wert'er
"

n inbeelden ,
cn denfclvcn , ten tijde ah dc heet , ah door kout water ? wat dadcl-bmim verheft
ficli , als door gevvichtc ? wat Thriakcl ificr krachtigh,
flagb
icngen , veel machtiger bevindende , als fy
„11 "icnbcgiunc hadden laten wijs maken , da- als dacr flange-vjccfch cn adderen-vergif in vermcnglu
j
xir foo onverwachren geval verdagen zijn- is ? Sict Vrienden , 't ifler alfoo met ons gcrtelt , dat
del ijk ,
xdt vcrloorcn geevcn , cn van vrecie ( foo- dc wccrdlte deugden fclfs van onfc Inootfte gebreken

men fcyO
fchclpcn kniypen. Ofte gclijck moeten geholpen worden. Wy
bidden u , rcclufimii-

li.nmiigc
1 jrftcn , die, door de afbccldingc van ccni- gc Ld'cr , gevoelt aldus , ofte op diergclijckc wijle
PrmccfTe verbekt cn als verlcckcrt zijnde , Teer hell- van dcfe onfc bedenckingen cn indien ghy fulex doet,
:

ek een ai-kcer van dcfclve komen te krijgen , lbo

tclyci
gewiirelijck filWè fondcr aenfloot , en niet fbndcr
ghy
wtnnrcr fy nacderhant dc fclvc fchoondcr in fchilde- vrucht SÓndcrlinge indien gy dc fprcuck van Pau-
leien-
nvt redenen dat fy-lic- lus Rom.(die wy tot dien eyndc hier voren in 't
H. 6.
rvc aU ïn 'der daet bevinden,
,

hooft hebbe doen Hellen) gefVadclijck in alle vtwr-

Jcn tegen de l'cylcn , die het beJricgclijck pinceel ccrit
hadde verbloemt , en nu door het leven naccktclijck
wurden ontdcckt , geenfins en zijn gewapent , ofte op
Hier by gevocght dat dc te-
haer voordeel cn llacn.
genwoordige befchryvingc van het lockacs der vlec-
k-hclijckcr" dcrtclhcdcn"feer gcvoegclijck. lal konnen
dienen voor een toets-ileen aen alle die gecne die luit
hebben hun fclvcn in het perek van den Self-firijdi da-
, om alle dc byvallcn cn acnlockcn-
gclijcks teneiïcnen
3e omitandigheden , die Moyfcs kortclijck cn bcdcck-
telijck acnwijlt, en wy , na den aert der poene , wat
brecder uytmeten, by Gcfa fclvcn tc overwegen , cn
uyt te oordcclcn of hy ftcrekte genocgh heeft om
daci'
gelijckcn acnrtoot tc konnen wcdcrltacn indien ja,
Scn in den Hcerc te verheugen , cn den fclvcn ten
hoogllcn te dancltcn voor fijne genade; indien neen,
in naerdcr achtinghc tc neemen waer hen dc fchocn
dwinght , en fulcks ontdcckt hebbende , geducrighlijC-
tcn nietten gebede tot Godt , om mrerder vcrllerckin-
vallcn en in-v allen 11 acn het heuc 'legt , gcftadclijck
indaehtigh zijnde d,i: hel verfianl desvletjiüis de doot 7
maer dal bet -Jerjlant des geefls is bel leven , e» vrede.
Acngaendc den tweeden perfoon , dacr in vertoonen
wy dc cygcnfc happen des Ciecftcs , met een geheel an-
deren aerdt van wapenen ten krijgc tocgeruit , overal
regel-rceht ftrvdige gronden leggende tegens de gene
die het Vlees 'te voren liaddc in 't fpel gebracht , den
fclvcn voet dacr in houdende die Moylcs kovtelijckcn
acnwijft by fofeph gebruyekt gcwecll tc zijn ; tc we-
ten , ccnfdcèU genomen uyt dc Borgvrlijch Redelifkbc)t
anderdeels uyt Godtlelicte Bedenckbige. (a) Siel ( fcyt
;
hy) wat in den buyfe is beeft mijn beere onder mijne ban-
den gegeeven , foude uk dan fulck een groot qttaei doen , en
regens^Godt fmdigen ? Gy jongelingen dan, die in uwe
bloeijende jeugt fomwijfen hier cn dacr door de vleycn-
dc tongen" wert acngcibcht tot ontucht, antwoort als
doct:Gy toch,
jonckvrouwen gclijck
hier 'Jofcpb tccre (

gc, aen te houden. Dele en diergclijckc andere be-
weeg- redenen hier, korthcyd-ihalvcn, niet aengcroert,
hopen wy dat den bdlijcken Lcfer niet allccnlijck lul-
len vernoegen om alle lkcncn des acnitoots uyt den
wege tc leggen , maer fclfs oock fullcn opwecken
cene van de Ouden Veer wel gefeyt heeft, dat meelt yder
Berfeba haren David, cn ydcr David fijne Berfcba heeft)
als ghy , met dc phiymifrijckcry van onkuysheydt , by
den e'encn of den anderen Venus-janckcr , wort ge-
iïrcelt , zvdv jonck cn niet feer ervaren om fijn fcherm-

met dc denelc invallen des \ Iccfchs fijn profijt tc doen, flagcn te 'verletten ? hier zijn u wapenen. En al is 't
gi-lijdt het niet vreemt cn U dat dc deugden fclfs dc foo dat dele önfc tegenwoordige oeftcningh maer en
gebreccken haer tot voordeel weten aen tc leggen, cn lchijnt tc wereken op de fondc van onkuysheydt , dc
middelen evenwel die hier tot intoominge des vlcc-
dc fclvc tegens haren aert hun ten goede tc doen gc- ,

dvcn , midts al voren haer doende af-lcggcn haer ge- i'chcs werden gebruyekt , zijn voor het mccrcndecl
woonclijckc klcedcrcn , midlgudcrs haer bdhydende aen gemeen , cn konnen gcvoegclijck tegens aldcrley aert

fiayr en nagels , gclijck in de Wet bevolen werdt dat
men acn de .11) Hcthiriichc vrouwen, die in den kryg
gevangen waren , ibudc doen , aleer die tot wyven en
in bv-wooningc acn tc moogen nemen. Het welckc
des tc meer (Üfoo uytvallcn lal , wanneer dc goctgun-
ftigc Lcfer lal gelieven het oogh te ilacn op verfcheydc
van acnveehtingc t'onfcr verfterekingc vruehtbaeilije-
ken werden aengclcyt. Het wclck ingcvallc by yder
van ons met opi;ech"tighcvt des herten in dc vrede des
Hcercn crnflelijck worde betracht , wy cn hebben niet
te twijfrclcn aen een goede cn gcluekighc uytkom-
tte.

c\empelcn der Heyligcr Schrift , in de welckc het gc- Wy hebben fonderlingh dc gcfchiedcnilTc Jêftfbt tor
, overmids wy
dcfe (K'fFcninge verkoren in de fclvc vin-
fpreck , cn dc manicre van leggen gemccnclijck werdt
gevoeght nac den aert cn gclcgcntheydt van den gec- den een uytnemend exempel van krachtige weder-
ncn die ipreeckt. (b). Davïd gebruyekt goddcloofe ftant tegens de vinnige invallen des Vleclches. [b) Da-

redenen, maer in dc perfoonen van goddebofen. (e) Sa- vid nu al redelijck wel bcdacght , cn dacr toe gchu-
bmon fpreecla lichtvccrdclijek , maer in dc perfoon welijckt , (c) en mitfdicn alrccde verfien van de hul-
van een lichte vrouwe, (jfl Job onbcniyfdclijck , maer pc by Gode tot verfchooninge van de mcnfchelijcke
,

in dc perfoon van Epicurifchc dw.iel-gccltcn. {e) Ezc- fwackheyt ingcltelt , die hy ooek niet fpaerlijck , maer
vry ruym genocgh was gebruyekende ah benevens
chicl onccrlijek , maer af-bccldendc de gccftdijckc ,

honcry. Nicmandt cn brenge dan hier tot dele onfc fijne getrouwden niet weynigh by-wijvcn hebbende ,

ocffeningc andere ooren de Schriftucr-plactfcn

, als tot (d) fiende eenmacl van fijn dack , (e) om den avont,
te voren aengcroert. een bof dacr lclycn cn di-
Hier is een andci-s wijf, cn mitfdicn nauwclijck bekoort zijn-
Ilelcn, dacr' vergif-wortelen cn genccs-kruvden , dacr de in eene van fijn vijf finnen ; fy by'hcm , niet hy by
alucni en honingh-korvcn niet verre van den anderen haer, verfbeht werdende , cn ovcrlulcks onfeker van
1
tien. Rcdcn-kavel.icrs lecren dat itrijdigc din-
Dc dc uytkomftc , moetende ondertufichen eeuen derden
gen-, d'ecn tegen d'andcre gcltclt , meer uytmunten. tot liulpc nemen , cn acn den fclvcn fijne vuyligheydt
!
U) D'ervarenthcyt toont dat het vyer in de geftrCüg- ontdccken , midigaders uyt oorfakc van onccre in den
1 fte koude meerder hitte geeft ; dc hoveniers bewijlen fclvcn gehouden wefen, ftort van den eerften acultoot
[
by ajuyn , bock , cn andere iHnckendc
dat roofelacr daer hecnen. Jofepb dacrentcgen een jongclinck , in
I kruyden, op een cn het fclvc kruydtbcddc geplant dc hitte fijner jcught , geenderley behulp^ tot fijne
fwackhcydt hebbende te verfoecken , maer fclfs gedue-
|
(•) Deut. ï,. u) pftim. , 4. ,. I-film. 53-
>). '6.(d) Job. 21. 15. ',<) Eïech. i6.i{.ij. (ƒ) R"icn byajuvn
* W Proï
.' ?'
(j) De
beweegredenen Jofephi in fijnen Self-firiji lijn iweeder- .
1
' *» lcl0C,£ Seplmt vcrmcetdcrcn in veuckc. Theophuft- St net Landt- ley , ie weien borgcilijtk en EecllelucL. (« 1. !>»m. 1+ J- (')
I bueck v lQ Bjpiif. Pon. 1. Sam. 11. £J)».Sam. u. a. (<) 1. Sam. i\. ï. .

1 Z nËh-
 VOO
riglijck vcriogl werdcndc , cn dat van de gene die
macht hadde ie gebieden , acn-gelockt door gelegen t-
heyt van tijt en plactfc , mitfgaders door vaite hope,
niét alleenhjck van niet gewcygert te werden , macr
wcldaetj
lèlfs van grootc vcrgcldingc en toe-komende
eyndeli|ck zijnde gevergt en ge tergt gelijdcchck in al-
ftatt evenwel, jac blijft ttaende
le fijn 'vijf finnen,
van de baren.
als een rotz-ftccn midden in 't gewoel
licnde Tha-
Juda , een onder broeder van deren Jojeph ,
mar aen den weg fitten , fclfs met gedeckten aenge-
uyt inbccl-
fichre , is infgelijck ter neder gedreven ,
dingc alleenlick, ft ware dacr getcten om luit te
Loth, fondcr ge'fichte , in het duylterc des nachts,
en deufigheyt van dronckenfehap , fijn dochters on-
trent hem gevoelende , is onbciuyldelick weg
gcruckr.
kracht des Gee-
Jofiph dacrentcgen , door ('onderlinge
ites, heeft met iiyrncmcnde klocckmoedigheyt , Vlecfch
en Bleet , Jeugt en Vreugt , jae her ganfche heyr der
verdorventheden , niet nJlecnclifck verwonnen cn ovcr-
meeitert , macr geketent , geboeyt , en als gevanc-
kelick ten toonc ge voert. Voor bclluvt: wat een voor-
trerlclijcken man ( i'eytcr een Out -vader) was Jofiph
die, voor een ilavc verkocht zijnde, vry ts gebleven;
eemint zijnde, niet gemak cn heen) gebeden zijn-
de, niet verbeden weit ; gegrepen zijnde, ontvloden
is.
Wy hebben goet gevonden defe onfc oeffeninge lie-
ver by gedichte te doen , als anderfins Ecnfdeels om
: op het felvc getal de wcderlegginge.
dat de omfbndigheden , en by-naeit de ganfche lakc
ons tot een pocfie icheen aen tc leyden. Anderfdeds
om dat de fondeilingc bewegingen die hacr in defe
, noyt en zijn gedruckt geweclt , wederom tocgefun-
gefchiedeniflc vertoonen , met beter aerdt na de poé-
tifche manicre van fchryven , fcheen verhandelt te kon-
nen werden. Want gclijck het geluyt door de engte
van eenig trompet ofte fchalmeye veel fcherper uyt-
fcheitert , als of het in de opene lucht los dacr hec-
nen wierde uyr-geblafen; lbo dtmckt ons dat foodani-
R-R EDEN.
ge bewccglijckc invallen ,
gedwongen en gedrongen
zijnde in de nauwe regels der Dichtkonlte, met meer-
der kracht uyt-beritcn, en dieper dringen in de ooren
cn gemoederen van de toe -hoorders cn lcfcrs , dan of
de lelvc met een wyde en ongedwonge manierc van
fchryven dacr henen ware geltclt.
Eyndclijck hebben wy geoordedt dienftig te zijn
voor d'cenvotidigcn de middelen cn bewijs-redenen
van wegen het X'lccich by gebracht , (alfoo der ibm-
wijlcn verichcyden in een gel preek vervat et zijn) met
cijfFer-letteren op de kant aen te teyekenen , en we-
plegen. derom , dacr de felvc by den Geell beantwoorr, wor-
den, met gclijckc cijffer-le tieren den Lel er aen tewij-
fen. Als by exempel, neemt dat Sephyra in een gciprork
(dat is, met een gevolg ibndcr datter Jofiph ttilTchcn
fpreeckt ) dry , vier , ofte meer redenen voorilelt
dacr door fy 'Jofiph focckt tc vcrlockcn , lbo hebben wy
deken middel in haer gelprcck met een cij fier- letter
aengeteeckent , te weten den cerfien met de cijffbr-ltt-
ter i. den tweeden met 2, en lbo vervolgens, en we-
derom op elck pnn£t , lbo 't felvc bv Jofiph wort be-
,'
antwoorr , op de felvc order dc cijffer-lcrtcrs dacr by
gevoegt fulex dat yemant geleien hebbende het voor-
;
lid van Sepbyra , cn willende weten hoe liet fdvc ten
decle ofte in 't geheel by Jofiph wort tegen geiproken,
die en behoeft niaer te letten wat getal datter op de
kant ltact , cn lbeckcn dan in de antwoorde van Jo/epb
Defe oeffeninge , gunltige Leiër , wort U. E. met
de vorige nieuwe iiuckcn , die in 't groote voor delen
den j gelieft dc felvc eens lbo tc handelen, alsdcHy-
en op delen Somer-tijdt de bloemen doen,
Suygl over al den befttn fit ,
Gelijck de Bye, niet ais de Sjn/t.
 VERHAAL VAN DE

GESCHIEDENISSEN
VOORGEVALLEN
Tuffcben Jofeph ter eener 3 en Potipbars Huysvroutve ter ander er snijden gelijk
3
Flavms Jofephus Joodfche Hiftory-fchrijver 5 defèfoe befchrijft in het
y
derde Capittel des tweeden Boeks
3
van de Oudbeydt der Jooden,

I Otiphar , een Egyptifch man , die door ooriaecke en gelegentheyt om Jofeph te gewin-
[ Pharaonis ovcrite Keuken-mee» nen En als fy hem alleen bevonden 'badde
, fprack fy
:

fter was ,
j kocbte Jofeph van (ie hem aen met veel lachte cn fchoone woorden , meer
Koop-liedcn , en "hy hieldt hem
\
als oyt te voren , en feyde : Het ware veel beter ge-
eerlick en wel , en het hem in de
\ weeir., dat gy van den beginne aen mijn begeeren niet
vrye konften
\ neerfteliekën oef- cn haddet argeflagen , maer na mijner beliefte my te
fenen , cn vcribrgde hem met wille geweeft , aengcfien ick vrouwe van den huyfe
' cccn cn drinckcn rijckelickcr als ben , cn my door uwe liefde foo ganfeh hebbe in-nc-
andere knechten ja Fetïe hem ten
: men en overwinnen laten , dat hoewel ick hier de vrou-
lactfren over fijn huys-houdïnge. En jofeph nam defe we ben , nochtans genootfaeckt werde u te komen vley-
goerdadighcyt met danck aen doch foo cn vergat hy
: cn. Is nu ecnigc wijsheyt in u , foo Jüldy my noch he-
om fijnen jegenwoordigen nederigen ftaet niet fijne aen- den te wille zijn , en wederom vergoeden wat
gy voor-
geboren deugtlaemheydt , maer bewees metter daet dat maels uyt onverllant verfuymt hebt Ift u daerom te
:

wijsheyt onder tegenfpoet niet en befwijekt , foo men doen geweeft , dat gy wilt gebeden zijn , foo doe ick
die anders recht , en niet alleen ter tijt des gelucx ge- nu dat felve
veel vlytiger als oyt te voren , want ick
brnyekt. my daerom
ficck gemaeckt hebbe , en uwe lietüe
hooger geacht , dan alle vreugde defes feeft-daegs.
En fijns heeren wijf, om fijner behendigheyt , en Soo gy voormaels gedacht hebt , dat het my niet ernft
fchoonder gedaente wille , wert met liefde tegens hem en is geweeft , foo hebt
gy nu lichtelick te bekennen,
ontitcken , cn liet haer voorlfacn dat hy lichtclicken dat ick niet bedriegeheker wijle met u gehandelt en
foude te bewegen zijn wei-luit met haer tc plegen, hebbe aengefien ick in mijn voornemen bcflandig
,
wanncerfe maer haren wille hem openbaerde , jae dat blijve. Daerom foo moogdy nu de
aengebodene weE
hy oock voor een groot gcluck foude achten , wan- lullen gebruyeken , cn haer, die u ten hoogftcn
lieft,
neer fijns heeren vrouwe hem daerom acnfprake. Doch tc wille zijn , het welckc u in andere faken oock nuc
fy oordeelde hem meer nae fijnen jegenwoordigen en goet zijn lal > anders foo moet
iiaet , als nae d'oprcchthcyt fijns edelen aerts
gy mijne toornig-
en hier heyt en ongenade verwachten ; wanneer
gy u uwen
:

op ontdeckte fy hem haer begeerte , en vergde hem vermeynde kuysheyt liever lact
zijn , als mijne gunfte.
om by haer te flapen. Maer Jofeph "die fiocg haer dat Dat fuldy oock lckerlijck weten , dat uwe eerbaerheyt
af, en hieldt voor een groote fchande , haer in fulo wcynig helpen fal , wanneer ick u by mijnen man ver-
ker faken te wille tc zijn , welckc tot groote fchande klagc , cn fegge dat gy my hebt willen verkrachten:
en na-deel van den goeden man fijnen hecre foude die- en wanneer
gy fchoon met waerheyr omme-gact , foo
nen. Daer toe vernuende hy haer oock van haer boos fal nochtans Potiphar mijne woorden
meer gelooven .

voornemen af te itaen , cn fcydc , dat hy haer in liilc- als de uwe.

ke faccken nimmermeer te willen cn foude zijnde : darlë
af foude leggen de
hope van tot haer voornemen te ge- Maer Jofeph en liet hem door alle defe woorden
raken en dat fy , fulcx doende
hare boolè begeer-
, , (die fe oock met tranen beveiligde) gcenlïns bewe-
ten lichtclijck foude doen vergaen: hy wilde liever ly- gen , noch met drcygementen verfchricken , dat hy
den wat lijdelick is , dan haren wille tc vervullen.
al
fijne kuysheyt licht achtcdc
: cn haren willen dede:
En hoewel een knecht hem tegen de wille fijner vrou- maer bleef bcitendig , wilde liever alles lijden en ver-
wen niet cn behoort te fetten, loo is nochtans dit werek dragen , dan onccrlickheyt met haer doen , en dat
100 fchandclick datmen fich fulcx niet cn behoorde tc
, volbrengen , daerom hy naemaels in een feker ver-
onderwinden.
derven komen mochte. Vcrmaende haer wat haer
ampt was , cn w^t de echte plicht en getrouwigheyt
Nae dat haer dit alfoo ontfeyt was , foo is fy noch
vorderde en feyde dat haer aen fulcx meer behoorde
K vyeriger geworden
, cn meende evenwel Jofeph en
:

gelegen tc zijn , dan aen fnoode cn verganckclicke

udet
haer niet weygeren ; mits wekken
, alioo de wcllulf.cn, daer op altijt, van wegen des volbrachten
pnbchoorlicke liefde niet
op cn hieldt, fo verfocht fy wevcx , rouwe en lectwefen volgt , en daer van de
ten anderen
mael aen hem , op hope datfe hem ten Ichade niet wederom te rechten is.
juten meynde Soo moefle fy oock
daer toe tc brengen. Als daer nu een altijdt in forge ftaen , dat de gedaenc fchande niet uyt
ie ™ v oor handen was , het welckc oock de
vrouwen plegen
en cjuamc lbo fy doch daer-cn-tegen de liefde en by-
:

te houden foo heeftfe haer tegen

, wooninge hares mans , ftil en fonder fchande , ge-
'

^n LTl-^
een ltdle
htt:a
cn
ahoSl c kranck ware, cn begaf haer bruyeken konde , en daer by voor Godt en de men-
JwymeUckc plactfe, en fochte daer fchen, een vreedfamige en vrolicke GcwüTe mochte
Z 3 bc-
 Gefchicdeniffc tuffchen Jofcph en Potiphars hnys-vrouwc.

behouden. Dattct oocit veel beter ware dat fy by harr wyfe hy in hm

cei'cblcvc , en hem als cenen trouwen dïcnacr in aller
onderdanigheyt fijn werek doen liet , dan dat by wc-
tenfehap hebbc van hare fchandc cn onecre , als daex
Dat het oock veel beter zy,
innc mede deel hebbende.
cencr goeder Gcwiucn, en der ccrlijckcr wereken
hem
gefchict is , tc
ie vertrooltcn , dan , nae dat de Tonde
vergeefs tc hopen datfc verfwegen iotide blyven.
woorden
Met defe en dicrgelijckc
gekomen is , cn wat grootc weldaden
gy hem hebt beweicn ; cn in plaetfc dat hy altijdc
danckbaer tegen u hadde bchooren tc zijn , foo heeft 'hy
hem acn u echte bedde veribndiget , en een fulcke
fchandc op een vyer-dag , cn dat in u afwefen , met
my willen volbrengen , waer uyt wel tc mereken is
dat hy fynen fchijn geheel ongelijck is , cn dat hy tot
noch toe macr eene gevcynfde cerbaerheyt gehad t cn
heeft, acngcdcn hyu\ilslyncn heer heeft moeten vrec-
vele , foo gedach- fen cn dat hy nu atfbo opus geworden is, dat isalu
:

te Jofeph defer vrouwen de oneerlijckc liefde te bene- fchuldt, om dat gy hem den toom foo los gelaten hebt
meer dan hy acn u verdient heeft , en dan hy fclf
men", en haer van haer boos voornemen wederom op
veel
heeft derven hopen want als hy gciien heeft dat
den renten weg te brengen macr fy hielt hoe langer
:
:
gy
hoe heftiger aen. En naedcmael fy met woorden by hem al u goct vertrout, te regeren bevolen, cn hem over

de oudtltc knechten gelét hebt, ibo heeft hy gemcynt

hem niet cn kondc verkrijgen , en vorder geen middel al
dat hy oock recht en macht haddc fijn dertelheyt met
cn Wifte om hem daer toe te brengen , lbo iloeg fy dc
gunt aen hem , cn wilde hem met gcwelr dwingen, dat u huyfvrouwc te drijven. Tot meerder verfekeringevan
hy haer wille doen moeite. Als nu Jofeph, yverende hare bcfehuldingc toonde ly oock den mantel,
, foo
over fijn eerc , uyt dc kamer fp ra nek , en den roek, dc wclcken hy haddc moeten verlaten , als fy hem lbo
daer by'fy hem achter
hicldt , hem liet, lbo verdroot hardt v ertoe h te.
het haerfeer dat fy gemill haddc , cn moeite in vreefe
ftflen , dat haer man fulcke boevcryc van haer foitdc Potiphar liet hem door des wijfs wecnen bewegen,
vernemen, foo nam fy voor haer 'Jofeph valfchclick voor geloofde *t gene fy feyde , cn aen hem oogcn-fchijnc-
Potiphar tc beklagen , cn haer alfoo acn hem tc wreken lijck vertoonde , cn gaf dc liefde fyncs wijfs foo veel

van wegen fynes hoogmocts : cn dachtc , als een lilli- toe, dat hy de faken vorder niet cn onderfochte ; prees
gc vrouwe dat het haer profijtclickcr ware , eer te fijn vrouwe dat fy haer ccrlijck gehouden hadde, gaf
,

klagen als hy : Dacrom

ganfeh droevig cn
foo fat fy den Jofeph onregt , cn wierp hem m
dc gcvanekciiii-
onlultig. En hoewel
hacre drocftenilTc daer uyt
alle fc , daer innc men de boos-doenders plach te leggen.

was komende , datfc hare dcrtelhcyt met Jofeph niet cn En het geviel hem oock fclve wel , dat hy een luickc
haddc kennen volbrengen , foo geliet fy haer doch al- vrouwe hadde. , en gaf haer dat lof cn de getuygenif-
foo , als quamc alle haren onwiT cn toornighcyt daer fc, dat fc ccrlickcn en vromelïcken acn hem gchanJclt
henen , dat hy hare vrouwelicke en e haddc wiilcn be- hadde.
nemen cn beroovcn.
Jofeph beval fijn fake God den Heere , en was niet
Als haer man nu wederom t'huys quam , cn van we- belwaert hoe dat hy hem verantwoorden foude , en
gen hai'cr trcurighcyt verfchricktc , cn de oorfakc ha- dc ganfehc handclingc van den acnvang tottcn cyn-
rcr drocffenifle weten wilde, foo ving fy acn over Jo- de vertellen macr leed dc gcvangeuillc en dit ge-
feph tc klagen , cn fcydc , Och lieve man gy cn z.ijt ! welt met gcdult , cn trooile hem daer mede dat God
niet weert dat gy leven foudet , wanneer gy uwen dc Hccrc d' oorfakc fijns lydens , en de waerheyt Jelft
fchandelijckcn knecht niet fijn wel verdiende ttraffc bekent ware ; wiens goedighcyt cn voor-lbrgc hy oock
acn en dedet , als die gcfocht heeft uwe echte bedde daer nae metter duet heeft gcipcurt.
te bcvleckcn , en al ichoon vergeten heeft op wekker

VELD T-
 i83

VELDT-TE YCKEN,
ALLE
EERBARE JONGE LIEDEN TOEGEEYGENT.

! Hy , die hier fiet een dier metflijck

Sy roept , de fóetc jeugt raet u cn my het minnen?

j
omcingelt leggen, Hy antwoort, buyten echt cn moogdy niet beginnen.
En peyfl in u gemoct , wat dattet Sy roept, bluft mijnen brant; ick ben te inael verhit;
is te fcggen Hy antwoort, 't is een walg wanneer een vrouwe bid.
Komt opent uw vernuft , en ftaet Sy roept , du birt een flaef , in mijnen dienrt gebonden;

een weynig ftil; Hy antwoort , nicmant ftaet ten dienfte van de fonden.
Hier onder wert gelcyt , wat dit Sy fpout als vier en vlam , en is gelijck verwoct ;
beduyden wil. Hy antwoort , geen verdriet cn quek een reyn gemoct.
Gy fiet in delen ring een van de netile dieren, Sy tiert ; hy blijft gefet. Sy kijrt , hy wil het lijden
Reyn over iijn gewaet, reyn over fijn manieren: Syvloekt;hybitdenHeer. Sy dreygt,hy gaet terzijden.
Gy fiet in delen ring den witten Armclijn, Ten lellen grijptfe toe. Siet , wat een Hout befluyt
Genegen uytter aert om niet befmet te zijn. Hy laet fijn mantel daer, en ltrijckt ten buyfcn uyt.
Het flijck omvangt het beeft , daer is niet uyt te raken, O eerbaer Jongelinck, die midden in de baren,
Of fijn geprelen bont moet tot den dreck genaken; Die midden in de kracht van uwe groene jaren
Doch, mits het reyne dier dit boven al ontliet, Het vleefch hebt overheen 6 haven van de deugt!
!

Soo valtet in de praem van honger en verdriet. O vader van de tucht ó ipicgcl voor de jeugt
!

De keus is wonder fcherp, het moet voorfeker ftervcn, Wie kan, gelijck het dient, uw weerden lofvermeiden?
Of anders fal het flijck fijn witte vacht bederven. O rots van eerbaerheyt ó Jofeph, hek der helden
! .'

Siet, wat een reyncr aert. Het beert in defen noodt, Wie prijfe, nadeneyfeh, u vorilelijck gemoet?
Gact met een vaft bcfluyt , en kieft de bleecke doot. O rechte campioen 6 ridder, weeft gegroet!
!

Men fietct even ftacg fijn reyne leden mijden, Ick hoore nict-te-min een deel verwaendc kitten ,
Om, als het ncder-vak , niet in het flijck te glijden: Ik hoor, 'k en weetniet hoe, met onfen Jofeph fpotten,
Daer lcyt het klcyne dier ter aerden uytgeftreckt Men noemt die reyne ziel , een herte londer moet
En om niet te fijn Bevleckt.
geeft fijn lefte fucht Een toortfe fondcr vlam, een ader fbnder bloct.
Dit een eygen beek, gefchildert naer het leven,
is Bedaert u, blinde jeugt, en vat het ftuck ter degen,
Van Jofeph onfen helt in delên boeck geichreven; Gy dwaelt, eylaes gy dwaclt , en gaet verkeerde wegen
!

De bloem van fijne jeugt en is hem niet foo foet. Ach! 't is een lichte faeck, wanneer men wert gevrijr,
Als hem een fuyver heit, en reyne ziele doet. Sich met een vrye loop te dienen van den rijt.
Hy , fchoon door vuyle luft geweldig aengevochtcn Het is een lichte faeck , het oog te laten vallen
Staet vaft op fijn Ontrent een fchoone vrou, om in de luft te mallen :
verfet , en temt de'quade tochten
Onknyshcyt ranfthemaen, nog blijft hybuy ten fchant, Het is een lichte faeck, het ongetoomde vleys
Hykyr als j n jj Ct v j cr noc^ wert hy niet verbrant. Den breydel af te doen, te geven fijnen eys.
j
fiet een jonge vroti
jjy tot hem , alleen genegen Het is een lichte faeck, verlokt door riickc gaven
" 00 "i .giftig,
wonder fchoon ;hy lact fig niet bewegen, Tc koelen fijnen brant, fijn eygen dorft te laven,
öy biet hem teffens acn, luft, vrijheyt, goet,cnecri Sijn eygen luft te doen. Het is een lichte faeck
Hy heil ten reyn gemoet, en weygert even feer. Gtinft, vrijheyt ,goet, cn eer te krijgen met vermack.
?y roept, wy ons wederhouwen?
zijn alleen; wat fal Maer die, wanneer het vleys met fijn gehecle krachten,
Hy antwoort , on fen God Komt
kan alle ding befchouwen ; dringen op dc ziel, en prangen ons gedachten,
oy roept de man
, is weg , het heek is van den dam Die, fegick, dan verwint, en ilacnde blijven kan,
«y amwoort, God is hier, en blijft al even tam. Dat is een hoog gemoet, een helt, een dapper man.
Men
 W
,, , , , ,

Velt-teyckcn aller eerbare jonge lieden

Men roeme , wat men wil , van onvertfaegde finnen Laet dan het fchamper volck uyt vollen monde bl a fen
Van voritclick bedrijf, van iteden in te winnen; Haer ilimmc geckernyj lact alle [potters rafenj
Geen ridderlick gemoet en kander hoogcr gaen, Gy itclt, Hollandichc jeugt, u dit exempel voor,
Als in eygen hert dc luit te weder! tien. Niet tot een fnoodc Ipot, m:ier tot een eeuwig fpoor.
fijn

S E L F
DAT
S T R Y
IS:
T,
KRACHTIGE BE WEGINGE
VAN
VLEESCH EN GEEST,
Vertoont in de perfoonen van Jofeph en Potiphars Huysvrouwc , als

hy by defelve vviert verfocht tot Overfpel.

INLEYDINGE.
Ls Poüphars Gemael, door veelderhande lagen , (a)
Had nu en dan ge-proeft aen 'Jofeph voor te dragen (b)
Den brandt van haer gemoet , en datfe , fonder vrucht,
dit Jofeph
Nu dickwils had geklaeght , en menighmael gefucht 9
giiick om
Geeft evenwel den moedt in 't minjle met verhoren ;
Maer , hebbend' in haer zelf bequamen tijdt ge horen ,
'
te doen , en

Enmet een fl'tmme treek verfonden haer gefin

, ,
menfeh
dm
vin
E cli».i
Spant beyd' in lijf en geeft , haer gantfche kt achten in ,
,
des huyfes

Geltjck een machtigh Vorfl , die , met vergeeffche tochten , daer by.

Een welgelegen /t hans nu meermael heeft bevochten ,

Biedt al fijn knechten op , en, met een nieuw gewelt ,

Wil meefler zijn van all's , of blijven in het velt.
Soo gaet het wijfie werek. Sy hadde waergenoomen
Een plaets > daer , ffijner lijdt , de Jongman moejie koomen ,
En als jy daer alleen fagh haren Jofeph flaen
Fing , met een foeten lagch aldus' er reden aen. ,

'SEPHYRA.
f Oc lange , moedig Quant , fiil *t uwen trots Mijn bloet, mijn innig bloet, dat om mijn hertedrijlt
En maer om irwent wil noch in fijn aders blijft?
|Dat ick mijn hcrtcn-lcct voor u fiU kometi Bcdcnktccnswat gy doet. „Ten is geen gunittc noemen,
klagen ? „Als yemantmet geprangmoet van ccn wcldaet roobCO)
- Voor u
fal dag aen dag verfchijnen
, met „Want datmen lange tijl niet linceken heeft verlogt
ontmoet, „Al krijgtmen 't fchnonom niet , ris d icr genoeg gek ogt.
Gclijck men voor ccn Prins , of voor de Goden doet „Wil yerhant vollen dank van fijne gunlt ontfangen,
?
Hoe dat mijn brandig hert m hooger luiten Hcygcrr, „En late die hem bidt niet al teïcer verlangen,
Hoe dat u koel gemoet met meerder krachten wevgert, „Ik houd' alleen den menfeh goetaerdig en beleeft
En lïoot my voor het hooft: dies ga ick druypen „Die haeil verheden wert, en tijdclijckcn geeft.
Gelijk een vryer doet , die loopt een blacuwe Hoe meugdy hoe mcugdy langer itreven
fcheen , Itcenig hert ,
Woont dan in uwen geert IboJanig wreet begeeren Om aen de groene jeugt de hrcydcl los te geven ?

Dat ick met lanckfacm vier allenxkcns moet vertceren Hoe meugdv my Co lang met droefheyt iïcn vcrvnlt?
* Alfoo noemen wyhier Potipnarj wiifj en nadien wy geenen
En met ccn liegen fin mishruvken mijn gcdult?
vin biet by dc Oule en vmden gebrim-krn wy Sm defen
naem Wat lcyt u gceirigh brein, van 's avonts tot den morgen
,
.by eenige
nieuwe fchtijïeu ( 'k en weet niet vin wier) aengenumen. Gcdiierigh omgevoert met vccldcrhande forgen?
Waer

Waer toe den rrycn loop van uwen blyden fin
Gehouden in bedwang, geweygert acn de min?
Hoe kandcr cenigh dingb de jonkheyt beter voegen
Als by een jonge vrou te ibcken fijn vernoegen?
Te fpreken mont acn mont, te leyden met der handt,
Een , die haer ganfche vreugt aen u alleen verpant ?
„i. Het is een cygen aert , een ydcr aengeboren,
5
,Tc laten fijn gemoet door minneliiit bekoren
„Geen menlchen hert ibo dom, lbo onbelccft,enkocl,
„ Dat niet en kieft een lief, dat niet cn foekt een boel.
„Het is een cygen aert, geftort in alle dingen,
„De botten van de jcugt met krachten uyt te dringen,
„ Geen knt foo onbewoont , geen foo verwoede kult
„ Daer niet en gact in fwangh dc foetc minne-luit.
(a) Als in de lente-tijt de fucht
Daelt van den Hemel af, en komt op aerden (pcclcn,
Het kruyt rijft uyt den gront , door hare foetc lucht,
En uyt het kruyt de bloem, en uyt dc bloem de vrugt*
Waer defe nieuwe jcugt haer eens komt nedevfetten,
Daer Wort het ganfche lant gekroont met violctten
Metrnyrten, en camil, het fchijnt dat alles leeft,
Wat hare foete geur inacr eens befproeyt cn heeft.
Indien ter cyger itont haer vocht beftaen te raken
De boomen van het wout, des winters drooge ftaken,
Grys van den koude rym, kael van den feilen wint,
Stracx is het dorre velt het fchoonftc dat
Gaet tcelfugt door het bofch , de rouwe dieren ipringen;
Bcweegtfe maer de lucht, de wilde vogds fingen:
Gcnaccktfc maer de ftranr, al het befchubde vee
Blaeft bobbels in de fchuym, en huppelt op de zee.
Bckruiptfedan denmenfch,wat maekthy kromme fpron-
Al lag hy plat ter neer , by wort om hoog gedrongen
Hy oefFent fijn vcrltant, al is hy plomp cn rou,
Al is hy luy en traegh, de hant
gact uyt de mou
Al is hy maer een kluts , hy leert beleefde (treken
Al is hy dom en itom, de liefde doet hem fpreken
Wat dient'cr meer gcfey t ? „ Niet eer voor datmen mint,
„ Vcrichijnt de foete tijt ,die jeugt en vreugt begint.
„ Al watter manne-kracht voelt in fijn jonge leden
„Helt, met de ganfche tocht van
„Naer defen locten brant; cn tragt, van hier of daer,
„ Tc locken in fijn net een geeftigh wederpacr.
Hoe groot is uw geluk , dat boven ander
lieden
De licftclijkc min n komt haer gunile bieden
U maeekt haer bontgenoot? u, die, om haer ecnugt,
U leven dagen langh niet eens en hebt gefuchn
, In
2. Van dat, uyt fwartc nyt,
En 't Midiaenfche volck nacr
Van doen ben ik u vrou, en Potiphar
Een man die niet en acht als wint van
Genegen tot het hof, en vorilelicke faken
Genegen om akijt tot hooger (taet tc raken ,
Een hooft van groot bcilagh, een ongeruften aert,
Die, om geacht te zijn, noch lijf, noch leven fpaert.
Al eet de Dagcract haer licffelickcn wagen
Met roofen heeft bcklect, haer peerden ingeflagen;
Al eer het ccrfïe licht fijn ecrlte feilen fchiet,
Al focck ick in het bed de man en is' er niet.
Hy is al in de weer: hy doet hem licht ontitcken;
En gact alleen fijn hooft met lefen .fitten breken
RÏ;;fi-
Jsiijtt
? .
in een diep gepeys, focckt, overdenkt cn fchnjft
:
iJan gaet
hy nacr het hof, betreet de grootc falen,
Uaor niet als fwaren lalt en moeyten zijn te halen,
Hier hy m
'
den raet, rot hem de ganfche kop
blijft
Kookt, als een oven doet, en draeyt gelijck een
top:
Van daer flucx na
de Prins, hier moet hy wëcr dc finnen
aen ktten op
de pees, cn op een nieu beginnen
lc ggcn oor
JL? aen hooft hier is 't dc befte man
u 'e, met de gaeuftc itreeck,den
:
Koning ftreelenkan.
Da
Tofeïii l?l
P Detenin (le Vo%snde ecuwen,
i
en lange na de tijden van
mCn ™
ien geven l F* Vcnus en Cu P ido hebben wille 1 te ke "-
kendt de tak V 7 ^? mct ccn
™!T
udl fic rondigheyt.alsrpre-
M tot vo3 eng
' 816 " 8 de
' ,iefde DiCt alu!ers fc
SELF-STRYT. l8 3
't Is noch al niet genoeg; dan
gact hy voorts beforgen
koft voor het horgefin, voor heden ende
morsen
Soo dattcr met een uyr is van den ganfehen
daeh
Daer hy met vry gemoet fijn adem halen mach
„ Ellendig hovcfingh , een flaef van alle Haven ,
„ Die naer eens andci-s trek geduerigli hebt tc draven
„ Die niet een beet cn nut , als op eens anders frnacckj
„ Laet daer des hofs beflagh , en doet u eygen faccl:.
Als Potiphar aldus van eedten tot den leften
Dc handen heeft vol wercx, de kop vol muyfe-neflcn,
De finnen vol gepcyns, Ick, zijn vergeten wijf,
Wenfch, voor foo hooffchen man , een ander ti jtverdrijf.
Ick wenfch ( en naer my dunkt vry met gewilïc reden)
Niet in den flacp alleen mijn nachten tc belleden
om voort te teelen Ik wenfch , nadien de man foo itacg te hoof moet zijn
;
Hem by des Konings bed, een ander in het mijn.
Wicn ick hier toe verkies, dat heb ick u voor deïen ?
Geluckigh jongdingh, tot rneermael aengewefen
;
Mijn oogh endecrlick fien heeftu, voor eerit gefeyt,
Wat voor een heeten bram in my verholen lcyt. ,
A Wanneer u vierig hert gevoelt fijn eerfte wonden,
„ De finnen zijn verftrooyt, de tonge leyt gebonden ,
„ De geeflen zijn bekayt cn van de vrees gevat
„Het oog, alleen het oog fpreckt ik en weet niet wat;
Ick weet gy hebt gefi.cn mijn overfydfche lonckcn,
men vint, Voorlopers van den brant en ecritc minnc-voncken,
Ick weet het Jongeling: ick weet
gy hebt gelet,
Waerom ick, nu cn dan, u riep omtrent het bedt;
Ick weet gy hebt al lang , oock eer ik heb gefproken
Als metter handt gevoelt al wat my heeft ontbroken*
Noch heeft'et u bchacgt, dat gy u foo geliet,
(gen? Als of gy niet met al en witl van mijn verdriet.
Vont ick u eenig itaen , of neer tc zijn geieten,
Daer niemant ons bedrijf en haddc konnen weten,
;
Gy vloot in haeftcn weg, by-na eer gy my faegt,
: Als ofgy, van de plaets, met ilagen waert gejaegt.
£, Hier door is my de gecil lbo hevig aangedrongen,
Dat beide fchaemtcn vrees zijn uit mijn hert gefprongenj
Dies heb ik my verkleent, uitliefde, tegen regt,
fijn genegentheden, Te bieden mijne gunft , tc bidden mijnen knegt.
Maer of ick mijnen brandt al niet cn heb gefwegen,
Soo kan ick evenwel uw finnen niet bewegen;
Want wat ick heb gelucht, gefproken of geldaegt,
Gy laet'et henen gaen als ofgy 't niet en faegt.
(ï. Kandan mijn innig vier, mijn lonken, iügten , inreken,
uw vervrolcu geeit geen loeten lult ontlteken F
u broeders u verkochten, Voorwaer , dewijl u hert door woorden niet ontlaet,
't rijck Egiprcn brogtcn, Soo lal ick vorder gaen , cn komen tot te dact.
u heer; Maer neen, ick houdet valt, gy fult u laten raden,
ydcl eer, En onfer beyder jeugt met foete luit verladen,
Wel aen dan,vrolik hert, en fpcelt niet meer dc beeft.
Omtrent een aerdig lijf cn dient geen lluerc geelt.
J O S E P H.
WAt gaet u acn, Mcvrou, my weder
En, door een nieu u dienaer
verfoeit,
hier te proeven,
te bedroeven?
Ick ben, met kracht, voor u, cn uwen man;
alle
Maer uwen doen, ick bidde fwijgter van.
kift te
—— Gy hebt in u alleen, dat meer als hondert menfehen,
Uyt «anfchcr herten gront, van Gode fouden wenfch.
Gy zijt een edel bloem, een peerel van een vrou,
Blijft eerbacr (watje doet) en uwen man getrou.
„ Of wel een foet gclact, beleefthcyt van manieren
„ En hcushcyt in de fpraek , een jonge vrou verderen ;
„ Indien Jy evenwel haer cerc draegt te koop,
„Soo iflet cnckel niet met al den ganlchen hoop.
Gy, van foo grootcn huys, van voritelickcn bloede,
Van lijf foo wonder fchoon, foo hoogc van gemoede,
Gy huys-vrou van ccn heer, vry meerder als een graef
Te worden tot een boel van een geringen fiaef!
'
Een byfit van u knecht! wat louje gaen beginnen?
«n™
Waer ghjt u broos gemoet? waer uwe domme finnen ?
^ ea te wefen '
als
Hoe? lal het cel vernuft ,dc woon-plaers van dc deugt
Nu werden overheert van uwe kriele jcugt?
A a Sol
 ; :
SELF-STRYT.
Sal u verheven geeft, een richt fnoer van de reden,
Een ziele van de ziel, een moeder van de feden,
Een voefter van dc tucht, nu werden uytgebluft
Door opgedreven fchuvm van onbeiiiy^de luft ?
Ach dat u gaonde mackt , cn zijn maer vijfe droomen,
I
Macr tochten van de jcugt, gy fcqatfe licht bc toornen,
Indien gy (na den eyfch) met uwe feylen
twift,
„Een brant, die ccrll begint, wort lichtchjck gcilift.
„Wie fich van vuyl bejag wil houden ongeichonden,
„Moet heftig wederiken 't beginfel van de ionden
„En, van den eeriten at" dat hare wortel fpruyt,
„Dc tacken nedcrflaen, de fchoten roeyen uyt.
„Want fo men niet en ftuyt der londen cerfte ftuypen
Men vocltfc door den menfeh, gelijk een
kanker, kruypen
(b) „ En wanen in de ziel tot een gcfette ftam
feyt)de ichapen voor den dam.
„Dus fchut fgelijk men
„Wie dadclijck bedwingt den
luft cn hare grillen,
Kan, fonder groot bcflag, fijn herte weder ftillen,
Dies is het alderbeil voor een die oualijck mint
Te toornen fijn gemoet fóo hacft de luft begint.
Dan fchoon gy waert geneygt (dat niemant lal geloven)
Door foo een "korte vrcugc uw eer te laten roovcn,
Soo hebt gy evenwel den man niet die je foeckt
In my daer woont een geeft, die alle liiil vervloeckc.
Soud ick mijn cerbaer lijf, mijn weerde vat , befitten
In uytgelaten drift van onbeichofter hitten ?
Soud' ick,doorwcclig bloet vervoert, gelijkcen beeft
(c) Doen wat de luft bevalt, tot nadeel van den geeft?
Sal een van Abrams ftam, die Godes hcylig wefen
Uyt al den woeften hoop des werelts heeft gelefen,
Geheyligt tot fijn volk , en voor der aerden gront,
Gekoren tot fijn erf, geitel t in fijn verbontj
Sal een van Abrams ftarp, een fone der genade,
Een eerft-gekoren helt uyt Goddelijckcn zade,
Een Konincklijcke vorft, een uytgekoren pantj
Nu zijn een eygen fiaef van vlecfchelijckefl brant?
Sal ick tot vuyl bejag gebmyeken dcfe leden,
Daer in het reyn verbont des Hccren is gefneden?
Sal ick, op eenen dag, verliefen ziel en eer?
Ick biddc lieve Godt gchengt het nimmermeer,
i. Macr wat ccnvrcemt bcfluytïGod heeft in alle dingen
Gcrtort een eygen kracht , om voort te willen bringen
Een macckfcl zijns gelijck, gact pleegt dan u bejag.
Gy fict, dat u beiluyt hier gecilins gelden mag.
Wat poogt u liftig hert, door afgcrechte itreken,
Vuyl koper onder gout ons in dc vuyft te (leken?
Men fict 11 flim beleyt, en wis gy zijt verdwaelt,
Daer is geen vuylc luft van Godc nccrgedaclt.
*t Is waer dat onfe Godt heeft van den aenbeginne,
In menfeh, in vee, in vilch geplant de foetc minne-
En dat hun in \ gemeen als toen is aengeieyt
Wort, dooreen vruchtbaer zaet,op aerden uytgeb reit.
Maer als het edel dier de menfeh begon te leven,
Heeft Godt hem tot behulp een wederpacr gegeven,
Vleeich van fijncygen vleeich, en been van eigenbeen,
En heeft' er bygevoegt ; Gy twee en zijt maer een.
„Het liefrclijckc foet, dat reyne finnen wenichen,
„Is maer een cnckel pacr van twee geliefde menfehen;
„ Een derde, wie het zy, en pafFer niet met al,
„Al waermen mint, en meent, is twee een vol getal.
„*t Is Godt, die man cn wijf, als met fijn eygen handen
„In reyne min verplicht, en hecht met "eygen banden
„Dit onvcriL-heyde paer: 't Is Godt, die 't echte bedt
(<0 «Heeft met een eygen merk verfegelt cn beier.
(i> Als de bcgeerliclheytonlrïngen heeft, bam fv
londe, ali fy
de Tonde, rade
volbracht is, mengt dc doot voort, 'jactb
i , ;
* lck bcn
***
ttS& ÏHf?,."" ' Vür(l
Godthecft niet veel, macreeni
(d)
fiebevolendaiwyvc, en niet de wvvi
eerfte infeitinge des houwelilis alletn
wc, Gen.ef._i. 14. En alu'tda Moiesdctewootdte IWl hy
fproken team, foo «oden nochtans dc ielve byChrillc,
(Math
Un»
Godc toegechreven .waer uyt men ra&et dat Adam aldaer
door God'
ingeven ofte door eenen Propheiiu.-r.en geeft
eelproken s,- heeft
l. Lor
6. i&.fcph. s- 31. Fsukti in titlii.
,» , ; ,
„Wie fchent des Heercn werek? gewis, ten waer geen
wonder
„ Dat Godt met vlammig vier, met blixem ende donder
„Met allerley gevacr a ccht-fchcnders overviel:
„En dempte metter dact haer Godvergeten ziel,
„Wie Godes tempel fchent, die wil Godt weder fchenden
„Ontnemen alle gunft, den fegen van hem wenden,
„ Vervullen meer en meer (gelijck men dikmael fat)
„Het lijf, met vreemde quacl de ziele met verdriet.
i
„Godt is een reyne geelt, van onbevlekter oogen ,
„ Hoe foud' dat fuyver Licht den vuylen brant gedogen
„Van 't onbcfuysdevkdch?hoe foud' des Hccren itraf
„ Oyt van dc boeven gaen , Van hoeren laten af?
„Godt woont in onfen geeft, dc geeft in onfe lijven j
„Wie faldcr vuylc luit in Godes huys bedrijven?
Wie falder voor het oog van fijnen groot en Godt,
Verachten fijn bevel, vertreden fijn gebodt?
2. Is waer, gelijk
't
gy fegtimijn heer heeft ganfche dagen
Een pack van fwaer gewicht op fijnen hals te dragen^
Maer dat daerom de vrou mach fiacn van achter uyt,
En is, na mijn verilant, geen rcdclijck beiluyt.
Hoe? fal een fuynig man met ganfeher herten woelen
Tot voorftant van het huys , en 't wijf haer luiten koelen?
Sal iemant, nacht sn dag, fijn krachten fpannen in,
En fijnaelwcerdig wijf verftempen het gewin?
Sal Potiphar in 't hof nacr hooge ftaten jagen?
Gy in u eygen huys uw eer te koope dragen?
Hy vrient fijn van den Prins ? en gy van uwen knecht?
Me-vrou (met u verlof) dit klevet al te Hecht;
„Laet yemant btiytens huys fijn hert en ganfche leden,
„En wat hy kan cn weet, in fijn beroep beitcden,
„Soo 't onderdies de vrou maekt binnens huys te bont,
„Daeris geen pompen aen,hctfchip moet indengront.
„Watbaeteen ncerftig man?gecn winit cn kandcr veilen,
„ Indien het dertel wijf haer leden geeft ten beften:
„Al waer een kriele vrou haer geylen fchoot ontüuyt,
„Daer is geen houwen aen, 't wil al ten huyfcn uyt.
„Ai wat een man vergaert , dat kan een wijf verftrooyeii;
„Al wat een man verfpaert,dat kan een wijf vermooyen,
„Al wat ccn man bejacghr, al is dc winftc groot,
„Dat kan een hitfig wijf doen iincltcn in haer fchoot.'
„Laet yemant , waer hy wil , tot hooge (laten komen,
„Speelt fijngcmael de beeft, foo valt'er niet dan fchromen:
„ Wat is het van de mans ? haer ccr , en ganfeh bedrijf
„ Hangt aen het fnootftc deel van eenig dertel wijf.
„ 3. Te twijgen met de tong, tc fprekenmet dc oogen,
„ Zijn faken , in 't gemeen , die niet te veel cn doogen :
„Dies wie in fijn gemoet is van een goeden gront,
„ Die fwijge met het oogh , cn fpreeke met den monc.
Tc fien op 11 gericht, het oogh daer op tc fetten,
Geltaegh op u gclaet tc loeren cn tc letten,
Is uwer maegden werk die zijnder toe gefet
,
Uw oogh is haer een peyl, uw woort is haer een wet.
Een knecht in tegendeel, heeft fijn geficht te kceren,
Al waer hem wijlt en ftiert dc goede wil zijns hccren;
Dat moet fijn baken zijn, in alles wat hy doet,
Dat is dc vaile (ter, daer hy nacr feylen moet.
Dit heb ick ibo betracht, mijn Heerc fal 't getuygen,
Ick wil tot aller itont na fijn bevelen buygcn j
Maer met Cen los gebaef tc loeren op me-vrou,
Ick weet dat dit mijn heer niet wel bevallen fou.
Wat gact u aen me-vrou het oog te laten fchietcn
Op dingen die u luft, doch niet en mach genieten?
Wort u het wccligh vleefch gcprickclt van de jcugt,
Gac daer gy fonder fchant u luiten boeten meugt.
Gy had u van "t begin behoort te weder-houwen
Met foo een kriele fin u dienaer aen te fchouwen,
En toen gy wert gewaer een vonk van delen brant,
Te kceren geficht, tc toornen 11 verftant,
11
Gy weet, of weer. jet niet, gy dientct wel tc weten,
Dat Eva, 't cerfte wijf, haer eerftmacl heeft vergeten
Door haer nieusgicrig oog, dat heeftfe wech gemekt,
En ons, haer deerlijk zaet, tot in dc doot gedrukt.
Het oog , alleen het oog, kan ganfcli den menfeh ontruf'
„
„ Ha
is cen open deur , een ingank van dc luiten (ten
„Die,
 SELF-STRYT.
Die, fonder goet bclcyt , die venfters open doet, Ick heb den ganfehen dag als ficck tc
bed ecleecn (S)
„Krijgt, ligterals hy mcynt,cen dief in fijn gemoet. Om, voor een hooflchc fceil,mct u vermaek te plegen •

4. 'Viswaer,ick heb getracht met alle vlyt te myden, Mijn heet item heden op, ick bleef alleen tc
bed
Op dat ii los gemoet my niet en vont befyden En 't is noch evenwel geen koortic die my let -
f <lcn
In kamer oï prieel; ick weet te wel , ick weet Gefonthey t mackt my Gek ; „ Een vreemden aért
van won-
Hoe licht dat fieh de menlch in eenighcyt Tergeet. „Heelt jeugt en wceldigbloctdc menfehen toegeibnden
„Getooftet: cenig zijn heeft al te grootc krachten, „ Die woelen ons acn 't heit , haer eygenfehap en kraqt
„Het kan ('ken weet niet hoe) vervoeren in gedachten, ^ „
En heeft nog lbo my dunkt jgcen meniche regt bedagt.
(

„En wecken op een vier, al ware: fchoon gebluft >
„Een hcymclickcn hoek, een hol vol qtiade kift.
„Soo haeft de broofe menlch, alleenlik met fijn bcyden,
„Sich ywers nederfet, hy lact hem licht verleyden:
„Dus wildy zijn verloll van luit en malle pijn,
„Soo neemt geduciig acht om niet alleen te zijn.
Heeft vlccfch u Schaemt en Vrees geraden weg tellieren,
Soo hebdy weg gejacgt al wat u fou vercicren;
„ Want fchoon een jonge vrou met gout behangen gact,
„ 'T is al maer water-verw , onbrcekt haer dit cieraet.
„ Godt heeft en eerbaer Root, en Angft , met bleykc kaken,
„Bevolen nagt en dag ontrent de vrou te waken:
„Dies als het vrouwc-volk die fchutters niet en acht,
„Soo is haer tcere fchoot een poorte fonder wacht.
Noch oog, noch klagtig woort, kan uwe faken ftijven,
Dus, wildy zijn geraen, foo laet u voorftcl blijven:
Want hoe gy vorder gact, en onbcfuyfder malt,
Hoe dat u dwaes gebaer my des te min bevalt.
Wel aen dan voor beiluyt, en laet de malle rtuypen
Van d onbedachte jeu gt niet verder u bekruypen;
„De luft wert in 'rgemeen met droeve pijn bcfucrt,
,,'tls ver het befte geck, dat niet te lang" en duert.
SEPHYRA.
Voor my, ick fpreke ront. 'ken weet niet van haer welen.
Dit weet ick al te wel, dat
gy my kont gcneièn,
En dat mijn koorts hier in van ander koorden fchilt,
Sy moet verdreven zijn alleen van die fy wilt.
4. Komt Potiphar in huys, ick fettet op een fteneri,
Komt Jofeph dacr ontrent , mijn weedom is verdwenen.
Mijn lijf is fonder pijn, maer 'therte leyt en jacgkt.
Ick ben gcfont en ficck , al naer het u bchaegt.
Nu, koelt dan mijnen brant, vervult mijn foct verlangen;
En lact doch mijnen geeft niet meet in twijfel hangen,
Schep, lieve, fchepeen moetjen dientuvandevreugt,
Daer in de lult beftaet van ons geheele jeugt.
f.Laet varen diep gepeys , en voegt u tot verblijden
;
Wat fchatet cenig menlch , dat icmant van ter zijden
Een aerdigh druyfjen pluckt, cn met vermaken eet,
Als Hechts hy dien het raeckt de diefte niet cn weet.
Wat mach u trots gemoet veel op u vaders roemen ? (c)
Ten iilër niet foo breet, ick hebbet al vernoemen.
Ick weet, foo wel als ghy, al watter is gefchict,
'tLant dacr u vader woont, cn is foo verre niet. (i!)
Ick fie, gygaet den gangh van al de vreemdelingen
Die van haer vaders huys vertellen groote dingen,
En alsmen dan het ftuck eens ondertaften fal
Soo vimmen 't Hecht genoeg, of dickwils niet met al
6. Wat heeft die groote Vorft uy t wicn
gy zi jt gefproten,
.'

A L hebdy mijn verfoeit nu meermaels af-ge(lagen
JTXDc moet is even groot; ten fal my niet vertragen:
Ick ben noch die ick was. ,,'t Zy dat men jaegt , of mint
M (Ick wetet noch vanouts) die aeu-houd, overwint.
„De kcy wert van den drop allengskens uy t-gegeten
„ Het itael wert door de lucht , en metter tijt verlieten
„Al valt een eyeken boom niet juyft ten êerftcn (lag,
„Hy buygt fijn ftale kruyn op 'teynde van den dag.
Gy weet ick ben de vrou; dies mach ick u gebieden,
En wat my wel bevalt dat moet voor al gefchieden
Gy zijt om geit gekocht, en in mijn dicnlt geferj
U lijf komt u niet toe, mijn wil is'ucen wet
De vrou kan niet een ding haer knegt te vooren leggen
Dar hy acn haer bevel, met reden, mach ontleggen.
(a) Wel doet dan mijn gebod. En waerom
foudy niet?
Al wat ons cygen is, ftaet onder ons gebiet.
U ganlche lijfis mijn, ick mag het ja bederven,
lek mag het (foo ick wil) een wreededoot doen
derven
En mag ick, naer mijn fin, belleden het geheel;
Soo mag ick des te meer gebniyckcn ydcr deel.
Ten ftaet u gcenfins vry u tegens my te letten,
Ten fy dat gy met een gaet buyten alle wetten,
,
Niet fijn manhaftig zaet wel elders uytgegotcn?
NïetAgar, fijne maeght, bezijden af bcdeckt,
En, buyten echte trou , den Ifmacl verweckt?
Een maegtvan dit gcweft,(f)dicheeft hem foo bevallen,
Dat hy, nu oiit en grijs, van nieus beftont tc mallen,
(ƒ)
En woit als weder jonck: fiet wat een foctcn aert
Van vrouwen, oock van outs,hetrijck Egiptenbaert.
7. Maer wie'er fwijgt of fpreskt, gy moogt dit ltuk niet
Uvader Jacoli iëlfsbcllacpt verfcheyden wijven, (drijven,
Schoon Lca was fijn vrou , de man en 'had geen deeg
Tot dat hy in den arm lijn lieve Rachel kreegh :
En noch was 't niet genoeg. Twee lodderlickc mnegden,
Die, op haer vrouwen woort,fiacr focte macgdom wacgden,
Ververilcn fijnen luit: quam Silpha delen nagt,
Soo wert de naefte reys hem Bilha toegebracht.
Wat wildy dat ick fcgh? bcfiet u gantfehc lieden,
Wacr hout met cene vrou fich cenigh man tc vreden? I
Het echte bed wel eer maer over twee geftreckt,
Is, door den langen tijt, nu wijder uyt-gcreckt.
Dat Godt tot Adam fprak, cn wert niet mccrgchomvcn.
Sict.'Lameg heeft van outs acn twederhande vrouwen
(Eer Adam noch ontllicp) fijn hceten brant geftilt,
(g)

En dclcs lants gcbiuyck, nacr alle landen recht En Adams harde rib al toen in tween gefpliit.
Doet ydcr wat hy wil met fijn gekochten knecht; * (i) De gefchtedeniiïe dcfer faken werdt van Jofepho in het
3. Op.
Het had u wel gevoegt, indien
gy my voor defen
H -'d licM',als u vriendin; en eer,
van lijn 1. Boek , van de oudihcydt der Joden vernielt , foo als wy
,

als vrou, bewcfen: defelve op den naein van üefhya hier invoeren , gelijtk de lefer ter fel-
Maer dit is nu voor-by , dien mis-ilag isgefchiet, ver plactfe fien tan.
(') Dit wert voorgebracht tot wederlegging van dat Jofeph te voo-
En hoopt maer, zydy wys, d'een fcyl op d'andcr niet. ren fïcli gefeyt hadde van Abrahams Stam te lijn , en mitsdien &c.
1 heek u müTchien gedacht, (tl) Memphis ten dien tijde de hooft-ftadt van Egypten , alwacr
dat al mijn voorig woelen ,

de Koningen haer Hof hielden , en was maer omrent 50 raylen van

ft li" 1
1CCft
'
S cdienc ' om l! dm P ols tc voelen i Hebron , daer Jacob woonde , alhoewel Auguftinus fenrijft van 300.
Alleenlick om te fien hoedanig dat
gy wacrt : mylen; het wekke een misgreep isj want hoe Ibuden de*broeders van
Maer neen ; cn acht my niet van foo beveynfden aert. Jofeph het kooren foo verre met hare Eiels gevoert hebben , lbnder
TOn u dat belet, gy moogt u vry verhoeden
Let felve ep den wegh te verteeren ? Mtrttt.
agm m den geeft
e ai
foodanigh quaet vermoeden
(f) Ag.ir, een Egypiifche maeght. Gcnef. ié. 1. Eenige meyneri
d.itle hy Phnrao aen Abraham fy gelchoncken
ykont, wanneer ten tyde hy Sara, door
.

wilt, vernemen metter daet Gode vermaent zijnde , wederom gaf. mtl. ad c»f. 16. Gintf. virf.
^uak beyde lijf en zielgyvoor
Jofeph open ftaet. 3-
VC l/j Dit is hei laiierlijck gevoelen van de Manidieen

nTW die Abraham

1 n da
Te m "i°' S' voor mannen ende vrouwen, ,

en d'arulLT Oudv.uleis bekladden met de fmaet van dertelheydt en vlee-

h « flot , een grootc feeft gehouwen.

™
IvW ,ck
>
"f'nvrcugt, en meelt het eantfch gefin.
i

die niet en acht

nis uwe foete min,
Ichelijtke begeerlijckheyiit
den
, in het lluck van de by-wijven

Siet hier na in de antwoorde van Jofeph.

(j.) Lamcdi ia de eerlle geweelt ,
doch wer-
van Auguftinus trclTelijck wedcifproken , lik 10 Je CiuiiM Da.
:

die het vcel-wyvig houweüek

Li f
overdefdvevanl^" FVS e "e of gekochte Haven hadden regt hcerr ingevoert, nemende op eene mael tc wyve Ada en Zilla. Gemf.
" L
'

e*en en doocfr.
,

4. 19.
Aa 1 Een
 , ~
SELF-STRYT.
Een yder (lbo ick hoor) neemt veel of luttel vrouwen
N.i Jat hy met iifn haef kan ecrlick onderhouwen.
Is dit u nier genoeg? foo denckt op uwen Loth,
Die, met een vuyldcr lult, ging buyten het gebod t.
En wie doch heefter oyr des hemels fware plagen
Om foo ccn ibcr bedrog in lijf of goct gedragen?
Sockt, waergy toeken wilt r ii peen f
ByGodt, of b'y den menlch , op 't ovcrlpel getet.
o. 10. Indien men ovcrllact den loop van onfe tijden,
Men fict onechte luit met lolJé roomeii rijden,
En draven over 'tvelt let op lier gani'che Lmr,
:
Hetovcrfpcl, islpel; ccht-br.ieckc, fonder lchant.
Ten is niet langh gclccn, dat Pharo dede vieren
Den aenvank iijner Kroon , na 't pragtig hofs manieren;
Dc PrinHen al-geüjck, en adel kleyn en groot,
Was, door het gahlche lant , tot dele feelt genoot.
Mijn Hccrc wta gelalt, van 'sKonincx weegh te letten
Hoe datmeu yder ten ter tafel moeite letten,
Naereyfch van fijnen itaet. Hier waerdy med' ontrent,
Erf ick had al den dagh het oogh op u gewent.
Myn placis was boven aen, daer meelt al Printten laten;
lek hoorde decs en geen eerlt hcufielickcn praten
Van al des wcrelts loop; macr na den derden dronck,
Sprack yder over hoop, foo dat de fale klonck.
Hier onderwent hem ccn van 'toverfpcl te {preken,
En hiettt loet bedrog, en noemdet hooffche ftreken
Kort- wij] ig voor de jcugt en Ipotte mettc geen,
: En nadcmacl gy weet dc rechten uyt te leggen,
Niet die het quade doet, macr die het heeft gcleên. (b)
Hy was ( gelijk my docht ) een van de fchampcr gallen
Die wonder zijn geneyghr een yder aen te tarten:
Hy Itroyde ganck op ganck veel rancken in de griel,
Daer van ick, hier en daer,ccn ltreetk of twee onthiel.
'kEn weet niet hoe het komt, dat na eens anders vrugtcn
Wy , met een dieper lult , verlangen cn verluchten
Als nacr ons cygen goct 'k en weet niet wat ons jaegt,
: „ Geen llaef cn is foo verr' in dienlthaerhcyt verbonden
Dat ons eens anders vee, meer als het ons behaeghr.
„Geen menlch cn heefter trek te drinken uyt rivieren
„ Die met een quiltigh nat voor onfo deuren fwicren.
„ Waerom won nutte fpijs foniwijlen niet gefocht?
kleyncn geit daerom fy wert gekocht.
,,'tls al tc
„Set yemant aen een boom, vol licffclijcke pceren,
„Al watnict hoogh cn hangt, cn fal hy niet begceren:
„ Men acht geen leegh gewas , al is het noch loo goct ;
„Het fruyt fmackt alderbelt , wanneermen klimmen
Set in het hoender-kot ccn vat vol koren-granen, (moet.
Ghv fult u cygen aert ficn in den aert der hanen,
Want fchuon het dcrtcl hoen mag eten met gemak,
Noch ichraeftcE in dc Hof cn lact den vollen back.
„Wat lüyr en bitfigh is, dat doet de fpïjfe fmaken;
,j*tls peper, zout, azijn, die goede laucen maken
„ Geeft kinders loeten koek , cn vrouwen nieuwen molt!
„ Wat op de tonge byt , is rechte mannc-koit.
„De fnocper v ine vermaeck, wanneer hy (bete beten,
„Ontftitfclt acn de koek, mach in het uuyfter eten!
„En foo ghy vracgiit, waerom hy dele kucren doet?
„Hy feght, met vollen mont , gcltolen broot islbet.(/)
In 'tkort, hy wiit lbo veel hier op bv een te halen,
Dat my ccn krielen droom in 't hooft bleef liggen malen
By nacftdcnganfchcn nagt;dies wert ick toengewaer,
Dat ick meer als de koll gedragen had van daer.
Hier lecrd' ick alderccrlt het overfpcl vcrkiecnen,
En dacht, 't is niet foo quaet gehjek de lieden meencn;
„Al is het vry wat vuyl 1 gunt darmen drinckt of eet,
„ Wat fahatet aen de menfeh wanneer hy
<*) Bdleforeil beklaeght hem , op fekcre plactfe
£ de aken in eenige.felft Chr.Acn hov tn ,loo verte*
, dat te ïiinen tii-
verLlopeii
dal het oveifpcl met meer als voor een hooft!,:
gedlighevt eereeuken
en «.ctt : En dafhet ftmltc van ,1 j S ( fey, hy
bacrkomt, foo wert de gene, die her onedijck t,
)%k dc fake in
V
hy dichet felve doet : nyt wiek l«U..ck-|n:«l,ti,vrk d,
met, hefcot ak
l
fchimpnamcn
van Horendrager Koeckoeck
eeuw
m '
, . en dimfdiickc
,
metcktcetkencn T an de vcrdoiventheydt'
(i) Sj ! te weien het ontuchtigh wtjf Ipreeckt totten
) dwalen De
gefloten wateren jyn foct, en het verborgen
kfOOt || aoodelitk, p, tv
: , , , ;
} O S E P H.
1. TTOut op, het is genoeg: laet af van my tc queUenj
JTlAl woedt dc ganfehc zee, een rots is niet te vellen;
Want na een lang gewoel worr anders niet verregt,
Als dat een driftig lchuym is cyndc van 'tgevegt.
„De bcltc ract van al, om fonden te beletten,
„ Is van den cerllen af een valt bclluyt te ietten
„En met lijn cygen hert te maken ccn verbont,
„Van noyt een vinger brcet tc wijeken aen dc Ibnd':
Ick ben van Godt geleert met vlccfch en bloet te itryden,
Niet voor ccn reys alleen, macr llacg en t 'allen tyden,
Tot dat de boofe fchuot van 'tfehadeliekc zact',
Vertreden van den geelt, niet weder open gaet. (i)
Dit heb ick loo betracht, en dacr op wil ick wereken,
lek weet, dc goede Godt fal my hier in vcrllercken,
Ten cynd ick lbiendc blijf, en trede mettc voet
Al wattcr voor gewoel ontltaet in mijn gemoct.
2. Tis waer,gy zijt de vrou : daer voor wil ick ti kennen.
Mits dat gy kent u man, en niet en tracht te rennen
Dacr ongetoomde jcugt, en quade lult gebiet.
En fpreeckt niet a! te brect, gy ^yi ti cygen niet.
Schoon ti dit fpel behaegt, mijn neer is niet tc vredenj
Gy zijt mcellrcs van my, niet van u cygen leden,
Niet van u cygen fchoot, noch van u cygen eer;
Gy zijt (ick kent ) mijn vrou, macr Pouphar u heer.
Soo bid ick u me-vrou, vergeet doch niet tc feggen,
Dat, nacr dit cvgen recht , „eens yders echte wijf
„Is vrou van haren man, niet van hacr cygen lijf.
Begeerd y metter dact u woort tc ficn vulbringen,
Gebiet wat eerlick is, en niet als goede dingen;
Want foo u fnoot bevel met recht en reden vecht,
Soo ben ick buyten dwang, al ben ick uwe knecht.
„ Dat hy behoeft tc ftaen ten dicnitc van de fonden
„Dies ahTer heer of vrou iet fchandcltks gebiet,
„Een knegt doet vollen dicnll,fchoonhyendoetct niet,
„Gy dwaelt, indien gy meynt, dat yder met de faken
Die ilaen is fijn gebiet , mach alles doen en maken
„ Na dattct hem gevalt. Geen menlch heeft dit gcfag,
„Dat hy verkregen goct tot quaet gebruyeken mag.
„Dacr is het gantfehc lant ten hoogllcn aen gelegen,
„Dat yder ccn fijn goet, door wcttclickc wegen,
„Verkrijg en oock bcwaer: dat is het rechte wit,
„ Wacr op een yder menlch, al wat hy heeft, bclït.
Me-vrou, on t hout dit woort , gy fullct u bcdancken,
,, Gcbruykt te gcener tijt u knegt tot quade rancken,
„ Of ander lins , indien gy delen raet veracht,
„ Al wat gy hem gebiet lal welen fonder kracht.
,, Als yemant, die u dient, u cere moet bewaren^
„Soo moogdy fijnen hals met geencn dienft befwaren
„Als die hem wel bevalt i oflbo gy *t anders doet,
„ Hy fal u goeden nacm vertreden metten voet :
„ Hy lal door al dc itadt, op wegen ende it raten,
„Noch llimmer als het is, van uwen handel praten;
„Dus loo genevgt om wel tc zijn gedtenr,
zijt
gy
„ Maekt uwen knegt u heymelicken vrient.
ooit van
lek heb in mijn gemoct geen luiten willen voeden,
J.
Macr niet ( gelooftct vry ) uyt ccnig quaet vermoeden;
Daer is geen menlchen fehrik die hccrlt in delen geelt,
Ick ben voor mijnen Godt, cn niet voor u , bcvreelt.
4. Dat u gefonden mont weet voor 11 man te hygen,
't niet cn weet? En is niet als te pluys
; gy moehtct beter fwijgen.
,,'Tis menigmael gehen, dat die den lïcck aert maekt
Z Wert met een ware plaeg van Godcs ham gcrackt.
f .Hoe los rolt uwe praet iekbiddc, „leert u wachten
,
!
„Het
™ i'chcndig ovcrfpel foo lichten faeck tc achten;
„ Dcnekt dat een fnoodc boet' ftcelt aen een eerlik man
gewonlkkc „Darhy, fijn leven landt , niet weder geven kan.
£e
der
„Ick ben genoeg geleert, dat onder alle fonden,
Die 's menlchen hert begaet geen
,, ,
vliylcr wert gevonden
.
(*) Die voHïandig blyft tot den eynde, fal f.ilig worden, Msn!i.i4-
4. Apocal. a. zo.
„Als
 SELF-STRYT. 187
't dercel vlcys,maer 'i flimfte nog van al „Wil ymsnt met een
„Als drift van
„ Is yemanrs echte vrou te brengen toe een val. „Geen moeder heeft de
«™
Wijfyerfchradc mannen
Lp JASSES-
(!) „ Het
onbefchofte rot van al de vuylicheden
„ Oeen kmt cn kandcr zijn, dat ccnigh fekee
min''
„Als vyaiidfchap en twiit, gact buytcn onle leden, „Met bjllick onderfcheyt
, zijn vader noemen kan
Kn' ichey t hem van de menfeh 5 wanneer hy die begact Des kan 11 loos bcleyt nier een exempel
B geven
„Alleen de boofc lult als binnen ons beftaet Dat oyt Hebreeufche vrou, door vuyle luft
gedreven
„Diekruipt door ganfeh het lijf van hoofde totte voeten, Haer onbevlektcn (choot, bacr trou cn rechter-
bant
„Men voeltic door het merch cn al de beencn wroeten, Meer als aen ccnen man, voor defen heeft verpant.
„Geen zenuw lhet'er llil, cn niet een eenig deel Heeft: Sara oyt gefeyt, tot Abrahams bedroeven,
„Is in den ganfehen menfeh , dat blijft in lijn geheel, * n krijgh by li geen Irint, ick wil het elders proeven?
„ Soo hoeft als dit vergif komt over ons gekropen J
Neen dat is noyt gebeurt, daer is geen reyne mout
„Ons krachten ltaen bekayt , ons geellen fijn verlopen Dieoytfoofddfacin fprack, en min de duet beftonr.
„Wyleggen ganfeh en gaer in vuylicheit verlmacht, Is Rachel, fchoon beluft om kiiit te mogen dragen,
„ Wy
frncltc in de fond', ons lijf is cnckel dracht. Haer leven oyt vervoert tot defc fnoode vlagen?
Sal ick dan in den arm een overipeeliter vaten, Wy
weten al dat neen noyt hcefter echte vrou:

En zijn, met lijf en ziel, van mijnen Godt verlaten? By ons foo wijt gereckt de banden van de trou.
Sal ick gaen jagen me mijn ongefchicktc luft, H. Wat moogdy dan van Loth
volmondig komen fpreken?
En maken mijnen geeft bedroeft en ongerufï. ? Ik weet , een vroom gemoet heeft
mede fijn gebreken
Sal yemant Joleph fien in overlpcl gevonden, En als het fondig zaet maer fcrygt een fclccn begin, >
Een pomp van alle quaet, een goot van aüc ibnden Daer kruyptet voort cn voort, cn wortelt dieper in.
Van vuylheyt een moeras, daer in de flimmen aert hi Loth was geene lnft r»,
Van allerley vergift te fiimen is gepaert? (m) gy Gillet noyt bcwecren,
Dat in den goeden man was eenig quaet begecren.
Neen dat en mag niet fijn,'k en kan 'tin my niet vinden Godt ielfs is fijn getuygh want, om vromen
„ Tis beter door den geelt de tochten in te binden
„Tc houden in bedwanck het onbefuyfde bloet,
W
ort hy, een eenigh man uyt al het lant gdpaert.
;

,
fijn aert,

Hy had voor hem gefien de vrcefelicke voncken,

Tc kiden voor de lult een onbefmet gemoet. Waer door en huys en hof, en vee , cn menfeh verlonken
, ,
Laet af eens anders doen hier voor den dag te halen,
6.
Noch had hy naderhant vermift fijn weerde vrou,
„Exempels gaen te los, en menfehen konnen dwalen} Hier door lagh gemoet verfopen in den roti}
fijn
Wy mm op Godes woort, («) dat is een vaftc wet, Om al deesfwaren druk van hem te doen verfchuyven,
(s)
„Dat moet ons richt-fnoer zijn, dien regel is geict. Nam hy tot fijn behulp het fap van foete druyvc'n,
De dact van Abraham kan t'uwêr baet niet ftrecken, Doch mids hy wat te veel dronk van het krachtig nat,
.

„Men mag geen eigen vuil met yemantsfcyl bcdecken. (0) Is fijn vervoerden geeft van dronckenfehap
gevat.
Hy heeft geen
ander vrou , geen anders trou befmet, Hier in heeft Loth gciaelt/dics heeft hem Godl gcflaecn
Geen
vallenen erifeenaCia in1 ycmants goct
eoct geict
Pcier: Mer deufigheyt
Met M „ T™,„.
rlenflo-r,,.,,* van u„r..„r>~ ö
breyn, en onbefuyfde
,
vlagen,
Hy heeft door vuyl bcjach fijn Sara niet bedrogen, Met doofheyt van verftant, foo dat' hy niet en wift
Maer is door haer bcleyt tot "defc daet bewogen : (p) Waer in hy, door den drank, fich felven had vergift,
Hy heeft door krielen brant fijn nieren niet verhit,
(y) „Wanneer de fwacke menfeh tot fonden wort gedreven
'T uytbreyden fijnes volex was fijn voornaemfte wit. „Belijden wil en weet, dat wil hem God vergeven
bren d ;
voort , cn diergelijcke ~~
~;
^f-} „ g y Jacob „_ i
-<-' o J Jfaken!
*™" „Hy u"-
„<ƒ die -.'iii
ons herten kent, ais
iiLULii ivuiiL, als vaucr
vader van aen
den geeft,
ticelt.
Ten
t-<
dient met om het ftuck dervrouwen goet te
maken.
, ,

„Let op de, menfehen wil , en weegt the A-meelt-

„Heeft Codt het mannevolk eenvoor-regt toegeftaen, „Maer met geflagen raet, en voorbedachte ilreken li)
„Jje leücn wtiltett uyt, ten gact
Gact geen vrouwen aen,
aeni Te rerm™
..Te rennen na den Hen brant
In-om- , daer
A***- voor r
,
.
is niet te Tprekt..
(0 Ue Heen; beweert de onrechtvaardige, tot den dag des
om geftraft te worden doch aldermeclt die nae den vleefche wandelen
oordeels, „ Zijnjeugt te hitfen op , de luit te voeden aen , (ftaen.
;

m onreyne begeetlickheden. z. Petr. 1. 9. ia „ Dat kan noch voorden Hcer ; noch voorden menfeh bc-
1» Overfpel is een groote Tonde Hoe foude ik Mek een groot :
Ghy hebt, en rijt, enitont, u faken t'overlcgccn
JOfcpb GC"" 3? 9 bcheMt 6 a " dere
' " ' '
Noch fpnngdy Buytcn Ipoor, en laet u niet gcleggenj
ronder, '

Tc weren , t. Overtreedinge van Godls gebodt. z. Schendingc

Loth wilt niet wat hy deed, vermeerdert van den wijn.
iiouwelicï.3. Eclmertinge des Lidiaems. 4. Invoeriugc van
des Ghy Cet, en kent het quaet, wat lal u onfchult zijn?
verkeerde
kinderen.5. Ontvrecindinge van weuige CiffeiiiiTe. 6. Veiwecldnec „9- Gy dwaclt,indiengymcynt dat Godt de vuyle vaten,
*an Godes gramfcliap over landen en lieden. 6
„Vol onbefchoften brant, heeft fondcr wet gelaten,
(") Te
weten dat Godr te vooren gefriroLen hadde
eerlle infielünge des liouwelicx , Gen. 2. 14.
nopende de .
„En fonder rechte ftraf. De wetten van de trou
<<>) Of fchoon byeenigc Schry vershet gebruyk der by-wyven ;i Zi jn juylt op eenen dagh geichapen met de vrou. (u)
mir
gaders het vrel wvvig houweück dtr Ert/,-vadeien , op verfcheyde Des Hceren reyne geelt hact aldcrley gebreken,
vTXVT S?ÖS"S
voorJe Wetge;duct
mice 1
*
en eoo l0 voorS ellelc
J ^,hb. 1 de Abrah. Ofte als
.g^ijck Ambrol.
.

eap. 4 en
- Maer laet fijn grannncn1 HIUl
J fa
moetL h boven al onlleken -

lJu:an-.!iis,in itntfiit.
+ cap. 33. meynen. 1. Ofte door heymeh'cfcinge-
WOotfB.gelijc.ihe:
i.gelijckhet joelen
gevoelen is is vanPcrrei.
vanPerrez. 111 cap. CJen.iö. difp.i %
(r) Daer won
verfcheydentlick gevoelt van de fake van Loth , waer
Ofte om dat dar hier a™. r-iro-» ™,.t.„.„„^„
door fekere verborgene geheymenille„_.-,r.. -. _ < van het gefondfte is , na de meyninge Cajeiani
is voore'ebeelt
gewceft.daer vangefproken werr Gal. (j) Dat Loth ganfeh nier en heeft geweten wat'er
4. nfierde meymngevan Arabrof. gefebiet vas
t.de Abrah. cap. 4. 4. Ofte om meerder voorttecln^e en dat foodanige (aken (fchoon het gebrnyck des
van kinderen, véiilanrs in dea"
reien y/ert door Auguil.lib.
3. de Doctrina. Chrift. j. Ofte om menfebe wort belet ) echter konnen worden volbracht.
dat ftilcx doen te.
fijiit wert gefeyt gebruyckelkkgeweell te zijn,
mede (0 Dat hy door Goddelicke befchickinge foo feer metten wijn is
merdemeymngc A u!;uft. terfdVerpjïetftn. Sooisnochtar
OMlsJ voor httgeftMUltegcvocIco
~ L '"
s (onfes oor- M want geweelr. dat hy van alles niet en heeft geweten.
Andere.dat
te homk-o , dat fulcxin i:v wei foo feet door den wijn is overvallen geweeft.als om
fijne on-
2 >y Etwcdl een mcntl.el.die IwackheïT. nodnans
airoodaidefthc n..!?,TJg!ieyts wille van Godt is geflagen
en ongevoeligheyt
me: den geelt van dorammheyr.
waer by eenige voegen , dat hem ftilcx te meer
:
™»ranl,t»t, al, fulctcn dien tyde
eeonci- liaer by i;ode noch niet 1= uycigif. tomen teroo;fakevan
"'Uai h rdvc fijnongeloove,overmids hyden Engel,
Kïï," r°° i
.
' « »" «vtdrucMiei ceilt u
f
den bergh
. en daer na tot Zoar over fijne behoucfenifie niet
,

„"""""'i.rooiirei noditansfulcx.dat Godt dooie, n goetieittt plom, en hadde. W.tiit. Hoe hel zy , de dronckenfehap heeft
Lorh
"eelt vooiby
iv-.,:u;;l'[i en de wijn heeft overwonnen den geenen , die
eceaen d^-m.i a.^n'.t -
,
Södom.i
i.:-t t:i heett konnen overwinnen
droncken ï.ijnde is hy door vlam-
;
elydei der onwetenhcyt overfiei, Aü. i'i fii d« ïWUVen
'tiet. ad 17. verf 3 verbrant , die , als by nnchreren was , de fulphere
,
vki.iime niet cn heeft geraeckr
Gelijck feer wel hier op aengemerkt
J>> Hy % ;
teei, beiratbt
niet eygen luft fijns wijf; begeerte: b-vrr in.ron. 'r h d.ierom noodigh
fich te voegen naer het leggen des
iiietgeeyil, Auguft. Apoltds, Efh tf. ;. ,8. EH drimk: » ma drm&m
dJtt (j; mm wri vel dis in vjïm, in evtr- uw
gt tJli s,
ïttC
wen ilsmen' '
fcyt Al, u(li!ius
ï m ct
meerder tucht veel vron- (") De infettinge des houwelijcks
,
, gelijck die gefchiet is , Gen. 2.'
voortretï^den mawr
C
L
: C " e ï ndcl, cl; beiluytcnde.
, J O wat eet. ï+ verhiel by noodelijck gevolgh het ovcrfpel;
want twee menfehen,
brtiycken '
^ J d,c vrouwen manuclick wift te ge- een vleeich zijnde , houden op van fuldts
geene onmatelik 1
i u°-
lijn hu
1 , '?
10,
berlld;
de Civit. Dei. cap. 15.
%
dienftmaegt gehootfaemlick van bcyde met een derde een vlecfch wort.
Genef. ü. 4. en Genef.
te wefen , foo haelt een

7. 13,
Aa } or
 ,, , ! : ! ! , , , ! : ,,

SELF-STRYT.
Wacrpleegt'er dog een wijf, wiens hertin luiten weit
Op ovcrfpcl, bedrog, cn flact met fwaerder hant Het voor-recht van dc vrouw tc geven acn de mcyt?
Den uyt-gclaren roemt van delen vuylen brant.
Heeft niet de boofe luit verweckt de felle baren,
1 Wat poogdy t'uwcr bact hier in het fpcl tc bringen
1 .

Die over 't hoogile top der roeien is gevaren

Dc rancken van het hof, cn pract der hovelingen ?
Tot boven in de lucht? wert niet het ganlche lam,
Of klap die dccs cn geen, met ongefchickt getal,
Uvt-ihabbck in dc wijn ? ten iluy t doch niet met
Om deler ibndcn wil, een water Tonder ftraotj
ipacren, W at! fal het dertel Hof "aen eerbaer herte geren
al

Heeft Godt acn mcnfch en vee yet anders willen

Her richt-ihocr van dc rucht, een regel van het leven
Als cenig klcvn getal van w el-gevoegde
p^ren .
?

Al *t ander vuvl gefpuvs, een onga ronden hoop

„ 'k Meen , neen , wie na het wit van goede /.eden fchiet
Is met de felle vloer gebleven in de
loop „ Vcrkecrcn niet tc hoof, de deugt cn woont'er niet.
't Gehoor van dwaes geral cn fouteloiè reden
Is dir noch niet genoeg? ick wil u vorder leeren:
„Bcimcr een vroom gemoct , verkcerr de goede /eden,
Het is wel eer gebeurt, Dar Abram quam verkceren
„Verwekteen krielen fin geeft iporen acn dc fond}
Hier in des Konings hot", niet Sarai fijn gemad, ,

Al-wacr hy wert getoeft, met vriendclick onthaot,

„O wagt eerbaer oor, wagt voor ccn
li vuylen mont!

lijncr vrouwen wil, die hy fijn feller noemde

Macr wat cvn llimmen hoop, die vreugde Itelt in faken,
Om Nier focr, macr foct geacht, om datfe bitter fmaken
En als geheel het hof van hare fchoonheyt roemde ;
Bv 1'harao den Vorll, wert fijn verdwaeldc fin Het moer ccn Icltfacm (pook, een vremr gebroctfclzijn,
Door ge; lc luit geracckt , ontilckcn van dc min. Dat ruit Itelt in gevaer, cn bkjdfchap in dc pijn:
Doch als de jonge Prins dc vrou had laten halen Wcch vliegen, ilim gelpuys , die niet als in de fweeren

Liet God: óp ganfeh het huys van uwen Koning dalen En vuylcn etterdracht u fuiven kont gcnccrcn;
Een ongehoorde placg, een onbekende ilraf, (*) Wcch egels, die geen fmaeck en vint als in het bloet,
Tot hy aen Abraham fijn vrouwe weder gaf. (wen Wcch cfcls, die gcllacg in diltcls ligt en wroet;
Placgt Godt cengrooten Vorit, die ilcgts ter goeder trou- Wil ons geen feldfacmhccn, of iwacre dingen roemen,
In luit heeft aengcfien dc fehoonhcit van dc vrouwen, Des fomers killig ys , des winters vcrlche bloemen.
Wat lal dc ilraffe zijn van foo een loofe knecht, „Wie, met gcmccnc koil j fijn honger niet cn bluit,
Die, met opfettcn wil, fijn meciters eer bevecht ? „Die heeft een ihocpers keel vol ongefondc lult.
Als Abraham dacr na nacr Gcrar was getogen, Wacr ilfcr oyt ccn vraet foo hol en gracg gevonden,
Heeft Godt den Vorit aldaer (fchoon dat hy was bedrogen) Die kolt, by dccs cn geen, bcqualilcrt en ^elchondcn,
Nier inden droom beilraft , cn metter dootgedrcygr, {}) Slockt, fonder kicsheyr,op? wie krnypt'er in een bedt
Om dar (ïjn kriele gceit ror Sara wasgencygt? Dacr 't h|nwact is verfoolt , de dekens zijn befmet?
Siet war geitrenger woort Abimelech lal Itcrvcn:
!
Een ander heeft den dauw uyt defe roos getogen,
Noch vu ick boven dien her ganfeh lant bederven, Een ander heeft het wacs van defe druyf gelogen,
Indien gy niet terllont de vrouwe weder fent, Een ander heeft geimackt 't vcrgult van dit gebraet;
Gclijck gy die bcouaemr , gaef, luy ver , ongefchent. Voor ons en blijft'cr niet als dat ccn ander laet.
Godt wil dan (foo gy (Iet! geen ovcrfpcl verdragen, „Is yemant fieck van jcugt, en wil hy Zijn genefen,
Ten kan oock nimmermeer een eerlijk man behagen: „Sijn trooft behoort ccn macgt, geen anders vrouw, te
Dc Vorit van Gcrar felfs , heeft met een vollen mont wefen
Het overfpel verklaerr tc zijn een grootc fond : (z) „ Dienkrankcn dient een kruy t vers uyt den hofgcplukt,
En foo gy dracyt het oog ontrent dc vette wcyden, „Niet by eens anders hant te voren uyt-gedruckt-
Dacr Jacob cn lijn volck een imgtig vee gcleyden, „Dacr twee met rcyn gemoet, en onbevleckte lyvcn,
Ten kan te gecnen tijdt by yemant zi|n betoogt, „Tc lamen zijn gevoegt, om eeuwig lbo tc blijven,
Dat Hebron fonder gedoogt.
itraf het ovcrfpcl dar de blcecke doot haer val te banden ichcyt,
„Tot
Was Thamcr niet by-nacil in duyiter graf gefonden,
't „Is ergens rechte luit, foo illct dacr gcleyt.
Om datfc btiyten echt met kinde was bevonden? „(> wat een foct vermaeck, dacr in dc jonge jaren,
Voorwacr, ten had gewceil door het verkregen pant, „Twee herten, eens getint, te famen komen paren ?
Sy ware voor een hoer gcwificlick verbrant. (a) „En hebben, in 't gebruyek van 't onbevleckte bed,
En denckt niet in u felfs; dat Juda defe wetten „Dit voor een vallen trooitj Godr hceftet in-gcfet.
Uyt eygen fin bcllont om Thamars wil re letten, „Maer als een dertel wijf, geneygt tot alle fehaiidcn,

Hywas noch hoogile niagr, noch regter van het lant, „ Gact acn ccn vreemden pol eens anders goet verpanden,
Hymoft een uytfprael; doen nadat hy" wetten vant „Dacr isgcen lull met al: men vint geen rcehrc vretigt
Macr wacr toe dient u toch 't exempel onicr magen ? „ Dacr yemant lijn vermaek af-fondert van de deugt.
Indien gy 't recht bc^;njpt, 't en fal u niet beh;agon
Dat Sarah haren man, dat Rachel heeft
g
h ganfeh ccn ander Itreeck als gy hier poogt te gacn.
SEPHYRA,
Gy clden ccnig drel van uwen man belleden MAer wat een fotten klap gy mcugt u togtcn ! laven
Die met den ganfehen man u niet cn houdt te vreden Enwy,
ellendig volk, cn maer regte Haven zijn
Gy, uyt
beleefde gunil, tc wijeken van uw recht, Geboren (foo gy meynt) ten dienltc van den man,
Die ook uw's heeren deel wik geven acn dc knecht Die diekmacl ons verfocckr, als hy niet bet en kan.
Gy acn u man een vrouw bencven u tc fehencken „1. Ten lluyt (mijns oordcclsj niet , dan als dc geelt der
'k Geloof het nimmermeer, 't cn is ook niet te dencken; mannen
En de Heere
„In wdiuft henen fwemt, de vrouwen uyt tc bannen
(x) r hr S d e Pharao met grootc plaeeen, en huvs
om Sara Abmms wijfs wille. Gen. n. n ij Bcc
fi]n
„Van allcrley vermaeck: dc vrcugt ,
gclijck dc pijn,
(ï) Siet caer , gy liji des doois om des wijfs
wille. CeneGs lc. ao „ Dient in het echte bed gemeen en een tc zijn.
Sou gyle met weder geeft wetet da Ë y des'doou Wanneer ccn eerlijk man fijn dochter gact belleden,
,
Hoven moet ', en'
alleswit uwe is. verf. 15. 17.
W Ween" h ebbe lck «» «•/ dbndigt
Wat is fijn rechte wit, cn fijn voornaemltc reden?
- ' *>* AWttdech tot Annm
.
dat gy
.

fulckc grootc ionde woudet

OP mijn rijeke brengen i Gen.
.
Ilt nier om dat de maegt, fijn lult, fijn weerde kifit
Sou
fachtjens zijn getoeft, en liffelijk gcmiiit?
(*) Gen. 3». 17. Thimw wert vot
rrpeclller befchuldigt Ill niet, om dat dc man des winters itrenge nachten
en by Juda des doots weerdig geocrdeelt .als
bdoofi^vnde metSelïrii
foone van Juda, en mnsdien als om overfpel. Willet' Sou, met beleeft onthael, verkorten cn verlachten.
j& tap. Gen.
En met ccn foct bcleyt, en door een lacht gebiedt,
(i) Al meynen eenigc dat Juda een wet
maekte, cn dit vonnis uvr In-brengen vrcugt en lull, verjagen het verdriet?
fprak als een Vorit, Hechter, ofte wel als
een hooft van den -efinnV
lbo wert nochtans meell gehouden Il.kks :-cwhM te ujn „Mijns oordeels , is dc trou van eerltcn acn gevonden,
van den lande, en met nacr eemg men recht by
.
niotivna „Ten cynde man cn wijf in ccnen knoop gebonden
Judaalsroen
om vele redenen hier te buck 0111 verhalen. Siet M«ter, eningcfielt,
lun ' m „ Van d'cen en d'ander i'y , iou dragen eenen lalt
defe plaetfe.
„Aen d'cen en d'ander iv, feu welen even vaft.
„Wie
 SELF-STRYT.
5) Wie defen ftaet begint, behoort fijn jonge leden, Sal hy des Konings bed des avonts gaen
beforeen
5> Syn jeugt, en ganiche kragt , geheelick tc bciteden En niet te min den Prins gaen groeten alle moreen*
„Tot alderley vermaeck van fijn verkoren lief, En ick fijn eygen wyf, verquelen myn gemoet,
,
„En wie het en doet,
niet voorwacr
het is een diefj Des avonts ongedekt, des morgens ongegroet'
.,Hy ftcelt de vrouw haer rechtj fy moetet ja beiueren, Neen dat en dient my niet ; ik fal't oock niet
,
verdragen
„Indien hy fijn vermaeck foeckt buytcn fijne moeren: Al fouder al de ftadt, en ganfeh het hof van wagen.
„Want als hy buytenshuys beftect fijnganfche jeugt- „Die altijt befich is ontrent een anders bedt,
'
„Soo is iy binnens hiiys berooft van alle vreuet.
„ Geeft oorbeek dat fijn vrou op ander mannen let.
„Dies Hel ick heden vaft, en vry niet fonder reden
„Dat yder echte man van boven tot beneden J O S E P H.
„Geheel en onverdcelt, is voor een jonge vrou,
„En wie het niet en doet, en doet niet als hy fou. 1
XA. Eynt dan uw flim beleyt foo taftelicke vlecken ,
Waer dat de man beftaet lijn echten bant te ftaken, iVlNog onder fchyn van regt en reden te bedecken?
Daer krijgt het wijf de magt haer mede los te maken t'Is ( na my dunkt ) te plomp , 't en fluit , 't en hangt , 't en
Waerora dog moet de vrou geheel zijn voor den man, Al wat u
loos beleyt hier op gevonden heeft.
{ kleeft,
Wanneer hy m
't geheel voor haer niet
zijn en kan?
Sal dan een dertel wyf, met onbefchofte
vlagen,
2. Ik laet mijn heer fijn hof, en wat hem
Vermogen haren noot aen dees of die te klagen,
mag gebeuren. Soo haelt een eerlick man haer onverfade luit,
Maer fal ick jonge vrou mijn foete tijt vertreuren
In eentclick gepeyns? fi] m jj ne gröene jeugt Tuyft lbo het haer belieft, niet t'aller ftont en bluft?
Geheele dagen lanck gaen quelen fondei- vreugt? Sal dan een dertel wyf haer knecht gaen openbaren
Neen, neen dit weelig hert is anders van gevoelen, Ai wat in cenig deel haer komt te weder-varen

En meynt den heten brant van fijnen lult te koelen Van haren lieven man? oneen, „ De bed-gordyd
a m
t eygcn ftr0om :
„Moet in een eerbaer huys dicht toe-gefloten zyn.
*ÏT f J » als brand b in de ^dt „Geen derde, wie het zy, en mag'ct- komen gapen
„Men t. bluft de fneUe vlam met alderhande
nat.
Mijn heer was met ampt meer als genoeg beladen,
lijn „ Daer echte man en wyf op haren leger flapen
Hy moeit geheel het hof met fpijs en drank verladen, „ De hcymenis van 't bed, het foetftevan de trou,
En watter voor den difch des Konings werd' bcreyt „En dient niet op-gehaek,als tuflehen man en vrou-
Was al van lijn bedrijf, en onder fijn beleyt Ick heb van over lang een foete fpreuck gclefen,
Noch wallet niet genoeg, (c) „Ecrfucht is fonderpalen Die voor het echte bed een richtlnoer dient te wefen,
,,'tZy dat u lief of leet in 'thouwelick gefchiet,
„ Al weytfe noch loo breet , noch willé verder dwalen •

„Soo haeltdesmenfchen hettwijlttuyt demiddel-maet „Gehoude zy dy wys, en fegget niemant niet.

„ Soo üTcr luit noeh ruft , hoe vetre datroen gaet.
De eerfte Camerlmck , was dees voor-lede dagen
Door onverwachte pijn, in 'tbedde necr-gcllageni
Eendullerafcrny, met fchralen longer-hocft
Bracht tijding aen de man dat hy verhuyfen
moeft
Doen fag een yder uyt, en quam van alle hoecken,
Denficcken, daer hy lag, met droeve fchyn
belbccken,
Maer blyde van gemoet: en dacht op eygen baet
Een loert'cr op het goet , een ander op'fc Itaet
Uw Heer, de minfte niet van defe grage gieren
Will,meteen hooflchen treek, betfehip lm wel
tellieren
Ontrent den groeten Vorll,dat hy de
placts verwerft,
Een dag wel acht of tien eer dat de fiecken
™ gaet hy met fijn ampt belaft en
En op lijn eygen huys en paft hy niet met allen,
over-vallen,
fterft
De kamer van den Prins bellact fijn liecle geeft,
Daer is hy (laeg ontrent, daer woont hy aldermeeft.
„ 1 is al te gtooten faeck des Konings vroeg-gedagten
„Gehjck een milden dauw, des morgen!
ra te wïgten,
„Wanneer de foete flaep fijn moeiten heeft verlagt
„ O dat is in het hof voor al de vctlle jacht
!
„De Koning, wel geruft , heeft dan fijn'befte finnen,
„ Dies ilfer op een uyr meer gunll by hem te winnen
„Als anders wert gedaen door al de ganfche weeck
„De voor-ban by een Prins is verr" de befte ftreeck.
Uit macht de man my wys
, en loopt dan voor den dage
Inhacften naer het hof, en fchoon
ick fucht of klam
Srhnrin
Schoon ofr.P ,ck
1^-1^ >.1=.» .n...r t .. °
vley, ofkyf, i
z.De man is opper-voogt, en daerom niet gehouwen
Geducrig nae te gaen de wel-luft van de vrouwen.
M Maekt tuüen man en wyf, ick bidde maekt verfchil,
„Want al de vrouwen zijn maer om der mannen wil.
Indien gy foeckr den weg öm hier in niet te dolen,
„Denkt dat een eerbaer wyf moet zijn gelijckeenmoleni
„ Die nu of nimmermeer haer rafie wieken roert
„ Dan alfTe van de wint wert krachtig om-gevoert.
„De faken van de vrou zijn juyfl ahoo gelegen,
„Sy moet uyt eygen fin haer roeren noch bewegen
„ Maer wachten op haer man , en werden om-gedraeyt
„ Al nae dat fijn gebaer, of ftil, of harde waeyt.
„Sit uwe man en dut, met droef heyt over-vallen,
„Ten is dan geenfins tijt om dan te komen mallen.
ekt dat
"Sï' J"* &dlae g "P fijn gedaente wachti
„ Weeft droevig , als hy treurt j en vrolik , als hy lacht.
En offet fchoon geviel, dat in gemeene dingen,
In faken van het huys, de mannen haer
ontgingen;
Sou juyft daerom het wyf, ftracx op haer eigen hant,
Ontbinden hare trou , en fpringen uyt den bant ?
Neen, dat is ongcrijmt. „Alleen door flimme vonden
„Van lchendig ovcrfpel wert defe knoop ontbonden:
„En heeft de vrou geen fcfault, fy mag oock evendan
„ Niet vallen in den fchoot van eenig ander man
„Maer moet in'topenbacr eerft van dencerftenfeheiden,
„ En, zijnde vry geftelt, een tweeden man verbeydeiii
„ Of ( dat noch beter is, en dat ick liever wou )
< „Haer leven dagen lanck haer fpeenen van de trou.

hy laet my dra alleen.;

Watdunktuj nioet een vrou dit al verdragen? neen. Maer gy ( wat gaet u aen ? ) gy wilt niet om de feylen
Weenfeker, laet hem gaen, Verlaten uwen man, maer tuflehen tween verdeylen
my is
Mhy, door quaet beleyt, heeft lijndan recht geboren;
gefag verloren,
't Gcbruyk van uwen fchoot en vooreen
wettig febeen, :

want mits hy(foo 't betaemt)my Dunckt u den beften raet, te nemen twee voor een.
niet en jont njnlyf,
ooo houd ick my voormen Wie kan, uyt dit beworp, niet mettcr daet bekennen
niet voor fijn échte wyf.
Ml]«*, verlaten vrou, Dat uwe domme jeugt poogt buytcn fpoor te rennen,
alleen lbo lange nachten,
'"«eruymc koets, van koude fchier verfmachten, En tracht, met flim beleyt, en door een loofen fchijn,
"rklcumcnvandcvorft, doch branden Met eer en fonder finaet een hoer te mogen zijn?
de min,
"« cenc met het lijf, het ander met de finvan ?
Wy
iien dan het bedroch. Dies hoefje niet te meenen
Dat ick aen vuyl bejag mijn hant fal willen leenen.
e
Ick gaen foo krommen weg ? gelooftct nimmermeer,
fdivd« J!!r.P-
ten Ta Poti P har w "den by de Oveneners op ver-
Gy zijt mijn weerde vrou , maer Godt mijn overheen
r*
V
-i #*sgr&jr?K^x*
'™ Aat d « komr.RS \
nc vin des k-T 1
°7 u Kcmge K-
dc gemeene
3, n!Lm(e Xe 0,9n -
•

*ï « or.fc
elr-ovcrfte ;

ulc fchnjvendc , hebben

, ee-
SEPHYRA.
dw na KETS'
^ «««wn
.
'

bcdcnckende
cn onfe bederrk.nge
Hof -media &- dunkt u dan mijn recht
nwrhnckT ' aJs en
EnTen fwaer genoeg
minften pleegt genucht, om dattet
wegen?
niet
gelegen. is
te

En
190
SELF-STRYT.
man ccn ander geeft ccn voet lek ben, door Gods bclcyt, van Hcbron weg genomen,
En dat mijn koele
gekomen,
Om acn fijn wyf te doen, 'tgunt dat liy met en doet. Door Gods bclcyt, als lïacf, hier in het lant

hy voegt ons fchicr te (amen Ick weet, dat Godt vercv("cht,dat ick met ware trou,
Voorwacr ( foo gy 'tbefeft)
ham \vy mogent ons wel fchamen, In mijn geheel beroep, my neerltig quyten ibu.
Ah met fijn cygcti :

AI was ick in 'tbcgin veracht, en fondcr eere,

Indien lbo ichoonc kans, lbo wel gelegen tyt,
Ons vrugtcloos ontfpringt , en vreugdeloos oiitglyt.
Nog was mijn liegt bedrijf geacht by Godt den Hecrc,
Noch fcvd' ick tot myïclfs , Dit is voor nu "mijn lot,
Hy heeft ontrent den ['rins, en in de hootlchc faken Al dien ick Potiphar, noch dien ick mijnen Godt.
vermaken:
Gcleyt zijns henen vreugt, geftell fijn ganfeh
„Oprechthcvt des gemocts, in aldcrhande itaten,
lek ben in dit paHeys alleen den ganlchen dag,
de weeg dat ons beletten mag „Is Godc lie'f-getal: die fal ick niet verlaten,
Wat ilïcr in ,

dacr ie draven, Die lal my, hoe het gact, wat Godt my over-fent,
Hy heeft genoeg te doen, niet hier en
In dit eenvoudig hen geduei ig Itacn geprent.
Tereyfen, alsgciant, acn Printten ende Graven ;
Geducrigaclitteflaen, dat niet ccn menfeh , alshy. Dan ichoon ick macr cn iag op mcnfchelickc reden,
Soa diep m 'sKontngs gunit, van ganlch het hot en ly. Macr op des werclts loop, cn borgerlicke zeden;
't Is hem de mccltc vreugt naeit by den Prins te treden, Noch wacr het al genoeg, om delen vuylcn brant
En, van 'tgemecne volck , te werden aengebcden-, Te fetren uyt den iin, te wijfen van dc hant._
"
vreugt, dat ganfeh Egyptcnlant Godt heeft mijas hecren huys met aldcrhande legen
't [s hem de mecltc

Als dracit op lijnen duym , en hangt aen fijn vcrllant.

Gcnadelick befproevt, als met een milden regen, (a)
mcnl'ehen Alleen om mijnent wil Godt heeft fijn jonge vee
Is hem de mcelte vreugt te (ïcn veel duyfent
:

't

Die niet als fijne gun 11 van ganfeher herten wenfehen; Vermeerdert op het velt , fijn fchepen in de zee,
Die hangen acn fijn oog, en voelen geen verdriet Sijn vruchten op het lant , fijn knechten in de woning,
Wanneer hy over dwers macr eens op hacr en fict. Sijn renten óver al, fijn itaten by den Koning:

Hy leeft en fweeft hof, hy leytcr als te vetten,

in 't Hy is in 't hof geacht, bemindt van ydcr menfeh , {b)
En of hy ibmtijts fchynt op fijn bedrijf te letten, Gelieft van fijn gcfin. 't Gact al na lijnen wenfeh
Soo is hy niet -te-min (wat ftacn wy doch bevrccfl?) En 't ia hem wel bekent. Hy heeft met' klare reden

Wel metten lyve t'huys, macr buytcn met den geeft. My dickmacl acn-gefcyt, en mcnïg-macl beleden,
„Wie van de hóotlchc pragt fijn hertc laet bewinden Dat Godt, om mijnent wil, hem fijn genade fent,

Dien te wonder hcht vet op de mou te binden Dies heeft hy 'tover my met danckbaerheyt erkent;
„ is

„En die niet t'huys en ïs, als fomtijts by geval, Hy heeft my tocbetrout lijn inncrlicklte faken ,
Is goct al wat ick doe, 'k cn magt niet qualik maken,
„ Is , eer hy 't weten kan , te lcyden van den wal 't

Wie lal dccs goede kans, foo bylter wel gelegen, Ick vindc, dag acn dag, dat hy my heeft gefint,
Soo verre van gevacr, het herte niet bewegen Niet als ccn vreemde dief, maer als een eygen kint.
Te grypen het gcluck, te nemen fijn gerief? Ick hebbe volle macht van alle dinck bekomen,
„Alleen ccn open deur maekt menig-mael een dief. Gy zyt'cr maer alleen, gy zyt'cr uyt genomen,
Dit komter dan noch by, dat, onder al dc knechten, 'Dies als ick dit nalleys buyg' onder mijn gebiedt,
Hy niemant acht bcquacm fijn faken uyt te rechten, Ick doe wat hy beveelt, maer u en raeck ick niet:
Als uwen kloccken geelt: geen dink en itaet hemaenj Daer eyndigt mijn bevang, dat fijn dc lelie palen,
Dan als hem weit gcicyt,dat gy het hebt gedacn. Dacr geen vermeten voet mag over komen dwalen,
Hy is op u verfot, hy kan geen quact vermoeden Geen hant mag roeren aen. Gy zyt alleen, gy zyt
Van loteph (hocter gact ) in fijnen boefeoa voeden: Aen Potiphar den vorll gchcyligt cn gewyt.
Al lag hy voor lijn oog u jocken met fijn vrou Moeit ick niet fijn ccn guit, een fchuym van alle boeven,
Noch fa! hy 'tcvcn-wel flacn in dc belle vou. Soo ick den goeden man foo leclick ginck bedroeven,
Siet wat u voor dc mont, jac fchicr tot acn dc tanden Soo ick, door llimmc lilt, bracht in gewitte, fchant
S weeft voor een lecker beet , gy kont niet , londer fchan- Sijn alder-wecrltcfchat, lijn alderlteflte pant,
den, Moeit ccn wicht vervremt van alle reden,
ick niet zijn
Vcrfuymcn het geluk dat tijt cn (tont ti biedt. Een cer-vcrgctc iloef, ccn vyant van dc zeden,
„Die eens fijn kans verkijkt, ttact namacls fiegt cn fict. Soo ick (tiet van der hant, met een foo llimmcn keer,
De gunlT van Potiphar, den fegen van den Heer.
J O S E P H. Het ware voor gewis my beter niet te leven,
Als vyantfehap voor guiilt, en quaet voor goct tc geven:
O
A L fchijnt,cn plaets,en tijt,u volle gunft te tooncn
nthcit, mevrou, kan noyt het quaet vcr-
neen! ick heb een fchrickvanlill,en valfchcnlchyn,
„Die vee weit toe-bctrout , cn mag niet ontrou zijn.
Wat foud het fchampcr hof,cn ganfeh Egyptcn leggen?
„Al gact "tal nae wenfeh, al lachen uyr cn flont, Wat fond ick voor een fmact opa! het maeglchap leggen?
„Dacr is geen tijt bcquacm tc vallen in de fond' Wat fchandc ginck ons aen , indien ick my loo diep
„Gact overlegt 11 iluck met alle die daer weten In dcrtclheyt vergreep, in ovcrfpel verliep;
„ Den loop van fon en macn , dc rajen der planeten Is dit dc fraye quant van Abraham geboren?
„Noyt daclter uyt de locht foo aengenamen dag, Is dele van het volck dat Godt heek uyt- verkoren?
„Dat yemant fijn gemoct ten quade geven mag. Is dit de moye knecht dien Potiphar foo prees,
„Gelegen plaets cn itont, kan geenderhande faken, En boven al" 't gcfin lbo grootcn eer bewees ?
„ Die quact zijn uyt den aert, tot goede dingen n iken. Van hier befneden hoop ten is niet fondcr reden
!

,,'t Is \vacr,dc kans verloopt -,'t gcluck is glat c Dat gy ccn deel verliclt van uwe geyle leden,
„Macr quact tc rigtcn aen, komt nimmermeer tc pas.
Al illct dat mijn heer moet nu en dan vertrecken, f» Geren? Ende vm dien lijd acn doen hy hem over fijn
verC j.fi.

huys, ende alle IVjne goederen Eeletiet haddc keende d; Heere oef
Dit moet my dies te meer tot fijnen dienft verwecken. ,

v..,s u.kd :e?en des H«-

Egyrtciuers huyi'om Joltphi wille En h : .-t

„Dacrwert een meerder trou'vanmcvtcn knegtvercyft, ren m alles wat hy hadde te huys en tc velde , dacrom liet
hy tai
,

„Als mceller ofte vrou is buvtcns lants gcreyft: onder julephs handen.
„Een dicnll-boó, wie het 7.y, die macr en plag te pogen
(i) En fijn heere fagh dat de Heere met hem *».
Genefis vcn= 4.
„Sijn dingen wel te doen ontrent lïjns mecllcrs oogen,
want wat hy dedc, dai In-t dn H tut aelucheiij.-kcn H)urtc.".Ti M»«
alles
„ Dien agt ick vooreen guyt. Eendie den Hecrevrccit, hem cn hy fettedc hem over fijn huys , ende alles wat hy hadde
,
dit

Al wert hy rmnlt gefien, hy qihjt hem aldcrmcell. fettede hy ónder fijne handen.
„Wil yemant lijn gclin ceas op de proeve letten,
„En op het ganfeh bedrijf van fijne knechten letten, eenes
en hy heeft metfuug'o-t
„Wil yemant met verltant fijn boden onderfchcên, du Ik.;- hy uiiJCf rnynt'hai-.Jcn gedaen ,

den hnyfe, dit hy my vcihoudeu beeft, fciider u, daer in dat gyi

„Die late, wat lijn volck macckt ahTct is alleen. „,r iyt . .

By-naeft dien cygen (tont als
gy op aerden leeft,
Onwccrdigh dat men u noch yet gelaten heeft.
Mijn heer heeft my gefet om macgden endc knegten
Te honden in bcdwanck, te wijfen en tc rechten,
Te leeren haren plicht; mijn heer heeft my gelet,
Om hier in huys tc zijn gelijck een volle w'et
Sal ick als hoogflc macht, lal ick een rechter wefen,
Omyder, wie'er rcylt, fijn Icllë voor te leien?
acn yder een befch rijven fijnen loop,
Sal ick
En wefen onder dies defliniftc van den hoop ?
Sal ick zijn in de weer met roeden ende ftocken,
Sott haell als mcit en knecht macr eens te iamen jocken,
En fsü ick onder dies, volfchande, vol ontrou,
Geyl welen, als een bock, en ilapen by de vrou?
„Wanneer een overhoort is rou en ongebonden,.
„De acnltoot die hy geeft, is nimmer
„De tonde, die hy doet, is maer voor hem alleen:
„ De (ten-floot, die hy gceft,vcrfprcydt hem in 't gemeen.
Ick bid n, edel vrou, wilt uwe luiten keeren
Ten voegt geen vreemde knecht, het reynebed fijnsheeren
fn ontucht acn te doen, ten part geen Hechten bloct
Sijns meefters weerfte fchat te treden met de voet.
SEPHYRA.
17* An ick u harden kop door reden niet belefcn
JVLaet immers dan de gunrt, door my aen u bewefen,
Tot gunfl u wecken op. „ Men fict in menig man,
„Dat wcldaet brengt re weeg , dat reden niet en kan.
„ Wei-doen is als de kalk, die hart op hart kan bouwen,
„Die, met een valt verbant, kan vrïentlchap onderhouwen.
„Wie, voor onrfangen gunrt, geen gunrtc weder geeft,
„Dien acht ick ganfeh en al onweerdig dat hy leeft.
Al zyt gy voor een ilaef in dit palleys gekomen,
V vryheyt ( lbo gy weet ) en is u niet benomen,
En dat door mijn bclcyt: gy fiet dat u uw heer
Heeft wonder leer beunt, en ick wel noch foo feer.
Wy trecken u, om ltryt, tot ons voornaemfte faken,
Hy, tot een groot beflag, ick tot een foct vermaken
t
Soo dat gy hier in huys geen meerder quaet en vint,
Dan dat gy veel tc leer van beyde weit bemint.
Hy leyt u laken op, om nimmermeer tc ruften,
Ick leg u niet tc voor als vreugt, en foete luiten
Hy geeft u ftaeg bevel fijn dingen acht tc flacn,
Ick dat gy niet een fier als my fout trecken acn.
't Is dag aen dag te doen, dat ick u kom
ontmoeten,
Dar ick u kom bclïen, en vriendclick begroeten,
Dat ick, tnct diep gelucht , ootmoedig voor u fit,
Gelijck een jonck gelei een Itege vrylter bidt.
Soo hacft wy zijn alleen, ick geef ti lbetc namen,
Die niet een vreemden knegt,macrmijnc man, betamen:
Indien gy, hier of daer ufomtijts'in vergift,
,
Ick nemet aen voor goct, al watter is gcmilt.
Dat Jofeph is gclien by al dc grootile hecren,
Die in het magtig hoi van Pharao verkecren,
Dat Jofeph door dc ftadt by yder is geagt
Is door mi jn gunitig woon alleen
te weeg gebragt.
Ontibet'erin het hof een nieuwe fnuf van kleeren,
Gy werter med' verciert, al (foo het fchijnt ) tereeren
Van Potiphar, quanfuys om dat gy met hem gact,
Macr neen, dc rechte (treedt is anders in der dact.
"Usmy een groot vermacck dit huys te fien betreden
van foo een geeftig quant , verciert met rappe leden
Geiont, moy in den dos, en cierlïck toc-gcruft,
Dat voed mijn jeugdig ooe;, en ketelt mijnen kift.
jndicnder yet ontllaet , daer drinck-gelt
'ck gac van
Ibnden aen den bellen voet verfinnen,
Urn 't uwer baet alleen te trecken het verval
ken ander fict'er op, en
Jofeph ftryckt'ct al.
S er Cn
a cn m 'ï n llccr ccn g°cdc macr tc dragen,
S o 0 ?naeil
n .
ick macr en weer het
wil hem wel behagen,
win JSm % Ent!e de Heere was mct J°feph dat
Heeren dcs E^yntnaers
£*] Vcrr
huyl'e.
ncu dicijK '
i,
dat h
y S elliuk vant voor lijnen heere dat hy
SELF-STRYT.
ft» geef lek u den hih een tijding
van verdriet
Isvoor ccnnechteubloet, want d,e en
dient u niet,
Als Potiphar, ofick, vereeren aen de
ftaven
Een nicuwe-jacr gefchenek, of dicrgclicke gaven
Gy hebt met al den hoop u deel in 't openbaer ,
Maer krijgt dan noch van my het belle riieuwe-jaer.
W annecr ick iet begeer, da: mijne kamcr-macgden
Soo machtig zijn als gy, indien fy 't macr en waegden,
Gy wen'er toe vcrlocht, cn niet en ilTer goct
Dat Jofeph niet cn fcyt, dat Jofeph niet cn doet,
Waer toe dit lanck verhael?
gy zijt met goede daden,
Alleen door mijn bellier, van alle kant beladen,
Vervult , en over-fchudt ; maer waer doch is mijn loon,
„Als d'een hant d'ander waft,dan zijnfe béydc fchoon.
^
Kan iemantjdie' hem mint, met fchyn van reden haten?
als de tonden, Kan iemant, die hem volgt verachten en verlaten,
En ftootcn voor het hooft? kan iemant metter eer
Een vrouwe feggen af? 'k en loovet nimmermeer.
„Leert u de heusheyt niet, in 'tburgerlicke leven,
„Goet voor ontfangen goet, cn gunlt voor gunlt te geven?
„Leert u de reden niet, vooral, ontfangen deugt
„Te brengen wederom met woecker endc vreugt?
Onrdanckbaer als gy zyt, voor duyfent goede faken,
Die ick uyt rechte gunrt, u hebbc laten fmaken,
En krijg ick ( wat ick doe ) niet eene. wederom.
Hoe is dit fraye lijf foo onbeleeft cn dom ?
Tot huyden op den dag zijn al mijn foete lagen,
Als met de fnelle wint in 't wocite mcyr gedragen.
Mijn heus en foet begin, mijn klagelick beiluyt,
Gaen u het een oor in, het ander weder uyt.
Ick heb u over lang tc have doen verkecren,
Ten cynde gy akker fout goede zeden lecren;
Maer heus en hoofs gebacr heeft in u geenen val,
Want daer het komt te pas, en weetje niet met al.
Maer neen, ick gae te ver, ick had my fchier vergeten,
Al wat gy doet en lact, komt niet van niet te weten,
Ten lciiort macr aen denwil.-gy kont in die'ngy wout:
'tls maer een victc fin die Jofeph weder-hout.
-
J O S E P H.
„ "PXEi" hoeren goet onthael is als vergulde pillen,
„ 1^/Die blincken wel in 't oog , maer doen het lig-
chacm trillen,
„Doen walgen mont en kec],gelijkeen vuylen drank,
„ Doen krimpen buyk cn maeg , en fcheyden met een
Dit werd ick nu gewaer. S.Wat/preken uwe f unen ? ( flank,
Wat mijmert uwe geeft ^ en ovcrieyt van binnen
7'et dat ick niet en hoor ? wat deckt
gy wwengront?
Spreeckt, als gy pleeg tc dooi, fprecckt hifligttyt denmont.
Boe heeft aen uwen geeft dit mijngefpreck bevallen?
Hoe vind gy u beweegt ? J. Ey wacrheyt , niet met allen.
S. Wil dan u harde geeft voor gnnft geen gunfte biên ?
Ken kan in al u doen geen gunlt met allen fien.
J.
i?. Komt dat van wel tc doen?foo mach 'tmy wel verdrieten.
J. Dat fiet op eigen bact,cn mag geen weldact hicten.
S. Wat dan geweeft dat ick u heb gedaen ?
ifj'ct
y. Niet, als vermomt bedrog, dat niet en kan belteen.
\b) Wanneer het liftig aes wert aen dc vis gegeven,
Dat foet is in de mont , maer brengt hem om het leven,
Keurt yemant dat voor gunft?tbudatoock wcldaetzijn?
Me-vrou, gy fiet wel neen, ftis doodelik fenijn.
U gift is macr vergif, doet weg u flimme ftreken,
Ick kan met meerder ilof van ander weldact fpreken:
is tc winnen, Gy macckt uyt uwe gunlt een vrcefclick bertuyt,
Ick wil in tegendeel aldus gaen roepen uyt;
Sal ick dien goeden Godt, die uit mijn broeders handen,
Die uyt den diepen kuyl, cn uyt de wreede banden,
Die uyt des doots gevaer, dat voor my was bereyt,
My tot ccn goeden ftant, heeft metter hant gelcyt?
Sal ick dien goeden Godt moetwillens gaen vergrammen,
hy een gduckfilig En halen op het lijf de vrcefclickc vlammen
lij-
Van fijnen droeven vloeck ? lal een feer korte vreugt
Befwarcn mijn eemoet, bekladden mijne jeugt?
B b Sal
 S E L F
Sal ick, eylacs! fit) ick, alleen tot 'svlcdch behagen,
Den rijeken tegen Gods van mijner zielen jagen,
En gacn Cao quclen heen? fat ick, cylacs f fal ick
Verheien 'teeuwigh Boet in cenen nogcnblick?
Kan vricndclijck onthae! een dankbaer hert verwecken
Om alle luchten gunlt tot eenigh mcnlch te (trecken,
Wacrom lal ick aen Godt niet geval dit gemoet,
Die my in allen deel een hoogcr gunitc doet.
SEPHYR Ai
de groote Godt met u of my te fchaffen?
WAt heeft
Ons wel doen bet hem Hy onfe tonden niet.
feil
Hv letten op den menfeh I hy werden droef of gram
fa wiens verheven geelt noyt menichen togt en quam
'tlsracs. Al wat men lëyt van Godes fware plagen,
't .Dient maerom't flcgtc volckcenfchrik in 'tlïjrte jagen,
Macr om liet wocltc gracu, de khintens van het lant,
Met wacn van fottcn angil te houden in den bant.
Godt woont in 's hemels throon , en boven alle Herren,
Wat Ion die hoogtle Geelt hier onder komen werreu
Ontrent een aerden klomp? wattcithemacuden mcnlch?
Hv vint op lijnen throon, fijn beelt , en eigen wcnlch.
Wat' Ibu die grooten vorl t , de vader van de lichten
Die noyt begrepe magt, de menichen komen rigtcn
Hier in dit lacge dal ? Wat Ibu dat hoog gemoet,
Doch letten op een worm , die in der aerden wroet?
Hy wandelt in de lucht, en boven alle woleken,
Hoe kan hy over al het krielen van de vok'ken
Afmeten met het oogh? den hemel is te groot,
De wcrclt, macr een punt ; het acitrïjck, als een kloot,
Dit is een hecren huys, vol kamers, vol vertrecken,
Bcqtiacm om, wat men doet , voor yder een te dccken;
Mijn Ipcelhofis verciert met menigh dicht prieel,
Bevloeien na de kunll , daer niet een eenigh deel
Geeft tocgank aen de Ion. Ook weet ick duilcnt vonden,
Is icmant in dewegh , die wei t van kant gelbnden,
En
loopt dan ver genoeg alleen op mijn gebiedt,
„Watweet de flimmc jeugt , wat vint de liefde niet?
W
„ ic heeft lbo fnegen oog, die lig wil onderwinden
„Dc luiten van de min door lillen tiyt te vinden?
„Wat kan in tegendeel de jeugt, en hacr bejaoh
„Niet brengen op dc bacn, cn halen aen den dagh?
Van dat het dcrtel vycr mijn finnen quam bcltoken
En heeft my noyt bedrog, of tlim hcleyt ontbroken;
Soo dat ick voor de vuilt , al wicnickwil, bedrieg;
„Voor een die minnen wil, een leugen, of een vlieg.
J O S E P H.
HOc, mcynt gy foo bedekt uw ranken uvt voeren, te
Dat niemant wie zy uw parten fouu' beloeren,
liet
Doorgronden uw bcdrocn, uw boevcry vcrltaen?
Mevrou, gy rijt verdoolt; het (iilder anders gacn.
„Sou Godt niet alles Gen? ton Godes oogen flapen,
„Die alles: wat'cr fiet, in allen heeft gelchapen?
„Sou Godt niet alles ficn, een lchcpper van 't gelicht,
„Een heerc van dc Ion, een vader van het licht?
Speelt u oneciiijck fpcl in hoven en pricelcn,
Maeekt in de duyfter nacht uw kamers tot bordeclcn,
Schnylt onder 'truygc loof, duikt in het groene gras,
Bewimpeltuw bcjach met aldcrlcy gewas,
„Des Hecren ihcl gelicht , noyt moede van te waken,
„Sict,van den hemel af, al wat dc menfehen maken,
„ Sict binnen ons gemoet ; niet lbo verholen kot
„ Dat buytcn lluyten kan het oogh van onfcn Godt.
„Leent van den Dagcracr fijn Inel-gefwindc pennen,
„Omtotdcnuyttcr-kantvan Woelte mevr te rennen,
„Vliegt aen des wcrclts ent; eer gy daer komen kont,
„ Heeft Godes rallen geelt u wegen al doorgront.
(*) Goddeloofc invallen van Fpicurifche cn vkcftliclijkc tnenfehen
foo al* die na den aerr der felïa werden voorgeftelt by den Propheet
- S T R Y T.
,;'t Is niet met al, Mevrou, in ondcracrtlche kuylen,
„Of onder 'tfwarte kleet van Duvltcrhcyt te Ichuylcn,
„Dc nacht is dagh voorGodt,dc donckcr hem licht) is
„ Noyt was'er iet bedeckt voor Godes hel gelicht.
Gy wout wel aen den Heer alleen den hemel gcyen,
Om in dit aerden hol naer uwen wil te leven,
Maer, lieve, watje dicht cn is maer enckel fpot;
't En gact niet (lbo
gy meent } met onfcn grooten Godt.
Leer, onbedachte mcnlch, leer uwen lchcpper kennen,
Leer met beletter hert, en ootmoet u gewennen
Tc fpreken van den Heer: hy is geen menichen kim,
Die fich alleen cn al op eene'plactlê vindt.
llraf- „Godt is geheel om hoogh, cn niet te min beneden,
„Godt is op cene tijt in hondert duvfent (teden,
'
„Volkomen, onverdeclt, in weïcntlijckc dact (gact. ;
I „ Noyt vüct'cr menfeh van Godt, die 'niet tot Gotften
„Godt is niet als gelicht, hy Itraelt deur alle dingen,
„Godt is gchcelijck hant, wat kan hy niet volbringcn?
„Godt is voet ganfeh cn gacr, hy wandelt over al.
„ Waer is een loole mcnlch die hem bedriegen lal ?
Al had gy Ichoon dc' magt , cn dat na eigen wenfehen,
„Te leydcn om den thuyn het oog van alle menfehen,
,, Ten waer , verdwaclde ziel , ten waer voor u geen baet,
„ Nadien gy voor den Heer ontdcckt cn open Itaet.
„Of Ichoon een dcrtel kint lbo liftig Itelt dc banken,
„Dat niemant van de jeugt verneemt lijn boole ranken,
„Noch is'et niet met al, indien 't 3e meefter fiet;
„ Hy is't die rocd' tn plack heeft onder lijn gebiedt.
Wat leit oiis aen den mcnlch? ach! lact ons overwegen
„Hoevrccfclick het zy te vallen uyt den legen
„Van onfcn grooten Godt, tc vallen inde hant
„ Van hem , die met een wenk beroert het ganfche lant;
Op wiens gebodt alleen dc rotlen ncdcrlïjgen,
Het woelte mcyr vcrlchiet, de ftuerc winden fwijgen,
Den hemel druipt van angft, en geeft een trancnvloet
Niet anders, dan gclijck een nietig menfehe doet.
Wanneer hy tot de zee maer eens begint te leggen,
Hier lid dc felle vloet hacr Itoutc baren leggen,
Dc llmndc lluyt den drift van haren grijlén ilroom,
Gclijck men dwingt een pacrt,dit fchuimbckt op den
toom.
Hy doet den fwaveldamp, gclijck een regen, vlictcnj
En kan, met vloeken vyers, de landen overgieten,
Rocyt grootc Itcden uyt, drijft neder tot den gront,
Al wat lijn fwacken arm heeft tcgens fijn verbont.
Hyfpant, voor paerden in, de vleugels van de Winden
De Donckcr is lijn wegh, die niet en is te vinden,
Der wolken fnelle drift , die langs den hemel rent
Is van den aenbegin de wagen dien hy ment.
De Donder is (ijn (tem, als die komt uytgevaren,
Dan dreunt het ganfche wout, foo dat de hinden baren,
En lollen over wegh een onvolwallen vrucht,
De bergen Ipringen op , het lage dal verlucht.
Der gcelten groot getal, fijn boden, lijn gefanten,
Omringen fijn karos, en dienen voor trauwantcn,
En fchoone ruytery van hondert duyfcnt man,
Wiens ongemeten kragt geen mcnlch begrvpen kan.
Een ylTclijken rook, vermengt met fwarte vlammen,
Schiet hem terneufenuyt , wanneer wy hem vergrammen,
En Iteygert in de lucht, lbo dat het ganfche velt
Sijn groene loof verfchiet, cn van den angll verfmek.
Hy toont van boven aflijn teyekens in de woleken,
Als peft, of dieren tijt, of honger, drcyght dc volckcn,
Dc peerden van dc Son, dc wagen van de Maen,(^)_
Moet deynfen op (ïjn woort, of itille blijven ftaen.
De blixcm Icliiet'cr uyt, met diclugetacktc finden,
En komt, of op een rots, of op een toren dalen,
Die Horten over hoop, foo dat der aerden gront
Een lleylc diept' ontlluyt, cn opent haren mont.
Het duyfcnt vcrwigh licht van fijne regenbogen,
Wcrt,'ab een Ichoon verwelf, rontfom de Togt getogen
Soo haelt hv dat gebiedt, cn neemt een vatte itant,
Recht tcgens daer de fon met heetc ttralcn brandt.
(() Jof. ia vers w. Sonne Itaet dille tot Gibeon , cn de Mme in
het dal Ajtclan. »
Hy-
 SELF-STRYT, '93
Hy lliert rontfon den kloot veel „ honden van verdriet. Wy om
duifent Herren Geert mengfe!
UZ b In ° W 8 C ?™*"
-
'SÏ™
t
nimmermeer en werren,
Die altijt fckcr gaen, en

Hy keur haer groot getal, en krachten al te faem,

Dekroo„die
..De kroon die voorrde
dn 2
,;A
icl,,,c;
^Behoorcn hier bcneen te temmen onfen
aert.
r l

Hy roept, en fpreektfe toe, cn dat met cygen mem, „Gelijk men 'tfachte was fict voor den vyere vlieten
Hy cïekt, met witte feeën, als met een dichte wollc. „ Soo moet de Vuyte lult van onfe leden fchictcn '

Der velden nacckten fchootj hy trekt een harde fcholle „Soo haclt men denkt op Godt. Een heylich
ovcrlco
Rontfom het driftigh nat 5 hy zent den zuydcn wint „Maekt iwackefinnen rterck,en drijft de ionden
Die weder al het ys in korten front ontbint.
we|
Hy overfchudt het hint met veelderhandc plagen,
Hy weckt, als uyt den ilaep, de fchrickelijkc vlagen SEPHYRA,
Van 'r gi'ondcloofc meyr , cn drijft , als'met'er hant,
De fchepen in de gront, de menichen aen de frrant.
Pcngrooten Walle-vis, en andre zeegedrochten, AL fachtjens , jong-gcfel.
oor hen, die haren voet nu in den grave
v
Laet Godes diepe wetten
letten '
Verfboyt hy hier en daer, met vreefelïckc tochten , En
(hellen nae dc doot; dan i(Tet tijts genoeg:
Tot dat de doode romp van 't onbclompcn vee Ons
dit Vermacn te doen, is immers
al te vroeg.
Maeckt , daer het neder finckt , een eylant in de zee °'
Wat jeugdig Mo».
'3t wil het ifiiirrliir bloet 1'.^
fijn K<.CC„\:„> i
lieffehcke nachten .

dic Godt maer en noemt , cn lal niet

Wie, die met nederlljgen'
nederlnpen? TtrnVH™ in
Belleden in gepeyns, cn „..„li ,
qucllen met gedachte...
En al fijn leden door een diep verfchricken krijgen ? „Een jong-man droef en wijs een oude bly en gek.
,
Wie, die maer eens en denkt wat Godt cn wacrhyis, „ Dat acht men wel te recht in beyde voor cebreck
En wert niet kout als ys, cn (lom gelijck een vis? „Die in fijn jonkhcit koot cn hoeft hem niet
tefchamen,
„Wel aen dan, weerde vrou, breng hier u jonge kragten, „De jcugt is met de vreugt als man en wijf te famen.
„ Wilt na geen aerdtie lult, maer na den 'hemel tragten, „Haer wit en ganlch bcleyt is niet als enckel fpelj
„Daer woont de regte vreugt, gcfuyvert van gebrek,
„ Haer namen en haer doen die rijmen evenwel
„Die niet met al en heeft van delen aenfehen dreck, Sy zijn te wonder eens, te wonder wel te vrede
'
„ Geen nafmack van berou , geen wroegen van de finnen, Al wat de eene wil , dat wil ook d'andcr mede ;

-J

(/i) Daer is in lange

tijt geen man en wijf gepaert, En ick niet wel foo veel ; vreugt is de jeugt een eer.
Van foo gelijcken dag, cn foo gclijcken aert. 't Is nu de tijd van luit , of 't ifTc nimmermeer.
7«<£r heeft tot fijnen diênft gekoren drie lac] ceyen
, Wat wil een vrolick hert de finnen liggen quellen,
7"^, altijt even blyj %/, meefler in bet reyen; En Godes hoog bcleyt in lijn gedachten .tellen?
En Jacht-htfi lichte-voct, tot harte-vanck gcfint
Juyft nu de ibetc jcugt haer meelle kracht ontfiuyt;
Meer die men in dc itadt , als in dc boffen vint. 't Is al om niet gcfeyt, dc jonckheyt moeter uyt:
rreugt heeft van haerdcr
zijd' gelijke kamenieren, De jonckheyt cyfcht hacrregt. Laet oude fuffcistrcuren,
mct hacrgladdc keel vrou melde ,quaet om fticren Die, mits haer vicfe kop, geen lief en mag gebeuren
;
hn
Snoep-fafi buyksviicndin, die liever haren duyt Laet leven in verdriet, en prangen fijn gemoct,
Geeft acn het rijpe vleefch
, als aen het groene fruit: Een die niet gaen en kan, als met dch derden voet.
wat een gceltig volck, en
öict
Br engt ons dc
wat al foetc dingen Wy beyde zijn gefont. en van geüjcke jaren,
jcugt acn boort, Mijn hert begint tefprin-
t-nwnrr metnieuwclufr
Wy bcydc groen en fwack, en om te paren, lult'ig

Als ick haer

u begoten, revs
_. „ui. (Jl_gui_l.il,
i.
opreys
ÜV. U U 1CVÜ (een
I Wy beyiT in volle jeugt, wy beyde foo gellelt,
foet bedrijf, haer rancken overpey: Dat ons geen meerder lalt, als minne-luft en quelt.
} m volle kracht in 't grocnllc van ons levt,,, Wel op dan , vrolick hert , wat wilt
gy lange duchten ?
, ,

ytelt,na datikraem,gecntwccmael
\
tienenfeven, Waer toe dit fwacr gepcis 't is nu geentijt om fuchten,
!

c bcrc ',r Vvingc van

Siet, WeeWx., Jock, en Spel komt naer u toe-gegaen,
de^LXrM de vlecfchelijcke vermaec kei ij ck he-
,
foll(:kh<: 3' t afg^eclt duur het houwdijcls van Jeughr
En biedt, met bly gelaet, u gunlt cn vrientfchap acn,
en Vrcugh, '

gekogt , heeft ontrem tien jaren by Poliphar , endc daer naer ontrent
h Ter EcIijkin
dcnilVc" Im^ l E e van verfcheyde r>laetrcn defer gefchie- ae driejaren in hechtenilfc ge wedl, invoegen dat hy 30. jaer out was,

^
leph nlrent dc '7- j««> out is geween als Item Poti-
phars wiif, n v ^ Crfü h ' ;hy W
, ais hy voor Pharao gebracht werd' om fijnen droom uyt te leggen. Dit

5* v« wmÏA
"y ïijtic [
ne broeders
,7 --iaren '1Ut a ' !hïEL' n
" alles kan duydelijck afgenomen Motden
uyt Genei: 37. z- en 4 '• en 1 -
br kom
waer na hy in Egypten werd*
-,

Eb 4 „HeE
 194 SELF-STRYT.
„Het foetc minnefpel en u gcenfins voegen,
„Als n den ouden dagh met rimpels
fal
lal beploegen, SEPHYR A.
„Ach! 't is van alle dinck liet flcchtfte dat men vïnt,
„ Wanneer een oude grick nem 1 minnen onderwint. Dit Bedenken
paft doch nier met
aen
al op onfe groene jaren,

Welaen, lact ons Natuur , de moeder aller dingen,
De krachten ten foctcn offer brmgen;
onl'cr jeugt
Hacr Prieftcrs zijn wv fclfe , mijn kamer is haer kerekj
Haer autaer is mijn bed: wel op, en ty te werek.
„Des levens flimlte deel , kamant , en grys van hacren,
„Komt, eer men 't wel bedenkt, ons op her lijf gevaren,
„Pluckt roosjes, jonck-gercl, eer u de jeugt omduykt,
„Watnicttc'hngenduerr, dient dicstemcergcbruykt.
Wat itact ge noch en pmylt ? wat wilt gy langer naren,
't dc doot macckt niet als gryic harem
Wie hier op leyr en maclt, en isnoyt recht "verheugt.
Vanhier methvacr gcpcy5,lceftt"\vijl gv leven mcugt.
„Verdriet komttijts genoeg, wat hoeft mén van tevoren
„Met angftig overleg een tïlyden geelt te Horen?
Die voor tockoment quact gedurig Icit en fchroomt,
„
„ Is droevig als hy 't denkt , en droever als het koomt.
Doch, wic"er pruylenwil, van u is niet te lydcn,
1 „ Dc fchoonheyt is van outs gewoon met tugt te itryden,

De mcy van uwe jeugt, het grocnltc van de jaren
„De jonkheyt vliegt daer heen, de tijtgaet haren keer,
„En die eens wert gevelt, cylaes! en is niet meer.
J O S E P
GY raet,
Sou met een
met kleenbefcheit,dat ik mijn jonge leven
loffen toom tot wcllult overgeven.
Gy meynt, vrocgh te dencken aen dc ziel;
*t is al te
Macr icgh, of my dc doot in haeften overviel,
Hoe Ibu my dat vergacn „ En wie dog hceftcr brieven
.'
„ Dat hem dit blecckc fpoock in dcfen lal believen?
„Wie heefter valt bclchcit hoe lange fijnen bal
„ In dit oneffen velt des wcrelts rollen HU ?
Gy meynt om dat de doot ons hacit komt overvallen
Dat vernaM des te meer in luit behoort te mallen
Macr neen. Met u verlof, gy mackr een quaer befluit,
U voorltcl (na my dunkt) brengt ander reden uyt.
Een die van fijn bedrijf hacil reden heeft te geven,
Sal die tot vuyl bcjach te meer zijn aengedreven?
De reden leyt ons neen. Een net en enen (lot
Behout ons in dc gurdl van mcnlchcn en van Godt.
Bedenk, mijn weerde vrou, hoe veel gcbloofde wangen
\Vy voor ons oogen ficn met delln-wit bevangen,
Met droevig blceck bcllacn, hoe menig roodc mont
? „Sy voegt hacr tot de luit, of anders lijd gcwelt,
„Al wilje blijven Itaen, fy wert daer heen gevelt,
„ Sy wert uyt een geruckt door fmeken cn gebeden,
„ Sy wert van alle kant bevochten en beltredcn.
„ Dies geeft fy'teyndlik op. Maer gy ,al zijtgy fchooa
H. Al wat ik Ilrijk of ftrccl, gyachtet niet een boon,
Gy fiactet in dc windt , cn lact my ganfehc dagen
Verflijtcn in getreur, cn achter u gacn klagen;
Maer, ücve , 't is genocgh , doet dcfen itucren geeft
Vcrhuyfcn uyt uw lijf, en woonen in ccn beert.
Laet plompert cn fijn maet, laet onbclompe boeren,
Lactkluntcn, hart-gehuyt, dc bloedig oorlog voeren.
Of volgen haren ploegh. Een aerdig jonck-gcfcl
Dient tot geen ander werek, als tot het minnc-fpel.
Laet hoofden grijs en graeu, lacr kale koppen tbrgen,
Laet cerfugt gacn te hoof van 's avonts tot den morgen,
Laet al dat viefe volck, geneyght tot hoogen rtaet,
Met Prinflen ommegaen, en üttcn in den raet.
Wie dat'er ituerheyt voegt , u voegtfc nïct met allen ;
U paft een loet gelagh, u dient een gccltigh mallen,
Een Juffer op den fchoot , een deuntjen by den wijnj
Geen jonk cn gceltigh lijf mach fonder liefde zijn.
Wacr toe is fchoonhcitnut, dat wil ick ecnmacl weten?
Sy brengt geen V rugten voort , men kandcr niet van eten:
Tot fpitten dïentlè niet, tot ploegen onbequaem,
't Is macr ecnlchrale wint, een fchim, een blote naem,

Verlieit lijn cerlle glans, al fcheen hy noch gefont.
„Hoe menig trots gelei komt 'smorgens uytgeip rongen,
„Die, eer de fonnc daelt , wert in het graf gedrongen
„Hoe menigh wackcr oogh wert 's avonts toegedacn
„ Dat , fchoonde fonnc ijlt , geen menfeh fiet open gacn.
i „Al is de purper-roos op haren ltecl gebleven,
„Wy ficn het dag aen dag,en'tis voortacn geen wonder,
„Defongaetacndenmenlch wel op den m iddag onder ;{a)
„ En wat'er hier en daer gebeurt aen cenig man
Indien men niet en mag iet löets van haer te trecken,
En die dit niet en doen, en zijn macr rechte gecken:
Hacr vrugt is niet als vrcugt,dacr ftccktnict andersin,
Geen fchoonheyt ifier nut behoudens tot de min.
„ Noit van ccn jeugdig dier in haren krans geweven
„Noit van een luitig quant vereert aen ü)u vriendin,
, „Eylacs haer fehoonc glans vergact des niet te min:
!

„ Denk vry dat u en my dat oock gebeuren kan. „Men fietfe dag aen dag als na den regen gapen,
„Het is ( mijns oordeels) belt, te wegen alle laken, „Sy doet hacr blactjcn op, om verfchen dan re rapen,
„Om fonder fijnen weert geen rekeningh te maken; „ En wertfe niet gelacft , hacr gloeyen moet vergaenj
,,'t Is belt dat yder hem
meent, dat de fonnefchijn „ Alleen de dorre knop blijft op liet Itecltjcn ltaen.
„Die heden fich ontluyekt wel lelt fou mogen zijn. Waer toe wil doch de jeugt dc tecre fchoonhcït fparen
„ Wy brengen voor den Heer het vctltc van dc rammen, En laten ongebniyekt? alleen de bloote jaren,
„Het gacfitc van dc Hal, het befte van dc lammen; Alleen de ihclle tijt verteert haer fchooncn glahsj
„Des wvngacrts nicugewas, hct.cerftc van het velt Dus jongman ,zijt gy wijs,vcrfuymt geen goede kans.
W
m ert jacniex , wel te regt , voor Godc nccrgcftclt (b) . Ben ick op u verlieft, ick leg (al lid 't u fpijtenj
„Sal yemant dan dc gift, het grontfop fi|ner jaren, Gy zijt'cr oorfaeck van, ick heb het u te wijten.
„Zijns levens llcchitc deel voor fijnen Godt bewaren? Wie een aerdig lijf, wie hoort'cr kloek verlïant,
fiet
„Sal yemant dan het vlcefch bedienen in dc jeugt, Die ma een cn voelt een hcymelickcn brant?
niet
„En brengen voor den Heer dat niet met al en deugt Wie voor lijn oog de water-beken fpringen,
lictcr
„Een romp vol iwavc quacl van buyten en van binnen, Die lijn verdroogde keel van drincken kan bedwingen?
„Een hooti dat fchuddc-bolt , een' deel verfufte linnen, Wie, fwart van hongers noot , fiet Ipijfc voor hem ltaen,
„Een lam of kreupel been, een lijf vol flereeïjn? Die enwenfent daer in te flacn?
niet fijn hant cn tant
„O neen ; de nutten tijd dient uytgekocht te zijn. Wijn, een fuyVCT glas, met rcynder hant gefchonken,
in
„Godt in de jeugt gcfogt , lact hem voorfeker vinden; Wert , met een meerder
lult , van yder een gedronken:
„ Hy wil dan lijnen geelt aen onfen geelt verbinden j Al is fpijfc goct, en konltig toc-bcreyt,
dc
„Macr die des Hceren woort in tijts geen agt en llact Wat indienfc niet in reyne fehotcls leyt?
ilt,
„Klopt dickwils aen de deur , wanneer het is tc laet. Bcfict wat vreemder dinck alleen met itillc fwijgen
!

Weet fchoonheyt volle gunlt bv alle man te krijgen,

(j) Spaer uw
boete niet terwijl gy
niet vroom tc worden , cn wicht niet
in de doodt. byr. 18. tl.
(I) Het offer der ceificlingen
wecil te zijn, blijckt, Gen. 4,
noch fomligcn kondt , vertoeft
met de beten ngc uwes levenslot
oock voor de wet gebrtiyck click' gc-
3.
Sy roept, al iêytlê niet, iy doet hacr waren voort,
En krijgt den hoogltcnmart , al Iptecktfe niet een woort.
Wat is een leclik menlcli , by fchoonheyt vergeleken?
't Sijn roofen idtcmacl wat Ichnnnc luyden fpreken.
Al wat ccn aerdig quant komt uyt de mont gcvloeyt,
Schijnt met ccn loeten dauw van honingraet befproeit.
Het
 , :
SELF-STRYT.
'
Hetxy inwijfen hct
K m }*f¥<
dM hectt cen TOKnMol.
Wat fchoone luvden doen,
Deught ia yder hét-getal
Al is dc weerde
"Dcugliv in een aerdigli lijf gact «raboTOl al.
JOSEPH,
weerde vrouw, van twee gebloofde ta-
HOc wilt gy,
ken
En van een loet gebet een hoeren-fpiegel maken?
Saldan het dertcl vleefch ontvoncken in den branc,
Of om cen fchoone maegt, of om een geeitigh quant ?
Neen dut en mach niet zijn. „ Des Hceren reync gaven
„En zijn ons niet vergun: om vuylen brant te laven,
„Macr om te zijner tijt tc fchencken acn cen maegt,
„Die niet, als tucht en eer, in haren boefem driegt.
„Niet om in kriel bejagh een kleyne tijd te fpcelen,
„Maer om door echte trou fijn even-menfeh te teelen.
„Soo dient cen jeugdigh lijf te worden acngcleyt}
„Een fchoone man beloont der maegden cerbaerheit.
Ick bid u, edel vrou, en laet dc foelie kralen
Van u verdwaek geficht niet op my nederdalen
Met kctelingh van lufl ; maer als gy Joieph (iet,
Soo neemt in u gepcys een knecht , en anders nieC
,,'t En is geen cerbaer hert, dat, met de dact te myden,
„Mcynt dat'ct eerbacr is j maer wie'er lonkt ter zijden,
„En kctclt fijn gemoet met heymelickcn brant,
„Befoetelt voor den Heer lijn inncrlick verftant.
Sou echter mijne jctight u braridigh hert Ontrafteo ?
Sou dit mijn lichaem zijn een fpoor tot quadc lukcn?
Dat fneéd" my door het hert. Gewis ick fou veel eer
Dit aenfieht ganfeh en al verminken tot een 7.ecri
Mijn oogen kijf van dragt , mijn lippen niet als kloven j
Mijn tanden fwart als peck, mijn handen niet als rovend
Mijn hayr door fwect en kof gebacken onder cen,
Soo dat'et geene kam fou konnen onder-fcheen
Ick lal in mijn geficht met rouwe nagels varen,
'k En wil noch teere neus, noch roode wangen fparen
Ick wil foo gacn tc werek, dat yder, die my fict,
Sal voeden in fijn hert geen luiten, macr verdriet.
Doch zytghv foo gcfint 0111 fchoonheyt nac tc jagen,
„Godt de 'fchoonheyt
"is felfs; (telt dacr u welbehagen}
„Dc Heer is niet als licht, als glans, en hellen dag,
„Meer ah oyt menfeh begreep, of menfehcu oogc lag.
„ Achl't is een nietig dinck,dat wy hier fchoonheyt noe-
„ Dacr op de wcrclt ftoft; , daer van de vrouwen roemen
Neemt weg een cnckcl vel, al wat dacr onder leyt
„Is niet als droeve ltanck, en rechte vuylighcyt.
„Soo haek cen fchralc lugt, het ftcunfcl van het'leven,
„Een damp, een kleine wint, is uyt dc mont gedreven,
„Soo haelt Godt acn de menfeh macr eens den neus en
(luyt,
Dan ik'er med'gcdaen, dan heeft dc fchoonheyt uyt.
Dan leyt de lecge ichors van yder een verlaten,
„ Dan wei t de doode romp gedragen achter ftratcn»
„En fn het graf gedout; dan leyt het nietig dier ,
„Dooi-gctcn van deworm, doorloopen van de pier,
„Begraven in dc fianck, bekropen van dc {langen,
„Bedeckt met cnckel kof, met vuylc {lijm behangen}
„Sict dacr uw herten- luit, in eenen oogenblick
„Niet ongueren rcuck, en yficlickcn fchrick.
als
„Went, lieve! went het oog van al dees ydclhcden,
„Die by den dwafen menfeh gcagt zijn hier beneden,
„Stier uwe domme jcugt daer u de deugt gebiedt,
„Dacr zijn geen dingen lchoon, ah die menuiet en fict.
Gy dog en foekt niet fchoons, u wandel kan 'tbewijfen,
Gy foekt den grouwel fclis vol fchrick en vol afgrijicn.
Gy foekt het vuylllc fpook dat oyt cen menfehc vont,
En wildt gy 'tal in cen? Me-vrou, gyfoeckt Je fond'.
„Indien cen kloek pinceel^ met diepen en verhoogen,
„Dit monlter, dooi de konit , nacr 't leven konde too-
„En keilen voor'ct oog fijn groufacm bcclt , voorwacr
» VVy Uep en uyt ons felf , van fchrick en enckcl vacr.
) , ; , : ? ) :,
f95
„Brengt, wat een menfehc kan ontfetten en "befchamenj
„Brengt, al wat groufaem is, in cenen klomp tc famen,
„ Wat ipooken dat men vint , wat monkersdat men fict
„Al
wat'cr lccli|ck is, en is lbo leclijck niet,
„Als 'tgene dat griy foeckt. Maer 't is tc lang gebleven,
,,'t Is tijt my wederom tot mijnen dienil te oeven
Met oorlof ick vertreck 'ten gaet niet foo het fou,
:
„ Als ceuigh knecht te langh houd fprake met de vrou;
S E P H Y R A.
1 . "P* Y lieve ! noch een woort , en gact u niet verbergen*
Xj Al wat gy tege uitree ft , en dient maer om tc tergen
Den brant van mijn gemoet. Een in-gedwongen vier
Beril dies tc fcldcr uyt, met donder en getier.
Kom , fnreekt eens uyt de borft ; van wacr doch mag heE
Dat u aclwccrdig hooft lbo verr' is ingenomen , (komen
Van al dit fwaer gepeys? waerhebt gy doch verkeert?
Noyt menfeh heeft hier in hui', fwacrhoofdigheitgelcert.
Ick fic dat al dc knegts zijn vol van kriele togten,
Dc macgden los genoeg} gewis, indien fy mochten,
Het foud'er llordig gacn. Gy, jong-man, gy alleen
Blijft, in dit facht onthael, gefijck een harde Heen.
Watmaelt u in de kop? wat mag u wede r-h ouwen
Wat maekt in u gemoet een wecr-fin van de vrouwen?
Een afkeer van dc vreugt ? wat ilt dat 11 ontbreeckt,
Waer door u vies gepeys foo tegen liefde iteeckt?
Gy woont hier in een huys, voorüen van alle dingen,
Men maektcr goede cicr, men hoorter lullig fingen,
Men fietcr geen verdriet, macr fpcl en cnckeljock,
Schier niemant van dc knechts is befich , als dc koek.
Waer vont men oyt pallcys , daer al de boden {peelden
Soovry huys? voorwacr een huys van wcelden»
,als hier in
Een huys vol herten-luit, vol alderhandc goct,
Dacr yder wccldig is, en fwemt in overvloct.
Mijn tafel is verciert met alderhandc wijnen,
Met wilt-braet, en gebak, met brem van wilde (wijnen
Dit ifTer macr alleen dat my ten hoogllen fpijt,
Dat ick niet wiks en heb, en gy niet wilt en zijt.
En evenwel nochtans , al waer men placht te bancken,
Daer fict men in 'tgemeen het fpel der minne wanckenj
„ Want die acn tafel fit , verheugt met loeten wijn,
„ Hoe kan die fondcr lief te bed gelegen zijn?
„ Gcmack maekt dertcl vleefch , wie heeft'cr goede dagen
„Die met gedoken hals de weelde kan verdragen?
„Een buyck, vol goede [pijs en Hcffclijckcn dranck,
„Socckt waer den overvloct mag nemen haren ganck.
Dïe, in fijn groene jeugt, getoeft van fchoone vrouwen,
Weet, met cen koelen moet, fijn lult te Wederhouwen,
Die droevig fit en fict, wanneer hy drinkt den wijn,
Dat moet een dommen bloet, of regten dromer zijn.
Een dromcrzijtgydoch,cenplompaert futt gy blijven,
2..
Kan u mijn heus onthael tot geen vermaken drijven.
Het droomen heeft u eerlt (gclijck men ons vertelt
Uyt uwe broeders gunlt, en vaders huys gellelt.
Tndicn gy niet en poogt u droomen na tc laten,
Gy lult in dit gewcll u op een nieu doen haten
Van my, enal'tgefin; doormy, van uwen heerj
Dus Joieph, zijt gy wijs, cn wceit geen droomcr meer.
Dc wijn heeft op een uur, dat fesmael hondert jaren
In Noach van te vodr noyt konden openbaren
Ontdeckt cn bloot getoont hoe , lal haer foet fenyil
:
In dit 11 jeugdigh lip" ganfeh fondcr krachten zijn?
Wacrom en kan 't gemak foo veel niet op u wereken
Als op cen ander mcnlch? wy fweven op de vlerckerj
Van foetc lult, foo haelt die op ons ncdcr-ftort:
Wat let u meer als ons , wat is het dat u fchort?
Mijn leger is verciert met kollelickc fpreyen,
Die 't rijck Egyptenlant alleene kan bereyen
Gcvoert met zijde-bont: mijn kamervol tapijt , (Wijt:
Maekt, door bacrlchoonenglans,ecn drocvegccltver-
Mijn ganfehc lcdckant ruyekt na de focte kruyoco,
Die ons van verre fent het heetc lant van 't Zuyden
Bb j Mijn
 S E L F
Mijn lakens zijn vol geur, en niet ccn eenig deel
Dar niet en heeft de reuck van balfcm en canccl.
Wat valter meer te doen, als in dc lachte phiymen
Tc kniypcn fonder vrees en dacr tc liggen luymcn
,
Te Remmen in genucht, te biuflehen onfc vlam?
Wat liaet gy dus vert liegt het heek is van den dam.
,
Mijn man gact' alle dacg gelijck wy bcydc weten J
(
Nu bv dc Koningin, dan by den Koning eten,
Nii by den jongen Prins, dan by een ander heer,
Wy hebben "thuys alleen; kom aen, wat wildymecr?
Kom aen, cn voor 'thciluyt, vervoegt 0 na mijn kamer,
Wacr toe hier lang gcilacn ? wat hoeft ge bij! of hamer?
Roer drymael aen dc klink, en blijf een weinig ilacn,
En klop dan noch een reys, dc deur fal open gaen.
Laet dat n loofe zijn, en kom dacr op getreden
Met onbeich roomden geelt, wy lullen jac belleden
Een uurtjen twee of dry in lullen van de jeugt
, „Ach! ongcruften ftant! wie dattcr komt of gaet,
Veel hebben dit gewenfeht } gy zyt alleen' die mengt.
Wel aen, kom dacr ick leg , en londcr meer te vragen,
Gaet in, cn fluyt dc deur. Wy hebbent wel tc wagen,
Nadien het ganfeh beuag ons lockt tot focte ruil.
Een bed vol rijck gcwact,ccn woon-plaets van.de Iuft.
J O S E P H.
GYEn heft my veel te hoog den kamer, lof van
gaet hier in te werek, gelijck de loofc kramer,
uwe
Die wel het fchoonfte deel van fijne wacr ontdeckt,
Macr laet aen niemant ficn al wattcr is bcvleckt.
Gy poogt my, door dc luft, tot uwen wil te krygen.
Maer 'tquettcn van dc ziel, dat kont gy wel veriV" wijgcn:
In 't korte, Wat'er oyt voor (troffen zijn bedacht,
Die lbuden.t'my rider pijn, dan werden voortgebragt,
(a'iNogwcctick,loudeman fijn gramlchap niet bedaren,
Maer , tot ccn meerder wrack , 't gcraemtc doen vergaren,
En bi engen wederom de leden over ccn
En maken voor fnc-vrou een fctcl van het been,
Een fctcl , foo bercydt dat
gy gchcelc dagen
Suk fitten in het rif, als mette doot beliegen,
Een fctcl, foo bereyt, dat Ichoon al ben ick doot,
Uw ongeluckig lijf lal rullen in mijn fchootj
(*) Gd^k hier voren P ag. 193. de vTeefchelijckc dert cl heden
befuyfricr Jtmkheyi hy Sephyraop het herTdijckde u m nooreeildr tot
der on-
acnlockingc der lelver , lun wert hier in tegendeel "dc uytkomrtc
'van
vuyle Juli 0,1 het grouwclijkitc vertoont, om door deyiTdik-!;hcvr.1<:r
ftraffc, de ledijckheyt van dc daet aen tc wijten; cndc'lm-jni
hd-hc-n
cc Ueflichbcis der ïichilder-koiill , btyJc de voorn, invallen
dek met
ccn byfondere rUre uytgtbedi.
- S T R Y T.
Gy ilelt my voor het oog, vermaeck van dertcl (pd,
Doch laet on-aen-gcroert dc pijnen van de hel.
Dies, hoe uw gladde tong dc lullen weet te pnjfen,
Noch kan in mijn gemoet geen luit tot luiten rijfen,
Want lchoon'dc geyle vrcugt is foct in uwen iin,
Ick vinder evenwel veel bitterheden in
Als ick'cr macr op denck, mijn heit begint te beven:
Dit ftaet in mijn gemoet, als met ccn pen, gefelircvcn,
„Die focken hun vermaek ontrent eens anders wijf,
„Die fpelen met hacr ziel, en lollen met had lijf.
De vreefe van den man , wiens eerc wert genomen
„ Moet llaeg cn t 'aller itont de Ltnckers ovcr-komen
„ Die toeken vuil bejag, hacr ganlchc bloct vcrichiet
„Op 'truyuen van een blat, op't drillen van een riet;
„Sy fehficken voor ccn beclt, fy beven voor de mueren,
„Sy houden voor verdacht, cn vrienden, en gebucren.
„Haer krachten zijn beroert, hacr herte leyt cn ilact.
„ De fnegen yver-gcclt bel pier. met hondert oogen
„Sijn wijf cn haren pol, om niet tc zijn bedrogen,
„En Joo hy nu of dan hacr eens betrappen mag,
„Gewis hacr beydcr lijf cn is macr ccne llag.
Nu denkt, ofPotiphar maereenmae) kreeg vermoeden
Van dit onecrliek fpel, wat beul, wat felle roeden,
Wat galgc, kniysofradt, wat uytgefochtc pijn
Sou voor een fnoode ilacf genoegiaem konnen zijn?
Wat fou den feilen loop van lïjnc gramlchap llillen?
Hy llccptc my dacr heen, om levendig te villen,
Hy greep my by den hals, cn metten ccriten iteeck
Sneed' van mijn leden af al wat een man gelecck.
Hy Hack my aen het fpït , cn liet mijn lichaem braden,
En dedc met het vlecfch fijn hondc-kot verfadeni
Sal ruften? niet aUöo; wat fal tl rufte geven,
Die niet als tot verdriet cn fult op aerden leven?
Sult leven? nictalfoo; hoe kander leven zijn,
Dacr niet cn doot, cn doodelickc pijn?
is als
Dit vel, cn watje mijn aengciicht bedecken,
fiet
Sal u, rampfalig wijf, dan voor ccn masker ltrcckcn.
Wat fchrickt u hert, mc-vrou? het is dc rechte vont
Omdan noch met u lief te leggen mont aen mont.
Dit hooft-fchccl lal u zijn een kop om uyt tc drincken,
Om met een eeuwig leed uw vreugden re gcdir.ckcn:
Dit hayr dat ick nu dracg,fal,nacrdes hofs gebruyek,
Aen uwen kalen kop dan weien ccn paruyek: {h)
(i) 'lis eeriijrs by vele vokken gVDruyckclrjck gewcefl .dat een man
üjn wijf in overi'pel bevonden hebbende dcfclvelelis vermocht teftraf-
,
fen; tot wekken eynde hy onder andere hacr het hayr op dc kanweii
geheel kael dede afickecren. Cyfnui titii. de fpenf. c*p. ;. die de rede-
nen, waerora ful Jts gd'dtiedde, gclecrdclijck veiklaert.
Mijn
 SËLF-STRYT.
Mijn trojt, als leer bcreyt , (al ganfche dagen hangen,
Dacr n ellendig lijf lal eeuwig zi jn gevangen
En "t lal op lbo een wijs vait welen acn 't gebou,
Ais of het met den arm u noch omhellen won.
Maer als de droeve «acht komt uyttcr zee gerefen,
Dan la! dit eygen vel u decklel moeten welen:
En lbo gy vraegt wacrom dit alles wert gedacn
, ?
Denckt wat gy nu begeert, gy fuh het wel verftaen.
Wat (bud'ik, nietig menfeh in dit verdriet beginnen.
! „Ontfetten uwe ziel, cn halen acn den dag
Die noch een wrecder beul fou dragen in de finnen,
Die noch een iwaerdcr fmert fou voelen in den geeft? „Wat fockt gy valt befcheit van Godcs eeuwig wcfen>
„Een hert, bewull van quaet, dat pijnigtaldenneclt. „Gykonnct, domme menfeh, in uwen boefem leien,
Doch fchoon ik wert betrapt, en op het fcyt bevonden,
En foo van Honden aen in 't duylter graf geibnden,
Gelijck in dit geval niet lelden wert gedacn,
Denck, hoe mijn laken dan voor Gode fouden ftacn.
„ Dc boom blijft even lbo gelijck hy is gevallen.
„ Dc menfeh gelijk hy ltcrft. Wee hem die in het mallen,
, !
„En midden in den brant , daerin hy leyt en wroet,
„Braektuyt, met cenen fwalp, lijn leven ende bloct.
„ Soodanig als de menfeh lcyt af fijn i'wackc leden,
„Soodanig lal dc menfeh voor Codes oordcel treden:
„Soodanig als dc menfeh daclt neder in het graf,
„Soo rijft hy weder op tot vreugd' of droeve ftraf.
Hoe fok gy,dcrtel vlees, voor Codes throon verlchijncn,
Die Iccfdct als een mol , cn ftorft gelijck de lwijncn?
Hoe lal u naccktc ziel dan voor het ooidcel Jtaen,
Als 't boeck van u Gewcet fat werden opgedacn?
Hocfullen, in 't gericht, uw nackte leden beven,
Wanneer uw ganlch bedrijf lal voor u ltaen gefchrevcn?
En voor den grootcn Godt fal over zijn gebracht
Al wat gy hebt gedacn, cn wat gy hebt gedacht?
Hoe (u!t gy , dertel vlecfch , hoe fult gy konnen dragen „ Watisvan'swerelts vreugt ? de jeugtishaclt verdwenen.
De Ichrickelicke Hem , die u tal nederlagen
Jn 't dieplte van den poel, een woon-plaets van ellend
Een iterven fonder doot, een pijne fondcr end?
„Bcnaeutheyt in den geelt, amechtighcyt der zielen,
„ Vcilmachtheyt aen het lijf, fal yder een vernielen,
„ Die na des wcrclts loop hier in den vlcclchc leeft,
„En met een booten wil aen acrdf'che luiten kleeft.
2. Gy noemt my ilccht en bot. Wat ifler aen gelegen?
—— INJH UI ULJ i LIJ WtgCII
Gyjcgt my fmadig aen dat ick een dromer ben,
Maer weer, dat ik voor al geen hoogcr naem en ken.
Het mag acn u Mevrou, en wie het wil, mishagen,
lek lal dit voor een kroon op mijnen hoofde dragen,
En loven des den Heer: hier door ben ick gewis
Dat Godes weerde Geeft in mijne wegen is.
„Al komt een diepe flaep van boven af gefegen,
„Wanneer dit fwacke lijf dacr henen is gelegen,
„Dcziel, ons wccrlte nant, 't onftcrfelickc deel,
„En fluimert nimmc^rnccr, maer blijft in hacr geheel, „Hoor Jofeph, als een vrouw foohoog begint te
Door droomen in der nucht , en wonderbacr gefichtcn
Werd tck in my gewaer den Vader van de lichten
En als ccn ander mcnlch in 't bedde leyt cn wroet,
Dan komt die hoge geelt, cn fpreckt inmijn gemoet, „Sy ipout dan vier cn vlam, fy vint verfchcyde
l)ntdela niet klacr befchek, wat^my^ en ander lieden,
Wat ganfche landen deur, na defen fal gefchieden:
Dies dank ik mijnen Godt, want geen foo grooten
eer,
Als wat gebeuren fal te weten van den Heer.
Al ben ik uytmijn Iant, door
droomen, weg gedreven, „Hoe dat hy fuerdcr is, wanneer hy is gefchonden.
tck lal eens wederom,
door droomen, zijn verheven;
En die my dclè fmaet nu hebben acngcdacn,
C llcn nadcrn:int m
M ubicden
My 'j y komen bidden acn
met ootmoet, en tranen, en gelchcncken
;
Tijf V T
lCt
' w '' ooc It dan het quadc niet gcdcnckcn
gWrckcn mi n verdriet, macr met een figt gemoct
*15 H i
«aertooncnallcgunft, gelijck men broeders doet.
D Ju! 1 3
nc c ™ c
,
Wat' act dan l
vcrmogt,'mct vcvnlen ende liegen, Dacr is geen middel-weg; wy ticven, of wyf haten.
w lckci ao S v ^in yver-fucht bedriegen,
-
'
voor my felfs ? wat troort voor mijn ge-
0t
Wat uirk° A voorde
','„„ worm, die in my leit en wrget?
» h niet een wonder ituk ? des fondaers cv»en finnen
» Z1
J» « dit geding m et geen gcfehenk
te winnen,
I97
,,Sy roepen regt en wraek,nolt hertbewuft
van quaM,
,
Kreeg mam eygen hot ccn vonnis t'fijnder bact.
„ l'oog al u hnckcrny in t duylter weg te fteken
„Graef in een diepe kuyl uw ichandelicke ftreken
„ Vcrdonckcrt 11 Gewect al pijnt gy 't noch foo
:
Teer,
„ Gy wiegt het wel in llaep , macr doot het nimmermeer,
„Godt fal, door fijnen geelt, in 't hollte van de nachten*
„ Met ongewoone lchrick beroeren u gedachten,
Al wat vun langer-hant dacr in gedoken lag.
„ Ontlluy t macr u gemoct , itracx fult gy lijn gewis
„Dat Godt in uwe ziel, en in den hemel is.
Soo haeft een dertci wigt maer op cn hout van mallen,
Stracx komt ccn droef berou op fijn gewrigtcn vallen,
„En knacgt hem in dc borft , doorwandelt vlees , en
bloet,
„En fet hem nngt en dag een prang aen fijn gemoet.
Wie voelt geen innig leet, wanneer voorlede luiten,
Door wioegL-n van den geelt , den ganichen menfeh
ontmften ?
„Socckt vreugde, foo gy wilt,noyt is'er fondacr bly,
„ Noyt is een quaet gemoet van binne-koortfen vry.
Gae nu, gae uwen gang, doe vry dcsvleefch behagen,
Uyt een foo korten vreugt ontltaet geducrigh knagen,
„Ecu pynbanek voor de ziel, een innerlijk ellend',
„Een worm die niet en fterft , een gccflel ibnder end.
Indien gy.vceldc ibeckt,cn wütin vreugden fwemmen,
Wel aen, verdwaclde menfeh , maeckt uwe lult te tem-
„ Betoom uw dertel oog , en trede metten voet (men>
Het onbefuvfde vier, dat ketclt uw gemoct.
„ En met de fnelle jeugt gaet ooek dc vreugt dacr henen:
„ En als ons korten dag ten avont is' gegaen,
„ Was 't vreugde, was 'tverdrict, het ifter med' gedacn,
„ Wcl-doen is hcrten-lult: fijn driften t'overwinnen,
„Dat is een hemels dau, die over onfe finnen
„Gefegen uyt dc lucht, doet alle quael vergaenj
„Daer is geen meerder luit als lult te wederftaen.
„O
noyt volprcfen vreugt, gcrullheyt dew Gewiiren,
„ Wie van gelbnt verltant, wie foud u willen milTen
,
„ Voor al dat by den menfeh geacht is aldermeett ?
„ Al wat onsregt vermaekt,komt uyt een rcynengeeft.
S E P Y H A, R
dan de gunlt te fwack om mijn bcleyt te ftijven,
ISSoo moet ick dele facck op ander gronden drijven.
Ick weet dat menig pcert niet eer en plag re gaen,
Voor dat het fich dc fpoor voelt in de lenden ilaen.
branden,
„ Dat fy haer teeren fchoot , haer ceie wil verpanden
„Aen yemant dicfe mint, cn dat het haer miiluckt
„Soo wertfe van de (jttjf als buytcn haer gemekt,
itreken.
„Om aen hacr beften vrient hacr leet temogen wreken'
„Sy loopt den ganfehen dag uytlinnig en vcrwoet,
„Öm, wacrfe macr en kan , te koelen haren moet.
„Hoe foeter dat de wijn in 't eerlle wert bevonden,
„Van afgefcyde min blijft veeltijts niet met al,
„Als doodelick vergif, cn uytgefpogen gal. (a)
Dit hangt u over 't hooft , foo
gy dq foetc nachten
De panden mijner gunlt, moctwillens foud verachten:
Hou feker, dat ioo haclt gy die ontfeggen lult,
Gy u lult fien vervoert, in druck cn onverduit.
Ons tochten in 't gemeen gaen boven alle maten
Gy dan, dieniet met al tot lieven 7.ijt gelint,
t
Weet , dat van deler uyr mijn hact op u begint.
IC,i lcg U d 00|,I,
'
'
-'S
:lcn A1 wal K* kan bedencken,
- ^
Om
u van alle kant te fchaden en te krencken,
^v-„de l,jck ia bitteren haet «empd
t
« :
Al
1,8
AI wat mijn lijf en ziel in lift of kracht vertrad»,
Dat fal ik t'uwcr fmaet gacn brongen aen den dag.
Al waer een vinnigh hert tot quaer is i ngcl pannen j
Houdt dacr een vrouwen hert vrv klockcr alsdc mannen;
duet die wyft het uyt : Tot alle (boot bedrijf.
De
Tot alle quact bcdroch', niet llimmcr als een wijf.
bedreven,
Is elders, waer het zy, cenboofe ftrceck
Die fal, door mijn bclcyt, u werden aengewrevcn.
U werden ingebraut. Wat datje doet of feyt,
Het fal tor uw bederf al werden
Maer dit is niet genocgh ick wil ;
lek fal mijn cygen vuvl (dat zijn de rechte itrckcnj
U komen tvgen op"; en leggen ftoul cn (lijf,
Dat de Joodfchc llaef wil dringen op het lijf.
my
Ick ben nu op de loop, mijn ganfehc finnen hollen,
Dacr is geen houwen aen, 'mijn tochten moeten Tollen
Al wat de fpijc gebiedt. Voor my en is geen ruft,
'r. Is wraecke wat ick roep ;
of wel gewende luft.
„Wanneer een moedig hert in engte wort gedrongen,
„Dan komt'ct,mccr -als oyt,met kiagten uytgefprongen
«En kielt ccn open lugt. Noyt hccft'crmcnlch bedacht,
Wat door de lefte noot kan worden uytgewracht.
Ick wil , ick fal , ick moet dit ibick ten eynde brengen
Al foud' ick atrd', cn zee, cn vier, en lucht vermengen
En ftortcn over hoop. Al zijt gy noch lbo prat,
Al fegt gy drymacl neen, gn drymael boven dat,
Noch lal iet verder gacn, cn doen gclijck de (langen,
Die als fc met'et hooft zijn ergens in gevangen,
Haer weeren met de iïcert. Als't immers weien moet,
Gy lult u (ch amper Neen, betalen met u bloet.
Het moet'cr nu op ilacn, ik hender np gebeten,
„Dc booshcyt hangt aen een , gclijck d ces goii de keten
„Vanboven tot Donccn met Ichakcls is gehecht,
„Sond'isccn troifigdink , noyt ging het (onder knegt.
„Wie cens het quact begint, die moct'ct vorder wagen,
,, Wie Ichijn van onlcluiltfockt, dient aldercerlttc klagen:
„Want die met volle mont ccift luyde roepen kan,
Al is 't een rechten boef, het fclnjnt een ccrlijck man.
„ Die cens heeft ingigaen de ftrceck van ilimmc wegen,
„En mach om geen bcdroch of leugens zijn verlegen;
„'t Moet al*,' t moet opdcbaen,om
„Wat dienter veel getclt? quact dient met quaet bedekt.
Wanneer een grammen moet , en Daagt om uyt te voeten
Te Bonen zijn gepaert, wat kan Ie niet
Sy brecckt al wat fe rackt, gclijck een dondcr-flag,
Hocjoleph, vrcell gy niet, gy weet wat iek vermag.
Denkt hoe u laken lfacn; mijn man lal my gclooven,
En n van Honden aen van alle goet bcroovcn
Doenfteken in een kot, fbo donckcr als de nacht,
Dacr nimmer gulde Ion, of manc weit verwacht.
Dacr lid ccn wrecden beul, met ongehoorde pijnen,
U lichacm tacltcnaen, u geeftcn doen verdwijnen:
Dacr ial ccn wreede beul, een onbefchofte guyt,
U
grypen by den hals, u kleeren trecken uyt,
V douwen op de banck, u jonge leden binden,
U, door fijn wreede konft, onmenlchclicken winden,
En recken ydcr lidt van hoofde tot de voet,
Gclijck men 't fachto was ontrent den vycre doet.
Dacr lal een wreede beul , met naclden ende (pellen
U Heken in het lijf, u moede linnen
Uhouden van den llaep, en al den langen nacht
Uy tmergen uwe jcugt , vcrtccrcn uwe kracht.
Daer lal een wrecden beul u lijf vol water gieten,
En fpringen op u biryck cn weder uyt doen fchieten
, En hebt gy noyt gchooit dat goet by een te rapen,
In "t korte, war men vim tot wrcc'dc pijnen nut,
Dat (al, op u alleen, dan worden uyrgeput.
Komt iemant van het volck u ondertuHchcn vragen,
Wacrom u jcug.figh lijfdccs itrarte moet verdragen ;
Scgh dan gclijck het is: Om
dat een fchoonc vrou
My boot haer (bete gunll, cn dat ick niet cn wou.
O foutcloofc klap wie lal u niet begecken?
!
Wie lal niet voor een klucht u dwalc dact vertrecken,
En leggen overluyt „ Het is een rechten bloet
:
„ Die vrolijck mochtc zijn , en
„Tc rechte, na my dunckt , tc rechte
S E L F - S T R Y T
„ Die geen vermaek cn neemt , wanneer 't hem mag geben*
„'I cregtclijthy pijn,dienaercenlbetver(bek (ren:
„Gact , als ccn rechte nurek, ilacn pril) Ion in den hoek.
Dus luk gy met het fpit ganfeh dccrlijck zijn gcfinettn,
Hoe wol gy van 't gobraet noyt beet 011 hebt gegeten ;
Dus fult gy van don boor zi'jn in de floot gerucht,
Schoon dati'op lijnen gront noit peulen Jicht geplukt.
„Een boofwicht om mii'daot goknevelt en gebonden,
„Denkt hier is nu de graf Van mijn voorleden fonden,
,
„Dies ilaet hy op lijn horil, cn lijt het met gedult:
uytgelcyt.
niet hoogci* fpreken, „Macr 't is onlijdelick te lijden fondcr fclntlt
nogeenaert antrooll,ook midden in her luchten
,,'t Is \
„Tc peinfen op de vrcugt, te dencken op genuchten,
„Tc halen op de luit van lijn voor-leden tijt,
„Maer onverdiende itrafis'al tc grooten fpijt.
ALs nu dc lange pijn u 't hertc lal door-fuijden,
Dan fult gy op hét lell uit wec-moet noch belijden
Al wat de Rechter vracgt, al is het noyt gefchiet,
En dan is al u eer cn goeden naom tc niet.
„Wat is van grooten roem ? wat van een ecrlick leven,
„Wanneer men vooreen guit wert tot do doot gedreven?
„ Wat is van goede lol , wanneer men komt ten val ?
„Als 't eynde niet cn deugt , en deugt'er niet mot al.
Het vlcclch is al tc fwack, en laet H piet bedriegen,
Al zijt gy fondcr fchult, do pïjne doet u liegen: ,
„Hoe menig eerlik man , hoe veel onichtildig bloet,
„Verneemt men hier cn daer, dat Lijden lijdon doet.
Gact nu , ö ilegt-hooft , gaot , k ielt voor een jonge vrouwe,
Voor lieffelik vermaek, ondank cn (waren rouwe,
Kielt droef heyt,voorgcniicht;kicllhact,voor (bete min,
En wee, voor hcrte-ïull; en fchade voor gewin j
Kielt, voor een teeren arm, en voor fnceu-witte handen,
Tc fitten in den (tock, tc liggen in dc bandon;
Kieft voor ccn bed van dons, voor dekens van damail,
Tc fitten op een rad, tc hangen aen oen bad.
Kielt voor ccn (beten (laep, onmcnicholickc pijnen}
De prangen van dc banck, in plactfc van gordijnen?
Kielt voor een foet gewoel , een jammerlick getreurj
Ach tufTchcn dit en dat is al tc grooten keur.
.'
Ach 't! is ccn beter greep , een jonge vrou te lieven
niettczijnbegekt; En my cn uwe jeugt met eenen tc gerieven,
Ais wel tc biullehen uyt, door enckcl onverftant,
Dat in u lcyt cn fmoockt, cn in my leyt en brant.
beroeren? Gy (Ier lbo menig menlch , by-naelt zijn ganfchelevcn,
Met een bepechte planck door alle waters lwcvcn,
En wagen lijf en ziel, alleen om kleyn gewin,
Maer gr, indienjewoudt, wacrt rijeke door de min.
Nu iek u gun mijn bed, 'foo kont gy licht bodenckon
Dat ick u alle dinck wil dacr-en-bovcn Ichenckcn.
Soo haeit gy macr en wenckt , of opent uwen mont
Soo fal het uwe zijn al wat gy wenfehen kont.
Omhout my dele les. Kan iemant eens geraken
Tc jagen in het velt van dobbel jnc laken, li
Het is'cr med' gedacn het Wilt, het tamme Wilt
:
Hangt fijnen Jager aen, al wovt'ct lchoon gcvilt.
„ Soo haelt een echte vrou is buyten echt ontloken
„Dc gelt-fack heeft een gat , dc ipacr-pot is gebroken;
„Dacrisin haren nacm noch gout , noch fchoonjuwccl,
„ Of hare lieve pol en heeft hot belle deel.
qucllen, „Wat wilt gy dat ik fegh? Die iemant heeft gegeven
„Dc fleste! van haer eer, die fchenkt hem daerbenevcn
„ Den lleutel van de kas , dacr fy haer geit in doet.
„Gcmccnfchap in het bed , gcmccnlchap in het goet.
Te werden tot ccn vodl, alleen mot by te llapen,
Is d'aldcrfoctite winlt, en lieffelijckltc vont,
Die ecnigh geelligli quant fijn leven oyt beilont?
Indien ghy maer en wout mijn (bete lull behagen,
Soo (buil gy , voor een boey , ccn goude keten dragen;
Gy fond voortaen niet meer met dienen zijn geqiiclt,
Macr op een vryen voet noch heden zijn geilelt:
Gv krecgh al wat gy wout. Ik foudc fchier of morgen
U in des Konings hof ccn goeden itaet boforgen,
ltict het met dc voet ? Al nacr u eygen wenfeh. Gyliet het, dagh aen dai^h,
moet hy treuren, Wat ik by mijnen man, hy by den Prins , vermagh.
 SELF-STRYT. 100

Ick fclve, waer liet noot, ging onfen Koning (preken, Nier onder leydt een knecht , die quant in
fwaren rouw,
lek weet dat my aldaer geen gunft en fal ontbreken: Ont dat hy_ bad te Heffijn Eer , fijn Hter
, fijn Frotrw.

Dus , lofeph , hebt gy Itift tot Vryheyt , Goct , en Eer Daer is een fcker Dier, bekleedt met fchoonc
vellen
Soo doet mm
dat ick fcg, cn ftracx zijt gy een heer. Dat,_lbo het iemant gaet ter aerden ncdcrftellcn,
Eu iprcyter modder om , gelijck een ronden dijck
J O S E P H. Soo datter gecnen wegh en zy als door bet ilijck
Het dier fal blijven llacn, jae liever liggen fterven,
gy dan met kracht my
HOe meinC
gen?
tot de luit te drin*
(gen;
Als door den vuylcn mis fijn bont te hen bederven.
Och of dit reyne dier, by ccnig kondig menfeh , {b)
Mcvroii,gy zijt verdoolt , „Geen liefde bet bacr dwin- Waer op mijn graf gemaelt dat waer mijn derde
!

Sy gaet maer daerfe wil. Noyt heeft het goeden aert
„Dat met bedwongen fin te (amen is gepaert.
„Al drijft de blcckc vrees den menlch tot vreemde faken,
„ Noch kanfc niet met al ontrent de liefde maken.
„ De helde , vry van aert , cn pair op geen gebiet
„De liefde, watje dreygt, cn vreclt de vreefe
Gy dient, met beter gront, uw faken acn te leggen;
Denk wat van ouden tijt het iprecckwoort plag te leggen:
„Al is de vryltcr llccg, noch WCttfé wel de bruyt.
'
„Maer wil de viyer niet, lbo is de vrïentfchap uyt.
„Geen man en wert verkragt. Ten ging hem noyt ter
„ Dieicmantmetgcwelt tot liefde wou bewegen; (degen
„Noyt joeg by met vermaek, of hadde goede vang,
„Die honden op bet wilt deed' lopen door bedwang.
Gy dreygt my (foohetfchijnt)met veeldevhande plagen,
uw quade luft: behagen
Indien ick niet cn wil
Gy fult my (foo gy legt) benemen naem en eer,
En maken my verdacht in 'toog van mijnen heer.
Noch dit beweegt mijn hert. Hoe lal ick danbetrachten
Dat my een menfeh gebiedt ? en onder dies verachten
Godts noytvolprefen Wet?lbomoeftmijn deufighooft
Van herfens zijn ontbloot, van reden zijn berooft.
Sal ick een menfeh ontficn ? lal Jofcph moeten vieren
Een wilpclturigh wijf? het fwaüftc van de dieren?
Een wankelbaer geitel? een haeit gebroken vat?
Neen, dat is ongerijmt. Mijn Godt , verhoede dat.
Laet komen wat'er wil; laet alle fpotters rafen,
Laet fwarten achterklap met volle kaken blafen
Hacr doodclick vergif; laet kinders, man en wijf,
My fpouwen op het hooft , cn treden op het lijf.
Al word' ick van de iinaet van alle kant bciprongen
Gebeten van de nijt, geileken van dc tongen,
Al fchict de fchimp hacr dracht, defpijt haerbittergal;
Des wereltS iehand of eer beweegt my niet met al.
„Die in fijn cygen hert onnofcl wen bevonden,
„Trotft, met de klare niaen, het keffen van de bonden,
„Onfchult yrceft geen gevaer. Een onbevlekt gemoet,
wenich
Dit ftaet in my gcfët, ick lal den doot verkicfen
Eer dat mijn cerbaer lijf fijn rcyiiheyt fal verhelen.
Ick wil veel eer, ick wil in lfucken zijn gcreckt,
Als, door onkuys bejagh, mijn jeugt te fien bevleckt.
niet. Mcynt iemant dat dc vreugt van" fijne geyle nachten
Sal in foo droeven ftact vervullen fijn gedachten,
En laven hem de ziel in 't midden van dc ftraf?
Hy dwaelt, gewis hy dwaelt , het loopter anders af.
'tls waer, een rcyn gemoet dat fonder fcluilt moet lijden,
Voelt dickmacl in verdriet een fmakelick verblijden
Maer die o.m flim bedryf vervalt in fwaer gequel,
Voclr, boven alle pyn, de pyne van der hel.
Mijn geeft op Godt gegrom , die fal my laten proeven
Het leven in de doot; dien wil ick niet bedroeven,
; Niet wijfen van der hant, niet maken ongeruft,
Noch om gedrcygde ftraf, noch om beloofde luft.
5 E P H Y R i
NU kan ick over u met volle mont getuygen,
Dat Jofcph liever heeft te breken , als te buygcn
Nu fie ick met'er daet, en klaerder als den dagh,
Wat in een hoofdigh menfeh een harde kop vermagh.
Wat meugje van den Geelt foo wonder veel gewagen?
Zijn tochten in den menfeh cn zijn maer finnc-vlagen,
Invallen van dc maen, kaitcelen in de lucht,
Onweerdigh (na my dimckt)dar iemant daerofn fucht.
'tls fuyfclingh van breyn , die met een mottigh weder
Ons dcufig hooft befwaert, en fijgt in haeftcn neder
Wanneer een Ooftc-wint den droeven Hemel klaert;
Hierom beangft te zijn is niet dc pijne wacrt.
O S E P H.
J
WAt
Ik
roert gy van den Geeft met onbefchoftc (treken?
bidd' u, fwygt'cr van of leert eeibiedig fpre-
,

„ Spot met de fchampcr nij t,fchopt klappers met dc voet, ken.

„Vreeft pijn noch wreede doot. Laet aldcs wcrelts beulen, Ten is geen geen gril , geen dcufich hooft,
vi'efe fin
,
„My vallen op het lijf, en t'famen komen heulen Maer yet dat vleci'ch en bloei in gèencn deel gelooft.
„ Alleen tot mijn verderf. Heb ick een fuyver bert, „Geen wint cn wen gevat in webben van de (pinnen,
„Ick blijve wel gemoet, oock midden in de fmert. „ Geen vreugde van den geeft in vlcefchelickc (innen
Al word' ick uytgereckt , gegceflelt opgehangen „Een uyl of vleder-muys zijn haters van het licht;
,
Gevih, van een gefcheurt, met vrcefelicke tangen, ,, Geen ion en ifTcr goet , als voor een goet gelicht.
Gedroopt met vierig peck, gebraden, cn gerooft,^) De geeft is ons een pant, by Godes hant gegeven,
Of op een radt gefet, fie hier een vallen trooft, Een trooft, een lieylig merek , in onfe ziel geichrevcn
Of Godt (al al de pijn van mijnen halfe dryven, De lcyts-man onfer jeugt, het roer van ons gemoet,
Ot Godt lal in de pijn mijn iwacke leden Ibyven, Die onfe gangen ftyft, en voor den val behoedt.
En geven my de kracht, dat midden in 't gewoel Dc Geeft is helle glans, waer dooronsbertcn glimmen,
lek (fpijt der beulen hert) geen pyn met al en voel. Een onbefweke leer, waer mede dat wy klimmen
Indien dan yemant vraegt , Wacrom dan lijt doch defen?
Tot onfen grootcn Godt, waer mede dat wy gacn
Soo ick noch fpreken kan, dit fal mijn antwoort weien Tot boven in de lucht, veel booger als de maen.
:

Om dat hy liever hadd' te queelen in de pijn, Breng fuykcr, honig-racr, cn wat heeft (bete namen,
Als m onk'uyfche vreugt fijn leven Ianck te zijn. Breng lang cn fnaren-fpel , breng alle vreugt te famen,
Maer foo mijnvroome dact noch ecnmael wert geweten „Een itracltjcn dat de Geeft ontrent ons herten fchiet,
CGdijck een eerlick ftuck doch niet cn wert vergeten)
„ Macckt al des werelts luft, mm, als een cnckel niet.
Soo wenfeb ick dat
mijn heer my gund' een wcynigh

Daer nu cn dan een

SEPHYRA.
been mocht worden in vergaert
Van mijn verdorde
rif. Noch wenich ick dacr bencyen, "pvAeris, nadat
lckci klcyn
ick hoor, voor my niet uyt te rech-
"

gedicht zy op het graf geichrevcn jLJ ten,

Of moet defen geeft eens heftig gaen bevechten;
ick
idt ^'suhebbe, foo cn vnge ick niet nier hemd Want wat ick breng ter baen, cn wat ick op u win,
ofte'Lrif^S
Godt a l) 'mlT
et
CI " ÏV, ' ücti: "
t «' ''.'ele veifmïchtc. lbo zij
tgy doch
Dat ftcèkt het nortfehc dink 11 weder uyt den fin.
mijncs henen
I

trooft ende mijn deel. Plalro. 73. 15.

,
(0 Waer dc geelt des Heeren is, daer is vryhsyr. 1. Cor. 3. w-
Cc Ick
 SELF-STRYT.
Ick ben met vollen haet op dcfen Geeft gebeten, De moeder langt een mes, en geeft het acn hacr tint
'
lek moet van ai fijn doen wat naerder reden weten, Dat quetft het totter doot, is dat niet fray gemint?
Macreeril, watishctVlccfch.7. Des menfibeneygen '.' Een ycder (foo gy \vcct)doct fijnen wyngaert Ihoeycn,
i'. Wat noemt
gy dan den Geeft? J.Dat ons daer iporbe- En lact het guliigh hout niet al te wecligh grocyen.
Dat vak ons vreemt in 'toog, maer wie cn wetctnict.
S. Is Vlecfch ons en wild gy dat verrteken
cygen aert ? Dat wat dc l'noeycr doet om beters wi! gefchiedt ?
,

Wel acn, ick ben geiint hier nacrder van te 1 preken. Wy ficn den Medecijn met glocyend' yfers branden

Ick wil voor onfcn aert de facck eens nemen acn. Den delen acn het been, den gcenen acn dc handen,
7- Da, rdefen al gedaen. En evenwel nochtans is alle man bekent,
jflwatfy
'
genomen , Dat, van het ganfeh belcyt, gcnelen is het ent.
Al waer b hxeS gekomen ? Dc placftcr, wiens gebruyek is tegen het vcrvuylen,
Dies, t b, en fi/n Utjft$ Smcrt, alfic wort geleyt óp zeer cn etter-buylcn,
En vrae„ iet al gefeyt. Maer foo die woit gcbruykt ontrent dc gave huyt,
S. Nu weeft gy dar e Geeft, met al u (ware lallen, Men wort niet eens gewacr het bytcn van het kruyt.
En lactons eens de lacdt wat dieper ondcrtallcn. Gy roept, uw woort is hard , 'k cn kan het niet vcrtccrcn;
\V ; ;t dutgyfegt, dat yder met (ï|nbloet,
iluvret, 't Gebrek is in uw felfs, gv zijt vo! boofc fwceren,

Kn met fijn eygen vlecfch gcduciig llrydcn moet?
De vrede wert de menich ten hoogftcn aengeprefen
En men altijt kijft, hoe kan dacr vrede wcfen?
dacr
DaerItacg ccn vinnig hert is veerdig om te llacn,
Hoekan dacr ccnig deel naer lbcte liefde ilaen?
„De moet voor al van onfcn geeft beginnen,
liefde
„Daer leyt hacr ccrile gront. Wie kan ccn ander minnen,
„Die bitter, als ccn gal, met opgelet ten raet,
„Sïjn eygen vlcefch bevecht, fijn cygen leden haet?
Wie iflèr oyt gcwcell, wie ilfcr noch te vinden,
Die, met loo engen bant, fijn lullen wift te binden?
Gclijck gv ilrenge Gccll ons poogt tc doen vcrflaen?
Neen, 'tis maer raferny, ten k ander loo niet gacn.
„Gcfcggclick tc zijn, gcvocgclick tc wcfen,
Dat is een lïrhoonc deugt , van yder hoog geprefen ,
„Dat is de rechte greep om t'hiiys, en over al,
„ Waer dat men henen gact , te weien lief-getal.
„Een die met reden weet te nemen cn te geven,
„Naer tijt cn ftont gebict, die is bcc|uaem te leven ;
„ Die weet den regten ftrcek , en ver den beften voet
„Hoe dat men mettcr eer bymenichen wooncn moet,
„Die naer des wcrelts loop fijn laken weet te voegen,
, Vint yders goede gunft, cn evgen wel genoegen;
„Maer eeuwig over-dwers te liggen in de iack,
, Is voor een yder menich. een laltig ongemack.
J O S E P^H.
DAer wen ( gclijck gy fegt ) van vrede veel geleien
Maer eendracht met de fond' , foud' dat dc vrede
welen
Die Godt ons wyfl cn pryft? kanduyfternis cn licht,
Kan water ende vier te liimen zi|n verplicht?
„ Kan ycmant, wie hy zy , kan ytmant ractlacm vinden,
„Sich met een dooden romp acn ecu tc laten binden?
„Kan ycmant fris en fray, vol levens en gefont,
„Gacn liggen hooft acn hooft, invoegen montaenmont
„Met
cenig ftinekend' kreng, een lirhacm fondcr zielen,
„Vol yrTeli)cken ftanck , daer uyr de maden krielen ,
„Gclijck men, bieren dacr, liet liggen op een rat?
„ Die met dc tonden heult, doet vuvlder dinck als dat.
Sal ycmant in lijn huys een vuyle boef gehengen
D'C beminde vrou tracht om
fijn
Sal d'Ovcrhcit een
hacr eer tc brengen."
gnyt, gencigt tot n
Met vreden laten gra, cn dulden in het bat?
Sal ycmant in fijn kleet het broctfel van dc (langen,
Vol doodelick vergif, al ibetjens laten hangen,
Rn gacn foo druypen heen? neen, neen, het echte wyf
Staet met ccn lïchte-koy gediicrii- in gekyf,
„Gefeggelick tc zijn, cn bet u niet bedriegen
„En is niet ons vernuft in flacp tc laten wiegen,
„ Dc falvc van den Geelt, die u de pijn acndoet,
„Waer u ccn herten-luit, had gy een gacf gemoct.
SEPHYRA.
HOe
Van
decrlïck ïs dc ftant, van die een ftrijdig woelen,
inncrlick gevecht gellacgh in haer" gevoelen!
Hoedecrlick isdcmenfch, die ccuwigh zijn vcrltant
Vint overhoop gcilclt, cn tegen ccn gekant?
Gy geeft, geftrenge Geeft , ons grootc ltof om klagen,
Gy legt ons packen op, die niet cn zijn tc dragen,
Gy dringt cn dwingt dc menich tc vliegen nadc lucht,
En fict dc fwarc klomp leyt in het Hof en lucht.
„ Een Rijck hoe rijck cn groot , moet feekeilijck vervallen,
„Als borgerlijckc krijgh fit binnen op de wallen;
,, Geen lieden zijnder vaft, geen huy.sgefin bcllaet,
Daer borgcrlijcke twilt geducrig omme-gact.
Hoe lal dit klcyn begrijp, ons bodem, ons gemoeden,
Ons hert een tanger lidt, van binnen kouncn voeden
Een onderling gevecht, een inncrlick ellcnd',
Een tweedragt ibnder ruil, ccn oorlog ibndcr end'?
„Eylacs! wat is de menich ? ccn wint, cenroock, een
wafem
„Een fchaduw fondcr lijf, cendau, ccn milt, cenafem,
„ Een damp, ccn fehralelugt, een teer, ccn nietig vat,
„ Een bmofen aerden pot, een, ick cn weet niet wat.
Gewis, indien gy wilt dit kranekc maekfcl dwingen
Met lbo bcnauden pracm, het moctaen ftucken lp ringen
Al watter is ontrent, en berllcn met getier,
Gclijck het aertri|ck fcheurt, van opgedreven vier.
Wat wil men dat dé menich fi|n hertc fal verkrachten?
Bellrijdeu fijn gemoet, bevechten fijn gedachten?
Slaen met fijn cygen gccll, en viseren alle tijt
ln dcfen klcyncn romp een inncrlijekcn ftrijt?
„Al wat men menfehen noemt, is vaneen vrou gekomen,
„Die door ccn v levers tong foo hacll was ingenomen,
„Die dooreen léhoonc vrucht lbo lichte was bekoort;
„ Wy fijn van vrouwenacit, wy vallen door eenwourt.
Al wat van katten komt dat is gcfint te muvfen,
Wie kan fijn eygen hert, lijn welen doen verhuyfen?
Wie kan fijn" eerlte gront, lijnoorfpronck, lijn begin,
Verjagen uyt hacr placts, cn fetten uyt den fin?
Wy fijn van wccckc Hof, in gcyle hift gewonnen,
t cn brant,
Gemolckcn als de melek, als kaes byeen geronnen,
Gedragen in den buyck,door fogh, cn pap gevoedt:
Met lang in llacpgcwiegt;in 't korte, vlcetch enbloct.
Wat wil dit kranck gcllel lijn leden dus beklemmen,
En met lbo nauwen dwanck li|ii domme finnen temmen,
„Zijns willens meeller zijn is al tc grooten wenfeh:
„Om ltill tc wedcrllaen , niet Iwacker als dc menfeh.

„Nac dat een ycder wil, en is niet onfcn fin]

„Van alderley beilag, tc laten nemen in. J O S E P H.
,,'t Is (acht te zijn van aert, de reden placts tc geven,
„Tc Hellen Godcs wet tot richt-fnocr van het leven, VErblocmt my foo uw
, gy wilt , luit met fchyn van
„En lbo gy delen weg gcfint zyt in tc gacn, reden,
Spreek rnacreen cnckel woort, ons twiften heeft gedacn. lek luider ev enwel, ick falder tegen treden:
F.en aep omhelft fijn jonck, datal fijn leden kraken,
En fchoon gy brengt ter baen uw krachtcnm 't geheel,
Soo dat het lleeekt de raoort, zijn dat niet moyc faken ? Noch fal ick rcgel-iccht llacn in het tcgen-deel.
„Ge-
 SELF-STRYT.
is de ziel , die
door een hevig ftrijden Gcfwcgen
„ Geluckig als hy leet,
geleden met gedult
„Her doodclick vergif der fondc weet te mijden j En met een ftillen mom
gedragen „„fe fchuk ;

„Geluckig is de ziel, die door geflagen twilt, Hy om '

is onfenr wil voor het gericht
gekomen
„Den uytgclatcn brant van hare tochten tliii. Om onlcnt wil van hier in angllcn weg
genomen '
„Daer is een goede llrijt, daer is een heylig kijven, Hy was van alle kant om onfent wil verdruckt
„Daer is een reyne haet,dacr is een heylfaem drijven: Ten lellen uyt het lant des levens weg geturkt
„ En wederom daer is vree , liefde, 'ftilte, vreugt, Maer als fijn weerde bloct tot focn fal zijn gegeven
„Die onfen geelt bedroeft, en niet met ai en deugt. Dan lal hy zaet fien, dat door hem fal eeuwig leven
„ 't Is geen verdorven stert , dat ons verdorventheden Wantnadcmacl fijn ziel droeg fmart cn gtoote
pijn,
„Ons wrocgcu acn de borlt, en dtingen op de leden ooo
lal des Heercn wil in hem
volkomen zijn
,,'t Gevoelen van liet quaet komtuytecn goeden gront, Wel aen dan,fwak gemoet, hoe ligt
„Dar wy ons fonden fien, en komt niet van de lbnd. gy dus gebonden (i)
Acn uw
vetdorven aert, cn aengeboren fonden ?
Al dunkt het uwfoo vrcemt,a! quetfl het uw gedachten, Gy
zijt uyt vuylen lult gewonnen,
ick bekent,
„lek fegge dat de menfeh lijn leden moet verkrachten, Maer Godt heeft defe quael van uwe ziel gewent,
„lek leggedat de menfeh van lich verfcheyden moet, Hy gectt ons fijnen geeft, die ons leert overwinnen
„Al wac de ziele quctlt of eenig hinder doet. Den onbcluyfden wil van ons verdwaclde finnen,
„lek fegge dat de menfeh fijn aengenaemite fonden Hy reynigt ons gemoet, en ftijft ons fwacke ziel,
„Sijnfoetfte troetel-kim, hoe leer aen hem gebonden, Die anders yder rcys in fonden ncder-viel.
„Sijnaldcrlieflre vreugt, fijnluft, en eygen ftn
„Moet letten uytter hert, óf heftig binden in.
„Ick fegge dat de menfeh lijn inneriicklle weien,
S E P HYR A.
„Sijnacngcborcn aert, hoe feer by hem gepvefen,
Hoe valt aen hem gehecht, hoé diep in hem geplant, NU 111
werd ick nit mijn fin. Kan n dan niet
noch al even na, ennoch al niet te,
bewegen?'
degen'
„Moet fteUenin bcdwanck, en leggen aen den bant. lil altijt van bedwang, en eeuwig van verdriet'
„Al wat hy heeft gelieft, dat moet hy lecren haten, Wy hebben al genoeg, 'tis al het oude liet
„Al wat hem heelt behaegt, dat dient hy na te laten, Al watje denkt en fpreeckt, zijn toornen,
„Ach.'lbohetmctmy ging, als ick van herten wenfeh, boeyen, zelen
Ncns-prangen, zicl-bedwang, muyl-banden
en gareclen'
„ telt vlugtcd' uyt my felts , 'k en bleef niet meer een Al watje roept en krijt, is bint, hou-in
menfeh. , betemt, 'ilremt'
Dwingt, overheen, betoomt, drukt-ncder,
„Wat wy aen d'aerd',, en lieven aertfche faken?
hangen btnjt, pluck-haett, vecht, en
lluyt en
flact. Wat onbefchofter
„ Wat foecken wy in d'aerd' ons leven en vermaken? itreken,
„Wat is het aetts gemoet met aerdc foo gepaft? Waer hoorden oyt een menfeh foo wreeden
(ken?
aert van fpre-
„ Waerom is onfen aert foo in der aerden valt ? Gy dringt ons(foo het fchijntjde
„Al wie den Hemel foekt,moet met den hemel fpreken boeyen aen bet been,
En wat er van u komt, dat treft gclij'ck
cen (leen
„ Moet tot den hemel gacn , moet door den hemel breken Naufiendcr, Knorrepot, Gryfpens,
„Moet nacr den hemel fien. Wat dientet veel gefeyt? Gcnugtverdi yver,
Hartknager, Tranevrient, fwaerhoofdig
„Ten is geen elfen bacn die tot den hemel HavrcklVvcr
leyt. Muytmaker, Warregceft.Breekfpel, Vcrdrietsgefant,
„Ick weet des menfehen hert is vol verkeerde itreken
Ziclpyndcr, Bulleman, Rulthatcr,
„Ons aldcrbeltc daet heeft even hacr gebreken, Dwingeland
k En kan , 'k en wil , 'k cn fal , wat moogt '

„En nict-te-min nochtans kan ycmant in den geelt

En breeken ons den kop mcr uwe viefevalen gy liggen rafen
„Behouden vallen trooil, en blijven onbevrcelt.
IKtttar», 'ken wil, 'ken 61, watdatje
Daer geen twijfel acn, de Vrcdê-voril fal komen,
is doet of laet
btaen onder u gebiedt, of hooren uwen"
Ick heb al over lang van fijnen dag vernomen, raet
De jongt begeert haer regt: wie kan het haer
En in den geelt gefien ; 'ick heb in mijn gemoet Voorwaer gy zyt te kranck u tegen haer te
beletten'
Den Soonalrccts omhellt, gekuifet, cn gegroet: „Die met te naeuwen dwankdic (bete
feiten
Ick heb al over lang, ick heb gefien van verre, jonkheitdwingt
Een licht, een wonder licht, een ongewoonc ltcrre, „ Maeckt dat haer vrye geelt uyt alle banden fpringt
"
Een Itracl van hellen glans, voor Zebulon bereyt, slis
«oito«Wtfi, »B S
voor hot dirtel -deefch tot ,»,»,„,
/P;,fcj)„{„
r

Een fackel voor het volek dat in het duylter leyt. %„f t,fp;h„
Soo het my timer toe, hbouHms tt-ai
Wat heeft den hemel voor wat fal ons wedcr-varen !
onlfag,
OMili, als min Gecfl, u antwoort gevon mat.
Een Mager is bevrucht, en fal een Sone baren,
b. Neen Jofeph, dit geral en is maer tijt verloren,
Eenkint, een wonder kint , wort Ifraël gejont, lek lwecre by mi|n ziel , cn leg u van
Wiensnaem is eeuwig Godt, Vorlt van het nieu verbont. te voren,
Indien gy mijn vertbcck nu geen gehoor
Hy was vol (waren druck , van alle man vertreden en geeft,
Gy mcugt, gewis gy meugt, wel grauwen datje leeft.
Onweert, veracht, onteert, verwont in al de leden,
Onthout dit lefte woon. Maer wie til oyt
Hy loedt op fijnen hals, met een bewogen hett, Dat Jofeph fijnen ftaet van wclvaert (al
gelooven
De fuiact van onfe fchand' , de pijn van onfe fmerc. bernoven
Hy was van Godt geplaegt met vceierhande wonden, Omick en weet niet wat? neen
, ken ick fijnen aert,
Hy droeg op hem alleen de ltraf van al de fonden, Hylal my beter doen,, indien
hy lich bcdaert
Gy weit , mijn (octe vrient, door all'
omflandigheden,
Door lijn geleden fmert, en diep-gevoorde itraem,
1 ot vreught en heyl genoot, getogen cn
n W Y den grammen Godt geworden aengenacm. gebeden,
wWy jfwcefden hier cn daer door onbekende dalen, Vermag
Neem uw
,ck ycr op u, ick bidde, neem
het waer,
gcluck ter hant, en hoedt u voor gevacr.
dc ^ I,a cn doen, die fondcr herder dwalen
»i P ; Daer menig edelman , de bloem van
Maci hy, door fijnen geeft, en Goddclick dcfe landenf
bcleyt, Sich wcnlehte, voor altijt, te mogen
h h
>m van llu
-
3
^
acn cen ^ eter wc Dcre yt. acn verpanden
Tc houden voor fijn deel, tc kicfen voor firn vrou
ft
'ê c,f.iek een lam ter flagr-banck weg-gedreven, fcn ccnen locten nacht te koopen
Of als tonnofcl
I
,
met de trouj
fchaep den fcheerder opgegeven, Dat Potiphar met pyn, met bangigheyt
van finnen,
Met vreele, met gevaer, met vieriglick te
minnen,
kétnS dc " sdoolt Seflorven end: en hebben de be- Met ganlchc dagen langh ontrent mijn huys te
gacn,
en ë .„" 'ff? "™" * '
1
"' bbc " li
™ ,

e dic " • «nde gelooft, Met dickwils al den nacht voor mijne deur
te rLn,
Met kommer , met ootmoet , met fmaetheyt verdragen
J "
MB0 " d "«' dc Frorhaen des ouden
» te
T-llim-,
ftn ™ï '
J ',

P" ™' *
' '"!
°'"fi<nJ'£bsden »oo,fe„ ge.eeft.
f)»6eboone.
/™ „. Metlorgc, met verdriet, met veeldcrhande lagen,
f;n doo- fan Inden . £fc.,
v {'} Door de komlle Chrilli hebben alle geloovigc bclurtcn van Ver-
' l' °pear.dirge endc li;n ecuwjgb njek,
Kfji.öi.' ,
g Vellkalin Ë e dcs *"lhnts
' • ïernieasringe van
w:be Actor
Cc 2 Ten

Ten langea lellen kreeg , ja krecgh ter nauwer noot;
Dat {icgh ick ) komt u iclts gevallen in den fchoot
Dat hijgt nacr uwe giinit, met inncrlijck verlangen,
Dat fpceli ontrent unet, en wenfeht te zijn gevangen,
Dat hanght u om den hals, en opent u dc bacn,
Die al de hooflchc jetigt wel hadde willen gacn,
Dat bid om u behulp, dat komt tot 11 gevloden,
Dat kleeft u aen het lijf, en wort u aengeboden,
Niet om ie zijn uw vrou, macr om te zijn uw lief,
Niet tot een praem van rrou,macr Hechts tot u gerief.
Gy moeit wel zijn een Mode van alle vrcugt verltck.cn,
Hartncckigh, oiibcleeft, van hcushcyt afgeweken,
Van mensheyt afgekeert , gy moeft wel zi jn een Jan
Onwccrdigh om den nacm tc dragen van een man
Gy moeft ja zijn een kluts, een fnl, een koelen trocver,
Onacrdigh als de zee , en doof gclijck een oever,
En kont gelijck een vis, en bitter als de vloct
Gy moeit ja "zijn ccn deyn, een ongefoutcn Moet,
Indien gy, houte-klacs, loo loeten broek vermuyldct,
En vloot wanneer ick roep , cn itont alleen en pruyldct,
Wanneer mijn vicrigh hert u fijne fmertcn klacgt;
Neen dat cn mag niet zijn, de kanfle dient gewacgt.
Wicn (bod' ccn focte lach niet inncrlijck bekoren?
Wicn foud* ccn gecitig oog niet door het herte boren?
Niet drucken in het merg? wicn foud' een jongeblom
Niet rueken van den wegh, cn dryven om en om?
Wie foud' ccn boertig jock, ccn loet cn geeitig mallen
Niet met den eerilcn iïoot in liefde
Wie fal, wanneer ick fprecck Gy zyt het die ick meen,
: Ick ben nu recht gclldt,gelijck mijn Vaders Moeder, (li)
Wie lal met Itucrgclaec voor antwoort feggen Neen ?
, ,
Wie fal ccn teeren arm, daer in hy leyt gevangen,
En die, gclijck ccn klis, blijft om en aen hem hangen,
Onweerdigh ruckcniw? wie faldcr van hem flaen
Een jonck bcvalligh Dier, dat hem komt bidden aen ?
Wacrtocditlaiigvcrhacl?'tis lang genoeg gefproken,
'ris lang genoeg het hooft met dit en dat gebroken;
t'SaJoicph, voorbclluyt, ick ga nu wat terfy,
Macr fal van ftonden aen u weder komen by ,
Bedcnckt u onder dies, cn fpcclt niet meer den v-yicn,
Gy kont nu, foo gy wilt, uw eygen vonnis wylen,
Uw cygen rechter zijn, ghy hebt in uwen fchoot
Uw welvaert en bederf", uw leven en de doot.
J O S E P H.
NUGy gelt'ct
liet
u , mijn ziel , nu gaet het acn
met wat een kracht het wijf wert acngcdrcvcn
Tot dolle raferny, gy fïct acn hacr gdact
En vreefelijck gebaer hoe dat uw
Sy doet al wat fc kan, fy proeft met
Met allerley gewclt, te fwacken uw gedachten,
Te krenken uwen Geelt} dies brengttc voor den dagh
Al wai'cr eenigilns haer fake llyvcn magh.
Dan Ibcktie my den luit met bidden in te prenten,
Dan komtfc mv acn boort met felle dreigementen
Dan weder met gcfmccck , dan weder met gewclt,
Wie tbud' in dit geval niet werden nccrgevelt?
Met wat een fchooncn glans ,met wat een fchvn van reden
Met wat een llim bclevt wort cerbaerheyt b'cftrcdcn?
7)c weg is glibbcrglat: Een die niet valt en ftont,
Sou licht, in dit geval, vervallen tot den gront.
Hoe wert mijn wanckcl hert «cducrig omgcdrcvenl
Hoe wert het neergedouwt , cn weder opgeheven!
Het dracg t , cylaes het draegt , meer ah het dragen kan.
! («)
Het fmlebolt cn Iwiert, gdijek een droncken man.
Mijn Eva pooght my ftacgh hacr appel acn tc pryfen,
En komt my lehicr geltaeg , als n t den vinger, wyfen
Nu haren iehoonen glans, cn dan hacr (beten tmaek,
Macr fict! het is dc doot, foo ick de vrucht genaekr,
Het tal, indien ick cct, ick weet, het
Noch fockt mijndcrtel vleefch, 'kco
brouwen i
Nu loopt dc fnoepllcr heen, en loert op haren lult,
Maer let, ó waerde Geelt! dat gy hacr vlammen bluft,
SELF-STRYT.
Macr niet als Adam deed', die ging het wyfgelooven
Meer als den grooten Godt, cn liet zijn ziel bcroovcn,
Om ick cn weet niet wat, van haren hoogitcu wcnicli.
Oneyndelickc Godt , hoe wankel is dc menfeh
Dcwerclt, isdezeej de winden, onfefcylcn;
Her fchip ons dertel vleefch ; ons finnen, zijn de zcylcn;
Dus varen wy daer heen, en als wy zijn in noot,
Dan is'cr acn het boort noch anckcr, noch piloot:
Wanneer een kranck gemoet wi|ckt voor dc tellc baren,
Dan komt dc fncllc vloct noch hoogcr opgevaren;
Wanneer men itilte Ibekt, dan rylt'cr meer getier,
En dat ons troollcn foud' is oly in het vycr.
Wanneer ick mijnen dorlt een weynig mevn tc koelen,
Dan komr'cr meerder brant in mijn gewrigten woelen;
Mijn fmakeloofc mont vint meer als honig-foet,
Dat niet als enekcl gal cn fmaekt acn mijn gemoet.
Ick ben nu recht gcltelt, gcli|ck dc lieden plegen,
Die, t'wijlcn fy tc bed, vol droomen, zijn gelegen,
De nacht-meer overvalt, cn(foohctfchijntJvciTalt,(/iJ
Hun dunckt dat haer de borlt met rotfen is bclalt.
Sy luchten in den (lacp, fy fweetcn ende hygen,
Om dit gcwcldigh pack van haren hals tc krijgen,
Sy roepen fondcr Item, cn woelen in de pijn,
Macr, na ccn langen (trijt, fy blijven datlc zijn.
Ick ben geli)ck een menfeh, die, door dc woclïe baren,
Komt, met een fnclle wint, in haeftcn afgevaren,
En fchnon hy tegen 'tfehip fijn raflc gangen roert,
doen vervallen ? Wort echter met dc ftroom te zee-waert in gevoert.
, Doe fy mijn Vader droeg, cn Efau lijnen broeder,
En door een tegen-aert van dit onccnig pacr,
Werd', als ccn groot gewoel, in haren buyck gewaer.
Ach wat een vreemden krijg watvooreenfeldJacm woe-
!
len
Ruyft door mijn ganfeh vernuft ick fprekc van gevoelen.
!
Ach wonderbacr gevegt daer twee van eender dragt
.'
Staen tcgens een gekant uyt al hacr ganfche magt
Ach vrccfclick geval ick hebbe my tc wachten
! (ten,
Niet voor ccn vremt gewclt, maer voor mijn eygen krach-
Mijn boefem is het perk, mijn hert een open velt,
Daer twee, gerect tc llaen, in wapens zijn gei telt.
De Wet (<rl leert mijn gemoet dit fondig weien haten,
Mijn lult wil evenwel dc ibndc niet verlaten
Ick wenfche met den Geelt den rechten weg tc gacn,'
Macr liet! 'taclwecrdig Vlees wil na de llinimebacn.
lek ben gclbnr, cn fieck ; gencfen, en verloren,
uw leven Ick leev' , en ick ben doot ; ick ltcrv* , en werd' geboren;
Nu ben ick weder kloeck, dan wederom verflout,
Nu bloodcr als ccn das, dan weder machtig flout.
fake (tact, lek lacch', cn ben bcdrocft;ick brand', en ick vcrvriclc;
alle krachten) Ick ftac, en val daer heen; ick win, cn ick verlielê;
Ick hakc nacr geneucht, gedreven van dc jeugt,
In tranen evenwel leyt my de meellc vrcucht.
Wie heeft fijn leven oyt foo vreemden (liick gdefen?
Mijn fieckte wort, cylaes! door fieck tc zijn gcnclcn,
Door kranck te zijn gehcclt; ick werde jae gefont,
Niet door een loet onthacl , maer dooreen verfche wond.
Ick drijv',cn werd' gejaegt ; ick ltoot,cn wert geil agen ;
Mijn weerdite deel van al cn kan my niet behagen;
lek ben mijn eyge llacf, ick diene mijnen knecht,
En die my naclt Dcitaet, is die my meelt bevecht,
Die treckt mv hier en daer, die ruckt my op en neder,
Die drijft my hoog cn laeg, dieileurt my ginscn wederj
De mchl-mcrry is
fan de acht crlle declcn 1
onder eemgh groot gewkhte l'muort, ofte geworght wort.
(l>) Bel'chrijvmge van den Tivcevoudlgtn inenfrhe , d)t is , vin de
ftrijdigc genegentheden van Vlecl'ch cn Geelt , in dc ziele woelende,
van dc wekke Piulii' Ruin. 7. vers 14. Iprceckr.
(0 Niet de Wet Mofil ( wekke Mofes ecift 6> jaren na Jnfephi
doodt is geboren invoegen dat de wet op den hergh Sinai eeril isge-
fal my rouwen ,
gevcn na dat dc kinderen Ifraels 43 j.jacrvreemdelingen waren gewent
weet niet wat te in Egypten > Exod. 'l- Gal. 3. wekken tijdt gcrekent moet worden
niet van dat Abraham is gacn woonen in Egyptcn ,maer van dathyeer-
ilclijck verttuk »an Hatan
bewtjll CttH» in lij n t;j iiirU-ninglihh. 1.)
,
maer dc oorfpro nek dikke Wet op dc infetUnEe des liouwelijck" bf
üode vcikondigi. Ccn. 1. 14.
Die
 SELF-STRYT.
Die brengt my daer ick was, en prijrt my weder aen, k En bid om geen gewin van fteden of lantsdonwen
A! wat ick rechts tc voor had uyt den fin gedaen. k En poog_ geen hoog paleys tot aen de lugtte
flöt of deur? mijn vyant is van binnen,
bouwen,
Wat baet my k Eneyicb geen grootcn naem geen geit,
ccn hogen
En dat my meelt onrrtelt, woont in mijn eyge finnen Om over al te zijn getraetelt achter
, g
Itract :
(ftiet
Al wcrü' ick nu en dan verheven van der aerdt, Ick wenfeh een eenig dink , cn dat uyt ganfeher
finnen''
Dat my den loop belet fit op mijn cygen paert. Ick wenfeh mijn cygen hert te mogen overwinnen
Nu ben ick wat verquickt , dan wederom befweken; Maek my tot mijnen flaef, maek my mi jn eygen menfeh
Nu ben ick voorts gegaen , dan achterwaerts geweken ; Geef my tot mijnen buytjdat is inijn'hoogftc wenfeh!
Nu tocI ick foet vermaeck , dan weder iiicr gequel Nu recht u op mijn ziel ; Godt ncygt tot uwe klachten
Nu klim ick in de lucht, dan dael ick in dc hel; Sijn goedertieren oor Ik voele meerder krachten,
:

Nu ben ick als een prins , ftracx weder niet met allen j Ik voel een foete dauw', ik voel een fcldfacm werk,
Nu uac ick als een rots , dan ligg' ick neergevallen ; In di-oefheyt werd ikbly, inkrankhcit ben ik
ltcrk.
Nujac, dan weder Neen ; nu voert, dan veder ftil: Wel op dan, mijn gemoet, neem waer den rijken fegen
Mijn hert is ebb' en vloet ; 'ken weet niet wat ik wil. Die op u nedcrdaelt, gaet uwen Heylant tegen,
Wat dientcr meer gefcyt ? mijn bodem kan niet vaten Recht op uwfiappc knien: Godt fpreekt tot uwen fin,
Mijn grondeloos gepeys , ten weet niet vacr te laten Godt klopt aen uw gemoet; wel op, cn laet hem in.
Dc tochten van de luft. Al wat het ooge fiet, V\ at blijft de vuylc lult noch in uw hei-flens
malen ?
En wat het vlccfch begeert, en wil dc Reden niet. lek voel een ander vyer op mijn gewrichten dalen
Wat ben ik voor een dinck hoe fwacr om af tc malen
!
Ik voel een nieuwen geeft , een meer als menfehen
kragtj
Watfpook woont in mijn
at pook yoontinmijn ziel! vic
ziel wie kan
kanhet
het regt
reet verhalen?
verhalen' Die, tot mijn onderftant, van boven wert gewn
,

ondei'ftant gewragt
Haltquaet, balfgoet, half dwacs ?
, haltvroct, half Gelijck de nieuwe moft, (die, eer hy is verlaten
mcnlch, half beeft Lcyt met ecn
*
t k cn j
vaten,
Halik!oeck,haiycranck, half recht, halfmanck,half Nu over hoopgevoen,
gevoert, dan weder
veder neer geperft,
_
geperft
vlccfch, half Geeft,
Tot, na een langh gewoel, het ox-hoort open berft)
Wat niet in dit gevacr? ick vil gaen ncdcr-knielcn Komt , met een Ihel gedruys , nu los en onbedwongen,
Voor mijnen groten Godt , cn hem van ganfeher zielen Gcbortel uyt het vat, en in de lucht gefprongen,
Gacn roepen my ter hulp; Hy is, die in den'rtrijt Soa dat des Kuypcrs gaft kan hooren aen de klanck,
Ons geeft ecn mannen hert , cn voor den val bevrijt. Dat nu het ede! nat is buyten fijn bedwanck.
Hy is die kracht verleent
, en ftijft ons fwackc leden, Soo gaet het met den Geeft: nu !eit hy fchier verdveneii^'
\\ annecr wy
tot hem gaen met fmecken cn gebeden, Dan grijpt hy veder moet , nu valt hy plat daer henen,
„Geen fonde komter oyt foo hart gedrongen aen, Dan rijft hy weder op, tot dat hy met gewelt,
„ Is Godt ons toeverlact, haer priekel fal vergacn. Door Godes hant gertijft, ten lellen houdt het velt
Wel aen, 't is meer als tijt tot Gode fich te geven, Ten leften baert fijn kracht , en, hooger als de bergen,
Ten eyndc my den geeft niet werde wech gedreven. Gaet, als een dapper belt, de ganfehc werelt tergen,
Wel aen , mijn Godt , mi jn heyl
, mijn troofter in de noot Grijpr,met een rtotit gemoet, fijn tochten by de kop,
Geeft dat ick mag bcitacn in defen harden rtoot.
Geef dat ick ganfeh het rot van defe flimme tochten,
(a) Stoot dcrtelheyt daer heen, en fitter boven op. I
Wat reft'er nu te doen? fal dit mijn hert bewegen,
Wacr door mijn fwackc ziel wert deerlik acngcvngtcn, Dat haer Mevrouv vertoont foo fter tot my genegen?
Met kracht mag drijven uyt en treden motte voet, , Sal haer uytfiiwigh vyer my dryven tot de min,
En uw mag dragen op een onbefmet gemoet. Of fal het zijn een toom om my te binden in ?
Ik ben, eylaes ik ben ganfeh deerlik weg gcfonken (/;)
!
Wat is'er vuylder dinck , als dat een wijf gaet vcylen
In kuylen vol gevaer ick lcggc fchier verdroncken
, Haer fchoot , haer eygen vlees ? en komt met volle feilen
ln ongcfonden rtanck van 't grondeloofe llijck: Van uytgelatcn drift op yemant dringen aen,
Indien gy niet cn helpt, gewis ick ben een lijck,
Haer eygen koppelers' , haer eygen roffiaen ?
Wat iffet van den menfeh ? fijn alderbeftc gronden
Wat monftcr ecn wijf, die,
is als de kriele teven,
Zijn als ecn dreckig klcet , bevlekt met vuylc Ibndcn
Door fchaemteloofen brant daer henen wert gedreven
ï
Sijn deugt en hoogttc tucht, is maer een dorre blar,
En ranft de mannen aen , en eyfcht met ftout gebaer'
Eylaes! wat is dc menfeh meer als een aerden vat?
Dat, offy 'tal begeert, noch'bell gefvegen waer? "

Sijn finnen, en met een dc loop van al fijn

leven Wat heb ik menig woort van aenftoot moeten dragen
Weit door het fondig vlees , ais met de wint gedreven 'k
?
En ben fchier nimmermeer Van 'tgeyle wijf ontllao-en,
In 't grondelofe meyr van 's werclts voefte baen,
Want met dat hare man fijn hooft maer eens en went,
Wel op, cnftaconsby, of, Heere, wyvergaen, Godt geve waer ik ben, fy vint haer daer ontrent}
Mijn voeten zijn geftclt op glibber-gladde paden,
Sy komt cn maekt een praet, en vol van hoerctreken,
Ik ben van alle kant bevogten van den quaden,
Lonckt met een brandend oogh , haer wefen fchijnt tc
Mijn lurtgactbujtcnfpoor,mijnjonkhcytlpce!t de beert
fpreken
Kom dacl op ons , ö Godt , 'met uwen reynen geeft} Sy fugt cn fiet my aen; fy komt my in
Komdael op mijn gemoet, ik wacbte met verlangen, 't gemoet,
Sygrijpt,enkuft mijn hant, vat weet ik vatfe doet?
Kom ftjjf mijn u nkc leen , kom rtut mijn fwackc gangen,
]
-
;l
Fv onbefchaemden aert
.'
fy eervergeten rancken
Komregtonswederop,en hoetons Heer, voorichant, Die niet als in een kot van vuyl bordeelen wankenj
Breng heyl aen mijn gemoet, en kragt aen mijn verftant.
Wacr voor een onverlaet, hoe rau en ongefchikr
L-aet druppen uwe
leer, gelijck een loeten regen, Van ganfeher kelen walgt, van ganfeher herten fchrikt.
UttvJoeyen, als een dauw, uw Goddelijcken legen Die aen de kriele jcugt haer hittigh dorften laven,
Op ons benauden geert, bevochtigh ons gemoet
Doen vinllc met haer lijf, en nemen geit en gaven,
ons dorre ziel, door uwen milden vloct. Maer dit oneerlijk wijf, vergekt 'k en weet niet hoe
r kjH/"^
hebt my goede Godt, foo s
menigmael voor defen Biet my haer cygen lijf, cn noch gefchencken toe.
"cwonderlijcke kracht van uwe gunft bewcfen.
" „Een ongebondc ichrocf , al heeft hy fchoon behagen
JJim wil ick eeuwig en blyven uwen knecht,
,
, „In maegden op te doen, en vrouwen na te jagen,
mi n '™ c* gemoet beftaen in dit gevecht. „Sal ltremmcn
7v A -'
fijnen brant, indien ecn hi'tfig wijf
.? " fo ° lr) ct cn goct om ons te leeren rtrijden, „Komt, met
-
eenftout gebaer, hem dringen op het lijf:
bo °s cn broos , om nacr dc tuft tc glyden Sal dan een zedigh hert niet aller
y ,
c lof fc er wegen haten
af " ° gencygt , om ons te houden ftaen Een wijf, geheel geneyght haer eygen man re laten,
ons de
luade tocht ter neder poogt te llaen, Ecn wijf, vol geylcn brant, dié met een kriele fin
Een flaef, haer cygen knegt, wil dwingen tot de min?
™h>m?U?V\ d v f^tre °P dat ST in g«n vctfoccki Dge
„ Het belle vrou-ciract noem ick een zedig wefen,
„Een neer-geflagen oog, daer lchaemt is in te lefen,
Cc j Ecn
»04 SELF-STRYT.
„Een aenlicht,dat rontom door cerbaer root ontftcckt}
„Ook als ecu echte man van rcync liefde fpreckt.
een vuvl bcj.igh nacr ander luydcn wyven
„ Ach ! 't is
„Den uytgclatcn tocht 'van lijnen luit te dryven,
„Fy die een dcrtcl hant llacr acn de rcync trou,
!
„ En MCtft een vreemden ftecn nn ander luy gebou.
Ik tart u, dcrtcl Vleefch, wat foud gy,flim
gcbroctlcl,
Mijn hert, door u bcjagli , bcroovcn van fyn voediel,
Mijn siel van hacr 'vermack , en aldcrlbetlte ruit ?
Neen-, dieren is geen kans-, uw vycr is uytgcblult
Uw pricke! is verftmnpt, uw banden afgcflctcn,
Uw tochten wech gejacght, uw jcukltTuy tgebeten
Uw vlam en macr roock is ,uw kolen enkel as
lek ben een ander mcnlch, als ick te voren was.
Ravot Her, Tafel-vlieg, Nacht-liefftcr, Buyk-goddinnc,
Mont-fpeelftcr,\Vceldc-l'.int,Sliiyn-/ic]c,Schcnuc-minnc,
Tucht- hactltcr, Schotc-bol , Korthieldc, Glibber- voer,
Gck-fchccrlt.cr,Lichic-koy , Sleep- lenden, Labbc-foct,
Wat komtgv my acn boort, met uw vervacrlijk dreygen?
'k En palier niet meer op, 'k cn ben niet meer u eygen.
Gv lult na delen tijd , 't zy datje wilt of niet Op uw beleefden geelt, op mijn bedroeft verlangen,
Gy fult van nu voortacn ltaen onder mijn gebiedt. Op uw mec-wcerdigh hert, op mijn ontltckcn bloet,
Gv lult uw fnoode drift, cn rocckclooie ilrcken, Op uwen lachten aert, op mijn ontltclt gemoet,
Gy fult uw dollen loop nalaten cn verbreken, Op uw bcgaefdc ziel van ydcr een geprelen
Gv lult , onttuvmigh wicht gy fult van nu voortacn Op mijnen hecten brant, op uw bcvalligh wefen,
,
Geen kromme fprongen doen, geenquade wegengacn, Op mijn bedrukt gepeyns, op u vermaerde deugt,
Ik ben voor mijnen Godt, met vaft bcracr, getreden,
Ik heb om lïjne gunft uyt al mijn hert gebeden,
Ik heb met mijnen geelt gemackt een nicu verbont
Niet meer te willen zijn een Have van dc fond'.
Ik heb, in grootcn ernit, een dieren eedt gefworen,
Dat my geen vuvle luit voortacn en fal bekoren,
Dat my geen kriele lln, geen ander flim gebrek
Sal onder lijn gebiedt doen buygen mijnen ncck.
Ik ben met mijn gelicht, voor al mijn levens dagen,
Getreden ingefpreck, en valtelijk verdragen,
Dat mipi vermeten oog geen maegt of Ichoone vrou,
Met kctcling van lult, voortacn bclonckcn fou.
Ik heb van mijn gehoor wel itiengelijk bedongen,
Niet meer tc laten in 't gefmeck van gladde rongen,
Verleydilcrs van de jcugt : Ik heb mijn rechterhant
Met onbewogen tucht verfcgclt cn verpant.
Ik heb acn mijn gemoet wel hoogh en dier bevolen
Dat my dit wceligh hert niet meer en word' ontftolenj
Ik heb mijn wilt gepcys met palen valt gefet
Dat my geen dcrtcl wijf fal locken in het net.
Ik heb van mijne flcm een hoogen eedt genomen,
Dat geen liehtveerdig woort my uyt den mom lal komen.
Ik poogh met alle kracht te houden in den toom
In 't waken mijn gepeys, in 't flapen mijnen droom.
Ik heb van alle kant mijn wapens acngetogen,
Om van het fnoode vleefeh niet meer tc zijn bedrogen,
Mi jn fcliilt is valt geloof, mi jnfwacrt des Hccrcn woort,
Mijn hellcm Godes hcyl, cn dus foo gaen wy voort.
Al quamc nu Mcvrou met fmecken en gebeden,
En vulde mijn gehoor met al dc Ibetltc reden,
Die oyt een hoeren tong hacr leven heeft gcleert,
Noch loud' ik van dc lult niet werden overheert.
Al quamc nu Mcvrou, cn, moede van te vlcycn,
Ging proeven mijnen Geelt met jammerlik tc fchrcyen,
Ging loonen hare kunlt met hvgen cn gefucht,
Noch bleef ik onbeweegt, ofiïeldet op dc vlucht.
A] quamc nu Mcvrou van Honden acn getreden,
En Helde voor mijn oogh hacr lodderlijkltc leden,
Onrïloot hacr tecre borft, en leydc voor my
bloot
Al watt'er lehuvlcn mach in haren gcyle fchoot-
Al bragtle voor den dag veel gaven cn gcfchcnkcn'
En wat een hltigh wijt noch vorder kan bedenken,
Wanneer liact brandigh hert door luiten is vcrblint
Noch lloegh ik al hacr doen cn fcggen in de wint. '
Al vielfc my te voet, iek ( fondcr yet tc mijden)
Indien ick niet en kond' haer leden overfchrijden,
Sou trappen op hacr lijf, en met een fncllcn tocht
Mymaken uyt de wegh , ten belten dat ik mocht.
En of fy met haer hant mijn klcct bcllont tc vatcnj
Om my te houden ltaen voorwacr ik fond' hacr laten,
,
En of fy kreet van fpijt, cn maektc groot gcluyt,
Als 't immers welen moeit ik ltreck ten huyien uyt.
,
SEPHYRA.
Hier koom ik wederom, nu fai ik bacil bemerken
Of Joleph is een mcnlch, of een van dele Icrkcn
Gehouwen uyt een rots nu lal ik eens bciïcn
:
Of Joleph geluk moctwillcns fal ontvlicn.
lijn
Wel acn , volmacktc ziel , fchoon boven alle Ichoone,
Mijns herten grootlte vreugt, mijn hoop, mijn hooglte
kroone , (nill,
Mijnhcvl, mijn toeverlact, mijntrooft, mijnfoetllc
Mijnlicfde,mijnvcrmack,mijnwênfeh,mijndiepltelulti
O winkel van vcrltant, 6 geelt in als bedreven,
0 adem mijner ziel ó vocdfel van mijn leven
,
O vonck van mijnen brant, ö llcutcl van mijn hert,
Die lang gebeden zijt, cn noyt verbeden weft,
Tk maen u op de gunit van mijner hant ontfangen,
, ,
Heb deerenis met my, cn mijne groene jeugt,
Heb deerenis met my en dele tccre wangen ,
Met tranen (ibogylïct) om uwent wil Behangen,
Heb deerenis met my, cn defen droeven gcell,
Die niet als ti cn lieft, cn niet als u en vrcclt,
Heb deerenis, ik bid, met dit verdrictigh luchten,
En met den droeven Hant van mijn ellendig duchten,
Heb deerenis, ó vrient, met ccn verliefde vrou,
Die buytcn uwe gunit geen ure leven wou
Heb deerenis met my, 'k en kan 't niet langer berden.
Ik fijgc naer het graf, wat fal 't van my gewerden?
Ik lterve dacr ik gac heb deerenis met my, :
En ftclt mijn trcurigh hert eens van fijn qualcn vry.
Gy ziet mijn droef gebacr, gv (Iet mijn tranen rollen,
Mijn oogen vol verdriets, mijn kaken opgefwollen,
Mijn geeft vol minne-brant , gy lïct mijn herte llaen,
Hoe kont gy noch foo koel , foo ftille blijven ltaen ? J
Hoe kont gy , jonger helt , hoe kont gy noch gelaten
Dit voor u geniaekt, tc grijpen en tc vaten,
lijf,
Te
drucken aen uw hert, tc hcelen mijn verdriet?
Macr watik klacg, eylaes! ik fic, 't en baet mynict}
Ik al wat ik doe, 't en kan u niet bewegen,
fic,
Gy een klip, in 't woeile mcyr gelegen,
(tact, gelijk
Die
niet een fier cn wijkt. onbewogc rots, O
Of ik al fchoone fpreek, gy blijft al even trotsj
Gy blijft al die gy waert. Ik fweer u by Olïris , (aj
Ik fwcer ti by de Kat, dat ons foo weerden dier ïsj
Ik fwecr u by den Bock , cn by dc Crocodijl,
En by den klaren Itroom van onlên rijken Nijl,
Bylfis, Scraphis, cn wat'er is geboden
Te vieren hier in 't Iant; by al de grootlte Goden,
Ik fwcer u by mijn ziel, en mijn verliefden fchoot,
Of heden zijt gy mijn, of heden zijt gy doot.
Het licht van delen dagh dat moet, cn lal my geven,
01 't eyndc van mijn luit, of 't eyndc van uw leven,
Het gac my foo het wil, ik moet noch heden zijn
Of midden in dc vreugt, of midden in dc pijn,
Vcritac wat ik u fcgh, Gewis ik fal my wreken,
Of 't lal mijn liltigh hert aen dim bclcyt ontbreken.
Wat raes ik ?"t is geen noot, fou Joleph leggen , Neen?
Hy wil macr eens "belten , of ik 't van herten meen.
f*) Dc Egiiptcnaers hebben van alle tijden overtollig gcwrdl m de
ydellieydt vjn haicn gemtynden God'dienfl lbo dalfe niet alleen- .
lijk Olirim lilm
, Scrapim algenorven menlihen
, , macr ook Kit- ,
ten , Honden Wolven , cn Crocodillen , goddelijcke eere hebben
,
«engedaen .invoegen , dit firn yemmt eetiige v.in dele gedierten dood-
de, oock onwetende, hy didulijcL wiett omgebracht gelijk 'inde- ,
I
ren tijden een borger vin Komen , een Kat by ongeluk gednot heb-
bende, vjn de Gemeente is verlVhcurt gcwcclt hel wekke Diod. üt-
culus verhic.lt fclfs geilen te hebben.
E5S
SELF-STRYT.
*< Hy kropt zijn tochten in tot op het aldcrletten,
„Dc bnmtenwilvoor ecrit in 't jeugdig hout niet veilen,
„Haervoorfpoet,eercnftaet} haerhoogft
g cachtegoet.
-Gaet fchiehk op en néér, gelijk alsebb'
en vlo«
V lA. gewas het vyer eens heeft gevat,
het groen
„ Maer als Ik vas noch delen dagh tn hoogen ftaet
„ Soo »'er aen den heert geen heeter brandt als dat. Nu lcgg' ik in het ftof, van boven neêr verheven
gedreven
Soo ("al 't met Jofcph gaen. Wel hebt gy voorgenomen Nu lijd' ik lbnder fchult een fehandelicften val,
Ia d'aldcrhoogftc trap
mijn brandt te laten komen, Oniekcr wat voor ramp my overkomen Gd.
Soo is 't dan nu genoegh, 't is nu de diepfte nootj Wat trek ik nu ter handt? lal ik, gelijk een hennen,
'c Is nu de jongfté
ilagh , 't is nu de lelie floot. Gaen bidden om genacd , en mijne ichult bekennen ?
Al waert gy van een becil in 't wilde wout gefpogen Neen, neen; heb ik de lult, tot heden, afgewendt,
Al had gy wreede melk uyt Leeuw of Beyr gelogen, Ik wil volftandigh zijn cn blijven totten endt,
Al wacrt gy van een Drack in rotfen opgevoedt, Hoe gaen \vy dan te 'hoof, om daer dc looft trecken,
!

Nocli fou mijn deerlijk ficn bewegen uw gemoct; En al dit flim belcydt, mijn heer te gaen ontdecken?
'.!
«ij»»!, Wel acn dan , laet my doch iet van uw gunll verwerven, Neen holla, niet alfoo een huys geruit en flil
!

Ikbid u. J. Denktet niet. S. Koom voeg u. J. Liever fier- Dient ingeen twiit geilek, om mijner rullen wil.
vtn. Wat ttaet'er dan te doen? fal ik my binnen geven,
f.NuJofeph.'y. Schacmje ivat. S. Ach mocht ik. J.Zijt En daer, voor yder een, al wattcr is bedreven
'•tam, gy mal? Volmondïgh Horten uyt ? Noch dat. 't Is ongcracn,
"»."'•!**, S. Ey lieve. J. Nader niet. S. Omvang my. J. Ik ! 'kenfal. De feylcn van de vrouw voor knechten uyt te flaen.
S!**
™*™ m
" ia
S.Bbjn noch een weynig &T y- "'"')"' 3"n
"
itacn ,ik heb u wat te (preken,
f W ««A»**™-
*» U
-Vat dan? lal ick
?
ï"1 vluchten als
ii-I; in fi-iH*

-i-
I™,™ uyttcn hnA-P
faeft n-w loopen gm
1—..}— —
lek- ,
een guyt ! dat >

waer te groten fchande.

.

i »pniji«i J. 't fs al genoegh, Mevrm, daer is geen /preken aen. 't Is beter wat'er komt te lijden met
gcdult;
S. Macr vrient , ik heb u val 1 , gy kont my niet ontgaen. Die
raijnnnii, blijft, is vroom geacht} die vlucht, die geeft men
J, Is 'tgek?S. Nu
koom eens hier. J. Gy fult -mijn mantel fchult.
fc beuren. Ook als een flacf beftaet van fijnen heer te loopen,
iJ-Koorn hcrwaerts. J.Niet al/ö.S.lk HU u blijven fleuren Die moet het met den rugofmet denhals bekoopen; {h)
op u vak,
i
Tot dat gy my gelieft , het zy u hef of lect. Of als 't ten beften gaet,by rackt aen meuP of plocgi
J. Jls't immer wtfe» moet , neem daer, en bond het kleet. Al is hy fonder fchult, de vlucht is fchults genoeg.
lc tecre v;^-
Ikgae ter deuren uyt. S. Gewis het fal u rouwen, Wat is dan ons bciluyt? 't is tijt hier op tc letten.
Jor, Zcpho, Thina,Gos, helpt defe booswigt houwen, Ick lal niet eenen llap , niet eei'icn voet verletten
dcicn dromt»
Koom helpt, 't is meer dan tijt, loopt als tot moorten lek fal hier wachten af, al wat ia dit geval
niet ilsu bus brant De goederticre Godt my overfenden fal ; #
t vcrJrirj'. Ik lijd' hier in mijn huys onlijdelijke fchant. Ick heb op Godt bctrotrvrt , in Godt heb ik begonnen,
D mijn (Mi y. Wat
onbefebaemder wijf.' boe -wil dit fpeeltjen enden? Met Godt den ib'ij. beftaen,door (ïodt de lull verwonnen,
actcravoiè ly.Hclpmanscnmaegden help , een flavc wil mylchcnden, VanGodt wachtick hetend. Watpas ick op defmaet?
n ure krom Een onbefchoftc guyt, van Hebros hier gebiagt,
Die komt my raüflen acn, op dat hy my verkracht.
W
„ ie kan het quali k gaen , die iïch op Godt vcrlaet? {c)
j

k^n '[ ni^!;;-

Loopt manscn macgden loopt, komt haell hier in getre-

il 'tnnmïjt
deemuncs Deboetisvol van brandt, ontbloot van alle reden. (den,
HOe ick u,
fal
Die my hebt
6 Heer, ten vollen konnen danken,
los gemaekt van alle wcrelts ranken,
:eeamm J. Wat afgerichte lift! ik hoore door het huys, Mijnoogen van gefchrey, mijn jonkheyt vanden noot,
Ik hoor van alle kant gedommel en gedruys; Mijn voeten van den val, mijn ziele van der doot
Een ydcr is verbaeft, een yder komt geloopen.
U, Heer, zy lof en dank uw "nacm wil ick belijden,,
Nu fal het Iiiligh wijf veel leugen t'famen hoopen, Gy hebt mijn fwacken arm geweldig leeren lhijden
En doen een groot bcklagh, om my tc tijgen aen,[ö) De vingers mijner handt ten krijge tocgeruil,
Al wat haer vals bedrijf heeft tegen my beitacn. Gyzijtmijn hoogfte wenfeb, mi'jn trooft, mijns betten
hoe kcr.:.'
Het kleet, dat ik terilont liet in haer handen blijven, luft.
grijpen nu'
Sal haer doortrapt bedrog niet weynig konnen lïijven, Ick wil van nu voortacn , ick wü mijn ganfche leven
heden = Wat nu, lieve Godt?wat raet doch gaet myacn?
te ract Acn Godcs reync wet gehcelijck overgeven,
1"*
! ik fe, Wacr loop ik , arrem menfeh ? wat dient'er nu gedaen? En zijn in mijn bedrijf ootmoedigh en oprecht.
mi niet bef
„ Hoe rolt het los geluk ? hoe gaen des werclts faken ? Gy maer, ö rcyne Geeft, verftereke uwen knecht.
,,'t Is rook, 't is enkel wint al wat de menfehen maken,
Onnbffï' (') Een weggeloopen (lave, al en diaegt hy

v blijft H (a)
hem te
in hare
Kleyne Sclf-tlrijdt ofte (Irijdigc overlegginge Jofephs , wat by
doenftonr, na dat hy van lijn viouwc ontvloden, en fijn kleet
handen gelaten hadde.
een dief, want hy ftedl fich fdyen.

0 '
S
° yt tC fdui"1 :
'
niet mede,

£ eWültien dic °P
is

G °dt gehoopt
evenwel

heeft >

lbo *B* 5 Smehfi

I

aonltnnF'
jcebaJc»

>^<:

O P
 OP JOSEPHS
ZELF-STRYD, Dichtkundiglijk uitgebeeldt door den
?

Heer
JACOB CATS. \Oc word ccn kuifchc ziel, door 't vuur Hem immer, om 't gemoed tot vuile minneftuipen
van minnevlacgcu Te lokken nooit zal zulk ccn 1'chennis hem bekruipen.
,

f Bcftrcdcn hoe beltookt door heimelijke

! Hoe zeer dat Zcphyra hem tot haer liefde noodt.
\ lacgen Zc ontllaa vry alle Ichaamtc , cn toon haer geilen fchoot
j Van 't liïoode hoerdom , dat Iteeds blackt Aen haaren vroomen knecht. Zv fchildcr vry de luftcn
in geilen gloed Wacr op dat jonge lién hun minncvlvimmen blufchten
'at ziet men lchicht op fchicht op 't Met alle woorden af daer ichaemtc cn eer voor fchrikt.
onbevlekt gemoed Noch itact hy als ccn zuil nooit uit haer iVant verwrikt.
Gcfchotan, om' het in 't onkuilche net te trekken. Macr zoo het hitzïg bloed , in 't dcrtcl wijf ontllccken,
De vroomc Joi'eph kan ons hier ten voorbeeld itrekken, Door reden niet verkoelt, wil 't zichop Joi'eph wrcrkcn,
Wanneer hv dicnllbacr was in 't huis van Potiiar: Hacr booshcit zet zich fchrap en zweert den ondergang
Hier |>Kili zuivre deugt, gelijk een flonkcrflar •
1 ijl) Des kuilchcn jongclings al wat dc wraek voor lang
:

In "t midden van den nacht, als hy de felle vonken Verzon, cn uit de borlt van Pluto w;is gezogen
Moefl uitftacn van ccn wijf,dat,als van wellull dronken, Tot wreede moordery, word van hacr uitgelpogcn.
Hem dag op dag verzocht te leifchen hacren brand. Zy vloekt, zy dreigt, zy tiert, of al het helfch gcf
gdpui-., li

Wat Itcrktc die door zulk ccn kracht niet werd vermant? Ten afgrond uitgefpatt vervulde \ ganfche
,

Een bloei end jongeling, nu dicnllbacr en gevangen,

j Met akelig gelchrecu doorzaeit met la (leringen,
,

/iet hem van zijn Hecrin, door tooXC toverzangen, Om Jofeph voor het lell met wapens te hefpringen,
Steeds lokken tot dc min, zoo vlcijcnd voor de jcugt. Vervaerlijk door hacr blik macr 't Godgezinu gemoet
:

En fiaet gelijk ccn rntz, ja wraekt die helfche vreugt. Houd Itant veel liever wil hy fmooren in zijn bloct
:

Geen fchoonheit, geen gevlei, geen dartlc hoerelrrckcn , Dan door onreine min zijns heeren bed bevlekken.
Geen fchacmrcloos gebacr, geen geile minnctreken Zy mag hem, in zijn vlucht, het kleed van 't lijf aftrekken,
'/.ijn magtig om den held , geharnalt met dc wet En Hellen dan haer woede en dolle wraek te werk
Van 's hemels Opperheer, 't Belncdcndom gezet Op zijne onnozelheit. zijn deugt valt noch te iterk
Ter levens riehttnoer, ooit te helpen aen het wanken. Al hacre razerny. zijn kuifch en blank geweten
Het hemelsvuur verteert dc tintelende fpranken Strekt hem ten vallen trooll, tui fchuldcloos gefmeten
Van wulpshcit in zijn hert , cn zet hem in dc vlam In meren kerker, als een ccreloozcn guit.
VanGodt,nitwicn hyeerft zijn wezens oorfprongknam. Geen pij! zoo giftig die niet op dc deugt weerftuit.
Hy,door die kracht gciterkt, kan mocdiglijk bravecven, Wiens hert op Godt vertrouwt, zelf in het zwacritc
Oen hardllen acnval, ende lift betriomtceren üjden
Van alles wat ooit werd in Vcnus fchool bedacht. Dat hy onlchuldig draegt, kan zich in Godt verblijden,
I.aet fchpon het rirzig wijt'hcm vlcijcn met den nacht Schoon hy zit in een hol gckncvelt cn geboeit.
En zwarte duiilcrnis, om fchroomcloos te plccgen Dc Pallcmboom gedrukt te weelderiger groeit.
Wacrtocderocht hacr drijft dit kan hem nictbewecgen
: Dit heeft dc dichter CATS, met levendige verven,
Tot zulk ccn fchandbedrijf, vermids des Heercn oog Die nooit door tijd of nijd in haeren glans verderven,
Geen donkerheit belet, macr ilraclt, uit 's hemels boog, Op 't koniligfl afgcmaelt. ccn redelijk vertoog.
In 't dichtitc kabinet, aen alle kant befloten. Een (picgcl van de deugt en ondeugt voor het oog;
Durft zc op den vollen dag hacr nacktu leên ontblooten Men kroone hierom 't gebcent' des Ridders met lau-
Voor Jofephs jeugdig oog: dat hecht niet op zijn ziel, rieren;
Geen poezelige huid, geen blanke borit beviel Die ceuwiglijk zijn naem in Hollandfch kreits vcrfïcrcn.

F. II.

S I N-
SINNE BEELDT, 23 E
HEYMENISSE EN EYGENSCHAP
'DES
CHRISTEL YCKEN
SELF-STR YTS, ALLE
SELF-STRYDTB ARE LESERS,
DOOR
Gemeynfame Gelijckenijfc , bejcheydetttlijcken aenwijfende.

GUNST EN KUNST-HAL VEN TOEGEEYGENT

D E
Eerbare, Konfl-rijcke en Lof-waerdige

JONCK-VROÜW
JOHANNA COOMANS,
Waerde Huys-vrouwe van den

Heer JOHaAN VaA ND E R sME E R S C HE N 9

Rent-meefter van de Edele en Mogende Staten van Zeelant.

Dd 1. Co-
ACHTBARE, WAERDE, BESCHEYDÈNÈ

ONCK-VROUW. En yder heeft gemeent, tot op den dagh van heden,

Dat Pindus nimmermeer niet machte zijn betreden
Als met den teeren voet van een geleerde maeght
Aen wien een geejligh boek, meer ah een man, L.
Maer u verheve geeft, een fpoor voor al de Zeeuwen-,
Een licht van uw geflacht , een fierfel de/er eeuwen
Toont , dat de Maeghden-bergh , aen vrouwen toeganck
geeft
IVanneer haer eerbaer hert de ware trou beleeft.
Ghy, in het reyne bed van uwen man gelegen,
Kondt Pindus, kondt Pernas, kondt Helicon
Dat u haer fteyle kruyn foo grooten eere biedt
Als oyt aen jonge maeght voor defen is gefchiedt.
Thalia was geftoort en wonder tegen feggen-,
Maer hoorde , met befcheyt , haer reden wederleggen
Soo dat Apollo felf met al de Maeghden, fach
Dat oock de re.yne trou voor maeghden flrecken mach.
Ghy dan , fijn gunft-genoot hebt mefer daet gefongen
Niet ramken van dejeught, niet Venus kromme fprongen,
Maer fangh van beter flof, een üedt van Mirriam ,
Dat met uyt aardfche tocht , maer uyt den hemel quam.
Ghy queelt geen der tel min maer liefde van den Vader-,
Ontjleken in den Soon , des ware liefdes-ader
De fucht die ghy befchrijjt , treckt op het foet geklach
Waer van de wijfe Soon van David maeckt gewach. (a)
Al wat u voor gedicht komt uyt de penne fchieten,
Sten wy , met groot vermaeck, als ene kei honigh vlieten,
En voelen , uyt den loop van haren fachten vloedt
Wat voor een foeten aert daer woont in uw gemoedt.
Hierom is u te recht de lauwer-krans gefonden, (b) {b) Cieilijke hu-
re-krans, met eerbie-
Door maeghdelijck beleyt gevlochten en gebonden dige Lof-dichten , ge-
landen üen de Jonck-
Tot noch een vafter peyl, dat niet alleen een maaght, vromv Johxrm* Cóo-
matu , door de konft-
Maar dat oock echte trou aan Helicon behaaght rijeke Anna Ruimers
/Mno
Op yder lauwer- bladt , in defe krans geweven 1Ó19.

Staen , met gemalen gout , de namen uyt-gefchreven

P'an geeften onfer eeuw , en van den ouden tijt
Waer van ghy , Zeeufche Bloem , de minfte niet en z 'rit.

De Maeght, die haer gedicht laet aen den Amftel klincken,

Gingh u verheven geeft met defe kroon befchincken
Niet op haer eygen naem , maer uyt gemeene gunft
Van al het geeftigh volck , Bemmners van de kunft.
Hoe kan ons eygen lant , hoe kan doch Zeelant fwijgen
Mits ghy foo hoogen lof mHollant kondt verkrijgen ')
Jonck-vrou, neemt dit gedicht , en houdt''et voor een pant
Dat oock de Zeeufche knft kan achten het verftant.

j. C A T S.

S I N-
 SINNE-BEELDT,
Openende de heymenille en rechten aert des

CHRISTELYKEN
SELF-STRYTS.

sEnfchou dit (a) bocrentuygh , van buy- Dc Kecrnc zy de Menll'h (/'). De kracht die woelt van
binnen,
-ici ccnc met het oogh , het ander met Bcduyt den fwaren ftrijt van goed" en quade linnen, (c)

de finnen De Room vertoont dcnGceit;del'chraIc Wcy dcLull:

Want Ion gy dit gcficht een lccrfacm Dees twee llacn tegen een (rfj , cn woelen londcr ruit.
herte biedt Ontwacck hier ydel menfeh , en leer uw cygen wonder.
Gj fult hier konncn fien dat niemant De Gueil is niet alleen (<) , het vleelch is niet byfonder,
oyt en fict. Haer krachten zijn vermengt, en over al gemeen,
Van buyten ftact liet flil, van binnen is gerommel, Sy liggen in dc ziel geduminelt onder een.
Niet anders dan gclijck het rafen van een trommel, Gelijk het Ichcmcr-licht, juyft eer dc roode morgen,
Als in het vlacKe. velt twee legers kómen flaen, Brengt weder acn den menfeh fijn dagelijkfche forgen,
Ten krijgc tocgcrult, en veerdigh om te flaen. Swceft om het woellc ront,nict duillcr, niet tc klacr,
'tGcrugrc wei verwekt door twee verfchcyde faken,
t Geen nacht of dag alleen , macr nacht cn dag tc gaer.
Die onderling genaken,
in 'tbeflotcn vat fich Soogaet her ook met hen. Van wit cnfwartverlchcyden,
En floten over hoop. De imackclnofe llroom Zijn t'lamcn wit cn fwart, cn fwevcn tuflchcn beyden,
Lcyt midden het vet, cn bobbelt in de room.
in Gelijck het water doet, wanneer men heet cn kout
Hier uyt ontitaet dekrijg. 8y dringen in malkander, Giet in het eygen vat, cn door malkander brout,
Nu drijft het een om hoogh , dan wederom het ander ; Wel acn, dacr ryft gewoel, het gaet'er op een vechten.
Nu wert dc room verdrukt , en dan hef fchrale wev, Een ydcr brengt terbaen fijn onvertfaegde knechten,
Men twijfelt acn het ent, de prijs hangt tiuTchcnbcy, En kantfc tegens een (ƒ ). Het vlees is tocgcruit
Onlekcr wiens hy is; tot dan ten langen lellen, Met rockcloofe .lengt, en ongetoomde Lull,
Deroom, na groot gewoel, acn een begint tc veften, Met uytgelate Jock, met onbefchaemde Nachten,
En fchoondcr als hy was j en gceldcr, als het gout, Met Dronckenlchap cn Spel , met benden van Gedach-
Verbetert door het flaen , met kragt het velt behout. ten,
Maerfchoon hy boven drijft ,noch moethyechtcr lijden, Vol van des werclts Vrcugt,mct Achterklap en Hact,
Dat kabbeling van melk, 'dat fchuym, van alle zijden, 'Met Leugens, Twiil, Bedrog, cn ongefehikte Praet,
Dat fpoclingh van het vat hem overal bcvlcck Dc Geeft trect in het perek, omcingelr met Gebeden,
Tot dat een hoogcr hant hem uyt dc leegte treek Met Godes hcylfiem \V ooit , met llichalijcke Reden,
,
Hem fpoeh met klaren (boom , mackt fuvver bovenmaten, MetOotmoet, Sachtcn Aert , Bekentenis van fchulr,
Som , tcgcas het verderf, bewaert in lijnc v aten Met Liefde, met Geloof, met Hope, met Gcdult,
Vcrfcgclt met fijn merek, ten lellen ciert, cn kroont
j
* De flag gact heftig acn, daer rijit een dapper woelen,
Soo wert die overwint, na lange llnjdt , gcloont. Het iciiijntdat Vlecich en Gcellals door malkander Ipuc-
Wil icmant, met v L rllant,het woelen en het werken,
Van Water ende Room wat nader nvermerken,
Soo dat dc felle tocht, cn onbcfuyfde, loop, (ten,
De krachten van dc ziel ( doet rollen over hoop.
Die tic de ganfehc iaeck niet acndaclit naerdet in,
, , Ten lellen wert dc Geelt, na vcelderhande wonden,
En trek uit flegiitc Hof niet al te flethtcn fin. Na veelderley gevaer, ui meerder kracht t-evonden
Als
 , ; ,

AERT DES SËLF-STRYTS. itt

Als immer van te voorj cn na foo grooten flagh * in dadelijcke werekinge is bcilacndc. Belangende de
Is vuiler als hy wasfè), en fchoondcr als hy plach- onwedergeboorenen , alhoewel defelve een fekcr tegen-
Nochtans niet fondervlek (;'): want ongerijmde tochten ftreven tuifchen herte cn gewiflê nu cn dan gewaer wer-
Van vleeichclijckc luft, en ander fnoo gedrochten, den , foo vinden fy lieden evenwel noyt in haet den
Staen noch 'in hem gehegt en fchoon hy hout het velt,
:
rechten aert des Selfftryts , daer van wy hier gewagen
,
Noch wert hy mcnigmael van quade luit gcquclt j cn is deihalven het ondeifcheyt tufTchen hen , cn den
Tot dat de groote Godt fijn bant laet ncder-dalen wedergebooren geheel merckelijck De naruerlijckc :

En komt hem, door dc doot, hier van der aerden halen, menfche in dufdanigc gclegenthcyt geftelt zijnde , Wen-
Verplaetft hem in zijn rijck,düet wegh den aerdfehen de alleenlijck op uyterlïjcke dingen , te weten , ftrafFe
draf, ofte belooninge van menfeh cn , wenfeht en wilde wel,
Verhecrlickt lijf en
en wafcht dc feylen af.
ziel, met herte
al zijn , dat de fonde geen fonde en
ware ,
Geluckig is dc menich, geluckig boven maten, ja dat'er noch Wet , noch Godt met allen mochte ge-
Die Godt de gunfte doet, om dit gcluck te vaten: Vonden worden , daer iniddelertijdt zijn Gewifle in te-
Geluckig is dc menich , die hier in dcfen tijt gendeel van dien hem oveituyght en tegen hem uyt-
Oprechtelicken kampt, en wetrelicken ftryt. roept , dat fonde ja fonde zy , en dat'er beyde een
Oniterfelickc glans, en Konincklkke kroonen Godt en ccn Wet des felfs gevonden won. Dusdani-
Staen by den Heer bereyt , om dat gemoet te loonen; ge ftrydïghe invallen hadde Pilatus , als wanneer hy
Te bonen, maer uyt gunft : ons befte doen isquaet, door getuygeniiTe zijner Gcwiflen wel ccn fekeren ichrik
Hctheyl, dat ons gefchiet, en is maer uyt genaed en afkeer hadde van den Heerc Chriftum te verwijfen
Genaed om Godt den Soon. Het Lam voor ons eefiach- cn evenwel nochtans ( om het volck te behagen
9 J gaf
tet, hem over om gekruyit te worden. De natuurlijcke
Dat heeft dc vreugd bereyt, by yder een verwachtet, menfche liet alleenlijck op menfchclijcke rcdelijckhcyt
Die Godes heylig merek in fijner zielen draegt, ,
enalshy zijn faken dacr toe gebracht heeft, dat zijn
En door den lieven Soon den Vader heeft behacn. invallen daer mede cenigfins over-ecn-komen
, foo
mcynt hy den ftrijt gewennen, cn alles wel verricht te
ONeyndelicke kracht, noyt recht begrepen IVefen* hebben. Dc wedergeboren menfche daer-cn-tegen , in
Godt Vader, Soone, Geeft; die, boven al gerefen alles alleenlijck het oogc hebbende op de eere Godes
, ,
Woont in u eygen jelf; hom ftereke uwen knecht, mcynt niet met allen uytgcricht te hebben , 't en zy dat
^hlVerelt, Vlees, enühet, en Duyvel hem bevecht. hy fijn wille brenge onder den woordc Godes , en tot
Koom, leer ons fivacken geeft foo op der aerden ftryden, dat hy zijne gedachten gevangen hebbe genomen tot de
t
Dat -.vy, na dcfen tyt, deel hebben in 'tverblydea, gchoorfaemheydt Chriftï , gelijck de Apoltel fpreeckt
,
Hat voor uw heylig vokk voor eeuwig is bereyt, 2 Corinth. io.
f.
Daer dcfe romp en ramp mag -werden (f) Van goede en quade finnen ~]
't Is de moeyte weert
af-geleyt.
een weynïgh acht tc nemen wat Vleefch en Geeft in
defen te feggen is , alibo fommige menfehen , niet ge-
heel grondclijck hier over bericht zijnde lichtelijcfc
,
eenige vreemdigheden in hare herfienen daer over fou-
Korte vcrklarhtge eeniger dingen. den fmeden , verhelende alfoo de vmcht , die ander«
fins in defe bedenclungc fich aenbiedt. Veelc mecnen
(a) Jenfehout
(om het grover gevoelen van anderen , om kortheydts
dit Boeren-luyg ] De Lefer gelieve wille hier voor-byte gaen ) dat Vkefch hier niet anders
hem niet te ilooten
, uyt ooriakc dat , in een foo voor-
en is als dat grove cn gantfeh onbeiompen deel van de
I e Cken Cn 6 cwi g"gcn , a s s de cimftelicke ]
/ ,K'-'
hclj-jlrydt, by ons gebruyekt wert een Sinne-beelt ofte
i
menfchclijcke verdorventhcydt , rcgel-recht itrijdende-
tegens reden en billickheyt , en dat mitl'dien de
gchickcmfle , genomen van een flecht huyünans ge- Geeft
foude zijn dat edelder gedeelte , van de bewegin-
reetfehap, het welcke wy een Kcertie
noemen, dewijle gen onfer ziele wefende het redelijcke Vernuft.
de heyhge mannen Gods , de ganfche fchrift
door , me
, Dan
dc Heere Chnftus felfs , als ccn fondcrlinge
ha is in bcyde misgetaft , want den Geeft een en 'c
vermakc- felve temaken met dc menfchelijcke befcheydentheyt,
lickheyt fchynt genomen te hebben de gelijckcniflen
,
ofte met het redclijck vernufr van Godt almachtig
by hem gebruyekt ( felfs in faken dc falighcvt de
betref- menfehen ingeftort , tot onderichevdt van andere ge-
fende ) tc ontleencn van dingen der
landluyden ; dacr dieiten
nochtans een yder meer als kenndijck , 't is aen den Geeft veel te kort gedaen ; de-
is , dat hem wyle hy vry hooger moet gaen, ja mcnigmael tegens
f die de wrjsheyt des Vaders is ) geen andere
itoffc en het menfchelyck_ vernuft heeft te 'ftryden
koude ontbreken ; fprceckende mitsdien van , dcwyle het
zayen verftant des vlecfches
is vyantfehap tegen Godt
mayen , planten , in-oegftcn , cn diergeiijeke , gelyck
infee-
hjeks, van aldcrley huys-luyden tuyg
, als
:

van fchue-
den Apoftel gctuygt, Rom. 8.7. feggen daeromme Wy
dat de Geeft hier met anders cn is als (èeckere beylige boe-
ren, dorich-vloeren wannen , fickels
,
, wiju-perffen, danigheydt, door Godes Geeft uytgewacht in het
koren-maten, vlegels ; en byna van alles wat verftant en
den lant- wille des menfches,het Vleefch, een ingehooren
bouw acngact ; ja fomwylen lbo diepe in verdorventheyt
foodaniee af- en ae-,igenegentbeyt in de ziele
geleerde mamcre van fpreecken fich tot de dingen die tegens
inlatende , dat hy Gods
-wet zijn ftrijdende. Ick hebbe luit ( fevt Paulus, Rom.
uytdruckehjeken zijnen hcmclfchen Vader
, den oncyn-
öe hjeken cn önbegrypelijckcn 7. 22. tot beveftigmge van beyde ) aen de Wet Gods,
Godt , een Lantman , en nacr den mwendigcn menfche , maer ick fie
««i Idven , die daer is des Vaders een andere
even-beeldt , den Wet 111 mijne leden , de>wekke ftyydt tegen dc Wet my-
Wynitok js noemende. Johan. ij*, i.
nes gemoets , en my de Wet der fonden
(*) Dekeerne zy de menfeh die in mijn
] Hier mochtc billioli ken
,
i
leden leyt , gevangen maeckt.

„,
™
geMaegt worden in cn op

?V1]
, wat perfoonen defen itrijt is
\ Wacr op dient voor antwoorde
U n den wedergeboren meufche
'
Dat dc felve
meerder-
:
(d) Dees tiveeftae» tegen ccn
] 't Is aenmerkens wecr-
digh, dat dcfen itrijt niet en beftact uyt naekte
dmgc , ofte menfchclijcke invallen ; maer dat de fel-
inbeel-
l,,^] i ,

d eW- '

geloov,gcn tengaet,
Wantwatdc
of wy
minderjarige kinderkens
fchoon dc lëlvc ( volgens
ve welcnthck
, cygcntÜck , en in ware
gehjek het felve duydelick by den Apoftel
daet gefchiet ,
Paulus wert

S
ke Ld,
'
ÏV"
C inlt °, g^chtvcerdight
emad
1 T
htans dc fclvc
cn gehcylight
g ccn werc^lijc-
geieyt ende befchreven voor een
de ziele des menfehen , Gal.
tegens den Geeft, en de
y.
wciêntlijckcn ftrijt in
17. HetVleefch
Geeft tegens het Vleefch.
begeert
Defeftaen
tegen malkanderen, Sec.
(f) De Geeft is niet alleen ] 't Is aenmerekens wcerdig,
Dd 3 dat
 A E R T DES SELF-STRYTS.
komen, Corint. 13. 14. ons gcloovc niet volmaakt,
dat Vleclch cn Geeft ten aenfien van plaetfe , van den
1.
Mare. Luc. 17. f. ons leven en goede wereken
anderen niet verfchcyden cn zijn , maer dat delelvc p. 14.
Ram. 7. 17. IJcbr. 11. I. Dien-
onderlinge vermengt liggcndoor'de gehccle ziele- Wacr
met fonden bevlcckt ,

volgens lbo is dc betrachtingc , fclfs van den weder-gc-

uyt voort-komt , dat 3c mcnfche ten dien aenfien als
boren menfche even maer bcllaende uyt vermengde
tweevoudig cn als een dubbel menfehc menig-macl wert ,

dcclc wil- wereken, te \vctcn ten deele heylig , en ten deele

voorgcrtclt , cn als op cene cn dcii-'ivc tijt ten ,

goede en ten noch fondig en al iffet fchoon dat de goede wereken

lig , cn ten dcele onwillig , beyde ten
:

der wedcr-geborenen werden veroorfaekt cn uytgevoert

quade vertoont wert, gc!i|ck de A portel Paulus
trcrrelik

En hierom is't dat den wille van door middelen van den H. Gccit , en dat Jaeromme
vnklacrt Jim. 14- 7.
wert dcfclve acn ycmant mochten fchijnen ganlch en al ec-
den wedcr-geboren meniche nier onbequam click
gclont , het heyligt en van alle menfchelijcke fwatkhcyt gcfuy-
vergeleken met ycmant die bet ccne been
,
"
cn die mitsdien alfoo dc Geeft Gods" niet en fondigt
andere lam of kreupel is hebbende ,
:

nochtans fulo idemacl de H. Geeft in defê niet

over eiken flap , dien hy doet , ten deck hinckt ,
ten iflet

Nee mm
duo eontraria adem fubjeclo regcl-recht en wercl t door fielt fclfs { in wekken ge-
dcclc recht gact.
prohibentur mefe , fi unda in gradibusremiffis , mm infitvt-
vaTle buyten twijfel fijne werekinge ganlch en a! vol-
mis, in/int quod bic fieri , teflantur Tbeologi. maeckt en hcylig is ) maer door middel van de herten
tegeneen] Dc Apoftó l'aulus befchrijft der menfehen , die doch van haren fondigen aert yet-
(ƒ) 'Eu kantje
defen llrijt t'eenemael met dusdanige krijgsknechten ter wes behouden j dat dcr fclvcr wereken altijdt i maken
over die vlocyen niet anders dan
eender cn ter andcrer zyden, als wy in defen zijn doen- r den groi

de, Gal. 17.1p.io.11.z1. enij. gelijck eenig klaer en foct water, uyt een fuyvcre iim-
f.
De krachten van dc ziel ] 't Gebeurt fom wijlen in teyn-ader vlietende , doch door ecnigc vuylc gote zijn
(gl
defen rtrijt, dat oock in dc wcdcrgcboorenc het Vlcefch loop nemende , dc foctc fmaeck ten deele vcrlieit , en
offchijnt dc overhant te nemen , of oock fomwijlen een bcdorve leve, van den onrcyncn door-ganck , acn-
Het dan den voet beften in delen onfen
in der (bet neemt , doch maer voor ccn tijt i in welc- nccmt. is

ken gevalle wert gevraegt , Of de fulckc , geducrende fwacken ftant , daer de Geeft willigh cn het Vlcefch

baren val , moeten gehouden worden voor ware lidt-
maten Chrirti ? Wacr op wert gcantwoort , Dat de
fclve wel verheien dc gemcenfehap , maer niet de ver-
eeniginge met Chrifto ; even gelijck ccn arm acn het
lichacnï, gdlagcn zijnde met geraccktheyt , alhoewel
hy voor een ti|d noch warmte , noch voctlcl , en trekt
uyt de andere' leden , te weten , uyt hooft en hertc,
blijft evenwel ccn li Jr des lichacms , cn kan door kon-
kranckis, naer den raet Chrifti , gcdueriglijck te wa-
, en te bidden , op dat wy
ken niet en vallen in ver-
focckinge. De alleen goede Godt doe ons die genade.
E Enige Godzalige mannen hebben den Aert van de ver-
scheidene gelegcntbeden en gencgentbcden der wenfeben ,
op de bedenekinge van Goet en Quaet vallende , invoegen ,
als die in de navolgende Tafel te Jien is , afgebecldt : welcie

ltc der Mcdccijncn , met genees-drancken cn heylfame wy , voor het bejltiyt van defen , goei hebben gevonden hier

kruyden , weder tot iijne vorige gcibntlieydt gebragt by te voegen.

worden.
(b) Is vafier als by was ] De vrucht defes ftryts is
twccderley- De cerfte is , Dat ( na dat Godt de Hee-
rc heeft gedoogt dat dc gcloovige in defen ftrudt t'on-
dcr is gebleven ) hy lecre iich felvcn voor Gode veroot-
moedigen , fiende hoe iwack en nietig hy is , als hy
tot fich felvcn van Gode gelaten wert. Hierom weit
Paulus gcllagcn van den Satan , na dat hy was op-ge-
nomen ge-weeft inden derden Hemel. i.Cor'tulb. 18.7.
De tweede vrucht is, Dat hy fich felvcn lecre verlaken,
en allcenc op Gode vertrouwen. De fclvc A portel feydt
dat hy in fich felvcn haddc het vonnilfc des doodts , op en doe het qui-
mcl , en wil lm
dat by niet op ficb jélfs vertrouwen en foudc , maer op Godt
die de dooden verweckt.
(1) Nochtans niet [ander vleck ] Geen Chriftcn men-
fchc is volmaeckt in dit leven, onfc wctenlchap onvol-

T0 0-
 T O O 'DER
N E E L
MANNELICKE
ACHTBAERHEYT,
AENGEWESEN DE IN
VOORSPRAKE, TEGENSPRAKE EN UITSPRAKE
,

OVER. DE
W E Y GERINGE
VAN DE KONINGINNE
V A S
AE N
T H
DE
I.

GES ANTEN
DES KONINCKS

ASSUERUS. TOT
Verbeteringe van de Huys-gebreeken defer eeuwe.

DOOR
J' s.

Hezc-
 Hezekiel Cap. 17. vers. 24.

Alle velt-boomen Jullen gewaer worden, dat ick de

Heere den hoogen boomvernedert ,en den nederigen boom
verhoogt hebbe , en den groenen boom verdort , en den
dorren boom groenende gemaeckt hebbe : lek de Heere
Jfireke het, en doe het oock.

A EN
 ,;, ,

LEE Aen den Ieerfamen en kunil-lievendetl vertólijckc yeiriering é etls ftdhtmóedigén

SER.
cn ftillen
geelt, diekortel]|k is voor Godt.
III. Alle derde Perfoonen, ooek nabeflaende
vrienden we-
fende, fiullen hier pnderivefèn kannen -worden , niet licht
haer
met de buyskrakeelen van man en -wyf te bemoeyen als
7'kyden u by defin ,gunfiige Lefier , in een ko- , voor
| het meerendeel van groote moeyte en bekommering
ninklijcke vergadering, aen de tafel jamde
en , van
kleynen dank -wefiende , gelijk uyt defe gefchiedenijfie klaerlijk
raet-kamervan denGrool-vorft Abafuerus;
is af te nemen j want feboon in den begin de Koning
ficb fchetn
'
u aldaer doende bom en de bedenkingen , voor-
te voegen naer den raet der vorfien , na dat nochtans
desfelfs
j
JlagCHfn eyndelijk 't befluyt van de [even
grimmigheyt ficb badde gekyt , dacht by -weder aen Fafib't,en
\ Perfiaenfi'beForfien^over deweygering&e- -wat over haer befloten -was,met leed-wcfen ,gelijck we/te mer-
daen by de Koningin l 'afibi, aen de ke-ni uk lij-
ken is , vandat'er gefebiet -was. Nopende bet vordere gedra-
,
kt gt[antcn. En gJh't daitdefe gefihiedcniffe (gelijk de filveendcr gen -wy ons tot het gene de Lefier zelfs , naer zijne gelegentbeyt
dtbybelfcbe fibrifien inbet boek liefier wert gélefen) in diervoe- uyt de volgende oefjeninge
fial gelieven aen te merken, en fijne
gen fibijntverhaelt teisterden , ah ofdcgeheele vorftelijke verga- 'faken toe te paffen.
dering, alleen op den voorfiag Menucbams, de Kon'uigin^e Fafihi
Wat de gronden defiergefihhdeniffi , m'tfgaders het gelijk ofte
eenfiemmelik en [onder tegen/preken bad verwefien,en by bunvon- ongelijk des befiuyts rackt ,{miffcbien
of iemant daer overeenig
'nis verklaert "vervallen tewcfien van bare koninklijke weerdig-
nader berigt vereyfichen mogte ) wy oordeelen behoudens beterge-
(
beyt: Soo is't noebtansniet buyten fichijnvanwaerheyt,oj'de'voor- voelen) indien men bet fluk-wil opnemen gelijk het
felve hrtelijk
fichrevefiake(wejcnde vanfoogrootengewigté)zy ten minfien by de
in de Bybelfiche hiftorie is vervat, dat f
'afthi over defedaet of
vmfiz.vorften (wefende alle voortreffelijke mannen ,en hen op 's t''onrechte foo hardelik is
aengvtafi , ofte immers boven ge/ijk-
lants wijfie gr ondelik verft acnde) eeuigermate tot onfcbult van de
matigbeit harer mifiiaet isgejlraft ge-weefl, en dat mitfdien
de
voorfz. Koninginne in bedenken genomen;geiijk in [oodanige ver-
redenen van haer jijde tot onfcbult voortgebragt byeen nuch-
,
gaderingen de menfebelijke oordeelen uyt verfcheyden infiebten
teren rechter behoorden t' overwegen. Onfe meening
middeler-
febier nimmer eenpacrlijk over een dragen, immers ten minfien
tijt geenfins -wefiende
ofte Godt ( die herten en nieren doorgrolt
eenigetegenredenen gewoon zijn op te -werpen ,om al'foo tot beter
en -wiens diepe oordeelen t'aller tijt heylig en reebtveerdig zijn)"
^
epeningder-wae; bcyt te mogen geraken. Invoegen dat de Schryver
beeft even-wel Fafihi rechtveerdiglick verworpen als in fijn
,
vande voorfzge[cbiedeniffe,defelve ten korlflen overgaende, veel
fionderling beleyt doorgaens gewoon zijnde den boogmoedigen te
verbet befiuit der faken , als den voorraet en inkydingder fielvcr
vernederen , den neder'tgen te verheffen ; (d) alfioo'er allent-
fin febrjnen op bet papier gebragt , en aen de nakomelingen gela- balven een -wijt
verficbil is tuffchen 'tgene dat by Godtinfijntn
ten te hebben, gelijk fii/ks in de H.Scbrifit,fionderlingind ont- ,

ongrondelicken raet beymellcken is bejloten, en tuffchen betgêné

fte ftucken der felver , niet fielden plagt te gefchieden. Hoe bet
zy,wy hebben , door bet lefin dervoorfz. g efebicdeniffe ,oorfaek
dat by menfebelijke oogenopentlijk-wordgefien. r
y -willen even- H
wel niet loochenen , of de fake van Fafihi fon haer vry al
genomenom't fiuk van de Koningin Fafihi , en meteen van alle
•wat ongefiender vertoonen ingeval daer by -word gevoegt eTom-
gehuwelijkte perfoonen in 't gemeen , at nader aen te merken w ,
fiandigheyt, dk(f) Jofephusde Joodfiche Hifi ory-fchrijver daer
mitfgaders de redenen, tot beyder fichult en onfcbult dienende,
toe doet, te -weten, dat
fy (of feboon de Grootvorfi AffuerusM
foétifcher -wijfie voorte feilen; openende tut dien eyndedemont
meermalen de fieven Kamerlingen tot haer affont) even-warnet
aen Cbarfenas, een der fieven Perftaenfcln vorften, doende den
eenfieege norlfigbeyt -weygerig bleef den Koning te believen, daer
/elven de fake opnemen in allen ficbijn , als of by ficb als een voor-
in aller manieren de fiake -wel op een facbltr enveel
fiy beleefder
Jprake van de Koninginnen by gevolge van alle vreuwen,had
voet had kannen laten af-laopen , hebbende , door eerbiedige be-
gedragen^ feilende m'uhkicnïjt Mrniicham ter anderer zijde
tuiging van gehoorfaemheyt , den Koning haer onfcbult doen
ingejlalte om de fake van Fafihi fcherpelijk te -weder[preken,
voor-dragen , by iemant daer toe in 't byfondcr
ePacbtbaerheyt van de Koningen alle echte mansperfoonenernfie- af te jenden.
O
fte ingeval^ heuffebe en hooffche -woorden niet hadden
mogen
lijk aen te drijven, om alfoo door da. redenen , ter eender enter
gelden, foo had het immers alkntbalven beter
anderer zyden bygebragt , des te beter aen te -wijfienverfcheyden ge-weeft god-wil-
lige onderdanigbeyt te betoonen, in een
fake die Uyt haer eygen
buys-gebreken , die ook beden fdaegs niet dan al te veel by ver-
aert niet qmet -was ; als met bartneckige -we) geringe den
febeyden huys-boudende pcrfioonen\ Godt betert ) te vinden zijn\ Koning
tot grimmigheyt te ver-wecken, en den
•welke alle ,by gelegentbeyt van defe geficbiedeniffie , en debeden-
[elven, foo doende, na*
demken te geven van verachtinge fonderlingb in foo grooten
kinge hier over genomen , Hebt fiullen kannen uytvinden ver- ,
vergadcringb , daer hem ten hoogïlen gelegen -was
ficheyde dingen , elk in het zijne, die ter eender en ter anderer fijn, macht,
groot-achtfdembcyt , en mogentheyt den volcke in te drucken.
zijden dienfiig zijn ofte gedaen, ofte -wel nagelaten te -worden.
I. DegehoLidcmans-perfonen fiullen hier uyt , tot verbete-
F
oor beftuyt ,goetgunft ige Leftr -wy zijn geenfins gefint veel-
,
derley redenen voor ons tot onfcbult by te brengen, ten
ring,konnen fien , boe aenfien
fiy bacr macht omtrent de vrou-wen hebben miffchieii by iemant gefeyt fou mogen -werden de beweegredenen
aen te leggen, hoe die met beficheydenheyt te gebieden, niet onbil~
ter eener en ter anderer zijden, hier bygebragt, niet bebende-
Uks te vergen, bare achtfiaembeyt niet te misbruyken, de mis-
iik genoeg by eengevoegt en in een gcfibakeit te zijn
dagen der vrou-wen niet ten bartfien uyt te -wetten, de huyffe- ; want,
al wat iemant miffchien mis-ftagen fou mogen noemen
lijke gefcbilkn niet Hebt met een derde gemeen te maken, ± ofte
en in buyten de palen van de konft oordeelen te gaen ; het felve kon*
'tkort met wyshcyt by haer te wooncn, mitfigaders de
felve nen -wy niet alleen, by' den genen die bet ambaibt verftaen,ten
als den krank'lten vate cerc gevende
b , ( a) na de leere des vollen
'
K verfihoonen ,maer ooek tot loffelhke,(n op den tijt paf-
Jipoficls.
fende voorvallen ,bei,uamelik verdrayen-7 en dit alles, mits al-
II. Dc gchoudc vrouwe, amrf'dsA'M zijde, fullen hier kon- leenlik aenwïjfcnde de gelegentbeyt der gener die defe rollen
tienkeren bare mannen door fteegheyt niet te vertoornen door oVer
, bant [pelende , ten dien tijde door de vleugels van den IFijn
'ygenfnnigheyt niet te verbitteren, maer liever haer gevoegelik
gerefen zijnde, buyten alle kunfi-regels, mitfgaders boven ont-
tc feilen, alk middelmatige
faken de man beleefdellk in te
willigen
fag en vreefie geen fwarigbeit maekten met fichielicke enfichie-
, haer om meerder rijekdom ofte om aenftenelicker
, tende invallen, den Koning [cl[s nu endanop fijn zeer te taften,
gefachtereen verachtingen tegens baren man in te beelden,
dc gelijk ook Clytus in de maaltijt van jflexander eertijts ia
wjkvandehiiysboudinge door hahfierkheyt niet te fteoren, ,

(Jaken die in den

d/fdanige gelegentbeyt -wefiende, fouttlijk beftont, zijnde ( foo
aert niet quaet zijn , foo de felve met foct*
bet ficbijnt ) ontrent die oude tijden de boofjibe pluymftrijke-
htyt met hnnen
-worden afgelcert j den man liever in te-willi-
rljc niet foo d'iep gewortelt in de gemoederen der gener die de
"h dm & ft' Wef' onluft te veroorfaken ; en in 7 kort
te eit
ooren der Prinffen befiaten , als wel in de volgende eèpweni
f/"\h
(^fmre mannen onderdanig te zijn als den hcerciii alle din-
gen, opdat de ge/ijk uyt de vergelijkinge van beyde lichtelijk is ofte nemen,
gene, die den woorde nietgehoorfaemzijn,
aoor de wandeling
der vrouwen, fonder woort gewon-
Meer, gunfiige Lefer , hadden wy u voor ditmael niet U
en werdenj fieggen: lees tot verbetering, envaerwel.
(c) e » eyndelijk voor al te trachten naer de on-
Wfllr '3-7.
(d) Heft. 1. (.) 1 Sam.iz.iS. Luc. 1. ji, ji. £/;inhcttl*
(*) Ephrf. ï. ». (0 i Pctr. 3. .. Bccck van tte Ouilieyt der Joden. tap. 6.

E c OOJV
 OORSPRONK
DER
Gramfchap des Konings AhasuervS tegen de
Koninginne Vasthi, en het oordeel der
Vorften daer op gevolght , gelijck de
felvein boeck Hcflers Cap.
liet
wort voorgeftelt.
fiEt gcfchicdc ten tijde Ahafucros (die Koningh
V ïral van Indien cm aen Muorcn-lant , ara
I honderten feven-cn-twintig landen ) doen hy
} opfijnkoninglijcken Hoe! lat, op den burght
i Sufan, inden derden jare zijuskoninghrijeks,
S dat hy hem een maeltijt maeckte allen zijnen
4 vorften en knechten , namelick den geweldi-
1 Meden, den lan tv oogden en dcoverften
inzij-
eynde hy lïenlici den heerlijken rijekdom zijns
mde koftelijckc hcerlickheyt zijner Mafelleyt
vele dagen langh , namelijck hondert-cn-taehtïgh dagen. En doe
,
die dagen uyt 'waren , mackte de Koningh een maeltijt allen
«o|tke, dat' op de burgt Sufan was, bevde groot en kleyn, le-
en dagen langh , in den hove des hors aen den huyfe des Ko-
nings. Daer hingen witte, roodc, en Reek lakens, met zijdeen
fchir laken zcelcn gevaet , op marmeren calum-
in zilvere ringen
nen: de bancken waren gulden en zilveren, op'tplaveytzel van
groenen, wittcr^geelen, en fwartcn marmerlleen gcmacekt.En
den drauek drocgh men in gulden vaten, en doorgaciisin ande-
ren en anderen , en konnighlijckc wi|n de volheyt , als dan de
Kouingh vermoght. En men Helde niemant wat hy drincken
foudc , want de Koningh had allen voorllandcrs in zijn huys be-
volen, dat een icgelijck Ibu doen, als het hem behaegde. Ende
Koninginne Vafthi maeckte een maeltijt voor de vrouwen in
den Koninglijeken huyfc des Konings Ahafucros. En aen den
fevenden dagh doen de Kouingh goets tnoets was van wijn,
hiet hy Mammain, lïillba, Harbona, liigtha, Abagtha, Sethar,
en Charcas,de fevcn Kamerlingen, dkvoor Jeu Koningh Aha-
fueros dienden, dat fy de- Koninginne Vafthi hielden
Koningh , t de koninglijckc
vorlleu W< -',iwv.
Doeh de 1 ude I km
de des Ko: Doe wen de Koning
iéertoornig.cnlijn gnmmigiicvt oiunranddc in hem. Ende Ko-
ningh fprack tui den wijlen die hen op 'slants wijfe verftonden
, :
(want des Konings l'.ike moefte gefehicden voor allenverllandi-
cen in recht en handel de naelte nu die bv hein waren, Charfena,
: beriepdefeven Wy feu (dichy deFcrfeude wetten plegen uyt tc
Sethar, Admalha, Eharlis Mcres , Marfena ,cn Mcnuehan, de
, leggeiOtcfamcn,\'erklaegde lijn wyf voor haer, en hielt haer voor
feveiiVorltcu der I'erfcn en Meden, die het aengelichte des Ko-
nings fagen en faten boven aen in 't Koningrijcke. ) Wat men
, hem ter maeltijt beroepen wetende en nochtans niet had willen
vooreen recht aen de Koninginne Vafthi doen ibude, dacromdat
fy niet gedaen had na de woorden des Konings, door zijn ka
lïngcn. Doen fprack Menuchan voorden Koningh n Vorften:
li l.,
De Koningin iValihi heeft ... .1 Jiiun» rving quaet gedaen,
'
,'.
.'.-ili.:i
landen des Konings Ahalucrns. Want Ibdanigcudaet der Konin-
ginne fal uytkomeu tot alk vrouwen, dat IV haren mannen ver-
achten voor hare oogen enfullen leggen
, De Koning Ahafue-
roshiettede Koninginne Vaftlii voor hem komen, doch fy woudc
niet. öoo lullen nu de Vorltinneu in I'erleu en Meden oockallbo
feggen rot alle Vurfleu des Konings , wanneer fy foodanighc daet
der Koninginne ojsoren lbo fal üeh veracht ens en toorns genoeg
, yegclijck verkondigen laten, lsdaerom eyndelijck belloten.dat
verheden. Ikhaget den Koningh, lbo late men een Koiiinglijck
gebod v en ithri 1 11a der P. Meden
leke Vafthi niet meer
iiLgrijcl
, beyde ouder der
ncu Dat beha egde den Koningh ... ,
Koningh dede Badewoordcn Mcnuchans. Doe wierden brieven
uyigclbndcn in allen landen des Konings in een ycgelijck fant na
ïijnerfchiift,cntOtCcn ycgelijck volck na zijner l'prake, dat een
yrgclijck man de overheerem zijnhoysij en liet fpreken na de
/prake zijns vokks.
Aengacnde Je oorfake des
Grontvorft Ahasierus
gefchils
eniic
mitfgaders de fwarighcvt daer iiyt ontllacn door
, ontflacn ttilTchcn dc
Koninginne Vasthi,
'c vonnis der Pcrtiacnïchc Vorlrcn , gelijck 't
fclvc bv foftphiB Joodichc Hiitory-ichrijvcr
is nagelaten in 't 6. cap. des 1 1. boecks
van de outheyt der Joden
£pii£A AXerxesis'trijckop zijnfoon Cyrus,wclVï
(.."rieken Ariaicr\cs noemen, eerll g^ko-
'ie
j'K'K'J
i.
m men.
Als nu dele Artaïerïes Koning in p ct .
feu geworden was , is 't Jodifche volclt irt
'
grootc henaeutheyt gekomen , lbo datfc by.
na
alle uytgeroeyt zijn, uyt oorl'aeck die
wy hier na lullen verhalen, want wy tevo-
ren van dcfen Koningh wat leggen moeten , hoe dat hyeen
Jodifeh wyf ( die van Koninglijken llatnme en gelichte ge-
boren was, en gelijck men daer van feyt, het Joodfehe vokk
van het verderven vcrlolte } tot een echte vrouwe genoomen
heeft.
Want als dt Koningh Arraxcrxcs tot liet koningrijk gekomen
was.cnvanlndiatot aenMooren-lant toe lamvoogdyen f welk
ii7gcwceft zijn) had beitelt, hielt hy in 't derde jacr ziinwijdi
metziiuraets-vrietideu en uverfteudcrHerfen een kollelijke en
heerlijke maelti gelijk ;io machtigen Koning betaemt
I
en
heeft 180 dagen inglijcke heerlijekheydt lien htm.
Daer na heeft hy deen uytlandfche geliachtcn envol-
keren met haren geza
, 1 , 7 dagen langh te galt gehouden,
wclcke galleryc was loegericht in de navolgende manicre.
De Koning liet een fchoone rent makeu,die op goudeen lilvere
calomuen (tont, met kollelijeke voorhangfelen en tapyterl van
purper geciert daer onder veel duy feut meufchen litten moeten,
,
daer in liet hy goude drinck -vaten dragen, die met kolklijclic
edele geftecuten ganleh luiHgh en wonderlijck waren opge-
pronkt. Hv had ook v.i n dienaren bevtilen , niemant ( op de 1'cr-
|
iïfche wijle ) tot drincken te dwingen, ofte noodigen maer icge- :
lijck vry te laten wat hem geliefde te eten en te drincken. Hy liet
oock ïn hetganfehc lantfchipuyt-roepen,dat een icgelijck van
lijn arbcyt ophouden , en voor zijn koningrijeke een hoogtij-
deliek fecll linnmige d:igen lbude vieren.
Allbo heeft oockde Koninginne met namen Vafthi, voorde
vrouwen een gafterye in den Koninglijeken hove gehouden. En
"
de Koning liet Vafthi tot hem ter maeltijt roepen, op dat hy haer
aen lijne, lieve gaitcn toonde, nademael fy met fchooute harei
üchaems alle andere vrouwen verre te boven ging. Maer [j
wïlde het Perlïfehe gebod houden het welcke den vrouwen
,
verbiedt datfe haer van niemant vreemts lullen laten aenJchon-
wen, en verfcheen niet voor den Koningh. En ofhy weldiek-
mael de kamerlingen tot haer fduckte, lbo bleef fy evenwel
by haer voornemen, en wilde niet komen.
Doen wenden Koningh over haer toornig, Het lijn gallen gacn,
hoe!ehemwa-ougchnor1aenigewccft,mitszy lbo dïek wils van
,
komen, begeerde daerom van haer tehooren wat zy voor een oor-
deel verdiende, Doe feyde eener,met name Muchcus, dat niet
alleen hem, maer oock alle 1'erliaiten een fchande daer doorge-
fchict ware: want het ware te beforgen, zy fouden voortaen
alle van hare vrouwen veracht lijn, en in fpot en fchande le-
ven moeten :want de vrouwen haer mannen lichtelijck niet
meervreefen nochcereu fouden ,aengclicn fy een exempel aen
: de Koninginne Vafthi hadden , die haer (egens lbo machtigen
Koningh ftout en hoogmoedig bcweien haddc. Dacromhydcn
Koningh riet fulcke ongehoorfiemheyt hooglick te llrari'en ,en
daer na fulcken oordeel , als tegens de Koningin gegaen is, een
Vafthi verltooten, en hare koninglijcke eereen weerde een an-
dere vrouwe lbu gegeven worden. Maer nadien de Koningin
Vafthi den Koningh leer lief was mits hare fehoonheyr, en haer
,
nni'ngh geve haer nochtans om der wille niet langer dorfte behouden, was hy feer
r, Eu delen
dat daer over bedroeft dat het hem nietnalijne willegaenmogte.
en ganfcheii ko- AJshem nu lijnraden en vrienden lbo bedroeft lagen , hebben
zy hem geraden, hy wilde doch der vrouwe vergeten, en liileke
onnutte liefde u\ der herten en linnen llaeu eu in 'r ganlche hut
i ,
na d'alderfchüouftej uiige dochters vragen laten en hem uyt den ,
fel ven een echte vrouw verkiefen, want wanneer hy een ander
,
nam, dat hem dat verlangen na d'ecrfte hacli fou vergaen,enfoo
mogte hy eencander doordagclijcklchc bywoouinge lichtelijek
;
gewennen. Sulckeu ract heelt de Koningh gevolgt ,en tcrlloM
lijne dienaren bevolen in 't ganlche rijek de alderfehoonlle
jonclcvrouweri na te ibecken ,en hem toe ie voeren, &c.
to o-
 B : , ) , , ,

T O O N E E L
DER
MA NNELICKE
ACHTBAERHEYT,
VOORGEVALLEN IN "DE
VOORSPRAKE , TEGENSPRAKE EN UYTSPRARË
Over de Weygeringe der Koninginné

V A S T H I,

ASSUERUS.
Aen de Gefanten des K o n t s g s

Alles tot verbeteringh van de Huys-gebreeken defer eeuwe.

Ie hier het groot Tooneel in 'tPerftfch hof ontjloten

^ W tar op des Koningks en der mannen achtbaarheit

\Beweertword. Vafti uit haer hoogen Jiaat verftooten,
1
Na dat haar zaak wasvoorden tegens haar bepleit.
Charfena,Perfifch Vorfl , zoekt door de kracht van reden
D'onfchuld der Koningin te ftellen in den dag.
Maar Menuchan betoogt dat zulke vrouwezeden
Zynjirydig , uit der aart , met 's Keizers hoog gezagh.
IVaar op het vonnis volgt: ten fpiegel van de vrouwen,
Die ongehoorzaam zyn aan 't mannelyk gebodt.
Dit geeft de Ridder ons" in dit tafreel t' aanfchouwen
En toont hoe hooge ftaat verkeert door 't wiffellot.
Men kroon den Dichter, die zoo wel dit fluk ontleedde,
En door de poêzy met klem van reèn bekleedde.
F. ff.

fïïierus , in de vreugt van fijne feeft ge- Het fchijnt dat in den Raet geen menfche zy gevon-
ij lcten, den ,
5 Nu van den wijn geraekr, en vrolijclt na Die voor de Koningin het ftuck heeft üengebonden , .

den eten, Dies wert de jonge vrou in haeftcn onderdruckt,

Wil , uyt een open hert , en met een En fonder teg'en-weer van haren rtoel gemekt.
luchten fin, Wy, lefer, even nu in defe lactfte tijden,
Veftoone
.
„ WJ ^n het volck de ichoone Koningin: Gaen voor de Koningin , en alle vrouwen, ftrijden;
Uies fent men na de fael, daer al de groote vrouwen,
v ™*eydevandemans, met ,
Want fchoon haer broofe jeugt verviel in dit verdriet
Vafthi macltijt houwen, Het fhjck by haer begaen en was foo lcelijck niet.
Men feyt haer dit bevel van 'sKoninks wegen aen, Hier ial een vrouwe-man de Koningin verfchoonen
öy laet des niet te min de boden ledigh gaen.
Daer ial een ftrenge Verft haer ongelijck vertoonen,
Hier over is de Vorft in
giamfchap op-gettegen Dies wort'cr op het left een vonnis" uyt gemaeckt,
SS* acn fijnen Raet de faken op te wegen
Dar Vafthi niet alleen, maer alle vrouwen racckt.
•Ja mannen'(roept de Prins) hier dient
te zijnberaemt Koomt hier dan, wijle mans , koomt onbefuyfde vrou-
dat ec n wijf verdient
c ,
die haren man beïchaemt. wen,
°° t S cwoel eIi clt men kan geloven En leert uyt dit gefpreck uw plichten onderhouwen,
Men w "
?
l?rry
* < J
Koningin van haren ftaet beroven Want als men man en wijt by beurten tegenfpreekt,
«,
:

MTrïïï'
Men lchddert
hacr ficre "
lcelijck af al
mxl ™ lto P vo1 r° mn Dan (iet men alderbeft wat hier en daer ontbreekt.
wat'er is gedacn.

Gcfprek-
>i8

Gefprek voor dc Koninginne

V A S
Tot verfchoning van haer Weygering aen de Gefanten des Komngs
T H I,

A S S U E R O S.

yfpierosivas
Koning!} van
Indkn af y
tot ütn V
jMoereaJandt
toe^overbon-
dcriatjê-ven-
eii-%Liiili;:!j

lamÊigclijk
gtftydt mrt
EJi h. i.Ea
alis'tfoo y dat
de vmjm Kt 1

tti/tgcn van
Mede» en
Perfen een
geweldig rijk
befeten heb-
ben , foo en is
nochtans niet rijk ge fe ten te
eender fcher hebben. Jufi.
gekomen tot lil), t

CHARSENA, Een van de feven Perfiacnfche Vorftcn 5

fpreeckt.

GEdugtc Wcrclt-vorft , die niet alleen dc landen Hoe dir geweldtgh feeft , door uwe gunft bereyt,
Van Gangis rijken itroom tot acn dc dorre (banden, eeren van het rijck, mogt werden acn-gclcyt.
Ter
Van 'theetc Moren-rack mei wapens overwint, Na onderfock van vcclderhande wetten,
vlijtigh
Macroock, door focte gunit, het rijck te famenbint. Bcliefdct uwen Raet een tafel-keur te letten,
Nadien het u bchacgt, hier midden in de gaften ,
Dat nicmant, wiehetwacr, een ander porren fou,
Een fake van gevolgh te laten ondertaften, Tc drincken op het fecit meer als hy drincken wou.
Soo doe my dele gunlt, ter ceren van de wijn, O Vorltclick gebodt dat alle fnodc rancken
.'

Dat ick, in d« gelpreck i mach opcnliertigh zijn;
lek fal de ganfehc lacck ten kantten overhalen
Na my de reden leyt of, koom ick af te dwalen
; En maken ibetc vrcugt het eyndc van de wijn.
Wat-verder als het dient , ick biddc , neem ged uit,
't Rn fchon niet aen de man uw tafel heeft dc fchuk.
DcWijn, beroemde Vorit , ontfluvt de ftommc monden,
En roert de geefteo om tot acn de'dicpftc gronden-,
De Wijn van loden aert wijekt dickmacl uyt de baen,
Doch wijlt des niet tc min dc rechte waerheyt acn.
NA dat op uw bevel, door Perfen en door Meden,
Byna het ganfehc lant tc galte
(<i) Tc Snfan op het Hot, en dat dc ryeke pracht,
Van menig Koninckri jck hier binnen was gebragt,
Soo wacrt gy menigmacl met defe faeck beladen,
En liet in grooten ernlt met al het hof beraden,
(„| Suön w»s de hooftftad vin Perfen . ilfoo
Van gullen overdact is machtigh af tc dancken;
Ick wenfehte dat het volck eens matigh konde zijn,
Noch wcrt'cr voor gcltclt, dat by dc groote vrouwen
(b) In cenigh vertrek belt diende fecit gehouwen,
ilil
Op dat het teere volck mocht leydcn haren dans,
In Itiltc, fonder fchrick , en verre van de mans.
Dit docht u wonder nut, cn liet daerom gebieden,
Dat, juvlt nacr dit bewerp, hier allen ibu gefchicdcn:
was gebeden,
En hier uyt ïs't gebeurt dat al dit machtigh hof
Isvrolick, fonder twilt, tot uwen groot cn lof.
't Is nu de fesdc maent, dat wy gchcelc dagen,
Te famen bcfig zijn, om luiten op tc jagen ,
Al wat een menfehen hert fijn leven uyt bedacht,
Dat weit, tot ons vermaeck , in defe fecit gebragt.
genacmt van dc rivie- (4) Flavius Jofephus , fchryver vin de oudheden der Joden en ,

re Sului. ofte {gelijck andere meynen) vin Sufan dal in dc Perliacn- :

Herodotus our Grietks Autheur, getuygen dat dc Perfen cn Meden ecu
il-he iilc een Lelie beteyekem ,vin «-clcke iljaer groote menigte wies. oude gewoonte hadden geen vrouwen 111 de mieltiidcn der mannen
,

Plin". lib. ij-cip. i. getuygt dn de Koningen van Perfen le Sufan hier toe te laren invoegen dit alleenlijk mannen met mannen en vrouwen
,

li<jf hielden. Aihnncus dat de fclvc dei winters te Sufin , des fgmeis met vtouwea hareitfcltdagcn hielden . 0111 dc redenen hier 11» uiccder
te Eibatineji baer rnciiet wuone begaven lib. 2, cup. 13.

^
,
vcrhaelt.

Het vorftelick gebou , een fael groote fcharen,
Staet heerlick , nacr
de kunft, verheven op pilaren,
Van jijeken marmerfteen , vol aders, fchoon gcpleckt,
Met koilelijck tapijt van
Wy den niet als porphir, niet
Als gulden muer-gefpan ,
gehecht aen zijde fnoeren;
De bancken van de iacl zijn altemael vcrgult,
«Migs
Soo dat het mym gebou is van den glans vervult;
Hier blinckt het edel gout, gedreven met den hamer,
Daerfchiet een belle ftecn baer ftralen door de kamer,
(Al vaten totden dranck.) Al lchenkt men menigmad,
De wijn is altijt vers, en ftaeg een nieuwe fchaej.
Of fchoon hier niet een menfeh wert tot den drank gedrc-
Dewijnwort onderdies ibomildclijkgegeven, (ven,
Soo vriendelick bedient, dat niet een eenigh man,
Van 't foete druyve-nat fich wederhouwen kan.
(a) Hier komt een groote kop vol griekfche wijn ge-
fchoncken,
.Dies wort'er op den Vorlt en fijn Gemael gedroncken;
Van elders rijft een fchroef,die,met een nieuwevont,
Dc wijsheyt uythet hert, den wijn jaegt in denmont.
Wy fmelten in de vreugt : de vorftelicke forgen
Zijn in de kcucken-damp, of in den wijn verborgen,
Defang, bet fnaren-ipel, en ander fóet gcluyt,
Drijft ons de rechte fucht van groter dingen uyt.
Hoe woelt het dertel volck het is genoeg cc merken,
Hoe feer het krachtig nat in ons begint te werken.
Hoor wat 1 er voor geracs rijft door de ganfche iacl,
Schier yder van den hoop (preekt onderfcheiden tael.
De konïncklijcke gunft heeft ons voor alle vonden,
Dc blijtfehap ingeftort, dc vreugde toegcfonden,
Dies ftaet het hooft verftelt, en wie en voelt'er niet
Dat hem, geen nuchter bert, maer dwafe luft gebiet;
Noch is het niet genoeg de Koniuk niet te vreden :
Met al dit groot beilach , vol overtolligheden,
Nu mcnigmacl vernieuwt, gaet vorder als hy plag,
En hiet de Koningin te brengen aen den dag.
Beveelt het aerdigh beek, voor hem alleen geboren,
De Pecrel van het rijck, tot zijn vermaeck gekoren,
Beveelt het weerde panr, vol wondcrlïjcken glans,
Te ftcllen voor het oogh van al de rouwe mans.
Onaerdigh, als wy zijn, en onbeleefde gaften,
Wy laten ons re feer met weldaet overlaften
Hoe gaen wy dus te werek? is by ons geen belcheyt,
Hoe Konincklijcke gunft dient aen te fijn geleyt ?
„Ach !noyt cn wifter menfeh regt op fijn hoofs te leven
„ Die ftaeg acnveei den dorft al wat de Prinflèn geven
,,'t En is, in mijn verftant, geen ruiïig edelman,
„Ten zy dat hy de gunft van Prinflen vieren kan,
„Hy bedelt niet alleen die met een lifHgh jocken
„ Der Prinflen milde fucht weet over hem te locken ;
„Een die geduerigh neemt , en noyt fijn handen lluyt,
„Dat is, in onfe tael, een prachcr in fijn huyt.
Dochichoon het ganfche volk wou dertel zijn;wy feven,
Wy, die den Koninck zelfs tot raden fijn gegeven,
Wy , die fijn aen het hof, en voor het ganfche lant,
Als lichten in der nacht , als bakens aen de ftrant j
Wy dienen boven al, tot voorftant van de wetten
s
Ons tegens dit bedrijf met krachten aen te fetren,
Wy dienen onfen Prins, en fijnen milden fin,
Te iticren tot behout van onfe Koningin
• Wy dienen malle drift met aller vlijt te ftraffen
,
En wat'er niet en voegt vrijmoedig af te fchaftenj
Doch meeft ons cvgen hert te fpenen van dc lult,
Dewijl het ganfche rijck op onfe febouders ruft.
Dn heb ick van
begin den Koninck voor-gedragen,
't
De Vorften aengefeyt , de gaften voor-gefhgen
Doch fchoon ick dit cn dat, op goede gronden, riet,
Staegh voerder yemant
uyt, die 'r weder ommeftiet.
?
tfc man ' c f= van doen , te
fr« 7.
f«" ,
«cdtmck« .fchy„t van ouden tijden tut
l
eeuwen toe gcblc-
En ImT Hler uver llccf: l'lularchus, mijns oordceU. wel gefeyi:
fat, li
oiiet van onfcn li
GeJbnthej™
Dat is:
\°'T
; , ; : ,,j , , ;,
EN ALLE VROUWEN' ij
voor De Koninck geeft bevel aen al de kamerlingen
De weerde Koningin van haren dis te bringén
Tot hier in dit gewoel. De (even mannen gaen
alle kant bcdeckt. En fcggen onie vrou de vreemde boodfehap aen
als albafte vloeren, De wijle Koningin , die ftraks wel konde ramen,
Van waer dit nieu bevel , en leven boden quamen
Te weten uyt den gront van eenigh luftig glas,
Zcyt ons gclanten af, en hout haer daerle was.
Mehunam is geftoort, cn koomt fijn wedervaren,
Met opgetogen zeyl, den Koninck openbaren j
Hier uyt is , door de zacl , een groote fbrtjt ontftaen
j
Men riep, des Konincks woon is hier te kort gedaen,
Hier is het itraffen nut. Stracx weit'er voorgeflagen
Mevrou van haren ftaet en uyt het hof te jagen:
Een ander koriclhooft wil datfe met gewelt
Hier binnen zy gebragt, en voor den Prins geftclt.
Een derde , die het ftuck ten beften fcheen te wenden,
Meynt dat het beter zy noch eens om haer te zenden.
De Koninck is verbaeft, en, mids het los gefchal,
Onfeker wat hy doen, of wat hy laten fal.
Mijn Hccren, laet de faeck wat nader ondertaften,
Eer wy de
Koningin in eenigh deel belaften
;
„ Een yder fwijgc ftil, cn wege dit geval,
Tot ons het ganfche ftuk ten vollen blijeken faL
„Die ftaet om yet te doen, of om te laten varen, j
! „Die fte] het aen den tijt. De tijt fal openbaren
„ Wat yder dient gedaen. Het is een malle daet
„In dingen van gevolg te nemen kleyn beraet.
Men roept hier over hoop, met onbedachte reden,
Het Koninklick gebod is waci li k overtreden ;
j (woort
(é)Hiertegendientvoor-fien. Heer Koninck, hoor een
Gy fult op uw Princes niet langer zijn geftoort.
Daer woont een dapper volk hier boven op de bergen,
Dat met een loofen vlucht den vyant weet te tergen ;
Want, als het uyt den ftrijt met lofic toornen vliet,
Dan iflet dat bet meeft met felle pijlen fchiet.
Dit is een vrouwen kunft , ons dicnitig tot gewichten*
Sy fchietcn in 't vertreck, fy treften allfe vluchten;
En hoe dit gceftig volck ons bede verder werpt,
Hoe ons de focte luft wert dieper ingefcherpt.
„Wie beeft'er in den haes, of ander wilt behagen,
„ Indjcn hy milt dc vreucht om dit te mogen jagen ?
„ Een weyman pri jft den loop , al duertfe noch foo lang
„Dc jagt, de foete jagt, is beter als de vang.
„ Het baert geen bertcn-leet , maer eer een foet verma-
ken,
„Als yemant dat hy wenfcht niet ftrax en mag genakenj
„Een wijf dat altoos geeft, cn niet ontleggen kan,
„Die acht ick onbequaem te wooncn by den man.
Daer is geen twijffel aen , dit weet de Koninginne
Al wat'er is gefchiet is voetfel aen de minne,
Men hielt en over lang, cn heden voor gewis,
Dat uyt-ftel van vermaeck, is water in de fmis.
Doch , als ick recht bemerk den oorfpronk deier faken,
Sy dunkt my, niet den Prins , maer ons alleen te raken*
Doorliet eens, magtig Vorft,den gront van ditgeichil*
Het is om ons gedaen, en niet om uwent wil.
Wyzijn het even felfs, die met gcheele krachten
Dc fchoone Koningin hiel op de iael venvachten,
En nu het ydel hert fijn lullen niet en vint,
Soo toont fich dees en die geweldig ongefint.
Wy dachten met vermack ons dertel oog te voeden
En nu het niet en valt, foo fchijnen wy tc woeden.
Wy woelen over hoop,en maken groot gekrijt,
Maer dat ons gaende maeckt , cn is maer enckel Jpijt.
Wat is doch onfe Vorft aen dit krakeel gelegen ?
Voorwacr ons fotte drift en moet hem niet bewegen;
Hy vint fijn bcd-genoot wanneer het hem bebaegt,
Noyt heeft fijn frifièhe jeugt fich over haer beklaegt,
Mc-vrou is by den Prins , wanneer fy wert ontboden,
weten op de oefomlieyr vin Prinf- Sy heeft noyt fijn gelicht, noyt fijnen kus onrvlodej
in«S
De Hiftory-fchrijvers getuygen van de Perfen , dat de fclve in
(fi)
J dc wd Spongen heelt , Uu/<k lietvluehten met achter uyt tc fchieten neii hare vyanden groorfchade
H« " gefont voorde gelbndegeen wilkn te doen. Sie hier van Flnmnhui in het leven vaa Cnjjiis , en
anderen.
Ee 3 h
 GESPREK VOOR DE KONINGINNE VASTHI
I* haer het ecrlick hert voor ons gewoel befchacmt ?
Wxt iltcr dat'crmccr een echte vrou betaemt?
Sal dit een deuchtfaem wijf van haren man verftcken ?
Sal hier om ecnig man een vaftc trouw verbreken.
Sal dit de Koningin beroovcn van de kroon ?
Ach! voor een goede dact is dar een quadc loon.
Met oorlof, grootitc Vofft , ick fa) wat hooger rijfen,
lek moet u naerder gaen , cn mettcr dact be wijlen
Dc deugt, cn 't klocck belcyt van uwe Koningin,
Die wijl cn eerbaer is, ook tegens uwen fin.
Meent yemanr dat dc vrou , in al'l , en faller ilondcn
Is, met ibo itrengen plicht, aen haren man gebonden ,
Dat (y moet vcerdig zijn , in al wat hy gebiedt,
,\ len Veggc wat men wil , voor my ick meyn het niet.
Een man kan zijn geneygt (gelijk men menig werven
Het redelijk vciiuft (iet in den menfeh verfterven,
Wanneer een hectc koorts hem door dc leden dwaclt,
En met een feilen brant Icyt in het hooft cn mach)
Een man kan zijn geneygt een vrient tc willen grieven
En roepen om geweer, lal hem het wijt gelieven?
Een man kan zijn geneygt, ook tot fijn cygen fchanr,
Sal hem een wille vrou in alles zijn ter hant?
Een man kan nuchters monts een goede faek belaften
En na den derden dronk, in *t midden van dc gailen,
Herroepen fijn bevel, en doen ccn quaden flag,
Wie oordeelt dat dc vrou van 't cerite wijken mag?
Dé wille van de menfeh , al ine ichoon de lelie
En dient niet alle tijt gehouden voor de befte
'c Gunt dat men cerlt gebiedt, is mcnigmacl foo goet,
Dat ook dc tweede wil dacr onder buygen moet.
Daer komen, nu cn dan, dacr komen ja gevallen,
In welckc mcnigmael een vrouwe niet met allen
Mag hooren naer het voort van haren over-hcer,
Al dringt hy wonder hart, al roept hy bijlter fecr.
Gevoel, voorfichtig Vorft, gevoel in defe faken,
Gelijk dc reden cyit; gy liet hier wettten maken
In welen van ccn Prins, cn wout dat ydcr vrou,
Vcrfchcydcn van dc mans , haer vreugde nemen löu.
Gy kent het oude recht van Pcrfen ende Mede,
Een fpoorc tot dc tucht , ccn regel van de zeden.
Dies hebt gy metter daet ons vaderlickc wet
Op dele fcclt vernicut, cn weder in-gcfet. m Schoon als ccn verfche roos, geweldig in cieract,
Dat is ccn valle keur, in vollen ract bciloten,
Niet acn dfn dis gemacckt, of met de wijn begoten;
Dat is een oude wcr, ccn ydcr in-geprent,
Beveiligt door den tijt, en over al bekent.
Dat is ccn reyn gebodt, op dat geen eerbaer' ooreil
In ecnig rou gelach, cn fouden dingen horen
Nadeelig voor de tucht, cn brengen uyt het feell
Een doodclick vergif, ccn kancker in den geeft.
Indien dc Koningin hier tegen waer gekomen,
Haer diende dan ('k bekent) den iceptcr af-genomen;
Macr nu de wijfe vrou op uwe wetten paft,
Hoe wcitfc doch foo hart van ydcr acn-getail?
„Geluckig is dc ftact, wanneer dc groote Vorften
„ Sijn voeltcrs van de tueht , gelijk met cygen borften,
„Dat is door eygen doen. Geluckig is dc llact,
„ Wanneer de Koning lelf in deugden vooregaer.
Gy voeder van het lant, cn hoeder van dc fteden,
Bevecht dc rcync tucht , en quctll dc goede zeden,
Gy, die het dcrtel volck ceril palen hebt gcfet,
Veibiecckt het oude rechr, en doot uw cygen wet.
Tot heden op den dag jongen
zijn alle vrouwen,
Ten goede van dc mans van weelde wederhouwen
, „Het is ccn fwarc plaeg, uyt noot tc moeten fuchtcn,
,
En in het huys geplant dies fchoon wy gaen te gaft
:
Soo bhjtt'crnoch ccn forg die op den halpel paft:
Dc vrou neemt vlijtig acht op onlc jongen dieren,
Sy lact haer oogcri gaen ontrent de'kamcnicren,
Sy let op alle ding , foo dat'cr niet een knecht
Tot na-deel van het huys, fijn parten aen cn recht.
Hier by komt defe vrucht het wijf in huys gebleven,
:
En fict noyt hoe dc man by wijlen placht te' leven
Wanneer hy door den wijn , ontrent een vollen dis,
In vreemde lijmcri} ganfeh uvr-gclatcn is;
Dit hout haer in den toom , en' doet de mannen achten
Dit teert haer wonder veel van onfen geeft verwachten.
„Die t'huys, en by het volck, wil houden fijn gebiet
„En mag niet vrolijck zijn, dan als men 't niet en liet,
Maer dit en lal voortaen inl'erfen niet gebeuren,
Nadien dc Vorit begint de wetten af tc keuren
Nadien de Koninck fclfs fijn lieve wedcr-paer
Docr roepen by de mans in alle fot gebacr.
„ Ach waer een ieer gemoct genackt ontrent de fondert,
!
„ Daer wei t het oog gequctlt , het oote wert gelchonden,
„Hïer door een (hm geiigt,daer met een dcrtel woort.
„Het quaei gelijkt de peil, het iet geweldig voort.
„Ach! wie het vat briket Gin hoepen af te breken,
„ Veroorfacckt dat dc wijn moet in de kelder leken.
„ Ach wacr in ecnig rijck een goede wet vervalt
!
„Daer iïet men dat het volk met loiTe toornen malt.
Neem my ten beiten af, al word gy vergeleken
Met ycmant die het brcyn door koortien aengefteken,
Yct tegens eygen nut, yer tegens recht gebiedt,
Al dunkt het ycmant vrcemt , *t is buytcn reden niet.
Gy zijt op delen dag gantch buytcn alle maten,
Gy zijt tot ons vermaeck te bijiler uyt-gelaten:
Ick bidde noch ecn-macl, ó Vorft, vergevet my,
Ick noem uw groote gunft een foete rafery.
Gy op ons veilicft, dat jacgt u buyten reden,
zijt
Gy brantals in de koorts van ovcrtollichcdcn
Betoom u milden geeft; waer wilt gy vorder gaen,
Gy hebt tc deler tijt ons eer genoeg gedacn
't Is quaet al wat'er volgt, uw vriemfchap is volkomen,
Al wat'er boven rijft, cn dient niet aengenomen ;
Dc gunft, die acn het volk hier noch gefchieden fou,
Kan nicmant dicnilig zijn, als tot gewinen rou.
Deweldaet wert den menfeh welibmtijds aenged rongen,
En'tdient hem tot verderf. Dc lïmmedoot haer jongen,
Mits datfc veel tc fcer dc tcerc leden dout
En in haer dwafc min geen middelmaet en hout.
Wat wilt gy vyer en vlam , cn fchadelijckc lacyen
Hier ftroyen langs het hof, hier in de kamer zacyen?
Wat wilt gy rellen brant ons jagen in het bloet,
En door een ydel oog verhitten ons gemoct ?
Wat fal d'eerwaerde vrou in dit gcièlfchap maken?
My dunkt ick fie fe ilacn met twee gebloofde kaken,
Bedeckt met enkel gout, en koninklijck gewaet.
My dunckt ick fic fe ihien, vercieit van alle kanten,
Met pcercls om den hals, de kroon vol diamanten;
Ick fic haer hellen glans, gelijk een fonne-fchijn,
Vol fchoonheyt indcr daet, maer fchoonder in den wijn.
Het is, voorwaer het is, met reden wel te fchromen,
Dat niet als ongeval hier uyt cn Ilaet te komen,
Het dunkt my feker gaen , dat yemant van den hoop,
Door prikkels van de tuft, fal raken op de loop.
„Wat wil men aerdig fruyt aen grage ihoepers vergen?
„Wacr dicnt'et anders toe, dan om den mont te tergen?
Wat wil men fchoone fpiis hier brengen aen den dag,
Daer niemant van het hof yct van genieten mag?
Daer woont ellendig volck hier onder in der hellen,
Gelijck van ouden tijt de vaders ons verttellen,
Dat dranck en goede fpijs met groote lullen iïet,
Het eynde niet-te-min is pijnelijck verdriet.
Want als het door het oog is tot dc kift bewogen,
Soo werden wijn en koft in haeften weeh getogen >
Het vriendclijcke fruyt, dat voor haer oogen ftont,
En lact haer anders niet als water in den mont.
„Door fchaershcit van gewas, cn feyl van koren vruchten;
„Macr wie van honger raeft, dacr volle fchotels zijn,
„ En niet en wert geïaeft ; die lijd ccn heli'che pijn
Ick neem u akemael in delen tot getuygen,
Dat wy uyt dit gelicht niet anders konnen fuygcn
Als doodclick vergif, dat in de leden kruvpt,
En door een denel oog tot in het hertc fluypt;
Den ccrilcn lult gy iien Ihien loeren van bezijden,
Den tweeden fal dc vrcugt van onfen Vorft benijden;
Een derde dacr ontrent, fal brullen ccn Hier,
als
Sal voelen in de boril een acngcltekcn vier,
 , ; ; , ,,

EN ALLE VROUWEN.
„Als vrouwen- jcugt,dc wijn, drie wonderlicke dingen, Ontrent de friffe bloem tc koelen fijne,
luit
„Op ecnigfwak gcmoet te famen komen dringen ;
'

Hy (tof op haren glans by al fijn befte

vrienden
gnender om wat leyter voor een huys En
„ Wat ftreken ! '.
die hem aen den dis, en in de kamer
dienden
„ Wie houter eerft fijn hert, cn dan fijn handent'huys? mHy weyt geweldig breet , hy fcyt het Gijges aen,
De wijn is Vcnus mclck; als die in onfe leden Een die m fijn gevolg voor lijt-fchtit plag ce g;ien.
MHaer krachten openbaert, dan flaept de wijle reden; Noch is het niet genoeg. De Koninek in het
praten,
Komt hier dejeugt ontrent , foo naektcr iwaerdcr val; Eens op een blijden dag, wat verder uyt-gelaten,
„Maer Hinder vrouwen by , foo deugtet niet met al. Bcgan met vollen mont den lantfer acn te bien
„Ken koitelljk juweel in 't openbacr te tóonen, Dc fchoone Koningin eens nacckt tc komen fien:
„Sal veel-tijts met verdriet fijn dwafen meeftcr looncnj De jongeling verfchrickt, cn ilfer dapper tegen,
„Een die fijn gek ontiluyt, en telt voor alle man, En, wat de Koninek feyt, en lact hem nict^bewegenj
„Indien hy dieven krijgt, hy ifler oorfaeck van. Sal ick, een flecht géfel, foo ftoutcn daet beftaen.
„Een die wel heeft gekookt en niet en weet te Twijgen, Die weet hoe dit geval Afhuon is vergacn ?
„Sal licht een vreemde galt omtrent fijn tafel krijgen: Sal mijn onwaerdig oog een Koningin beloncken,
,jTe prijfen fijnen wijn, fijn peer t, en fweert,envrou, En (peten om een vier vol fchadclicke voncken?
„ Is menig edel man bedegen tot berou. Vol ycfTelick gevaer? neen, edelPrince, neen,
„Een die wat gocts befit, moet nutten fonder kranen, Dat vriendclick geficht is macr voor u alleen.
„En lachen Tonder ftem , en knagen fonder baffèn : Wat laet men hier en daer fijn los gelichte dwalen?
„Want diewijt-mondig roemt, en ftoft op fijn geluk, Tis beft dat yder menfeb blijft in fijn eygen palen;
„Is nimmer fonder nijt, en felden fonder druk. Tis beft dat yder man geen ooge" vallen lact,
Laet over dit geval , lact al de wijle boeken Als daer hy na-der-hant mag komen metter daet.
Laet al den ouden tijt wel neerftig onderfocken Wat vreemder ilag is dit? wat mag den Konink pogen
lek weet, daer is te fien hoe dat hy wert geloont, Sijn weerde Koningin acn yemant nacckt tc togen ?
„Die fijn beminde vrou aen vreemde gallen toont. „ Ick houde dat een wijf niet eerbaer blijven kan,
Ick weet, daer is tc fien wat plagen dat'cr vallen, „ Die eens haer naekte lijf toont aen een vremden man.
Wanneer de Voril beibiet van fijn gemael te kallen. Noch houd de Koning acn, cn dringt op fijn vermeten,
Hier heb ick mcnig-mael veel dingen op bedacht, Gy fult de Koningin fien buyten haren weten;
Een komt my nti tc voor , cn 't dient hier bygebragt. Doe Hechts na mijnen raet, ten kan niet qualijk gaen,
(a) Candaulis weerde vrou was over al geprcfen, Waer toe een lang verhael?dc jongman necmtet aen,
Van oordeel wijt beroemt, in fclioonheyt uit-gelefen
; Soo hacft de guldc ion is van de kim geweken,
Wat doet de jonge Vorrt ? hy vint zig niet geruft Soo gact my dcfejjaft fich in de fael veifleken

s, gewelf:

Daer fijn PrinceiTc fiiep, en

Uxlrongcacndemucr, gedoken in tapijt.
fit daer Wc tijt Hoor Gijges, fprak Mc-vrou: of heden fuld
gy fterven,
Mc-yrou komt onder dies
Of heden Koninek zijn. Of heden fuld gv erven
in hare kamer treden,
JUlilchcyt
My, of het duyrter graf. Kies dit geweldig rijck*
haer ondcr-klcet cn hare naecktc
Hout ook,
leden, En my tot Koningin of neen , gy zijt een lijek.
;
tot haer gerief, niet eene kamcr-maegt,
Ick fweere by den throon van al de grootfte Godenj
Urn dat het even doen den
Pi ince foo behacgt. lek Iwcerc by dc kroon u heden aen-geboden
r V?8 ril S c quant ganfs bcfig om te gancn,
Wnts befig om vermaeck
iiyt dit bedrog tc rapen,
En by dc rcyne trou en by mijn eerbaer root)
Of heden gy mijn, of heden zijt gy doot.
zijt
»y reyck-halft wat hy mag, hy fnuffelt hier en daer, Dc borft aen u gctoogt,dc fchoot, acn u gebleken,
01 üat
1
«fnege vrou den linck'cr wei t gewaer.
En mag van een alleen, van een maer zijn bekeken;
nïwT 8 ram, chap in, en leyt met grote forgen, Den tweede , wie het zy , heb ick het licht ontfeyt j
Ultm ,n
n" *q geert, tot acn den lichten morgen Dies rtaet voor u, of hem, een wifie doot bereyt.
n PS eeatmu
« r L
Di, fich
^cn knegf, dien fy om Gtices font
van ftonden aen in laren
kamer vont
't Sa pas op u gcluck , de kans is
nu te wagen
Of doot, of wert gedoot; ofilact, of wert geflagenj
{*) Dele Candaulcs is Grooi-vorit gewteft van Sarden , lonc van
lAtLkfe ? uJ f 8*Keto"<fc . cn voor de lijden AIHieri voor- Alraus, die de fune was van Hercules.
He Uwck
"""'•""» c
OiiaZ^t
"ficmemt, t
»™ "illory-li.-hi.jrcr. in lij» eer- Gijges een *ande!ijf-fchutren van (Jantiaulet en hem boven anderen
,
omiicnt het begin.
en in veel grooie faken geb/uve
eek Clii.

Wat
1 12 GESPRECK VOOR DE KONINGINNE VASTHI
Wil yemant nu Me-vrou van al de vrouwen wenden |
Wat ftaet gy Hecht en fict; (preekt lullig uyttc borll,
En foo gy leven wilt, foo doot den dwalen Vorft. Die lal dc ganfche vrcugt van dat gclllfchap fchenden,
'tVcrfchiFis al te groot. Ach Gijges is bewogen,
!
Niet anders dan gclijck een die met rouwcr hant,
Trekt midden uyt een rinck ccn fchoonen diamant.
En wert, foo door den loon, als door de vrees bewogen.
In 't korte: 'c is gedacn. De Prins vcrliclt fijn wijf,
Of wel dc Koningin haer arfchcvt lal verblommcn,
cygen lijf. Ick weet dat evenwel een vdcr lil vcrllommcn
Sijn kroon, fijn ganfche rijck, cn noch fijn
Ickbidde, wijle Vorlt, wilt dele klippen mijden,
En fwcllen van dc fpijt, als dit vertreck gefchict,

Eer wy in dit geval gclijckc fchip-breuck lijden En dan is al de kort van dele feell te niet.

Het vrouweTijck gedacht en is op delen dag „Het teerc vrouwen-brevn kan gecnen trots verfwelgen,
„Geen ding is foo gencyiit Om fich in als tc belgcn,
Niet kleyndcr in fijn oog, niet heter als het plag.
Hoe lal uw' weerde pont, van
komnckhjeken bloede, „En wie llch in het 'wijf in cenig deel ontgact,
„Die raekt van (tonden aen ook in der mannen haet.
En door foo hoogen ftun verheven van gemoede
Dit heeft de Koningin (acn wie geen heete vlagen,
Om ons vermaeck te doen, geraken tn gequel?
Geen dampen van dj: wijn zijn in het hoott gellagen,
En dienen hier het volck als voor een tarcl-lpcl?
Die 1'mactheit moet gcl'chien in ycr-gclegen landen,
Of op het hert gedael't) dit heeft dc Koningin

Acn ick cn weet nicc wie; en niet tot onfer fchanden,
Niet hier in dit paleys, aen ons' geduchte vrou,
Die vreemde mannen vliet, en is hacr Heer getrou.
Doch alfmcn dele faeck wil wegen, nacr dc reden,
In onl'e Koningin lijn geenfins rrotfc zeden,
Sy is van goeder 'aert, de fake wijftet uyt,
't En zy dat alle ding ten quaetftén word geduyt.
waen, of eygc lucht geileken,
Een wijf, van fottc
En wenfcht geen liever ding, als wet
Dog meert als hacr gefpang , hacr klce[,enrijk gewaet
Een ander, dicfekent, in kolt tc boven gact.
Gewis indien de pracht Me-vrou had in-genomen,
Sy fou van Honden aen niet laten hier tc komen ;
Het wacr in dit geval haer lief te zi jn getoont,
Sy weet dat hacr de kruyn nu prachtig is gekroont,
Sy weet dat hacr gelpang gact buyten alle weerden,
En dat haer hals-cicraet is als het puyck der eerdenj
Sy weet dat fy een rijk aen ydcr oorc dracgt
En dat van haren ring het ganfeh Perfcn waegtj
Sy weet dat yder (leen, in haer paniyck geileken,
Wert by een helle (Ier te rechte vergeleken,
En dat haer pccrel-fnocr is een foo fddfacm ding,
Dat noyt een oeftcr-fchelp foo reyncn water ving.
Dit is hacr al bekent, noch weet ly boven dcfen,
Dat al dc weerclt deur hacr fchoonheyt is geprcfen,
Tot mcer-mael ovcr-leyt met voorbedachte Cm-,
En naer de ganfche licck te hebben overwogen,
Soo is haer kloeke geert dooi' reden weg getogen,
Niet om een vliegend" woort van haren dis tc gacn,
Macr op een valle wet den Koninck voor tc (lacn.
Wie van des Konincx raet, of van dc wijle luyden,
Sal dit haer goct bclcyt ten quaden kommen duydcn ?
Ick weet dat menig Vorrt hier in met ons gevoelt,
bekeken, Indien het wijfte deel niet weg cn is gcfpoelt.
te zijn
Dan fehoon men dele fack ten hartften wilde drijven,
Me-vrou is evenwel geen fchand-vlck aen te wrijven i
Want dat dc Koningin vcrooi (aeckt dcfen druck
Heeft immers geenen fchijn van eenig fchcllem-iluk,
Indien haer loos beleyt door landen ende lieden,
Ging ltroycn muytcry, cn wederfpannigheden,
Indien haer lüm bedróg den konincklicken wijn
Vcrgifte met regael, en mengde met fenijnj
Indien haer vinnig hert, door fucht van eere, woede,
En wilde roeyen uyt de Princcn van den bloede ;
Indien haer loos beleyt bekaeyde rancken dreef,
Of acn een vreemden Vorrt bedekte brieven fchreefj
Soo had ons rtreng gericht, en (lof, en goede reden,
Om over haer bedrijf in nacrder acht te treden ;
Maer in lbo diepen lehael re wegen dit geval,
Mijn Hccrcn , met verlof, 't en voegt u niet met al.

En dat een fchoone vrou , foo deftig op-geciert Dit is een huys-krakeel , een van dc minlle ionden,

Is 't dc menfeh
hoogde dat hier op der aerden viert: Waerom nacr onlë wet, geen nou en werd ontbonden:
,

Doch evenwel nochtans, cn dit niet tcgcnltaendc , „ 't Is fcker dat de vrou lbo vail is aen de man
Of haer met groten ernrt Mahunam fehoon vermaende „ Dat niemant als de doot hacr immer fcheyden kan.
Tc ftrijeken door het hof, fy qtiam niet uytgcdwaclt, „Wat ifTcr wreeder ding, als alle ftrenge wettten
Maer bleef daer haer dc wet des Koning had bcpaelt. „Tc trecken in den top, ten hartrten in te fetten?
Soo moet dan uw gemacl , of niet eer-fuchtig welen, „Ach! 't is een bitter menfeh, die met een wrang gc-
Of door een hooger geert lbo verre zi jn gerefen,
Dat fy verwaende lucht, cnallc vrouwe pracht, „Ecn haeflig oordeel cn dat met enkel bloet.
fchrijft,

Niet als voor kindcrlpcl, cn cnckcl dwaeshcyt acht. „Het is een beter aert, goede luyden,
die onder
Men neem 't dan hocmen wil , de reden kan het leggen „Wat yemant heeft gefcylt , ten beften weet te duydenj
Dat haer befette tucht niet is tc wederleggen „Het is een eerlijck man, die by een cygen vrou,
Want of men haer bedrijf fehoon om cnommewent, „Al wat'cr is gemill, flaet in de berte vou.
Daer is geen Hechte llofj cn niets gemeens ontrent. Gedcnckt des foeten dacgs, als u de Koninginne
„Kan oock een echte vrou haer ccre beter (lijven, En roofen met den dau, dc panden haerdcr minne,
„Als met in huys te zijn, en uytten woel tc blijven? En druyven met het waes, uyt rechte liefde gal,
„Tc dringen door het volk bctacmt dc rouwe mans, En leyd' op u verfoeck veel groote Princcn af
„Het huys in tegendeel, dat is de vrouwe-Cchans. (a) En ftaet u magtig Vorft , cn ftaet u niet te voren.
,

„ Dc byen zijn geacht , om datfc verre fweven Hoe dier gy hebthoe mcnig-mael gclworen,
belooft ,

„ Een vrou in tegendeel , moet als ccn mollel leven , Dat Cyri weerde bloet, dc trooft van uwe pijn,
„Moet blijven daerfc woont, vaft aen haer cygen dek, V fou het eerftc vier, u fou het lactile zijn?
„Gedoken in haer fchelp, gclijck een wijngacrt-llek. Gy riept , in grooter ernft , de Goden tot getuygen,
„Want als het echte wijf blijk in haer huys gedrongen, Dat hare jcugt alleen u finnen konde buygcn,
„Soo is hacr eer bewaert van alle quade tongen, Dat haer \ ermaerde glans belat uw edel bloet,
„Vracgt yemant,wie dc nijt met geen vergif enfehict? En neygde tot dc min uw vorftelick gemoet.
„Een vrou die niet cn loopt, en die men fclden (iet. Gy EWoert haer menigmael, dat alle Hort -rivieren,
Wel aen dan wijfie Vorll , lact al de groote vrouwen
, Jae dat Choalpis fel f te rugge foudc fwicren,
Eaet onfc Koningin hacr cygen macltijt houwen (è) En maken tegens (boom eens onbekende baen,
Gy hebt toch acn den raet met vollen mont belaft, Eer u gefette min van Vallhi foude gaen.
Dat op het vrouwen-liuys wel machte zijn gepaft. Choafpi koom tc rug, loop uwe ftroomen tegen,
Gy haddet goeden wil de vrouwen aen tc trecken, Keer daer uw groote kolk fijn voetfel heeft gekregen»
De vrouwen boven al tot blijichap op te wecken,
Dc vrouwen op het hof haer vrijheyt toe te ftaen, (a) Valthi d« Konïncï Cvti dochter.
{t) Choafpis n ccn hoofi-'riïiete van Perfelant ï»na«
Pp dat hacr beter cicr mocht werden aen-gedacn.
Sudt Suün luien Joup hebbende. Sirsh.
, niet verte

Keer
 ; , , ,, ,

Ë N ALLE VROUWEN. "3

Keer in u eygen felfs. AiTuCri loiïc fin Wie fal het vrou-gefiacht, cn alk fwacke
dieren*
Vergeet de weerde Koningin:
fijn eerfte Kift, Met eenig foet gedulr nae dciën willen
vieren
Maer neen, Vorft, ken kit uw goede zeden
'beleefde * Indien men Vafthi felfs van haren itaet
berooft
Gy fult van uw gemael u laten over-reden. En ftck dc gulde kroon op eenig ander hooft?' '
Al waer eens in de jeugt gefeEte liefde ftont Wat fullcn over de Hechte vrouwen maken,
al

„Daer is noch alle tijt, daer blijft een ibcte gront. Nadien dc Koningin, alleen om deler faken,
Soo haefl gv folt beften h;icr wcl-gemaecktc leden, Moet ruymen hacr pakys, moet lijden dcfe fchant,
Haer vorftefick gelaet, vermengt met foeticheden, En met een eeuwig lect gaen dolen achter lant ?
Gy fult door nieuwe min ftracx werden aengeraekt, Ick weet dat menig quant maer flegts om wat te fpekn
j
Want, fier! haer ganiche lijfis tot de kroon gemackt. Eylacs! een tecre fpruyt komt van haer ouders ftekn,
»"»«Ï5ÏÏS Wanneer een wreede leeu komt op het velt te vangen En,fchoon hy naden fchijn fijn weerde trou verpant,
Een man of jong gelei ; hy , met een groot verlangen Sijn ganfche wit beftaet allecri in geylcn brant.
Stek lijn gebit te werek, vak happig aen den buyt, ïck weet foodanig volck en kan niet lange rallen,
En deyk het menfehen vleys met grote rtucken uyt. Maer berft gednerig uyt in alk nieuwen kiften
Maer foo het moedig beert een vrouwe komt te vinden, „ Want als een Venus wigt fijn pijlen eens verfchiet^
Het fal gecner tijt hacr tecre lijf verflinden,
te „Soo gact fijn eerfte min geJijck een rook , te niet;
,
Sïjn tanden liggen (Hl, lijn oude wreerheit flaept, Ick weet (oodanig volck ial eeuwig fitten luymcn,
Het fchijnt dat fich het dier aen fijnen roof vergaept. En maken dat dc vrou wel haeft fal moeten ruymen;
Indien dc ftucre leeu, de wreetfte van dc dieren, Siet daer in yder huys , cn dat door ons bedrijf,
Door onbekende gunft een vrouwe weet te vieren. En fiaeg ccn nicu krakeel, en ftracx een andèrdcrwijf.
En midden in het bos, cn tegen fijnen aert, Wat gaet den Koninck acn, dit feldfaem wedervaren
'OriUidbiEtii
Haer fachtc lichacm mijdt, hacr teere leden fpaert Dc ganiche weerelt deur te willen openbaren ?
Sal hier dan in het hof, daer niet dan heufche zeden, Waer toe een huys-krakeel geroepen door het lant?
Als vricndclijck onthael cn dient tc zijn geleden, Voorwacr,naer ick. het vat,het dient tot onfer fchant.
;l_lcn hitfaii
Sal hier een Koningin, hier onder ons gekroont, Offchoon de fame loopt, en mek door alle rtcden
n lctimd-rltkei;;
Hy ons niet zijn befchut , en van de finaet verfchoont ? En wat'er is gedaen, cn wat'er is geleden; ?
in veroorurchfc
Zijn hier dan onder ons, zijn alle (bete monden Schoon dat men Vafthi noemt hartneckig ende
i
ftraf,
fchijnvinecsti.
Met dammen op-geftopt, met zeelen in-gebonden? En fchildert haer bedrijf geweldig leelijck af;
door baden cjiê
En ifi'er niet een hert dat tegens wreetheyt fteeckt? Noch fal men veel de fch'uk op onlen Ko'nink leggen,
cn wederfpnmfs En iflèr niet een man die voor een vrouwe fpreeckt? Ick weet dat menig menfeh fal openbaerüjk leggen,
og den kmuocte „Gewis de man behoort fijn weder-paer tc mijden, Dar fijn geheel bekyt moet los cn kreupel gacn,
cn mengde de i „Eylaes! dat fwacke volck heeft al genoeg te lijden, Mits hy foo quaden keus in defen heert gedaen,
doorluchtte „Heeft vry een fwaren lart op haren teeren hals, Een ander fal gewis den Vorrt in fijn gedachten
Pnncenïiadok „ En is van alle Itant vol druck en ongcvals Noch deftig van gebaer, noch rijp in weien achten;
t bekaevdenieic Vol aldcrlcy verdriet, cn veeldcrlcy gevaren, Maer houden dat de Prins hier fonder cere leeft,
Vorit'beietafc Vol mocytcn in de dragt, vol fmerten in het baren; Dcwijle Vafthi felfs hem niet vereert en heeft.
:ht, enftefjofi Ach die maer eens cn pcinft om hacr geftage pijn,
!
Een derde, die het fluck fal drijven voor de vrouwen,
Is hy geen tijger felfs, hy moer. hacr gunltig zijn. Sal uw goetdadig hert voor al té vinnig houwen,
melder ich[[trc
:hicl ie vegta&r
„Het mannclijck gemoet is uytter aert gehouwen En feggen overluyt ; Siet! wat een herden aert,
erlof, 't en Toeg:':
„Tc dragen met gcdult dc fwakheyt van dc vrouwen, Die op een blijden dag fijn vrouwe niet en fpaert.
een vaadf bcÏ
„Tc ichrijvcn in dc zee, tc drijven in den wint, Wie kan het altémael, wie wil het al vertellen,
.

T.gcentrourDie.
„ Al wat hy voor gebreck in haer gcfclfchip vint. Hoe fich het ganfehc volck hier over fal ontftellcn?
„Veel faken van het huys, of dienen niet geweten, Dies bid ick, weerde Vorit, gedenk aen uwen plicht:
juloonlinJ:
„Of door een fachtcn aert in hacft te zijn vergeten, „Wie in fijn neufe bijt, die fchent fijn aengeficht.
door hierunwrc Want die niet alle daeg en focckt tc
jliiIWteji'
., zijn gertoort, „Deck, lieve, deck de pot; fmoort bitter huys-krakeleni
g, „ Moet dikmacl fcylcn fien , cn fpreken niet een woort. „ En laet uw eygen fchant niet overal vcrdcelen.
ten hardtop Ey lieve weegt de faeck. Sier. wat'cr vreemde dingen, „Het is naer mijn begrijp ) het is de befte man,
TmenicMe^ : Uyt een vekcerde greep, door al de werelt dringen;
(

„Die, als hy fmaethcyt lijt, lijn tonge dwingen kam

Wy quetfen niet alken des Konincx weerfte pant Wat wil de groote Vorit op heden (trafte plegen,
fchrijft, m^*; Dcmis-flag, hierbcgacn, ontrtclt het ganfehc lant. En midden in de vreugt tot wrake zijn genegen?
d;e onder
V Wy doen een venrter op {wy mochten 't beter Hoppen)
ff Tot gramfchap breken uyt? dit is "een blijden dag,
Wy banen als ccn weg voor alle quadc koppen, Die niemant,wie het zy,tot droef heyt itrecken mag.
run, diebïO»!-
Tot ondicnit van het rijck ; wy geven als een voet Dit is een foete tijt, de Vrienden toegefchreven,
Tot twift, en heete fpïjt, tot pracht , en over-moet. Een algemeene ^^t^Hvfchsm^m.
„Hoe menig aerdig dier, bcgaeft met goede zeden, Verhoedt u immers nu tc'brengcn'in gïvaer
„ Wert lydig ondcr-druckt, cn met de voet getreden, Uw weerde bcd-genoot, uw lieve weder-paer.
„ Alken om dat de man het mannclick gewelt „Wie door beleeft onthael fijn vrienden wil verma-
„Tc lijdig verre treckt , en bijiler open ftck. ken,
„Hoe menig huys-krakcel ontftaet'cr in de ftedenj „Die moet voor alle ding fijn gramme finnen ftaken;
„Alleen om dat dc man gact tegen alle reden, Dc dient uyt de borft, de froniTcn uyt het hooft,
fpijt
«Gact buytcn alle recht, alleen om dat de man „Of anders is de feeft van hare vreugt berooft.
„Geen dingen immermeer ten beften duyden kan. „Een die acn fijnen dis wil grauwen ende kijven,
i, Hoort mannen int gemeen , hoort , lieve mijn gevoelen.
, „Die mochte beter koop het nooden laten blijven;
„De vrou is niet alleen om uwen moet te koelen, „Want fchoon hy koftcn doet, indien hy leelick fier,
„Of om met hare jeugt te lefTchen uwen brant,
„ De maeltijt is gefchent , dé vrientfehap is te niet.
„De vrou is uwe kroon, uw fchat,uw weertfte panr Vermocht" er oyt een menfeh het regt te wederhouwen,
„De vrou is uw behout, uw ziel, uw eygen leven,
Soo dicnt'er gunft geplcegt ontrent de fwacke vrouwen}
„HetVccrtile dat de menfeh op aerden is gegeven,
En dïent'cr oyt een vrou in gunft genomen acn,
t>Gy zijt ('t is wacr) het hooft
, gy zijt haer opper- Hier is 'uw eygen vkys^ hier die het dan gedaen
Is u het moedig hert tot folk wraeck bewogen,
„^aciwcetdat
gy vooralgccn wcfengncven moogt. Ga,taft den vyant aen, daer dient het fwcert getd^en
gaen wy dus te werek, dc menfehen lullen holkn Niet tegen uw gemael. „Noyt vocgt'et hoog gemoet
tii'itortcn
over-hoop, dc Heden fullcn rollen „Een vrou, ccn kranck gcftcl, te treden met dc voet.
l'.n keeren
om en om. Niet ccn foo lieven paer, ,,'tls vry een groter eer, fijn eygen hert tc dwingen,
t niet door
ons bedrijf fal komen t gevacr. „Als tot een vaitc ichans met krachten in tc dringen;
gr' Ff 'tlf
 GESPRECK VOOR DE KONINGINNE VASTHÏ
£zh vry c:n tochten
grooter hek, die fijne bindt, „ Noyt wert dc gulle jeugt foo krachtig aen-gedrevcn,

„Als die een maghtigh hcyr met wapens overwint. „Dan als het lieve pacr te tarnen heeft gekeven;
Gy die in uw bcdwangh hein groote Koninkrijcken, „Noyt wert de Ibete min geplecgt niet grooter luit,
Dient in u evgen felts uw magt te laten blijckcnj
„Dan alffc, door krakeel fchecn uyt te zijn gebluft.
,

Gy die de wcrelt dcitr zijt als een Gódt gevreeft, „Al fchijnt dc fomcr fchoon, noch Ibti het ons vervelen,
En moogt geen meofchoi toot gedoogen in den geeft. „Ten ware dat de vorft haer ïollc quamc lpelcn.
Hoe zijt gy , groote Voril, lbo Bebttbck bewogen. „Geen koft bevalt dc macg, al ine noch foo goet,
En om 'ken weet niet wac uyt uwen ftant getogen? „ Indien men dag acn dag niet anders eten moet.
Waerom in dit geval lbo heftig omgevoert? „Godt heeft des werelts loop met beurten onderfchey-
den,
„Het komt den Printen toe niet haeft te zijn beroert.
Betoom voor delen tijt, betoom uw gramme finnen, „Hy weet een bitter foct tc brengen tulTchen beyden,
Verwin uw cygen heit , die hinden kont verwinnen, „Te mengen onder een. Sict daer een wijlen vont,
Weeft dog uw bcd-genoot genadig cude loet „ Waer door dit groote werek ftact opeen vaftcgront.
Üic al de wecrek deur een yder gunltc doet. „ En plagh dc klare Son, met hacr vergulde ftraleu,
Doch u
foo dit verfoeck te hooge (chijnt tc rijfen, „Niet deur het ganfche jaer tc rijfen cn te dalen?
En dat men u gemael geen gunft cn wil bewijfen;
„Tc rollen door de lucht ? en fier. men niet de Maen,
Soo bid ick dan alleen voor ccnig kleyn verdrag, „ Nu kleyn, dan wederom in volle ronde ftaen?
Niet tot een ander jaer, maer tot den naelten dag. „Nu is het vette landt met vruchten overgoten,
Waer toe lbo hart gejaegt, wacrom lbo fnel gevlogen ? „Dan leytet fondei jctight, cn door de vorft gelloten.

Mijn Hecren , niet te ras, het rtuck dient overwogen. „Nu ftact het wout ge^iert met fijnen groenen rock,

„Voorwacr de belle flag die heden kan gelchiên, „Dan weder fondcr blat , gelijck ccn dorren block.
„Is, nac dat ick het vat, lügt gacn cn verre ficn, „ Het gaet op dcfe wijs in alle wcreits laken
Wfc illcr heden nut, om met beletten rade, „ Wat doet doch al het volck als breken endc maken,
Te wegen dit geval voorwacr het is tc fpade, „Nu is het voor dc wint, dan weder tcgenfpoet;

Om nacr den rechten eyfch, te fitten ia 'tgcrigt, „Wy fweven op en neer, gelijck als ebb' cn vloet.
„Waer treet men na den noen in faken van gewigt? „Een dingh dient ecnsgeleert,en nimmermeer vergeten,
Om ccnig kleyn gelchil, als tuffchen twee gebueren, „Dat alle dingen Gin gelijck ccn ronde keten

Valt ondcrlingcn twift, om waffen endc fchucren, „Gefchakelt onder een. De vreugde irae de pijn,

Om ick cn weet niet wat, een goot, een water-loop, „ Dc vrede nae den twilt, nac regen Ibnnefchijn.
Dacr roept men met den dagh , de rechters over hoop, „Het mcnliïu-lick bedrijf beftact in vreemde kucren,
Soo hacll de «Me
fon is uyt de zee gcrelèn, „Hoe wel dc laken gacn, fy konncn niet gedueren.
Soo wort'cr in den raet gedongen cn gewefen; „Het wifpeltucrig hert tot gecner tijt gelet,
Maer als het groote licht ontrent het ztiydcn rijdt, „ W il ( foo het fprcek woort is ) itacg op ccn ander bed.
Soo wort het recht gcllacckt tot op een ander tijdt. „Het doet dc finnen wet-, op ccnen boeg tc zeylen,
Hier dacr men op de kroon van hondert groote rijeken Sy willen over hant het lange jaer verdeylen
Een uvtfpraeek heeft tc doen , een vonnis heeft tc ftrijc- „Sy woelen alle tijt, en geen lbo groote pijn,
ken, „Als met een vallen Itant tc blijven datfc zijn.
Hier dacr men onfen Vorft van gemael berooft, fijn Wel laet dan fig de Vorft, met alle ding, bewegen,
D.ici pleyt men in der nacht, en meteen dronken hooft; Laet onfe Koningin haer foete rancken plegen,
Dacr pleyt men over hoop, al tonder eens tc dagen Nu ecnig kleyn krakeel, dan weder groote min;
De Koninginnc fclfs, al Ibnder eens tc vragen En waerom dit geftraft ? de menfehcyr heeft het in.
De gronden van dc facck, dacr uyt de Prins miffchien, „Ach! waer een derde man komt tullchcn beyde fpre-
Sijn eygen ongelijck. met vreugde mogte ficn. ken,
Gewis lbo wy den aert van dele klachten kenden, „ Daer man en wijf krakeelt dacr fiet men vreemde trekenj
W y ii inden dit krakeel van onfe banck verfenden, „Want als men meeft betracht te itillcn hacr gekijf,
Tot ecnig ander hof: men legge wat men wil, „Soo krijght men man en vrou te famen op het lijf
Ten ftact ons gcenfins vry te wijfen dit gefchil. „ Men hout ( wanneer de biên met groote togtcn lwic-
Van waer komt ons de magt, dat wy op Koninkrijken, ren,
Op 'swcerelt hccrlchappy , een vonnis mogen ftrijken? „En vechten onder ccn, gelijck verwoede dieren )

De Koninck ick bekent begeert van onfen raet,

( ) „ Dat Hechts eenwevnigh ftof kanfeheyden hetgebacr,
Maer wikt het niet lbo fwacr,noch meynet niet lbo quaet. „Juyll op gelijeke voet lbo kijft het echte pacr.
„ Ach 't is een fcldfacm werk , met man cn wijf te moeyen
! „Wie van den ganfehen raet , wie foud'er konneri leggen,
„Doei bier al watje mcugt, oock die lal u verfocyen „Hoe licht een huyskrakeel ter neder is te leggen?
„Voor wie gy voert het woort , want fiet in dit geval ! „Een knik, ccn foctc wenck,ccn lonkjcn in der haeft,
„Ontrangt men leets genoeg, maergenendank met al. „Vereffent alle ding, hoe fecr men heeft gcracll.
„Waer ilTer dog ccn huys, daer mannen ende wijven „Ickraed',als ycmant komt, gelijck het kan gelchieden,
„Zijn akijt even foct, en noyt tc famen kijven? „Daer ccnig ongemack Tijft tuffchen echte lieden,
„ Waer is door al het lant foo welgelegen velt „Ick rade voor het beft, geen dingen acn tc llaenj
„Dat van den noorden wint niet ibmwijl is geqiielt? „Al kijft het lbete paer, 't is weder haeft gedacn.
„Waer ilTer dog een pacr, in Perlên ofte "Meden, „lek rade, zijt gy wijs, laet echte luydcn kijven,
„Gedurig Ibnder twilt, cn eeuwig wel re vreden? „ Gewis dc duvlter wolek lal haeft dacr henen drijven:
„ Waer is dc wecrek deur dc lucht foo wel geftïlt „ Ick rade ftil tc ftacn , al wacrt gy naeftc macgh
„Dacr noyt ccn loofje roert , cn noyt ccn tackje drilt? „ Schoon man cn wijf krakcck,"t is maer een fomervlaeg.
„ "t Is dienftig voor de macg by wijlen wat te braken, Jek rade dele facck van onfe banck te wecren,
„Om uyt een lange quacl tot berer' ftant tc raken, Wy konnen akcmacl den ondanck wel ontbeeren;
„'t dienftig in het huys, by wijlen door gekijf,
Is Ick rade dele faeck te brengen acn den raet,
„ Een wrock van oude gal tc jagen uyt het lijf. Die in het kleyn getal van cnckel twee beltaet.
,,'tlsnut, 't is wonder nut, tot vcclderhande faken, Dacr is ccn ftil venreck, behangen met gordijnen,
„Dat lomtijds man cn wijf hacr oude vrientfehap ftaken, Laet dacr dc groote Vorft met lijn gemael verfchijncn,
„En met ccn deftigh woort, en meteen fnel geficht, Dat is dc rechte banck, daer aldcrhandc twilt
„Vernieuwen nu en din hacr ouderlingen plicht. In hacfte wert gcltik, en metter dact geflirt.
„Noyt blccf'er groote min in klcync twilt verloren, Dat is dc rcclitc banck, dacr twee geminde lieven
„Dc liefde, na gelchil, wert grooter als te voren. Hacr vriendelijk verfcbil beplcvten ibnder brieven,
„ De helde Ibcht het rijs, hoe naerdcr afgdhocyt, Dat is de rechte banck, dacr uvtfpraeek wert gedacn,
„Hoedatlc beter Ichiet, en dichter henen groeyt. Die nicmant hooien mag, cn niet cn werd verrtaen.
 ; , : , ; , , :

EN VOOR DE MANNELICKE ACHTBAERHEYT,

Dat is de rechte banck, daer niet en word gelogen, „Want, mits het echte paer het
bedde maer gemakt
Geen ontrou word gedult, geen menfeh en word bedro- „De fpyt en nijt verdwtjnt.dc vrede word '

Mm, Heeren, 't s genoegh. ick fegge voor femaec

Geen valsheyt aengerecht. dat is dc rechte banck,
,

ïck rade tot bcfluyt, en Helle voor het hëSe

'
befte-
Waer door de focte min krijgt weder haren ganck. Ick roepe noch eenmacl, lbo deftigh als
ick marf,
„Gehoude iuyden twift gaet met de fonne neder, Wijlt man en wijf by een, op hope van
verdragh
^,Als hier de nacht begint, rijft daer het klaerfte weder.

Gefprek tegen de Koninginne

V A S
EN VOOR DE
T H I,

MANNELICKE
ACHTBAERHEYT,
MENUCHAN
vrouwen voor- Te weten, om den glans van foo veel rijeke kroonet]
Als van een hoogen bergh in dcfe feeft te toonen,
langvcrhacl den Prins het Op dat van nu voortaen een yder, die het fiet,
hooft gebroken Sou, met geduchte vrees, itaen onder u gebict.
Wacrtoe isudc monttot praten foo Al wat in eenigh deel der aerden won gevonden,
gelint? Is uyt het ganichc lant aen dele plaets gefonden i
Heileggen gelt'cr niet, datrechtis, Het biedt iijn fchatten acn al wat'er open ilaet,
overwint. Van
daer de fonne rijft, tot daer fe flapcn gaet.
Gy fockt hier niet alleen , 6 voorfprack van de wijven, Wy ftaen te mael verbaeft , als wy de gulde llralen
Met ick en weet niet wat het vrouwe-recht te ftijvcn; Van menig fchoon juweel ficn blinken door dc falen,
Maer dracgt u boven dat , gclijck een vrouwe plagh Als wy het krachtigh gout , cn al den grootcn fchat,
En jammert uren lang met vrouwelick gcklagh, Sien brallen in het hof, cn door de ganichc fladt -,

Ick fta nu lang en wcnlch om meê een beurt te krijgen,
Eu ben van nu voortaen niet machtig om te Twijgen
Mijn hertc leyt cn bruyrt gelijk een krachtig nat;
Dat dobbelt over hoop, en bortelt uyt het vat.
Ick bidde, gmote Vorft van al dc groote volcken-,
Wiens hoog-beroemdc nacm rijit boven alle woleken,
Die niet voor ons alleen fet iirenge wetten in
Maer bindt ook aen het recht uw eygen huysgefïn
Ick bidde, nadcmacl wy lieden overwegen
Een iluck , waer aen het rijck ten hongir.cn is gelegen,
Vergunne my verlof dat ick op delen dagh
Mijn innerlijck gepeys in vrijheyt uytten magh.
„Die in het oordeel trect ,moct' flch ten hoogileu mijden
„Van luit tot felle wraeck, van fucht tot medelijden i
„Van heymelicke gunit, van fülle linckerny,
„Op dat'cr niet als recht in hem te vinden zy.
Dit heb ick foo betracht, 'k En fal geen fydc dragen,
Eo fal naer hoogen ftact, na kroon of ieepter vragen;
k En ben noch van den haet , noch van de gunft verheert:
lek ga den rechten weg, naer my de reden leert,
k EnpaiT 1 in dit geval noch
op geen lirtigh vleyen,
Wochopccn ftout gcprag,noch opeen droevig Ichieycn;
lek liate die naer Richt fijn
loiTe reden buvght,
lek (preke recht
en rond, naer my het hert gctuygt.
ick weet dat
ydcr een ten vollen heeft vernomen,
Wacrom ioo menigh Vorrt te famen is gekomen
In du gcweld.gli
hof, wacrom door uw gebodt
ten werdt is vergaert
te Sufan op hec flot.
Als wy foo menig Vorrt , foo menig duyfent zielen
Sicn door het ganlêhe ilot tot onfen dicnlle krielcni
En uyt foo rijtken glans befluyt een yder dit,
Dat uw beroemde macht als op dc werek fit.
Dit heeft de groote Vorit meer als genoegh bewefen,
't Is van het oogh geilen , en door den mont geprefen
Noch wil hy vorder gaen, cn maken ons gewis
Dat hy in fijn gefin geen minder Vorrt en is.
,, Men vint in ouden tijd , en op den dag van heden,
„Veel Prinffen wijt cn breet van yder acngebcden,
„Geducht by al het volck, en deftigh van bedrijf,
„Maer in hun eygen huys geringek van een wijn
„ Gelijk ccn kleyne Moor kan met den toom befViereu
„Den grootcn Elcphant, het meeftc van de dieren,
„Soo fiet men menigmael de grootftc van het lant,
„By eenigh quetter wijf gehouden in den bant.
De Perfiaenichc Vorrt, die by dc metgcfcllcn,
Van dit verwijfde volck Jich niet cn wilde ftellen,
Maer toonen wat hy hier en over al vermagh
Gcbict de Koningin te brengen aen den dagh.
De vrindelicke Prins, ter volte deler t'ceften,
Wil boven Ipijs en dranck verwecken onfc gecllen
Tot alle nieu vermaek , wil door een fchoon vertoog,
Ook haer befcheyden vreugr doen geven aen het oog.
Mcnfend in't vrouwcu-huvs een grootcn hoop gcfanten,
Niet uyt het flechte rot van huys of lijf-trouwanten,
Maer Hceren altemael van naem, en hoogen lof,
De grootilc van het lant , de belle van het hof.
Ff i Ma-
ïA<S GESPREK VOOR DE KONINGINNE VASTHI
MrililiWii gact'er heen, als tot de grootfte dingen,
Of dat het manne-volck geen vol gebiet cn heeft,
f de kamerlingen,
Dan als het op de maet, cn naer den regel keft?
VrrmgrH met den (leep van al
Leyt ycmant delen gront , foo ificr voor dc wyvcu
Herbona ihiypt en neygt , en biet hacr goeden dagh ;
Geduerig Holt* genoeg om haren pracht tc drijven;
En voort foo konltigh als hy magh.
Biftba doet Het
Gcducrig (tok* genoeg om, met ccn kimmen trek,
Abachta feit verek een hooger acre van fpreken,
tc
Haer aen-geboren jock tc fchudden van den neck.
En Bigta mcngt'er in een 6us van hooffche (treken ;
Straks dondert Charcai uyt foo deftigh als hy
kan, Wat fal dit lillig volck niet weten uyt te vinden,
En Sethar roegfer bv het voor-recht van den man. Om aen ccn goeden man vet op dc mou tc binden,
Mahunam, voor het lek, hout aen op uw bevelen,
Nu fal by al tc los, dan fchijnen al tc kil,
Mevrou die hoort en üet, en fchijnt'cr
med' Ce (pelen; En noyt gclijck bet fou, dan als mc-vrotiwe wil.
„Daer is, na mijn begrijp, geen dimmer vont tc denken,
Hy i'prccckt gelijk een man, fy blijk al even trots.

Hv vlcvt gclijck een kim, fy (tact gelijk een rots. „En die een goeden ftact meer foude mogen krenken,
de mannen keeren weder, „Als dat het wijf gebiet, en boogflc macht gebruykt,
Waer toe een lang verhacl ?

Wy vragen watter fehort. fy fbm hacr oogen neder. „En dat de man' verdracgt, en voor dc vrouwe duyki,
Konmck fcttS hoe dat het is gegacn,
Dies eylt dc „Sict! 't geen in ai het rijck is weert te zijn geprcfen,
„Bcitaet in wel gcbiên, en onderdanig welen,
Daer hooitmen al den wint van Vatlhi fotte wacn ;
Daer hoort men ovcr-luyt dat al het knullig (preken, „En wie in dit bcdag fijn plaetfe niet en bout,
,,'t Is wonder wat een ramp by in de Heden brout.
Dat alle wijs bclcyt, en' alle focte (treken,
Dat uw bevelen fclts, en konincklick gewelt „ Een huys cn fijn bedrijf is in de koninckrijeken
By Vaithi niet en weegt, by Valthi niet en geit. „Een ander koninckrijek, men kan bet vergelijcken
Wat mocht ons ovcr-gaen foo grootcn pragt tc drijven, „Met faken van het lant, om dat 'er een gebiedt,
„ En dat het ganfeh gclin op fijne wetten liet.
De landen in gemeen een teelt-dag aen te fchrijvcn,
't

Om yder kont tc doen uw vorltchck ontfag, „De man is uytter aert, en van den aen-bcginne

En wat uw hoog gebiedt hier in het hof vermag? „Gcmaekt tot hcerfchappy ; de vrouwe tot de minne,
Wat mocht ons overgaen op uw gewelt tc roemen? „Tot licflelick verdrag: tot onderdanighcyt,
U lieve Koningin die wcygert hier tc komen, „Dat is van alle tijt de vrouwen op-gcleyt;
Die fchaft uw wetten Uw lieve Koningin
at. „Dat is van alle tijt de gront van goede fedeu,
Hoort wat de Konink feyt, maer doet haer eygen fin. „Een regel in den Itact, ccn zegel aen dc (leden
Wy fatcn altcmacl, gclijck inct open monden, „ Dies als in ccnig huys dc weert is over-heert,
Tot dat het fchoon juweel ons werde toc-gcfonden , „ Soo is in datgewek dc vccrclt om-gekcert
En dat met dit gelicht fou werden als gek toont „Soo is de weg gebaent tot allcrlcy gebreken,
Al wat'er voor cicraet tot heden is getoont. „Tottwift, enovcr-moct, tot alle quaden itreken j
Men riep, de Koningin Til dele fcclt bcduytcn, „ Wantdie een fchoon gebott ontrent dc gronden rackr,
En tooncn dat dc Prins van binnen en van buyten „Heeft (tracx van allen kant lijn deelen los gemaekt.
Heeft konincklick gebiet, heeft fondcr onderfchcyt, „Hoe (al, in dit gewoel, een davc willen (wichten?
En hier en over a! gelijckc majekeyt. „ Hoe fal een lbonc gacn tot fijn befchcyde plichten
Daer rees het ganfche volk , en "kont by dichte fcharen, „Dewijl het ganlch gclin gebruyekt tot quadc leer
Het fcheen dat even hier de rotfen fouden baren, „Een wijf dat niet cn paft op haren ovcr-heer?
Daet ging een nieuwe vrcugt,ecn juychcndonr het huys, „Het dient'in tegen-decl tot wel- kant van de rijken,
Maer al de pracht vcrfmolt als tot ccn klcyne muys. „Dat vrouwen over al voor hare mannen wijken j
Aeh daer leyt onfc vrengt en uwe macht gevallen,
! „ Want fict,acu defe pligt leert oock het jonge bloet,
Uw lok", uw hoogen naem, is heden niet met allen, „Hoe dat een onderfact ij jn prinfc vieren moet.
Uw rijek-ftaff*, n wc kroon , uw riddcrlick gemoct, „ Mijns oordecis , dient de vrou met alle vlijt tc letten,
Leyt, als een nietig ding, vertreden met den voet. „ Naer dat dc man gebiedt , haer faeken acn te fetten
Wat fal nu al het volek van dele fecit vertellen, „En of hy vroliek is, of droeve van gebacr,
Als ydcr hier en daer komt onder lijn gefcllen? „ Een welen aen tc doen gclijck hacr wedcr-paer.
Ach niet, als dat dc Vork, voor wiedc wccrelt beeft, ,, Dc zeden van den man zijn als gewüTe pcylcn

Ontrent lijn evgen wijf geen macht met al cu heeft. „Waer naer het echte wijf geduerig heeft tc zcylen;
„Die lijn geduchte naem poogt yder in tc dnicken, „ Waer naer een goede vrou moctfchicken baren loop,
„Dient eerfl gewis te zijn hoe dat het fal gcluckcn; „Of anders leyt bet huys geduerig over hoop.
„Want die geweldig pogt ; en niet volbrengen kan, „ Vim fomtijts ccnig man in' jock cn fpcl vernoegen,
„ Daer geen Uc vrouwe moet haer voe-
„ Wcrt, door lijn evgen dact , een fpot van alle man. is twijltel aen ,

J^^Acr wat een kout bcdrijflmcn gaet den Koning ra-

„Ot^foo hacr dwerfche kop hier tegen ftact gekant,
Men poogt in dit geval fijn milde fucht tc laken; Soo doctfe tcgens eed, en 1'chent den echten bant.
Men fevt, met vollen mont, dat hy tc li]dig breet „Het richt-moer van de trou is lieven cn verdragen,

Sijn gaitcn licve-koolt. O

wat een ilccht bcfchcct „ Is vriendelick gelact, cn niet als focte vlagen,

Wat lalden grootcn Vork in fijne gimit beletten? „ Is jock cn fondcr gal , cn kacg ccn valt beiluyt,
Hv, die dc rechten macckt, is boven alle wetten. „Dat, wat dc man bcitaet, ten goede fy geduydt.
Hy, die alsmettcr ham dc ganlchc wccrelt draegt „Gcenwijfmag ain per ficn, geen wijten m.ig'crurockcn
Stort fijn belccfthcyt uyt juylt daer het hem bchaegt. „ Indien haer wedcr-paer genegen i* te jocken,

Hy mag ten minllcn nu fijn gunllig hertc tooncn, „ Want als het, naer den tijt, niet anders wefenkan,
Dewijl hy defen dag fijn vrienden wil bcloonen. „Soo ik een wijle dact tc mallen met den man.
„Daer is ter wccrelt niet dat 1'rinlTcn beter Haet, Abachta, lieve vrient, wat mocht gy gaen beginnen?
„Als wcldact fonder end, en gunltc fondcr mact. Gy poogdet onfc vrou met reden in te winnen
Dan neemt het zy allbo , gclijck men poogt te drijven-, Maer 't is, cylacs! geniilt; fy was op defen dag
Kan dit de Koningin in delen handel kijven? Vry hooger in dc pracht, cn trotfer allTe plag.
Kan oyt ccn echte man vcrlicfen fijn ontüg „Het is een oude fprcuck, die wy in onfc dagen
Om dat hy Hl en dan is blijdcr als hy plag?
,, Bevinden in der dact, en menig-mael
beklagen,
Om dat hy by geval, door licHelickc vlagen, „ Dat niemant van het volek foo dapper (peelt dc beeft
Wert met een loetc vrcugt als buvten hem gedragen? „Gclijck een moedig wijf, wanncerfe gaet ter fcclt.
Offddc Groot-vork fcifnnch man, noch Koninckzijn, Dan is het ganfche kraem van al de moyc dingen,
Om dat fijn vroliek hert iich opent in den wijn? Gcfnujdc, blocm-gewaet , gcltcenten, arrem- ringen.
Of mcynt men dat het wijf niet verder is gebonden Gehangen om het lijf; dan koomt'er aen den dag
Tot dienltc van den man, als op gefette itonden? Al wat'er cenigfins het ooge locken mag,
 : , , , , , ,. , ,,

EN VOOR DE MANNELICKE ACHTfïAERHEYT, "7

Oor-hangfcls^'aicr-bcis^huyr-litzen, voor-hoofdbanden, Gy poogt fi jn hoogen mem rj s uyt het velt tc
ilncn.
Knop-pcercls, tepel-nct, bals-cingcis, loovcr-Rnden Maer „een, maoluhig Vort, het moeter anders
gaen.
Mou-tippcn, rimpel-klit, duym-ringcn, hant-gevact, Al had er cerng wijl al ivat dc Goden
fchenckcrr
Reuck-oallci^vinger-flang^chccn-iieiricn^'oct-dcract, Al «rat men cyiehen mag, al wat men tan
bedcnek.cn '
Dan wert de pragt gevoct met fleuycr , fpangen , doppen „Indicnlc tot de pracht haer llucrc (eden wendt
Met nacld cn fpcllc-wcrk, met kcdels, waeyers , knoppen „Al watfc goers bcfit, is altcmacl gelihent.
Wat wild gy dat ick feg? met alle vreemt gefpan, Dan lchoon al decs of die van onfe lants-gefcllcn
Waer van een zedig hot de namen niet en kan. Sig by een moedig wijf tc vrede kondc lïcllen,
Dacr (bet het diere pant voor ydcr een tc proncken, Schoon vcmant van liet volck lbo ligt en lijtlaemwacr,
Sy is van fottc wacn en eygen-licfde droncken, Dat vrouwen beerfchappy hem niet en viel tc fwacr-
Sy kan wel uren lang voor haren fpicgel ftaen, Vooru, manhaftig Vorit, cn itactfc niet tc lydcn,
En riet met groote vreugt dat fcldfacm mackfcl acn. Indien gy niet en wilt op alle tongen rijden
t
-

Sy (lelt een fier gebaer , en doet hacr leden fwicren, Indien gy niet en wilt dat al bet Pcrien-hnt
Veel anders alffe plag, fy toont in hacr manieren Met fmait gegccfTclt fy, tot aller Prinflcn fchant.
Een uyt-gclatcn tocht van pracht cn overdaet, „Dc fcylis nacr de man. Als groote luydcn dwalen,
En komt, gclijck een pan, geftreken over ilraet. „Dat fchettert dapper uyt, cn dringt in alle palen,
ln f
Wie fal in delen ftant het fiere ding genaken? „Dat dondert overal, en, met een fncllc vlucht,
l »»Jcl!«? Ten is noch metter hant, noch mettc mont tc raken, „Loopt al dc wcerelt deur, ja ftevgert in de lucht.
O brcyn vol fchralc wint, da: niemant aen cn fiet! „ Als voriten van het lant hen ccnigliiis vergeten
Een wijf in haer cïcraet is buyten ons gebict. „Dat wert van yder een ten breedten uyr-gemeten
8™ <p Stijl „Ach 'tis een vrecrat gebruyk , dat niet en is tc prijfen, ;
„Is ycmint vol befchicx, vol k laps, cn ondcrwints,
'> CTïinJon», „De vrouwen in gewact foo boog te laten rijfen, „Die hekelt int gemeen de feylcn van den I'rins
fPTI iramt». „Gclijck men heden
want uyt foo rijeken dragt fiet , „Dc lanck-gcbecktc Faem heeft wondei lick behagen
'™,: ra «dei* „En broct geen ander jonck als ongetoomde pragt. „ Een vorllclick gebreck door al het lant te dragen
tJc vrouweneer Ten is geen eerbaer root , of fchacmte van de vrouwen, „Hier fchettert hare Item vry (helder alflè plag,
Dat Vafthi defen dag van ons heeft wederhouwen; „Hier maektlë grof gcluyt , gclijck een dondcr-flag.
ttnicgtlnèi 'tis cnckcl hooverdy , en lult tot fottc wacn, „Noch ifict niet genoeg; fy fchnjftct in de bocckenj
luyvdc weert s tact Waer door fy defc fecib heeft frnaethcyr. aen-gedacn. „Sy leert een ander eeuw uw quadc flagcn vlocckenj
dc 'tis hacr verkeerde drift, vol wederfpannigbeden, „Dies fchoon dc blcckc doot u tottc vaders fent,
tl wendt»?;
nttotiUerinpk
'tis uyt-gclatcn trots, die niet en dient geleden, „Uw mis-llag evenwel blijft ydcr in-geprent.
moei, totillcnM
'tis, datfc wil lbo groot zijn acn der vrouwen dis, Indien gy dan bemint, dacr nae de groote Vorflen
Als uw geduchte macht hier by dc mannen is. Als uyt gemcene fucht van ganfclicr herten dorltcn,
„Men vint door al het rijck een deel verkeerde wijven, Te weten grootcn roem, cn tof van hoogen naem,
Hen kant fijn 4bb',
„Die niernant, wiehetfy, kan tot de reden drijven, Soo ltijft hier uw gefig, cn dempt dc quadc fiicm.
ld, ecnllaveiilfc:
«Sy pijpen haren lang, nacr wijfc van den uyl, Dan fchoon gy waert geünt dit alics op te lwclgcn
en tot ijjobdtbi:
„En üacn op haren iin, gclijck" een iïcge müyl. En u noch aen den roep, noch acn de dacr, tc belgen,
i gctln gcbiutuii „Men fou veel eer een rots ter aerden nedcr-drueken Noch ifict niet genoeg, voor u en uw's gclijck,
cnpillophara» „Men fou veel eer dc fon van haren wagen rucken, Gy leeft niet voor u fclfs maer voor het ganfehc rijk.
,
cci tot*el-lte«: „En drijven uyt het fpoor dc peerden van de macn, Gy kont indien gy wilt) verachten cygen ichandc,
(

Ivoor hart nuffiB' „Als dat een moedig wijf fa! tot tc reden gaen. Maer niet flau-hertig zi jn tot na-dccl v'an den lande.
ïc plïgt leen oodk „Lact vry een ecrlick man' haer krachtig overtuygen, Dies fchoon gy voor u fclfs wout door dc vinger fien,
liet lijnpnalc* „Noch falfe niet een lid nacr fijn believen buygcn; Uyt vreefe van gevolg cn mach'ct niet ge&hiên.
it 3c vrounwiEtö „Noch falfc blijven ftaen, eïi drijven hacr gefchil, „Een Vorif moet over al fich VoHtclick vertoonen,
„Niet ilc gcr als
een wijf', wanncerfe niet cn wil. „ Die anderseen vriend de vrienden fou verfchonen,
als
Malumam, gtildcmont,
"die mcnig-mael voor defen Dies ofje fchoon Mc-vrou als man hier vieren
*, o»' Jr«vc mjp
doen gekt
v
^Vee! Prinl.cn hebt beweegt, cn metter daet bclcfcn,
AVannccr gy deftig lpracckt, in wcfen van gefluit,
-
Als Prins »n moogt
wout,
gy niet, gy hebt hetrijck getrout-
„ Een ongelonde lucht van fchadclicke peften
-w-iii l;,.'^
Waer is nu, weerde man, uw wijt-bcroemt verftant? „ En kan lbo fnellick niet in ccnig mculche veften,
Waer is uw geeftig brcyn? waer uwe diepe gronden? „Gclijck een flim gebreck in onfen geeft verdwaelt,
Waer uw verheven geelt ? waer uwe kloccke vonden ? Wanneerhetuytdcnchroon van Pnnfien ncder-daelt,
e
Waer uw beleefde fpracck, ibet als een honig-ract? „Siet! als devis verrot, de kop fal ccrfl bederven
nln"in>koiW Eylaes! uw wijs bclcyt
maer kinder-praet. hier
j( nou*' H Gy zijt tot
is
„ Siet als de flaet vervalt , de tucht begint te ft erven
!

—j heden toe geracckt tot u vermeten, „In hun dieby het volck yoor hoofden zijn gekent,
Oock daer fich uw verftant maer weynig heeft gequeten j „En waer het hooft vervalt, daer is het lijf gefchent,
the kop Maer hier, dacr uw vernuft geheel is uyt-geïtort, „De fbnde van den Prins mackt bijftcr groote fmetten,
Dacr koonit gy, lieve vrient, daer blijft gy veel te kort. „De fondc van den Prins vcrduvltert alle wetten,
Gy bragt al wat gy mocht ten goede deler faken, „ Dc fondc van den Prins is als een diepe kolk
Noch krecgtgy niet een ficr,als twee bcfchacmdc kaken* „Want als deKoninck vak, foo mak hetganfchcvolk.
Nu fieje t'uwer fpijt, nu fieje metter daet, Tot heden op den dag zijn alle kloecke mannen
Dat by een dwafe vrou geen wijfc tong cn bact. De ganfché wecrek deur geduerig in-gefpanucn
„Gefwolleii hoovaerdy, gcflagcn vijandinne Hoe ydcr in het fijn het vrouwelick verftant
«Van lieffclick onthacl, van alle foêtc minne, Ten goeden van het huys tal houden in den bant;
„Gcbmctfclvan der hel, verllooi ller van de vreugt, Maer wat'cr is bedacht, of mettcr daet begonnen,
^,Bcgin van alle quaer, en moorfter van de deugt. Noch heeft dit moedig volck veel op de mans gewonnen,
««•ES «U
^"j T ° Cn ^ C 1* ct^ ei1 om ' verwert de groote ftaten , Noch ifler menig held acn wien een moedig wijf
»aayt doodclick vergif in huyicn ende ftraten, Sit met een volle magt, als fcherlincks, op het lijf.
» Huft vrienden overhoop, verbittert man en wijf, Doch foo dc fnelle Facm , met haer gefwinde vler-
»stt broeders onder een geducrig in gekijf
ken,
pwgt den werek-vorftcen fchand-vlck in tc branden, Dit ovcimoedig volck komt in dc pracht verfterken,
l c tteUcn fijn
gebict tot fnot van alle landen ; En datlc door het rijck een yder openbaert
Wat u ( ö grootflc Vorit ) op beden weder-vaert:
dochter vin Cyms en fuder van Cim-
, Niet een van uwen ract en falder konnen fcggen
lecen lone van Hyftafpis, Tuoen ifTct niet
" ' ' L1
y vrrft lc,!; cl
''' ''
ck haren man onweerdig licet'r ge-
Wat dat'er voor een huys fal in dc wcrclt leggen,
Kht.om
achr onï 1.....T. Ï ' '

ha'. r ,

1
'"S*k '«l«>. nennndc rUa uytoor- Wat dat'er voor gewoel fal ruvichen door net lant,
üke van ni^'^l""""" Dacr is geen twiirrel acn, dc mans zijn overmant,
F f ï De
n8 GESPRECK VOOR DE KONINGINNE VASTHI
De mam n oArer-wijft.
*/. j Wat ial geringe lieden,
i
Wat lal eeri Hechten bloet defen tijt gelchieden m
Indien de Koninck fclfs mes. Hommen monde lijdt
Dat hem een quettcr wijfin lijnen leepter bijt?
Indien de Konink fclfs, veimccltcrt van de vrouwen,
Sig het in "topenbacr als op het aenlichr fpouwen?
'indien de Koninck felfs, dc wijt-beroemde Vorit,
Hem , voor het ganfche rijcl;
Ick van heden acn ganfeh
iïe
üe fpin-rock lal gewis dc vlaggc willen voeren
, En kroontfc voor het volck tot uwe Koningin.
Niet een lbo Ipitfcn baert , of op-gel wollen broeck,
den doek.
Die niet lal krimpen in, en llinckcn voor
Het ganl'chc koninckrijck lal anders ommc keeren,
Al wat'cr qualick voegt, fal anders moeten Iceren;
Ons naekt dc lecgire fmaet, ü fchande voor de mans!
Een naeldc voor net fweert,een tpillc voor dc lans.
Wy lullen aen den heert dc ketels moeten fchuymen,
Dc hinncn, het cy, betalten met dc duymen,
om
Den moes-pot over doen, cn pluylèn het falact,
En palTen op het fok, cn droopen het gebract.
Geen wijf in "t ganfche rijck of lal hacr onderwinden
De mannen in "t gemeen den vooifchoot acn tc binden,
Wy lullen moeten rtaen in plactlc van de nicyt,
En' doen met hertcn-icct dat niet cn dient gcicyt.
Macr wacrom dit beklag, de mis-flag is gevallen,
De Faem is op de loop, en fchettert op dc wallen,
Roept cn met open mont,cn met een hel geklanck,
Der vrouwen hccifchappv , der mannen onderganki
Daer is geen ander ract, om onfc iaeck tc Itijvcn
Ats, met een nieti gerucht, het cerfte weg te drijven:
Eaetdacrom, grootc Vorft, lact tegen dit geval,
Den roep van uwe wracck verfpreyden over al.
„Wanneer daer ccnig quact is in het rijck bedreven,
„Of fchoon het ccrllc wit niet weder is te geven,
„Gy neemt, des niet cc min , dc ltrafle by der hant,
„Gy llrcmt het quact gevolg, cn fuyvert ons het lant.
LAct immers nimmermeer hacr fchoonhcit u bewegen,
Maer Itelt'cr haren trots en ituerc vlagen tegen,
„Wie fchoon, doch moedig is, is weert te zijnveragti
„ De moyllc van het lant weit leclick door dc pragt.
„Ten is macr water-verw, als wcl-gcmacckte leden
„ Niet mede zijn verciert met vricndclickc zeden;
„Een iiigt , een buygiaem hert , dat ij ccn vrouwe-
kroon;
„ lek ilTc noch foo fchoon.
hact een prachtig wijf, al
Dochfoo, desniettemin, o Vorlt , uw groene jaren
Met fchoonhcyt gewicgt cn tragten om te paren
zijn
Nacr wijle van dc jcugt cy liever weell geruft; : Sy blijft gelijckfe was: wat mach hier ycmant drijven,
Daer is ccn vollen ocgil voor uwe grage luit.
Soo rhenig jeugdig blat als bortck uyt dc boomen,
Soo menig klcyn gcrut als wrimmclt in dc llroomen,
Soo menig zee-gewas als bobbelt acn dc llrant
Soo menig aerdig dier is in het Pcrfen-lant.
Als u die wcfpc ftccckr, wilt maer het Ituck belaften
Acn vemant uyt den hoop van defe jonge gallen,
Die fal u Itof op doen, na luyt van uwen eys,
En, met dc fchoonltc jcugt, vcrcicrcn uw pallcys.
Al waer ccn dcrtcl oog gewoon is op tc loeren,
Al wat het jonge bloedt gevangen plag tc voeren,
Al waer men in het landt een aerdig macckfel liet}
Dat lal, van Honden acn zijn onder uw gebiet,
Lact vry ccn ruyme fael, lact grootc kamers bouwen,
Of wijt ccn Prinfcn huys ten dicnllc van de vrouwen,
Al gcclt'er yeder rijck maer ccnig klcyn getal,
Noch lult gy lloftc Gen die
Een gecilig hoveling lal al
Met gewaet, met rijeke rtecnen eieren,
piinlelijck
En geven hacr een geur door rcuck en edel kruyt,
Ia proncken veder op gclijck een cygen bruyt.
Hier lal dc Werclt-vorlt'dan alle dage komen,
Als tot een cygen hof vol aldcrhandc bloemen ;
Vol aHcrlcy vermacck ; hier lal dc Werelt-vorrt
Verkoelen iljncn brandt, en ldTchen lijnen dorll.
Hier lal hy,fnnder fchroom, in *t brcede mogen wcyen,
Vermaken lijnen geeft, cn iijncn jeugt vermeyen,
Of met een verfehe bloem, of met een roofe-knop,
Die cmt haer aerdig root lact puylcn nvt den dop.
Hier lal geen queticr wijf, met onbeleefde vlagen,
Verachten uw gebodt, uw foctc mm vertragen;
Macr wat u wel bevalt, dat lal op Ihicnde voet,
Tot uwen dienftc zijn, en ibdlcn uw gemoet.
En is'er dan millchicn een maget onder allen,
treden op de borlt Die acn u ziele werekt ecu meerder welgevallen,
, ïaet
Perfen omme-rocim , Neemt defe by der hant, ter ceren van dc min,
Die lal, tot vallen Dooft van uwe groote jaren,
Schoon zijnde boven al, u fchoone kinders baren;
En deler frinchc jcugt lal dienen , bcy gclijck
Tot heyl van uw gelui, cn Itcunfcl van het flick.
WAt wil men tegen regt een llimme daet vcrichonen?
Hoe, fal een eerlik man lijn vrou niet mogen tonen,
Oock acn dc vrienden felts,' en dat mei onderfchevt?
„Wat baet ccn rijeke fchat, die in der aerden leyt?
Al ware my gegimt om vry te mogen dwalen
Tot in het fchoon gebouw waer uyt de lichten dalen,
Al ware my dc magt van vernam toegeitacii,
Te lcydcn met der hant dc peerden van de maen;
Al moge ick in dc lucht den fonncwagen mennen,
En met den dageraet om al de werclt rennen,
Al lag iek open Maen, dat geen vcrlbnt cn weet,
Hoe dat dc grootftc Godt den feilen donder fmeet j
Al had ick klaer beicheyt van alle vreemde faken,
Ja wat dc Goden fcifs oock in den hemel maken*
Ey lieve! leg ccn reys, wat fou het al bedien,
Als ick het niet een vrient en mogte laten Hen?
Wat vreugde fond' het zijn, als iek het mijn geiêllcn
Niet in gclijcke maet voor oogen mochtc llcllen,
En wijlen met'er hant? wat is ccn fchoon juweel,
Ten zy een weerde vrient mag hebben ccnig deel?
„Eact vreckaerts haren ichat in diepe kuylcn delven,
„ Een edel hert cn heeft cn leeft niet voor hem felven
„Maervoorlijncvcnmenlch. Daer isgcenvreugdcfoet,
„ Die in ccn ecnig hert gclloten blijven moet.
Wat wil men onfen Vorft met fottcn angft vervaren ,
En brengen hier in 'tfpe! ccn flag van oude jaren?
En gaet ons gccnlins acn ó.n hier :s bvgebragt
't
Want Vallhi naekt tc Gen heeft noyt een menfeh ge-
dagt.
Men fegge wat men wil; wy mogen ja befehouwen,
Het vnendelick gelact van vorftcheke vrouwen,
Want of men nu cn dan een Koninginne liet,
Ten fchaet aen haren glans , ten let haer cere niet j
Als of ons dit gelicht in lullen foude Itijvcn,
En brengen ( foo men fcvt ) het water in den mom ?
Ick bidde, zi)t geruit, 'tis vrcefe fonder gront.
Die fucht die wy den Prins als onfen vader dragen,
Heeft magt de kriele tocht ons uyt den geelt te jagen,
Heeft magt het dertcl oogh , cn onfen heeten bram,
Te houden in den toom , tc leggen aen den bant.
Wy Gen dc gulde Ion, met aengename itralen,
Gclijck ccn reync bruvt, uyt hare kamer dalen,
En lehijnen over al ; wy lien de ichoonc maen,
Vol lieftclickcn glans, geducrig ommc-gacn.
Wy ftacn van alle kant met grooten lult cn gapen,
,
En dencken aen den Vorll, die alles heeft gefchapen,
Wy prijfen lijnen raet en wondcrlick bcleyt,
Niet met een ydel oog, macr in cerbicdigheyt.
Geen menfeh cn is genevgt lïjn handen uvt te Ibceken,
u vernoegen fal. Om vet van haren glans tut lipi genut tc trecken,
dc loeten dieren De reden is bekent. Het cdclhemcl-licht, 1
I.s buyten ons bereyek, en boven ons gelicht.
Juylt op gclijcke wijs zijn alle groote vrouwen
Van ons, en al het hof, van ydcr acn te fchouwen.
Wy toornen onlc jcugt, en buvgcn ons vcrltant
Totootmoct, fonder lult; tot hulde, fonder branr.
Daer is van al het volck geen menfehe lbo vermeten
Die iïch in dit geval in 'tminllc lal vergeten,
Een yder (lact verbaeil, cn hout ccn reyn gemoet,
Gclijck men Vcnus felfs in haren tempel groet.
 , : , , ,

1 v
*srm

EN VOOR DE MANNELICKE A CHTB AERHE YT.

119

«sa Gy fict dnn, groote Vorft , dut Vafthi Tonder reden

U bnden heeft veracht,
Gy fier dat niet een
u wetten overtreden,
woort voor luier is by-gebragt,
Sf^S
En
Del
f ™f L
fP e Cn
l
dat;llt
',
fict! een fnoodcvrou verkreeg

6 Byfit van den vorft, met eerfucht

Wm tot ce
« haeftiglijck»*
het konincknjek.
ingenomen
Als dat ons meer omdcckt de lift van hare pracht. Was'i des Konincks hof om haer bejag gekomen -

Hier uyt rijft dit gevolg , dat cer-fucht van de vrouwen
At
Dient, meteen korten toom , geduerig wedcr-houwen
Want die acn delen tocht geeft haten vryen loop,
i^i Die ftort als metter hant de wccrclt over hoop.
Schoon haer de kragt ontbreekt , fy weet door flimme
treken
Door liften, door bedrog allenxkens in te breken,
Sy loert op uw gedult, fy luymt gelijck een vos i
Sy wiekt al-eer iy waegt, fy druckt ten leften los.
Sict"! hoe de veyle klim komt aen de bomen kleven;
Het weet van langer hant fich om en om te weven,
Soo dat het met'cr tijt den ganfehen tronck bedeckt;
Soo dat het met'er tijt tot acn de wortel ftreckt;
En, lbo het ihoode kruyt niet af en wert gefneden,
Het fet hem in den boom van boven tot beneden,
Het fuygt fijn voetfcl uyt, en doodt den groenen ftam,
Waer door het uyt het ftof tot aen den hemel quam.
Juyft op gelijckc voet , en dicrgclijclce wegen
Soo weet een lirtig wijf haer dim bedrog te plegen,
Sy proeft, fy poogt, fy port, fy klimt dooruwemagt,
En ftact des niet te min gedurig op de wacht.
Sy wrijft aen uw gedult , en wik gy dat gedoogen,
Haer aenflach was geracmt juyft op een feker feéit
'
Als Ninus en het volck was van een blijden geelt
Het wijf vol hooffche lift, en flim in alle' deelen,
Koomt, met doortrapten fin, den dronken Konink ftree-
Sy biedt hem goeden dag, en naer een foeten kus, (km
op de vloer, en fpreekt ten leften dus-
Sijgr neder
tod ien het, machtig Vorft, u niet en foude quellen,
lek wenfcht' een kleyn verfoek u voor te mogen ftelleiij
Wy vroukens in 'tgemcen zijn vreemt in onfe kift,
Maer weder haeft gepaeyt cn lichtelick geruft.
Tck laet een gierig menfeh om groote ichattcn pracchen,
Heer Koninck, mijn verfoeck cn is maer om te lacchen:
Jckbidde, fta my toe, dat ick voor eenen dagh,
'Op uwen gulden troon verheven fitten magh.
Ick bidde geef bevel , dat ick aen dcfe lieden.
Mach plegen hoge macht, mach heeten en gebieden,
Alleen voor dele mael, en foo het mach gefchiên,
Gy fult van Honden acn een aerdigh fpcultjen fien.
In 't korte, groote Vorft, fy kan het foo beleggen
,
Dat fich de goede Peins, laet, aJs een lam, gcieggen;
Hy neemt haer met'cr hant, hy fet haer op den troon,
Hy rtelt haer op het hooft de konincklicke kroon :

Sy fal in korter llont haer boven u verhuogen Hy (preekt tot al het volck; Hoort toe mijn onderfatcn,
'tra, nVm Sy treet geducrig voort tot haer beftemde wit,
Tot datfc met den voet u op den bocfem fit.
Hoort Vorften al gelijck, hoort Steden, Stenden, Staten,
Dit's heden uw Princcs. Weeft haer getrou in als,
Tot datfc met'er tijt, door lirtig acn te dringen, Buygt onder haer gebiedt, op Hraffe van den hals.
U
kroon en fceptcr felfs fal weten af te dwingen, Dacr fit het loofe wijfin groote pracht verheven,
Hout vry dat alle magt gewis te gronde gact, En vangt allenxen aen een kleyn gebodt te geven,
hint? wjiöcoifti
Indien een hoofdig wijf mag nayen haren naet. Tot proef van haer gefach. Een yder ftaet bereyt
icvnoitnugtófe Ach, waer de wijffche
pragt mag in het hoogrte fwevcn En doet , in grooten ernft, al wat Mevrouwe feyt.
-ra kiut Daergaet'et over kant, dacr dient'et al te beven, Sy, met fe nu bevint het rtuk alfoo gelegen,
Geen lijfis fonder lalt, geen lid cn ifler vry, Dat yder fich vertoont tot haren wil genegen,
«cnmcnlcLDwiffi Niet dat'cr harder nijpt als vrouwen heerfchappy, Spreekt met een helle ftem. Grijpt my daer Ninusacn,
Befie den ouden tijt. Ach! door ibodanig mallen Het woort is nau vol-end , dc fake was gedaen.
iVorllrartlim» Is Ninus in der haeft van lijnen troon gevallen;
'[fpcl cal fljgtinat

ma arnd*[ hkrifc

k: ie licfliwftwi

ie: tjr-óriklicbiw

cr. an ra Kast»
mngbns, Mk*
a m
mahto ?
:

mi,

j
„Mi*""

oog,

Sywcder.opeennieu, tfa, roeptfe, bint fijn handen, Sy fprack noch dit en dat, en wift het foo te weven,
dat haer tonge fwijgt, de Vorft is in de banden; Dat fy het koninkrijck behiclt haer ganfche leven,
weder, ftaet hem doot. En even met dat woort, En liet noch boven dien de kroon aen haer geflacht,

km
IU ct wat ' cr is
' cn Nimis is vermoort. En fier! des ouden vorrts cn wert niet meer gedacht.
Stili

v
v"?
r C"
den ,
>' c is
genoeg, geen
mcnlch behoeft tefchro-
(men,
Dit komt'er edel Prins, wie fou het oyt vermoeden?)
Trt-V
lek l (
bhttganfchc rijk m
mijn befchut genomen;
i
Dit komt'er van een wijfin haren pracht te voeden,
ËCn rechterhandt die feepters
t
Kroon
voeren kan; Wie hier in rtille ftaet, cn lijt het met gedult,
I^ft aen de vrou foo wel als cenigh
raan. Wert in der haeft verdruckt, cn 'tis fijn eygenfchult.
„Al
130 GESPREK TEGEN DE KONINGINNE VASTHl EN VOOR enz.

Gewis, indien dc Vorft haer defen trots vergeeft,

„ Ai wat van overlang in boecken is gcfchrevcn
„ Dat is acn onfcn tijt ccn fpicgel om te leven
„Dcnckt vry, dat noyt geval quam over cenig man,
„Of dat het even nu ons wedervaren kan.
„'tïsvryalgrooter kunft, als flechte luydcn merken
„ Het mannchek beroep nacr reden uyt te wcrckeiu
„Hier dient ccn rijper brcyn,en dikmacl meerder raet,
„ Als bv den Koninck fclfs in faken van den Staet.
Wat is'cr in het huvs, wat is'cr al te mijden?
Wat is'cr al te doen'? wat is'cr al te lijden?
koorm'cr al te bacn dat niet en dient gcklacgt,
Wat
En dat Ccn ccrlick man in fijnen bocfem dracgt ?
Wat gaen'er dingen om, die in het bette knagen?
Wat zijner mcnigmacl, wat zijn'cr vreemde llagen?
Een die in dit geval fijn ampt' vervallen kan,
ccn weerdig man.
lek fegge noch ecnmacl, het is
Hem mag wel bange zijn, en grouwen dat hy leeft.
„ Als ycmanr van het volk fijn pligtcn heeft vergeten,
„ Soo dat het niet tc fecr is door het lant geweten
„Die kan met cenig regt een wcynig zijn verfchoont,
„Omdat hy,fohet ichijnt, een aert van ichaemce toonii
„ Macr die voor alle man fich qualick heeft gedragen,
„Die woelt in fijn bedrog, als met een wel-bchagen.
„En, mits fijn boofc dact, het ganfche lant beihict,
„Soo dient hem fijn bedrog ten hartften uyt-gewet.
Semiramis en ging niet met foo rafic fchreden,
Niet met fo grootcn pas, als defe komt getreden,
Semiramis begon by wijle van gcipot,
Maer defe grijpt terltom den koninck by de iïrot.
Semiramis bcquain verlof tot hare lagen,
Maer Vafthi gaet te werek, al fonder eens tc vragen,

Wat zijn'cr mcnigmacl al tochten op te doppen? Al fonder onfcn Vorft of yemant acn tc ficn;
Wat zijn'cr over ham al wrokken in te kroppen? Ach! lijd-men dit begin, wat fal'er niet gcfchiên?
Tck rtoutcr aert in hare borft gcfchrevcn,
Wat finelt een vrcediactn hert geducrig fware pijn, fic ceri

Om facht in fijn bedrijf, en niet veracht te zijn? Sy werd met harder dicht tot haren luit gedreven,
„De man moet aen de vrou fijn liefde ja bew ijlen, Sy vaert met fnelder wint, en met een grover ih-oom,
„Soo lang fy niet en poogt om boven hem tc vijlen haer ftout bedrijf tc prangen in den toom;
't Is tijt

„Macr als ccn moedig wijf gaet boven haren plicht, 'tlstijt, met alle macht, een middel uyt te vinden.
„Soo dient het ydcl brcyn ten muiten ingefwicht. Om, op den beften voet, hacr tochten in te binden,
„Het ga gelijk het mag, geen man en moet gedogen, Eer datfe vorder gaet. 't Is tijt, cn meer als tijt,
„ Dut haer de v rouwe- p ragt fal boven hem verhogen Te breken haren loop, te wreken uwen fpijt.
„Het is een rechte kluts, een ongcfouten bloet, Wat is van Cyri kint, of van Cambyfes fulterf
„Die, mits fijn lafFen aert, verkeerde ranken voedt. Kicft een van minder ftam, lbo leefdgy veel getafter:
,, Die op hacr oudcis pogt , cn blaclt
een hogen naem,
Dacr ïs na defen rijt van Vafthi niet te wachten,
„Is totten loeten bant van liefde niet bcquaem. (len,
Als datfe. meer en meer den Koninck fal verachten?
Als datfc dag aen dag hem, met een (louter aert, NOch dient'er meer gefeyt
Hct brcyn dat
macr dc finnen dwa-
dc kop begint malen
; fict
tc
Sal dringen op het lijf en varen in den bacrt. fuilcboft ,

Bedcrtekt, nadien fy dorft , voor defe grootc fcharen, Het drayc enal omdoor om, al te langen fpracck,

moetwil laten ficn , hacr cerfucht openbaren, 't is cenmacl tijt, dat ick een cyndc maeck,
't Is tijt,
Haer
Bcdenckt wat hare pracht fal vorder ondcr-ftacn, ccnmael, grootc Vorft, 't is al genoeg gekeven,
't Is

Als dit geweldig volck fal henen fijn gegacn. Wy fchenden uw gcdult. Laet ons het vonnis geven.
Wat fal de lloute Vröu, wat kanfc niet bedrijven, Een yder feg het zijn. Ick makc dit befluyt

VONNIS
Indien dit proef-ituk felf mag (onder ftraffc blijven) Een ander moet'cr in, en Vafthi moet'er uyt.

VASTHl; Geftreken over de Koninginne

MITSGADERS
EEUWIGE HUIS-KEURE VOOR ALLE VROUWEN:
Openbacrltjck afgekondight -van V Konincks wegen door de honden en ftven-cn-twintigh
,
landen

des GrootvorJÏ Assuerus van Indien tot aen Ciïlooren-lant.

,

Een van beleefder aert, gewent tot goede 7.eden,

y E wijtberoemdc Vorft van Pcrfen endc
Meden, Sal, als het ons belieft, in hare plaetle treden}
5
Van menig ander Sal hebben hacr gefagh , en koninc klieken troon,
I lant, van duyfent groo-
tc ïteden, En voeren haren ltaf, en dragen hare kroon.
Die van de Mooren af tot aen den In- Wy noch, uyt volle maght, gclaften alle vrouwen,
diacn, Die in het ganfche rijck haer geven om te trouwen,
Laet fijn geduchte magt cn ftrenge wetten gaen, Rijck, ichamel, groot en kleyn, dat yder haren man
Maccktaldcwcrcltkont, dat Vafthi, die te voren Sal vieren met gcdult , op pene van den ban.
Was door het ganfche rijck tot Koningin gekoren, En foo daer eenigh wijf hier tegen komt te woelen,
Is, in den vollen raet, en nacr der K-rfen
wet. Die fal van ftonden aen een fware itraf gevoelen
Van nu tot alle tijt van haren troon gelet. En diagen wel te recht foodanigh ongeval,
Des moet ccn ydcr Vorft van onfe landen weten, Dat fy het ganfche rijck ccn fpicgel welen fal.
Dat hy na defen tijt van gramfchap is gequeten , Wy willen dat de man fal volle magt gebruyckcit,
Van hulde vry gellelt , ten opficht van de vrou Wy willen dat het wijf fal fwijgen endeduyekenï
Die haren overheer geen hulde bieden wou. Dat is het oude recht , de gront van echte min,
Sy moet van nu voort acn vertrecken uyt de falen 't Is reden dat de man fy vooght in fijn gedn.
j! mdiriiiktnl
Van dit geweldigh hof, cn achter lande dwalen. II

Ons gunft ïs haer ontfeyr. Sy moet van nu voort aen AHASUERUS,

Niet welen datfe was, niet voor den Koninck ftacn. MENUCHAN.
ALLER
 , ; : ,

»3l

ALLER PRINCESSEN
SPIEGEL,
ALLER VROUWEN
S P O O R.
Verftandige L E S E R.
ROe wonderlick , jd verfchrkkelick ,
menigmael het beleyt Gods zy ontrent de Groote dejèr werelt , enwe-
nderem boe gevoelïglick meefl alle Prinjfen Jich betoonen oock in de mïnfle mis-Jlagen baret vrouwen ; kan ons

Ibeyde de gefchiedenijfe Vaflbi ( die wy bier vooren verhandelt hebben ) ten -vollen betuygen. Veel andere:
K? exempelen , federt dien
ouden tijt voorgevallen , -waren liebte/ick iaën te ttnjfen ; doch wy willen den
lj.e/er met fiilcks niet befwaren. Een hiftorie niet te min , overmits die bier uytmunt, en tot defen eynde,
% boven andere ,
[onderlinge dicnfllgh is , hebben -wy goet gevonden hier by te voegen , en met defelve dcfe onfe
kleyne ocffemng te hejlmyttn. "tot opening! van de welcke , bier alvoren geweten dient , dat Athcnais {.van de welckc in

het navolgende gedicht wert gewaegt ) is een dochter grweejl van eenen , Leondicus genaemt , burger van Jthcnen. Defe
geefiig in verflantwefendc, Jcboon van lichame, en niet alleenlick een groote liefheb/Ier van de dichtkunde, maer oock felfs
aerdige veerfen fihrijvende , van de welke {gelijk veel Schrijvers het daer voor houden) noch eenige in we/en zij»; wert
by hare broeders in de erjfenijft hares vaders ten bef en niet bejegent, en van de felve uyt Athenen ah verdreven zijnde , komt
te Conjlanlinopolen , weet haer bekent te maken by Pulcheria , fufter des Keyfirs Theodotii Junioris , en voor eerjl het
Chrijlen geloove aenynomen hebbende, mitfgaders van Attico Magno, Bifcbop van Conftantinopolcn, gedoopt, en inplaetfe
van Athenais, Eudochia hemaemt zijnde, wert foo bevallig in de oogen van Pulchcria , dat defelve hm
eerfi voor eene

van hare kamer-maegden ontfanght , en eenige tiji daer na aen haren broeder de Keyfer foo gunftiglijck voor-doet , dat fy
hem beweegt ( als veel by hem vermogende ) defelve voer fijne wettige Keyferinne aen te nemen ; in welken ftaet fy eenigen
fijt : gee/fig en geleert wefende , en mitfdien de
lang geluckelick beeft gekeft geleerde /onderlinge gunftig , beeft onder andere

Cyrum Panopolitanum een Poëet dier tijt, tot een van de treffelikjie ampten des rijks gevordert.
,
/fat ongeluk haren on-
dergank veroorfaekt heeft, fiilde Lefer uyt het volgende gedicht kannen afnemen. Doch ingevalie iemant genegen is degeheele
gefchiedenijfe naerder en klaerder te onderfoeken, die gebruyke de Schrijvers vooren verbaelt , mitfgaders oock Lipf. Mon. &
Exemp. polit. cap. Mon. i. Exemp.
f. Dit bad iek, Lefer , tot openinge van defen
f.
PR1NCESSEN-SPIEGEL,
u kortelik oen te feggen. Gy, liefi en overdenkt : gedenkende dat in groote Spiegel-glafen kleym aengeftchten beft gefieri wor-
den. Vaer wel.

A Thenais was verheven Sy, dus in het rijck gelaten, Aen den Keyfer wert gefchonken
Uyt een onbekent geflagt By den Keyfer ganfeh bemint, Seker appel , als een gout
Tot de Keyferlicke pragt Van een yder wel befint Wel de fchoonfte van het wout,
j
Want om daife wirt te leven, Scheen gcluckigh boven maten Juyit een vrugt om meê te pronken,
En was geeftigh boven al, Macr, eylaes! de donder flaet Vrugt waer van een kloek pinceel
Was fc wonder lief-getal. Meelt, dat hoogh verheven ftaet. Niet en treft het rainlte deel.
Defen
 Delen ging den Kcyfer geven,
Uyt een fonderhngen fin,
Aen de jonge Kcyfcrin ;
Schoonderfag ick noyt mijn leven,
Sprack Mc-vrou, en nam de vrugt
Met een wefen vol gCOUgt
Dcfcn Appel wil ick fparen,
Als ten uyt-gclcfcn pant, _
Wanthy koomt van liever hant.
Dit gewas moet ick bewaren
My tot vreugden, entereer
den Keyfcr, mijnen heer.
Van
om defc tijden
Het geviel
Dat'er fekci jongeling
Dngclicx te have ging,
Wel gewilt aen allen zijden
Hoog geprcfen by de lïèn,
By den kcyfer wel geilen.
Defc rijck in goede zeden,
Rijck t« geelt, en wel befpracckt,
En als tot het hof gemacckt
Koomt, om delen tijt, getreden
Naerhct KcySylick gebou,
En begroet mc weerde vrou.
'tls van ouden tijt bewcfen,
„Als de PrinlVen zijn geleert,
„ Alle gcclten zijn vereert,
. „ Alle kloeckheyt is geprcfen i
„Prinllcu milthcyt, Vorftcngunft,
„Bacrt vcrltant, en voedt dekunit.
Als Paulmus in de luie
Van de Reyfcrinnc quam,
En het edel fruyt vernam,
Hy, gclccrt in Griecxl'che tale,
Maekt een veersjen , met'cr vlugt,
Op do- fchöonheyt van de vrugt.
Hctgedigt, volfoctc ftrekefl,
Scheen lbo gccltig inde fin
Van de fchoonc Kcyfcrin,
Datfc ftracx begon te fpreken;
Neem den appel, weerde vrient,
HERODOTUS
Want hy is by u verdient:
In fijn
^Andaules
Myrfilus genaemt
denfen Vorft
genegentheit
gelatcnin
over fijn Geniale, dat hy de-
felve hielt voor de fchoon-
fte aller vrouwen. Dit fig hebbende inge-
beelt , en liet niet af de felve geftadclick te
prijfen by eenen van fijne trauwanten , Gy-
ges genaemt, (die hem feer lief-getal was, uwe Koninginne naeckt te fien Een vrouwe
en wiens dienfl; hy dickmacl in groote faken plag met haren rock oock hare fchaemte af
gebruyekte) fpreeckendeop een tijd tot den te leggen. De Oude hebben ons veel goede
ïelven defe ofte diergelijcke
fie , Gyges , dat g my , roerende de fchöon-
Hy was fchoon en uyt-gelcl'en, Dorft gy uwen pol verecren
Maer hy is voorwaer althans Dit loo fchoon, foo lieven pand?
Vry van noch een beter glans, Mijne gave, my te fchand?
Door uw geettig dicht geprefen: Nu, men fal'et u verkeren,
Neem den appel , tot een pant, Gy en lult voort acn niet meer
Tot een loon van uw verftant. Spotten met des wccrclts hecr.
Defc gecil aldus verheven, Stracks wert volle magt gegeven
En met dele vrugt vereen, LI Paulline, doot te llaen,
Heeft hem na den Vorft gekeert En het was terftont gedacn.
En den Keyfcr dien gegeven; F.n me-vrou wert, op het leven,
Want hem docht dat dit gewas Uyt het hof cn lant gcfeyt,
Niet als voor ccn Kcyfer was. En in baeftefl weg gelcyt.
Als de Vorft den appel kende, Ach! dacrgaet, daer gaetfe dolen
Doen verfchoot fijn ganfche bloet, Eeniaem, bijlter, hallef doot,
Doen ontftack fijn gram gemoetj Ovcr-vallcn van de noot,
Dies hy ftracx fich henen wende, In de bollenen, klippen, holen,
Met een ingetogen fin, By de heeften j wantiè fchroomt
Naer d'onnooslc Keyferin. Datfe by de menichen koomt.
Lief, ick wenfehte wel te weten Siet ! hoe gaen des weerclts faken
Of het ooft, dat fchoon juweel, Op cn neer, als ebb' cn vloet,
Noch müTchicn is gacf en heel Somtijts is het al te goct, (ken,
Neen ( foo fprackfe ) 'tis gegeten, 'tSchijnt, men kan 't nier qualik m;i-
Gifter is mijn groene lult Maêr als 'trateens omme-draeyt,
Met dat aerdig fruyt gebluft. Wat men doet is dan bekaeyt.
lek en kan het niet geloovcn 't Schijnt te met een os Sou kalven,
Dat het fruyt, lbo fchoon gekeurt, Alle ding is voor de wint ;
Met de tanden is gefcheurt Maer, allt onweer eens begint,
Hoe! Ibudgy het oog berooven Wilt ten beden of ten halven -,
(Sprack de Kcyfer ) alfoo licht, Vak'er hier of daer een Iteen,
Van dat vriendelick gelicht? 't Schijnt , het gek u hals cn been.
'tlsde wacrheyt, op mijn trouwe, Leert hier, menichen, Godes werken,
Hout'ct feker en gewis, Leert hoe fijn geduchte magt
Dat het fruyt niet meer cn is. Speelt met alle dwalè pragt.
O! gy zijt ccn fnoodc vrouwe, Leert, met aendagt, overmerken ,
Riep de Keylbr, ó bedrog! Dat en eer, eu droeve ichant,
Siet den appel is hier noch. Nedcrdack van hoogerhant;
Hoe moet
u den quant bevallen, Leert u ftcgc nccken buygen,
Die gy offert mijn gefchenck? Op het wondcrlick gebodt
Fy! 't is fchandc wat ick denck, Van den fchriekclicken Godti
Fy! van dat onccrlick mallen, Siet dit kan de daet betuygen,
!
Ach een wijf die vreemden geeft Menig klimt'er boven
! al,
Is onweerdig datfc leeft. Doch alleen tot leeser val.
eerfte Boeck , Clio genaemt.
,
by de Griecken heyt mijndcr huys-vrouwe , foo volkomen
, der Sar- geloove niet en geeft, als wel de wacrheyt
, was foo uyt- mede brengt, om reden (achte ickj dat de
fijn menfehen haer ooren gemcenlick min ge-
looven, als hare oogen j foo hTet dan van
noode, dat ick haer eens naeckt aen uver-
toone. Gyges hier over ganfeh luyde uyt-
roepende; Heer Koninck feyde hy, wat ,
vreemder feggen is dit, dat gy my beveelt
f
,
woorden ; Ick leerftucken nagelaten, waervandit ookecne
is, dat ider man maer het fijne en heeft te
be-
 ,

belangt , ick geloove tca faemheit nietenonderfoecktdatu ongeoor-

bcfien. Wat rüy
vollen dat de
Koninginneis dcfchoonfte al- loft is te weten. Wel aen, of degene die
ler vrouwen,- laet u dat genoegh zyn, en dit geraden heeft , of de gene die den raet

vergt my vorder niet onbehoorlijks. Aldus gevolgt , endeonbehoorlickheit aengerecht

bleef Gyges weygerigh
over den voorflag des heeft met my naeckt te fien, moet heden
Konings, beduchtende dathem eenighon- zijnen leften dagh hebben. Over welk voor-
geluck hier uit ontftaen mochte; maer de del Gyges, eerft verbaeft ftaende, begon
Koning niet af-latcnde , En denkt niet , Gy- daer na haer ten hoogften te bidden ten ,

oes (feyde hy) dat ick om u te beproeven eynde fy hem in foodanigen engte niet en
dit voorftelle, ofte dat u van der Konin- foude willen dringen, om eenevan tweente
ginnen wege iet auaets bejegene ick fal voor ;
moeten kiefenjmaer anders geenuitkomfte
al forge dragen dat fy niet eensgewaer en by haer vindende en fiende ofte zijnen Hee- ,

werde van u gefien te wcfen , want u ver- re te moeten dooden, ofte felfs te moeten
bergende achter de deure van onfe ilaep- fterven kielt zijn eygen leven j en ten leften,
,

kamer daer fy gewoon is haer kleederen

, Nadien j feyt hy , ik genootfaekt ben mijnen
uytdoende , d'ecn na d'ander op fekeren Heere om te brengen, foo (egt my dan op wat
ftoel, daer ontrent ftaende, te hangen, voet wy hem dienen aen te taften ? De vrou-
lult ghy haer op uw gemack konnen fien we antwoordende; ter plaetfe ,
feytfy, ,

fonder van haer gefien te werden, dewelke daer hy my aen u naeckt getoont heeft,
daer na ontkleedt zijnde, en u den rugge fult gy hem toegaen als hy llapen fal. Als
keerende om te bedde te gaen , fult in alle nu de lage geley t en de nacht gekomen wasj
,

ftilte u van daer konnen vertrekken. Gy- Gyges, geen middel fiende om te ontkomen,
ges ei'ndelijck niet langer konnende wcygc- maer moetende dooden ofte (êlfs fterven ,

ren, verklaerttevredentezijn des Konings volgt de Koninginnein haer kamer,ontfangt

voornemen na te komen, en weit van den van haer een geweer en wert achter de felve ,

felven, als het flapens tijt was indeKo- deure verborgen juit welke plaetfe naderhand
,

ninginne kamer geleydt en aldaer verfte- , voorkomende, neemt Candaules al flapen-

ken; waer op deKoninginne gevolgtzijn- de het leven en geniet alibo zijn gemale en
,

de, wert by Gyges terwijlen fy haer ont-

, zijn koninckrijek. Defe gefchiedenilTe wert
kleedt, in ftilligheit belonckt,- maer nader- verhaelt by Archilochus Parius,die ten (elven
hand als fy haer omkeerde om op haer bedde tijde geleeft heeft, &c.
te treden en dat Gyges alsdoen poogde fich
van daer
,

te maken, wert fy hem gewaer,

Anthoritus Mureim m het 6. Boek van fijtt

Derfcheyde lejfen Cap. 17.

evenwel haer gelatcndefulcksniet gefien te
hebben, en niette min voorhebbende haer SEmiramïs wert gefeitmeteenfbnderlin-
van fulks over Candaules te wreken, mits fchalkheit,uiteen ganfeh leeg en Hecht
het by die van Lydia en andere omliggende geflacht, tot het koninkrijk te zijn gekomen.
volken fchande is datoock een man naeckt Welcke geichiedenilfe, dewijle die niet feer
gefien werde, ontbiedt des anderen daegs bekent en is , en (mijns wetens) by geene La-
met den dageraet eenige van hare dienaers, tijnfche Schrijvers acngeroert, ioo fal de (elve

(op de welke fy haer beft betroude ) en font by my verhaelt worden gelijck ik die in de ,

de felve om Gyges te halen, en aldaer voor Grieckfche boeken hebbc gevonden. Men
haer te brengen. Hy niet denckende dat houdt de felve geweeft te fij n een dienftmaegt
fy iet wifte van dat 'er gefchiet was, laet en byfit van een der koningklicke flaven. In 't
fichbyhaer vinden, als meermalen gewoon gefelfchap van de welke deKoninghNinus
zijnde by de Koninginne ontboden te wer- by gevalle gekomen en door hare fchoon- ,

den, dewelke hem liende, feyde fy, Gyges, heit en bevalligheit ingenomen wetende,
ick ftclle u heden twee dingen ter keure, heeftfe beginnen te lief-koofen ; waer over fy
my fult gy hebben , en met eenehet konink- haer gevoegelijk (tellende , en den Koningh

rijck van Lydien in alles believende de fake in 't korte fo verre

indien gy Candaules da-
, ,

delijck van kant helptjoftcindien niet,foo heeft gebragt ,

datfy alles van den Koningh
bereyt u ter dood, want gy moet fterven beftont te eilfchen, fonder cjatde Koningh
op datgy voortaen door te grooten gehoor- haer iet dorfte weygeren. Op een tijd haer als
G g 2 kacx
 134

kacx hebbende laten ontvallen , dat'er iet was andermael te kort, en mitfdien door hare
dat fy ten hoogften begeerde, en dat de Ko- broeders verdreven zijnde, komt te Conftan-
ning daer op haddegeant\voort,datfyhaer tinopelen op datly allbo den wegh tot haer ,

begeerte vryelik foude openen. Ik wenlchte, toekomende grootheyt opende : fy maekt

feide fy,.datick eenmael voor eenen dag op haer bekent, en beveelt hare faken aen Pul-
den koninklicken ltoel mochte fitten, om cher'ta des Keyfers fufter, aen dewelke fy
voor fo kleynen tij d het volk te rechten mits van (tonden aen foo bevalligh is, dat fy, ver-
,

dat een ider door 't gebod van denKoningh, ftaen hebbende datfe noch maeght en onge-
gehouden foudezijnmy voor dien tijd te ge- houwt was haer in het hof heeft ontfangen ,

hooi (amen. De Koning Ioeg'er om, en bewil- dochalvooren (als onbewuft van het Chri-
ligde Tonder nadenken , hare begeerte. Ter- ftengeloove) gedoopt zijnde,- haren naera
ftont wert opentlik geboden, dat een iederop word verandert , en fy van nieus Eudocia ge-
fekeren gefetten dag haer (oude gehoorfa- naemt. Ten letten, ly bemint haer foverde,
men, alfoo luiks gefchieden fouden door datfydelelveaen haren broeder denKeyfer
gebod des Konings, Ten beftemden dage doet belooven j Sietwat een op-gang! maer
Semiramis koftelik gekleet let haer op den
, , hoort ook haren neder-gangh. Sy, lange ge-
Koningklicken llocl met groote toeloop
,
luckig door dit huwelik, bemint en bemin-
van den volkej in den beginne (als proevende nende, is eyndelik in verdachtheit van oneere
wat haer gebod foude vermogen) gebiedt al- geraekt,en is van den Keyfer verlaten gewor-
leenlik geringe faken , macr gewaer worden- den , om defe reden. De Keyfer hadde eenen
dende dat haer alles lbo wel van der hand grooten en overfchoonen appel ter gifte ont-
ging belafte eindelijck aen des Konings
, fangen , dewelke hy datelick de Keyferinne
,

trouwanten , dat fy den Koning fouden grij- willende lief koofen , haer toefont Sy dcfelve :

pen, 'twelk gedaen zijnde, gebiedt hem te ontfangen hebbende geeft dien eenen Paul-
,

binden en luiks mede datelik nagekomen

,
lino , een geleert en welfprekend jongelingh (
wefende roept ftaens voet dat men hem doo.
,
en om dier oorlake wille, haer , insgelijks ge-
den foude , het welke insgelijks in der haeft in leert wefende , feer acngenaem , evenwel niets
'twerk wert gcftelt. Soo dat de heerfchap- cjuaets daer in voorhebbende; welken appel
pye die haer maer voor eenen dagh was toe
, de (<i\\c Paulltmés ,niet wetende van wacr die
gellaen geduerigh is geworden. Defe is de
,
gekomen was, wederom voor een Prinffelijk
gene die Babylonien met TicheLmueren gefchenk den Keylèr aenbiedtkle Keyfer ver-
heeft omringen laten, wiens hangende ho- wondert hem, eerft twijffelende, en tcrflont
ven met lbo grooten verwonderinge eertij ts den appel kennende , en ietquaets vermoe-
zijn acngelïen geweeft, &c. dende , vervoegt hem by de Keyferinne,loof-
felijk den appel, te vooren haer gegeven,
J. Lif. in fijn boek Momt , ÊrV.
haer afeifehende; fy,van alles onwetende,
Exempl. Poluicor. cap. j.

O
ter van eenen Leont'tus, Athenienfch Philo-
verklaert onbedachtelijk den felvcn gegeten
Nder defe exempelen voegt haer ook te hebben , en ten anderen male des gevracgt,
een vrouwmenfeh. Daer was een doch- feyd, ja fweert het felve
, waer over de
Keyfer alsdoen ten hoogften vergramt, be-
fooph., Athenah genaemt fonderÜnge aer-
, fchuldigtfevanonwaerheyt, en brengt den
digh foo van lichame als v erfland. De vader appel te
,
voorfchijn en geloovende dat 'er ,

(foo het fchijnt) door eenige heimelijcke iet

oneerlijcks tulTchen haer en Paullinus
voorwet enfehap van haer toekomende, ge- moeite
ommegaen, dood Paullinum, ver-
luk haude alle lijne goederen aen hare twee
, laet haer, en verfentfe uyt den lande. Erme
broederen bcfet, haer niet meer als alleenlik
gelieven! ick hebbe deerenilfe metuw on-
hondert kroonen by uytterfte wille toevoe-
geluck. Sy nochtans droegh haer geval kloe-
gende, met defe byreden , dat haer geluk
kelijck, treckt naer Jerufalem, al waer fy,
voor goet haer verftrekken foude. Hierover
ecrlijck en godzaliglijck geleeft hebbende,
beftact fy met hare broeders te pley ten
, als eyndelijck llerft, haren man de Keyfer al-
in de verfterfte hares vaders verongelijkt
vorens overleden wefende.
zijnde, maerfy de fwakfte wefende , blijft

HOU-
 ,

HOUWELICK, DAT IS,

Het ganfche Beleyt des

ECHTE N-S T A E T
Afgedeelt in fes Hooft-ftucken
S;

Te weten
MAEGHT, VROUWE, I

VRYSTER, MOEDER
BRUYT, IWEDUWE,
Behelfende mede de
MANNELYCKE T EG EN P L IC H T E N (
DOOR
Jacob Cats.

Gg 3 KLINCK-
KLINCK-DICHT\
Aen den E. E. Heer

. C A T S,
RIDDER,
Raedt-Penfionaris van Hollant
Op zijn

Onvergelijckelijck Houweüjck.

Hoogh-geleerde man f uw lof moet eeuwigh ftreven

Dat gy de werelt hebt voorzien met zulck een licht,
Dat duyzend' oogen daegs ioomt jlraakn in 't gezicht,
En blakert dan de ziel, dat zy , daar door gedreven
Met heylige yver wil in dezen luyfler leven.
Het licht de jonckheyt voor , in 'tjlellen van den plicht,

Die haer allengs in deugd' , en goede zeden fticht

En wat 'tgehoude volei tot leer dient voorgefchreven

Uw pen heeft uytgeflort , en klarelijck vertoont

Wat op-geleyde laf bedaegde lieden troont

Tot hun behorlickheyd , zy aerdigh af kon malen,

Toen d'yver baerd' heur geef in '1 heerelijck verft and.

Gelukkigh is dien Raad der Staet van Nederland,

Die in dees' eeuw op 't licht van zulck een man mag pralen

J. J SCHIPPER.
Verwin u zeiven.

K I N-
 ,, , , , , , , j

KINDER-SPEL.

ALGyzijtofman,
wie oyt (let dit kinder-fpel
of jonk-gefel,
Dus fooje na den eyfch bevroedt
Al wat de malle jonckheyt doet,
En fchoön, eer dat het icmant vingj
Hem om de kop een dekfel hing
Of echte wijf, of vryc maeght, Ghy lult vernemen op de ftraet, Soo wort nu 't oog hem los gedaen
$
Siet cerft of u het beek behacghtj Hoe dat de ganfch werelt gaet. Dies fict het fijn gevangen aen$
En dan noch ftact een wcynigh ft.il, Gy fult'er vinden, mcyn ick wel, Het fiet ten vollen wat en hoe,
En fict eens wat'et feggen wil. Uw eygen mal en kinder-fpel, Het liet by wijlen wonder tocj
Gy lacht , na dat ick acn u merek Of, fbo gy 't heden niet en vint, Maer ach ! het fiet den klaren dagfi
En denkt; 't en is maer kindcr-werk: Soo zijt gy vry al wat te blint, Juyftals het niet meer grijpen mag
J
Wel lacht, het is u wclgejont, Soo is het oogh u fonder licht, Het fpeeltje , vrienden , dat gebiedt
En lacht oock uyt een vollen mont| Dus ibeckt een bril voor uw geficht, Een blinde greep, en vorder niet.
Want al het woelen van de jcuglit Een bril, die Eygen-kennis hiet, My dunkt dit is een eygen beelt

Dat is alleenmact lofTe vrcught, Waer door men in fijn herte fiet, Van dat men in het vryen fpeekj
En is alleenmaer dom bejagn En fooje die eens recht gebruyekt, De vryer, arrem Vcnus kint,
Dat ieder wel behechen magh. En noyt het ooge toe en luyckt, Die is gemeenlick fttfke-blint,
Maert'wijlje met de kinders lacht, Soo weet ick datje vinden uik Des dwaclt hy veeltijts over ftraet
Soo woud' ick datje vorder dacht, Of eygen mal, of eygen ichult, Onfcker waer hy henen gaet,
Als datj' oock in dit eygen beelt Of foo ick noch bedrogen ben, Hy drilt, hy loopt, hy rent , hyfwccft
Al mede by de kinders ipeelt. Soo denkt dat ick geenmenfeh enken. Tot hy'er een gevangen heeft;
'k En weet niet dat'er icmant leeft, Maertreet eens toe, enwijf,cnman, Maer wie doch krijgt de grijper vaftj
Die niet fijn kintfche poppen heeft, En neemt hier eens een proefje van. Of wie doch vangt hy by dén taft,
Die niet by wijlen eens en malt
Die niet by wijlen eens cn valt
VOor cerft is daer een dertcl kint, En fonder licht, en fonder bril,
Dat om fijn oogen is geblint, Als die hacr laten grijpen wil?
Die met by wijlen heeft gekoot, Diesgaet'et, met een open hant, Hy fagh te voren niet een iteek,
Oir iet begon dat niet en floot. Geducrigh taften na den wandt, Noghoe hy ftont,nog waerhyweefcj
Dlt 'pel, al fchijnt'et tonder fin, En noch in delen blinden loop Maer na dat hy de vri]fter ving,
JJat heeft uen yeyne wcrclt in ; Soo grijpt'et iemant uyt den hoop, Nu fiet hy vlack in alle ding,
De werdt en haft- ganfch geilel Het grijpt'er eene by de mou, Hy fiet en haer, en haer gebreck,
t-n maer enckel kinderspel
is
% Die beft. hacr laten grijpen wou Haer ydel hooft en liegen neck
 kin, der-spel:
Hy fier. hacr fcylcn allcgaer, Sict ! waer een weelig menfehc rufl, Die maccken dan een groot gcraes.
Hy liet hy wijlen al tc Eiker, Daer fijgt het herte Ba dc lult. En met de koot , cn met de blaes.
kint dar bobbels blieft, Een karig menfeh bewaert hetgoer
Macr of hy veel of lurtcl liet
LEr op het
hoe fcer het verbad! Son dat het nicmant voordeel doet,
Noch eens te grijpen mag hy niet; En fier is

En fchoon hy vint on-aerdtg vicys,
De greep is macr voor cene
Macv waerom dog een
Dit fpeultjca heeft die wetten in,
Dit Ipcultjcn heeft ten groote llecp,
Men houd daer eeuwig \v:itmcn greep.
Gewis, indien het moet geldlijn,
Het ware beter ccrlt re bén,
En hlint tc welen naderhant,
Op dat men geen gebreken vant.
Wel blinde kinders, hoort eenwoort,
En vacrt niet ras en hacilig voort,
Macr by gebreck van eygen licht,
Gebrnvckt cens anders hel gcfigt,
Op datje noyt een greep en doet
Dacrom gv naemaels tremen moet.
SIct hoe dc menfeh fijn eygen aert
Oock in de kintshcyt openbaert
Het mcysjc fpeclt met poppe-goct,
Het knechtje toont een hoger moet*
Het mevsje doet dc wïcge gacn,
Om dat het opgedreven quijl
rcys. Alleen macr duert ccn korte wijl,
grammen fin? En valt dan neder op het velr,_
Wanneer het op lijn hooglte fwclt
Ey ftoortunict,gy menfeh en-kint,
Dit (pel en wy lijn cnckel wint;
Wie hccft'er oyt lbo vaften flaet
Die niet gehjek een roock vergaet?
En noch dat hoog en moedig fwelt
Dat wort gemecmick eerft gevck.
HEt kint dat op een ilockjcn rijt,
En met ccn ftok ccn ftokjen finqt
Mcynt dat'et drijft ccn moedig paert,
Wel duyfcnt franfc krooncn wacrt,
Macr icmant die het wel bcfict
Die vint ccn hout, cn anders niet.
Hoe menig rijt'cr op een ftock
Hoe menig lit'er op ccn block
Hoe menig woont'cr in een poel
En mcynt het is een konincx ftocl.
Veel rijden , fchoon fy gaen
Hy lluyt'ct op in fijnen fchoot
Tot na" dc prangen van dc doot,
Macr alfoo haclt hy maer cn iterft,
Tcrllont, hy die het goecjen erft,
Die brengt dan luftigh aen den daffh
Dat ccrlt geen Sou of Macn cn lagh;
En wat de vrek in d'aerde groef
Dat is dan voor ccn malle (chroef.
DE kinders die op fielten eaen,
Zijn rechte beelden vandewacn:
Wy foccken meeft al hoogcr fcliijn,
Als wy in rechte waerheyt zijn.
LEt op den vlieger van papier
Gcrcfen tot den hemel fchier,
Die, foo i> jongen loft de koordt,
Gact efter noch geducrigh voort;
En fwceft ten leliën wonder hoogh,
! En fwceft ten lellen uyt het oogh
Macrbreekt'er dan een dunne liioer,
Waer door hy in der hoogte voer,
tc voet, Siet dat wel eer foo wonder fchecn,
!

Het knechtje hict den trommel ilacn; Hacr paert dat is een liooge moet. Dat lïjgr in haclt dan weder heen*
Het mcysje fpeclt met klcyn beftag
Dat tot dc keucken dienen mag-,
DEOm koordc-fpringer leert den Vont
recht te vatten uur en ltont,
Daer lcyt dan al die lolle vrcugt
Ten (potte van dc fcliampcr jcugt,
Het knechtje met ccn fwacke lans Om wel tc paften op den tijt, Het lchcen wel eer een fcldfaem dier,
Naer wijle van de rouwe mans; Al eer hy weder henen glijt En nu cn is 't maer vuyl papier.
Het weet dog dat'ct Hollants bloct Want konjc fpringen op dc mact, Een die met cerfucht is befmet,
Het lant met wapens honden moet. En niet tc vrocgh, cn niet tc laet, Al wort hy bijflcr hoogh gcfet,
Siet, kinders , foo het oude long, En nïct rc traegh, cn niet tc fnel, Hy wil noth efter verder gacn ,
Soo piept daer na het kleync jong, Gy zijt dan mecflcr van het fpcl. En noyt is hem genocgh gedacn,
Sict !wat vermag ccn oude aam BEuet; hoe gene jonge Ipringt. Hy voedt begeerten fonder, endt,
't Wil muylen wat van katten quam. En fijnen mackcr neder dringt, Tor hy ick weet niet waer belent

DitEn veel en diktmcls overdagt,

kim heeft langen tijt gewagt, Bcfict hoe dat dc leckcr baert En breekt'cr dan macr cens een draet,
En over al de kinders viert; Het ftcunfclvan lijn ganfche ftaet,
Wanneer de Slag-tin komen wou ]\ laer fict ook hoe het fpeclrjcn ent Dat is de gunfte van den Prins,
En dat men olTen bollen fou, En hoe ommc went;
dc kans hacr Eylacs ! het hooft vol fchrale wints
Edog fijn oog en ganfeh gepeys Hy gedoken heeft,
die ccn wijl Wel ccr geducht -gelijck een Godr,
En fig niet op het oife-vleys, Die toont eens weder dat hy leeft,. En is terftont maer enckcl fpot.
Niet op het Imeir , niet op het roet,
Ten dagt niet om tc lijn gevoedt;
En die tc voren hooge fprongh
En al het kleyn gclelfchap (ïwongh, ALNoch is het musje van den bant,
keert het na des jongen»
Macr al dat groot en lang geracs Die duyekt dan weder met'ct hooft, hant,
En was alleen macr om dc blacs Als van fijn cerfte magt berooft. En dit al om een wcynigh ac;;
Die lacgt het nu vol fchrale wint, Wanneer ccn rijk, of groote ftadt Maer wis, de vogel is te dwaes,
En daer is 't dat het vreugde vint Hacr tijt van wclluft heeft gchadt; Het ware heter in het velt
Macr prikt eens met ccn kleync fpcl Soo rijïl'er ligt ccn uyt liet graf, Sich kloek cn nccrltigh acngcttelt,
Terfront foo llinckt het bol gcfwcl. En fict hacr aT het voordeel af. En daer tc foccken eenigh gracn,
Wat iflcr menig ydcl menfeh, Aldus gact alle dingh in 't ront, Om lbo den noot te wedcrltacn ,
Die llrekt lijn luiten ganfche wenfeh Het rijft, dat high ; het valt, dat ftont. Als itaegh te vreefen voor de pijn,
Dat icmant,dacr hy 't oog op heeft, BEliet hoe daer een jongen ipcelt En ceuwigh flaef te moeten zijn.
Van nu lijn tijt had uyt-gclceft? Bcfict hoe lullig dat hy veelt! Wat dient dit naerder uytgeleyt?
Niet om tc deden in het goct, Sijn tuyg cn heeft nau cene fnacr, My duuckt daer is genoeg gefeyt.
Want hy en b niet van het bloet, En efter macckt hy bly gebacr,
Macr op dat hy bekomen mogt Siet, kinders, wat vernoegen doet,
HEt kint dat met'et hoepje
Vertoont gelijk ccn eygen
fpeclt,
beclt
Een fchrale wint , een kleync logt, Het macckt ons rauwe booncn ioct, Van icmant, die fijn leven langh
let ick en weet, een wcynig eer, Het maekt dat ook een konden beert Alleen maer gact fijn ouden gangh,
Een wafem uyter-matcn teer; Is lief, cn uyt'cr-matcn weert. Hy liet de Son, hy fict dc Macn,
Eylacs !de menfeh en alle pragt Smaeckt u een duyf gelijck patrijs, Hy fict den Hemel ommc-gacn,
En is macr ys van eender nagt. Dc gcci ft foo wel als ccnig rijs ; Hydraytoock metden Tijtin 'tronr,
DE dracyt lullig op de vloer
tol
Gegccflelt' met ccn vinnig fnoer,
Het Ende-vlcys gelijck Kapoen,
Wat hebje met veel goets te doen?
Maer ftact dan weder daer hy ltont;
Want in fijn ganfehen ommc loop
En hoe dat icmant harder llaet, Het is alleen een luekig man Soo doet hy de mcclten hoop,
als
Hoe dat hy beter omme-g.ict ; Die fijn gemoet vernoegen kan. Hy treet wel een ander
in jaer,
Macr laet de fweep ccn wevnig of,
Soo valt hy neder in het llöf,
HEt koote-fpcl mede wat
Voor die het na behooren vat:
fcyt Macr
En
anders wort men niet gewacr,
fchoon hy krijgt gcrimpelt vel,
En doet voorraen niet ccnen keer, De koot cn is geen fpcl op ftraet Hy fpeclt noch al het oude fpcl.
Macr is ccn block voor immermeer.
Alen paft ooyt beter op het ltuck,
Soo lang den Os daer henen gact,
Macr rackt het beeft eens uyt dc llal, DEEn jongen die uyt fpclen gaet,
heeft een musjen aen cerr
Als in verdriet en ongeluck En doet het dan ccn droeven val, draet,
Want lccrt'er icmant fonder pijn, Soo won terftont fijn innig been Wanneer het dier tc verre fchict,
Die rocfl tcrllont van ledig fijn; Den jongers op de ftraet gemeen Soo roept hy veerdig Hoogcr niet,
;
 , ,, ,, , , , , ; , , , ,

KINDER-SPEL. 239

En of de mufch toer telt teweer En fprceck een woort en fegget my, De tijt dien gy hier hebt gcflaen.
Hy rucktfe niet het routien neer. Wat dunckt u is die jongen wijs? Macr 't dunckt mhTchicn u wat te
Waer heen, 6 mam, "» bijlter Hy het hem dryven met een rijs, flecht,
hoogh?
- Hy lact hem fleuren by de man, Door fpcl te worden Onderrecht
Waer heen doch fwiert u dertcl oog ? En Cet ! indien hy maer en won Dan neemt geen dingen lbo verkeert,
Al ftact u open zee ën velt, Hy ware van foo goeden rtant, Daer is oock mal dat wijsheit leert j
Een yder is fijn pacl gcltelt, Als die hem leyden aen den bant. Een lnege ziel die ovcrwceght,
En als u lijntjen is ten endt, Daer leeft'cr veel in flaverny, Al wat de ganiche wacrelt pleegt
Dan is'ct al om met gerent Die , foo iy wilden , waren vry. En fchoon het dikmael niet en fluyt,
Ey fpringt noyt verder, talig man, SIct daer ftacn jongers op haerkop, Sy trcckt'er noch hacr voordeel uyt,
Als daer u ftockje reyeken kan. En fteken bey de voeten op En brengt oock uyt een dom beflagb,
kint dat daer een mookjen Gy, foojc vraeght wat dat bcduyt,
HEt heeft, Soo trcckt'er dele leering uyt ?
Veel nutte dingen aen den dagh. (a)
Macr wat is van een menfehen kint 9
Siet hoe het over ftratc fwceft Wy zijn het die , van geeft berooft, Of van de wijfie die men vint?
Tot dat' et eens een koelen wint In d'aerde wroeten met'et hooft, De Wijsheyt die van boven daelt,
Tot dat'et eens een luchtje vintj En geven aen het hoogftc goet En op de ganfche waerelt ftraelt,
Tot dat'et eens ter degen waeyt, Schier niet als 't hol van onfen voet. De Reden van den grootcn Godt
Soo dat het mooltjcn omme-draeyt. Dan 't ïs genoeg. gy,voorbefluyt, En acht de kinders niet te lot
Veel hebben molen binnen hacr, Kielt hier u kinder-i peelt jen uyt, Maer heeft het kinder-fpel vereert
Die ieder niet en wort gewaer En als ghy dat ten lcltcn vint, En daer de wijfe door gelccrt. (£)
Macr die tot malen is gemaeckt Soo maeckt dat gy het overwint, En dan ook wat de jonkheyt fpeclt
Die focckt tot hy aen 't malen raeekt. Of immers, kent in u gemoet, Heeft dikmael wonder afgebeelt, (c)
KOom hier eens , vrient , en ftae
wat by
Dat gy noch kintfche grillen broetj Veracht dan nier , ó weerde vrient,
Dat u en my ten goede diént.
Soo ïal niet al verboren gacn,

(a) Plimus van MyiilintH een der Wijfm van Gr'mken , door iemant gi/lachli gelijken , he gelijck de kinderen die op de mankten fitten , en
gevraegt me! hoedanige partttyr hy geveegelijckft trouwen meght , aniwoar- let hare ge/illen roef liggende ; wy heLhii u lieden met de fiuyte ge-
de , dal felfi dl I/iaden op jtra.it htm Julckt ïeeten kenden ca fint htm , /peelt , en ghy en hel et gtdaiijl ; wy hei-ben u lieden klaegliedin gefon.
na dt markt daer di jongens /fielden , by welcke dl vrient htm voegende, ihy en hebt n 'gev m ; want Jehannei ii gekomen , v,. Matth.
wert dadelijk -voor 'i hooft gejlooten , met een bygevoegde mtwaerde ; fpedt u. 6. :.
) 7. 31.
met uws gelijck ; waer uyt fty dadilijck befloot wat de wij[e man hem (c) llat di kinder/peelen [omwillen vacrleycktnen /ijn gtweefl van grein
hadii willen leerin , tl wetm geen cngelijck huwelijck aen n. Diog. kan b't;r\«t uwt/cu iy Homutus trt Cyrui , bcyde in 't kindtr/pel tot
fiik-:n ,
Koningin gtmatikt , en verjihtyde andere op gelijckt mantert bijigem , van
(b) l dien/e wegk gingen iegofi Je/u; te [eggen Met 1 /al ick dit diwcUke handelt Ant. Muict. ^ariar. )e£t- lib. z. cap. p.

'S WAERELDS YDELHEIT,

Onvermorat getoont , met d'aenprikkeling ter DEUGT.
JOe noeftigh ziet men 't volk in 's waerelds omki'eits Voorts ziet men 't koetsgefpah doorkiniflen ftad en ftiae-
J tcn,
Elkwoeltnacr goed, naer ltaet, men ziet het willig flaeven Of jaegen naer 't tooneel, alwaer men, uitgclaeten
Om voor een korten rijd te zien zijns herten lult, In blydfchap , 't ltralend oog lact weiden heen en weer,
Dit vuur word in de borfl des Itervlings nooir gebluft, Terwijl men door het fpcl vergeet den Hemelheer.
Maer telkens aengevoedt door fpoorclooze tochten, Zoo dwaelt de dwaaze menfeh , zoo holt hy buiten reden.
Die den verkrijgers nooit tot vergenoeging brogten. Zoo ziet men hem zijn tijd onnuttelijk belleden
Want fchoon men nu bezit al wat de waereld geeft In 's waerelds tnommcfchijn, en flikkerende vreugd.
Wie ïs'er die hier door in ltillc vrede leeft? (wen, Hy doolt, als zinneloos, van 't waerc pad der deugd
Men zoekt fteeds aerdfeh vermaek in prachtige gebou- Op goddeloosheits weg, cn vlcid zich met de logen.
Op 't heerlijkft uit arduin en marmerfteen gehouwen Hy, door den fchijn verblindt, word dcerelijk bedrogen,
Die met hacr hooge kruin bravceren 's hemels boog. Doordien hy loflc waen , voor 't vafte goed vcrkieil.
Het binnenfte licracd verblindt het wcclig oog Hy let niet of hy dus ccn eeuwigh heil verheft,
Door 't gloejende penlêel van 't puik der konftcnaeren, Een heil van 's menfehen brein naer waerde nooit begre-
Of wat begeerlijkheit, een lange reeks van jaeren, pen.
Eyeen verzamelt heeft van Chinacs ovenweTk. Zoo laet zich Adams krooft, lacs! deerlijk hcene fleepen
Het vorftclijk gewaed is ook een zichtbaer merk Naer Plutoos jammerpoel, geruit, en wel genoegt.
Dat trotzc hovaerdy legt in 't gemoed gezonken. Ja 't fchijntals of'tom rtrijd om zijn verderving zwoegt.
Dan volgt de wclhift met haer tintelende vonken O doodlijk ongeloof voor's hemels woord en waerheit,
Die blaekt naer dartlc fpijs, niet op den eigen grond O blindendiehet oog fluit voorGodts glans en klaerhcit,
Gcteelti dat's al te flecht voor afgerechtc mond Ontwackt uit deezen flaep. dc hemel roept u toe
Voor keurelijkc fmaek. het moet uit verre landen Op dat ge ontvlieden zoud zijn felle gecflelroe.
Met kielen zijn gchaelt dat lekkre tong en tanden Staet op, o dooden, en laet Chriltus u verlichten,
Zal linackcn. macr dit is noch 't minlte dat ze teelt. Dc Koningk op wiens wenkal't waercldrond moetzwig-
Dc fchoone vrouwefex het oog en 't herte ftreelt ren.
Met kittclender vreugd, niet die in huwlijkswcttcn Hoort wat hy u belooft, ccn goed dat nimmer endt,
Bcpadt is, macr dc ziel voor 't heilig oog bennetten Daerom , o waerels volk , u naer dien heiland wendt.
Van 's hemels Opperheer, vcrwoeftend' voor t gemoed' Wilt u zijn hoogh gezagh cn rijksfbf niet ontrekken,
'Jat hier door
word gefcheurt van 't wczentlijke goed Op dat, wanneer hy u zal uit het ftof opwekken,
Vim Godt, die 't ccuwiglijk wil met zijn goed verzaaden. Hy u op zijnen troon plactft aen zijn rechterhand,
Uan gaet liet wecldrig vlèefchals fchr'oomeloos zïchbac- En
m
domplen in den ftroom van 't edel druivenat
,
(den Om
dat zijn zegekroon u worde op 't hoofd geplant,
ccuwiglijk met hem als Vorftcn te regceren
Waer door het breidelloos En
tot alle quaed uitfpat. in het ïeeitgcwaed vol glans te triomfeeren.

F. H.

W E G-
WEGHWYSER ten HOUWELICK
U Y T DEN
DOOLHOF DER KALVER-LIEFDE.

HEt Is
los en dom
juyll gelijck een
gewoel dat jonge lieden plegen,
hof met duyfent omme-wegen;
Een hof, een luftig hof, en konftïgh afgemaelt
Een hof, een liftigh hof, en daer een ieder dwaelt;
Een hof, een fchoon prieel, daer alle tuynen bloeyen,
Maer des al niertemin ook fuere fruyten groeyen;
Een hof, daer over al veel fchoone rofen ftaen
Maer diefe plucken wil , die vint'er prickels aen ;
Een hof, een rond begrijp, maer daer oock flimme treken
Geduerigh omme-gaen en nimmermeer ontbreken ;
,

Een hof, een warre-net, en daer men evenwel

Het dolen niet en acht als voor een aerdigh ïpel j
Een hof, een feldfaem perek, daer ieder met verlangen
Sijn luften onderhout met duyfent omme-gangen;
Een hof, een rechte fuyck , een winckel van bedrogh
Daer ieder over klaeght, en ieder blijft'er noch,
Een hof, een diep geheym, dat niet en is te feggen ,
En dat ick nier en weet met woorden uyt te leggen j
Een hof dat niemant kent, dat nïemant oyt en leert,
Als die eerft heeft gedoolt, en dan eens wederkeert;
Een hof vol bitter foet vol aengename lagen,
;

Een hof vol bange vreught , en duyfent vreemde flagen,

Een hof, een noodigh mal, een hof, een wonder hof,-
Een hof, maer 't is genoegh; mijn hooft dat dracyt'er of.
Hier koomt een vryer aen, onfeker wat te maecken,
Hy weet niet in het perek, niet weder uyt te raecken ,
 , ,,,,,; , ,, , ,
! , ,,

DOOLHOF DER KALVER-LIEFDE

Hy rugge gaen, hy koomt'er dieper in ,
wil te
Hy aen alle kant; geen eynde, geen begin.
kijckt
Daer roept een jonge maegt , met droef heit overwonnen
Wat heeft mijn weeligh hert een malle daet begonnen!
Ick foeck , ick fucht , ick forgh ick fie geduerigh om , ,

Maer al om niet, eylaes! de wegh is al te krom.

Hier trotft een moedig quant, en meynt'er in te komen,

Maer ftraks is wederom lijn hope wegh genomen

Al doet hy wat hy kan al loopt hy wonder ras ,

Hy vint hem wederom daer hy te voren was.

Daer ftaet een vlugge meyt, en meynt fy raeckt'er binnen,
Maer het! fy moet terftont van nieuwen aen beginnen,
Sy wift (gelijck het fcheen) waer op de fpille draeyt,
En fiet van ftonden aen foo was'et al bekaeyt
Hier treet een jonge wulp, en doet fijn eerfte gangen,
Hy foeckt maer enckel fpel, en fiet hy wort gevangen ! ,

Hy quam daer hy het 'vont, oock eer dan hy het wift

En feide binnens monts; Ach had ick eens gemift!
Daer komt een Hechte duyf en raeckt tot aen het einde,,

Maer vint'er evenwel geen vreugt gelijck fe meynde,

Dies ftaetfe daer en fiet, eylaes! 'k en weet niet hoe,
En weder uyt te gaen , daer is geen middel toe.

Dan gind'er koomt'er een die weet de rechte paden ;

Maer vint noch evenwel het vinden ongeraden
Hy dook üit enckel luft, en kielt de rechte baen
Juyft als hy door het groen niet meer en weet te gaen.
Een ander ftaet en fiet , en wil een weinigh ruften
Maer fiende groen gewas foo krijght hy groene lullen
,

Het fruyt is bijfter wrang , hy flaet'er niettemin

Sijn bolle lippen op, fijn volle tanden in,
Hy inoeit al wat hy vint , en door het gulfigh eten
Soo is hem met'er tijd fijn eerfte wegh vergeten
De floir die met hem doet is even foo geftelt
Sy voelt dat haer het lijf gelijk een blafe fwelt,
Sy is geweldigh quaps en moet geduerigh braken ,
Sy weet de rauwe fucht niet weder quijt te raken,
iSy krucht den ganfehen dagh , onfeker watfe voelt
j
Vermits 'k en weet niet wat haer in de leden woelt
De fnoeper niet te min die krijght, te fijner fchanden ,

Een ongefonde maegh, en even ftompe tande ,-

Dat is van over lang de ftraffe van de luft

Die met onrijp gewas ontijdigh wort gebluft;
Of fchoon dan onl'e vraet is naderhand gefeten
Daer vrienden onder een de rijpe vruchten eten
Het dient hem niet te min alleen tot enckel fpijt
Vermits fijn kranck gebit geen vafte fpijs en lijt.

Ghy fiet dan al het Perck, en hoe het is gelegen,

Ghy fiet'er fchoon bedroch, en honden flimme wegen,
Ghy fiet hoe dat de jeught hier fonder einde dwaelt,
En wat een tuymel-geeft haer in de leden maelt
Ghy fiet hoe malle Waen, hoe Schijn, en lolfe Droomen
Hier fwieren op het velt, en fpelen in de boomen,

Hh %
*4* MAEGHDE WAPEN. -

Ghy Get hoe dat de menfch de flimmc gangen mint,

En wonder groot vermaeck, oock in het dolen , viot;
Ghy fiet hoe dat het volck wort om en om getogen,
Ghy fiet hoe dat het oogh wort menighmael bedrogen
Ghy fiet hoe wonder licht zich ieder een vergeet
En hoe een fnoeper vaert die wrange fruyten eet.
Noch wil ick evenwel geen jonge maegt beletten,
Haer voet ter rechter uur in delèn hof te fetten
Genaeckt dan , foete jeugt ; maer , eerje verder gaet,
Laet Tucht uw Leytsman zijn , en Reden uwen draet.

MAEGHDE-WAPEN.

ALscenigVorftccn Wapen geeft,
Aen die hem wel geqtiete heeft
, Een bloemtje van fijn eerite vreiigt.
Of inden Krijgh, ofindcnRaet,
Tot voordeel van den ganfehen Staet,
Het ware dienftigh dat het beek
En wat' er om den hellem fpcelt,
Soo mogtc worden afgemaclt,
Dat daer nvt neder quam gedaclr,
Dat daer uyt mogtc zijn verftaen,
Wat dan noch verder dient gedacn
Bv hem, die mits het edel velt
Wort
in een hoogcr gract gcftclt;
Op dat hy itacgh in Jat gelicht,
Mogt leien fijnen Ridder-plicht.
Koomt hier, vriendinnen altcmacl,
Die Tonder vier, fondcr llacl,
En Tonder Twcert, cn Tonder lans
Verwint dc kloeklle van de mans,
Die ("onder oorlogh , Tonder rtrijt
Princeflèn van dc weerclt zijr j
Komt hier, en Tiet dit Macgdc-boek,
O Ridders van den
witten doeck
Hier is het datje vinden mevjghc
Een wapen voor uw tecre jcught,
Een wapen, daer gefchreven itaet,
Hoe dat' et met de macgden gaet j
Een wapen, daer
het edel velt
Uw ganlchc plichten open ftcltj
Ey kijekt , 6 jonge dieren kijekt,
,
Het is een beek dat u gelijckt,
Het is een blocmtjc, ioojc iict,
Dat noch geen open fcnopjen biet,
Een blocmtjc van fijn eerfte jeugt,
Een blocmtjc dat niet uyt cn puylr,
Maer in fijn eygen knopje fchuylt.
Wanneer eenTcliilder eerit begint
De fchetfe van een acrdigh kint,
En dat voor ccrit de kiinite ipeclt,
Ontrent de gronden van her beelt,
Men fiet alleen ick weet niet wat,
Dat ichier het ooge niet cn vat
Men fiet een mont , een Toet gelaetj
Dat noch gelijck in twijfel fütt
Men fiet doch echter over al
Wat dat het eenmael worden fa!.
Dus gact'ct met ons teer gewas,
Men fict*« 111 een duyiter glas,
Moa
 ; ,,, ,, ; , ,, , ,, ; ,,

MAEGHDE-WAPÈ N.

Men fict centen-, «n aerdig bedt,

Dat noch fijn belle
gaven heelt,
Wat,
Het cerfte laet'et ongernoeyt
Tot dat het eens ten vollen bloeytj
Het tweede roert'ct nimmer aen,
De tiit, eylaes!
Die alle dingen open [pit.
de W tijt,

Menfiet een wegeffoten Die toont ten lellen in het blat

Men fier een toegenoten lchat, Om dat het blocycn heeft gedaen, Een wijde reet, een open gat,

Men fict wat hope dat'et biedt, Om dat het was noch honig geeft, Wat crerft de fnecgile niet en vant,
Menfict'et, en men fict'ct met En nu alsfondcr leven leeft. Dat fict dc plomplte naderhant:
Men fict'et maer in fel gepeys, Maer hier is nog een ander quacr, Ach! wat het eerfte knopje fchent
En 'tis genoeg voor dele reys. Waer op voor al te letten llaer, Dar blijft'cr eeuwig in geprent.
O teere Plantc, jonge fpniyt, Ten gaet met defe blocmtjcs niet Sict! als dc placg het koren flaet,
Wat fiaeje quade vlagen uyt ? Gelijck'et elders wel gefehiet Terwijl het op den velde ftaet
Wat is'cr om uw jeugdig groen, Want al wat hier of ginder brecckt En dat voor cerft een vuyle fmet
Wat is'cr al om u te doen? Of wat men uyt den regel fteeckt Sig in het jeugdig bloeyfel fet,
Wat is'er menig ongeval Dacr hccltmcn llrax degaufchc vrak, Het blijft gewis dan eeuwig foo
Dat u voorfeker treffen fat, Oock dickmael fonder ongemack Tot even aen het dorre ftroo
Ten fy dat gy met alle vlijt Al krijgr uw docck een yfcr-fmet, Gaet legt dan vry het rijp gewas
Gedurig waer genomen fijt ? Gy fijr'cr weynig in onder, Te midden in een koren-tas
Wat heeft, eylaes uw teer begin! Een vinnig fucr, een cytcroen Gaet ftout'et in een droogc fchuur j
Wat heeft'et angft en moeyten in ? Dat weer de plecken uyr te doen. Gaet fluyt'et in een vafte muur,
Men vreclt van boven voor de itorm, Indien het fomtijts foo gebeurt Gaet dörft en wannet fooie kont
Men vreell van onder voor de worm, Dat oock het fijnftc laken 1'chetirt, Noch blijft'cr al een quade gront;
Men vreell den vorft en lijn gewek, Een die hier toe fijn kunlte biedt, Ja wall'etin het klaerfte nat
Men vreell den hagel op het velt, Die ftopt het dat men 'tnict en fict. Eylaes! daer fchort noch efter wat,
Men vreell dc dampen van der nagt Indiender aen een fchoon buffet Het is, ö vrienden, 'tis gedaen;
Men vreell de milt cn hare dragt, Een quaft, of reet, of fplinter let, Want noyt cn vint menfuyvcrgracn.
Men vreell het fchendig hof-femjn Men krijgt of lijm of ander gom, Bedenkt dit llacg, ógroencjcugr,
Men vrccfl een hcetcn fonne-fchijn, Dat heelt de bra'ke wederom. Bcdcnckt dir, watje denckenmeugt,
Men vrecil het Heken van de pier, Indien of vet, of fchrale wijn Begracft'et in uw itil gemoet,
Men vreclt het bijten van de mier, Set plecken in een fchoon fatijn, Begraeft'et in uw diepile bloet,
Men vreell dc rups en haren beek Ecnpoeycr, of een magtig kruyt En laet'et eeuwig voor u ftaen,
Men vreell het quijlen van de fleck, Dat haelt de gronden weder uyt -, Het gaet voor al de maegden aen.
Men vreeft des efter niet te min Of, fchoon dacr blijft een kleynevlek, D'EenïQudij_heyt die (tact u wel,
Het weven van een vuyle fpin, Noch is'er raet voor dat gebreck Dan Leer-Jkcbt is haer metgefel,
Men vreefl voor al een dertel kint Men fpant'et veerdig op een racm, Dus lijt eenvoudig in het quact
Dat is het ftimfte dat men vint; En ftrack foo wort'et aengcnaem, En al wat maegden tegen giet;
Want, mits het wigt geducrig malt, Om dat men met een gulden draet Maer leert dien even onverlet
En dickmael op dc bedden valt, Dc vuyle plaetlèn over gaet. De gronden van dc maegdc-wet,
Soo brcckt'ct ligt een aerdig kruyt Ons' mcyt heeft even dit verftant, Dc regels van de ware min,
Dar noyt fijn leven weder fpruyt, Want is haer taertc wat gebrant De plichten van het huys-gefin,
Of anders 'tfchudt u teere Heel, Alwatofhier, of ginder fchort, En wat'er vorder dienen kan
En 'tlbok uw knopjen al tc veel, Dat woit mer fuicker overftort; Ten goede van een ccrlick man.
Het is gants uytgelaten mal, Soo dat dc gene die het eet Ach of al fchoon een jonge bruyt
!

Het loopt en flickert over al, Niet van den loofen handel weet. Dracgt kranlfcnvan hetmaegdeknryr.
Het ftaet enpluyll ick weet niet waer, In 'tkort, en hier en overal. En dat men vry al fuyeker gooit
En ftelt u dickmael in gevaer. Is raet voor menig ongeval En blocmtjens voor de dcure ftrooit,
Al waer het koomt , of henen gaet, Maer wat'er hier cn daer gefehiet, Is oyt haer befte fchat gcrooft,
Het doet de teere blocmtjens quact. Nog rackt het onfe bloemt jes niet, Soo maekr'ct ilegsecnfwacrder hooft,
En fchoon al is het Byetje loet, Daer is, eylaes! geen kunftig lijm, En wat men haer voor eere doet,
Soo dat het leet noch hinder doet Daer is geen harft , of rayc flijm, Dat is een beul in hacr cemoet.
Nog aen de bloem , nog acn het kruyt Dacr is geen kruyt of vinnig lap, Gy, wensje niet te fijn befpot,
Maer fuygt'cr niet als honig uyt, Dacr is geen over-zeefche pap, Houd ltaeg uw tuynrjcn op het flot,
Soo moet het dog voor defen ftont Daer is geen fmour, of magtig gom, Houd heek cn hagen even dicht,
Onthouden oock een reynen mont, Voor u , ó teere maegde-bTom. Op dat'er niet een dertel wicht
En blijven van het teer gewas Het minfte vuyl , de kleynfte fmet Enkoomc, fonder uw verlof,
Tot dat'et beter komt te pas, Die blijft'cr eeuwig ingcfet, En koome Jluypen in den hof,
Tot dat de bloem eens open gaet, Die fitgeduerig in den gront. En roove dacr uw befte kruyt,
En in hacr volle loovers ftaet; Soo datj'etnoyt verwinnen kont, En loope dan van achter uyt.
Nu moet'ct maer van verre fien En ofje veegt en ofje walt, Ach !wie haer teere jeugt bennet,
Wat dat' er cenmael fal gefchiên, Noch houd het efter even vaft, Die fal geen trouw, geen cchtebedt,
En letten flechs in dit geval En ofje fchuert en dapper vrijft, Die fal geen wijs , geen deftig man,
Wat uyt het knopjen komen fal. Het is een vuyl dat ecuwig blijft; Hoe veel hy weet en wat hy kan,
Geen Byetje hceft'er oyt gerackt Al is'cr maer een enge fcheur, Oyt brengen tot hacr eerften glans,
Geen Byetje hceft'er oyt gelmaekt Al kruypt'er maer een liertje deur, Oyr brengen tot de macgde-krans.
Een bloemt je dat gefloten ftaet, Al kleeft' er maer een vuyltjcn aen, Ach wie als vryfter is onteert
!

Of dat fijn ooren hangen lact; De ganfebe luyiter is gedaen; Die wort tc iaet als bruyt gcleert.

Hh }
HOUWELYCKS
EERSTE DEEL,
M A E G H T.
INLEYDINGE.
Jlgg^KErwijl dat Phyïlis eens gevoelt Hier tegens dringt dan Phyllis aen,

SsH fel!^* ^ at ^iaer ^e woelt, m En wil al vry wat ruymer gaen ;

jQïjjKlet feldfaems,ickenweet niet wat,
Dat ff te vooren niet en hadt,
En dat midfdien haer gulle jeugt
Stelt in het minnen groote vreugt,
Doch ,
omgevoert door lofie waen
Mift (fob het fchijnt) de rechte baen,
Soo fpreeckt'er Anna
Ten goede van de reyne min ,
En toont, waer datmen henen valt,
Wanneer men fonder regel malt.
Maer Anna, rijper van verftant,
Die houtfe weder in den bant
En fiet! door woort en weder woort
Soo komt dan eens de waerheyt voort.
Gy, die met vrucht dit lefen wilt
Let wat de Waen van Reden fchiltj
tuffchen in, Weegt alle ding met rijpen fin,
En beelt u niet ter haeften in,-
Al fpreekt oock Phyllis met befcheyt,
Het is u beft dat Anna feyt.

T SAMEN-S PR AECK
TUSSCHEN
ANNA EN PHYLLIS.
PHYLLIS.
Gact fockt een kloek , en dapper man En wilje dat ick raden fal,
Die veel cn groote dingen kan Soo opent eerft het ongeval:

INdien ick oyt ccn droef gek lag

In uwen bocfem ftorten mag
Soo waer het nu dc rcchcc tijc
Nadien gy ftil en ccnig fijt;
Mijns oordeels, is't dc belle vrient
Die ons in droeve tijden dient.
Daer is,eylacs! een vrcemtg
Dat ick ontrent mijn henc voel,
Ick ben ecitelt, ick wect niet hoe,
Ick worde fonder reden mocj
My fweeft een wafcm om het hooft
Die my van alle vreugt berooft,
Ick gac, ick koom,ick rvs\ick dael,
Ick loop , ick ftae , ick ruit
Mijn linnen vliegen hier en daer,
Als ot ick licht van hoofde waer}
En,fchoon ick ganlchc nagten wack,
Noch krijg ick citer gecnen vacck
Ick wend" , ick keer door al het bet
;
Ey , legt dog eens wat dat
ANNA.
Die in dc konilcn is gclccrt,
En veel tot Lcydcn heeft verkeert,
Of elders daer men menfehen iivyt,
En al dc leden open fplyr,
En daer men klaer en open feyt,
Waer milt' en heit' en maege levt,
Die fid mifichicn, na lang bcraet,
Dan leggen wat'er omme-gaet,
En wijten voorts wat u geneeiij
PHYLLIS.
Wel hebje lang foo dom gcweelt?
, ick dwacl Gy fpreekt gclijck een Hechte dnyf,
Die nacu enkent haer docken-huyf
En etter weet ick uyt dc daet,
Gy fweeft al boven uwen
En hebt al viy n r in de mouw
Als iemant wel vermoeden fouw.
my let.
Dus brengt dog veerdig aen den dag
Dat ons ten goeden dienen mag.
ANNA.
Gy weet, men feyt den Mcdccijn
Dcngront en oorlpronk van de pijn,
En hoe men cerit het quact vernam,
En o ft met koud' of hitte quam,
En of dc Imert geducrig blijft,
Dan of ie door dc leden drijft,
En of men droog is op dc tong,
En of men bang is acn dc long,
En of men fchracl is op de boril,
En feer gequollen van den dorft,
En of men veel of wcynig eet,
In 't korte wat de licckc weet:
Want anders, ibo men iet verfwijgt,
't Is lelden datmen bate krijgt.
PHYLLIS.
Voormy, ick wil hier open gacn,
Gelijck by vrienden dient gcdaai}
Ick fal u leggen hoe liet quam,
Dat ick voor cerft het quaet vernam;
Want fict tck wil mijn ganfche noot
.'

Gaen itortcn uyt in uwen fchoot.

Kijck ! dit is immers wonder fect, Wat wilje dat ick fcggen fal? Ick lag eens op ons fchaly-deck
Dat gy my dele vnige doet, Ick ben ccn duvvc fonder gal Twee duyfjens 'peel en bek acn bek,
I

My die ccn tecre maget ben Dan foojet immers foo vcrilact, Sy vlogen t'famen uyt het kot,
En niet als kap of doeck en ken, Dat ick iet weet tot uwer bact, Sy vielen t'famen op een (lot,
Ey! foojewilt gcnelcn fijn, Soo druckt dan eens wat nader uyt Sy togen t'famen op de vlugt,
Gact lbeckt ccn ander medecijns Van waer u defe quclling fpiuyt, Sv fwierdcn t'famen in de kigt,
 ,,,, ;, ;,, :, ,,, ; ,,: ,, ,,

M H
Sy keerden weder na
de flag, En dit is fbo het out gebruyekj Haer voorhooft is te byfter teer,

En al terwijl dat
ick het fag, Het trouwen is een rechte Fuyck En dit u voorlid tegen eer-
1

Hier door foo quammy in

het bloct, En dat alleen op defen fin, Wy fijn door fchaemte weggevoert»
Hier door ontltont in mijn gemoet Al wat'cr uyt is, wilder in; Wacr icmant maer van trouwenre
roeit
Een nicit , een vreemt , een felfaem En wat'er in is, wilder uytj Wie "
'

ons die feggen kan,

Dat my door al de leden ging : ( ding, Een kleuter wenft te fijn de bniyt, T'fa moeder haeft, ick wil een man?
Siet(dagtk-k) hoe des Hoeren magt Een Jubben van fijn cerfte vlugt Wat vryftcrs in den boefcm leyt
Paert ydcr dier in fijn ge-Aagt Leyt ecuwig om ccn wijf en fugt; Dat dient gedagt , cn niet gefeyt
;
Een ieder voelt fijn eygen vier, En dikmael ismen naugctruut(klout Want maegdc-lalt dat is ccn faeck
Een op fijn manier,
ieder trout Wanneer men 't hooft wel dapper Die dient geweten fonder fpraeck.
„Wat ifler datgeen ïicf en heeft? Of fchoon de kloeke niet cn fiact,
„ Men en niet cn leeft.
vint dat heft , P HYLL I 5. Als maer de wijfer ommegaet,
De Dadcl-bnom is fonder vrcugt, Soo weet een ieder fonder flag
Sy ftaet en treurt haerganfche jeugt, Gy fijt tc ïtreng voor d'cerfte rcys, Dc flonden van den ganfehen dag.
Het (èhijnt dat fy geducrig fugt, En ftraft tc fel mijn foet gepey: Sïet ! als een maegt foo hoogewafl
Want fy en dracgt geen foete vrugt Dan eftcr 'tis maer lofle praet, Dat haer des moeders huyeke paft,
r
Tot fy ten leiïcn by haer vint Het trouwen is den beften raetj nf.„i.
Of telt nu
.... .) v_.
:
jaren drymaelVes,
i

Een mannen-boom die fy bemint; Wie bleePer oyt fijn leven maegt
En dan lbo grijptfe weder moet, Die en heeft beklacgt ?
fig des niet
En draegt haer vrugt in overvloet. Alleen tc leven is verdriet,
Dringt liefde door het quaftig hout, En dient ons fwackc menfehen niet
Is 'tflijm van viiTcn niet te kout De maegdom is ccn la (tig pack,
Sijn wilde vogels niet te fhcl, Die niet en baert als ongemack.
Sijn wreede dieren met te fel Ick was lefb op een hoef genoot
Om aen te doen een (achter aert, Daer Enden fwommen in dc floot,
Hoe dient een menfeh dan ongepaert? De vogels lagen aen de wal
Voelt leeuw en beir de foetc pijn, Men hoorder vrcugt , of bly
Wat fal 't van teerc maegden fijn? Sy dreven ftil , en treurig heen
Dit dagt ick doen wel fevcn 'mael Dog mits een wartel daer verfchecn
En maccktc ftacg een nieu verhael Soo rccs'er ftrax door al den poel
üe doffer met den dadel-boom Een hees gequeek , een bly gewoel
Die bleef my by tot in den droom Dit beurt dc dieren niet alleen,
Ja midden op den fchooncn dag Het is dc menfehen oock gemeen j
En was het niet gelijck het plag. Soo haeft als vader is van huys
Nu fegt, hoe noemje dit gequel? Tot onfent is maer enkel kruys,
Neemt dat ó vader, voor een les»
Dat aen u dochter wat ontbreekt
Hoewelfe niet een woort en fpreekt:
Houd vaft dat jae haer fleren tretj
Houd dat haer doeckje wel gelet
Sijn Wijiers van de bïnne-fmert
Die haer leyt in het welig hert,
Denckt vry dat aen een rijpe maegt
Iet fchort, hoewel fe niet cn klaegr.
gefchal. Wanneer gy dcfe peylen fiet,
; O vaders, en verachtfe niet,
Maer let wel neerftig op het ftuck
Of u genacekt groot ongeluck.
Siet! als dc jonge wijngaert-toor
Drijft in dc lucht een gulle fchoot,
En datfe wortels heeft , lbo goet
Schier als haer eygen moeder doet,
Een Hovenier fal mct'erdaet,

Want moeder is niet wel gefint,
ANNA. De kcucken-meyt die fit cn ipint,
Men hoort'er noyt een blijden lag,
Ick ken die fieckte wonder wel Men ichaft'er niet gelijck men plag.
Het is een ccrlte minne-beek Men vint'er mceft een kouden lieert;
Dat om u wcclig hertc fpeclt; En al door 't milten van den weert;
Het is een dom, een grillig mal, Dusgact'ct valt , dat aen den broek
Het is een dertcl ongeval, Hangt al dc vreugde van den docck.
Indien hy flechs het iluck verftact,
Die plantc fcheyden van den (lam
Soo ras hy defe jeugt vernam.
Ick wens een vader dit verftant
Wanneer fijn dochter dient verplant)
Ick wenlchc dat een moeder Iet
Wanneer een dochter dient verfet ;
Maer als noch d'een noch d'andci 1

Het is een voor-fpel van de jeugt, fiet

Een blijde pijn, een droeve vrcugt,
Het is een bobbel in het bloct,
ANNA. Hoe gul haer jonge wijngaert fchïet»
Soo ( mijns bedunckens ) tyt
is'et
Dat nu fijn ccrlte fprongen doet Nu fie ick klacr, en uyttcr dact, Dat haer eygen tacken vryt,
fy
Maer wacrom niet in kort befcheyt Dat u dc maegdom tegen ftaet Op dat haer jong en wcelig hout
Denganfchcn handel uyt-gefeyt? Wel aen, nadien gy immers wilt Mag by een ander fijn gebout,
'tls kal ver-üefde, loete maegt, U geven in het groote güdt, En fy wat verder, alflê plag,
Die u de loffe finnen jacgt; Soo neemt geen faecke by der hant Haer groene loten fchieten magj
En lbojc die nietwel en leydt, Door haeft of grillig onverrtant, Een die my dit lelt heeft geraen
Gelijck cn fchacmte feyt,
als eer Maer toomt u finnen wcelïg dier, ,
Die fcyd' het mogte wel beihen.
Gewis, daer is geen twijffel aen, Gelijck een kuyper doet fijn vier,
Gy fult verkeerde wegen gaen
Gy fult verdolen hier cn daer
Die iluyt'ct in een vaften bant, ANNA,
En macckt alfoo een rechten brant,
Gy fult u brengen in gevacr, Soo dat de vlammc niet cn fwiert, 't Was iet dat gy tc voren dreeft^
Gy fult u vinden buyten fpoor Als juyit daer haer de meefter ftiert. Maer dit bejag en hangt of kleeft;
Dm fielt u Tucht en Reden voor. Gy , doet tog niet op eygen raet Hoe! dünckt u 't feggen al te koenj
Maer liet, Want dat is hier en elders quaet, En wilj'ct fonder feggen doen?
gy fpreckt 'ken weet niet
hoe, Maer fegt voor eerft u moeder aen Neen kint, dit iluck is ouders werek,
Het fchijnt fijt u maegdom moe; Wacr heen u domme finnen gaen, Hier dient een hoog , een diep ge-»
gy
Want , na dat ick bevinden kan, Die ial het dan ter rechter ftont merk,
Soo hclje vry wat na den man. U vader leggen in den raont Hier dient een wijs, een lang beract,
Wel! mcynje, kint, dat al de luft En foo u groene lente-tijt Dat onfe jeugt te boven gaet;
.luyit onder manne flippen ruft? Dan hoger na dc fomcr glijt, En gy noch echter niet tc min
En dat v O0 r al het echte bedt En dat u jeugt nu dragen kan Wilt flux enmet een luchten fin
Met lachte roosjens is befet? De van een echte man
lallen Gaen vallen in het minue-fpel,
Neen vry; bet gact'er
niet foo brcet, Soo fal hy met een goet belcyt En mallen met een jong-gcfcl;
Mucr hoort dog eens
het recht bc- Gaen letten wat de reden feyt. O neen , dit kan ick niet verllaen
fehcet,
Der vrienden oog moet voren gaen*
Soo lang
1Mn ls
nicn ecnig
et
ding verwacht, PHYLL1S, Bevraegt u Wel, oock cerje vrijt,
dat men 'twonder achti Want dan is 'teven vragens tijt;
Maer akraea'theeft,
f
dan L De raet die gy de maegden biet, Maer naderhant te nemen raet
Menfochtiï vreugt
, men vint verdriet En paft voor al de maegden niet, Dat koomt gcmeenlick al te tiet.
i 4«
My is voor dcfen eens verhack
En't Icytmy noch in't hooft en maelt,
Hoe dat men walle-viflen vangt,
En fchichtcn in haer leden prangt;
Het ftuck dat woit te weeg gebrigr
Om dat het beert niet eens en agt,
En onbevrceft, niet eens en fchrnomt
Wie dat ontrent of acn hem koomt,
En als herpoen is vart gelet,
't
Dan fchijm'ct dat het eerft macr
Voor wie, cn wacr het vlieden
En danvlugt'ctovcrat,
liet!
Dan in de llroom, dan na de ree,
Dan in het dicpftc van de 2*ej
Macr wad het fwemt of henen vliet,
om
Het is, cylaes! het is
Want wacr het lig ter neder iet,
fijn cygen quelling met,
Het voert
Siet dus vergact die gronte vis,
Om dat hy eerft niet fchouw en
Ach trou-iligt is een ilim gebreck,
geen vertreck
Ten lijt geen uytftel ,
Het kom ft» 't wil , het ga lbo 't mag
Van net of reden geen gewag,
Het kint, met deic koorts bcvaèri,
Wil niet den ruyter dolen gaeo,
Nochtans te licht eens jae gefeyt,
Wort dickmael ilven jacr befeïueyt;
Gv, weeft niet haciiig in de
Macr houd U domme linnen in ;
„Want is dc vryller ligt gercet
„ Het doet oock aen den vrycr lect
„Wie ras bekoomt iet dat hy logt,
„Die vreeft terftont te fijn
„ En is dc vryllcr wat te vlug
„ Dc vrycr giet wel licht tc rug.
Een kok die *t fott te veerdig draeyt
Die mackt dingen licht bckaeyt
fijn
Want dikmael voor een fpocdig end,
Soo wort de 1'pijs in d'as gewent.
„Met finnen, kinders, watje doet,
„Oc grootftc haeft, de minite l'poet.
Een vogcl-ih'ick een jong-gcfcl
Gelijcken uyter-maren wel,
Want lbo een vclt-hocn of fai&Bt
Koomt neder vallen in den bant,
Als offer woude fijn gevaên,
Soo blijft het garen openrtacn,
Macr tijdt dc vogel op dc loop,
Dan wört'er eerft een vaile knoop.
„Al wat men aen een vrycr bied,
„Dat wil dc (lirmnc linckcr niet,
„Dus wilje minne, witje guntt,
„ Soo leert voor cerft dc wcyger-kim ft.
„ Novt beeft aen wcyman wilt gcluit
„Wanneer het op fijn leger ruft,
„Een vlugt, een lugt,cen fncllc loop
„Die maekt cn hier en dacr dc koop.
„Door moeytc lmackt het minnclpel
„ En 'r neen dat ftact dc mcysjens wel
„ Doet van de minne pijl en pijn,
„De minne fal geen minne
P H Y L L I S.
Dit houd ick wondervreemt gefeyt,
En 't is mv van den weg gclcyt,
Hoe! wilje dat ick fcgge neen,
Wanneer ick \.\c van herten meen?
Of fal ick wijlen van der hant,
Daerom mijn jeugdig herte brant,
Neen, dat's gewis een cjuade ftag,
Die noyt ons dienftig weien mag,
M A E G H T.
„ Wie hongert , gaept en eet terftont „Ons net moet vangen fonder fcliyn,
„Dc vogel moet de vanger fijn.
Als hem de pap is v^or den mont.
','
„Wie inde minwenft goeden fpo et Doch wilje Jat ick dit geval,
„Die doegelijck hctmceuwtjcndoct, Met naccktcr reden toonen fal,
Soo (iet hier op dc Bakens aen,
„ Dat , als het vilchje boven' fweeft,
„En fig macr 'eens om boogc geeft, Die veel-tijts aen den oever rtaen,
„Valt ftrax met alle krachten ncér, Haer vier dat in het duyftcr brant,
„En ligt het beesjen uyt het Meer. Geeft wel een glinfter acn dc lb.int,
,,'r.Geluck, ö kinders, is te glat, En roept te midden uyt dc Zee,
De fchepen tot een goede ree
Iet „Het dient in haerten opgevat,
„ Het dient gegrepen t'lijndcr tijt, Als doende blijeken voor gewis,
lal,
„ Eer dat'etweder henen ghjt. Dat dacr omrent een haven is,
Maer cfter blyft'ct fchippers werek
„Wie aengeboden dienft verfinaet,
„ Wil dickmacl als het is te het* Tc komen naer het vier gemerek,
Hy macckc fcyl wanneer hy wi),
„En die een goede kans verfiet,
niet „En recht het ftuck fijn leven niet. Het baken ftaet geduerig ftil,
;
„ Dies , als de vinck is in het net, Het baken wyekt niet van de kant,
„ Soo dient geen tijt te fijn verlet. Maer toont alleen een ftillcn brant.
lek moet hier brengen" aen den dag Gy moogt bcwijfen met de fchijn,
Een droef gefpreck, een diep geklag, Dat gy lijt nuffel, noch begijn,
is.
EI geeftig klect, u foct gelact,
Van feker ons bekende macgt,
Die, fiendc datfc wert bedaegt Dat kan betuygcu mct'cr dact,
Haer by een roosjen vcrgeleeck, Als datje niet ondienliig vint
En lprack,i»?lijck ah ick nu fprecck. Te rechter uyr tc lijn gemint,
Als eerft het jeugdig purper-root U weien geeft hier toe de loos,
Quam puylen uyt mijn teren fchoot Maer laet het rocyen acn matroos,
Doen WB8 ick vry een trotfc blom, En noyt om echte minne peyft,
Ick haddc prickcl- jm end om, Ten fy men u ter eeren cyit
min, lek ftont gefet cn byrter vaft, Dus verre dient een jonge macgt,
Ick ftont gclijek een fpitfc maft, En hoogcr niet tc fijn gewaegt.
Wie my genackte, kreeg een ftreek,
Wie my genacckte kreeg een ftccck; PHYLLIS.
Macr als mijn ibete jeugt verdween,
bckogr, Doen ick viel lbnder raecken heen, Men liet nochtans in onfen tijt
Doen ick viel neder in het ftof, Hoe menig dat'er wort gevryt,
En was macr ftroyfel voor den hof, Ja rackt oock dickmaels aen een man-
Doen riep ick ftaeg tot alle man, Om datfc vryers locken kan;
Siet wat een roosje worden kan
!
Scgt lieve, wacr gcbeurt'et niet
Die met geen hant wou fijn geplukt, Dat, als een vrycr hope fier,
Ben nu niet voeten onderdruckt Hy dan wel foeckt ccn echte vrou
Ach! die voor defen niet cn wou, Oock daer hy cerft niet vryen wou ?
Wat is'ct dat ick niet en fou ?
Ach dacr de rimpel ploegt het vel, ANNA.
„Indien het quacm, men nam'ct wel.
Dat mag by wijlen eens gefchiên;
Maer veel cn won 'et niet geilen,
ANNA. En 'twarc vry een loflc trou,
Dat iemant juvlt gaen vryen fou,
Om dat miitchien een ftoute-bil
Gy vry wat tiytte baen
wijekt al Haer ipillen met hem mengen wil.
Dus laet ons hier wat nacrder gaen. Als iemant in een boomgaert gact-
Houd iemant wat van mijnen raet Dacr aen den weg een hacge ftaet,
Soo ftell' ick yder dele maer, En dat mifTchicn een wilden braeni
„ A! is de vryfter byllcr groen Hem onder by dc flippen nacm;
„Haer paft het lijden, niet het doen, Hem boven acn den mantel greep,
„Dus breng ons hier geen nieuwtje Of elders in de leden neep,
by, En noode ibo, als met bedwang,
„Het grijpen ftaet geen maget vry; Hem tot haer vrugten Ijler cn wrang-
„ Haer dient gcdult, al is'et pijn, Sal dat bewegen lijn gemoct,
„Tot datfc mag gegrepen lijn. Of weder-houden fijnen voet
Het vincke-net koomt haer niet toe, Om dan niet dieper in te gaen,
fijn'. Ons dient alleen een rtillc VIoc, Daer vry al beter freuyten itaen? _
Die roert haer niet, macr blijft gcfet, Neen, neen; hy agt haer treckennier
Al fchoot) een vogel-net, Hoe fchoon dat haer vrugcen bict-
fy
Tot
iflè
dat een fnepp', of ander dier, Hy mackt fig los van haer beflag
Dacr in koomt vallen met getier, Soo haeft hy kan , foo ras hy mag
Dacr in met
krachten ipringt,
alle Hy ruckt haer ftoutc krauwels ot,
En 't nett' als tot het vangen dwingt. Om voorts tc treden in den hofj
„ A1 iflet fchoon u volle wil,
:
En fchoon hy dacr met ongemack
„Gy ftaet dien onvermindert ftil, Moet reyeken naer een hoogen OCI
„Tot hy, die u van herten mint, Dat is hëm des te meerder vrcught,
„Als met gcwclt u hertc vint, En 'tis tc beter voor de jcughti
„En dat dc tijt, en vrienden raet Want dat men licht bekomen kan
„U dringen tot den echten ftact, En finacckt niet aen een niftig nun;
 , , , , ; , , : : , , ,

M A E G H T.

Maer wat acn ftcyle boomcn hangt Voorwacr dacr is geen middel toe, En ilrijekcn prachtigh over ftraet^
Dat is'ct dacr men nacr verlangt Men ricckret, ick en weet niethoe; Geducrigli in een nieu gewaet;
„Het fruyt dat is dan wonder ibct, De wcrclt is te wonder boos, Men fcyt tc rechte nu cn dan,
,, Wannecrdeplucker klimmen moet. De menfehen al te byiler loosj Een fehoone kleedingli macckt den
Wy leven in ccn fnegen tijt, man.
P HY L L I S. Die ieder hayr in ltuckcn fplijt,
Al fcgje niet ccn enckcl woort, ANNA.
Wel, foo ccn vryfter nietenmagh Noch wort u mcyning na gclpoort,
Haer liefde brengen acn den dagh Een ieder let op dit geval, Soo gy,door middel vandeprachtj
Soo lact liet dan haer vader toe, En liet ! men wect'ct over al Of met den glans van rijeke dracht,
Dat hy het voor fijn dochter doe. En lbo het ltuk dan qualick lukt, De vryers ineynt tc locken aen,
Wacrom doch niet in onfen tijt. Daer lït de vryftcj dan bedrukt, Soo dool je van de rechte baen
Ook meteen jonge margrit gevrijt? Sy wort van alle man bcgeckt, De Salamander die verdwijnt,
Mijns oordeels, voegt dat alibo wel, Dat haer tot cnckel fchande Itreckt, Wanneer de fonne krachtig Ichijnt,
Als met een mocdigh jong-gcfcl; Gy , eer men dit met u bellact Weet viy dat al tc moyen maeght
Veel hebben dit wel eer betracht, Soo pleegt voor al gefetten raet, De vryers dickmacl henen jacght,
En oock met voordeel nytgewracht Let, eer men ecnigh dingh begint, Vermits de gunft van rechte mans
Want dickmacl gaept de vryernict, Hoe dat de vrycr is geruit-, Vergaet door al te grooten glans.
Voor dat men hem den lepel bied. En, is daer geen of klcync lufl, Dus, vryftcr, gact niet al tc fray,
Maerdh behoort, op valtbefchcyt, Soo lioudje beft uw hooft geruft. De liefd' is kranck, de tijt is tay.
Bchendigh acn tc fijn gcleyt, De vos is hier (mijns oordeels) wijs, Vcrkiell 11 liever eenign Iclcet,

En door ccn derden aengebragt, Hy lal 'tnoyt wagen op het ys, Met wcynigh kollen uyt-gereet»
En dat als in een ftille nacht, Of leyt voor eerft daer op lijn oor, Dat gccltigh aen de leden ftaetj
Op menfeh verftae,
dat'er niet een Hy procft'et door een Ihceg gehoor; Dat is voor u den bellen ract
Hoe dat het met den handel gae: En is de fchors mifTchicn te kranck, „Het trecken in den top,
fcyl tc
Soo doet de loofc vogelaer Soo neemt hy elders lijnen ganck; „ Dat rijft veel ttyt een lollen kop
Die fit niet in het openbaer, Dit is u nut te fijn gedaen, „En 't is geen kunftc moy te gaen,
Macr is met ruyghtc dicht befet, Of anders lalYcr qualick gaen. „Gelijck als heden wort gedaen;
En llclt een rocr-vinck in het net, „ Maer pracht te houden in den bant
En houd dacr op fijn oog-gemerek, P H Y L L I S. „Dat is een teyeken van verftant,
Tot aen het cyndc'van het werek, En boven dat, foo vind' ick noch
Doch, lbo de vangh niet wel en wil,
Om my te maecken acngcnacm, Dat ydcr weet van dit bcdrogh
Hy Daer ben ick wonder toe bequaem ,
duykt in 'tloot' en houd hem ftü,
vrient die heeft' et my ontdekt,
Men houd dat onfe rlicker-liib
En Een
niet eenvogel kander ficn, Alleen maer na de vryers vift,
Wat Wat beft de jonge vryers treckt;
defen handel magh bedien.
ick gaen na mijnen fin,
En dat men, na den echten rtact,
Dus, moght
Sijn ooren weder hangen lact;
Ick toogh'er hondert tot de min.
ANNA. Dit hoord' ick laeft een fcker man,
ANNA. Die al de minne-rancken kan,
Te vtyen met ccn jonge maeght Wel,fegt wat lbudjedochbeftaen? Hy was te galt hier in de lladt
Is, mijnsbedunckens', veel gewaegtj En fprack, terwijl ick by hem fat,
Wamditalfoo te leggen acn, P H Y L L I S.
Vcclfacckcn dienltig voor de jeugt,
Dat niet een menfeh het Ick fou wel mooy cn keurltkgaen, Veel leiren noodigh tot de deugt;
fouyerftaen,
I i
Eeri

Een ftreeckjen hoord' iet onder al,
Dat hier tc paffe komen
Dc perfe-boom, wanneerfc bloeyt,
Is'tfchoonftc dat in hoven grocyt,
Soo lang haer bloem is nicu cn vers;
Maer gacr en fier dog eens dc pers,
Als naderhant haer blocyfcl fpeent
Sy Jtact terftont geheel verqueenr,
En fict'er uyt, 'k en weet niet hoe;
Die boom pafs' ick dc mcysjens toe,
Die ffacg, alleen CM cnckel fchijn,
Soo titfig op-gcllrcken fijn ;
„Want vryllers ltacg al even net,
„Soo haeft gctmut,foo hacfteenfleti
„En, foo men dickwils onder-vint,
„Die dickmacl fpicgelt, fclden fpint.
Indien het ging na mijnen fin,
lek beeld'et alle vaders in,
Een dochter van haer eerfte jcugt
(Al is fy fchoon haer grootfte vreugt,)
Soo op tc trecken, dat een man
Haer vry noch hooger fetten kan,
En noch mag geven dit en dat,
'tGunt fy te voren niet en hadti
Want anders, als een jonge macgt
Heeft alle ding wat haer bchacgt,
Soo vint de man dog gecnen danck,
Al geeft hy al fijn leven lanck.
P HYL L I
Dit houd' ick wel tc fijn
En dient alfoo tc fijn bclcyt;
Maer noch ccn nader baen,
daer is
Om met dc vryers wel tc llacn;
Tc geven acn ccn jongeling,
Tc lenden ccnig proper ding,
Een kracg genaeyt met cyger hant,
Een nensdoeck met een moyc kant,
Ofict gcfchildcrt met dc naeldt,
Met gimp cn loovers afgcmaelt,
Ofict geileken op den racm,
Met lijnen en met uwen mem,
Ofwel een bloem, een verflehcroos,
Die icmant voor dc befte koos,
Een tuyhjen van het cdfte kruyt,
Dacr ieder tackje wat beduyt
Of immers ccnig boom-gewas,
Dat icmant voor het lchoonlle las,
Dat is ccn oude minne-kunft,
En lcyt de gronden van dc gunft.
ANNA.
Gy hebt uw les niet wel gclccrt
En vat het fkick geheel verkeert,
Want als ccn tccre maeget fchenckt,
't Is vaft dat fy haer ccre krenckt.
De kcucken leert ons even dit,
W-annccr men bv den vicre fit;
Smelt vet met ftüheyt in dc pan
Gy fpilt'cr niet ccn druppel van,
Macr Ipringt'er iet tot m
het vier,
Soo rij (Ver Itrak een groot getier.
En door het ÊOOUt dat buyten walt,
Dc vlam tot in dc panne vak:
„Een macgtdieacn devryen geeft,
„Die bttt al nemen wat
„Gy, fchenckt dan nict-,"t is ongeval,
„Want gcefje wat, fy nemen 'tal.
P HY 1, L I
En vocgt'et dan geen macgden wel
Tc fchcnckcn acn ccn jong-gcfcl,
M A E G H T.
Soo lact dan aen den jongman toe, Na dat fc, mits ccn droeve lugt,
fal. Dat hy de vryfters gurfltc doe; Was van der aerden weg gcvlugt.
En geeft dc macgden volle magt Al rijft'ér ibmtijts ccnig woort,
Te nemen dat haer wort gebragt Dat u mifTchienden vrede (loon,
„Al wie verfmact dat icmant geeft, En weeft dacr geenfins in befwaert
'
„Die toont haer fttier en onbclceft. Het is ccn twiit van (achten aert(
„Want of dc licfjens worden gram
ANNA. „Die wint verweckt flechs meerder
vlam ;
Het nemen voor ccn jonge macgt Een die tot fpringen is gcfint,
En dient haer leven niet gewacgc. Eerdat hy lijnen fprong begint,
Het is my dickmacl grootc i'pijr, Wijckt (lbo het Ichijnt) cerlt van de
Wanneer ick fic in ouden tijt, g"gr,
Jae noch tot heden op den dag, Macr fpringtdan meteen grorennagt
Wat dat het geven al vermag} Gact went het oog op Vcnus kint',
„Een macgt , al ifTe wonder net, Wanneer het fijnen boogc wint,
„ Wort door het nemen ligt befmet, Siet! hoe dc pefc lacgcr gact,
„Een wijf, al ïflè kuys genoemt, Hoe dat de pijle felder flaetj
„ Indicnfe tot ont tangen koemt, Gy lïet hoe dat de wijngaert grocyt,
„Dacr is geen feyl, of t wijffel acn, Wanneet' hy dapper is gelhoeyt,
„ Haer eer cn luylter heeft gedaen. Gy net dat water in dc finis
„ Het goutdat breekt een llalcdeur, Het vier tot cnckel vocdfel is,
„ Het gout dat ftelt de wagt te leur, Het gact dus even met dc min,
„Het gout dat heeft een vremde Kr.ikeelrjens brengen vrientfehap in;
Iragt, „Dc pruykjens van dc loffe jcugt
„Het komt daer nicmantoyt cn dagt; „ En dienen macr tot foeter vreugt..
„En of men hondert grendels fluyt,
„Het racckt'cr in, het raeckt'cr uyt PHYLL1S.
Legt in dc Quick vry loot en tin,
S. Geen liegt metael cn komt'er in, Dit is voor al een vreemde flag,
Gact brcngt'cr koper, yfer, rtacl, En die ick geenfins pnjfen mag,
gefejt, Het blijft'er buyten altemacl; Want fond ick dele wegen gacn,
Maer koomt'cr eenig gout ontrent Mijn rijck en fou niet lange ftaen;
Dat wort'cr krachtig ingeprent; Hoe! foetc minn' uyt wrange twill?
„ Waer magt en reden niet en geit, Voonvacr vriendinne, 'tisgemilt.
„Dat weit noch doorhctgoutgevelt. Des liefdes rijck is honig-foet,
„Gydactdaeromnoitichoonen ring Het wort door vrintfehap aengevoed,
U geven door een jongeling, En Vcnus kint is al te teer
En lact u gout of diamant Het fchrikt voor foo een harde leer;
fiy nïcmant ftcken in dc hant.; Het is aen al dc leden naeckt,
Geen Ocftcr woitjiacrvisjcn quijt, En dient maer fichtjens aengcraclu
Soo lang als fy het nemen mijt^ Het is gekocllert in een lant
Soo lang als fy gcffotcn ltact Dacr niet als roosjens fijn geplant
En geen gcfchenckcn in cn laet Al is't met vlammen tocgerult,
Moer foo wanneer de loofc kreeft Noch wort fijn vycr weluyt-gebhill,
Haer oyt een aerdig keytjen geeft, „Al wie een keers te vinnig fnuyt,
En goyt dat tulTchen m de fchulp, „Die doet het licht ten Iclten uyt.
Strak is dc oefter buiten hulp;
Want mits fy haer niet fluytcn
Gelijck Ie van te vooren plag,
mag ,
ANNA.
Doordien dc key haer dat belet,
Soo wortfe dccrlick af-gcfet: Ja gaet cn fet een vryer fagt,
'„'k En Icyd'ct niet den gamchendag, Soo krijgt hy pas de volle magt,
„Wat geven
dat het al vermag; Om met verlof tc mogen gaen
„ Wanneer dc vryfter maer onttangt, Dacr 't hem noyt toe cn was geftaen.
„ 't Is wonder wat de viyfter vangt Een vryer ftagt dc klimmer boon,
„Die geeft, die krijgt lijn vollen wil, Want of om dele plantc fchoon
„Die neemt is ongevoclick IliJ, Het langile rijs van al het velt
„Sy lijdt , enfwijgt, fy weert haer Wort in der aerden vaft gellclt,
Indienfc 't hout maer raccken mag,
„ Schoon fy ccn roov er voor haer fier, Oock llcgs met ecnen omme-llag,
„ Dies wort haer ccr, haer bclfefchat, 'tIs al genoeg; het dcrtel kruyt
„ Met rauwe tengels acn-gevat; Dat khmt'er acn tot boven uyt;
„ Wie geeft die heeft het gansgelcg, En dan noch , op fijn cygen plugt,
„Wat lbufe doen? dc klem is weg. Soo macckt het krullen in de lugt.
Gy, mijt dan defe lagen, mijtj Indien men liet een minnacr gacn,
Al wortje fchoon op eer gevrijt Wat fou dc linckert niet bcilacn?
fc heeft, En wat dc vrycr immers doet, ganfehen lull,
Al kreeg hy fchoon fijn
I'.n wcelt hem etter niet
te (bet; Hy noch
is efter niet geruft,
Hewijltlicn ilacg maerichacric gunlt, Hy lalgaen melden door het lant
Want dacr in lcyt de minne-kunil; Uw malle gunlt , fijn eygen fchandt}
S. Let hoe het kalck dan cerft ontftcckt, Het is ccn ipreuckc'van dc jeugt
Wanneer der ccnig nat op leeckt ; Tc leggen, 't is geen foetc vreugt,
Let hoe de fonnc ichoondcr ltraelt, Dat icmant koomt tot lijn bejag,
Na dat ie neder was gedaclt, Indien hy 't niet vertellen mag:
 : ,, ,
Gy, wagtdan, lieve vryftcr
Van u tc tooncn al tc fagc.
P H Y L L I S.
twee mificlïien
Dit mag een reys of
Of hier of elders fijn gcfien,
Maer dat devrienr, die my bemint
En nicmant beter heeft gefint,
Alfoo mijn eer verraden iou,
Dat loof "ick nictj hy is tc trou
Hymy verlaten? wat een ftruyf!
ANNA.
Maer zyje niet een flechte duyf;
Onnoolel'kinr, en let je 'niet
Wanneer de wint ruyft in het riet,
Hoe dat'et buygt en neder fijgt,
Jac fchier tot op der aerden nijgt,
En hoe het weder vinnig ftaet
Soo haeft dc buy maer at en laet
„Die vrijt isdwee gelijck een pier,
„ Maer weder tel gelijck een ftier,
„Indien hy, mits een foeter lugt,
„ Niet meer de ftucre winden dugt.
„ Wanneer dc Bruyt is in dc fchuyt,
„ Dan fijn de fchoone woorden uyt,
„ En met'et boeten van de lult
„ Is al de vrientfehap uyt-gebluft.
Hier tegen is dog goeden ract,
Voor die haer dingen gade flact,
De vryheyt dient te fijn gemijt
En dat oock van den eerften tijt ;
Deloshcyt, en ongucre praet
En ander dertcl ongelaet,
Dient ingetoomt van ftonden aen,
Eer dat'et vorder poogt te gaen.
Soo gy dc fleck,het vuyl gefpuys,
Wilt laten kruypen door fier htïyV,
't Is ickcr dar haer vuylc flijm
Haer boos vergif, haer tayc lijm,
Sal blijven hangen over al,
Al waerfe maer genaken (alt
Geen hout, of iteen, geen aerdig kleet
Hoewel met kollen uyt-gereet,
Geen huys-raet blijft'cr onbev leekt
Al waer het beeft fig hecnen ftreckt;
Maer dit kan lichte lijn gelchout,
Indien men flechs met cnckel fout
Den vloer ontrent het dier beftrooyt,
Qi op lijn vuylc leden gooyt,
Want ftrax het treckt fijn horens in,
En fmelt noch efter niet tc min,
Ten kan geen ftroobreet vorder gaen,
Want al fijn kiagt die is gedaen,
„ Gefoute reden , wel gefeyt,
„En op een lincker acngeleyt,
„Betoomcn ligt een vuylen mont,
„Die noyt tc vooren ftil en ftont.
PHYLLIS,
Mydunkt,ickweetnochbctcrract,
Om vry te wefen van de fmaet
Dat is, de koop haeft toe te (laen;
Want dan is alle klap gedaen
„Hoort vryfter, fooje zijt bedugt
Voor oneer,fchimp, en quaet gcrugt.
11
» V°or haet en nijt en klapperny,
" Nec tnt haeft een man , foo zyjc vry.
ANNA.
Hoe!
tn
wilje dan uyt luchte waetl
als ca loops ten echte gaenj
'
; , , , ^j, , , ;, ! , ;
M E H *49
wagt, Neen kint, dat is een quade gront, Met fllllc finnen uyt te (keö
„Diehacftig fuypt verbrant demont Dat racd ick alle vrijfters aen.
Maer wie hem mijt voor ongeval Dat brecckt in ons het cerfte'mal,
Die keilt. eer dat hy minnen lal ; En 'tis dc vaders liefgetal,
Gy, die hier feker poogt te gaen. Dat rijpt een groenen 'jong-gefel
Let hoe men vangt dc domme kracn , En 't (laet de tecre maegden wel.
Een huysjc van bclijmt papier ' Wie bouwt een huys op ccnendag?
Bedriegt het onverftandig dierj, Wie velt een boom met eencn ilagr
Van binnen is een weynig aes, Wie is't die oyt met eene fchoot
En liet! de vogel is foo dwaesj Eenfchans, of ander flot genoot ?
Soo bot, foo dom , foo byilcr geck Wie is't die oyt een frilfc maegt
Dat hy tcrllnnt den ganfehen beek Met eens te vragen mede draegt ?
Daer binnen fteeckt, en happig eet
Eer hy de rechte gronden wect -,
j,
„ Die
Wie iet wil proeven wat het zy,
roept' er tijt en reden by.
Maer als hy dan het hooft verdraeyt,
Soo ftaet de vogel daer bckaeyt, P HYL L I S,
Hy tiert, hy
raeil, hy Ichut den kop,
Endraeyt foo rondt gelijck een topj Moet dan het vrijen fijn beleyt,
Maer of hy woelt of byftcr fp'ringt, Gelijck als uwe reden feyt
En 'tlijf in hondert bochten wringt, Soo dient de vryltcrs toe-geftaen
'tis al om niet, 'tis al te laet, Met vryers om te mogen gaen;
Hv wect fijn leven geenen raet Want die veel met dc heden fpreekt,
De kap hem om het hooft gepaft Die liet wat in de lieden fteeckt,
Die kleeft, eylaes, te bijfter vaft; En lbo verneemt een fnege maegt
De jcugt, en wie het fpceltjen fiet, Wat yder in den boefem draegt.
Die is verheugt in fijn verdriet,
Die ichimpt,en fpot, en lachtcr om, ANNA.
En hiet den plompen wellekom;
Daer wort de vogel opgevat, Of fchoon dit veel by ons gefchiet,
En dient tot kiften van de ftadt. Veel wijfc lieden prijfen 't niet,
Schoon icmant fchier van liefde raeft, Vermits in die gemeenfaemheyr,
Noch dient de liefde niet verhaeft; Gemeenlick iet verholen leyt,
Gy, taft dan noyt te veerdig aen, Dat aen de maegden hinder doet,
Dat nimmer af en ïs tc gaen, En dickmaels quade rancken broer.
En drinckt niet eer voor datje proeft
Of anders wordje licht bedroeft; P HYL L I S.
Bedenckt eens wat een langen tijt
Dat Jucob Rachel heeft gevrijt In tegendeel, naer ick het meyn,
Hy diende, met een vollen danck, Soo maeckt'et ons een geeftigbreyn J
Gehecle feve jaren lanck, Het is vermaeck en focte vreugt,
Hy lcydc ftaeg het jonge vee Het is een fchole voor de jeugt;
Of in den dauw, of door dc fnee, Want koomt'er oyt een geeftig man,
Hy dede wat een dienaer plag, Mcnhoort,men (let, men lecrt'ervani
En wat een trouwen herder mag. Sijn reden is gelijck een les,
Siet David aeri , dien groot helt, 1 Hy nijpt ons, als de llcen het mes;
Hoe hy ter proeve wort gcftclt Of is'er iemant rouw en dom,
Want of hy fchoon den Reide lloeg, Oock dat is nut ; men lacht'er om
En fijnen kop daer henen droeg, En hy wort even dan gewet,
En fchonck hem tot een liefde-panc En in eeii beter ftadt gelet
Aen Michol en het vaderlant Men fict'et dickmaels in der daet
Nog kreeg hyniet die weerde macgt, Dat, wie met vryltcrs ommc-gaet,
Daerom hy 'ticven had gewacgt, Wort in der haeft een abel man,
Maer wei t noch menigmael beproeft j Schoon hy tc voren niet en kan
En dickmael tot'er doot bedroeft Dit heb ick niet van vreemde liên;
En echter, fiet de vryer fweeg, Ick hcb'et in der daet gcfien.
Tot dat hy eens de vryfter kreeg. Mijn fiifter, nu een jaer getrout,
Die hadde dickmaels onderhoud
P HYLL I S. Van iemant, die van buy ten quam,
En luft in hoofïche vryfters nam,
Hoe! wilje dan dat onfê tijt, Dies wertfe gauw en wonder fncegj
Die
Hoe
ftaeg en veerdig henen
wilje dat ons ganfche jeugt
glijt, Om datfe veel gefellchaps kreeg.
!
lek lag eens datfe by haer hadt,
Dic macr en is een kort* vreugt, Ses Juffers uyt een vreemde ftadt,
Sal fmelten in een lang gevry, Gebeckte fprecuwen altemael,
Dat is , in enckel llaverny ?
En vry geen kinders in de taeli
ANNA. By dele quam een jong-gefel,
Een leerling in het mmne-fpel,
Neen, dat en is de mening niet, Een jubben, foo het fchijnen mogt,
Schoon dat'et hier en daer gefchiet, Een vogel van fijn eerfte vlogt,
Ick wil flechs dat een jonge maegt Een laf, een mop, een rechte !oen,
Als fy ter eeren weit gevraegt, Hy wift fijn dingen niet te doen.
Niet ftrak, en met een luchten fin, Hoe loeg ick al dien ganfehen dag,
Sal Horten in een loflc min; Terwijl ick delên haddcl lag
Een ftaeg verlbcck, in ware vlijt, Hy was een (pot van allcgaer,
En dat niet voor een Ideynen tijt En hy en wert'ct nau gewaer,
li 2 Een

Een yder viel hem op het lijf,
En focht in hem haer tijt-verdrijf,
Een yder gaf hem ftreeck cp ftrcecki
En fier. de klunten fat en kceck,
On.11.rdig heel, enwonder rou,
Onfeker wat hy maken fous
Hv fcheen een cfcl op het velt,
Die met veel apen is verfeit,
En die van al dat flim gebroet
Veel ich amper grillen lijden moetj
Hier kbmt'cr cenc boven op,
En grijpt hem by den dommen kopj
Dc tweede valt hem in het haer,
Hy woelt , hy drayt ,
hy keert
Hy leyt en krevelt fonder endt,
Hy tuymclt midden in den droom,
Gelijck een brtiyn vifch op den droom.
Ten lellen, korfel op-geftacn,
800 gin^het fpcultjc weder aen,
Hy won dacr op een nieu begeckt,
Tot hy ten lellen henen treckt.
lek fag den vrycr naderhant,
Maer 't was gewis een ander quant,
Hy hadde doen fijn banden vail,
En lect voonaen geen overlaft,
Niet een van al en was foo koen,
Die hem doril fpijt of hinder doen
Bcfiet, vriendinnen, wat men leert,
Wanneer men by dc jcugt verkeert.
ANNA.
Wel ! prijsje dat foo wonder feer?
Voor my , *k en prijs'ct nimmermcr.
Het wacr rnrflehien een goede facck,
Indien men hier van vryers fpraeck i
Die lact ick foceken haer bejag,
En wat haer (innen wetten magi
Macr, foo men op de reden fict,
Dit fpel en dient üc vrjiters niet.
M A E G
En een wonder vremt gebaerj
ftclt
Dc derde liet 'ken weet niet hoe,
En hem hondert guygjens toei
fcliier
De refte foolt hem waerfe kan,
En macckt'er duyfent fpeeltjens vanj
Hetbceilveriteit, in dit geval,
En weet niet wat het maccken lal,
Het fit alleen macr Hecht en fiet,
En wat'erwangt het weert hem nietj
Siet dus onfe quant geftelt,
is
Hy wort aen alle kant gequelt,
Hy fit en fweet, en dan en beeft,
Hy weet niet hoe dat hy het heeft ;
, hy Ick prijs voor al een ftille maegt,
Die alle klappers henen jaegt,
Want die veel jongmans onderhoud,
Die wort gemeenlick al te ftout,
En leert oock dickmaels, boven dat,
Dat beter ware noyt gevat.
Ey let eens wat'er ommegaet,
Voorwaer ten is maer lofte pract,
Die niet ter weerelt in en brengt,
Als datfe goede feden krenckt.
En (choon of uw eenvoudig hert
Hier door al wat gelïcpen wen*
,,'tls nutter ront te fijn genaemt,
„Als oyt te worden onbefchacmt
„En 't Hooft is beter noyt gclecrt,
„Als dat dc tocht wort om-gekeert.
Lact mans doortrapt en Uilig zijn,
Voor u en dient geen loofc fchij'n,
Voor u en dient geen vry gefpreck,
Voor u en dient geen Houten beek
Lact koenhcyt aen dc rouwe jcugt,
Want dat en is geen maegdc-dcugt
Dc ililheyt met net eerbacr root,
Dat is het (lot van uwen fchoot,
Dat is een rots, ccn vaftc fchans,
Dat is dc rechte macgde-kransi
Gy moet niet komen in den Ract,
Noch dacr 'teen heir het ander flaet,
H T.
Hy fchiint een overwonnen man,
Die iïg niet langer wceren kan,
Dit fpeultjc duerde langen tijt,
Ja 's nachts en was hy niet bevrijt;
Want, mits hy 111 dc buerte fliep,
Soo was'et dat men t'fiimcn Hep,
Men racmde ftrax een nicu befiuyt;
Men font om zout, en krevel-kruyt,
Dat wert hem door een fnege meyt
Des avonts in het bed geleyt,
Daer lag hy doen de foete knecht,
En had'et uyttcr-mar.cn Hecht
Al wat daer dienftig wefen kan,
Dat fijn al plichten van den man.
Ick weet dat noyt een ware maegt
Sig des haer levén heeft beklaegt,
Dat fy oock toegelaten vreugt,
En foete fpeeltjens van de jcugt,
Heeft door de reden ingefwient,
Ter eeren van de macgde-plicht,
„In haer! van tafel op te ftaen,
„En oock met honger wegtegaen,
„Dat is, ó maegt, dc befte voet,
Waer na men weelde rechten moet
,,
„ Ick mogt, en ick en dcc het niet,
„ En gaf 111 vreugde noyt verdriet.
Onthou dit al u leven lanck,
Gy fult my weten grootcn danckj
En fchoon gy 't heden niet en grijpt.
Het fal u dienen als je rijpt.
En of het fomrijt.s foo gclchiet
Dat gy aen icmant fpracckc bied,
I let. tackcteylen evenwel,
Of ander dertel hant-gefpel,
En dient voor al geen jonge maegt,
Want 'tis te veel van u gewaegt.
„Als 'tmeysjegict met ecnig nat,
„ Dat is geïcy t , koomt foolt my wat t
„ Als 't mcysjc gooyt met ccnig groen
„ Dat is om weder-ipel te doen
„Macr
 ,,; , ,,, ; , ,,, ,. , ; j:
: ,;

M
lémants bedt j En eens dan in een minne-droom Hoe! fid dan noch een vlugge maegt
Mier ftcckrfe vat ra
her nctj Sijn al de kiften uyt den toom Met t'huys te blijven
koomtfe naerderaen
!
fijn geplaegt?
\,o Eii tuflehen vroet cn tuflehen geck, Islangh genoeg in fchool geweeft,
51
oyt kunllcwcert, 't
\V-mr Udekuoft
" vry ccn lange ftecrtj Soo komt de rat dan aen het fpeck : En daer een harde plack gevreefti
Met fod heeft Lact doch dc jeugt wat
Uwbmcrisdan opgedaen, Daer fit, cylaes! devuylebruyt lullig fijn

Ennoc^devrycrsintegaen, En fchrcyt danbeyd' haer oogen uyt: Want hacr genacckt haeft nieuwe
eylaes , uw ftil vertreck Maer 't is, ó vrijfters, al te laet pijn,
D koets ,
loffen geck; Te klagen na de malle daet. Dc laft van 't huys dc wil des mans, ,
jpa.voat écn
h op
En
Gv
U
hebt de
Her tegen dog gefcyt?
gronden eerft gcleyt, En
Wel, duyven fondcr gal,
flechte
weeft u leven niet te mal,
En alle jaer een krat bykans. (beeft,
Men bint een flaef,men toomt een
Gv iiebt'ct op den hals gehaek, V ermijt in als den eerften trap ,
Maer niet der vrouwen eed'len geeft,
Ongucrc jock, en fotte klap, En of men fchoon al vrouwen bint,
En wort met cygen munt
betaélt,

Een die aldus met vryers jockt

En los gewoel, cn dom geraes Soo is'et dog maer enckcl wint:
fekcr dati'e vryOS lockt,
•t Is
Dc menfche wort allenxien dwacs „ Wijn fonder lugt die leyt en woelt,'
Gelooft'etvry, uyt cnckel fpel „En die voor eerft haer niet en mijt, „Soo dat hy veel de kelder fpoelt
Ontllaet niet fcldcn fwaer gcqucl. ,,'t Is wonder waerfe niet en glfjt. „ Een maegt gehouden aen een blok,
Ick lag eens lell ccn foet geval, „ Is dikmael voor de fchommel-kok ,
Dat u miflehien iet lecren fal PHYLLIS. „ Of voor een vent ick weet niet wien,
„Gelijck als dickmael is geilen.
Een mcysje van luier jeugt gcqucl t,
Ging Ipelen door ccn lullig velt, Dit houd' ick voor een goede leer, „Hetvrouwenvleys isfeldfaem kruyt,

Her pluckte bloemt jens hier en daer, Maer bint geen vrijfter al tc fcer; „Gaet bint' et in , lbo berft hec uyt.

En vert dacr in een Bic gewaer, Ick bidd' en acht'et geenfins quact
, Ick vinde dat'et vrijfters gaet
haddc fpelcns Dat fy fpclen gact;
wat dikmael Gelijck Caftaignen die men braet,
De vrijller kift,

Dies had het bccsjc nimmer ruft j Want die alleene fit cn kijekt, Want als men die wat opens geeft,
Sy greep , en neep , wacrt liep ofweek, En nooit eens uyt den huyfe wijekt, Dan is het datm'cr deeg van heeft;
ïot datP in 't lette kreeg ccn fteeck, En weet niet wat'er ommegact Men brenght dc vrugt dan van den
Doen ricpfe luydc: fel gedrocht! Noch hoe het in de werelt ftaet Tot op de tafel van den weert, (hcert

lek die alleen maer fbelen fochtj Maer een die reyft of fpelen rijt, Maer laetfé toe en ongelheên,
Ben door u pricken foo geftclt, Die wort gcoefrent met'er tijt. Sy fpringt in duyfent ihicken heen;
Dat my het lijf tot bobbels fwelt, En of men dan al deerlick fiet,
Het fpel is foet en heelt verdriet, ANNA. De rechte keeft en is'er niet.
Ten dient nochtans dc macgden niet. Wanneer een vrijfter heeftde magC
Europa, jonck cn wcelig dier, 't Geduerigh drillen achter ftraet Te komen daer de jonckheyt lagt,
Vergreep hacr aen ccn loofen ftier, En voegt doch gecnlins onfen ftaet ; Soo loftfe, door een open vreugt,
Voor eerft foo gaetfc by hem llaen, En veel te rotfen hier en daer; Dc dampen van dc gulle jeugt,
En raeckt fijn vette quabben aen, Dat heeft al mede
fijn gevaer, En wacht dan (als het haer betaemt)
Sy neemt fijn horens in dc hant En overal gacn
ter feert tc Tot datfe vrouwe wort genacmt
Die fy geheel doorluchtig vant Dat brengt ook menig hinder acn, Maer lbo wanneer een luftigh hert
Sy ftreelt hem om en op het lijf, Ja deur cn vcnfler, boven dat, Geduerigh opgefloten wert,
En foeckt alfoo hacr tijdverdrijf; Die fchaden vry al mede wat, En dat'et met een droeven fin
De Boeker lact het mcysjen doen, ,*0 macgt, onthoud u van den dag, Dat innigh hert moet kroppen in^
Ja gaet hem llrccken in het groen, Soo veel het immer wefen magh, Dan wort de maegt wel loo geperft.
Daer ligt hy mack cn wonder tam Want al te grooten fonnefchijn Dat fy van fpijt in ftucken berft.
Niet anders als een jarigh lam, „En kan u geenfms dicnltigh zijn, Dies hoeftfe, fchoonfe wort de bruyt*
Des wort de maegt ganfeh onbevrceft „Uw wit is nut te fijn bewaert, Geen kroon , of krans of maegdekruyt.
En lioomt te llouter aen het beeft, „ Uw ecre dient tc fijn gefpaert
Sy gact'cr dickmael om en om, „En koomje dickmael in de locht, ANNA.
Sy pluckt hem menig fchoone blom, „Ick duchtc dat'et fchaden mocht:
Sy dracgt hacr al te bijfter mal, „Of is uw fchoonhcyt niet foo teer, Het vrouwe dwingen acht ick quact,
Sv hangt hem kranlTen over al, „ Soo vrcell uw fchacmtc des tc meer. En weet dat fluyten niet en baet,
Sy wrijft, cn kraut hem op den kop, 't Is waer, de kunllevan de min Want heefthet wijf een reyngemoet»
Ten lellen fits' er boven op, Die beek ccn macght dit anders in, Het fluyten is ten overvloet;
Daer gaet dc luyper na de ftrant Ja wil dat fy geduerigh fal, En is 't miflehien een lichte fchuyt,
En foo allenxfen van dc kant Hacr waeren veylen over al Soo is *tverloren watje fluyt.
Tot in dc diepte van de zee, Maer Nafo fegge wat hy magh Dan wy fijn in een lant ( Godt dank )
En fwemt tt)t aen een vreemde ree , Ick acht'et voor een quadc flagh. Daer niemant kent den harden
En lïct daer wort'ct uyt-gewracht
! Gy, wilje zijn van goeden lof, dwank
Waer toe het kunsje was bedacht. Blijft'huys , dat is het macgden-hof. Maer veel te los en al te vry,
Nu hoort dog eens wat dit bcduyt, Wacht daer, tot datje wort gefogt, Dat lcyt een gront tot flaverny
En cn leven uyt,
treckt'er keeft „De veylftc waer word minft ver- Soo dient'er dan een vaftc wet,
0 maegt, het is tot u gclcyt, kogt, Soo dient ons dan een peyl gelét,"
Dat, waer men eens de gronden Icyt „ Het is een fpreek woort over al j En daer en is geen beter raet,
Tot los gcracs cn dcrtcl mal „De befte koeyen fijn op ftal, Als hier en elders rechte maet.
Men weet niet waer het enden falj „ En waer het fchaepje dolen gact,
Noyt vrijller wort terftont gefchent, „ Dacr is'et dat'et wolle laet. PHYLLIS.
Of van hacr kuyshcyt afgewent,
Maer ilap, op itap cn voet acn voet, PHYLLIS. Maer ick ben uyt'cr aert gefint,'
Soo koomtfe daerfc niet en moet; Om ftaegh te fweven met den wints
Men raeckt voor eerft in malle pract, Maer wieheeft doch foo harden wet. En niet dat ick oyt liever wil,
En voorts in dcrtcl ongclaet, Den maegden tot een dwangh gefet ? Als ilaegh te wefen op den dril,
Daer uyt ontllaet dan fotte min,
Ick boude beter dat men fiet Ick reylde, foo ick maer en mogt,
En die gact diep en
dieper in, Wat hier en weder daer gelchiet, Van defe, tot een ander logt;
Dies wail de vrijheyt des te 't Is nut voor ons (na mijn
verftant)
meer, Als dat men eenigh fit cn (uit,
fcngroeyt ten leften al tc fecr, Te reyfen door het ganiche lant
En laet ven-oeften fijn vernuft >
Ter*

Tcrwijlc dat de vrye rtaet
Ons tot om eygcn wille lact;
En d.it cn huys, cn man, en kint
Ons aen de fchouwe niet en bint;
Men hoort dan wonder over al,
Men hoort' er menig vreemt geval,
Men hoort al wat een reyfend' man
Tot onfen nutte leggen kan*
Men heelt gedueng nieuwe vrcugt,
Men vint geducrig nieuwe icugt
Men leert de wijle van het lant,
Men fict'er menig aerdig quant,
En wat'er kooim van hier of daer,
finnen allcgacr;
Dat wet de
Ten minftcn, hoop ick, datje
Dat onfc macgt wat (pelen rijt,
Of met een wagen op dc ftrant,
Of in liet vette koren- lant,
Of andei's in een bocre-fecit
Ten goede van een bladen geeft;
Op dat de jcugt doch cenen dagh,
By wijlen vreugde plegen magh.
ANNA.
Het fpclerijdcn heeft gevaer,
Gelijck men dickmacl wort gewaer,
Byfonder als men door
Gact rotfen, op fijn cygen hant,
En fondcr iemant van ontfag
Door alle velden fweven mag;
Dit heeft my noyt wel acngcllaen,
Al wort'et al te veel gedacn
Stet Dido fpeelt, cn rijt ter jagt,
En 't heeft haer om hacr eer gebragt.
P H Y L L
Eykint! dat is Poete-praet,
Daer op niet eens t e letten gag
Dus fchoon dacr iemant tot u koemt
Die fichuw troullc diciuer noemt,
En dat hy echter niet en dient,
Tc fijn uw deel cn echte vrient,
j houd den vryer geenfins aen,
Maci
vfacr lact hem elders
En denckt niet in uw
Jck fal wat jocken met den bloet,
Sijn vier, en vlam, cn minne-pijn
Dat lalfny voor een fpceltjen zijn,
M
Die geeften fchrijvcn overal, Daer bleef haer, krans, en Gerckroon,
Ach dat heelt fpclcn voor een loon.
Dat noyt cn was", ofwefen 61. !
't Is wacr, dat ftux het leclick H uc k
ANNA. Den vrycr dijt tot ongeluck,
Efl dur'cr bloet wort om geitort,
mm Macr,lacs! koomt'er by te korij
'tlsfoo: macr echter niet te fy
Want alle mannen komen om,
Daer ftcken nutte dingen in-,
Ten voorwaer geen loflc waeö
ïs En onder al haer bmydegom;
Dacr fatlc doen in Hagen rou,
,
Indienmen wil met oordeel gacn,
Veel llimmerals een weduw-vrou,
Die wijsis, neemt den handel met,
Na hacr cn wort niet meer gevraegt,
Gelijckmen die voor oogen fiet,
Van hacrmwort niet meergewsegt,
Macr of die fchoon wat lellaem luyt,
Hv treckt'er tucht cn lccring uyt. Sy wort gelijck als doot getelt,
Sy WOrt als in het graf gellelt,
'Juyftfoo de wijngaert plag te doen,
Sy krijgt hacr leven gecnen man,
Die met hacr looi' en wcclig groen,
lijt,
Sïg op de ibetftc druyven ftrcekt, En al de Schrift die fwijgt'cr van;
En veel de fchoonlle vruchten dcckt, Nu weegt hier eens in uw gemoet
Maer weert men macr het gulle blat, Wat ejuact een nieus-gicr oogedoetj
Soo vint men ftrax een groote fchat. En wat een ftudk dc maegt beftaet
Die los en weeüg fpclcn gact.
Soo gaet'ct met die gceften toe,
Sy Iprekcn, ick cn weet niet hoe, Sy quam tc Sichem in de Itadt,
En itrax foo wertfe daer gevat;
Na fchijn cn is'et macr gemak,
Al wat haer uyt dc penne valt, Het fchijnt of dat haer bly gelact,
Maer als men ilcchshet loof ontwint, Of dat millchicn haervrccmtgewaet,
Of anders dat hacr roode mont
Dan is'et dat men drayven vint.
Doch foo u dit niet aen en ftaet, Aen Sichem wel tc finne ftont.
Soo weet ick noch al goeden raet, Dan noch foo leert oock even dit,
het lant, Ick wil gacn brengen aen den dag Wanneer men in de lult verhit.
Dat u wat dieper roeren mag. En geeft dc tochten haren cyfch
Siet alfoo lang dc klare macn
!
Na wijfe van het dcrtcl vlcylch,
Sal aen den blaeuwcn hemel ftaen Dat Godt dan fwarc plagen fent,
Soo lang nicn in het aerdfehc dal Waer door dc fchendcr wort ge^
Van vlugge macgden weten falj ft h ent;
En dat men oyt van Ipclen gacn, Een teyeken dat hy byfter haet,
Sal by dc jonckhcyt doen vermaen, En mee gewifle roeden flaet,
Soo lang fal Dina fijn bekent, AI wie dat oyt het echte bedt
I S.
Sy is door fpelen-gaen gefchent. Of voor, of naderhant befmet.
Eylaes! dacrbleef hacr ganfehcroem, Het fpclcn heeft in al"s gevaer,
Daer bleef haer teeie rnaegde-bloem Gelijck uien dickmad wort gewaer,
Neen , vryftcr, neen; en denckt' et niet En dan fijn lifligh fkiiytjcn roeu,
Ot' 'tlal
u brengen in verdriet; En op fijn vang geducrigh loert,
Want als een macgt het oore leent, En dat de Quackel weder flact,
Schoon fy dc faccke niet cn meent, Eu maeckt gelijck een tegen-praet,
Sy wort noch echtct menigmael Het dier, cylacs ! raeckt in het net,
henen gacn Gewonnen door een foete tacl, Oock eer het op den handel let. (trek,
losgemoet, En veel, die fncger zijn als gy, Wanneer men door een oorlogs-
Die raecken dikmael aen den'bry. Een fchans kan brengen in gefpreck,
Wanneer een looie Quackclacr Of dat een inacgtacu 'i hooi en rackt,
Sprcyt hier een net cn weder dacr, Gewis de vreed' is hacft ccmackt.
b
PHYL-
 , , : ,,;,
: ,:,,,;, ; ,, , ; ,, : ,, ,, ,

M G H
P HY L L I S. „AI heeft
gront,
die fchoon geen vaften ANNA.
Ditluytj mijns oordeels, al te ftraf; „Maer komt fiegs uyt een loflemont, Sal dan uw trouwe fijn geftiet
Men feyt ge™ oude vryer af, „ Gy lult noch cfter nimmermeer Alleen maer op een Vcnus wiet
,
Voor dat men meu gclclfchap liet , ,
„Bekomen uw verloren eer. Dat niet en weet te brengen b
v
1
Dat ons fijn trouwe dienften biet „ Siet als de noot een fchel verheft,
! Als fpel en liftelaffery ?
Dat js een greep van onfen rijt Hoewel men fchoon een ander kieft, 't Is mis getaft, meynt
het foo; gy
Voor al, wie heden won gevrijtj „ Hoewel men doet al wat men mag, De luft is vier van enckcl ftroo,
Uw deunheyt heeft ook niet om 't lijf, „Ten is noyt weder, foo het plag-, Dat eerft wel grootc vlammen geeft,
Hoe! mug men nietvoor tijt-verdrijf „Hoewel men't macckt,daer hapert En met fijn voncken hooge fweeft;
Ecnfoeten prater drie of vier wat, Maer wat voor eerft lbo vierig was,
Aenhouden, nae des hofs manier ? „ Hoewel men Hopt, dacr blijft cengar Dat is rcritont maer enckel as.
En of een vryer fomtijts malt, „Een vrijfter dient te fijn bcdugt Dc jeugt , als fy haer rolle fpcelt,
Gelijck het in het ipelen valt, „Te komen in een quaet geniet j Is juyft gelijck als Memnons beek,
En of hy jockt , en of hy geckt „Want treft haer eens de bittrc nijt, Dat maeckt men weet niet wat gclaet
Daer wort geen vrijfter af bevleckt ; „Schoon datfe iïch dan vorder mijt, Soo lang de Son daer over ftaet
En of hy fchoon wat vryer fpeek , ,,'t Is al om niet,fy heeft een wondt, Macr als haer ihacl daer niet en is,
En fomtijts oock een kusjen rteclt, „ Daer van fy noyt en wort gefont. Soo rtact'et ftom gelijck een vis.
Voormy, 'k en heb'et noytbcvroet, Soo lang men fingt cn luftigqueelt,
Dat ons dit eenig hinder doet 5 P H Y L L I S. En malt, en jokt, en pijpt, en veelt,
Want met dat ieder is gegaen Soo lang men frifichc wangen kuit,
Men vecgt'et af, en 't is gedaen Ick weet dat dit de macgden bact, Soo lange duert de geyle luit.
'k En vind' hier föhnde nog bedrog, Dies lal ick doen naer uwen raet Macr op liet eyndc van de feeft,
Al wat hy nam , dat heeft men nog. Macr nademacl gy noodig vint Soo is de weelde fonder geeft :

Sict hoe het met het byetje gaet,
Terwijl het racpt lijn honing-raet,
Het racckt, het fmacckt, ja kurt het
kruyt
Het lbigt'er was en honig uyt,
En fict des cfter niet te min
Ten druckt'er pleck nog rimpel
Maecfctvry centuyl ot roofe-krans,
De bloem die houd hacr cerftc glans.
ANNA.
En acht niet alle dingen goet,
Schoon dit het hof by wijlen doet;
Voor al en houd geen vryers aen,
Om tijt-verdrijf, ofloflcwaeaj
Want ioo te vryen heeft gevaer
Gelijck men dickmael worr gewacr.
En wat gy dan noch vorder
Dat Inyt (mijns oordeels) al te liegt;
Hoe! meynjc dat het mal gcraes
Van Jan, ofFloor, of Piet of Klaes,
Aen jonge macgden niet en Ichaedt
Gclooft'ct vart, ick feggc jae't:
Is eenig ding ter weerelt teer,
Het is de lof van maegden eer:
Wy fijn foo meeps, lbo bijfterwack,
Gelijck een verfche druyven-tack
;
Gact taft eens aen den fchoonftentros,
Gact racckt dien aengenamen blos,
Dat edel waes, dat aerdig
Die peercis van den koelen daeu,
Gy lult haer nemen met'cr dact
Al wat hacr wel en geeiiig itaer,
Ach !waer men flechs een vinger (ét,
Daer blijft terftont een vuyle finet.
En fchoon men waftfe naderhant,
Noch miflfe ftaeg hacr cerften ftant;
't h even met de macgden
dus,
Hier let een hant, een lachte kus,
Hacr let cylacs 'k en weet niet wat,
!
Dat, als een jonge dochter mint,
Sy dient met onderfcheyt Te gaen ,
En fomtijts iemant af te flaen,
Soo fegt ons dog hoedanig vrient
Dat beft voor ons gekofen dient.
in; ANNA.
Voor al, foo let dog op de deugt,
Let op den handel fijner jeugt,
En hoe hy lïch gedragen heeft
Wanneer -hy buytcn heeft gcleeft,
In Duytfiant,of in'tFranfche Rijck,
Of elders in een ander wijck;
Let op een wijs , een nuchter man,
Die u tot ifeunfel dienen kan,
En in den geeft en aen het lijf,
En voor het wigtig huys-bcdrijf
legt, Want mits gy nog lïjt wonder groen,
Soo is aen u gants veel te doen
Dus neemt geen flecht-hooft
hant,
? Of gy blijft beyd' in onverftant;
Want van een kecrie fonder vlam,
Noyt ander keerfe licht en nam.
P HYL L I
Hier in en hebje gcenc kans
'k En hou van wijs of vijfe mans;
bkeuw. Want wie daer is geleert of kloeck
Die helt geduerig na den boeck
En heeft dan vceltijts in het hooft
Dat hem van alle vrcugt berooft;
Hy een feyl-fteen in der aert,
is
Die flechtsmet fware dingen paert,
Vermits hy noyt iet op en ligt
Als ftoffe van een groot gewigt
Hy wil geen fpcl of foete jock,
Macr is lbo fwaer gelijck een block
Hy is met geen vermaeck gepaft
Want koomt'er na het cerfte fpel
Of koorts of pijn , of hart-gequel
,
Dan weet die groote vryer niet,
Als dat hy fleent en deerlick fict.
Gy, daerom een ander man,
kieft
Die wijs en vrolick wefen kan;
Die is te rechter uren foet
Die is te rechter uren vroct,
Die weet en wat het trouwen cyft
En wat een jonge vrouwe peyft,
Die toont iïch noyt on-aerdig mal,
Maer weet wanneer hy ichenfen lal 5
Want fchoon hy iemant onderhoud,
Noch is fijn jock niet (bader fout.
Men vint een vifchdie Ccphal hier.
Die niet lbo lief dan vuur en fict,
Dit weet de viller en fijn maet,
En daerom als hy villen gact,
Soo neemt hy flechs een lacge fchuyt,
En fteeckt een fackel voren uyt,
by der En ffcrax wanneer het wechg dicr
Vcrucemt de ftralcn van het vier,
Soo konit'et veerdig fwemmen aen
Juyft daer het liet de fackel ftaen
Het licht dat op het water itraelt
Dat Icyt hem in het hooft enmaelt,
S. En fiet! in delen minne-droom
So fpringt het veerdig uyt den ftroom,
En geeft lïch in den hollen boot,
Een rechte woonplaets van de doot.
,, Alseen die trout haerdan vergaept
„ En ilegs alleen maer vreugde raept
„lu minne-woorden bijfter loos,
„Of in defchoonheyt wonder broos,
„ Of in de jeugt en baren glans
„Voorwaer die waegt een momme-
„ Ik heb van langerhant geleert (kansj
„ Dat , wie fich oyt tcn echte keert,
„ En niet en broed in haren fin
„Als keteEhg van foete min,

Dat tam llcchs acn de leden vat

„ Dat (leg ick) voor gewenire vrcugt
Maer draegt gemeenlik grooten laft; „ Sy veeltijts leyt een droeve jeugt j
«Het maegdc-waes is wonder fijn En daerom ibiet my beter aen
;,Tcn wil dog niet gehandek lijn.
„Want als het aerdig lijf ccr-lang
Een man van leden wel gedaen, „ Helt tot een fncllen ondergang,
»Gy,v;ecltdan niet alleen En daer toe vrolick van gemoet,
ple
befchaemt „Wat anders dan berou?
blijft'er
" «. dnt ccn mac gt betaemt,
F"oock,
Macr i,ct
,,
B Die niet en heeft als geftig bloct, „Een blijde bruyt, een droeve vrou.
vrijliet, datje lact Die niet en foeckt als cnckcl fpel, Gy daerom, Phyllis, watje doet,
»Ucnblooten fchijn van alle quaet;
Dien wil ick voor een bed-gelcl. En trout geen flegthooft om het goct
„Want, .ngeval uw goeden
naem „ Een man tot foete vrcugt bereyt En trout oock op het ooge niet
» tcn rno °* klap-rmrt over quacm „Beloont der maegden eerbacraeyt.
, Want 't dient u beyde tot verdriet.
In
 M A E ü H T.

ïn 't komt 't aller uyr

echte bont Soo iemant in een boomgaert quam, ANNA.
Nu cens het foct, cn dan het fucr, En name daer een jonge Itam ,
't Is fcker dat een vader kan
In ccne dient u trooll cn raet,
't En int'cr op ccn dicken tack Een dochter brengen aen den man,
,

Gebogen dooreen pack,

laltigh
In't ander rechte middel-mact
Van groene vruchten, die hy dracgt, En dat alleen op lijn bcraet,
En wie een man trout om het geit
die heeft te veel gewaegt
Die fal in bcydc lijn verltclt Gewis
Want cerll lbolijt het ooft verdriet,
PHYLLIS.
Macr foo gy'kicft een rijp vcrilanr,
Want't heeft lijnevgen mocderniet,
En ticct dan in den echten bant, dat is uytermaten quact,
Macr
Oocfe qucclt dc'taek meelt alle tijt,
Dat lal u dienen overal, Hcfrackt de dochter immers mceil,
Soo wel in vreugt, als ongeval; En 't boomt je gaet lijn kroontjequijt Sy weet de drift van haren geelt,
Siet dus foo' krijght ccn yeder 'tzijn,
Als in de Roos het aerdig mot Sy weet het fpits van haren fin,
Is door den [hellen tijt gedoot En niemant is'er fonder pijn. En daer op drayt de ganfche min;
En d.lt haer blat, nu blcyck en droog, Sy moet doch al haer leven lang
Geen luit kan geven acn het oog, P H Y L L I S.
Sich buigen onder 's mans bedwang,
Haer tbetc reuck , 't inwendig goet, En met hem dragen quaet en goet,
Het gene gv daer hebt gcfevt
Is dm noch dat haer achten doet. En met hem fmaken fuer cn foct;
Dat heeft voo'rfeker goet bcieheyt, Dies houd ick dat het beter waer
P HY11 IS. Ick mevne dat het jeugdig bloei Dat fy haer koos een weder-pacr,
Met jonek gcfclfehap paren moet, AU iemant dickmael al te vijs.
Een wijs,ccn klock,ccn gccftïgman, En wil dat lig een out gelei
Die weet ick dat ons dienen kan,
wie tot trouwen is gcfint,
JVlaer
Sal lijden niet gcrimpclt vel; ANNA.
En lï'ct dat heb ick valt gelet
Moet dickmael nemen datlc vint
En 't is voor my een Itale wet. Maer wv cn fijn het lluck niet wijs,
En isdaerom (mijns oordeels) goet,
't
Mijn vader cfter niet te min En daerom is 't ccn beter voet
Dat een die haer ten echte fpoct,
Die gaet hier tegen mijnen fin, Dat dit een fneger oogc doet.
Hier in niet al te nau cn kies,
En drcygt niy dickwil met een man,
En lbo een goede kans verlies
Men dient te nemen dat'cr koomt,
Dien ick dog gcenfins velen kan, PHYLLIS.
My dunckt hy is al wat tc vijs,
En niet te leer te lijn befchroomt; My dunckt hy is my veel tc grijs, Ick heb nochtans wel eer verfhen
Want niet te doen in dit geval, Mv dunckt dat hem een rijper vrou Dar dit eens anders plag tc gaen,
Tot dat'cr iemant komen lal,
Al vry wat beter pallen Ion ; De fchoon' Helene, foo men beft,
Die ons door lijn volmacekte deugt
En dit is al macr om het goet , Die is'cr beter aen gcweclt,
Sal laven met een rechte vrcugt,
F.y liet cens wat de penning doet Die mochte nemen mct'er hant
Dat is voorwaer een loflc waen,
Of hy het mcynt cn weet ick niet, Een vrycr die fy dicnltig vant,
En daer cn is geen wachten KO] Macr immers 'is'et my verdriet,
Koop is koop, Een vrycr uyt oprechte min,
't Is belt te leggen :

Dat hy mijn jeugt foo weynig agt, Een vrycr uyt ccn vryen fin,
En een te grijpen uyt den hoop, Wat ract nu om de vader-magt Een vrycr die haer jonge fiel
Want iemant van te nauwen keur, Hier in tc mogen tcgcnltacn?
Die itek haer eygen hoop te leur.
Van al de Princcn belt beviel
En dit is elders meer gelchiet.
ANNA. ANNA.
ANNA.
Ik weet , geen menie h is Tonder fcyl, En fielt u fiucr noch hartig acn,
Macr cfter loont u niet te vcyl, Want dat cn is geen macgden eer, Ten was daerom tc beter niet
Laet acn uw vader dit beleyt Ook lbo vermag de hctisheyt meer Want fchoon fy had haer vrye keur,
Gelijck als voren is ge!cyt; In dele l'itek en over al, Noch gingfe met een ander deur.
Dan niet te min, op datje mcugt Dan wrange fpijt cn Ituergcral; Doch hier van alsjc rijper zijt,
Het recht genieten van de jcugt, Gv, maeckt daerom dat u gemoct Nu is'et ecnmael fcheydens tijt,
En neemt dog noyt een oude man, Gcdult en Itillc finnen voed: 't Is valt, ick worde 't huys gewacht,
Die u een vader welen kan Eerbiedig zijn, dat is uw nut, En daerom fegg" ick goeden nacht.

„ Want noyt cn was'er grijfen bacrt Dat is het macgdclijck gefchut,

„ Met jonge macgden wel gepaert, Dat is een kruyt van groote magt, PHYLLIS.
„ Een ieder trouwe jus gelijck, li Die maekt ook harde qualr.cn lacht.
„Het jonk met jonk, enrijk met rijk. Gaet neemt de vruchten van den Pijn Ey noch een woort ccr datje g;tct,
Als'tklim een ouden boombcwatt, Die Ichier gelijck als keven fijn, Tot onfchult van mijn lolfen pract,
Het maeckt lig om de ytammc valt, Gaet llaetle dickmael op het lijf, Gy weet , ick hebbe veel gefeyt
Jac grijpt den bloek als in den arm, Ja ilaetfe vry gcwcldigh (lijf, En dickmael al tc brcet gewevt,
Maer dat en palt hem niet, och-arm! 't Is al om niet , het vreemt gewas Vermits ick fomtijts faecken dreef,
Want als het klim op 't Ichoonltc Dat blijft gclijck't tc voren was; Al vry wat verre buyren fchrecf,
fpruy t Maer necmt'ct met ccn dichter hant, En fietïgy denckt dat ick het meen,
Dan gaet den ouden droogaert uyt. En fct'ct daer een viertje brant, Maer, weerde maegt, ick fcggr neen;
Voorts racd' ickdatje noytentrout En lact'ct maer een weynigh Itacn, Ick flechtc duyf ! ick jonge Ipruyt!
(Ten fy gy fchamel fijt of out) Het lal van lel lef s open gaen Ick hacltig om te lijn de bruyt!
Een die lijn wijf heelt over-lccft, Het fal u geven, fonder lloot. Ey lieve, dcnckt'et nimmermeer
En kindefs fonder moeder heeft Al wat het deckt in fijnen fchoot; De fchacnn' is my te wonder teer;
„Wie rAocdcr is, en cfter maegt, „ Siet daer gewclt niet op cn hecht
! Ick weet dat trou-fugt niet cn palt
„Heeft dickmae] reden datle klaegt, „ Dat brengt belccftheyt ons te recht. Voor iemant die noch hoogcrwalt;
„Heeft dickmael Hof tot onvcrdult, Ick fprack alleen by wijlen Hout,
„En moet veel lijden Ibnder fehult P H Y L L I S. Op datje klaerdcr (preken foud,
En fchoon de goede man belluyt, En dat ick beter mogt veritacn
U iet te maken voren uyt, Macr als mijn vader immers wou, Wat voor my dicnltig is gedacn
Als tot een trooll van uw verdriet, Moeit ick dab treden in de trou Want anders, ben ick wel bcrigt
Eylacs de vrient vermag het niet; Met iemant dien hy kielen mach ? Waer ons de Ichaemte toe verpligti
Want of hy fchoon u wel bemint, Dat wacre doch ccn droef gelach. lek ben ter eeren opgevoed,
Gy mcugt llechs decks als een kint. lek weet hoe dat ick (preken moet»
 > ,; , , ,, ,,
j , , , ,^ , :

M A E G H
lek wect ook
ick fwitaPi > & En niet alleen my domme maegt, Het fy dat ick het aerdfche dal

aebtmijn reden nier re

mal Maer ook mijn ouders tvel béhacghr. Eens mede war vermecren
Dm Of dat
Tal,

Ma» denkt <&t harde tegenforaeck En war belangt mijn voorder lor, ick met een eenigli lijck,

OiHlInyt de
gronden van dc iacck. Dat ftell' ik acn den grooten Godt, Sal reyfen naer het ceuwigh rijck

Ook kan ik vachten met gedult, Dien ia! ick bidden alle daegh, En hier op ben ick wel geruit
Tot tOB de Tijt
mijn jaren vult, Dien Tal ick fineeken even ltacgh , Ten fpijte van dc geyle lult.
En tot'er BSM een vryer kocmt Niet Hechts juyft om een echte vricht, Siet, kint nu lijd' ik dat je gaet,

Dien» K recht fijn Hcrte noemt, Maer om dat my ten goede dient, En danck' u voor uw goeden racr.

DE KUNST LETTE R-D R U C K E R

A E N D E
N E D E R L A N T S C H E
R Y S T E R S.
3nckvrouwen,dte noch vrijfterszijt, Dat u aen hals ofooren hanght,
iBegï'ofels van de nieuwen tijt, Of elders in de leden pranght,
»En gronden van het aerdfche dal En het! daer is een nutte vont,

En van de jeught die komen lal, Daer uyt ghy boecken koopen kont.
Siet hier voor u een nieu gedicht Geen kant, al iffe wel gebreyt,
Benevens uwen Maegde-plicht Geen boort, al ifTe fray geleyt,
voor u een ander Boeck
Siet hier Geen doeck, al iffe moy gefet,
Ten dienfte van den teeren doeck j
Geen kraegh, al iffe wonder net,
Siet hier eeii nieu te-famen-fpraeck Geen nieuwe-tits 5 of hooffche dracht.
Die u kan leyden tot vermaeck, Al iffe kunftigh uytgewracht }

Die u kan dienen van der jeught, Geen fchijn van eenigh Juffer-kleet,
En brengen tot een nutte vreught. Al ftaet'et uytermaten brectj
Maer laet'et u geen droeve pijn Geen diamant van hellen glans
En laet'et u niet tegen zijn, En is de rechte maeghde-krans;
Oock fpreeckt my doch niet c[ualijck toe Ick weet dat u al beter ciert,
Dat ick u nieuwe koften doe, Als iet dat om de leden fwiert.
Dat ick hier noch een Vryfter-dicht Een heufche mont, een ftille voet,
Gac voegen by den Maeghde-plicht. Een fèdigh oogh, een reyn gemoet,
Daer is voor u geen klagens noot, Een cerbaer lijf, een bly gelaet,
De koft is kleyn , het voordeel groot Dat foet maer echter deftigh ftaet.
,

Al wat hier iemant voor betaelt, En wat'er op de vryfters meer

Dat wort met woecker ingehaelt;
Want fchoonje maer voor eene reys
Hier door en kreegt een goet gepeys
Maer eens een nutte lelï' ontfingt,
Maer eens een quaden flagh ontgingt,
Maer eens verwont een luchten lm,
Ghy had uw koften dubbel in.
Doch gaet het iemant in het
Dat haer de fpaerpot minder wert,
Of is'er een die fuynigh leeft
Om dats' een deune moeder heeft
Ot mits 't haer niet te ruym en ftaet
Noch weet goeden raet,
ick echter
Hoort, fooje let op u gewin,
Koopt flechs te mets een kantje min
Ontrekt iet aen den overvloet,
Of van het fcldfaem poppe-goet,
Kan vloeijen uyt de feden-Ieer,
Dat is de kroone van de jeught,
Daer uit ghy fegen wachten meugt,
Dat blinckt al beter als het gout
En wat de pracht in weerden houd.
Hier toe wert u de gront geleyt
By 't geen hier achter wortgefeyt;
hert Niet door een praem van harde tucht,
Waer onder dat de jonckheyt fucht;
Maer door een foete maeghde-praet
Die over fachte fchijven gaet,
j
En niet en grijpt in haer beflagh,
Als dat een vryfter dragen magh.
Ghy, koopt dan, om de goede leer,
Een doeckjen min, een boeckjen meer.
U-we E. E. ganfih dienHwillige

JAN PIETERSSE van de VENNE.

Kk WEGH-
 WEGH-WYSER
TEN
HOUWELYCK
ü Y T DEN
D O O L - H O F
DER
k alver-liefde.
Tweede deel,
V R Y S T E R.
VRYSTER WAPEN. -
 ;, ,
V R Y S T E
Men fier een ridder fchilt en hier en elders maken
alk' ilim
gebroet, van Hangen cn van draken,
V'in
Men menig Velt een leeuw, een feilen ftier,
vïnc in
Eenarent, ofecnvalck,
eenhavick, of een gier:
gevult met alle vreemde beeften
De wapens fijn
dat ? foodanig fijn de geeften
En vraegje wacrom
Van die alleen de naem cn niet
de dact vcr-eêk,
Sy toonen
haeren aert in fchilden af-gebeeldt.
Macr wie een wapen voert, 'k en hebbs niet vernomen
Dat oyt uw vrye ftaet een wapen heeft bekomen ;
Schoon ieder u verheft, en beelt li machtig af,
Noch quam'er noyt een menfeh , die u een wapen gaf;
Het is dan noch te
doen. dorft ick 't my onderwinden
lek wifl u (' O0 m y dunckt) een wapen uyt te vinden
Een wapen, recht bcquaem voor uwe cccrc jeugt,
Geen fporc tot de pragt , matr rot de ware deugt.
Maer eyft tot uwen fchilt geen ongetemde dieren,
Die in het woefte bofch of om de rotfen fwieren
En eyft geen wreeden wolf, geen beyr of vinnig fwyn,
Geen moniler uyt het wout cn moet uw wapen fijn:
Dus, fchoon ick waer gefint om uyt de groene dalen
De vryiters tot gebruyk een wapen af te malen,
Soo wift ick beter ftoP , en koos in dit geval
Een fchaepjen fonder erg, een duyfjen fonder gal,
Dan ick wil defe mael de velden laten blijven,
En op een ander gront een wapen voor u drijven
Gydan, ontfangt den fchilt, die hier voor oogen ftaet
Het is een leerfaem beek , dat aen de vryfters gaet
Het is een Druyven-txos, met koelen dauw behangen,
Wiens aengenaeme verw' een ieder doer verlangen,
Een tros, niet aen de Ham gegceffek van den wint,
Niet lcclick argefook van eenig wceldc-kint ;
Een tros noyt aen de muyr door wrijven afgefteten,
Noyt aen haer befte dmyf van mieren uvtgegecen;
Een tros daer noyt een rat haer tan: heeft ingeprent,
Die noyt een vuyle feug met Icmypen heeft geichent
Een tros daer noyt de Son heeft vinnig op gefteken
Maer die, met loof bcdeckt , haer ftralen is ontweken;
Een tros daer noyt of (breeuw, of hart-gcbccktc mus
Heeft eertijts ingedruckt een al te diepen kus;
Een tros die in het ipel of in het dertel mallen
Noyt iemant is ontglipt en in het ftof gevallen;
Een tros niet van dc ftruyck in haeftcn atgeruckt,
Maer van den hovenier ter rechter tijt gepluckt
Een tros, wiens eyge jeugt haer noyt te feer en perfte,
En noyt te veel en Iwol, en noyt in ftucken berftc
Een tros die noyt een holm oneerlick heeft bedot,
Van buyten niet geblutft, van binnen niet verrot-,
Een tros daer noyt een rups heeft boven op gekropen,
Daer noyt een vuyle worm is tuiTchen in geflopen,
Daer noyt een fnoode vlieg haer voedfel uyt en track,
Daer noyt een geele bie haer angel in en ftack;
Daer noyt een fnoode fpin heeft netten om getogen,
Daer noyt onguere lleck heeft fwadder op gefpogen
Daer noyt een duyfent-voet , of kever op en fat
Daer noyt een grage muys dc befte druyven at;
Daer noyt een dertel wigt met vingers op en druckte,
Daer noyt vermeten hant een druyfje van en pluckte;
Een tros, een gave tros, noch fris en onbevleckt,
Eb mee haer eerfte waes aen alle kant bedeclct.
,; ;,, ; ;, ; ,: , : ,
R - W A P E N.
Het kransje datje fict ontrent het wapen fweven,
Is ving-koord, wel te recht de macgden toe geichreven
j
Een kruyt dat buygcn kan, als van gedweegen aert
*
Ick wenfte, lbete jeugt, dat gy lbodanig waert;
Een kmyt dat nimmermeer plag in de lugt te fwieren,
Vriendinne, watje doet, weeft ledig in manieren;
Een kruyt dat laege wart, en noyt en rtijgt om hoog,"
Dat is tot u gefeyt; hebt rtaeg een eerbacr oog;
Een kruyt , wiens jeugdig groen noyt vorft cn dede wijken}
En laet geen magtig Vorft: uw teeren maegdom ftrijken ;
Een kruyt, een ichaers gewas dat niminerfaet en heeft}
't Is dienftig dat een macgt noyt vryer iet en geeft
Een kruyt dat niet cn groeyt als met gelijcke paeren,
Leert voor een cenigvrient uw groene jeugt bcwaeren}
Een kruyt dat uyt de fon en in de koeke waft,
Gy weet, dat open lucht u niet te wel en paft.
Een kruyt feer nac gelijck dog minder als laurieren,
Weeft vrouwen in verftant, en maegden in maniereu j
Een kruyt dat bloemen draegt , maer nimmer laet en
Toont ieder bly gelacr. , 6 Macgt cn hoger niet. (fchiet,
!
Een kruyt dat luftig blocyt,maer niet en plag te rijeken,
Gy,laet geen vreemden rcuck aen uwe leden blijcken;
Een kruyt , een jeugdig kruyt, dat fijn gehcelen roem
Stelt in fijn aerdig bïat cn in fijn teere bloem
Wel aen, o broofe waer, 6 wonder fwacke dieren,
Laet uw gemoet akijt dc rcyne feden vieren,
Uw' eer is al uw goet; uw bloem, uw belle fchat;
: Ach 't is met u gedaen , wort die maer eens beklat.
!
Maer wat fal 'teynde fijn? mocht hier een vryer leggen
Moet ftaeg de rijpe dmyf noch ftïl en eenig leggen?
Ach Joo haer niet een menfeh een foctc mont en bied,
!
Haer glans, en fchonc verw', haer waes dat gaet teniet.
Neen , vrinden, hoorteen woort; Dcvrogt die is te raken,
En met een vollen mont op haren tijt te fmaken;
Dog eerje met'er hant het aerdig' trosjen vat
Soo ftaet een wcynig by, cn leert den rechten padt;
Daer is een heufche greep, daer fijn bcquame wegen,
Om naer den rechten aert uw rcyne kift te plegen,
Gy fiet hier aen de druyf een aerdig fteekjen ftacn,
Brengt daer uw rechterbant, dat is de rechte bacn.
En focckt te geener tijt, en foeekt geen vreemde grepen
Om eenig fchoon gewas tot u te mogen flepen;
Maer gaet daer ick u wijs, foo wort het edel pant
Gegrepen fonder vlcck, genoten fonder icharit:
Maer ick en wil voortaen u niet in twijfFel houwen,
De Druyf-tak is een macgt ; de Steel, het ccrlick trouwen}
Dc hant die naer den tros met reyne vingers taft,
Is luft tot echte min , die maeckr dc banden valt.
Gy daerom , wcclig Quant , genacckt de teere panden
Niet met een ftouten greep ot al te grage tanden
Maer taft met hcusheyt toc,cn houd dog goede mact
Want oock het foetfte fhiyt, re veel gegcren ,fcliacdc.
En gy, ö vlugge macgt, als uwe druyven rijpen,
Soo laetfe nimmermeer, als by haer fteelt|en , grijpen}
Doch als een eerbaer hant u foete vruchten pkickt,
Segtdan: Godt hebbe danck ; het is my wel gekickt
In tijts, met vrienden raet, in echten ftaet te treden,
Dat is de befte voet uw maegdom te beireden
Want, die haer onbevleckt in reyne liefde draegt,
Is vrou, jae moeder felf, en efter ware maegt.
 S A M E N-S P R A E K
TUSSCHEN
S I B I L L E
Nieuwgehuwde Jonckvrouw ,

E N

R O S E T T E,
Jonge Vryfter.

ROSETTE fprutkt : „Het

,,
eerile fpruytjc van der jcugt
Dat geeft voor al de mceite vrcugt
Gy paerd'et mer'ct hel geklanck
Een klare ftem, cn blijden fanck,
?Onck-vrou Sibille , weeft ,, En 't bloemt je dunckt ccn ieder foet En bi agt foo dickmacl aen de jcugt,
gegroet, „ Dat eerlt fijn knopjen open doet. Door u gcfclfchap, foctevreugtj
Uck heb li lang in mijn ge-
Wel aen, om u wat vreugts tc doen, Ick bid u noch om defe gunfl,
moet Laet ons gaen treden in her groen, Schcnckt ons een deuntje na dckunll
Qewcafi m
defen ftaet re fien, Ten fy dat gy het anders vim.
En oock met een gcliick te biênj SIBILLE.
Maer, liet! ick ben, 'k en wect niet hoe, ROSETTE.
Dacr in belet tot heden toe: Het fpel cn fingen (ick heken 't)
Nu wenfeh ick 11 dan goeden dag, 'k En ben voor nu niet hoofs gefinti Was my voor delen aengewent,
En wat ick vorder wenfehen mag, Ick fic, wat tuyncn heeft
dat al Ick fpceld' , ick queeld' , ick neurd',.
Des Hccren fegen boven ai Veel gelts om
nieuwe bloemen geeft; ick fang
Den belten wenfeh in dit geval % Het out gewas van bloem en kruyt 13y wijlen gantchc dagen lang,
lek wenfeh dat gy te famen mengt Dat heelt fchicr al te famen uyt, Maer fiet wy Hachten altemacl
!

Inecndragt, liefde, foctc vreugt, Dus, of ick t'huys of elders ben, In dit geval den nachtcgae!
Voltrccken uwen ganfehen tijt, lek vinde dat ick niet en ken. Die, als de koele Mey begint,
Soo lang als
gy tc laiuen "ï t: *t Is hier een Tulpa die men agt Is rot den lang lbo gants gefinr,

Noch wenfeh ick, wat ick wenfehen
Dat gy me: uwen lieven man (lean,
Tc famen, op gclijckcn voet,
En out, en leelick' worden moec.
SIBILLE.
GftQD ibnder reuck , en Ibnder kragt
En dacr een vreemde Kcyfers-kiooii,
Al mede niet dan cnckel toon,
En, dat my noch het meelte fpijt,
Men eert vergif, den Aconijt.
Een ander prijfe nieuw gewas,
Dat iemant hier of ginder las,
Dat hy dc boflehen over al
Doet klincken door een bly gclchilj
Maer, ais daer na de lente-tijt
Allenxcn na den lomer glijt,"
En dat mitsdien het geeitig dier
In fich gevoelt een ander vier
Een loeter luit, een rijper aert,

Of fchoon u wenfeh wat fcldfiiem „ De bloemen van den ouden dag Waer door het met fijngaytjenpaert,
Sy kan ten goede fijn geduyt (luyt, ,, Sijn bloemen van de belle llag. Waer door het, eer de leute fchcyt,
Wanneer men treft den rechten fin. Voor my, ick vinde meer gerief Een neltjcn maeckr, een cytjen leyt,

Maer, lieve, komt een wcynig in, In Oogcniroolt , in Madelief, ( kruyt, Dan is de lult van fingen uyt,
En fet u dog hier nevens my, In Gouts-blocm , Munt, cn Beurie- Men hoort voortaan als geen geluyt,
Op dat uw itant wat vaiter fy, Rccht dingen voor een jonge bruyt. Die reync item , cn foct geklag
En dat ick u bedancken mag. En fchettert niet gelijckfe plag.
SIBILLE.
ROSETTE. ROSETTE.
Ick hoor' et wel, ö wecldc-kïnt,
Ick fitte meelt den ganfehen dag, Gy fijt tot jocken nu gcfint. Wcl:ien,vrtcndinn', ick bengepaeyt,
En hebbe liever wat te ilacn. Ick fic waer op de fpillc dracytf

SIBILLE.
ROSETTE. Oock weet ick , dat het foct gcfang
Nier. dient verkregen door bedwing-
'tls fooje fegti dan niet te min
Het is dan beter wat tc gaen. Oockjock heeft fomtijts waerhevtin. SIBILLE.
Hoort, weerde maegt, met tt verlof, Maer, foo ick tot u fprcecken mag
Hier achter is een lullig hof, Gelijck men in de vryheyt plag, Maer nu geen ander facck
is'cr
Indien het u bevallen mogt, Soo weet dat ick bevangen ben Die u kan dienen tot vermacck?
Wy gingen treden in de logt: Met fieckte die ick niet en kenj
Dacr wallen bloemen menigfout,
De Croctu geel gelijck een gout,
Ick ben geduerïg wonder fwaer,
Als of ick quaps of koortfig waer,
ROSETTE.
En Lcvcr-blat, en Aconijt, Dus fock ick trooft tot mijn verdriet, : geeft ons fiegtsccn foctenpraet,
Nu bcydc juyft in haren tijt, Een geeflig digt, of minne-liet noc
Hoe dat
d het in de weerelt gaet;
Oock is 'er bfacuwen Hiacynt, Gt iet dat nvt een droef gemoeti Men fit den ganfehen winter t'huys,
Een vrocgeling, een lentekint, Befwacrdc finnen wijeken doet. Dacr is men ÏKl, gelijck een muvs,
En dan noch menig ander kruyt Het aerdig
Klavc-cvmbcl fpel Men fpreckt , men hoort , men wcct'er
Dat ccrilrmel uytter aerden fpruyt, Beviel ucertijts wo'ndet wel> Als dat m'cr in de keuken fiet (pR :

Maer
 , : , : ; , ;

R Y S T E R.
%S9
Mier ev, onlangs
na wenfch getrour My dogt ten had geen quaden val, En koomt'cr dan een qmde flag,
gunffig onderhout, Maer evenwel niet over al Als dickmael ttilTchen Iief|ens
Hebt ïheg een plag,
Vanhier, en daer, van nu, cn dan, Ick vind'er dat my beter maeckt, Soo wort uwbtief,tot Imactenjóck,
En d doornwen
;
lieven man; Ick vind'er dat my niet en fmacckt; Gehangen aen de groote kloek,
Want aishy koemt ot van de itraet, De vrient die ons dat boexken gaf, Oock is'er geen ontkennen aen,
Of van het Hof, of uyt denRact, Die fchijnt my fomtijts wat te ftraf. Men fict de ronde letters ilaen
Icfc weet, hy brengt
ualtik iet Hy brengt twee maegden inde praet, En fchoon het u ten hoogftcn Ipijt,
Van dat'er in liet lant gefchict, Maer bcyde niet van eenen niet; Gy moet dan lijden het verwijt
En wie daer wort debruyt
gemaeckt, De decf" is jonk , en die bedaegt, Dus, hehje fchacmt' en eere lief,

En wie dat op_ den

oven raeckt, Maer d'eerft' is die my beft bchaegt; En fchrijft noyt dwafen minne-brief.
En wie fijn vn.fter is ontvrijt. Dog leg, met wie dat gy het hout.
En wie dan beril: van enckel fpijt; RO S E T T E.
Üf ecnig ander foet geval SIBILLE.
De jonge lieden lief-getal. Steekt in het fchrijven dit gevaer,
Ick achte Phyllis wat te ftout, Soo mcyn ick dat'et beter waer
SIBILLE. Mijns oordeels is 't een grillig dier, Aen iemant, die men heeft gefint,
Oniluymig om haer eerfte vier; T'ontdecken waer hy is bemint
Gy fijt verdoolt ö weerde , kint, Dies geef ick d'outfte meerder prijs. Of door een meyt, een kloeke veeg,
Men is niet altijt eens gefint, Of door een minne geellig-fneeg
Ten gaet ons niet gelijck het plag, R O S E T T E. Or door een ftijffter wel gemont,
't Is m wat hooger op ten dag; Of door een naeyllers looien vont,
Geloof het vry, dat dele itaet Maer die is my al wat te vijs, Or iemant van een kloëck beleyt,
Al wat verandert in de praet: Sy wcyr geducrig al te breet, Die weet wat viyen is gefcyt.
„De faccken van bet huylgefin Oock dickmael fonder vall befchcet, „Een ydcr heeft dog goeden (ïn
„Die brengen nieuwe reden in. En Phyllis leyt niet lelden wat, „De hant te lecnen aen dc min:
Dat by de jonckheyt dient gevat. Geef maer een fiel, een onder-keurs,
RO S E T T E. Een doccken-huyf,een nieuwe beurs,
SIBILLE. Een onder-riem, een furie-ring,
Wel hoe ! aireets foo (waren hooft Of ander kleyn , maer proper ding;
Dat is, van alle vreugt berooft? Vonrmy,dat kan ick niet verftaen; Of weeft in geit een wcynig mild,
Voorwaer dat is te veerdig out ; Dus wijft uw reden naerdcr aen. Gy krijgt ten dienite wicje wilt.
Gy fijt een maent of twee getrour, „Het fchijnt dat yder is gepalt
De fpeelman fit noch voor dc deur, R O S E T T E. „Om twee aen een te maecken vaft,
En hoe? aireede van getreur? „Het trouwen is een eerlick ding,
Van lall? van forg? van huys-befiag 5 Dat fal ick doen, en oock terftont, „ En wie dat oyt te trouwen ging,
't Schijnt dat m'er niet meer lachen Ick draegt'et noch als in den mont „ En wie dat oyt tot trouwen fprack,
Ey lieve, fet u fachtjens ncêr, (raagi Al wat ick hier en ginder las, „ Die doetdemcnlchen groot gemak.
Het eerfte jaertje keert niet weêr. Dat my ten hoogllen tegen was.
Voor ecrll heeft Anna mis getaft SIBILLE.
SIBILLE. Daer ly een tecre maegt belaft Ey fwi jgt tog , want, fo waer ik leef,
Haer jengt te lhoeren met gewclt, Dit gaet te lcclick buyten fchrcef
Al wat gy ftclt als fware laft Schoon haer de diepitc minne quelt,
Daer mede ben ick wel gepaft ;
Hoe ! die uw flechllc dingen doet,
En noyt te toonen haren pijn Sal die uw naem, uw hongile goet,
En 't is my nu al meerder vreugt, Oock daerfc kan gencfen fijn.
Als oyt het mallen van de jcugt,
Gacn dragen hier cn daer te koop
Of al wat eens mijn linnen ving, Aen iemant van dien looien hoop?
„De tijt verandert alle ding.
SIBILLE. Voor my, ick feg het open uyt,
Ick meyne dat'et nieten fluyt;
Wel dunckt u dat foo vrcemt getëyt? Ick bidde, weegt uw weerden ftaet.
RO S E T T E.
In groote dingen groot beract.
„
Ick wenfte dan wel eens te ficn ,
R O S E T T E. Ick weet, dat een die wall of llijfr.
Of dit my ook fal gelcbién.
in
Wel fomtijts delen handel drijft;
In trouwen jae, 't is malligheyt. En dat een minn' , of een' die naeyt,
Maer feg my nu wat voor een boek
Ick weet, dat vryers onfen gront Niet feldcn vreemde lorren draeyt;
Dat ginder levt in genen hoek ?
Te feggen aen met eygen mont „ Maer fict het reyne wort gclchent,
Ick fag 't, gy hebt'et weg gedaen De maegden
!

wel cn ftaet,
niet te „ Als iet gemeens daer komt ontrent.
Met dat ick hier quam ïngegaen; Maer is hier toe geen beter raet?
Soo ick daer iet uyt leeren mag,
Soo brcngt'et weder aen den dag;
Neem eens, ik kreeg een jongman lie£ RO S E T T E.
Sal ick niet foetjens met een brief,
M 't Is feker dat men noyt en dient Hoe! feg een rcys,enmag men dan
»Sijn broot te fluyten voor cenviïenr.
Hem mogen klagen mijnen noot ?
Geen vrijller brengen aen den man?
,,'t Papier en kent geen eerbaer root
Of geven bact of onderilant
SIBILLE. „De pen en inkt doen menigwerf,
Aen iemani , die in liefde brant ?
„ Dat mont en tongc niet en derf.
Dit boeck beliclft een kort gedigt, SIBILLE.
En den naem van Macgdcpligt;
heeft SIBILLE. In trouwen jae, het mag bcllaenj
Het ware my een liever ding
Indien de fchrijver vorder ging, „Te fchrijven aen een jong gefel Als 't naer den regel wort gedaen.
En dat hy naêrder raecken wou „En voegde noyt een vrijller wel;
De plichten van een jonge vrou. „ Uw goede naem , ö fedig dier, RO S E T T E.
Eïf 1 „En moet niet hangen aen papier;
RO Wel opent dan het recht befcheyt,
S E T T E. „ Of iemant fchoon een woort ontvalt,
Eer ons de reden vorder leyt.
„ Wanneer de jengt te famen malt,
Soohaeftalsick dat boeck vernam,
hn dat het «ril ter
wecrelt quam,
„Dat vliegt daer henen metden wint,
„Soo dat'et niemant weder vint;
SIBILLE.
Soovnftick llracxhet ganfeh „Maer niet dat foo geduerig blijft,
beÜuyt, „Een die een tecre maegt bepraer.
lcklashetinderhacftcnuyt. „Als dat een ttoutc pemic fchrijftj „Om gek, om loon, om eygen bact,
Kk }
ito V R Y 5 T E R.

als een gal. „Een ieder kiert daer fijns gelïjck,

„Of, is'ct niet om vuyl gewin, In 't korte bitter
Gewis ten fmacckt my niet met al. „De fin die is een hcmcl-rijck.
„Ten minften oyt een'luchren fin,
een gceftig dier
een jonck
„Gewis hy
„En die men
dóet een quaden flag,
geenfins dulden mag}
Hoe lal

Sijn hart en norts

,

gclijck een fticr? ROSETTE.

Neen, hcushcyt fonder ftucre pragt
„Gewis het weerde trou-verbont Nochtans , wanneer men overflaet,
Die macckt een vrijllcr hoog gcagt
„ > [oct fteuncn op een beter gront. Wat hier en daer gefchreven ftact,
Macr lbo het ging naer u gebiet,
„ Maer foo men in het nanfche werk Men kan'er dtiyfent wijlen aen,
„Heeft Godes eer tot fijn gemerk, Men troudc wel fijn leven niet.
Acn wie dit anders is gegacn.
„Ofwel ondcrltant,
„En
fijns naeftens
den echten bant,
fluyt alfoo
SIBILLE. Heeft Dido niet door loet gelaet,
Door aldcrley gcfochtc praet,
„ Dat is gcoorlott over al Nu fie ick als in volle daet
Den Helt van Troycn met'er tijt
„Jae Godt en menfehen lief-getal Haer eygen bedde tocgewijt,
Den gront van u verholen ijuaet -,

„Macr die maer eygen koren macyt,
hy koppels draeyt.
„ Doet niet als dat
ROSETTE.
Dat is foo qualick niet gefcyt,
Macr 't is ons van het Ituck gclcyt.
Om dan niet verder af te gacn,
Soo dient hiernoch een vracggedaen.
En mag oock niet eens anders mont
Gacn openbaren onfen gront,
Soo hoop ick immers dat ick mag
Of met een knick, of met een lag,
Of met een wenk , of met een fugt,
Of met een kodd', of met een klugt,
Jae tot'cen volle trouw verweckt?
't Is niet als |cugt , cn grillig bloct,
Dat u acn 't'hertc lcyt cn wroet. Heeft Ariadne niet ontdcckt
Acn Thcleus al den heetcn brant,
„Ick acht'et voor een wijle maegt,
„Die minne- lluypcn verre jacgt, Die fy m baren boefem vant?
„En die haer linnen overheen, Heeft lig Medca niet gcmcldr,
En gemoet
haer foo bloot gcftelt,
„Tot tijt cn reden anders leert.
Dat Jalbn als met oogen lag
ROSETTE. Al wat haer in den boefem lag?
En cfter is'ct openbacr,
Dat ieder kreeg fijn echte pacr.
Wel nremt,dacr fy een jongemaegt.
Die, van haer eygen jcugt geplacgt,
Gevoelt by wijlen diep gcoucl
SIBILLE.
Om ecnig gecflig jong-gclcl,
Wacr toe van Dido veel gewargt?
n dat dc jony-man, onbewuft
I'

*< Dat was een weduw niet een macgt;

Of met een lonckjen geeftig-foet, Van haer verdriet cn diepe luft, ,

Haer novt van foctc minne fprack En dat gele c hap foo men liet,
11

Of met een Itootjen acn den voet, En houd van macgde- wetten niet.
Of met een neepjen acn der hant Jae niet ter wcciclt aen en track j
Sal echter noch het arrem dier
Oock Ruth cn Thamar heeft gevrijt;
Tc kennen geven mijnen brant. Maer dat van den ouden tijt
Tck ging noch heden door dc (tad, Gacn (joden met haer innig vierj is

Ick feggc neen , want , fprcccktfc nïct,

_
De wccrclt heeft eens lbo gegacn,
Dacrfckcr kintcen mus jen had,
hem wonder Wie kan verfachtcn haer verdriet? Ten ging nochtans gcenmacgdcnacn
Het diertje fchecn foet,
Wie kander oyt genelen fijn,
En had'et gecren op-gevoedt
Macriïet! de vogel was tc geck, Die ftaeg bedeckt fijn droeve pijn. ROSETTE.
Het aes dat lag hem voor den beek
En evenwel en at hy niet SIBILLE. Maer d'andrc twee, gelijk men leeft,
Sijn immers bcyde maegt geweeft.
Voor dat men acn fijn beckjen {Het,
Of op het hooft een klopjcn gaf. Noch fegg' ick des al niet tc min,
Gy trect verkeerde wegen in.
SIBILLE.
SIBILLE.
ROSETTE. Maer
'tlswaer, vriendin, dat hebje wel,
het eyndc van het fpcU
fict
Laet dog van dele grillen af, cylacs de nieuwe lult
Soo hacll
Niet een van allen mag beftaen, En gyfprecckthier te wonder flout, ,
!

Van was gebluft,

Niet een van allen dient gedaenj
En fooje recht had overleyt,
Wat hier te voren is geicyt
Gy wacrt ontrent dc maegdepligt
Al vry wat beter onderricht
Hoe dan! en hebje niet gelet
Hoe ingetogen, hoe belet,
Hoe Uil, en heus, in dact en fchijn
Een tecre maegt behoort te fijn?
Gy macgt fijt krancker als een glas,
Weeft dacrom bloodcr als een dasj
dele jon'ckers
Ick denek, om datje fijt getroutj
En heeft men niet van ftonden aen
Maer, foo ick u te rechte ken ,
Indknjc waert gclijck ick ben , Dc ganfche wcerelt deur verltacn,
Dat "ieder van fijn lierjen weeck?
Gewis' gy fongt een ander liet.
En daer fat men docnen keeclc,
fiet!
SIBILLE. Belchimpt,beltnivft, bedot, bcgeckt,
Soo ver dc wijde wecrelt ftreckt.
Gelooft'et vry , 'k en dede niet. „Ey lieve! wat men lichte wint,
Ick weet dat vryers fijn gemoet „ En wort maer voor een rijigcmirit(
Gclijck de fchuwe fwaluw doet; „'t Is valt dat niemant hoog en agt,
Vleyt defen vogel, fooje wilt, „ Dat hem te licht is toegebragt.

Gy fijt al broofcr als een lis,
Weeft dacrom Hom gclijck een visj
Gv fijt al weeckcr als dc fnec
Weeft dacrom vluchtig als een ree.
Een macgt is als een weder-klank,
Die noyt lact hooren haren fanck,
Dan aliïc dapper weit gevergt,
En om te (préken als getergt,
En anders maccktic geen gcfchal,
Doet foo, ö macgt, in dit geval.
ROSETTE.
Kijk , dit's een deun wel fegt met een,
: ,,'t Is niet tc feggen hoe het finaeckt,
Een macgt fy hart gclijck een fteen,
En dwers, gclijck een ilcgc muyl.
En dom gclijck een vijlen uyl,
En droog gclijck een dorre lfock,
En loom gclijck een Iwaren block,
Weeft heus, beleeft, jae bi)ltcr mild,
Gaet lokt hem met een {beten mont, ROSETTE.
Gact fleuyi ten beften datje kont;
Mackthcm cennelt,tot fijn gemack, 'k En
kan dit efter niet verftaen,
Hangt potten om ti ganlche dack, Des moet ick u wat nacrder gacn.
Ten evnd' hy uyt de koude locht Bellede Schrift, dat hevlig bocck,
Bv u fijn woonplacts nemen mocht, Dat lliji'r al beter mijn vcrloeck ,
Ach , voor u moeyt'en kri jgje niet Als {a) Moyfes van eenmoort berugt.
Als dat hv des tc verder vliet Was uyt Egyptcn weg-gevlugt,
Dc fwaluw wil haer eygen neft, En dat' hy door een hculchc daet
Dat acht de vogel alderbclt, De fcven maagden quam te bact,
Dat klevn gebou van enckcl ftof Dc vader is op haer geltoort
Vcrkielife voor een konincx hof. En ftraftfc met een deftig woort,
Om datfe, door een bloode waen,
„Dat ïemant tot lijn eygen maeckt. Den vryer niet en trocken aen»
„De vryer [tact geen vrijfter acn, Sict daer een reys die wijfcman,
„ Als dacrhy mocyt'om heeft gedacn, Die Moyfes onderwijlen kan,
„ Dus, vrijfter, fielt uw hooft geruft, Die wijft fijn dochters tot een vont,
„Dc liefde wil haer vrye luft, Die gy uw vrijfter niet en jont.
(i) Eïod. i. «<S. S I-
 ,, , ) ; ,

SIBILLE.
Vriendinne,wcyt hier niet tebrect;
Maer fiet de plaetfe met befcheetj
lek fegge 3 datfc
niet en bout
trecken wout
Dier toe gy die wel
'tls w:ier, Je
vryer bleef te galt,
Maer dat was iiyt des vaders kftj
En 't lag alleen op defen gront,
Vermits de Prielter onder-vont
De gunil die Moyfes had getoont,
Die dogt hem weert te fijn geloont j
En dat het niet en was als dat
Kan uyt den Tcxt wel fijn gevat,
\Vant Moyfes was een vreemdeling
Die als een balling henen ging,
En niemant wilt in Midian.
Of hy was vryer ofte man.
(a) D« Priiflir fprack tot fijn Duchtcrcn ,
hy! viairom Uil gy den man van u gatn
wttr 'u
jUjj,fi bnvilligde by den
gaf Mojfi üjn daclucr /.ipura. Exsd. t. zo.
R Y S T E %6t
Gy wórt dan niet een fier geitijft Ah uyt den iiemel dalen moetj
Met al dat Moyfes hier bclchri'jft; Maer efter dient te fijn bedagt
Maer, om in tucht te fijn gefterekt, Dat oock by ons iet dient bctragt
Soo dient uyt delë plaets gemerekt, „ 't Is wel gefeyt , na mijn vcrlUnt *
Dat van de leven dochters geen „Roep Godt te hulp , maer roer de
Haer met dc jongman macckt gemeen
hant.
Eer baer de vader dat gebict
En eer, ö Maegden,dient'ct niet. SIBILLE.
„ Het is voorwaer een vafte leer
„ Ons deel komt boven vanden Heer: b 'tlswaer, hier dient wat toe gedaenj
,,'t Is Godt die als met cyger bant Maer 'tgaet ofvoogt of ouders aerjj
„Een echten vrient, een hcylig pant, Voor u is 'toeter, teeremaegt,
„Geeft aendc vrou, als 'them gevalt, Dat gy uw ftucken niet en waegt.
„En nietwanneer dc jonckhcytmaltj
„Gy,wagtdan,jongevrylter, wagt
„Tot
ROSETTE.
dat uw deel u wort gebragt.
Magdan een maegt, riaer u verftant ;
(a) ROSETTE. Niet anders als tot hacrder iêhand
Een viyer locken tot de min?
Ten is my
geenfins onbekent
Dat Godt ons alle dingen fent, SIBILLE.
man it llijvin. En hy En dat ons hcyl en alle goet
(b) Prav, lp. 14. Dat beeld' ick my ten dicpften in

En, hout
gy wat van mijngebodt, En voetfe niet op neut gemack, Nu is my fcker vont gefeyt,
gact eens in het hoender-kot, En geeftfe noyr den vollen back* Waer door het minnen wortbeleyt
*-n ziet wel toe, ligt
lcertg'er van Maer, wilje llijven uwen lof, Soo diep begraven in der nacht,
Dat ti ten goede dijen kan.

M
r •»!<
Oeeft ieder hoen een vollen

"F dat het ete

let

een
eens
back
met gemack,
hoe het (al vergaen
en falder blijven flaea,
Soo lactfe fchraven in bet
Om daer te foecken nacr het graen:
4, Een vryer is een vreemden haen j

„ Al wat men dit gefelfchap biedt

Het acht'ct of het eet'ct niet.
ftof, Dat niet een menfeh daer op en acht,
Ja hy, daer al het ftuck op flaet,
En weet niet wat'er omme-gaet.
SIBILLE.
{Je volheyt
is htm geenfins foet,
•sa
reen»",.. iJaer « geen lult in overvloei:, ROSETTE. Wel, dat is vry al veel gelëyt,
Maer fegt hoe wort'et aengeleyt ?
terneder loopt befijden
af, Is't met dc vryers foo geftelt
graen te foecken in het
Nu fooie vracgt kaf.
wat dit beduyt,
Gelijck als uwe
reden melt, ROSETTE.
Soo dient'cr naerder op gelet,
war '? k ™ecke Indienje maer beloven woud
ff
Hens,
voor befluyt, En viy een ander ilreeck gefet,
ovryfters, teer gelkgt' Ick fie dat al uw feggen itreckt Dat gy het niemant feggen foud,
'
1S een ks v üor lek goot het ftrax in uwen fchoot.
Dus
„ bedagt
b f
> Op dat een vryltcr ly bedcckt,
al SJC

Sethungeduengddbmaet,
c
' En al beur doen fy wonder ftil SIBILLE.
Voor icmant die haer minnen wilj See op. van my en is geen noot.
RO.
 ROSETTE. „Hy is die ware liefde plant ROSETTE.
„ Als vader van den echten bant. {a)

Ecnhooft fchcel van een dorre puyt Noch is my niet genoeg gedacii,

De fchobben van een draken-huyt ROSETTE. Dus lact ons hier wat anders gacn:

Het oogc van een 1'wartc kat, lek bidde Ipreckt dog ecnmael rond,
Met Haarnet) van een vacle rat, En is'er dan geen kunll met al, Spreekt, fegg' d(,Jufrcr, uyttcn mond,
De macge van een vogcl-itruys Dic dienitig is in dit geval, Wat nut om haelt te lijn gerrom !

De milte van een vlcder-muys Op dat een vryiter ly bemint?

Het fchrapfel van u lincker voet, SIBILLE.
Gedopt 111 cnckcl flangen-bloer, SIBILLE.
een maegde-perkement Dat gy u Uil en ledig houd.
En dan
Mei n^cre teyekens afgeprent, Ick de gy fijt hier toe gcfint,
Dit al te famen wel berect, Wel aen, ick' weet een toovery, ROSETTE.
En valt gebonden in het kleet, Dic ilaet dc jonge maegden vry,
Of anders fagjens weg gcfet Ick weet een greep, een valk kuurt, Macr dat is gants een quadc voet)
Ontrent, ol in het lldle bed, Die u kan Hellen in de gimfl. Wie vordert oyt die niet en doet?

Van iemant die men heeft gefint, Van dees' en dic, van al dc ftadt.
't ls fcker datbate vint men SIBILLE.
Want fïct het neemt de geeften in
! ROSETTE.
En dwingt de vryers tot te min. Gclooft'et vr feg'et noch,

Ey lieve Jnft'rou leert my dat) Ten lïjn geen tr

SIBILLE. lek lal u WCtcn grooten danck Het is een heus , een cerbaer ding,

d
Watramp, wat komtumhet hooit.
Of lilt gy van uw lm berooft?
i t

_
Van heden
Wam
Dit eCT k
^m af mijn leven lanck
cn a KJ weerc i t n e[
hcclen mijn verdriet j
.
j
; Tc wijeken voor een jongeling;
Gy, lact daerom uw kracht beihen,
In' wijeken en tc rugge gacn.
Vcrdwaelde macgt, ellendig kint, En ick wcc[ n bct „ ract ^
Ditalenismacvcnkcl wmt, (mcnlch» Dic m foo wd tc fi nnc ftact- ROSETTE.
Macr droomen van een koonligh Dus , Vat ick immer bidden mag.
'tIsdacrom,'tis mijns herten wenlch Soo brengt de kunltc voor den dag. Wel, dat is noch al vreemder (lag,
Dat gy tci ltom, cn met'cr daet, Die immers niet bcltacn cn mag-,
Die vreemde rancken achter laetj SIBILLE. Gewis gv lcydt ons van het ihtck
Hoe! mcynt gy dat een vuyle kat, En houd ons ecuwig in den druck,
Een puvt, 'een hnyt , ick weet niet wat, Ick fal 't u leggen met een woort Het fchijnt dat gy, tc mijner fpijr,
Heett magt oock over onlen fin? En leert 'et vry een ander voort Dc ganfehc macgdom tegen fijt.

Ick bidde , heelt' et u niet in.

Al wat kan leyden tot dc deugt,
ROSETTE. Dat is ten belten voor de jcugt. SIBILLE.
Wel hoe ! ïs dit foo grooten quaet? ROSETTE. Ey , laet u raden weerde rme^t ;

„ Niet dat den onhift verder jaegt,

SIBILLE. Waer toe vertoeft? welacn begint, „Niet dat den vryer beter vangt,
Het fchijnt dat my dc lult vcrllint. „Als dat hy itaeg in twijfel hangt,
Beminde macgt, ick fegge jac't „Dat is voor alle minnaeis loet,
Wie oyt vertrouden op den Heer, SIBILLE. „Dat is voor alle maegden goet,
Mifprijlen dit geweldig leer, „Want ondcrntllehen leen de tijt,
En ltellcn alle voor gewis Een fedig hert, een focte mont, „ Hoe fich een jonge vryer quijt.
Dat dit van Godt geweken is. Een heus gclact, een reync gront,
Jae meyncn dat het hels gebroet Een lachten aert , een éerbaeroog, ROSETTE,
Strax, waer men defe grille doet, Gcmatigt tullchcn laeg en hoog,
Sijn flim bedrog dacr onder mengt, Een tongc vol beleeft geluyt, Gewis, 'k cn kan het nietverftarn,
En veel ten quaden cyndc brengt. Die alle ding ten belten duyt j Ofwijlt'et my wat naerder aen.
Voor my , ick houde gams verdagt Dat is dc rechte toover-kunit,
Al wat men door verholen kragt De belle gront van alle gunll, SIBILLE.
Ons wil gaen dringen in den geelt j Die fal u maecken lief-getal
Gy daerom fijt'* voor bevreclt, En hier, en t'huys, en over al. Wclhoort,ick
Ten fijn macr dingen tonder (lot, Dat u dit klaerde.
En etter ririjdjg tegen Godt. ROSETTE. *tGcdenckt my i

Dat hier te palTc

ROSETTE. Is 't anders niet ? ick fat en dagt
Een jon^c meyt,
Op diep gehcym , cn nacre kragt,
Die ;n fr int,
Hoe kan het (ap van fcldfaem kruy t,
1

Op groot bclcyt, cn hoog gcbiet-,

Ging treden in een 1: --ch.icn.
Dat dc nacre bullen fpruyt
in Maer 't is , cylaes een gladde niet.
!
En het! ick ging'cr neven Ibcn:
Hier in geen beter laken doen ?
SIBILLE. Dc vrijlter macckt ccn valten dntct,

SIBILLE. Soo lang als fv tc ruggc gact ;

geeftfe toe, oock maer eentrct,
Wel, vrijlter , wacrom fegje dat? Macr
Vricndinnc, wandelt in het groen, Het voorwacr het rechte pad,
is Dacr Itaetfc dan tcrltont VO&tj
Maer acht het kruyt cn al het lap Waer door ccn cerbaer herte gact, Want met fy laet hacr ccrltcn loopi
Hier niet als enckcl kinder-klap. En binnen gun!t, cn buytcn hactj Soo knickt hacr garen overhoop,
„Godt is een Heer van ons gemoct, En, weerde macgt, gclooljc my, En itracx,naer ick hctituckbemciKj
„ Hy die het iluyt , cn open doet En leert noyt ander toovery. Soo ii'et al verloren werek.
Leert

cfvanda cinllh v
(j) D» bii Ut Ibimts Emjlut Pn/r/fir Hndtlbtrg. Ut, i. Diffmt. Mi- I
ui
imn. timra PurMtlptm. Omnn artbedexi er -.urm ua ,udimni Cltmini : lll*il}"iL»r fvrrtl.
yu/t'trtili , Oriftnti KqfWfn, Lh-y^'lornui Hirrrujjnni , jiu^ujiinHi , erfa-
. , out fait inrfartum ib turn mhil petft. H«t u/rum 0 pharmai» «

niorti Sthclajlhi. 1'numajcribamlfTaliaui jtjly'io. l&Üm

«//(fim , iaauit, icmftTJinrain mfttit , anoi dtrnf» I

firauuhim tlltrim rti difftnfiiinem lollilllr, «tc t'rclkitMrMlur amultlii; Ut- fi,;
ticto mfcffMt tfi* ut mvurt
n,M*mifli iigrijfanis puit, C
tgnttt , niUma: , vtUdu.ifliiiMxiha, mr qu.im atu t'.i!ju. l'Uc fuunu, :
vftl l'aid. I-Uih. AI"«WJ». *
imi udjiijut. Uwjfë* cjl ftfn/Uk , uii rtbm quihfjAm virtt tftriln,*-
 ;,;, , ,, , , ,, , ,, .

V R Y S T E R.

Lccrfhicr,o macgt, uyt

ditgcfigt, Ons faken fouden beter flaen. Die vint een onbegrepen raCt,
een rechte vnjitcr-phgti Die ons vernuft te boven gaetj
I eert hier
Een ieder ktmit die
heeft een vont* SIBILLE. Het licht , al is'ct onverwagt
gegrondt, Dat treckt hy dikmael uyt den nagt;
Waer op baer wefen is
En (iet dit is de rechte voet, Waerom , vriendin, hierin ontftclt, Veel menfehen vol van rtoutc wacr!
Hoe dat een nijftcr vryen moet r En uwe teerc jeugt gecmelt ? Die laet hy fondcr eerc gaenj
Een vrycr Ujckt een Crocodijl Waerotri onnoodig ziel verdriet ? En iemant , die verfchoven fit,

Een bedt dat woont ontrent den

ijlj N Uw doen , 6 kint , en doet'er niet: En om geen flaet of eere bid,

Want die het monitor wil ontgacn, Weeft hier nictftout of onbefchaemt, Die treckt hy dickmael uyt den poel
Dien loopt'et vcerdig achter aen ; Macr heus* gelijck het u betaemt, En (et hem op een hoogen ftoel.

M:ier grijpt'et iemant na de vagtj En al wat vorder dient gedaen My dunckt dat Godt op defen gront
Dien vliet het dier met alle magt. Laet dat op uwen Vader ftacn , Oock handelt met het echte bont,
Gaet klacgt'et Godt in uw gebet Een vlugge meyt, een ltoutc-bil
ROSETTE. Al wat u hier en elders let, Die als met krachten trouwen wil,
Hy fal gewis, wanneer het dient, Sir dickmael leve jaren lang,

'k En weet niet watje niet en vint, U paren met een echte vrient En fprcyt haer nette fonder vangj
Dacr mede gy de maegden bindt. MuTchien oock door een vreemden Daer onderwijl een lieve macgt,
Het fchijnt, 'vermits gy fijt gctiont, Die noy t en quam in u gemoet. (voet Dicnoyt hacrgocden naemen waegt,
D-.u e y ons als in banden hout Sict ! al wie
overmerekt,
vlijtig Macr hout haer finnen in den bant,
En
i

't is
maegden pijn
ons vryc Hoe Godt dingen werekt
in alle Wou aengefocht van alle kant;
In defen dwang te moeten zijn Die vint een diep , een hoog belcyt, En, liet ick 't om der ecren niet,
Mydunckt,mogt ickhicr in bcgaen, Dat ons de reden niet en feyt lek leyde wacr het is gefchiedt.

JU'

Ick fiont te Leyden eens en kecck. Gebeurt oock wel in onfe fiad, Siet al wat in het water is,
En leerde toen een Ibete llreeck Macr noyt en hebb' ick 't foo gevat, Tot aen het alderminile lis,
Daer quam een vrijfter rocyen aen, Al gy het nu voor oogen let, Siet alle ding met rijpen fin,
Gelijcfe dacr vecltijts wort gedaen En maeckt het tot een maegde-wet. Daer fchuylt voor ons een fegen inj
De vrouwen, het is bekent,
als Ick fie geen ding cn is foo kleyn, En hierom wenfeh ick alle daeg,
Sijn veel tot roeyen daer gewent j Of 't gaet u tot het innig breyn; Dat ick ter wcrelt niet en fteg,
Het meysje en onvermoeyt
flux Geen dit of dat , geen bocre-fchuyt Noch boom , nog bloem , nog cenig
Quam na de kayc roe gerocyt, Of gy en treckt'er voordeel uyt. Ofdat het my ter nerten ging. (ding,
Ick , die hier op nam goet
gemerk, Ick wenfehc dat' er niet een bies
Stom; ya& cn dacht , wat vreemder SIBILLE. Ontrent de fchralc duynen wies,
De vrijfter wil aen defen kant, WC rk! waer, gelijck als gy bermcrek t,
Maer
( 't Is En dat'er niet een klcyne mier,
flact het oog op
't ander lautï Dat my de geeft'dus fomtijtswerekt, En dat'er niet een naeckte pier
tri niet tc min
vordert meer, fy Oock mcyn ick dat na defen voet Op al de natte landen kroop,
Als oflc ging den
rechten keer. Een ieder menfche leven moet. En voctfel uyt der aerden foopy
» biet vrienden, hoe deweerelt gaet, De
„Ue icnijn
werclt
een groot tooneel,
is Of dat ick die, naer rechte eys,*
anders als de daet:
is
Daer alle ding, cn ieder deel, Ontleden mocht in mijn gepcys,
» Schoon een macgt den rugge biet
Ons dienen moet tot goede leerj
VI cn hinden aen En vinden dacr het vol befcheyt,
het roeven met. Ten prijfe van den Opper-hecr. Dat ons tot Godt den Schepper lcyt.
„
Dat oock een
ROSETTE. Siet al dat aen de rotfen grocyt, „ De viflen fwemmen in den ftroom,
i
vrijfter roeyen kan^ Sict al wat op te velden bloeyt,
Soo veerdig als
een ruftig
„ De vogels fpringen op den boom
'g man, LI „Dc
a«4 V R Y S X E R
j,Dc beeften liggen op her kruyt, Of van een keten, of een ring, En al dat ander vremt be jag
„ Maer niemant treckc'er leering uyc, Die gccltig om de leden hmg, Van bijfter grooten ommell.ig.
vullen maer alleen den buyck Of dicrgclijckc poppe-goct, En alle daeg een nieuwen vontji
„ Sy En alle dingen wonder bont,
Gelijck de mcclte jonckhcyt doetj
„ En vorder is'cr geen gebruyek
„ Dc meniche moet al hooger gaen Maer nu foo heeft uw ganrs beleyt En puit ^ecn dochter van der ftadt,
Sich vry wat anders toebcreyt, Al hccftlc vry een groote fchat,
„ Wanneer hy fiet de boomen lfaen,
En 't is niet foo het eertijts plag En voegt geen maegt van uwe aert.
„Wanneer hy op de kruyden trect,
Ey legt eens hoe het komen mag?
„Of vruchten van den acker eet, ,
ROSETTE.
„Wanneer hy alderhande vee
SIBILLE.
„ Siet trecken uyt de woefte zee,
Ick mevnde datj'al hooffchcr wacrt.
•„Of gact'et hem niet in den geeft, Het. deel, dat Godt mijn jonkheytgaf, Voor my, al wat het Hof begint,
„ Soo leeft hy fchier gelijck een beeft. Lcydt my als van der aerden af, Daer bén ick wonder toe gcfinr,
En my tot een ander Rijck.
ROSETTE. wijft En wis het ftaet my wel
Moge ick maer ficg^ mijn
Ion groen

Had ieder' een dit oog-gemerek,

ROSETTE. Het hof en droeg noy t vreerm gewaet
wilWtoen,

Hy ware nimmer fonder werek Wel dan

heb ick ongelijck,
fiet
Of ick en had'et met'er dact.
;
Hy leerde rtaêg al waer hy ging, Dat ick een weerde vrient begeer,
En prefe Godt in alle ding. Diemyoock, in dit woefte meer SIBILLE.
Maer ach! waer doet'cr iemant dit, Mocht wïjfen hoe ick feylcn moet?
Schoon dat hy dïckmacl ledig fit, En,mogt'et gaen na mijnen wenfeh,
Schoon dat hv grootc dingen fiet, SIBILLE. Gy waert terftont een ander menfeh.
Dat Godt hem gun ft en liefde biedt.
Eylacs! hy doet gelijck een kint Wie feyt'cr datje qualick doet?
ROSETTE.
Dat prenten in een boeckjen vinr, Ick prijie jac het echte bont
Ten let niet waer de reden gaet, Hoe! is'et niet een fchoone faeck,
Maer niet als op den rechten ftont.
Noch wat'cr by gcfchrcvcn itact, En voor een vrijftcr groot verraaeek,
Ten treckt niet anders uyt het bcclt, ROSETTE. En rtaet'ec niet geweldig brect
In fteden hoofs te fijn gckleet?
Als dat het met de kunftc fpeelt.
Wy iïcn geductïg Godes werek
Wy een weynig uyte fchrcef,
fijn Scgt watje wilt , llechs om dedragt,
Doch met geen ander oog-gemerek , Dus hack llw reden dacrfe bleef. Ismenig meniche hoog gcagt,
Als töt'k en weer, niet wat vermaeck,
My dunckt na gy de fake drijft, Men wort daer van de Hechte lién
En daer in leyt ons ganfehe fmaeck; En uwe vrijftcr hier befchrijft, Ah voor een wonder acngclien.
Wie dcnckr'cr ovt om goede leer, Dat niet lbo wel in haer gelact,
En klimt dan voi'dcr tot den Heer. Alsfchroom, cn droeve fchaemte SIBILLE.
Eylaes men (peelt met onverftanc
En efter fie ick alle daeg, (ftaet,
!
Een wonder, jaej maer, lieve kint,
Slegts aen de Ichors en om de kant;
Het gaet'er anders in den Hacgj
En gaet hier in niet al te blint.
En niemant fem een hooger geeft Meeft al wat daer is opgevoet,
„Al wat'er vrecmt cn fcliaem ftaet,
Tot binnen in de middel- keelt. Dat een onvertfaegt gemoeti
prijil
„Dat isgcmeenlick uyt de maet:
Set hooffche Juffersop de ftraet,
„ En uyt te munten boven al
SIBILLE. Of midden in een vollen Raet,
„ Dat is een weg tot ongeval
Ja daer een Kon nek op haer fietj
i

„Het drijft dc menfehcu tot dc fpijt,

Dc menfeh en is hier niet geftclt Sybleycken, of fy blofcn niet;
„En maekt een jonge maegt benijt,
Of om te rennen op het velt, En waer dog wort'cr hoofs gcleert „Want al dat bont cn prachtig gai/t,
Of om te woelen in dc ftadt, Als daer men in het Hof verkeert?
„ Dat racckt gcmccnlifk in den luet
Op dat veel, oflcckeratj
hy „Dus wie door middel van de pugt,
Neen, dat en is het eynde niet,
SIBILLE. „Tot ick en weet wat eere tragt,
Waer op dat edel fchepfcl fietj
Hoe meynje dat voor al het
! Hof „ Die gaet dc rechte wegen niet
Godt fchonck den menfeh het aerd- „ Wacrom men iemant cere biedt;
Tn feden heeft den meeften lof,
En wat'cr is of komen fal ; (fche dal Geen bagg'of klcet, maer enkel deugt
En dat'et na moet fijn gedaen
Mjcv hy,dcs Hemels opper-heer, Dat is het cierfel van de jeugt,
AI wat in Hoven wort beftaen ?
Die fchiep den menfeh tot fijner eer. Dat is alleen de rechte voet

ROSETTE. ROSETTE. Waer door men achthaer worden

Jn'tkorte,vrijfter,wiejcfijt, (moet.
Wat my belangt, ick fcgge jae, En geen gronden van den nijtj
legt
Voor my ick wil van nn voortaeil Een ieder doet de PrinlTen naej Maer, woont in u een edel bloet,
Beginnen beter acht te llacn, En al wat iemant geeftigs weet, Of in uw ficl een reyn gemoet,
En met een naerdcr onderfocck Dat is in Hoven cerft gefmeet. Sietdatjcdcfcnrcgcl hout, (gout.
Gaen letten op het werclt-bocck. „Hoe iehoondcr fteen , hoe minder
SIBILLE. Dan fegt my dog eens , lieve maegt,
SIBILLE. Wat heeft een vrijftcr oyt bejacgtr
'k En fpreke niet in dit geval Wat is 't dat deel of g?nc ving
Godt doe dc gunft aen uwen jeugt, Wat klcet een vrijftcr dragen fal, Om datfc na den adel ging?
Op datj'ct foo betrachten meugt Daer van heeft u dc maegde-pligt Hier komt een vryer met een pluyra»
In korte woorden onderrigt. Die fet liet fcyl tc'bijfter niym;
ROSETTE. ROSETTE. En daer mitfehien een vrcmdcnhaeii,
Die met den degen weet te gaen:
Maer, weerde jonk-vrou, feg een rcys, Ick biddc des al niet te min, Van elders rijf! een edelman,
Van waer komt u dit hoog gepeys ? Scgt ons hier op eens uwen fin.
Voor die het maer gelooven kan,
Want toenje noch een vrijftcr waert,
Al fchcenjc gccltig uyt'er aert, SIBILLE. Die roemt van dat men nnyt en las,
En dat fijn leven niet en wasj
Soo fpracckje dog, gelijck als ick, Een klcet dat net is fonder pracht, Siet daer me-Juftrou dan getrout,
Of vaneen kant, een moyc ftrick, Dat houd' ick voor dc befte dracht ; Gcdroopt alleen met eygen fmout,
Een nieuwe drugt, een hooffc keurs, Een hooft vol ftricken , fonder docck, En efter uyt ter-m aren Wet
Ecnwayer, of een I-ïanlchc beurs, Ecu n»u , lbo dik , gelijck een broeck, En wonder moedig uyt-gcrect,
 ; , : , , , , , ,, ,,,, , , ,

R *6;
N iet Hoofs alken , cn voor het oog, Mag die niet komen over al?
Maer oock i" prijs geweldig hoog» Zoo legt eens wic'cr komen fair*
Het huys ten breetflen
tocgeruft,

Met dingen van een vremde kult,

lek fegge dat een reyne geeft
Is koen, is vaft, is 'onbevreeft,
«Ufc
Je lien pour certain
fl
y. peu a rc^^X S
Deman4^
qu>n i ltl ~ fPT, ir_. v„_

De op-gevoedt
kinders prachtig De deugt is bout, een dief is bloo, Ï5S
me
c V 11

leur dpuaire, Ie
a nen
?
meüieur heri t3f;e &
meilleur joyau qu'unc
Gelijck de nieuwen adel doet,
le
femme peutavoi r.cft '
d'eflre honteufe,
Vry hooger a!s een edelman , SIBILLE. Mhh. ie la Montzg. dei EJSa.h
En dat op haer nieuwen Van,
lib. 2. tap.
al s,
Nos peres dreïïbyent Ia conrenance de leut
Ey fegt, wat (al 't ten leftcn fijn ? Wel, foete maegt,hoe fprcekje foo? filles a la honte Sc a
krainte (les courages 6c
Ia
De daet gegeven voor den fchijn ; Eenmaegt isfehuw, een hoer is ftout, les defirs tousjours pareïls)
nous » 1'aüeurance;
Al 's vaders erf cn 's moeders goet En dat is duyfcnt jaren out. nous n'y entendons rien : c'efl a faire aux Sar^
Géfmolten in den hoogen moet. mates,qui n'ont loy de toucher avechomme,
Soo gy alleen van mannen fpraeckt,
que dc leur mains elles n'ayent tué un autre
Wat my belangt, iek prijfc meeft Gy had miflehien het wit geracckt; la guerre.
a

Te fehoeyen op fijn eygen leeft
Oock heb iek deel' cn die gekent
Tot hooffche dragt alrce gewent,
Die, nacr een maent te fijn getrout,
Dat gantfche wefen heeft berout,
Uyt reden } dat een fedig man
Dat vrecmt geilek niet lyden kan
Siet daer hoe fcer dat ieder geckt,
!
Daer Wöft bet hooft dan weer gedekt
Men doet in alle dingen min,
Het fcyl dat moet een rcefjen in.
Denckt hoe dat onfc Juffer paft,
Die liever altijt hooger waft,
Dat prachtig hooft, dat hooffe kleet,
Dat baért haer dan het meeile leet j
En rtoch is 't beter lbo gedacn,
Als op fijn hoofs te blijven gaen,
En by een man van middel-inaet
Te drijven al tc grootcn ftaet.
Gy,foetc macgt,fchouwt ditgevaer,
En laet dat hooffche wefen daer;
„Het dalen is te grootcn fpijt,
„ En rijfen kan men alle tijt.
ROSETTE.
Iek ben verftelt in dit
*k En weet niet wat iek ('eggen ial
Macr efter weet , dat oock een man
Tc ftijf van aenficht wefen kan:
Een ftrack , een hart , een ftout gclaet
ROSETTE.
Verweckt niet felden grootcn haetj Nochtans wie fich foo lichte fchaemt
Dog, wat belangt een ftotite maegr, En quijt haer noyt foo dat betaemt,
Die heeft noyt wijfen man behaegt. Want, alffe by dc menfehen koomt,
Doorfiet de boecl^en al te mael, Zoo ibaetf' in alle ding befchroomt
In Gricckfchc,Roomfche, Franfchc Haer woorden hebben geenen val
En wat'er geeftig is gemackt , (tael Zy weet nau hoe fy fpreken fal j
Dat al de befte gecitcn firtaekt, Hetcerfte, midden, en bcfluyt,
Men vint een rmegt daer af-gemaelt, Dat koomt'er al benepen uyt
Niet foo gelijck als gy verhaek, Zy ftaet en trilt oock by een vrient,
Niet ftout, öf die Voor alle man,
Met ftijvc kaken fpreecken kan, SIBILLE.
Maer ftil , en van een fachtcn geeft
Die hchte blooft, en lichte vreeft, Macr gact niet vorder als het dient
Die fedig fpreeckt, of ftillc fwijgt, lek wil niet foo vertfaegden geeft,
En licht een aerdig bloosjen krijgt j Die oock fijn eygc fchaduw' vreeft,
Dat is van otits het maegdc-bcelt, lek wil een ftil, een heus gelaet,
Dat iedcr een fijn herte Heelt; En dat in rechte middel-macti
„ De fchaemt' ontrent de tcere cugt, j
En evenwel foo gaet'ct vaft,
Dat is een teyeken van dc deugt, Dat wijfe lieden fijn gepaft.
„Een tcyeken van een lachten aert, Veel liever met een teere maegt
„ Dat hondert goede dingen baert s Die haer oock wat te fedigh draegtj
Dus , waer iek oyt van macgden las, Als met een veeg, die in de pract
Daer vont iek dat ook fchaeinte was, Door vryheyt haer te buyten gaet,
geval, Dus fchoon fy wort by wijlen (lom,
Cum rener illc in virgiiiibus pudor ad mores En fiet men weet niet eens waerom,
!

Het ftuck dient naerder onderiogt, aulicos hodie racerc non puretur imö a niultïs
i
Dat cerbaer fwijgen menigmael,
improbetur; acdpc benevole lector, quidam
En vry wat beter overdogt ; tum veterum,
,

Is beter als de bclte

tuin recentium, ea de re tefti- tael
Dog 't is genoeg van defe pract,
monia. En macckt haer over
't al bemint.
Keert weder tot het hoofs gelaet. Uitren, ai Cilant. lib. 20. Epifl. 20.
Omes
SIBILLE.
pudickiam verecundia ,quodqueprai-
cipuum fcmpec fuit,cunflas in tc virtutes pa- ROSETTE.
do r fupercr.
Stobtui Serm, ij, Iek ben hier anders in gefint,
Oock dit cn heeft my noyt bchaegt. Demades aiebatpudoiern in muliere pulchri-
Dus feght ons hier de reden van.
tudinis arcem efle.

ROSETTE. Rubor virtutis

DtviojÜiin. de cXepub.
color efl.
SIBILLE,
Aimms Ruben. Rer. Judieal.lib.4. «p. 10.
Wel hoe ! moet dan een jonge maegt Verecundia pudicicise comes eft, caftitaris
Sijn blcyck,en peers,cn weder rootj cuflas
lek wil , indien iek maer en kan,
, inrlgnc muiierum decus ac ornaraen-
En dat oock buytcn alle noot? tura. Ornat enim pudor Eetaterrij taciturniias Ziet als u 't eerbaer root ontiteeckt *
comroendat pudorem. Terwijl dat iemant met u fpreekt,
Voor my , 'k en kan het niet verftaen,
Waer toe het dienftig is gedaen,
Ludw. Hm di Chriftian. Vmmjt. HL 1. tap. Het is een eer die hem gefchiet
axemoio forh agtt miitier.
Befchacmt te fijn is Queiels werek, Dat ghy hem roode wangen biedt,
lila famina mihi facundiflima, cui cum
En niet van die' met vaft gemerek verba erunt ad viros facienda, rubor toto ore
,
Uw jeugdigh bloet , te' voren ftil,
Haer vordert om te fijn getrout, fuffunditur , turbabitur animus , & verba non Dat huppelt op, om fijnent wil,
fuppetent.
En ftacg haer vryers Ja 't koomt hem vlijtigh in 'tgemoet,
onderhout. Poètamm.
Teftimonia Virg. 12. JEne'id. Gelijck men lieve vrienden doet
JJog waerom moet iek fi jnbefchacmt, Indum fanguineo
Indien iek doe dat
veluli violaverit oftro Dus wort hem in den fin gebracht,
my bctaemt? Si tjuis ebur vel
mixia rubent ubi lilia roulta
,
Dat ghy hem eere weerdigh acht.
Eaet iemant, die AIba rosa, talcs virgo dibat ore colores
oneerlick leeft,
Ut ictwets op de leden 1'lagrantcs perfula genas . cuï plurimus igncm Dan koomt'er noch een reden by,
heeft,
Verichieten om 'k en weet
Subjecit rubor , &
labefafla per olTa cucurrir. Die wil iek dat u kondigh zy
niet wat,
En drillen als een
dorre blat.
Statiits 1, Thib.
„ Een maeght die tcere wangen heeft
Ibant infignes vultiique hnbituque verendo
Maer iek, of iemant Candida purpureurn fuik fupei ora ruborem,
„Indienfe tot haer dagen leeft,
mijns gelijck ,
i?goet en oock in deugden Dejecla:que genas. „Die krijgt wellichteen vafterhuyt,
rijck,
^^nmcnnietverwijtcnlan, Qvid. 3. Métamorpb. „Oock cerfe dertigh jaren fluyt,
M gdicmct gaen voor alle
man?
Nefcit qüid lït amor; fed erubuificdcccbat,& „ Macr wort een vrijfter onbefchaemt
Hic culor aprica pendentibiis arborc lamis,
1CtmetCCn v 'ygemoct, Aut ebori tinélo ell.
„Of ftouter als het haer betaemt,
Enfne!? „Die is, voor dan en alle tijt,
Idem Fpijl. her. 1 1.
^gdienm treden over ftract*
Erubuj , gremioque pudor dejecit occllos.
„ Haer ftil en fedig wcfen quijt
E * toonen i edcr bly Sed & audi iio'ïos,nec rcrura aulicarumim ' „ Want als het reyn, het edel root
gdact ? peritos,
„ Is in da macgden eens gedoodt
LI 2 Dc

. Dc fchaemt eylaes een teere blom, !
„ En keert dan nimmer wederom
„ Wien eens dat aerdig waes ontglijt,
„ Die-mirt het dan voor alle tijt,
Zoo mv dan iemant vragen fouj
Hoe ick een maget liever wou?
Tc vry, of al te feer befchacmc
lek feyd' hem , dat het eer bctaemt
Te weien fedigh boven maet,
Als wat te Hout in hacr gelaet.
ROSETTE.
Ick vinde des al n iet- te- min
De fcïiiifimte brengt veel i'chaden ïnj
Macr is een vrijitcr geertig koen
Die weet haer waren voor tc doen
Die koomt den vrycr tegen gaen,
En toont haer midden op de baen,
Ja koomt lbo dichte by de man,
Dat hy het niet ontfetten kan.
Doch vrijfters die tc bloodc zijn,
Die blijven in de niacgdc-pïin
Want oPer fchoon een vrycr koomt,
Zy vinden hacr in als befchroomt
En daerom zijnfe bijftcr fchouw,
„Een bloode maegt, een laie vrouw.
SIBILLE.
Macr is een vrij Her al te
Die wort dan lichte noyt gerrout.
ROSETTE.
Noch dient'er efter wat gedacn
Wat quam'er oyt van ftillc itaen!
SIBILLE.
Weeft kloeck, en bcfigh overal,
Macr beter ftil in dit geval,
ROSETTE.
Hoe ! waerom geefje defen niet
SIBILLE.
Om dat het woelen niet cn baet;
Want Ichoonjc flacghuw ziele quelt,
En al uw kracht tc wecre itclt
Ja fchïer geheele nachten fucht,
't Is al om niet en fonder vrucht;
„De neutel van den echten bant,
„ En is doch in geen menfehen hant;
Bcfict hoe menigh cerbaer macgt,
Die noyt hacr teere Ichacmte wacgt;
Bcfict hoe menig fedigh hert,
Dat van lijn deel vertcheyden wen,
Of met de baren vander z.cc
Of door een onbekende ree. Wat man en vrijftcr kan gefchicn,
Of door een meir van enckel fant, Wat houdje doch van dcfe kunil?
Of door een ongebaende ilrant
Of door een boich of ccnlaem wout,
,
SIBILLE.
Dat non van menichen is gebout Soo lief hebt des Hce ren gunft.,
En noch ibo krijgts' hacr wederpaer,
Oock eer het iemant wort gewaer:
„Godt kyt de fijnen met'er hant,
„En brengtfe tot den echten bant.
„Dus wie op hem alleen betrput,
„En cygen tochten wederhout,
„ Die kri jgt gewis , ter rechter tijt
„Dat hem tot cnckcl heyl gedijt.
Siet, Zipora des Pnelters kint,
Sict hoe fy haer gcfelfchap vini
V R
Sy woont daer heen in Midian,
En knight een wijs en hcyligh
:
Een man ook Koninks hof
in des
Van groot beleyt, cn hoogen lof,
Een man, oock by de meeftc groot,
Die koomt haer vallen in den fchoot.
Rebecka weet van geen gevry,
En min van flimmc ünckerny,
Sy wcyt de fchaepjens in het groen,
En laet dien grootcn Herder doen,
En fiet! fy wort'ct nauw gewaer,
Of krijght een hoeder over hacr.
Was Heller niet een Hechte maegt,
En uyt haer cygen lant gejaegt?
En fiet des efter niet-te-min
Godt maecktfe tot eenKoningin;
Sy poogde niet door eygen dact
Maer Godt die was haer toeverlact.
„ In 't korte, na dat ick hetmerek,
„Het huwen is geen menfehenwerk,
„Ons doen en is macr loflè waen ,
„ Dus laet'et op den Heere ftaen.
Weeit datje fijt , en ftcunt op Godr,
En wacht van daer een gunftigh lot.
ROSETTE.
Ick neem uw goede reden aen,
Ick fic het dient alfoo gedaen
Maer laet my daer-en-tiiffchen toe,
Hout, Dat ick hier op een vrage doe.
De op trouwen rtaen,
vrijilers die
Die fijn gcmecnlick leer bcgaen,
Om eens te weten vall befcheyt
Wat man haer Godt heeft toegeleyt
Ick mede , foo de jonckhcyt plagh,
Nieusgierigh over dit bellagh,
Ben ganfeh tot defe kunil: gcfint,
Maer legt of gy het dicnlligh vint?
Hier achter woont een feldlaem wijf,
En doet de jonckhcyt groot gerijf,
Sy heeft een wonder gau verilant
Om ieder uyt fijn eygen hant
Tc feggen met een grooten fchijn,
Wie dat haer befte vryers fijn;
?
Sy weet de droomen van der nacht,
En wat men in dc ftilte dacht,
Te paffen op een ware dact,
En wat'er uyt te wachten ftaet;
Noch toontfc door een fpiegel-glas,
Wie dat weleer de lieffte was;
En fchoon hy is niet in het lant,
Noch toontfe daer fijn eygen ftant;
Sy toont hoe dat hy buyten leeft,
En wie hy daer verkoren heeft;
In 't korte, wat'er fchorten magh
Dat brengt de fpookiter aen den dag:
Sy weet geluck cn ongeval,
En wat ons wedervaren lal,
Het fchijnt fy heeft' et al gcfien
gy
Onthout ti van dat nacr-bcjagh,
Dat niet als hinder geven magh;
Het is den duyvel raet gevraeght,
En Godes tégen wegh gejaegt;
Want hoe fou doch een grillig wijf
Door, ick cn weet niet wat, bedrijf,
Doorgronden onfen ganfehen loop'?
Ick bidde laet dien fnooden hoop
„Geluck te feggen uyt een hant,
Is ongcluck cn mis-verftant.
j,
R.
AJ. die fich beft hier op verffocn t
man, En fiet men hier niet verder gacn,
Als dat een hant hun nu en dan
Iet van ons tochten feggen kan
En noch foo is 't een mom me- kans,
Die nicmant dient , als vijfe mans.
En om een droom bedroeft tc fijn,
Dat acht ick niet als malle pijn;
Siet dat een menie he door den dagh
!
Geduerigh in de finnen lach
Of dat hy voor den ilaep bedacht,
Dat quelt hem dikmaal in der nacht,
Dat hangt en woelt hem door den fin,
En beclt hem vreemde dingen in.
Als iemant op dc luyte fpeelt,
Soo lange tot'et hem verveelt,
En fchcyt'er dan ten leden uyt,
Dc Iharén geven noch geluyt,
En maecken dan een wijle langk
Een klcyn geruys ,ecn weder klangk,
En fchoon het koomt ons van deluyt^
Men hoort wel dat'ct niet en fluyt.
Wanneer demenfche leyt en flacp,
En weder nieuwe krachten racpr,
Degceitdie fpeelt, men weet niet wat
Niet weerdigh op te fijn gevat;
Dus laet de vijfe droomen daer,
Niet een van duyfent is'er waer;
En al dat dtiyrtcr onderfbeck
En (laet niet in den maegden-boek.
Beveelt aen Godt dit ganich beihgli,
Eu laet'et gacn gclijck het magh.
ROSETTE.
Moet dan geen vryer met beleyt
By maeghden worden aengcvlcyt?
Ten minften als'er iemant kocmt,
Die ons
fijn eygen herte noemt,
Die ons
fijn troon: en leven hict,
Ja llaegh fijn echte trouwe biedt,
En , fchoon men hem niet aen en hack?
Geftaeg voorby ons dcure dwaelti
Laet (leg ick) dan ten minften toe,
Dat hem een maget gunftc doe,
En niet door cenig itreng gelaet
Hem dringc tot een wrangen haet.
ROSETTE.
Tck ben hier in met u gefint,
Want noyt en heb ick twïfl bemintf
Oock weet ick dat een ftueren aert,
Noyt gunft of ibete liefde baert,
Dies prijs' ick dat een jonge macgt,
, Haer niét als heus en ftille draegt;
Doch een geval dat neem ick uyt, ,
Dat is , wanneer een lichte guyt,
Koomt rallen ecnigh vuyl bejagh,
Meer als de fchacmtc lijden magh,
Dan meyn ick dat fy tooncn moet,
Dat hy dc macgden fchande doet.
ROSETTE.
Dien regel heeft my noyt bchaegt,
Want hoe ? fa! oyt een teere maegt
Een jongman varen in den baert,
Soo 'haeit hy door een luchten acrt>
Iet brengt te bert dat dertcl luyt,
Of immers niet tc wel en fluyt?
Ick meyne dat 'et beter ftaet,
Dat ly hacr oogen neder flaet,
En eer haer leet met fwijgen wreekt,
Als datfc fel of vinning Iprecckt

&t het cerbaer root,
ïcït feffle
i^dcfen noot i
hhaei geweer
in den beek
Want fitf « wcfen
vry een groot gebreck.
Dat is al
SIBILLE.
Voorwaer 'k en wil niet ganfeh en
U tegen fijn in dit geval,
Maer , na dat my de reden feyt
Soo dicnt'er ecnigh onderfcheyt:
Siet als een maegt , een jonge fprtiy t,
!
Iet hoort dut niet te wel en fluyt,
't Is beft het
woort te laten gaen
Als niet gevat, en onverrtaen ;
En weder, alfle langer leeft,
En nu wat rijper zinnen heeft,
En dat'cr iemant grillen fcvt$
Met iiiege woorden omgeleyt,
Soo dat men daer in anders niet,
Als door een dickc nevel Het,
Dan acht ik noch den beften raet,
Dat onfc vrijfter ftille ftaet,
En hoor' het fonder tegenfpraeck
Gelijck een onbekende faeck
Maer als miflehien een ftonter gaft
Haer fchaemte naerder ondertaft,
Of dat een ongefoute quant
Springt al te wceligh uyt den bant,
En maek'et door ccn lolTe mont
By ware maegden al te bont
Zoo dient'cr vry een ftreng gemoet
Dat hem na rechte weerde groet,
Weet, als u iemant onderhout,
Die niet als vuylc grillen fpout,
Dat hy koomt kloppen op de haeg,
En doet gelijck een ftille vraeg,
Hoe gy de faccke foud verftaen
Indien hy verder wilde gaen;
„Een die verdraegt onnutte praet,
„Die Icyt als gronden tot de daet.
Niet dat ick wil, in dit geval,
Dat oyt een vryfter fchclden fel,
Of datfc met een fel gebaer,
Sal iemant vallen in het haer,
Neen, dat maeckt al te quadennaem,
En is tot minnen onbequaem;
„Niet dat de liefde foo verdrijft,
„ Als dat een jonge vryfter
„[t Is beft dat fy het woeden mijt
„En deftig fpreke fonder fpijt,
„Of toone met een ftreng gelaet,
„ Dat haer dat jocken tegen (tact
En , foo dat even niet en baet
Soo wil vorder gaet,
ick datfc
En datle voorts den Ipotter fchoutj
En haer uyt fijn gcfclichap houd.
ROSETTE.
Wel hoc,vricndinne,foogeftoort,
En al maer om een kluchtig woort ?
Gewis
gy fcyk al wat te fcherp,
En maeckt een vryfter al te ferp;
Want foo ick defen regel hiel
En ieder een foo bitfig viel
^ewis ging in korten tijt
lc k
\
oor al mijn loettle
*<n, tot een meerder
vryers qiiijt,
ongeval,
lekhieteSuyr-muyloveïal.
SIBILLE.
Neen, d at is enckel onverftant,
, , :,, ,,,;,,
,, , , ,;,
R S
Dat fy uyt haer gefclfchap wendt
Een , die men voor een fpotter kent.
Ick wenfche dat een vryfter fy
Juyftfoo, gelijck een honig-byj
Die,fchoonme tot de plaets genaekt,
Daer fy van bloemen honig maekt
Nochtans acn niemant hinder doet,
Die hens en nuchter haer begroet ;
(al Maer vintfe daer een droncken liet,
Soo is haer ftrael op hem gewet,
Sy prickt,fyftceckt,fy valt heaiaen,
Tot hy ten leiïen mymt de baen.
Ick fegge dan met beter fchijn
Het fal u meerder voordeel fijn ,
Dat gy het flim gefelfchap haet,
Als datj'et noch te fpraecke ftaet.
„Een aie het quade van hem wijft,
Die toont dat hy het goede prijrt.
Al is het bytje wonder ïoet,
Het weet wanneer het ftralen moet.
Wanneer een boere jongeling
Set in een boom een feifaem ding,
EenMolock, of een bulle-man,
Of wat hy leelicx vinden kan,
Sal iemant dat alfoo verftaen
Als of het fpoockfcl wiert gedaen,
Op dat het ooft , uyt enckel fpijt,
Daer moefte blijven alle tijt,
Ten minllen tot het ncder-fijgt,
En foo niet eenen plucker krijgt,
Of dat het, tot eens ieders fpot,
Sal van den regen fijn verrot ?
Of dat het felf val in het flijck,
En wort een ftinckend' aes gelijck.
Neen, dat en is de meyning nietj
Maer wat in dit geval gefchiedt,
Is Hechts op dat de jonge vrucht
Niet fy genomen met'er vlucht,
Of van een kraey die 'tal verfluit,
Of van een exter, of haer kint,
Of van een ander vogel-grijp
Op dat het fruyt, ten vollen rijp,
En fonder bluts, en fonder vleck,
En niet gefchonden van den beek,
Mogt over tafel fijn gedient,
Ter eeren van een beter vrient.
Ick prijië dan een fnege maegt
Die defe gieren van haer jacgt,
kijft En alle grage vogels mydt
Die haer begraeyen voor den
„Het maegde- peertje
tijt;
dient geplukt,
„Niet in der hacften afgeruckt.
Let, als een krayc pecren fteek,
Hoe licht dat haer het fruyt verveelt,
Sy geeft'et hier en daer een piek,
En fiet dan valt'et in het ftïck
!
En koomt'er dan een naeckte pier,
Of eenigh ander feldfaem dier,
Een foog,eenpadd', eenvuyleflcck,
Die meynt het is voor haren beek,
En fit dan in haer fap en teert,
Soo dat'et alle menfehen deert i
O vryfters mijdt die fnoode vjrcugt,
Dit is een fpicgel voor de jeugfit.
Wat dient dit .naerdcr'uy tgcleyt ?
My dunckt daer
is genoegh gcfeyt,
ROSETTE.
Ick fie nu daer of daer ontrent,
Wacr heen fich uwe reden wendt,
Het ftuck is weert te fijn gevat,
Ick weet exempels in de ftadt.
Dan'tfchijnt,dat gy,tot onfenfpijt,
Het vryen wonder nau befnijt
LI
, , ,, ! ,, : ;
, ,:
2.S7
Hier op dan, eer wy vorder gaen,
Voor al een korte vracgh gedaen
Seg,
dient'er oyt een maifgetrout
j
Die fijn gcloove niet en bout
Op 't eygen wit en oogh-gemerek,
Gelijck men leert in onfc kerek:
Ick fie, men woont hier onder een.
Men beeft'er vrees en hoop gemeen,
Men geeft gewilligh alle aagh,
Al wat ter oorlogh dienen magh,
Ick achte, dat het echte bedt,
Hier immers niet en dient belet.
SIBILLE.
Gy fiet hóe ons de daet bewijft ,
Wat twift en onluft dat'er rijft,
En wat men al voor quelling vindt,
Oock tufichen heden eens geilnt j
Eylaes, het leven van den menfeh
En gaet niet al naer hertcn-wenfeh
Wat (alder dan al droeve pijn,
Wat falder lect en moeyte zijn,
Als ieder door een eygen baen,
Sal willen na den hemel gaen
„Ickbidde, viert maer eenen Godt,
„ Gy die u voedt uyt eenen pot.
ROSETTE.
Leght ons de mate niet foo na,
Op dat het ons wat ruymerga}
Daer heeft doch menig wijf gelecft,
Dat haren man gewonnen heeft
„De nachtegacl ( gelijck men feyt)
„Die op het eygen bedde leyt,
„Die heeft gemeenlik groote kracht,
„ Sy queelt oock in de midder-nacht.
SIBILLE.
Maer, kint, indien het andersviel,
Siet wat een helle voor de ziel.
ROSETTE.
„ Een geeftn'gh wi jf kan wonder wel
„Eeleefen haren bed-gefelj
„ Haer mont die heeft ccn foete kragt
„Die oyt veel wonder heeft gewragt.
SIBILLE.
Maer is 't niet feker dat de man
Het ftuck al harder drijven kan ?
Hyweet, hy leeft, hy hoort cn fiet,
Waer door hy beter pijlen fchiet.
ROSETTE.
Wat is'er dog van kloecke mans,
De waerheyt heeft de befte glans.
SIBILLE.
Dat is de waerheyt in der daet,
Maer fiet eens hoe de wcerelt gaet,
„ Het rcync wort al eer befmet
„ Als oyt het vuyl fal worden net;
„ En iemant fris en wel gcfont
„Indien hy kuft een fiecken mont,
„ Die wort eer van het quaet geraekt
„ Dan hy den fiecken beter maekt.
ROSETTE.
Gy hebt gewis te fwaren hooftj
Het befte dient veel eer gelooft.
3
 V R Y S T E R.

SIBILLE. R O S E T T E. Een. die het vaftetl na verveelt,

En fit niet met een mes en Ipcclt,
Wel fegt eens of 'er iemant quam, Dat neen en kan ick niet verftacn, En fchrijfc niet op fijn tafclbort j
Die over u dc vryheyt nam, My dunckt wy moeten ronder gacn Met bier of wijn daer op geftort,
En fevdc Roosje, bcile kint , Het is een greep die niet cn Üuyt. En fymek niet aen dit of dat,
Maer fiet dat hy dc bouten vat.
lek heb u boven al befint
lek heb u lief, en lijdc ("mert SIBILLE. Ick pri)f* hier in den ouden tijt,
Doen heeft men uyt de boHl gevrijt,
"Tot in het putjen van myn hert,
Wel hoe?mct ccnen ftrceck debruy t ? Doen fprak men uyt een rechte groot)
lek biddc wort mijn echte vrou,
En gunt mv doch uw rcync trou, Waer op de ganfehc faecke llont t -

lek fal uw'trooft in alle pijn, RO S E T T E. 'k Enwil niet halen uyt den hoeck
uw lief en leven lijn
Een geyl of dcrtcl minne-bocck,
lek fal
Wanneer een faccke koomt te pas, Ick ial u brengen aen den dag
't Is wier, 'ken hebbc gek of gocr,
Dan is'et immers niet te ras. Dat niemant weder-fprelien mag.
Maer *k hebbc vry een hoog gemoctj
gacn varen over zee, Let eens wat hier Rebccca doet,
lek lal

En poogt» nacr een guldc ree ,

SIBILLE. Die maeckte vry al beter Ipoet,
lek fal gacn Ibecken over al,
Die haddc noyt geveynsden mont,
Noyt dient'cr ware maegt gevrijt, Maer ging in alle dingen ront, voort,
Wie weet waer ick het vinden fal? ;

Gelijck een dief een beurfe fnijt. Die bragt geen vreemde rancken
lek bid u feg my dog een reys,
Soud gy hem geven fijnen eys? Noch cenig dubbcl-iinnig woort,
R O S E T T E. Die maeckte noyt geen krommen
RO S E T T E. Dicfcydenict,ikben te j^ng; (fprong,
„Een die ten vollen is bcreyt, Maer fchier fo hacft fy wasgevraegt,
„Doet qualick allle langer bcyt. Hoe dat het vcyfen hacr behaegt,
Ick f<i\ ü feggen dat ick meen,
Soo iprackfe met een open Item j
Ick fprceckc ront, enmeyneneen: SIBILLE.
,,"tGeluck is los en glibbcr-glat Hy gae als't dient, cn ick met hem.

Siet daer, dat is het rechte padc,

„ Dat niet lbo licht en wort gevat, ,,'tls beft te wachten tij ten (tont i
„Ick prijfc dat men rail en het, Hoe dat een vryer dient gevat :

„ Die hacftig fuypt verbi*ant dc mont. Daer macckt men ilracx een kort bc-
„Van hoop enrooktde ketreken niet;
En fiet , de vryiter is de bniyt,(lluyt,
„ Waer koopt'er iemant vleys of vis R O S ET T E.
„Omgek, dat noch onfeker is? Men ipreekt maer eens den vader aen.
„Alsd'uredacris en de man,
En (aecken fijn gedacn.
alle

SIBILLE. „Soo is'cr tog geen wachten an.

Mijns oordeels, nebje wel gefeyt,
Maèr't dient wat naerder uytgcleyti
Ick fcgge datje minder meugt
TJ trooltenop een lolTe deugt,
Die niet en is, die niemant geeft,
Maer die noch in het ydel fwceftj
Als op het geit of ander goet,
Dat iemant noch verkrijgen moet.
RO S E T T
Gewis dat fchijnt al
SIBILLE.
Ach ! wat een tijt beleven wy
Vol lult cn fnoode linckerny,
SIBILLE. Het moet ten hoogitcn fijn beklaegt,
Dat mcnigmael een tecre maegt
Soo door de lilt is om gekeerc,
„Veel faken doet men vroeg,
al te
En foo veel llrcken heeft geleert,
„ Is 't wel, foo is'et tijts genoeg,
Dat fy een eerlick jonck-gefel
Gcbruyekt als voor een kinderfpeli
RO S E T T E.
Sy doet hem drillen voor de deur,
Sy ltelt hem duyiènt-mael te leur,
„Des menfehen ingeboren aert,
Sy hout hem dïckmael op ten gang,
„Maent yder om te fijn gepaert.
E. Niet lelden gantfche jaren laugj
SIBILLE. En als hy mevnt te fijn gcloont
wat te fijn. Van alle gunft aen haer getoont,
Dan heeft hy dickmael ilechsgedient
„Die met den cerften inval mint,
„ Is maer een enckcl Vcnus-kint.
Tot lockaes van een liever vrient.

Het is de waerheyt, niet de fchijn.

R O S E T T E.
SIBILLE.
R O S E TT E.
„Wie niet in tijts fijn net en treckt, Niet al tc brcet uw gants befcheyt
:

„Die heeft verdient te fijn begeckt Dat kan haert worden weder-leyt:
V.'el aen, vriendinn',ik neem 'et aen,
En wil na defen regel gacn j ,,'t Geluck dat is te byiler ront, Al wat ons Moyfes daer vertelt,
Maer als my dan een vry er mint „Het Ipcclt onsdikmaelaendcn mont Is op het kortftc vobrgeilelt,

In Gods-dicnlt eens met my gcfiut, „ En foo men dan niet toe en bijt, Het ftuck is ncerllig overdocht,

Die hem ook wel en eerlick draegt ,,'t Is fekerdat'et henen glijt, En dingen ondcrlbcht,
alle

En my daer op ter ceren vracgt, „En die voortaen niet meer en mag, Al (bet'er maer een kleyn vcrhael.
En dient hem dun niet acngeieyt „Houd niet als droevig nageklag,
Al wat my in den bocfem fcyt ? „Want als de kans daer henen ichict, R O S E T T E.

Dat 's immers reden , lbo ick meen. „Daer mendanbedruckten fiet.
ftaet Neen, dat ont kenn' ick t'ecnemael
Daer is voorwaer geen meerder fpijt, En daer toe hebb' ick dubbel recht
SIBILLE. En dj? foo in het herte fnijt, Want met dat Abrams trouwe knegt
„ Als dat men heeft voorby gejaegt Sijn goede boodfehap had gedaen,
Voor my , ick fcgge weder neen „Dat nu een ander wel behaegt, Geen menfeh en wil bet wedcritaen,
En mcyn',a' helt een rijpe maegt „Daer nu een ander mede paert, Tcritont , tcrltont , den tweeden dag
Tot iemant die hacr liefde draegt, „ Daer nu een ander wel af vacrt; Soo was van rcyfen fijn gewag,
Dat dan evenwel voortacn
ty Ick leenne meer als ccne maegt, En fiet! dc maegt, by hem vcrlogt,
Met loode fchoenen dient te gaen, Die haer ten hoogftc noch bèklaegt, Die gaf haer willig op den togt,
Dat moer decken haren gront,
ly Dat fy niet happig op cn greep, Sy was maegt, vrijiter, en gevrijt,
Dat moet fnoeren haren mont,
fy En al dc
vingen toe en neep, En weg gevoert op eenen tijt-
Dat ly hacr finnen niet te bloot Dat fy niet vlijtig waer en nam,
Moet Horten in een vremden fchoot; Dat noyt fijn leven weder quami SIBILLE.
„ Daer is een foet, een eerbacr neen, Wat dient'er dit cn dat gcleyt? Nadien u dit dan niet en fmaeckt
„Dat alle maegden is gemeen. Siet hier in 't korte mijn beichcyt: Soo hoort een woort dat nader ricckt-
'[Ex-

Hecftmljnsbcdunkciisklcyncnngt:
fprak terftont,
'th WaerjRcbecca
i
dar oock
met een vollen mont ;
En
Maerditcnis niet eer gefchiet,
Gelijclcmennyt de
reden net,
Abrahams gelaat
Als na d'lC
Nu eüüüc by de vrienden vantj
[ae foo de
faecken had beleyt,
"Dat hem de maegt was tocgefcyt
Die nu, als op een vaft befluyt,
Had teyekens van een volle bruyt;
Oock wijfl de Schrift ten vollen aeö
Dat haer de vrage wort gedaen,
Niet by den knecht van Abraham
Of een die van den vrycr quam,
Maer 't is alleen hacr eygen bloet
Dat hacr de grootc vrage doet;
En dacr was 't jae de rechte ftont
Te Ipreken uyt een vollen mont.
Gaet nu, en lact de dochter viy,
Laet Maegt en jongman, wie het i'y,
Haer in het vryen llcllcn aen,
Als Labans fuiter heeft gedaen;
Voorwaer, 'k en hebbe niet met
Dat ick in haer berifpen fal.
ROSETTE.'
Dit fchijnt ft is waer) wel iet tefijn,
Maer noch cn vind' ik gecnen fchijn
Geen itoffe , noch befetten gront
Waer mede gy beweeren kont,
Dat U voorgaende vri|rtcrs-leer
Kan rtaende blijven mct'cr eer:
'Je En vinde niet in mijn gemoet,
Of in mijn diepllc macgdc-bloet,
Dat iemant anders fpreken mag,
Als dat hem in den ooefem
SIBILLE.
Wilt gy hier op fbo deftig ftaen,
Soo moet ick hier wat dieper gaen.
Wel neemt dat u een jongman feyt,
Vriendinnc, ben bereyt
fict ick
Tc lijn uw lief, uw weerde man,
Soo lang ick adem blafên kan,
Soo lang uw wackerooge pinckt,
Soo lang uw foete femme klinckt,
Soo lang als u een ader flaet
Bevalt het u, en légt maer, Jae 't.
Neemt mede datje langen tijt
Tot defen vrient genegen fijt,
En met foo goedertieren nert
Wel lijt geneygt te fijn gepaert;
Maer overflaende niet te min,
Hoe fwaer het valt een vryen fin
Te geven tot een engen bant;
En denckt ook, dat uw teer verftant
De keufe van een echte man
Niet, foo het dient, beleydenkan;
Dat mede lange dient getoeft,
Al eer men rechte vrienden proeft
En datje tot foo grooten pack,
In alk declen fwack; te
fijt
En hebt oock boven al gelcert,
Dat hier uw vader dient ge-eert,
En dat de vrienden dient gefeyt,
Waer toe de faecke wort beleyt
Sookonje, met een vaft beraet,
Hier uyt we] maecken
defen ftaet,
Dat foo een ftuck js al
tegl oen)
Om^metecn jac-woort af te doen:
tAi t is daerom
uw ware plicht ,
GeUjck de «denu bericht.
, , ,,, ,
,, , ,
R Y S T
Het aengeboden trou-verbant
Als noch te wijlen van der hant;
En als de laecke lbo gefchiet
Soo vind' ick in der waerheyt niet,
Waerom een viyfter met befcheyt
Kan fijn beticht met dubbelheyt,^
Ick weet, het is een out verfchil
Üf oyt een menfeh om beters wil
De waerheyt mag te buyten gaen ;
Dan wort'cr noen een vracg gedacn,
Of iemant nu cn dan een rcys
Mag op een ftil , cn loos gepeys,
Dat niet een menfeh en weet als hy
Een duyfter antwoord brengen by
Doch, na dat hier myn oordeel
dracgt,
Ick meyne dat een Chriften maegt
Behoort te fijn oprecht cn ront,
En niet te fpelen met den mont,
„Sy is doortrocken, enbcveynft,
„Die anders fprcekt en anders pcynft.
ROSETTE.
al Dat hebje wonder wel gefeyt,
En 't is de gront by my geleyt
Gy fpreekt hier juyft io ik het meen,
Daer leyt dan u vermomde neen.
Hoe! als een jong-man ons bevalt,
Waer toe loo lange tijt gcmalt?
Men kan voor ons wel feggen , Jae ,
En dat hy tot de vrienden gae,
En vint hy daer een gladde baen,
Soo fijn de faecken atgedaen;
Dat is de rontheyt , die ick drijf,
En voor een macgden-rcgel tchrijf.
SIBILLE.
lag.
Want
Neen, dat en prijs ick niet met
of een maegt in dit geval
Het veynlèn nimmer wel cn ftaet,
Soo dient tog echter haer beraet
En wat hacr in den boefcm leyt,
Niet voor den minnaer uytgcieyt;
Dacr is geen wet die dat gebiedt,
Daer is geen lant daer dat gefchiet;
Men mag een deel van fijn befluyt
Met klare woorden drucken uyt
Men mag een deel van lijnen gront
Eedeckcn met een heufchen mont.
ROSETTE.
Maer feg dan, hoe dat fcliaem neen
Koomt met u reden over een,
En hoe dat tog een Chriften aert
Sijn rechte plichten hier bewaert;
Want (na my dunkt) hicrwortgeiëyt
Dat in het herte niet en leyt j
En dat is tegen u gebodt
En even fonde tegen Godt.
SIBILLE.
Het neen waervanhierwort gefeyt,
Dient noch al naerder uytgcieyt:
't Isvaft , wanneer een rechte maegt
Op eer en trouwe wort gevraegt,
; Soo blijft den handel ongedaen:
Dat fy dan niet en gaet te werek,
Als op dit bondig oog gemerek,
Te weten, dat fc feker ftelt,
.
Hoe fecr dat haer de vryer quelt,
Noyt iet te willen, ofte doen,
Soo lang het ftuck is rau en groen
; } ,: , ' , :. ; ; ,
E
tot eens het gantsheftag,
En —
wat'er toe behoeven mag,
Aen haren vader is bekent,
En dickmacls om cn om gewent
Soo dat hy hacr ten leften feyt
;
'
Kint, dit 's het deel u tocgeleyt;
Eer dit ten vollen is gefchiet,
Soo wil, of kan een vryllcr niet,
En fchoon fy feyt te vooren, Neen,
't Koomt met de waerheyt overeen;
En hacr gemoet is niet bevcynft,
Haer woort dat is, gelijlde peynftj
Want,fchoon fy 't licfnictnoodefiet,
Dat niet en voegt, dat wilfê niet;
Doch hier van op een ander tijt.
ROSETTE.
Neen,ik en fchcld' u geenfins quij t %
Maer wenich te weten uwen gront
Waer op gy weder fprceken kont.
Dat uwe vryfter fegge jae
Mits het haer vader lbo
,
veritae.
SIBILLE.
Mijns oordeels, is 'tcenftoutedaet±
Indien een dochter onderftaet,
Te feggen tot een jong gefêl,
Beminde vrient, ick wil u wel,
Mijn hert dat is tot u gefint,
Indien 't mijn vader dienitig vint:
Voorwaer vriendinn', een teere maegt
En dient foo verre niet gewacgt
En dient niet op hacr eygen fin
Soo diep te treden in de min
Dat fy aen iemant open doet
Het middelpunt van haer gemoet;
Een voogt , een vader dient gekent
Dat dient de jonckheyt ingeprent.
al
Wanneer men recht cn wel befiec
Wat bier in vooctijts is gefchiedt,
Men vint dat gants het trouverbont
Alleen maer aen den vader ftont,
Geen vrycr quam'er by een maegt,
Dan als 't de vader was gevraeght
Geen maeght betrat het echte bedt
Als by den vader uyt-gefet;
De dochter ftont genoegzaem ftil,
En 't ging al na des vaders wil
En , of al fchoon een jonge maeght
Op defe faecken wert gevraegt,
Men vint noch efter dat
Of met gebogen hoofde
fcfweeg,
neeg,
Het eerbaer root, dat haer ontftak,
Dat was de mont die voorhaerfprakj
Dit is alfoo van outs geweeft,
Gelijk men in den Bybel leeft;
Gelijck men over al bevint,
Alwaer men eertijds heeft gemint,
ROSETTE.
Maer fchoon de vader in 't begin
Niet recht en weet rijndochters miUj
'tEn is geen fwacker trou-verbant
Al koomt fijn wille naderhant;
En geeft hy dan het groote woort,
Soo gaen met een de faecken voort}
Of foo hy 't niet en kan verftaen,
En na my dunckt, op defen voet
Soo krijgt de vader dat hy moet.
SIBILLE.
Al dunckt u dit foo wel gefeyt»
grooten oudei fchcyt
Daer is te 0
Neemt,
 3 V R Y S T E R.

Wat moet'cr dan niet fijn gedaen En dat men tot fijn lelten dagh
Neemt, dat een jonge dochter ging
Ry die een reys gaet nemen aen. Niet van de leden lchuddcn magli?
Haer geven acn een jongeling
Niet van een klcyncn ommegangh ,
Gewis hier dient ganleh diep genicrk
T.n dat alleen op delen gront,
Maer voor fijn leven dagen lang? Of anders is het kindcr-werk.
Indien 't haer vader foo verftontj
Hoe dient gelet in dit geval,
Noch is'ec al een toffe daec,
R O E T T
Die vry geen dochter toe en ftaeti Acnawic men fich verbinden fal? S E.

Want foo de vader iet ondcckt Hoe dient'cr naer een mact gevraegt,
Met wie men goet cn leven wacght, Al dat nu genoeg verftacn,
is
Dat tot des vryers nadeel Itreckt En my is des genoeg gedaen j
En dat fijn eyfch hem wort ontfeyr, En die men altijt dragen moet,
Gelijck een fleCk haer huysjen doet? Maer nu lbo wild' ick wel een rcy|
is daer bercyt.
wat ecu fpel
Sict !

Watduncktu, 6Ü de look quant

U fpreken van een diep gepeys,

Niet roepen door het ganfehc lant

SIBILLE. Dat my door al de linnen woelt,
vryltcr heeft gedaenj
En hooren wat gy des gevoelt:
Al wat de
Voor my , ick houde voor gewis Een aerdigh meysje, dat ick ken,
En wat'er oyt is om gegacn (Maer denkt doch niet dat ik het ben)
Als dat het ganfeh ondicnltigh is
En maecken alle menichen wijs Bemint een feker jonck-gefel,
Dat flechs de vader is te vys, Een maeght te binden acn een man
Die haer verftant niet lijden kan> Die neemt haer gunll ook byftcr wel.
En dat hem niet als dat belet,
Tc klimmen op het echte bedt? Ick rade dat dc vader-maght Hy is in goct, in eer cn ftaet,
In deefen deele fy verfacht Al vry wat boven hare mact,
En fingt hy noch geen ander liet,
Soo is hv noch de quaetltc niet. En dat men noyt met onverftanc Dc vryltcr wilt (
gelijck fc (by)
Haer dringe tot den cchten-bant, Dat aen haer ouders alle bey,
Ook wijlt de reden krachtigh aen,
, als een dochter gaet bcitaen
Met icmant die liacr tegenftact; Het vol bclluyt van dele trouw
Dat
Alleen op haren dommen fin Maer houde voor den belten raet, Ten hoogflen wel bevallen fou:
Dat, als een dochter weder f treeft Dit aldus lijnde ((pinde dc fliaegt
Den geelt te ltrcckcn tot de min,
1

Men haer dan wat bedenkens geeft} Soo wert hier over nu gevracgt,
Dat ja de vader veel verheit,
Soo haclt fy maer een vryer kielt; MifTchicn fy wil een korte tijt, Of eens dees jongman itont berect

Invoegen Jat fijn hooge maght Haer Hellen buytcn alle ftrijt, Te fwcci'cn met een dieren eet,
Of kan de fucht niet anders gacn, Dat hy my nu cn alle tijt
Is in een engen hoek gebraght;
Soo blijft het beter ongedacn ; (Godt geve wiehet ook bcnijt)
Hy kan niet doen dat hem bcraemt,
Maer na fijn dochter heeft gcracmt j Want dele knoop duert al re lang, Sou kennen voor lijn wederpaer,
En fict nochtans, in ouden tijt Om vaft te maecken door bedwang. Al leefd' hy ticnmael duyfent jaer,
Toen wert de dochter niet gevrijt, Aen d'andcr fijde lijd' ick nier, Behoudens dat ick wederom
Het ftuck was in des vaders hant, Hoewel het al te veel gefchiet, Mijn jeught, cn teere rrnegde-blom

Die maekt' of brak den echten bant Dat jong gelei of tcerc maegt, Tot lacfenis van fijn verdriet,

En dat is verr' den beften voetj Eer hy of ly 't haer vader vracgt Hem in dc itilte plucken liet.

W ant dat de lofle jonckhcyt doet Tot dees of gene wort gcfint,
Of in de trouwe fich verbindt.
Hier over [feg ick) wort gevracgt,
Of dcfe kanfc dient gewaegt,
En is gemccnlick anders niet
Als dat op malle dingen fict, Wie lantgoct koopt, ook macrecn Dan of ick beter dit geval
Een montj'jccn oogj',cenvicfc-vacs, Bcfict eens wat hy niet cndocr,(voct, Voorby myn dcurc wijlen fal?

Het fwetlcn van een jongen dwaes, Al eer hy tot den handel gaet, Ick, vry ontfet van delen fiag,
Een troi Ie gang, een vreemde fprong, Hy pleegt voor eerft gelètten raet Stont voor een wijle Hecht cn lag,
Een griliigh deuntje dat hy fong, Hy lact op alle boccken fien Doch nae dat ick my bad bedacht,
Een knevel van een fpitfen bacrt, En vraeght gemeenlick oude liên, Soo heb ick dit te bert gebragt ;

Met vier in haren ftant bewaert, Of 't niet voor renten is verpant, Voorwaer, nadat de maegdc-plielit
En dagh aen dag eens op-gcfet, Of 't niet cn draegt een ftïllcn bant, Ons jonge dieren onderricht,
Dat is hier veel tiet liltigh net, Of 't niet cn is foodanigh goet Soo moet een vrylter nimmermeer
Dat vangt,
eerft het los gelichte Dat gacn en kecren moet,
altijt Soo verre wijeken buytcn eer.
En dat tot in het herte prangt Of 't niet en heeft een vuylcn Itank Hoe fchoon dat ook een vryer fp reek
Rofettc laet uw vader doen Door icmants goot of waterganck, Al fchijm'ct dat fijn herte breeckt,
Wantgy, eylacs! zyt al te groen, F.nof'eroyt, by winterdag, 't Is wint en wafcm altcmael,

Dc buert' een voet-pat hebben mag ; „ Een vryer flagt den nach tegacl,
R O S E T T E. In 't korte niet en is zoo klcyn ,, Die in het wilde dapper fluyt

Of't lcyt en woelt hem inhetbrcyn, „En maeckr een over groot gcluvt;
Maer hoe, fal dan een tceremacght En als hy dit ten vollen weet, „ Maer als men eens wat naerder let
Die lult, en ruft, en leven wacght, Dan is'et dat hy vorder trcet, ,, En op fijn vleys , cn op fijn ver,

Haer moeten voegen tot een man, Hy roept getuvgen bv den koop, „En dat men ondertalten fal,
Die fy mnTehien niet vcclen kan, En dat niet van den ilechtcn hoop, „Van wacr ons komt dit grom gefcb i!,

En dat Liyt dwang en hoog gebit t ? Maer lieden midden uyt den Raet „ Soo vint men Hechts een mager dier,
Dat is voorwaar een groot verdriet. Die dragen kennis van de daet, „ Dat niet en heeft als fijn getier,
Dacr woont een tocht in ons gemoet, Men neemt gcducrigli parkcmcnt, „En wat menopofonderfict,
Die dickmacl vreemde faccken doet, Dacr worden fegcls op geprent, „Daer is een Item, cn anders niet.
Men haet den een
men weet niet hoe, Dan wort het ltuk noch ccn.sgemelt, „ At wat dc vryers brengen by
Een ander draeght men gunlte toe , En weder by gefchrift geftclt, ,.Dat is maer lifrelaftèry
En al om ick en weet niet wat, Niet in het duyllcr van een hocck, Maer loole reden , fonder gront,
Dat noyt te recht en is gevat Maer in een openbaren boeck Alleen gcwalfen in den mont:
En als men dan een kint bcltect, Dacr ieder klaer en open fict, Haer groot bcllag, haer gants bedrijf,
En dele gronden niet en weet Hoe al den handel is gefchict. En fijnmaer woorden ibnder lijf,
Soo koomt het licht te fijn gepacit Indien men dus veel iaecken doet „Ten maer ratten, die het fpeck
lijn
En tegen wil, cn buytcn aert. Ontrent ttn huvs, of ander goct, „Wel drevgen met een gragenbeck,
Wie maer een rcyle neemt ter hantt Dat naden pallcm-llag,
ieder, ,,Maer om te komen in dc va!
Een wcynigh uyt het vadcrlant, Strax wederom verkoopen mag, „ Dacr toe cn is neen lult met al.
Die taclt voor al met goct bcraet Wat dient'cr niet te fijn bedacht? Dit was -tbclchcytdatickhaergaf,
Nacr een bequamen medc-mact. Wat dient'cr niet by een gebraght, Maer fy cn liet daerom niet af,
Die met fijn doen en ganfeh bcllagh Wanneer men ier voor handen heeft F.n fprack; Ick wectwacropgylïcc,
Sjch nacr lij n mackcr voegen magh j Dat ons tot in de bccnen kleeft, Dat etter wederhout my niet ;
J
Wat
 Wat dat het Macgde-boek gewaegt, Dus feght hoe ickfe ftuyten fal. Soo dat het vier gewcldigh ftraf
Dat nimmermeer een teere macgt, Hem wees gelijck een open graf,
Met icmant hacr vergeten moet, SIBILLE. Seg eens wat raet in dit verdriet ?
Alfprack hy woorden honigh-foct,
Dat houd ick als een vafte wet Maer, Roosje, fijt genochfbomal? SIBILLE.
Wel diep in mijn gemoct gcfet; Al mackt de fchipper groot gekraey,
Macr als een aefdigh jongeling, Hy blijft noch dickraacl acn de kaey; Ey , lieve kint , en ach'ct niet;
Biet acn de maegt
een fchoonen ring, Ick hebber vee] van dele licn, Dat groot beklag, die fware pijn
En boven dat met cede weert, i Ick hebber menighmacl gcfien, En is niet meer als enckel fchijn ;
Dat hy die voor fijn deel begeert, Die waren op dc rcys gcklcct, Wacr ïs'cr een in onfen tijt,
En geeft daer op fijn rechter-hant En fchenen tot den wegh gerect, Waer is'cr iemant doot gevrijt?
Als tot een ecuwigh onder-pant, Ja (tonden algcleerft, gefpoort, Men roept,ikreys,ik quecl,ik fterfj
al noch evenwel Maer geen van allen gingcr voort;
Dat iy dit Ten fy ick eenmael trooit vcrwerfi
Moet achten voor een kinder-fpel Ick kenn' in ftadt een jonge macght, En fiet het is maer al bedrog,
f

En wijlen 't echter van der hant
Dat mijns oordeels
is",
En ick en vind'et (hoe ick focck)
Niet eens in al het maegde-bocclc.
Dit matfe noch al brecder uyt,
En maeckt' in 't einde dit befluyt,
Dat ja een macght uyt dit bcjagh
Haer nut en voordeel" foecken magh
Te meer indien het feker gaet
Die van dien mallen fchrick gejaeghr Sy blijven, en fy leven noch.
onverftant, Ging fcheyden van haer weerde trou
, Dan fchoon al queclde yemantfeer,
Om dat de vryer reyiën wou. Gy noch en gaet niet buytcn eer,
Gy, beeld foo diep geen woorden in; Maeckt datje defe klippen mijdt,
Ten fijn maer rancken van de min, Daer tucht'en fchaemte fchip-breuck
Sy komen uyt een loofen gront, Dc koortfc van de geyle min, (lijt,
En waflèn niet als in den mont. En heeft maer flimme parten in,
Het is een ftrick,cen fuyck,cen val,
ROSETTE, Die licht een vrijfter vangenfal,
'

Als dat devrient, om goet offlaet, Tndicnfc niet en wort geleyt

Of noch milTchjen op beter gront, Alfchijnt een vryer wonder fchalk, Na tucht en ware fchaemtefeyt;
Hacr ouders wel te finnc ftont; Hy nochtans gelijck een valck,
is Dus (boje raet of reden acht,
En als het ftuck alibo gefchiedt Die , als hy na dc proye vliegt Houd defe ranken ganfeh verdacht.
Soo feylt' er, mijns bedunckens, niet: En dat hem daer fijn hoop bedriegt, Siet Ammon
leyt van minne krantje,
Wat klaghten heeft mijn vader dan ? Soo dat hy , fchoon hy bijfter hijgt, Hy nu: geen fpijs of loeten dranck,
Hy heeft lijn will' , en ick een man. Niet een patrijs gevangen krijgt, Hy is foo mager uyt-getcert
Nü wenfeh ick des al nict-te-min Die, fcgick, is dan ongefint, Dat hy acn alle menfehen deert,
Hier op te weten uwen fin. Hy fiaet de vleugels in den wint, Dc Koninck is met hem bcgaen,
Hy geeft hem veerdig op'de vlugt Die komten fprcecktden linkert acn,
SIBILLE. En loeckt voor hem een beter higt, Die geeft gehoor aen fijn geklag,
Hetlchijnt,hy fchaemthem voor het Om dat hy lbo verdrietig (ag
Had defe vrijftcr wel gefocht, Daer yder weet fijn ongeval. (dal En mits hy leet foo grooten noot,
En hare faecken wel bcdocht,
Dat hy fcheen dichte by de doot;
Het boekje van de macgde- plicht,
Dat hadd' alleen haer onderricht;
SIBILLE. Maer of hy fchoon al dapper hijgt,
Soo ras hy Thamar maer en krijgt,
Want daer is klaei genocgh geleyt Beminde macgt, verftaet'et wel, Geen hooft , of hert , en doet hem' fëer,
Hoe defe faeckc dient beleytj 'k En wil niet dat een jong-gefcl Daer fijn geen l'wackc leden meer;
„Maer wat doch bact'er kcers of bril Sal draven ganfehc jaren lang,
Hy is teritont foo kloeckcn man
„Wanneer een uyl niet fien en wil? En jagen eeuwig fonder vang, Dat hyeen maegt verkrachten kaïïj
Doch nu gy bid om mijnen raec En dit alleen tot enckel fpot dapper fieck gewceft,
Is dat niet
Soo dimckt'et' my een fotte daet, Neen dat is tegen mijn gebot
, : Daer vuyle lult het quact geneell ?
Dat oyt een macght haer eer verkort Ick wil maer dat men cerlick vrijt, Rofettc, wat ick bidden mag,
Om ick en weet Vat trou-bcloft. En alle kromme gangen mijt; Vermijdt u van dit (lira bejag; ,

Ick wil dat noyt een jonge maegt, Of fchoon een vryer bceftig klacght,
ROSETTE, Hoe leer dat oock een vryer klaegt, Ghy , houd u als een wijle macght,
Sal wijeken van dc rechte baen, En wort doch noyt een malle bruyt,
Wel ofcr eens een hups gefcl
Mismoedigh om het kngh gequel,
Om flimme wegen in tc gaen. Al fpoogh hy longh en lever uyt,
%
My
quamefeggen alle dacgh,
quamefeggen even ftacgh,
ROSETTE.
Ontleg hem tot dc rechte ftont,
Dat is het volle trou-verbont
Mynuamefeggcn overluyt. „ Wie oyt begon ontijdigh ipel,
Jen waer' ick qu Is dat alfoo een ftalc wet, Dat was ccn ibt in Ifraél a a z Sam-
ame tot bclluyt, Die alle vrijfters gelet;
is 13-
"at hy tot trooft van 13.
fijnen brant,
Joureyfcn naer een verre ïant,
Die
Soo
vaft
datfe
moet blijven alle
geen verfet en
tijt

lijt,
ROSETTE.
5«u dolen hier,
en weder daer,
Wcl "jf, Godt geve wat'er omme-gae ? Vricndinnc
offes, offevenjaer, , tufichen ons gefeyt,
™ë >
»t ick om dit noogh beklach SI] I L L E.
Is dit niet wat tc lang gebeyt?
Denfclager oyt believen
magh. Want als de knoop is toe gegaen,
En twijffclt niet, ick fcgge jae.
Dan is'er geen ontleggen acn;
SIBILLE. Het een pcyl die niet en wijekt,
is
Het wijt is dan haer eygen niet,
Het een icyl dat niet en ftrijekt
is
Maer voeght hacr na de man gebiedtj
Al kUeght de
vryer bijfter ibcr , Het een rots die noyt en beeft,
is
En wat men doet uyt enckel dwank,
wacght u tvoutjen Dat heeft gemccnlick geencn dank;
nimmermeer; Wat Gag haer wint of bare geeft,
^fi'WP ^ is geen rechte voet En dit 's nu menigmacl gefeyt. Maer geelt men eer men geven moet,
wan- door
men herten winnen moet, Dat maeckt dc gunite dubbel loet.
m ue liefde wort door
» U] met met dwang of
liefde groot ROSETTE.
3)tn mm d
harden noot, SIBILLE.
°or ecnig dreygement. Gy 2,ijt te ftrcngh in uw beleyt
Wel of 't een ecrlick jongeling, Ey fwijgt dog Roos jc,'t is gcdwaclt,
R O S E f T E. Soo bijfter aen het herte ging Wat leyt u in het hooft en maelt?
Dc Dat hy nu fieck van liefde waer, Wie is 't die icmant liever was
r eys dient echter afgewent,
En laege fchier in doots gevaer, Om datfe gevle brant gen:is;
Mm Want
171-
Want of al fchoon een jongeling
Met liefde-koorts bevangen ging,
Jac hege boven maten kranck,
Noch heeft dc vrijlrer gecnen dank,
lndienfc met een cerlick lijf,
Hem geeft onecrlick tijt-verdrijf.
Wat van ven-aders wert gcfeyr,
Wort oock tot vrijltcrs nyt-gebrcyt,
„ Men wil de daet, en niet den m.in,
„ Die (limme rancken iineden kan.
RUSETTE.
En, tiyt een droevig hertc leet
Soo fchcurtfe noch het bonte klcet,
Het klcet, dat flcchsecn jonge macgt,
Dat maereen Koninx doehterdraegt,
En dat geen vrijltcr hebben mag,
Die oyt by man te bedde lag : Die uyt uw fchoonheyt voctfcl nam,
Macr of al fchoon de dochter treurt,
En hacren belten tabbert ichcurt,
Of datfe Hecht en decrlïck fiet,
Die flimme quant en wille niet
Soo haeil l'y maer en was onteert,
Js al fijn wcfen om-gekeert;
Sijn ganfche lult is weg gcruckt
Soo ras het bloemtjc was gepltickt.
RO S E T T E.
Maer dat was ookecn loflcfcbrocf,
Een lichte guyt, een loofen boef,
Die fooccn Konincx dochter Ichond,
En llrax met fchanden henen fond
Hy kreeg oock loon na fijn bejag
Daer ydcr wel op letten mag i
Want hy werd juylt alfoo geplaegt,
Gelijck hy deede met de maegt,
De jongers van het dertel hot,
Die fineerden hem wel dapper of,
Soo dat hv flux ter plactfcn bleef,
Daer hy fijn dronken vreugde dreef:
Soo moetje varen alle tijt,
Soo moetje varen wieje fijt
Die oyt een jonge vrijltcr fchent,
En dan haer moeder weder fent.
SIBILLE.
Wel,foetc maegt, let op hetftuck,
En mijdt lbodanig ongcluck
v R Y S T E R.
'k En kan dit efter niet verflacn, Van enckel liefde fchter verdween)
Of wijlt mv naerder reden aen: Kreegh door bcdrogh en flim belcyt
Wie kan'er lbo ondanckbacr fijn, (Gelijck hier vooren is gel'eyt)
Die vreugde loont met droeve pijn? Het eynde van fijn dwalc luit,
Enfict! daer was het vier gebluft:
S IBtLLE. Ach Thamar mogt wel henen gierji
!
Gy eyft my wonder van: befcheet, De ganfche liefde was gedacn j
En evenwel het gercet Een^hoofle knecht, een flimnw guyt,
is
Gods eygen woort dat wijlt de bacn, Dicjocgh de maeghtter kamer uyt.
Daer gaetic van haer eer berooft,
Hoe vr'ecmr dat hier de facken gacn.
En op hacr
Siet Ammon (die , gclijcii het fchcen, (troyt valt aflehen hooft,
En of het fchoon eens fon gefchiet En fhet'er dan met luchten fin
Dat u een loofc galt ontbiet Van (tonden aen de tanden in;
Als dat hy fieck te bedde leyt, En dat daer op de druyvc berft,
En nu als van de werelt fcheyt, En op dc ilompc tanden kncrll,
En dat vermits de groote vlam Soo voelt hy ftrax een wrange fmaecltj
En (iet , daer cyndigt (ijn vermaccki
En dat de quant daer op mifl'chicn Hygrijnlt, en, met een (har gtluyt,
U eens verfocckt te mogen fien, Soo fpout hy 't al ten monde uyt
Eer dat hem , door het fwacr geval, Hv toont hem norts en bijlter gram,
Sijn droeve iïel ontflippen fal Om dat hy ltcyl en hoogc klam
lek biddc, komt'crniet ontrent, En groote mocytcn onderftont,
Schoon hy u duyfent boden ("ent, Alleen maer om een fueren mont.
't mal
Is gebacr, of ilimme lilt, Gelooft het, tccre macgt, gelooft
Wacr door men naem , of eerc milt. Als ccnig gier uw maegdom rooft,
Soo is dc vos oock wel gcftelt, En dat hy, voor den rechten llont,
Hy gact hem leggen op het velt, Daer aen verkoelt fijn heetcn raont,
Hy itreckt fich uyt met al het lijf, Dat (fegick; even met 'er daet
Het fchijnt fijn oogen worden (lijf, Het vuyï bejag hem tegen (tact .'
Het qnijl dat fevert op den gronr, Wantecrftlb wrocgt hem (ijngemoet
De tong die hangt hem uyt den monr, En feyt hem dat hy qualick doet,
In korte, wie daer koomt gegaen,
't En jaegt hem als een ihellc (torm,
Dïe fcvt, och Rcyntje, 't is gedaen: En knaegt hem als een felle worm;
Macr foo daer eens een vogel Koomt, Dan koomt hem vorder in den fin,
Die nu devos niet meer en fchroomt, Hoe licht gy vielt in gcyle min,
En dat het fiim gedrochte liet Hoe ras gv hem het bloemtjcn liet,
Dat fich dc proye fchoone biet, Dat noyt 'fijn eerde welen fiet:
Soo ipringt het loole vosjen op, En noch foo wort'er boven dat,
En grijpt den voogel by de kop, Een valt befluyt hier uyt gevat,
Dat is de ficcktc die hem let, Te weten, dat een ftoute macgt,
De ficcktc dient hem voor een net. Die eens hacr belte panden waegt,
Maer om te keeren tot den gront Gcducrig, na den cerltcn val
Daer op ons cerltc reden llont, Oock elders dcrtcl welen fal.
„Noyt koomt'ctuyteen quact begin, Siet daer u weerde maegdc-blom
,jNoyt koomt'cr uyt de gevlc min, Sier daer u ganlche wclfekom,
„Noyt koomt'cr nvt te fncllcn lpoct, Siet daer u gunü met haren danck.
„Dat voordcel aen de vrijlters doet. Die fcheyt als met een vuylen ltaw-'Ki
Als iemant , voor den rechte tijt, Siet daer het lang gewende foet
j Dc vruchten van den wijngaertfnijt, Dat is terltont macr enckel roet
 V R
173
pat is pheg 3 een hardt wet, Ey ruft uw hooft; onnofel kïntj Noch hy als met open
lal
keeh
Die Godr op vuyle lullen fet; Bclooven is maer enekel wint, Omftandighcdcn wonder veel
Al was de vryfter lief-getal De fchepper daer ick u by fwoer En duyrent raneketi op een tv
Sy wort eylaes tot cnckel ga!. En is niet anders, lieve moer, Tot fthijn van wacrheyt bren^n
by
Ü Maegden, wat ick bidden mag, Als dele lepel, diejefict, Dus lulje worden ingevoert.
En doet my noyt foo quaden llag, Die pap aen klcync kinders biet Voor eene die geduerig loert,
En ofcr iemant heftig vrijt, Gy daerom weyt ons niet te brect Om jonge vryers rijck en vet
Verbeyt nocli al den rijpen tijt. Daer is geen klem in defen eedt. Te uw vincke-net;
krijgen in
En wat hier 'tfchoon beloven raeckt, Siet daer ftont onfe bruyt en kecck Daer hilje ftacn, onnofel lam,
Dat iemant fomtijts gaendc maeckt, Eylaes! haer ganiehc kragt befweek; Nu gants bedroeft, dan hevig gram
En bout noyt op lbo weecken gront, Maer of fe droeve was oi niet -, Nubleeck eylaes, en fondcr moet,'
Al maeckt'et iemant wonder bont; Sy moeft vertceren haer verdriet Dan weder root gelijck een bloetj
De werelt is te bij lier loos, Vermits fy geenen trooll en kreeg > In 't korte, t'uwcr grooter fchant,
Enwy, cylaccn! al te broos, En was noch blijde dat fe fwceg. Een kluchje door het gantfche laut.
Om dcfe kans, door ons beftacn,

Met eenig voordcel acn te gaen. ROSETTE. ROSETTE.

Hoe lichte wort een jonge mcyt
Ellendig van het lhick gcleyt Waer ick Priölëflè van her lam", Voor eene die. haer ftuck verftaet
Door flirn bejag, en enckel lift, Ick Ibu dien flimmen lanterfant Is hier toe vry al beter raet,
Daer óp de llimftc niet en gift! Wel anders dwingen tot de trou, Voor my llont ick in dit geval,
Hetlehijnt fy heeft haer banden valt, Hy machte feggen dat hy wou. 'ic En waer mijn leven niet lbo mal
En efter is'et mis getart; Maer is'cr niet een ftrenge wet, V an iemant gimile toe te ftaen,
De de geck
linckert lcheert alleen By Prins of Keyfer in-gcfet, Of ecril lbo moeft'er voren gaen
Sijn eedt is maer een minnctreck. Voor foo een onbefchaemden mont Een ring, en dat een diamant,
Hier fweert'cr een in dit geval, Die met een voor-bedachten vont Een briefje van fijneygen, hant,
Dat hy fijn lief beminnen lal, Den maegdom van dc vryfter fteek, Waer in hy my beloven fou
Soo lang hy d'acrdc van benct'n En met de weerde trouwe fpeelt ? En vafte minn' , en echte trou i
Met lijne voeten lal betreen En dit al vorens lbo gedaen
En als hy dan fijn hecte luft SIBILLE. Dan is'cr geen ontkennen acn.
Na fijn gevallen heeft gebluft,
En dat hy uyt lijn vuyle fchocn Mijn fwager is, een Advocact,
Een man die vry het ftuck verftact,
S I B I L L E.
Een hant vol itots heeft laten doen,
Dat hy met voor-bedachten fin Die heeft my dickniael aengefeyt,
Och
kint,alwaerjenoch foofneêg,
Dat, als een vryfter is mifleyt
Ter fmuyck daer had geileken in
Door grepen,
Uw faecken gingen noyt ter deeg;
Dan lacht hy dapper in dc. vuyll, die een fpotter drijft,
Gy oyt, van lbo genepen quant,
En meynt hy hcetVct wel gekuyft; Dat ewenvcl de trouwe blijft
Gy, brieven krijgen van verbant!
Daer üt dc vryfter dan bedot Een woon gefproken op den voet
Gy, gronden leggen t'uwer eer.'
Tot eygen leet, en vreemden fpot.
men dat gemecnlick doet,
Gelijck
Ey lieve, dcnckt'et nimmermeer.
Een ander vint een flimmcr treek,
En wort nacr rechten niet verftaen, Gy fijt te twack , en hy tc fterek ;
En roert aldus fijn loofen beek; Dan lbo dc reden is gegaen. Dit ftuck en is geen maegde-werek
lek fal uw houden trou ,
verbont,
RÖSETTË. Hoe leer gy op uw faecken let,
Soo lang tot my de gantftbe
mont Indien hy maer een punt verlet,
Metaerd' en (lof fal fijn bedeckt;
En fiet noch is'ct maer geeeckt - O ! dat behacgt my wonder wel
Of Hechts een letter omme draeyt^

Want
!

alfoo ras de
'
Beloven is geen kindcrfpel: Uw gants beleyt dat is bckaeyt
fieclite maeet
Haer eer ontijdig heeft Het recht, dat recht het flirn gefchil, Hy fal u met een hooSTehcn treek j
gewaegt, -
Hy lal u met een loofen beek,
SoofteccJahythooftmacnnhetllof,
Wanneer een boef niet wel en wil.
En roept tcritont, Ick Hy lal u door een vreemde tael
Noch feyt men hier te
ben er of SIBILLE. Ontglippen, als een gladden ael.
Dat een znn bef aldus
fijngefchiet My
valt hier in een vreemt geval j
ven-iet,
Hy leyd haer Neen holld, jonge dochter, neen; Dat u wat wijlcr macoken ial
vreemde lijmerij,
Liivocgder dit
En gaet niet verder als ick meen :
Indicnje maer het ftuck wel vat.
tcnleftcnbyj
De ichepperdk hier
^ymnngetuyge, dat
boven is
Neem
Op dat je daer
voor een ooggemerk,
dit niet
op ging te werekj
ROSETTE.
gewis Oock
^' u t ra, n
J ^te vrouwe fijn,
en diergclijcke recht
dit Wel aen, vriendinne, fegt my dat
,
Dat hecft'et vry al wat te flecht,
Gncdlmvflechtsdeminncpij'n:
onnoofcldier,
Om iemant van haer eer gefet SIBILLE.
klU h
Te brengen tot het echte bedt j
3Ü , r°P
^inade luft cn haer
vier;
bejag,
het datcl
Want fchoon men fo een linker daegt Een jonck ftudent,eenweeliggaft,
Wouwen vorder geen g?wag: En bijrter voor den Rechter k laegt Met jock en fpel voor al gepaft
Quant en komt met
Wat koomt'er van als enckel fpijt Vol jeugdig bloet , en enckel brant,-
^ weder uyt,
'* Eu dat men op de tongen rijt?
^crlatfetoendefoctebrnyt; Koomt weder in het vaderlant,
Bcdenckt eens wat die loofe quant Daer gaet hy ftaen als Advocaet,
gjjwnfydickmael hem ontbiet, Niet op lal halen t'uwcr febant;
ue inckert gael;
óf koomt'er niet
En fset eens wat'er omme gaet^
,
Hy fal daer feggen voor gewis Hy kreeg voor ecrll daer niet te doen,
' ® :lt
gy-> gelijck een taye klis, En ftont hem uyrtermaten groen,
't
^Jaldebcfdewasgcdaen, Hem pleegt te kleven acn het lijf,
Hy kem h et hooft „Voorwaer het is een kunllig man,
aen d'auder fy s Hy fiil daer roepen rtout en ftijf
^''«dcvryikTgi ng'crb „ Die jcugt en weelde dragen kan.
y, Dat gy hem over langen tijt Hy wort daer in dc buen gewaer,
Syg^ephem by
E fijn%Wfct, Hebt naegeloopen en gevrijd Een bolle meyt een geeflig haer,
^„themi.erop'r/jnencedt, Dat gy hem dickmael hebt getergt Een dochter van een iwarte imit,
¥Hn , V
l
och ''.l" beloofde tl -ou
Jen eens voltrcckcn wou;
En ick en weet niet wat gevergt,
Jae, dat je noyt een kleyn vermaeu
Maer fy was uyter maten wit;
Hy koomt'er by des avonts laet,
Van troubeloftcn hebt gedaen Wannecrie voör dc deure ftaet;
Als toen gy nu te bedde laegt Hy jockt en fpeelt al wat te vry,
JfWafiltliy, flechteduyf En fijnen brant ontftcken ïaegt*
k mtl u
trouwen? Hy blecf'er ganfehe nachten by*
wat,een rtruyf *

Mm i
 R Y S T ' E R.

Hy maeckt'er naerder kennis met „Een hertc dat niet quaets en peyft, ROSETTE.
Zoo dat hy raeckt ontrent haer bedt, „ En niet als goede dingen eyft,
Daer onfe duyf, de Hechte Griet, „ Dat hcyligh bont is al te reyn , Wy hebben al genoeg van dit,
„Ten geen vuyl of dcrtelbrcyn. Dus keert eens weder na dc fuut,
De gronden leyt van hacr verdriet. lijdt

Sypleegt niet lange dit bejag, Doch fehoon daer quam'cr een rcr
Sy wat anders allfc plag,
voelt Diellimmc wcgendorltegaeiii (bacn, SIBILLE.
Ey geen van ons cn is foo mal,
De fmit verneemt een icllacm vet,
Dat ücb ontrent hacr midden fet. Of weet hoe fy lich dragen lal Het ituck dan wort allbo belcyi,

Hy roept dochter wat ter fy,

fijn
Men kent de linckers nict'cr daet Gclijck de vader had geleyt,
Hy rocpt'er oock de moeder by Men fiet haeft wat'cr ommegact De vrycr ging lijn ouden padt,
Hy gactfe itil en fachtjem aen, Men hoon tcrltont haer toffe tacl, Macr wort daer op de daet gevat;
En vraeght hoe alle laecken ltaen; Men kent haer rancken altcmacl De fmit die- is ontrent het bedt,
Daer is dc meyt in groot gevaer, Men fiet, oock even fonder bril, Soo hacll de vinck is in het net,
Sy went'et hier, fy kecrt'ct daer, Wacr dat het fpeeltje henen wil, Hy iteldt hem bylïcr ongelint,

Doch mits' in allen bleet' tc kort, Gewis indien'er icmant dorll Vermits hy daer een jongman vint;
Soo leyis' in 't krtc wat'cr fchort* My eens macr roeren aen de borlt, Hy vloekt, hy tiert, hy rocpt,hy vraegt
Dc fmit, eylacs, de goede man, Or dat een linckert iet beltont, Wat ramp dat hem dc finnen jacgt,
Gclijck een yder dcnlcen kan, Dat ick wat ongercgelt vont, Dat hy fijn kint, lijn licfite pint,
Is uytermatcn leer ontltelt, Voorwacr ick foud' hem laten fien Brengt in fijn eygen huys te fcham,
En tot de ziele coc gcquclt W aer toe het fpel hem fou gedicn. Hy leyt, het is met hem gedacn,
Macr evenwel, nadien hy fiet, Een maegt moet doen gelijk een bic, Of hy w beter wegen gaen.
Dat 'r geen met vreugde wasgdchict Die vliegt , foo als ick dickmael fie, De quant, verbaeit in dit geval,
Met drncli niet afkan fijn gedacn, Op boom ,
op bloem , op alle kruyt, En weet niet wat hy fpreken fa),
Soo fpreeckt hy dus lijn dochier aen: En al met fang, en foet geluyti Hy leyt, ey lieve! niet tc fel,
Uw itoui bedrijf en geilen bram Maer foo millchien een dertel kint Ick ben een eerlick jonck gelei,
Heeft ons gebragt fchant,
in dele Hacr hier of daer gefeten vint, Ick de laccke dienen aen,
lal

Nu dient'er necrltig op gepeyft En dat het wicht het bcesjen grijpt, Ter plaetfe daer het dient gedacn;
Wat dit bcginfcl vorder eyll En met een Houten vinger nijpt En foo kan oock het ganlclie Ituck,
By u word dan tc wecg gebragt Of anders by de vleugel vat Uw dochter ftrecken tot gcluck.
Dat uwe pol oock defen nagt En wü gaen rooven haren fehat, Neen , Iprack dc fmit, ó I limmegaH,
In uwe kamer komen mag Dat is den foctcn honig ract Ick heb u , en ick houd' u valt ;

Gclijck hy van tc voren plag*
En laet my naerder overflaen
Wat ons dan vorder dient gedaen.
Siet ! weerde maegt ,
Wanneer ccn vrijlter
Of al te grooten vrijheyt heeft,
Of al tc grooten vrijheyt geeft j
lek wcnlte dat men in het lant
Soo grooten vrijheyt niet cn vant,
lek tic men laet de jonckhcyt toe,
Te mallen, ick en weet niet hoe,
Oock dickmacl in de dille nacht,
En dat alleen, cn fonder wacht;
Die in het dier verfegeït rtact; Want ,
fooje waert uyt mijn bedwang,
Dan vry geen kmder fpel,
is'et Gy troud' hacr noyr u leven langj
Want , fiet het dier is wonder fel
! Ick ben een fmit, entiet! ick weet
komt'er van,
dit Het llccckt, en ihaelt, gelijk vcrwoct, Het yfer dient in tijts gefmeet.
nu en dan Tot dat de roovcr wtjeken moet Daer mede fchrecuwt hy byltet Hijf,
Dit is van outs dc rechte baen, Komt vcerdig hier, komt bovenwi^
Die alle ware macgden gaen. Roept , alje magt , de knechten hier,
Wy fijn beleeft, en wonder goet, En fegt, dat yder uyt het vier
Aen die ons niet als eere doet j Een gloeyend yfer brenge metj
Maer als' er iemant vorder gaet Want nu dient op het ltuck gelei;
Dan wort ook heusheyt vinnig quact, De fmit cn heeft nacu uyt-gelèyt,
Wy tooncn dan voor alle man, Dc knechts fijn altemacl bereyt,
Dat oock het byetje quetfen kan* En itaen daer, als dat happig volcfc

Ach hier uyt rijli ons groot verdriet,

! Dat
Dar niemant, als tc laet, cn (iet.
Het is voonvacr een tecre maeght
Mijns (oordeels) al tc
Het is haer al tc leer geterght
En boven harffkracht geverght
Let, ouden, let op dit bejagh,
En bint het vryen acn den dagh;
Ot anders krijght uw kint een man,
Eer dat'et yeniant weten kan.
ROSETTE.
Wel wat is dit voor onbefchevt,
Dat gy om hier voor oogen leyt?
Het khijnt dat gy den vryen tijt
Vanonfe loctc jeitgt benijt
Wy üjn een vry gevochten lant,
Wacrom dan hier een engen bant?
Wacrom doch foo een harde wet'
De tecre maeghden voorgcfet ?
In 't vryen dient men
En daer cn dient geen lonnefchijn,
Den avont is, van langer hant
En in de ltadi,cn op het lant,
Geé'ygcnt tot dc ibete min,
En niemant vont'er hinder in.
„Siet, wie een dochter onderhout,
„En wenlt met haer tc fijn getrout,
„ Die kent geen heet of dertel bloct,
Macr heetteen reynenhcus gemoet
in den onderaertfehen kolek
SIBILLE. <-Eekroien, fwart en vtiylbegact,
Den bliklcm metten hamer llaet.
veel gewacght; Gewis maer kindcr-praet,
't is al Daer grijpt de fmit met groot getier,
Gy weet niet wat'er ommc-gact, Een ylèr root gelijck een vier,
Daer raeckt'er menigh in het net, En biedt den quant dat hecte ttael,
Schier eer fy op hacr dingen let En leyt, ick vraege noch cenmael,
„Als weelde met een liflc vreugt Iekvrage, feg ick, met gedult,
„ En doncker nacht , cn gulle Jcugt, Of gy mijn dochter trouwen fult?
„En hecte min, cn malle praet, Dc pol noch des te meer veibaell,
„ En ander dertel ongelaet Mcynt dat de man van gramkfup
„Op eenen tijt tc famen koomt, En bid dacrom zijns lijfs genac, (raelt,
„ Seg , wat en dient'er niet getchroomt En fcyt mei vollen monde, jae.
Ick fegge noch en blijv'cr by, Dat 's niet genoeg, riep onfe fmit,
Dat ja het dertel nachtgevry Gy moeit hier letten fwart in wit,
Baert al te licht een ongeval, Hy toont ccn fchrift met voorberaet
Daer van ick heden fwijgen fal. Gcltclt by feker Advocaet,
Al wort'cr in dc itillc maen, Flux fet uw naem hier onder aenj
By
wijlen dit cn dat gedacn, Of neen het fald'er quahek gaen.
Gy weet men koopt geen rijkedragr, De vrycr tiend' het moeite iijn,
Men koopt geen pcerels in der nagt, nacm,dog in 't Latijn,
Schrijft lijnen
vry te zijn, Men koopt gccnfijnfchailakcnklcer, vocgt'er nog twee woorden toe,
En
Ot iet mee kotten uvtgcreedt, Die luydcn ick en weet niet hoe,
Men
koopt geen hejlcn diamant, My dunckt het mi coaclHs was!
Dan als men iiet het militie lant. De linit als hy dit briefjen las,
Een maegt voor al , dat Ichoon gcfigt, Viacgt wat dit vremdewoortbeduyt,
Is ware voor een open licht bpl
Het is mijn Van, die feldlaem
„De nacht en is maer enckc! waen, Studenten" (feyt die looien hacn )
„ Dc fonnc wijlt de feylcn acn Die nemen vreemde namen acn.
„In duyiler pleegt men vuyl bejag, De man, gepaeyt met dit verfer,
Maer tugt vermaekt haer op den "dag. Gaet in der haelten van het bedt,
 V R f É R.
Enfeyt, gelicfjes flaept gen) ft, De vrienden altemael , gefïoort,
Ick leg u
En pleegt voortacn uw foetc luft, En fpreken niet een gimftigh woort!
dit, gelooft/et vry,
Dat meerder man, alsickofay,
'kEn fal u nu geen hinder doen, Sy voelt de pijne van de dracht,
Al duerde 'tfpel tot aen de noen. Sy fchroomt de pijne diefc wacht
H,er m niet telden heeft gemift,
De fout en is naeu weg gegaen,
En was gevangen eer hy 'twift.
De pijne van een droevigh kint,
De vryer praet van op te ftaeoj Daer fy geen vader toe cn vint: „ Waer iernant fwek van fotte waen
Hy denckt fijn haring braet'er niet, „Die mift terftont de rechte baen;
Maer, dat haer pijnigt aldcrmeeft,
Na hy het dacr gebakent Set Dat is de beul in ltaren geelt, „ Want die op eygen wijshcyt ftaet.
Hyleyt, ick houdc voor gewis,
En pleegbt gemeenlik gcencn ract,
Dat is haer eygen fwaer gemoet
Dat u het ruften noodig is Dat als een worrem leyt en wroet, „ Als met fijn eygen ydel breyn,
Of anders ben ick gants beducht, Dat fcnaegt haer Hele nacht „ En dat is dicktnacl al te kleyn

Het mocht u letten aen de vrucht. Soo datfe nimmer ruften mag
cn dag, „ Om recht te weten wat'er fchuylt.
Daer mede ging de lincker heen, Siet t vryfters, wat een „ Des wort hy licht gebottemuyk.
droeve flant
Niet fondcrangft, gel ijck het fcheen. oicn in die droeve vryftcr vant
Het leet een dag wel fes of acht
„ De teere macgdom ,foo het blij kt,
RO S E T T E.
Dat onfc imit fijn iwagcr wacht; „Die heeft iet dat den mol gclijckt,
Maer die heeft van dat vreemt gebaer ' En fpreckt dochnietvoordcfcnbloet,
„ Soo lang de mol op aerden leeft , Hy wift niet hoe hy pleyten moeti
In fijn gemoet ioo grootcn vaer,
„ Het fchijnt dat hy geen oogen beeft Gewis had my de bruyt beftaen,
Dat hy niet eens meer om en fier, „Maer fijn gelichte won ontbloot,
Herichijnt,hy meynt devryilerniet.
Die vi coaiïus mocft'er aen,
w Wanneer hy worftelt met de doot Hy fou, al waer hy noch foo vals,
Noch is de man al wel gemoet,
„ Het fchijnt daer wijekt dan cenigh' Mvfoo met fchudden vandenbalsj
Hydenckt,mijnfaeck is immer goct; ding, lek hebbe vrienden in het
lek heb een fchrift
van fijner hant „Dat hem voor defe leden hintr.
Hof.
En dacr is recht hier in het lantj
„ Geen maegt en fiet haer eygen quaet, SIBILLE.
Ten leften pleegt hy weder rad:, „Geen maegt en kent haer eygen ftaet,
Enipreeckt fijn cerften Advocaet
„Syweet met wat eenfehoon juweel, Beminde maegt, met uw verlof*
Die , met dat hy het fchrift bekeeck,
„Sy weet niet war een noodigh deel, Schoon gy al door een kloeckc
Riep ftrax , Siet dacr een llimme „Syweet niet vont
wat een weerden 1'chat Het ftuck alfoo beleyden kont,
ftrceck
„ Sy in haer teerfte leden badt Dat gy bequaemt uw vollen
Dat vreemde woort hier in gedraeyt, „De maegdom wenfeh.
fchijnt als ftekeblint, Soo waerje doch een arrem
Dat maeckt hetgantfe ftuck bckaeyt. „Soo inenich.
lang men die in wefen vintj
Neen, fprak de Imit , ten lijdt geen laft,
Ick heb'et al wel ondertaft;
„ Maer als dat bloemtjcn
„Dan komt'erecrrtvoor oogen rtaen,
is gegacn RO SET t'e.
Ditfelfaem woort is maer een
„Hoe leelick dat het is gemaeckt,
Dat is dc waerheyt, fprack de man, WelhoeFickgreephembydemoti,
„Hoe bitter dat de fonde fmacckt, h-ndwong hem tot een vafte trouw,
I>atr«w, gdtcltinditbdbheyt,
Die heeft u van het ftuck geleyt
„ En wat een pant dat fy verloos koos; ( Niet met gewclt, maer doorhetregt.
„Die voor de dcught de vrcughde,
Enfict! dacr ging hy leggen
Wat vt coaEtus hier beduyt
uyt „ Een vreugt , een moeder van de druk
Tc weten, dat met enckcj 'fcragt
„En van geduerig ongcluck, SIBILLE.
De quant tot fchrijvcn is gebrast „ Een vreugt , cy laes , die licht ontglijt
Dacr (lom de (bit toen
i „En ftacg in 'therte leyt en bijt, Dat hceft'et mede wat te (lecht,
Hecht en lag,
En maecktc valt een groot
„Een vreugt, eylaes , een droeve
„ Al waer men met den pleytfak vrijt
beklag, vreugt
Sin vrouwe fchijnt te
fijn verwoet,
„ Daer trommen niet als enkel fpijr-
„ Een klippe voor de reyne jeugt.
i

En ieklt hem voor een

rechten bloct
„ En daer men trout uyt enke] dwang
Nalang gepmyl,en grootbeflagh, „Dacr pleyt men al fijn leven lang
ümdathyhchbetaclenliet Zoo koomt de faecke tot verdragh
Alleenlick m« een gladde niet. Dan of mifichien uw dommejeugt
De jonge dochter boven
Men gaf een penning aen de bruyr Noch hopen dorft gewende vreugt,
Beweent haer droevig
al. En Met ! daer Tpeekjen
is het uyt. Om datje door een ibet gcdult
ongeval,' Hier
Syichimt van ii„ nen blijkt dan grondig, lievekint, Hem, foojc meynt, wel leydcn fuk,
Syruckt de vlechten
gants bc roof Wat rancken dat de werek viut Soo is'et noch een meerder quaet,
Sy^baer om,
van haer hooft Om ons met lift te nemen af, Dat u voor al te duchten ftaet;
gelijck een ad Dat onfe jeugt haer luyrter gaf. (fey
t,
Denckt vry dat Godt dat vuyl bejag
SufJ'-'^^nhondertmael,
Sy leert geduengh
„Ach! fchoon dat iernant wonder In geencn deele lijden mag,
in verdriet,
Maer altemael en
„Wanneer hy in de pluymen leyt, Hy ftraft van outs met fwaerder hanc
olieTucht of
baet'etnict-
„ De pluymen fwieren met den wint, Al wat onteert den echten bant*
dapperst, „ En wat'cr in de pluymen mint Dus
S^haerbdtegoetjcc.u.,1;
J : als gy voelt in uw gemoet
Sy moet'ct „Dus, vryfters, wil je geen verdriet, De bobbels van uw grillig bloct,
dragen ln het graf,
„En vrijt dog in de' pluymen niet. Soo denckt dat Godt, de reynegceft
Voor alle faecken dient
gevreeifj
v 7 Itei i>ecns verloren eer
R O S E T T Hy is
" ,"" ,r m m «>yt fijn leven meer.
E. 't die eerft het echte
bedt
«co Tot onfen trooft heeft ingefet,
vta de vryfter henen met,
m ***encM&™£ Maer defe fmit, onnofel knecht, Hy is dc vader van
de trou
s"7 Wasfmijns bedunkens, al te ftecht, Hy is 'tdie eerft de
jonge vron,
\ °» r° glten fcel
Soo
' Schroomt, Dat hy een fchrift ging nemen aen, Dien weerden fchat , dat edel pant,
td ctl c
By hem geweten noch verftaen; Gaf aen den man met eyger hant,
En ",
rft"ctooghop ! teer, Voor my 'ken ware niet foo geck, Gehjck ick weet in mijn gemoet,
d
JMdekmders roepen Sa'
,

Dat ick door foo een hooffchen treek, Dat hy noch even heden doet.
2 „
' 5
*™yt, de lbctc moer, Gcbragt fou worden in den druck. Al wie in lullen is verhit,
Wc devryer trouwe
jg cc
fwoer, En fteltfe voor fijn eenigh wit,
? d ™". een vreemt geval,
Een
SIBILLE. En geeft hem daerom tot de vrou,
En vcft'er op fijn echte trou,
Gelijck het menigmael gefchiedt,
Ja gy foud letten op het ftuck AVat kan hem naecken als verdriet ?
Ey wie doch is't die niet en vak Wat fegen wacht hy van den Heer,
'"tevlocckt, de moeder ,
kijft. Wanneer hy in de liefde malt ? Die niet en trout tot fijnder eer?
Mm ; „Wat
*7 s V R Y S T E R.

„ Wal dwafe liefde voegt by ccn

SIBILLE. Hy dient tc letten alle dag,

„Datfcheytdc knuppel in'tgcmeen.

Wat aen lijn dochter fchorten mag;

Dies ftcl ick voor den beften vont^ 'k En wil niet feggen wat men doet, En hoe hacr welen is geilek,
En even voor een vallen gront, Macr wat men na cTe reden moet En wat haer in de linne quelt;
lek weet, dacr fijnder al genoeg, Want, als men hier de lieckte kent;
Dat ieder nccme fijn begin,
Die trouwen uvtcr maten vroeg-, Dan is het quaet haeft afgewent.
Niet uyt de tochten van de min, dingen acht,
Macr hoe het niet de lieden ftaet Ey, neemt op alle
Niet om het goet, of ydcl eer,
De wonder kracht;
En wat'cr dickmad ommegact, rijpe tijt heeft
in den legen van den Heer*
Macr
Dies, als een tecre maegt
gevoelt, Dat boort men itaêg met groot ver- W ie 'liet het niet? een rijpe peer
driet. Die valt oock fondcr fchudden neer,
Dat hacr ontrent de leden woelt
grillig vier, Die valt oock van den minften ftoot,
Een rook , ccn vonclt , ccn
Soo raed' ick aen het jonge dier,
ROSETTE. Die valt oock dickmacl in dc iloot,
Ja midden in den modder-kuyl,
Dat hacr gewoonlick vroeg gebedt
Eens anders doen en roert myniet. En macckt hacr aerdig blosjen vuyl.
Hier naer een wevnig fy gdet;
En datfe met het dacglijcks broot Ick fegge dat een jonge maegt W c! hoort dan vader ; goede vrient,
Die Hechts hacr moeder wclbehacgt, Dat hïcr voor al geweten dient,
Oock biddevoor den macgden noot,
En foo de fleur wat houden kan Hebt gy meloenen in den hof,
boek bïdde voor een gunftig man,
Ia dienllig voor een ecflick man. Deylt vrienden mede, fcheydt'er ofj
Die hare jeugt genceren kaoj
En'hcbje t'huys een rijpe maegt
Op dat alfoo de reync kift.
Door rechte wegen fy gebluft. SIBILLE. Siet datj' hacr niet tc lang en waegt;

Oock vind' ick uytter maten goet, Soo ras uw vrucht , of dochter rijpt,

Of fchoon een moeder in het rou Soo grijpt, 6 goede vader, grijpt,
Dat hier eens moeders rijp gemoct
Hacr dochter leydc mct'cr nant, Sig met haer dochter lydcn wou t En brengtfe veerdig aen den man,
Dat is alleen foo lange goet Die haer ten nutte brengen kan:
Tot midden in den echten bant,
Hacr dochter wijfe mi en dan Tor datfe buyten woonen moet, Want, lboje wat te lange toeft,
Het welen van een echte man; ' Want koomt'ct op een trouwen aen, Gy itaet om haelt te fijn bedroeft,

En wat al goets ccn foete mond Soo moet dc faecke vorder gaen. Uw vrucht om ras te fijn verrot,
Kan brengen tot het echte bond Het koren, dat een lant-mau eet, Uw dochter om te fijn bedot.
En hoe een kint dient opgevoedt, Hy vccltijts llechs daer henen meet, En al, mits gy tc lange pacit

En hoe de keucken fchafren moet, En, fchoon daer loopt wat onkruy ts in Twee vruchten van te wacken aert.
En hoe een knecht, of ftcge meyt, 'c Is goet genoeg voor 't huys gefin; Wat dunckt u doch van dit bclluyt?
Met rcdcn'dicnt te lijn gcleyt; Macr als hy na den folder gaet,
In *t korte, wat ccn handig wijf En haelt van daer hetvrugtbaer fact, SIBILLE.
Moet brengen tot het huysbcdrijf. Dc hope van het nieuwe jaer,
Dat firt, dat feelt hy allegacr, Ickfie, gyprijft een jonge biiiyt.

ROSETTE, Hy fehey t het onkruyt van het graen Dan komc'et op ecu praetjen aen,
Soo hebje vry niet al gedaen;
En lact'cr niet een vuyltjen aen.
Gy hebt veel noten op uw fang, Een moeder, die een doch ter heeft, Ick weet hier op at mede wat,
En maeckt'et ons al wat te lang; Die haer nu tot een man begeeft, Hier dienltig om te lijn gevat.
Ick meync dat een tcere maegt En nu haeft vruchten dragen lal Het ooft, dat vroeg is Van den tack,
Ten dïenlte van het aerdfche dal, Is vry niet fondcr ongemack,
Niet op een nieu en dient geplacgt,
Met dus, enfoo, met dit , en gint, Die moet dan vry wat vorder gaen, Waer dat'et eens wort omgchutft,
Gelijck een onbedreven kint, Als fy tc voren heeft gedaen ; Daer is'ct over al geblutlt
Sy is uvt feholc t'huvs gekeert, Want fchoon fy van ccn tecre maegt Het is van ltonden acn geracckt,
En genoeg
dacr in als gelccrt Al dit of dat in huys verdraegt, En fchijnt als op dc koop gemacckt;
Al wat haer noch te weten llact, Dat raeckt haer man, en haer alleen, Maer net: het tijdig wimerfruyt,
En niet dc werelt in 'tgemeen; Al krijgt dat vry ccn harden ftuyt,
Dat kan le lecren uyt de dact.
Het is maer cygen huys -verdriet Of dat'et ftijf wort aengetaft,

SIBILLE. Ten roert de vreemde lieden niet} Noch blijft'ct

En is geduerig niet tc min,
echter wonder vaft>
Macr foo een maegt vol quade lucht
Ncenj „ die hacr faken wel bcvroct Ge wallen buyten alle tucht, Gants dienrtig voor het huysgefin.
„ Die leert te voren eer ie doet. Hacr niet den man in echte paert,
fchoon al is'cr icmant grijs,
F.n En Itiüders haers gdijeke bacrt, ROSETTE.
„ Al is-'er icmant dapper wijs Dat gact de ganfehc werelt aen
„Noch heeft hy etter leerens noot, Die hier in wort te kort gedaen) *k Enfpreek niet van het fruyt alleen
„En leert oock midden in de doot. Dat raeckt voor al het vaderlant, Mijn leer is over al gemeen.
Het trouwen is een vafte koop Daer in het quaet wort voort -geplant Heeft icmant duyvcn op het kot,.
„Het trouwen is een vafte knoop, Dies ïs'et dat ick noodig acht Of fprecuwen in een vogel-pot,
„Het trouwen en het huys-gefin Dat by ccn moeder fy betracht, Hy dient gewis met alle vlijt
Die hebben veel bcdcnckcns in. Eer oyt ccn dochter wort befteet, Te paffen op den vluggen tijt;
Dat fy hacr volle plichten weet. Want, foo hy 't wat te lange maekt,
ROSETTE. Tot eens de rappe jeugt genaeckt,
Hy lal voorfeker op het lelt

Gywikt het trouwen byfterfwacr, ROSETTE. Niet vinden, als het leege neft;

Hettchijnt alsof 'teen ambagtwacr, En fiet, dan is't tc lact gefucht,

Ja dat men regels lecren moet, Gv fpreckt hier uyter maten wel, De vogels fwicren in de lucht.
Gelijck men in dc kunltcn doet; En ftelt een noodig h'uys-bcvcl;
Een kleuter cfter niet tc min „ Dc moeder is de naelfe vrient SIBILLE,
De jongfte van het huysgefin, „Haer kint tc lecren hoe het dient;
Die cerit macr in de werclt kijekt, Macr, na dat ick het ituck bemcrek, En denckt niet dat my Hof ontbreekt,
En fchicr als na de lucren rijekt, Soovint hier oock de vader werek, Oock fchoonje nu vanvogcMpr.rki.
Die mcynt wel dats' haer pligtenkan, Het ampt dat hem is opgcleyt, Men feyt ons dat het jong patrij»
En wat men hoeft ontrent een man Dient hier al mede wat gefcyt; Loopt al tc veerdig in het rijs,
En dacr op trout men alle daeg, My dunckt dat hy moet om'mc-fien, Loopt al tc ras in bofch en hcy;
Wat wonder is't lbo ick het waeg? En dencken wat'er kan gefchiên, Want fiet! h« kleeft noch aen bet tv,
Ln

En daerom wacr het poogt
Daer fleept den dop
hem
ROSETTE.
Vriendinne , waerom
uyt geleyt.
Het dient wat nacrder
SIBILLE.
die met troufucht
Een
En met'er haeft ten manne fielt
Die draegt tot in het
echte bedt
Niet lelden kintfche grillen met;
De pruyltjcns met de poppevaen,
Die flepen dickmael achter acn.
ROSETTE.
Maer beyt een vader wat te lact,
Soo komt'er noch een meerder quaet,
Siet als de gerit, of ander graen,
Niet van den acker wort gedaen,
Niet wort gefchcyden van den gronc
Ter goeder uyr, te rechter ilont,
Straxvalt het rijpe koren uyt,
Vermits het ayr' niet meer en fluyt j
Daer legt het dan, en won aldus
Tot fpijle van een grage rnus.
SIBILLE.
Maer die het koren al te
Heeft in de lchuere laten doen,
Die vim oock vry fijn hertenlect ;
De fchoovcn worden dickmael heet,
Dies moet'et weder uyt den tas
Al wat te vroeg geltapek was.
Een vrylter van te groenen aeit
Die bleve beter ongepaerr,
Tot dat haer weien rijper waer,
En nutter tot een wederpaer;
Want die in 't echte bedde treet,
Eer fy de rechte gronden weet,
Die fielt wel licht den echten bant
Inroock, in vier, in enckel brant,
Om datic by een eerlick man
In llilte niet gedueren kan:
Sy wi], fyfal, fy moct'er uyt
Hoe vaft dat oock de deure fluyt.
Sy is het echte leven moe,
Dies wille naer haer moeder toe;
En fict dan valt'er meer beflag,
Om haer te brengen tot verdrag,
Alsof men man en echte vrou
Van nieus te famen paren fou.
Een dochter van een rijper fucht
jJiefchickt haer beter na de tucht
Die weet haer grillig
onverltant
e toornen
1 met een eygen bant
»J kan vermanen, als het dient,
bn verrroofren haren vrient
bmt'er fucr, of komt'er foet
WCö hoefy haer quijtcn moet:
Maer duyven van
haer êei-fte vlucht
Die willen niet
als open lucht.
Hoe commune
te gaen ROSETTE.
achter acn.
Veel wijfc fchrijvers niet te
Die fijn met ons van eenen fin,
En drijven dat een jonge maegt
dit gefeyt ? Haer in het trouwen beter draegt,
Uyt reden
datfe buyge-n kan,
En fchickt haer foeter na den man.
En Set , dat dunckt my wel gefeyt,
Hoe brect dat gy hier tegen weyt:
is géquelt, lek houd'ct met het jeugdig kruyt,
lek houd'ct met een jonge bruyt,
lek hoorde lelt een gecitig man,
Die (prak hier wonder grondig van;
Hy teyde, dat hy niet en wou
Vcrkiefcn tot een echte vrou
Een rijpe maegt, die al te lang
Geweell had in haers moeders dwang
Uyt vreefe van haer teer gemoet,
Geweken van het eerfte loet,
Wel licht miffebien een ftegen bogt
Ontrent haer moeder krijgen mogt.
Wie Ockernotcn groen confïjt,
Die let ten nauftcn op den tijt;
Hy kieft voor al geen harde fchel
Maer proeftfc met een dunne fpel,
En gaetfe door het jeugdig lijf,
Dan is de fchorfTe niet te ftijf;
Maer, foo de punt niet deur en kan,
Hy laet de vrucht cn fcheyd'cr van
Want dat den vollen tijt verbeyt
Wort noyt in fuyeker weg geleyt.
„Wil eenig man een buygfaem wijf,
groen „Die tale naer een jeugdig lijf,
„Die kiefe tot fijn weerde bruyt
„Een jonge maegt, een tcere fpruyt,
„ Aen wie geen eelt , of harde quait
„Ontrent denfachten boefem was;
„ En die voor al geen itegen ncck
„En kreeg door ander luy gebreck.
Dit heeft de vrient my dus gefeyt,
Ja noch al brecder uytgeleyt;
En, na dat ick het ftuck begrijp,
Geen maegt cn dicnt'er al te rijp,
En defc misilag wort gefchout,
Wanneer een vrylter veerdig trout.
SIBILLE.
't Is feker dat men fchrijvers
Die meer tot jonckhevt fï|n gcfint
Doch yder feggc wat hy wilt,
De reilen leert het wat'er lchilt
Een maegt te nemen by der hant,
Gewaffcn boven onveritant
Of wel dat kiecken muiruw vleys,
Dat cn broet als mal gepeys.
nier
Eet vroeg gewas, en prijit'et vry,
Ten dient maer voor de fnoepery,
„De Mcyfchc kerfen in 't gemeen
„ En fijn maer vel en enckel been
„ Het fruyt gepluckt in grootcn fpoet
„En dede noyt lijn mceltcr goet;
Het dient (
gelijck'er is gefeyt
In (uyeker weg te fijn geleyt,
Of anders geen vermaeck,
beeft'ct
wrange fmack;
Maer ilechs alleen een
mdum 3 femel infamvimus omnes.
R.
V7
Dies prijs' ick noch de rijpe vrucht,
Daer onder dat de moeder" lucht.
min
ROSETTE.
Na dat ick uyt uw reden merek,
Soo maekje ltacg uw ganfehc werek,
Om onfe jeugt en weelig groen
Een open oorlog acn te doen
Maer 'cis genoeg voor defe rcys,
Koomt nu en opent uw gepeys,
En wijil ons aen den rechten voet,
Wat ieder hier gevoelen moet.
SIBILLE.
Nadien gy dan, beleefde maegt, '
My na dc rechte gronden vracgt,
üoo hoort wat ick,uamijnveritant,
Hier voor dc belle peylen vant;
Niet dat ick Heil' een vatte wet,
Maer laet een ieder onverlet
Te mogen doen in dit geval
Na dat hy 'tdienltig achten fal.
„Indien gy focckt een aerdigpaer,
„Soo geeft de maegt drie feven jaer,
„ De jongman feven boven dien,
„ En groetlè dan voor echte liên,
„Een wcynigmeer, of weynigmin,
„ Dat maeckt een eerlick huys gcfin.
ROSETTE.
Wel dat en is foo feldCaem niet,
Na gy u ecril geftreng geliet digt,; (
Maer hoor doch oock een klcyn ge-
En ftclt'ct by de vrylter plicht;
Want die my eerft het rijmtjen kis,
Die feydc dat'et gecitig was.
Een jonge macgr van feve jacr
Heeft dan haer tanden allegaer ;
Als fy noch feven jacr belluyt,
Dan lebict dc jeugt haer botten uyt;
Soo 'tnoch eens leven jaren hjt,
Het roosjen wort dan pluckens tijt;
Doet hier noch feven jaren toe
Het iteeltjen is fijn bloemtjen moe;
Noch censdan feven jaer verhoogt,
Haeft, kinders, haeft, het groentje
droogt
vim Ontrent het feite feven jaer
,
Wat dan , als voor een wewenaer ?
En koomt het dan oock niet te pas
Zoo laetfe blyven dicfe was.
Maer iïet!ojis praet die heeft gedaen,
Want ginder koomt u man gcgaen>
Ick danck u voor uw goet bericht;
'tls tijt dat ick mijn ancker licht.
„Dc doffe mane die verdwijnt,
„ Wanneer de gulde fonne fchijnt.
SIBILLE.
Ick had oock even uytgefeyt,
Al wat my in den boefem teyt;
Al fcheen ick fomtijts wat tc itraf,
En neemt'ct my niet qualick af.
Ick had een gunftig ooggemerek
„Ookitrengc tucht is vriendewerek.
Op
 Op d' Afbeelding van

tMAAGDE EN VRYSTER
WAPEN;
Met dc Bcfchryving van een MAAGD,
en den Wegwyzer ten Houwelyk
Door den HEER
JACOB menfeh-
CATS.
Met Phyllis, die, geraakt van haare ftraffé reden,
-Ic hier ó zoet Gcflaehc. , tot 's

doms nut gefchapeni Dc domme drift vertoont die in de wufte jcugt

k°Uw maagdelyken ftaat verbeeldt in 't Haar plaats vind, flechtS bclult op lofle waerclds vreugt.

'J^^jÊ^ gceftig wapen Maer 't wapen dat men ook ziet op het vodrhooiii

"?Gemaalt op dit tafrecl; een Tulpaan die praaien

3 noch fluit
En groent op"haarcn Bed in 't midden van ccn ruit.
Des" Dichters veder heeft heel zinryk u otitllotcn
Dccs' beeldfpraalf, tot een les voor alle maagdeloten
Vcrzelt met haar cieraad, dat aardiglyk vertoont,
Waarom het maagdenlchild word met ccn krans ge-
kroont.
Eenvoudig en oprecht, bevrydt van (linxfe ftrecken,
Te zyn, vermaant u 'tbeeld , dat hier ten zichtbaar
Prvkt met de duif cn 'tfchaap. dan ftaat de Leerzaamhcit,
Wiens onderzoekend' brein geihidig open lcit
Om deugd, met kunil gepaart, te lecren cn t'ontfangcn.
tBorduurraamt, dat men aan den rechten arm ziet han-
gen,
Het hondic dat'cr zit, dc vogel op dc hand,
Toond ons de vatbaarlieit van 'tmaagdelyk verftand.
Het naai gereedfe hap , met twee opgellaagc boeken
Verbeelden naerftigheit, om dageivkleh te zoeken
Naar nieuwe ltukken, die dc kunitna.ild ftikt cn beeldt,
Of maatzang , die het oor met I'ebns toonen ftrcclt.
De Byén, die rondom het Maugdcblocmtjc zwieren,
Vcrtoonen dat zy 't als van veria: eerbiedig vieren
Zoo lang het in zyn knop noch dicht gefloten ftaat,
Maar vatten 't , als haar prooi , wanneer 't eens open-
gaat.
Dan volgt het zoet gefprek van Anna, Uil in zeden,
Van 'thuuwlyks ander deel, om zoctlyk af" te maaien
Een vryilcr, is niet min hier kunltryk ncèrgcftclt
Dan 'tMaagdcniehild, waar van den lof reeds is gcmelt.
Een fchoonc Druivetros, die nimmer plukker naakte,
Noch ecnig ongediert met rand of angel raakte,
Lcit in haar vollen dauw , en in een reine fchaal,
Van maagdclykc deugd een zuiver blyk en ftaal.
Dc Zedighek en Schaamt' zyn hier die 't wapen houden.
tc- Twee zuilen voor die ooit het et htgenootfc hap bouwden.
De lchildpad en den toom, geflingert op den grond,
Doen 7,icn hoe d'cerftc deugd paft aan het trouw vei bon J.
Als 'tdier Kameleon genaakt dc purpre roozen
Zal flux zyn ganfche lyf,als rood vanichaamte,bloozcn,
Waarom het wonderbceft hier op het takje loopt.
Op dat dc vryfterfchaar tot fchaamte wierd genoopt.
Dan word dé Huuwlyksplieht noch verder aangewezen
Door 's Ridders pen, zoo nut zoo aangenaam te leezen
Voor jonge doehtcren nu ryp tot dcczen ftaat,
Dieuit Sybillcs mond ontfa'ngen wyzen raadt.
Zoo ziet men 'tgroot tooncei der minnary ontfluiten,
In kuifehe zedighcit, om vuile tocht te feuten,
Waar in Rofette vaak, met al te vryen praat,
Toont dat ze, als redenloos, den rechten weg miiUtat
Daar 't eerbaar JufFerfchap haar voeten op moet zetten.
Daarom, 6 dochters, feherpt uw oordcel, en wild lettm
Op 't geen Sybillc haar zoo krachtig tcgenvoert.
En denkt, geen druivetros blijft gaaf aB ongeroert.

F. H

HOU-
 Proverb. y. verf. 19 , 20. Ambrof. lib. de Virginit.

UWe fonteyne fy gelegent,en verheught

u der vrouwen uwer jeugt.Sy is lieflijck
CUm i
muiter v'iro conjungitur , conjttgmm
non cum paella vtrt commixtione cog-
efi
alseen hinde , en gunftrijck als een rhce.
nofcitur. nam defloratio virgimtaüs nonfacit
Laet u haer liefde alle tijt verfadigen 3 en matrnnonium } fed portio conjugalts.
verquickt u daer in aller wegen.

Quod Poëta fic exprimit: Erafmus

Ha iua primavo qua dehbavit amore

,

Petlora , maturos fatiet dtleclior annos

NOn tantum ut natura exfolvant
turn jitngttur vir fe uxor ,/èd
3
ad
debï-
al'tud
Blanda uxor ceu cara manu quafuevit her'tti
, qutddam fubïtmius. nam & bruta ammalia
Cerva ,
caput placidumque ejfert. qualifue congregantur ad invïcem , gtgmtnt , amant Éi*
tenello educant foetus: Ad hoe jungitur Chnfiianus
Blandttu curam agnofett dominóque rependit Chrifliana , ui tutior fit pttdicitia , ut ex fo-
Capreolus. Sic una omnes effingat amores , cietatemajor fit profeclus virtutum , ut li~
Una omnes Charites fpiret fuaviffima conjux. heros educent non tam natura , quant Deo ,
Turgentifque micat Jpecies qua rara papilla ut imam do mum Cbrifio lucrtfaciant.
Lummaque&'fejjfuspradu!cismebriet atqiie i

Te tibt furripiens facties fic condiat annos. Idem de conferib. epift.

Auguftinus
QUodft ad cocleflem illam vitam refpi-

ILïa benediclio nuptiarum j ut cortjugati •:ias mors hac hommum vita efi , haud
}
crefcerent , 6? multiplicarentur , éf im- vita dicenda. fin intra httmanam condiüo-
plerent terram ;
quamvis in delinquentibus nem animum contineas 3 Nihil efi conjugaft
manferit , tarnen antequam delinquerent vita neqtte tutius ) neque tranqutllius neque
, ,

data efi j ut cognofceretur procureatione ji- jucundius neque amabilius neque focltrius,
j ,
ïtorum ad gloriam connubii , non adpoenam
pert'mere peccati. Hierocl. apud Stobxum Serm. 6$.

Hieronymus in lib. 1. Tim. 4.

UNiverfum ad focieta-
genus nojlrum
/~\Mnis qui nuptias damnat , non amator, tem natum prima autem
efi.
pra- &
\^/fed 'mimicus efi caftitatis : dum conti- & ctpua focietas ejl qua per nuptias inttur
nenttbus laudem tollit &
incontinentibus
} nam civivitatesfine familits e(fe non po(fimt y
fublato nuptiarum remedio Jornic at tonisfacit familia innupti manca ejl integra au-
,
'm'tre difcrimen.
tem & perfeiia illius , qui uxorem duxit.

VOOR'
 ,,

xSl

VOOR-RED EN.
3S ( mijns oordeels ) niet min wij- dc Medicijnmeelters oorCieck geven om
in meerder craft
Sfclijck als wacrachtclijck gefcydt de behulpmiddelen dacr toe dienende
na te fporen Soc.
3 dat dc rtaet des huwelicx is een Ut dat wy verfcheyden huyfelikc ongemacken
yfmiflc van menfehen , een grond- in onfe
eeuwchicrcn dacrgewaer geworden zijnde
Sfteen van fteden , en een queec- , hebben
het ooge lacten gacn niet alleenlick
ikcryevan hooge over het gene de
i-cgecringc; dien oude eeuwen , en verre gclegc landen
* volgende dat aen het gort ofte qoaet , mitsgaders de
jegcnwoordigc tijdt en nacbuerigc rijeken
Kbclevtvandcn fclven hangt nictal- hier Svervoor
delen tot behulp hadden
aengcmcrcitt , en bv gcfchrift
-lcemijckderufteaonrüfl; van ieder ons medegedeelr s maer hebben
daerenbovcn "fondcrlin-
hnysgefoin 'rbyfonder, maerfelfs de wel en qualik-tfant ge acht genomen op het gene
dat verfchcyde hefette
foo van Godcs kerke, als
van dc faecken des landts ïn't ge- huyshoi dende heden
, mifden onder ons woonende
meen ; (u)gelijck met veclderhande gctiiygenilii-n niet hierop hadden gemerkt ,
Mitsgaders noch dacr by ge-
:

fwaeren foude weien te bcwijicn. 'c Welck alfoo fijn- loogt (ulex als wy „yt eygen
ervarentheydt , by gelc-
de, foois'ctdan wiflèück de pijnc weert met alle mo- genthcyt van verlcheyde onfe
bedieningen, 'deihdven
gelijcke vlijt en acndacht te letten, ecrftclijck , hoe een hadden waergenomen , en uyt al
het felve te famen
huwelick wel en nae behooren mag worden aengevan- bragt dit jegenwoordig werk
; het welck wv dc inaln,
anderen , hoe het felve lofFelijck kan wor-
gcii} en ten hebocn gegeven van \CI, rijl r lkt //;,,„„,»
den iiytgevocrt want die faecken beyde nae den cvCch
: over al eerlt en infonderhey, tot de
,j s p'Xnck
'vromen volge dc-
ernllelick betracht wcfende , foo fal ontwijfclick "dacr
mt komen t'ontltaen ccn wclgelleldc huyshoudtoge
(,;) die beyde gehjeke
lus
, ordre in dusdanige
die te rechte gefëyt wort te het belle ftuck huysraets
fijn gele-
gentheyt hebben gehouden, als overal
eerft S, infa-
van de gchecle mcnfchelickc gcnieenfacmhcyr. {£) Doch, derheyt haer aenlp, aekc llreckende tot
de gene die oock
gelijck weerdige dingen gemeenlik haer moeyten en van andere voleken i de cere hebben
on.fangen , dat
;

ommcllag fijn hebbende , al eer men tot genot der fel- het huwehek gehechek va» haren
naem , en „iet van
ver weet tegcraccken ; foo en is oock het belcyt dcfer de „amen der mannen is genomen
gewecit wacr van
faecken foo licht en geringe niet, gelijck wy bemcre- wy de redenen aen den gunftigen Lefer in 't ;vervolg des
ken dat vcclc onder ons lich laten voorllaen macr in
: werks met Godcs hulpe) naerdcr fullen
doen verffaen.
tegendeel van dien ,
gevoelen wy in dcien met de gene tn londcr dat , wat kan'cr doch nutter wel'en
die het dacr dac ccnen gchcclcn Stact en
voor houden voor het
, gemeene belle, als tot gevocgfaemheyc
een byfonder huysgefin wel te bellieren , in de gron-
en andere goe-
de deugden aen te lel den de genen
, die in aller manie-
den der faecken niet geheel veel van den anderen en vcr- ren lijn als onver cheyde metgefcllen
onfes gcheclcn le-
fchillcn ((} dewijlc men uyt -,de daet felfs kan afne- vens ; (,) het wclcke na te laten niet
men , dat het beleyt van een welgeregelde huyshou- anders en is ge-
daen , als ganfche lieden cn landen
dinge bynaefl niet anders en is , als een eygen gedacn- van haren welllïnt
te berooven. (*) Ten wclckcn
aenfien wy oock het gc-
tc en levendig afbeek van het bcffier beyde der kereke-
hecle werek voor het meercndcel hebben
cn borgcrlijckc faecken. (d)
lijcfce gefchiekt en
acngelcyt naer gelegentheyt cn de
Om fmaeck der vrou-
wekke redenen wille de Apoftel Paulus oock ge- wen want cerll hebben wy het felve onfe
:
oordeelt heeft geen BilTcbop bcquaem Ncdcrlant-
te welen ten be- fchc talc doen Ipreeeken , als fchrijvende
leydc van de dingen der kereken infonderheyt
,. als die getuygenifie ten dienll onfer knusheden
, gelijck" wy bemereken tfec
heeir eygen hnysgefin. wel te hebben konncn voor-
fijn
by vele van onfe naburen mecde hedensdacos
tol: (O gelijck mede ten aenficn van het bellier der niet buy-
ten reden wei t geplcegt
burgerlickeiackengiwStactsliedcn
; op dat wy niet en werden
felfs tondclijck ver- belchuldigt , terwijl wy alle dc weerelt
klaren dat een deftig htrysvader met fijn
Toeken wel te
, ampt wel re doen , ontdankbacr te fijn tcgens ons
eygen Vaderlant }
doen , geen minder cere
kan inlcggei , als een man ten tweeden hebben wy goet gevonden
van State door het bcleydcn door rijm, toon,
van de gewichtige faecken en mate dele onfe invallen op het papier
van den Lande, te brengen,
<ƒ) Sijndc dan dc plichten van man en verhopende dat ook iulex wat aengeiiacmheyts
wijt en het vorder
beleydt der huyshondinge van foo-
by de
voorfchreven Lcfers (oude mogen verwecken
oanigen gevviglite ; en die
, cn iniddclertijt by vele Kef hebbers, naer het cxcmjicl van vele wijlè
beyde van Godcs Kerckc , niet alleenliïken on-
en des Vaderlants, gelet wc- der den Gnecken en andere vreemde voleken
lende 0 , ffl maer
p verfchcyde gcbreckclickhcden in delen deele ielfs onder die gene die met de
keainific van den waren
onder ons infwangc
gacndci foo heeft ons gedacht dat'er Godt fijn verlicht gewceil ; (m) gelijck wy weten dat
"

a
tCn
S
1

Vbygebragt "
Vim ° ni e la u rs iicden , foude konnen veel boeken m de hcyhge Schriftucre by
gedichte fijn
vierden
, waer door man en wijf vry wat gellelt, na den aert van die tale cn eeuwc.
gewegejjeker by den anderen houden
en Oy gevolge
konnen wooncn, Ten derden , om den vermoeyden Lefer fomwijlen
dc gchecle huyshondinge in betct wcfen op te wecken en wat te verlulligen gelijck
once konnen
worden
gebragt'. Gelijck dan eenige fieck-
( wy bemerc-
"»i een ccnen tijdt meer als den anderen opkomende fg) 1 Petr. 3. 1. D« dt *mwm Imt m*nnm mdirhwb zyn ud-
,

W
,
b, ka vol e , <"• ? a.j./él,,,
1') C»'Mii,n ml u,: ,i*yl &c. fcpher. 5.12. Gy ™„:, R „, ,-, v -
mSm^Sm h/
, ( ,„„
„•„..'.„ijl, „1, J„_ H„„, -j»,, cn ïolE , „„f
'
«lik JicV Uk, 19. Jt Rtftl. 'fc* a .

m OM
4. di ity'ê.
" fi
v "" w" '"{ t" wfJeram
'f«t. (11. t S>wa,titm nipulUc* jxtU.iti mm mtmu a»am , 3. ,8. cl,, mim . , ^y,

m jj^ ^ ^
' fnjimum dfftnJtl. Am,!, dt jm. tcnn*b.
j#t
t.

18.^ iihj m„„. , t.i, „ Hi ,„ djl

(b) II n
i

m ,.„mn„,„„,, m^
.
° prendtc'
ielle pietje en nollre fodetc ; bi en fa-joi (h) Mammam ap„d RflnjdnM j *
üariage. Montign. (1) ïWra™ ,11
.,ns.„„ „,„ a*rmm: ,

C
wêat? ^
IW.KÖ
n del»
f b cn «nduifle cft
'
Ia vraye image &model!edeiaRe
pt^ttcedomeftïqae reircmble ï h puill'ancc fouverame n..am,'"it'.'P't
n,4jn a 'Tr 1"f"»''"™ Ittn
JéJmüuAfmH mt «rJm
m ' i t,t

W'Tim.3.
Republ.

4
[ jb . |

d)
premie
U vieille Theologie eft toaic 1'oefie
( dilert les fciTir.i 1 & Ia
.
Philorophie Mahd
'
f M. Cm ncn mino,\ Woraigr.e
, Vit l'oim nel langde dc- Dien. dc U
!
'de djgmm turn tenftbat qu
Ift, 3. ,l« EOai . chap. dc la »aai:c, a la tin.
0 "ia;}i um
erd'me Stnaierio magma. (ra) ii'at hur » 1 Reguin. 4. 31.
Nn s kc„
ken cf.it dc verftandeu der menfehen wel lbo willen ge- Dat mede geen vafte vrientfehap ofte liefde cn kan be-

leyt welen ) lbo hebben wy ibmwijlcn hier , cenige ge-

klijvenals tulTchen die een recht gemoet hebben voor
dcnckwccrdige gelchiedenhTen , daer , cenige acnge- Godt; (q) lbo hebben wy de Godtlaliglicvt (met fiat
der redenen) mede get el t onder de plichten van de ech-
n,imc gelijckcnifien tnflehen bcyden ingevoert , dewel-
te lieden , waer toe indien de felvc in ceniger maten
ke alhoewel fe dickmaels m»a fijn ontleent van gerin-
ichrij- veerdiger konnen werden gemackt, cn dat onfen gerin-
ge faken , evenwel oock na fict oordcel van wijle
(

vers niet vcrworpclik en fijn te achten, te) Wy heb- gen (fbeyt dc felvc iet dacr in kan helpen , door den
genadigen i'cgcn des Hceren onfes Gods , foo falfcn wy
ben oock OW
cenige der ïelvcr de Schildcrkunit tot
maegfehap het gewcnllc cyndc onfes voornemens hebben bekomen.
behulp genomen , lbo vermits dc felvc alt.jt
beeft gerefcent met de Dtcht-kunft ;
als om by wij en Wy hebben by wijlen ecnigc klcync en geringe faeckeri
gelcgcntheden in den onacr dc huyicliekc plichten hier en dacr aengcroert
dieper inbeeldinge op Ibndcilingc
anderen dacr op die millèliieaj iemant fal achten niet dc pijnc weert
Lefcr tc verwecken; wacr in wy onder g cI
wecit te lijn om des tc gewagen dan in gevalle de (eo-
hebben achr genomen , dar wy nier op de Plare en heb- •,

gene wy re voren by niemant danigc gelieven aen tc merken dar ook groote Vorilcn
ben doen brengen als 't

uytscbeck en hadden geilen j om onfe t e ere Lcfers oock
door dc nieuwigheyt 06
te mogen behagen. Ten lellen
hebben wy over al gepooght te gebruyeken een effen-
barc, eenvoudige, ronde en ganlch gemeene manierevan
feggen, de 1'clve mcell overal gclijck makende met onfe
dagclikfche manierc van preken , daer in alle duyiler-
hcyt ( foo veel ons doenlik is geweefr. ) li-houwende; be-
houdens daer wy , om der eerbaerheyt wille, willens en
wetens fomtijds de fchaduwe hebben gcfocht. Doch
fchoon wy onfe aenmaninge veel op dc vrouwen acn-
lcggcn, foo lal evenwel dc vcrihnJigc Lcfer lichtclick
konnen oordcclcn, welke gemeene plichten fijn die Gch
en Wét-gevers, fells in defe eygen gelegenthcyt , fiill^
gewoon lijn gewcclt te doen, lbo fuflcn wy des (lbo wy
hopen) vertchoont konnen worden. Onder dc wetten
van Solon fijndcr even van foodanigen rtoffe, en ondcc
anderen een iiic fchcrpclick gebiedt dat een Bruyt, die
)
den eerilen nacht haren Bruydegom gcnaCkt, wat van
een Cjneappd hebbc tc eten, om geen vyië montreucte
op hacr eerilc by-ccn-komlle hem toe tc brengen ; dc
facckc foude iemant tc geringe mogen dencken om by
een wet-gever in acht genomen te worden , ten ware
men dagelijks by ervarentheyt ondervondc, hoe kleync
bcuicl-laceken mcnighmael ue gemeene rulleen vrient-

dc mans mede behooren acn te trecken ; op dat wy van fchap der menfehen omitooten. (r)
alle iaecken , door onnodig vcrhael , niet tweemael en Ik weet, Lefer, dat andere defen acker gebiuit heb-
behoefden te gewagen. ben, maer anders in cenen ovcrvlocdigcn oegli ont-
:

fiippcn fommigc koren-ayren de hanr, fommigc denfic-

In 'tkorte, wy hebben, naer ons gcringh vermogen,
alle mogelijke vlijt aengewent, ommc het w erk dengun-
ftigen Lcfers , en onder de felvc den vrouwen fmakelik
voor te (tellen , als wenfehende van gantfeher herten de
lecre licftelick te maecken, gelijk Salomon de tonge der
wijfefulks toclchrijft. (o) vVy hebben wat veel tijds
beitcct ontrent den "regel totde'huvs-riiilen en het betoo-
men der tongen dienende , wetende dat ruym de helft
van de menfchclijke fonden door dc tonge alleen bcgaen
worden , (p ) mitfgaders dat dc wcnlch Nahemi tot
hare fwagcrinne ( de lieert gc-~e u dat gy rufle vindt een
iegelsjck in baers mans biiys ) acn huyshoudendc Heden een
fondcrling heyl en fegen is van Godt Almachtigh , daer
acn den gehcelcn lbint van dc huys-houdinge ten alder-
hoogit.cn is gelegen. Wy
hebben infgelijks by die en
. Lefcr ook in dc grou-talc der felver aenmerkingen foude
andere gelcgcntheden acn dc echte lieden dc Godfalig-
heyt gepoogt in te ftherpen ; want of wel fchoon fulks
niet en fchijnt te wefen het eygen oogmerk onfes werks,
nadien nochtans dc cerfte gebouwde lieden , te weten
Adam cn Eva , niet langer tc famen eens en waren als
tcrwijlcn fy lieden eens waren met haren Godt ; cn in
het tegendeel van den fclvcn door dc fondc vcrfchillcndc,
dadclis ook in onderlinge onlufr. fijn vervallen
fclfs Adam voor Godt bcitont te befchuldigcn die gene,
in de welke hy fich tc voren ten hoogiten hadde vcrbhjt.
(n) Ah dair tijfl di Pfalmt» , hit
pioai, dt KUtglitdin JirrmU , — "
kel, fommigc ontvallen den macycr aleer die in dea
fchoof geraken j fommige den menner aleer die in de
fchuure komen, cn dacr lijnde, worden fc noch allcnict
even gelijck uytgedorfche , vele blijven in het kaf
;
in 't korte, ieder heeft fijn eygen oogh-gemerek. Wy
weten ondcrtufl'chcn wel dat dc goede trouwe cn een-
voudige fedighcydt vercylTchcn, dat men bckennedoor
wicn men fich geholpen vindt, cn wy hebben oock
daerom niet verfwegen de namen der gener die met de
guldc kleynodien van hare treffelickc fprcucken dit werk
cicrlicker hebben gemacckt , cn hebben daerom vcd
dc felvc in hacr eyge woorden op de kant acngetogen,
andere dickmael met name gcfpclt, op dat de vlytigc
mogen nailcn.
Ten leftenj weerde Jonckvrouwen , wy hebben ge-
poogt een rechtfehapen huys-wijf, met alle hare ver-
wen,™ lbo, gclijck wy die onfe lantslieden en een ieder
wel fouden wenfehen, levendigh voor oogen tc Hellen;
indiende gellalte der felver u wel bevalt, foo doet met
haer gelijck Elifxus dede met den fone der weduwe,
, dewijlc toen hy den fclvcn van der doot ten leven braghte ; liy
ftreckte fich lëlven uyt over het kint , leyddc lijnen
mondt op des kïnts mondt, oogen op des kints oogen,
handen op des kints handen, cn voegenden daer by het
heek Jobi , het gebedt, gevoelde hy het gene dat door was, waerlic-
ken leven :

(oj) Allt&riéi (i auii rUn, confidtrtiD. AMtsfium ex

Pait u dit voorfchrift op gelijcke wijfe toe, Lefer,
cn gy lult bevinden dat daer na eeril door Godes genade
ni nngrijfmm tjutt mod'u trahit ad decLirandum tffiiiitn een recht leven in u cn uw geheel huysgelïu fal ontltaen.
wiium i Erafm, dt Chijl. mar.
Vaert wel.
ii
m tij,
-
,r jKdiiïa ,
f
qmjitt lint tuftrt. StRfCd.
& ariumenrum msrua

fi) BintvtlinrU finn* ifl inttr ienoi , 'mlêr mtlei mum nin diuturM.
(p) Dt timp der vajft maiskt dt litrc litfilitt. Prov, ij. z. (i) Solo» jhtmi Hl miUm Cyienium ftim* ntcli, rum thdtmvn i»
1'tdircinr ffcrnj* , trrcdirit , nt cru btlimi; it' tuil
fq) tkm MmiMtm (iiiilMHi mm wfijfanm ^„ trm m «MfMfc Ka- digna vidtri pcirtM tt%ijljiarit , W
ijuid i/féndcrtt
fiiqmmt, rtiml/Ui dinmtiviti vHt»>
' Hum amuitm. trafm. in Irttt. Cbnji. Milrimsn.
fit. m Plalin. 32. ij. Rwh. i. 9. *
2 Koning. 4. 33. Crntfir in (rtfii. Anmsm. htin'm. Ch'ifiian.

KOR-
 , ,, , ,, , ;: ;

»8j
KORTE AFBEELDINGE
eenes rechten

HUYS-VADERS.
SEg^vtijn Vernuft ,wjf t'osr eenman Een man die beft van allen lm ace kt Een wet te ftellen voor de jeugt,
Een huys naer eyfeb bellieren kan j De kolt te huys gereet gemacckt. Of haerte manen tot de deugt -,

Stt wie « dunckt te fijn

bequaem Een man die noyt tc leer co itont Een Bruyt of ander echte wijf
Omrnct'er daet, en met den naem , Of opbuyck, of op fijn-mout.
",
fijn Te ftichten in het huys-bedrijf,
ft fijn een Hoeder van bet I-Vijf Een man oock fijn eygen
die broot Een man
. J CS .1 iiiüii te geven fijn
Ll_ K'-Vtll HUI befcheyt,
UCLLI
Ecu Prince van bet buysbedrijf: Jiet, niet tot lult, maer voor den noot.
Die beter is als die het fevt
Spreeck kort , en jander groot bejlag. Een min, die in fijn eygen dack Ick weet hoe dat ick ben gcftelt,
Op dat'ct ieder vatten mag, Eefluyt fijn lult en" fijn gemack. En hoe my noch de fonde quclt}
Scg, miïn Vernuft., -wat voor een man Een man die ftaeg hout dit gemeirk Ick weet hoe veel dat my ontbreekt,
Sao weerden ampl bereyeken kan. Voor nacht inhuys,voordag tewerk. En wat my noch in 't herte rteektj
Een man, die pleegt des Hecren werk Een man, die fchoon hy verre reyft lek hebbet heden noch gevoelt
En iracckt in huys een kleyne kerk. Noch op fijn echte gaytien peyit Wat ftrijt my in den boefem woelt
ü n tot
Fn r leuyheyt nln gefïnt
Uii.il.giTr niet m>(Tnr T.' "S- .1. i" Vi „ * J
Een man Een man, die, als riy elders* flaept
Mijn lijf en fiel , mijn ganfche kragr
Maer die voor ai den dag begint. Geen vremde kiften op cn racpt. Bchoort'cr by te fijn gëbragt,
Een man, die vordert fijn gcfin, Een man die, fchoon hy buyten gact, 'k En hoefde dan geen acht telken]
Maer noyt door eenig vuyl gewin. Sijn vreugden nimmer buyten lact. Wat hier of elders wort gedaen ;
Een man, meer in der daet als fchijn. Een man, die voor fijn echte wijf En min , re brengen aen den dag,
Die vroom hcyt itelt voor rijck te fijn, Te pande fet fijn eygen lijf. Wat man en vrouwe feylen mag
Een man die van den ouden dag Een man die wel na vrede tracht, Ach in dit hertj noch bjjfter groen,
!

Wel ipreccken, cn wel hooren mag. Macr echter houd fijn echte maght. Is vry genoeg voor my te doen.
Een man, die traeg en feker gaet, Een man, eenfoct, een deftig man, En efter delen onverlet
Endicofwijckt, of ftille-ftaet. Die lieven, en die hccrfchcn kan. Soo fchreef ick als een volle wet
Een man die let en wat, en hoe, Nu komt hier , echte man, cn kijekt Voor al dat oyt de rechterhant
En weelde fheger toe.
fïet in Hoe nae dat u dit beek gelijcktj Ging reyeken acn den echten bant.
Een man, die buyten fijn verftant Roomt brengt u leden over een, Doch, Lefer, eerje vorder treet,'
Geen faken licht en neemt ter hant. Set voet by voet, en been aen been, Soo wil ick datje fcker
Een man, die raet en reden vraegt, Voegt oog tot oog , cn mont op montj "*
,
Dat , als ick met een harde pen
En eerftmw] wikt, eer dat hywaegt. Tot datje recht bevinden kont Gants befig aen de fonden ben,
Een man, die fich met Verder ftrekt Dat u gedachten meer en meer Dat ick dan eerft mijn eygen felf
Als dacr het laken hem bedeckt. Haer voegen na de rcyne leer,
ten man Tot aen het innig herte delf;
die t feyl noyt foo cn ftelt Haer fcheyden van den gcylen brant,
-Uat rnatt en merfche
En, als ick met
geftrenge tael
--_ wort gevelt. Van dronckenfehap , van
Een man die hier op neerftig Iet
onverftant De ilimme rancken overhad,
Van twift, bedrog, en fwarte nijt, Dat ick mijn eygcnvuyl verfoey', (a)
Dat groote yiócfeen feheurerj 't net.
En cjuifting van den nutten tijt, Oock met een ander moey.
eer ick
Een man, die op eens anders daet
Van alle vorder flim bejag, Maer noch even niet te min
dit
Geen wichtig ftuck heruiten lact.
Dat cerft in uwen boelëm lagj En was noyt gront van mijn begin;
Een man, die fijn beroep vereert,
En meer met daët, als woorden,
En lbo uw geeft; als omgekeert, Gewis 'k cn weet niet hoe het quam,
leert. Dan eens fi|n tochten overheert, Dat ick het ftuck in handen nam:
Een man van tucht, en niet
te min En krijgt in als een (beten aert,
Geen leeuw ofbeirinfijn Ick bcn'er ras en overwacht,
gefin. Die ons den nieuwen menfehe bacrtj
ten man, geitreng Ick ben'er fellaem acn gebraghtj
«, hoog bedrijf, In 't korte, foojc wort gellelt
Maervroliekby fijn echte wijf. En, toen ick eens begonnen had,
em —
ten man, een vroet,
een buygfaem
Gelijck de man by ons gemek,
My "dunckt ick ben des wel gewis
Gevoeld' ick ibieg 'ken weet niet wat
Dat my den geeft ged tierig joeg,
l,cme wc fwaren
r._ ?' en kan. (manj Dat wijf cn kint, en wie daer is En als met Itaege fporen flocg.
Die u in huys ten dienfte ftaet, Schoon dat ick by de vrienden
Maer oeftent leden at,
of verfijnt. Of anders met u omme-gaet, Of midden in een bruyloft fat
ma„ die fij„ bei
Terfte£.
Dat (fcg ick) die haer leven lanck Oock daer wert my de geelt beroert,
{> aen het wijf hacr palen laet. My lullen weten grootcn danck,
ten man , É-eCieh P1, En, ick en weet niet waer , gevoert
gelach en cere weerr, En feggen, dat een foct gedicht
Die Al was ick dickmael niet gefint
W ""neaipot-lijftacndenhcm.
man die fich noyt
vrmm cnbict
Is dienftig acn de mannc-plicht.
Doch wat ick fchrijve wat ick doe,,
Noch tot de pen
Maer dat ick flont om uyt te gaen,
, noch tot den int,
"m aen gja vrolrec ka [chie
hict. My koornt geen danck of cere toe, Of ander laecken aen te flaen
«"man, die door een malle dra
cnmjfm vordert in de agt Maer foo miflehien eert Ghriften fiel Noch was'er ftaeg een fel&em ding
ci pracht Dit Huys-iv ijf oy t inhanden viel, Datmy als aen de leden hing,
Die ficn dacr iet tc goede las; Datmy het lichaem met de fiel
Of eenig fcer dacr uyt genas, Van alle faecken wederhiel.
*-'*', KL"? y «™nhcvtmctvcrblint, Die llae doch noyt het oog op my; Ja dickmaels , als ick lag en fiiep.
,U «** j™ ic » Godt fijn deel bemint. Of icmant anders, wie het iy, Het lcheen dat icmant tot my riepj

^AtSSSi?
«" man d,e noyt fijn fchande mek
't Is

En
't Is
Godt die fin cn herte Icyt,
tot een beter toe-bereyt;
Godes woort daer ick den gront
Stoet op, -waer toe foo lang geruft?
Het
Ey
dichten beeft al meerder luft.
fiet dan was dc ilaep gedaen,
!
;
"J"vi,n fijn hooft onttelt. Van alle goede plichten vont. De vaeck was uyt het oog gegacn
Geen menfehe ficop menfehen meer, En, na mijn eerftc vroeg-gedacht
Eer t ,

1C no
dc ftrcl«--

>" "fvrientcfgS
:
™& icSt. Wat goct is,daclt ons van
Voormy, ö vrienden ,
den Heer.
ick beken
Den Heer tc hebben toegebragt
' ct m?r
Met J
eülfigdnnckcnovnbft. Dat ick geheel onweerdig ben fado. yirtitttm adero , Cs cx inlervaik ingtnlirt-
pwbundm ftqmr. Stntt. de S'iia bmu, cup. 17.

Nn j Ver.
i84
Een kracht, die my geduerig dreef, Wanneer ick van deraerden vloog
Vernam ick ftrax Jat my de Cel
Tot dat ick eens het lefte fchreef; Door hem is al het ftuck belcyt,
Met krachten aen het dichten viel;
Ick nam den vicrilag by der hant, In 't korte, 't is van hoogcr hant, Hem fy dan lof in eeuwighcyt.

lek voelde vier in mijn verftant, En niet door mijn gering verftant, En gy, ó weerde Vadcrhnt,
Dat ick dit aen de wcrclt fchanck Siet hier een valt, ccn gunflig ptotj
Ick vocld' een brant,ccn hectcglocr,
En foo verdien' ick gecnen danck; Een teyeken dat ick heden fett'
lek vocld' een vlam in mijn gemoet,
Macr Hv die my den geeft ontitak Ten dienfte van het echte bed,
Ick vocld' een kool als in den mont
En als een moet in 't herte iprack, Voor man en wijf, voor al de jeugt
Die niet tc wederhouden ftont:
Dat is de Vader van het licht, Oock dicje namaels krijgen mengt
Ick was gclijck een fwanger wijf,
De vinder van de manncplicht, Ick ben," ick ben u toégewijt,
Ick droeg iet wonders in het lijt
En 't lag mv tuflebea vleys en huyt De Geelt, die in der hoogten fwceft, U wü ick dienen alle tijt
En geeft acn alle geetten geeft, Met lijf, en geeft, cn mont, cn pen,
Dat wou, dat ion, dat mocil'cr uyt,
De Godt die ook den iwacken iterkt, Soo lang ick op der aerden ben;
Ick voelde will' cn dwang te gaer,
En geeft hem dat hy krachtig werkt} En heb ick iet ter wecrclt meer,
Ick werd' en noot cn luit gewaer ,
Hy was 't die my de linnen toog "t Is u te goede, Godt ter eer.
Ick WU te wonder vrcemt gcllelt',
Ick vocld' een vrv , een ioct gewclt,

VROUWE N-V OORDICHT,

toegeëygent ware

HUYS MOEDERS.
alle

Doeh van de goede vooitgcbi agt Een vyandinne van gekijf

V Raegt icmant

Tot mijn
1 t

gcfelfchap wcnlchcn fou?

ick i

Een wijf niet hoog, of machtig rijk,

Macr my in goct en bloct gelijck
Een wtjf dat noyt den vrede
En hongerniet,
Een wijf dat
als deftig
liever fchade
,
breekt,
fprcekt.

Gcfcllcn, foo hier wcnlchcn geit, Een wijf niet trots ofbijfter hoog, lijt,

Maer kïcyn,doch in haer cygen oog. Als dailc fchelt, cn regen-krijt.

Ick wenlcher cene dus gellclt
Niet al tc foct, niet al tc fucr, Een wijf tot alle deugt gewent, Een wijf dat fonder knorren eet,
(,»)

Niet al tc faclit, niet al te llucr, Maer dat haer gaven niet cn kent ; En oock van pruylcn niet cn wect.
Niet al tc febouw, niet al tc bout Een wijf dat hare reden fout, Een wijf dat fich een regel let,

Niet al te laf, niet al tc fout En dat men op het oire trout. Van noyt te kijven op het bed.
Niet al te wijs, niet al te geck, Een wijf dat van den cerften ftont: Een wijf dat nimmer bang en liet,
Den van haren man doorgront.
aert Als haer de man daer guuite biedt.
Niet al tc rijf, niet al te vreck,
Niet al tc loen, niet al tc gacu, Een wijf, dat voor een tweede wet In 't kort' , ccn wijf van goet bcleyr,

Niet al te kloeck, niet al te flaeu, Haer wcfen fct.

wille na fijn Dat geeft en wcygert met befchcyt.

Niet al te ras, niet al tc tracg, Een wijf dat noyt den engen doeck Indien'cr eenig menl'chc leeft

Niet al te preuts, niet al tc laeg, Wil breedcr feiten als de broeck. Die foo ccn wijf bekomen heeft,

Niet al tc ichcef , niet al tc fracy , Een wijf dat noyt cn grolt , ofbafl, Of voor fijn deel noch hebben kan,

Niet al tc mals, niet al te taey,
Niet al te heus, niet al tc plomp,
Niet al te teer, niet al tc lomp,
Niet al tc kort, niet al tc lanck,
Niet al tc dick , niet al tc ranck
Niet al tc valt, niet al tc broos
Niet al te flecht, niet al tc loos,
Niet al tc kael, niet al tc bont,
Niet al te lltm , niet al tc root
Niet al te fchaers, niet al tc milt,
Niet al tc tam , niet al te wilt,
Niet al te fchrael, niet al tc vet,
Al noot haer man ccn vrient tc galt.
Een wijf , een kroonc van den man,
Dat {pillen, en dat fparen kan,
Een wijf dat , tot het huys gewent,
Dc gronden van de keucken kent.
Een wijf, dat fnocpers rancken mijt;
Macr eet cn drinckt ter rechter rijt.
Een wijf dat noyt en lolt , of borgt
Macr als het dient, het huys belbrgt.
Een wijf dat fuyver garen fpint,
En by haer deel vernoegen vint.
Een wijf dat van der eerlter jeugt,
Voorwacr een luckig man;
het is
Hybrcngcdan, of lende my
Haer beek , in druck , of l'chiklm',
lek lal haer , voor dit cygen werek,
Dc vrouwen tot een oog-gemcrek,
Ick fal haer met ccn roofc-krans
Ten toone feiten voor de mans,
Ick fal haer acn het vadcrlant
Beletten tot een eeuwig pant;
En, foo mijn pen dan iet vermag,
Soo wil ick brengen aen den dag
Iet dat na rechte gunite linacckt,

Niet al te vuyl, niet al te net, Mag fijn mijn eeril' en lelte vreugt, Iet dat de kunft' in 't herte raeckr,

Niet al te droef, niet al tc bly, Een Wijf belet op haer cicract, Iet dat en geelt, en leven hecft,_

Niet al tc bloo, niet al te vry,
Niet al te glat, niet al te llram,
Niet al ie rap, niet al te tam,
Niet al te loom, niet al te fel,
Niet al te traeg, niet al te fnel,
Niet al tc mal, niet al te vroet.
Niet al tc quaet , niet al tc goct ,
Niet al te flap, niet al tc ferp,
N bot , niet al tc fchero
iet al te
Ik wenfehcen wijfv.m middclmaet.
Van hoogen , noch van Liegen ftaet
Ecn wijf, niet fier op haer
Geen flons in huys, geen popp' op
Een wijfdat harebcltediagt (ftraet.
De deugt, en niet haer baggen
Een wijf dat t'huys haer oogen heeft,
En vracgt niet hoe ccn ander leeft,
Een wijf dat haer gebucren ccn,
Macr weynig buytcns huys verkeert.
Een wijf dat nicmants lect en fcyt,
Maer lichte bloolt, cn lichte fchrcyt.
Een wijf dat harde finnen buygt,
En uyt het bitter honig fuygt.
geilacht, Een wijf, een Uil , een rullig wijf,
Ja fchier tot acn den hemel fweeft,
En Horten foo voor alle man
, acht Al wat ick doen en dencken kan.
Maer,fwijgt nu, lolTc pennc , fwijgt,
Tot datj'ccns breedcr (toffe krijgt;
Want voor een wijf van delen aert
Dient vry uw belle trek gefpaert.
Maer hoort ,Jonckvrouwen, hoort
een woort,
Op dat' er niemant fy geftoort^
Dit voorbcelt moet u niet verfiacn,
Die nacft gelijckt , heeft beft gedacn.

Nederlander , rot lof vanI uwe moedcr-tale , een mogtewefen,

-
(*) Siet hier poogde na te fpelen ,fclfs in dciale diehera heil tet hant
man-
ganfeh gedichte alleen bellaciide uyt cnckel geluyden , ofte woorden en daer niet door wclende le raceten (gcliji'kick oordcelclulcks
voorwen ffl
vin «net fifoe wacr uyi blijtken kan lioe kort cn bundigh ghy daer
:
dere ralen onmogelijk re lijn ) dal hy ren minnen dan
in Ipteecken kom. lek wenftc dat icmant v ia hare * erachter! dit eens meerder ichiiDgc van dc fetyc wilde Jpreccken; en gevoelen.

EER-
 ' , , , ,

E R S T E DE E L
VAN 'T

CHRIS TEL Y C K HUYS-WYF.

Vertoont in de geftalte van
R U V D T.
V
,

ROUWE.
~|
LENTE.
MOEDER.
O E D E R. M^fdfraft»
1 \^'fg'i met de uit
S O M E R.
getijden des
WEDUWE.! HERFST.
WINTER.
Met byvoeginge van de Mannelijcke tegen-plichten
op alle
voorgemelde gelegentheden.

B R U T.
EERSTE DEEL.

is de koek Mey brtiyloft van de dieren , Hoe kond'

2W
m 1 —' \t w&i/u
begint te tierelieren,
ick beter prent' hiér onderlaten drijven.
««a* Nadien ik waspjmt bier van de Brtiyt te febrijven
P
al
Wtjtm
& rome Tut met °p™ bloemen Jlaet
m onsgemoet een boj>e van bet zaet.
™ , ALizat de Lente werkt ontrent bet groene kruyt
?

t
'Dat doet het eerftejaer ontrent een jonge Brttyt,
Adicn
\ jcfc , tecre
befchreven
Macgt , uw plichten heb Tot U ons gebedt: Laet heden rijelce ftralen,
is

\ Lacr even uwen Geeft in defen boefcm dalen:

Soo vind' ick , by gevolg
I

,
mijn finnen Op dat ick, met befcheyt, en door een foet gedicht
aengedreven, En my, en al het volclt magh leeren haren plicht.
Om door een nicu gedicht te brengen Jonckvrouwen, eerfte gront van alle lieve panden,
—ry^-^s^ .j
aen den dagh, Die m een luyver hert gevoelt een fackel branden
Okeï^""LiCC,,R Vr ° h "" am
CK Begin
V ' 11 l tereyeken magh.
Een tackel van de jcughtj gevoelt een fbete wet,
fiinl»„ j
wiens onbegrepe weien, Die Godt heeft over ons, heeft over u gelet.
.

Jonckvrouwen, rijper aert, die in het echte leven

ld < 0 °r hH en uytecn cnckclniet,
Hd»;'"ï
Bit- Sïï r
!-
,CM
J

?cbra8 ht »• « het ooge fin 5

Alrecde zijt geveft, als aen den
man gegeven,
Alrcedc rnoeders hiet, en, met een
loete tucht,
A reede befigh z.jt ontrent een jonge vrucht.
» gemecnen trooil, by een
EJ te moge,? ]?ven Jonckvrouwen, eenfaem volck
j
"-'"'"«-Jerguntt, tot , aen wie ontiidicli fter-
W„, bcyden hebt gefeyt:
1'ior een vruchtbom faet
op aerden uyF-gebrcyt; Doet muien uw behulp , doet uwen hoeder derven:
Of

Of die het krarick geftcl met droeve pofen drcygt
Of die het eyndc fclts nu tot'cr aerden neyght
Het is om uwent wil, dat ick vernieude finten
Ging hechten acn de Luyt, en met de ftemme
Het is om uwent wil, dat ick genegen ben,
Noch eenmacl Zecufch gedicht te forten
uyt de r en.
jaren
Ick heb' et aengemcrekt dat uwe groene
onervaren,
Ontrent het vrouwen-ampt zijn bviter
En dat'er menigh wijf niet recht oefenen kan
Dc reccb van &
trou, het voor-recht van den man:
kindcr-telen
Ick hcb'ïtacngcmcrkt, dat in het
lullen pelen.
Veel menfehen al te los met hare
R U
Het wijf, na datiè troilt , komt, na den eerden nacht,
Of tot een hoogc Ham , of tot ccn laegh gedacht (/J
Al kreegh uw wederpaer de witte lazeryc, [£l
Al krecgh uw wederpacr de fwartc rafernyc, {b)
paren
Al krecgh uw wederpacr het aldervuylfte zeer 4
Hy blijk uw man, uwvoogt, uw hooft en overhect,
Alwaer uw bed-genoot met roovers aengefpannen,
Al wort hy uyt'et land om cenigh quact gebannen,
Al is hy firn offehchn, fehorluyn, ot opperdief,
Al hactje zijn gebreek, hy blijft uw weerde hef. (»)
Dit onverbrooken jock is van de grootc laken,
Dic,naccrmuaJcn'nagh,uietrci-htcn zyn temaken, (i)
1

Sict wat een vallen bant te fchcyden man en wijf,

En dat men mcnigmacl ontrent een aerdigh kint
!

Wort altedierbctaclc,hct kolf. ecu 's menfehen lijf,

Noch voctfcl na den cylch, noch goede regels vintj
veel bcdacgde lieden
Ick heb'et »engemerckt,' dat
Hier cvgen wederpacr geen fucht en konnen
bieden,
En dat een jonge Wcêuw, door al te korten rouw,
Veel quadc Hagen doet ontrent een nieuwe trouw.
Ick hebbc ja gemcrekt, dat even klocckc mannen
De ffrengen van dc trouw of wat te vinnigh fpannen,
Of blijven even felfs in haren plicht te kort.
Soo dat dc mccllc fcyl ook daer niet felden fchort.
Dit heeft in my dc luit van dichten acngeltekcp,
Om tot het ganfehc land noch eens te mogen fpreken,
Milfchien of ick het volck mogttrecken doordefmaeck
Van dit mijn nieu gedicht en ons gemecne fpraeck;]
MiiTchicn ofönfe pen iet neder kondc fettcn,
Dat acn dc rouwe jcught eens nader dede letten
En wat'er acn de trou de belle dagen geeft,
En hoe men onder een in rechten vrede leeft.
Het is weleer gcfien, dat even door gedichten,
Dc menfehen boven al hacr lieten onderrichten
En dat een woede fchacr,noch in het woucverfpreyt,
Door lang is ingetoomt, en lot de deugt gclcyt.
Is dan aen dit begin £bo wonder veel gelegen,
Soo is'er grootcn noot van Godcs cygen zegenj
Wel aen dan, weerde Maeght ,' in dit onfeecker lot,
l-ji gact tot geenen man, of gact tot uwen Godt,
Peynll vry dat echte trou, cn hare valte banden,
Siin Itcunfcls voor het huys, zijn Mijlen van de landen,
En Hutten voor den Staet, cn rtoffe voor dc Keick,
En dat'er vallc gront dient tot een laltigh werek.
Die certijts was gcfint een rijeken ocgll te winnen,
Riep Ceres tot behulp. Een, die begon te minnen,
Ging Venus offer doen. Voer ïemant over zee,
Neptune, riep het volck, verleent ccn goede ree.
Dc mïnftc van den hoop, opek in dc Hcchtlle dingen,
Wift ieder houten beek zijn offer toe te bringen;
Gy bid in dit geval den Schepper van de vrou,
Den Vader van den man, cn Vinder van de trou.
Bid om een bed-genoot , die op gefette reden,
Niet als een jonge wulp, in echte komt getredenj
Bïd om een bed-genoot, die met u leven magh
Een leven fondcr twift, tot uwen lellen dagh:

Nu, vrienden, lact dc tucht in uwen boefem vellen, Bid, dat hacr niet alleen uw handen mogen voegen,
En duydt de Hechte kunft,en onfen dienll ten bellen, Maer dat een hcylig vyer verbinde met genoegen
Al Ichijn ick fomtijts hart , leeft echter door en door, Twee herten eens gcfint Bid dat uw fwacke jeogB :

Of fchoon het bietje ftraelt , het geeft' er honigh voor.
hacft uw naeilc bloct gedenckt acn u befte Jen,
SOo
Soogact, voor alle werk tot Gode met gebeden, (a)
, Tot ondcrlingh gedult , cn nagemecnen wenlch,
Godt is de rechte bron, de gront van echte min,
In hem alleen zy hier en elders uw begin.
Daer is, ó tccre Macght , een grootc facck
op handen
Maeh ruften op den bakk van zijn befette deught.
Bid, dat ccn fttÜe gccll van boven 'afgelegen
Magh leydcn uw gemoet, magb uwen man bewegen
Doch mccil totGodesecr,hcteynde van den menfeh.
Leert van den Elephant dc gronden van de zeden,
Die als de fonnc rijff, gact in het water treden,

Men (ïncedt om uwen hals ccn iock van itale banden j

Indien het wel gcluckt, het is ccn groot gemack,
Ei turn Mi fu>i JWW V hummi wi< ,
w<il£»*>n lex ifimal , wmrr.
"*
in atüjftme dit.':"-"'" ^'4""t« d/g»«*«W f" 1 "
Indien het qualick valt, het is een ccuwigh pack.
.

irtfar,. t.fitiimrum. C. dtni.pt.

<iy moogt ccn rijck beilerfvan uwen vader
erven, lf) üi 1c uuiy ell nuble, il «inublit fa femme rotunerc. I.fxmiu
tt fi la Damoifclle efpoui'c unrc-
Gy kunt een fchoon juweel van ccnig menfeh verwerven ff.dt Stnti. I. turn tt. i. uit. dt nopt.
Katd. in l. 1. C. dt di&nit. hk^i.iV:'r
turier , elle perd li n.iblellc.
„Gyfuk, by vrienden hulp, bekomen ftaet en eer j Bi.ua ^uli/iiiam pj"U..im pltbijo BUptum , iMirm* Pudmtn h""'
„Maer wel gepaert te zijn, is niet als van den Heer. (£)
,

tununt , ttnqu.im d.jrfl t*:vid* , qua pttitjs Bupta tjfti. Ln>. W.

Hoe rijck van cenigh goct^ hoe wel men is geboren, 10. £ijflM «W;./ zw* l. S i'im, , tffititut Itlhimn. MffL tui-
Wanncermcn qualijck trout, dan is'et al verloren ; Cf) quod vtro in Auth. quib. taod. nat. tjjic. fut.
(g) Hall* tnfirmitJi , ttïam
pavijjima , maltimmium unfuramuu»
Van daer wort ons dc vrcught verandert in gcklagh j di(/Üvii , ut <juidim itfrs , C. I. & z. dt Cen;ug.
'
Lefref. qucJ^r r
:p'"
u
Gcluck en ongcluek hangt acn den bruylofts-dagh. ntnt. Schmyd. ad lil. Infl. dt Kupl. num. }ö. alltg. ex jur.
Ciwl. L. 1»

Al wat dc kcucken cyfcht, al wat de mcnlchen hoeven, cumdottm. %. maritui.fftt. man. S>j,id orim
tam humanum 'j ,

'™
Stact acn den koopcr vry voor al tc mogen proeven ; firtwlv tap™ muütrt, marilnm , -ud uxertm fin paruapt* 'P'
quidam vsUmt hec tafu nt qtüdtm quoad thsrmn cr tnutuam
jm * P* 1

En, lbo het niet en valt gelijck het ecrllmael fchcen ti divertium , ftiutidum Pansrm. per c. 1, dt t.vi
.1-. Lt:'.\. kj ''V-
Dc koop is ongedaen, men fent'et weder heen. d. Isc. turn mulitr fui fttt/latim nou hahtax , ftd vir ,
ttntra W i

min , templtxum lennubiatrm parttm fatrnm prtfiart non cm.

•
"t Isganfch een ander ding wanneer men komt tc trouwen,
fefa&M malxm faitrt, ut tvtniant tiena: matum jitret , ft «"r "

Wat icmnnt daer beproeft, dat moet hy eeuwig houwen,

itr mcibum illum ptcpagandi , lx>t uno mlurt que-t 1

Want bouwen is denaem. Wijs,fot,gcfont enkranek, d»t; f*ti, itaqut t/itj, ftrvitium aS ,o prafitw m alih , vtlfrfi •
M 'f"
Men is'cr acn gebocyt zijn leven dagen ianck. (d) alom. Vid. addit. ad Sibnryd. d. Uit.
Het wijf wort door den man ter ceren hoogh verheven, (e)
Of, in het tegendeel, tot fchandc neergedreven, tarnen ntn dijhbvit. I furor. §. dt fptnfaüb. turn Jtmdtb. .

*'
(i) Mulür, f,a ti.it* Mi, dtUtH •a.triti ,
maruum W'"'
L «'•"'
-*pui »>, 701 Chrijliant miütia man in iflèlMIII, bet c til uxorh tvU de diwt l.ltm ,ii <•«>'"" i"« C.vili.
(l) 5i« Gen. 14-
jwrii jtntptr fait •» txcrdicndis matrimmiii , ntduai aliis rtbut gravibui
fummi RtClcrit at Dtmini numtn implorart. I. 1. C. dt offic. prtftll, prater,
jtfrict. Nevtll sog. dt ptivil. dm. h<n d. muiten nm prtfland. ua, alm .ti.m ,./ /„.,,„/..».,, ,,;.», fm, l*m C «"'A
...... liW.v./. ... dt .v..;. """^..n;
(b) Huys en goci erftmen van de Ouders , mier een verftandige vrou- ti ftt.
we kotnt van 'ien Heer. Privtrb. ig, 14. Upm lliW llllll. ttltguh ad ttititttti tmj^mm -

(C) Ha Frnjth fprucixmerdt fat , 11 n'eft bien nc qui o'efl bien dt Dhtti iitfud.j.1. 33y- .'™ "tf" dti«t><» - %r. 1

(d) Lint ctttri tinttaflm ïa.u. : 'mi cmtrahi ad certum lempm

j. Offinis [lift. de veib. oblig. matrimemum lamcn ad icrium ttrnpui oen

umrabtiur. glolF. in c. omne, 17. quilt. 1.
,

.'.../„wfr'j.'i.j,.. ttttllu.

Am, ,tt*,Ai>' Pt" •"»"''

Intmttt, ttt.Jtt,,, Stbtl W
ddrrmim.
l"tt «f
(cj SfltndtM mm lixirti benen t/iaritemaj l.fatmmt. ]f. dt Se/tater.
.
El
 ' , , ; , ;,, , ,, , ;

Ii R V T. 187
En ran eenreyner aert als fnenigh ander dier, En wat'er in den dranck uyt zijnen monde Wekt,
Spoelt de leden af, en bid op zijn manier.
al lin or er oock een man 111 zijnen boeiêm
itceckt.
teere item tot uwen Godt te brengen,
Gy, om uw Hoon, jonge lieden, hoort; indienje zijt
genegen
Wilt niet, als reyn gepeyns, op uwe finnen fprengen Te paeren nac
den cyfch j leert uwe facclcen wegen
j
Drijft alle flim bejag van fnoode tochten uyt,
j
"
Leert u van eerften aen gewennen tot de deugt,
tn wort een waere maegt , eer datje wort dc bruyt. Leert wijs en nuchter zijn, oock in dc lofle
jeugt.
Bedenckt , als vrienden raet u vordert om te paren, Al wat de jonckheyt feylt, tot acn de minfte dingen',
Dat u een gulde lbn, een leytsman uwer jaren , Sal vryen hinder doen, en voor de fchenen fpringen,
Dat u een helle glans komt daelcn uyt de lucht, Het fchaec hem alle tijt die eenmael heeft gefchroeft,
Dus 1'tiyvcrt uw gemoet van alle qua.de lucht. Een vryer wort in als, gelijck het goudt beproeft
Wat trout'er menig paer (gewis tot haerder fchanden) Een vryer moet de fweep van alle tongen dragen,
En raeckt het rcyne bondt met ongewaflen Igpden? En wort als naeckt geftelt door innig ondervragen,
Want, fchoo» het met'et lijf genaeckt herechtc bed, Lijt wat dc fpotter ralt, en wat de nijder balt
Ten heeft noyt recht gclecrt de reyne kamerwet. Een vryer wort in als ten nauftcn ondertalt,
Gy handelt niet alfoo; Maer wiekt iïi uw gedachten Een vryer wort gefift. wat is'er noch te fcggen?
En wat' er dient gedaen , en wat'er ftaer te wachten Een vryer moet het lijf als op den rooiter leggen
En wat een laltig werek uw teerc jeugt begint dacr, gelijck een worft, te werden Om
omgewent
En tot hoe weerden ampt u dele flaet verbint j Tot dat men aen den reuck zijn roet en reufel kent
Denckt wat'er noodig is, om foo het dient te paeren, En al met dubbel recht, een doch ter uyt te geven, j

En hoe een echte vrou haer eere moet bewaeren
In 't korte, wieje zijt, en wieje neemt ter handt,
Aleer uw vryen hals genaeckt den engen bandt.
Gy mannen niet te min, nacrdïen wy uwe faccken
Hier mede zijn gefint een weynig aen te raccken,
Onttangt een korte les, u tot een ooggemerek,
Onttangt een kleyn bericht ontrent dit groote werk.
Indien
gy zi|t beluiï om wel te mogen trouwen
Soo leert in dit geval vijf dingen onderhouwen;
Diaegt eerttmael goede forg te nemen tnvs gelijk
Niet uytermacten groot , niet al te machtig rijek. (a)
Ten tweede neygt'ct hert, door knigten van de reden,
En naer een goede naem, en naer gelóndc leden,
Ten derden iocckt'er een, die op gclijcken gront
Omhelit, benevens u, het Chriftelicïc verbont.
Ten vierden, looje wilt in rechte vrede paren ,
Verfoeit de ic.ete jeugt, en niet dc late jaren.
Ten keften trout'er geen, noch fchoonder in gelaet, (e)
Noch hooger van begrijp (ƒ) als in de middeimaet.
Het vryen hcett gedaen, de wijile (g) van de magen
Die komen aen den voogt of aen den vader vragen
Of hy een vlugge maegt wil geven aen den man,
En of fiy voor een vrient een dochter miflen kan.
Ten wil, o grage maets, niet alle tijt ccluckcn
Het blocmtjje van het huys loo licht te
mogen plucken, Laet jac de rijpe jeugt ter rechter uure paren,
Het ftuck wordt
wnrdr uytgeltelt,
ïivrtrfil-^lr
ï .-!„
en dapper
Urn met een vreemden man haer dagen af te leven,
Is vry een fwaer befluyt,
« jac een deftig werek ;
Geen vader komt'er aen, als naer een rijp gemerek
(i)
Maer onder dit beflag zijn duyfent loole rancken
Om, met een flimme treek, een vryer af te dancken
De jongman is gefchickt, en van een goet bcleyt *
De vrij ttcr heeft bykans het blydc jae gefeyt,
Dc buerte fprccckt'er van ; en delen onvermindert
Men weet niet waer het fchort,de fakewort verhindert}
Vraegt iemant, W'aerom dat?de voogt iit in hecrict,
De voogt befit het goet, en dacrom wil hy niet.
Hy weet een vreemde Jack, hy weet een maer te vinden,
(l>) Hy weet het jonge dier iet op de mou te binden
Hy ftelt als op een ry, al wie'er qualijck trouwt,
(c) En (toot geduerig om, al wat de minnaer bouwt.
Dacr flipt de kabel los, dacr gaet de vryer henen,
Die kropt de fmactheyt in en deckt de blaeuwe febenenj
(</)
Dus wort de goede maegt haer befte vryers quijt,
Onvruchtbacr in het bed , maer fwanger van de fpijt.
Fy van het flim bedrog, en van de loofc grepen,
En van het vuyl bejag, en van de blinde nepen!
Fy van het fnoode volck, dat om zijn eygen baet
Een vlugge maegt belet, en van het trouwen raet.
Gy, laet, o waere voogt, laet dele rancken varen j
„,,„_1„..^ cJ i'let. geen hinderpael ........ r 7
overk" En .i
ontrent den echten bant
i ,

Eer dat het groote woon ten leften

wort gefeyt'. Dat is de jonckheyt nut, cn dienftig voor het lant.
Men gaet voor alle werek ten naeuften ondervragen Noch vind ick even hier, ick vinde jae gebreken
de on e quant heeft over al gedragen; Die in den bodem fclfs van eygen vaders itckenj
Zr't S -!

VV te dut zijn
mackers zijn, en waer hy heeft verkeert, Veel roemt'cr bijiter hoog , cn ick en weet niet hoe,
lui hoe hy heeft
gelecft, en wat hy heeft geleert Maer even nac de feeft lbo blijft dc beurfë toe.
tri of hy oock het (&}
huys fal weten op te bouwen, Of fchoon het eenmael fchijnt de liiecke wil gelucken ,
m ot h w 'jt"en
Y kint fal konncn onderhouwen Soo fchift het groote wooit,en breekt inkleyne llucken.
J^^^ kh ^ m de naem & hebben van uw-gelijck. Qpidqui Men geeft een huys, een fchuur, en ick cn weetniet wat,
Ten hoogiïen ingeftek, ren dieriten aengefchat.
H /«*w«-'m nutrit cmjugis, m fiftriortm ccnfii «m-
L„ 'f}- J"< Voor beyde dient gemijt. De rechte bruyloft-wetten
'"fcUm ™ a ''"H 'ft
d' Abnih Pa "L hma HX"-
Smt» -
Vermanen al het volck hier op te willen letten;
>

au,ihus ol n™ W"ï id- Dus wie een dochter heeft j en niet tc grooten goet,
^ICZJuX"^ udicah <"
•
•

Die toone met den mont niet al te grooten moet. (/)

w's EfiTf'
toni"i' am dki ub> 'ft fdli aWrfa l Amh.
'
w Een die geweldigh pocht, cn niet cn meynt tc geven,
Maeckt van de loctc trou een ganich onruftigh levenj
.«g* 1
'"um „c vmundmn
liHtcrt qut e ffpitum edilius nihil arft
,
f
, & morts ad omnm fait» » 0n tnim m
, : goet
/, In wedding and thruins » :

53*7" !««».. infiiMi. cuhi, *«,mwd. fréfumft, ;ncii ui ai ene worid.

Ipt'.ora
(]) Cutn Cbrifliana ttx mUm fsttttt fpem dirimtndt rr.atrimonii , qued
fimtl tsiit , lente ia eo 'fefiinandum. Eraf. tratl. dc chrijt. mamm. fir.
19.
i- ï«o lm SalUtt. & Cipoll. rede nt viduai fcirt fua e?
QiierehtH infant , cr d/iiRntur hm E5" alias tuiorum at curatatum
/..ja .'.f.'r.j/a; artci Damhuad. tratiatu
uarle Socrates , quem injiribit , Ic refilgc dcS Or-
,
phelins. lir. dis penis des Tutaers ££f Curat. min. S.
'"^"""^ oll Snrhronion tïnnnid; exigui temporis tyannidim ap- c? jtqutm.
filU,
itHjtiitur) jive uxoria (m Phxvori- Eenige ouders loven veel maer geven niet. Eenige loven veel."
,

maer geven weynigh ,of niet bchoorlijck. Etnigeloven niet, en geven

Wh. ip.
J.) hst opiimn , cjr propierea lli-
Geen peen Fy. niet. Van Hc iwee eerde lootten wórd hier gehandelt van dc lèfla
[taliaens Ibreeckwootdt feydt , BdU ,

op een andere pbetfe hier na.

i ingemofa uxor ijjt d (k) Muhi duxtn fine dotibus ttxarit , quidam di£las turn actepcre. Seneca
Ub.

(!) Maritus , dele promijf* & non falulS , uxerem alert r.o.

ficus nulU promifta hh vcluiil D. D. tS" Bald. in

•
h- ,m C dc Bfijuf. wtimu W^f. ad
, j l. fin.
i.
f: ficricfi, q. dc r'tll'jan,

Oo Want
 r> R U Y T.

Ging ïijncn vrver acn, cn fcydc: mackcr (let;

Wint als Ac vader looft, cn lact'et onbetaelt,
Of tcyekent dit' befcheet of neen, men do L t'er niet.
Soo wottto acn het kint, zijn naefte bloet, verhack,
,
fa)
(Hy braght ecnftaet, een dot, een quijt-fehcld daerhene-
't lseven bijiter vies, cn dienlligh af cc keuren
Dat icmont iwagers pacvt met opgeraepte leuren; Wcl bondig ingcftclt cn na dc kunlt gcfchre\'cn, (ven, )

ware'dact, niet in een loflên droom,

Geef, geef, ïn
Dc jongman of hy fchoon de boolc lacgen fagh
,

Schrcctwat hemwert gevcrgt,eniuyll gelijk hetlagh.

Geen vogel in de lucht , geen extcr op den boom ;
Geef dat een lichacm heeft, geef van de ronde fchyven,
Noch hielt dc lincker aen , en fprack hier is te wegen :

Wacr voor men boter koopt , cn die den heugel ftyven, Wat vlijt cn gtootc forgh dat alle voogden plegen,
Geef landt dat vruchtbacr is, Of renten wel gegmndt,
Ghy , die nu mijnen dierilt tot uwen nutte keen
Wcclt danckbacr na den cyfch , cn foo dc reden leert.
Doch al tot rechten prijs, cn op den rechten (tont.
Uw fwager is geitoort, miflehien niet tonder reden Dc vryer, die den vract toen geenhns wilde tergen,
Beloofde v^fcdcrvccl, beloofde goude bergen,
En, fchoon uw dochter vlcvt ,noch is hymet te vreden,
Beloofde Tonder flot, cn, tot een nader pant,
Een ftroo, een cnckel fant dat is hem in de wecgh,
En fchoon hetiemant weert, noch is'ct niet ter dccgh. Gaf op den ftaenden voet een fchrift van eyger-hunt.
Gae luyltcrt voor de ducr, of buyten aen de glafen, Wat gaet'cr vorder om? jnvtt na dc bruylofts-dagcn
Gy fult het jonge volck gcweldigh hooren rafen, Soo ging de nieuwe man zijn dingc ondervragen,
En vracgje dan, wacrom het lief gefcllchap kijft? Sijn ftucken ovcrfien: hy vint het gantlchc kloên,
Soo weet dat uwe beurs te lang gcllotcn blijft. En leert, door wijten raet, al wat'cr is te doen.
Koom, wijfe vader, koom , cnTet u om te tellen, Ecrlt gaet hy tot den voogt, cn wijlt hem vreemde Ure-
Gy fult het nieu gelin wel hacft bi vrede itellenj Die in het duylter hol van defen handel fteken, (ken,

De gave van de briiyt het foctc nacht-gewin , Hy bidt dat hy de facck, tot myding van gcfcliil T
Jacght ftuerc vlagen Byt, en brengt gcrulthcyt in. In ftiltc lbnder twill, te rechte brengen wil;
Gy vaders niettemin, die foonen hebt te trouwen, Hy feyt hem boven dat , zijn gunlt tc willen toonen,
En fchuyft niet alle la ft ten halfe van de vrouwen, En met een rijck gefchenk zijn dienlt tc fullen looncn,
Wy
maenen even u, cn mcyncn dat de man Indien hy reden pleegt, de voogt , een rechte gier,
Niet meer, als eenig wijf, met woorden trouwen kan. Hoort al dc klaghten acn, maer achtle niet een fier.
Het is een vuylc iprcuckj'Met dochters moet men geven, Her ituk komt voor het recht, de fake won bcfehrevai,
Met foonen ttaet'ct vry, al is'er veel gefchreven; Dc vooght moet op een nicu cn blijck cn reden geven
Neen, rouwe gaften , neen : verftaet den rechten gront, Van zijn geheel nclcyt ; het fchritt cn bact hem niet,
Dacr is geen cjuadc trou ontrent het goet verbont, Om dat de ganfclic Wet de llimmc wegen fiet.
Dacr is geen onderfcheyt van mannen ofte vrouwen 'tIs niet alleen gewclt dacr ïcmant wort gedwongen

Beloften maken fchult, en dienen onderhouwen, Met nielfen np dc keel; macrallc vreemde fprongen
Dusofjcman, ofmaeght, of ander macckfel zijt, Die lult of minne drijft, zijn even foo gclehat
Geef dat'cr is belooft, en op den rechten tijt. Als of een mnorder lclf ons op den bocfem kt.
Wanneer men oorlof neemt aen al de buy te-gaftcn Al waer dc lieftie grijpt, dacr zijn gcwille prangen
Dan is 't de juylte ilont om in de beurs te tallen Die als een tayc klis acn jonge finnen hangen,
Want als dc fpeelman fwijgt, en dat'er niemant lmgt, Dus, als de vrcct'c treft hem die een liet* verkiert,
Dan luyt'et bijfter wel, indien dc penningh klinckt. Soo lijt hy meerder lalt als die het lijf vcrlieil.
Het geit is ja verdient foo hacft de vrienden rcyfen Wat fa! een jong-gelél in dit geval verdrieten,

Dus wilt om dele tijt op uwen fwager pcyfen; Indien hy word geleyt door hoope van genieten?
Roept cerft het nieuwe pacr, en dan het nacfte bloet, Wat lijt een vryer niet als 't hem de vrijlïer geit?
En geeft de jonge liên liet tocgefcydc goet. Een wenek is hier een wet, een woort is ja gewelt.
Vcrmacntfc tot de tucht, cn leertfe goede wegen, lek bid u, lieve vrient, die v.iderloofe dieren
En,voot het woort,foo wenfehthaer Godes zegen.
lelie Moet leydtn tot de tucht, en na de reden ftieren,
Hy is in volle mact, hy is tc macl beleeft, Heb acht op 11 beroept, die nu dc vader zijt,
Die tonder morren looft, cn fondcr marren geeft. Heb acht op uwe jeugt, cn dat in ware vlijt t

Een woort noch tot den voogt,als uwewecfen trouwen. Ont pluvm mv nimmermeer uw tecre pimpel-meden,
Soo wil uw vreckc fucht met krachten wederhouwen, Want Godt boven al een wreker van de wcclênj
is"

En macck geen vuyl beding, en plttckt den vryer niet. met befchcyt uw weerde plichten doet,
Sict dat je
men vry genoegS in onfe tijden fiet.
Gelijck Niet om het vuyl gewin, macr in een rcyn gemoet.
Wat heb ick menigmael en op verfcheydc Itondcn Gy weder, foctc jeugt, tot rijpte nu gekomen,
Al grepen opgedacn, al rancken ondervonden, Die, als een vader fefts, hebt 'over al vernomen
Al lacgen aengemerkt ontrent de reync trou, In die het niet en was, zijt heulen , gelijck het dient,
Juyft dacr een giere voogt een macgt hefteden foti. En toont hem volle fucht , gelijck een ware vrient.
Men vint'cr overal die niet en fullen vrecfen En als het foo gebeurt, dat uwe rijpe 7,eden
Te taften in het goet van moederloofc weefen MifTchicn op haren tijt gelijtken dienft betreden,
En als haer onderwint dan op het eynde draeyt Soo quijt u voor den Heer ; gy weet hoe grooten baei
Soo ftacn dc faken Hecht, en over al bckaeyt. Dat van een trouwen voogt op teere wceten gaet.
Ick hcb'cr een gekent van defe loofe guyten, Nac vlijtig onderfoek , het maegfehap komt te lacmen
Die, als het tiou-befprck itont even om tc iluyten, Om op het tniubcfprcck een voet te mogen raemen,
Hier itclt men in beract, wat reden of geval
(a) Ptraiüifi ptcitnt
«iirtsi iojbki petlictniur
p, tmbimji , tjui ia irafl, — ..
Het in te brengen goet tc faemen mengen fal.
, » i.'i.ufj juLjriMÜi pirum au! nihil prtjt.
And. Oél t,t. i. cb[,r, 87 Een gunt'er acn de biuvt niet boven hacr juwcelcn,
Biiu Nisfadim ex fimenm fuprnnt » ƒƒ .'.!« Curit annma-.ii i-1
.','.!
, Een ander wil de vinlt ccnp^icng laeten deelen;
auid i-jtfijb [ila Met een man m ;h raen loven, met een Maeght
,

ma jii En elders wil het volck dot oniê nieuwe man

moet men geven, bnltft del» , l,*jp**-
Jii premini , ima tam nurhoi jj priji. ™.n lt,um, u t prwfftfutti» Sal ftaeven voor de kolt, gelijck een rechte Jan;
q
fubfidii - JHtp f.d ,d „* Jafl JJUm tj3, tb
. . Noch van
een hy
viefer aert, al geeft rijeke panden,
*i"><*ill"ti«>«* , <!«.,,[, Ji,l,m vUUr, -vilint Hout even dat hv geeft geduurig in dc banden,
" '"'f telio* ifrtmxSii tibtrar. pifm, yUi TV.
Lact acn het nicu gefin niet als het naeckte blat
^'""f
guuJ jmtr faiitt litilt
, txpr'mit , fruendi defidcrium txlcrquti , id En bindt dc vryc trou aen ick en wect niet wat.
omnt f" vim ctip vidtuir. Anm, Ruben, tir. jud Ub. 1. cap. 1. *f«ni 't Is fcll'aem dat de fucht van hebben, krijgen,
hnuwen,
afttht! ]Hra "oa IpcHmst e$nntiUam,
Êiod. 11. 11. I'upilln jMMi ,(ft diLtrttrza tulens ri btm j(j)a , ty
Soo grootcn rollc Ipcelt, dacr echte luydèn trouwen,
rpumedi , i-i'tt Dtmhond. lu refti^c des Orphelins . isp. uti. nut». 9 . Men dingt van alle kracht , men diilelt op het goetj
Htcfe Ponlui jMricmfyliHt , ma
dibtnt iinytit vinatk tfii murimeni». Gelijck men op de nicrckt, of in dc kracmen doet.
i. i. ff. di licnai. inut vir. tS" «w.
Voor
 : , , ,
, : ,,

Voormy, wanneer ick weeg dc gronden defer (aecfcH) MM als ccn jnnggefcl hier over my volJoct
Soa ben" ick DM» geneygt om geen befpreck te maccken,
Of fchoon ick eenig ding tot meerder vrede fchrijf,
Noch wil ick d;it het goct in rechte vrylieyt blijf.
IA weet dat
Wanneer men luydcn
W
boo is dc dochter zijn, en oock het vryc
en geen acht dienIKg kt
«oet

trctt die grotitcn handel

Te fe'hnjven,

Dat is het eerite recht , vermaert aen alle zijden, Op dat een jonge vrou, oock als het oualick drijven
faa
'

Gcprefen van het volck, gebruyekt in oudetijden, Mag blijven diefc was, cn in haer ccrlten üaet.
Wanneer de ronde jeugt trat in de weerde 'trou, Doch hier valt wederom geen Mén bcdcnckcn
:

tegen
Niet om het loofe geit , maer om een lieve vrou Dat nu geen tijt cn is met reden op te wegen,
Toen riep het bruylorts-volck,als tot een hoogen fegeh* Het raeckt een ander werek. Wel aen dan,foetc
luyt,
Nu heeft de jonge bruyt, met haren vrient gekregen keert weder daerje waert , en fpoct u naer
Gemeenfciiap in de forg, gemcenfehap in de luit,
de bruyt.
Ten is van heden nier, maer over dnyfent jaren
Gcmeenfchap in 'rgewoel, gerneenfehap jn de ruil, V\ anneer in rechte min
twee jonge lieden paren,
Gemeenfciiap in verlies, gerneenfehap in het winnen, Dat yder landtbegrijp gebruyekt een evgen
Gemcenfehap in het lijf, gemcenfehap in de finnen vond
, (jebruyekt een eygen merk , ontrent
het trouverbond
Gerneenfehap in vermack, gemcenfehap in dendnick, Hier ging men zijnen dorft uyt ccnen
beker laven,
Gerneenfehap in 'tgevaer, gemcenfehap in 't geluk, Als maegt en jonggefcl de rechterhanden
Gemeenfciiap over al. (V) dar zijn de rechte gronden
gaven ;
Dacr wei t een helle vonck gellagen
uyttc key
Waer op in ouden rijt de wijfc vaders Honden. U anneer een foeter vyer quam fijgen RuTchen bey.
En dus is't dat men noch in veel geweften doet, In Gnecken gaf men broot,
eer dat mén ging beloven,
Ahvacr het echte bond gaet op den ouden voet. {b) Gebroken door het fwtet en overmits
gekloven
Waerom is onfë kuft van dit gebmyck geweken? Dat greep het jonge pacr, een ieder at een ftuck
Hoe komt de ronde Zeeuw aen defe loote ftreken ? h.n ltrax cjuanj al het volck
, en bood de bruyt rtcluk
Waerom niet oock het goet gcdommclt onder een, och in een ander oort , wert even
bloct (Mtogeof
Daerhuys, en bed, en lijf, jac finnen, zijn gemeen? tn onder een gemengt, en over ham gefogeni
i

'tls beit kracm in eencn hoop te brengen,

het ganfehc hn die m
onfe kult voor defen is getrout
Dat by gevolg, de finnen beter mengen
(Lillen, At eerflmael met de bruyt, broot,
j peper,en wat fout
Gy dan, die vrede foeckt, en ftclt geen eygen goet biet! waer een ecrhjck man zijn dochter wil
Byfondcr in de beurs, byfonder in 'tgemoct.
bededen,
üaer lijn aen alle kant byfondcr
bruyloftfedcn ;
Hoe menig fwacr gefchil wort in liet huys gedreven. Waer uyt ten vollen blijekt, dat oock het
En Voor liet hof gepleit, om dat'er is gefchrevcn ? (c) muite land
Vint ecnig diep gchcym ontrent den
echten band.
Gewis hy die het wijf heeft by den man gefet, By ons, wanneer de trou op heden is befchreven,
En heeft de reync trou niet metten inckt befmet. (V) boo wort'cr aen de bruyt een fijn juweel
Hoorvoogt, en vader, hoor, veel dit en gunt te fehrijvcn gegeven
ten evgen trongefchenek van gout of éSamant, '
En fal geen loffen aert uyt domme finnen drijven, Cccn hjlciei -iet alleen, maer oock een ziclepanr
Ten fy dun gy het goet uw fwager toevertrout, Noch liet men even dan, met fondcrling vernoegen,
Soo is'ct fcker beft dat
gy uw dochter hout. Dc bruyt en haren vrient de rechterhanden voegen,
Voor my , ick fpreceke ront , 'k en fal geen dochter tndus, fiet! won dcgi-ont van echte trou geleyr,
geven
Aen een die zijn beroep niet recht en kan beleven; hm, mct gehjckc lult het groote woort gefcyt.
m
(a) Nihil, kquit CelumtlU
""-•' <
:""-7"
Itiurtt, jat in c
in dimt tm

„:m:mr -
wT
alï afu d frifut Swtémm
,

;e!rv.,.t!„;:„ .A ulr.ivit.
w >um fi* 'iü
Mier waerom defen ring niet dacr het dient geileken;
£.n van een goct gebmyck moctwillcns
afgeweken?

&^tt>.T^.l^' •
'

uahu j ~ Het was, gelijck het bli|ckt, dt vinger naclldepinck

Aen wien het trou-juwccl in ouden tijden hinck
Die heeft een hoogcr maght, op wel-gegrondc
;

reden,
" Die heeft een beter recht, voor al de klcync
tl Z T'rt*""™'" * frUuUrun^e fitivm, idem in leden,
Te
fff Utl firv^Xlf,Tm7m,^-
mq!4L '
V ^ Buavïl * diem
dragen dit klcynoot, een pant van ons gemoer,
Dat nu door enckcl pracht de voorlte vinger duet
"Ï1"*
ttl'^ÏTrtZ
*'*"&<"" «I «wfw-i Bénm, hu nMt communis Men hout dat even hier een ader is gelegen
Die met een fijne ili-ael komt in de borlf gelegen,
It ZZrn " "™ "", !
'!•» M««U W/4» tjl ,
l
En als'er eenigh dingh aen delen vinger
roert,
Dat wort van Honden aen het herte tocgevoett.
Quin S; Mariïalis
Dies als een jongh gefcl, met ibetc min bevangen,
alludit/""
TtPvrm mijet,, lllvam tstm „-
cc jllgl ct„f m Komt zijn gewenfehte trou aen delen vinger hangen,
Dat klopt als aen de bont, dat roert dc geeflen om,
<h) Apsd Gttmjntn
Udb, tL*«,
* ,
;;' *wcw«,, -
,

(
, •i efi tcfa Dat roept de ganfche lïcl tot haren bruydegom.
,.
Mr. (
Smirb. dt ji^ii,
Man and
,
En, fchoon oock rijper fucht gaet tot haer oude dagen,
iV ife o partners that
De rinck des niet te min, op hare plaets gedragen,
Sent boden alle tijt, fent poften aen de ziel,
" fJSlh dot.
n. dt lufiii. Op datfc nimmermeer in qnade polén viel.
Noch overtreft de pracht uyt fotte waen gedreven,
Die heeft dc trou vcrplactft, en aen het oogh gegevenj
Want, iict ! in onfe tijt dc Wijfer
draegt het gout,
Dies is (gelijck het fchijnt
) het lijf alleen getrout.
mum JlJcK Waerom is dit gebruyek, een fporc tot de feden
,
Waerom is dit gebmyck gebannen
uyt de Heden?
W UMmt Grilt
Wel, foojc niet te nieuw, of niet te los en ziit,
Soo dracght het trou-gemerek gelijck in ouden tijt.
*EmU b*k C ntf„u
biet dacr een jonge macght bchoorlijck opgedragen
!

tmlib. ï. c»f. s- OU Aen haer befcheyden deel, met wille van dc magen,
Üfa» top. 10. PHyl. En ouders rijp beleyt. het dacr.' een rechten voet,
Hoe dat een jonge bruyt een vrouwe worden moet.
t. xyr. TjUtvk. cal. AmU.
vid, Altxtnd. ai Altxawl.gtnUl.
m De lnoodc hnckerny van heymelijck beloven
Rijd uyt ecu geyle borlt, als uyt een hecten oven,
'tls menigmael gemerkt,
ten detlght gcmeynlijk niet
Wat uyt de domme jeugt, cn fondcr ract gefcliiet. (<)
***** h. dtpudici,.
(e) Siet list plackiet van Kcyfei Kard V an den laro i sao.in dewoor-
n er tuil*» den, kmtnicmmUikMfKarintyndi.
Oo2 Wy
*9° B R
Wy van te fpreken,
zijn hier niet gefint in "tbrecdc
Of tot ccn lang vcrhael hier over uyt ic breken,
Een facckc niet tc min is weert tc fijn bedacht,
En dient hier voor de jcugt tot leerc bygebraeht.
mocdigh Edelman (#), die op de Franiche kuiten
Een
gedrcyght een vlotc toe te ruiten
"H*d langen tijt
Hy fchcen voor zijn vertreck haer op te willen dragen
Of acn een trouwen vrient, of iemant van de magen,
Op dat het teerc pant daer moghte zijn bewaert,
Terwijl hy met de vloot de wecrclt ommevaert.
Sy in het tegendeel feyt niet tc konncn leven,
Indien hy fich alleen gact op dc reyfe geven ;
Wil daerom nevens hem gacn dolen over al,
Waer hem dc gncdc Godt ter zee gclcydcn lal.
Dc broeder evenwel en wil het niet gehcrigen,
Macrfocekthct vreemt bciluyt haer uyt'ct hooft tc bren-
Hy dreygt hacr met de zee, en alderlcy gevaer (genj
Dat uyt de lange rcys mogt komen over hacr.
En des al niet tc min hy k.infc niet bclefen,
Du*, als het immers fchijnt alfoo tc moeten welen,
Sqo voegt hy tot dc vloot al wat hacr op den tocht
Of dienltigh tot vermacck, of noodigh weien mocht.
Soo haeft dc goede wint hacr vatl begint tc (lellen,
En wacyt ronde zcylcn fwcllcn:
te zeewaerts in, dc
Een onvertfaegde jeught, en menigh edelman
Geeft uyt ccn moedigh hert fich willens in den ban.
Daer drijft dc iloutc vloot, van boven dicke woleken ,
Van onder harde vloct, cn grondeloofe Icolcken,
En des al niet tc min , ccn fricl, een feldlïicm vier,
RijH midden uyt den llroom , cn treft het jonge dier.
Een van de friftc jeught macckt door bcdecktc lonckcn,
Door brieven, fl.il gelpreckjcn duyfent minne-voncken
Dat hy de belle placts in hare gunde wint,
Dat hy dc meellc gunll in haten bocfem vint.
Noch is'ct niet genoegh, hy wectfe daer cn boven,
Door fonderlingh beleyt, hem trou tc doen belovenj
En onder delen 1'd.ijn ( gelijck het vee'tijts gaet
Soo glijt dc lofTe jeught m noch een ander cjuact.
Dc maen heeft haren loop nu drymael om gereden,
Sict daer ccn vremt gcfwcl acn b'are tccre leden
j
Sy die voor dcfen was fris, lulligh, gau, cn knaps,
Is flacuw, en byilcr mceps, cn uyturmaten
quaps;
Sy geeuwt, cn i"pickt,en fpout,oock"aen den dis gcleten,
Daer ine dickmacl flaeu, cn dickmacl Ibndcr eten
Dc Ridder, die het oogh heeft ccuwigh over hacr
Won, ick cn weet niet wat, wortalle dingh gewaer.
{i) Siet drie gdihiedeniiïe voor w.icrjciiri- vcihaelt
lirt. Jluc Itiflei'ti jJmintlti ils ncjlrc lnr.fi :it, up.
dtirejtii griijvimnu pimïti.
U
#W:is nu te macl gercet tot zcylcn over zee,
Na eenigh ricckend land, ot'tot een guldc ree.
Sijn vader was geruit een ruvmc tijt geleden,
Sijn moeder naderhant den c'ygcn pad getreden.
Een ruller, Tonder uyil in hacr frillche jcugt,
r,
Was hem de mcelte forg, was hem de meellc vrcugt,
Hv gact hacr fachtjens aen, en (lelt hem om te vragen,
Othaerhet engclcliip, ofhaerde rtuerc vlagen,
Of hacr de vijfc reuck , of harde fpijfc quelt,
Of waerom datfe braeckt of aen dc leden fwelt,
Rofettc wert beHacn; nu liet men haer bcllervcn,
Nu blofen als ccn kricck; hy vracght'et andcrwerven ;
Sy, die het ongeval niet langer heelen kan,
Scyr. datfe fwanger gaet, macr by een echten man.
Hy,'om het rechte klocn van defen dract te krijgen,
En geeft haer anders niet, als kocck cn Ibctc vijgen,
Houdt alle klachten in, cn itclt hem wonder koel,
Op datfe fonder fchroom fou melden haren boel.
Rofettc, mids dc facck wort fachtjens opgenomen,
Verhoopt in korr.cn tijt tot haren wenfeh tc komen;
Dus lprcecktfe lulligh uyt, cn met ccn vollen mont,
Wie in hacr jcugdigh hert lbo diep ^cwortclt ilont.
Hacr broeder treurtenfwijgt. De fchcpcnondcrtulfchen
Gacn focken verlenen drank , om haren dorft tc bh.fTchoii
En, na ccn klacre lucht, ontdccken feker lant
Met aerdigh boom-gewas verciert acn alle kant.
Een ieder is vcrblijt, en, moede van dc baren,
Gact Hellen zijnen loop om n,t de kuil tc varen;
Matroos is in de weer, cn foeckt den ccrllcn dagfi
Wat dat'cr voor een volck het landt bewoonen rmgh :
Men vint geen menfehen werek , macr niet als wildedicren
Die Hout en fonder angtl ontrent den oever fwieren,
En woelen over hoop. men tijt' er op dc jaght,
Dies wort'cr menigh wildt dc fchippers toegebragr.
Te midden in het wout zijn klare water-beken,
Die van het hooge landt tot in dc dalen leken,
Daer gacn dc gaften heen, cn vollen menigh vat
Met fruyt, cn aert -gewas, en met het vcrlche nat.
Rofettc boven al, ganlch moede van de llroomcn,
Gaet nemen hacr vermacck ontrent de groene boomen,
hant,
Verkiert een gave fchors, cn fchrijft met cyger
In fpijt va n die het fpijt , Rofettc mint Galant
Galant in tegendeel brengt fich cn hacr te famen,
En mackt een mcngel-moes van twee verfcheyde namen,
En fnijr'et over al; lbo dat het groene wout
Veel ilrcken van dc jeught, vcclininne-tccckens hout.
by Sirnon Cou- Ctmjigmm vaat , Ski frtrtxit mm 'mt cutyam. Yi'l-
j. dt> aJjtClisnt
 , ,, ,
, ,, , , , , .:, ,

B R u 2ot
Is al genoeg gemak, men gaet'cr iich bercyden Hangt die mijn hert bcfit te midden
't
van het landt tc fchcyden; acn de ree
(j m uyt de veriche lucht, en Kn lmackt het tecre fchaep by ftucken in «L
varen nae het boort, dc
als het jonge paer fou De *
Maer doot is geen verdriet, ick kanfe jae verachten
Soo treet de Ridder toe, en fpreckt een heftig woort; Maer feecker van de door den ilag alleen te
on Se a^> "' cr n cn Joot tc komen, wachten '
En pijnt u» i ' * c' ' Ach dat is 't dat de fiel in heliche pijnen
!
ftort
magt heden afgenomen, Nu doot my, wie het luit , en maeckt dc pijnc
lek hebbe deïc
li

kort
Mijnfchip is u ontfeyt; en gy misbruyekte maegt, Macrhoe,klcynmoedighcrt,waertoeufwaer bedroeven 3
ontijdig hebt gewaegt,
Die uwen hoogrten fchat Mijn broeder is gegaen, maer Hechts om my tc
uwen pol gact in de groene dalen proeven.
Gaet vry met En niet tot ons bederf'; mijn broeder is gegaen,
bedrijf op alle boomen malen,
Gaet yry uw ilim Niet ?.ls in ware daet, maer uyt een loofe waen
vonnis is gevelt gy lult van nu voortaen
:

Uw :
Mijn broeder heeft van outs en van zijn eerile
Hier foecken uw vermaeck , hier eeuwig dooien gaen; My veel tc goeden hert en gunite toegedragen,dagen
fijt uyt domme
lult , en tegen alle reden Hy is van lachten aert, en van een edel bloct,
Gy
op eygen ract in dit bejag getreden, Dat aen een fwacke vrou geen fmaet of hinder
Gv fijt
doet;
Voltreckt het nu alleen, en ocftènt uw geduk, Hy lal noch eens het roer naer onfe ftranden wenden,
En fiet hoe gy voortaen uw faecken redden fult. Ohemant met dc boot hier aen den oever fenden,
zijn ; hier mcugdy ganfehc nag- Ey
Hier moet u woonplacts keer dan,
broeder keer, ey keer naer defe kaft,
Veriliiten in de vreugt van dwafe minneklagten ; (ten VVy zijn genoeg geitraft voor onfe
domme luit.
Gaet boet uw kriele lull in dit onccrlijck fpel, IJus Itaet de jonge vrou,
met twijffel ingenomen,
Enmaeckt'ctfooje meugt , envaertvoor eeuwig wel. En ilar-ooght op de vloot, nu fchijnfer
iet tc komen
Soo haeil zijn reden end,hy doet hun wapens langen, Dat op het water fweeft, en naer den
oever fchict,
Hy geeft hun jagers tuyg, om alle wilt tc vangen, Maer, na een langh gedult, cylaccn!
weder niet.
Musketten, vogclroers, kruyt, lonten, hagel, loot, De droeve nacht genacckr , de fchepen
zijn verdwenen
;
En ander klcyn bcflag, tot voorniet van den noot. Daer is
g cen hope meer, hier bact noch angiïigh
ftenen,
Strax roeyt daer op het volck tot aen de groot fchepen, Noch kn/chen, feyt Galant; hy grijpt een ilale
bijl
En geeft den boot een touw om nae te mogen Hepen j ü-n geeft hem ra het bos; en kapt een
lange wijl
Straks vallen op een ry de feylen van de ree De vrou, terwijl dc man is bclich in het hacken,
Straks is de ganfehc vloot te midden in de zee. Komt mede tot het werek en raept de groene tacken ,
Daer (het het jonge paer verhart gelijck de keven, En fleeptle daer het dient, en timmert in het fimt,
Vol druck , en evenwel niet magtigh om te fenreyen Hacr eerite mceitcrituck , een groene ledekant
Niet magtig om een woort tc brengen uyt den mont, Daer leyt het lieve paer^ nïct^onderêroo'tTfome.i
En echter door het leet tot ra de üel gewont. Gedoocken in het loof tot <\m rooden „«JL
mr aenn den morgen m
,,'t En is maer klcyn verdriet , dat met geduerig klagen Rofctte roept om hulp, Rofctte leyt en beeft.
„Weet iemant,dic het hoort, fijn fmerte voor tc dragen; Oock van het minftc blat, dat in de boflèn fweeft
„Gemeene droefheyt kermt, maer al te diepen leer boo de fonnc
haeft rijft, ftraksweder aen het houwen,
„En viot geen open mont, geen tucht of tranen meer. btraks alle ding bereyt om daer een huys te bouwen,
Nae dat de koude fchrick een weynig is gewcecken, Een huys van lichte ftof, gelijk een herder ftck
Beginnen aen de yrou de tranen uyt tc breccken Die met het witte vee gaet dooien op het velt.
Sy geeft haer aen de zee , fy mackt een hoog geklag, Gelijck het eerfte paer, uyt Eden weggedreven
Sy roept haer broeder acn al watfc roepen mag. Moeil: fonder huys kateyl fich in den huysraet
geven
Och broeder, om dc borft by my en u gefogen, Moert miflen fijn gcluck , moeft müTen fijnen Godt,'
Ocfi wort doch nu ecnmael in mijn verdriet bewogen, Mocft braeden fonder fpit, en fieden fonder pot:
Of, foo het u belieft dat ick verloren blijf, Soo is haer ganfeh gcftel , de kamers fonder fetel
Soo ncygt tog eens het oog ontrent een Iwanger lijf. De koetfen fonder bed de keucken fonder ketel,
,
Heb ïck den doot verdient door onvoorfichtig mallen, De deuren fonder (lot, de folders fonder balck,
Ey laet het kleyne fchaep niet in dc ftraffc vallen, Dc vloeren fonder ftcen, dc mueren fonder kalck.
Doot geen onnoofe! kint, geen ongeboren draght, Den honger niet te min ontiluyt haer jonge magen,
Die niemant eenig leet oyt toe en heeft gebraght. Des tijt Galant te werek, en ftelt hem
Sier! als een
om tc jagen
iwanger wijfheeft eenig quaet bedreven, Hy fchict, en waer hy komt, hy treft gewenite kans,
Dm hacr naer rechten maeckt onweerdig om tc leven; Hier eenigh vluchtigh hart, en daer een wilde gans;
Sy wort noch evenwel niet tot de doot gclcyt
Al wat het bos bewoont blijft fitten fonder fchricken,
Tot fich het teer gewas van haere leden fcheyt. Of fchoon hy met het roer 'daer op beftaet te micken,
k Eneylch gcen langen rijt van fes of leven jaren, Het wilt is met dc pijl, of van het loot gefchent,
JVlaer flechs

Had
een korte wijl om in verdriet tc baren, Om dat'ct noch dc lift der menfehen niet en kent.
ick het foete dier maer eenmael op den fchoot, Hy komt dan met de vangft op zijnen hals geladen,
Ick gacve met'cr daet
willig acn den doot my En wou, indien hy mocht , zi jn" hollen buyk verfadenj
ck gaeve, naer
het viel, mijn leven uyt te bluiTen, Rofctte fchort haer op, cn dient hem tot gcrijf
«üien ick maer een rcys
mijn vrucht en mochte kuiTcn, Als vrou, als kamermaegt, als koek, als vuyl jongwijf,
t-n, foo men dan het kint niet vaderloos en liet, Als ick en weet niet wat , haer jofferlijcke leden,
,
ct
g in gmy foo het moght,'k cnvoclde geen verdriet. Die noyt het minile werek het ganfehc jaer en deden
Joch foo rek ,
gecnen trooit hier over kan verwerven, Die paffen op den dienft, die moeten uyt de mou,
L:ict menfehen evenwel vm menfehen
rummfl van m^nC-h^n handen a^.>» n
kinH,.n fterve. Die worden vet en vuyl ontrent een fwarte fehou.
^rom valt harder itrafop ons onnoofcl bloct Dit gact noch foo het mag, maer na de negen maenen
Als oock het
fpitfc recht aen rouwe boeven doet ? Vermeerdert haer verdriet en vordert nieuwe tranen:
vaerom word'
ick gelet als fpijfe voor de beeren? Rofette wert gequelt met koorts en droeve fucht
^omlai cenigh beeft mijn weerden man verteeren? En, naer het diepite leet, fiet daer een kleyne vrucht,
'yaerom ons alle
bey? en even dat'er reit Gcen vroevrou, geen behulp, geen vrienden, geen geburen;
. " fic pen tot behoef van zijnen wreeden neft ? Geen voor-raet voor het kint , geen windels ofte lueren,
arrnm r..i > J - .. _ .. .
aeroni i

Mf™ten in doch
fal
een fwiin met vrcclcliicke tanden Geenwicg,gecnbakermat,gcenkmyt,gecnkindei-wijn,
het tot acn de teere banden lijf, Niet dat het kraem gelïjckt, als Hechts alleen de pijn,
,' °P m 'jn lieve vrucht (cllcndigh fchcpfcl) ruft,
!
Hoe itaet Galant verilclt hy weet niet wat tc maeckén
P '

' -
even daer i zi i" onveriade luit ? Noch wat'cr dient gemijdt, noch wat hy moet genaken,
Doet KC ,

J acr
vry een
n:ilclli
P s gebruyc'k ,ten ialmy niet verdrictcnj Hy is gcweldigh bangh, nu kout, dan weder heet,
vmnigh loot "in defen boeien ichictcn En fchier uyt ieder hair ontitact een druppel fweet
Oo j Noch
ijji B R
onbedreven,
Noch moet hy aenhet weik, fchoon bijilcr
Hv moet het "tecre kind 7.ijn ccrltc windfcl geven.
"Hier «jat hy dit en dat daer grijpt hy uyt den hocck,
,'
Een afgefcheurdc tier, een afgetlctcn doeck.
G-.il.nu die doopt liet kim, en geeft het zijnen zegen,
Galant die bedt de vrou , lbo hacll i'v is gelegen
Galant was die de vrucht in fijnen Ichoot onding,
Gtkltt is kmdcr-mcvt, Galant is alle ding.
Dc moeder onder dies begeeft hacr om tc pnogen,
Is 't docnclijck, h'aer vrucht
met eygen bloet te ioogen,
Sy lcyt het weerde pant geduengli acn de borlt ,
noch en weetic niet tc leflen zijnen dorfl.
E'n
Eylaes, de rouwe kolt van appels, wilde pecren,
doet hacre jcugt vertecren,
Van wortels cn van kruyt
En al het log vergacn'; lbo dat het tecre kint
Niet als een dickc lugt in haerc borften vint.
Al weder nicu verdriet, het wigt begint tc quijncn,
Gclijck men menigmael een lampc ziet verdwijnen
Als hacr het vet ontbrceckt. de flaep , de lange flacp,
Komt uyt hacr duyitcr hol, cn treft het jonge fchacp,
Dc vader, "fchoon bedroeft en acn het hert gctlagcn,
Meer als zijn kranckc fiel kan in den bocfem dragen,
Toont echter kloeken moet , ook midden in den
En fprecckt gelijk een held, cn trooit de fwacke vrou
Macr, liet! wanneer het vycr in-engte wert gedrongen,
Soo komi'ct naderhant tc fclder uytgclbrongcn,
F.n 1'cheuct al wat'et racckt ; Galant is al tc teer,
Galant die gccft'et op, Galant en is niet meer,
Galant die won: een lijek. wat konlt,of klncckc vonden,
W:\tfchildcr, of pinceel, wat pennen, ofte monden
Sijn magtig, nacr den cvfcli te brengen acn den dag
Wat druck Rofctte fchept uyt delen donderdag;
Sy noemt den hemel wrect, ly roept dat hare plagen
Gaen boven alle maet, cn niet en zijn tc dragen,
Syilact haer tecre borit, envidt, indcfennoot,
Dc bollen door gefehrcy, met tranen haren ichaotj
Sy kuil het doode lijf om haeren geelt tc laven,
En wenll dat cenig menich hacr mede wou begraven ;
Maer al het droef gebacr vermeerdert hacr dc pijn ,
Want liet het nietig vleelch dat wil begraven zijn.
!
Sy kiert een eyeken boom , die boven al verheven
Het fop van hacr geway had in de lucht gedreven,
Sy fpit met alle magt, en macckt daer in den dijck
Een graf voor haren vrient , een woonplaets voor het lij k.
Sy moet, ellendig wijf! met eygen handen delven.
Sy vrecfl: het doodc rif, maer overwint hacr fclvcn.
Sv necmt'ct in den arm , fy flicrt'ct met'cr hant,
Sy kuil het noch ccnmacl, cn gracft'ct in het fant.
Vacrwcl, mijn ander lek , mijn lief, mijn uytverkoren,
Mijn trooll,mijnccnig hcyl;och waer ick noyt geboren,
Och had ick noyt gclceft, och waer ick noyt getrout!
Soo waer ick niet alleen ïn dit verdrietig wout.
Wie lid ick tot behulp in delen noot gebruyeken?
Wie fal mijn open mont, wie fal mijn oogen luyeken?
Wie fal, wanneer ick llerf, acn my ramplalig wijf,
Wie een wcynig llofs my ilrooyen op het lijf?
fal
Wie op mijn vci lcheyd met ongeveynfde tranen
fal
My trooitcn in der noot, en tot gcdult vermanen?
Wie, als mijn koude tong dc Ipraecke wert belet,
Wie lal mijnen trooilbciluytcn mijn gebedt ?
tot
Och ! niet een cenig menich alleen dc fchorre meeuwen
: En wacht op fijnen Godt. mucr ick, cylacen,ick
Die fullen om het lijek geduerig komen fchreeuwen,
Enpijpen hacien lang; die lullen onder een
Sicn voeden met het vlccfch en fpringen op het been.
Of, als dc (lucre zee fal langs hoe hoogcr woelen,
Dan fal mhTchien dc ilroom my van den oever fpoclcn,
Mydrijven ïn het diep, my jacgen over al,
Soo dat ick in de ruil geen rulle vinden ial.
lek ben, tot mijn verderf, als balling bier gebleven,
Een balling nae de doot, een balling in het leven,
Ick ben ( dat ieder een acht voor de meell ftraf
Ick ben, oock na de doot , een balling van het graf.
Men fcyt, dat in het wout zijn duyfcnt vreemde dieren,
En leeuwen bijllcr wrect, en ongetemde iticrcnj
U Y T.
En fwijncn fclgetant, cn tijgers nimmer fat,
En driecken vol fenijn, en, ick cn weet niet wat;
lek hoore van het volck, ick hoore dat'er hayen
Verkecrcn in het diep van dele Ilcylc hayen,
Een vfelijck gefpuys, dat oock met cencii beet
Geheclc lijven fchent , cn gantfehc nicniclicn eetj
Och of my dat geluek noch heden mogt gebeuren
Dat my tog ccnig beell acn lluckcn quame fchcuren,
En llocken in het lijf, al leed' ick groote pijn,
Ten minllcn dele romp fou dan begraven zijn;
O ! dat geen tecre macgt hacr meer en laet bewegen,
Ten dicnltc van het vlccfch,cen dwale vrctigt tc plegen,
Och dat geen jonge vrou met onbedachten fin
!
Haer ftclle buyten raet, hacr (helle tot de min;
O dat dc ibete jcugt haer leere wederhouwen
!
Van fonder vrienden-raet op cygen-fin tc trouwen,
En dat om mijn verdriet; ö! dat dc Ibete jeugt
Haer wachrc van dc tuft* en fchickc tol de deugt.
Eylacs! het klcyn vermaeck is in der hacll verdwenen,
Kn wat'cr naemacls volgt is leet cn droevig Menen,
Soo dracyt het los geval zijn ongclladig wiel
„ Wat acn het vleelch bch'acgt , is pijne voor de ziel.
roti Dus gact dc di'ocvc vrou bynaclt geheclc dagen
Nu in het dichte bos, dan aen den oever klagen,
Maer al hacr droef geklag en doet geen ander vrugt,
Als dat een holle rots hacr fomtijts regen-fucht.
Sict dacr een eenig menfeh in dele wodte kuilen!
Sict daer, verblinde jeugt, wat uwe domme lullen
Verwecken voor gevaer; wat lierdes bitter foet
Al vreemde llagen brengt, en droeve Heken doet.
Rofctte nu bedaert, cn naerder tot dc reden,
Vcrfocyt haer lotte dact, en offert hacr gebeden,
Bidt Godt in aller crnll , indien het wefen mag , (Idag.
Dat eenmacl noch een menich mag hooren haerge-
Ick hebbc mijnen Godt voor hart en wrect gclcholden
-
Macr nccn,my is het quact, gclijck het dient, vergolden:
Of fchoon ick ccnig ben, cn leve fonder vrient,
Ick hebbc dele placg in volle maet verdient.
Ickhebb', uyt cnckcl lull, gcfclfchap aengenomen,
En hierom is'lict leet van Godc my gekomen;
Gefelfchap was dc wcnlcli van mijn verblinde jeugt;
Nu ben ick hier alleen, en buyten alle vrcugt.
Ick hebbe fijn gelicht, dat niet als minnclhaleu
En liet uyt lijiigcmoct ontrent my nederdalen,
Sicn rucken overdwers, lïen drayen om end om j
Dat was de lelie lande van mijnen bruydegom.
Dc mont, de foctc mont-, die met een aerdig jocken
My voortijts was gewoon tot lachen uyt te locken,
Is my een fchrick gcwccll. ó wat een vreemt geluyt
Hy ichoof tot acn het oir, cn blies het leven uyt.
Het lijf, het kloeck geitel, dat met gcllrcckte leden
Qiiam Itacgen onvermoeyt tot mijnen dicnll getreden-
Heeft my het drocfite werek ten lellen acngcbr.ighi
Dat oyt ellendig menich voor delen heeft bcdaclir.
Ach ! die geboren fehcen om mijnen gecll tc laven,
Mocil ick ellendig wijf met eygen hant begraven;
Dcnck wat een droeve kou my op dc leden quam,
Als ick in defen arm fijn koude leden nam ,
Sijn koude leden droeg,' fijn koude leden kuttc,
Sijn koude leden groef ach! hy is in de rulle,
Ben in geducrig leet, cn in geltacgc fchrick.
Nu Godt heeft my gewont ; hy kan my weder heek
Hy fal my, nacr het qu.iet, het goede mcdcdcclen ;
Hy lcyt tot in het graf, tot aen dc blcecke doot;
Macr, die op hem bctrout , die lcyt hy uytter noot
Dus gact de jonge vrou met onvermocyde Ichrcdcn
Geducrig op den duyn of acn den oever treden.
haer menigmael ontrent een hooge klip,
Of vint
Op hope datfe mogt vernemen ccnig fehip-
GodthcetVerfoobclHcrt, dat, na een angllig pcylen,
Niet verre van dc (trant twee fchepen komen feylcnj
De Franfchc Iclvfchilt, die in dc vlaggen ilact,
Maeckt dat dc fwacke vrou tot aen het water fiacC ^, p .
 P , :: , , : , , , j

B R ü T.
*93
in het diepe
rent fy maeckt een feltfaera baken, Dit wort, oock hedenfdaegs, ge ricn
Tot aen al e kamen i
opper-klcct, nu van een linne-bkenj Dat niet als diamant en fchuert de diamanten
Nu van haer
zijn bewceght i de boot rocyt na de wal, En
dat noyt dit juweel tot rechte
Dc (chippers glans en raeckt,
Daer hoort het Franfche volck hacr drocvigh ongeval. Dat niet met dit juweel is glad en gaaf
gemaeckt.
verhael, verfoeyt die felle nepen, Hier uyt foo magh 'het fijn dat veeltijts defe
Matroos, uyt dit lteenen
Ontfanst de fwacke
vrou , en voert haer aen de fchepen; Sijn gaven voor de bruyt, wanneer'r dc vryers meenenj
het volck van cerfteu aen gefeyt,
Daer wort hacr van Niet beters, jonge vrou, en ciert den echten bant,
dat haer broeder fterf,
en waer het lïchaem leyt. Als dat ghy leeren mcugbt van eenen diamant.
Hoe
en door bequame winden
Dc vloot doet haren loop, Siet! die een weerden vrient wil tot de liefde trecken,
Franfche kuit te vinden
Weet in een korten tijt de Die pooge fijn gemoet tot liefde op te wecken:
Rofettc gaet te land,
en danckt den goeden Godt, Licft uyt een volle fucbt, die tracht te fijn gemint
Woont in haer vaders erf, en op haer broeders ilot.
j
Niet dat de liefde meer als valte liefde biiit. (a)
fy naderhant tor eere wert verheven,
Doch, fchoon
En dati'e ruym genoegh magh in dc werek leven,
K O R A E L.
Des echter niet temin lbo is de jonge vrou
Niet lbo gelijck le was, niet alfie wefen fou TTEt Iieffelick korael, een draght van jonge dieren,
Daer is, k'en weet niet wat, een ongevoeligh wefen, CV n VOOr ^ e bruyx. een regel van manieren,
vir
Daer is een domme fucht in haer gelaet te leien Want 'rfiet als defe plant' in diepe kreken walt,
!

Geen luft, geen foete min die haer het herte wint, Dan ïfle duyfter-grocn, en van een weecken balt:
Sy leefde fonder lief, en llerref ("onder kint. Maer cenmael uyt den gront,en van de (teel gefcheyden.
Laet diteen fpiegel zijn voor onbedachte finnen, boo gaet de ganlche fchors haer anders toebercyden,
Die buyten vrienden raet, haer (tellen om te minnen; Want 'tgeen was fonder glans, en uytermaten facht,
Men hout dat felden maegt in rechte vreugde leeft Wort tot een fchooneverw, cn valte ftof gebraght.
Die, uyt een luchten fin, haer trou vcrnuackclt heeft. Des kan het nieu juweel veel onecmackcQ helw
pnriTfr menfeh
C:=i-!«1< fïrfi ecnig
„Sietl'alsfich mcn!(?h laet tot
tor d(' lnfh'n drijven,.
dc luiten Hl-iWpt». Het m-iplri- „„„
Mfi- maekt °
een valte maeg, en weet het 11
..
< . t
bloet'te ltelpen,
„De korte vreugt verdwijnt; haer vuyle fmettcnblijven; Het ltijft het fwacke breyn, en zijnen kouden vloet,
„ Maer krijgt' cr iemant lof, door fweeten ilrenge pijn, En is noch boven al de jonge
kinders goet.
„De moeyten neemt een end', dcloffal eeuwig zijn. Hoor, vrylter, teer gewas ; die eertijts waert verholen
Nu weder tot de bruyt. Ontrent dc bruylofts-dagen Ol m uw ouders huys, of in de Franfche fcholen,
Soo doet de bruydegom aen zijn geminde dragen Naerdicn gy door den man komt in het open licht,
Gcfmijde voor den arm, en edel halsci Soo toon nu beter glans, in defen nieuwen plicht.
Wclnaerhctoutgcbruyk, maer dikmael fondermact. Ghy waert van weeken aert, en tanger in de leden
Leert,eerwy vorder gaen, leert eenmael jonge luyden, Ghy waert van rauwe ftof, en groen in uwe feden
,
Leert al het mooyc tuvg tot goede leden duyden ; Ghy lacgt , als in de nacht, (til duyftcr, fonder
,
Daer is niet een juweel , dat u de bruyloft geeft Geweldigh onbewult, in velen önbcquaem:
Dat niet tot uwe leer een foet bedencken heeft. Koom nicu-geplukte fpruyt, verandert uw manieren,
Wees heyliaem in den mdnt, leer fwacke linnen vieren,
DIAMANT. Wees eerbacr van gelaet, van tong cn herte kuys,
Een troolt voor uwen man, een moeder voor het huys,
LAet ons het ganfclie kracm cens naerder overmerken
Het
Wel
fal miftchien de bruyt ten
aen, het eerlte ftuck
goede konnen Herken P E R E L
, het groote bruylofts-pant,
Dat meelt over een helle diamant.
onder uw juweelen
is al
INdienghy, boven dit, vint
Wat leyt ons dit juweel? het is van outs te lefen, Des ocltcrs reyn gewas , dat kan u mededeelen
En 'twort oock heden felfs gelooft allbo te wefen, Niet zijnen glans alleen, tot lult van uw geficht,
Dat hier noch hecte vlam, noch yfer hinder doet,
Maer wijlt de maegden aen de rechte vrouwe-plicht.
En even dat de lleen ontlaet in bocken-bloet.
Daer koomt een foete glans uyt dit juweel gefchoten,
Het weerde trou-verbont, dat niet en is te breken,
Soo langh geen amper nat daer op en wort gegoten
Wort met den diamant te rechte vergeleken.
Maer koomt'er eenigh fuer dat aen de percl bijt,
Wel aen dan, jonge bruyt, cn wie te famen paert, Soo gaet het fchoon juweel zijn eerlte luyller quijt.
Mijdt alle (lim bejagh cn vuylcn boeken aert.
Niet voor bet reyne bed, niet voor het wcttïgh trouwen.
Indien uw lolTc jcuglit
wil elders henen dwalen, Niet fchoondcr in het oogh, niet boven echte vrouwen:
Soo laet uw fedighoogh in haelten nederdalen Maer door een wrangen aert verdwijnt de fchonc glans,
Ontrent dit reyn kleynoot , en feg in uw gemoet, Een wijf van ftueren aert een plage voor de mans.
Van hier onaerdigh (lym , vergiftig bocken-bloet,
Var, hier verkeerde
Wilt over onlè trou
lult:die niet als lhoodc vlecken R U B Y N.
cn onfc fielc trecken j
Door u wort echte vreugt verandert in verdriet;
INdiender ccnigh lid beladen met rubijnen
Van hier onguere fbgt, uw lugt en dient'er niet.
Laet oyt zijn edel root van uwen vinger fchijnen,
W weder, deftig man, belit uw jonge leden
Soo let op dele verw, bet is een cygen deught,
'n knyshcyt,
ware trou, in onbefmette feden Een cierfel voor de bruyt, een fchanfe voor de jeught.
verpant uw ganfehc min aen uwe bed-genoot,
Wat immer met befcheyt in vrouwen wort gcprclën
bint uw lolTc jcught alleen acn haren fchoot.
c n ckc
Dat is een fedigh oogh , een Uil, een eerbaer welen;
A J diamant,' een princc van dc ringen, Een fegel van de tucht, een onverbroken bant,
JL uyck,cn hooft-juwccl van alle ichoone dingen, Een legen uyt der aert de vrouwen ingeplant.
Wcrt n den ouden tijt, en heden bygebraght,
1 ot kere
i
Men hout'et voor gewis dat midden in de baren
van gedult, en rechte mannc-kracht. Een vrouw, oock na de doot , haer eere kan bewaren %
v pnnccvan
het huys moet delen ltecn gelijcken, Want al waer fchaemte woont , fchoot , borft , en teerc
dacrom alle tijt in uwe feden blijeken mont,
('jodt geve wat'er
koomt geluck 'of tegenfpoet) Dat keert hem van het oogh, en geeft hem nadegront.
^"''^hjck
irloo gedult, een mannclijck gemoet.
Tt
het bocken-bloet, cn fijn verhole krachten, (a) Mhitndi fiJm ml amantts fuut adamamti
Solo adamantt polil duram adamanta Fabtr.
tcgens uw geloof, en boven uw gedachten
«bn.wil om dit gehcym niet treden in den ftrijt, Ouwen. lib. epigr. z,
(b) De CrieMche maegden begonnen eerll hare jai en te rekenen van
™ tegen
Noch t uw begrijp , noch voor den ouden' tijt. haren troudagh, als ofTe dan eerfl hadden beginnen te leven. Plutareh.
Maer
!9 4 ü
Maer 'tgunt was voor dc tucht en voor het huys be-
Maer komt' er eenigh. man met doodc leden fweven,
dacht,
Die plagh het ganlche lij acn yder bloot te geven i
fr"

Is, laes! in onfe tijt verandert in dc pracht. (£)

Want, na de kunite leert en voordewaerheyt fchrijfc,
Men vint dat onfe romp meelt op den rogge drijft. Noch was een ander eeuw in defe faecken wijier,
Die fchonk dc bruyt een ring alleen van enckcl yfer,
Weet dan uw doode rif dc leden om te trecken
Dat was gelijck gcfevt dat haer gefettc trou
En eenigh lclect uw fchaemte toe te decken,
("onder
In liefde met verdragh, geducrigh welen fou. (c)
Vcrfegelt, jonge vrou, verfegek uwen ichoot;
Ten wort dan niet vercyil, om wel te mogen leven,
Uw fchat, en bene pant, dat is het eerbacr root.
Voor eenigh duur juweel zijn penningh uyt te geven;
Hoewel gy dickmael zijt uyt aller menlchen oogen,
Al wat het quiftjgh volck ïn dele faecke doet
Wilt des al niet te min'u fUl en fedig toogen;
weelde, lotte pracht, of enckcl ovcrvloet.
Wort noyt onmatig itout, of buyten reden vry, Is

Uw fchande wort gefien, al ïs'er niemant by.

De bruylofr. kan beitacn oock fonder moye dingen,
De trouwe, fonder gout; de vrouwe fonder ringen:
S A P P H I R De perels om den arm en al het hals-cïeraet
En zijn dc ftijlcn niet daer op de kamer (tact. (d)
Twee herten eens gefint, door reyne min gebonden,
INdiendcr blaeu fapphir, den hemel vergeleken,
Mocht in het kunltig werek van uwe baggen Heken, Sijn al de werelt deur de rechte bruylofb-gronden,

Het dient u, jonge bruyt, het dient om uw gemoet 'Dc ware liefde woont oock daer men niet en geeft,
Te trecken uyt het Hof, en naer het hoogftc goet. De ware liefde blijft, oock daer men niet en heeft.
Hoort ecnmael foctc maeght , die niet en hebt tedcclen;
ESMERAUDE. Hoort vryilcr , niet geciert met hant en hals-juweelen,
Set maer in uw gemoet wat hier het gout beduyt,
oyt een jonge vrou een efmeraude dragen, En fict ,oock fonder mccr,ghy zijt een weerde bruyt.
MOght
Het dient haer tot behulp van luiten uyt te jagen ;
Het gout r een romp, en wat de lieden achten
ii

Men hout dat defe iteen in hondert ttuck'eti fplijt, Beltact in loffc waen, cn dingen fonder krachten,
Wanneer een geyle vrou haer eere niet en mijdt. Daer is een innigh merek , een nutter binne-keelt
Ghy laet het plompe lijf, dc kracht is in den geelt.
A G A E T H. Dus wie ghy wefen mcug'ht, en laet u niet gclultcn
Met al te grootcn kolt uw faecken uyt te ruiten;
recht gebruyekt den luyftcr van agathen Her trekt een vreemt gevolg, wanneer een moedig wijf
INdien men ,

Het fal het jonge paer tot vrede konnen baten; Hangt als een ganich bclterf aen haer uytwendigh lijf.
Men leert gevoegfaem zijn oock van een harden Heen, „Wicdruck, of te^cnlpoet, en alle quade vlagen
Uyt foo vcricheyde verw gedommelt onder een. „ Wil met een fedigh hert geducrigh tceren dragen,
„Die maccke dat de geelt hem Itcllc dele wet;
AMETHYST. „Een tafel niet te brect, een keucken niet tc vet,
„Katcylcn of keurlick boven maten,
niet tc veel,
iemant aen het lijf verciert met amcthyften „Een ldcet van goede Hof, niet prachtigh uytgcUten,
ISHet leert een jonge vrou haer dingen niet te quilten; „Geenhuys, ofhuysgefin, als tot een nut gebmyek,

Om dat zijn aerdig bleyck, dat naer het roode gact, „Geen vlcyeraen het oog, geen flave voor den buyk;
Vertoont gelijck een beclt van rechte middelmaet. „Een mont die lecker is, een borit tot pracht genegen,
Dan iemant ial milïchien uyt dit bcginfel meencn „Sijn kanckers in dc beurs, cn eters van den fcgen;
Als of ick bond dc dcught aen defe rijeke Heenen, „Want alsje nu cn dan in noot gedrongen zijt

En dat ick grote kolt of nut, of noodigh acht, „Soo vak'et dubbel hart te leven naer den rijt;
Op dat een jonge maegt ter eere fy gebracht. „ Maer die Iicmklcyn gewent ,al komt hylchoon te vallen;
Neen, jonge luyden, neen de deugt is niet te planten
: „Vim troolt in zijn gemoet, en laet de fpotters rallen i

Noch in het flickcrlpel van groote diamanten, „Geen dingh cn is hem nieu,als dat zijngrootbclLigh

Noch ïn het edel licht van perel of rubijn, „Is minder als het was, en lichter als het plagh.
De deugt heeft meerder glans daer geen juweelen zijn; „Men acht een man beleeft die ketens, peerlcn, ringen,
De deught haet allen pracht, men gaf in ouden tijden „En alle nieuwe ilof plaght in het huys tc bringen,
Maer ringen fonder fteen, en ront aen alle zijden, («) „ Ten dienltc van de pracht ; men acht een man beleeft
En even dit gefchenck na fijnen aert gcduydt „Die fonder cynde koopt, cn als geducrigh geeft;
Is nu tot goede leer, en dicnltigh voor dc bruyt. „ Maer 't is een beter vrient die met gegronde reden
Een ring van cnckel gout, Hecht, elfen, ongefchcyden ,,En door een fedig hert, cn met bajuamc feden,
Niet prachtig, niet verdeelt met Heenen tullchenbeyden, „ Het fwacke vrouwen breyn foo konltig heeft bewragt,
Roept als tot onfe bruyt , bewaert het weerde bondt „Dat fy een rijeken ltcen, maer als een Heen en acht.
Geduerigh even recht, geducrigh even rondt, „Dat fy het joftcr-tuygh en al de moye leuren,
Geducrigh fonder end. wie heeft'er niet gelefen „ Weet met een hoogh gemoet voor dat'et is tc keuren,
Dat ja een rond beworp heeft eertijts acngewefen „ Dat fy het ganfche kraem , en al het poppc-goct,
Iet, dat geducrigh blijft? en Het de ronden draet „ Kan Hellen uyt den fin Cn treden met dc voet.
Wort heden noch gebruykt ontrent den echten Haer, Is 'tnict een wonder ltuck? die niet cn kan vcrdr.igen,
Ick mcyn', op dcfen gront. laet op de flofte merken, Dc teerltc van den hoop, wil fonder fchricken wagen
Die fal ook onfe maeght in reyne feden itereken,
Mt « am dt vrnrJxn
Dewijl die nimmermeer door roeit en wort befmet; ( b ) 'lil MM tl mtnktn
dit IHW Wlltl n'njefl
v"'
Klierden gtgeren ni,i cm batr ep 11 pronken , Mor om dvfi <!*"
Het gout,alwort'et out, blijft echter even net, feilen foHttm "( gunt
fy in hit bnys wil.Un btvmren in
lotgijl/t"* ! " al,n -

Blijft echter even reyn; en zijn gefmijdigli buygcn Amulm uxori dacaiHr , 1

Kan even onfe vrouw ten vollen overtuygen 1 1. non arnatui graiia, fid ut cf^n-im ijm .imi trjnl. ^ixnm , ""!"*
ïirtutl. itt cuti* fim. 1. hhI/j memtra neraoi frater urntum d.&«*i«i
Dat fy van haren vrient het weerde pant ontfing q»tm ffsnfui epfignsrnjfit frenuio annuU.
Mits datfc buygcn fou gelijck als delen ring. (c)Timfurt Plinii firrrm anniilui fmi [emma ni [imfhcalrm
«VAÏ*'

Daer was geen ander gout aen hare ganfche leden, bat, ma„r!a ad nnJUunam ,}itlab*t , firma ad ui firfttu,lai<m.
Lyfr.

Als tlechs het ronde perek, haer dicniligh in de fedep, iratX dt Sf<m(. 1. 9. 33- "f. I.

(d) Bingm in ditrgtliie trta-fanden en xyn nitt van dt rygtnf<i*f

(j) Dt armaio ffumfa danin &
illiai invintinta «Ml Polyi. Vin.
tik z.
taf. :i dl Inval. nr. Win. turn Homerm nullam annulorum mtnlinnitn
™
hnuiUih , /.tt -xlci- miiidit» mk fmdtr de fetve tod kan br/!**«. A**m
(Sftrmlia nc» fint de f-bJIamU matrimmu. Jhujtai Cari. MKAjE Hf-
.

fatiat , fiat jbbiiIo. in k/h non fai/Je \ Al cum ^aia,

„„„^ Nm mmititw, jid morÜmi.
fu fitmtii i'-U
annu
m
aitt lic.'iHM
Tbamar eap. 3S. Gm. quod irtitmoi &
JrrjJW» ^raijn fum hiilmnjri j-attt.
amnjaarin- H't Franfihc fpruiweort ftyl n/il , Anneau an maia , honneur en
ta ,
nat.
Pat
 ;, , t : ;, ,

B R U V T.
Dat iemant met dc priem, of ick cn weer nier wat, Hier raed >ck onfebruyt hacr nu
te willen mijden,
Haer drillen door het oir, cn macck een open gat. V an naer het woelle velt,
of in den duyn te rijden.
Is 'rnict ccn fclfacm ding? men quck zijn cygen handen, Van e ders, daer het valt, te komen'
Men overlail den arm met ongewoonc banden; op de 'boen
Van alderley gewoel, van tiyt ter
fceftc gaen
En, die van alle dwang was van te voren vry Dc bruyloft is een mart, daer
Begeert hacr, fonder noot, in ftacgc llavcniy. Komt tooncn voor het volck
ieder zijne *
rcemdc da£t ? men lact benaudc pran<*cn ig openbaren
Is "t met een \ Het belle van de kracm; daer licht ecu nieuwe
Ontrent het fwaeke lijf en teere leden hangen,
i
bruyc
Een ander bruyloft ïr kt, cn defc fceftc fluyt,
Men acht geen ongemak, Iracgt gewillig pijn, Gy hebt uw reync trou gegeven, uwen vrient
Wanneer het maer en dient om moy~gckIcct'te zij Leyt dan, toi zijnder ei een afgelbndert leven
Ey wacht u, j on g c vr(iu 5 dc leden in te binden, Onihout u van het volck , en hout de finnen
En met een nauwe pracm te woelen cn te winden, (Hl -,

Gy hebt van nu voortacn geen maght op uwen wil.

Het ruym voor uwe vrucht van Gode toebcreyt
enge dragt » ,ct :lls ccn vrj'e macgr haer vint in alle fceften
•

En moet door niet worden ingcleyt. 5

„booftaet het vryen vry voor alle vryegeciten,
Een woort noch rot de pracht, gewis de rijeke ftcciien
vryc jeugt heeft ecnmacl uyrgevrijt,
En lijn uw cierfel niet, gelijck de lieden mecnen, Soo voort; Len de macgt hacr eerde
js
Waer toe in dit bcllag foo grooten overdaet ? vryheyt quyr.
Gy, die niét vey cn hebt, en niet
cn
Blijf bier, cn overal, blijf in de middclmact.
1
weet te koopen,
Wacroin dog in tendc inert gcloopcn?
Wat lact uw fedig
hert de grootc vlagge waven?
Waerom lbo wijt ge het gapen heeft geyaeY,
Wairom ccn pleckig kleet, gelijck dc papegayen?
Dus blijft in uw bcva
li jf behangen om end'
neemt uw lacckcn waer.
Wacr toe ia het
li
om' Siet ali een geellig dm
Haeglchc pop, of als de pinxtcrblom?
!
teden ofte landen,
Gelijck een Wil eenig Ichoon gcboi
Gykontu, jonge vron, gy kont u tccre dieren, hppen aen de itranden,
Wil llhcpcn onderfcy Tl icus diepen kolek,
Gy kont op beter grondt uw reync leden eieren Veitoonen door dc vicrw, cn
tonnen aen het volck,
'Als door verwaaide pracht, de luyfter van de deugt Hy trect belvJcn af, r met de ganfche
Die is de rechte kroon van uwe frlfic jeugt.
<
krachten
(a) Vervat hy al' hetwerek voor ecr'ït in zijn gedachten,
Lact voor ccn hellen fteeo uw goede gaven Ichijnen,
ÈjcnicJtl hief een hoogen berg, cn daer een
Voor pcrcls reync tucht, en fchacmtc voor robijnen, laerxerdal
ün maeckt een innig beek van dat hy maccken
Dar wit, d;it edel root verciert u boven Til
al j Soo dient debruyt re doen. fy dient haer
voor eeuwig blincken af rc fchcyden
Van daer is dat dc fiel
fiil. Van uyterlick gewoel , fy dient haer aen
ie leyden
Dc bruvt gaet onder dies met alle vlijt bcdcnckcn. Tot mnig overleg, om
Wat in het tegendeel hier noodig is te fchencken;
foo tc mogen ficn
En
wat'cr dient gedacn cn wat'er lal gefchièn
En wade, nacr den eyfch , (al geven haren vrient Sy moet het ganfche beek van huys, en echte
Dat hem en haer bcracmt, en tot dc lacckcn dient. lacckcn
l c voren overnam, jac met de linnen
Sy mcym geen beter gacF hem toe te komicn pallen, macckeo
Een' kamer in de lugt, een wonderück gebnu.
Als linnen wel gercet cn fchoon voor al gcwallcn
En leggen in den geeft de gronden van de
trou
Dat fchijntj als of et
u ' V AT-
fprack ,
'
dat ly
'J
een revn
ccu v " gcinoct
ë LIIlot;T: -
t Is
*ü echter ongenjmt,
ccluev n, v , cn |iiu dat hui de lieden
t :lt hen liedc binden

Dat ly voor alle tiy. heeft eenmad .jyrgdefen vindei

Daer Godcs hcyTig volck den naem des Hec.
Een onbevcyniden aert, een recht eenvoudig wcfen, i prijft,
..
Eu met zijn hcylfacm woort de fwaeke Gele
Dan noch, dar fy het vlas cn hacren cygen draet fpijft'-'' '
Een macgt, nu toebcreyt om tot den man te treden
Stelt m de vruuwcnpJicht ccn noodig liuyscicract. Behoeft geen kleyn behulp om vcclerhande
Wel aen
gy debruyt, de woorden y.ijn' dc banden
zij t reden-
an dat er is gcichict, dc
En hoe doch wort de menfclivanfwakgewcldié Hak
\ ringen zijn dc panden Als, door ccn rcyn gebed , en in des
:rbmkcn trou. Dus, als Heercn kwek?
gy die beliet Hoewel men uwen nacm hoort
Soofiw klacr en open lefen
ktinuwgemoeti 'ken beh mijn cyeen niet. Dat kan u, tccre macgt, geen fmact of hinder weien-
„.
fchcyr'er af:
,hier r met meer te vangen
liLr is '
"

De
Weemt fchriek in dit geva! is cnckcl onverfbnt,
elders, gragen hoop
, neemt elders gangen:
-
Hier dient niet meer
Nadien het ganfche werek is huyten alle fchant.
gevracgt , niet meer te y.ïjn gc- Wel lact dan, wie het wil, lact onbedachte
fogt, dwalen
Haer qucllen, ibndernoot, in dcfe vyfevalbn
Kaïphimdcnvandebanck^ü: vlees dat is verkogt. (c) Gy helt naer. uwen Godt
gewigtig Ihick j in dit
(a) WtLiir vmitrm! fy die KylirlMi met bjyvleihlin^e , nut
Wcl-docn, hoe dat het gaet , baert nimmer
°
m»^,
tritr^tn tnenjihc des her-
Gebcurt'et onder dies dat icmant uwe iinnen

V'jl,
s fiAtm ^/m m en JËÜm Tc voren heeft gepoogt met vryen in tc winnen,
diehjielhkhvie-"-' - -
Set delen uyt het hert, foo liaelb uw rCchtcrhant
Nu draegt van uwen vrient ccn naerdcr onderpant.
«S^'*^ Wacht u na delen tijt van out gevry te fpreken,
Of tot een hoogen lof van vryers uyt tc breken >
. liirntnl. PonUn. de ynor. cinjng. „ Een die tc grooten fecit van oude liefde maeckt
„ Wijft met den vinger aen dat fy dc nieuwe laeckr
i-lura liia
no/ir II timmaidtnt dor.it fmlUs, Daer was een fehoone kerek , niet verre buytcn Roomen,
Matrem dia i
tft una pudiitti*. Belommert nier de Ichafn groene myrteboomen i

Hier llont ccn Vcnus in, door wie, gelijck hetfeheen

' Bis Mttm
firdiiate &
Urn
De geeft wert omgekcert, en alle luft verdween.
'

^'^ZUS"yg '
° CHlil
'
•c , fnilttis
Dies als ccn rijpe macgt nu af begon tc keuren
1
!'"' v'J1 '"""""-!'"' net extellentm farmt net auri ffiin-
De grillen van dc jeugt, cn alle kintlèhc leuren,
dtoZ'lT , ,

V 3 '"
'

I"""""" ** fi*di»m hontft co- Soo quamfe beek , cn bragt haer befte•pop,
tot het
''1- vZ'T ' ,'.,

En hingfc voor het volck , cn voor dc op

Of als ccn jonge Wou haer finnen wilde geven,
r? ftmpliütattm induat (Tm in den echten bant hacr dagen af tc leven,
. Hint gui ,.icrifia]iam , ai- Soo gingfc naer de kerek, cn bad in alle vlijt,
Tigarit. Dimt, Hitrvg. lilr.
Dat ly ter reync trou mogr worden ingewijt.
't Is waer, dat ydcr een ten '..ooglten is verbóden
vht.ire
Geen eer tc mogen doen aen ltccn' of home goden,
pP Maer
 B R
Macr des al niet tc min lbo fchuylt hier efter wat,
Dat voor een leerfacm hert is dienftig opgevat.
Gewis hy die de kerek hier voorraad dedc gronden,
Heeft evgen hert, en uyt de daet bevonden,
in zijn
Dut jac een ander geelt moeit komen in de vrou,
Indicnfc nacr den eyfch wil komen in de trou.
Sict ! als een adderilang door tecliucht acngcdrcvcn
Wil met de zcclamprcy bacr om te paren geven,
Soo ipoetfe nacr de itrant, en poogt met alle kracht
Te ruymcn hacren buvck van alle vuylc dracht,
Van glibber gladde ilijm', van ongcfondc dampen,
Van iehadelick vergil", van alle boolc rampen;
En, als het ihege dier fich wel grfuyvcrt vint,
Dan is'et dat'eteerft tija echte luit begint.
ïs, 'tfy 'mannen ofte vrouwen,
Indien'cr icmant
Genegen in de tucht, en foo het dient, te trouwen,
Die doe gelijck de flang, en Ichuymc zijn gemoet
Van lult tot oude dracht, van alle dertel bloet.
Indien een jonge vrou behoud in hare linnen
Ecn,dichacr domme jcugt ccnsfchecn tc willen minnen,
Soo brengtle tot den man niet datfc brengen moet,
Om datfe vreemde lucht in hacren bocfem voedt.
Is u dan ccnig beek gcfchildcrt naer het leven
Door icmant van de jcugt, tot zijnder eer gegeven,
Maeckt dat in haelten qujjt. gy hebt een cygen deel,
Dacr ftont een Schilder by met handen vol pinccelen,
En midden op dc vloer lag ketife van paneclen;
De man, in dit bellag, Itaet lange tijt en pcyft,
Wat hier de vijfc gricck, of wat de fchilder cyft.
Hier ging dc jonge wulp zijn tongc dus ontbinden,
Ick bidd' u, goede vrient, niet vreemt tc willen vinden
Dat hier, bencvenmy, ccn gccltig fchilder llact,
Het ftuck by ons beilacn en is geen booic daet.
Weet, dat ick bver lang uw vrouwe plag tc minnen,
Macr hebbc niet tc min h.icr geenhns konnen winnen;
En, mits het weerde pant niet meer cn is voor my,
Soo doe ick macr een eylch van hare fchildery
Alleen om defe gunft ben ick hier ingekomen,
En hebbe dci'cn vrient tot mijnen dicuft genomen.
Die fal dc fchilder zijn van die ick heb gevriit
'
Indien gy niet te wijs of niet tc vijs cn zijt.
Mijns oordeels, dit verfocck behoort tc zijn geleden
'
Ten fy in u dc nijt is meerder als dc reden;
(0 Tl MkW tlhtfufpin, * m cre ,
Cum prepria fuulmi cc jut xxert mmtiti
Hnnc uittil, tuit* Pbyllida mtntt ttnit.
Hcc juium leau , Cenfulii juni e? tqui ,
Itptimi HffM dkiiii , Annt nethumt
U Y T.
Een beter fchildery, een nutter huys-juwec],
Gy hebt een evgen perek, dacr uwe reync luiten
In ftillc moeten ltacn, in moeten blijven ruften,
vinden haer vermacek ; gy hebt een cygen perek,
En
hcrtcluft, een cygen ooggemerek:
Een evgen
Dacr eyndigt uw bevang, daer zijn de leitc palen,
Dacr over uwe jcugt geen recht cn heeft te dwalen,
Geen reden hectt tc gacn. dus blijft in uwen ban,
„Een eerbaer vrouwen hert en vat macr cencn man.
„Tc plegen echte min, cn by den man tc Gapen,
„En echter met dc luit naer vreemde luit tc gapen,
„ Of door de tuft tc gacn tot ccnigh jong-gefel,
„Heeft, ick en weet niet wat, van innigh ovcrfpcl. ( a )
Ghy dacrom, jonge vrou, wilt niet alleen dc leden,
Macr oock het innigh hert acn uwen man belleden-,
Want foo ghy geeft of gunft voor icmant open hout,
Soo heeft uw meefte vrient uw minftc deel getrout.
Vermijt des niet tc min u af te laten letten,
Om door uw fchoone vcTw een vreemde luit tc wetten,
't En itaet geen echte vrou , geen jonge dochter vry,
In vreemder hant tc zijn, oock niet in fchildery.
Een praetje voor dc bruyt. Ick heb wel eer geleien
Iet dat tot uw bericht hier dient gclcyt tc weien-,
Een man, dit van dc ltract nacr huys vertreeken foti,
Vernam een vreemden fnaeck ontrent zijn echte vrou,
Noyt heeft'er ccnig menfeh gedient tot ongemack,
Dat icmant vier oflicht acn zijnen heert ontftack.
k'En weet ( begon dc man ) van afgunft of beni jden,
Ick weet dat uw bedrijf my niet cn itaet tc lijden;
Sy, die ghy voor u liet, is mijn befchcyden deel,
Niet voor een dertel oogh , of ccnigh vreemt pinceel.
Gaetvry, gaet uwes wecghs , gact elders henen rallen;
Voor u of tiws-gelijck en is hier niet te mallen;
Ghy , die nn cyfcht het bcclt van dit mijn echte wijf,
Moght, als' et u beviel , eens komen om het lijf.
Dacr ging dc lincker heen met gramfchap acngcltckcn:
Macr leg, had oock de man gehjek om loo te iprckoii
Voor my, ickfcggeja, en nacr dat ick het vat,
Soo pait op dit bejagh ccn harder woort als dat.
En delen onverlet, en is'et gecnlins wonder,
Indien dc goede man heeft even in 'tbyfondcr
Het onvoorlichrigh wijf ccn cygen les gedaen,
Om datfe delen eyfch ichcen toe te willen ftacn.
Men wect van overlang, hoe defe rancken ftrecken,
Of om de vuylc lult van icmant op te wecken;
Of, foo tc vreeiën ftact, totnoch ccn llimmcr end,
Acn menigh eerbaer hert noch heden onbekent.
Soo
 , ,; ,, ;; ,, ,

Soa rmgh dart onfe bniyt de vreemde jonge lieden

BRUYT. Of voor de briiyt alleen tc worden opgclefen
2$7

Niet meer" te fprakc (hen , noch voordcr guntte bicdcii j
Die vryheyt is gewcett, ly moet oofck even dan
Niet gunlügh zijn haer ondertrouden man.
ai te
Ontfermt een korte les, hier nut tc zijn geweten,
De bruyt 10 haren tijt en moet geen vfyfter heten
En magh geen vrouwe zijn
„De bruyt, een teer gewas,
Gelijck het fchemer-Iicht j dat
Ontrent den dageract komt Cf der aerden dalen,
Geen nacht en is genaemt, geen dagh cn wort gefeyt,
Maer iet, dat by gevolgh ons tot den dage leyt,
Soo lhct'et met de bruyt. fy moet geen vrouwe wefen,
Tot dat hacr guldc Ion is hoogcr opgcrefen ;
Sy moet geen ftffle nacht, geen droeve vryfter zijn,
Óm d*M korts verwacht een volle
Of, als een tri (Tc roos, die nieten is ontloken,
Van boven evenwel een wcynig uy tgebroken
Toont aen den hovenier een aerdig purperroot,
En hout des niet te min gefloten llaercn fchootj
Soo dient, na mijn begrijp , lbo dient de bruyt tc leven:
Bciecftheyt (ónder meer, beloven fortder geven;
Niet al te (achten oir , niet al tc (bieren kop
Geen openbare roos, geen tbegcflotcn knop.
Hoewel dan onfe macgt heek ccnig pant ontfangen
En dat'er ringen felfs haer oirl de vingers hangen,
Noch is dan evenwel hacr macgdclicke blom,
Niet in de vollen maght van haren Bruydcgom. (a)
Leer hier, belette macght, op vatte gronden weten,
Wie vrou, en wie de bruyt met reden wort geheten;
Op datje bv gevolgh hier nvt befiuytcn meught
Wie nu, wie naderhant heeft macht van uwe jcught.
Is vry een wijt verlchil ra echten (tact te
Het wijf doet over al, nacr dat dc man gebiedt;
Want die eens vrouwe wort en is haer eygen nier
't Is anders met de bruyt; die heeft, op vatte
reden
Als noch de volle maght van hare tcerc leden,
Ja moet hier wederftaert den wil van haren vrient,
, Wie dat'cr ook gebiedt, Indien hy komen wil, dacr niet gekomen dient.
is kruyt cn rackt mynict. Om dan, tot meerder licht, een vallen peyl te fetten^
met bcdcckte ftralcn Hoe langh een jonge macght is buyten echte wetten,
Soo neemt van onlè pen een dvoevigh ongeval.
Dat aen de jonge bruyt haer palen wijfen lal.
Een ruftigh jong-gefel geboren in dc landen,
Dacr ieder huysgclïn bclent in cyge ftranden,
Kreeg , nacr een lang gevry, de dochtervan de Schout,
En voer naer fcker dorp , om dacr tc zijn getrout.
fonnc-tchijn. Soo hoeft de (helle fchuyt is aen het landt gedreven
Gact yder nacr de kerek, cn hooit den Tegen geven,
Daer pet dc jongeling , en bied zijn rechterbant
En krijgt in tegendeel een gunftig wederpant.
Dc Godsdicntt is gedaen, men gaet dc bruyt gclcvdcn
Om weder uyt de kerek , cn van het lant tê fchcyden,
Daer komt het ganfehc dorp gedrongen nae de fchuyt,
Tot fich de nieuwe man ging feiten by de bruyt.
Toen ging het feyltjen op. De jonge luyden fpelen,
Een deel verheugt dc bruyt, cn fingt met helle kelen,
Een deel fit in gCpeys, en rekent in den geeft,
Hoe menig foet gevry wil rijfen uyt dit fceft.
Soo doende raeckt de fchuyt tót midden in de baren,
Daer is foo veel gefcylr, gclijck'er is te varen;
Maer tiet, dc gantche lucht verandert onder dies^
Dacr rijft ccn incllc wint, die bijftcr vinnig blic
Die fchufclt in het want, cn doet het fcylt jetwellen
wefen , Die roert het water om , foo dat dc boorden hellen
,

Dacr? S cdlieT 'g acn daer fwapt het fchuytjen 01113 - Eylacs ! de macgde-palm, die by de jonge dieren
i-iJ^Ï
Jj'icr
'
de on e Lb"™yt
S
ö —
u / L met
lu ' haren bruydegom;
.I Tc famen is gebraght, om hare bruyt te eieren,
Da*
1

'u
1 >

n
ovcrrioo Pi daer gact'ct op ccn kermen, Dient tot een ander feeft, en wert daer allcgaer
Je viyer
hct on e
i g ™ck
fich voor de doot befchermen, Mer tranen cerft bèfproeyt , gevlochten om de baer.
met gewclt, de vryfter met gefchrey, Het dacht dc vrienden goet, dat bey dc doode lijven «
n CC S cwoclc '
Menro 1 " et°™
blijven alle bey. '
In eencn aerden hoop begraven fouden blijven
T
'iwe paer, nu van de doot bevochten
,
j En, waer'et mct'Ct lijck naer mijnen fin gegaen,
I
V r mcc den arm, cn over een gevlochten,
pnetlc van het
Dacr fou ccn klcyn gedicht ontrent den gravc ftaen.
bed , is hacre doot gemeen Hier leyt en man en -wijf begraven aen der beyden,
°r mengen in den lh Qom dc
fiden ondc] £en<
.
.
Op tenen dagb gepaert ; op eencn dagh gefebeyden
,
a m m Het water heeft de vreugt van hare
R $h\ V il
'Z°
Cai> ' nolls
b"f'
S'"> ™*:M
nï-ntendons que
mr di Bruyt. Bodïn. dc Ia
'belet,
feeft
Het aertrijck was beleeft , en werd baer bruylofts-bed.
ftancë. iLJ
>JW *
3
m
'

dtcijum'c/l t. n.fJt
la liauciie lolt
eend,
foubjetfcaii
ff dtmmjir. I. ta Her graf is nacuw gevult , men raeft'er om redcelen,
ff'di pcr^f' peut Ie fian'cé meme h r. Dc rouw en al de teelt verandert in krak eden;
""- e. di Ehifr
rÏH
ri de droift Civil ™~ Cai
1' i
&
v"««* Bal 1 ' - <** cy- '" ' " Dc vader van de bruyt , minlt foo het fcheen gegoet,
j. a ,
" ' VV' 2 C. de rafiH-vitg.cdaii 53
-
<f«.
Scyt, dat hy.voor ccn helft iri alles komen moet.

Pp 2. De
 B ü
Dc vrienden van den man, hier tegen acn gedreven,
Gy hebt van heden af als pantfehap acn dc broytj
enmeynen tikt te geven; Macr noch geen volle magt'het pant tc winnen uyt.
Sijn anders van beroet,
Gy, die dit acht te deun,gac leeft dc Roomfcht wetten,
Een ieder drijft het zijn, als met «beek kracht,
En leert dat Kcyfers felfs op uwe faecken letten;
Soo dat het men gefchil wort aen het Hot gebraght
Wantfooccndertt-l quant fijncygen bruyt verkragt,ffl
Dacr gact'ct harder aen, het Hof belaft te fchnjvcn
llijven. Dacr is geen twijfel acn, hy won om hals gebragt..^)
Wat yder dicnitig acht om zijn geding te
Het macglchap van dc bruyt ieyt met een vollen
mom, Dacr was een out gebruyek in alle Joodlchc landen,
Dacwilkn,fondermeer,volmacckt het cchtebond. [*)
Wanneer een ]ongc maegt haer trouwe ging verpanden.
alk- landen, Dat jae dc lieve bruyt, oock van den cerlten aen,
Scyt, dat van ouden tijt naer recht van
Wert acn den jong-gefel ten vollen toegeftaen.
Twee herten eens gefint zijn valt in echte banden,
Scyt. dat de jonge bruyt, oock
midden in dc trou Hy moeit het weerde pant met alk vlijt bewaren,
En, door belette tucht, ter rechter ure fparen
Kan rijn, in volle dart, een maegt, en echte WWL{fl
te fchnjven Ter ceren van dc trou , hy moeit het weerde pant
Scyt, dat dit groote werek met toe en H
houden buytcn fchant.
Befittcn londer finaet, en
Aen, ick cn weet niet wat, het mengen van de lijven i
Sier, Jacob gaet alleen met Rachel aender hcyden,
Macr dat dc weerde trou haer gantlche volhcyt fier,
Wanneer een rcyne ficl hacr wederpacr geniet. (c) En drijft het jonge vee door alk groene wcyden,
hier geweldig tegen Sy bruyt, hy bruydegom; en des al niet te min
De Vader van den 'man is

En mcynt dat zijn gefpreck vry meer behoort te wegen, Hout alle tochten' op, hout alle luiten in;
Roept dat een jonge bruyt dien nacm geducrig houd En, na een lang geduk van leven gantiehc jaren,
Tot dat het lachte dons hacr nacrder heelt getrout. (d)
Soo vraegt hy om verlof om dan te mogen paren,
Roept , dat dit fcker gact oock op den dag van huyden, Hy racckt ( ö rcyn gemoet hy racckt dc tnaget rjict ! )

Om dat voor eerft dc bruyt fit by de jonge luydcn,

Tot hem dc vader felfs zijn lieve Rachel biedt.
Roept, datle nimmermeer, als op den tweeden dag, Sict wat vcrfchilt de tijt. ó die in onfe dagen
!

Beilont een jonge bruyt den vryer op te dragen;

Hacr by het echte volck aen tafel voegen mag.
Roept, dat de jonge maegt is datfc was gebleven, Van dat de fonne rijft, tot acn den foetcn llaep,
Eylacs, wat foud'ct zijn ? een wollef by een khaep.
Ja niet van hacre gunit als woorden heeft gegeven;
Enuuyt,dat haer gellagt maer woorden hebben moet, Ey wacr is nu de tucht van reync min gevloden?
Gccnvricntfdu[rin het bed, geen macglchap in hetgoct. Of woont het fedigh hen alkcnlijck by de Joden,
Nac dat om dit gcfchil is memgmacl gekeven, En niet in ons geweft? ey, matigh uwen tocht,
Soo wen nac langen tijt het vonnis uytgegeven, Wyzijn oockGodcs erf, en dier genocgh gekocht.

Het Hof, naer rijp'beract, dracgt hier in over een, Al die het reync bond tot vuylc luiten drijven,
Dat 'teen cn 't ander goet is onder hen gemeen. Die paren in het vkcfch, en niet als met de lijven:
De reden dicnt'cr by. Des Hceren goeden legen „Macr die in rechte tucht beginnen hare fcclt,
Verkondigt dc kerek, cn opentliek gekregen,
in „ Die trouwen met de ziel cn wallen in den geeft, (b)
Vevlcgelt echte trou ; lbo dat men even dan Al is dc bruyt verlooft, noch dienjc niet te mallen;
Bckoomt een vollen nacm van wijt cn echte man. Al is dc fchult gemaeckt , uw tijt is niet vervallen;
Men liet dat Adam felfs, toen Eva was gefchapen, Dus houd u in den toom, enïpaer uw weerde lief,
Haer voor zijn vrouwe kent, oock cerfc was bcflapcn, Een ondertroudc bruyt een onverfchenen brief.

Hy noemt hacr voorden Heer zijn vleys en cygenbeen, De ti;t inch haren loop. Men gaet'cr overwegen
Oock eer het echte bed was onder hen gemeen. Hoe dat'ct met de reeft cn gallen is gelegen,
Hier uyt dan, weerde maegt , kan ieder een bemcreken En hoe men nooden moet, cn wie, en wat getal,
Dat cciltmacl als de bruyt komt weder uyt'er kereken, En hoe men met'cr eer de bniyloft houden lal.
Getrout voor al het volck, is op een vallen gront De facckc dient bedacht, vraegt icmant mijn gevoelen?
En uyt hacr cygen magt , en in het trotivcrbont. (e) Ick ben in dit geval een vyant van het woelen
Of 1'choon dan iémant poogt u in het hooft tc ftcken, En van tc grootcn hoop ; een vyant van den dranck,
Voor Godt uw man tc zijn ( gelijck dc luyden fpreken) Een vyant van geroep, en alle vuyl gelang.
Eer dat gy zijt getrout, om onder defen fchijn Indien hét welen mogt, ons foudc meelt behagen
Tcfchuy\cn, eer het dient, uw tecre bedgordijn, Een maeltijt l'onder pracht, en voor dc naelle magen, (<)

Gy (tact op u verlet, en toont, met goede reden, De belle bvuyloft-fecll die icmant houden magh
Dat by een ware maegt dit niet cn dient geleden Beitact in fedigh volck, cn in een kkyn bellagh. [>)

Scgt dat de reync min noyt worltclt tegen eer, Soo doende, wert het volck met drincken niet gcqmillcn,
En, fchoOD hy 't anders drijft, geloott'ct nimmermeer. Dacr hoortmen geen gewagh van icmant op te vollen;
Hier dient gv bruydegom voor al te fijn gefproken, Daer hoort men geen gcracs , geen roepen , geen ge-
Om hier voor uwen tijt geen vier te willen ftokcni dans, (0
Noch van dc geyle jcught , noch van dc dronkc mans.
(il Situi tmfuifiu fuffitit abftue aliis emnibtu . C alia nmtiia fint tm-
Dacr kan ccn tecremaegt den echten ftaet beginnen
fin/u [hm i.ik'd. Abir'ti. Umtil. lib. i. dt Nupt. tap. 6.
(h) Hm i!rjl.'r.:;in lirymtatii [cl pjflit csn;again facit emjKpum. Inltiltc, mcr. bckheyt, cn ongelloorde finnen;
, ,

Ambrof.
cerf aftak f
mi-
(c) Htcfititim de tsrfmhm cminbiiur unlralmuium tmfea/u , nm (f) Xinnaüis fpmfis tam impuir» tfi arder libiditii

tnptribni. Albtr. Gtmit. ilid.

(d) Btdin, lib. i. it U Rt;.„U. tap. 3 . La pluspart des Canoifles & fa) Bcdi» de la R,puU. Bk t. cap.
3. Si 1c fiancè ( dit-il ) «Dit "'*

Theoloyiens, ijui s'i

dc mam mifc, ficravifa fiancée, il doic efire puni
apnnkmcnun «-
poini de mariage entrc ihommc 8c la fi confommé de irailai» di
w- «
i'il n'eft mes de droict.!. 1. C. dt Rjp'. Alhent. Gemil.
ÉtóU ce que nes confiumes uni dilcrtcr
ffion des profiis du manage, 6c de la
aile.quand
Viét
il ellque-
frt Ine
narde.
(h) Aux mariages qui fe font par volupté il n'y a
^ mmvt^,.*
ipinime in
l*m. Lombard,
1. ui
jamma silvtflrin* -uerb, man
in 4. Stmeniiar. dijtiiitl. jo.

7. gleJS. uk. tx fablko

7. qutji. 2.
ixtr. di imicrf. tmjug.'
i. c. dibiiuoi. de
Btrbat. tmf.
U*
dei corps, mais en crux que la fagelTe . eonjoinu, il Y »
lion de ïertu &
tomc puretc. PhiU Judau, Ub. de Abt.
PmrUrA «f 1

bemnm mmmunicnim attinem pubtUa amalmofaue tmvivja r ***vtm rf*

(c) SiBJiat bii dicicuii , mm inim rer tenjun-
(i)
ac pwteli. ex prmma t^naume modefie [ibfie^i
tlinntm Uttm wnjiigiiim in fait F.tiUjU ritï prratUm Itr parente, ,
„ ittdnidva at in-
tapiialt ccmivium. Erafm. dt Chrifi. i\l*tr.
atria, ET «»r 4' »• ""ad vim*i*m mwimmii ]ia-
, fk) Saline, autdam nvpu» modnm ffjhÜm .
°"7"*" V
bUitnditrn amAjHam [ir icmubïium jiu u;n!jm tarnaLm adjici p, jfti , mi- etnuiarum, nee malt. P.ju jlatmmn tfi autd nm ptffa, ad
tiiam ficieiai bentrura jain ab m umpert imbcaia at ieiuSla tifi dw/deóm Dtmmt. ut 'fff'/
hare. tn L inpuandi. V m f*-
liti ipjt ttn- Uri "Jy
fcri dibtt, quad m facris lilirrii im/mum , iia er nftifio jur, ti-viti fia- V ,/,. ,„am A-fl- f de Jurt &
Jd,. Anama, m <. *U.
V' &
tmm 'fi-
'am fiuril. n- ff.
di tmdilitm. v dtmmfl. 1. nupi. de R. Zfrad&U refere. extr, dt Ml» ÉK
trant,/*. A<«. >« >'"'••

I. fatitimm. 14. verb.jed tx qut -vota nuptta'itm ri iffa pruijjerint. C. de ff.

Je Vuig. V Pupitt. „
napi. Netf. rer. \mi. tbjtrv. Ij. V lt>. uti in, tmfimt, Caju « inurval- fl) Cmnfi-n Laed,t,num tan. 1 j. d^.luia, tbcreat O- i*p*-i"« I

têtime, £fim impreba,. „

 , ,,
, , , , , , , , , .

R Ü 2.93

pacr is het jonge paer en al het huysverloft
Van moevte, van gcraes, en van de grootc koft.
niet een ieldlacm ding? hertrouwen is gevonden
] S 't
Tot nadeel van de luft,
En des al niet te wacr ecmg mcnlehe trout, mm
Daer fchijnt'et dat het vlees een nieuwen tempel
Daeriseenvveeint gebrek gcflnpcnindcftcdcn,(bouwt,(rt)
En blijft van ouden tijt tot aen den dag van heden,
Te 'weten, dat het volck 111 hacre bruyloftfeeft
Schocyt wijder al: het d-ent, en boven haren leeft.
Wat koómt'cr menig paer m duyfent fware laften
Allcenlick om tic vreugt van vreemde bnryloftgaften ?
Wat il'CT menig menfeh , die uj>t een hóogen mixt
Verteelt zijn innig
Bcdenckt 'et die het raeckt , in overdoet tc trouwen
Is al een quade
voet om huys te blijven houwen;
't Is licht te
veel gequift ten dienfte van de jcugt
't Is licht te veel
gefpilt in defe korte vreugt.
Gy fiet, het groot beflag is in der faaeft verdwenen,
En wat de fecile macckt gaet met den fpcclman henen,
Dc vrienden zijn vcrirroyc,achhck en weet nier hoe,
Het geit ïs nyt de beurs, en dickmacl
Leert dan verkregen goet tot
Laet pracht, laet overmoet, laet groote koften varen;
Koopt huysraet om het geit ; cn fet den regel vaft
Dat op een goede faeek een goet beginfel paft.
Doch foo gy zijt verplicht aen veelderhanden magen,
En dat uw itijvc beurs den laft vermagh tc dragen,
Kniel neder, jonck gcfcl, kniel neder, teerc
maceht
Hier wort op eenen tijt uw ganfch eeluck
Bewarsriir'
De Gecftcn, Godes hcyr, die wonder reyne
Icharcn
en alle inoodc fonden,
Zijn felfs ontrent het wcrck,dacr echte licder naren
Vfl
Godsdienacr fpreeckt het woon, de zegen wort
celcvt '
Een yedcr fiet, en bid. Daer is de knoon celcvt
Roep bruyloft , foetc jcught » de fpccl-gcnoten komen
*
En itrooyen al het huys met nieu-genkicktc blomen
Met vcrs-gclcfen groen, met jeugdigh mae-de-kruvt
En vlechten naer den cyfch een kransje vac? de bruyt'
Noch is'et nicÉ genoegh; men hangt'cr groene kroonen
Daer haer het weerde pant lal aen den dis vertoonen,
De folder, en de balk, de mueren cn het bed
merg tot aen het hertcnbloet ? Zijn met geftreckte palm acn alle kant befet.
Een maeght kan over al een groene krans verwerven,
En dan wanneerfe trouwt, cn alsfe komt te fterven.
Wel aen, gefwindepen, ter ceren van de bruyt
Koom
feg ons, wat de dragt van kroonen hier
beduyl.
Het is van ouden tijt , dat twecderhande luydcn
Sijn kroonen tocge'ftaen van loof en groene
kruyden
Een Priefter, tot den dienft van eenïff Godt
ondanck toe.
beter cyndc [paren,
(6) Hnrfi™ een groene krans
Onrfing 1,™ *•
ontrent den offértijt.
J ,
ecwüt '
Een held, wiens edel fweert den vyant had' ge'flagen,
Kreegh even defe maght een kroon te mogen dragen
;
Kreegh oorlof met de koets te rennen door de ftad,
Gcciert met eyeken-toof, of met een lauwer-blad.
Hier uyt (gcüjck het fchijnt) is defen vont genomen,
Dat oock de groene krans is tot de bruyt gekomen :

Soo wil ick uwe gunft niet binden aen getal En , als men met befchey t de facken ondertaft
Maer ftell' een ydev vry hoe verr' hy nooden lal. De kroone wort de bruyt tc rechte tocgepaft.
Wie kan het echte volck , wie aen de jonge lieden Voor eerft om dat de maeght, die hare jonge leden
Benemen haer vermaeck, cn harde tucht gebieden ? Gaet, uyt een reyn gemoet, aen haren man belleden
Het is van alle tijt, dat op den bruyloftdag Niet meer is , datte was , niet meer is acn de jeught,
Een ieder vrolick zy, en vrienden nooden mag. Maer offert acn de trou, maer offert aen de dcu«ht
co ^
Maer gaet met goet bcleyt, en laet de lieve gaftcn Een vers , een jeudigh lijf, in geen bedrogh gevonden,
By niemant in het fcell met drincken ovcrlaftcn Gacf, fuyver, onbeimet, fris, nuchter, ongefchonden
Schouwt grillig hantgcfpcl, en dertcl ongclact, Dat niemant naderhant, dat niemant raken moet
Weeft nuchter in gebaer, en matig in de praet. Als een , acn wicn de maeght haer rcynen offer doet.
_

Ick biddc, heufche jcugt, verftaet de rechte gronden Siet hicr,gy die het racckt,het witvanccrlick trouwen*
Waerom eerft over al de menfehen dienilig vonden Het is een vaft befluyt, om Godt een huys te bouwen,
Te maecken eenig Fecft, wanneer der icmant trouwt, Het is een vaft befluyt, een feker oogh-gemerek,
(
En waerom dat men noch dit heeden onderhout, Uw vrucht te brengen op tot Godes oftcr-werek;
t Is vry met om den wijn,
niet om dc volle glafcn, Het is op datje moght, doorwettigh t'famcn paren',
«iet om een los gewoel', niet
om het dolle rafen Een onbcvleckten geeft in reync tucht bewaren;
t Is om het naeftc
bloct te wijlen overhant Het ïs op datje moght in uwe domme jeugt
wat maegfehap dat'er rijft uyt delen nieuwen banv/a) Te beter, door behulp, u geven tot dc deught;
(
t Jsopdatydcrwift,
indien hy quam tc fterven, Het is de gulle tucht haer rechte wit te leeren , ~>

» ic zijn verfpaerde goet eens l'oudc moecn erven '1 Het is de quade luft tot goeden cynde keeren
En -
tc zijner tijt, cn nac een droeven
r
va! Het is, te zijner tijt, het ongetoomde vleys
Het huys, wanneer' het
wijd; eens onderftutten fal , Te geven
zijn behoef, maer naer den,rcchten Cys. {g)
och hoe een eerlick
man dc vrienden moet onthalen , Het
et is een vaiï'
is°ecn vaiï befluyt, voor ccuwigh af te fweer
fweeren
ataet op een ander ons nacrder af tc malen }
tijt Al wat de jonckheyt leert, cn uyt de borft tc weeren
keert u, fnellepen,
^y keert ecnmael wederom, Al wat'er cenigfins een reynen geeft bcvleckt,
c ft "och eens dc
M plaetfe, nicusgier
mek i
Sf bruyt acn haren brvdegom. Al wat'er ceniglïns tot fhoode nucken ftreckt.
volk; dc bruyt die gaet ter ker Het is een vaft befluyt de finnen in tc binden,
Li r?»W En niet te laten gaen met aldcrhande winden,
!n ™llem > trou, haeronder-trouverfterckcni Daer ons dc wcrelt treckt; het is een vaft befluyt
De tucht te laeten in, de luft te jaegen uyt.
vuptixrum die Ten tweeden, nu dc macgt van alderhande tochten
""">nh Ui, fa ch -J"
PW""" '"'"''nis impetatur , qusd ü" !'
Is dickmacl aengcranft , is dickmael aengevochten
An'L^T/l^"^'"'' 'fa* ™ l n 'y a 11 belle •
n °P«- Oh il
En heeft des niet te min luft, krevel, vuylcn brant,
En alle ftim gewoel gehouden in den bant,
te
dl .<» r
JW-rmi -& rtg.rdf*mil.
Soo cyft de reden
dat fegenrijeke kroone
fclfs,
,
° l,s tlie day of manage was reputed ihe ioyfullcfl day
I" "I their
Haer lïjgcn om het hooft, om hacre deugt tc loonen,
11' -,f l

!
ow,scome 10 make our 3 £ c mcrrie M- Smuh.;» En gaffe van het volck wort over al begroet,
*>'<P"P«,
&
-

"•'"Z^kr
1
UZ" ÜcinU 3*U, m nupiih Lmihrt, quim m Gclijck men in gemeen een overwinnaer
' un!
't doet.
%3 "'i' f"" f"""i<i't>«"i. GcU. Ui. s, mp. 14. i/n Luban cen-
m
V *t* d Ecdenck
,

inu «>»
I
** c ° nv'~™ m > '"•!"'•" f">>- G'»'I- '«!> =9-
dan, jonge bruyt, wat heden is begonnen,
1'llT'f"
mm, """«k tw*< fiat , Nupiim cUvf* domo fcrimus. U, Gy hebt in uwe jcugt dc luften overwonnen,
7.

AmbV* ^" f'^'i"'"" ceovocamur prppinqtti affnei . E5* amhi; (f) Vnde fitfficimi ad J enarrandam qnod Etilt\
ArtCj I ' '< "JS • [ia ctmitliat , o- confirmat llum obf<gniitum jingeli rtnmlianl
,

paitf
'•

"' fouiail , ' ^ >" L '

Ü"'" 'h pw^" 1 '." ra "gvalU auam cogna- rarum habuit. Tcriult. lik id uxorem.
,

I'utlia bentdilliont , quafi Die

,

mli, ..." ™J'JtotHT Cmftqutm tfi, utvmnïa ex cmfinfu loiius fi-

i
ipfoper os Mmifiri fm Uqu emi fpeflotiiitui Angelisv hominilui
, , tSpultiJ-
Anntus Robcti, rtr. jud. Ut. i.iap. Ittr, ul pir boe Deo confecj uur individu* cenjueluJinh imt'mm. Jeaihitn.
'' b-
ft] aLTu 1«'Ji- 3. a Beufl. Iraü. de Malr.
(g) Cnnjugium bene tut libidims mak. Augajiin, lib. 3. conir* Ja-
li.vi.

Pp s
 B R U
Ghy zijteygen
een van volck Oodc vrygclaten,
Nu krijgjc meerder hulp tc ftacn in dcfcn flrijti
Dus laet uw fedigh hert dc vreemde rancken haten,
Dus blijft in ware trou de trouwe tocgcwijt-
Dit welen vordert meer, als met den man te fpclen, Komt vocght u na den tijt,cn wecll nictlangcrdwac;.
Ontrent ccn deftigh werek en dient geen mal gcraes,
Of iet, dat u gehjeku in lult te mogen telen}
Want lbo die weerde plicht alleen hier in bcltonr, Macr fiet ! de ltillc nacht komt fachtiens acnge vlogen,

Soo wacr oock in het bos een wcttïgh nou verbont. Et) heeft ccn duylter klcet om onfc kim getogen,
Wel aen dan , jonge bruyt , koom , met gelette leden, Mm liet geen lichte maen,gecn llralcn van den dagh,

Koomt, met een luvver hert, in uwe kamer treden,

luiten in den ban,
Doet, uyt een revue lucht, de
wort'nacdeic kroon, de kroonc van den man. (a)
En
gaet haren gang. hier foeck iek niet tc weten
De fcelt
Noch wat'cr won gediem, noch wat dc gallen eten,
Noch of dc Ichotcls dicht cn op hacr rekc llaen,
Noch wie'cr met de bruyt lal aen de tafel gacu
lek bete, die het wil, hiér op dc finnen breken,
lek laete, die het lult, van diepe glafcn fpiekcn,
Een ding is hier alleen te nemen in bcract,
Wacrom doch voor dc bruyt een hot" op tafel (tact.
Scgg* reden mijn vernuft. Dner zijn vcrfchcydc faccken
Die hier tc wegen zijn, cn dcfen handel raecken
Hoort, wat ons bcll bevalt, het een gn *e lof,
Dat vrouwen zijn geiijek een tocgcllotcn hof,
Dc fehacmte vandebruvt vintdacrfefchuylen mag. ( ( )
Dat hier geen dertel wicht, met onbclchofte Itrekcn,
En maecke voor de deur tc tieren, of tc Iprckcnj
Geen fpeelman , geen geroep ,geen lang cn doe belet; (d)
Dc bruyt, cn hacr gevolg, doet binnen hacr gebet:
Reyn JVefcn, Eeuwigb Godt, die van den aenbeginra
Hebt hi den menj'cb geplant de fucht tot echte minne,
Hebt in den mangekydt de gronden van de trou,
En naer den man geneyght de /innen van dc vrou.
Reyn Jf'efen, Suyver Lam, die uyt de maeght geboren,
J/cbi tot het diep geheym den echten-ftael gekoren ,
Hebt, als een eygen bruydt, getroiit uw weerde kerek,
En aen de trou gegunt uw eerfte wonder-werek.
ReynlVefen, Heyligb Vyer , die met bedechte ftralen
(b)

Dat vrouwen zijn gelijk al- boomgaerts voor demannen, Komt fygen uyt de lucht, 'komt in den menfehen dalen,

Dacr fnoepers,vuyl gefpuys, zijn ceuwigh uyt gebannen,

En, om dit aen de bruyt tc prenten in den geelt,
Soo wort een hof gcftclt tc midden in dc fcelt. ReynlFefcn, Eenigh Goc,

Wat hoogcr, foelie pen, lact u wat hooger rijfen,

Ghy lult cc» beter gront hier over konnen wijlen En roepen om behulp op

Het ccrltc trou-verbont is in het groene velt, ren eynde dit beroep om zaiigb wefin
Is in het fchoon prieel van Eden ingcltelt j Geef eerft, genadigh Godt dat tey ter 1 'tder HdeH

Dacr is in ouden tijt het rcyne bed gevonden, rotonderlingenlrooft, uw Mijden

Dacr is het ccrltc pacr in echten (tact gebonden.
Tot ondcrüngh behulp ; dacr heeft de groote Godt
Gegeven aen het wijf het eerfte trou-gebodt;
Dacr is dc man gclait op zijn beroep te pallen,
Soo dat dc ganfche trou is in den hof gewaflen ,
Is uyt den hof gcvloeyt, enfict! des Hccrcn woort
Gelproken in den hof, brengt llaegc vruchten voort.
Als dan een jonge bruyt fiet op dc tafel letten
Den hof, cn zijn gcvolgh ; fy dient'er op te letten,
Sy moet gedachtigh zijn wie ceril het trouwen vont,
En wat'cr noodigh is ontrent het groot verbont.
Macr, wat een groot gewoel wat lalder nueh gebeuren?
Men fiet dc jonge bruvt van alle kanten fleuren,
Entreckcnvan hct'volck, cn hier, en weder dacr,
Het fchijnt als of de macgt een krijgs-gevangen waer.
/achten geeft,
Die ftjnen Heylandt liep , en fijnen Schepper weeft.
Leert ons tot aller ftont uw vader/ijekt ftagen
Met nederigh gedult en [onder morren dragen,
Ten eynd het fondigh vleefch en alle Jlim btjagb
Sich onder uwe wet ^ednerigb buygen magh.
Laet geen verkeerde fucbt door onfe kamer dwalen,
Laet geenen vuylen brandt ons in de leden malen j
Bevrijd ons van de twiji en alle ftuer gebaer
Geeft yedcr volle luft ontrent fijn wederpoeT*
Laet over ons bedrijf uw gmifte nederfygen,
!
Soo dat ivy nimmermeer van uwen fegenfwijgen-,
Doch geeft ons evenwel geen meerder ommejlag
Als ons en ons zefin ten goede dienen magh.
IVybidden, lieve Godt, niet om een aerds genoegen ,

Ey! lnetons, mijn vernuft, een wcynigh overwegen Moer dat ftch onfe -wil naer #«B» mogbte voegen
Van waer hervremt gcracszijn oorlprong heeft gekregen. Beboedons voorgebreck, en grooten overvlset
Is dieultig acngcnieikt, cn af tc zijn gcmaclt, Macr gun ons uwen trooft; joo vort bet bitter foet.

„Hoe lang een oude fcyl ontrent dc menlchcn dwaelt. Doch, Joo het wefen mocht, een deelvan uwenfegen,
Men hout dat dcfe gTccp uyt Romen is gekomen, Dat wy tot onfer vreu-ht gewenfte vruchten kregen ;

Van dat hacr ccrltc jeught de macghden heeft genomen,

Van dat haer ecrfïc Vorft dc vryers gaf de loos,
Wacr op toen ydcr man ccn cygen vrouwe koos.
Is 't niet ccn fcldfaem dingh ? 't is duyfcnt jacr geleden
En duyfent boven dat, cn fiet! in onfc lieden ren eynde, v r bejluyt, en ons en hun ge lijd.
Wcrt, oock tot heden toc,dc bruyt om her geruckt, In Cbriftofy reyt het eeuw'tgb Koninckrijck.
Om dat eens vrouwe kracht tc Romen is geluekt.
lek bidde wat iel; magh, houd flillc, rouwe gailcn, Vriendinnen, met verlof; ick biddc , ruymt dc kamer,
Ten Itaet u gccnilns vry foo grilligh aen te tallen Hier is nu wcynigh volcks cn lliltc vry bcquamcr
bedt,
Een die u niet cn raeckt, ccn die nu is gevrijt, Als eenigh groot gewoel, de bruyt trect aen het
En door de vatte trou een ander tocgewijt. Nu moeder, lluyt dc deur, en dracght dc neutel met.
Wat gaet dc Zeeuwen aen met Romen aen tc fpanncn ? Uisnu, bruydegom, volkomen recht geboren,
Wat roert ons cenigh volck by vonnis uytgebanncn? Gcnacck uw weerde pant, van duyfcnt uygekureu,
Wcgh met dat oude vuyl. in Zeclant is 3c bruvt
NtfM «*' -vefprnme erepufiuU HU faxf* MhBU
>»"">
Geen ruyters cygen Öacf, geen roovers cygcn'buyt. (e)
bat. wl fr^ir vcmuaJUm ut Mtfowfc » frttUmU. fiJ/'J" 1
£
**
't En heeft doch geen befchcytlbo graten woel te maken.
,

llrmi , ld ItgtrtlHT. ConJIm, incl iU n«/-. Èint CainÜHi

Het weerde trou-verbont is van dc goede faccken
Dacr nicmant in cn trecr. als met een vryen wil, suntnti, cs«[urgiti-3 vtjflr Clymf'
Dus lact hctllim gcbruyck,cn wccll dochecnmacl ilil.
Vtfptr ad'jl
Xxfttilat*
,

dm — &C
Ui:i l:Ü3 ;
j.VA..'. Hfn rona
Fax ttUm nuptialU nf! feült (jnflur« Ftffi) k tumdtm ift3<"*-
{>) Ux, 1 , , 1,111 , qitulit columns;
(d) Dl firtpit* «4 prima nillt ai ihdumi forel tuUéUl" •

(b) Mijn fnfltt lint Bmp , «liy ; . bptm Htf, een inrfeplde
qui ad neuron imfiiar. pert'mtnt, tap. 31. tmm. +.
BsrnpHI. Üengibf-'l idem. 4- l£
 ;, , ; , ;,

R ü
ïcgi-oct U v
wederhelft, niet met een gcylc mont; Het ftiick aldus bclcyt, fiil ieder zijn betrouwen
hert, en ydcr woon een pont. Dan vorder op den Heer
Hher uyt een ledig («) en zijn beloften bouwen*
herten foCtt wenfeh, van
Gnde my gegeven En fchoon dacr onweer rijft', en ftucre vlagen macckt
MH» gctcllig leven ;
en Toete vreugt in dit 't Is üodt degrootc Vorlt, die voor de fi jneii waeckt
Tot luit , ( ƒJ
mijn ander ick, gehecht mijn gemoet m
En als het fchoon gebeurt dat Godt ia onfe tijden
Miintroe.(l,
Meer ab mi n v
G L wen lte bedgenoot,
.
er
i
^
en ul hct nilcI^ c Moet.
verkoren boven allen,
^ Sent vaderlicke tucht, fènt ecnig bitter lijden,
Ten dient ons evenwel niet tot een droeve val -

n m 7 Z!j t SY toegevallen, Het cynd is enkel heyl , het cyndc recht'ct al.
Ten lellen rijt gy '">j > Q)
Wy zijn van nu voorracn, wy twee en zi jn macr een, -Al wat de jeugt bcfir verandert met de jaren,
is even nu gemeen,
Wat ecrllmacl eygen was, De luft gact haeren gang, lact ons in liefde paren,
zijn door
echte trou , en op gewific. gronden, Niet op een feboone verf, niet op het lijf gegront,
Wy
lang te Tarnen ingebonden Macr op het innig goet, het ware trouverbont.
Ons leven dagen
overhant dit jock alfoo verlacht Laet vrede, Toetbelcyt, en minnclijcke feden
Soo dimt dan
tot vrede fy gebraght. Meer trecken ons gemoet , als opgepronckte leden j
Dat ons gchcele Tucht
Indien wy door
de trou in rechte helde paren, Laet Godt doch boven al ons zijn de grootftc wet
j
\V;tt quact Tal
immermeer ons mogen wedervaren? Hy is, op wien het oog in allen dient gefet.
Wat lal ons hinder doen; of brengen in dendruck? Het eynde van de trou is kinders op te wecken;
Twee herten eens gefint zijn boven ongeluck. (é) Daer moet geen rcync min tot «uadc luftcn llrcckcn,
Schrijft dit in uw
gemoet ; waer dat gchoude lieden Dus laet de weerde trou, vcrlegelr met de tucht,
Sieli vierc-n
ovcihant, en wacre gunile bicden, Ons brengen uyt den brant, en icyden tot de vrugt.
Dacr is een goede geeft met alle fegen by Dat 'zijn tor onfen trooft de vafte bruylofsgronden,
Entnaeckt het echte pacr van alle plagen vry; Waer op de ioflc jeugt moet werden 'ingebonden
Dacr wort het gantfeh gefin , kint ,
boden , nichten , neven, Hy vint Tich buyten Tpoor, wie hier tc verder gaet j
Als door een valt gevolg, BQt foete ruft gedreven ; „Al wat ten goede (treckt bcwaert de middclmact.
Dacr wort'ct innig hert gefuyvcrt van den haet, Dit mag dc jonge bru\ t een wevnig overleggen
Dacr vlocyt'ct altemacl van cnckcl honigraet. En weder, als het dient, hacr tegenreden leggen:
Komt ons de lieve Godt macr klcyn beflag te geven, Bchocda- mijner joigt , van Godc my ge|ont
Wj konncn evenwel, wy Tullen vrolick leven, In wicn mijn rcync ziel alleen vernoegen vont.
Wy Tullen onlen loop voltreckcn Tonder pijn, Ontftng uw jonge biuyt, en dele teere leden,
Indien wy voor den Heer macr ccnig konncn zijn. (e) Die ick aen 11 alleen na'e dcTen Tal hefteden;
Of Godt Witte ding aaer ons behoeften voegen, Ontfang uw wederhelft, uw lot, uw echtewijf,
OT Godt fal onlen geelt in alle ding vernoegen; Onttang in uwen fchoot een ongefehonden lijf, (f>)

Indien geen rijeke Icliat ons koffers op en vult, Een lichaem fonder vleck , een kuys een cerbaer welen,
Ons vreugde ui beftaen door middel van gedult. Een pootje met ten dau, by nicmant ovt geleien,
Wat my in als belangt, ick neme tot getuygen By nicmant aengcroert ; ontlang doch boven al
En Godt en onfc trou, mijn leden Tullen buygen Een toegenegen hert dat in u leven lal,
Tot vlijt, en rijpe lorg, tot alderlcy bellag, Dat uyt zijn gantTche tuft, en met gehcclc krachten
Dat icmant van den man met reden eyTehcn mag. Tot uw vermaeck alleen Tal drijven zijn ged* hteöj
Gv, ui het tegendeel, leert uwe finnen ftieren Sal woonen met den geeft in u mijn cvenbeclt,
Tot onderling behulp, leert uwen hoeder vieren; Soo lang een krleyne lucht in defen boclcm Tpeelt.
Op dar in nis de man mag zijn ontrent het wijf Gy ltiert my niet alleen tot buy&Ücke faecken,
Gehjck een weerde ziel is aèn het gantTche lijf. Maer leert my boven al tot onlen Godt genaken, (O
Wy lullen onder dies, wy lullen tufichen beydeh, Leert my te buyten gaen, en treden met den voet
Al wat'cr is te doen met reden onderTchcvdcn Al wat ons ydcl vlees leyt van het wacre goet.
En plegen ons beroep nacr eyTch en rechte maet, Leert my voor alle ding door vriendelick vermanen,
Gydienftaa van het huys, ick dingen van dclbract. (d) Te icheyden mijn gemoet van alle fotte wanen
En evenwel nochtans lbo Tullen alle laccken Dat lal in delen geeft ontltekcn meerder vnnck
Ons in gemcenc plicht, en niet als evgen, raccken, Dan ot my cenig menich dcganlchewerelt Tchonck
En dat opdefen voet ; een ieder in "het fijn, „Twee zielen eens gefint, nrnGodt te willen ccren,
En even ondermengt als 't water en de wijn. (e)
„ En konoen nimmermeer van haerc liefde keeren
„Want als het nietig Tcboon lal van dc led^n gaen,
fl) Vil Ifehmsthm
apud Xtnofhwim de admimj}. domtfl. Imja
*A« «(fajiiiW tu,„ usae jBjli lltll „„,,
fm „Dan fal de ware min op valt gronden ftaeo.
„,„ mi ej;ia ; tdmmmt cenjn-
l", dwjub if!um inilim Mammom. Vide Xemphem. Üb. 5.
t

wn J«yiH«n f inj,,;, f.,
, a , mal
ie»
O goet, ö (bet begin.' ó vreugt, ó hemels leven!
„„; ubi hlti -wididtmur at fefii-J , astibus
_
O dat een ydcr poogt een lachte Tpoor te geven
.'

**
'r* ^f""1* *„«r
l,d vale.wt ,11, Cinfio Mti. Dl Chnfl.
,
Aen bclchcyden deel, op dat in alle vlijt
zijn
Al wat ten quade ftreckt van beyde fy gemijt.
Ckryfifl. in Gerief . Homil. 37. Wat is'cr beter ding als met gelette reden,
jQ>) Optooi tmtiriia fax ,v vinculum dililtsams ct Door heus en rijp gefpreck , en even door gebeden
<"' V
,

mtxpitrnaiiU mitre tircurndaii hu suxta Dei

etyefni M Dc finnen overhant te voegen nacr de leer,
,

1
En met gelijckc Tucht te treden voor den Heer?
f
<"«> Udé, bic muilHI dhllih „ tintontii
M h,„vd„i:,m n,.i„, Wat is'er cjuader llag , als Tonder tegen preken
,
«' kt Aé«
Z'
.

''ft"" "!'"»™ ft
4 t .. .
••*!•<« .
.

ft, «rJWfc) 1

De Tonden acn te fien, en alle ilelgebrckcn

1 wriitit
f*ttil , uiifm multiplex return frofperttt (f) Die rot Go.k komt , moet gelooven , dat Godt is , en dat hy de
C D '"j hl["ie!cnden geene die hem loeckcn , loont. Hebr. 11.6,
I p clr
getrouwen Sthepper bevelen
De handt onfesGodts is ten beften hoven allen d;e hemfocc!;en,Erra.
4
in
™"
ilf'
' D 'SI naftmm
" mulii ... Wh.
P"»«l'fie - De wandclitigefy fonder gieripheydt, weeft te reden met het tegen-
frigora ordige; want hy heeft gcfeyi lek en fal u n : 1 begeven , noch en
t*W ac ielii u niet verlaten, Hebr. 1*,
&*tpk'. j.

(g) Ü fal een licht in de duvfterniiïc o^gaen , ende uwe donttcr-

Ef Wis proprio, heyt fal lijn als de middagh, Êfai. 58. 10.
ntgitia viro
pertnhte. üregir. Natjan*. *d Olymf (h) Bent agiiut , tuw i/irgi ad marilum ntsvam edftri b.marn animi ~M-
delcm, pdtbntttdinii gmtam
^tLT*''"j [ ,hi
™«° ƒ- •
•» « ifireniei , eb eam- ,
flens tudimtmvm. Aptil>'u .-!;..: .

p tit t lap'
'"'ft . ntiluofy re maxima, A'i- (i) Dirigi auam diligit , Vxer reClt div'm* & humant rii fiiia dkstur
l, advirfui. C. de crimine ixpilai, hmd,
 B R V Y T.

Tc dulden in de borft van uwen weerden vrient Uw lieve wederhelft tot deugden op tc manen j
Poogt met uw gantfehc kracht te weeren uyt'cr hel
Die uyt dc modderkuyl voor al getogen dient?
Hoe kan d'cr harder leer, of droever ihick gebeuren ,
Uw weerde jockgenoot, uw diere bcdgcfcl.
't Is beter, die' men Beft, 7-ijn fcylcn acn tc wijlen,
Als twee, die ccnig zijn, van cc» te htCD icheuren;
Als, door een lot gcvlev, een qiiadcn aert te prijfen.
Sou dat fó fclfaem ding! ) een vlees fou moeren zijn,
Dement, al valiie fwacr , is cnckel wiendewerek
Ten deel in alle nCOSt , ten deel in alle B»1k
Een onderling vermaen, een huyfelijcke kerek.
Poogt man en vrouwe poogt , oock met gcifortc traner
,

macr cene nprechte houwclijkfe licide ncffcu cenbaa-

Compendium officii conjugalis.
mclijekc cerbicdigheydt haren man toebrenght) (ïch
matrimo- tiSoa dragen , datfe hem niet hght Gd tegenitre velen,
POflquam fano fobrieque jtidiao coüt legitimum macr liever foecken met wijeken en gchoorlacmen lijn
proximum erit tlare operam ut inttr conjunclos cs-
riittm ,
Cbaritas-, qua fpon- herte te winnen, en t'ecncmael tot haer te verbinden.
•alefcat ac roboretttr muiua bene-jolentia.
fusprofeqttitnr fponfam , factie ptrficiet , Ut puella mores ad De ervarenthevt leert dat vecltijts de beginlfelcn, i'elfs
aut cerrigat rttrfttm paella , fi ad fpon- van dc allcrfoetlt'e dingen , lbo ecnige moeyelijekhevt in
tanpui aai ferai , :

attulerit amorem conjttgalem atm decenti rtvtrtntia can- Gch hcbben,'t wclck is gclijck een iucrighbyt die nietVr
fum
'jnncium non factie marito reluflabitur fed obfecundans ac lïjt in foetighcyt verandert. Wat is'cr doch foeteren
, ,

'cedent, fibi dt-uiticiet iliiis anintutn. aèngenamer als de wijn, die nochtans komt van dc eerll-
quantlam foam tiw- fuerc druvve ? Dacrom die gene die lbo lightclick k»
Habent ij dulciffimarttrit return initii

lcfli.im acnbUatem quandant progreffn temporis in dul-

, velut ken uyt den bant des houwclijcx tc fpringen en de jon-
;

corem abituram : qtt'td vino fua-cius ? fed ab uva cfi primum ge vrouwe tc laten fitten , om datfe quanfuys eenigt \n-
scerba. proinde qni ftalim reftlittnt d ïirgine , cujus acerbi- rc fiterighcyt of llucrigheyt niet konncn verdr.igtn,

tatcm ferre non pof}.hnt , nib'ilo confaltius facinnt , quamji qttïs die doen even lbo dwaiclijck als die genen, die, fidi

guflatam itvam immaturam, ojfcnftts acore , contemnat ,aliif- rtootende acn den ccrlkn Gieren fmaekder onry|icr dniv-
que mantra fuai'itatem relinquat. Exfpcëtaf mufta viua, do- VC , defeh'e heel verfmaden en verwerpen , latende on-
nee tempert deponant aufieritaiem. exfpeda fj? Ut paulifper , dertullchcn anderen genietende foctigheyt der felver
donecnuva r.tipta rnaturefcat. Sic babet natttra rerum bn- datfe rijp geworden H. Gy die wel kunt patiëntie ne-
manariim , ut nihil votucrit e£e tam fttave ,
qttin aliqttid men met den nieuwen wijn , tot dat hy mct'cr tijt kber
aloès admtfeuerit. word , cn fijne wranghcyt in mollighcyr vcranderi';
Habent tj? adolefcentes , mndttm multo ra am ufo fortna-
wacht dog oock een wcynig tijdts tot dat de nieuwge-
ti , qttiddam ferox ij infoknfms , quod paulalint atate mi- trouwdc hare rijpighcyt cn (oetighcydt verkrijgc. Hit
ltfeit. Proinde puelie , fut protimts offenfe reftlinnt afponfts is doch Cao den aert aller mcnfehclijcker dingen, duur

foii, fc? jimtiltaton fufcipïunt , non minus inconfulte faciuttt,

Godcs befchiekinge , dat'cr in dele weiclt niet no liict
quhm fi qais apis Uturn perpeffus , mei aliis relinquat. gra- en fy , of het ïs met wat bitters vermengt. Soois*t
tifftma rofa defpims nafeitur. Nullus exfeindit rofaritm, of- ooek' met dc jongelingen, die door de kleync ervarent-
fenjus acttko , fed fructus arnore
quod molejlum efl diffimu- hevdt noch luttel gciU'hcnis in fich hebben dact is few
:

lat. wat llvicrs cn fellacms in hen , 't welek met de jaren

Plurimhm attttm faciet ad eonfirmandam amhïliam per- allenxkcns verlacht en beter gciklt wordt. Van gclijc-
pttua quidam morum comiias , fxc temperata inter blaud'tti- ken dc nicuwgetrouwde jonge vrouwe , die om cm
tm y
aufieritaiem , ut nee rexerentiam tollat , nee confue- kleyne fiieckc gtftoori zijnde, Itracx vyantfehap inne-
tudin s jucunditatem vitiet. men cn van dc mans weg loopen , zijn even i<"i

Gtuamquam atttem oportet muiuum effc obfequium , tarnen beraden als die gene die eens van de byen geileken lip
prslcribit boe turn natura tam Saaarum Littevarum atito~ dc , den loeten" honig der felver acn andere laten eten,
ritas , ut muiier obfecundet
,

W* petius , qudm uxori. W Dc allcrlieftelijekile rooien pluckt men van de door-

enim maritts cbarilatem
jipvfioltts comitattm prxfcribit , & nen j doeli nicmant cn werpt den roofclacr uyt oin dit
mutieribttsautem obedimiam obfequium. Eraïhi. dc & hy van de doornen altemets geileken is macr dc hel-
Chrilt. tmtrim. Inilitut. de van dc aengename bloeme doet hem ovcrücn cn kleya
achten alle 't gene daer ontrent cenigfins mocyclitk is.
Kort begrijp van dc plichten des botrwelijcks. Dog tot bevcitinge van de onderlinge meotfcbap,aWt
en vermag leer vele eene gcfiadige vricndelijckheyt van
TkTAc dat nu het wettclijck houwclijck met wclbc- leden, de welcke foogemagtigt fy tulfchen lierfcli|ikluyt
J.\l dachten r;ict en gdbat oordeel voltrockcn is, de en itemmighcyt , datic noch de bchoorlijeke cerhieüig-
nacitc betrachtinge moet zijn , te bclbrgen dat dc on- heyt cn bcnemc , noch dc gcnocgliekhcyt der onderlin-
derlinge liefde tn goetwillighcyt EufiCQCD dc nicuge- ge vrientfehap cn veribore ofte krenckc.
troude meer en meer acngroeye , vcrllcrckt werde , en En hoewel dc gcdienltigheyt behoort over v ak rib-
der
wel bcklijvc. den gclijck tc gaeV , nochran's is 't een voorfchrtft
darde vrou-
Gelijek de crnlligc liefde , die dc jonge man fijne be- Datuurc en een gebod der Hcyligcr Schrift,
minde bruyt toedragende, lichteïick dat in hem tc
is we ccrdci- den man , als dc man de vrouwe onderda-
wege brengt dat hy hacre fecden (die hem cenigfins nig moet zijn : want d'Apoftd gebiedt den mannen
gdiwr-
inoglcn tegen dc burll fijn) of verdrage voor ecnigen liefde en vriendelijckhcyt , macr dc vrouwen
wel dc felve met ibctc bejegeningen verbeterc:
lijdt , of faemheyt cn gedieniligheyt. Erafmits in fijn bucck «
Allo kan dc jonge vrouw acn d'ander lijde (indïcnie Chrifi. tmtrim. Inftitut.

II 0 l'-
HOUWELYCKS
VIERDE DEEL.
VROUWE.
Zijnde 't tweede Deel van het

CHRISTELYCK
H U Y S W Y -
F.

ai
 Proverb. 31. verf. 10, 16, 27, 30. Gregor. Nazianzenus :

WIen een deughtiame huyfvrouwe bc- MJJhernm

ornamentum efl , mornm pro-
fchickt , die is veel edelder als de ko-
is bitate ac elegant iaflor ere ; domi ut pk-

ftelijckfte pcerlen. Sy doet haren mondt op rimnm manere ^colloquium turn dwinis oracu-
met wijsheydt cn op hare tonge is heylfamc /is habere-,fufo ac lana operam Hare, [hoe etitm
,

leere. Syfchouwct hoe 'tin haren huyfetoc- focminarum mttnm efl ) artalhs opera manda-
gaet cn eet haer broodt niet met luyheyt. re } famulis alimenta reUh fupped'itare labïn
, ;

Lieffcliik en fchoon fijn is niets Een vrouwe oculis,gen:s frtenum injicere-pedem Umint non
:
}

die den Heere vreefl falmen loven. admodum frequenter efferre 3 pud'icis tantum
muüeribus obleHari.
Tit. 2. verf, 3, 4, j.
Gregor. Theodift. Patrat.
T^\At de oude vrouwen leereflen fijn der
eerlijkheyt:op dat fy de jonge vrouwen BOnnm efl conjugium , fed malafimt qm
onderwijfen hare mannen lief te hebben, circa Mud ex httjfis mundi cura fuccref-
hare kinderen hebben, voorfichtigh te cunt. Si c utfep re Hum mundumque her per-
lief te t-

fijn ,
goedt, gimus, Ê3 tarnen orthjuxta viam vepribm per
fuyver, het huys te bewaren ,

haren mannen onderdanigh ; op dat het vefltmenta retinemur, in via munda non offen-
woordt Gods niet gelaftert en worde. di/miSyfed a latere nafcitur qm pungamiir,

Erafm. de Inftittit. Chrifl.

1 Pet. 5. verf, 1,2,3,4.
fecm. fbl. o.

GY vrouwenjWeeft uwen mannen onder-

danigh, op dat oock diegene die den UBi propior animorum conjunclio
certior fiducia ,
qnam in matrimoniol
, uhi

woorde niet gehoorfacm en fij n,door de wnn- quum uierqtte volens Jetradtt 'tn a lter tas potef-
delinge der vrouwen fonder woordt gewon-
tatem Jibi quodam modo adimem jus fut cor-
nen worden als fy aengemerekt hebben uwe
,
poris.
goede wandelinge in devreeie. Derwelcker
Idem:
vercieringe fy , niet die uyttcrlijcke; in het
hayrvlcchten, en goudtommehangen , ofte Conjugium efl biga qua.dam,duobtts innitens
kleederen aen-doen Maer die verborgen axibuSy quos jïleniat morumcomitas ,& am-
menfche des herten, de onverderffelijcke
in morumfyiceriias^iiecrixarnminamoemsjhi-
vercieringe ccnes fachtmoedigen en ftillen dor audietur in familia (S3 utrifque concordi-
,

geeftes,dewelcke koftelijck isvoorGodt. bus quicquid agitur foelicius fuccedet.

AEN
 , ,,

D E

bruylofs-gasten. }0f

I aarde vrienden Tcrwijlcn dcBruyt

:
verftant. Socrates op een tijt gevracght zijnde
noch in Haar kamer is, miflchicnbc- welcfc van bcyde beter ware, re trouwen, ofte on-
fig om baaenieu vrouwckleet aan te gerrour te blijven , het zy ( feyde hy ) men 't een
trecken foo en fal het u lieden (ge- of *t ander doe beyde heeft'et fijn ongemak
5 , , en
h'jk wy verhopen) niet verveelcn dat geen van beyde cn cyndigtcr fonder leet-wefen.

wy,om geen rijt te verlicfen ,

onderrulTchen een wey- Hy fprak de ronde wacrlieyt, naer den gemcenen
handelen van dingen
die op dejegenwoordige tijt loop des Wercltó , en hy felve heeft ten dien
nirr

niet qualijk cn fullcn paffen. Ik kan voor aanfien niet buytón reden het huwclick Vergelccc-
cn plaatiè
verfwelgcn , dat op giftcren over rafel ken by een fuyck , die in 't water leyt dacr
eerft niet , vif-

lieden in twijfel hebben derven * cnen binnen en bnyten zijn elck hare gelegent-
eenige onder u ,

ook het huwclick niet ftrijdig en zy met lie

yc » "et blijekt, foekende te veranderen,
ftellen,of de-
Godzalig leven; gelijk vvy dan WI ÏÏ C m£a 6et dat de gene die binnen zijn
ccn geruft en recht hact ,

ook Wringen om buytcn te komen

wcrai datfoodanig een gevoelen elders by ve- en die buyten fijn, ,

len wort voorgefproken , tegens de welke wy je-

n,cr: minder worftelen om binnen te getaecken.
gefint zijn cenigh wijtloopïgh Scr ecn kooyc met hoenderen op een werf
gcnwoordclik niet , dacr
macr feggerj alleenlijk in
andere boenders vry henen loopen
verhaal in te ftellen; 't , 't is al

korte , om aübo tot ons voornemen te geraken

het felve. Wat feg ick van heeften V De men
fchen gaen even den felvcn gangh
dat nadcmaal de ftact des huwehks by God felfs is
mceft in alle
dingen ? laet'er een ftadt belegert wefen
ingeftek , en dat in den Luft-hof , cn voor den , ofte
anders twee legers
by den anderen liggen
Val; dat de menfche een gcfelligh dier fijndc ,
, ghy
fnk gewaer worden niet alleenlik dat'er
niet cn diende alleen gelaren volgens Godcs ey- overloo-
,
pers uyt de ftadt in 't leger komen
gen verklaringe ; dat het is een onderling behulp ,

van man cn vrouwe , mitsgaders een „ootwendig

™= ru ï t het k S cr ccni
E= «acr i" de «ad fullen
loecken tc werpen ; wat zijn de redenen anders,
middel tot vermijdinge van onkuysheyt ; dat niet
als datde menfehen in haar doen de koorrfige
als door lier (èlve de ièkerheyt der kinderen en lie-
is
den gelijck zijn , die altijt op een ander bedde
tc bewaren , en de gcheugeniffe der menfehen in
wefen behouden; dat
willen , cn meynen het fal daar heter wefen
tc mede, volgens het getuy- ,

daar 'c hun nochtans van binnen Iet. De fteen-

genifie van Godes uyt-gedrukte woort; echte lie-
bock, met een pijl in 't lijf getroffen zijnde, rent
den ook hier op aerden een
Coddelik leven kon-
nen Icydcn; en eyndclik dat
met een ongeduerigheyt door bergen en dalen
noch Godes kereke, ,

«d,
kojinen beilaen
het
i^^^lZ^Z^Z d ° fhj " jn 0ngd " k ontvlucl,ren woudc
och armen
,

waar hy draeft
' rmt
hy draegt fijn lect
1
,

't En ituci Imp , wel, er met hem , en daarom kan hy 't niet omko-
f, nach diergelijke faecken,
' " * ™ u«> «iet die ons de Jieden maecten
pen. Gelooft'et , vrienden , het let ons van bin-
Htt t, al beter
jlof, bet is het eehte zzet
nen , en wy foccken 't van buyten tc placftcren ;

W"' 4
' ieder lat , en al de wereU Jtaet :
wy gehrtiyckcn de veranderingen voor genees-
middelen , maar al te vergeefs een vuyle mage
Dat (fcg :

J aerom n j cmallt K
| lc [,|, c twlj f_ maakr een fmaeckeloolè monde oock daar men
*» «f 't
vootfehreven beroep,
,

(foo het felve goede fpijfe nuttigt. Wil iemant dat fijn tonge

bevalen 77 :cksHKra, by hem won > wellull geniete

f
,

VOM 1Cm e
grfdfehan L " '
C" fUyVCre -
Het inni
8h tel m °elt eerft geftilt cn

'*««*
.
5
100 veel
Sn
Sonder j
dat l"/
h,er regens
..icr re E c„s
6 gH leVe " k °' MCn
is doende.
doende, dat-
ECftck
«, beter vaMiehben
gen ...
Wdèn
llebbc , ,.
'
e ' 1 im
Dc ^
fc "den de uyrerlicke din-

_ J
mocijelikhcdcn onluftcn by velen is ;een
»
,
, vernoegen vinden in rijdelijckc
feoep CÏC ndc
"
I
ovcr al werden gefpeurt; en verganckelijcke dingen
m j. , >
, ten ly fake dat dc fel-
' "
foo gelagen huwclik wert ge- ve aan Godcs ecuwigh
trofc
dMC wefen krachtclijck worden
' ni « ™"e van twecn , of dikmacl valt gemaackt . cn 'dan wort het goede gewiflen
den
C
" ' M CC " ige "
wc derom fou- aan den menfche als
"' ic
ecn geduurige fceft-dagh.
' UeC eC ,ed elWt K "'orden;
»'ant Zn
•ctielve de eygenfehap des
e '
Groeten vrede hebbenfi
( fcyd David ) die uwemt
huwelyks , en hef hebben. Des menfehen herte is als de naaide
c ge. van het Zee-compas en kan niet ililic zijn
*gratlied.«n , 't ,
te willen toc-fchrijven
,
is enckcl on. voor dat het op Godt zijn rechte Noort-flcrre
, ,

Qq i ge-
3 o6 AEN DE BRUYLOFS-C ASTEN.
dwaasheyt en onvoorfichtigheyt belatchen met
geftrckt ftaat. de Goddeloofe (
fcyt dc Propheet )

als een onftuymge Zse, die nietpik fijn en kan, Dcmocrito ? Is 't niet beter dat hy gcdcnckc dat
fijn

/preekt de Heere, en hebben genten alk dingen gelijk als iiarc hant-haven hebben,
de goddeloofe ,

-vrede, 't En is dan dc fcliult niet des huwelijks met Epictcto , en dat men dc f'elve gemacke-
dat de menfehen een ongcruft leven Icydcn , cn lijck kan dragen ,
indien men fe maar wel
fta.ig vcrandcringe Toeken ; de gfont van het quaat weet te vatten ? of dat hy ook uyt befwaarlij-

fchuylt in haar eygen bette , dat gebetert zijnde , ke gevallen zyn voordeel weet te trekken niet

foo is'ct al gerecht. En die met mcnfchelijke bil- Metrodoro ? wat my belangt , ik oordecle , na-

likheyt daar van fprecken , cn het daar toe noch dien de fake , daar wy nu van handelen , te

niet brengen konnen , laat die doch dan ten weten de ftaat des huwelijks , in zyn cerflc eti

minften leggen , gcÜjk een Romcyns Tucht- oude luyfler en vaftigheyt is geftclt door de fuy.

meerter dtdc; Indien wy ( fcydc hy tot dc Bor- vcre lecre des Heeren Chrifti , dat de middelen,

gersvan Romen) fonder vrouwen leven konden, tot voorftant en onderhout van den felven die-

tey Jouden in dien deele van de moeijelijckbeyt ont- nende , mede nergens beter als uyt de felve

Üagen wefin ; maar nadien het de natuure Joo ge- zyn te bekomen ; en dienvolgende , foo fteUca

voegt heeft , dat wy met de vrouwen niet geheel na wy vaft cn onwederfprckelijk , dat , ingevaUe

onfen fin , en fonder de felve geenfins met allen be- een ieder in den echten ftaat levende , ilch aan-

JJasn en komen , Joo ifet beter den gejladigen wel- ftcldc om tc volgen den raat des genen , die den

ftant van het meufchelijk gejlachte , als een korte fclvcn eerfl heeft ingeftelt , ofte des genes , die

ft'melijkheyt van ons eygen felfs te beforgett. Dan den ftant van den fclvcn naderhant heeft ver-

de Romcyncn en andere volken maken het foo fy nicut { die bcyde een zijn ; ) dat, fegh ik , het

beft mogen ons aangaande , die Chriftcnen fijn

: niet uyt tc fpreecken is wat voor een ibetigheyt

en defe tegenwoordige ceuwe beleven , wy heb- daar in te vinden ibude weten : want gewiflè-

ben byfondere redenen , en meer als eenigh volk |jjk, f00 wy het ftuk nacr bchooren info men
,

biertc voren, om op betgcheclc ftuk des huwelijks fa i

bevinden dat al wat ons in die gelegcntheyt
nader te letten en alle mogelijke gevoeglijk- uitrers ontmoct nergens anders
,
, door wort
beyt daer toe in te brengen. De feden van ver- veroorfaakt , als vermits wy , niet den raat des
fcheyde landen hebben openbaarlijk de hoererye Heeren , maar ons eygen fianelijfcheyt over al

toegcllaan en Godt gave dat fulks op ccnige

,
in *t werk zijn ftellende. Laat eygen wille op-
plaatfen noch ter tijt onder den Chriftcnen niet
houden ( fcyd'cr een Ourvadcr ) cn daar fj|

om cn ging. De boelfchappen zijn naer de ge-

noch
geen helle wcfen , hier , noch hier na.
fchrevene rechten niet alleenlijk fonder ftraffe,
maals. Een gebreck hebbe ik , onder anderen
maar even fonder fchande toegelaten gewceft ;
in yed huys-gefinnen aangemerkt , 't welck by
En dat erger is , men heeft menfehen gevondi van dc echte lieden
het meercndecl niet dan al

( cn die niet van dc quaatftc ) die haar echte

te gemeen is , tc weten . dat elk , foo baalt
vrouwen , gelijk een gemeen ftuk huys-raats , zyn partuur aan d'eeric fijde haren plicht tc buy-
aan haare vrienden niet cn ontfagen uyt te lee-
ten gaat ,
hy datcUjck daar op fich mede oor-

nen , en voor een tijt over te fetten. Sicn wy deelt los te wcfen van den zyncn ;
in-voegen
met dat aen Godes eygen volck is toegelaten ge-
dat de CCIie q Ua ljj c k fprekendc / de ander meynt
weeft aan haar echte vrouwen . alleen om ( ick
ftralts dac hcm ge i;j c k recht geboren is. 't Is en-
en weet niet wat onluft een fcheyt-brief te
) ,
kel misverftant : nicmant wort vry gcftclt van
geven, cn van kant te fenden ? Daar jegenwoor- dat hem Godt bevolen heeft , om dat een ander
delijk door dc Cbriftclijke leere alle foodanige ni et doet dat hem Godt gebiedt. Het wort
vuyligheden ten vollen zijn afgefchaft cn de ganfeh by icmant nagedaan hem ineen
, qtialijk , dat
bant des huwelijks foo vaft geftelt dat aan den an der ren hoogften mishaaght
, : wat , wort'cr ic-

fclven geen fchcyden meer en is , als door doot mant gram om dar zijn gemacle gram is gewet-
cn overfpel , 't welk dc doot tot een ftraftê den ? 't is beter dat hy op fich fclfgram worde,
heeft. De faken dan foo ftaendc , cn icmant even daarom vermits hy gram wort. War ge-
,

in die gelegcntheyt fich nier ten beften verfeit hebben,

bruyk kan doch iemants lijtfaamheyt
vindende het zy dan door dc fchult van zyn
,
indien hem noyt ccnige terginge rot ongedult
gcmaelc , eygen gebrekkei ij kheyt ofmiiTchien
, van icmant overkoomt ? Soo is'ct dan beter

door onverftant van beyde tc famen , wat raat dat icmant eenig quaat lijdende het ièlvc vergc-
,

voor den foadanigen ? fal hy zyn ongeval gaan ve aan die het hem gedaan heeft op datV ni«
,

fitten beiiuylen met Hcraclito ? of zyn eygen twee te gelijk quaat worden. Laat ons by defe
 ,

AEN DE BRUYLOFS GASTEN. -

30?
ecu weynigh dieper tot defe be- kanderen meer en meer tot liefde
«legmtheyt en vrientfehap
denkinge intreden , en eens kortelijck het ampt te mogen opwecken, 'r Huwelijck is in der aart

beyde van echte man en vrouwe overloopen ; een recht werek der liefde , het moet met liefde
(kl niet als vrucht konnen fchaffen , al begonnen, met liefde gevorderr met liefde vol-
j ]er
,

maar tot inlcydinge van liet volgende trocken worden. Tot het welck de
dicnt'cr man , als het

werk. Wat dan ecrftelijck den man en des felfs hooft, vlytelijck dient voort te gaan dewijle de
,

igten aangaat de felve konnen ( naar ons vriendelijckheyt van den man in dcièn dcclc is

bedenken )
bequamciijck werden gebragt tot drie als een lachte vocringe van het jock des mans >

hooft-ftucken. Voor cerft ftcllcn \vy tot lafte op dat'et de vrouwe liever en beter drage. De
van den man de beforginge van den Godsdienfl; vrouwen ( of wel fchoon eenigc fmadelijcker wy-
in den huyiè , ten eynde des felfs huys-gcfin lè van dc felve derven fpreken en fchrijven ) en
mogte wcfen als een kleyue gemeente Gods. De zijn geenfins by iemant ïn verachtinge te hebben.

Godzaligkyt ( fcyt d'Apoftel ) is tot alle din* De vrouwen zijn menfehen , fbo wel als de mansj
gen mt , als die de belofte heeft des tegenwoor- zijn uyt dc felve , ja betere ItorTe als de mans ;

dig™ en toekomenden levens. Ten tweeden , zijn immers foo noodigh tot de voort-teelinge ,

verevflehen wy in den lèlven dapperheyt en goet als de mans ; hebben een rcdelijcke cn onfterne-

belcyt om fijn huys en huysgefia behoOrlijck lijcke ziele , foo wel als de mans ; en boven al

voor te ftaan , en van alle nootfakelijckheden te zijn in de zaligmakende genade des Soons Gods
verforgen. Ten derden , is hem noodigli een begrepen, lbo wel als de mans ; en zijn mitsdien
hertelijcke liefde en vriendelijcke hcusheyt over in weerde te houden by de mans. *t Is wel foo ,

zijn gcielichap , van welck lefte ftuck wy iöndcr- dat de fèlve in cenigen opficht werden vergele-

linge voor-hebben te handelen in dit volgende ken by fwakke vaten , maar daar by wert ge-
deel. De voorfchreve heufche minnelijckheyt voegt, dat haar ten dien aanfien by den verftan-
meyncn wy dat hem ten diepfren behoort te wor- digen man eere behoort tc werden gegeven ; en
den ingefcherpt uyt drie verfcheydc en ibnder- gelijck wy een teer glas niet handelen als een yfè-
linge Schrittuur-plaadèn , daar toe krachtclijc- ren pot oock geen porceleyne fchotel
, als een
ken aandringende , die wy geerne kortelijck koperen becken , dat mitsdien de man op gelij-
den goetwilligen Lelèr hier willen aanwijfèn. De ke wijfe van de fwacke vrouwen niet cn foude
eerfte p/aarie is Genef.i. verf. 33. daar het wijf vorderen foodanigen vaftigheyt in de redenen
,

vort gejèyt te wefin vlees van des mans vlees , en ftcrekheyt van gedult , als mifichicn van man-
en been van des mans been, dat is in al haar we-
,
nelijcke en gcoefïènde finnen verwacht foude mo-
ien geheel uyt den man. De tweede plaatfe is gen werden. Niemant beelde fich felven in
Eztcb, 14. verf, irt. daar de vrouwe wort ge-
dat hy een vrouwe fal bekomen fonder gebre-
Iicetcn de lufl van des mans oogen , dat is , de ken , maar denckc liever , dat fy hem bevolen
ganfeh en gehecle vermakelijckheyt van den man.
is om haar fwackheyt te (lijven , en haar feylen
De derde plaatlè 1 Samuel n. verf daar
is 3.
te beteren. En is niet genoegh een goeden
't
dc vrouwe by gelijkenifïe wert genaamt het eenig
akker te bekomen , hy moet gebouwt en bezaayc
fchaapje, Jiapnde in den fchoot des mans , 't welk worden ; 't cn is niet' genoegh een eerbare doch-
by hem gehouden wort als een dochter, Wy la-
ter haar ouders af te halen , en fich felve toe te
ten dc flnyt-redenen en (bete bedenkingen uyt fchaap
, eygenen ; het jonge dient vorder aan-
^ voorfchreve plaatfen vloeijende , een yder tot gevoert , en ten beleydc van faaken onderwefen
fijne eygene overlcggingc , en léggen kortelijck te worden : Valt'er iet te berifpen , dat fulcks
metdciiApoftclPaulus, Soo hebbe dan een iege- en met korte woorden gelchicdc.
hcuffelijck ,

%k van u lieden fijn eygen wijf alfoo lief, als hem Dc beftrafïinge is als een medecijne , en dient
/eken, Eenige volkeren , en onder andere de Ro- daarom op gelijcke wijfe gebruyekt te worden j
eien , hebben in voortijden een gebruyk ge. Lamech
niet te heet , als , niet te kout , als Eli,
,lad in hare Schou-fpelcn dat fy lieden een Beir
,
maar laauw , gelijck men de drancken plagh in
511 een Stier tc
famen aan een keten floten , ten te nemen en alles met befluyt van eenige
, fief-
e y"tle
die wreede gedierten des tc felder fouden felijckheyt. En in defc gclegcntheyt zijn die
borden
, cn malkandcrcn te vinniger moghtcn gebreken meeft tc ftraffèn niet die 'de meeftc
,

Cn Het gaat recht anders met de echte lie-

^> -
fchaden aanbrengen , maar die dc meefte fon-
w ant de felve worden den vricndelijcken
^ nt
'
in den in fich befluyten. De man hebbe niet
^ Cr icide re lamen gevoegt tot geen ander vrouwe
'
te dencken dat hy over zijn geftelt is
e
Ne, als om door onderlinge minfaamheyt mal- als een heerfchende Prins oyer fijne onderda-
Qq 3 nen;
3c8 AENDEBRUYI , O F S-G ASTEN.
des Hccren zijnde kcnnclik (of fchoon dc jong-
nen ; ofte gelijck een rauwe fchaap-wachter over ;

over het tig- ftc foncn van eenen vader zijn met den oudlfcn)
her vee , maar gelijck de ziele
onverbreccke- dat evenwel naer recht veler volckcn , dc ouftcn
cliaam , die onderlinge door een ,

van natuurlijke vrienrfchap verbon- (onderlinge voordeden heeft boven fijne broede-
lijckcn bant
daarom alle mannen re raden
ren. Dc tweede reden fiet daar op , dat het cerfte
den zijn ; En 't is
,

op het fehetpftë aan hare vrou-

wijf al watfe haddc, van den man haddc dc man ;
niet dickmaal iet

om hare achthaarheyt niet in daar-cn- tegen niet van haar. Dc derde reden is ge-
wen tc gclaftcn ,

alfoo kennelijk is dar de klce- nomen van het eyndc wacrom het wijt zy geicha-
gevaar te ftellcn ,

dagchks draagr lichtclik hacr luy- pen als kennelik zijnde dat het eynde waarom
deren die men , ,

Eyndclik foo is'ct voor den man, eenig ding is gemaakt , altijt uytnemender is als
ftcr vcrliclcn.

als ccn gront-fhrk van fijnen plicht , in gedach- het gene dat gemaakt is; gelijk wy fcggen,dat het

houden als dat man en vrouwe fchul- eynde waarom de werelt is gclclupen , is de ecre
teniffc te ,

malkandcren lief tc hebben even daar- Godcs ; cn mitsdien is Godt cn dclïclfs ccre wecr-
djjgh zijn ,

om datlc man en wijf zijn ,

dcwijlc dat'cr gc- digcr als de wccrclt : Dc meniclic is het eynde

fchreven flaar; G'y mannen hebt wwe vrouwen lief: waarom alle gedierten zijn gefchapen , en mits-

hebt uwe mannen lief: dien hy ook aanfienljjkcr als alle de felvc
, gy vrouwen
is
en wederom , en

nier uyr reden datlc fchoon, rijk, oft beleeft zijn -,

onder andere mede als de vrouwe , dewelke mede

maer om datfe man en wijf zijn en mitsdien : foo is cenc van dc fchepfelen die om des mans wille

cn moet geen man van zijn gelèlfchap (éggen , of gemaakt zijn. De vierde reden is gegrom op ecu

denken , taie kan fuiken wijf lief hebben ? want taftelikc billikhcyt , wclcnde meer als reden dar

nadien hy leyt en bekent dar het fijn wijf is, foo cenc die lbo dwafelik haar van het (tuk heeft la-

moet hyle lief hebben juyft dacrom dar het fijn ,

ten Ieydcn , voortaan behoort tc flaen onder de

wijfis , want dat heeft Godt volkomelik bevo- plicht cn voogdye van den genen die faodauigen

len en fchoon hy in haer niet kan vinden

:
mis-flagh niet heeft begaan ; cn op die gron-

waarom hy haar foude lief hebben , foo fier hy den is over Eva en alle hare vrouwclijkcn nakome-

docli Gods gebodt beyde over fich Iclvcn en over linge uyrgefproken het vonnis van dienftbaar-

haer , cn daarom moet hy de felvc om Gods wil- heyt , om den man voortaan onderworpen tc

le lief hebben. moeten wefen ; het welke foo verre gaat , dat

Wat vorder in detè gelegenthcyt de vrouwen even Godt lèlfs geen belofte van de vrouwe wil

is rakende ; de deugden by de felvc te betrach- aannemen , ten ware de lèlvc mcr het wel-belic-

ten fijn cygcntlijk defe , Ondcrdanighcyt , Trou- ven van den man werde beveftigt ; 't welk al tc

we ,
Vriendelikhcyt , Sedigheyt , Schaamte , Be- famen by een verftandige vrouwe rijpelijk cn in een

ftghcyt ,
Bcfchcydentheyr ; cn dienvolgcndc lbo goct gemoet overwogen zijnde , lal ly wel doen
dient ieder echte wijf fich te verroonen trouwe hacr aan te ftellcn om in alles (fonde alleen uyt-
cn mirmelick aan haren man ; liclTclick ontrent genomen) hares mans fin in rc volgen , al foude
hare kinderen; gefpraakfaam voor de gebucren; 't fclve haar in ecnigen deele fchadelik mogen we-
in huys bccfig ; op ftratc ftemmigh ; in woorden fen, liever als fich regens haren man aan tc kanten,
fpaarfaam ; en boven al naufiende over hare te meer , dewijl het wijf den man ondcrdanighcyt
fchaamte en cerbaarheyt. Vorder is haar nut fchuldig is , niet alleenlijk in fommige dingen die
voor haare cerfle bcginièlen grondelijk uyt Go- met haren fin wel over een komen , maar ook in

des woort onderricht tc zijn , wat voor-recht andere die haar tegen zijn ; want anders foude
Godt den man over haar heeft toegeftaan. Pe- de felvc niet haren man , maar eer hacr cygen
trus beveelt dc vrouwen hare mannen onderdanig felven focken te behagen. Voor bcfluyt
te zijn ; Paulus laatic niet toe over de Jêlve beer-
fihappy te voeren maar beveelt haar onderwor-
,
*Dcman betracht de wet des laats
pen tc zijn. Dc redenen van fulks zijn krachtig;
Het wijf den wille van de mans.
cerft om dat dc man certt is gclchapcn , en daar
na dc vrouwe ;
ten tweeden , vermits het wijf is Dan het is noodigh dat wy nu wedergeren
van den man , cn niet dc man van het wijf: ten tot onlc nicugchoude , cn dcwijlc wy de felvc

derden doordien het wijf is gefchapen om den vernemen foo het meer dan rijt haar
,
noch niet , is

man , niet de man om het wijf; ten vierden

, uyt op tc doen wecken , op dat fy lieden fich niet

reden dar her wijf is verlcydt gewceft , niet de verfiapen ; cn wy het aangevangen werek niet

man. d'Eeriïe reden heeft haer oogmerk daarop, Vcrach teren.

dat de vrouwe is als een jonger fonc in den huyfcn
TWEE-
 : ,

TW EEDE DEEL 309

VAN 'T

CHRISTEL YCK HUYS-WYF,

Vertoont in de geftalte vaa

VROUWE Vergeleken met de S O M E R.

VVerudegnlde Sou wat honger sfgtrifn, Siet hier een jonge vrou,die,na de brnylofs-dagen,
X ±Het groentje van de Mey dat krijgt een ander Verlaet haer eerfte mal, en alle domme jlagen

*^f*» Deranckenvaudejeught. Daer hoeft eenrijj/er

ten lof van hoger verin, de rijpe
Somer-kracht fucht
Diejletkt ha bloeyfelaf, en neigt' et tot de draght. Eer dat een teere maeght haer geve tot de tucht

|W» jonge lieden rijft , de fon begint te Koom, de bed-genoot rot haer befcheyden wit,
ley

|
fchijncn, Sy is van nu de vrou, ghy ,ët haer in 'r bclït.
En
fchiet haer rtralen uyt , ook tuflehen uw Sier, als een magtigh vorit , ccrlt in het rijck getreden?
|
rr^ ê ordij n en, Geaaeckt met fijn gcvolgh ontrent dc vaftc ileden,
Wiek op ,het
Wc
bed een licht , een helder licht,
•, Soo wort hem by het volei de (leute] toegebraghr,
Utoc ^ c f*orgh van uwen nieuwen plicht. Een reyeken van' gebied en van geduchte macht.
Wel
IV, > j
on c vrou , waerom lbo lang gelegen ?
g Men gaf in ouden rijt, ontrent den eerden morgen.
koomt een meerder pack
op uwe fchoTidcrs wegen, Een Qeatel acn dc bniyt,tot ingang van de forgen, (&)
[TV*
van Wö gelooft, dat aen den tweeden dagh Een fleutcl van bet huys en al het li uys- bedrijf,
cv 4
™\
! Scker hilis als
'i W
tc vorc " r
sh 1;, - En dan was eerft de bruyt een ganfeh volkomen wijf.
En ^Pper man , gy dient voor al te waken, Het dient hier nagevolgt. Daer fijn bciehcydc ("aken
v"
voor
' een teere vrou , u veerdigh op te maken Die macr het wijf alleen, of hare boden, raccken :
Dc keueken is voor al haer cygen heerfchappy,
Het lywact, met de wafch, en martgang dicnt'cr by.
Ui fpanfus fit funclui. Volant cnim ex
Noch üaet tot haer beibrgh de maegden aen re leyden,
prsfcrtim cetlnm , per quod ;'«-
En , naer de reden cyicht , haer dienllcn af te (eheyden ;
u C"e '" ^" nJ'"" ; imamijurt faciuht , hinc Ca-
^"'"'il^üi J
(h) Claves AtbmiHT no-vi ttupu {ui Vefius alt) ad t*nutfatili<atm
emmwlam , vela,! fipiificamUm d.min.utorifn rcrum ,loni,-fiiiAr«m Ö"
"Hum ,

m Thor, Zumi
eirctiHisl.ir,

. PM 19 uf uit, de »
I.
"""niffam. arg. I.
rnMMIfcJS di (er,ir. tmpt.
q UU m puur. 4. puttt , plunbm. f. de leg. 1.

Oock
3 .o V R O E.

*t ïs onrcctit, jonge vrou , dat niet cn dient geleden,

Oock ïs de kindcrquccclc de vrouwe toegepaft,
Ten minftcn eer dc jcogt tot leven jacren wuft. W
ls ftrijdig uyt der aert met Godcs oude wet,
Al fchijnt'ct hoofs tc fijn, buyten alle reden
't is

Een dochter, noch bepaclt in ham kintfche dagen, 't

Die heeft u by den man, niet boven hem , gefet.

Staet by een wijfen de moeder op tc dragen ;
man
Geen ding cn kandcr min acn eenig fchcplcl pallen,
Macr alrtc rijper WOIt , en op baer trouwen (tact,
Als dat'cr op het hooft een lidt is uytgewalTcn;
Dan koomt voor alle ding de vader in den raet. Niet dat het echte wijf gedijt tot minder ccr,
Doe hier mag ook het wijf hier reden onder mengen,
te brengen; Dan als haer fottc wacn trotil hacren overhecr.
Om twecderfev gepcys tot een beiluytouderling vcrfch.1, Daer was een jonge vrou, die haddc leeren fchaken,
Macr als het: oordeel llceckt , door
vader wiL En wild'ct even loo in alle dingen maken,
Soo moet het cynde lijn gclijck de
Gclijck het dapper Wijf dat by den Koninck ftaet,
Leer hier uyt, de'ftig man, uw
plichten ondcrfchcydcn,
bcyden. En poogde voogt tc fijn oock midden op dc ttraet.
En recht uw palen op, en ftcltle nuTchcn Sy mcyndc dat het fpcl, in ouden lijt gevonden,
Die wijf, ofonderfaet, van haere magt berooft,
"En-is noch biDick man, noch wettig overhooft.
Oock by de vorftcn felfs , ontlloot de vatte gronden
Hoe dat men nae den cvfch,cnop den hooffchenvuer,
Daer Gjndcx evenwel die aen hacr echte vrouwen
Sijn weerde bedgenoot met cere kroonen moet.
Geen ding en beten doen > geen laccken tocbet rouwen ;
Het fchijnt dat hun de vrou tot niet en is bcquacm Macr 't is voorwacr,gemift. De vrouwe daer bel chrevcn
Als voor het bed alleen, of tot een bloote naem.
En dient geen weerde naem van echte wijf gevcven,
Sy is maer voor de lull-, dat is haer gantlchc wit,
De man woont over al, de man wil alle faecken
Sy is alleen een boe] , die by den Koninck fit.
Met eyge leden doen , met cygen handen raccken
Dit tuygt het hoofTche volck, dat op gewiife reden
De 'man is aen den heert cn over al vcrdcylt,
En daer men kaflen boent , cn daer men vloeren Het recht van adel weegt, gy temper uwe leden,
dweylt.
Niet nacr een ydcl brcyn, macr op een rechte nnet|
Fy mocy-al , roert-dc-pot , fout-k!i jvcr , vrouwc-qu
!
cider Ten kan geen ecre fijn dat uyt den regel gact.
I.aet, ick cn wect niet wie , lact jonge lchotebollen
Fy! tayaert, leutcracr, gruys-fifter, gortc-telder,
Aclwacrdig, onbcfuyil, cn blint gclijck de mollen,
Fv! potlijs, keukenvoogt, mocswrijver, hinnevacr,
Fy! plnyicr, albefchick, fy rechte duymclacr
Gacn pronken achter ftract, gacn aen dc rechterbant,
Het wijf niet alken om uwen luft tc ftelpcn,
is'
Sy melden, in het gaen, hacr dcrtcl onverrtant.
Macr boven al gemacckt om u tc mogen helpen} „Het is vergeefs gepoogt om hoog tc fijn getogen,
lek biddc, nu de bruyt uw vrouwe wort genaemt, „Indien uw wcerditc vnent leyt onder u gebogen.
Soo gunt hacr oockdcplaets dichaer cnu bctacmt. (b) „Het befte dat het wijf ter ceren dienen kan,
lek biddc , weeft dc man } macr lact de jonge vrouwen „ Is eere voor het volek tc geven acn den man. (O
Hacr keuken-leuren doen, haer kinder-lueren vouwen: Ofwel uw bedgenoot u fchijnt te willen ceren,
„ Een man die deftig is, cn van een hoog gemoet Gy, wcyger niet tc min cn foeckt'et af tc kecren,
„En mocyt hem nimmermeer met vrouwe poppegoct. Seg met ccn foctcn mont, wanneer het ugefchict,
Sict,Godt die nieten ilacpt,van'savonts tot den morgen De plactfe van den man en paft de vrouwe niet.

En die oock ("onder foig dc wcrelt kan beibrgen, Stel U naer reden aen in aldci hande laccken
En bindt niet alle ding aen fijn geduchte wet; Dat lal u licf-getal aen al dc wcrelt maccken
Macr heeft ook eenig werek den menfche vry gefet. fich lact cere doen meer dan het hem bctacmt,
„ Die
Of fchoon het hooft gebiedt , noch is'ct wel te vreden „Is weert gcweldigh trots, of gek tc fijn genaemt.
Te lactcn dit cn gint oock aen dc minlk leden. Dc bruyloft heeft gedacn. ,,-Siet hoe dc foctftc tijden
„Ten is geen recht gclïn, geen welgefchapen lijf, „Verdwijnen in der haclt, en i'ncllick heenen glijden-,

„Indicndcr eenig lidt gact buyten lijn bedrijf, „Hoe Vricndclickcn weert, hoe wellek omen galt
lek kecre tot dc vrouw, leer uwe palen kennen, „Geen vreugde blijft gelet, geen weelde Itact'cr vaft.
Leer in het rechte fpoor den echten wagen mennen Men hout, wanneer het hart (rf) lijn horens heeft verloren,
Al wat dc reden leyt dat heeft een juyltc mact Dat dan het dickftc loof wort by het dier verkoren,
Dus blijf in uw bcilag, cn binnen uwen naet. Daer leyt het dancnfe!uiilt,om dat lijn pragtigh hooft
Gods hcyïig woort gebiedt, acn mannen cn aen vrouwen, ls naecktcr als het plagh , cn van dc kroon berooft.

,Ecn ondcilchcyden klcct te moeten onderhouwen Gaet even foo te werek , en om gelijcke reden,

Geen wijfen moet dc dragt van mannen onderftacn, Ghy, die het foctc lect hebt by den man geledens
Geen man in tegendeel in lange Hippen gacn. Önthoutuvan het volck, cnlcliuylt een klcynen tijt (()

Dit wijft ons niet alleen den weg tot goede feden,
Macr wil dat ydcr een, in lijn beroep te vreden,
Sal wcfen dat hy is ; en dat voor al het wijf
Geducrig blijven fal bcpaclt in hacr bedrijf. (prefen
„Geen broek en voegt den doek ; geen vrou en wort ge-
„Die over haren voogt heeft voogt gepoogt te weien:
„Het lijfis fondcr eer, het wijf
„ Dat acn haer wettig hooft lijn plaetle niet cn geeft.
Daer is een vrecmt gebruyek by veel getroude luyden
Daer is een vrcemt gebrek noch op den dag van BBydeO|
Te weten, dat het wijf, oock in den echten bant
Gact boven hacren man, gact aen de rechterhant.
Tot datje rijper wort, cn meerder vrouwe fijt.
De bloem , die nimmenneer tot u en ftact tc komen,
Dc roem van uwe jcugt is heden weg genomen
weetniet wacr. Gy, krijgt ccn vrouwen acrr,
Is, ick en
En wort een ander menfeh als gy tc voren wacrt.
Neemt oorlof bruylofs volk. Ick lic dc vrienden komen,
is onbclccft, Ick hoor ons jonge vrouw, nicht, mocye, fullcr, no-
men,
Jac kint en dochter felfs. fict, wat een groot gcilagt
Verkrijgt een tecre macgt op cencn focten nagt- {{)
(c) Mutitr rjui hsnerari WH hM» hcnunt. Titaq. ( t.

irw fa-min* Sara Barfabt* ük"M\

man. 14. Omnium g/miun ,
.

Acminoi appttlai iritoi. lira.], /f». cnnuLijli. 1

IfaffltWé ,
(i) Ogicia nut domï cxpidimda fiint Phihfiphi uxerit, Cartli B»'.P*
, ,

i M„y,m lum i
alib. attm-
defpiilum , 0 (oh in maximum
ram. Per lihret, ommum htminum curam initliigimt ; per granum . qtud- z. d, Ch J*»«*
MM
ij!
taicm adduxit , fwrffMfl iriiturit. Viv. I. .

Uhtt dHfW genui pit la», ( uxiuram , quamlibet muliibris ixerti-

(liii jUiiti", Jojtph, l'.i 1, til cennubial. 7-
^(d) Ccrwrum hal 'in tt tmfmuiitum vidt apnd Piirion Hi>"tf- 1
<b) JtriftottUi lib. Etk'ic. I, tap. 10. firibit vin turn tuurt id ]Mrii
inltriidcrt ,
aui'il in ArijUctjii.i ijl , nam pre d;-niii:c
ij, in til rebut im- taf. iz.

ptrtt qut digm fnmyiro ; /fut

,
fxninam mtm , ,ai HU iribmi, dum m%*> nuptas flatim a «A|MHH fifa *\i,]mmïf<<
(e) filim
1
SÏ vi' i" imnibai deminttur , 111 Oii^archivn fit mutatie j auia centra ili- quimadmvMtm latuifle klifabetam ligimui Zatbarit nxirtm , 1«>' ,
"
fpitattm facit. Vtniatu uxrrn in niri :uttla funt , nsn in jtritittt. lira- tula rum vim icniHbuifJrt , UUl , auia ititpM ccnculiutoal. I.
qmll. in lig. HMwluL S Hum. !. Plutarth. in Preblim. imp. 2Ï. rcftit ê0ét mariti ,
tap d$ diftipl.fxminar.
apnd p'fyos BMMMM hunc mirtm fuijSt , m
fpcnfam infeducimu jubermt
(t) Ijla, mariti, thati fuut timmeda prima jufalii
dictrt, ubi tu CijUS, CgO Cajl; gttufi tum iirs fafcifurtturatpre rinala
Glooit tmidtiêi hxct amica MH, Ouwen.
fmtiêt imperarmi.
 ;, ,, ,, : , , ; ,,,5

R K. 3U
I a« Mc nlicts niet
nier keten
taeten aen te wijfen , „ 't Is dienftig in de trou tc paren met de leden,
„Maer 't is een nutter ding tc paren met dc feden;

dat het wijt" ten

hoogftcn Geren moet „Want dacr bet lijf alleen, cn niet de fielc, paert,
va» ""'""* j — jo „Daer is dc liefde door, de trouwe fondcr aert.
IV vrienden ,
man heeft gunfte toe te dragen 't Is wonder, wat ccn kragt in onfe finnen baren
r „Ier, dat dc
vrou , ooek beven cygc magen , Dc fiiecken die voor eer tl dc menfehen wedervaren
nü dc van de
muytcrmatcn loet, In cenig hun bedrijf; *t is wonder hoe het werekt
°VChethoogfenut.
overhant de vn enden ccre doet. Dat icmant aen de vrou in hacr beginfel merekt.
\V Jcet
men
geuagt u heden aengekomen Het nat, voor cerft geilort in nieugemaeckte tonnen,
dan het nieu
, c
alscygen ynenden nomen, Rieckt tot den eynde toe gelijck het heeft begonnen,
v Mm jonge vrou,
En , fchoon men oock bet vat geduerig ommefpoeltj
ct den mont alken , of door gemaeckte praer,
teven in het hert,
en met de volle daet. Noch wort fijn cerfte geur des niet te min gevoelt.
man tot dc fid bedroeven, m Al Wat den nieuwen man plagt in den fin tc komen,
U«fal een eerlick
en wilc uw bk)Ctvcrv ':intcn I »wen Als hy fijn echten wijf heeft mct'er hant genomen
bfe rv
beften vrient te maccken wel gcfint, Dat blijft het meercndecl , het fy dan hoe liet luckt,
Dus om uw
hem bcltact, cn hef dat hy bemint. Dat blijft voor alle tijt hem in den geeft gedruckt.
tZLüvnX
ding foo , voeg dc ganlcbc finnen Gy dan, van eerMcn acn dat uwe teere leden
Doch boven alle
alle kragt te minnen ; Sijn tot den man gedacn, foo voeg u retcr de reden
Om uw befchevdcu deel aft voor goct begroeten
menlch kan Voeg uw gebuvgtacm hert foo gants na fijnen aert,
Want al wat ccnig
Dat op een hoop getaft in uwen man.
lm als
Als of gy met 'er daet in hem verandert waert.
Wieianécnboomcnint, die plagt aen alle lijden Jïetoont van Monden acn, en door uw ganfche leven,

DctenVtedoen, de fenolen ar te fmjdcn, Dat niet alleen uw goct hem over is gegeven,
Ten cynd' het leven-fap,
en ui bet innig vogt Dat niet alleen uw lijfis in het trouverbont,
nieu gewas te beter voegen mogt. Maer dat hem boven al uw herte wort gejont;
Si E bv het

Dc fuat'die uw
gemoct voor delen plagt tc geven Uw herte, foo gcfint dat uwe ganfche krachten

Acn icmant, wie het

fy, acn nichten cn aen neven, Tot hem geduerig gaen, op hem gclladig wagten,
acn vrienden in 't gemeen In hem fijn valt gefer ; een herte foo gcfint
Aen kcnr.is in de buert,
Breng die, in eenen klomp ,
aen uwen man alleen. Dat eeuwig lieven wil , en eeuwig fijn gemint.
Indien een jonge' vrou, door neygen van de finnen,
Wy vinden in de wet, door Mofcs nacgelaten
,'
(a)

Dat van het offcrwerek des

Prieftcrs doch tere aten Acn hacren nieuwen vrient dit ccnmael kan gewinnen}
In haven vryen ftaet, macr niemant at'er van Dacr is geen twijfel acn, dc weg is dan bcreyt,
Die uyt hae'rs vaders huys hacr voegde tot den man. Waer door het echte pacr tot vreugde wort gclcyt.
Dat was genoeg gefcyt tot alle jonge vrouwen Macr foo gy fijn gemoet, met vinnig tegen ftrevcn,
Gv moet'ct met den man, niet met uw vader, houwen: Vervrccmt van uwe gunft, een droef, een bitter leven,
"Gedenckdit, teeremaégt , want als fijt de bruyt, Een gants verdrietig joelt , een noyt geflaeckte laft,
gy
Soo is voor uhet hof by uwen vader uyt : (i) Is met een ftale veer aen uwe leden vaft.

Gy moet uw eygen Fan nac defen latten blijven
Den naem van uwen man, niet van uw vader, fchrijven:
Want als een jonge bruyt neet in den echten bant,
Sy isgeli|ck ccn boom, die elders wort geplant,
Een boom, die fijn grway, lijn aengebore tacken
Lact met een (lalctijl gewillig ncderhacken:
Een boom, vol gulle jeugt , die uyt een nieuwe fugt
Micktnicn en ander hout, cn mede nieuwe vrugt. (c)
Al mecile Jacobs fact met alle magt verjagen
Het Amorecfche volck, cn die ontrent hacr lagen
Had icmant evenwel ccn wijf tc huys gebrogt
Die was het gantfehc iacr
ontjagen van
Vracgt icmant wacrom dat ? boor eenc van de reden
Op dat het jeugdig volck mogt paren in dc feden,
Mogt paren met den geelt door onderlinge min
En maecken overhant een vricndelick begin
Op dathet nieu gclpan Gch mogte lceren kennen,
En voegen haergemoet, en onder ccn gewennen,
Ten goede van het huys, dat dc jou ge vrou op
Eoi hjf, met haeren man, een
WW u.1*
rirpAiM»,! *ip,i rm
!j>)
um,n
,
Siet, of een ackerman twee offen dede voegen,
Die al haer leven lang ie famen moeftcn ploegen,
En dat noch evenwel het onbedachte paer
Onecnig in het werek cn wederiporig waer,
Den bouw cn fai gewis acn niet een menlch behagen ,
Den ploeg fal hortig gaen, cn vry niet fondcr Magen,
En des al niet tc min, riet pack, het laMig pack ,
Dat kleeft haer acn het lijf met eeuwig ongemack.
Om dan op vailcn groot tot beter fhnr te raccken
, Soo dient het echte pacr van ccrMcn acn te maccken
Dat aldcrhande Mof van twitl cn felle fpijt
de togt. Sy uyt het huys gedacn, en over al gemijdt.
Gy dient, ó jonge vrou, uw tochten af tc Ihijdcn
En wat de finnen tergt, door goct belcyt tc mijden,
„Dc trou moet alk tijt, dog meeM in hacr begin,
„ Sijn verre van krakeel , cn dichte by de min.
Hoort gy die vrede foeckt, en tragt geruft te blijven,
Hoort cenmacl goeden ract; 'WOgt u voort 't cerfte iijveni
Dat is een korte les, nochtans een groot c leer,
fielc worden fou. Want decdje dat ick fcg, foo teefje nimmermeer,
't Is fondcr ccnig (lot krakeel tc willen maecken,
Als nog in uwen mont dc bruylofs korltcn kraaken$
Indien dat immermeer, gewis om defen tijt
»»p,a pm
Soo dient de jonge vrou gewapent voor de fpijt.

Li conflomc encfa e de Franc. pte la femme nia-

g i

ii. Tcrmll. w §. 1 Poogt oyt ccn hovenier fijn entc wel tc fetten,
loit en Licedc- Die moet in alle forg op fijt beginfel letten,
.»COniq) la iwciJ.; iu«
„Wat eerM tc famen köomt , om regt te fijn gepaert,
ry a q»i je dois obciila
„Dient nau te fijn gemijdt cn wel tc fijn bc waert.
,

Voor al wanneer het mofcb ïs van het hout gefchoven,

De tacken afgekapt de Mammc net gekloven
,

11
frtmtéff amplins in pm De knobbels van de fchors, de fplinters uyt dc kerf,
De fwijnen uyt den hof, de boeken van de werf;
~a
Soo dient de jonge ftam gants ongemocyt te blijven,
ty""' ,l'*> *b nupiui imdirur Al pcjlea auam dtjpen-
beeft , cn dicnt'er aen te wrijven,
A'i
„J"" ffl
fnfttlhnii
,

"
illis
'
;
Geen menlch , of hortig

Geen
 VROUWE.
Geen fpreeuwenzy gedooght tc pieken aen defchoor,
Geen hant, die ledigh is, tc pkiyfen aen de loot
Geen fpin moet om het blat haer vuyle netten weven,
Geen webbe van den herfft en dicnt'er aen te kleven,
Geen mier of boom-gemt en heeft'er aen te doen,
Geen ilck cnquijl' baerdragt ontrent het jonge groen,
Geen rups of ander worm en moet' er over kruypen,
Geen nat of vuyle mift en dicnt'er in te druypen;
Dan noch foo deck de kerf, met was of vette klcy
Op dat geen vreemde fucht en valle tuffchen bcy,
En, mits liet jong gcwa\ geen wint en kan verdragen
Soo het eerile loof voor alle falCrc vlagen ;
Itijf
Want, als de grifYy-tack is cerftmae] ingefet,
Het kleynlte Hei tje fehacdr, het minfte diertje
Sie daer een fmne-bcclt voor nicugelioude twen,
Dat hun het trou-gehevm lal konncn'opcnbarcnj
Want die my defe pop ter degen ondertalc,
Sal vinden wat den man en w;it de vrouwe paft.
Wat heeft men klcyn van alle ding te leggen,
in het
En tot de gronden ielf. de iacckc Moot te leggen ?
m
De reden lcert'ct felfs, dat de vrouwc-plicht,
Veel niet en dient gcfien als in een fchcnicr-lichc.
En pijnt li , Zeeufche pen , niet al te ront te fchrijven,
Daer moet ooek dit en gint voor uwen lefer blijven
Men vint dat ons de uniyf tc meer in luiten treckt,
Wanncerfe van het loof is eenigfins bcdcckt.
Een faeckc niet te min is hier voor al tc lecren,
Tc weten, alle fpijt van uw begin tc kecren,
Want onweer van krakeel en wint van harde
, twift,
h hier een noortfehc buy, een ongcfondc mift.
Daer kan geen rechte lucht acn uwe trou beklijven,
Als van den cerften af twee jonge lieden kijven;
Gy wacht u, lieve, wacht door twift te fij n verdeelt,
Het is een llccht begin, indien men hacft krakeelt.
Nu cenmacl tot den man. gclchil in huys tc fchouwjn
En vordert niet alleen dc plichten van de vrouwen,
fvlacr cyft o«k mans behulp, een wettigh ovcr-heer
„Mnct ja de voorllc fijn tot alle goedeleer.
„Om door liet ganfche lijf te vinden vergenoegen,
„Soo moet het edel breyn fich nacr de leden voegen,
De leden naer het hooft ; daer is geen liefde loet
„Als die met wedcr-iucbc van liefde won gevoedt.
Al fchijnt ons cerfte wet het wijf alleen te binden,
Noch in de man fijn eygc wetten vinden;
kan hier
Een, gronden fmacckt,
die in fijn beroep de rechte
Kent met onderfcheyt , wat man of vrouwe racktj
hacft
Wat voor den man , wat is'cr al te fchrijven,
is'er
Om hem van eerften aen in fijn beroep te ftijvcn?
My dunckt ick fie een hof vol aldcrhandc kruyt,
Gy leeft' er, mijn vernuft, een aerdigh tuyhjen uyt-
Vooi- al eer uwen Godt, cn ocffen huys-gebeden
Dat is de rechte gront van alle goede leden:
, Lees iet dat dichten kan , doch meel 1 des Heeren bock;
Dat macckt voor alle ding de fwacke linnen kloek [u]
Leer vorder niet alleen dc feylcn overwegen,
let. Waer toe een fwacke vroti by wijlen is genegen,
Ghy moet niet even ftacgh gewennen uw gemoct,
Te "ftraffen wat de vrou niet op den regel doet;
Dc man moet alle tijt haer aengenaemfte leden,
Haer jeugt,haer tccre bloem, haer voordeel in dc leden,
Sich ftellen voor het oogh, cn tooncn met derdact,
Dat hy met alle vlijt haer deugden gade tlact,
Dat hy haer liefde merekt, haer gaven weet tc prijfen,
Haer vrientfehap hooge weegt , haer cere wil bewijlcn;
't Is wonder, foo de man lïch quijt in dit geval,
't Is wonder hoe de vrou in liefde walfen fal.
Ontallijck fchoon gewas van bloemen en van kruyden
Wort met dc voet getrap door onbcwullc luyden,
Dat, foo het wert gepluckt en necrlügh ingeiicn,
Den plucker menighmael ten nutte lou gedicn.
Het fchijnt dar even Godt vint eenigh welgevallen,
Wanneer uyt reyne fucht getroude lieden mallen;
Dat elders qualick paft, cn niet cn dient gcdulc,
Wort in het echte pacr geleden iondcr fchult.
Wort oyt een ccrlick man by fijnen \ricnt geprefen,
Hy, die men prijfen wil, en dient'cr niet te welen,
't Is anders met de vrou. het ftact de mannen vry
Te prijfen hun gcmael , ook fchoon fy ltaen'cr by. (*)
(i) Hier v>n elders brecder. Ctnf.drra mntitrtmHMt v*i
tAr fiaftin* primifs UHhi 11 , M laidlu ferm imbtaltii'Iim. Ctni/v-
kam. irt. I. *ii Ctr. n.
g-fcicn
,
(b) luf wort verboden in het bywefen dei gent! dif
Dc
wort. Pnv. 17- '4- Ea des niet iegenilaende wort fuik* de»
10
icgcnwuuidigheytitjnct vruuwc loegeUten. Jvm.i.a».
tb
 ; . , , , ,, , ,,; , :

R U E. 3<i

11 man in fijn bcleyt te miifrn, ï'y die met ilrcnge tucht en met een vinnigh bijtcri
!

or ve]-i; C cri3e
lucht, niet recht tc konnen giflen Een afgclcyde fcyl des niet te min verwijten,
te min foo
wort oock lofle waen Fy hem! die even llaegh met recken bcelïgh fit,
"'ïn is al

DcmannBi.fondcrfnwcCiin vrouwen tocgertacn. t» Oock als het kreupel been is in liet rechte lit.
wilt ooyt
echte man voor onVerfbuidigl) houwen, Ten lellen, wïlje gunlt acn uw gcmael belleden,
rn
,
tr]- fchnnn hy vorder
treek t de gaven lijncr vrouwed Soo dcyl uw vricutichap uyt als niet dc ganfche leder),
waerheyt leert ; rif dat'cr lehoonder bcclt
Als u de
Toon door een bly gelact en door een loeten mont,
Als
bcm in de finnen ipcelt
u de G» begrijpt Dat uw beleefde lucht is uyt een volle gront.
I act
mint, nacr fijn gevallen prijfen
vder, dut hy „Weet icmant fijn gefchenck met woorden op te pronken»
/
:
'

A'miniueï hoeft bet volck

de reden aen te wijlen , „ Al is de gave klcyn , noch fchijnt'cr veel gcfchonkcni
fijn üetde 'laet. ^ e grondcloofe min „ Maer een die wat hy fchenktmet iturc wangen geeft
W icr up
waen, en hangt maer acn den
Rcihct maer in de fin. „ Is oock in miltheyt vreck , in hcushcyt onbclcctt
verlof hier in te mogen dwalen, Doch, om op vallen gront te wijlen acn de vrouwen
roJi "ccit den man
Ei'i
4^!' een gulle fucht de guuit tc laten dalen Hoe alderk-v vevk hil in het hilys tc fchouwen,
\-..

het loet bcilaeh van fijn geminde vrou,

0 En hoe het echte volck moet paren niet bcichcyt,
P al
de reden eylchen fou
Oock verder als millchicn Soo dient het ganlche ftuck wat naerder aengcleyt,
Dc liefd' is toetbedrogh. lact echte lieden dolen Het is een nutte les voor alle jonge dieren,
|n niulerliii'"- min. Godt hceft'et foo bevolen *,
Soo menigh echte man, foo vccldertcy manieren,
Men hit'l van overlang, men hiel de liefde blint, „ Het (laet in ons geplant , oock van het acnbegin,
Om datlc geen gehreck in lieve dingen vint. „ Wat adem blafen kan dat heeft een eygen fin.
Men heetteen feker lant in ouden tijt gevonden, „Gclijck als menfeh en menie h verichillen in dc leden,
tin 't heeft ons door de Facm fijn wijle toegclimden, „Soo is ook menfeh én menfeh veri'chcvden in dc leden,
Dier troek een bruydegom een keurs ot vlieger acn, „Gelijck als menfeh cn menfeh verichillen in de Ipijs,
En moeite voor een tijt in vrouwe-klccren gacn. „ Soo heeft ccn ydcr menfeh een onderfchcyden wijs.
Dit wis [K'iv ie^h gcl'eyt , gy, die uw kloecke leden Hierom dient OOÉC vrou ten naculkn op tc wegen
Wilt acn het hvacke volck, gclijck het dient, bcltcden, Wacr toe haer bcd-genoot is uyt'cr aert genegen,
Indien ghy zijt geneyght om wel te zijn gepaert Wat hem tot vreugde treek t, en wat hem wcdcrquclt,
Doet acn, waaneer jc trout,der vrouwen lachten aert. En waer hy focte lult of wangenoegen fielt.
Dat elders dwacsheyt is, en itrijdigh met dc reden, Wel acn, gebuygfncm hert, leer uwen hoeder kennen,
\V»rt inde trou gedult, en aen de vrou geleden, Leer met uw ganlche doen acn hem alleen gewennen ;
Siet, hoede lieve Godt een echte wijt bemint, Want, als uw rechterbant is met den man gepaert,
Hy licht voor den man gclijck een troetel-kint. Soo dienje van gelijck tc trouwen fijnen aert.
Gedcnck dit mcnighmuel, ghy die u-hebt begeven Sy die uyt echte lucht heelt cenigh welbehagen
Om met een echte vrou uw dagen af tc leven, Den naeui van haren man voor alle man tc dragen,
Verfehoon haer Iwackcn aert , verdraeg haer tCerë Dient, met gelijcke luit, tc cooncn met der daet
Vergeet al watfe fbvlt,cn leytfc tot dc deugt, (jeugt, Dat fy de vrouwe-plicht niet in den naenl en laet.
Indien uw bedgenoot koomt opentlijck te miilen „Die uyt haer ouders huys is tot den man getreden»
(Jelijck een jonge vrou haer lichte kan vergillen „Dient in haer ouders huys te laten hare leden -,

Toon door een llillcn wenek , nf door een heus gclact

'

„ Die by een echten man ter neder is gelet,

Dat haer foodanigh werek niet al te wel en itact.
„ Dient wat de man gebiedt tc noemen hare wet.
Dat is voor dan genncgh. belchaemdelijcke wonden
„ Daer is geen beter ding om herten in tc winnen
En dienen nimmermeer', en dienen niet verbonden
„Als tot fijn cvcn-mcnich tc ncygen met de finnen;
Wanneer het icmant liet. ghy, kies een Uil vertreck
„ Die nacr een weerden vrient kan buygen fijn vcrilant,
En open daer alleen met reden uw gebreck.
„ Maekt door een gunlrig hert een onverbroken bant.
En is geen wijfc diet haer voor het hooft tc ftootcn
't
^mphion was gefint tot dichten en tot 1'chrijvcn,
Üt vonr
het fchamper volck , of cygen huysgenoten.
Maer 'Zethus nam vermaeck dc boflehen af te drijven^
„ Prijft vrienden, als het dient, prjjft in het openbaeri
Het was ccn wijt vcrlchil, cn foo verfcheyden aert
uw ftraffc wort gewaer.
,,Macrfiraft, daer een alleen
En konde (foo het fchcen niet lange fijn gepaert. )
De om op tc fwelgen
tucht uyt evger aert is quact
Maer als Amphion liigh dat lijn gedweege feden
,
tn il dit Iwacke volck genegen om te belgen, '

By Zethi wilden geelt niet kol n zijn geleden,

Dus
als ghy nu en dan
een vrouwe ftntlfen moet,
Soo macekt datgy het
Hy leyt dc Cytcr af , en, u teen" volle maght,
wcrek ter rechter uren doet. Packt netten op den hals, e geeft hem op de jaght.
Indien ghv quadc iueht wilt hu veen tot de reden,
,, Een vrient moet o vrient een out gebrek verlaten,
öoo ledight uwen
geeft van alle bitterheden
Macekt dat'cr niet en iy door
„ Een vrient moet om vrient fijn cygen welen haten,
,

fchamper jock gefcyt, „Enwordendat hy een vrient moet om een vrient

Maer door een foet
bcklagh gclijck men plaelters leyt. Vrywilligh ondcrib oock dat hem niet en dient,
Het bitter worrem-kruyt
placht aen den mont tc kleven, Noch vorder moet dé i haer finnen keren buygen,
Het dtcnr met cenigh
loet dc kinders en ; inaw En door een willigh 1'
ie nijders overtuygen;
tucht en haer
Soo w on dc
f gcvolgh is nut tc fijn verlacht.
J
Een facht , een'vlytigh oogh , een reyn cn ilil genioet,'
Drjtght even
mceftc vrucht c*- Dat is, ó jonge vrou, uw Ix'lle hniylolts-goer.
goede fc t feu fitten Andromache, van outs in dele deugt geprclcn,-
Op V
en weet niet
« op alle klcync dingen, i Socht van tenen iin te wefen
in haer ganfeh bedrijf
^Vaerkomt'crovtc lag, wanneer men niet en kijft, Met Hcftor haren man; fy was, uyt eyger aert,
Ahihcghcenk'rvi. hooft een hair in lluckcn klijft?
, Afkeerigh van de krijgh, cn van geweer vervaertj
wilt owk in dit «va lang verhaelijck welen,
et Maer als iy wert gewaer dat Hcftor wits genegen
Mw, als ghy naerde
om keert uw reden
:yfch dc fcyl hebt aengewcfen Om met ccn fwacke lans cn met een blanckcn degen
1, en went u t'ccncmael Te rennen door het velt , toen boog haer ganlche ziel
^nditverdrictigl, rek tot cenigh loer verhael. Tot al wat Hector prees, wat Hector wel geviel.
« nimmer met ver
Ut
van oude fcylcn fpreken,
Tot icmant die
t
Sy quam met eyger hant fijn felle peerden itreelen,
be n fevlen af te breken J
Ontrent een Sy hing hun om den kop haer eygen hoofc-juweelen,
reyrit beten feer
En dient
Sy itack op fijnen helm een hupfehen vederbos,
geen bit' kruyr, harde plaeflcr meer.
r
{
,

Sy bond fijn wapen valt, cn ded'et weder los j

Sy liet een fijden keel met cnckel gout bordueren;
a ^t/m izK)i
a d= liefde van lïjac . Dat vloog, wanneer men floeg,tc Troyen op de mtteéflj
Rr z S/
3»4
Sv braghthem fijn geweer, en fprak met kloeken moet.
Keert weder, edel weert , zat van Achillcs bloct.
1
liet aen fijne lans haer evgen fieuyer fwicren,
Sy
En fUck een gcekigh woo'rt op alle vclt-banieren,
Sy deed' hem uytgeley , tot acn de buytc-veft.
En gaf' hem voor de fooy, ccn kusjen op het leit
En fpeelt een gecltigh liet
Het water is beroert en bobbel uyt den gront,
Het water itaet en bruyil, en wort om hoog gedreven,
Het water huppelt op, en krijght een ander leven ,
Het water borrelt uyt, en maeckt een bly gebacr,
Als of'ct door het (pel tot vrcught getogen waer.
Maer als dan wederom de mouiel koomt te fwijgen,
Soo laet de koele bccck haer bobbels nederfijgen ,
En llaet dan weder (lil. dit ff ccn vrouwen bcclt,
Die door en met den man, en anders niet, en fpeelt.
Leer konden, jonge vrou, leer tijden overwegen,
En jock wanneer de man tot jocken is genegen
Maer hou u weder in, en voeg u naer den cys,
Wanneer hy belïgh is met ecnigh hoogh gepeys.
Een vrou van loeten aert heeft over al te poogen
Te lijn met haren man gelijck twee menichen oogen
Door cencn geelt bellicrti al waer het cene fiet,
Daer is 't van Honden acn dat oock het ander fchict.
Al is de fpicgelkas vcreiert acn alle kanten
Met perels, edel gom, jac fijne diamanten,
Soo maer het dviyilcr glas geen beek te regt cn wijk
Soo komt'cr niet een menlch die glas of fpicgel prïjlt.
Al is ccn jonge vrou aen alle kant behangen
Met ketens om den hals, met pcercls om de wangen
Noch is 'er geen juweel dat haer vercicren kan,
Indienfc niet en toont het beek van haeren man.
Een fpicgel moet het al vertoonen naer het leven,'
Moet acn een bly gclaet een vrohek fehijnfcl geven,
(i) Omniins Anirematki vifi
Ukmi qni rnsditam dkmt
M
Hf, inqmi
Sl,'"a
:
"
feut
c4>- ' ' Hal'fi»J
*U'i ijm/i/w
.
lil/it , aadtabuHiiu ademmm tlfjmur
-Mgbff foumfiit.
V O
, of Imgt'et met den
ijl [cuitfKr tq»> t
, Hiilor ft tl, (jvid,
&./"*(«' 'Ui mat*»!
irma/jUiUn , turn filtiur
) EUufmi r,™-
f, infentnl
,
;
gj- , aiufi mirtivr dutii.imim
Vidt *d hst Arijtet.
af. Jt . cr ji. dt
u w E.
Dit heeft den vromen held ibo bvftcr wel bevallen,
Dat hy de wijle vrou hielt verre boven allen.
En ofte wat te groot acn d'cen en d'ander fchcen,
Sy docht hem wel te pas, Ja lchnonder als Heieen. (a)
Wanneer een herders kiat, door foete min omkeken,
Koomt groeten met gelang Eleufis klare beken,
mont Moet treurig wijfen aen een die verdrietig fiet,
(i) Of, lbo haer dat ontbrecckt, lbo deugt dc fpicgel nirt.
Een wijf van rechte (lof behoort in alle ltucken
Den fin van hacren man ten nauken uyt te drucken,
Het is een groote deugt, een cierfel van dc bruyt,
Haer man te drincken in, haer man te drucken uyt.
Geen vrou en heeft dc raagt haer pligtcn uit te werken,
Als die haer heeft geilek om necrlüg acn te mereken
Den aert van haeren man ; maer wie haer des verltaet,
Heeft als een vake pcyl daer fy op t'feylc gact.
Ick hebb' ccn foctc vont op dit geval geleien >
En fiet dat icmant wect kan ydcr dienkig welènj
!
Daer was een feker man, gants veerdig tot de fpijt,
En ( dat het flimlte was ) het duerde huigen rijt
Een die geen kennis had van fijn onfoete kueren,
En koude by den menlch als gecnen tijt gcdticren,
min mifprees hem nimmermeer,
Sijn wijf des niet te
Maer ( wie hem tegen was) verhief hem wonder feer.
De gront dient aengemerekt. de man, van fwarc faecken
By wylen los geilek, nam fondcrling vermaecken
Te dichten cenig vers ; dit was hem groote luft,
En, fchoon hy was beroert, hy vont hem dan geruft.
Hier op wik dele vrou met alle vlijt te letten,
En, naer dc tijt gedroeg, haer dingen aen te letten
Des, fchoon hy menigmacl ontkack gelijck een vlam,
Hy werd , door haer bclcyt , lbo mack gelijck een lam-
Sy wtk in dit geval ccn rijmtjen in te brengen,
Sy wi(l van konden aen in haeren pract te mengen
Een lied, of klugtig digt, by hem wel cergemaeckt,
En fiet, daer was dc man als acn het hert geraeckt»
Het pnweer was gedaen , hy kreeg een ander wcfen ;
Daer quam gelijck een fon hem in het breyn gcrefen,
En fchcen door al het huys. En fiet, op delen gront
Soo was't dat al het huys in goeden vrede kont.
Wat quact cn kan dc vrou, niet in het huys verhoeden,
Die maer een fagtcn aert kan in den bodem voeden?
til
 , , : ,; , , ;

u w Ë.

Dat is de rechte gront, wacr op de fwacice

vrouwen
bdchevtop dingen merekt. alle W'aer op belette mans haer liefde moeten bouwen
fcwmant met
J?2 a oz van Je mcofch klcyne vylcvafcn ! ™n „Wat fugt dateenigh mciiichopacrdfchc dingen (lelt*
£ Hr.dickniae) om een
manf rnenigmacl
de gantichc buerte rafen:
\voort,om ickenwcer niet Wilt,
„ En is maer wacke fnccu die van den regen Imclt.
Is dan miffchien uw deel noch handig in de leden,

Ki.ntwccdngtinl.cthuys, en oproer in de üadt. Noch deftig in bcleyt, noch abel in de leden;

acn, dat even grootc dieren, Maer rou en fondcr geelt, oock dickmael ongelïntj
TVrfUdie wijlfct
Krfchrickcn,"
hortig zijn, cn uytermaten «cren, Hy dient noch evenwel in Godt te zijn gemint,
men mderhant de rechte gronden fiet,
Ral Om Godt te zijn gelieft, hy dient te zijn gedragen,
ï>jnis'teen wint,
damp, een milt, een cnckelniet.
ccn Dat is in uw beroep des Hccren welbehagen;
en kan een witte docck verdragen Scgdan, hoe dat'et gae, dit is mijn eygen lot,
r,in Elcphaflt
haen dat kan ccn Lccuwe jagen, Die haeren hoeder eert, vereert oock haren Godt.
H kru-vcn van een
i

Indien' men
in het wout nuer eens den trommel roert, Wat is'er menig ampt groot, achtbacr, hoog- verheven,
terftont met dulheyt omgevoert. Niet om der menfehen wil, aen wien het is gegeven
Be Tvgcr won
Mm hnórt'et over al , dat jae gcringen tóen Maer om den itaet alleen? gy , een dan uwen vrient,
Oockby ccn deftig man
geen kleync roering macckcii) Om dat'et Godt beveelt, al is'ct onverdient.
Door ick en weet
niet war is menig hooft verdraeyt, Het fal uw fwacke ziel geweldig konncn helpen,
" En
Door ick W
weet niet wat is menig hert gepacyt. dickmael in verdriet uw droeve tranen Helpen
j
De'mmncnmccftendccl, foo maer de vrouwen willen, Indien uw Chriilen-hcrt geduerig voelen kan

biin in ruil gcSragt,

en in der hacft tc itilten,
lifit
Den Hemel in het huys, cn Godr. in uwen man.
Alln-n dient by bet wijt" in alle vlijt gelet, ,,'t Is dwacshcyr iet tc doen , als Godt' alleen ter ccrenj
En wat een man
beroert , en wat hc;n weder fct. „Om dat ons aerds bedrijf foo licht kan ommckccrcn,
Wat dient'er veel gefcyt,
of' veel tc zijn gctchrcvcn? 5, Soo licht kan overgaen van vreugden tot verdriet
,

Of voor het echte volck veel

boccken uj tgegeven ? „ En wie vint immer trooll die op de werek liet?
Het belle dat het wijf van iemant leeren kan, Gy , voegr u naer uw deel , en doet lijn wcl-behagen,
'
Is fagt , is vrcedfaem zijn , en heulen met den man. Niet ilechs in ecnigh deel, of op gcfette dagen;
lek fecee noch ccn
macl tot alle jonge vrouwen, Maerftaegh, cn over al; ten wacren fijn gebod
lek fcècc voor bclluyti
leert delen regel houwen, Ging buyten uw gemoct en tegen uwen Godt:
Start niet op cygen brcyn; keert uwe linnen om, Want als een echte vrou haer niet en laet bewegen
Eu weeft acn uwen man een rechte Sonneblnm Ten goede van den man , dan als het is gelegen
lek acht gy kent dc plant
;
ly laet haer nederdalen En juyil wanneer het paft ; lbo is haer ganlch bedrijf*
Swihaelldcfonncncygt; fy groet de guldc ftralen. Geen dien ft voor haren vrient, maer eygen tijtver-
SoohaelHcfonnc rijft; fy leeft in haeren vrient: drijf.

Gy weet dat met den man juylt foo gehandelt dient.
Ickvreefe, dit begin lal
Mki treet wat dieper in,
Niet dat ecu jongen os foo in de lenden prangt $
Als dat het ecrilc jock
Alwacr men iet begint, daer bedroefde bandeiij
Het vyergeeft bi tiénen rook , eer dat het komt te branden,
Mier die metfoct gcdult blijft fitten in de fchouw,
Won, tac een kleyncn tijt, verlaten van dc kouw.
Sict my de lieden aen, die in dc mijnen wereken,
Waer valt haer ecrilc fweet, als op dc rouwe lcrckcnj
Noch dient hier evenwel de moeyte niet gefchout,
't U Ifecnig boven op, maer onder leyt het gout.
Wy vinden ih't gemeen, dat alle loc te dingen
Omrent den eemen tup haer bitter mede bringen
;
Ick racde niet tc min, gelijek ccn trouwe vrient,
Dat om een fiicr begin geen loet gclactcn dient.
Al ftradt de felle bic, het lap van honigraten
En WOrt aoch evenwel niet onder haer gelaten
j
01 fchoon dc purper-roos ook dichte priekels biedt,
De vrijfkr onderwijl en lact het pilleken niet.
Des roep ick op een nieu, leert even quade flagcn
u verdrietig fchijncn, Verwinnen nictgedult, enfonder morren dragen,
het bitter lal verdwijnenj Wecil facht in uw gebacr, cn ftille van gemoet,
En houd dat ghy den Heer met lijden hulde doet.
hem aen dc leden hangt. Godt heeft van cerften aen, toen Eva wert gefchapenj
De ftoffe tot de vrou uyt Adam willen rapen;
Ten eyndc dit gèfpan, door echte min gepaert^
Moght eens en ecnigh zijn, en van gelijckcn aert.
Godt kon het eerfte vlees ten vollen ondericheyden
En uyt bylbnder ftof de vrouwe toebereyden;
Maer des al niet te min het tecre vrou-geilacht
Is voor den man gemacckt,en uyt den man gewracht:
„Geen dier en heeft dc magt fijn cygen brant te bluffen,
„Geen lip en heeft vevmaeck lijn over-lip te kliffen;
„Geen hantenwait. haer ie Us geen menfehen isgeheelj
„Een ieder is maer half, en foeckt ccn regen deel.
Wanneer ccn gave ilang in ftucken is gefneden,
Sy wilpelt in het fant, en foeckt haer eerfte leden,
Sy wringt haer fonder ruft , foo gact'er met den menfeh,
Hy woelt, tor dat hy vint fijn deel, fijn ccrite wenfeh.
Sictwat een wonder ding wie kan dc diepe vonden
!

Al Je ganfche noot bekleet met harde Iclicllcii,

is
Van Godcs hoog bcleyt met reden ondergronden?
Men plug des niet tc min haer kernen uyt tc pellen En wegen naèr den eyfeh? het wijf is haeren man
Al n dc nieuwe trou niet fondcr droeve pijn, Viy nacrder ingelijft als ycmant deneken kan.
Kcom nacrder, jonge bruyt, het lal u beter zijn. De man heeft wederom , en uyt gelijcke reden,
»«Bewcbacrt gedult, en hact het lcppig fpreken, Gemccnfchap aen de vrou, en hare ganfche leden,
«Ueliefde duvekt cn Iwijgt,
dc liefde dcckt gebreken, Hy vint in fijn gemael fijn vlcys, lijn eygen been,
n Dc liefilc ween gcfchiï en ander ongeval En hierom is gefcyt, Sy twee die worden een.
c,,c fdc,
ry Y nebt m uw
jonge vrouw, de liefde recht 'ec
beroep ccn wcfen aengenomen
al. Al wat een geeftigh brcyn, na l.mgh bedachte reden,
Na hoogh cn diep gepeys, hier over mogtc fmeden>
liefde dient te zijn , daer liefde dient tc komen, Al wat een reyne fucht kan worden tocgcpail
|«er licÖe jbndcr
end moet wallen alle tijt, Dat leyt in defc fpreuck in cenen hoop getaft,
Bi»» Het tmuwen
is ccn werek dc liefde toegewijt.
hlcr nu dient bcforgt
u uw liefde niet te gronden (a) Ce qu'eitle cerveau aux nerrs,ou la foye awveine?, oiilectEur
' opeen aerdig lijf, of op dc klocckc vonden am art«es;cela mclhie cft Tamour Je Dieuau amiliés Iiumaines; c'cft
v sn ecniiT nwifiï».
aneerng menfehen breyn; „e —
i_(t-.. ..
i .
of' op ccn lofTc vreugt,
a dire fileis & branches, qui en dejiemknti tc divin amuni n'y cftant
M( van dc weelde fpruyt of bortelt uyt dc jeugt..
point , les amiriés ne font point amitie , mais ure confpiration , un
accort a difcordcr avec Dieu j amiiics fundces fut lc plaifir oj Air !e
0tt UW WCCTdc Ücf door liefde torgedreven, gain , qui cenllent quand les plailirs per.knt leuv snuit p.n 1'aage , ou
Om
? Wl L
is uw deel van quand
m
«« wat
iy
dat
Gode tocgefehreven,
uw baken üjn, en fict , d lieve, fict
hy weerdïg
le profit diminue . ou n'cfl point ejjalemem dilinliuée.
les amiiic's
Maïs
fondces fur l'amour dc D\cu , font l'ermcs , paree qu'tllle*
font fondéesfurun fondement alTL-urc'. Molin. de 1'amour de Dieu au 3.
is, maer wat u Godt gebiedt. («)
Rr j Wie
 i6 O Ü w E.
3

krakkcclcn Noch is'ct niet eenoegh ; want in verfeheyde faken

Wie hact fijn cygen vlcys? wie faldcr oyt
dcelcn Die middel-matigh zijn, of immers niet en Haken
Met evgen ingewant , met aengebore ? (")
Dc banden van de tucht, moet even nu en dan
„Hy n volle dact van reden afgewent
ïl ct
Het wefen van de vrou niet hellen naer den man.
„Die meteen vinnig hert fijn cygen leden fchent.
Neemt dat een kackcrlack, in weclden uytgelatcn,
Hoe wel feu alle ding met echte lieden tieren , Is bceiigh alle tijdt met jocken en met praten,
vieren
Indien men ovcr-hant fich wilde leeren
.

Indien het wi jf den man , de man verdroeg

het wijt. Of dat een vyïcr hooft is foo geweldigh Iwaer ,
Als of hy uyt der acn een ziclc-pijnder waer:
Niet als een ilacp-gefel , macr als een cygen (*;
lijt.

reden Moet lh-aks dacroni het wijf nao malle weelde jagen?
Gewis i'oo eens het volck de lengt van dele
printen in de borlt, en mengen in de
zeden, Of door een ceuwigh leet hacr cygen herte knagen ?
Wou De wijle feggc, neen. Envreught, en droe\'e pijn
ware nut of noot te brengen eenig ligt
Ten
het mans beroep, ot acn de vrouwe Wigt
En (tact niet alle tijdt om nagedacn te zijn.
Of tot Koom naerder SangH-godin, en opent uwe gronden,
MMvannudemen
ware nou geen
onfe jcugt fi« in de tochten woelen
rechte gronden voelen, Doorccnigh imne-bccldt , of diergclijeke vonden,
En Stel wat ghy leggen wilt eens in den lichten dagh,
Soo dient het oude woort hacr dickmal aengcfeyr
Nkt als een nieuwe wet, macr op een nieu bercyt. Op dat een jonge vrouw uw Ga beletten magh.
Wie met een veerdigh (chip wil over water zcylcn,
Doch eer wy vorder gaen, i'oo dient het wijf te letten
Dient in gclijckc mact de ladingh af te deylenj
Dat wy niet foo gemeen hacr defen regel fetten,
Als offc, fondcr fcyl, en op een juyiten draet,
Want loo het over kant, of lijdc-laltigh helt,
Dereyfe dient geftaeckt, of immer uytgeftelt.
Moeft palTcn op den man, ook fehoon hy qualik gact,
dat is niet gemeent. „geen wijf en is_ gebonden
Vracght ycmant wat het fchip in delen wilbediedcn?
Neen,
Het is een evcnaer voor nicu-getroude lieden,
„Te heulen met de man tot aendccl van de fonden:
Macr in het tegendeel foo dient te zijn betracht Wil man, wil echte wijf vervullen haven plicht,
Dat, wie van beydc doolt, te rechte zy gebraghr. Sy dienen even Itacgh te fitten in 't cewight. (c)
een fnegë vrou moet haren heer vermanen, Indien een quilligh man fpcclt over al de gilde,
Doch hoe
Ghy, moeder van het huys , en zijt dan niet te milde;
Daer itaet een brcedcr wegh na defen toe te banen
Hitx ct alleen gelcert, dat niet , als in het goet, Of lbo miHchien uw man de beurs geduerig lluyt,
I-Jet wijf Iuct met den man te famen voegen
moet. Soo geeft , wanneer het dient een weynig ruymcr uyt.

Indien hy wat te licht tot morren is genegen , Het foet vcrfiigt het fuer , het fuer dat wett' het foet \
Soo lact uw loeten aert fijn ltucrhcyt overwegen; (J) Soo is 't dat hier dc koek de faucc mengen moet. (')
Of gact hy wat te fagt, of, ick en weet niet hoe, Gelijck het bly gelang, door ougelijcke Hemmen ,
Soo macck dat uw belcyt daer peper onder doe. Doet , ieder die het hooit , in loctc vreugde fwemmen;.
In 't kon", het echte paer dient over-hant te leven, Soo wort het echte bedt, door vriendelïckcn Krijt,
Al wat hier iemant fchort, dat moet daer icmant geven: Ten goeden van het huys de liefde tocgewijt.
g"'
(i) VU quifa prip'ur
pnfufmr , tenvtutit Hxir fmtaïur , cr ati rim [irvsniam MliK'"-
icUn '""*"*"
ƒ« iraJai i* pcjlaiim' tlur, {11 , ft j«vtn'f tril trdtmiiris wgtnïi , aumrnioitditir purlU
Mrni/. .1 ,'c.i<;i ;ji fui u <rhï Ertfm. 4t ChriJI. Mtitim. rit njtun , Kt pru timpoit Birit ctdirt v
ebfcqtti. Lrafm. dl Cnrifs-
**

(b) Ahrnh™ faJ* '"' Leih : Luit 1 i'J-iJlcn , want -jiy fin
dtru Gene!" 13. !- M"' ">"• "> vn\ 1 /ijgm: Uit om nut ra (li) W t > admïstê Ttd£t Mud medtmms , & IftiU iym
*
ui} camptftunt ; fte in matrimtmu {i'vwtm
(c)A-™ femprr fmilia fimilibai in irnenU itnpmatumin Ij
mi namr.i Untitr , tt/iMititi /pesfa vi£iUn, (c) tyim mit krjttm (fegr. dl ZlMff) fa dm httunlijtii mt
 , ,} : , , :

u w E. 317

, [ltmmtga llen noodt

daer is het nut te letten Het wijf moet in het huys de keucken gade flaen.
Men vint een felfacm lant, daer llegts alleen de wijven
foo we! met fpijsen dranckgedient, Ook met het buytevokk den ganfehen handel drijven}
«Sn*** en is

n n ik bv bv hem vim
een loeten talcl-vncnt. De man die broeit in huys , cn mocy t hem met hetkint,
int fchkr
fd« hooft verfchcyden in de feden, De man let of de mcyt eenparig garen (pint. (a)

i, rincn wi hefpnekt , daer monden Tonder reden

!
Daer lijn oock vlecken lel tk in onlc kult gelegen,
H )
en meefter in het jock, Daer vrouwen handel doen cn groote faccken pleegen}
H.„;?m.uU ^eil-giml,
fondei' vrcugt , en fwaer gehjek een blok. Jae reyfen overal, tcrwijle dat de man
n, eT jemwt
is over lioop geletcn,
Sm Ihiltc rolck
het
Sit ledig, fit en troeft ontrent een volle kan. (i)

L
1

gewcit de loete vrcugt vergeten ; Met oorlof, wie het raeckt , het lijn bekaeyde ftreken,
wort in dat
vrohek deel is op een ander fy Die van het oude recht lijn bijltci' afgeweken,
Indien het
woeft, en ongeregelt bly. Waerom doch mans bedrijf de vrouwe toegepaft?
S(,o
wort de macïtijt
weert, leer alderley manieren Sy is het fwakftc deel, haer dient de minfte laft.
Gyduerom, feytgy
nacr den eylch , en onder een Ichakieren, Het vüjtigh llraet-gewocl wort in den man geprelenj
Vi mengen
veel hoe lemant gallen let, Macr een teerc vrou een
Ten is niet even in ftil en fedigh wcfen (e)
geval de Grieckfche tafel-wet. Gy, rcyltdan, neerftigh man, cn pail op uwgewin}
Dus houd in dit
Het waere
wonder nut , dat als'cr ieraant troude Gy, fetu, jonge vrou, en let op uw gehn.
de paren fehieken woude Gy, Iet op uw bedrijf, cn alle kleyne baten,
Men op celiicken voet
OH00 gvhebt aireets uw echte wederpaer, En wilt op de winft niet al te feer verlaten}
11

Soo fteS noch in

het huys een rechten evenacr. De man is wel het hooft die groote dingen doet,'
,

gefeyt , dit dient het wijf tc weten Macr die het evenwel niet al begraeyen moet.
Die dient den man
en nimmermeer vergeten ; Ick wou dat overal de jonge vrouwen willen,
Dn dient voor eens gelcert ,
Dit dient, al eer
men vrijt, tc voren overdagt, Hoe veel, oock in het"kleyn,een vrouwe kan verquiften:
Dit dient wanneer men
trout, cn alle tijt bctragt. 't Is wint, dat eenigh man fijn hooft geduerigh
brceckt,
Godt heeft op dele wijs' cn om gelijeke reden Indien, ö jonge vrou, uw hant geduerigh lecckt. (d)
Gcvwgt het ganl'che lijf, getempert onlc ledcni Alwatdemanvcrgaert, dat kan het wijf verrtrooyenj
Niet verre van het oir, dat noyt cn wort geroert, Al wat de man verfpaert , dat kan het wijf vermooyen
Daer wott het vackeroog geduerig ongevoert. Al wat de man bejacght door laftigh hant-bedrijfj
De buyck en fijn gevolg, die niet en kan bejagen, Al wat de man bckoomt, dat fpik een quiftigh wijf.
Wort vin de fnelle voet gewillig omgedragen , Gy, die voor dcfen tijt niet recht cn hebt geweten
De hantis 'c die het racptjdc vuylt, die nccrltig wint Hoe dat het vrouwen ampt hier dient te zijn gequeten,
Al wat de tant verbreeckt, cn wat de mont verllint. Koomt, hoort den goeden man, dien gy hier onderfiet
'i Is nut dat echte liên haer faccken overmereken U fpcllen uwe les, en klagen fijn verdriet
Om na den rechten eylch. haer pligr.cn uyt tc wereken Al draegh ick , wat ick mag, noch deugt'ct niet met allen,
De man moet op de lttaet om lijnen handel g; Mits een die mede draegt , het pack wil laten vallen:

h
p m ^ n belct > trooft " m n vcrdri " * „Of wel die voren gaet fich quijt ten alderbeften,
Mit r
vlijt is r
fonder vrucht;
'j
J
mijn fweet en gelt'er niet. ,,'t Is al maer hooy gedorlt, als *t hapert aen den lcrten^

^f'im^H^j'È"* ' »*•»"'* fralidu in falibui auUmfiam AmnxjtnuTn rigijiara , ex dicrels excrdias Grtctnm
ah Achïlit dumkatam , in Swmjnd'ttm fluiiium pnófnatam , 1"°-
ccfuo

WJ
mm nature ftxufaue conditUnim fuptrare fmjfet aufa. Dict. tib. 4-
*"*<~hd£fr .; ,?,
rt"ili e , cl muh*m txtutnt mtrümnnm , «fel ML Trqan. Chacun rioir conlïdeier cn fon ordre quel rang tjuiltienc.
K cfludier i Ie bien gardcr fans y ricn iroublet. Viret.
(J) Light gayncs malte heauye pulles. Engtlfih j'pratkwmi.
3 i8
VROUWE. Hy doet een quade (lag , die aen de fweere nijpt,
ploeg,
„Al foant een rullig knegt twee peerden in dc Eer dat ue puylt genceit, of dat het etter rijpt.
genoeg.
„SocAcen maer qualick wil, het gaefcr liegt Ahigcl heen: de grom \ an dele kunil geweten,
„Sict als'er eenig ding twee
menfehen B bevolen.
Die, eer het hoofdig nat in Nabal was gefeten,
Een doet fijnen macker dolen :
rugge treckt , ^
die te
net, Hem niet met al en ley , maer ging hem dapper aerij
P wijlen
„Al is uw klocck bcleyt gegrondt o medc-mact. Als hem en wijn en tlacp was uyt het hooft gegaen.
Noch hangt'ct akcnvacl aen uwen Abigel, foo het i'chijnt, heelt cerftmacl uytgevonden,
en gy mannen,
Onthout mv dcfe les , gy vrouwen gebannen, Hoe dar een korfcl hooft dient in tc fijn gebonden,
SS mi? CchU bam ,vt aen her huy« gemcene ail,
J™ Tc weten nae de wrock, en nae een (octen llacp,
deel , en dracgt
Hond uw beicheyden En als bet moedig hert is dwee gclijck ccn fchaep.
hant d ander walt.
He let de leden wel ah d'cen mofc-toen bed uw man fijn lés tc fcggen,
'tls dicnltig in het
twee
De man if met de vrou gehjek moe en ltcncn, Hy moet daer, hoe het gact, in itilte blijven leggen;
malkander
Die onderling behulp Sijn geelt heeft dan geruit, en hy is nuchters monts,
or &> bewegen ltacckt,
WÏÏ als'er een ontwijekt,
daer wort geen bloem ge- „Noyt beter luiys-vcrmacn als tn het lachte dons.
Offchoon de tweede maclt, maeckt. Gy, leer dan uwen vnent in hecte tochten mijden,
,dat in het echte leven
Indien het nu gebeurt
{

donrvvecmdeiugt,wortvanden weg gedreven, En tall hem nimmer aen als op bcquame tijden;
ï n"»n dingen ondcrltacn, En, de reden cylt, lbo kies ccn Uil vertreck,
als 't
uvr een cygen fin wil
,

En En doe, opdcfewijs, een fecdig huys-gcfpreck:

den regel gacn >
Die (onder reden fijn , of uyt lek weet, het is gefevt een langen tijt geleden,
onderlcheydcn,
Gv in het tegendeel, in leden lek weet, het is gefeyt niet fondcr groote reden,
at te mogen eyden
\V enft,UYt een reyn gemoct , hem ceritbcdagt. Dat, wie fijn rijeker geeft, en wie fijn wijfcr leert,
V-mdat hem qualik voegt ;loo dient voor Is uyt ccn föttcn wacn van wijshcydt afgekcert.
gewragt.
Hoe dat de rechte tucht dient uyt te fijn Ick weet hoe Godt den man heeft boven ons vcrhevcrij
Offchoon cv menigmacl fiet cenig ding gebeuren
Heeft aen fijn edel brcyn een hooger aen gegeven!
Dat, tot eïmecne vuil, is d.enihg at tc keuren»
aen, Ick kennc mijn gebreck , en evenwel nochtans
Fn kant'cr evenwel niet hortig tegens
ovcrilaen. Soo is een fwacke vrou oock dicnltig aen dc mans.
Maer wil bet gantlchc ftuck te voren
goede reden, "Wien is'ct onbekent, dat oock geringe knechten
I et e'crtl of uw gepcys bcilact in
gebeden, Den Hccre van het huys by wijlen onderrechten?
En dan legt uw belang bv wijle van gebod En dat oock menig Vorlt fich niet en heeft gefehacmt
En niet door onvertlant of door een hart
.

Godt.
haren Dat onder fijnen ract ccn vrouwe was genaemtf
Het wijf dat heerfchen wil kunt tegens Als Sara was gefint om Agar weg te drijven,
vermanen,
En dan noch evenwel en moogje niet
weerde vnent door onbcluyWe wanen
Hacr man in tegendeel die wilfclaeten blijven;
Wanneer uw En dat'er meenig woort hier ovev was ontltaen,
anck ge ligt
den geelt beroert, ontrent een ki
Is in
teken hgt. Sict , Abram liet dc maegt en haeren foone gaen.
En dient geen fonne-fchijn, geen acngd De groote Nahual, (a) uytvrcefe van te miflen,
Als 't water is geroert,
men laet'ct weder iincken
Eer dai/cr icmant r Tr
^W lf
n »VW Gcbruyckt tot lijn gcleyd ccn van de minite viffen.

doet,
En dat noch als het dier ontrent de droogte koonn Sict hoe het kleynilc dier oock
met Je dccken
iVcmmcr, m.»i !
En voor een dorre ft van t of harde klippe fchronmt. Het leen het grootte lieclt hoe d it het
oock klcyne d.nfc
Her muysjc van der zee koomt voren uyt gevaren, Hier Uit wort San gemerkt hoe dat
laccken Dringen,
En vint een goeden weg, oock midden in dc baren; By willen raet en htdp tot groote
rj> Njhuat U itn ittm va ia Htlvifth Mü i* uitctc [m Omt.
, 4,Hha /.,...,,.,„:. émm*", 1»
vian» e'ukrum vl(«. Vin.
{l>) Bdin» , qnm.U ^rifrmit fufirulhrum findtrt eirulu tjui nu Gï
 ;, , , :j,) , , ,
:

V R w 3*9

r ^ncktdatoock een vrouw, al ifTe wonder flegr, 'tls waer,

gy fweeg terftont, en liet de gaften blijven,
deftig man by wijlen onderregt. Maer dreef uw tochten aen om tegen my te kijven:
feS klocck en
vrient, uw linnen heden ftieren, Het fchecn, ick was te verr" uyt mijn bevang gegaen,
ruw dan, weerde
van de minftc dieren; En fiet! met onfc rwiït was alle twiic gedacn.
doe heden fijn een
' 1

r m'v
Mitóhini lbo kan
het fijn, dat ick in dit gcyal
i
Uw vader nam een Ichroef, en hiet de knegtenfehinken
tint , o£ torfc wijlen ia (,) En ging op onfc pays een vollen roemer drmeken
U eenig driftig lal jac de octc klagtcn
IV man aldus gemacnr, en naer de reden Hy noode dees' en geen hem nae te willen doen,
iJnt&icen met
befcheyt, achten: En ging overhant bynaeit de gantiche noen.
dit

\Vaer is van
hondert een foo dom en onbclccft Gy, die een jonge vrou had onder
u gebueren,
een tijdig woort het oore niet en geeft ? (Aj
Die aen
Vielt onderwijlen uyt in alle vreemde kuerenj
Wie lal met heter aert het mannc-brcyn bewegen Haer man fat over haer, en fag het fpecltjen aen,
Uslïin geminde vrou? die, naer het is gelegen, Het icheen als of hy iprack, ey laet de grillen ltaen.
en onderwijlen mag, Maer dcfen onverlet lbo bleef'jc fitten malen
Hcmlevden, overgacn,
'

door een deftig

woort, oi door een loeten lag. Met ftreken die ick weet, cii niet en wil verhalen;
Of
geicl , door boofc luit gedreven Ick haddc fprekens luit, maer evenwel ick fweeg;
Hoe menig rou
Inege vrou begonnen beter leven? Hoewel ick mcnigmael beichaemde wangen kreeg.
Heeft dooreen
menig l'cldtaem hooft, vol grillig onverftant,
Hoe Neemt my ten belten af, dat ick een weynig klagc,
|s door een deftig wijf gehouden in den bant? Van dat ick met verdriet in mijnen bodem flrage;
Der Longbarden Vorlt,
uw man, Theodclinde, 'tls uyt geen vinnig hert door tochten omgevoert;
Werddwee, gelijck een lam, om dat hy u beminde Maer uyt een rechte iugt die my de finnen roert.
Het was uw wijs beleyt
dat hem de deugden prees Hoe! lal een eerlick man op fijn gelelfchap kijven?
Het was uw focte mont die hem de reden wees. En met een ander wijf fijn dwafe grillen drijven,
Ataulphus was gcfint out Romen af te breken, Oock daer het lchamper volck den eanïchen handel
Om lijn gedugte magt te wijder uyt te ilcken -, fiet? (a)
Het voorltél van den man gclccck een ftsle wet, 'tls ïêker weynig eer, die gy de trouwe biedt.
En noch heeft fijn gemacl de boolê daet belet} Een man van uwen itaet een man van uwe jaren ,

Noch heeft het geeltig wijf den held alfbo belden, En vocgt'et immers niet onlhiymig uyt te varen ;

Dat hy in korten tijt ontfing een ander welen En min noch dwacs te fijn gelijck een jonge laf, ,

Want hy, die van den hact te voren was gevat, Ey, laet een andcrmael van defc grillen af.
Werd hoeder van het volck, en vader van de ftadt. Misnoegt u eenig ding aen my, of mijne leden,
't Is boven al gemercltt , dat even dooi- de vrouwen Soo fpreekt wanneer het dient, en dat met goede redenj
Vee! mannen over al lijn aen de fiel behouwen, Daer voegt geen lief of lect voor alle man gcfeyt,
Sijn van hacr ongeloof ( fiet wat een hcylig werek !
En mal en wijs te fijn dient ftil te fijn beleyt. {b)
Gekomen tot den Heer, en tot de wacre kerek. Dit Ichrecf de jonge vrou, en fonder iet te feggen,
Juguldis focte tacl heeft uyt de doot getogen Ging in een ftil geheym haer klagte nederleggen ,
Den Gotfchcn o ver-heer. Clothildis licclt bewogen Een plaetie daer de man fijn befte finnen bragt,
Clovyc den Ftanichen held te veften. lijn gemoct En op fijn innig hert, of fijnen handel dagt.
Op Godcs uien verbont, in Chrifti weerde bloet. Waer is'er eenig menfeh , foo rou en onbefneden,
Gy liet dan jonge vrou, hoe defc foete plichten Soo byiter onbefchoft, foo buyten alle reden,
Ten hoogltcn dienffig fijn om uwen man te iligtcn, Die met een nuchter hert, noch vers , en ongeltoorts
En eftcr dient het ituck niet aen te fijn geleyc ,
Sal nemen overdwers een ongefproken woort ?
Als op een vaitc peyl van noodig ondèrfebeyt. Htcr geen fnarre item, geen hevig tegen-fpreken
is
Dacr lijn ra waaide mans, vol ongetemde vlagen, Geen ftuer of vinnig oog, geen honger om te wreken;
Die niet een deftig woon van icmant konnen dragen; Hier is een Hom gdCnrift dat geen geluyt en heeft,
Want foo maer eenig menfeh van hare fcylen fpreekt Als dat de lefer fefis met eygen monde geeft.
Het fchijnt dat hun een mes tot in bet hertc fteeckt. Heeft dan uw weerde man van Nabels oude itreken 1
Vermijdt
dan, wijle vrou, in uw gcipreck te treden, Dat nieraant wagen derf om tegen hem te fpreken?
ut ccrit knt uwen man, en
fijn gehccle fèden Soo pleeg gefetten raet, en maeck een brief gereet,
|n loo kt grillig s en van een fleren
, moet, i
Een pen, een wijfe pen kan nijpen fonder leet.
300 lact het fpreken dacr, en kielt een lagter voet.
Maer hier dient oock den man fijn lelie voorgelefen,
Doet als een Inege vrou, die
Had onverduldig bloet
vcrfchcydc op Honden Ten eyndc fijn gemoct gcbuygfaem mogte wden;
in hacren man gevonden, Opdat, wanneer de vrou met goede reden fprack,
IJic wilt een beter weg, cnvryeen toeter orcen, De man fijn tweede fiel niet voor het hooft en flack.
W aer door fy hacren vrient , oock fonder fpreken, neep. Hier is een gunilig hert de gront van alle faecken,
" ant ak er eenig
hacr finnen mogte quellen,
ding Dat kan u , weerde man , de finnen buygfaem maecken,
*» gmgle met de pen hacr
klaatc ncderik-llen ; Dat kan een fauce fijn, die, wat de vrouwe doet,
«i mits haerkorfel nun eens <n> ren madrijr kerft. Die wat d**vrouwe lcyt, kan maken honig-foet.
j>°o W M' t dat
hem de vrou in deler voegen tchreef Dracg liefde, deftig man, een liefde niet gebonden
WHWiickructvcrr* enbcn,fchoon brieven fijngevonden
Aen ichoonhcyt, dwafe luit, of diergelijckc gronden,
Wt een vreemde kuit
te worden afgefonden, Maer aen hacr ecrite wet, een liefde wonder iterek,
w
'
|
"
Wa Crcn
1

wijg jet
"' cvcnwcl u w Tnclle togtenken,
met den mont , en ipreke door de pen.
N iet op het fant gebout , maer op een vaite ferek
Een liefde, niet alleen gewaficn op de tippen
K illcr n °en tot uwen vader eten, Van uwen lollen mont, of op de bloote lippen,
Dw «*) ,

rucr lijn bevel,

was over u gefeten; Niet uyt de domme jcugt, of van het dertel bloet,
pwect, dacr viel geiëhil, om
ick en weet nictwat, Maer uyt het middel-punt van uw belet gemoet:
Kmm van den hoop ten quaetlten opgevat.
Een liefde fonder end , een liefde met de jaeren
^ met ccn ftillcn
wcnèk,
a mtt de voet
een
en Vonder iet te fpreken,
wcynig aen te Heken,
N iet lacger afgedaelt , maer hoogcr opgevaren;
Een liefde, totbeiluyt, in Gode vift gegront,
0n ,
.

rJ
ü

\
met hetgi-iHig
VJ » den rwifi

volck
u wederhooden foud,
u niet vermengen woud.
En die in hacr begrijpt het ecrite t rou -verbont.

J!
*
&.
'Iftr.
Mu
t a*«^il»tM
'
c* «»•'« jw
dïlU qaam
»«•
auxtrir
.
gh-Um
•><

Tw;«fl/.
«*>-
Au-
car
{i)
li
Le mari cd
ellc ell
fuutfiir, afin
fol
bernne
,

, ïl
qui prend des qiierdlci publiqucsivec Ta femme,
la doit t'avutircr, li clle cll mauvaiie , il la dun
qu'dk nc devicnue puc. Mjic. Autl.

& miu' m M'htm tUm Bithur, in mm. hi-_

(b) Ctn U mttU, run ft du
firihi l'uno i jiinv ilipsid*, l'tttr' ii fihiiutixA,
£'iJjr» ™ furtutn in ptfmt* tdtri
Guwi.
,

S s Geen
3io
O u
fchcyden Was vlytig acn het werek , cn wies liet jonge vee,
Geen noot moet eenig man van fijn gefclfchap De droeve Ccladon, die lijn gei'clfchap kende,
icyden,
Geen druck cn moet het wijf van hacren hoeder En fag hoe alhet volck iïcïi van tien oever wende,
Geen harde ilavcrny, geen onverwachten roo Sloeg op fijn droeve borit, en fag den hemel aen,
En mag een vroom gemoct verfwacken in de trou. En lcydc, 'lieve Godt, wat dient'cr nu gedacn?
paren,
Dit hebben tbo betragt veel welgevoegde Hy geert hem naer de zee, de tranen op de wangen,
eenig waren i
Die, met een rechte fugt, ten vollen En nep, hou vrienden, hou! hier is al meer te vangen,
gebragt
Veel kan op dit geval hier worden hy En Ichcyt niet van de wal, tot dat'cr volle vragt.
bedagt.
Maer een beleefde daet is weert te fijn op het lant gerooft , cn aen het boort gebragt.
der hcyde Is
Een herder uyt het wout, terwijl hy aen Gy hebt mijn echte deel van Godc my gcfonden,
weyde,
Sijn jonge gevten dreef, fijn oude lchapcn
En fchevt dat reync fugt te fimcn hecit gebondenj
SaL vïn een hoogen berg, fag m het
laege dal,
ongeval. Gy fciient het beile pacr dat oyt het echte bed,
SaS onder aen de" Krant een droevig Dat oyt den hemel ielts, te famen heeft gefet.
fekcr lchip met roov-ers
aengekomen,
Daer w as een waerom dat? ey bet ons wederparen,
vrouwe weggenomen, Ey lieve,
Die hadden Galathee firn
Soo mag uw fnclle barek geluckig henen varenj
Oock eenig ander volck, dat onder aen de iec

Niet, dat ick|wcder cyfch mijn lieve Galathee, (• lek wenfeh, geluckig paer , ick wenfeh aen onfc dagen
Maer wenfeh benevens haer te varen over zee. Dat uwer over al dc tinne mag gewagen;

Neemt my oock in de boot ; al moet ick dapper
Of harder lal my niet vermocyen:
dienit bcgacn, ten
Nccmtmy ook den bootjeen kloek, een rullig man,
in
Die met een vollen wil een flave weien kan;
Neemt my oock in den boot, al moet ick gefl.igen,
En dienen evenwel, ick fal het willig dragen,
Ick fal het willig doen neemt my oock in den boot
: Indien het foo geviel, dat met te
Of foojc niet en mengt, foo fchenckt my dan een loot.
Dit feyde Ccladon, cn gaf hem in de baren,
En bad al cvcn-llaeg om meê te mogen varen
roeyen, Ick wenfehc boven al dat ons het trouwe bloct
Veel fiets dat u gelijckt, veel kinders geven moet.
Noch dient uw trouwe fugt wat honger opgcicfen;
Op dat de weerde trou verkreeg haer ccrlle wcfen,
Verkreeg haer cerftcn glans, wel .ien,trouhertig man,
Trcet vorder, cn bellet waer trouwe reyeken kan.
mogen Itervcn,
Gy kond'ct fekcr hcyl aen uw gcmacl verwerven,
Gy moeit, ook fonder fchrick, u voegen tot dc door,
; Om haer, door uw bederf te trecken uyt de noot.
,

De roovers lijn Vcibaclt dat iemant tranen fchrcyt Gy mocll uw eygen vlcys, uw lief cn jeugdig leven
Om valt te zijn geboeyt, en weg te zijn gclcyt. Den onder-aertfehen poel gewillig overgeven;
Na lang cn droef geprag , men lact hem naerder komen, Gy mocfi uyt rechte fugt dc kloecke daet bcilaen,
Men vnjft hem nac denboot, dacr wort h* in genomen, Die Gracchus overlang te Romen heeft gedacn.
En, als de rouwe jeugt fijn handen binden wou Hy, nac een vrecmt gciigt van twee gepaerde Hangen,
O bint my, fprack de man, aen mijn geminde vrou. Die iemant van 'tgcfin had in het huys gevangen,
Een knoop van locte min heeft my en haer omvangen, Ging tot het ccniacm volck dar lig hier op verlïont,
Lact hier oock cencn bant op onfc leden prangen ; En logt op dit geval te weten haeren gront.
Hy bid noch andermael, cn biedt lijn rechter- handt, Een van den grijicn hoop ging hem aldus gewagen,
En geeft hem met de vrou gewillig 'aen den bant. Indien dc imnnc-llang koomt doot te zijn getlagen,
Het fchip doet fijnen loop, en fnijt de foute baren, Eer dat het wijfie fterft , daer is geen twijfelaen,
En koomt in korten tijt te Thunis aengevaren-, Gy zijt een fekcr Hjck, uw leven heeft gedacn.
Daer wort het lieve pacr den koninck voorgciïclt Maer foo in tegendeel het wijfje wort gegrepen
Den koninck alle ding van ccrllen aen gemelt. Om nac den fwarten poel van Acheron te liepen,
De vorit die prijft de daet, bellet de jonge lieden, Soo weet dat uw gemael fal varen naer den kolek,
En toont met lijn gclact haer gunil te willen bieden Die van de wcrclt icheyt het ondcr-acrtfchc volck.
Hy laetfe met'er daet vcrloilèn uyt den bant, Gy doet wat u behacgt, dog wilt u flucx bercyden;
En macckt van Ccladon fijn cygen lijf-trouwant. Want, liet den hemel drcygt u in der hacfl.tc Icheydc 1 -

Dc trouwe wort gcloont; cn hy die acn der hcyden, Dcnck vrv wat Godt belluyt dat heeft een vallen «runt;
Een bok, eenfehacp, een kalf, eengcyteplagtc wcyden, En weet dat u alleen de kcurc wort gejont.
b hoeder van den Prins, niet fonder grootcn lof; Dc man, nae kon beract op vccldcrhande faccken,
En, voor een vuylen ftal, geniet het lullig hof. Meert hoe het fijn gemael ial nae lijn leven maeckeri^
 ,, ,, ,,,, ,,;, ,;, ; ,,
, ,
: , ,j, ,

VROUWE.
wijf jen in de logt, Wie ig in eenig lant oyt twee gepaerde
I ,« fox met "'gen fiant liet fi_ zielen,
n i dit het
wederom dc mymtc kielen mogt. Die noyt in ongein;

, r m' het
tegendeel gact in der hacft belatten Wacr is in ccnig hi
met wapens acn tc latten
van roanncn-acrr Dacr noyt een muvli
dier
Gracchus (elft, en (luwtdc knegten v~ Het is van outs geloof
U vordert it

in de Hang met eygen wil vermoert. )ock van het groottti

En won dus
<

Sictwat een wonder dmg na loop van weynig dagen, ! Dat al het wijs bele_
giet
Gracehnsisgcgacn, en nacr het graf gedragen; Tc brengen acn den dag een recht volkomen trou, U)
is dc vrou ,
die lbo een man verkoor Ach federt dat de menich van Godt is afgeweken
Gcluckig !

is het wijt',
die lbo een man verloor. Soo is de ware min in alle man befweken
Ritnrfalig
acn dit geval beproeft 11 , wacre mannen Ach federt dat de menich den cerften vrede brack,
1 Sa proeft , !

is magtig uyt te bannen

edel hert Soo bleef ontrent den menich geduerig ongemack.
Of u het
dwingelant, dc vrcefc van dc doot, Niet aliijt foute jock, niet eeuwig fagte reien)
Den hoogilen
heyl en onderttant
van uwe bcd-genoot. Ons mectte vreugde lclf, heeft oock haer droeve pofen ;
Tm
Eb frn gv dan
bevint dat uwe finnen beven Wie hoopt'cr vatte ruft, naedicn men twitt vernam
den flag, en fnacken om tc leven, Oock in het ledig huys van Job, cn Abraham ?
Eb l'chricken van
Soo hoort uw vonnis
acn, en wect, tot uwer fpijt, Dc moet noch evenwel , de moet is niet t' ontgeven
Dat EV tot heden toe, niet recht getrout en zijt. Wy konnen met gemack , cn fondcr twittcn leven,
,Mdie in' dit geval
haer teerc leden vrecfen Wy konnen jaren lang ons mijden voor gclchil,
Enzijn geen echte mans,
maer rechte pimpcl-mccfen, Indien het echte vokk nacr reden hooren wil.
Goed l'ugt van echte min en hceft'cr rechten aert, Hier dient ccn lieve vroti de vrouwen aengewefen
Daerieroaat, als hec geitj fijn cyge leven lpacrt. Die om haer vrccdlaem hert noch heden is geprcfen;
Hoewel dan eenig lant van gcflagen Gode won Die om haer focten aert in alle vrouwc-pligt,
Met peil, cnhaeltigvycr, of diergelijckc plagen Verkreeg tot haren lof duldanig graf-gedigr.
En dat uw weerde deel is van het quaet gevat De fleen bier opgrregt , bel febrift dacr in gehouwen ,
Noch ftact u gcenlins vry te vlugtcn uyt dc ftadt. />, Icfifi bier geftclt ter eercu eemr trouwen
't lstegen uw verbont , en buyten alle reden DiSjaeren viemaei acht beeft liy een man gewooni
,
Uw lieve wederpacr, uwvleys, en cyge leden, _
En beeft dien gantfehen tijt noyt [neren mout geioont.
Uw weerde tonclduyf, uw deel, en befte pant, Roomt Nymphen, aerdighvolk, komt maegden, fbete
Telactenindendruck, tc laetcn in den bi ant. (a) dieren,
Al thet het iemant vry om weg tc mogen vlughten Wilt dit cerweerdc graf met verfche bloemen eieren,
Als Godt de werelt placgt met ongcfonde lughtcn ; Dat loet en vrccdlaem hert behoort gekroont te zijn,
Geen man heeft echter magt , uyt vrefe van de doot Met blydc maegde-palm , met groene ros-marijn.
Tc gacn in dit geval van fijne bed-genoot. Haer macgdom (ick bekent) was in de trou gebleven
Indien gy regtbcmint, geen peft, of pepcr-koren, Was in het echte bed acn hacren man gegeven,
Geen kool, of vietigfeer, hoe diep het is gefworen, En dat met volle wil ; en evenwel nochtans
En kan in eenig deel verfwaeken uw gemoet Soo gunn' ick dcfe baer een volle macgde-krans:
Want rechte heide fchopt de vrcfë met de voet. Die koomt haer eygen toe, en dat met volle telgen,
Gy,buygt dan voor den Heer, en wagt fijn welbehagen, En niemant (foo ick agt) en heeft haer des tc belgen*
Hy biedt oock fomtijts gunlt tc midden in de plagen , Want wat de macgde-palm voor eygen hebben mag
En lëlioon gy z/jt belmet , en van het vyer geraeckt Dat liet men dat het al in defen boelem lag.
Noch feunt op uwen Godt, hoewel de doot genackt#Ick weet, uw maegdekruyt heeft ecuwig verfche bladen,
Segt met den goeden Job
, {/>) of wel fijn
hccie ichigtcn Geen fnec, of ttucre vorïi,en kan haer groente fchadcnj
My lteknindcborft, en uyt dc werelt ligten, Ick weet, dat uwe palm heeft bloemen fondcr faet,
Ot wd mijn innig merg wort in het vyer gerooft Eb, fchoonfe luftig blocyt , geen vrugten achter lact.
Godt is mijn eenig heyl, mijn onbelweken troott. Dit al kan evenwel op onfc vrouwe pallen j
Indien Sy is in ltaege jeugt geduerig opgewalTcn
gy delen giont komt cchmael vaft te leggen
&» weet réi niet een woort tot uw berigt te leggen Sy heeft met ecuwig groen het echte bed gekroont,
Want die in fijn gemoet eens rechte liefde fet, En noyt in hacre min een dorre blat getoost}
En hoeft geen regel meer, hy is fijn eygen wet. Sy heeft noch boven dat ( wy moeten 't hier beklagen)
lek fceere wederom;
de tongen van de vrouwen Sy heeft met uwe palm gcblocit cn niet gedragen ;
Kan goetcn weder quaet,
kan vreemde dingen brouwen; Syis, cylaes! gegacn, enuyttcr ttrijt gevlugt
Dc tongc van de vrou,
warmcerfe byrtcr woedt, Ach leydcr! fondcr lact, ach! fondcr echte vrugt ,'

doodenek vergif, is
Is
Ach! fondcr eenig kint: ly is eylacs gertorven,
cnckcl drakcnbloet ;
Jc tongc van
de vrou, met foete min bclloven Maer wie dog heeft het erf van hacre deugt verworven?
^aetmoll, en honig
fclfs, gaet alle foet tc boven Wie is haer loet gcdult , haer ledig hert gemeen?
«
tonge van de vrou,
baert juytt gelijckfe wil, Ey kont , cy lieve wijiVer een.
lieve Ibojc
UI herren vol
genugts , of huylc vol gclchil. Niet dat ick al dc fchult wil op dc vrouwen leggen
weuen dan, eerbaer
volck dcwijle vlocck en fcgen ,
O neen, want op de man is vry genoeg tc leggen;
sL "
k,evnlK
g rijp van uwe tong gelegen, Want als het echte volck geraeckt in onverduit,
maec " voor het quaet een eeuwig-mont
u gebit, Men iiet het mecitendcel, het is gemecne fchult.
M
P tp«nt
met magt het ongetoomde alle lidt. Dies, om tot aller ftout krakeel in huys te mijden,
hjnder onder
J« u beg'aeft met fchoone dingen, Soo dient dc ruft betragt, en dat ter wcdcrlyden;
- ntomen evenwel geen loflè tonge dwingen Want tot lbo goeden werek behoort tc fijn gepacr^
c
n omm evenwel niet fpreken lbo het dient Een man van rijpe lugt, cen wijf van iagtcn aert.
l
""^ cvenwel niet vieren haren vrient. (wen
Het C h°
vrccmder ding!)dat mannen endatvrou- tkm penttrm ai Ecdtfiam Dei m demian Altuhi n
Nod eve "
: n , nut lltibm

^] ,
,-

tlja
011dereen , noch huys en konnen houwen,
mCt Cen vlac VilIÏ ick cn weet nicc wat
<ur
tl
, E«U[u t#mn
prtiipuAr» fantin vilt
&
ttm&m.
6dtSl
%
M
Vai,H™ S
11 of ander fy, ten quaetrten opgevat.
ndtjlUs itcvormdji ftft tmftmit fiitltt epmi

-££™c\'TT - ^» «" «
(A) Marrus Jurtliui; Je Hens pour npinion (1 lous Us figes clloicnï
fonrius cn unc fomaiic, qu'iïs ne lemvoyent Jonncr conieil puut liirc
'ff' [punks. 13. un bun Sc parfaifl mariage.
«f.
 V R Ü w
Alwaer men in het hof met grootc woorden pleyt,
Gctroude, jonckenout, weeft my hier in getuygcn,
Daer is de laft alleen de mannen opgcleyt;
Soo maer een hevigh man fijn tochten wilde buygeni
Al waer men iemant liet op fraalle bancken leggen,
Soo maer een hacftigh wijt" wou fnocren haren mont,
Dat trouwen foudc zijn het ibetlte dat men vonr.
Op dat hy door dc pijn de waerheyt moghte leggen
Al waer men menfehen ftraft die uyt den regel gaen,
gy vrouwen uwe
tongen,
Gy mans, uw
vicrigh brevn ,
Het koomt al op de mans, niet op dc vrouwen aen,
Sijn oiiboir ingetoomt, en nut te zijn
gedwongen;
Al waer dc felle zee met ongetemde baren
Een ydcr dacr het dient , een ydcr in het zijn Koomt op het tacyc kW
gcwcldigh uvtgevaren,
fonnefchnn,
Soo doende blinckt de trou gelijck een
,
hefteden, Al waer door hoogen'ftorm de buyte-kade wijekt,
Laet ons wat langer tijdt in dele plicht Dacr wort het foute fchor door mannen ingcdïjckt;
Het is de piinc weert hier dieper in tc treden; Al waer men middel lbeckt om krijgh te mogen voeren,
Want was het echte pacr vol-lecrt in dit geval, Om lieden door het fweert, cn landen om tc roeren,
Het (bilde vrecdiacm fijn te huys en overal. 't Is al, 't is mannc-lbrgh foo dat dc man verkeert
Wie Cd hier mijn vernuft, wie mijne pen gcleyden
:
,

Icyden Al waer men wrectheyt hoort, cn harde dingen leert,

Op dat tot de vrou veel goede dingen
wv
tot de ruit, Schoon dan uw weerde v'ricnt wort fomtijts aengedreven,
Veel dat een echte man mocht dienen
Tot cenigh ftucr gebacr, het is hem toe tc geven ;
En dat de wrcvcl-fught moght worden uyt-geblurt.
Gy zijt van lachte ftof, cn hy van harden aert.
Gv zift het, rCTTX Geeft, die alle boofe vlagen Dus maeckt dat gy dc ruft van al het huys bewaert.
Kont drijven uyt den man, en van de vrouwe jagen
Gy zijt het, die het huys in rechte minne vocdti Of wel, een jonge vrou is fchoon in al dc leden,
, cn deftigh in dc reden,
gcclligh uyt der aert
O koom dan, Hcyligh Vycr, en daclr in ons gemoet. Is
„Ofwel een jonge vrou is uyttermatcn kuys,
Voor eerft dient overlcyt , hoe graml'chap is tc mijden
„ Is is neerftigh in het huys,
vlijtigh overal,
Ten tweeden, hoe defpijt is veerdigh af tc inijden;
„Of wel ecu jonge vrou kan wonder aerdigh lïngen,
Ten derden, hoe de menfeh ial winnen uyt de ziel
„Kan , kan duyfent
Ipelcn naer dc kunft mooyc dingen,
Dat hacr gcfette ftant noyt uyt den vrede viel.
't Is al maer water-verw , indienie
niet cn kan
Laet ons in ydcr ftuck met volle panen treden
„Door middel van geduk believen haren man:
Want, Soa het echte paer kan vatten nnie reden,
het huys bcvrijt van twift en ouverlknt,
Dat is de ware bron van alle vredc-gronden,
lek (ie
Waer op het echte bedt tc famen is gebonden ,
Gy neem dan, mijn vernuft, het cerftc by der hant,
en alle goede plichten Dat is de weerde dcught , die lult cn rulle voedt,
Nadien het loet gediilt ,
Die huys en hiiysgefïn te lamen houden moet.
Ons komen van den Heer en Vader van de lichten,
Ghy wacht dan, edel dier, op uwen heer te baifen,
Soo maeck tot aller tijt een deel van uw gebet,
Dacr is ter wcrelt niet dat u kan minder pallen,
Dat u de krijgel-fucht mach laten onbefmet.
Als door dc felle nijt of Ipijt tc zijn geracckt,
Bid, met een innigh hert, dat Godt u leerc poogen
Pleeg liefde, ibetc'duyf, gy zijt'cr toe gemaeckt.
Klcyn naden geeft te zijn, klcyninuw cygen oogen.
Indien een echte vrou tot wrocken is genegen,
Een hooft vol lotte waen is H'uks en t'allcr tijt _

Sy treet als met den voet hacr aengeboren legen*,

Onbuygfacm tot dc min, en veerdigh in de Ipijt.
Sy ftrijt met haren aert, cn tegen haer begin,
„ Die trots zijn uyr dcraert,cngrootcn hoogmoet drijven,
„Zijn, om het minftc ding, genegen om te kijven; En wort een hactigh dingh , geli jk een boofe fpin,
„Maer dicfijnherte proeft, en kent fijn cygen khult, Sy wort tot enckcl fmaet van alleman gclongcn,
met dc tongen,
„Al wort hy fchoon getergt, hy toont geen ongcdult. Sy wort van alle kant gegccflelt
„Dacr is ter wcrelt niet, dat hooger dient gcprei'cn, _ Geftcken met de pen' ö fchande voor den doeck
„Als laeg van geeft tc zijn, cn (acht van moed te wcfcfl^ „ Een wij f van boolen aert is aller menlchcn vloeek.
„Want die een ("edigh hert in lijnen bodem voedt, Ey wecgh eens , lieve wecgh , wat van de quade wijven
„Is, boven echte min, tot alle dingen goct. Dc ganlche wcrelt deur de belle pennen febrijven;
Hocmeugjc, jonge vrou, den loeten vrede ftoren? fchijnt dat ydcr een hier op de tanden wet,
Het
fchijnt dat yder eeuw hier tegen is gefet.
Het
Is niet hci'lbetfte ïbet de vrouwen ingeboren?
Wat (ich in u verbergt of buytcn openbaere, Hier wort een vinnigh wijf een llimmcr aert gegeven,
Getuygt van alle kant van uwen lachten aert. En meerder ongemack en quellingh tocgclchrevcn
Wy fien uw rooden mont, cn uwe teerc wangen, Als aen dc droeve koons , van yder een gefchroomt,
Niet met een itueren bacrt, of ander ruygh behangen, Die op den derden dagh geduengh weder koomt.
Wy fien uw vorder lijf niet hart of vinnigh wreet, Vraegt iemant wacrom dat? de koorts heeft tuUehc-vla-
(gen,
Maer van gedwege ftof, gelijck een Itjde klcct En lacht den fieken toe met twee gcfonde dagen ,
Wy fien uw gccltigh oogh met foetc minnc-ftralen, En dat verquikt den mcnfch,cn geeft hem wedermoet;
Vol aengenamen glans, op onfc leden dalen: Maer by een hatigh wijf is niet een ure goct.
Wy hooren uwe ftem met vriendelijck geluyt Daer wort een quade vrou by rotfen vergeleken,
Het bcclt van uw gemoet ten lachriten drucken uyt Die dichte by de kuil, of in den oever fteken,
Dc geeft, die hacr onthout in uwe teerc leden, Waer op het moede fchip, nu dichte by dc ree,
Isfwack, cn haeft beweegt, is buygfaem voor de reden, I.ijt meerder ongemack, als in dc volle zee.
is bequaem. wie uyt de vreemde
kullen
Is ('t gunt men over al voor goede peylen acht J Dc réden
Hacft tot een eerbacr root, tot tranen haeft gebraglit. Koovnt in fijn cygen huys, om eens tc
mogen ruften,
Uw handel, uw bedrijf, oock van de kintlchc lueren, ( Is fijn gcfclfchap boos) li]dt dacr ccn harder
ftont,

Als buytcn in den llroom , cn midden m den

noot.
Is fpclcn met dc nacld', is breven, isbordueren,
Is lül en loet beftagh; uw Idioot die is belet Hier wort een quetter-wijf van cenen aert gevonden
Metfyde, met Huwcel, met wolle, met faijet. Met onruft in dc ziel, door wrocgen van de ionden,
Uw finnen evenwel gaen ondertulTchcn Ipelcn, Eendiep, een innigh feer, ccn droeve zielepnn,
Meelt quellik als de menfeh eens blydc mcynt
tc zijn-
Gy moogtook, even dan, een aerdigh dcuntjcnquclcn,
Gy moogt ook vrolijck (ïjn cn plegen uwen lult, Hoe menig goet gcfel , die gallen heelt gebeden ,
En fchoon uw lichacm werekt, de geelt die is geruft. Koomt met een vrolijck hert ten huylen m getreden,
wij
In 't korte, watje dracght in finnen, ofte leden, Enlêyt; een uurtjen bly. maerfict! het vinnig
Het wijft u alteniael tot foetc minnc-feden, Stoot'allcblydlchapom', door innigh huys-gckijl-
Uwwcfcn, uw bedrijf, uw woorden, uwgelact, hccft'er ecu geleyt, fijn huys tc willen
maken
Dacr
En geeft niet anders uyt ah enkel honigh-raet. Veel liever in het wout by leeuwen en by draken,
't Is anders met de mans, alwacr vcrboltc iaecken By het bofch-gefpuys vol doodclijck fenijn
al
Als met ccn hortigh wijf gepaert te motten
zijn-
Door innigh overlegh verftoordc finnen macckca
 , ;, ,:, ;;,,
; ,, :,, ; , ,, ; ,

ü 3*3

, in ouden Ta roepen dat een wi jf vol hatigh onverftant

tijt gefchreven
aenüüh klippel-vcrs
™«n« uyt-gcgwcti, Is fl immer als bet vyer, dat tonder eyndc brant:
KlVnct op ff^'f"
dingen fcyt
dc fpreuck,zijnooriaeck datdeman Ick fchricke van het woort, ick trille met de leden,
n
lijn cygen
hcert niet lange dueren kan. Macr ,vricnt,die foo gevoelt , nu feg doch eens de reden
n^k acn
vcilprcvt,ccndak gewoon te leken,
j
't Is, mits het eeuwig lect maer boofc menfehen knaegt
t "n het huvs
haren mont gewent tot leppigh fpreken, Daer meelt een vinnigh wijt dc bette zielen plaegt.
fTvut d«
roock , en voor een lekend' dack Ey lieve 't is genocgb , 't is al te veel gefproken
M « boven alle
L is ccn quadc vrou
een droever ongemack.
honger pcn,diefchn,ftecn harder letter,
'tls by
al te langh gedrack detë droeve (poken.
foo uw teer gemoet de felle woorden hact,
Ghy,
Hicrkiwmr ccn
wijf gelijck met ongcfonden etter, Soo maeck, ó t'edigh hert, u verre van de daet.
Vn macckt het
heelt gciet in cenigh buytc-hdt Leert jonge vrouwen , leert voor delen gruwel fchromenj
Kirt die haer
Mncr die al verder
gaet, cn in de bccnen fit. Eu lact die quaden nacm u nimmer overkomen}
Sier als'er groenen dragbt is in de bny te-leden, Want als'er cenigh menfeh u delen tijtel geeft,
uyt gcpcrll ,of anders uyt geineden Die noemt u in der daet het ilimltc dat'cr leeft.
bic 'wort'cr
ils het
quellick vocht is in het holle been, Treet in het tegendeel, dacr vlocyen focte dingen,
Mier
lieve vrient? voor my,*k en wect'cr geen. Die uyt de volle pen, als uyt een ader Ipringen;
Wat raetdan,
gaft is ütt van korte dagen Daer wort het edel pant, de weerde vrou , vereert
Een onbcleefiic
qualick wil islightc wegh te jagen, Met al dat oyt de mont fijn leven heeft gcleert.
Een mcyt die
Al i s uw dochter geil, of uy term aten Hout, Wie kan een ledig wijf, gefijck het dient , verhogen?
Sywort, na lange forgh , ten lellen eens getrout. Sy is acn haren man een weüuft zijner oogen^
Macr die met fijn
gcmael is qualijck ingefpannen Sy is acn haren man, en al het "huys, iy is
quijt. ó broeders , lieve mannen, Gelijck een lachte lauw ontrent de tïecke vis;
En gaetfe nimnier
O ichomvt dit lalligh , het is een eeuwig lect, jock Sy is gelijck een (chip, dat over zee gevaren
Het is
een wollc klect.
een taaye klis ontrent Vervult het ganiche lant met alle nutte waren;
Gcbucren vol kr'akcels bedroefde plagen fijn ja Sy is een hooft-juwccl , een kroone voor den man,
Een vnent van luieren aert harder om te dragen is Die hem en binnens huvs cn buyten ceren kan;
Een broeder l'onder gunlt is droevigh fonder mact; Sy ïs gelijck een tuvn, die, om den hof gevlochten,
Een kint dat qualick wil is noch een hooger quaet Bewaert het edel fruyt van alle Inocp-gedrochten
Mier wie een booie vrou in handen is gevallen Sy is een focte plant, een rechte vyge-boom,
Die is en blijft, och arm! ellendigh boven allen Die oock een dullcn Hier kan houden in den toom ; {d)
Wat hoeft men allem, gal, vergift igh kruyr, rcgael? Sy is een guldc krans, een reyn cn edel wefen,
Een wijf, een hatigh wijf , bcgrijpt'ct altcmacl. Een cygen Gods-geichcnck , van duyfent uyt-gelefcn; (b)
lek liont eens op een tijt ontrent een Apothcke, Sy h een klare lamp , een gulde kandclaer,
Dier fagh ick aen de deur veel kinders op een reke Die al het huys verlicht, dochmcett haerechte paer; (t)
Veelheden uyt het lant, veel ïtcctfchc gapers (laen, Sy is een wijngaert-ranck, die met haer kexrlc blaaren
Dies liet ick, met dc relt, het oogh dacr henen gacn. Hem, die haer ziele mint, van hitte kan bewaren; (rf)
Ick lagh een glafen fles, daer nat was ingegoten, Sy is de wijnttock felfs, vol vrucht , en foetc vreugt j
lek iagh een groenen vorfch , die w;is'er ingclloten Sy is een tlillc ree , een haven voor dc jeugt ; (e)
Ick tiig hoe dat het beeft dacr gins en weder fwom Sy is gefuyvcrt gout, (f) dat, cvcn niet gedi-agen,
Ick lag'cr om cn om ;
boven al veel egels Wort nimmer van den roctt, van fchimmel niet bellagen;
Ick fig het ganuche rot ontrentden kicker wroeten Sy is een fchoon juweel, dat glinltcrt in der nacht;
Een hing'eracn den hals, een ander acn de voeten, Sy een rijeke Itcen, macr echter wonder facht (g)
i.s :

Een onder acn den buyck, een boven acn dc kop, Sy is gelijck dc fon , die met een helder fchijnen
Een achter acn den rugg', een voren aen de krop; Doet milt, ongucre lucht, en alle quact verdwijnen,
De vorfch was in de neep, hy wilt niet wat te maken, Vcrlagt de wrange twift, ei illc byttcr fcherp,
Hy dede wat hy mogt, om uyt te mogen raken, Een wijf, een vlytig wijf, is jae een Davids herp.(i)
Hy doock , hy reesom hoog'; hy dreef, by ging te gront, O !dat nu eenig menlch het weten deler vrouwen
Macr, waer hy wijeken moght, daer was een wreede Vcrmogtc, naer den cyfch,met oogen acn te fehouwenj
mont, De ziele ging hem uyt, door ongemeete vreugt,
jjiebert hem in de borft , die ftack hem in dolenden, O! noyt volmacckte kift als in de ware deugt.
Uic hem acn de buyck. waer kan of fal hy wenden? Soo lief gy dan begeert , dat alk focte namen
pijn is over al
j enfict! het enge vat Gelijck een guldc krans om uwe leden quamen,
Is londer open
lucht, en fonder cenigh gat. Soo Iet op uw gelaet, uw tong, cn ganfeh bedrijf,
Hoor, waer in dit
gelicht mijn finnen vielen loflc En weeit, tot in der doot, een vyant van gekijf.
Kk dacht
j hier is de ftant
van die bcdruckte zielen, Jaegt domheyt van den geetl , en kiyhcyt uyt dc leden,
UK qualijck fijn getrout En faiheyt van den buyck, en ftuerheyt van de feden,
; fy voelen haer verdriet
Macr w«lcn "'
n l
de u
in ul bocht
"ciu da
uaer nicmanc uyt c» vliet.
'
" En twecdragt uyt' et huys. een vrouwe fonder ruil,
".' rld
» m, een bedt van die eeduerig iiichtcn
m Een trouwe vol verdriets, een leven fonder kitt.
'

'

'no.cgcnngclt ° ,
„, nil t cn k fijn, .
vfiebten, Maer lact ons vorder gacn en goede regels lecren
JIJ oochc het enge glas gclceck dc
nauwe tron, Hoe dat de ziele mogt haer togtcn overhecren,
tri üat ioo
vinnigh Sak, dc tnngc van dc vrouw
j
En hoe een jonge vrou haer korfel onverltant
" »doch bilde, fcherp, en bijtïan alle lijden, Mogt krijgen in den toom, oock midden in den brant.
; 7\
™* br»yn het hert , dat heeft'er af te lijden Voor certt foo is het nut, wanneer men koomt te voelen
S'
,

«vooralle dingh een ongcluckigh man, Dat cenigh fiim gefwcl in ons begint te woelen,
Br '
Sieh ttvaks tc maken op , cn van den cerllen aen
»ir S gepijnight wort, cn nimmer vlieden kan.
!
'

Wort
Je »i|»c Verft
I? al harder aengedreyen, Met alle tegenweer het quact te wederitaen.
tcn toot vrou
u haer mate vol tc geven ;
™°'> wj, dc Koninck fcyt (a) Dina. Hïcrcg. llb. t, c.ip. Hts Tigmi : uttkitli dar tcn mfindt Jliir am
j hy bedt haer welen af ten vygtboom gtbm.Uii , daitl: ik miick m j!it -rel , en ijb iit ilutligbtyl

Sic,. ' y"eaSc doot

. of met het droeve '
graf. gtntcfi, m vtritatrt dal hier ilesr ttn -uritndelijkc veu-j!t van mi ii af.
1' WOC* t! wic kln cr U '
léeeii giwecfl. plmiui htc rU CJprijirt inül Uii. 13. i*p. J. Y\d* Ctl-.
Wit CC" l
ccn "oogcr
S" dl lc,,? Ciiksgn. lii. 1 1. qui rti taufim indagart lonatHr.
ivf J vlocck de vrouwen ovcr-halen?
j»*ot ,

belluyt'a al, dc Prov, 11. 4. Synth. ló. 1.

loot b volle pijn, (*) (t) Synch. 3S. 14.

Kuch 3 ,.'
cvcn ni "> die
"<V gdtrenger lijn,
[« 1'l'alm. 118.3,

Syrach. 7. ia.
J' l-.ducat.Uirr. W
(g) Prov. 3,. ia Syrach. 16. 1..
m f^yprad,cuythethet"Öf TJ lage/willen ftcllen,
W»
graf/ afdalen in der hellen, alli
Cfj
(b)
d',iig
Om fprittkweerl fcyi
virt/ttm,
, dal dl i'WXt de hvtet m«( %i lijlk Uj* , dit

S s j
Wort
 Vcrnïeuwt'ct mcnigmael, cn tragt'er vlytig naer,
Wort u de moot geneygc tot roepen, kijven, tieren, Dat in u Chriiti bcclt mug worden openbaer.
Gclijck men vint te zijn der gramme luy manieren,
„Daer is geen nutter dmg tot alle goede pligten
Helt met gehcelc magt, helt nacr het tegcndecH
„ Als in uw eygen hert een vierfchacr op tc rigtcn ;
En doodt, als in de wieg, het bitter huvs-krakcel. „ Als in uw eygen boril te doen een ltrcngcn eys,
vlagen
Giet water in de vlam, en hoe de fclle
tc jagen, „Tot lafte van de fpijt, cn alle ftim gepeys.
Het vver door meerder kragt fijn bcelig u> t „Daer is geen nutter ding, als in lijn cygen fclven
meer, al eer uw tonge icheldt,
Gv, piint u des te
„Met innig onderfoeck tc graven en te delven,
gewelt.
Te haer geluyt, te lluytcn haer
(tillen
roepen, Ichcldcn, tieren „Te focken met befcheyt wat onkruyt dat' er fchuylt,
tfc waer, daer is eentijt dat „Dat ons den geelt verwoed , cn fijnen hof vervuyh.
dieren;
Van Gode wort belaft aen alle teere Pijnt u met alle forg, en met gehcelc kragten,
rouwe galt
Macr dat is dan alleen, wanneer een Te proeven uwen geeft, tc fitten uw gedagten,
Toeft, en aen de leden talt
Haer «riÏPt, onocrUck „Niet dat ons beter ftigt, of nutter dingen leert,
te mogen Ichrccuwcn,
Daer is't de echte (Jont om luyd
i
de leeuwen, „Als dat men fijnen geelt geduerig ommekeert.
Wel roept dan watje mcugt, jabneft gefijek Soo haeft een grootcr licht de manc (al verjagen,
dient tot uwer eer,
Daer is het fchekien nut, en
nimmermeer. Gv, nac den goeden Godt tc hebben opgedragen
Macr by een weerde vrïcnt en paft het
bcgonde ftil te ipreken, 'Een offer van gedanck , maeekt flux een valt verbont
Siet als de" wijitc Grieck (a)
(tem lijn woorden at te breken,
Voor eerft met uw gemoet , en dan met uwen mont
En door een ibctc
uwe ziel, gcbied'ct uwe linnen
;

Dat was een fekcr merek dat hy een «He vlam

Beveelt'et
De gramfchap niet een fier op u te laten winnen,
Wert in de geeft gewacr, cn in de borft vernam
uw gemoet, wat u gefchicden kan,
De jcugt hem toebetrout wift ftracx hier uyt tc merken
Belaft' et
Niet, als een loet gclaec , te tooncn uwen man.
Dat by met alle magt was beefig om tc wereken
Ontrent liet vinnig deel , dat hem de gal ontftack
„Ten met geenen mont by menfehen uyt tc fpreken,
is

Waer uyt hv nadcrhaiH gewillcn honig track. „ Hoe fcer een goet befluyt kan fwackcn ons gebreken
„Hoe ligt men vuyl bejag uyt onfe leden drijft,
AU 1'allas op cén tijt eens wilde leeren t'pelen quelcn, „Indien een voor-gepeys de fwacke finnen ftijft.
Eens wilde met dcfluyt een deuntjen leeren
ontrent een klare bccck, Wanneer een dapper heldt is met de gantfclic kragten
luylt daeiïc neder fat ,
Geduerig in de weer om ecnig ilot tc wagten
En in de ltillc bron haer cygen wefen kceck •,

Wie kan het immermeer door lillen ondergaen?

En datlc door den wint fag haere wangen (wellen,
Die op den vyant wagt, die kan hem tcgenftaen.
En hoeren teeren mont in vreemde bogtcn (tellen,
Wee, l'prak de wijle macgt,de fluyt cu dient my niet, Als wederom de fon is van de kim gevloden,
Ornaat men van het (pel lbo bijttcr Icclick (iet. En datje uwen man hebt goeden nagt geboden,
wou dat alle tijt, als u de gramfchap
qiicMc, Uw" kindei-s twijgen (til , het licht is uyt gebluft,
lek
Men flracx in uw gcligt een klaren lpicgel (telde } En al uw dienllbaer volck geniet de foccc ruit.
lek weet indienje (acgt hoe uw welen (lont, ("cl Gy, eer dc foete flaep koomt over u gekropen,
Gact in uw eygen felf, doet uwen bodem openj
Gy foud van (tonden aen veiftcllen uwen mont:
Want alsje (acgt het vyer uyt uw gelichte breken, Daelt in uw innig hert, doorfoeckt uw gmfclie ziel,

Uw tanden 'tiamen flaen, uw hayr om hooge (teken, En let eens waerlc (lont, cn waeric neder viel.
Eyfcht ftact van uw gemoet in alle quadc (lagen
Uw wangen opgepuyk met root gdpickcltgcfwcl,
vel,
uw gehcelc magt, en watfc kan verdragen,
Uw mont in vuylc fehuvm uw aders vol , Proeft
Dat goet is treckt het op, dat quaet is druckt het neer,
In 't korte, foo geltclt gefijek de dullc vrouwen,
Die B«cchi wccldc-fceit hier voormael gingen
houwen,* Soo wort uw ziele kalm in dit onftuymig Meer.
Onituvmig, fondcrecr, uytmondig, cn leer los, „ Gy kont uyt uwe borft en uyt uw cygen welen
Tot niet ter wcrclt nut , als tot het
woefte bos. „Het mceftc voordeel doen, jae grootc dingen lefen,
Gy foud van (tonden aen den horiel laeten blijven, „ Die niemant anders werekt: want cygen onderfoeck
En, met een ftil gemoet, een foeter
wefen krijgen, „Gact dieper als de kunlt cn als een geeltig bocck.
En worden gy ibud van (tonden aen
dat)e waerti Hier heb iek wat tc ras, daer al te fnar gefproken,
Verfocycn gebreck , cn tot de reden gaen.
uw Hier is ccn haeltig woort my uyt den mont gebroken,
Gv foud met beter vrugt den fpicgel hier gcbiuyckcn, Daer heb ick mijnen heer ccn ftuer gefigt getoont,
Dan als gv toyt het hooit met vremdc koop-paruyken Wat ging mijn (innen acn'hy dient tc zijn vcrlclioont.
Men lvSud dat aen de vrou het fijn Veneetiche glas Hoort oir, cn wacker oog, die met tc ntflC khghten
Tot geen foo nutten ding, als hier, cn komt te pas. Koomt ftooren mijn gemoet , cn roeren mijn gedagtcnj
Doch om een lachten acit ten vollen uyt tc wereken, Wat let u mcnigmacl foo ligt tc zijn geftoort,
Soo dient een fedig hert ten nauftcn aen tc mereken Of om een !til gelaet, of om ccn enckcl woort-
Hoe eens het leven was van dat onnolêl Lam Wat koomt u in den lln oock dickmacl kleync faccken
Dat tot ons eeuwig hcyl hier in de wcrclt quam: Verkeert tc nemen op, cn hatig uyt te maecken.
beweegt.
Ey! fpiegclt even daer, ey fpiegclt uwcledcn, Wat fchort u, grillig volck, foo ligt te zijn
Eywcclt, nac delen, weeft gcfetter als je pleegt.
F.y fpiegeltuw gclact, ey fpicyclt uwe feden,
Ev fpiegclt uw gepeys, cn uwen broofen geeft, Ey gy verdwaclde ziel, wat let u foo tc fwcllcn,
Ey fpicgi'U alle ding,' macr uwe tochten meert. Met dat of oir of oog u dit cn gint vertellen?
Leeft daer ootmoedig lijn , leert harde linnen buygen, Hoe wort uw moedig hert, lbo vcerdig omgevoerr'
gcroert.
Leert liefde, leert geduli uyt lïjne volheyt fuygcn, Oock daer gy mcnigmael maer acn en wort
verhoeden,
Leert daer, met alle vlijt, verhecren u# gemoci, Gv woonplacts van befcheyt, moet alle twift
Leert drijven uyt de borft a\ wat den horiel voedi. Moet niet als (bete ruit in uwen bocfem
voeden,
Al fpiegclt ecnig mcnlch (ich in de bcltc glafen, Siet ! ichoon gy jaren lang den fpijt in u bchout,
Hv lal millehieii te meer van eygen liefde rafen, Uw loon anders niet, als dat'et u berouwt.
is

Gedenckt dat wrange twilt verhindert uw

gebeden,
"Of blijven evenwel gelijck hy eertijes was,
Macr 't is een ander ding met dit gclüyvert glas. Hoe kan ccn vinnig hert tot fijnen Vader treden i
Hier fchuyll een wonder kragt, die noyt cn is gelefcn-, Hv is dc liefde felf, hy wü'ecn fagten geelt,
wetten vrcclt.
Want die" het wel gebruyckt,dic krijgt cv n ander wefen; Di'c alle menfehen en
lieft, fijne

Al wie lig hier bclchout, cn dat in waere vlijt, „Een die tot lijnen Godt in vrede wil genaken ,
Wort fchoondcr alle dacg, en beter alle tijt. „ Moet aen fijn even menfeh alvorens vrede maken*
geert,
Trcct vry in dcfe pligr, cn dat met alle kragten, „Weet dat Godt inden geeft noyt rechten vrede
En tree kt uyt defen glans uw foccc vroeggedagten j „Dan als men in het vlees in loeten vrede leeft.
{*) SicrMa, üdi ad hu iintc. Dein.
 J , : , , j
;

„Wie in fijn herte dorlt om dit cn dat tc wreken, Gedenck dan alle daeg {b) uw faecken aen te klagen,
„Die mackt l'ich onbequaemtot Godt temogen ïprekertj En wat'cr cjualick wil voor uwe banck tc dacgen,
„En wie datheylig werek uyt fijnen huyic iluyt En, als u dan
dc geeft is dwee gelijck ccn Ichaep,
.,Die jacgt'tr van gclijck des Hccrcn iegen uyt. Soo geef uw ziel aen Godt , uw oogen tot den flaep„
„Godt is ccn ftil gemoct, die niet cn is tc vinden, Gy lult dan wonder fagt te bedde zijn gelegen,
„ Noch ra het fefle vyer, noch in de fnelle winden, En met een ilil gemoct tot ruik- zijn genegen
j
„Macr in de iiichre lugt. wie fijne gunit begeert „Want als men is verloft van innig huys-krakeelj
„ Die macckc dar hy rwill nvt fijnen liuyfe ween. „ Soo ruft het vrcedfaem hert als lag het in fluweel, (c)
En g}' , 6 gladde tong, ó raprte van dc leden „Gykont, door vair. geloof tot uwen Godt genaken, ,
0 rad-man van de liel, 6 bedt van onfc feden, „Gy kont door ibetc min een ander eygen maken,
O klcyn, maer wonder ding; ó roer van al het lijf, „Maer om op uw gemoet tc krijgen volle magtj
Ey vacr niet haeftigh uyt, maer blijf in uw bedrijf.
„ Dat wort macr door gcdult ten vollen uytgewragt.
Dat noyt uyt uw verwelf ccn woórt cn kooni gcvlogenj Laet ons nu vorder gaen, en voor het lelie ichrijven,
1 cn fy in vollen ract te voren overwogen Hoe dat een vrouwen hert inruftc mogtc blijven,
„U:mt die, alccrhyfprecckt, fijn reden niet en proeft, Mogr. krijgen metter tijt een onbewogen ftant,
„Die maeclit lijn eygen hert of fijnen vrient bedroeft.
Mogt fon'dcr hitte zijn, oock daer een ander brant.
('I iomtijts onder ccn
de lolTe finnen woelen, Ick weet hoe diep het is in menig wijf gele hrc ven,
»Maeckdat'ct evenwel geen menfeh en kan
gevoelen j Dat geen onftuymig hooft iet toe cn is te geven,
„Ten is geen rechte geck die met dc finnen malt,
Uyt vreefc dat de man hem ligt gewennen ion,
„ Maer die met open mont in dwafe reden valt. Om ick cn weet niet wat te woeden op de vrou.
t-vkond, indienjewilt,
woorden fprekcnj
beleefde Vriendinnen , hoort een woon j geen leet te willen dragen
bal dan foo teeren lid
gclijck een ilangc fteken ? Sijn rancken van dc jeugt, en onbewufte flagen;
('V icbt cn goct en quaet
cn 't kolt u even veel }
, Geen menfeb die menfehen kent cn fijn beroep verftaet
Wel, flae dan foet geluyt
, of hoti het in de keel. (a) En wees oyt echte wijf tot foo bekaeyden raet.
T 1 ls vonr

Al wat voorleden
dcfen tijt al lang genoeg gekeven»
is dat wil ick u vergeven,
Ick wect, dat menig man heeft ongetoomde finnen,
Maer die cn zijn voor al met Ichcldcn niet tc winnen
Meen di-aegt goede forg,
nac defen nimmermeer lek weet dat menig hooft verdruckt fijn eygen lijf
f
111 vcric
bil met uwen overheer. Maer dat cn lag men noyt gebeten door gekijf.
I
p~ Sï 'i|t, om Jit gerecht te plet/en,

HTcrdicntgccnfture mont , geen vinnig tegen fpreken,

"•""geentwijffd aen,
> bete, „, de
int ais
gy tuit in korten itont
bord, er, fichtcr ,„ de mont
het fcndig ,.]„,
61 hdjbm waergenomen,
Legt harde kcyen fagt , gy fijltfe ligter breken
Dc dact die wijilet uyt} een rouwe kegel beril,
s

Indienfe iltgte leyt , eer datfc wort gepcrit.

^Vems bedrijf moet voor den rechter komen, Ick heb het onderiogt, dat even haerde keyen
Wtjwrder, aengetait,
J cn lijden harde ttigt, Met kuffens ondcrlcyt, zijn beter om te fcheyen,
Ut > *vuyl «tijden op dsvhgt. Als op een vaite rots, öf op een feilen fteen,
Hl lil» ' huldig is , fich voor lijn rechte, feiten 't Is hinder hart en hart te dringen
cemncdig tegen een.
. zijn, cn idl„ 0 mcn voo, de wetten,

Ei r
'
m"
""J£en met dc
ïrc * ««n, en beven voor den Ract, (b)
tnamn
De AfttU Hcbr. 3. iï. uannaen, dt geUnigen , haer f.lven 11 ver-
fclmck een af-kecr van het quaet. alt, dage fee Ungc al, ; beden genatmi wen , en du em „n ge-
'xigïtge redt» , rf dm memmt ander hen verhati en vierde deor de verlry-
dtngt van di fontie.
vyir van , maer ffeul
, et, hiyile km Uyi « n mem bomen, Syrach. (c) Ltgl „ B ; w vt„ji„
iy u , ƒ„„ f„l, w .

matr fe„, flafen, Prov, i.

De
r.6 V R
Dc reden heeft gcleert hoe door onftuymig fprekca
,
Dc man won acngehictl om feldcr uyt te breken,
Daer anders ibete tael met reden aengelcyt,
De toeten ncdcrfei en fonder hinder fcheydt.
,
Men kan oock jonge vfoü, met foetc woorden dringen,
,
Met fachte lippen flacn, met wel te inreken dwingen*
Gy, lest eerft uwen vrient en fijne togten lagt,
magt.
EnJan gaet deftig aen, als mee dc ganiche
fpreken
O woudcWr dc vrou bek-efdc woorden
»
breken,
Sy konde rotfen felfs en harde klippen
Wacr toe een felle tong die in de finnen bij tf
meeitcr van de lpijt.
Alleen een foetc mont is
konnen leeren
Giet in bclcefthcyt voor. exempels
met ons verkecren
Wy drincken in dén aert van dw
onder ons gevoedt -
Sier als'cr eenis, wilt wort
Al was het bijUcr wreet, het wort ten
lellen foct.
Dc leeuw, die niet en weet als van onaerdig krijten,
En met een feilen tant te fehcuren en te bijten,
Indien hy wort gcllrcclt, al is hy wonder ftraf,
Noch leyt hy met 'er tijt fijn felle ftuypen af.
dullen bock met ongetemde fprongen
Of fchoon een
Door al dc kudde racil, foo macr een herders jongen
Hem troetelt acn den baert al is hy wonder gram ,
Hy kropt fijn tochten in, en wort gelijck een hun.
Men' noemt ons fekcr wijf, die hadde voorgenomen
Niet in den echten (laet 'haer leven oyt te komen ,
Als met een fcldfacrn menfeh, die in fijn
ecrite rroir
Was fel en hart geweeft ontrent fijn echte vrou
Sy wilde (foohetichcen) hier op
der aerden lijden,
wat het vlees gebiedt, te beter af te Inijden;
Om,
Sy wilde met gcdult haer geven in de pijn,
Op dat haer gulle ]cugt mogt ingcbreydelt fijn.
Het vak om dden tijt dat twecderhande lieden
Haer dienft.h&er volle gunft, haer trouwe komenbieden;
Een is'cr voor bcleclt aen alle kant vermaen
Een ander voor een nuvck van ongetoomden aert.
Delcil' had niet alleen fijn eerde wijf gefmeten,
Macr fcheriiiH menigroael haer op het lijf gekten,
Oock dacr het ydev 1'ag, en defen onverlet
Sy jont het korfcl boort voor al het echte bed.
Een' ydcr is verbacil in dcfe vremde llrekcn
En om dc jonge vrou met jammer aengeiteken
Een ydér heeft het oog geducrig over haer,
Men wort noch evenwel geen ongemack gewaer.
Sy ftacn te famen op , fy gaen te tarnen flapen,
En leven onder een gelijck gepaerde fchapen
En hierom riep het volck dat jae een foetc vrou,
Is moeder van dc rutl en rulle van dc trou.
De daet die wijll het uyt , dat lachte troetel -woorden
Sijn aen een gram gemoet gelijck als raye koorden,
Sy binden alle fugt , en itremmen hevig bloer
En maecken dat dc fpijt haer woelen lacten moet.
Dus foo gv fijt gefmt een korfel hooft te winnen,
Soo breydclr uw gemoet en ongetoomde finnen;
Eenlagt, een vlytig oog, een Ibete vrou we-tacl
Dringt in het ifeenig hert, en dwingt ook vinnig ftael.
Het is een flim gebreck op ydcr woort te dringen,
En naer den quaetilen fin te wraken cn tc wringen,
Tc trecken alle ding tot twill cn huys-krakeel
Gy (wat ick bidden mag) bet ragt het tegendeel.
Laet fchimp als ongcmcrckt,lact harde woorden vliegen,
En wilt uw cygen oor, en cygen oog bedriegen j
Of fomtijts ccnig woort een harden pikkel heeft,
Ten gaet niet dieper in als gy het plaets cn
Dc vrugten van de pers in 't cene lant geicfen
vint men ongefónt, ja flim vergit te welen,
Die
Maer geeft den boom alleen den fugt van foeter kuil
Het fruyt is fonder lect, cn dienllig voor de luft.
Een hoort'er fchampcr jock , cn lag: met luvdcr kelen,
Een ander kropt'ct in, en gact'er onder quclen.
Het is een vaftc les, de kolt is naer den mont,
Dc vrugten nacr het lant, de woorden naer den gront.
Of fchoon dan menigmael gcllrcngc buyen wayen,
Wilt al wat bitter is ten beften ommedrayen
O Ü W E.
Daer komc wafc'er mag, dat hard cn fchampcr luyr,
Maeckt dat'ct evenwel ten goede fy gcduydt.
Gy fict een hondc tong het quaeritc leer gencfen,
En fal een vrouwe tong van minder kragtcn welen?
Neen, tecre dieren, neen. laet immers uwen mont
Niet fijn van nimmer aert als lobben , uwen hout.
Wort u 'k en weet niet wat van uwen man verweten,
Het dient u, ledig hert, met fuyeker opgegeten j
Niet in den mont gekauwt , niet weder overdagt,
Macr van een grimmig woort tot ibete jock gebragt.
Sict! als de fnclle bie gaet in dc groene dalen,
Gaet uyt het woefte bofeh haer edel voetiel halen,
Sy fet haer op den tym, en ruygt het bitter kmyt,
En treckt'er hcylfac'm was en loeten honig uyt.
Vriendinnen, wilt het oog veel op dc bycnTceereii,
Gy kont een groote deugt van klcyne dieren leeren;
Maeckt van het bitter foct ; treckt honig uyt dc galj
Dat maeckt een jonge vrou den man leer Üetgeat,
Doch foo gy niet ioo verr' uw tochten weet te breken,
Soo mijdt, ten minllen, mijdt het quetter tegent 'preken:
Al hébje fchoon gelijck, gy des al niet tc min
Houd, niet dc lpraeek alleen, maer ook uw reden in.
Een man die fijnen geelt in gramfehap voelde Hijgen,
Voor hooger twill bcdugt, gebood t het wijf teiwijgen:
Macr fy riep des tc meer; ick houden mijnen mont
Mijn moeder was verblijt om dat ick (preken kond.
Uw' moeder, fprackdemau, mogt over uw belleden
Wel ruym foo blyde fijn, ja beter lijn te vreden
Om dat haer grillig kint bcquam een eerlick man,
Die haer onlluymig hooft foo duldig lijden kan.
dc medecijnen
Het wijf had ongelijck. gy, (lagt
Die brant en hectc fugt met koude doen verdwijnen;
Maeckt dat een ltil geduit uw gantfche linnen koelt,
Wanneer uw wederpacr in heete polen woelt.
Hoe dat hy hooger lijft, wilt des tc laeger fijgen,
Hoe dat hy luyder roept, wilt des flilder fwijgen;
Hoe dat hy feldcr fwctll, en fonder reden baert,
Gy, wint hem des tc meer door uwen loeten aert.
Wat kan dog flim gemor, of vinnig tegcnltrcvcn,
Als doffe tot het vycr, cn nieuwe voncken geven?
Het onweer heeft gedaen, löo gy macr uwen mont
Een weynig, jac alleen een wcyiiig houden kont.
Siet! buyt'cn alle werek, cn door een enckei fwijgen,
Is rulle voor het htiys, is lof voor u tc krijgen;
Wat is 't dat ccnig mcnlch u beier raden kan,
Als fonder iet te doen tc (tillen uwen man?
't Is cerc, jonge vrou, in dit geval te wijeken,
t ls kunltc daer het dient het leyl tc konnen llrijcken;
:
Men feggc wat men wil , die felle wraccke broedt,
Heeft ja ccn (laven hert, en niet een hoog gemoet.
Siet al het vuyl gcfpuys is veerdig om tc wreken,
Een muys bijt diefe raeckt, een bye weet tc Heken,
Een mier kan hinder doen , ccn domme molk! nijpt;
Een netel broeyt tcrllont een diefe macr en grijpt.
Wat wüjc dat ick fcg? royt macr ccn kegel henen,
Sy geeft' haerweder op , cn fpringt u voor dc fchenen
geel.
Daer is 'k en weet niet wat , dacr is ccn wrceJc
Oock in het flimtle ding, oock in het minitcbcell.
Acnfiet de menfehen felfs ; wie kandcr weynig dragen-
Een kint van klcyn begrijp , een man van oude
-lagen,
een die van honger klaegt»
Een die in iiccktc qucelt ,
Of die ccn innig quact in fijnen bocfem dracgt.
Het flimlle dat men weet is veerdig om te byten
geeft. Is veerdig uyt der aert tot llootcn en tot finijten;
Maer die 'in recht gcdult de wraccke wederftact,
Die voed ccn hoogen geelt die naer den hemel
g:ic::
,
gebroken,
O !die met recht geduit lijn tochten heeft
Heeft op den bellen voet fijn ongelijck gewroken
O die fijn cygen hert mcr kragtcn overwint,
!
Bedrijft ccn r'iddcr-lhick het fchoonlle dat
men vint.
Gy legt,wel gefeyt cn weerdig om te merken,
't is
.
Macr wie dog hectt dc magt dit uyt te konnen werken
-
Wie is 't die niet cn wrockt, cn naer den wrevel be$
Wanneer ecu hevig man met volle monde fehelut.
\VV
 ,, ; , , , ) j

R O U w 3*7

opgevoed in wijt-beroemde leholen, Sijn enckel raferny, cn korte dulligheyt;

w.
u fiin niet
om met te dolen j
,
- :.. ,ü, o C v;il tc
i"'.ick Die met een hevig vier in onfe finnen wcydt.
Isdan u weerde vrient van dele welp geileken,
hel hacr tochten overheeft. lek bidde, pleeg gedult, en lact het vinnig lpreken,
Hoe dat een vaftc
„ncr tanger volck , en mee als iwaeke vrouwen, Onthael dog uwen man op foo beleerden voet,
iKoork dÈrhrt klemt,dc linnen weder-houwe,,? Gelijck een QechtC meyt oock vreemde kindcis doet.
U'
iet dat die mannen doen, die mits ccn grijlcn bacrt, Ick heb een lbete ftrecck op dit geval geleien,
haer gemoet , en tegen menlchen aert. Die acn het echte volck lal dicnibg konnen wcfen,
Oicn boven
..
'
„,t„f ionfevroti,' weeg beter uwe faecken.' 'ris nut tc lijn bcdagt cn weert tc lijn bclinc
Met oorlur, .H'i'o, »
oock ilechte heden maecken Al wat men overal in oude boccken vint.
hoe .hH overal
, '

evgcit iclfs- de minftc van bet lant Als in voorleden tijt het wijt-bcroemde Troyen
Let op u
nïenigmael het grillig onverftant. Sag hare borgcry door alle landen ftroyen,
BctooU
c als'ev ccnig menlch in dulhcyr is gevallen Sag midden in dc ftadt hacr ft rat en overmant,
rt

die lig onderom ecnig feldfacm rallen? Haer mucren omgeftort, haer poorten argebrant;
Wie is't
en dringt u op het lijf, Toen was'ct dat het volck, met hier cn daer tc varen,
Als iemant leyt en toept,
kielt een ander
placM, en vorder geen gekijt. Vcrflcet in ongemack veel ongcrulle jaren
Gv
Msiemantubelpat, wanneer hv bdchoncken, is Tot dat het op een tijt ccn tchoooc kuil vernam,
Gv in uw gemoet ;
fret
de wijsneyt is verdroncken. En met ccn moede vloot tot in den Tvber quam.
Alsiemant kooit lig is,
en racft 'ken weet niet wat. De mannen gin-cn op, cn Iprontc-n aen "de ftranden,
quaden opgevat.
een menfeh ten
Ten wort by niet
Eenmeyt om loon gehuert
lal haer geduldig dragen, De vrouwen onder ccn, gacn fitten aen de vloot,
V
by wijlen harde ilagcn
iiiytlé van een iciiit En ke en hoe dc ftroom voor by den ncver fchoot.
Een die in maenfugt
woelt, al fchopt hy met dc voet, Hier tijt r een re werek, cn öclc haer om tc klagen,
Mackt om een droeven geeft, mier nimmer hittig Moet. Hoe gro nack nu lange was gedragen,
Koom hier nu, jonge vrou , en geef eens goede reden Soo van de lluerc z.cc, als na den harden v
Wacwm dit met gedult wort al-te-macl geleden En al om dat dr mans tot dwalen fijn gclïnr.
Daer eenter uw gemoet niet overfetten kan Ey! lact ons,lprak het wijf, voort acn niet langer rcyfen,
Een vry of l'champcr woort van uwen eygen man?, Macr liever om gemack cn om dc niftc pevfen;
Gvanrwoort,foobetfeliijnt;Menduyd'etneni ten beften, En, om hier al het volck te houden m "het lant,
Afc hv, die
qualick doet', is dul en buytcn wellen t'Sa , lact ons al dc vloot gacn Heken in den brant.
Miereen, wiens korte! hooft lijn vrouwe niet cnlpaerr, Men houd'cr kort bcraer, de vrouwen aen-gedreven
Heelt anders geen gebreck, als li jnen boofen aert. Door onderling vermaen, beginnen vycr te geven,
lek Icgge wederom, dat alle gramme ftuypen, Daer rijft van Honden acn, daer rijft een Iwartc vlam,
JJictilï een hette koorts door ome leden kruypen, Die, (oo het lchi] ucn most, tot acn den licmcl quani

Hetwackcrmanne-volck, nu midden in den lande, Sy brengen aen den dag haer aengchore ftreketïj
1 jonden van het honigraet dat alle monden (preken
licht dat rlickcrt acn dc ftrandc, 'tls niet als
Moo« al tc lamen af, cn Een ycder te werek het befte dat ly kan,
Ma alle tegen-weer het macckt
een valt bcfluyt ftelt

vyer tc bluffen uyt. Na datfc weet te zijn den aert van hacren man.
g'WWW g«, het heyr in hacften neder komen, Hier koomt een aerdig dier cn ftelt haer om te vleycrr,
«orden van den
angït geweldig ingenomen, Een van gedweeger aert die let'ct op ccn fchrcyen,
!nn,
J'lenJinncn, Sh ™
klopt, hacr ganrlchc leden llaen^ Een derde brcngt'er by dat jonge vrouwen doen,
rocpt'er een , wat dient'cr nu gedacn? En foeckt een kor fel hooft re fttyeo met een ïoenj
ï.toi, d e incllc
vlam is over al gevlogen, Een vierde, nubcdaegt, mengt onder haer gebeden
•Alu eken
enckel vyer, dc maften omgebogen, En woorden van gewigt' en huyfelicke reden
S^y^^geiengt, dc kabels ui den brant, In *t korte, wat de kunft tot vrede dienftig agt,
W a 1
cr cn rdl van al het lijde-want. Dat wort daer uyt-gekipt , cn m het lpcl gebragt.
Sv loon-

'Sv
l0 l T bchout?
mans c
' ™
Om
niet vcritelt te fchijncn
vdcr nacr ucn fi ncn )
Van noot een deugt gemaeekt. ccn
En racd de mannen acn hacr wooning daer tc veilen
ydei [preekt ren oei ten,
,
i ,11 i
m lcVOCt ' c n kennen haerc lchult,
i

Dc laeckc wort gemcent, degautfehe kult belchout,

S m!
1 ° epen om verdrag , en bidden om gedult. .
En liet! dat was het volck dat Romen heeft gebouwt.
T t Men.
 V* V R
Men hout'ct voor gewis, dat die hacr mannen kuiten
Vcrmogten aldermeeft om daer tc blijven rullen,
Om daer te mogen zijn j
vcrmogten aSdcrmcert
vrede van de mans en hacren wrangen geeft. («)
Tot
kk fcgge voor bclluvt, hoe iccr het is verkorven,
De gunltc van den nian kan ligte fijn verworven,
vnent
Soo macr een i'octe vrou hacr tegen haren
dient.
Endraegtgelijck het voegt, cnfprccktgelijckhet
reden aengevogten,
Sict! als een korfel hooft met
Ka met een tecren arm ontrent den hals gevlogten,
hcftllick trelh-eelt en vrieodcück
gekuil,
'
Wort
Daer is geen twijftel acn, de wrock
aengeiteken,
Isdan uw bcd-gcnöot met gramfchap
Wat hoefje vreemde lalt", of 1'ap van apotheken,
Of gom van over zee, of ander leltlaem kruyt,
weet niet waer,in vreemde landen fpruyt?
ïck en
Dat
En loopt niet in het wout om wortels uyt tc delven,
Gebruyckt in uwen noot, gebruyckt u cygen felven,
Geb'ruyckt uw belle falf, een plaeftcr van den moet,
Of foojc noch miilchicn iet beters dencken kont.
Al wat het huys vereyrt, om in gemack tc leven,
Dat is, uyt cv'ger aert de vrouwen ingclirlireven;
Watdicnrtig welen kan tc koelen heeten brant,
is van eerften acn de vrouwen ingeplant.
Dat
1
Macr 'tis hier niet genoeg uw gunit tc laten
finaken,
moet oock uwen man geen qtiadc vrienden maken,
Gy
Niet hitfen tot de fpijt door uwe tulTcn-fpraeck,
Niet treeken in krakeel, of tot de felle wraeckj
Al valt'er cenig ding van dccs' en die tc klagen,
En wilt'ct uwen man niet hatig overdragen;
Een facckc neem ick uvt. en houd u nimmer
Indiender oyt een boef" uw ccre krencken wil;
Dat fv den man tjpfofi want dit bejag tc twijgen
Doct'Ügt een die het rackt een vremt bedenken krijgen;
Het is acn menig wijf tot grooten rou gcllreckt,
Om
datfe voor den man dit haddc toegedcckt.
In ander klcyn bcflag en wilt hem nimmer tergen,
Of uyt een ligtc waèn tot wrake komen vergen,
„Het is een kints gemoct, dat licht en hacïtig klaegt;
„En 'tis een Chrilten hert, dat leet geduldig draegt.
En gy, ó deftig man, indien op alle vlagen
Uw vroutjen is gewoon aen u tc komen klagen,
Enneemt'et, fytgywijs, niet al tc byilcr
Oock fehoon de tranen lelfs hacr puylen uyt het oogj
Weet dat hacr fwack gemoet is in der haefl bewogen,
En om een klcyn geval als uyt'cr hart getogen;
Dus wat hier in gebeurt, ontfet u
Macr fict ccrlt wat'cr fehuylt, en wat de reden was
En weegt niet al tc fwacr de pruyltjens van de vrouwen,
Weet datfe menigmacl op wccckc gronden bouwen;
Sy morren onder een om ick cn weet niet wat,
En dickmael koomt de wrock macr uyt een gotc-gat.
Dc man moet hooger gaen, cn met g eb u er- krakeel en
Niet ligtc zijn gemoeyt, niet ligtc mcdc-dcelen,
Niet ligtc korfel zijn, niet angllig gade flaen;
Want vrouwen kneutcr-fugt is
Gewis lbo cenig man wil vrouwe- knibbel wreken,
Hy lal hem londcr noot in veel beroerte ilckcn;
Gydaerom, voor belluyt , veragt dc vrouwc-twill,
Al kijft dit loetc volek , 't is weder
Dan iemant lal mirfchien nier over komen vragen,
Wie, man ot echte vrou , moet van de pays gewagen,
Wanncerdcr cenig lect den loeten vrede Iraeckt,
Of cenig boos geprnyl dc linnen gaendc maeckt.
Ach ! had een ydcr lult lïjn gaven op tc wecken,
Men foude dit geval niet eens in iwijftel tree ken ;
Men foudc man en wijf, als uvt een (bete ftrijt,
Sicn ruymcn haren geert van aldcrhandc fpijt.
Nu fict men menig paer, by wijlen gantfche weken,
Gaen pruylen onder een, gaen muylen fonder fpreken,
De wrock is al te fel, de fchande veel te groot,
Om cerft het korfel hooft tc leggen in den fchoot.
(») Fl k'nc ijaidtm mam imlnijfe tfmi Rcrnno, , u , ma/j.Mi eftula
Pluurih. dt vinm. nmlmum. Zu'mg. d. In.
frifinqun fjlmarmi , uil
O V W E.
Bedaeru, Chrirten-volck, laet hoogmoet nedcr-dalcn,
Hier kan een laeg gemoct een hoogen prijs behalen:
Fy hem die (bete vrcugt met lange pruylen brecekti
Het is dc bcite !Ïcl die~eerll ten bellen iprecckt.
Macr, delen onverlet, laet ons den lefcr leggen,
Wie, man of echte wijf, gehouden is tc leggen
De gronden van dcnTocn-, en wie ïu dit geval
Ten goede van het huys den vrede bouwen lal.
Indien ick voor het volek dc waerheyt magh getuvgen,
Ick fpreke buyten lucht, dc vrouwe dient tcbtiyg'en,
Te fwiehten voor den man ;dat heek Jl-h belU-ii lcliij n:
Het wijf moet boven al dc v re dc-m ace klier zijn.
is uytgcblult.
De man noch evenwel en dient hier niet te pruylen,
Noch in een grauwe wolek lïjn gunit tc laten Ichuylcn;
Maer hacr te nemen acn , en op den cygen rtont
Te grijpen in den arm, te kullen aen den Rtont.
Doch lëhoon het lbo geviel ( gclijck de wrange (innen
menigh feldfaem hooft niet licht cn fijn tc winnen)
In
Dat lïch miilchien de man bier toonde hitte r-ilraf,
En laet noch evenwel niet van het fincccken af;
Gy moet, gclijck een klis, hem acn dc leden hangen,
Hem grijpen om den hals, hem vallen aen de wangen,
Hem kleven aen het lijf ; niet ltillc, niet geruit,
Tot dat dc felle gloet ten lellen is geblult.
Of is miiTchicn dc man van loo gedwecgc finnen,
Dat hy oock voor de vrou den vrede wil beginnen,
En dooreen (Achten aert het wijfie boven gact,
Als vyant van dc fpijt, en van den wrangen hact;
Soo wacht u, fedigh hert, met onbeleefde lire ken
Hem van der hant tc llacn, of voor het hooft te iteken;
ftil Het is een fiim bejagh, dat niemant lijden kan,
Wanneer een tecre vrou is harder als de man.
Het is een hels gebreck, dat alle menfehen vlocckcn,
Het is van ouden tijt een monltcr in de boceken,
Ken grouwel in de lladt , een plagc voor ha lant,
Gy mijdt, ó lieve, mijdt lbodanig onvcrilint.
Ick hebb' op dit geval een vreemde Irrccck geleien,
Wacr door in mijn gemoet verfchi icktc finnen rcfen;
Het leyt tot heden toe my in het hooft cn quclr,
Enfiet! tot uw bcrigt , lbo wort'ct bier geltclt.
hoog,
TEn Mahomct het
tijd', als van Scvcn-bcrgcn
Quam met een magtig hcyr aen drvgewcllcn
rijck
tergen,
En dat het Chrillen-vofck te Torde Gch bcnedt,
Soo is in dat gcwcll een vreemde dacdt gefchiet.
Een feker jongh gefcl, tot Veradijn geboren,
niet te ras, Die haddc nacr het oogh een vryltcr uyt-gekoren.
Gclijck dc jonckheyt plagli een net, en titligh Jicfj
,
Macr niet dan al te vol van ongcrcgclt vier.
Want, nac bet cerltc (bet van hare bruylofts-dagen,
Soo wits dc jonge vrou in vreemde lull gcilagcn
Een linckcr hacr bekent genoot dc mcellc vrcugt,
En van hacr fchoone vcrw, cn van hacr tecre jcugt.
'tis maer een korte tijt ( gclijck onkuyfchc itreken,
Hoe fcer men die bcdeckt, ligt komen uyt te lekcnJ
vcel-tijrs cnckel wacn. Het wijf wort nagefpoort, cn op de dact gevat
Gelijckfe met den pol in hacre lullen fat.
Daer was in ouden tijt een ftrenge wet gefchreven,
Voor man cn echte wijf, die vuylc rancken dreven;
hacll geflirt. Want als'cr eenig menfeh in oefen grouwel viel,
Soo wierd hem flux het lijf gcfchcydcn van dc jjejj
Niet dat'cr ccnigh beul hct Vchuldigh hooft genitvktr,
Het fweert word tocgcllacndic meert de fchande raeckte:
De vrou mocll haren man, deman lijn cygen
Beklagen voor het Recht, cn brengen om het lijf.
Uyt kracht van dele keur in ouden tijt gefchreven,
Soo word het vuyl bejagh den Rechter aengegeven:
O! wat een droef geval, als cygen vlcys en bccn^
Staet voor den rechrer-ltoel en buldert tegen
een-
Dc laecke wort bcpleyt, de vuyle dacdt bewcien,
Het vonnis ingcilelt, 'cn openbaer geleien ;
De man krijght volle macht om lijn geleden fcliand
Tc wreken acn het wijf, en dat met eygen hant.
Daer wort dc jonge vrou ter ftraffc wegh gedreven,
Veroordeelt by het volek onweerdigh om tc leven;
 , , ,
} , ,
: ! , ,

De wentellen dringen acn, cn woelen overhoop } Vricndinnc, liefltepant, die met gedweege finnen,
Het lanïfchap wacgt'er van , de 1 tadt is op de loop En door een loeten aen, my hebt gelccrt tc minnen,
Devenftos fijnbefet, de tuffelicn-goten krielen, Hier is nu, weerlle deel, hier is de rechte tijt
De luyfféfl fijn belaft met hondert duyfent zielen ; Te toonen voor liet volck hocdanigh datje fijt.
Een yder is benieuwt hoe dat het vrcemt geval Ach hebt gy oyt vermaeck in mijne jeugt genomen,
!

En komen tot begin, cn cynde nemen GüV Of heb ick ecnig foct door uwe gunft bekomen»
Het wijf, in dit gevaer, begint tcrllont te iclircycn, Soo houd nu dog cfe wraeck , houd alle togtcn in
Te vallen in het ftof , cn haren man te vlcycn En denek tot deler uur op mijn getrouwe min:
Dan rijltfe weder op, cn maeckr een groot beklagh, Gcdenck wat ick beftont, een kleyncn tijt geleden,
En druckt haer lijden uyt, foo bitter alllc magh. Hoe ras ick was gepaeyt , hoe ligte wel te vreden ;
Hoe fulje, weerdevrient, hoe fulje konncn grieven Ach! mits ick uw bcrou en droeve traenen lag,
Een die ghy zijt gewoon met alle maght tc lieven ? Het fchcen dat my het hert op hcete kolen lag.
Hoe iuljc brengen om uw vlcys cn evgen bloct De gramichap was gedacn, het bloet terftont geleien ,
Den tronli van uwe fiel, en lult van uw gemoet ? Ick heb'et mct'er daet, ick heb het al vergeten,
Iïcdaert u drié mael, en wilt het my vergeven Ick heb uw wederom als vrouw in huvs gelet,
Gy lult nac dcicn noyt, gv Tuk uw gantichc leven Ick nam u weder acn, oock in het echte bed,
Noyt lïden i'maet of lect door ccnig mijn bedrijf", Gy, in het tegendeel , gy , menfehen konncn moorden,
Mxi hebben over al e I gaius dig wijf. Die niet en hebt geleert als foctc minne-woorden ?
Ick i
:
d uw ilave fijn, en dat met al de leden Gy, dooden uwen man? oneen, uw rechter-hant
lek ial my op den ncek geduldig laten treden, Die is my in de trou een heylig onderpant.
lek fa!, gelijck een worm die in der aerden wroet, Gy, doen net lchandigh werekï gy, felle wrake plegen
My wringen in het ftof, cn kuilen uwen voet. Acn dat in uwen arm loo dickmacl heeft gelegen
Legt my de wecrelt op, oock fonder iet re myden, Soo menigmacl geruft! oneen, geminde, neen:
lek fal het, fonder lect,
ick fal het willig lydcn: Het is uw cygen vlecfch ; wy fijn tc famen een.
Alken doet my dc gunft dat ick op delen dag Doet als ick heb gedaen. laet ons te famen leven
De doot, en met de doot , de fchandc vlieden mag. Ten goede van de vrucht, aen onfc jcuglit gegeven;
Eylaes de goede
man , tot acn de Cel bewogen i-act doch ons ccnigh kint niet hooren dit verwijt,
Koomt met een open hert hacr
om den hals gevlogen j Dat ghy een wrecden beul van fijnen vader fijt.
Doet, fC yt hy, lieve
doet dat u en my bctaemt, Agt my, gelijck ick ben , de vuylftc van de fchroeven,
viyfult, noch
heden felf, mijn vrouwe fijn genacmt. De llimfte van het lant, jae (chuyin van alle boeven;
nv hube voor het
volck , cn fey t noch ander-werven Drijf uyt een vollen hact mijn klagten in den wint,
Wvlult mijn vrouwe fijn,
mijn vrouwe fulje fterven, Macr watje my ontfegt, gun dat uw weerde kint.
Houd macr uw weerde
lijf, 'houd onfen leger kuys. Dacr is geen bidden acn. fy laet haer niet bewegen,
Hy gedtfc noch een
foen, cn levtfc weder t'huys. Sy fchudt hacr grillig hooft, fy toont den blooten degen,
)
Wt is van den menfeh de befte konncn vallen. ! Sy grijpt hem by de mou, fy fleurt hem met'er hant
Sitt.
meten konen de man
De man
tijt, berin Tot dat hy neder knielt ontrent het droeve lam.
Ji vergeet hem felfs , de man die wort beklapt, Hier vangt de goede man van nieuwen acn te fpreken,
«WB W(W achtcrhaclt, en op de daet betrapt, Tc kruypen voor het wijf, fijn handen op tc iteken,
* et al
ff bekayt. de man die wort gebonden Ey feyt hy üct'fte lief!
( ) mits geeft het wijf een flag
den Schout
1U? u" ' ennaerden ftock gefonden Soo dapper alffe kan , foo vinnig alfle mag.
«ichuldigt,
ondervraegt, en voor het rcgtgeftclt, Het fwcert vacrt in dc flrot, het woort byna gefproken
tneerdclonnedaeh, liet vonnis
1
b gevelt Wort met de flagh gcklooft, cn overmids" gebroken -t
*'J' bekoomt de magt
fn
haer lect te mogen wreken, Men hoort het eerfte deel, het lefte komt te kort,
*« h« vinnig ftael
,
-

haer trou te mogen breken. Om dat het bloct terftont den boefcm overfiV>rt,
^
•WfcftiiWmï
w«t het al b ereyt. de beul di e ifroy
hetfw
" '

is by der hant.
'
De man valt overkant
Noch aen hec lichacm
, fijn
valt
hooft dat fijght ter neder
fy grijpt den dcijcn weder,
;

^"«W
Km Hem voor
J Je vrou,licrn
dc doot bevangen;
dc tranen op de wangen
Sy roert het bloedigh mes, fy llact al even ftijf,
Tot dat het oppcr-dcel is van het onder-lijf.
,

WW» by dtkmacl licht, enmirdunbeyden Dc ganfche werelt fucht, en aelu'ct voor een wonder,
hïjghc: D.U Godt het fchcndiiih wijf niet met een tellen donder
* Tt i Niet
33^
U w E.

Niet met een hacftig vie n onverwagte 'lam

Macr als hier over quam uw foete vrede-magt,
Soo was terllont dc krijg tot eenigheyt gebragt.
En doodde, dacrfe (tont, cn uyt dc werclt nam.
vinnig, onbewogen, Dc vrouwen traden heen tot aen dc bloote i weerden ,
Onmenfchchck gemoet, tel,
wat tyger uytgefpogen? Tot in gewoel, cn even door de peerdenj
het fel
Wat beir heeft u Fêteert?
Wat adder opgevoedt? wat dracck gar u de bord? Dc vrouwen drongen aen, cn gingen tullchen bey,
Tor dat het korfel volck dc fpieffen neder ley.
Die cn niet als Wo« en dorit.
niet als hact en blacit,
eeuwen; Hier fprak ccn aerdig dier; hoor vaders, broeders, oomen,
Al Oom dit grootc Rond noch hondert duylcnt
Men bJ noch alle tijt op uwe wrectheyt ichrceuwen, O! wilt dog uwen hact cn gramme finnen toornen;
Want foo gy door het fweert de mannen overwint,
En vloeckcn uw "bedrijf: ófy, verwoede vrou
de trou. Gy dood in hacre doot de moeder cn het kint.
Fy moordilervan de min, en monftcr in Roomlcheknegr.cn,
o teere dieren, Dacr nep een ander itemj hou (tillc,
Fy van uw wreededaet! Maergy, Wat gaet de vrienden aen, de vrienden aen tc vcgtcn?
Weeft uw gemoet, cn toet uw mimen
ftgt in
m den over-moct,
u dient geen vinnig eftaeL Houd (rille machtig hcyr, en dwingt
U vocgtgcen wrange geeft, Al wat gy Horten ibud'is niet als cygen bloct.
dat u bctacmt , dat is beleerde tael
Het fweert
hatigwapen, Geen of bloedig fweert, geen pijl cn kan 'er raken,
(pies,
U dient geen bloedig mes, geen ander
geichapen Of 'tfal in UW gemoet ccn dieper wonde maken:
Pleegt liefde, foet gcfiagt , gy fijt'cr toe
'tls vrient alwat'cr is, 'tis vrient al watje fiet,
Novt lag men dat'cr vrou een goede dact beftont,
mont. 't Is vrient al watje treft , 't is vrient al watje fchiet.
Als'door een heus gebacr , en met een foctcn
In 'tkortc, vrouwc-pract weet foo het Ihick tc drijven,
Een fwijn vegr met den tant, een ofte met den horen,
Een bye met de ftracl, ccn hanc met de fporen,
Nu met een foet gevlcy , dan met een aerdig kijven,
Dat itrax een veltgefchrey door al de benden liep.
Een luypacrt met de klau, een (lange door fenijn:
Dat bruyloft op een nieu, en nieuwe bruyloft, riep.
Macr aw gewclt beftact alleen in foet te fijn.
Als Rome was omringt met menig duylcnt mannen,
Geen onbewogen hert , geen honger om te wreken
By eenen die wel eer uvt Rome was gebannen,
En heeft fijn Teven oyt uw lachten aert geleken: En dat dc Volfchc niagt het ganfche lant befat,
Niet, in het tegendeel, dat vrouwen beter
ftaet,
En quam haer leger ilacn niet verre van de ftadt,
cerft tc roeven uyt de gronden van den
hact.
Ah Toen koos men uyt den Ract de beft bel praekte monden,
Dit heeft van over lang out Romen wel geweten, («)
Al Wfs de ganfche ftadt in diepe nagt
gcfetcn, Om naer het tnagtig hcyr tc worden afgefonden
gewijt tot mannc-locn, Doch wie'cr henen ging, of uyt het leger quam,
Tvicn vont daer fcker kerek,
Dc ftadt bleef in dc pijn, de Vorft al even gram;
Dacr moc'it de jonge vrou den offer komen
doen
rcyn gewact, cn moeft dc priefter wcfen,
Sijn trots cn moedig hert, genegen om te wreken,
Sy droeg ccn
woorden leien, En was van geen beftant, van vrede niet tc ("preken,
Sy moeite voor den man gewydc men
Sy moeftc vlytig fijn, al wuffc iehoon
geftoorc, Hy drong geducrig aen , tot dat niet en dagt

vrede- woorr. Als dat bet eeuwig Rijck ten eynde was^ebragt.
Sy hrack het bitter lect, cn iprack het
De Ract is ("onder ract. macr , fiet dc Roomlche vrouwen,
Het offer, dat het volck hier was gewoon tc
fiagtcn, !

Die hier noch eenig heyl haer kragtcn toebetrouwen,

En was niet ecnig beeft, macr niet als echte klagten; rijp beiluyt,
Gacn letten op het ftuck,gacn,naecen
Den autacr dacr gcftclt en was geen harde ferek
Daer ftont een ledckant te midden in dc kerek;
En fenden naer het hcyr haer cvge boden uyt.
Dacr was het wijf gewoon den man tc komen
itreelen De moeder van den Held, een wijf van grootc reden,
En heelde daer riet leet van bitter huys-krakeclcn Dc vrouwe fijner jcugt, vol onbev leekte ("eden,
Gacn in het ccritclid, als hoofden van den togt.
Sy was de priciter (elft, de wrevel was het fchacp, gebrogt.
En 'tcyndc van den dienft dat was een foctc flacp. En ftrax is alle ding in beter ftact
Dat onbewogen hert, door vrouwen acngefproken,
Daer was dc twift gegacn. dacr gingen onfc lieven
Verfekert ovcr-hant met vaftc minne-brieven
Heeft op den ftaenden voet fijn togtcn afgebroken,
Sijn tenten op-gepackt; cn (Irax een trommel-ilag,
Soo werd de fpijt gedoodt , dc rogtcn uytgcbluft
J'
nuvsi'ciin vcrfcgclt
Enn al het huysgcfin in m,
vei ilui.il ui mn.
de ruft. Dat niemant —
-™» ——
fehade doen of boeren plagen mag. i y.
daer het Rooms gewelt cn kragtcn aller helden
En duyt dit,l"chanincr volk, de vrouwen niet tc fchandc, Siet !

het voor ccnpcyl,hoc(agt,cngocdcrhandc Sig vonden overmant cn niet en konden gelden,

Macr neemt
Hoe gccllig in begrijp het edel vrou-gcflagt Daer heeft een vrouwe tong dc faccken uytgcrigt,
by bet Roomlche volck cn over al geacht,
Is
En fonder ecnig bloet bet leger op-geligt.
een kondig werek een deel verdrayde finnen Wat paysongemackt ? wat lect dog kan'er veltcn
blijft
't Is iac
heBCBl
Met woorden aen te gaen, met reden in tc winnen-, Dacr een vari defen aert macr cens en fpreckt ten
Siet waer men vrede lluyt , of macr een kort beftant
!
Geen hact, geen felle fpijt, gecu twift cn kaubcltacii,
Indien een wijle vrou wil tuffehen beydc gacn.
(f)
Dacr roept men tot behulp dc befte van het lant.
Wanneer men heftig pleyt, cn dat aen alle lijden Koom hier, Abigac'1, een percl van de vrouwen,
Het ftuck in twijfel ftaet, dc reden febijnt tc ftryden, Die met een focten mont hebt leeuwen wederhouwen.
Dc wijile van den Ract, de klocckite van dc Wet, Hebt Nabal uwen man behouden van dc doot,
Won hier, cn over al tot overman gefet. En ai het huysgelln getogen uyt den noot.
Tot foo een hoog beroep, van allen tijt geprefen,
Heeft u den Roomfehen Staet bcquacm geacht tewcfen, (b) Les femm« ont fouventesfoi* dié employé"^
P>^»
des troublcs d'un Lilit ou des yuïtres eftrangcres «
urn
O
voeders van de pays. wel , doodt dan alle (pi jt
,
m
d«terité «ppaifë le courroux des Prmccs <•« Pf^'"
'L ne . .
fu |l
En maeckt een vrcedfaem huys, gclijck in ouden tijt.
Voorwacr uw foet bcleyt heeft op verfchcyde (tonden
fement a adout:
Aen menig koninckrijek den vrede toegcfonden, tOifH de rAmbaiT»d=ur.
Haitoman Beu
Heeft ongeval geftremt, heeft oproer uycgcblull,
Heeft menig ongemaek verandert in dc ruft. En Wtdtt
Eens (tonden over hoop Romcvnen en Sabyncn, /ih, pm1
.
En deden tegen een haer blanckc fweerden (chijncn ™ wat /« ganifth vtrif
rtdtn wen'tr èy p/ltb )
(l) F.rai Remt [at/Hum in Palaiii Dtt tumfdam , in ijaa , ji ijmJ da-
vatttmt , itnmgii rnomiliabanliir. Dia 1 Koning, iti ' i-
mi (ftihra lurgii , Itcuii ijut

ifl , qua nimint fua admoruhai nan imrim k vim

litc Viriplica nominala
En •jvderum; Jsram di fine Idattiati it-trd k j"* '
1

plvandam rift , jtd vïrum at- uzort. ZvAngtr Thnt, Ortii vil. 3. lik 7.
Km' lirtt.pli!*lrtl*p ******
Viê. flura Uae At n apud CcflaL P'$m. ia Dum -vin fiacam. Mm i' dildi nf
Achlbs ducliler
dm dtr
lijn wijf, 2 Kemat. 8. 17.
Chriftian. foBB, lik. z. IfrafM flP l't- timtlnffi. lih. 15. jinm. 104. ü-
lOf. M fiilai linrn C «ura» ia tajaulla ungr- ' -
En nSaUo 1 S'fn'.Cm »5ro> ncygdeD
rj"bertetD
Dt hu Qti&M 1
 , ; , ,,, ; ,, , ,,
;
,

V |t O u 331

Urt fleert
was in de vuyft , * fpicflcti opgeheven Nacr
regt cn reden eyft, dacr is geen twijfel aen,
door dc fr i,t gowdd.g En
SHw avid
des al niettemin
hebt door een geeiligh woort,
acngalrcvcn,
Want
lant, en weerelt felfs, die fouden beter gacn.
mits een ydcr menfeh fig liever laet gebieden
lichten aert belet een Mie moort Van ecnig hooger bloct, als door gemecne lieden,
U& door een Wie twyffelt of het wijf fal beter djn gclecit,
gort gemakt dat Nabal had bedorven,
Hebt weder
hact bciccldc gunlt verworven, Soo hacii fy wort gewaer hoe Godt de mannen een?
£Lr een wrangen
vaderlanr en overal getoont Op, mijn gedagten, op; ick moet de lieden toogen
Hebt aen uw
Hocdatcrtivlytigh wijl van Gode wort geloont: Dat gantfeh het rond begrijp moet echte magt gedogen,
kun heus gehet, irw loet en geeiligh leven DatAcrdc, Lugt, cn Zee op echte trouwe ltaet,
l w
n=t heeft u beter
man en hooger flact gegeven; En dat al wat'cr is naer defc wetten gact :

Nabal quijt, met ionder uw gewin, Ick wil in alle ding dc menfehen doen befclFcu,
Ghï wo'd den
honden acn ghy wacrt een koningin. Dat mannen over al de wijven overtreffen;
En iïet' van
niet een
klocckc vrou, tot David ingetreden, Dat meeft ïn alle ding, oock fehoon het niet cn leeft,
Hce ft
fort gefpreck en wel-bdcyde reden Al wat een man gelijckt, een hooger welen heeft.
Hctn door een
acngeraft , ioo deftigh ondergaen Laet ons het vrouwen-ampt een weynigh laren varen
Soo kunltigh
Dm Gin verbannen
loon het hot is opgedaen? Om Godt in dit bcleyt te mogen openbaren:
meer? als Haman wilde moorden, Al wijekt ons lofle pen een weynigh uyt de bacn ,
Wat eyit'cr icmant
c i
Heller ituyt het
quaet alleen met foctc woorden ; Noch gact de buytc-fprong dc jonge vrouwen acn.

Sv van Jacobs fier her droevig ongeval

keert
Of fehoon een vreemde wet ons niet cn plag tc binden,
maeckt het even toen
den Konmek hei-getal. Indien wy niettemin in vreemde hinden vinden
he
Mier
Son ontrecken hare ftralcn;
eer fal ons dc Een wet, die over al op onfc wetten paft,
Eii met dc guldc
koets tot in het water dalen, Dat ftelt ons des te meer in onfc wetten vaft.
Als ick door mijn
gedicht fou brengen aen den dagh Als Godt in ouden tijt dc zcc, cn hare ftroomen,

Hoe veel een (bete vrou, en

hare tongh vermagh. De lucht, en haer gcvolgb , dc velden met de boomen
Dan icmant lal millchicn
vereyffchen nacr dc reden, Haddoor het Woort gemaeckt,cn in het aerdfehe dal

Waerom wv onfe vrou en hare teere leden Den menfeh, fijn evenbcelt, verheven bovenal;
Dus buygen voor den man ? de vrage dient voldacn. Soo is her edel dier, om niet nÜcen te leven,
Des fal 'ons eerde loop een weynigh ftillc ftaen. Een trooft, een foet behulp, een medc-mact gegeven,
Endcncktniet, echte vrou, dat wy gedichten fehrijveii Een vrouw , met haren vrient in alle ding gemeen
Om cenigh grilligh hooft in fijn gebreck te itijvcn ; Als vlccfch van eygen vlccfch ,en been van eygenbei
lek, in h« tegendeel ,
verfoeye defen aert De man, des niettemin in leden onderfchcyden ,
Die met de rcyne trou geen foetc liefde paerr. Is om het teeren vat als met'cr hant te leyden

lek fegge dat het volck , dat niet en houd in weerden Want uyt fijn kloccken ftant befluyt een ydcr dit
Die Godt met hun verbindt, fijn monftersop der eerden, Dat hem gedughte maght in al de leden lit. (a)
lek fegge dat de nurek die fijn gdcUbhap quelt Het wijf in tegendeel vint ieder foo gcichapen,
Sich even tegen Godt , en alle wetten ftelt. Dat uyt haer kranck geftel ten vollen is tc rapen
Al die het toet verdragh uvt hare finnen bannen; Te taften met'cr hant, dat haer een weerde vrient
Sijn fpoocken in dt trou, fijn cnckcl huys-tyrannen, Dat haer een vaft behulp, een bondig lletmfel dient.
Sijn grotiwels in het lant, en nutter in het wout Men man meer kragten in de leden,
vint ontrent den
Ie bnilicn met den leeuw, als om te lijn getrouwt. Meer geeften in de borlt, meer gaven in dc reden,
En des al niettemin foo ffeH' ick dele gronden, Meer hitte door het lijf-, dacr woont een klocckcracrt
Dar ja een echte vrou is uyttcr aert gebonden En de 'grove ftem, en in den ruygen bacrt.
in (t>)

Met hooger ccr-bewijs te vieren haren man, Sijn ader is gewoon, met wonder harden Hagen,
Als fy inet cenigh recht van hem vereyfTchcn kan. Het vver dat binnen woelt gedticrig uyt tc jagen,
Het man-hooft is verplicht, met uytgc late finnen, Gewis de grootc kragt , die haer bewegen doer,
Dc vrouwe fijner jcughr te lieven, en te minnen; Seyt dat voor al dc man de vlaggc voeren moet.
en ah hy die betaelr
Diitisiïjn'ganfchcfchult, Maer liet hoe dit bcllag met vrouwen is gelegen
won hy nimmermeer met reden achterhaek.
Soo Haer pols die heeft alleen macr eenig kleyn bewegen
Ons plicht en is macr ecu: der vrouwen mcnighvuldigh; Een ieder voelt genoeg aen haeren adcr-flag,
Want, boven echte lucht, lbo is de vrouwe fcbuldigh Dat foo een flauwe ziel geen hcerfchcr welen mag. (/)
Tevreefen haren manen onder fijn gebiedt Dacr is een fcldfaem ding, dat niemant kan betcffen,
Te buygen haren wil, geleek een jeugdigh riet. Dat niemant door verftant of reden weet te treiïeni
Dacr is hetganfche
lant niet weynigh aen gelegen, Daer is een wondrc kracht verholen in den man,
Dat ydcr echte wijf
haer plichte 'leerc wegen Die in het fwacke vat geen menfehe vinden kan.
™
WSJff, dat de man ten vollen gade flae, Wat is'cr lichter ding als met de pen te fpeelcn?
Hoe verre dat het reek van fijne magten gac. Wie kan een ganle-vecr , een lichte pluvm vervcclen? ,

Kt houdc voor gewis dat veel bekaeyde ftuypen

, En des al niettemin wanneer een vrouwe fchrijft,
,
«Wet, mbinnc-fael, in onfc kamer lluypen, Daer is, 'k cn weet niet wat^ dat in de penne blijft.
Meen, om dat het Laet vry een kloeckc maeght haer uyttermaten pijnen,
volck niet redat en heeft befint
aer man of
vrou we- ligt iïch cyndigt , of begint,
p Op dat "haer letterwerk moght vaft en bondig fchijncn,
gwude, foo de man ten vollen konde mereken Laet vry een handig wijf hier recken haer verftant,
g™nt , cn \ ygen v Men feyt noch evenwel ; het is een vrouwe hant.
au Godcs hooge wereken,
De rouw,
hetkraneke en lbude nimmermeer
'f Have fijn byl
(1) Mum
faminii reLufliim tam ammn , jii<lm cerpee ctmjlamir af-
man bedenckt hoe leer hy is verheven JïrmJi Hippocrat. IA. 6. Epidimün part. i.eap. uil. Hint PUla voluit vl-
^ wort hy oock
bewult, hoe dat hy dient te leven j mrum anima , qui ia hac -uil* mMti
Timtt.
v
iJj'juiünM* futram , i» muUatt
"Hoe icmant hooger Ttvivifii't. in
is, en grootcr faecken doet,
«nocdat hy des te
meer fijn feylen lchromen moet. (b) Apptfui ai baat tem Ovii. IA. 9. Met* in fiat. own dcfcrii'it
" 1

.
een grooten llag ,' als hooge torens vallen
'

yCnettm Ji
j ilncl , V vireiau%tn-
PF r »W, als wijle lieden mallen; mr . V acrïcr ipft ijl vMÜm , ($ intomïu brti tenjura captilis: fluf'
1Ct ;l hcC volck dc uade lla en mcct i/ue vspris ttdtft , habmt ifHam fimim.
N J Vt ÏT ' ' 1 ?
tJL F"t Vari den menfeh, die beroep vergeet
fijn
MaAbm
r
- " oock wederom de vrouwen dele gronden
(c) majtr at validhr mj^iS pulf-t' . n<«"» fof*M<- Galt*- i
Commtvt, qmi ipfi tiiih ia ipfm lilirura de Paljiim cttamM. 1. 1"id c
" lmm dc borft , cn in der daet verftonden
 R O U w
'li Maer onder dit getal magh
OSchuermans, n juweel,
Van wiens geleerde jeught en uytgclcfen pen
Dc (leden acn den Rijn, cnick, gctuyge ben
niet gerekent
(*) eerft
wcfen,
onlanks opgereten,

,!
Hy fleeptll- naer het riet, en met een harden beek
Soo Ichcui t hy haer dc boilt , en breek tic dan dc neuk.
O fchande dat den mcnlch
Siet! hoerdom is
fal boole luiten vieren

dc doot oock by de wilde dieren,

!
(r)

Noch die beroemde vroii, wiens net en gecltig Icnnjvcn De fwacn is wel tc regt geklcedt in cnckcl wit,

Sal in dc boecken acn den Amitel blijven ,

llacn , fal
Om dat'er noyt een hoer op hacren leger fit.
Sal door de werelt gacn, een wonder voor de mans, Neemt vorder uwen gang tot aen de groote kudden,
En let daer hoe dc ram lijn hoorens weet tc fchudden;
Soo langh dc belle fchaft fal komen uyt de
gans.
gronden Sict hoe de boek betoont ccn rechten manncn-aert,
Maer defen onverlet, lbo blijven onle
Al wort'cr altemets een klocckc maeght
gevonden, En door een Houten moet cu door een ruygcn h:urL ,

Een blocmc , lbo men fcyt , en maekt geen

roole-krans, De ram gaet als een hooft, en levt dc ftille bcyten,
Een fnarc geen gcfpcl, een vrijltcr gcenen dans. Dc bock die geeft dc wet, en heerfeht ontrent de gcyteri;
Godt heeft daTi acn den man een hoogcr aert gegeven O malt niet, harders kint, en malt niet met het wijf,
Het yvcr-ficckj het fprong u op liet lijf,
En acn het wijf" gelalt om onder hem te leven, f» beeft is

En liet.' nvt delen born ontftact een cvcn-bcelt, Wat dog gewaegt van hcngxltcn en van fticren,
dicnt'cr
'

Dat in de menfehen werkt, en in dc dieren (peelt. Van groot en moedig vee ? fict in de minlte dieren,
Siet in dc klcyne Ipin ccn bcclt van dele magt*
Gclijck een grootc bccek , verdeelt in klcyne llralen
Eact, een ftille vloet, in alle velden dalen
als
Het wijtje fpint alleen , dc man gact op dc jagt.

Soo is de milde ilroom van Godcs eerltc wet Wat hoefje, vrou, jonge veel regels om tc leven,

De ganfehc wcrclt deur geduerigh uyt-gelet. De fpinne lal alleen u volle wetten geven

Bcfiet het wocltc rond acn alle vier dc winden, Al ilTc by het volck geweldig in den hact,
Het voor-recht van den man is over al te vinden; Sy kan een baken fijn ontrent den echten tlaet.
Het wijfje gccfVct op , het broofc maccklcl wijckt, Sy leert een jonge vrou op huys-bchoeften mereken,

En het ilck dc wet al wat den man gclijckc.

fictl '
En wijlt een echte man tot harde buytc-wcrcken,

Men vin: een echte Tucht gcflort in alle dieren, Schoon dan uw dienltmaegt is ccn vyant van de (pa.
Het iy die in dc lucht, of op dc velden (wieren, Als fy haer netten weert, gy, neemt haer wettcnin. ffl
Of krielen in dc zee, of door een binnc-vlict, 'k En wil niet in het wout, niet in dc boflehen dwalen,

Sy duykcn overal, en lijden mans gebiet. 'k En wil geen Hang of worm uyt diepe luiylcn halen;
Ten is van gcenen noot om prcuven uyt te fenae Een beesje dient gewaegr ; dat heeft een duhbel lijf,
Tot eenigh verre lant , dat noyt de menfehen kenden Het teelt gelijck een man; het bacrt gclijck ccn wijf.
Ghy , ilct maer op de werf uw kalekocnfchen haen , Hoort, echtelieden, hoort een wonder om te lefen,
Siet hoe fijn feilen veeren llacn,
fnuyt, en fpitle Het kan nu vader fijn, en dan eens moeder wefen,
Hoe trotit hy met dc lieert! hoe ilaet hy met dc vlckcn! Dog niet gclijck het valt, of naer fijn cygen waen,

Hoe buldert hem de krop hoe koomt hy aengeftreken ! Maer naer het in de krijg fijn dingen heelt gedaen:
Het is aen fijn gebacr, het is genocgh tc ficn, Want foo het middel weel: den vyant uyt tc jagen,
Dat hy met volle maght wil op het hof gebién. Soo mag het voor een man lig in het woud gedragen;
Dit munt te hooger uyt, wanneer men daerentegen Maer wort het oyt gefien te vlugtcn uyt'ct velt,
Sijn hinn', en watfe doet, wil ncevlHgh overwegen} Soo wor'ct afgcfet, cn voor ccn wijl geilek. (^)

Sy gact daer ducyken heen, offchrafelt in dc mis,
En wijlt ten vollen uyt dat iy het wijfjen is
Sv ftaer gclijck beibrght, om haren haen te mijden,
Men fict haer met gcdult fijn harde fprongen lijden ,
Men tiet haer memgmael vcm*edcn niet dc voet,
En noch lbo blijft het beeft geduerigh even foet.
Gaet op acn ander' oirt, en
Haer uytgeftreckren lieert,
hoe mack het wijfje gaet,
Siet in het tegendeel
Ten mag nae delen va! geen manne-lid gebruyeken;
Maer dwee en buyglaem fijn , cn neder leeren duyeken.
Wat cylt'er icmant meer? het bofeh houd del'en voet,
Dat wat daer wijfjen hict den man believen moet.
Indien ick met de pen wil rocyen in dc baren,
En foecken in het meyr hoe alle videhen paren,
fict dc pauwen toogen Men fal van (tonden aen, men fal oock even daer
vol Argus glinfter-oogcn , Het voot-recht van den man tl maken openbaer.
Al is het water (tiicr, het voed beleefde dieren,

En minder in gelag, en minder in eicract. De vifeh kan hoogc maght cn echte wetten vieren
Sict my een doffer acn, fiet hoe hy wect te kijven, Siet ! als ccn adder-llang maer ichuyfelt acn dc Ittimt,
En hoe hy fijn duvvin tc nefte wect tc drijven, Stracks is de zcelamprcy ontrent het droogc lant

hoe het wijtje duyekt, en, fondcr cygen fin,

Siet Sy vocght haer by den man, en koomt op fijn bevelen
Vliegt, nacr de man gebiedt, de kotten uyt en in. '
Gcfwommcn uyt'cr zee cn aen den oever fpelen.
Het is bedenckens weert dat duyvcn alfle fpclen, Dat is genocgh gefeyt; Ghy, die in echte paert,
Meelt doffer en duyvin uyt een gebroctlel telen , Gact heult met uwen man, ook tegen uwen aert. (*!
Maer, als dc kip-tijt nacckt, dc rouwe doffer-kop Dc kater van de zee kan ieder openbaren
Kielt eerll dc ruymc lugt, en laet den engen dop Dat oock in hcete fucht de koude viltenen paren;
Het edel mannc-dier geneygt tot vryc fprongen,
f-

Wil in het engen kot niet langer fijn gedwongen* (c) D« iruih animtlibn qut adultirium puniunt ,
vid. <•{<"*
™ (
<»>W/. Plin. Ut. 4./n». t*f- }*
Het wijf in tegendeel koomt nimmer acn den dag, .T. hifi. (. i,-. 8. c*f. J.
J»« J
mtrmiHt au«U cdtmbt . turiurt, tltphAnn , /«»«.
Dan als het met gemack dc ruymte kicfen mag.
ntmoralUt qued
,

Culitt. Pwfwf. ftribU fia In»}""

,

T'fy.
Wat fal ick van den fwaen en lïjn manieren fchrijvcn? adulurit mjiuUiam ,
ptr otfa'lum jnafcuU ugmum . r».;".^ ~L
*
Hy kan
Let op
het mannc-regt voor alle kenners (lijven;
lijn fel gcblaes, wanneer hy (bmtijts kijft ,
mafmb mMindinf liceniitum
toij ,/U muhiiudint , MHMM
,
crMwtjxi'x'U
ditftlo ifio
omnium judith tinvitUm , W •

m 1

En hoe hy met een trots voorby het wijfjen drijft. f°n bocq J-.ev
(d) Lcpilleur Cratii follaltsnt »vcc un chevre ,
Indien fijn echte gay in ontugt won gevonden,
(MtUkmfie d*öcqtta ft tdle cootrcU iienne, ü U luy eenft.
Hy gnjptfc met den hals, en geeftfe duyfent wonden, de ft Munlig.
mAtcm tniuiur U* f'"1
(l) U fai
Jtuctereu Akk» Mtti* Schutrm*», , weeuxhtish ttgm- (e) Faminum , puttnt tfft iih* ttxM
mtrila teu/upi. Plin. 1 1. c. 14.
,
etui ,

wecrd, % i, iel R,x,a , tul em„ n! ]ï gm Lmrij» fp„„ktndt , hutr fitri

dt fpinne.
KifJIiliii ctfo/c» t in t.ruii^bt ui, , ;„ dt Ttyibtn-iimfl (0 Sdtrnm wïj/l dttuyt idi dt mitttn; wj dt gtlrmdt tel
, Sibildtr-
kuxfl ,
Liiit,-U>.;t i'Mdirl.ngh rrurm , ep dt Lujrt ixtl {tandt , tn i'n
(g) Iihntumen pupil viMmt rnuüchriti pMltW ,
1

•ucrfilicjJiH andtit -jxanfcbiipptii lel waimdtringt lot uyimunttndi HfITT

mui-flink
zijndr, ditutn
deer MMJI rilttrdt ptr.ntn lf dc vUmtlit
lol i— —n H-yintmtndt
— -"— «-
-"

vtnitrinii tnfrr
™
, fal
dt Famt ttjltlt
partu delerum fugirul
mal. lib. 10. cjp. 47.
, cum ikhk/jm Jtxui fil pa'i .
i

(h) Di (tngrtgit vïfirt MHMM , vid. XJÏM. Ut. 9- <*' A *"

(b; Dt imdt tn Gedt gibedt ntr dt T,rnromi ii Uiwn i 66.
.-

tfA t.

WW mannt nitruxTfm ujn , m l,y JjI rnw Hun tijn. Genet }

 ,, , ,;; ,
,:: ,, ,

t) w 'Ai

gadhct wijlj.: dreygt tc (1« Houd, echte lieden, houd uw togtcn in den rooia»
Wint foo M> fcfcpP"*
en kant cr tegen acn En druckt in uw gemoet den foeten Dadel-boom
het hooit ,
biedt terllon,
'
tegendeel de later aengevogten Keer weder, mijn vernuft. Cyprc]Tcn,Klim, Laurieren,
wonrt in
Erkennen echte trou, Ichier beter als dc dieren,
[tl.icr £> , .
j v celdei hande booten
Soo doet oock menig kruyt dat in dc bollen groeyt.f(j)
den man , liet vlugten voor dc vrou. En menig edel gom dat uyt de boomen vlocyt. [e)
n kriic is voor
de *ce lijn k lupcn , kocyen , peerden Noch heeft de klocckc geelt van wijt-beroemde luydcu
ïx-r m ( in
Sig ander vee, gcWk
a op der eerden) (,) Een diep gehcym ontdcckt in alle groene kruyden,
ncTi-ram mackt den
hacn door al het driftig velt, Want als men man cn wijf hier onderfchcyden kan,
het in lijn
bevang ;mi viiTchen ongequdt Soo vint men noyt bet wijf lbo kragtig als dc man.
tn
^jjtjens onder dies, gelijek gemeenefchapen De man beeft meerder kragt in alle medccijneu,
Dc
dieren kmdcrgl, [onder eenig wapen ml Voor peil cn bcete koorts, voor aldcrhande pijnen }
Siin dien
Sl]n
onnoolcl, &gt. Sietwat ecu fcliacm ding! dc reden heeft belcft,
"Sijn Uil
'Siiiiilil,
Svvreflcnhaerenheer, en lieven haeren ram. Dat over al dc man het wijljen overtreft, (ƒ)
i> fcoock-vis,
vanderjeugt m echte mm gebonden, Noch hoogcr, fnclle pen. in alle rijeke (lecnen

gcencr ti.il in buytc- uil gevonden Is wijl cn mans gewas, gclijck dc ich rijvers mecnen,
En *ort tc
moedig hert lijn leven voor de vrou Geen kenner hceft'er oyt dit ondeiicheyt gcmill
WacEt met ccn
Een fpiegel voor
demans, ccn baken inde trou. Noch aen den Hyaeint'b, noch in den Amethyll. {g)
No-Tjuïindic Gn:kl':heVorft
lbo mocdigaengeftreken, Men heeft dog overal (gelijck op vade gronden
Om' uiitii-haccktc vrou en fijn verdriet te wreken,
lijn
Dc kunilc roemen derf) geduerig ondervonden
dit manhaftig dier ontbrant in heet gefchil Dat viy het feboonlle ligt en ülacrrtc weder-glans
Waneer een ander vifeh lijn wijf onteeren wil. Koonuilralcn uy t dc lugt, en dalen in de mans.

Mijnpcmic, vorder niet. wil

iemant dieper foecken Een gcell van onfen tjjt, in dcfe kunil ervaren,
die koomc tot de boccken Wjjft fijnen lefer acn hoe Diamanten baren;
Het welen van de zee,
Die mecnig klucck vcHlant de wcerclt achter liet En dat men mcnigmael bevint een derden Heen,
in men al het mcyr
DaO tot in dc gronde fiet. Dacr niet als man en wijf ecrfl rolden over een. (£)
Het is voor ons genoeg gefwommen in de Jlroomcnj Wacr fal ick vorder gaen? bcfict dc felle rotlen,

Tc lande, mijn vernuft, en nacr dc groene hoornen Die met een ftcyle kruyn den hoogen hemel trotfen,

Ikn is btkrkk' fugt oock in het nacre wout,
EndaiT men niet en leeft, dacr is'ct dat men trout.
Liet macr het ooge gaen ontrent de boom-ge wallen,
Gv lult'cr planten ficn die
'Die echte lieden bint. al fijn
Men vint'er rechte
Ul tip den Dadelboom. (l>) het wi jf bet hacre tacken
Met ontmoet voor den man ter aerden nederfacken
Dc DM buygt wederom al is liy boog gekroont
Het blijekt acn fijn geway dat hy haer gunde toont.
Gebeurt het dat de man is van het wijf verlcheydcn
Miflëhicn om eenig huys ge timmert tufleben beyden,
Soo qucelt de vrouwc-plant , en daet gclijck bedrukt,
Soo dat men van den boom niet cenen dadel pluckt ;
Mier ah dc mannc-ftam ten lellen opgedreven
Kan met een jcugdigh blat tot aen het wijfje fweven,
Dan is hacr treuren uyt; fy wort terllont begon
Soo dat het vrugtbact hout van fruytcn ovcrftort. (0
Sict dacr een aerdig bcclt van twee geboudc lieden,
Sict alle klippen acn, fiet alderhande
deen,
Sy paren foo het Ichijnt, en teelen onder een.
Het wonder key-gewas, dacr by dc ichepen feylcn,
on den regel paden, Dat kan ccn waeker oog in man cn vrouwe dcylenj
de boflehen rou, Dc Schepper aller ding, ilc Vader van het ligt,
min, men vint'cr echte trou. Bint keyen in de trou , en acn den echten pligt.
Een die bet Zee-kompas wil met het wijtjen dnjeken,
Moet dolen in den Itroom, cn elders henen wijeken,
De naeldc llaet cn fuft, dc wijfcr is bckaeyt,
Sy kent geen valte lier die nni het noorden dracyt.
Geen fchip in tegendeel oyt van den regel dwaclde,
Indien de inanne-kragt was lcydcr van dc naeldej
Want (chooa dat iemant feylt de wcrelt op cn ncêi'}
Het llael fweeft alle tijt ontrent den kleynen Beer. (i)
Gy fiet dan, jonge vrou, dat alderhande dingen
Haer onder mans gebiedt gewillig laten dwingen j
Gy fiet het woeile bofch, gy liet dc felle zee
Ootmoedig voor den man, en uyttermaten dwee.

Die met opregte fugt malkander ecre biedenj (d) Mas &
fxmini htrbh , fttÊti) , arinribtls Ö" virfidöi inijl , £f
Sict dacr ecu lieve vrou , die geen vermaek cn heeft quidtm firipurts , quitiHi rnmor uil tfl , m.ifculi nemtrt ik üiulum ajfi.
jnaiM. quilt, nun'r, f.awm. Bit.'ciJ. iib. 4. tap. 5. (7 fiq. Kt quedin
Dan alflè by den man in rcyne trouwe leeft.
bije fit lixuum dljftrcnri* , «
•« patil , quod aii,, fti mal , f-t CS" famina.
Wflchkr, ó nimfen aert, van haerde hoornen keren, htm Cvprt([HS , L4nrm , Htdtr* , Apiam , Calaams , innnrntrahtiti V
Hoe dat een echte wijf moet haer gcfclfchap ecren alk herbt ttef&Btt, Thcspbrafi, iib. Bijter. Plant, i-cap. Et. S- caf. j.

Komt grimmers, quellig volk,cn fiet aen quaftig hout, (e) lnttr lhnra primiputurn obtintt thus mafiutum. Diefierid. Iib. 1,
Hoe dat men liefde pleegt , wanneer men is getrout. tap. Si. Idjm Plmtus lib. 11. tap, 14. tribmuni rtligimi futat , st jtxm
Een block, een hart aittr Hfurparetur. Hmc WfjB. E'H- >
gewas, fal eemael overtuygen
ken wijf van liegen yirbtnafque adslt pinpan ty mafcula thnra.
aert, dat niet en weet tc buygcn, ,

Et Oyid. de med. facie i.

li S"<
K
&
'H' . pttitiiique rauli.1
'
f ""° • VJ **[<*<•" <» *** n urt
q,u ttaftaam alibi. Min. lib. 9. cap. 1.
" • * Cumqut Ammsn 'm mafeula thora fait.

{ f ) Imo er in hemine lat WMtitris , qut martm ptftrit , ia emni uf* tji
Jf>) Of 4u di Ltfit „;„ „ m)m
jJt h „ „„, a,j hitr van den Dadtl- imo o- martm lanimn nutrit,
tffiratim, »;*J ,
-jui f mtJitsi &ÊtW
,(;„„,„,;,,, J^beli-til*-» , „„i„ rJ «b.p wd* -.

ponmt Iib. 1. nmtd. tap. 16. tikh Ut. 2!. taf. 7.

'J f} f , fa ütbim uy («i gewaden vtrjcbtyJen pUtfiMirJkt ^'•V-
;
' 1 M «»:;c Oar;..^r, i
( \ü „ ii;l .., t ..,„, ;, L ; ,:,„i ',i ; ly c-m ?e;\irfit (g) Late Ru tui gemin'n t. taf. 1. tk Jfïite.
lib. ,'.t PUn. hb. 36. tap. hu
«" h " *«vn na IJ.fJ, van J f U„fl
Lr ,„,,;.. „ II. di Carbmtuli
Ö"
y
1-ardiijlrt , i«t» dt Ja'pidi gjf Safph.re , de fhfhii-

Upidi Cyamta at:i;q*i nd. Pün. 1,6. ,7. tap 9 . Laltn. Vhat.
te
mat. IA. 10. tap. t. Iiraq. da lig. HM L I. a. 68.

C«/i
' 6> " W'A Ui «- W,r. f lJ. c«,: I. ff W. 3.
(h) •
•- m„ab,U IS fdtnu» Ilrf|iiun7 MMlM Rehium
mik» jam piittiBtfl (m^wr Fraati/tm Rutat Kt. ia (tram. ï.in prmt.)
i livraiaa quadarr. hdi a\fr.n . qved Duraina Hnertajii , i /«.
iitm lUu/ln liairt trianda , tinei habtat jirvttqai hoedttami Adamaa-

^" c''"' 0 JUlmM /SndM

ut , tjui ali» mM
laato Batara miratau , prtdacani , at eci qaitanqai
,

*- «JLT"""-''"™" w
(.:
>U*«i
H'Wvum.
,y„ qu;d
,. .
'
1
•
^» a
<fi/<rd

"» »«•«. «'/»'•«'»».

G'uin cr D. Amlnjmi Ik. {«ft.ti.
^ , ?«i
fiam ttrapmiai intaeaniur ttnftatrm fibi pnl,m tutu , palam :ud,itnt,
,

tr itnamr iii auier ille ralunit fhyfitat ejai rit mdagatt ; qaa: ItiUr fr
vidtatar , ibi qmrat.
,

/tïBJ f/; ,„ fsmil _ (JJ J,/£ „.

.
,.
_
_
fiJ»' J'4(m JJn , ra £ dtdybl gtitrl , fU- (i) De Magnen malta tniratala vide tipad Pün. lib. 36. taf. 17. Clou-
dim. ia tannine dt Mafptlt , cr nmiffmt apad Willtbritd. Snell. in Tj-
" ™«':,!i>!lu„
r li „rtsri ,
a martin tfttlUmt phi Itatave,
 V R O u E,

Gy fietj tot uwen trooft, (a) hoe fchepfcls fondcr leven

Een wijf dat niet en vreeft, vcrmecltert alle deuren,

mannen eere geven; Bijt kale grendels af, cn doet de meuren fcheurenj
Als met gebogen hals hacr
Wel uv.ieck dan uw beöU7t,dtt Godt het mannc-regt Wat djent'cr veel gefeyt? is uw gefellchap Hout,
De ganrfehc wecrelt deur in alle dingen hegt. Gywaermy, lieve vrient, al beter niet getrout.
En, foo niet en wilt met uwen Scherper ltnjden, Noch heeft het wijf de nacm van deun te lijn geboren;
gy Maer de man verloren:
laetfc quiltig fijn, foo is
Soo het echte jock acn uwen balie lijden;
leer
Al is de neer ine goet, de beurs wort omgekcert,
Het ia een out gebruyek, men acht'et geen verdriet
Indien uw lolfe vrou hacr penning niet en eert.
Dat alle man gebeurt, en over al gefchiedt.
Lact icmant fijn beroep met alle magt beliicren,
Gy man , weet onder dies ons fchrrjVOi niet tc firecken Noch lal een dertel wijf de winrt vcrtuerelueren,
Om tot een lotte waen uw finnen op te
wecken;
Macr liever dat het hooft lig Helle voor een wit
Met ick cn weet niet wat. al waer de vrouwe quilt (
Daer fmelt een dickc beurs gelijck een dunne milt.
Te plegen regt gedult ontrent een fwackcr lid.
„Ts icmant door gciuck ter ceren opgedreven,
Noch roept men op de vrou, en ftclt haer in het praten,
Met al tc lollen tongh te bijlfer uyt-gelatcn
„ O lact hem des re meer fijn herte neder geven
Want als de milde Godt verleent gedugte magt, Macr, vrient, het gladde lid dat elders hinder doet,

Dan eyit hy meerder forg, en even minder pragr. Is even voor den man cn voor de kinders goet

En beek u geenüns in een wijf te fullen krijgen Een mont vol foete jock kan ons het breyn venmecken,

Die met een volle deugt fal in den hemel Hijgen, Oock als het is vermocyt door lak van groote facekcti

Wie treft in dit geval het fpks van lijnen wenfeh ? En wat doch pacvt een kint dat droeve tranen fclircvt,
Als dat een geckigh wijf met loeten monde vleyt?
De befte van den hoop is macr een nietig menfeh.
Een vrouwe, feyt het volck, heeft vcclderley gebreken; Men tijgt de vrouwen op, dat fy met bcuièl-dingen,

Syisfwack, bloodc, vreck enveerdigom te fpreken, Met ick en weet niet wat luier dagen over-bringen
,

Sy helt naer pluyfcry en alle klcyn bcllag; Macr dracyt dog eens het oog door al het huvsbedrijf,
En hacckt om mooy tc lijn, oock alfTe niet en mag. Al wat'er ommc-gact , wat heeft'ct om het lijt?

meert leure-wcrek. daer een vloer tc fchueren,

Gy, die uw foete jeugt wilt met een vrouwe wagen, 't Is al is

Leer hacr, cn hacr gevolg, leer hare fcylen dragen -, Hier dient de wafth beforgt cn elders, kindet-lueren,
-,

Maeck hier, en over al, een voorbercyde bacn ,

Ol iet dat llcgtcr is cn evenwel nochtans
-,

Daer is in all's wie kan het tcgcnilaen?

gebreck
Doch om tot uwen trooll het jock allbo tc voegen,
Om in uw wederpacr tc vinden vergenoegen,
Klim op met uwen geelt, en fet geducrig vaft,
Dat geen bcquamer wijf op uwe icden part;
Dat nicmant, wie het fv, van die op aerden leven
LI cenig beter deel cn hadde konncn geven;
Dat Godt, der lielcn fiel , die alle" finnen kent,
U dit gcfelfchap jont , en u ten bellen fent.
Hoort, al die fijt gencygt om u tc lactcn raden,
,
Het minftc dat'cr valt is dienilig voor de mans.
Indien het nu geviel dat aldci handc vrouwen
Met grooter omme-llagh haer bcligli wilden houwen,
En datfc geen bedrijf cn namen met'cr hant
Als dingen van gevolgh , of laeckcn van het lant,
Wat raet hier voor den man ? hy kont gewis verlegen,
W ant nicmant Ion voortaen de kleync dienften plegen
Ons noodig tot gemack. ey fwijg dan, lieve vrient,
En fehclt niet voor gebicck dat ons ten nutte dient.
Ten leken laeckt het volck in onfc tccre dieren ,

lek weet een groot heh'utp tot alle grootc quadenj Dat fygenegen lijn hacr dingen op tc eieren;
Hoort, die onruflig lijt cn wenlt te lijn geitilt, Maer even defe fugt is nut voor al het huys,
Scgt met ccnbuyglaem hert; Godt heeft' et foo gewilt, Het maeckt de keucken net, en houd dc tafel kuys:

Godt heeft 'et foo gevoeght kan ick het macr verbcyden, ; Ach ware dele lult de vrouwe niet gegeven ,
Godt het mct'cr lijdt ten rechten cynde leydcn;
lal Wy leyddcn ahemaej gelijcfe een bceitigh leven;
Al dunckt my dit en gint een droevigh ongeval, Noyt man en heeft gnnack, noyt kint cn vaert'erwd
Godt is het, die het quaet ten goede (lieven fal. Ontrent een vuyle llons en rechte morfcbel.
Macr defen onverlet, dat wy gebreken noemen Ghy vint dan in der daet, cn uyt bequame reden,
Kan, die liet wel befeft, in als te paffe kocmen: Al mogje van dc vrou een ander macckfcl l'meden ,
„Wat elders niet en dient als tot een laltigh pack, Ja dat het fcheppen fclf u ware toc-betrout,
„Is voor een bülick man een dienrtigh huys-gcmack. Dat gy ligt ook het goet voor tcylcn weer en foud.
Wat vrouwen f\vakheytraeckt,dïe kan de mannen baten, De fchcpfels van den Heer fijn groote wond cr-wcre ken,
Indien het rechte wit niet achter wort gelaten : Die geen aclwccrdig menfeh na weerde kan bemcrckcii,
Sict! wacr hacr liclucm Itcrck,hacr breyn gewcldigh Bedacrt u fchamper volck. wat van den hemel koomt
klocck Dient niet tc fijn berifpt ,macr eer te fijn gei'chroumt,
Daer is geen twijffcl acn ,
fy grepen naer de broeck, Sict waer een ydcr menfeh geboren fondcr fcylen,
!

Sy bleven niet gelikt, om voor den man te duyeken, Wat fou dan yder menfeh een ander mcdc-deylen
Maer wouden boven ons de volle maght gebruyeken, In pantlchap van de fugt cn van het (bet verdrag,
Ja worden dat wy fijn. fic daer een wondcrwcrek Dat geen herboren menich tc rugge htcn mag?
Door fwakheyt van het wijf fijn alle mannen lterck. Gelooft'ct, alle vlccfch heeft onbewukc kagen,
Menfchrijtt rner vreefe toe, cn datfc menigb- werven En dat heeft Godt gewilt, om ons te leeren dragen -,

Vcrluymen dit en gint, om datfe niet cn derven; Wel dracg dan, Chriltcn hert, al hecft'cr lemant
Maer die een fedigh wijf van haren anglt onbloot fchult
't Is valt, dat hy de ruit der mannen omme-ftoot. „Daer is geen beter werek als liefde met gedult.
Wie lal het koutc rot van onbefuyfdc wijven I.ecr,naer den regten cyfch, leer alle ding gebruyeken,
Doen uyt het woerte volck, of in den huvfe blijven? Leer, met gebogen hals voor uwen Schepper duyckenj
Gewis geen llrcnge wet cn houd een vrouwe ÏH1 Verneder uw gemoet cn uwen rtegen neek,
Indicnlc woelen derf, of anders qualiek wil. Dacrfchuylt volmaeckthcyt in, al dunekt hetugebrtk.
Ick hebbe menighmacl het ooge laten fwicren,
En in den geek gelet, op alle kleyne dieren,
jcUimi'i. y. hotnme. dit & femme
Op ick en weet niet wat, dat op het water Aveeft,
I
il . la l'uflenr demeurei
en clin -liMi«:ifc , -jTOis liiomme n'eufl grevé la
fenime paria
Dat aen de mueren kruypt , dat in der aerden leeft}
lei-iiL-u.-ic.
,\ m
luy a/i n:: 3 , llm mauvais traktement
; ny li fein- Ick hebbe menighmael in kilte fitten gapen,
roe aufli n tuil e.lc erevrc de fan code d'tllre luubjecle au m*n Bc En fcyde, doorgepeys, wat diende doch gefehapen,
neult luy obei par regrel&u par lebellion , ainli tuffen t ils velen 'en- & Een mug, een maed',ccn mier, een mot, een mol, een
iemble cn perpciuellc concciirie. comnje lourtetelles , S; orcbis Mail
depuis que U nauire dt corrumpue par !c pe L-hc' .cumme ce
monflrca
muys,
rompul'amiüc em-.e Pieu ;-:s Immniej & T» conmti en Een keck,eenflang,ccnfeugh,eii ander vuyl gcfpny s
-
diitorde jii li
f» il fi\(l ensre Ie niati le femme, & tout le genie hutnaui. &
Maer
 : ,; ,: ,,, , ,, ;
, ; , : ,, ! ,

R O U w E.

.... j. ick nadcrhant des Heeren diepe gronden Hoe ben ick dus getlelt? dus leelijck afgemaeckt:
Stoer ingcficn, en nader
ondervónden, Hoe is mijn teere jcught in dele noot gcraeckt?
H
to S lef ccnigfinsbcrou
fijn hoogh bclcyt vcritont, Hoe kan foo klcynen dier foo grootcn pijne maecken?
mijn handen op den mont. Hoe kan foo teeren ilacl tot acn het heite raccken?
Tocnlevd' ic k met
i-i. ft„ b dit iUe
ding, van waer het mogtc koemen, Ey, lievemocdcr, help! het doet tc bvilcr fcer,
Swondat'ct niemant
kent, ot niet cn weet te noemen, 'k En koom ontrent dc byen na delen nimmermeer,

Tot acn dc minde

vüegh , tot aen de kleynltc mier, Dc foete Venus loegh , en gingh hem weder vragen

Voer fcijfc wort

gomt by ecnigh grootcr dier; Watis'er, lieve foon? wat valt'cr al te klagen.
ons alle duigenbehoef het fchuym va» Bcdcnck , hoe grootcn leet van uwen bogc fpruyt,
Fl, a l tot
KMmcnlchcndicnllig nondig vocdd bringen, lijn, |-i
En die het al beroert, is maer een klcyne guyt.
bclcyt in alle kleyn gerat, Al quelt u dit en gint, noch dient'cr niet geweken,
Daer is een groot
hcyl, geen Hertje fonder nut. Het loet is aengcnaem , of fchoon de bijen (leken,
"(iéen diertje ('onder

Hu flechtfte van
den menl'ch, het llimlle van dc dieren, „Die om ccn foeten mont ontrent de bijen dwaek,
vtct J L wijle Godt
tot ons behout tc (lieren
- „Moet lijden met gedult, oock als hy wort gedraelt
Hal ,

Wie dit belcffcn kan, en treft het recht bclluyt, Tndien'er iemant meynt, dat, wat'cr is gefongen
Dicvint'cr wijsheyt in, en treckt'cr voordeel uyt. (a) Van al het gecdigh volck, is drift van lolTe tongen,
Nu is et weder tijt nier onf-'n wegh te keeren En reden fonder (lot, cn kluchten fonder fin;
ten vollen mogte leeren Die mael bekacyt; daer Heken kruymen
Op dn dc jonge vrou is te in.
Hoe dar in alle ding dc hetdc dient gebouwt, Het kint, dat vleugels heeft, vertoont de jonge dieren,
Dc lieüe die het httJS in
l'octe banden houd. Die om dc minnevlam, gelijck de muggen, (wieren;
Wat oyt gebeuren raagh , wat immer kan gefchieden, De vrijers lijn de bijen, die pypen wonder foet,
Pallnoyt! ó jonge vrou, van uwen man tc vlieden; Het fchijnt dat haer bcjagh is enckel honig-vloet.
Wat onweer dat'erruyft, of wat'cr omme gaet, Maer als het Wcelde-kint lact fijnen lult vervoeren
Siet datje nimmermeer uw cygc poften laer. Om met ccn (louter haat dc bijen aen tc roeren:
Ducr fijnder onder u genegen te pruylen, om Dat is wanneer dc macgt, gedreven van de jcugr,
Die loopen uyt den huys by vreemde lieden huylert Meynt in een ander huys te vinden hare vreught.
Dielnown door de 'dadt, en ick en weet niet waer, Dan millfc menigmael haer voorgenomen cynde,
En maken over al haer klaghten openbacr Om datfc niet en vint den honig, diefe mcynde;
Dier lijn'ercvcn noch die alle klcync dingen, De man, die niet en is geducrig e\ en foet. ( moet:

Die, oock het minllc woorr, hacr moeder overbringen
De moeder wederom, by wijlen al tc mal,
Verkent een gun High oor, en ftijft het ongeval.
Die net dat jae dc vrou haer elders lal vertrecken
En wil decken
oodï even daer een bedde laten
Jafeyt, lbo maer het wijf wil tyden op dc loop,
Deminfal lichter gaen, cn geven beter koop.
M.icrneen, geliefde,
En wilt'ct niet te hcht
Hebt op uw weerde plicht een wijfer oogh-gemerek,
_
Te klagen buytens huys is cnckel kinder-wcrek.
Soo pfagt een Venus wicht, vol onbedachte rancken,
Sprecckt dickmael ccnig woon dat prickelt hacr ge-
Het huys, cn fijn gevolg, veroorfaeckt menig treuren,
En, dat menbinnens jaers gemeenlick liet gebeuren,
Bacrt onverwagte pijn , verweckt een vrecmt gefwel,
En maeckt aen alle kant een bitter hoys-gcquelT
Wat raet in dit geval? fy (lelt hacr om te fugtcn,
En wil, wanneer het nijpt, tot haere moeder vlugten;
neen, al valt'er iet te klagen, Die is haer ccnig heyl, haer trooll en tocvcrlaet,
uw moeder over-dragen, Die hoort ^1 wat'cr fchuylt, cn wat'cr ommc-gaet.
Daer roept de jonge vrou , ach waer ick eens gencfen
Ick woude fonder man geducrig maget wefen
Maer fict de belle trooll die moeder geven kan,
!

Ontrent komen jancken

lijn moeders fchoot wel eer tc Is niet als, Slcgtc duyf keer weder naer den man:
Gelijck het gccltigh volck , dat op dc Fame fweeft Wacrom uyt uw bevang om eenig leet geweken?
Ons met bedekte jock genocgh te kennen geeft. Gy geeft oock menigmael niet al te loctc (teken i
Het dmel Wccldc-kint, tot hpcl alleen genegen, Daer is (naer ick'ct merek) van bcyde zijden fchultj
Had eens een luftigh vek tot lijn vermaeck gekregen; Dus fmoort'et onder u , of lijt'et met gedult.
Een koele fomer-lucht , die uyt den
wellen blies fijn verdoolt , die uyt den huyfe vlieden,
Die maccktc dat het wout
vol fchoonc bloemen wies. in kl.i», haeren noot oock by c eemde lieden;
Dacrlprongdekckcrom, daer fit hy acn der hcyden, Men v it'er menigmael, dier cn fotte vlugt,
Omvloog, hy door het wout, daer lag hy in de wcyden, Oock < haer eerden itant ni :ynig zijn bedugt.
Al heeft een jongi u by wijlen (lucre vlagen,
i ot m hy daer een korf vol klcv ne byen vant. Daer fijn beleefde mans die haere fwackheyt dragen
Hylagh een bly gewoel, hv hooide eccïligh lingen, Soo lange fy het leet in haere kamer fluytj
Maer als het buytcn vliegt, dan is dc vrientfehap uyt.
lvat
'
"'

U',, J; ,
ft ;lt er »pclca wat een lurthjh 3al •

Dan wort de man gencygt fijn cere voor te fpreken,

1
« t dat my het wout met honigh fpijj.cn tal. En even voor het volck in fcheldcn uyt te breken
tf ":
"m *cdcroin
wat de byen deden, al Dan wijekt fijn wrang gemoet van alle foethcyt af,
* knelde met dc
i
;
hoogh dc bccsjens op de leden, „Tot openbare fond' een openbare ltraf.

MSï f
^~ 7
dn de weder heen;

ah
CR

w ° rt h « n«ckte
ren leden ricf het wicht
VCrdnl h
8 ' de dl
tnm begon in 'tbvcn-huys te breken, ^
plicht.

kint acri allen kant geileken,

^ ™ EEn wijf niet lang getrout die hacres mans manieren
,

Of niet en had geleert, of niet cn wilde vieren,

Sprack dickmael fchots genoeg, voorwacr ccn ilcgtbc-
P
Enovernl geftrcclt,
hy fiende dit gevaer, En voor een jonge vrou , en voor een nicu gciïn ( gin
»m
:

T moeder toe, cn4ict den honigh daer. En als haer dan den man het twijgen wou gebieden,
8 '-'"5 11 noüt i ky toonde duyfent wonden Soo woufc met der daet tot haere moeder vlieden;
Hv r ;;f
voo'r foet,
eylat ! heb ick'ct fucr gevonden En hier toe wert het wijf ten .lellen foo gewent,
hjde voor de
een droeviah ongeval;
luit et Dar (y het vlugten hielt als voor een dreygement.
h ° nigh W;lL ]lC '

^^kmacl enckel
Ach m .
is gal. Eens, op ccn avout-llont , als defe lieden keven,
»".ower,wat
W *** lck ^er aleen pijn! |, 0 c ben ick dus ocquollen? Het wijf door gramme fiigt ten hartftep aengedreven
m& bobbels opgefwollen ? Liep naer het voor-huys toe, cn~ricp daer overluyti
W &at djt bet
fW Ick wil van Honden aen, ick wil ten huyfen uyt
fadflmp U A hagtm&p flmfi j) e marii di c j cs tc mccr j e fc handc wou beletten,
»•«.
fa'
1
a»A «"»f«»«t.:./r«Av ; ,»H. Co,.
d tkm d' JwW* " ««/«. d *'-
I

''
Ging met een fneldcr loop fig voor dc deurc fettcn ;
' naiiifi,.
En hielt da vrouwe daer, al wafic vinnig gram,
En track het nagt-flot af, cn ging van daer hy quam.
V v Sy,
336
Sy, noch te meer geftoort, en feldcr uytgclatcn,
Spnnet knap ter venfler uyt , en geeft hier op de ftratcn-,
En op dca ftaenden voet, geen menfehen weet'er hoe,
Loopt in hacr Vaders huys, en me haer moeder toe,
pruylftcr tCO haer tonden om te wringen,
Daer v/ngt de
En met een groot gewei t haer tranen uyt te dringen;
Dan maccktfe wat'cr ichuylt haer moeder openbaer,
Die hoort bet fpeeltjcn aen, en hout haer dogter daer.
Het was den ganlehen nagt nac dit veilehil geleden,
Dcman doet geen vervolg, macr houd hem fo te vreden;
De vader van de vrou gemoet hem op den dag,
Die groet hem heus genoeg, maer vorder geen gewag.
Dat cjuclt den ouden man, enfeyt, met goede reden,
Hoort vrouwe, dit gcpruyl en diende niet geleden;
Gy draegt u (naer my dunckt J in delen wat tc mal,
lek vvccle dat ons volek van een vervreemden lal.
De moeder, nac de iaeek te hebben overwogen,
Ten eyndc dit verfchil niet hoogcr fy getogen,
Roept ftrax een ihege meyt, en fprecckt uyt volle lalt,
Gaet tot mijns dogters man en noodt hem hier te galt.
De meyt gact'hacrcn gang. de fwager wort gebeden,
Die koomt ter regter ttyr vrymoedig aengetreden}
Men wort aen lijn gelact geen korlêl hooft gewacr,
Hycct, endrinckt, cnlagt, gclijck als voor cn naer.
De tijt van fchcyden koomt, de nagt begint tc vallen;
Men llact van tafel op en vorder niet met allen,
Als, Vader, grootcn danck van uw beleeft onthaclj
Hy flact de mantel om, en macckt hem uyt dc (act.
De vader Itaet verbacit; macr fonder lange dralen,
Gaet [fcyt hy tot de knegt) mijn iwager wederhalen,
Loopt hem in haellen nac, en roept hem van de (Iraer,
lek htbbe noch een woort tc feggen , eer hy gaet.
Dc man koomt wederom; daer gaet de vader vragen
Waerom hy mct'et wijf niet eens en weet tc dragen ?
En of hy jaren bug wil leven in gefchil ?
En of hy daer in huys iïjn vrouwe laten wil?
Dc man gaet fachtjens aen, en opent fijn belangen;
lek wil oock even nu mijn wijf in huys ontfangen,
Behoudens datfe my betoonc mct'cr dact
Dat fy in dit verfoeck ter goeder trouwe gaet.
Voor al, hacr karfel hooft moet beter feden lecren,
Sy heeft mijn huys ontlligt, fy moet'et weder ccren,
Sykoos, uyt eygen niet, een onbekende baen,
Symoct, op mijn bevel, gelijcke wegen gacn:
Sy moet de reyfe doen, en komen ingedrongen
Juyll door het eygen gat daer uyt fy is gefprongen
En foo, cn gy, en fy, des niet en zijt gefint,
Gy, vader, zijt gegroet, en, moeder, hetud uwkint.
Hier fchict de moeder toe, cn gaet hacr fwager vlcyan,
Dc dochter koomt'er by, cn fet'et op een Icnreyeri,
Dc vader neemt het woort cn doet een lang gclprcck
,
Hoe dat een jonge vrou moet buygcn luren neck.
Naer onderling!) beklag!)
, de vrede wort geiloten,
En met een frilTchcn dronck van nieuwen aen begoten;
Het wijf, hoewel geftoort, moet buygen haren fin.
Sy klam te vcnltcr uyt , fy quam tc venltcr in.
Daer mede was de luit van loopen weghgedreven,
En fédert wift men nooit of dcfe lieden keven,
En fchoon daer eenigh woort by wijlen rijfen mogt,
Ten quam, na dit geval, noyt in de ruynie locht.
Vrïcndinnc, wat'cr valt, hact diergclijckc raneken,
Duyekt onder uwen man, gy lult'ct u bcdanckenj
Öf fchoon u Griet cn Tnjn wat in het oorc blieft,
Ey llaet'ct in dc wint, voorwacr het is gcraclt.
Men fict dat menig volek, van over lange tijden,
Dc vrouwen onderwees om dit gebreck te mijden,
Tc Romen , als de bruyt quam tot den bruydegom,
Een greep de jonge macgt, cn draeyde Kil tig om,
F.n fwierde met dc bruyt, om, door het ommc-kecren,
Den weg, van daerfe quam, hacr af tc mogen keren}
Gy, iehoon men dit gebruyk niet meer cn onderhout,
En keert noyt wederom, wanncerjc fijt getrout.
Men vont een ander lant, daer met een (hellen wagen
De bruyt wert uytgevoert, cn naer den man gedragen,
En als de jonge macght ter rechter plaetfc quam,
Soo wert de ganfehc koets gegeven aen dc vlam.
Dat was genocgh gcfeyt ; Dc wegh is afgclhedcn,
Soo datje nimmermeer cn mooght te ruggc treden:
Wel , tem dan uwen geeft cn uwen lollen voet,
Hier is'ct dacrjc woont , cn dacrjc blijven moet.
Als Agar Sara lagh in gramfchap aengcileken,
In plaetfc van dc wrock door fmeccken af te breken,
Soo itelt'et op dc loop, cn geeft haer in het wout)
Als ofVc by het wilt fou vinden hacr behout
Doch alfie met gevacr ging aen der heyden dolen,
Soo is haer by den Heer het tegendeel bevolen;
gruoihemii,
Daer koomrfeweder t'huys, cn, met een
Moet tot eenmeerder fmaet, haer buygcn voordevrou.
'tls dwacsheyt hart tc fijn, cn liever wegh tc loopen.
koopen,
Als door een buygfacm hert den pays tc willen
En wijl men immers eens moet komen tot den locn,
Soo raed ick alle twift ten eerften af tc doen,
'tls beter inder hacft, en eer de tochten groeyen,
En eerder iemant vreemrs met u behoeft tc moeyen.
En,
De
eer een kleyne vonck verweckt een groote
ichape n , lbo men fcyt , te fchutten voor
den
wOT*
»
 , ; , : ,: , ,
: ,,,, , ,,;: ,, ,

O V w E. 337
hoe veel gcbucr-thppyen Hicr maen' ick het volck dat hare jonge leden
nrkeem, jonge vrou,
al ,
» J
irdocii, en in liet breede wcj En tegen alle recht, en buytcrJ alle reden,
"w^«nW.
*
ic t weet
vrmJ 111 ha P^tcn «i.Jl,
niet war, met hacren hoeder rwilt;
« En tegen alle lucht van Godt en fijne vrees,
Gaet paren bedt met ecnigh ander vlees.
in het
'
l ,
f0 o deler een
uw fchandc koomt te wetenj Leert yedcr in het zijn op uwe (aecken letten
Keet IV alle ding lal poogem uyt tc meten, Leert, dacr dc reden cylï, uw jonite neder letten;
H><.wilhacr flabbc
gaen? bedenek d.t alle Djt, Die Godt fijn cifrer-wcrk, den Prins fijn rollen geeft,
uw gemoet wd (wellen van de fpijt.
* Die lecre dat een vrou oock have rechten heeft.
U Pt;h meelt
medecijn het booftc van (langen Noch bid ick al het volck dat onder duyfent boccken
ficïitk de
hevl gebruyekt j gclijck dc menfehen vangen Geduerig bciïg is om dit cn gint te foecken,
V', nut en
het wout is uyt ter maten wreet, In cenig (lil vertreck te plaetfen dit bellag
Al wafcr in
van het bont een belle winter-kleet; En niet als bly gclaet te brengen acn den dag.
En miccken
fnooJc g"*t van Jdc ™?,e flcckta De fronfen in het hooft, die alle vrouwen haeten,
S,m moet Je /1 , ,

tot behulp van goede dingen ftreefcenj Sijn noodig afgekcurt, cn dienftig nagelaten;
De vrouwen
tegen is en die u qualijck wil Relwacvt uw koctfc noyt met eenig hoog gepeysi
«et! Jatu
Kaa'heelen uw
gemoet, kan heclcn uw gcfchiJ. Maer geeft acn bedt, aen heert, cn tafel nacren cys.
Ha is Jc befte greep, m
plactfc van te wreken, Laet boecken, diepe forg, cn grootc dingen blijven
achter-klap het twiften af te breken Ter piaetfe dacr men plag tc lefen, en te Ichrijven;
In (ml van
Wie door een quadc tong verbetert fijn gemoet, „Wie (heg en birytcn tijts blijft hangen aen den bock.
Dnci lijnen vyant
leet, en fijne vrienden goet. „ Doet om egt acn dc vrou,cn fmaetheyt aen den doek.
Gy dan, om acn
den nijt tot geen vermaeck te ftrecken, m
Doch als hier de man fijn jonile (al betragten,
tii niet Joural
Jc ftadt met u te laten gecken Soo moet haer wederom dc vrouwe ncerllig wagtcn
Of weeft geduerig eens; oF, lboje fomtijts twill, Door ick en weet niet wat tc llooren fijn verllant,
Macckt dat'ct onder u in itilte ff gcflilt. Wanneer hy fijnen geelt in honge faccken fpant.
Wacricmant bijen houd, dacr agt men goet te wcfen Het is van outs gelooft, dat meeftdc fchoone vrouwen
Dat in het bijen-huys
gedommel is gerefen; Dc mannen in dc kun ft geweldig wederhouwen;
Gcdommcl in de korf, is in der bijcn-lant, En dat een lach , een lonk, een lugt van haren fchoot,
Een teyeken van gcluck en van een goeden ftant. De boccken nedcrwerpt, de kallen ommeiloot.
't Is anders met Je trou ,
en met de vrou gelegen Gy daeroin, jonge vrou, die niet en wilt geheugen
[Ek venfeb in dit geval, dat jonge lieden fvregen Dat iemant door het huys lal boecken mogen brengen,
wel ontrent het echte pacr,
Tcnftaet'er niet te Verfchoon oock uwen man, en doe hem geen belet
lodicti men op de llract hacr tieren wort gewacr. Wanneer hy met den geelt lig in dc boecken fet.
Maer hier dient oock dc man te worden aengefproken Soo doende, (al de man niet belig mogen welen
Want door hem wort de ruil ook mcnigmael gebroken, Om tegen uwen fin acn tafel iet tc lefen,
Hoe menig fcldfacm hooft mackt dat dc vrouwe lucht, Niet befig mogen fijn (ick Itellc dele wet.)
tuinden huyfc treurt, of uyt den huvfe vlucht? Met boecken aen den heert of in het fagte bed.
h vernam van het volclc genegen om te weten Of foo millchien de man in kamers cn in falen
Hoe dat een tcerc maeght hacr moeder kan vergeten Wil brieven, outgefchrift, of boecken laten halen,
F,n hoe ten jonge vrouw fal hangen acn den man, En dat hy leien wil wanneer hy foreken fou
Soo Jatfc nimmermeer van hem geducren kan; Soo is het hocck-gehcym geopent aen de vrou.
Die lïc, hoemenigh Icmt (ï jn duyvc kan gewennen En weder, foo het wijf, eer da He wort geropen,
In nieuwe keeten (ijn, en vreemde nellen kennen ; Koomt tot het fchrijf-kantoir ontijdig ingeflopen,
tn hoe Jc wil Je vlucht, oock fondcr cenig (lot, Soo is'cr volle magt geboren acn den weert,
Blijft ineen kleyndcr huys, en op een enger kot. Dc boecken , als hy wil , te brengen aen den heert.
Geen duyvc loc. het ichijnt is immer weg gevloden, Leerdaerom, jonge vrou, (foo wy te voren feyden)
Iadienfe met komijn in honig opgefoden En (tonden gade ilaen, en tijden onderfcheyden,
is Joor een nieuwen heer van ccrilcn af gevoedt, (") Naer dat de reden eyft- al is het jocken loet,
Soa veel, beminde vrient, foo veel vermag hetfoct: Noch komt' er ook een tij t wanneer men blockcn moet.
Gatt eren lbo te werek ontrent de jonge vrouwen Gy weder, vlytig man, leer uwe vreugde mengen,
Gm dwangh van toopet) wederhouwen
iiiltfc ("onder En niet als foct gclaet aen uw gefcllchap brengen j
Dacr pad op dit geval , noch geritc, noch komijn, of al tc diep en peyfï
Sit by hacr niet cn dut ,
Hu acs voor dcfe vlucht moet cnckel honig lijn. Maer doet ccn foct verhael, naer dat de reden eyit.
s
Bclecfthcyt, ware
fugt, en lachte troctel-w^ rden De gront van uw gefpreck dient boven al te wefen
Sijnliicrcnovcral de belle minne-koorden
Ier, waer des Heeren naem mag worden uyt geprcfen,
Belief, o vlytig man, belief een jonge vroi Tc weten , hoe de menfeh genaeekt het hooglte goet
t-n leg in
honig-raet de gronden van de troi En wat een reyne ficl hier vroliek leven doer.
HWTU voOTlekcr in, dat alle tecre finnen Hoe al de werelt dwaelt in vcclderhande faken;
l0 '

Met
1,c de
3 n gemacckt, door liefde fijni tc
liefde lijn
^ winnen,
» Hoe valt de menfche fIacpt,ook daer hy dient te waken;
gewicgt. dc liefde van den man Hoe alle vrcugt verdwijnt gclijck een loflcn droom;
Is die een vlugtig hert in
huys gewennen kan. En hoe ons leven vlugt gclijck een fnclle Itroom.
Hier tnaen' ick
al het volck , dat veeltij ts gantfche dagen Oock hoe men ongemack cn alle fwacre tijden
ls
Mg om een haes, of ander wilt tc jagen, Moet fonder onverduit en fonder morren lijden
Uat meerder
Iuften heeft ontrent een vreemde hont En wat het regt gebruyek van alle dingen fy
b v ccn «rdig
pi kint
-
, of' acn eenvrouwen mont. En wat een 's mcnlehen hert mackt van dc togtenvry.
nutn Jt'k al het volck
'

,
, dat bv den fiemp-gefcll» Dit dient van yder man dus waer te fijn genomen
°" mct <*n eeuwig nat
hacr vette buyeken fwellen, Naer dat de tijt vercyll, cn naer de laecken komen;
uat mee dc
blinde kacrt, of met den teerling (peelt Een die fijn weerde vrou met reden niet en iligt,
' Cn
HiJ™' j° n c vrou fic H acn den lieert en queelt. En heeft niet regt geleert de ware mannc-pligt.
nwmaene ick al het volck,
dat verre plagh tc rcyfen, Doch , als gy befig fijt ontrent dc fwacke vaten
meCr ° m h;ler
u bciagh als het wijt" te nevfen, om Soo wil fc niet te hing in hooge dingen laten;
ril tia
°y
T
n ick 31 het volck
buyte-volck
d
,'
» Jcn h "y'k wroc kt " j

met vollen monde jockt.

"

>
Maer tragt om ovcr-hant te brengen aen den dag
Dat hacr bewogen hert tot vreugde ieyden iüag.
Vertel hacr met befcheyt, wat in verfehcyde ftcden
Jf
!
* M» Umk-hrt w tm. m. Ml d, duy- By defe wort gedaen, by gene won geleden;
Vv i Breng
 R O u w
Een koorts fumtijts nut ontrent dc hvackc lijven,
Breng ibctc fpreucken by van cenig deftigh man, is

En w« haer met vermacck ten nutte dienen ka». Om datfe geen vergif laet in de leden blijven;
Wicn ia et niet bekent, dat veel te mogen weten Om datie vuvle tlijm en alle quade lucht
Kan jagen uyt de maegh, en drijven op de vlucht.
b acn een edel heit geiijck een leckcr eten?
*t Is dienttigh menighnuel malkander wat te leggen,
En dat van alle tilt de nienfch in fijn gemoet
Door hooren wort geiticht , door leeren aengevoet Op dat geen oude wrock blyf 111 den boelem leggen,
Ten fijn geen lieve mans , die haer
geminde vrouwen Op dat de bitfe gal mag ruymen door den moot;
onderhouwen; Men wort oock aen de iiel met fieck tc fijn gdont.
Niet met een loet verhael bv wijlen
van de Itract „Wanner het jonge paer woont ccnig by malkander,
Sy, die met cygen wil haer bannen Salamander,
Ontfanecn mei vermaeck wat buyten
omme-gaet. „ En niet cn leeft in vyer geiijck een
nieuwe duigen „Noyu voor de bueren twilf, of voor de boden
Hier dien? alleen belbrgt, door lult van
kijft,

Niet tot het innigh mergh van ïcmant in te dnngen; „ Soo wort haer byder maght in alle dingh geftijrt,
N iet met een nydigh oogh te loeren over al; „ Macr foo het echte volck doet openbare klachten,
Of met vermaeck tc iien eens anders ongeval. „Geen vrient of nagebuer , geen mcyt cn tal haerachten}
Noch dient te lijn gemijt, tot vuyl en weeligh
mallen, „Geending dat haer gelag foo voor de lieden breeck[,
vallen, Als dat het lieve paar te famen leppigh fpreeckt.
Als ghy te tarnen jockt, onccrlick uyt te ,,

Weeft heus ïn ii gelaet ontrent u wederpacr,
Want lbo ghy denel zijt, haer fchacmtc lijt gevacr.
Het kuys en eerbacr root, der vrouwen befte gaven,
Wort door een geyle tong allcnxkcns ondergraven,
Soo dat een eerbacr wijt", door ongeibuten praet,
Haer aengeboren aert ten lellen achter laet.
Het is een oude leer, dat onbelbhaemde reden
Doen hinder, met'cr tilt, oock aen de belle l'cdcn,
Door middel van hct'oir foo wort de (iel gedicht,
En door het cygen lit foo wort het hertc licht.
O fchacmte, dier juweel, ó cicrfel
Ghy dient in haren geell geducrig onderhouwen;
Want racckt haer wcligh hert eens buyten u gebot,
Soo wort haer teert fchoot een dcure tonder Hot.
Nu tot ons ecrile wit, in plaetlè van tc vluchten,
Of elders daer het valt u klachten uyt tc luchten,
Gctroude lieden hoort, ick weet u beter ract,
Bcilicht het onder een al wat'cr qualick gaet. (a)
Ick weet een feker huys daer twee gchoude lieden
Sieh vieren ovcr-hant, en Ibctc gunltc bieden,
„ Het wijf moet over al met haer exempel leeren
„Hoe dat ccn ftegc mevt moet haeren mee Her eeren;
„Weet dat het dicriltbacr volk geen cere bieden hn,
„Ten fy dat ccril de vrou wil ceren haren man.
Dog wat uw overkomt , of hoet'er is gelchapcn
ïck rade nimmermeer van uwen man te ilapcn,
Het valle lbo het magh , gaet evenwel te bed
Daer wort verftomptc min van nieuwen aen gewet;
Daer wort de fpijt gedoot, cn alle nijt verdreven,
Daer wort men weiier eensoock daer men heeft gekeven,
van de vrouwen Daer wijekt de koude lucht cn alle droeve pijn,
Daer rijil een nieuwe vrcugt geiijck een fonnc-fchijn,
Maer boven alle dingh lbo dienen echte wijven
Ten hoogff.cn aengemaent in 't bedde niet tc kijven,
Want als'er onlult rijll van daer men vrede wacht,
Soo is dc ibete Trou in droeven ftaffl gebracht,
Vriendinnen, als ghy komt ontrent de lachte pluymen,
Laet twiffc, en overmoct, laet harde finnen ruymen;
Het bed is overal een haven van dc ruft,
Hier dient al wat'cr brant te worden uy tgeblutl '.

Want fohoon dacrnjltverlchilontrcnthethuysbcdrijl, Sich in het fachte dons tot twillen af te wenden,
Men fiet'er geen gépruyl, men hoort'er geen gekijf: Dat is de weerde Trou in haren tempel 1'chenden:
Wat elders heelt de kracht' een korfel hooft tc wetten Gy,breeekt,tcn minllen hier de gronden van dc fpijt;
Dat kan het eerbacr volck in Iriltc nederfettcn De fwacn cn haer gevolgh is Vcnirs tocgewijt.
Want fchoon daer iet ontftaet datd'eenofd'ander fpijt, Macr icmant lal millchen op otife rijmen kijven,
Men fpaert het altcmacl tot op een ander tijt: Om datfe veel te langh in delen handel blijven;
En als het vinnigh bloct ter neder is geibneken, Maer, Itcve, met verlof dc foete vrede plicht
:

En dat het boos gefwcl ten lellen is gciloncken, Is vry een grooter werek als voor een kleyn gedicht.
Soo daegt de man het wijf, het wijf ontbict den man, Men geeft een langen tijt om wel tc leeren fpcllen,
Daer nicniant van het huys haer ficn of hooren kan ; Om letters na dc kunit, cn foo het dient, tc Hellen;

Daer gaet het bocckjen op men gaet'er overwegen , Men buygt en tong en mont, en linnen akcmael,
Hoe dat aen alle kant de iaecken fijn gelegen, Op dat 'men lecren mag een overwaelfche tacl.
Men Ik'lt'et in bcract al wat een yder Ichort, Men leert met alle vlijt een docck in irucken breken,
En wie lijn plichten doet, en wieder blijft te kort: En hoe het dient gevtilt door veelderhandc Heken;
Men een vreemden nact met tijtcn harden dwing,
,-

En, als na rijp bcraet de fcyl is uyt-gevonden leert

Soo wort die ichuldigh is met reden in-gebonden, En op
hier Gift de jeught gcheclc jaren lang:
't is ccn meerder kunit een deel verdraeydc
finnen
Mee reden aengetaft , en dapper overhaclt, Macr
Om dat hy van den wegh der liefden is gcdwaelt-, Te brengen over een, cn weder in tc winnen,
Die moet van Honden aen en eer de rechters fcheyden, 't Is vry een grooter werek de togtcn van
den haet
Beloven op een nicu lijn herte lbo te leydcn, Tc brengen tot gedult, cn op de regtc maeti
't Is jac van meerder vrugt beleeft te kannen
fjireken,
Dat alle wrcvcl-fucht , en korfel onverftant
Sy met ccen itacgc ibigh gehouden in den bant. En door ccn foctcn aert den wrevel af tc breken;
Daer gacn de lieven heen met valtgcitclde finnen Wel, leert dan met gedult, bcfettc vrouwen, leen
Geen fpijt of hevigh bloet op hen tc laten winnen; Hoe dat men huys-krakecl tot Pieten vrede keert.
En, tot een vair. gemcrek van foo te willen doen, Dat fal uw nutter fijrV cn beter konnen itereken,

Soo wort het vredchont vcrfcgelt met ccn foen. Als iet dat komen mag van al het fpellc-wcrcken,
Ick prijfé dit gebruyek, cn ilont het my tc wenfehen, Het lal uw meerder gunit verwecken by den man,
lek gunde dit ocleyt aen aldcrhandc menfehen; Als iet dat uw de priem of nacide geven kan:
Want
lbo in ydër huys dit wierde nagedaen, En des al niet te min foo dienen alle mannen
Ick mcync voor gewis het foudcr beter gaen. Tot foo een nodig werek haer finnen in te fpannen;
Een man heeft mcii!gmacl,'k en weetniet wat gebreken, Al fprceck ick tot de vrou; veel dingen fijn
gem«n,
Oock die hy niet en kem, een wijf verkeerde itreken, Soo dat ick oock den man cn hier cn elders meen.
vragen,
Oock diclc niet cn merkt; eniïct, dit onderfocck. Nu hoort dan nog een woort. hetfehijnt dc lieden
Leert al wat qualik ftacr, cn haeltet uyt den hocck. Hoe dat een echte wijf haer dan behoort tc dragen,
aati ik/(s
Wanneer een korfel hooft lbo buyten reden gaet,
(i) I-aam ifl, èiiitwr , famiham non adminiftrari ridaido;
rtiïmttium ;.<ji:i\j: a. '.nu >,\i\,<ntm , iir.ndum txpofluUüiium , nennun- Dat hy een teerc vrou met harde vuyficn tlact.
qutm tÜAtn eb;it'$aikntm \vtrum nb bit cfitta emnm Tnorcfitaitm ai Hei rïuk dient onderfoght. Doch, eer hier in te treü",
tmarulintum abrjji ; ulibm mimlii fUu fnfitilur , jkjwi lUmmiius. Soo wil ick onlcn man een wevnigh over-reden,
tiaf, J-. Chtijl. im;»i.
ÜP
 ,, ;,;,; ,,
, , , , ,,

VROUWE. Hy moghc op beter gront de vrouwc-fmijters plagen,

Sinten in Je licl Je rcclitc mannc-plicht. Ontnemen haren ftaet, en uyt den lande jagen;
f
6 JciivrccmJeitaf, gebruyekt m oude Jagen,
i

6 „Want die in locte min fich wat te buyten gaet,

Mt " „Is vry een beter man, als die lijn vrouwe llact.
25,1^3 fi™~' ee.fflave vilde plagen fc ,

A1
£ït»"Se ,u.J g>va,n,e„n„e g m „ P he ve,,
1 1
,,e t Ecu die fich hier vergeet, fa!, voor fijn ganfche dagen,
ccnigh Inarefpel.
na dc rechte
maet van De gront van alle gttnlt uyt hacren boefem jagen,
r
poneer men
JjFl ? danft, dc leden ncdcrfinckcn, Al vlcyt hy mderlunt, al itrcclt hy wonder feer,
Gfê' ™ lucht, al na dc maren klincken, Hy krijgt geen rechte lucht , geen ware liefde meer.
ging het met de fweep Ick weet dat dees en geen dit anders willen drijven,
°\Sov gcl'icke wijs foohem ,

in dc leden neep
de klanck (a) Ja met ccn Itoutc pen voor al dc wcrclt fchrijvetij
ffi even met
;

ht icmani,waerom dat? men wilde met de flagcn, Dat menigh fcldfaem wijf noyt man ten vollen aght,
MtSdM iBcen ba l>jf> ;»
acr ooclt
hcrtc-luft
&
en vreughdc plagh
&j? Pfagw» Voor datle tot dc tucht met flagcn is gebraghr.
Men vint in onfen tijt van fekcr man gclchrcven.
1 'ant Jat «ns tc fijn
hcrtc-lcet, en uytgcioghtc pijn. Die tor de fiicte min met llagen wert gedreven j
nat werd daer
Trou-fchendcr, mcnfchc-pUger, Men hoort van fckerwijf, die nimmer liefde drocgh
nir»fi op u bedrijf
V'lrünJÊr,
huys-vci\lnct,iuuyl-itoatcr, vrouw c-flager, Dan als een dulle kop haer op dc leden floegh. (g)
minne-beul , in 't korte , rechte jan,
Y'reiiiii-brekcr,
Maer die verkeerde luit, gebouwt op vreemde gronden,
wen'dig om den
Nrt
dragen van de mans mem te {l>) £n is in onfc kuil tc gcener tijt gevonden;
riïi mirtH
wederhelft met
ii
uwe rappe leden Al wat tot liefde dient wort in liet Zceufchc lant
'
vrou-bt'hulp dc man en moet belleden j Door gunft cn loet onthael, niet met de vuyll geplant.
J n^
ct tot

Ghv quclt u bed-genoo:

met uwe rechter hant Men fegge wat men wil, in my fal nimmer komen
Die' van Jc weerde
ttou hacr was het eerde pant. Dat vrouwen onvedtant met flagcn wort genomen,
Het lid dat <-'vgen is om hacr alleen tc (treden, Ick vind in tegendeel dat wie ccn vrouwe fmijt,
gunft hacr uyt tc mogen deelcn, Verwekt in haren geeft een onverfoende fpijt. (b)
Om u beleefde
Dat bKt lijn eerde wit en oeftent wreedc ftraf, Al wat ccn billick man van vrouwen wil bejagen
Dat Tnijt het ibete bont van alle vrientfehap af. Dat moet door gunfte fijn, en niet door harde flagcn j
Chvhadaeii uwen Oodt vooralle man gefworen, Het ïs in dat gefin ten beften niet gcftclt,

Dat fy was uw vermacck , UW ficl , en uytverkoren, D;ter fucht tot echte min moet rijfen uyt ge welt.
Uw trooll, uw weerde bruyt, dc lult van uwejeught, Het is uyt vryen wil dat jonge lieden trouwen,
Uw lieve Brtddayf) Hl uwe ganfehc vrcught Het is uyt vryen wil, dat fy de weerelt bouwen}

Waer fijn op defen tijt, waer uw fchoonc woorden?

fijn Al wat uyt vryen wil niet onder hen gefchiet,
U air al lier lang gevry , en al de vaftc koorden Maeckt huyfcn vol geraes, en herten vol verdriet.
Te vuren hier gebruyekt ? waer uwe ibctc mOnt Een heer mag fijnen knecht ook met de hant kaftijden,
])ic uw aen hare gunft met duyfent eeden bont? Een leerling moet dc plack van fijnen meefter lijden,
Gewis, een fwackc vrouw is vry genoeg gcflagen Dc vader magh het kint met roeden ondergaen,
Die hare jeught verflijt met uwe vrucht tc dragen Maer noch vennagh de man fijn vrouwe niet tc flaen.
Die ma een iwarc pijn hacr kinders baren moet, Het edel trou-verbont , een fteunlèl van dc landen,
En noch het teer gewas met cyge borftcn voed Gaet boven alle bloet, en boven alle banden,
Hier dient geen ander fucht, als ene kei medelijden, Al wat'er maegfehap is, of ander vrientfehap hict,
En met een loet gedult hacr krancken aert tc mijden ; (c) En heeft noch evenwel by echte liefde niet.
Of foof'c wat beibiet dat immers niet cn fluyt, Ick wil in dit geval een korten regel geven,
En doet haer geen gcwelt, maer lachtfc liever uyt. (d) Een regel voor het bed en voor het echte leven,
Het purper, dat'er waft op hare tccre wangen, Gy die met herten-luit wilt lange fijn getrout,
ls met ten harde neep , met flagcn niet te prangen Siet datje defe les geduerigh onderhout.
Is voor geen felle vuyll of ander lect gemacckt Vermanen dient' er veel, berifpen wonder fclden,
Maer door een lachten mout tc worden aengeraeckt. Ten fy door hoogen noot, foo wacht u van tc fchelden,
De mm is uyt het lijf van haren man gekomen, Doch wat 'er ruyflchcn magh , of hoe de faecken gaen,
Dc vrou is uyt de borlt van haren man genomen ; En paft, ö faligh man , u vrouwe niet te flaen. {i)
Het is dan onverftant en niet als vinnigh bloet De feylen van het wijf fijn dienftigh afgcfneden,
Dat tot den bodem dient tc treden met den voet. Of moeten by den man in ftiltc fijn. geleden;
Het wort tot heden toe, bynaelt in alle landen Het is van ouden rijt een regel in de trou,
Gerekeat by het volek een van de meefte lehandcn „Of leert, indienjc kont, of lij t een fwackc vrou. {£)
Als ieraant fijn vcrilant lbo verre dwalen lact,
DM
hy een técre vrou met flagcn ondergact. (r) (g) Mifcht muUtrn. nijtiwii V ftpi W vihtmtnttr fuptti .aulfu-
,

Een die fich van de jllliui dtdotmmr ediafi ft ah ilüi ht'jirt f«/pitamnf, Gungtimu ir. fué
gal foo verre lact verwinnen, ,

Betoont voor alle

Mtffev. ZMtnf. ihiar. vil. ktm. W. i . lik 5. cf, virbiw. iïdi C4-
man een onmacht in dc finnen '
mtdiiAlion. Uiji.
Ach Cato was tc wrang , die fett' ccn Racts-hccr af,
Om dat hy buyten tijts lijn wijf een Ibcntjen gaf > (h) i'erberibiii uxfri» iitnevdtm'ia in tnerl-ilc odium vtniiur , t..mqiit
(f) ftvxm [ipimonei e adtxrfm tnarimm uncipii animum , ut uw muit* in-

W AupiisdeThofane on dttflioit les clitaYCS au fon dc fiutes.ou

di dthtla v
intcr>ic,':,m. /fiji-j'j.U'. Siiuliü>tttma frmdpi forslmiinfi
«s Hitna inilninients ntniile U%im„i , urm uiir JrJuana , Utmntli fÜU , litm a mtrito [pa-
dc Muliquc. Plutirdi. au traiilc dc la Colere. turn marims , tam tijm ii 5r.11/.1
nifi vidtrei , mtiibttm fimukvii , £5"
m
*W
**"'
J q*idtm ii' apptllandut pstim qn»m fera)
SS
fff .

l*n'u
-i'
fr,wi
r W '
>""'<"" *>»'»
tft
»•»-•
''"I*"1 f' xu ' faminto paruin amicui . tien tffi vtr~
,

'• effi-
jelui ipfmi etint run tngrtdtrilHr , ali injtdia.tirib.ui ïpjitrn irulidari tura-
tat. Jsfepk Paf. Ravinnai in repd. isnnubial. fal. ijl. Adhslhit vtrbt-
ribm , matbus n.'fi felï.im , ,
\-J cx.t:pt ramt. .MvUl.iir 'Jumut qnfl. P'lit,

""Mint'""
1"?"' "B 'fli"< "lilt <cmcndil ;
il
V
hoe tji/i fjeiune , nou fan. M.

(i) Etiamfl quidam jus uxcrtm strbcrantii tttarilo pitna mantt iribtmnt
ii malt jii non peirjl tttim dari tztmplum Sitipturt , ubi id ai «lijnt fan-
:

ila V ph vira unquam fit faclum , lamtiji drjjitilii habutrint uxtrti 1 ptn'
dtranda ad htc txtmpta Mefn Siphtri , Davidii V
Micbel , Jtti S" V
ipjim Hxcrii , Abrahatni cr Sara , ^jitrebi &
Rjtliailii , Tubix finitrit,
'ünj. ui fun. CTC. nee ulh prtitpio Apsfltili nut alicujm Prefhtts prebaiur. V'td. D. Wil-
liam. üoup. Thiot. Angl.lnat. ef damtjl. dutjtt. Nullnm fit MM ma-
4ity£f.<» "">""" «• " "'" "** W '
«» > gnum pttiatum. Hl ad utrbirandum IBMS H temptltat. Cbryfifl. 'd. l.ai
Wt. .^«r.. Chryjrf. H„». 16. in 1. Md Ct-

**• i
""- (k) Btne Varrt, uxttrts vitium nat itlltnditm
, , am uUranJtm, £?(
iditi vilium , uxertm ctmmedicrtm frtjlal out Jirl , ftft tntlttttm.
 O V w
Enfchoon uw Acl ofHeyl met onbedagten fin.
Dier fijn in dit geval mier tweederhandd wegen,
Dit blaclcn in het oor, en kragtig beelden in,
Waev door ccn billick aan Gin ampt behoort te plegen
gemoet Schoon, ick cn weet niet wie, u fchijnt te willen leeren
Te weten door de tugt , of door een Uil
Dc Hagen van den man met Hagen af te keeren,
En wat gy neemt ter hant , het is beyde goet. li
O, ibojc my gelooft, bedwingt uw vechter-ham,
Kan icmant 'door de tvigt lijn vrouwe beter maken, Sy is van echte min ccn heylig ondcr-pant.
Het lal hem dienftig fijn in veeldevhandc laken; Gy, vechten jonge vrou! 't is buyten alle reden
verdrag,
Of woont hy by het wijf door middel van
als hy plag. En tegen uw beroep, cn alle goede feden,
Soo wort hy voor hem lelis vry beter
Ey lieveweeft geruit; cn lact het woelen dacr,
Een ieder fy b'edagt , dat even quadc wijven
De vuyftcn van den man die wegen u tc fwacr.
De mannen evenwel ten goede konncn drijven
tonge bijt; Siet, als een tecre vinck met vogel-lijm gevangen
't Is rechte manne-faus, die .n dc
Blijft in het tayc llijm met hare vcerciv hangen,
nicmant wovt'er kloeck, als die te voren
lijdt.
„En Indienl' hacr leden rept, cn gins cn weder treckt,
die boven al in Holkint won
gepvefen,
De koeck Soo wortic van de gom noch des te meer bevleckt.
niet Tonder peper welen
En mag noch evenwel Gelooft'et, jonge vrou, het onverduldig woelen
Al me wonder foct, des echter niet te min
Itceckt'er hier en dacr een klautje gember in. En doet u macr te meer het ongeluck gevoelen,
Soo
gchcym van onfemonden kennen, Al die een donderdag of blixein mijden wil
Al die het recht
niet al te foct gewennen Die fijgc laeg genoeg, cn fwijge vorder ftil.
En willen kinders fclts

Wel , behulp , en lijd'ct in den doeck

neemt dan tot Gy roept hier tegen aen, dat ichoppen, nepen, Hagen,
Niet als met ongcdult van u cn fijn te dragen;
Dat ieder dienftig agt oock in de focte koeck.
, al wort de wou
Macr denek vertreden van denman,
Wie fmact en onluit hoort by wijlen gantichc dagen Dathaer, oock even dat, ten goede dienen kan.
En dan fijn herte geeft om fpijt te lecren dragen;
Bcfie, hoe menig menfeh wort in het lijf gefneden,
Die wort ten lellen ftcrek en krijgt een vaftev huyt,
Soo dat hv twilt verwint, of uyt den boclem fluyt.
Wort met een vinnig nat gewreven in de leden ,

Wort aen het vlees gebrant cn op het been gei'chnpt,

Men vint'cr'in het lant, die even nacr bedancken
,

En van een kribbig wijf, en haerc ihicre rancken; (n) En door een vuvlcn dranck geducrig uyt-getapt :

Omdat, mee hacr behulp, het eevtijts vinnig bloct En al noch tot behulp, de Godt die onfe wonden
Isfcdig, is uyttcr-matcn foct.
is gelet,
En vuylc puyftcn kent, tot in dc diepe gronden,
Gact dickmacl hart werek ontrent een
Gv, leert oock even hier, leert uwe finnen buygcn,
te leeliclt (eer,

Gy, lijd, o lieve, dc plaeiler van den Heer.

lijd
En nvt een grillig wijf gelette togten fuygcn;
D.ier is cèn hoogc Ichool oock midden in de trou,
Of fchooii uw duyftev oog niet regt cn weet tem ere km,

Men leert hekelde fugt ook van ccn lluerc vrou. Wat Godt door uw verdriet bellotcn heeft tc wecken}
Noch toon geen onvcrdult door uwe droeven ftem,
Het fchacp,dat Pontos vocd,gaet dolen aen der heyden,
pluckt aen alle kant macr allcm uyt dc weyden Macr, foo gy ruftc foeckt vcrwagt cn klaeg'et hem.
En
mits het alle tijt alleen van bitter leeft, In fpijt van alle fpijt, leev even havdeti flagcn,
En,
Gebuurt'ct dat het beclt geen gallc meer en heeft. Lccv fchande x leer gewelt oock (Önder morren draden,
Ick wcnlïe (mogt'et fijn) dat alle jonge paren
En pleeg geen ander wraek als door ccn droeve traen,
Juvlt van gclijcken aert met deft ichapen
waren; Jac gact dan uwen vrient oock des te foeter aen.
Gy man, die overal dc Icydcr welen moet, Doe als het hof-Camil, dat, met dcu voet getreden,
Wort kloeck door ongeval , en uyt het bitter foet. Ricckt beter als het plag. gy, fuyeker uwe reden
Maer foo noch evenwel aen iemant onder allen Oock in het bitter fefl's , 'cn weeft geduerig foct,
Dat den fmytcr een vyer in lijn gemoet.
Een man van dcfen aert in handen is gevallen fai fijn

Vriendinnen, weeft befoigt voor al te nemen acht En lact geen wveede fugt in uwen bocicm lwcllen,
Wat ecrltmacl dit verloop heelt in het huys gebragt. En laet uw reyne fiel niet van den wrevel quellen;
Sict wijfc heden fclfs verklaren wel te weten
!
Ten is geen fedig hert geen ware Chrilten borll, ,

Dat felden goede vrou wort van den man gefmeten Die innig lcyt cn wrockt , en nacr de wraecke dorft.
Dat felden cenig man fijn leet met handen wreeckt, Toon geen verfworen aert, geen ingekanckert welen,

Ten fy de vrouwe wrockt of met de tonge ltccckt. Geen vuylen ctterpuyft, uyt lellen haet gerefen,
Gv, lilt d,m uw gemoet, cn weegt uw vorig fpreken Geef fegen uyt den mont wanneer hy leelick imaet,(i
En foo door uw bedrijf dc man is afgeweken Enfprcecktook cnckelhcyl wanneer hy vinnig flact. {£)
Van dat dc reden eyft; ó betert gebreck, uw Ick weet dat ons gebodt gaet hooger als dc reden,
En macckt op fijn gebiedt te buygen uwen neck. Gact vorder als de kragt van uwe teerc leden
Maer cerft gact tot den Heer, cn ncygt uw tecre leden, Maer weet des niet te min, foo gy ccn Chrdten fijt,
Doch klimt met uwen geeft en offert uw gebeden Dat iae ccn Chrilten hert is boven alle fpijt.
lïid met ccn innig hert, dat vrede met verdrag Weet dat dc groote Godt is magtig u tc ltijven,
Voortacn in uwen geelt hacr wooning houden mag. Ismagtig alle quact van uwen hals tc drijven,
Koomt dan tot uwen vrient, te vechter uyv getreden, „ O die met revne fugt op hem alleen bcriout,
!

En legt hem op dc borft dc gronden van dc reden; „Wovt door het leet gefterckt,en in verdriet, gebout.
En, foo gy fijnen geeft in goede pofen vint Al is uw man geneygt tot veelderley gebreken
So hangt hem aen het oor tot gy het herte wint. Vermijt uw niet te min van tegen hem tc Heken;
Voor al weeft noyt geneygt uw handen uyt te fteken, Ten ftaet uw geenfins vry, door onbedagte waen,
Om even met geweh uw lect te komen wreken ; Te woeden in den geeft om tegen hem te gaen.
De vrouwe moer den man, cn hy het wijj beminnen,
Lc mari cd fol qui piend des qucrellei publiqnes avecfa femme,
11 ellc oll bunne, h doit favonier, afin cjuelle Ibit meillcure li Niet om ick weet niet wat in leden ofte ünnen;
ear il ;

die eft mauvaife , il U dun fuufnr, afin quclk nc devinne pire. Mare.
vfowwe M Chnjlnm **^*j£m
Aurelms cap- 10.
Sttratti hltrr^tim air . mum
mtribui adti inctmptfuii demurrt du-
(a) Gtvé Godl dat di
hiyi fijnJt mtt den Apojltl i Connlh. 4-
wdm
3-
hitr ,
all,

'
>"i:hltn
ah
M tn
•
aJ ,.
xifiit • rtjpsadit , \it baiitndam itnfiuiudinem turn mwjii uxaribus quan- fih.w.id.^t atngrfpreh» , fit ftgmtn ;
,

admadum qui J / JluMutn tq-.irjltt txtrunüi , parint tquos ingtnii fin- dtn, fin wdiaitn uj; ah wy gtlajlirt vi)tdta,fto hddin W}-
, fi
turit, ut, ft» fitttstrml, tmtïi uitntur temmtdinribm.
tm*n S^alhn ««»*
(») 7j, tui .tjftJua turn iucemmodi, fiih tjï rixt , ullam ptr injuriai Ja-
(U 3toH m,t d,n tmdtr.» in fffihii
-J^
til , Bft ulU rnuls pr/li/t udit. Stnti. iraól. tur. lm. vir. mmla. Uxtr [
ft
.wrb*» ft» *«
W mji~n im
kk .<n u m,t ,n it-rdi; «» "„j,.
dit <n dat
msti/lx liti ja , habts unit fanmtu Uudan ijuirui , unde difcat nqui/m
wn* «i« M H ml f"'**- '»! 1
% »4W
tplan , **di pt'tpinaii amn , ubi nctin txtrom f^t. Piltanh. dt Rl-
nud.Hfinl.firi. CmtntTtrim Mtd. Xcibttg. dt bh U* Ih/ii.
datr ,p de
m %*e : B*
)

f" ü* „ fijn fla

, fit
d, fr*g .

FtiU tartni Pcnri iituin abfmthU pafla.

tint maU n.n it.al. J'irn fitti.
Macr
 b , : ;
,,:; ,,,: , , , ,'

Ü 341

ndcsHccrcnwil, t „Want als de ganfebe ficl met lijden is

gevültj
p hit
echte paer M fa s gelet :
„ Dan is 't den belten trooft tc lijden mee
gcdult. (*)
wil in dit geval niet om dc mcnlchcn dolen,
«'«indcnfwdc menfeh, wanneer hy tornt cc trouwen, Gy,
MUS fegt in uw gemoet; Godt bccft'et lbo bevolen:

PP een
wackeroog, of op een hoog yerfhnt, Want als ccn Chriften-hcrt lijt innig huysvcrdrict,
(

Vno Urt die vaftc knoop met als een lollen bant Hv fiet ccn llaende magt die niemant anders Het: (<)

in dal gev ü lbo kommen oude dagen,

;
Hy fier den goeden Godt in fijne boofc dagen,
EvUES :

koortsen ander lect, uw ileunle neder-jagen, En lijtle met gcdult, en leertje willig dragen;
nVuck,
En fin dacr is dc ficl TO m lic dnot bcdroctt ' Jae fuygt oock loeten trooft uyt alle tcgenfpoet,
!
f
r«fl het nietig vlees
als
den mccllcn trooft behoeft. En weet dat hem het quaet tcn goede dienen moet. {d)
men poogt het oog van mcnlchcn af te drayen Gy, die uw wettig deel hebt ccnmacl uytgekoren,
\\iei lbo
hemd fclfe fijn herte trngt tc rayen, En trouwe met behulp voor eeuwig aengelworen
En ma den
Dan llict de liefde
valt- „het is dc befte leer Wacrom befwijekt uw jonft, waerom verdrietig leet,
Oock in het hoogftc
lect, tc rullen in den Heer. En tegen alle recht, cn tegen uwen cedt?
loo do niet tc min hier fanaat mogte vragen, 't Is ccnmacl tijts genoeg van difch en bed tc fcheyden,
Doch
Hoe lane <W cchtc
tiic
E
mn
ack bc!,oort; tc dragen Als u dc bleecke doot Pal in ele plactfc leydcn
Eet Shö bitter lect moet brengen acn den dag, Dacr niemant fpijfc nut; als u dc Irrcngc wet
Of WW trouwen
vrier.t hacr lijden klagen magj Sal leggen in het graf, het enge made-bed.

Ontfiua ecu kort

bcrigt. Ick raede niet tc klappen „Wie kan tot fijnen Godt op vaftcn gront genaken,
Ar n ientant wie
het fy , als nae verfcheyde trappen ; „Die met fijn echte deel geen vrede weet tc maken?
Eerfl dient'ertotdcn
man, en voorden Heer gele hrcyt, „ Wie kan des Hccrcn broot lig brengen acn de mont,
Eerll dient'er al
gedaen dat voren is gefcyt „ Die acn fijn cygen vlees fijn tafel niet en jont ?
Sooditunjetenhapt, macr vak gclijck vcrlooren, Gewis het innig hert fal u geduerig wrocgen;
En dat fijn feilt fugt is
harder als tc voren Ten fy gy wederom uw handen poogt te vocgenj
Soo boft ten letten uyt
door uwe droeve ftem Of foo gy niet en paft op defen Weerden bant,
En roept oock ander volek tot rechters over hem. Soo is uw bcltc deel met vfers afgebrandt.
Siet als men ecnig leer met fap van cygc kruyden Ten fy dan uw gemoet verneme valte gronden,
Niet overwinnen kan, fbo haclt men vreemde luyden: En dat men in der dact beeft dickmacl onder-vonden
Mm flegtc &lf op verfche wonden paft,
liet J-.it
Dat u de wreetheyt llclt in vrede van de doot,
Macr kanckcr in her v lees wort harder nengetaft. Soo febeyt u nimmermeer van uwen bcd-genoot.
Indien u oytontmoet lbo boofcn aert van laccken, Geen wondc-meertcr brant, geen Ihijt'er in de leden,
Die binnen uw bedrijf niet regt en fijn te maccken Geen fct'cr beenen af, als op gewiffe reden,
eden di »cgt, En noyt , voordat hv merkt dat krtivt noch wortel bact, ,

Dat , nae een ïling gcdult , uw lijden dient geklacgt j Maer dat het ltegc leer dc kunft tc boven gaet.
Gymacckt noch evenwel in uw verdriet te mijden Ick wenite dat de Wet noyt paer en wilde fcheyde,
Terocpentnt behulp een vrient van irwej lijden, Noyt hacr gedugtc magt cn Helde tufleheu beyden ,
Gaet tot fijn eygen volek , en aen lijn naeltc bloet, Dan als het huys-gewoel en onverfoenden haet
Gact tot fijn vader gemoet.
lelt", cn opent uw Nu kanckert in het merg, en buytcn hope ftaet. (e)
Uw man in dit geval cn heeft hem niet tc bclgcn, Ick wenfte dar het volek bacr noyt ën liet gluilen
Macr lal met beter hert UW Uagtcn ncder-lw eigen Of tafel op haer fclfs of leger uyt tc ruften,
Dan of py fijn gebreck cn uwes herten gront Voor dat aen allen kant wat tot de ruft behoeft
Een vrient van uwe (hun gingt leggen in den mont. Tcn vollen is bctragt en mcnigmacl beproeft. (ƒ)
Maet foo het korfel hooft u niet cn lact tc plagen Leeft, echtelieden, leeft als twee gepaerde Ichapen,
,
Soo fbrek u vorder uyt , en gact tot uwe magen Tot dat het aertlchc deel fal in der aerde flapenj
Lact die met fijn geilagt tc famen henen gaen Dc man is met de vrou als water cn als wijn,
Om hem, met groot cr crnll-, de tugt te raden aen. Dat regt vermengelt is kan noyt gdcheydèn fijn.
(g)
En loo oock bchoorlick aengedreven
defe pligt Doch in het tegendeel fijn wederom te rtraffen,
Hem echter niet cn brengt tot
cenig beter leven ; Die uyt ccn malle ftrgt hacr vrouwe lifirlaffcn,
Soo taft hem raerder acn Die onder onderlcheyt , cn buyten alle maet
, en ftelt voor acn tc werek 1

Dc hoeders van her. volek Betooncn voor her volek ccn feldlaem ongeltet.
, de herden van de kerek ;
Lact die hem lijn Daer fijn verwijlde mans die niet cn willen fmaccken,
gebreck met diere woorden feggen,
tncven Godes vlocck hem op den bocfem leggen, Of lieffte moct'et eerll met haeren monde raeckenj
Lact dreygen eeuwig
lect, cn dringen op de wet,
tn neemt tot uw behulp
meer als een huys-gebct.
(b) la majn/j ttiilh 1
nA« tjl fat}. Stuit.
(c) 2 Sam. 16. 11.
Waer henen mijn
vernuft? lal ick dc vrouwen leeren (d) Rom. ï. 18. Nictjftatii oen alittd tf:i$i*m ijl qutm vilti wd
,
»annacrgdcllchap gaen, cn tot de Regtcrs keeren? itf*tnit. Urn.
Godt geve dat de (c) Ex digiJm £5* n.i.-i ,l>m,fU;u i»a--j ,juj a l thitum mmfam,
fmact van foo ccn vreemde Gag
Geen wijf, geen •tiam mui™ cwfo,;:. turi jum jtfaramh . J, medb ChnjïUoi firn ; fti dl-
Lxhtc man tcn dcc i c vaUen htm ntnuitUti ac mmul firn. Vim. a,ï 7 prtapt. dcttlogi. Nihil*.
wen vimcr evenwel,
f-f.
die, mirs hacr twiftig leven
w*«e heden deur een quaet exempel geven cUmfamw prtjlar!^ m di/fidtt /, tcltbim. marit, fin, firiU «.
i
ucs koomt
hacr ihicr beleyt tcn leftcn aen dc Wet,
aaaiagat. Prif, Evtrhard. cenf. bhto. 30. n,c illud turn ScrifiitrA
ehe >' t hct grillig
t. • pacr van tafel cn van bed pugnari , [id ir xpnd Chnjtiann jtrvjri dtltrt , tradit Mtlamh. in let.
E?j™ neemt het Gm* en gact byiondcr wooncn, * <=«".'<! * Vtmtt/nfUt fithüm <umqSU* v flOu
^ dochters
by de vrou , dc vader met dc iboncn
, infidiv

« «er het trouverbont

van alle glans berooft
(f) SidipttrMt adüfiviHfii vir, ut, * pajloriiu, odmtmttts, ma difi-

tv, "?"Wc 'onder man, een lighaem fondcr hooft,

natftrtr, , O" dimcjtUt IwcLJU wvotatiomm lutbn
itt trudilitir ut vit* in piriiult
, v msnm ttafltt
, nrii magijlratiti imptrio tc't'itndus
«etnetechte pacr,geliick een kancker,fchroomcn, tft , mê non Mm fit ,
nitam («font innotcmi, tni,i dibil fid etUm
, ,
ljui
ï'' è
"«ie fugt foo verre laten koomen attftuntit cinful/n, nt , frtcU dskti c_? hi.üf nathm :.m,Um aljiiiat inie- ,

icn leggc ;
wat men wil , 't cn is geen Chriften aert
catientm, tul aliyuid injuji, faiiat. Philipp. UÜOlk. in Ut, dc
ik dwuu
Art. mm.
p'sttct jt-.hixm. Schncydir. 111. di nu
«e ie cyden ft. p*rt. 4. verf. qut fint
van \ gefin wanneer men is gepaert. (•) divcmi. num. 14 AUi tamtn hit mlirantUm tantum
timf. unnivim- u 1

m *
Sr °" t b< ul Iot aöe groote quaden, dtbtrt , nen fifarafwntm afittmi. Vide Exlic. btdinbiaih. in Ita-
ifft
»OocLh OW ! P {Ut. d:
wanneer dc menfeh met druck is overladen!
(ƒ) Le mariagc cil (commc üifcjji Thcmiftius Platontcicm) une mé-
W M 7 ammmdm. lmge, qui duit cflrc de tout en luut, tomme du via Je 1'cau, qui &
, til. Si Ui firfimt fouvm ry,. alTembliM une fois , ne Ie peuvent jamis plus feparer.
Die
M, V R O U W E.

Die nimmer «yt en gaen, cn niet en willen doen Sy maeckt dat wettig erf wort qualiclc uyrgcdcylt,

Als nacr een tuiTc-lonck, en met een minne-locn. [«)

En dat ccn vader fclfs in fijn geflagte feylt

Dacr iïinder in het landt die op dc llrate mallen,

Sy brecckt dc weerde trou cn alle valtc banden,
Sy treet als met dc voet het regt van alle landen,
En, ick en weet niet wat, voor al de wccrclt rallen, J

Die dragen aen het lijf, als voor een hcylig PMJt , Sy fchent het rcyne bed cn haren dieren eet,
Een ccn havrc-ihoer, een vrouwe kouilc-bant.
lint,
Sy brant haer in dc ficl ccn eeuwig hcrtcn-lcct
Sy doet het ganfche lant van hacren handel fpreken,
„"Wat is dog van de mcni'cli ? die qnude ilagen mijden,
Sy lact haer vuylc dragt op alle Hiaten leken,
„Die liet men mcnigmacl in tcgentcylen glijden :

Dcmact is wonder gocr, en hier, en overal,
Cy mint, ö l'octc |èl)gt, maer echter niet te mal.
Gact drinckt van uwe bècck en pluckt van uwe rofen,
Maer uw hinde lievc-kolenj
wilt in rcyne tugt
En al te regtcr tijt; want vrcugt cn huys-verdnet
En dienc niet geplcegt dan als het niemant fict.
Maer, ó vcrvloccktc dact ó fcluiym van alle plagen!
Sv maeckt een ccrlick man tot fchimp cn enekcl fpot,
En, dat het fwacrile weegt, fy ftinckt voor haren Godt.
,
War dient'er noch gefeyt ? hetichuym van alle fonden,
Van alle ilim bejag, van alle boofc vonden,
Het fiijm van alle vuyl , dc grouwel van der hel,
, En al wat leelick hiet, is inliet ovcrfpel.
!
Ach die haer eens beklat met defe vuylc fnietten,
!

En kan haer leven oyt haer cere weder letten;

Men hoort van ouden tijt, cn oock in onlc dagen,
Als dat'er vrouwen fijn, van foo een Mouten aert,
Die mannen onderftacn te grijpen in den baerr,
Die hacren over-hcer met vuylten komen tergen,
En als een vollen krijg met h'oogc woorden vergen,
Die met dc nagels" lel fs , jae met een felle tant
Vcrfcheurcn echte trou \ en haren loeten bant.
lek biddc, mijn vernuft, lact dele monllcrs blijven,
Mijn handt die fchrickt'cr af,cnweygcrt iet te Schrijven,
Mijn penne fluvt haer op, haer edel nat vervricit,
Hctfchijntdat al dc kunll haer in de fchriek
Een woon' dan, fondcr meer. heeft ïemant dele vlagen,
Die moet geen vrouwen naem in onlc landen dragen;
Want die lbo bijlter verr'
En is geen echte vrou , maer eer een helle-wigt,
Een tafter van de pelt, die, uyt dc nagt geboren ,
Set door een holle licrn, en mét ccn feilen horen,
De lieden in gefchil, het lam in enekcl bloct,
Gchaet van Phlto 1'elf's, en al het hels gebroct.
O! dat geen helle maen, geen fonne meer cn l'chijne,
O.' dat het edel ligt, cn alle glans verdwijne,
Soo haell als hacre jcugt maer eens cn is gemeyn;
Geen zee , met al haer nat , cn maecktle weder rcyn.
Al wou foodanig wijf met uytgeilreckte leden
Haer eeuwig in den dicnll van hacren man belleden,
En treuren alle tijt met innig fiel-bcrou,
(4) Noch miftfc niet* te min de gronden van de trou.
Al wou foodanig wijf oock hondert dooden Itcrven,
lijf en yder lid in lluckcn laetcn kerven,
Jae
Ten goede van de man, de dragt van haeren fchoot
vcrlicil Die kleeft, die kleeft haer aen, tot in de blcccke doot.
Al wie haer joulk droeg, of oyt tc voren kenden,
Die fullen met ccn walg haer oogen ommc-wenden,
is buytcn hacren pligt, En wijeken van haer af, als van de boofe peil;
Dus maeckt, dat rcyne liigt in uwen boefcm veil.
Bcwacrt met alle forg de bloem van uwe jaren,
Geen ding dat ligtcr pleckt als uwe tecre waren;
Uw jeugt moet niet alleen niet geyl, of dcrtel fijn,
Maer fchromen voor dc nacm, enlchricken van dc icliijn.
Godt heeft in grooten ernft getoont in oude tijden,
Dat hy in echte trou geen fchande wilde lijden;

O! dat'er niet ccn lier, niet ccn vergulde ftrael Want lbo een dcrtel wijf bedroog haer bcd-genoot,
En blinckc voor het wijt of uyt den hemel dael. Men dreef' haer in der yl met ileencn nae de doot. (t)

O! dat het lullig vyer (het fy men tragt te koken, En om tot aller tijdt te worden ondervonden,
Dacr gedrogte woont , of dat men poogt tc Itoken,
dit Of door verkeerde luil ccn vrouwe was gefchonden,
Ten dientic \an het huys) niet fy als enekcl damp, Soo wort 'er op ccn nicu gcltelt een yver-wet
Niet als een vnyle miil, cn ongcfonden ramp. Soo wcrt'cr op ccn nicu ccn offer ingefet -,

O! dat het klare nat van alle foctc llrnomen, Een offer, volgcvacrs, voor alle fnoodc wijven,
O dat het aerdig groen van alle fchooue hoornen
! Een offer, fondcr noot, voor alle rcyne lijven,
Verdrooge voor het fpoock ; ó dat'er niet een blom ! Een offer voor dc tugt, cn voor het echte bed,
En rijfe dacr het gact, of uyt'cr aerden kom. Een offer fondcr reuck , een offer fondcr vet, $
O! dat de ilucre vorlt het ganfehc wout verfenge, Een offer van den Heer. als ccnig quaet vermoeden
Soo dat het treurig velt geen roosjen voort cn brenge iiegoltc nacre forg in iemant aen te voeden,
Ten lullc van het oog ; ten eyndc niemant weet De man, uyt uitgeval, bequam dan volle imgt,
Van iet dat lullig is, al wacr het over treet. Dat flux daer op het wijf voor Godc werd gebragt:
Wacrom foo veel gefeyt? laet alderhande dingen Dacr quam dc pricllcr aen, cn ging voor cerlt onthulden
Het wijf te fpijte fijn, en in het acnfigt Ipringcn, Al wat ccn jonge vrou plag om het hooft te winden,
Op datfe weten mag dat lugt , vycr , water , lant, De fpangen van het hayr, met al het ommc-werek,
Jae dat den hemel fclfs is tegen haer gekant. En Helde dan het wijf tc midden in dc kerek.
Doch, boven alle twill, cn alle quadc ilrcken, Dacr llontfc treurig heen, dc tranen op dc wangen,
Soo wort dc man voor al met yver aengc'rcken, En liet voor al het volck de vlcgtcn neder hangen,
Wanneer ccn dcrtel wijf, vol ongetande luil, Dat was genoeg gefeyt; Sict wijf! hier ilatje nacckt,
Verkeerde minne pleegt en vreemde lippen kuil. Voor Hem , die voor den man 'de vrouwe heelt gc-
Ey! laet ccn echte vrou tot alle tijt gedencken macckt.
Haer eerc voor tc ilacn, haer cere niet te krencken; Hier was dan feker bad vermengt met offer-aflehen,
„Het belle dat dc bruvt ten echte brengen kan Gchcyligt voor het volck,om fig dacrinte wallenen, (*)
„Ts yver in dc tugt, en liefde tot den man. Hier trat dc priellcr toe, cn fchepte bitter nat,
Een die fig hier vergeet, die itort in alle fchanden, Niet in een guldc fchael , maer in ccn aerden vat:
Sy quetft haer cygen fclfs, en alle diere pandon, Noch liet hy van dc vloer het (lof te farnicn brengen,
Sy quetft haer cygen vlcys, haer eer, cn cerbaer roor, En ging het onder ccn cn met het water mengen,
Sy quetft, tot aen het hert, haer ey gen bed-gc noot. Daer i'chrecf hy dan een vloek , die luyde wonder iinU
Sy doet de rcyne tugt uyt hacren huv'ie vlugtcn, En goot'cr water op en wies dc letters af;
Sv bacrt een vrecmt gebroct van onbekende vrugtcn,
"(j) Srneta £5" il iffo HiiTijrjtnin viri («juyjjm mugni" mSliicn^n fl- (0 Deulcr. i*. li. Leirit. 10. to.
ut ,
ijui «ift tlum'u taClum m&t liium M
fumtbii , qui umrïi fajii.i
puncfi rjmdun hart ai iA air;Zi porrnu
[J) Num. i8. Urn fMtr pi» ih apiicua rsmh wirmlc cf
pcclxs nitiftUt , , eriti qu'- vmoi h*l u «n yvtr-oftr.
d'm av\«rh hontjt., :'t.t ,,uS „itu;it dti\.'nui ; nihil murtji quarn ex he-
mryiea dal de Ptuflir dit w*ler *êm HJ' '"' H"'*1" 'f'r
,

mH.i caufi «*'> wf-miat. Uxer «MM obUehmtnii mmw ,Jl. Denier. 41.
(e) F-tnigt
'
Ml . dttr fatg Mtr dt Pritjlirs vwnir in ht-J:atrt wert .
' - !'

Pro*, i- a"" *"'

uytpltyt nrnttrt , dit ha ly 'tuttfl
(h) Hefiinf. in fumm,i ih. de Juri jur. %. juanarfo aafttur.
tum mit*i , tttdit , tS" aaenlur v>*Uai tfil
-verf. f,d
fxminai. jwt vïns vtrtiiram.
ttttlgU foo
MM mii
''ide Cal.
ii'JF»

ajjchtn
ad j.frtieft.
:

van de rvttU Kot , dar w

fnM$l 'Jiitt NulD'

En
 ; ,, , , , , , , , ,, ! ,

V R O
facmcn bld B*™»wcn OF tot ccn eeuwig leetj of tot uw grooter eerj
r. Ji kV *
>»*e IC ,
vrouwen uw rcync jcugt haer nnyt en liet befriK-ttcn,
1
i ilLm mcn"fl-mnes voor kic-itj Indien

i
'~»?hct «jfiNukomttevoordmHc. Soo fal het bitter nat uw gceniins kouncn letten;

'Cm Tuit, oock

me dm dronck, bcvrijt van alle pijn, Hy fiet van alle kant wat in dc duyftre nagt
Rcipimertotdcvrugt, en liever vrouwe fijn. (a) Wort over al gedacn , wort over al gedag t.
M;icr foogy buytcn af" uw vrouwelickc deelcn Hy is tot heden toe van onbevlecktcr oogen

IMit Joor ongucre luft aen vreemde beten Itrcclen, Hy wil geen vuyl bejag in cenig huys gedoogen,
Ol' Jat uw geyle fchoot onccrlick open ftact En fchoon hy fomtijts duit dc voncken van den brant j
Voor fnoodc linckcmy , cn ovcrfpelig faet Hy Itraft te lijner tijt, cn dat met fwaerder hant.
Snn weel dat uw gehcym Tal even nu vervuylcn Vermijt dan dele peil, vermijt haer cerlbe gronden,
Envloeyen alle lijt van duyfent ettcr-buylen, Vermijt het dertcl oog, cn alle vuylc monden;
Sal fmoren in de itanek , en Imcltcn in de dragt, „ Sy heeft haer goeden naem in eenig deel verklcent,
Tot Jat UW nietig vlees ter aerden wort gebragt. „Die maer het vragen duit, en die het oore leent.
Hier op lbo moeit het wijf dan feggen voor de lieden Een vogel van der zee vennaerr aen alle l'yden,
Al wai dc priclter ieyt , dat late Godt gefchicden; Haicyonby het volek genaenit in oude tyden.
En dacr op tratfe toe, cn even , totbcfiuyt, Dient hier bcdagt tc fijn, ten goede van de trou,
Soo grccplb naer het vat, cn dronck het water uyr. Op datfe welen mogl ccn Ipiegcl voor de vrou.
Tcrilect alsgcencn tijt, indien haer geyle leden Het dier weet fijnen nelt foo konltig op tc maccken,
!iy oyt waeren afgereden
iemant van het volek Dutnicmant, wie het fy , dacr in en weet te raccken,
Hacrbuyck fwol byrtcr op , haer digic werd verrot, Dc mceuwc, met dc wulp, en al het zee-gefpuys,
En fy van flondcn aen ccn openbare fpot. Vint itacg,hoe nacuw het loert, een toegellotcii huys.
Macr was het lighacm reyn , cn noyt haer leven-dagen Dc zee met hacren firoom , cn wat'cr plag tc vlieten
Een boeve toegewijt, ccn lincker opgedragen, En weet haer filtig nat niet in het ncit tc ïchicten;
Soo kreeg h.icr"g:»c fchoot geenhindervan den vloek, Men vint'cr niet een gat ,
jae niet een enge fcheur,
Mjer w» door al
een cere van den docck.het lant Geen yfer kandcr in , geen ït.icl en gaet'cr deur.
Bclict, het eygen nat
op ccuc wijs gcfchonckcn, Het man'nc-dicr alleen dat vint den ingang open;
Opecnc wijsgemengt , en in het lijf gedronckeri Dat fit'cr op cn fpcelt, dat koomt'cr in gekropen,
Bngt op den flacnden voet ontrent een vrouwe fchoot Dat vint dacr fijn gemack, cn alle foctc vreugt,
Ot kragt van nieuwe vrugt , of nepen ras de door. En dracgt fijn gacytjen op fijn onbevlccktc jcugt:
CiiJt toonde met der
daet dat aldcrhande fiieckcn, Een woort, en dat genoeg. lek weniche datdcviouwen
Uicman, en cebte vrouw, en hacre kamer raccken, Juyfl op gclijckcn voet haer kamers wilden bonwen,
Sijti aen den
hemel fclts ten hoogitcn lief-getal, En dat haer fiil gehcym , haer tecre binnc-veft,
En dienen by het volek gefuvvert boven al. En floot, cn open ging, gelijck Alcyons nelt.
Jndieftc, woeckcr,
moort, cn dicrgclijckc fonden Macr, die het eerbacr root wil in de vrouwe ilijven,
tn werd ff.vn Itrengc
vlocek , geen bitter nat gevonden; En mag geen vuyl bejag ot quade luiten drijven,
Uit feldüem ondcrlbeck
en was macr ingcfet „ Geen fpijt die aen de vrou meer in het herte knacgt,
Tot rulle van den man,
cn voor het echte bed. „Ah dat ccndcitelman fijnvrcugde-buytcn dracgt. \b)
^JJt het de wecrclt
hen dat alle boofc ituypen , Hoe dickmael is het wijf van hacre trou gevallen,
Woiyt een dertcl oog Om dat een wcclig man onccrlick dorltc mallen!
tot in het herte fluypen ,
^rwecken aen de vrou een kancker in het bloet, Hoe dickmael is het wijf in quade lufl verhit
. ,
mc &zn hacren fchoot tot vuylen ettcr-vloct.
1
Om dat een wcelig man ccn vreemden ackcr fpit
"s wacr, het
yvcr-nat cn wort in onfc dagen 'tls onregt volle magt te geven aen de mannen,
v '^'i
vroi lwcn
ingcpcrlt, hoewel dc mannen klagen; Haer vrouwen af te gaen en uyt'et huys te bannen,
cr wcct d « niet tc
P nu, min dat Godt oock heden leeft Oock fchoon die weelig lijn cn uyt'er-maten llout»
Ln en alle tijt, gcliickc kragten heeft. Ten fy de klager fclfs lijn pligten onderhout.
" ü« ™ m de borll, t„t midden hr de nieren Al heeft de man gelag op huys en huys-kateylen

l) ïiT
h
" h ™> Cl1 w:icr óc finncn fwi ™ n> Noch heeft hy gecne magt fijn leden uyt te deylen;
<
' ra ;" :

*'- U u'l I; ^hla.ili S.-m'n:: l',,l'.l'.r

(b) R,Hi
nn<ur ,
>
J;„- BU ,
i'um nihil
oh adiUuUm . hquit
( (,

t*Sm
, t rw, inïmhUU
tntfii txajpcr't ^*.J«i
,

lerumpiun /nam
*i-
.
:
, f'
nii'itui ctm ipifuditii mutittibm Ci«n'/JM J.^chn.,Umr. I. ceufmjm. C.,ti

Xx Noch
3S a
R O V w
En hier van is de feyl dat fchicT een ydcr fchroornt,
heeft liv gecne magt ontrent fijn eygen lijf, ,
Noch Dat haer of vrient of galt van buyten overkoomt:
Maer is in dat geval gebonden aen het wijt-
*t Is net, maer fonder nut fijn huys alloo te vieren,
'cis onregt aen den man lijn weelde vry te laten, ,

de broofc vaten;
gebruyek dc kamers op tc eieren i
'tls beter tot
En hart te willen fijn ontrent O moeder van her. huys, maeckt datje minder dweylt,
Waer vint men eenig regt van ougehjeken aert,
gepaert: {a) Maer datje meerder geeft , en milder omme-deylt,
Daer twee met renen bant te famen fijn Maer boven alle ding loo dienen acngenomen
vaeren
Getroude, tot beiluyt, lact buyte lullen Die van uw man genoot met hem ten eten komen;
En treft het rechte wit van uwe groene
jaren j
vreugt gemeen, Want foojc fijnen galt niet met belcefihcyt dient,
Mieckt niet alleen het bed, maer alle Soo quclje fijnen geelt, lbo quecje fijnen vrient.
een
En mengt uw foete jeugt ten vollen onder Ick kennc vreemde wijfs, die fonder ltuerc vlagen
genoeg gd proken,
Dan 't is, na mijn begrijp , nu lang Geen vrient aen haren difch , geen galt en konncn dragen,
Hoe dat de wrange twill dient af te fijn gebroken
Het fchijnt als of het volck, dat aen haer tafel eet
Ten incano van de trou. nu tot'et huvs-bcflag,
Met tanden cvenitacg haer in het herte beet.
Op dat oock daer het wijf had regels vinden mag. Ick hoore menigmacl van defen handel fpreken,
treden,
Om dan door ons gedigt hier dieper in te
En hoe fig hier dc mans met groote kolten wrekenj
Ten dienlle van het huys, en alle goede icdenj Een itaeltjen dient de kuTul te brengen aen den J.ig,
raed ick dat het wijf haer immers niet en
ftoot,
Soo
Wanneer een ccrlick man by wijlen gaitcn noot. On dat'ct aen de jeugt een fpicgel welen mag;
Het wijt-bcroemdc bcclt Dianc van Ephefen
Op dat een jonge vrou met handen mogtc tallen,
een vreemden aert, en van een leldfaem wefen,
Hoe qualick dat'ct voegt te midden in de gallen
Was van Te grollen op den man, op datfe naderhant
gram
Sy toonde tlucr gelaet , en fchecn geweldig
Wanneerder eenig menfeh in haeren tempel quam;
Mogt houden in den toom haer grillig onverilant.
Een man van blyden aert en van beleefde feden
Maer als men naderhant lig weder ging bereyden
Had onlanx fijnen vrient by hem tc galt gebeden,
Om uyt'et hoog verwelf van haer palleys te fcheyden , Een vrient van grooten naem, een welbekende vrient,
Soo gaffe blyder fchijn als fy te voren plag,
Want die te rugge ging die kreeg een loeten
lag. Gewoon tot bly gclact, en wel te fijn gedient.
Soo haclt de galt verlchi jnt , de weert komt hem gemoeten,
Al was Diana macgc ( gelijck dc lieden praten )
des niet te min veel dogters na-gelatenj
De weert komt lijnen vrient met heufchc woorden groeten,
Sv heeft
'
Wat is'er menig wijf, die niet en is gepalt, Hy leyt hem in den hof, tot dat 'er wort gclèyt:
Mijn Heer, als 'cubelicftj de tafel is bereyt.
Als met den rug alleen van haeren buyte-gaft?
Wat is'er menig wijf tot fucr te fien genegen, De weert, niet onbewuit van op een hoofs te leven,
bv geval eens vrienden heeft gekregen? Eact cerlt aen lijnen galt het ricekend water geven,
Indicnfe
Hoe ménig is'er bly en lick haer vlytig aen, Hy bied hem inlgelijcx het fchoonlte van den dwael;

Wanneer de galt vertrcekt, en als dc vrienden gaen? Beliet den cerftcn trap van fijn beleeft onthiel.
(

Het itact geweldig honts, en is mitsdien tc myden, Noch itelt hy voorts te werek beleefde tafel-wetten,
Geen ment aen lijnen dis, geen galt tckonnenlyden; (J>) En gaet lbo lieven vrient ter hoogfter plactfe letten-,

Weell gait-vry jonge vrou, het is een foctc deugt, Doen font men om de vrou , maer die en quam'erniet,
Die uwen pligt betaemt en uwen vrient verheugt. Hoewel de goede man haer dickmacl roepen liet.
Doet wel , nau-hertig volck , niet flegts aen eygc magen, Hier uyt bcfloot de galt, en vry niet ionder reden,
Maer fiet aen vreemde felfs uw gimlle toe te dragen Dat hy maer ltucx-gewijs ter macltijt was gebeden:
Leeft hier op Godcs woort; een gaft te nemen in Of fchoon een galt geniet dc gunitc van dc ween,
U dicknuel aen den weert bedegen tot gewin. Wat baet'et als het wijf fit treurig aen den heert?
Het is een wijsbelcyt, en van gewiflën fcgen, Hoewel van alle kant veel macgden en veel knegtea

Het een is nutte vont , al fchi jnt'ct ongelegen
tafel vrient tc kiefen
Sig tot een
Die voor u goct onihacl weder geven kan. niet
Een die lijn tafel deckt aen lieden van vermogen,
Wort ovcr-hant genoot, en weder aengetogen
Maer die behoeftig volck uyt rcync liefde fpijft.
Die gact den regten weg, die na den hemel wijlt:
Die lcyt hem fehatten op, die noyt en konncn rotten,
Noyt 'aes fijn voor dc worm , noyt voetfcl acndemotten
En of hem fchoon de galt niet wederom onthaelt
Hy wort'cr van den Heer met woccker af betaclt.
Verfchijnen aen den difch met aldciley geregten,
eenig man 'tls voor een cerlijck man maer fpijtcn enckel kniyi,
Indien hy niet et) fiet de vrouwe van het huys.
Een van de kindeis fprack den fcgen voor dun eten,
-, De galt wort op een nicu eens willckoom gehetenj
Daer op ontlluyt de weert fijn vrient dc fcrvièc
Tc voren noch gebruyekt , en daerom niet te net.
Dat fpeet den goeden man, en wilde dat het mejlfca
Sou by de vrouwe gaen en ander lywact cyflcii}
Maer fchoon hy veel gebood, eylaes hy ralte mis^
„Wat bact een vlytigman als 't wijf een fucrmuyl is?

Men leed, hoe defe deugt oock by dc wilde luyden , (c) Doen riep men om dc kolt; die quam ten lange lellen,
Die maer en fijn gevoet met wortels en met kmyden, Maer 'tis geweldig blacu al wat'er is ten bellen:
Worc uyt een gulle fugt met alle vlijt hetragt, Geen vet ontrent dc fop, geen boter op dcvïs.
Jac dat haer enge kluys op vreemde gallen wagt. „Wat bact een vlytig man als't wijf een fucrmuyl is.
En liet! by ons, eylaes , loo fagt en wel gefetcn, De weert, die alle ding wou met dc mont verfchoonen,
Daer wort die weerde pligt meelt over al vergeten: Riep dickmacl dit cn gint, om fijn gelag tc toonen,
Wie is'er in het lam die vreemde, fonder geit, Riep, breng hier fpek en moes, breng eyersversenrus,
Of huylt in lijn bevang, of aen de tafel lick? „Wat bact een vlytig man als 't wijf een fucrmuyl is.

voor den dag , des gingt'cr op ecnkijvcn,

Meelt al ons vronwe-volck is al tc (eer genegen Daer quam niet
Ecnlinnig huys gepronek in alle ding te plegen, De galt riep even-ltaeg ; Ick bidde lact'ct blijven}
gewis.
Ick weet, gy mcynt'et wel; des ben ick wel }
(a) Ha tmtra ini^uum CJiomm Elflw ainlhulnm Efifl. ad jimfh. „Wat
bact een vlytig man als 't wijf een fucr
I. (, y. yidi Eizjim initl. dl Diitrl. v R$fud.j'ol. 164, V Men fchonck'er geenen wijn,dcs riep de wee fcldcti

kelder:
mm Is-jiti de ïïtdm m f^fin hy ij Mn irrlick Maer fchoon hy deftig (prak , dc wijn bleef in e
(b) Etntn /j-ijs-miLfrn ,

man "> |Wt» »

, J"*i r«" """ *** .
,

"•••kn viljin faitikt di Ten lellen q'uam'cr wat, maer ros, en niet tc tris-
«n,(M fi-id' T">« • "> "i' "" Syr. 3 ig. a m* Rthab
[ li „Wat bact een vlytig man ah 't wijf ecu lucnniiyl
Tol" 1. 1. saoamiiifchi 1 Rcgum 4. 8. KmhIia Lac. 10. Lydi* Aft. lö. Daer fit de man en kijekt met twee bcfchacmdc kaken,
prijtilLkA. iï. j.
Hy beril van cnckcl Ipijt, onfeker wat tc maken,
, f.

(() Z-W' • l"" '

m,rcJ " T' ! f'f' t tr1'> ™»i*«im i'ibmiir txti-
O wijf van villen aert, cn tav gelijck een wis.
H }

piani ,
ij'"' '"V"'" 1 ' 1 f"" """ u *"ièxi rtliiiqiwnt , ipf, &
imMum „Wat baet een vlytig man als 't wijf een fucrmuyl
tiiMBl. Gwjibmi ij* Jifirifi. Al'ftovi*.
 ,, ;
: , , , , , :

R O u w E.

Ten leftcn quam de vrou ; daer is'et al bedorven Ten lellen ïcoomt'er uyt Waer toe VergeefTchc kfleiij
:

n c eift die lit cn fweet, de weert geheel bedorven, lek weet, die gecken noot heeft ja gcwifie gaftcn
bi Ütcr gniuw, dekroe lag in de pis. Ghy fpilt mijn vaders erf, en quilt mijn ouders goetj
Het wijf lig
Wat wijf een fuermuvl is
bact een vlytig man als 't
? En wat heb iele'cr van, als dat ick flavcn moet?
pcVm <Ke baaigE'ct haer, ly fet de glafen neder; Oock fijn wy defen dagh juyft befigh orri te wallen,
bidden mag, fy brcngt'cc nicmant weder; Wie
En, wat hv kan in dit gewoe] op uwe dempers panen?
Uic maccktc
wederom een nieuwe ftcurenis Voor my, ick ben geimt geen hant daer aan te flacn;
JWitbact een vlytig man als 't wijt" een fuermuyl is? Hier op foo ftrijcktfc deur, en laet den Joneker llaen.
Licf,brengt'et onfen vricnr j en drinckt wel-gc\ allen ; uw De man krijgt lievig Moet, doch fondcr haertekrencken,
een muyl , beweegt haer niet met allen
Sv,fceg gclijck } Soo treet hy na den hof, en gaet bem wat bed ene ken,
'Haer vinger Ichijnt
bepeckt, en houd gelijck een klis.
Daer blijft hy lange tijt, tot dat hy is gckoelt,
Wat bacc een vlytig man als 't wijf een iucrmuyl is? En geen ontltcldc fudit meer in den boclem voelt.
onderwijl te lijn in verre landen,
Hy roept een van de knechts , en fcyt met fachte reden,
De gait wenfcht
Al wat hv nutten fou dat hangt hem aen de tanden ria, wackeralsecn man, fpoct uwe rappe leden,
Dat kleeft hem aen de mont gelijck een frans vernis. Hack uyt het naefte dorp een goede Chirurgijn,
„Wat bact een vlytig man als 't wijf een fuermuyl is? En fegbt hem dat dc reys wel lal vergolden fijn
0 maelujt fondcr vreugr ! wie lou niet liever vallen, De jongen loopfer heen, en brengt in korte Honden
Als met een karig wijt te fitten by de gallen? Dc man by fijnen heer, om wien hy was gefonden,
Geenlpijs of dranck en fmaeckt aen lbo een villen dis. De Ridder roept hem toe,houdt"my den meciter daer,
n Wari»ctecii
vlytig man als 't wijf een iiiermuyi is? Ick lal hem mijn bevel haclt maken' openbaer.
Fv van ecu karig wijf, en van haer bitter muylen, Dacr gaet by wederom het wijf ter preuve
wou my Hellen
lek wou mijn leven lang ick liever fehuylcn Maer
,
ly doet anders niet, als hem geduerigb quellen:
By draken in het bos, by padden in het lis. Hy dan , met koelen moed , 'tis, fcyt hy, nu de tijt
„Wat bact een vlytig man als 't wijf een fncrmuyl is ? Dat ick u loon bctael, gelijck ghy wcerJigh fijt.
Indelen tulTchen-val was onic gaft gedreven, Hy tafl haer foctjes acn, maer heeft een vuylt verheven,
Tcrwijlen man en wijf vaft over ratel keven; En op haer füncken arm een vollen llagh gegeven
Ten lellen, als de vricut geen beter troofl en kreeg, Wat hooger als het lidt, dc pijp die gaf een krack,
Soofcyd' hy, goeden dag, en maeckt hemuytde wèeg. Als of men met gcwclt een hout in Hucken
brack.
'tls droevig aen te licn, dat onbclchcydc wijven,
Daer fchreeut de gramme vrou ; maer liet haer leden
Oud in het openbaer met haer gcfclfchap kijven : hangen,
!

„Niet dat een eerbacr menfeh lbo in de fiele knacgt, Eylacs , een blcccke verw beflaet haerganfchc
„Als dat het echte pier niet over een en dracgt
wangen;
Dc man Hact ongemoeyt en roept den meefter in,
Al fat vin alle kant uw tafel overladen
Sict quant, hier is't te doen , koom paH op
Met tpijfc nac de kunlt gebacken en gebraden
u gewin;
Mc-vrouw is wel gewent yet aen het lijf te breken
Mctaerdig luycker-wcrck met alderhande wijn,
,
Dus moet ick uwe kunft tot haren dichH befpieken';
Dan man en vrouwe kijft, hoe ka nd er vreugde fijn? Ick vinde dacrom gnct dat ick u dit bctael,
Het was van (tonden aen van yder, een geweten , En echter boven dien, noch voor een ander mael.
Hie haer het wijf in
cerlick delen had gequeten Hy greep van Honden aen een hant vol goude Hucken
Des wotië door het lant en over al vermaert Enicyde, meeHer Jan, het moet u wel gelucken,
En van een norrfe kop, en van een vilfen aert. Houd daer, endoetuwerek. de gaH die nam het geit
De mm nac defen
tijt, om dit gebreck te ftraFen,
En heeft met alle vlijt de breuck in een geltelt. '
Giet dacr men heeft de kunlt van beter op te fchaffen
Sic dacr een vreemden llagh , en dat van weder-lïjden
Gaet daer eenrallè koek en vlugge boden fijn, '
En dacr het nimmermeer en hapert aen den"
Wie kand"er lbnder fchrick foo tclle vlagen lijden >
t.act dacr men met en mort, hoe lang de gaften
wijn } O al te fchotl'chen treek o wreet, en hert bedrijf!
!

u,u docr men

blijven,
veerdig
O al te rouwen man en al te liegen wijf! !

tapt , en niet en lact te fchrijven 't Isbeydc fonder flot , dat dele luydeu deden
tmet dier de vrouwe
lagt , wanneer men lullig iccit 'tisbuytcn alle recht, en tegen alle reden,
tn prijfi mininwn
eenruvmen weert , hoewel
i 1 1 j 9.i
hy dapper Vermijt u ledigh man , van lbo een ltrcnge tucht;
Hetfci lp maec op het
s 0f
nprcr en piloot haer Hellen
dc kli
te kijven
Ichccrt
dri km ^om " -

Vermijtn, jongevrouw, van foo een flege fucht.

Wanneer
la) :
Dan hier dient aengemerkt, of als dc boden walTèriji'é)
het eehre wer is tegen
een gekant Het wijf heeft ccnigh recht om niet te moeten panen
aooitoot haer gantlch
beflag als op een harde ftranr. Op ycmant, die de man ten eten heeft gebraght,
Mier dit
"P «n Zeeuws , en dacr befchevde mannen Dan r of oock dacr dc man behout fijn oude maght
.„. van het huys niet
foccken uyt te bannen: Vcrklaert u mijn vernuft, om kort hier in te fprcltdi
Maer eMm, als
het wijf n dele parten ilaet,

w
Hcotd ick h'
korfd hooft bv wi lcn ha,dcr ™t-
:
ïï ?
n ' Scheept met
i

foetc rcys-gcfellcn,
Geen wijf en heeft de maght om oyt te mogen Heken
Of tegen haren man, of tegen fijnen galt;
Sy moet hun vlytigll fijn, oock als het qualijck paft
- 1 imc een vreemde greep verrellen, Maer, defen onverlet, lbo leert dc wijfe -eden
K? n s
| i, i
- ,
ant
'
'«> ba Icheen , in verfehe daer gefchiet Dat hier met onderfcheyt is dienlligh iu getreden;
mn[ hcm tóc "t.
gelijck hy lig oelict. Ten flaet niet alle tijt te plegen by den man
KS
Fc

SS
i
li, J
WCrTOo" °P ëk" flot gel?tfn,
1
ora dlc| tc -
eten
Al wat het vinnigh recht hem immer geven kan.
Daer fijn in alle ding, daer fijn beichcyde palen,
Wa ? ^ l,|n
6c ™ de jonge vrou
cl
' °P d« Daer over echte fucht geen 1ÜH en heeft te dwalen;
Hf wijf? r ck,it d,enc ccr Krcn fchicken lbu.

* de ™>nt: ten quam bacrniet gelegen:

Ghy, wcell in u gcftn niet al te flrengen
heer,
En, war £t 'f7 Buygt hcye, huygt de boog, maer fpantibniet
'©tr *'
J^'j^nwnl
Jtfavfett
1

""er
iVl-t haer niet bewegen,
hygacthacrwedcraeni
Hoor, foo daer ecnigh vrient van buyieu is gekomen,
Die juyft om delen tijt hnelt waer tc lijn genomen
;
tcfetr.

Hy vlcvr r j ' laet et ongedaen. Dien mcyn ick, dat dc man met reden nooden magh,
>;
t,st loi; '-
Hi
n vrugtjhv vloeckt/tisal verloren;
'

Al woelt het ganfeh gefin in ccnigh huys-bcllanh.

d Kv .:

lÏKP 0 en CTnft
u >
1V tlcl h *cr ™« b <-' korc "i Maer loo dc gallen fijn van uwe nac-gcbiicren,
'
gciijtk een rots,
En wooncn in de lladt , of onder hare r.
' en acht'ct niet een fier.

" J J
><>:./,, .
" ' - >« . mhihmmi, jttUti-dsm»!
(b) G'^ru, m der frn SrM^df^ fptmh^'dm JIAl mi i\, AIl
het wijf wilchr man mee
s t"r/ UI diniltnm f,.o ktijttlii ,1e
-
(L n fucr woort. Uur -if.lv,
rimam Ü'T
.
'ï'i'-ÜmiUS intlJ ''
dijjtmit.
H;it. ad Ceiimh. ( als whi htt mhbruyiU «iff roken ) tn dimt mtt n^tv^bt.
i f.
 V R O U W E.

Soo datje t'allcr tiit uw gunlle tooncn kont, Lact mate, laet befcheyt op uwe tafel ftacn,
Stclf dan het nooden uyt tot op een ander ftont. Niet dwaele heden pragt, of fottc vrouwe wacn.
Dc walen heeft op dc vrou ccn wonder groot vermogen lek hoorde lcil een vrient van defen handel Inreken,
Haer brcyn is dan geroert , haer gCCÜCB opgetogen i
Die maecktc groot beklag van duyfent huys-gcbrekenj
„ En die acn eemg wenk lijn ganfehc finnen bmt, Het fcheen dat fijn gemoet met alle feylen vogt,
„Indien hy wort geftoort , lbo wort hy ongeil nt. En itcll' ick hier tc boeek, of 't icmant fmakenjmogt.
Schoon lijwact is een lehat van ieder ceagcprdCD, „By vceldcrley bcllag , dat wijle lieden ftrafVen,
Leert man om dit juweel een wcynig lijdücm weien* „Soo ftell' ick ( fprack dc man ) als noodig af te fchafFen
Al hebj' ontrent de wafch geen dicnit van uw gcfifl, „Het fuyekcr, dat men dient nae dat men is verfact,
Het koomt uw naderhant , het koomt uw weder in. „Regt lock-acs tot de lult, en voor den over-dact.
Macr fchoon ick heb gcklaegc van al tc deunc vrouwen „ Wat léoomt'er over al gebortelt UYttCT wcelden
Die voor dc vrienden lelfs het broot gcilotcn houwen j „ Ooft , huisract , huilen felfs , mans , vrouwen , grote beel-

Noch iïjnder evenwel, die, als men gallen noot, ,, Van aldcrhandc wilti cn wat en is'er niet, (do,
Hacr geven in dc pragt met al te ruymen fchoot. „Van dat men op dc marekt, of in dc winckeh fet?
Wanneer vrou Weelde koomt de ri jeke landen ilrcelen , (a) „Ev wat ccn feldfaem tuvg!geitooft,gcrcckt, gcblafen,
Strax wort'cr overdaet verfprcyt in alle dcelen* „ Bedot i bcgaet, bcgomt ag poppen voor de dwafeii!
;

Men wort terftont gewaer dat haer dc gulle pragt „Ach pefte voor dc beurs, en koltcn (bader eer!
Voorcerlt ter neder fet ontrent dc vrouwc-dragt; „Ten is nau acngedïft, en fier 'ten is niet meet. !

Sy koomt des niet tc min tot in dc kamers lincken, „Een ieder talt'er in; en, die hen niet en lehamen,
En doet'ct aitem.icl, gclijck ccn fpicgcl, blinckenj „Vergaren over hoop gehccle fuyekcr-kramen,
Men wrijft acnallc kant, mcnbocnt'kcn weet niet hoe, „En gaen ten lelten heen met buyeken vol gebrill,
Banck, tafel 1;, al het hout, tot aen de trappen toe. „ En ucs al niet te min met Ichotels vol geuit ;
Noch i&'ct niet genoeg* ly leert dc men ft hen Wallen, Sict dacr het gantlche nut van uwe diere octen,
En met gcibeekie ibig op haerc buyeken paifen, „ De tafel is gcleegt , en niemant heeft gegeten*
hoe dat dc kunft , cn hoe ccn nieuwe vont
Sy leert „ Voorwacr 't is Egels werek tc Hoeken als een vract;
bal locken tot dc lult een (inakeloofcn mont. „ En koft te dragen mcé , oock als men henen gaet.
Het lant wort overheen van alle vreemde wijlen, „Gedcnckt hegeeng oog, dat vrienden cn uw magen
De mculchen aengeleyt tot onbekende fpijfen} „Ten eten lijn genoot, en niet om weg te dragen:
Dat nieuw is, wortgewilt; het oude wort gelacckt; „Het is van over lang een onbeleefde galt,
En niet, als dat men niet cn kan bekomen, Imacckt. „Die met een vollen buvck noch in de ichotel tail.

Uyt defen tall-l-pronck cn overtollig mallen „Her is ecu oude wet, gefproten uyt dc reden,
Is menig hoog gemoet met Ichandc neèr gevallen} „ Dat icmant, reyft, mag in den wijngaer; treilen,
als hy
Is menig huys berooft, oock van het befte pant, „Mag plueken voor den mont een rijpendruyven uk)
En door een
vloeek gedreven tiyt'ct lant.
ilillcn „ Macr niemant ftact'ct vry te plutken voor dc Pack.
Bellet des Hcercn woort, vraegt alle wijfe mannen, „ Dit leert van ccrltcn af dc teere jonckhcyt fiwepen,
Vracgt die op hoog beleyt haer ganfelic linnen fpaunen, „En om 'k cn weet niet wat gcheele dagen roepen-,
Gy lult door haer berigt in volle daet vcrtlacn, „Des koomt ons menig lect van wegen dit gehvuyck,
Dat om den overdaet de rijeken ondcr-gacn. „ Dc koorden aen het hert, de wormen in den bnyek.
Leeft al den ouden ti|t j leeft hedcnJacgfchc boccken, „ lek wenltc dat het volck dit onhcyl wilde ftuyten,
Siet wie de linckers iïjn die nieuwe dingen focckenj „ En dienen boom-gewas , en aengenaeme fruyten
Let wic'cr voctfcl geeft tot oproer in het lant „Gclcheneken van het vclt,cn van des Hcercn gunli
Tottwift, enmuytery, cn alle mis-verftant „ Die met haer aerdig wacs gaen boven alle kunlt.
Gy lult in korter ftont ten vollen ondervinden „ lek wenltc dat het volck vcreicrde ganfche tafels
Dat dempers, quiftig volck, cn die het al verfijnden, „ Met cygen huys-gcback , van llruyven cn van wafels,
Sijn jac het vuyl gcfpuys dat op ccn ander loert, „ Met room , en witte faen , met toertcn uyt den hol',
Dat vreemde raneken broct , en landen, onime-roert „ Dat ware minder koft, cn even meerder lof.
Hierom plag menig vorlt op dit gebrcek tc letten, „lek weet dat menig vract lal tegen onfe reden
En itcldc voor het volck gcftreiigc tafcl-wcttcn* „Veel brengen acn den dag, cn vreemde raneken finalen,
Men vint in menig rijck met regels afgcpaclt, „ Macr citer is dc pragt van defen overdaet
Hoe dat een ydcr galt behoort te iïjn otilhaclt: (ê) „Acn goede lielen lect, acn wijle lieden fmact.
Hier weert men vreemt gewas , cn dacr uy theemfe villen „Hoe! lal een grillig hooft rot nadeel van de leden
En elders moet dc jeugt gegoten fuyekcr miflen; „Vermogen uien bejag tc brengen in dc itcden?
Doch wat men lick te werek, of achter ruggc lact, „En fal een ledig hert niet mogen londer fchant
Het befte dis-gebot, dat is dc middcl-maet. (f) „Dc tugt te voeren in ten dicnltc van het lant?
't Is waer, dat in het reek van oniè Nederlanden „Ey lieve lact het volck, lact alle fpotters gecken,
Geen menfeh en is gepracmt met enge tafel-banden, „En laet uw ganfeh bedrijf tot goede leden ftrccfccni
Doch foo men elders teert, gclijck als Zcelant doet, „Stelt uw na reden aen, en geenfms na de luft-
lek fegge dat de wet hier mede 'ipreken moet. „ Wat is van fchamper jock ? doet wel , en lijt gevull-
Gy hebt gcdtigte magt, oock als de Magten fwijgen, Dus verre fprack de man. Hier macn' ick alle vrouwen
Gy vaders van het huys, lact pragt en hoogmoet fijgen i Hier op, met rijpe lbrg, ccn. * raer tc willen houven-,
1

Het is een cerliek huys, dat op fijn cvgc wet Let wat den oiiboir cylb, en fchrijft uw punten uyi.
Verkeerde raneken ween , en goede regels fet. En maeckt een Itacts-gcwijs een dienltig huys-bclluyt-
Macckt op uw eygen hant, en binnen uwe deuren, Macr, defen onverlet, leert met dc kcucken mocyen,
Een matig keucken-regt en alle goede keuren, Leert wat de hoeve leut , of wat'er van de koeyeu
Of van den boomgaert komt , belcydcn aen den beert.
(J) Urn «pti/f]*'.!*?. Ten dicnltc van den gaft, ten nutte van den weert, ifi
(b) In tCg™ CaJlelU, SeafditaBi. Venen , Cennenf, , cy HttÜMt* Leert alle groen gewas op uwe tafel brengen,
f.ni nUnt bo,Üt /fjn famfiuaria.de ^u.ba, uj. kiibitr aiilui petit miJ- 'tls kunftc uae den aert dat wel tc konncn mengen
EeJaU. n&k. W. *. taf. i.
Maeckt koeeken uyttcn hof, dog niet van alle krnyt
. (c) füfi Th*cyMdls d, Aiheniexfeha, d. mfnÓm ü ditlnm .
mD* Macr kiell'er met befcheyt dc befte lbortcn uyt. (*)
|

EUi'i'" (»•»*< f"> <"» ffrwwmJ fiil*;»ftimu, , f,d lal meUme. fd) Sin hei Kwekiiiviilt ob/mji «jittfimn hy /tnittnii bl-'f"
1 ''
'
j;

UfUt b.rmrJM, Kfifl. de ma o- tigim. nt fan.il. Fat ffUmm tithvtnm tnjHJim ittrit i<sr alle htty-metdert , en atit andere Jomli'W***
' ^
<y vi:'t r*J*> *iiwf*«j etiJJa,. Stfiiu fed non j.mp,,
hurt* , , , frl y vr ra haer ep den kiudenhandit u illin lenen vrrjljen. ii'l mede de M'S' l'
fmtmiafimi: »*m ogMfUtU pmm , tr'ft i'fliim w+jMrmu wo I). AAM Hendim. r i
r
jam
kurfa evtitnter pratat , aria te tellariê tvaiuMe, j Hal mtlt indiai (e) Mm firn in r-rm,hijk en JtaUia rreffiti'ilu F.diliieM ,
«•'

"
hier wïhl macilreti vinfaladen tn andert »f*ji-jiffj/«* « ftuihn.
 , , , , , ,: , , ;, ; - : ; ; , ,

V R o U
3S3
Leert hoe men fomer-fruyt kan voor de winter fparen Door eenigc nieu geregt, of ongewoone vonti
Leert hoe men aerd-gewas in peekei fal bewaren , Ten lüfte van her oog, of van een geyle mont.
vlier moet luiten in de Mev
Leert hoe men jonge U namen door de ftadr. hier in te laten (pellen
En hoe men winnen moet lier amper que-geley Sal by een ledig hert uw lof in twijfel (tellen
toerten bakt van druyvcn,perfen, krieken. i
Leert hoemen Al wat hier nieus ontftaet (foo menig man gelooft)
V'iin hoppen,
:ni li..,.,—
vanlatou, potrage
r voor de fiecken.
,
— ™ rvoomtt nvt weeüg hert*
tiyt een weelig of nvt
hert, nr uyt een dei
dertcl
"
tel hoofr
hot
V» room o vcrichc kaes» leen hoe een geeftigkock 'kEn wil niet dat het volck lal op de keueken miTea
Tot goeden imaeeke brengt een ratnven artifock.
"Si
T5 " Leen braden na den eylch , leert fieden cn het lloven
Ten lulle van het vlcvs, of om te leeren
*
lek wil maer dat hét wijf de gaven van den Heer
bS;
j^* 1
Leert liuvtni in
de pan, cn backen in den oven,
Sal koken op de mtict, en rechten met der
PW™ v ™ m met eer.
j

Vcrlulligt eygen huys-geback re nuttcn goede kolt, en dat in rechter maten,

Dat is uw kleyne kolt, en even groot gemack.
fchaffen na den eyfch, is ieder toegelaten
Niet dat met eygen hant dit juyftcn moet gefchicden Hei" ™aer geduerig agt te loven uwen Godt,
Het dient, op dat de vrou te beter mag gebieden ; ban * ''
te leer dc finnen acn de pot.
Een die niet regt cn weet den grom van hacr bedrijf, Dic'iondcr ov fijn tafel weet te decken,
h feeg een flappe gans, cn noyt een handig wijf ; Het hem
fal tot vermaeck en
leden ftreckea friffe
Het de vrouwen toe te tragten
llaet te weten,
keucken-meyt haer quyten acn het eten
om W anr die voor fijnen Godt een revnc macltijt doet»
Hoe koek , en Wort acn het lij! gdtcrekt, cn in dc
fiel gevoed, (b)
„Offchoon het klein bcflagvcclaen het mcysjcnftaet, Doch Ichoon ot menigmae! de vrouwen hacr vergeten,
., Noch moet de vrouwe hen al wat'er omme-gaer.
En plegen overdaet ontrent het pragtig eten,
Sv dient, met rijpe Ibrg, haer boden aen te wijlen Noch blijckt'ct dat de mans hier even fchuldic fijn,
Hoe dat men nae den cyfch een vrient behoort te fpttfeiïj Indien met aen de kolt, ten minften
in den wijn.
Is noodig dat de vrou haer macgden openbaert
't
Hoe her men mcmgmael, hoe liet men lieve gallen
En wat'er dient geruit, cn wat'er dient gefpaert. Door weldaet hinder doen, door vrientfcliap
ovcrlaficu,
Gj moeders zijt bcdagr u dochters op te trecken , Door hcushcyt in gevacr , door gunirc fchier gedoot
Op datfe,dacr het dient, voor vrouwen mogen lrrccken; Door blijdfehap in verdriet, door nooden in den
Mackt dat het ganlch gelïn,tot aen de joncxlïc mevr^ noot'
Men een groote plas in diepe koppen fchincken,
laet
Mag voelen haer vcritant , cn vinden h'aer belcyt. Men moet'er op een Prins, of o een Konink
uw P drincken»
Is een (clioone jeugt te lamen opgewaflen, Voora] dog op het hevl van onfen
vryen ftant,
Geert ieder haren tijt om op het huys te pallen En
fiet dat is het volck gelijck een dwingclant.
!
(e)
Geelt ieder haren keerom aen de mart te gaen, Daer is geen feggen aen, ten bact geen
En door het doen de tegenipreken,
leerde keucken gade ilaen. Het is een ltalc wet, en daerom niet te breken,
Engjr, d tcere maegt, leert, even voor de jaren Dc wijn moet uyt'et glas, cn wort'et niet gedaen,
Leert wat het huys vereyft, oock cerjc komt te paren Het moet dan ffoo het ichijnt) dc landen qualik
Leert alle rijp belcyt, oock in uw jongen tijt, gaen.
Noch is'et met genoeg; men het de deuren lluyten,
Leen. wijf cn moeder fijn, terwijl'
gy vrijllër zijt. Men hou[ de galten op , en niemant kander buy ten
Vcragtdc keucken niet; veel hooggebore
vrouwen Ai is de maeg gepaeyt, men hitfc tot den dorft,
Die hebben delen pligt gewillig
onderhouwen, (a) Men brengt'cr rauwe vis, of heet-gekruyde worft.
Hoe menig edel wijl" heert voor een
lullig man In plaetfe van dc mont in regte maet te laven,
hem wel beviel gebacken in dc pan
iet dit
! Soo lijt dc wijn gewclt, de vrienden worden Haven»
I eragt de keueken niet ; oock wijt-bcroemde mannen Eywat eenfcldl'acm ding waer toe gedwongen drank?
!
Die hebben aen den heert
dc finnen ingefpannen» Of lact dc vrienden t'huys, of laetfe buyten dwanck.
Die hebben onderltaen
en vilch , cn
vïeyfch, alle Wywooncn, lbo het Ichijnt, in viy-gcvogte landen»
1 heden na de maet te braden nae den cyfch
C
K ™allc moes, cn
,
; En leven evenwel in enge tafel-banden
Y boom-gewaiTen ,
alle Wie maer een cerlick man eens frijlt acn
Oewden aen het volck de maeg, toe te paffen
fijnen dis
Die meynt dat hy een heer van fijne vrijheyt is.
«W op een wilden bof, of lbo het vaUe mogt Waer toe een vrient gepraemt met defe groote backen,
Jhtcrnaerherjaer-getijd', cn reden van de
logt. Die niet dc maeg alleen , maer al de leden fwacken ?
i w * geen liegt,
kunft, met onderfcheyt te weten
Jt cr
Gy toeft hem aen het lijf, maer qtietlt hem aen den geelt,
.™ nt gemiit, en wat'er dient Moeten Hy quam gelijk een menfeh , hy gact gelijck een beeft.
„,
« m die h,cr regt
bcwuil cn wel ervaren fijn \v aerom het edel nat foo quif tig tiygegotcn?
Urtrt^r" mea r 'i r h«cr eygen medccijn. Waerom uw foete vreugt met lotte pijn bciïoten?
d(W onverftandig koocken, Wat Godsdienll kan het lijn tc drinken fondcr dorft?
vermorft, heet
en alle Kift gebroken? Ey! foo gy legen cyft, foo bid voor uwen Vorft.
^J°* r.
ur,Jer wederom
die kocllert haren weert Vermijt dog uwen vrient van reden af tc leydén,
Vcd
Lnl™;^"
Eji
U,™ 7
"»* «« ichotel
T ( met kati&e van den heert.
fpijfe maecken,
Want door befeheytte doen lbo wort men onbelchcydcn»
Gefontheyt maecktgewis de mentenen ongefont,
doen
mocs-geregt =» aen vijlc monden finaecken AVf anneerie met de wijn koomt vloeyen in de
»
mont.WJ
„
'"halen
.en
. met vermaeck
vcrmarrlr een . ._.
onverwagten -
galt. (b) I'j/llWJI ,
IJJMB

Ciï?*' Dtt mÏÏfer

Iccrt nutte tafel-vonden
macg
'
cn voor dc fwackc «"d ^» m
•.aU ,fi & r

CC
Bit mnr. i " ,c ngc
'
'
W0U dc vrien den aengenaem
CCn on e
Mier wier i
S vmu voor al het huys bequacm.
j
van op de klap tc raecken.
:iiampcr-vo!cl( uw
naem bekent tc maecken
" ,J ' ;!
f: '<.. -A,. llr
" ''•"tin m,7- k»r „l*,dt T,ry (0 Dtmnjn, Urn ,ntrcm p artm „d ^ft* 7. 5. Guriltr. in Htfam
X'
,h "- :
"^h irZr,, .
T ,

J'""'
i " 1
finpnfi» .
"•"« rf-V.
f"»
1' 1 *:
L '#- ''•
"f
v i». IA. .,. tJf . «. Ma ,htnl f. et. d, titnA

W IMn. |-,.,,
'"<""" ('-'!' '"' h-j.un. =i- »"»* I;n.,x:,) w.lictr., <.„..„ , „;„ Mi-Mst, n, »lu* <f
CS">?-f-">: wr/xfirW »"<•""• cent mjnUo) Ifci
?7^<**rf<\«V atmftlt»

mimi virn , 1I1 Qt- d Hom. de Ebrietate, «»™

mftri fiwlitd amuffm
"ie jwandi voferum o'dint ac pjltnlnticnt
,fc.„. , ctBli-
, ,

ijui dc hmt/U -ie-

tinijlwum otftijxsii , drindt fciaiimt proiiiimit in. ,
,
11 dt Mpndt hac in/juin arttat
1

, f5 de rbriuali per
ml , cujm amlsrem ligU ü'uheUm haltni ; vièlorit

Xx 3
 V R O u w
Al fijn hier in het lant geen fteylc boom-gewaffen
En beek geen menfehen in dat ojft des Hcercn fcgen
Door glalcn is verweckt , door rafen is gekregen i Die tot een hooge maft op groote fchepen paffen
De Tonden fijn van outs de gronden van verdriet Noch lïjn hier evenwel meer fcylcu op de ree,
Als oyt een magtig V'orft had op de ruymc 7.ce.
Gy, drinkt maer tot verraadt, en dwingt de vrienden
«eken (niet 't Is maer een kluvte lants, dat hier die lieden banen,
Lact'nw bt-lccfde guntl,lact uwe madtijt fti

wecken Noch fijn de folders vol , en buygcn van de granen ;

1

Om tot een reync vrcugt de vrienden op te

Men 'vint maer wcynig cygen wol
Doet wel *acn uwen gall, het is ccn oude wet, hier in het lant
Van lakens evenwel fijn alle winekels vol.
Maer wild'cv icmant gaen, en doet hem geen belet.
Geen dier van ons gewas cn draegt'er fehoonc vellen,
Gy moet aen uwen difch uw belle vrienden toeven
Doorreden , door gefpreck , en niet door groote Ichrocven;
Wie kan noch evenwel bier al de bonten teilen?
Hier is geen rijeke worm, die ons dc iijde Ipint,
Het de beile weert die vrienden onderhout,
is

Nier met ccn diep gchs , maer door ccn loctc kout.
En waer is 't daer men meer fluweel cn fijde vim ?

Godt heeft en toeten dranck en fpljfe laten wallen,

Wie kcnt'cr ecnig gout in onle kuit gewafien

Om in gelette maut u toe te mogen paffen) Noch vint men even hier veel duyfent rijeke kafien:
dacrom, watje nut of tot den monde keertj
Gy Men graeft tot heden toe geen tin in dit geweft,
met den geelt den milden Schepper eert.
Sict datje
Noch blinckt'ct evenwel in dele landen belt.
Het fchijnt dat hier het lant lal in het water fincken,
Danckt vit den grooten Godt, 6 vrye Nederlanden,
geftreckte gunlt, en uwe rijeke llranden; En nicm'ant evenwel cn wilder water drincken
Van iijn ;

Wat naer of verre walt, wat uyt der aerden groeyt, Het water is te fchracl, te killig Op dc borlt,
Dat koomt uw met de ICC ter haven in gevlocyt. Hier wort het koren drank , het gracn is voor den doril.
Godt is gclijck de lbn, die duyient guldc ïtralen Bedenkt dit, Zecufchc jettgt,en wccgL'et in 't bylbndtrj
Laet van den hemel at op uwe lieden dalen, Al wat uw lant bcfit, dat is een cygen wonder ;
Wnt oyt aen boomen hing, of op dc velden ftont, In alle rijck gewas lijn uwe velden fchrael
Dat wort tiw van den Heer geileken in den mont. Gynoch, die niet cn hebt, die hebt'et altematl.
Men vint hier in het lant geen moil of rijpe wijnen, AI wat de werclt vangt, dat vak in onle fuyeken;
Gclijck men elders doet, daer hectcr ilralen Ichijnen; Geeft maer , ó goede Godt , dat wy het wel gebruyckoij
En des al niet te min foo heeft uw ganrTcIic kuil Geeft ons ccn danckbaer hert , ccn ingebonden geelt,
Van mollen wils genoeg , van wijnen volle luft Die uwe gufifte Keft, cn uwe ftraffe vreeft.
Al wat de Neckcr geeft , al wat de Franfchc dalen, Hy kleeft aen enckel Hof, cn eet gelijck de heeften,

AI wat Madera fènt, het fpcclt in uwe fchaleQt Die niet in all's cn eert den Vader van dc geeft en,
Al waer in ecnig lant ccn rijpe druyve beril, „Het is een fteen, ccn blok, ccn ongevoeligh fwijn,
Dacrwort, tot uw behoeft, ccn legen uyt geperft. „ Die met ccn dculig hooft blijft hangen aen den wijn.
Rijil hoogcr, Chrillcn hert cn de goede gaven
Men packr in uw bevang geen blaettwc tonnc-vygen, , als

Sy koomen evenwel op uwe tafel lïjgcn, Vcrdryven uwen dorll, of uwen honger laven;
Godt heeft den Spangiaeri fclfs als in de borll geprent Soo dringt de linnen op, en fegt in uw gemoet,
Dat hy na dit gewell de beltc fruyten fent. Wie ben ick nietig menfeh die Godt foo milde voed?
Wat lyt'cr menig vokk des fomers hecte vlagen. Een woort noch tot dc vrou. En laet u niet beituyven
Om ac'n dit verre lant lijn vrugten op te dragen? Of van het Rinfchc nat, of van de Franfche druyven,
Hier is 'geen fuyekcr-riet, dat in de dalen walt, Of ander hect gewas; maer, als ghy vrienden toeft,
En noch wort hier dc jctigt met fuyeker ovcrlaft. Zijt fober in den drank , f'choon darër icmant fchroeft.
Het Indilch rijclt gewas de peper, ibcly, noten, 't Is gantleh een ledik ding dat mans te guliigh drinkn,

Wort hier, gelijck het gracn, op folders uytgcgotcu; En uyt ccn volle maegh na' vtiylc dampen llincken;
Men phickt hier geen kannccl , geen ander edel kniyt, Maer 't is een hooier plaeg, 't is l'chande voor den wijn,
Wy dcelcn 't evenwel met gaiMCB fchepen uyt. 't Is ja de vuylheyt fclfs , dat vrouwen droncken fijn.

( )f China maer alleen en backt de porcelcyncn, De wijn die boent de wegh tot veeldcrley gebreken,
En bomfc menig jaer, gclijck de lieden meynen, Dc wijn die macckt de tongh genegen om tc [preken,
Men vint hier onderwijl de rijnlte evenwel Dc 'wijn bant hcrtcn-lcct en menigh ongeval,
,

Of by een fcliippcrs wijf, of by een boots-gcfcl. Dc wijn tc ruvm genut die macckt de wijle mal
Al lïjn in defc kuil geen onder-aerdfche Haven De wijn te veel hcltcct ontrent dc fwackc vrouwen,
Die koper, yfer, itael, in diepe kuylc graven; Kan verre boven al den meelten hinder brouwen
Soo woont dog hier het volk dat groorc (kicken giet Wel lïjr dan niet geneyght tot haren loeten geur,
En met ccn hol mctael door harde mucren fchict. F.ylacs'een droncken wijf is maer een open deur
Gywagt, oock even dan, uw tot een welig praten,
Of tot ccn loffc vrcugt te veylig uyt tc laten;
Die fonder mate ralt, is droncken in den fchijn.

Ambiof. dc cap. 13. Prtna ,

li\\a Bc jejumo , mintribui pcculii
viim viliiari /mgna „ frMilU' ; irrwi» bu ncit fibrtitélii f/ï {fan , jtd
W Schoon datfc niet cn voelt dc dampen van den wijn.
lek keere tot den man. Laet u gcfelichap weten
Wie dat dc lieden lijn die met u komen eten,
di/tiplina tittniU , ut irrhnt Jiiim, Ergs , uLi nr.tliri captrim , nta tri-
Soo mag cn (pij», en dranck , cn tafel lïjn gewft,
diwrft t? ™ JÏ" cinamin.i . 'bfèmJt pwtllat ; nar 4 grtll ji otdi Nae mate van dc faeck , cn weerde van dc gall.
ftft Uoftt. tt hu , dm,; gd ,„,„ƒ,, dn*nitt*r j.rmdai. At ubi tcn- 'r Is met ccn jonge won by wijlen foo gelegen,
fummatt fiuimr tpxU . p«tr, \g m tgt [wfrndn"/ , mii ,U BtUpt pmutn
Dat fy geen hccrc-ltract en kent voor enge Itcgcnj
mUmaitt . V '»"> «»,»»i»;j5( f ;m , , u nt inth,a-i jt diiunt j 'luie d,f,.
tuniur pUaU, tune m**<mi tratm, ,„.,y; tiUtwm. vc Sy'ftruyckclt al tc licht, cn talt geduerigh mis,
,„fi.,,„„ K ,*
Om da'tfe dom, en groen, of niet gcoeftent is.

Ai mt.Tïm *J prtnMum /'f,;. -.,/'»!

Men vint in dit geval niet lelden vreemde flagen,
f.pTlZüm'l^iïJfZ
Die fomwijl aen de man tot in het herte knagen;
;

muil, mrmtni» irwgjf; vina prtrttiJi. nnrna /utfand.t.

Augullm Sc;m. iji. a :-.*!, . i rr ,a iibmdi V rtn- Men vint'er wonder veel, cn dienc'cr by gebrogt,
Op dat ons jonge vrou hacr beter quvtcn raogt.
m , <pü '1X1 t$t wbtm . miftr&litir f,f, utmfaW, "dümi, k*'-
Een gccllig edelman had, om beicheyden reden,
tjH.inmtn vnliitrii , km r.i..Wj. Ai njn ;;i lii-, amicui , pui" n I>« wit fa. Een hoog-gebooren Voril by hem te galt gebeden;
Die quam ontrent dc noen met grote fleep VCrfcjt,
vtrit , halitlii liminrm amicitm habtbh Dtam iniaticum , cr idin ju- ;
Maer bi« de knechten gaen , met dat'cr was gebelt,
pilKtit tmSÏtrm , l' juAum fit , ut tt m Dn fifarn , d-m tl tUtfl un-
Ad txirtmum , tH turn ncli admrart ntl', togtri , f,d in pon- Hy was in ilecht gewaet cn van mismaeckte leden;
ji&ffi. ,

Jltti 'dl'mi dimiitt , ut , auantum jdti pLuuttit , tibar ut , fi ft imbriart -, Doch gocdigh cn van bekefde têdcn:
in der aert,
\clunit ,
jltm fnetj.
De
 ,; ,, . ;j , , ,

V R O U W Ë.

was'crnict, man- wel fijn jonge vrou, De knecht, en wie'erdicnt, moet heus erivlvtig
n e weert en fchciken
DiéiBCynd' hy
waer een knecht v:in eendie komen fou. Moet trachten memants klcct met Horten oyt
waer toe het ledigh treden? tekrenken '
Jfc* hcm> Rap grf£, En dan noch
vont het volck in oude tijden goet
bulugh hout, en oeftent loo deleden:
klooft dit Dat nicmant drinken mag , wanneer hy t'chcncfccn
Uier'
woort, macr grijpt tcrllont de bijl, moer
D J Vo rttfcytnictecn Hier ware nu de tijt ccn regel uyt tc ïchrijvcii
aen het werek, en kapt een lange wijl. Hoe dat ccn jongevrou, haer markrgang heeft te$ drijven*
En ceeft hem
de weert met haeilcn ingetreden, En wat'er voor her huys is noodig ingebrogt,
Hia over koomt
,- fddlacm ding, onlckcr van de reden, En wat'er voor het huys is beter ongekoot.
g et jit
lbo een vrecmt geval,
Ot&ka wat'er Ichuylt in Doch in dit nieu bellag en itaet ons niet tevreden,
0,7 W3t n >' latcn
(Weker KMt h}' doen ' Dewijl ick feker houw, dat over lang geleden,
beril hy BJTt: <S weertfte van den lande, Een dochter dele les ten vollen heeft gcleerr,
Ten lefica

Wie doet u
de groot c ichande ?
dit verdriet, en my Doen alife noch ontrent haer moeder beeft verkeert.
Tot antwoort
wort gefcyt ; me- vrou heeft uwen gad Wie oyt ccn handig wijf wil voor ecu man bereyden,
gelet, en met de bijl belaft. Die moetic van der jeugt in huys cn keucken
Acn delen bloek leydcn
lieve vrient, en vry niet (onder reden, De reek van dele pligt is van een groot befla»,
Jck drage
(eybes! de ftraf van mijn wanfehape leden, Het koomt van langer hant , cn met op cenen dag.
L-k Jraeg
)
]

lek dragc mijn

gebreck, maer draeg het met gedultj JJocli loo daer K-mant is tot echten
ilact gekomen,
"kEn wijt' het geenen menleh , het is mijnevgen fchult. Die m haer ouders- huys met wacr en heeft
genomen
Dacrwns'ctalbekaeyt. de vrou is niet tejprekcn, W
at tot het koopen dient, die
vange nimmer aen,
Macr ging haer in de ft al
of in den hof verfteken, Alleen cn londcr hulp dc kramen ia
tc gacn
Hjermanbrigt wat hy mogrtot onfchult acn den dag, Het lal bcquamer lijn haer voor een tijt té
paren
Maer des al niet te min het bleef een domme llag. Met eendiefncgcr is en van befette jaren,
Hoort mannen, deftig volek, of trout belette vrouwen, Die lal haer wijlen acn al wat'er ommc-gaer,
den cylch de vrienden onderhouweni
Oi'leertfcnae En ftyven haer bedrijf door haren goeden niet.
Want een die niet en weet wat uw en haer bctaemt, Wat hier toe vorder diént, en is niet in dc boecken
Miiekt dickmacl uwen vrient en haren manbelchaemt, Maer op de markten lelfs, cn in de dact tc focckenj'
Ten wort u niet gclccrt tot alle tijdt te braden Men wort ten lcitcn kloeck, en uyttcr-maten vroet
Noch ceuwigh , jonge vrou , op uwen mont te paften : Wanneer men neerltig let, hoe dat ccn ander doet
Wccftfuynigna den eyfch, en fchaft, wanneer het dient, Era woort noch evenwel. Veel loopen achter ilratcn
Een voor een galt , een bete voor een vrient.
fchottl V ol kommerhek gewoel , en bctigh uyttcr-maten
Otïchoon uonvevhoets eens gallen over q namen, En koopen niet te min, in vleefch, en verfche vis
A\ is ti keucken llccht, j'cn hebt u niet tc fchamen; Hetncditltcvandebanck, het blaultc dar'cr '
is ;
Doet brengen dat 'er is, al waer het zout en broot, Al om de minde kolt, gelijck de lieden leggen
,
Ofanders, ronde kolt: een vrient is haclt genoot; Macr neen , befette vrou leert beter gronden legfcn -
*
Een vrient is haelt gefpijlt, een vrient is haeft te vreden, Leert ccnmacl dele les, dat noyt de befte koop,
Een vrient, een eerlik man, die vocght hem na de reden ;
Leyt in het minde geit, of in den mecden hoop.
Een vrient aenfiet'ethert , een vrient , een ware vrient h lemant van het volck genegen om te (paren,
Is didtmel met de wil en (onder kolt gedient. Die koope nimmermeer als van de belle waren
}
W-.it hoefje, jonge vrou, u tcere jcugt ïc qucllcn, Het befte, wat het fy, is over al bcquacm
Al hchje niet tc veel uw gallen voor tc rtellen
Gy, koopt tot aller tijt het belle van dc kraem:
Sietalsui'pijsontbreeckt, foo neemt tot uwer bact Het lal aen u gcfin ten nutte konnen drecken;
Schoon lywact voor den dilch , voor u een bly gclact. Het lal uw weerde vrient tot uwe gunde trcckcii',
Neemt acht in dit geval het voor-hooft niet te Het lal u dicnltigh fijn, foo hy een goede beet
rronifeii,
VcmTOrllufuiji'enietgeliick de vuylc iïonftèn; Met vreugde, londer twill, acn fijne tafel eet.
Mijt jwhtinuwbeleit, mackt alle dingen netj Gy lult, met defe vont, hem in den 'htiyfe binden,
Dat b m mijnen Sa de befte tafel-wet. En met, dan als het dient, by vreemde gaden vinden*
Ah 'tal is
om uwen
bygebragt galt tc fpijfen, Wie door een milde koek op bare tafel paft,
soo weet rek hoven dat
noch ccn gerecht te wijfea. Die maeckt een cerlick man geducrig haren gaft.
W
die met kleyne kolt
u vrient wilt maken bly, Ick weet dat menig wijf met al te deun tc leven,
bact let 'er op Kt lelt
u cygen tonge by.|
Den Hccrc van bet huys, heelt tiyt'et huys gedreven,
Albncenvlijrighoogh doet koude fpijfc jmaccken,
UJUan, oockfonderkoft, „ 't Is leker dat dc man fich cldc'rs henen keert
dc lieden vrolick maeckc» „Wanneer ccn karigh wijf haer tafel niet en eert.
» aer rechte geclten lijn, dacr leeftmen
aer rechte
van de kunlt Wy vinden overal een hoop van deunc vrouwen,
vrienden jon, dacr leeftmen vandceunlt. Macrweynig regt bccjuacm om huvs tc konnen hotiwcn,
hom dc nac, le reys
r uw gunlte beter tooncn , Die voordeel mevnt tc doen met' al tc ichralen dis,
een ruymcr hant
het ccrllc mael verfchoonen j En kent noch heden niet wat regt een huys-wijf is:
^y,macckt Meelis dat de koek
en dat dc tafel fprecckt, Maer die dc kunde weet, wanneer men dient tc'lparcn,
lon tlJIS 11
r„ f ? Je dact , dc wille noy t ontbrecckt. En lact te rechter tijt haer deunc finnen varen,
ick vorder
gae , fO0 moet ick hier belaften En als 't de reden eyft, dc keucken vieren kan,
ü Jmgcn acn de
-
weert, drie dingen acn de gailen, Dat is een weeüc vrou, dc kroonc van den man.
UNcumgcnaendevrou, drie dmgen acn de knecht, Hier dien' ick met een woort de vrouwen acn teraken,
Dtw m ,n * r " " sms
h S
van al,c tatcl-rechr. Die al tc grootcn werek van hare kelen maccken
'
;

De « ^n Bfc " 'aet,die moet ten cerilen fchouwen lek weet dat menigmacl geen ipijs en wort gekogt,

n1

aendcndifch met kracht te willen houwen,

gallen ,„ het
tegen meugh tc porren tot den dranck,
huys tc lluyten tegen danck.
Als die ccn lccker wijf tot haren luiten logt.
Invlcys, in vis, in fruyt, in moes, in hof-laladen,
In dat'cr is gcrooll, in dat'er gebraden,
^Mjj^
Mofel Wccrt chlt , S Jt h em neder laten fetten
°P m "« letten,
is

Of acn den heert gcltooft , men vint'cr niet een beet,

Als dat haer kiefchc mont met volle tanden eet.
1 1*7 («)
n C VgCn h ">' s b(;
lWr i - lijnen hont %tcn Gy, houd een ander dreeck,cn tracht voor al te weten,
DeïronJ
Tft al
S m wgh acn cenen gragen mont. Wat koft van uwen man met fmake wort gegeten*
m ° Ct p dL'" dilch cn
Alntt k„ ? °P dc kraken paften, En dan, foo gy dc macg tiio verre buvgcn kont,
Cn het tin ttT c e>'en
Moet laten wafleu Soo leert na lijnc finaeck gewennen uwen mont.
Cn ni ct, e'-dact,
Dat ??dc gatten en even met de fchijn,
,
i h,i fpmctunri De man die eet fchier al den dagh
lief,
( ) fa, , , de
en weerde vrienden fijn. IjHjIc , die de vrouwe magh.
ick
3J6 R O u w
lek wilde dat het wijf hacr lullen konde dwingen, I.et op uw evgen fclfs, dacr is nu volle tijr;

En heulde niet den man, tot in tic minile dingen; Let op uw innig hert terwijl gy ledig fijt. '

„Waer wil cn tegen wil te (amen won gepaft, Of Ichoon uw vrient verlaet dc kullen van de Zeeuwen
„Dacr rijit een warefilgt, en Ca de liefde vaft. Gy meugt noch evenwel niet ledig fitten geeuwen;
Niet fitten in de deur met handen op den fehoot,
Dan of hcrïoo geviel, gelijck liet kan geichieden,
Dat liw de maegc walgt , en niet en laet gebieden ; Gy, treet nu in het sunpt van uwen bed-genoot.

dat uw tegen-aert als met de Ibijfc vcgt,

0( En (preeckt niet als het wijf, by Salomon befchrc\en

Soo geeft noch aen den man fijn volle tafel regt. Nu is 't de rechte (lont fig in dc vrcugt te geven,

*k En wil noch evenwel geen echte mannen leeren Nu is 'et eenmael tijt te koelen onfe vlam;
Hacr buyeken eeren;
lullen gade fiaen, hacr luye
De man is uyt dc weeg, het heek is van den dam.
Neen,dat is niet gem cent; wy leggen
gecnen gront Neen, fedigh hertc, neen, vermijt u foö te inreken
Nochvoor het dertel vlccfch, noch voor een geylen Maer wacht u des te inccr in weelde uyt te breken;
't Engeenmimic-wcrek op haren monttc paften, (mont.
is
Het is een heylloos wijf, dat, als dc man vcrreylt
Laet wraten leckcr fijn, die leven om te braden; Om gallen, om vermaeck, op fpecl te rijden peylt.
En weelt niet al te' kies, niet al te keucken fot, Gy, blijft in uw bevang, en let op alle faccken,
't En voeght geen rcyne fiel tc
woonen in de pot. Sier met een waeker oog wat uwe noden niaecken,
Het kecl-gat is een wolf, en wat de menfehen eten Wceil vroeger in de weer als als gy te vooreu pfoeM
Glijt in der haeftcn deur, en is tcrllont vergeten; Om op uwe fehouders wecght.
dat'er groorer lail

Dus, foo uw tanger lijf geen innig let lel heeft, Gy, het onderwint van uwen man getreden,
in

Soo neemt tot voctfel 'aen al wat de keucken geeft.
Ecnfaeckc, totbefluyt, is dienltig hier geweten
Doet voor-ract na den cylch van dianck en noodig eten
Van alderliande brant, en, foojc fparig fijt,
Koopt niet als om gcreet , en dat te rechter tijt.
Een moeder van het huvs moet paifen op de Honden,
Moet letten op den aert' van alle grage monden
Gv die geen llappc gans en wik gehecten fijn,
Schout al te verllchcn broot , en al te nieuwen wijn.
Hier aehte nicmant vreemt dat wy te vootfehijn bringen
Gaet knielt met u geiïn, en oeftem huvs-gebcden;
Gv moet in dit geval ten vollen ondcrilaen,
Al wat u weerde man voor delen heeft gedaen.
Soo haclt de gulde Son u brenght den rouden morgen,
Gv, eer u vli|tigh hert te geven aen dc lbrgen,
Soo Helt u ganfeh gefin ootmoedigh voor den Heer,
En doet het alle d.icgh, cn lact'ct nimmermeer.
De menfeh ellendig dier, is van fijn ccrlle gronden
(a) llefoetclt uyt'cr aert, verbvftert in de fonden,
Dies waer hy vinger llact, of voeten neder ièt,

Het diepllc vrou-gelicym tot uen 'de keucken-dingen Daer woil'et altcimcl van fijnen ramp befinet:
Tot al het innig huys. Jonck vrouwen, ick beken, Alleen het innigh hert den hemel opgedragen,
Dat ick in dit bcilag dè nacckte l'chrijver ben. Brenght lieyl en vail behulp voor alle boolc plagen;

Al watje naclt bcvint Op UW bedrijf te pafte,
Is verr' het minftc deel op mijne grnnt gewaden;
Een ander geeft de (lof, cn ick het rijm alleen;
Ick menge llechs de kalck, een ander geeft de ftcen.
Wie regels ftellen wil op huys en kcucken-laecken,
En tragt in dit beroep de gronden aen te raecken
Moet tot de vrouwen gacn, en lecnen haren tact,
En leeren even daer, al wat'cr omme-gact.
Lucani geeftig wijf, heeft op verfcheyde itonden,
In dat manhartigh bocck veel dingen uytgevonden,
Tot cierfcl van het werek, heeft dikmael bygebragt
Iet, dacr de fchryver felfs niet op en had gedacht.
Mijn weerde bedgenoot, mijn fiel en tweede leven,
Heeft menigh Ichoon juweel aen onfe Vrou gegeven;
Want als mijn trage pen by wijlen ilille (tont,
Soo kreegfe weder Hof uyt haren lieven mont.
Vint iich dan ecnig menich door onlen boeck te lefen,
In huys of huvs-bednjf wat naerdcr onderwefen;
Die wcnlchc vrede toe, cn bicden goedendag
Aen hacr, die tot de gront in dele pligten fag.
V oor al moet onle Vrou hacr pligten uverpeyfen,
Wanneer liaer weerde man wil uyt den lande rcyfen;
Wat heeft "er menig wijf hacr goeden naem bekladt,
Die fondcr goct bclcyt, cn fondcr hoeder fat?
Jonckv rouwen leent het oor ; mijn penne lal gewagen
Hoe fich in dit geval een vrouwe dient tc dragen;
Alleen het reyn gebed in Chriili naem gcliyt,
Dat iuyvert u bedrijf, en heylight u beleyt'.
Godt, fegen van het volek, cn wortel aller faccken,
Sal wat de mcnfelie doet hem weder hcyligh rmcekun
Alleen om Chriiti wil ; dus vangt geen dingen aen,
Of wilt voor alle werek tot uwen Schepper gaen.
Straks, na dit goet begin, foo wilt uw (innen geven
Tot Godcs hcyligh woon, den regel van het leven,
Suyght daer de rcyne mclek die ons de fielc voed,
Daer is 'i dat yder meniën liet leven (becken moet.
En foo gy na den cylch wdt alle faccken (lieren,
Herkauwt dat hcyligh aes, gelijck dc revnedieren,
Dcnek vrv dat yder punt , dat hier gclchrcven itact,
Op uwe linnen paft, op uwe faccken (laet.
Lceit van den ccrilen af, en Ibnder loifc llueken
Nu hier, dan weder daer, by horten uyt te plucken;
Lccil ilacg,cn met befclicyt,lccft,wijt,en ledig Btf)
Hier is dat uwen geelt tot Godc lcydcn kan.
Leeft twcemael alle daegh , leeil twee belêhcvdc deden,
En brcngt'et aen dc liel, het lal uw fcylen heclcn;
En fijn dc iluckcn klcyn, verdubbelt u getal,
Gelijck uw, na den cylch , de reden wijlen fa!.
Maer als des Hecren dag koomt over uw gelegen,
Soo wilt uw reyne pligt in dubbel mate piegLii;
Hebt dan op uw bedrijf een naerdcr oog-gemerek
Godt eyll op lijnen dag bijlbuder oller-werek. (*)

Leert hoe een echte wijf liaer liefde tooncn kan, Al fchijnt des Hceren bocck 'uw wonder groot te wefen,
Al ine met de Zee gefchevden van dlrnan. Gy fult'ct even dus, ten vollen konnen lefen
Ten dage van de rcys, lbo wilt voor eerft beforgen Oock eer dc gulde fon den wagen omme-went,
(et dat hy nutten magh, al is' et in de morgen; En tot een ander jaer met nieuwe peerden rent. I'
1

Brengt tot een feker pant van uw belcelde fucht,

Iet dienttigh voor de maegh cn tegen quade lucht. (b) Am dta SMath-dtu fait gy HOU jviv I.'mOKWi
Is 't verre dat hy reyll, gaet mst de vrienden bnyten; eforn. tn dit is Int brinl-ofltr tem fifflijflun wUatbi, km» •"' •i
't'""

En leyt hem, nacr liet valt, aen wagens o(tc fchuytcn

Of druckt u dat tc feer in uw bedroeft gepeys,
Soo valt hem om den hals, en wcnlt hem goede reysj (c) Om mmml cf ydir jur dt tinfiht Schrift uyt tl Itfot , f"*'.'
u
Wenil dat de lieve Godt in ryden cn in varen ddus U-J.-C rl .<k<m»%l ; d, CMvni lc bel-km i,i mdiu ir//.»«~'- " ;

mw-h<»d t .i „n-n,-.<t rl s h Ctfitltlm; brt Bt<«U'« Tijl^-nl

Hem
<

wil gclcvdc doen, cn over al bewaren, in-ftflhh, U ,i Umtu .191. In d. 3 rtj J4(,n d,t juri >f
Wenil dat hy met gemack, cn ibndcr tcgcnfpoct, rüi(f£». vm n° •*?!"'l">: 't dm das h dn H,trm dilM!""'^
Haell koomen daer hy gaet ,haell weder keeren moet. evtr si dir filvtr d*S rn , lol. iMfittllen in 'i jatr . Slttt ™»
*'O n ' '*r

Wanner uw tweede fiel is uyt dc ftadt gereden, ttttn

{ t
ili,k vtilti.ti fin Pftlmtn ) tm
rfi "Ju mm t«r •'" "
,J

cftt urn cp ^itigtnthttUo mti.lir ptd 11 nimtn J ;y

Soo wil een meerder forg in uw beroep beftedenj jwnm 11 vi npinelin.

Vajn D»8
(i) Ie Vetgei Jci proïeibei Funkys, veib. Mefaage.
 ;; , ,,; ,; , , , ,' ; , , , , ,

u w
maeckt het heftig bock
niet üyttcr baat tc leggen, Een die van buyten koomt tc willen hcircber"er
n (ll,
gdïn op hare beurtc
leggen En
offert het ganfch is in delen ftant een vrouwe niet
— vergen, {b) - ts

gclccrt, en uyt de bchrik gemerekt, Een neet , men weet niet wie , een vrient , een ander
Wat yder heeft gafl
Vfgffioot hv fijnen geelt ten goede vint geftcrekt. Doet fomtijts fijnen weert een itillen overlaft.
poogt een yder wat tc vragen, Wicn is'ct niet bekent? wacr is'et niet gefchreven
Want feO gv niet en
deel lil wcynigh mede dragen Wat Paris heeft gedacn, wat Paris heek bedreven?
Gewis het merite ;
fpreeckt, en reden geven moet, Wat
Mier als een yder Paris met bedrogh ten lellen onderftont,
Dan is 'et <& &
geelt fijn plichten beter doet. Toen hy een jonge vroualleen gelaten vont?
dan geen alemocs te geven, Ey
yenset oock even dc Gricckfche vorft is in het dorre Kreten,
fiet !

En Liet een droeve fiel van uwen Tegen leven En lact dien vreemden haen met lijn gcfellchap eten;

Lijt inwint hongers noot, of eenig ander leet, O

dwacsheyt van den man ! hy milt fijn weerde lief,
Sent kolt,
wanneer het dient, of geeft ecu nodig klcct. Sijn galt die word een iêhalk, een boef, een menlche-
Cv nu, roet dit begin gcheyligt aen de leden, Al eer hy weder koomt, bet fcyl is opgetogen ( dief:

met een vlytig hert , tot uwe fiicckcn tredenj

,
Gact, De vloot is van dc ree, en over zee gevlogen;
Ufgf fict dat over al
de rcllc van den dag Hclcne ( wat een fpijt) ) Helcne wasgegaen,
Eenparig hcenen gacn , en eyndc nemen mag j En cerfe wederkeert, foo is haer jcugt gedacn.
Liet aen uw wefen hen , laet in uw woorden mereken Vcrmy dan, jonge vrou, een bed tc laten deckeni
Liet 1'chijnen uyt de daet en uwe gantfehc wereken Vcrmy in dit geval uw tafel uyt tc trecken,.
Laet blijcken over al,
dat gy in uwen geeft En gact oock niet tc gail,aïs by het nacfte bloet,
U* evcii-mcnfche lieft, en uwen Schepper vrcefl, Maet leek om dden rijt gclijck een moffel doet.
uw gewaet , met uwe reync ibden t
Bcwijt met Te rijden in den duyn, tc rotlcn aen der heyden,
uw gebaer, met uwe goede reden,
Ikwijit met Of door een jong gefcl lig uyt tc laten leydcn
Bewijfftt over al, dat ghy een Chriftcn bloet Of, foo men elders doet, te varen met een jagt
In uwe leden draeght,
in uwen boefcm voedt. In eenig bïnne-meyr, of in een veifchc gragt,
„Ecu recht herboren ziel die moet hacr ganfche leven Te nemen fijn vermaeck met alle blydc geeiten,
„Bepalen met de tucht, en aen de reden geven, Te rennen door het lant tot alle boere-feelten ,
Hier lach , hacr oog-gewenck , hacr aldcrminfte daet, En al , wanneer de man is uyt'cr ltadt gereyft,
Moet naer den regel zijn, en paffen op de maet. En is niet dat de tugt van echte vrouwen eyft.
Sict, hoede grootc Godt oock alle flechtc iaecken Die fondcr haren man met vreemde mannen braffen,
Verwecrdigt menigmael ten nauftcn aen tc racckenj En fchijncn op hacr eer niet meer tc willen paffen
Siet, inden tempel felfs, fict alle kleyn geitel, Gy, mijd dit loos bcleyt;
een Hftig net, het is
iijnbeworp, niet buyteu fijn bevel:
Niet Zonder De tafel is van outs een voorfpe] van het bed. (c)
Hv lact op fijn gebod , en naer den regel itieren 't Is wacr, het Britten-land kan dcfe weelde
lijden ^
Dómp-horens, richcl-wcrck , ja lhuytcrs, en klaiiicrcn, Daer magh een echte vrou met loffc toornen rijden;
Tot aen het minfte tuygh. dat is tot ons gcleyt, Macr wat'cr over zee in ccnigh lant gefchiedt,
Dit oock het minfte werek dient in de tucht bcleyt. In Hollant luyt'et vreemt, in Zeelant fiuyt'et niet.
Laet vorder op den dagli uw finnen niet verftrooyen Als nu dc moede Son met afgemende paerden
,
Nier. vliegen in de lucht, niet loopen rinkebooyen, Ten leften ondeifchcpt dc ronttc van der aerden,
Niet finéren over al, gclijck een lofl'e ftroom Roep weder uw gefin , eer dat men gact te bed,
Maerpooght de geeiten felfs tc houden in den toom. En lluyt uw dagh-bedrijf met Godes foete wet.
Een menich, die ledigh is, en laet de linnen fweven, Wil nooyt ontrent den hem met uuven fitten gapen
Wort, icken weet niet hoe, uyt fijnen wegh gedreven; Nooyt op een duffe ftoof , of aen den vycre flapen j
En als'er los gepcyns in onfe finnen fpeelt, Maer, als gy tot bcfluyt uw kinders hebt gekuft,
Wat koomt'er anders van , als dat'et fondc teelt? Soo fluyt uw kamer toe, en ftelt uw naer dc ruft.
Is nu miiTchicu uw man foodanig van manieren,
Dat hy een wind, ofbrack, of diergclijckc
Uw man en hoort'et niet , dus moet ick hier gewagen
dieren, Van iet, dat Hechts beftaet in rechte finne-vlagcn;
Ecnvinck, ofquackel voed, of eenig ander beert,
Neem my ten beften af, dat ick in vryheyt fprecekj
Daeraai hymenigmael verlultigt fijnen geeft,
Een, die in Itilte ftraft, die houd de rechte ftrecck.
Soo dient tot uw beroep,
met alle vlijt temmen, Daer is een vreemde lult van boenen , dwcylcn , fchueren
Dn hjn geminde quecck kryg voctfel alle morgen;
Van al tc net tc zijn, van duyfcnt vreemde kucrenj
Tcn eynd' hy vinden
Dat hem
mag, wanneer hy wedcr-keert Uwtrap is mijn getuyg, daer nicmant op en gact,
fijn weerde vrou in alle dingen ceft. Ten fy dar eerft dc voet hacr fchoenen achter laet;
tat. al s een gceftig
Hy W oock
quant dc vryfter wil behagen Men hangt ccnfchoncn dwacl , macr niet om aen te drogen,
haren hont in fijnen
mantel dragen
" cc ™ nn Ten is maer cnckcl fchijn en voor dc luit der aogen;
i & maegt
oock haren hont hy fal Uwrneefte keucken-tuyg en kent geen hectc vouck,
,!rcdcn met'cr
n waere lct met den mont hant , en kliffen En fchier al wat'er blinckt en is maer voor de pronck.
we -

Je t1racgt ^ eQ , act hcm njct

|

noe Ick heb een wijf gekent (ódwacsheyt van de menfehen!)

to fi ne
1," f J n Wieot een gunitig hert te voegen, Van lywact foo voorficn, ah iemant mogte wenfehen,
Mm Itreckt hem wijder uvt ; loo dat hy gnnftc biedt Men vont noch evenwel dat fy geducrig at
Alwier hy m acr j c -
g unft van ( jn gemindc fict. Of op een bketiwe liet, of ick en weet niet wat.
"

Vreerat bcr° eck nm d cfe

SdT i u" " r 'i c behagen Men vint'er heden noch die koffers, pyfels, kaffeo
manne - volck ) behoudens eygc magen; Vol aerdig ferviet, vol ammelakens taffen,
Hoel K on e vr °u ) ontftaet'cr groot verdriet
Wa '.i S En altijt weder aen, en evenwel nochtans
VCC ' c,00 s acn uwc deuren fict ?
Die ê ? P En fiet men over diich Pavy noch Rofckrans
Ccnc clltt: man
Vcrmn'gen, ,
gemeenfaem kennis houwen, Men is'et al gewoon in berders op tc binden,
des verfocht, ten
goede fijner vrouwen En voor een goeden vrient en is'er niet te vinden ;
behul P, m«T veel by haer te gacn,
Darhfi
« en h ^>door unrtc,ieet geJacn. {a)
t^?£
E ^vr£ g
U1 "an haren vnent tot haren vrient te kiefen,
(b) Neminim patUtur muïUr domum inptdi fint j»lfu martti , Ari/lo.
H telii prtciplum ijl. Sanl nmnalU in demo juris prwfus ac aathritath ihi
8 arbacr wi f hacr cere docn vcrliefen
Dm rï. ï in hui turft ac fkfitufum ,jl f.rminam . ioemfutti wc
, qui.t tarn fljtut,,, V
l
Laet des
**t :
H
,
W
met uw ma» fijt over al gemeen,
met te min hem fijnen vrient alleen.
fuut in admtttindi hejfili
mariti , cap, dc Dmo.
, Uandi jiita wc. Lui, Vivei. liti, di eiïae

lr " d
* ^."m \yj
plrl
"
Molcu
h Dm Amomi i, Gurutra in fi. (c) Cnnvivium Vamii pnlndiuoi. Actttrf. ad t. quid alt. f. .ld %.
aio ciüio'j, ?a,±,: Valencwno , ei Icirï p»ra los dê Aduhtr. L*di v
cmvivi* in Ax%Ua fxminatum pudicitwo >yjü-
Ham ven rtddum. Atbcric. Cmül. ir-ifl. di vufi.fil. 49).
Y y Waer
 V R O u
3*8
Gy, die nu fijt getrout, moogt reync klccdcrs dragen,
Wier toe lavenderblocm, en al het fchoon damall?
Op datj' aen uwen man te beter mooght behagen
Het Ikchtlte van dc kilt is voor een weerde galt.
-,

Gy, die noch vrvltcr hiet, moogt eieren uwe jcught,

Men vint'er even hier met dele placg bevangen,
langen Op datje tot den man tc beter komen mcught.'
Die voor haer a gen bloct geen lywaet willen uw
Laet dat baken fijn. geen klcct cn moet'er llrccken
Soo dat de felle twilt hierom lbo verre gact,
Dat jae een korfel man de koffers open Ilaet.
Om cen'ig deitel oog tot lullen op te wecken;
Blijft dan ontrent uw klect
in dele mact, cn fijt
de vreeken,
Ick hatc dit bedrijf, een wijle van Niet al te llonlïgvuyl, niet al tc magtigbrcet. (e)
trceken,
Die menig duyicrit pont in hacre kotters Een die haer rcyne dragt bclluyt in dele palen,
En hebben "evenwel, al fijn dc feliatten groot,
, niet voor hacreygen
noot Ln kan geen achterklap, •eden, achterhalen;
N.e7^o haer even' menich
Tragt lieve dit gebrcek uyt
uwen geelt te bannen ; Want wat men h,er en dacr voor wijfc fchruvers vïnt,

van alle mannen, Die fijn meelt altemael in delen eens ge lint. (d)
regte pluyferjf,
't Is
Wacr toe de grootc pragt ? wat is "er mee te w innen
Het is uw befte pant
en aldcrnutltc goet
fijnen meellcr doet. Als nijt van uws gclijcrk ? betoomt uw trotle finntnj
Dat voordeel of gemack acn Men acht een vrouweklect dan belt te lijn gemacckt,
Gy, lïet op uwen man en fijn gebod
te paffen,
Als 't niet cn wort benijt, cn niet cn won gelaeckt.
Liet d it den llcutel lijn van uwe
rijeke kallen;
iemant komt, cn dat hy maer, cn Iprcekt
De loon van hoogc draght is een van dele dingen
Wanneer" er
Macck dat lijn woort alleen uw pyiél open toceckt.
Of ditje boven Ilaet u Ichijnt tc willen dringen,
Of datje focckt dc gunlt van ccnigh buytc-vricnt
Maer veel, die onder u doen alle berders glimpen,
Verwecken menighmael de lieden om te ichimpen,
Of datje met "er dact cn vlees cn werclt dient.
wrijft, Kielt ccn van dcfe dry, alleen de blootc namen
Om dat het linnigh wijf, dat banek cn tafel
Die fullcn uwen man, die (uilen u befchamen,
Ontrent haer cygen felfs een vuylc flonfle blijft.
Gy dacrom, Chriltcn hert, mijd door ccn ledig klect,
Lact ons op dit geval een woort tc funen fpreken,
En ander lieden haet, en eygen hcite-lcet.
Want hier, belette vrou, dient mede van geweken;
Hoewel gy maghtig fi|t , wacr toe het magluig prijekrn?
Ghy, die naukcurigh fijt ontrent een Itcencn huys,
Laet, wat uw geit vermagh, ter rechter plaetlen Wijeken;
Hou cerft het fchoon gêbou van uwe leden kuys. Macek dat een fchamcl mcnlch,in pketft van gcklig,
Men fict meelt over al de vrouwen op der llraten» Een legen over u met reden fpreken magh. (t)
uyt-gelaten,
In aldcrhande pracht gewcldigh
Het gout aldus befteet cn vreelt geen holle baren,
Men pleegt hier menigmacï, men houd gclcttcn ract, Geenkrijgh cn haer gevolgti, geen tanden van de jaren,
Op 't fchicken van een havr ,en 't leggen van een drie t Geen brant, of hoogen vloct, geen ongcwiiTc kans,
Maer by een eygen man, ot binnen lijnen Iiuyfe ,
Het gout, aldus bcltcet , dat heeft dcnbcltcn glam.
Dacr vimmen mcnighrmclcen backhuvs van Mcdufc,
Dc rijekdom acngclcyt om uwe praght te rbjvcn
Een leelick momme-tuyg , ccn fpoock ,_cen vuyl geitel,
Kan ii van uwen Godt, cn uyt den hemel drijven;
En wilje 't al in een, een rechte morllcbel.
Wie heeft doch niet gemerkt, hoedikmaclganfchc dagen Maer rijekdom acngclcyt ontrent een fcrurnel menfeh,
Veel vrouwen lijn geilek om kinders wegh te jagen?
Kan u voor eeuwig fijn vermaeek en hcrien-wcnl'eh.
Iiekrofcn, ongelchickt, wanbacken afgcilooft, Veel is'er over al, door overtollig proncken,
In prangen van dc liel, cn fwaren angll gcfoncken,
Een fchabbe voor het lijf,ccn nacht-doek om het hooft?
Als haer dc doot bcltrcct; maer noyt en heeft depngt
Bcgrommelt, ongelicn, met ongcwalle kaken
, In "t kortci lbo gcltclt, men fchijnt'er af tc braken-, Acn iemant, toen hy itcrf,dcu minitcn rrooit geb
Het dunckt my wonder vremt, hoe menig eerlik man Wel laet dan uw gepeys niet angllig ligg'-n malen
Dit lijden met gcdult, cn nverfetten kan. Hoe datje mct'et lijf lult voor de weerclt praktij
O fy van dat gebruyek! wil u naer reden eieren, Maer weeft tot aller tijt met defen angll vervult,
Dc menfeh is uyt der aert een van dc reync
dieren Hoe datje voor den Heer dc liele eieren lult.
Heeft oyt een fuyvcr klcct in iemant goeden fchijn, Het ware vrou-cicraet cn is geen hayr tc vlcgtcn,' 1

Gy fijt het, jonge vrou, die net behoort tc fijn. (a) Geen baggen aen tc doen, geen kanten op tc regtcn;
Maer fcgh my doch ccn revs, is al u gceltigh hullen „Het is een ledig hert dat uyt ccn llillcn geelt
„Sijn oogen neder Ilaet, cn lijnen Schepper vreeft.
Maer Hechts om aen het völck het oogh tc mogen vullen?
Vcrlaet dan alle fugt van dele malle dingen,
Om
acn ccn jonge wulp, of ander dcrtcl quant
Tc dienen tot een ipoor van fijnen gcylcti brant? En uw cicrfcl niet in uwe grootc ringen-,
fielt

Neen, cerbaer herten , neen: wilt uwe tccre leden Want fchoon men groote ichat in rijeke it renen quilt»
Alleen maer in dc vretigt van uwen man hefteden: Noch is'cr niemant moy die goede (eden mïft. (f)
Hy is uw lult, uw irooll, uw vrient, cn oppcr-voogt, Het wijf moet onder dies haer klcct cn cicrfcl voegen,
__
tot fijn vermaeck al wat gy brengen moogt,
Dus brengt Soo dat een tolhek man mag hebben vergenoeg™ i
En laet uw rcyne draght geen vreemde lult beforgen, Want mits haer gantie dragt maer Op den man en uel
Maer part op uwen man, cn kuyrl u alle morgen; Soo itaet'ct acn den man, en onder fijn gebiedt.
Schick hooft cn leden op, al is'ct noch lbo vroegh, Is dan uw bed-genoot tot moyc dragt genegen,

Die eencn man behacgt, bchaeg'cr al genocgh. (b) En datje tot dc mact hem niet cn kont bewegen,
Dacr fijn ontrem dc draght twee tchadclijke rotfen «i al{>tl***rii.£t'f.
(li -Tml-'-f-tl-"- 1** fifxcUuü firdii ,

Of al tc ftoidig lijn, of al tc prachtigh trotfen; Plttil muliir, mtHtmonio thula ,eo nm-Um t.*S>k m* !•?..- ji.t t>"i*« <

Hier dient een oogh in 'tfcyl, of anders lal het lehip ür, pUccu , ,mf,Mi amütim fii untilitt , « , ',"/. i dtf'^ 10
.

Geraccken in gevaer van d'een of d'ander klip. rmmlabaw : «ztth anum Ml virum (Ui fjtilim fjloM .

ijlui untidilitr ji cs mimi diuMut , u: ixitrmi a.1 li,:--Lr.im

Dacr fijn'er ondcv u die juyll gelijck de (keken, ,
Ul nuiin**
aut juvmum animus M fWHK^SlW ami'tni alï.u/t. /;J"'

Gcnocghlacm huys en al met haren lijve trceken: fat amlu «M(Wb lfrifMft ad l. immiiM "mi. 40.
Men vint dat haer bcllagh in hal* cn hant-cieraet g«i hemfliu, -udicml uxttin ( fi mirite pUutt ) ixuJm'"»
•

Haer ganfehc vaders en in prijs te boven gact. quant wgimm j uxor oculli Vin fc ernai ; nirj* Dimini. i 1
w •*
1

fxm. lib. I. c*fi. dt ernammt,

(j) Dit di vrmum hair ittattm ia reync

Tim. ». 9- W'M Jurijienfulii .ifitrant flaiui, (dl Omni fl» Tit^bfi er Jmmfttrnfnill m ham (m<miim fff
dam vtfUi KT MMMW
,

lampriheadm firn» tmts , (W muütm ; tilin

,
tunt. Ex Thuktii D. Vmmti l. 1. tuift. } 6y. art, 1. tS »' OW^jJ
Sammt iv- tutti,
fimkwH "H* "nanuala , nm virii un-jiniant m uw. Gtifi. & Pil. fiftfm cap. 3. Mixaml. Halii 111 1, pari,

*d\,\.t? 1. C. dl vifi. iielef. C7 aura. lii. 1,

,

1 1. Eattifia Salicim ia l»a qa«i*<: Stiwin ,

C
in val. Omitm. !* J
^
(1>) OrnatHi uxorh txtta
iimum li LÏrum nen ptrt'att. Sletai in fri-
Cpi. mÊ$ïiê&. Atrior ijl fimtniU Bwiftfk , fti prmnnri*vil mittii-
jtm, fin «tra dsmum , m*rm ibftnH , magne ermiu nitdit , £r ad
pli. in t.
in tap.
Jshan. PLl. in l. -ullira.

1. «(.
dl vrfiim. hibf.
di /ï-wjfcM.
fÊtfi.
«tH.cr
f.
aÜi.
M E?**^*
KjUMC ^O"

mlthriiudinim fi ccmit, nfirmdtm •• ttiiun imfrehmm nihil mim ; Frov. ji.

(e) Dit h i,n dmihi 'jan dit -Jitt'di «ïjf, èafihrtvm
f'* ƒ' f'"i facUm
niji ftU mali fUrjt, liraq.
tarn
,,! t,
ƒ«'»
j. MM "int. i
; o- ;;-
,

(f) StfÜfttM exeritaia tm , aua mcratA # wft **

 ,,,, ;
: s 4 ! , ,

O 17 W 3S9
Soo buyg naer fijnen
wil, macr tuyg in gemoet, uw Daer fijn'er hedensdacgs in defc Made te
Dat g>' om **> man, nict om wecrclt doet. (a) ™ vinden
Die weten aen den man het Doffe roe te binden
Moer in tegendeel uw vricnt, uyt goede reden,
ióó Soo dat hy niet en merckr,alworrhv(c[ioon'>eplucl-r
kloet vooi- u en hem tc vreden
js mtt c cn matig Hoe diep de vrauwe-pragt hen, in de benri'e druckt. '
vrou , voor al dog gecne kans
Soo hebje , jonge Uc hit dient aengemerekt en aen den dag getogen
Tot eenig lijf-cieraer
van ongcwootien glans Op dat een cerliek man nier meer en ly bedrogen j'
Een, die met klevnen kolt kan haeren man behagen, Op dat een ktötc vrou nae deiën nimmermeer
En mag ge™ rijc'k gewaet , geen grnotc Itecnen dragen; En prale regens danck van haeren overheer.
Wiedaerom pragtiggaet oock regen lijn gebod, Een wijf, een moedig wijf, was uyt der
boven haten man, en tegens haten Godt.
Is Om door een rijde dragt hacr vrienden op UI genegen,
te wegen ;

Maer, fiende dat haer man hier tegen dapper Hack, liefiet hoe mecnig man door loofe
Soo om de groote kolt, vrouwen dwaelt,
als ander ongemack Het kleet was jat gekogt , en dier genoeg betaclt.
Brdcnckt ren llimmc vont. iy gaet in alle kramen,
Het üjt ccn korte fiont, dc man die komt te fterven,
Brengt lijde, brengt fluweel
in cencn hoop te Tarnen ; Toen was'et al bekaayt , geen hint en mag er erven,
En, nae een groot bellag,iy
koopt een pragtig kleet, Men vim aen allen kant ccn huys vol iwarc lchult,
Om nacr den nieuwen tits te worden uvt-gercet.
Een kalle fonder geit, een hooft vol ongcdult.
Het pack u opgemaeckt,
en heeft lijn volle leden, Het is een film gebreck, wanneer dc vrouwen liegen.
Mier boren haeren ilact en
, tegen alle reden , En om de
fotte pracht hacr evgen min bedriegen,
boo
dat'et maer en relt
, hoe dat haer weerde vrienr Oy, pleegt geen quadc lilt, macr gaet hier ronder
tnomdentiivngeleyt, en ingenomen dient.' in.
bv roept een van de
Doet niet uyt loos bclcyt, of op een eyeen fin:
IJl dragen dit en
wijfs, die door de lieden ioopen bö een noodig kleet ie breken ofte maken,
gint aen ieder een tc koopen biet ot het uwen man oocl: ibudc mogen fmaken;
8™" ""et dit gewaet, en feyt hacr boven dien
V En dunckt'et hem te bont , lbo dient 'et niet gewaegr
tn wat teleggen ilact , en wat'er fal gefchiën. „Geen kleet cn paft dc vrouw, als dat dc man beha ent.
net vijl J„s onderrecht,
koomt in het hirys gcltrekcn, Sict. als een dcrtcl wijf wil hoofichc
tabbaerts dragen,
et ure dat
dc man daer mede was te (preken En buyten haren ilact, cn boven haerc magen,
doet
een lang vcrhael
JV hoe feker 1'choonc draght, Wil ketens om den hals, en ick en weet niet wat
Uïtenckel ongeval,
te koope wort gebragbt; Gour,pccrel.,., diamant, in 'tkort, ccn ganfehen fchat,
•m, om den
goede,, man te beter in re Icyder,,
u voor een klevnc prijs Daer is geen léggen aen , al is de man verbolgen
"'etteren met
daer van te fullen fcheyden, De pracht die kanckernn, de dochters willen volgen;
derdact het Heet opgcltgcl'ct, Het is een /cculchc (prcuckj gclijck hei; -ude toot,
Cyn '

Deri n
'
8, 'l,r ,lcIe het wijf,macr noot is ibndcr wet. Soo pijpt van cerltcn af, lbo queelt het kleyne jong
van de
gewet „„ dele Itrcke. Dit macckt een ccrlick man by wijlen droeve 'nag
ten
6 ''" "> l J en"vlic
ct
En ET
i"
m ™™S%««" "*fa
g er' heeft bekeken
hem b»K,
Dit baert hem late forg, cn fwarcVrocg-gcdagtenj *
Soo dat hy menigmael in onruft leyt en maelt,
*

Ent Z M
,
'" hct 0 "> ° »'<%h O
ware dit geborgt 6 ware dat bctaelt .'

Het loon van fijnen ftact, dc vrugtcn fijner renten,

"
" mrcvc man, en dient
Cmi',7"' 100
u gelaten
«et kleet ter
dege paflén mogt
niet' Dc winft van dat hy koopt om weder uyt tc venten
Vcrfmelt gchjek ccn milt, cn al fijn bitter Iwcet
D
CrI f"" Belnrcck
Iwi
**»»*
«en, het dient ifcl
ge
;ekogt.
vlieger 5,
racr den vlioir
gaet paffe?, . IV
fy
te lijn En druypt maer op hct\vijt',en wört een fijdc-ldcct.(^)

Dem c' ™
,

,
hn * uyt het hjt'gewallên; Mjf,
(b) nd
ilt Ittn.itrtn
müt
-van
IVtl-ltvet
onrlar. -h
lef' ongtm&cifn in den ntrdut vm
Soo„„ J en koop, wonder tot al is 'hy vijs,
g dc * °m Jen Ucyncn
C ftof > " n 'li.-"
/mr
4 * *k It " vin ^'"'"'i
"
vilt Hi viel-
In
Uo,™ prijs. ..n iibn-ver nUm
'Vi
? k , r „-[,h, ,
S ts ordoiinjiices elhivcnl idles que
-

Ce wie nt ffij ™8 "ijfgact met denvlicger prnncken, li femme de «.n-i n iihrc ne P .„flc .ncne. a p,« ri'rik P U5 d'unc 1

net et aen , en houtie cba.nhriet.e linon lu.s qu'dle k-rn yvrc

voor uefehoncken villr tlt nuiet,
ny ne puilTe fortir hors
:
h
ny puiier |., 1LIX ,]' or j |- cntour dc f.i palbniie n y robbc
cnridue de hroJcim t ;k- U \Ü piiblic^ie &
, li
puuinc. El ajnli pareej
nïJtanl ih nimi»
, exccplion hünleufcj, il dl ml dimt iiigcnieulêmsnt les dtoyens des fu-
petiluirez 6c dtliCL-i pcrnicirüies. Moni.ii;. lib. Lü.u'i cjp. 41. Vi-
i" fMMMM aiminsft dc flcfold. lib. a. cap. j. Polir.
i. d>i,

Yy z Wat
360 R O
de man wort acngcdrongca
Wat ract in dit geval?
Tut booft linckerny en loofc buytc-fp rongen ;
fpant het ganfche brcyn cn alle krachten
in
Hy
T« alle llim
vuyl gewin.
bejagh, en alle
Men liet oock Weden felfs in dit geval bedriegen,liegen,
Dc trouwe hit gewelt, men hoort de menlchen heelt
lUtcn
Men Vint dat aen het volck , dat gTOOKTvingers kleelt.
Oock dickmael, tegen, eer, iet aen de
onbedachte W1JVCO
Wien isct niet bekent, dat
Oock vn.mc mannen lêlfi in quadc wegen draven.
Wien is'et nietbekent , dat als de vrouwe malt ,
De man oock bv gevolg» in quadc mieken valt.
Wien is'et niet bekent hoe door een gulden reeën
fnoodc rancken plegen.
Veel liockers haer bejagh en
Wat heert'er menigh wijt haer eerc leet gedacn J
Om wel "eklect te zijn, cn moy te mogen gacn. >a)
Dewijl danuyt-dc pracht lbo veel gebreken rijien,
Soo wil ïck hier dc jcught een weynigh onderwijlen»
Hier is de rechte 'ftont te brengen aen den dagh
Of immer jonge vrou gelchencken nemen magh.
Daer is een fcker gift, die met bedeckte lonckcn
Wort inhetluiys gcbiaght.cn aenhet wijf gcfchonckcn,
Daer is een ander gaaf. die brengt men aen dc vrou,
voor al dc man den handel weten fou:
Op dat
Van beydc dient gewacgt. Als door bedeckte ftreken
Iet acn'ccn jonge vrou wort in de vuyft geileken,
Daer geen twijffel aen, dat hecfo een angel in,
is
Het den weg gebaent tot ongdchicktc min.
is
Hier tegen dient behulp: Gy, die op vaftc gronden
Wilt blijven onbefmet van dele loole vonden,
Wilt blijven datje zijt, cn leven mct'cr eer ,
Sent alle' fchcnckcrs heen tot uwen overheer.
Indien noeh jonge vrou, noch vryiter, giften namen
Als die voor "haren man, of haren vader quamen,
Veel waren heden noch bcviijt van alle fmaet,
Die nu niet anders zijn, als vccgfcl op de ftraet.
Macr tot den tweeden aert. daer fijn gcflepe gaven,
Die oock de mannen felfs by wijlen ondergraven,
Door middel van het wijf. ó! wachtu, lieve, wacht
Van al dat onverhocts wort in het hiiys gebraght.
Siet,die een fwacr geding beeft voor den rechter hangen,
Geeft dickmael aen het wijf, om haren man te vangen,
Hy geeft 'ct acn dc vrouw, als aen een gragen vis,
Uie met een gulden hoeck alleen te vangen is.
Veel hebben vall geilek dat fwacke vrou we- finnen,
Vry lichter als dc mans, met gaven zijn te winnen;
Ja dat'er fcldcn wijf lbo groote krachten heeft,
Dat fv een iril gclchcnck gewillig weder geeft.
Men hc'cft'cr ons genoemt, die rijeke gaven kregen,
En des al niettemin den looien handel fwegen:
fa ftaken uyt de wecgh al dat'er was gebroght,
Uvt vrecfe dat de man iet weder fenden moght.
Gy, 'beter onderricht, cn laet ti niet bekoren,
Maer toomt den vrecken aert de vrouwen ingeboren,
Eu flacht in dit gevaer uw moeder Eva niet,
Die Adam, om dc vrucht tot qiude luiten riet.
, Gy (uk uw ganfeh gefin bewegen tot de mact.
Isuw eerwaerde man een Rechter in den lande,
Of Racts-hecr in het hof; cn dat een volle mande
Van ecnigh dievbacr tuygh koomt laclten in het huys,
Ey hond uw greetigh oogh cn uwe finnen kuys ;
En laet geen porcclcyn, geen over-zeefchc glafen
U drucken in het brcyn, of in dc finnen blalen
Het dondclick vergif, dat u en uwen man
In Jruck , in quaden naem, in fchandc brengen kan:
F.n laet geen rijckcn ftccn, geen kop, of guldc fchalcn,
Door haren fiicker-glans u in den bodem itralcnj
Al wat men qualick wint, en is macr cenmacl loet,
Maer is een eeuwigh leet, een beul in uw gemoet.
Dc fonde kan den menfeh een klcynen tijt vermaken,
Macr lal noch evenwel ten lellen bitter imaken ;
„De fondc geelt alleen maer fchtivm van lade vrcugt,
„ Macr geen volkomen heyl , als in dc ware dcught.
ü W
Wel leer dan uwen man in goede plichten (lijven,
En wacht hem, lieve, wacht tot vuyl gewin te drijven-
En voed noyt in de borlt een onverfaden geelt
„ Die geeft cn niet cn neemt ,gchjckt den hemel meelt.
,
Eaet even vallc kolt, laet ctcli|ckc waren,
Laet wijn, en wütbract felfs, 'laet alle giften varen,
Dat is de befte voet om niet te zijn bcvlcckt,
De klcynltc gave fchaed, de minlte gifte treckt.
Men lëgge wat men wil, de daet die kan beruygen
Dat oock een kleyn gefchenek kan groote lieden buygtn:
Het geven heeft vergift, ghy Rechters van het lint,
Hebt oock in dir gevat een toegcfioicu ham.
Wat van het tegendeel, 'ken vindc niet gclchrevcn
Dat vrouwen zijn gerecht om wegh te mogen geven,
Oock niet ten gticde felfs haer bcuis fluyt wonJervalt,
Ten fy dat haer de man dit anderfins belaft.
1
Het is van ouden tijt tot heden toe gclchrevcn,
Dat vrouwen karigh zijn, en- niet en willen geven,
een gicrigh mcnlch bekoomt een milden fin,
En als
Dat heeft een vreemt ge 'olgh, een looien handel in.
AVildacrom, jonge vrou, wil alle tijt gedencken
Te keeren uw gemoet van nemen cn van llhcneken,
Door beyde wort men licht in quaden nacm gebracht,
„Wie geeft, die biet haer acn, wie neemt, die isver-
Vcrhoct u boven d.it,van gek by een te garen, (kocht.
Of wilt acn uwen vrient ten vollen openharen.
Van wacr uw fpaerpot koomt ; 't is uvtermaren loet
Als man cn wijf verftact wat d'ccn cn d'andcr doet.
Het pot -gek in de beurs, de kollclijcke ringen,
Dc ketens om den arm, cn dicrgclijckc dingen.
En ilacn u geenfins wel, dan als uw man vcrftiec
Van\vic,cnwaerhctkoomt,cn water omme-gact. (/')
Het wijf, dat anders doet, lal op dc tonge rijden;
En door het ganfche lant dit quact vermoeden lijden,
Of dat fe diefte pleeght, cn haren man bcftcelt,
Of dutte dcrtcl is, cn met haer ecre lpcek.
Hier fyde man vermaent van ficfa tc willen hoeden
Dc pracht in fijn gefin, door cygen moy, te voeden;
Al wat'cr fpruyten kan uyt foo een dwaes bedrijf,
Is altijt nieuwe koft, en iïaegh een moedigh wijf.
't Is vry 'een beter voet dc vrouwen acn te wijlen
Dat lult tot ware lof dient hooger op te ijicn. t
En dat'et dwneslicyt is, te geven lijn gemoet
Tot, ick en weet niet wat, tot cncltcl poppe-goet.
Maer vrient, om uw gcmacl hier toe te mogen leydcn,
Soo wilt voor eerft dc pracht van uwe leden fcheyderij
Dc wet heeft volle kracht en treft dc lieden belt, ,
Als eerft de ware tucht in haren gever velt.
Gclijck een machtigh Vorit fich opent in dc feden,
Soo gaet'et in het hof, cn dickmael in dc lieden,
Ja door het ganfche rijek. een deftïgh overheer
Gebiedt ooclt fondcr wet, cn is een itommc leer.
Ghy Prinficn van het huys, en alle ware mannen,
Wik aldcrley getooy van uwe leden bannen;
Want foo g'u fedigh kleet, cn niet te prachtig gaci,
De man moet deftigh fijn in alle fijne wegen,
Tot pralen niet geneyght, tot proncken niet genegen;
Een man in fijn bedrijf, een man in fijn gclaet,
Geen pluyfer achter huys, geen proncker achter Griet.
Ick fic uw weerde vrient vertreckt fijn wederkomen,
Dies is u tcere fiel van droefheyt ingenomen;
Het ftreckt u, jonge vrou, tot ongewoone pijn
Soo lang in uw gefin alleen tc moeten fijn.
Wel acn, om van getreur uw finnen af te wenden,
'
Ick wil u tot belbcck mijn lief gcielfchap lenden,
Die lal u dit en gint noch brengen acn den dagh,
Dat u en al het huys ten nutte dienen magh ;
Die lal tot uw behulp te voorfchijn konncn bringen
Veel klcync (foo het fchiint ) macr echter nutte dingen.
(b) Ntm ptcutn priham nihil krbtri tddicrl
CLim *irs, v tmi haiu parium , n tmd MMM# rj
giii» i/ira tul jwitrahal . mui jtmprsinvtrurit.
léut. in Ci/in. Vid. I. gLuinfiij Mniiui, dt Dmii. <Mir
ff.
m. liittmMi. in (JbfmU. dl jure Cmnuiml. (ap, il. hx»
Mijns
 :, ; , ,,: , , ;, , ; : ,

u 3*1
dient'er met voor kleyn tc fijn gefchat, Soo geeft uw naer den difch ; want als dc
Miini oordecis ma"e baft,
iJen een groot gefm hit hinder fonder dat. W Soo dient'er op den man, niet op het huys
cq-aft
«
'

ck mijn ander ick. (« lek ben u roe gefonden Hoor nog een kcuckcn-les,al fclnjntfc ruym
frr , te welen
Kamt, dicWcphoc uwefaedcd itonden,
het dient, mot droeven
Soo dientfe niet te min uw boden aengewcfen :

wanneer fijnbedroefr, Doet, van den cerften af, doet boter op dc vis
lek kin,
nac den eyfch,daer Sonant troöll behoeft. Die niet tc wcynigh fy, maer die genocgfiiem is';
l n trooltcn
die in het huys gefloten
M| deert een jonge vrou, \\'ant fnojc van dc koek of van liet kcucken-mcyfTcn
hulp, mei droethcyt ovcr-goten, Moet &UCC naderhant of nieuwe boter eyllcn,
CfocBfa, fonder
'
haer tweede iicl de wcerclr ommeieyit, Daer is geen twijfel acn, gy lult de tweede reys
Trw nl
kult (ijn rijeke Waren veylt ; Ontfantgen niymcr mact, als naer den rechten cys.
Qf n een verre |

man, om faccken van den lande, Die fonder g0« belcyt haer cerff.c fcylen myden,
Of als een deftig
gepevs fijn vrouwe het te pandc: Die Qet men menigmacl in tegcn-feylcn glyden
Nirtiliccn droef :

"
0 't is een fwarc uit de menichen op-gcleyt,
Wanneer een verre rcys twee lieve fieïen icheydr.
1 om door bcqunmc reden,
Wel KO) iel' bcn gcnn'S
Unoöoighin het huys, en dienftig in de feden,
Tcftrcmmen (foo ick kan) uw droevig ongeval
Gv Imi een gunftig oor aen dat ick feggen fal.
Dc fchaersheyt wort gcifratt cn met verlies geboctj
„ Doet wel van eerfien af, dat is de befte voet.
Wanneer te fijner rijt de fruyren op het lefie
U worde tocgedient, gy, neem het aldcrbcltc,
Het fchoonfte van den hoop , cn geeft*et uwen vrient,
Dat is een (bete Itrceck , die tot de liefde dient '

Ick heb door

cvgen daet veel dingen wacrgenomen, Hy fal van Honden acn, indien hy weet te leven
Veel lljn'cr boven dat
van elders hy gekomen, Hy lal u mct'cr daet uw gifte weder geven ; '

lek ui! het altemacl

uw flortcn in den fchoot, Of eet hy cenig deel, hy lal tot uw gewin,
En al tot cnclctl dienft van uwen bed-genoot. Hy ial dan met dc vrucht uw liefde drincken in. •

Wel hoor mijn eerfte les. Veel wijle lieden mecnen Van tafel naer het bed. wy vinden iet tc lecren
Dut POTt belette vrou iet dient tc lecnen, komen Oock het flapc-gaci), oock in het ommc-kecren,
in
Het iy van keucken-ruyg, of ander kleyn befiag Gclooft'et, jonge vrou, daer is een heufche
wet
Of iet dat tot'et bed of tafel dienen mag. Oock in dc kamer felf, cn op het dille bed.
't h
menigmael gclicn dat op het wcdcr-gcvcn Wat menigh wijf, die, om het lijf te dccken,
is'er
En bueren onder een , en lieve vrienden keven Sal, ick cn weet niet wat, tot haren ruggc trecken?
Daer hapert vccl-tijts iet ; het afgeleende vat En foo mifichien dc man maer eens de leden roert,
buyl,of ick en weet niet wat.
Dat beeft een vuyl,ccn Sy wort van Monden acn met gramfehap omgevoat.
Daer wert ten foctgebruyk hier voormaels onderhouwen Dit K-ydc dient gemijdt. voor eerfl uw tecre leden
Bv lékergccftig vokk daer moeiten alle vrouwen Te fchcyden van den man, is tegen alle reden:
'De moeder hares mans gacn cyfehen iet te leen Gy,maek geen middel-fchut , geen eygen tuffchemueri
Het fv een pot of glas, een banck of lywaet-ilccn Een man heeft beter recht, als eenigh na-gebucr.
Al in iic bmvlnit fclfs: de moeder d acre n tegen Hoor vryfter, hebje voor na delen eens ti paren
Ontfcydc dit vcriöcck , cnliec haer niet bewegen, Soo denek, oock in den loop va - ..yc jaren,
.

Sag uyiter-imtcn grau , ten minilen foo het fchcen, Hoe datje met der tijt eens anders flapen fult,
En lond de jonge vrou met ronde wangen heen Na
dat uw ruyme koets fal beter fijn gcvult.
Dat was genoeg gefcyt, leert alle jonge uieren ï.ccr van den cerften af, rugh, hant,"cn voet gewennen,
Tcreerenvan den man fijn weerde moeder vieren, Haer by-flacp cere doen , haer naeht-gcfelfcbap kennen
j
Vadriegtrcmctgedult, bediocftic nimmermeer, Op dat geen kromme boght, of ander vrcemt gelte]
Alfprcccktfe lomtijts hart, het dient tot uwe leer: Of lect of hinder doe acn uwen bcd-gcfcl.
Voor orahou de les', u heden aengewcfen
al
Ten tweeden, hoe het gac,foo mijdt uw gramme pofen,
Gy lult tot uw berigt geen beter regel lefen
Want
En fchoongy won geweckt, ooduyekt gelijck de roüetti
dat een moeder fclfs uw bede wederhout, Wort u de flacp geiloort, ey feg, wat is'ct dan?
D« is, om datje noyt van iemant lorlTcn fout. „Het wijf, oock allfe ilacpt, is eygen aen den man.
Oock van den eeiiten aen en dient'er niet vergeten
Wanneer gy door de Itadt te famen koomt getreden,
Mei (poet en alle vlijt, tc paffen op het eten
En dat'er over Itraet een wagen koomt gereden,
Gy, maeck dat alle daeg of koek of kcucken-mcyt
Of dat'er eenigh bcclt koomt loopen op de baen,
Ter uren als het dient
haer Ipijfc toe-bcreydt. Of dat'er eenigh menfeh koomt tegen u gegaen,
Men ft* in menig huys uyt faccken
van der fpijfen En laet u nimmermeer van uw gcfclfehap Icheyden,
^wijlen Hoog verwijt en harde woorden rijfenj
U En lijd geen hinder-pael geen fchutlêl tullchcn beyden
,
at matr een fchotelmoes voor dcfen heeft gedacn, Hek Itaeg naer uwen man en toon hem met der daet,
,
> v jjfi Eao met bcrou de ganfehc wecrelt acn.
wen Dat gy hem noemt cn neemt voor uwen toevcrlaet
mont en kcnt'er jock geen
, buyk en hccft'er ooren, Dat fal hem die het liet een foet bedencken geven,
3Jtf geen brect verbad, geen lange reden honrenj
Dat fal een tcyekeu fijn van uw cendragtig leven,
Sra c n,0lldcn
l
S '

ipijtt'vcriagt een wrangen fin Dat (al uw foctcn aert, en t'huys, en over al
S
M*r m een holle macg
uier n|n »i
ijnvcrkcmlcwijfs,
.. —
dacr fit de wrevel in.
als dc mannen komen
Doen achten by het volck, cn maccken lief-getal.
Hier dienje noch vermaent uw macgden en uw knegten
™»cyti„ h.crbcdriil
honger ingenomen, Met reden nu cn dan te willen onderregten
5*>%ick, ntnèi gacn halen uytten hocck
Dat ieder fy bcforgt te brengen alle ding
, een regte futfel-bocck ; Ter plaetfcn daer het ilont, of van te voren hingj
mcnallc
¥ ai r"
tijt veracht als quadc llrckcn, Al fchijnt dc leerc flcgt, noch fal de daet bewijfen,
\
S"? ' i
,0,
-S c vmu . foo dietu-cr afgeweken } Dat uyt het tegendcl veel ongemacken rijfen
E '° nnc dadc
of Jj uvl1 ontrent dc noen, Wie eenig ding behoeft cn niet terftont cn vint,
*o wort
Son 1. f '
het luyfc vdck nc ict „ docn- Die wort, gelijck men fict, niet feldcn ongefint.
MCr dcn ma
En 1' Tiny mec "
dc noen
>
cn v «g u ™ er dc TC dcn > Leer noch het dienftbaer volk, leer uwe kinders forgen,
koomt hacftig ingetreden Noyt eenigh kleyn behoef, te lorfien of tc borgen,
't Is nut dat
^";I^'^T" !lmd* 1»*f>t<™ , firn fdlm m*ff$é u*jUn m gy het huvs op defen regel fielt,
Dat niemant voor het 'huys cn koope fonder geit.
Al geeft dc foele lucht maer Itof-gclijcken regen,
banithndt Mi Noch falie met der tijt het kruyt ter aerden wegenj
hit fchijtiin
Geringe kleutcr-lchult die ongcvoeligh walt,
4s bu i s-htudwn vm
Wort even met der tijd een ovcr-groote lalt.
jé*
Wanneerjc meyt of knecht wik voor of achter lénden
Soo maecktfc doch gewoon , eer fr riep rugge wenden,
Dat by hun met befchcyt fy ncerftigh overdacht,
Of daer geen ding cn is, om wcgli te fijn gjbraght;
V V
Vraegt iemant wat'er fchort , dat foo veel huy.igefinncn
S'jn dickmael menig jacr van buytcn cn van binnen
Ontlleken door gek'jf, door ander huys- verdriet?
^
De reden is'beken: "Gods vreefe woont' er niet.
:

Daer is geen beter toom tot alle vuylc fonden,

Soo doende, kcrt het vokk op alle faccker> letten,
Als met des Heercn vrees tc worden ingebonden
En door UW klocck bcleyt haer domme finnen wetten, ;

Soo doende leert de jeugnt haer OOgCIl ommc-flacn , Geen Siaetcn kan bcllacnt, geen Voril en heeft gebied,
Indien het wocfie Grauw geen heil' oi hemel het.
Den tiit dient uvt-gëkocht ; waer toe het Icdighgacn?
Lact ons in dit beilagh een wcynsgh dieper treden,
De Prins cn fijn ontfag, de llraffc van de wetten
En weegen in de ich.iel van tucht en v En konnen over al het quade niet beletten;
<* gel.nidck Wat iemant voor bedrog in Hille nagten doet
Want eve it. (uient; En wort (foo mcynt het volk) van niemant oyt geboet
Dc minftc v gebogen Macr Godes ware vrees die kan het herte mecken,
Dient met d hi bewogen Die kan in ware dact dc menfehen ledig maeekeu,
Weet dat ; ha Die keen dc gcellcn om, cn toont hacr volle kragt
am&e radt met horten itillellaet. Oock in het cenfacm wout , co in dc middcr-nagt.
Voor cerfl, indien')e wilt een rechten peyl bekomen Doch geen foo nuttcn ding om uw gebied te llijvcn,
bode dient gemijdr, of aente genomen, Als ChriHus focte leer uw boden in tc fchrijvcn;
Wat lijn

Sic hier een kon bèworp, dat u in dit geval Die is de rechte fchool, daer ieder wort gclccrt,
Ten dienlle van het huys den wegh bercyden fal. Hoe dat men fijnen Vorlt cn fijnen mceltcr een r

Schou al het dinilbaer volck , dat van den nijt gedreven Daer won het Ligt gemoet, het fiil cn ledig wefen
Kan fchampcr naer dc kunlt, cn dwerffe nepen geveni De ficlen ingeprent , cn boven al geprcfen
Schou al het dienilbacr volck, dat hatig fit en wrokt; Daer wort het koriel hooft gehouden in den bant,
Of floot en onbefchacmt met vrou of mccllcr jokt. Daer won het buvgfaem hert dc menfehen ingeplant:
Schou al het dienilbacr volck, als weerdigh af te keuren, Daer is dc rechte falf voor alle droeve Hagen
Dat veel een uvtgangh heeft door ongewoone deuren ;
Daer hoort men over al van duyeken, wijeken, dragen,
Schou al het dienilbacr volck, dat vanicr lijden lonkr, Van liefde fonder gal , cn lyden fonder lehult
Dat (onder eten werekt, en fonder flapen ronkt. Van leven fonder nijt, en fonder ongcdult.
Schou al het dienltbaer volck genegen om tc knorren, Wat fijn'cr, lieve Godt! wat lijn'cr locte dingen,
Dat nic: ter hant cn treckt, als met een hortigb morren; Die uyt dat eeuwig Woort, als uyt een ader fpringen?
Schou al het dienltbaer volk, dat mncdigh henen gaet, Wie maer dien lachten aert eens in de leden prem,
En acht'et grotitc vrcuglit te drillen achter Üract. Die heeftfe met der daet tot alle goet gewent.
Schou al het dienltbaer volk , dat meynt te fijn geboren Ontlluyt my dele bron; twill , leugen, tegen- preken
Om tot het innigh mergh fijn hecre naer te fporen; Nijt, achterklap, bedrog, en duylcnt quade llreken
Schou al het dicnilbaer vólk dat vrou en meeHcrvlcyt, Van fnoode linckerny, en ander vuyl gcfpuys,
En echter voor het volck hacr fcylen open leyt. Sal ï'uymen uw gefin, cn wijeken uyt'ct huys. (J)

Schout al het dienfibaer volck dat Ichifr op alle Honden Daet is geen beter voet , om goeden dienlt te uccken
Heeft hier, cn weder daer , heeft elders niet gevonden; Als ieder uyt den ilaep der fonden op tc wecken;
Schou al het dienilbacr volk, dat fijne daden prijH, Wam die van ccnig menlch in Godc wott gedient,
En niet ter herten neemt wat iemaiu onderwijll. En heeft geen knegt aliccn , macr oock een trouwrn
Schou al het dienilbacr volk, dat vreugde weet te plegen vrient.
Wanneer de mceller feit" is in dc ruil: gelegen ;
Hoor noch ccn ander heyl, dat, als een gulden regen,
Schou al het dienilbacr volk, dat op een vremden voet, Koomt door godlalig volck op uw bedrijf gelegen:
En
ick en weet niet hoe, dc (loten open doet. Siet! Laban wort verrijekt van alderhande goet,
Schou al het dienilbacr volck , geflepen om tc lincken Om dat ccn hcylig man lijn witte kudde hoedt.
Sluvp-fielen uyt der aert, cn rechte luyllcr-vinckcn; Siet!Jofcph, in den dienll van Potiphar genomen,
Schou al het dienilbacr volk, dat by het fnoepen leeft, Doet Godes milde guntl op ii]ncn mccllcr komen;
En diekebuyeken voed, cn dunne tongen heeft. En weder uytgejaegt, en in den den Hoek gt'fct,
Ten lellen fchou het volck, dat alle fhoooe vleekcn, Draegt in het duyfier hol den rijekeu legen met.
Weet llaegh cn overal met liegen toe te decken Leer, leer uw dienilbacr volk op Godt den hccrfclicr nrh-
Een meyt die leugens fmeet cn met de waerheyt fpech, En loon of harden vloek uyt fijnen hemel wagtcnj (ten,

Is alseen witte raef, indienlc niet en Heelt; Macckt dat belette tugt in uwe boden veil,
Een die haer heeft gewent de vingers krom te dragen , Die Godt al voren dient , die-dient dc menfehen beft>(0
Dieialook, des veriöcht, hacr eer voorlckcr wagen Macr om met goede vrugt hier in tc mogen treden,
't Isfoo; die dcrtcl is, cn Heelt niet alle ti|t, En om het ilecg gefin tc ouygcn naer de reden,
Macr een die Helen derft, is alle fchacmtequijt. Soo doe uw boden wel, onihaelfe wacr het dient,
En denckt niet evenwel, dat ghy volmaeckte boden Niet als ccn ftrenge vrou, maer als een ware vrient:
Stilt krijgen in het huys, of onder uw geboden; Wil hun door goede koll een gunllig hert bewijfen,
O neen, dc rouwe jcught dient acn tc fijn gclcydt, En lactfc vollen tijt om hacr te mogen fpijlën; if}
En met gcllage forgh den huvfc toeberevdt. Indien'cr iemant fcylt: ontfet u niet te fecr,
Wel acn dan, jonge vrou, die niacgden cn die knechten Wcell deftig alle tijt, maer vinnig nimmermeer.
W ilt lecren naer den cyfch
,
hacr plichten uyt tc rechten , Dcnck datfe menfehen lijn, die op gelijck gronden,
Ten nuttcn van het huys , acnhoort een 'goeden vont Met grootc Priufl'en fclfs, te lamen lijn gebonden;
Gaet leydlc tot den Heer , dat is een vallen grom Denck dat oock Godes hant htm lijf en licle fchiep,
(«)
't ls niet genocgh gedaen u van het
quaet tc fchcyden, En in dc wecreh bragt , en uyt dc moeder riep. (')

Gy moet oock uw gefin ter rechter bane leydcn

Een moeder van het huys is niet voor haer alleen, (b) iVu is '< die den Hun vriefl ! by fal htm en.lerui-ftri itn Ha
Macr deylt uyt rcync fucht hacr gaven in 't gemeen. 'Jiiik, Pftl. i s. ii.

Als Heller Godes volck met druck lagh ovcrlailcn, (c) Qflimum quemque fidclljfrmnm fnla , etUm tlLniati dixil Pik.

Sy riep hacr macgden fclfs tot biddeifen tot vallen, Panrgyr.

Tot ootmoet in den gccll, tot alle goede leer, (d) Dit is aiu vm de denjdtn der uymemmler vrarjfn , ktiihrnt*
Prov. 31. Ij. i> $eiji (feyl dt lal ) haren hiryfe vttdtr , tn en»
""
En lietle nevens haer verfchijucn voor den Heer.

(ï) Prulare Ptaio dii^imijra ctnr.im iur.im-ui !e;aoi caadilsrii in ee fa Stpmtt Hiob. cip. 31. t^.ber/i hem die mtni" p'»"' k! 1'"^ '

ullicari apsrttri tenfebal , Hl lives bmi JjWjüri'Ji JtUilart , raai* avtr-

in '1 runden lijve rnatche.
{*ri. Hefthcr. 4- *«•
 , , ,,,. , ,
: : , , ,

V R O u w E.
36*

Indien RV fo
mti i" l,00,
'
C K" è^T" fpre kcn ' En, fchoon gy mcmgmacl uw belle panden mirt,
genevgt om dat te willen wreken,,

Onthout u niet tc min van wrange

U:Jiu niet
mcr et henen gaen,
alle twilr.
VnVrokt niet op bet woort , bet Hier is geducrig Hof, om uyt dc daet te leeren
En denckt wal
uw gemoet by
wijlen heelt gedacn Hoe dat men alle fpijt moet kragiig ovcr-hecreu
met togcen aengedreven
grillig hert, Hoe dat men alle iïigt van korlcfonverllant
n,,idt hoe uw
'
l
m
den hemel iëlft
heeft menigmacl gekeven
overluyt gemorrel iondcr ilot,
; Moet houden in den toom, cn leggen aen den bant.
Denck hier, tot uwen troolt, dat broofe vaten breken,
Heelt dickmacl
krijg gevoertook met den groten Godt. Dat weeckc
Heeft diknuel ftoffe fmelt; dat natte dingen leken ;
fijn cygen
vuyl wil nacr de reden wegen Al wat van delen aert of is , of komen &1
f .„ Ji c

niet veerd.g fijn ° m harde tugt te plegen ; Dat

heeft alreë gevoelt, of wagt gelijekcn va!.
tJ,
gv die alle wracek wilt houden in den bant, A\ wat de wcerclt fiet , moet vallen
Dus , breken, derven,
Ontleedt rc
g tcn
ernl1 uw onvcrltant. (*) Wat liet men cvenllacg, wat moet'er niet
bederven;
nimmermeer gewent u niet te fcheldcn Al wat men hier befiet, is ick en weet niet wat,
GewCM u ,

Wtntoock uw helle vrient die heeft'er in

regelden, Ja fiet de meefter fclts is macr ecn aerden vat.
Wanneer gV boden ftnft met fel en hart gebaer Wacrom dan door de fpijt foo vinnigh aemredreven *
Uw man Se dracgt'et half, en lijt'ct nevens haer. Ey lieve, breeckt'cr iet, het itaet'er op geichrevenj
'i bleker,
fco de vrouw heelt met de mcyt gekeven, Hoe diep ook ccnigh dingh u wortelt m den fin,
En ktB oock aen den man
geen tbc te woorden geven ; De doot, dc bicecke doot, die fit'cr midden in.
onthutlt, en uyt ter- maten gram, Doch foo gv evenwel u niet cn weet te dwinccn
Si isibogantfch
Lht iy het al bcgracuwt , en fcheert op cene kam. Soo keert dc finnen af van alle broofe dingenf
En dit noch boven al m
delen is te klagen, En des al niettemin, verfoeckt aen uwen
man,
Dc minlle van het huys die moet het mectte dragen , Dat hy doch niet en koopt dat h.ielligh breken
kan.
Ecnkinr, dat even dan wort aen de borll gevoedt, t Is beter, jonge vrou, 't is beter rogge foppen
Datliiygt (onnolcl i'chaep!) het ongcltuymig bloet. Tc nuttcn iondcr twill uyt hi er-ge imccktc koppen,
\ ennijt dan,
jonge vrou, op icmant uyt te varen, Alstreurigh, ongefint, cn met ecn vinnigh brcyn,
En het geen lolfe tong uw fcylen openbaren, Tc nuttcn hooflche koil uyt fijne porceleyn:
,,'t b beter eenig quaet te lyden met gedult, Wat China backen kan, Venetië weet tc blafen
„Als vaneen anders vuyl te maecken cygen fchult {!/) : Van konftigh aerde-wcrek, van kollclijckc glafen,
Met ÜU tCHWCI I door het huys , met tieren en met kijven Ln dient aen gecnen menfeh van tochten opgcvult,
Tc Itvaffcn uw geiin, uw boden aen te drijven, Dus lact dat broofe tuygh , of oeffent uw gedult.
Enisdcregtcvoet, en is de middel niet, Indien'cr dit en gint is in het huvs verloren,
W aer door een jonge vrou moet ilijvcn hacr gebict Hoewel ghy neerltigh fijt u dingen na te fporen,
Een woort te regte tijt met reden uyt te lprcken, En gact niet tot het volck dat niet als leuren geeft
Met liicthevt de togten af te breken,
Itreng te fijn, En evenwel den naem van wacr te feggen heeft :
worden acngeracckt,
Enllcgs door rcyne fugt te En roert dc fifte niet (c) cn wilt u noyt bckroonen
,
Dat is de weerde deugt die vrouwen achtbaer maekt. In water of in glas den dief tc laten tooncn,
Duch wai'cromme-gaet, cn laet uw broofe finnen Vermijd het nng-geklank , cn wat'cr meer gefchiet,
Souvent nimmermeer van gramlchap overwinnen, Waervangccn waekeroogh «fgmnr, of reden fiet. (</)
Vmojttfoor onverdult een mcyt te willen flaen, 't Is duyvcls guychel-Ipel van over
lanen gedreven,
NeOli daer is beter weg , betaclt en lactfc gaen En noch, 'k en weet niet hoe, in onlcn tijt gebleven,
Eactvoor lijf-eygen volck de llramen van de Hagen,
Gy, hout'et voorbcdrogh, vermijter als verdacht^
(Insvrj'-gcvogt't kuil cn kanfe niet verdragen; En laet het duyller werek begraven in der nacht.
Uet aen het Britten-lam de harde mcvllcn-tugt De duyvel gewoon van
is eerftcn aen tc liegen
Tm
koümt niet over een met onlc Zcëufche lugt.
Al fpreekt hy fomtijts wacr, hy wil oock dan bedriegen;
Hicrt noch een dienllig
woort vooralle tccre vrouwen. Dus fchou dat nacr gebcym , cn wat dacr henen fiet,
Die niet en fijn gelcert hacr fugt te weder-houwen Want by de leugen-vorlt cn is dc wacrheyt niet.
Die ligt,
, om eenig klcvn geval,
en in der hacli j't quaet in dit geval een ongcrult vermoeden
Gaen Helle in het
werek de vlagen van de gal. Tc rapen uyt de lucht, cn in den geelt tc voeden ;
Men menigmacl dat icmant fchijnt te raten,
liet'ct

Ulnncn-cen plompe
Noch flimmcr in der haclt en op een lnfl'c waen
t'l oykt
meyt ontrent dc' fijne glafen Te loeren op dc meyt, cn in hacr kilt te gaen;
porceleyn hacr dingen qualick doet, Door wantrouw ommeficn en
Men liet dat ieder anglligh na te fporen,
een dc ftrarre lyden moet. Heeft menigh fwack gemoet fijn eerllc trou verloren:
'} ."ie uw fwackhcyt
kcnt,vcrl"eboont uw cyge fcylen, Men fiet dat menigmacl met ontrou wort gcloont
tn treekt de
finnen a f van al de blaeuwc tcylen
Die aen het dicnllbacrvolk mistrouwen heeft getoonc
Jwil dat China fait. het broofe porcelyn Hier maen' ick ydcr man en :ille klocckc vrouwen,
6BBQ geenfins nut, al is'et wonder revn. Geen luy en dertel volck m huys tc willen houwen ;
Weodc man vind eenigh foct 'vermaken
ui Siet wat het wceligh hof voor fnoodc leckers heeft,
T i
K
°
' °^rde-werck, of diergclijckc faken,
van terften af,
en wapent uw gemoet Het
En al om dat dc jeught dacr onbekommert leeft.
is dc bcltc voet, dat alle menfehen wereken,
Ucdt'' mE t gedult,

»
r' cn met een fedigh bloet. Dat lal hacr aen het lijf en in de (innen fterckeoj
ma verdragh en Ibndcr gramme vlagen
*»it u
„Wie ledigh fit en gaept, is water fonder vloet,
A
ongeluck, dan ongelijck te dragen?
De menfeh doet enkel quaet, wanneer hy nictcudoet.
ecn hjcll
ïï 'g knegt uw Binfte fchootel brecckt, Dan, lehoon gy vlytig volk in dicnll hebt aengenomen,
i
CC " plom ,
e meyt uw glafen ommc ftceckt:
Nu Ar
^eteemg ! Noch dient'et niet alleen op boden aen te komen,
B
fcint lal overhant verkerven, Men vint dat alle ding cn rau cn llordig gaet,
J en uwen vloer met koitelicke Ichcrven; Wanneer het gants bedrijf op vreemde boden

Set
'

Sfr„
ïï
rjc
Ae lchuerl ^r
tlJ
" Wni ë
UW gcmoct
fclfc

™
nu en dan koomt
11
,
uw dmgen ommc
of ander dis-genoot.
nict tc willen quellen,
ftoot,
A.ice
(e) Cribra divinari
foliniufnit
jhanm rtmanfu
Uk mug. difamf.
, ut ia
pifnsi.
, VM*Hm
adagium
Vid, htc
4. c. 2. 4. C.fiil. 4.
, Ihtmnia
abitrit

v alij
,
<juo.7

fHMrjliur,* .nud
, Lutitne
m/lum c.-
, Poliuci
Wie
Mini*. Del
llact. (e)

cr
«frnt Chii-
aliii

Sj's

uwe dingen tellen;

(Jï Ad fim dutgtndo, maliU msdii faprrfliiiop heminn umntur

^m,™ ijJ
fr*<*l°
Jeb. Lcm. Ub.
,fiv. flv , „„„j, ;„ vit „ vtt
, , M _ z rt jt H;0WH „
.

v
,
fi-Ji

, id,
"-Mijd „p ni ii ta ,l?
yt m jir i!hnt nlr jIJ0 glJi„. j. dt feript. Afr. Dilcï!. lik 4. 1. j. <ju, é.fiil. j. 4-
(e) Het CpreecWoort feyt.
Dacr hit huyi fal gun 11 rrft,
Datr tuut di mttjltr ji;n dt kiwj :

'kEn
364 V O u w
voor uw gemerek en laet te fijner ceren,
Stelt die
fcgg* niet dat dc vrou Gd met dc leden wereken,
,
'k En
Macr bet haar wackcr oog op alle dingen mereken ;
Uw finnen, uw bedrijf, uw ganlchc dienitcn keereni
Wat isvanfware lift, of harde fiaverny?
Al wat'cr omme-gact en deugt gcmecnlijck niet
„Wie Godt van herten dient die is geducrig vry. ,
Indien het huvs-wijf felfs geen dingen nae cn
liet.
Die wandelt in dc lugt, cn boven alle landen.
Het ooge van dc Struys het is van outs gelchrevcn)
(
Die klimt tot lijnen Godt , oock midden in de banden;
«venj
Dat broet alleen het cv, en doet hacr jongen
Struys Die kan in volle luft met vrye finnen gaen
Het tttfitn bom de hitgt. bet oogc van de En verder als de wint, cn hoogcr als de macn.
Is van den ouden tilt een lcfic
voor het huys.
hoort jof wie het mogtc WCfeo, Macr een die veerdig ftaet tot alle boolc treken,
Hoort mannen, vrouwen
(uilen leien, Als vlees en duyvcl balt, of als dc lullen fpreken,
Die onfen boeck miflehien hier namacls
Wanneer gy nu cn dan een vreemde wat gebiedt,
Hy ft dan wat hy mag, een Prins , o! magtig Gnef,
Houd niet voor wel gcdacn,voor gy het ecrftmaclfict
Hy is een vuyle llons, hy is een volle llact.

De hleer is niet alleen een Godt van hooge hergen

Het ooge van den heer verbetert alk laeeken, Of die hem niet en laet als gronte dingen vergen,
maecken;
Het ooge van de vrou kan gauwe boden Hy fent een wacker oog geduerig over al,
Het ooge van den heer dat maeckt dc peerden vet, (,)

En liet van boven af tot in het laege dal;

Het ooge van de vrou dat maeekt de kamer net.
Het lant is Godes huv.i, cn die'er in verkecren,
Een woort,maer in het oor. Indienjekoomtte mereken,
Die konnen altemael den grootcn Schepper eeren; (ƒ)
Dar over uwen man dc kriele togten wereken,
Een ieder in het fijn bedient des Heeren raet
Soo let op uw bcleyr, wanneer je boden huert: ;

Wat ("onder raet gefchiedt wordt naderhant befucrt. „Wel hem, die trouwe pleegt oock in de minilc fbtt,
fchoonen mcyflen Al wat u wort belalt, gv tracht om dat tc willen;
Soeck niet tc lijn gedient TAS al te j

dc ihoode lullen cyiren Dat fal in uw gemoet veel droeve baren ftillen:
Macr denck wat mcnigmacl
Weet dat een jonge vrou geen klcyne kans cn wacgt, Ten krenkt den menfeheniet den menfeh ten dicnllte
Macr wie onwillig dient, die is'cr qualik acn. (Ihcn,
Die in haer kamer brengt een moyc kamer-macgt.
Indien u vrouw of heer nacr wacrde niet en loonen,
Gy fijt by wijlen fwack, by wijlen uyt-gevaren,
Ey wijlen tonder luit, ontrent het kindcr-baren ,
En wilt hacr evenwel geen bitter wcfen toonen
wijlen ongelbnt, by wijlen in dc kraem,
Dcnckt dat een hooger Magt, die in den hemd leeft,
By
By wijlen ongcfont, by wijlen onbequam;
Een ieder nacr den eyfeh uyt fijne volhcyt geeft.

Uw man, een wee lig quant, is dickmacl uytcr-maten

En laet li nimmermeer tot ilimme raneken drijven,

Van krevel acugepcrit, in togten uyt-gclaten; Op hope dar het quact verholen mogtc hlijven;
Dc meyt die deekt het bed, of viert'ct met de pan
Want,fchoon gy uyt het oog van alle menfehen fijt,
O ! denck dat uyt het vyer een vlamnic riji'en kan. Godt, die u regten lal, die fiet'ct alle tijt.
Gewis een fwack gemoet , dat niet en weet tc ilrijden, Gy fulc te fijner tijt eens reden moeten geven,

Sal haeit gebogen lijn cn ligt ter aerden glijden; Soo wel als ecnig Prins , oock van uw gantfehe leven
Dc mcnfch is wonder broos , dc jeugt geweldig teer, Godt , die het al beftiert , cn fier geen menfehen aai,
Dc nacht is al tc vry, en fchoonheyt lokt tc feer. (a) Macr proeft het innig hert , cn wat'cr is gedarn,
dacr over menfehen vallen, Vriendinnc, 't is genoeg, lek fie de fonuc dalen,
Ey ! leg dc fteencn wegh, (g)
En koome, met verlof, mijn lief gcfclfchap hakOj
Ey! Huyt dc dingen uyt, daer op de finnen mallen
'Het van oucs gemcrekt , een ongeilotcn kift
is Doch, eer ick henen gac, en, voor den goeden mdit,
Maeckt dat'er icmanr geit en moyc dingen mift. Soo hoor noch een gebod, hier nul te fijn bedacht.
Door fchoonheyt, gulle jeugt, en wel- ge lege ftonden Wanneer uw weerde vrient is op het weder-komen

Is menig fwack gemoet in vuyle luft gevonden;

Soo dient voortaen gelet cn waer tc fijn genomen
Welacndan, totbcfluyt, hier tullchcn ons gefeyt Dat, wanneer uw gcmacl verreyll met alle vlijt,
Huert voor een dcrtel man geen fchoone kamermeyt. Gy dan niet buytcns huys milfchicn te foccken fijt.
Dog vint u novt befwaert een meyflïn af tc dancken, Als icmant koomt gercyft , die uyt een foct verlangen
Die vaft gewortelt is in ongefchikte rancken; (i) Sïch beclt in fijn gemoet een vriendelik ontfangen,
Een yder wort geacht, in daet cn in den fchijn, Indien hy by geval lijn vrouwe nier en vint,
Nacr dat fijn dicnftbaer volck, of fpeelgcnoten iijn. Soo wort hy lomtijts gram, of niet te wel gefint.
De boden van het buys fijn openbare pcylen Gy , mack wanneer het dient , op uwen vrient tc wachten,
Of van een goeden aert , of van gewine feylen Dat brengt een ccrlickmanccn vrcugt in fijn gedachten,
Het is niet fondcr gront in ouden tijt gefeyt, Gae val hem om den hals, en hict hem weilekom,
De heer is als de knegt; de vrouw gclijck de mcyt. (c) Gaevalhem in den arm, cn kuil hem wederom:
Leert uyt dit voorig werek, leert alle trouwe boden, Gac vocgh u neffens hem , en ftclt u om tc vragen,
En wat'cr dient gedaen, cn wat 'er dient gevloden; Hoe dat lig alle ding heeft op den weg gedragen;
Dient niemant nacr het oog, of uyt een loofen fchijn, Hoe dat hy koomt gercyft, cn onder wat gcley^
Macrlaetuwgantfehbedriji uyt trouwer herten fijn. {/) En, lieve, wacrom niet een foentjen tullen bey-
Wilt door een reyne fugt op alle dingen achten , Macr wagt hier iet tc doen, of iet tc komen lpreken,
En niet het loon alleen, maer Godes fegen wagtcn ; Uytlooshcyt, uyt bedrog, of uyt geveynfdc treken,
De deugt heeft haren glans oock in het minitc lot, Of uyt g'cmacéktc gunll, of uyt een loflcn inont,
gront.
Enlchoon gy menfehen dient ,gy dient den groten Godt Hier dient geen ander liigt , als uyt een waerc
Of anders lbo de lill wort ecnmacl ondervonden,
En ƒ« Lu hup u »d Itbttth,,
Sas ™«i dl xnuut fijn dl tnatght.
Soo is het apc-fpcl voor alle tijt gefchonden;
Fnm, inkuil Cale, etiifiih prior ijl.

(0 Ten i, d»n met Godt niet , gdijck de Sjrticrs oP «n =^ c

^_
(i) Het ItiliJens rpreeckwoort fcyt ons, wifer dickmïd in de wce- gemheyt eens Uikrhjck fprjken, ( Chron. ïo. t>*J' <» .

onimegact d "" U
%d, Jon , matr Ji fnUidt dtr
,
iclt ; •» 'J<S*«« . ' I
i» Itltinde op dt m'tnjlt dingen. Luc. 12. i°-
Vj/aii» ba hrvltA moglit, cr UM anulla,
UfiqHtfl*. & j/i bafti fkmm aarlU, (0
dlvtrfi,
Mm quidtm tqualiur At nalirA lindunl ad
m dLr b„,L,, alu i,„p t ra,..h alU *****
,

. , ,
Ja»
fum varia , cr ad rtttt tbidieulum aünm ai fartndam ,

(c) Moret CS" ftudia denïinjrum plirum^ut x *pinm. fyifltt. ad jirrim. j. tap. uit. Da tptrair. ' "^'^J!"^,,,
t imiillamrn o Mh
t\um mirilim jitiitituur tjaal'u imm qmy,s
.-
t/l , talium ennfiriio ditt-
'ZpZ'Zt\lT^idt^ F»*»*. »
ttalur.Hitronym. ad Dtmilriad. 'iï/fC 'lïmZ
El-ijl. 6i.
(d) Gy dinfikmiluta zij ttburfatm h-jyb hart , mn na hti fm Jit- »'
nmdt , alt jstclstndt di mtnfcltn u btbaitn , matr tl, dinfllmttknn Chri- ) Dt Sthrijvtr vurl hitr wtdtr.m fxhfilfi In ,

]ii , duidt van litrun dm Gsdi. Lphcf, 6. s, 6, Coloff, j. n.

 , ,,,; , , ,, , j

V R O w 3^
mderhant hem ware vrientfehap biedt Maeckt dat dc geeften felfs niet op cn mogen rtijVrt,
Wart fcÈöOn gy
ma" water-ver w , uw man cn acht'ct niet. Macr eer bekommert fijn om broot tc mogen kmgenj
is al
jeught van fachigcwiegdc vrouwen De bobbels houden op, oock als dc ketel liedt,
(go de teere
tegcnïtacn en tochten wederhouwen, Indien men aen dc pot geen hitte meer cn biedt.
{ «t lullen
voor al de man , wanneer hy buytcn reyit, Gaet des al niettemin en orTcrt uw gebeden,
Soo n»rt
«3, quilten in de trou, geiijck de reden cyft. Dat iïil een rcyne tucht it tlortcn in dc leden,
ifimê&Ot Krats wii op de reyfe geven, Dc krevel is van otits een llccg cn vinnig quaet,
een ander lont ai
over zee te t we ven, Dat
Urn tot niet als door gebreck cn bidden af cn lact.
baer met gewight , op datfe door de locht Maer wacht u evenwel met vroawen oyt tc mallen,
SV ftijft

jjc driften
tcgenltaen en fekcr vliegen moght, Met vrouwen immermeer in jocken uvt' te vallen
}
met Unt en Iwarc dingen, Weet dat hy tonder fchult geen vrouwe raken magh,
Sï ÜttS haren krop
rfp fe, «cn lljdc-wint haer wegh cn loiidc dringen i Die nu in langen tijt fijn vrouwe niet en fagh :
gaemv beleyt! gewis de fnege Kracn
Wt een Oock daer men vrouwen groet , vermijdt u vantckufTen,
Siet

Is weert
te fijn
bemerekt, en na tc fijn gedaen. U ant dat onttteckt uw vyer,en wie doch (alhctblutlcn?
T c k wenichtc dut
het volck , 3I eer van boys te icheyden, Spert hever alle jock, fpaert alle vreugde, fpaert,
balhit van de tucht fig
wilde voor-bercyden Tot datje wederom met uw gefdfehap paert.
Met
Om novt van buy te-luit tc worden overheen Bedingt acn uw geticht geen maegden acn tc lonckcn,
rechte irrecck te worden afgcReerr. Oock door het oogb alleen ontltckcn hcete voncken
Of viin'dï
wel, die voer geftadigh henen, }
1'lvlTcs iledc „ Het oogh , het ydel oogh , dut levt den ccritcu gronr.
Lntrock hem geenfins
acn de lootc zce-Sircncnj
„ \\ acr door tot in bet mergh dé ficle wort gewondt.
Hy klompe was fijn gatten jn het oor,
Ittckecn Weet dat het gantche rot van alle fnoode fonden
Ito, «'"'er ornmeging, geen liefde, geen gehoor. Door llrijt en tegenweer dient in te fijn gcbondeni
Al die (kh buytcns
huys en uyt Jen lande vinden, Maer dat de gulle jcught, cn hare kriele fucht
Jidiooren menigmael het oore toe tc binden, Won beter overheert door middel van dc vlucht,
{b)
Om, fchuon een gladde tong de quade luiten vlcyt, Sijn vyant acn te tien, cn met gcwclt tc tergen,
Nou van de ware deugt tc worden afgclcydt. Of in het open velt hem krijgb tc willen vergen,
Wit WB in dit geval, wat lijn'er quade llrckcn? Magh elders dieniligh fi|n, inlutl, en hcetc peft,
Wat lijn hier by het volk, wat fijn'cr al gebreken? Daer is het wijeken heyl , daer is het vluchten beft.
Hocmenigh rcyit'cr uyt, die, als hy buytengaet, Gy, blijft dan buytcn fchónts,en mijdt dc boofc ilonden,
Ln vrouw en echte trou te iamen achter lact ? En wat'er eenigfïm kan locken tot de fonden:
Wv kennen echte mans, die in het bnytc-levcn Denkt, hoe dat menig menfeh fijn eer te buyten gaet,
Hen «'eten by dejeught als vryers uyt tc geven, Om dat'er hier cn daer een korrer open itacr.
Alleen op delen gront, om niet een beter fchijn Doch, valt'et icmant fwacr foo deun tc moeten teven,
Teihringcn uyt den bant, cn geck tc mogen lijn. Die moet hem niet tc veel op lange rcyfen geven;
Dit is een rechte op tc weckenvoet om lullen Veel uyt den huystc fijn, veel uvt het vaderlant,
En moet acn tfie kant ten qitaden eyndc ttrecken Doet hinder aen de vrou cn aen den echten bant.
Wat kan een jonge maeght niet worden ingcbeelr, Die met den lijve rotft dooor alle vreemde palen
Daeriemsmt dertei is, en met de trouwe fpeelt? Leert dikmael met den geelt, ja met dclicfdcdwalcn; (c)
En wicbdcrt'et met, dat, uyt foodanigh mallen, Die veel te paerdc rijd, en veel tc fchepe vacrt,
Licht icmant lijd gevacr «ti ware luit te vallen ? Wort lichter als by plag,cn krijgt een loflcn aert:
Die kmckc-bolt, en maer de (laepaert maeckt,
fit en (^J
Dat is van outs gelooft, het trouwen is gevonden
b dickrmcl onverhoets in diepen flacp geracckt. Op dat het echte pacr, door ware fucht gebonden
Gy vadas van het huys, wilt dele rancken mijden, ,
Malkander overhant geduerigh moghtc fijn
't Is uytllagh van
dejeught die niet en is te lijden: In yoortpoet herten lult, en lteunlel in de pijn.
En voed geen malle lucht tot in den echten
bant, Hoe lichte valt de menfeh , die met onwitTe fchreden
's Is al te weerden ichat, en al te dieren pant.
Koomt fonder^mctgcicl een gladden wegh getreden?
Nwfc is'er llimmer volck dat fchicr op ieder h iven
,
Helt oyt lijn louc gangh naer cenig ongeval,
V int, iet cn weet niet wat, om brant tc mogen laven ; Wie is 't die in den noot hem weder rechten fal?
Ue mcnlehen gacn werek , als of bet echte bondt
Bleet in bacr
te Wat gaet de mcnlcben aen, die rafen om re paren,
evgen huys, cn daer vcrfcgclt (lont.
En fchicr noch in het feell haer (lellen om tc varen,
tymhetvuylbcjagh! dóet anders, ware mannen,
tnileert enguere
Of naer het koude vack daer witte beeren fijn,
dntt uytuwe leden bannen Of daer dc ftrant op ipli jt van bcete fonncfchij|^
"m
regels tegens |„n
cn .,] rc ruïmcn jeucht, Wat is'er menig lect in alle tijt gcrefen ~

hoort k«
ii
-
^
g y Ict v]ccrc |, ,„ bl a Jen hauJca m
'

Van
™
|
uyt der itadt tc gaen, en lang van huys te weten?
" »»' gthcym veel heele dampen rillen, Wat
t is'cr menigh man ten hoogllcn ongcfint,
"nlaliieven.cl tot gcencn Camphcr wijfen:
Die, out van rey ten koomt, en jonge kinders vindt?
geen mtheemlche Gom, die met een ltoudc fucht
Daer fijn uyt dit geval niet lelden goede vrouwen
™ 1 '«'recht aen dc trou, en hinder acn de vrucht, Door óvcrlpel belmer, en dat ter goeder trouwen
"gy middd focckt om brant
te mogen Helpen, lek weet dat menigh kint voor wettigh is gekent,

«W a met getnack doen houden in den

toom
Al was bet by een boef de moeder ingeprent. (*)

\
m bcnc S" (
™ BTeï!, in 't dapen uwen droom.
SaEr" °"""Sniael " K iom verdwijnen, '
, ^tad ApQfltïu! Ptiului de cuit'is

IZ "" c ° mlt van alderhandc wijnen

,

S °f J

tcenil,n >gh
' » ut J ™
Gnaecltt
? wer, de lullen naende maeckt.
C
Vermin

\y,'
1

m
c°
™, "«P .
° dt
'™ hreeckt de lange nachten
'S werk , door revne vrocg-gedachrem,

0„ 1 ""P Je weer cn bcligh op den dagh

Sm '»* Soell u
Eai,
,'

'" ,tlmi J
ledigh vinden nragh >
"o''htenovcrlaften, L-inellc^nd boih
SooZ; !

«3 7,
T"
,0C " dl,f
™ «'«>"> 'vvaften, ,V
'
P ".
Ak moer helle nacr dc Inhouw peiuallv móuve, ihat they never are ren Mlm place!"
fPF.
«. ° e ™' « fchooca vrouw.
aaer

W Z.:2 J wmn, ÏBO rf

(,,)
(el Dll f„l i„ pnJHp, Ll r„ mfchU\ sngthisrt /Mina ,
Udarim (éi itfi inert cenftrvirjl ;

Hoor
366 V R O U w
Voor macgt of echte vrou veel uyt'et huys te wcfen
Hoor Zeeuws, cn Hoilants volk, die uyt dc Zee geboren
En is van ouden tijt van nicmant oyt geprcfen;
Hebt akijt nieuwe luit om landen op te fporen;
bed, Sict als het wcclig fchaep gaet dolen uyt de Hal,
Of het dc lange revs, of (tacckt het echte Strax is'ct voor de wolf, of ander ongeval.
met;
Of hebie varens lult, foo neemt de vrylter (*)
Als Abrahams gcmael is buvtcns huys gevonden,
Geen vrouw cn dient alleen, fiet Eva van der Hangen
Sy llaet in grooten angll om daer te fijn gelehonden;
Met lillen omgevoert, cn in der haeil gevangen; 't Is wacr dat Godt het quaet ten bellen heeft gewent,
de pijn,
Sy ccnigh braght, eylaes! de wecrek in Maer let eens hoe het quam, hacr man was daer ontrem.
niet ecnig fijn.
Een vrouw, een jonge vrou, en mag, Als Dina ging befien de dochters van den lande,
fitten treuren,
Gy die een jonge vrou laet ccnigh
gebeuren; Siet wat ccn droef geval! haer eertje blijft te pande;
Denkt hoe de werclt gaet, en wat'er kan En,fchoon om dcfe dact een grootc moort gefchict,
Ofvalt'crongcmack, foo lijt'et met geduit;
Hacr broeders krijgen btivt ,macr ly haer maegdgm niet.
Want fy is wonder broos, cn gy met (onder fchult. Hoe gecflig, hccft'er een het vrouwe-beeh bclchrevcn,
fijn huys te doen behagen,
Macr om acn uwen man En, door een wijfe vont, gefehildert naer het leven!
Soowil ick, jonge vrou, een nieuwen raet gewagen:
Want, om haer regten aert te maccken openbaer,
Het is u wonder nut, ioo ghy met alle vlijt
Soo Helde 't klocck pinceel ccn Ichild-pad onder lucr:
Uw cygca pollen trout, cn niet uythuyfïgh fijt. Een fchild-pad, altijt-t'huys, die in hact cygen fchelpcn
Dacr is geen ruygh gewas acn uwe tecre wangen,
Sig kan vooralle quaet en tegen leet behelpen;
Dat is rot u geleyt Bcpael uw loflè gangen,
Bepael u binnens huys, bcpael u jonge vrouw,
Omdat een jonge vrou is vry van ongemack,
Indienlc maer cn blijft ontrent hacr cygen daek.
Dacr is acn uwen mont geen dcldel voor dc kouw. (b)
Een fchild-pad, traeg-gevoct ,die noyt cn komt getreden,
Hy, die den ccrilcn gront van onfc tacle ilclde,
Als met ccn (tillen gang , en met gelette fchreden;
En heeft u niet genocmt, of vrouwen van den velde,
Of vrouwen van dc llraet; Ifays-i-rou-w is uwen naem, Omdat een jonge vrou in daet en in den fchijn
Moet deftig'in gebacr, niet fchotcbollig fijn.
Een woort,ook uyt dc klank, tot uwcnpligtbequacm.
hoi gaf namen aen de dieren,
Een fchild-pad, ttilheyts-vrient, wiens tongcluofe kaken
AlsAdam in den
het woort bekennen haer manieren; (c)
Geen ttemme, geen gcracs , geen klank cn kunnen m.i-
Men kondc door
Gy denck, als u de man begroet, en hiiys-vrou biet,. Omdat ccn jonge vrou geen welen beter Haet, (ken;^)
Als datfc itille Iwijgt, of niet te veel cn praet.
I3.it u een korte les tot uw beroep gelchiedt.

Laet, ick en weet niet wie, gaen dolen by de bueren

Een fchild-pad, wcyger-lutt, die niet als aeugedreven
uw mueren, Sig acn haer wederpaer gewoon is op te geven;
Gy, blijf in uw bevang; dacr lijn vatte (i)

Uw lïot, bollc-wcrck, uw rots, uw trouwe veil,

uw Omdat een jonge vrou moet blijven onbefmet,

Bli|ft daer,o ledig volck ;daer fijndevrouwenbeft. (d)

En plegen rcync tugt oock in het echte bed.
Begact dat over al, van boven tot beneden,
Een fchild-pad, kinder-vrient, die tegen hoogc baren

Dacr moogje, fonder fehroom, met vryc gangen treden; En ander ongeval hacr eyers kan bewaren; (i)

Een die het huys bettiert moet weten wat, en hoe, Om dat ccn jonge vrou, ten goede van de vrugt,

Moet alle dingen fien, tot in den kelder toe. Moet tooncii, alfic dracgt , een regte moeder-lugt.
Men acht'et voor een fcyl het oog tc laten dwalen Een fchild-pad , (iigt-gemont , die fonder harde tanden
Door eenig vreemt bedrijf, maer in fijn eyge palen Geen menfehen hinder doet , geen dieren brengt ter lehan-
Daer is'ct prijfens wceit , indien men overflaet Om dat een jonge vrou geduerig watfc duet, (derii
,

Al wat een ieder doet, en wat'er omme-gact. (e) Noch vinnig in den mont, noch bitlig wcfen moei.
Niet dat ick ceniglins, door al te ilrcnge boccken, Een fchild-pad , huys-vr
iendin , die noyt en komt getreden,
Een vrient beletten wil een vrieut tc gaen bclbccken; Of driegt tot aller ttont haer wooning op dc leaenj

Neen dat is niet gemeen t ; de vrientfehap is tc 1'oet, Om dat een jonge vrou, oock alfic buyten reylt,

In weelde, grootcrlull; en troolt in tegenfpoct. Moet denckèn wat het huys van hare pligten eyft.
Kielt vry naer uwen aert, kielt lieve noot- vriendinnen, Hoe teer is vrouwe lof! alleen met uyt tc dwalen
Macr ledig, heus, belet, en van beproefde finnen; Soo kanfc boos gcrugi hacr op dc leden halen;
De mcnlch wort eer of finact by menfenen aengcdacn, Want krijgtic macr een rcys den nacm van Seldent'huvs
Na dat de menfehen fijn die met hem ommc-gaen. Het regt'is tegen hacr, men achtfc niet tc pluys. («)

Gaet dele naer den eyfch by wijlen eens begroeten, Soo dient dan hier bcforgt voor alle jonge vrouwen,
Maer overloopt fc niet met al te lolTe voeten : Het ooge van het volck en alle nijt te fchouwen;
Te grootc vryheyt walgt, befoeck is wonder goet Al wat opfigtig is, en wat het ooge ttcckt,
V oq^lie het met befcheyt en niet te veel en doet. Is om tc fijn begeert, of om te fijn begeckt.
(ƒ)
Men fegge wat men wil, een vrouwe wort geprefen,
fundi hiit uil ditna natrdtr virkUtn te fijn, dm mrmidi Niet om hacr grootc nacm, macr om haer ledig weien:
/ülill bijl desr txtmpelm Iran wordni atngivcfen , in dat u"y dus aingatnlt „Tc leven fonder roem en in het duyller lijn, ,
«nijt [oniicrUngi grjekiedtaijfin inl dc i'Amfun der Rcthagiltcrdcli hiblin
«itjimirifcf , dii in anitre bottin nm gevondm wtrdtn, in tuinu.il vtil
„Is voor een ccrlick wijf een helle ionncfehijn.
gndr bidttukimp* in hatr htbbtn ,
fio fijn u*j -van nujainjc 'in hit rymle Wel tracht dan, lieve tracht u niet alleen tc mijden,
difti Ttircki tinigt dir ftlvtr , til andiriichiingi cn vtriiutdilijckhtyt du Lt. Van Ichade by het volck in uwen nacm tc lijden,
Uwdcught dient even felfs niet al tc leer bekent,
gelchent
Want, door tc grooten eer is menigh wijf
tl) An aulim, C qmndi uttr marium vagdbundum , V ptrpauo fit.
I.aet Ridders, heerlijk volk, laet Printen, V'orftaJjeM*
Jiiifti vtlmmn , fiaui m**m , vitte apud P. Htygium pan, i. qutfl.
Doen klincken haren lof, en door de weercit melden;
Gy, fchuylinttw bevang, daer is uw valle fchitnsi
(b) GaliBHi lib lt. dl ufu pallium, ftriblt fxminium
* pileiimfiuu, fik tinttlm Jrigtra MxiUatHm, qutd fub
gir.ul n,
Gy, blijft aen uwen hcert , daer is uw belle gltt*
ttile rn
Mi faitim txigtn dl tut.
(e) Et lingili , &
dtntihul Hfnltirnrrj mgm G'f""»"7 ' 1'

tfi miwrfm daten! , u

txptritnlix dimsitjl'
*
fxmma *4*4*
tombé ,i/l*J* non mg * mmiU prtwau cr firl
"

{dl Luf.l
muUi'ii »llc]uiw.
M i» hot {nxmtiim X.dmmx-
Domus libi urbi ril 6c ncmora Stc.
in t
(ll)
rwandam
,

ruUmm vidi apud jtiianmn Ui.

,

ij.
'«f'-™' ( '

Chryjtfii
mHliirurn rffi paui dsmï pbihfiplijri in fo in Jih*n. Hemil.
at tijludinii. apui Piin. er tliti.

(k) Mcrtirix frdfumiim di «p«, qvt tnaltim

wamr tr <***,|.
pa dlujl"!. t»
*
met, nunc ham. n*nt illam lltvij„. jtngd. in l. fi
( f
J
S'tit mi'in wit fiUhm in hit hnyi nm nttjlm , ij msghlt i
natufunf. Orjic. Vii. Proveib. }. 6. Syiach. <} 0. 8.

inJrut'gh in jtêW -kirden, Proï. ij. 17.

0-
 — ; !,
,, , ,, ,,: ;, , ; ,
, , ,

V O u w 3«7
noch evenwel in gcenen dcc! gefchrc Juftina fedig dier, noyt van de quade tongen,
Y)lt ff ort
-

den man vrou wc-d wang re geven;

tot Noyt van den achterklap in haren naem beiprono-cil
m ronden aen
pracm echte wi jl bewaert,
fijn Wort van haer cygen man fclfs om den hals gebragt,
Een die met eygc

En houd den
regel niet van onfen vryen aert. Om dat haer wackcr oog hem wat tc gcetlig dagt.(c)
(Godtïy gelooft,) Nederlanden in onfe Siet Corys, ingclcyt van dcfe
Men hoeft felle vlagen,
voor de vrou, geen flaevclicke banden, Js om ccn vyfevaes in raferny gcïïagen;
rccn bocyen
acn her been , geen ander onbefcheyt, En, na fijn droef gemoet bad lange tijt getrcurt,
Geen kluyilcrs
Dar elders
wort gcplcegt, en niet en dient gefcyt. Soo heeft hy fijn gcmael de leden af-gcfchctirt. (d)
Zeculêhe jcugt en alle ware mannen Maer eer lid ons de nacht met hare fwartc vlercken
]ck bid de
door bedwang in huys tc willen bannen Bedcckcn al de lucht, en onfe kim bewcreken,
Novt vrouwe
niet, alscenbocr, gefloten in den iïockj A Is mi jn vermoeyde pen f il brengen aen den dagh
Sy dient
dient niet als
een aep gehouden aen den block. Wat
Sy menig menfeh
droef heyt uyt dcfe pla^e fagh.
wij) uyt den baat gef prangen Geen
Dendtvry datrucriigh
is
fucht, geen harde drift van alle felle tochten
Dm ditfe
"

^ tc t ecr W:1S in ^ cn
dwang ; de Zeeuw is al te viy,
hant gedwongen ; En bacrt in onfen geeft foo vreemde waen -gedrochten
Van hier dan alle Soo dullen onverfhint, als dele fpokcry,
Geen deugt en wort
gclcert door harde flavemy. Omannen houd dc borll van hare ftuypen vryj
D^rwoontccnlcelikipook in 'tvoor-hof van der" hellen, Ontlall uw deufigh hooft van alle vyic Jroomcn,
tot in dc fid te qucllen En
Geboren om het volck
-
t doet in dit geval gelijck het oude Romen,
Mennoemt'et Y ver-lucht, een dochter van de Nacht, Daer noyt ccn ccrüjck man hem in fijn huys begaf»
Datiy, uyt
Waenbcgort,ter weerclt heeft gebraght. Of fimtaen fijn gcmael een boó te voren ah (e)
Geruchten ionder gront, geduerig Quaet- vermoeden, Dat was genoeg gelcyt; 'ken heb geen achtcrdcncken,
Kn Achter-klap, gewoon de Leugen aen tc voeden, Dat oyt mijn echte deel haer eere mnghte krenckenj
Enaltijt veri'chc en Itage Dwccpery,
Schrick , Wantof ick buyten gae, of dat ick weder koom,
En Dorfl tot heetc wracck fijn hacr geduerig by. Sy is oock fondcr wacht ) fy is geducrigh vroom.
(

Haer oogen fijn gemacckt om ieder na tc loeren , Dit is van ouden tijt} en heden oock gepreien,
Hacr leden afgericht om huyfcn om te roeren Want die men veel betrout, en wil nier ontrou wcfen"
Haer kop geweldig los, en fwack gelijck een riet, Maer die met Urm geloer op fïjn gefelfclian w:irhr.
Omdatlc t'allcr tijt nacr icmant ommc fict. Die leert hacr lomtijts doen dat noyt en
De vriendlchap haer gedacn oock by de belle luyden Maer wilje ganfeh het quaet uyt uw'gefel :rpen,
Die kan haer grillig hert tot ilimmc lagen duyde'n; Soo poogt dés Hccrcn vrees in uw gemat 'rpen j
Sy fchrikt voor alle man , ly vreeft haer cygen bloct, Want lboje dat verwerft, daer is geen
En die hacr liefde draegt, en die haer gimite doet. Van hacr fal quade luft , van u dc vrcefe gacn.
Noyt toontfe blijden fchijn, dan als hacr Ilimmc gangen Gymede, jonge vrou, pijnt u tc wederhouwen
Sijn uyt op haer bcdrogh , en loeren om te vangen Van dcfe dwccpery, en alle mis-vertrouwcn
;
;
Haérgunit is enckel lilt, van buyten fcltoon gclaet, „Niet dat loo vinnig bijt, cn foo de jcughr verflindt,
Vin huwen enckel moort, en niet als wrecden hact. „Als drocthcyt in den geelt tot yvcr-lucht gcfïnt.
Bclccitheyt, Ichoonc verw, gcfonthcyt in de leden, En broet geen innig leet, geen hooft vol miiyfc-neftcn
Wd-fpreien, kloek beleyt, bequaemheyt in dc leden, En laet in uw gemoet geen quade tongc vellen;
En wat'er anderfins ons wel tc lïnne ilaet, Geloof geen achterklap, cn lboje rullen wilt,
h hier maer enckel gal, en voetfê.1 van het quaet: Siet datjedwafc forgh door reyne liefde (tilt.
Koomt maer een kleyne wint haer in het onre blaien Maer pi jnt u boven al geen reden oyt te geven
Sy llevgcrt inde lucht, en fchijnt'cr
af tc rafen; Tot dit verdrietig leet cn ongeruftig leven;
hoon dat nieraant fprecckt , dat niemant is bekent
„ Weet dat een eerbacr wijf" moet afgcfondert fïjn
NochblijlVcracn het ipoock ten dicplten ingeprent:
„ Niet van het quaet alleen , maer even van den fchijn.
Hoer (Wp Blonder ruft, want in dc ftille nachten Indien gy fijt bedugt van op dc klap tc raecken,
Soo bobbelt haer dc kop van
diepe na-gedachten Soo treckt de finnen af van tienderhande faecken
Hacrganlchc bloct verfchict op 't drillen van
een blad, Van al te loflcn pract, van dertcl hant-gcfpcl,
tn vliegt door al het huys om ick en weet niet wat Van hier en daer te gacn met ccnig jonck-gcfel,
=v luypi aen allen
kant, om ieder na te fporen
tJi toctttgeduerigh iet, dat niet
'
verloren en is I ilcganlii
t umk r°cckt fermt \angt [xpttin <um mvmi cnUam nupmi a l'artuiibm
S ten lellen ondervint,
' ,

n uTc
Dan -i l
boven al gcwcldigh ongcfint. lm, ui {„Um ,ptm, ^Lh r i: : ,.1m,„, ,k Lpsrc» In fuihkw, rwuo
u wat een ongemaek fal
Ais man ot
echte lieden qucllen,
fwacke vrou nacr dcfe lluypen hellen
r««ï, favrtix ubiypia outnfHs ,
jMguUvit.
tntram jmttUm
Cujus ukm nuac txjtal hot Epimphium -.
w a m<pt anmpm
W at kef t'er tneoigh held buyten alle ichult , oock
»i|n Immiti? ferro fecnit mea colli miritus;
« ra-de hef gedw , alleen uyt dngcdult. Dum propeto nivei folvere vinda ptrdïs,
^^rocris in den geeft door Yver-ïucht gedreven, Durus, öt anic thorum, qao nuper nupta coivi,
piet een eerlik man, en
lact haer jeucdieh leven: Quo cecidit noilra; virginilatis hemos;
Hyfch.ct een foelie Ncc culps metuilTc necem , boni numina teltor,
daer de ruygte drilt,
pijl ]U yft ;

Sed jaceo fjti fortc perempta mei.

J^onlievevrou, inphetfc van liet wildt. V<«) Difcire tb cxemplo Tintin;»: , diieite Patres,
™°c, bynaeft in ccnen graet Ne nubat fituo filia vcilra viro.
^ r
bevonden,
"ancenwreeden brack aen alle kunt ccfchonden
}
g Ccl verwoec «ni foo ccn droeve doot
(d) C»(ïi . Sfï ThrécU , c'mn m wmm tAwu tffit «*& dim
Srr? ?jncygen
mcekt fi
,

hert , en valt haer in den fchoot. {!>) dtfjiiHit ui ,x Ttüfmp motf» Jtbmtm lit. i».
,
f„m
l .6. <*m*.
Jthanna Arjgnma
Muru
(
hu, ,U„,i /,;„„ j„ Hr Jlu
m.jujf timanui lib. ;6.
,

L-t/itr.
m ,i

Carot, ar FerJint-M
exinnZ.
w «4 Ovid.
Mummh. IA. -,. w j. Art. j;i ,
nutir ,
ix tAtyfU cUm MwraA
ytmam
«M
Ö*
mmh ,
)
qmi put PkUi :i mHti
wvtfr «i N timport tmti 'mdujt , cnm

/'M..\ m,
fehbui CtlhètBi, MWH ,

pervmir fmtelam.

(e) f trch. Pmbltm. Rem. cup. 9.

(f) Vdtai Ovtditmum Ut,

Dijiat, ertit tnihi, viiia irrl

 R O v \v
36
Die uyt een evgen fin en aengenomen waen,
Van door een fcldfaem kleet geweldig uyt tc ftcken,
Al wat de vrouwe feyt geen aght en willen flaen.
Van Prins of ander Voril met u ie laten [preken,
Hier fijn ( na mijn begrijp geen kleync reden tegen;
Van wijfs, bv certick volek voor niet te pluys bekent, )

een vreemde tent, lek meyne dat de vrou ons meer behoort tc wegen,
Van alderlcv gefchenek, dat u
aen te wincken, lek meyne dat de vrou ten dienfte van den man,
Van met een dertcl oog de lieden
Oock groote dingen l'elfs ten goede lcydcn kan. (*)
Van, daer gy fijt genoot, de glafen uyt te drinckcn,
Van Tonder uwen man veel overal tc gacn,
Men vint m menigh boek , dat eertijts van de vrouwen,
Voor al by wackcr volek, niet wcynigh is gehouwen,
Veel in de vcnlter fijn , of in de deur tc itacn.
ding voor alle jonge vrouwen, En dat niet fonder vrucht j men vint dat vrouwen raci
Daer is geen nutter
WCdcrhoUWCOl Heeft, ick en weet niet wat, dat ons te boven gaet.
Als, door een Ibcg bedrijf, de jcugt te
Sy vinden menigmacl geweldigh kloeckc ftreken,
En in het tegendeel , het llimllc dat men vint
niets en onderwint. Die met een (helle drirt haer uvt den monde brekenj
Is, dat een rappe fiel haer
Sy vinden inder liaeft een onverwachte flagh,
Die ledig fit en kijekt, fct al de finnen open
Die novt vernuftig hooft in wijle boecken lagh. (ƒ)
Tot ick en weet niet watt des koonu'er ingeflopen
Siet my dcGriecken aen , fiet Duytfen en fiet FrarilTen,
Al wat een fwacken geeit en goede feden krenckt,
menig dcnckt'cr quact,om dat hy niet endtnekt.' Die hebben altcmael, oock midden in de lanflen,
Hoe
wort te ligt bewogen Oock in het knjgs-beleyt de vrouwen ract gevraegt,
Gewis de brool'e jeugt al
EnophatrgceiHgbreynccniloiitcuHag gewacgt.
En door een vdel hert uyt haren flant getogen: [ij

Darius heeft bclbcn, en niet tc fijner fchande,

„Het belle water ftinckt, wanneer het itille ftactj
„ En als het yfer ruft, lbo roeit het mct'er dact.
Te mengen vrouwen ract in faecken van den lande}
Als Nero nieu-gekroont fich noch gcfeggen liet,
Al mag een klóeckc vrou geen winll of eer bejagen,
Met cenig fwacr geding den Rechter voor te dragen ; Hy dede wonder veel , dat Agrippinc riet.

Jurtiniamis fclfs heeft opcntlick geprefen

Al mag een kloecJtC vrou niet toonen haer vcritant
Den ract door fijn gcmael fijn Raden aengewrfêni
In dicnit van eenig 1'rins, of van het Vader-Unt (a) :

Hy, die de wetten gaf, en heeit hem niet gcfchaemi

Al mag een kloccke vrou, om ("onderlinge reden, {*)
Niet dienen in de kerek, niet heeriehen in de lieden, Tc geven aen het Rijck een wet, by haer gcraemq/j)
In 't korte, menigh huys is in der dact behouwen
Niet fitten in den Ract-, noch vint een vlytig wijf
Alleen door kloek beleyt en middel van dc vrouwen*
In menig ander ding een ccrlick tijt-verdrijt:
Noch WOlt haer evenwel vry ftof genoeg gelaten Ja fiet! oock menigh man is groot in fijn bedrijf,
Niet uyt fijn evgen hooft, macr om een deftig wijf. (i)
Om niet een ure tijrs tc dwalen achter ftratcnj
Men vint des niet tc min by wijlen vreemde mcnlchen,
„Al wie lig bclïg houd ontrent het huys-gefin,
Die vint'er kleyn bellag en groote laecken in. Die geen vernuftig wijf voorhuncnloudcnwenfchen,(ij
Gy kont, bcfette vrou, hier tijts genoeg hefteden, Macr kiefen uyt den hoop, met voorbeJagten ract,
Indien gv maer en wilt u quijtcn naer de reden Een die niet anders kan, als ftrijeken over lbaet,
Een moeder van het huys , die op haer laecken paft, Een kiccken-murruw dier, een liclc ('onder leven,
Vint dickmaclr groote vrcugt, en weder grootcn lalt. Die van de reden felfs geen reden weet te geven-,
Gy, met uw weerde man, fijt hier als hoogc magtcn, Een lighacm fonder oog, ten ooge fonder licht,
Afs Prinlïen van het lantj ff) laet uwe kïnders agten En, niet een woort gelcyt, een onbedreven wigt.
Voor Ridders van den Staet, en doet'cr vorder by Vracgt iemant wacrom dat? verftact dog eens de reden,

De boden van het buys) fiet daer uw borgcry. 'tls om met volle nugt in all's re mogen treden
Hocmoogjc, jonge vrou, uw finnen laten 1 wieren? 't Is om in alle ding gclfaeg en al den d:
"
drijven fijnen wil, teïti' ven gclaj
Hoe konfe ledig fijn? gy moet een Rijck bellieren, "e fijn

Gyn Vorilcn'dom,een lant,ecnganfchcnStacc Macr vriendeni met vcrlofj dit lijn bckacyde Hagen
Behoeden van gevaer , en dat met eygen Hoe! kan uw tanger oor geen tegen (preken dragen
Gy moet u menigmacl als ware regters toonen, Hoe! lijd uw grillig hooft , uyt pragt en o vermoet,
Nu ftraffen naer den cyfch , dan goede dienften looncnj In vrcugt geen mede-mact, geen troolt in tegeiilpoei?

Hier naer den regel gacn, daer uyt een volle maght
Iet rechten dat'er Schort, al nacje dicnitigh acht.
(t'j SjiJai muUtr
: dt judic. Alulu cr x famwi, Jut* jam {tffw-
Hier moetje Uil gemor en mitytcry beletten, ThrjiH! apud F.unp.
Daer iemant met'cr dact uyt alle Staten feiten
In 't korte groot bcllagh, oock in het kleync wijk, (!) De Italiienfdie Pocet Ando heeft onder anderen de urowm
dcfen lof, niet dele fync aeidige rijmen, loc-gefchreïen
Soo g^l men leggen mag Een huys een koninkrijk, id) ;

Hier HTnUj lnclle pen , hier dient een buy tc- reden j Utlii tmfifli dellt ibiuu fmt
Hier dient dc man vermaent, aleer wy vorder treden, Mittii impnvif» th-tfinfvviufciti,
Te nemen tot behulp fijn wijf en haer beleyt, Cbt qtitjle I fpldati W prspiit ima
Fra mali tf tanti Ur dtl int Urfitii
Gehielde tot behulp van Adam was bereydt.
Ma fits nut dt htiimm biBB
Daer fijn vcrwaende mans, die alle vrouwen laken,
En lluytcn haer dc deur, oock in geringe faecken,
Cl» ma,»r*
Dw
AW^W,
<i:lll [//

ojh ib' huUna a Tuminirtii fupra

tjjir

Ja houden voor gcral en enckel kindcr-praet Sptfe atwn mtys , ft P*l* S1"^' & °Pr '-

Oock dat ccn dertig wijf op vafte gronden racdt: ammunii*b*»t

(g) LactJ.iniinii publiia cwfili* uxorihui
Daer fijn vcrwaende mans, die buytcn alle reden,
En met een nortic kop in alle dingen treden,
. Ban. v D. D. L. *k. fra. S-fin.
Lati Garf. dl AlJ^ïfl. lili. 1. tap. 4.

(hl L. Sint a Zmm fmi. fa. C. dt aHairup. prafcripi. V I& H> c

(b) C*'J7j! i* U*0fA. IA. ffint trr
fttr hmili*iim MMM , nt t
*f. 4 IJ itrtitétlM i/ft
• hsm'iimnt
D. D.

tmfe'ii- imtrttSt c^Jiuur , turn nuiiihuüi ju pabliu ptrp cr fiatjBi amaril ffcriM
Patnpija Pletia incrtdibiti 6B» fÉMpü
fmm itUm
(i)
[m epUm .
iaqasl Aurtl. Vïfttr.

(C) htil'MK /ivi ptlirfamitins ia f,[i R,si, babtl iWj Kttktr- Ik) Fran^ois Dae di Uretignf .fils de Jein 5. aimoit plumftunefera
p f i- Jïffl. f'Cl. ii. Prei,. K. É| uxmts Dtmint Jcmas w i 3*- mcfimplette, que ftgL- S; bfen avifée. Carlon^mnd onJu^P'^
Bar,, in Tuia ixm ttflammu. manage »t« d'hfcode, ^61»
IMWljWrii l.
4. uil. id. i fon ïrabeau, fille 8c
^'ffj^fi
WE
rf.

dt Li%. >. An%d. ienf. 144- Anihor, cenf. 137. Rum. n

KTpondit qu d Cen mimott m^.öc
qu'unc femme riluH
(d) La familie biun eonduitle elt Ia vraye image & moetic de Ij te quant clle fcavuit meltre differencc entie la chemilc
,
« « L
HtpnWqae, f< la puilTance domcilique tiltcmblc a 1» puilTancc foaïe- pomft de fon mati. Vaya Mich. de U MoDtag 06 s - ia '
'

iviia. de lt Repub. lib. 1. cap. .

chap. 24. du P^dantifme.
Hot
 i , ,: ,; ,,
! ,, : } ,

R U w 369
Gy, leer een echte wijf op alle dingen letten,
al s het dient, vermanen? Dat fal 11 dienftig fijn, en hare finnen wetten:
Kittel nacr den eyfch.,cn

Hoe' een flegte duyf, dat geen onwijfc kan, Ley, oeffen, onderwijs, en llijf haer fwackejeugt,
(bet gefprcek
vermacken haren man? Op dat je naderhant de vmgtcn 'trecken mcugt.
Met'ecnig
een gecilig
uw rekenWken houwen,
quant Dacr kan een fnclle doot met onverwagte dralen
Gv l«t
rullig knegt uw U ïTickcn uyt der tijt,
koren-landen bouwen en van dc wccrelt halen,
doet een
beft u vooreen
min de gaerilc die men vint, En fiet dacr is dc gecil dan byflcr ongerull,
Gv !

grootcn crnil een mcefter voor uw kint Indien uw bed-genoot is ilegt cn onbewufl.
Gy Toeckt in
fnege mcyt om op de koft tc paffen Wie fal hier uw bedrijf, wie nuys en hof bellieren ?
Gv huert een
Mhatiiiüem volck tot febucren en tot wallen,
,.,,.„[ Wat order fil'er fijn ontrent uw jonge dieren?
«« door uw ganfeh bedrijf, Wat troolt: in dcfen noot? wat raet in dit gewoel?
Gr 115 Set in tik',
vnent, ccnjole vooreen wijt? Wie fal uw face ken doen? wie redden uwen boel?
Efitroujc lieve
krijg, een oile wcettc ploegen,
Een part 'dient tot den EyJaes! dc fwacke vrou lal vreemden moeten ftrcelen,
|.,n cfcl fan li ftot fw
i
fm lllckcnvoeg cn > Om gunft cn onderftant haer mee te willen dcclcn,
kat doet huren dicnfl 't vangen van de muys, Docblchoon ly krijgtbehulp ook van haer eygen bloet,
Een
opliet hof,ccn hont ontrent hethuys, 't Is al macr water-vcrw wat hier een ander doet,
Een BUB waekt
volck met koflelicke vellen Denckt hoe de wccrelt gaet , fic al de loolê grepen
Een libel kleet het
Een leeuw, het
moedig dier, kan dg te weerc ftcUen ; Let hoe dat yder woelt om in tc mogen liepen j
Mier door een vyfen acp wort met te weeg gebragt, Wie denckt'cr niet om winfl , en om fijn eygen baet,
Als dat een
ydel hooft om fijne grillen lacht. Wanneer by tot behulp van iemant veerdig llact?
Hoe ! dient bet wijf alleen om by den man tc flapen ? Hoe dikmacl wort een vrind door vrinden onderkropen?
v'rcught uyt hacr te mogen rapen ? Hoe dikmaal wort een Wees van voogden uyt-gefopen?
Of om een dwafc
Voor my, ick i'egge neen.
het is een flim gebreck Wat is'er menig vract, die lant cn huyfcn eet?
De vrouwe vm het htm tc houden voor de geck. En al om vrouw haer gronden niet en weet.
dat de
Win is'ci niet bekent , dat ja bcfettc vrouwen Wat my dan hier belangt, ick loudc beter vinden
Het imys van baren man en alle vrienden bouwen ; Dc vrouwen nimmermeer het oogc toe tc binden :

En dat aen d'andcr fy een wiH van dwafe aert Doch eerjc noch het hert in haren bocfem (lort,
Niet als verdrietigh leet en alle 1'chandc baert? Soo let of haer tc mets geen loffc tong en fchort.
Wat krijgt'cr menig man een paer befchaemde wangen Daer fijn wel thege wijfs, en vol bcquamc grepen,
En lijdt in fijn gemoet veel duylent herte- prangen, Eu gccltig uyt der aert, cn fijn genoeg gcflepenj
Om dat hy Tonder gront in naeften heeft getrout Dacr fijn'er wonder klocck, ia loos gelijck een vosj
Een rompe Tonder keelt , een klompe fonder fout ÏVlaer, wat dc tongc raeckt, by wijlen al tc los. (&)
Wien is'et niet bekent, dat in het kindcr-tclen Veel is'er wel geneygt het gladde lid te fnocren,
De vrouwen gemeen de meefte rolle fpelen ?
in 't En, door een ltil beleyt haer faccken uyt tc voeren;
En dacr iemant faet verweckt,
dat fchicr alle tijt Macr als het mont-ravcel is ccnmael op dc vaert,
Dc vrucht van fijne moeder treckt?
het meefte-deel Strax wijkt dc goede wil voor haren Iwacken aert.
Eylict! dewijlte Grieck heeft kmders fonder namen, Hier door is menigh man in groot verdriet gekomen,
En duylent fijns daer over fchamen,
gelijck die iïch Sijngoet, lijn leven lelfs, fijn cere wegh-genomen,
VVatrcden dient'er toe?de moeder was een vrou Hier door is menigh huys gedreven in den gront:
Of van een feldlaem hayr, of niet gelijckfe fou. „Wat komt'cr menig quact uyt eeuen lolfen montJ(f)
H' ui llillcmijn vernuft, de tijt lal u ontbreken, Gy, leer dan uw gemael , cn haer gewoonte kennen,
Indien fijt geneygt hier broeder af te fpreken ; Let ofte wil en kan tot fwijgen haer gewennen;
gy
Micck liever hier het Hot, cn fcg, een llnppe gans En om hier vaft tc gaen, lbo leer een goeden vont,
Efti ongrmack in hnys, een plage voor dc mans. Waer door gy aen de vrou moogt pcylen haren gront.
Gy, die Godt heeft gegunt een van de kloeke wijven, Wanneer men tonnen proeft , of door dc loffe duvgen
Wiens ract en gceflig brcyn u machtig is tc itijven, Geen edel vogt en fijpt, geen fijne dampen fuygen,
Geef dunk voor dat behulp, cn neem tot uwerbaet, Men Itort geen cdlc-wijn, geen olv in het vat,
U:it uyt fijn eygen aert
tot uwen diende ftaet; Macr water uyt dc put, of cenig llegtcr nat.
iet m het huvs alleen (gelijck wv voren Ipracckcn) Gy, die genegen fijt met reden uyt te vinden
Of ui het licht bcllagh van kicync keuckcn-faccken, Hoe vaft uw bcd-genoot hacr tongc weet te binden,
Macr oock in ander werk , 'dat vry wat hoogcr gaet, En of haer menigmacl niet uyt den mom cn lecckt,
Al rackt het
menigmacl den gront van uwen llact. (a) Wanneerfc , daer het valt, met vreemde liedgufprcekts
» at is'cr menigh man met tranen overgoten Wil hacr van eerrten af geen groote dingen fcggén,
urn dat hy voor de
vrou fijn dingen bad gefloten ? Geen faccken van gevolg in haren bocfem leggen
JJni dat hy fijn gemael het wit van fijn beleyt Maer liever dit en gint, dat nicmant fchaden mag,
wtmaen hadgetoont, of niet en bad gefeyt? Al wort'et openbaer oock van den eerften dag.
""<'. woont hier niet een man , die qualick is gevaren Soo dan het dertigh wijf haer Öuyt op uw bevelen,
an met aen fijn gemael tc willen openbaren ? En kan het klcyn bellagh met flillc lippen helen,
Hv kreeg verlies ter zee, hy fweeg het bitter leet, Soo moogje met der tijt een wcynig verder gaen,
« gmgh Sin jonge vrou gednerisb even brect Tot datfc volle proef van fwijgen heeft gedaen.
^«g crluftigln, en al tot nieuwe laften, Doch hier moet by den man in groot bedenken komen,
^maecktc wonder veel,
Hoe verre vrouwen raet is dienfligh aengenomen,
u
r

Ilte
™
cri g'ngcn
fybrack, fy noodde gaften,
moy, haer kamers waren net
byfter vol, haer kcucken al te vet
En of haer veerdig breyn op valle gronden ilaet,
En of hacr raffc vont fal paffen op dc dact.
,„7
Korte,
t
'

ganfch het lant dat wilVer af tc fpreken, De ganfche wcrclt klacgt, al is'ct langh geleden,
mdde pracht foo koomt dc man tc brekenj De ganfche werelt fucht, tot aen den dag van heden,
wer iehreeuwde toen het wijf, Ik hebbcdus gequift, Dat Adam met'cr bacfl fich over-reden liet,
* ,ck noyt den
gront van onfe ficcken walt. Als Eva fonder gront hem tot den appel riet
f

T'"^.L «Z?
Ja '
" rmMb,,. v Mmunhu *djlr*« (b) Sjjiidam fimint (ui Ataifh. apa.i Sttltum ftrm. 71.) mfiiknl
ficriiM r,m,u , iS H Mith di^id
frtumk di hubimxI
tommiliil ,
i<L*.fadt, ai Ji in fom t ™
10 craoiixj. flura in iam rttn vide efud Garf, 1. isf.
'
trniimi UpU cenfdio u[m ijl , idani anti
4- nam. ij, erfiq.
l.

"»"U f-Muum tH. Ovid. di mirt cjujdm:

0ttM*>Bat conlüiumque (c) Vidt infant cximplum nfwd Taiit, Ui. I. Annal. in pr, Fjbii Ma-
fuit.
*"*~T«I ^iTTTi
MM nimrum & Mariii.
Zz 3
37Q V R O U w
Het fpottcn heeft vergift, het fpclen heeft gevaer,
De ganfche wcrelt acht dat Samfon tegen reden
Heelt Gin verholen aen acn DeliU beleden.
Gv, neem in llille lbrg uw reync pligtc wacr.
Gcdcnck dat uw gemoct nac dit ellendig leven
Men houd dien grooten held onwiiibacr in de kragt, Ooek van ren ydel woort lal reden moeten geven
Maer in fijn ganlch bclcyt niet al tc wel bcdagt.
Gcdcnck noch bv gevolg dat ja ccn dwafc dact
Gy, leerö deftig man, met reden overleggen
leggen Vry wydcr van de tugt cn uyt den regel gaet.
Eeril waf a dienltig is dc vrouwen acn tc
I.act dan u door het (pd geen ledig herte flclen,
dc lennn,
En dan of haer belcvt gact honger ah fpclen;
Het ïs u grootcr eer tc fpinncn, als te
Soo dat'et inder dact mag na gekomen
lijn.

mogen g« en De teerling quiltc-goct cn ltact u geenfins wel

Een vrouw is dan bcquacm om niet te Gy, kies, ö jonge vrouw, de (pillen voor het fpcl
ander leven ;
Wanneer haer wacker oog nu het een Doorfocck den ouden tijt en al het vorig leven,
gekeert
Wanneer haer Jhllc hel is van dc wacn
gelccrt. Dc rijcklle dochter 1'poii, de moeder koude weven;
En van dc wcerclt felfi dc wccrclt heeft
benomen, Princcire van het lam, de grootltc dic'cr was,
Dus ah dc rauwe jcugt haer pnekd « Ging om met revne wol , of met het witte vlas.
gekomen,
En dat een rijpe fugt nu boven is Befie dc weerde vróu door Salomon befelircvcn,
(4)

dan is dc regten Kont

Soo w eegt' ooek vrouwen ract ,
Sy wort door cnckel lult tot (pinnen aengedreven ;
Tc nuttcn valt belcyt oock uyt een tecren mont.
fpreke tot dc vrouwen, Sy maeckt dat haer gefm dc fpille drayen kan
Ick fpreke wederom , ick
onderhouwen, Ten goede van het huys, ten dicnltc van den mw.(i)
Leert oock in dit geval uw pligten
Het (Vijgen is van outs een aengename deugt,
Dc Vorlt, die mcnigmael heelt leeuwen overwonnen,
Heeft voor fijn weerde Lief cn nevens haer gelponnen;
Geprefcn in de vrou en in dc tecre jcugt
Dc fpille ging dc maegt (00 gceltig van der hant,
Leert, wat ick bidden mag , leert uwe lippen
lwi|gcn,
krijgen i Dat oock fijn edel hert dacr in vermaken vant.
Soo moogje wetcni'chap van grootc dingen
(c)

Fen fchrijver onfer eeuw, gewent in 1'rinflcn hoven,

Sict datje, wat de man uw tongc
toebetrout,
Heeft even nu ter tijt het (pinnen willen loven
In uwen boefcm (luyt, en dacr vcrfegclt houdt. verciert het vrou gcllagt
immers lijn gebreken Dc fpille, feytdeman,
Voor al dracgt goede forg, dat
bodem leken Gclijck een fwackc lans de koene ridders plagt.
ick en weet niet wacr , uyt uwen
{J}
Niet
mag, Macr Bet ons 'Zceufche jeugt, en haer verweende finnen;
Bcgracft in uw gemoct wat acn hem fchortcn
geen gewag. Schier nicmant van den 'hoop is lullig om te (pinnen:
Prijlt, dat tc onjfen is; van fcylen
Doch' lbo gy niet en kont uw Joïl'c tonge dwingen,
Men fcyt hier overluvt, dat haer verheven fiel
Gact boogcr als de (pil , of als het Ipinne-wiel.
Soo treekt üw finnen af van alle groote dingen ;
Vcrnocgt u mct'et huvs; gy vint in uw bedrijf
Oock is' er menig man, die niet en wil gedongen
Meer als gy dragen kont, oock met het ganlche lijf. Door fpinncn lïj'ngemac! haer uyt te laten droogen;
tc geéncr tijt uw geelt dacr henen
Itrccken, Want als hy'maer cn hoort het kirren van het wiel,
En lact
Om faecken van gevolg tot u tc willen ticcken; Hy (toot'ct over hoop, of goyt'et in dc griel.
Doet hier gelijek ccn vrient van feker magtig Pnns, Gy (foud' het pluyfig vlas aen uwen man vervelen)
Die niet foo lief en had, als luttel onderwins;
Omilac u van dc (pil, en laet de mekte fpclen;
toonen, 't Is beter dat het wijf met cenen draet cn fpint,
(uyit als de goede Vorlt fijn gunltc wilde
Als haren belten vrient te maecken ongelïnt.
En vracgdc nacr den wcg'om hem te mogen looncnj
Wel leer dan met dc priem, leer nette dingen breven,
Onthaelt my (iprakdeman) gelijk ccn weerden vrient,
Macr fwijgtmy niet tc min ai wat gefwegen dient. Maeck aerdig boom-geway, en loof van lï|de-mcycn,
Nu weder tot dc facck. dacr fijn verfcheyde dingen Macck u een fchoonen hof, oock l'ondcr uyt tc gacn,
Plant bloemen op het doeck die al den winter Uien:
üm lult, om gulle jcugt, om togten in te dwingen; Leer uyt-gcfneden werek, cnallc fijne lteken,
Om dc geeften feös te houden uyt den droom,
al

Indien men lijn bedrijf wil houden in den toom. Leer docck in regte macr cn nacr de kunlte breken,
Wat klargt'cr cenig menfeh van al tc tuyme dagen, Leer fchreren op het racm , cn maecken nvt der hint
tragt het gantlche jacr met manden uyt te dragen
Al wat ons heden fent het gceilig Britten-lint;
En
Wat klaegt'er cenig langen rijt,
menfeh van al te ,
Leer met dc fijne kool of met dc penne trecken,
Die Itacg dog henen loopt, cn als te pnlfe rijdt? Leer wat getcyekent is met gimp cn fijdc decken;
Ickbiddc, tccrcblom, cn wilt uw vlugtig leven Wat dient'cr noch gefeyt? leer, (boje teeren kont,
Niet door een ydel hert tot dwacshcyt overgeven; Wat Anna Roemers wect, of eerftmael ondervont,
Telt liever uwen tijt ; en denckt hoe menig man Dacr is'ct al geicyt. De Kcyfcr was tc prijfen,
Om^iljns vaders erf geen ure koopen kan. Die liet in grooten cinlt fijn dochten onderwijlen
In nacld en fpclle-wcrck, in aldcrlcy bcllag,
Al wat men na verlies niet weder kan bekomen,
Dient naute fijn gefpaert, cn neerltig waer genomen, Waer door een jonge vrou haer bcfig houden mag;
al wat' eeuwig duert wort in den tijt
gclogt, Al wat die frifi'chc' jcugt, van boven tot beneden,
Siet !

De dc nutte tijt, dient uyt te fijn gekogt.

tijt,
Voor prinfelick gewaet droeg aen de ganfche leden,

'k En mag geen echte wijf, geen ware maget velen Geiteken of genaeyt, geweven, ot gebrcydt,
Ontrent het flim bedrog van gcyle kamer-lpclen, Het was dacr ahemacl met cygen hant bereydt.

Ey wat is dat ccn Ichool van alle vuyl bejag,

!
Anlrsm«h
fïl T**aq»il T*,q*mii Prifci Pm,l°pt .

haer fuyvcr houden mag. , ,

Dacr noyt een tecre ficl ,

Althui r«(« *«' , UU, , Prefa i-> , L»«'<» <?

nympb, , .1,4» ,

Noch moet ons jonge vrouw geen dobbel (pelen ieeren

prindpt, frmmt ab Hrjhriti, F«*U ,i MfiÜt « JfcfiW»
En quilten haren dag met tuyllen of verkecren; Liv . Val. Max. Himtr. Yiig. OvïJ. ClauJ. Pimm. ttits. w
Al wat den teerling raeckt en is voor hare jeugt
hm i-
jrliy.il ffO i

Geen wettig tijt-verdrijf, geen toegelaten vrcugt:

Ten pall geen jonge vrou, cn min bcoacgdc wijven,
Te rollen met de itecn, tc klappen met de fchijvcn; (C) IMM Altmtn^ pifmt fht,
Te wagen in het bert een ongewille kans At,
En met ccn ftout gebacr te woelen by dc mans. FiU él**tt psftrmu fifi. Sm. Hippel.
Wat hoort men mcnigmael onnutte kaekelackcn
qae fc» ra f'»'
By fpccldcrs ommegaen, cn in de grabbel fmacken! .
(d) Por eiande
„„- i„
que 1H cn cnado
m nn,,,,,
, y por Bencrnli
um grindt knnun,
Wat hoort men menig woort dat goede feden fchent.
..
gie, y por Ulan». 1"
parcee cn U cinia un* rucca , cumo ^jt... il. onlkw
En, ick cn weet niet wat, in tcere finnen prent! lacerdoie la ellola. Aniun. Gucvin. Suin 1

Een gril op ydcr worp, kan door bedccktc nepen,

II quetli'u in' den geelt, en nacr dc luiten Hepen,
 ;;,, ,, ,,; , : ,
, , ; j : ,

Reed alderhande webben,

VROUWE.
vorder jonge
vrou. Men fcgge wat men wil, des menfehen befte dagen
teek veel nutte dingen hebben, Eeftaen in befigb fijn , in (bete [aft tc dragen,
rTkont uyt d«fe
liet lijf, en lakens voor het bedt In iet tc mogen doen ontrent een goede facck
Vn hemden voor
tafel-gort, cn aerdigh fcryiet. Daer vint een rappe fiel voor al dc befte finaeck.
En konftig
of wolle Wecken,
,
a w j]; c re chte vrucht uyt vlas Wat is 'tdoch van het lijf by wijlen op tc vollen,

< wilt'èr
mcnighmael een naccktcn mede decken.; En weder wanneer
overhant, het is gcfwollen,
gefin foo groten nut bcjaeght,
Niet dat voor uw Te ruymcn eenigh deel ; indien men niet cn doet
dat een fehamel
menfeh door uwe gunftc dracght Dat ons de ficlc wijft tot eenigh beter goct?
Als
fal hcyl en Tegen Tprcken,
aldus venvermt Wanneer de groote Godt aen Adam wilde geven
HeI li.t
gebed tot in den hemd breken Al wat'er dienen mogbt om wel te mogen leven,
En m"t een rcyn
den menfeh , die met bewegen geeft
Ten cocie van Al wat'er noodigh was, om met een (bete vreugt
alleen hier op der aerden leeft.
En met voor hem Te leydcn tot gebmyck de krachten van de jeugt,
|)och als na img
c uw g 3rC11 is gefponnen,
en op het velt gewonnen,
W Hy gaf hem tot vermacck een hof vol (choonc boomen.
Geweven, uytgcleyt, Doch niet om luy te fijn, en daer te fitten droomen,
een men voor ydcr vlyug wijf Niet om alleen te fien het edel boom-gewas,
Soo riift'cr op
En (lof van meerder eer, en foeter tijt-vcrdnjf Nictom, gelijck een block, te liggen in het gras;
Want boven uwen naet, en diergebjeke faccken, Maer om het fchoon prieel met eygen hant tc bouwen,
dienje net te fijn
ontrent het linne-lakcn En daer in alle dingh den Schepper aen te fchouwcnj
Soo
Niet van het
vrouwen-kraem en ftact ons beter aen,
„ 't Is fcker, ledigh fijn en is geen ware ruft ,
j\]s Ivwaet
wit gebleyckt, en geellig opgedaen. „Een menfeh die niet cn doet, is fonder herte-luft.
'kEnweetinonsgcweft, en min in vreemde landen, Wel leer dan, jonge vrou, u tot den hof gewennen,
Ontrolt dit actdig tuyg
voor al geen netter handen, Leer allerhande loof, leer alle vruchten kennen,
Ak mijn gewenfte Deel hier in betoonen kan Win nut en beylfaem kruyt, win alle feldfaem groen,
Ten liiftc van het oog, ten goede van den man : En geef uw kloeckc jeught geducrig iet te doen.
Want als het forntijrs valt, uyt fonderlingc reden Saey oock met eygen bant , en leer de fchoone bloemen
Dat in dit (innig werek een ander is getreden Verdeden op de maet, en naer dc konfte noemen j
En dat'er maer een dwael op tafel is geley t Het dringt tot in dc fiel, wanneer men recht bemerkt
lek vindt; met'cr daet een fcker onderfcheyt. Hoe konftigh overal de groote Schilder werekt. (V)
Noch foud'et menigmacl een (Varen geeft verbchten Doch boven alle dingh behoort de man te letten
Indien ghy middel wiit een veers te konnen dichten, Door eenigh ftaêgh bedrijf de finnen op te wetten;
_ Een veérs tot nutte vreugt, of tot gemeene leer, Geen fugt tot luyen aert, maer ftrenge bcfighcyt
Oi'om met voor den Heer.uw gefm te fingen van den ecrlten af de mannen opgeleyt.
Is
JcfleJcïKWWen, fooje kloeckc finnen kont, laet uwe Dc groote Schepper werekt , cn dat van aller eeuwen
Moeken, als tiet paft, de negen Sang-god innen Hoe kan des Heeren beelt dan ledig fitten.gecuwen?
!

Riim op den Maegden-berg , oock met een echten voet, Ick biddc, deftig man, fijt kloeck in uw bedrijf;
Gelijck tot haren lof de Zeeufche Peerel doet; (a)
„ Een man , die niet en doet , een plage voor het wijf.
Al heelt de rcync trou haer finnen ingenomen Wanneer het iomtijts valt, dat u geen fware dingen
Noch lietfe niettemin , noch laetfe niet te komen En perlfcn aen dc borft, of aen den boefem dringen,
DacrClio en quceltj en toont u met der daec
fit
Soo tree dan in den hof, en oefen uwen geeft,
Dat even Pindtis iclfs aen vrouwen open rtaet.
Jaeg luyheyt uyt de fiel, maer uwe togten meeft.
Doch fooje niet en hebt het edel nat gedroncken
Men vint in ouden tijt, en op den dag van huyden j
Dat van den hemel (elfde ficle wort gefchoncken,
Oock Prinflen van het lant genegen tot de kruyden',
Sno het het rymen daer, en leeft een foct gedicht,
Genegen in den hof te winnen foet gewas,
pat nutte dingen leert cn uwe feden fticht Daer eertijrs al het volck maer harde fniyten las. (d)
Ot uucck een heyligh lied ; maer boven dingen
alle Leert mannen, by gevolg, lceit alle vruchten enten,
Soo leert van Davids harp den groot cn Herder fingen, Leert op een wilden boom een beter appel prenten;
Den herder van het vee, en niet te min het Lam, Gaet wint de roode pers, de pruym gelijck een ey,
Dit ons tot eeuwig heyl hier in de werelt quam. Den vroegen abrikoos, dc kriecken in de Mcy:
Doch wagt tot aller tijt
de fchriften aen te raeckeo Verbetert alle fruyt, leert harde dooren-hagen
Die mei een dencljock de lullen gaende maecken;
Or
Of dun-gcvvolde queen, of groote mifpels dragen;
gy vuyl bejag
als
verneemt in cenig boeck, Heeft iemant in het lant een vrucht van beter aert,
Mo laet het lefen ftacn,
cn keert tot uwen doeck. Maeckt datje fijn gewas met uwe boomen paert. (e)
is er meerder hulp om luyc lucht tc fchouwen, 't Is fcker, fooje wilt op uwe faecken letten,
u.it is, tai kleynen
hof ontrent het huys te bouwen Gy kont op cenen boom verfchcyde boomen fetten,
Jul * tot
°!ocm-gewas, tot moes en ander kruyt Hier appels vinnig- groen gelijck liet weeüg gras,
I
J«gt alle vuyl bc )ag h
van quade kitten uyt.
'
|; '••« '«
Daer weder fachter aert , gelijck het geele was
den tuyn,
wat is'cr al tc lecren, Hier fruyten, juyft geftelt, gelijck de bolle wangen,
rcyne
kan haren Schepper ceren?
at waft'er
fiel
Die midden in de vorrt met koude fijn bevangen,
over al , wat groeyt'er menig kruyt
w acr door een nutte Daer vrugtcn fchoon geblooft, gelijck een teeremaegt,
vrugt in onfcn boefcm 1'pruy t ? f» Die van een geellig quant ter eeren wort gevraegt
Cr emanc
pi ,
' meynt dat eten , drincken. flapcn, En elders wederom, al na je moogt begeeren,
i

n eC CEdoen
H?r\
II rechte leven '
alsledigh fitten gapen,
'

,
Of wrang en hard gewas van wrecde winter-peeren,
is, dat tot vernoegen lcyt;
ROft met recht
Of aerdig lbmev-truyt vol geur en (beten wijn,
geleert , wat leven is gefcyt. Soo dat een boom alleen tl kan een boomgaert fijn. (f)

*i ^tH*?
m .Minna Coomans , gnvinflt l w/iwwi vm
,e "
SQlra ? ,
Me «frheil , Rt»,mt,tl,r van d, Ed: M. . Hee- Prdftniim rifaai qutlilet hitha Diêm.
'
:i
' *
""' dc Zeeufche
Ttim '' /-eeulche feetel
Peerel ncirr,
;
S in i
.

(d) Hubiivaat Dii qaoqut (iha,

il" B, brfthndmbiyt m
mnr mdrrt è Salemmj , Cyrm , Smiramii
; Dis- ,

IftÜmlT "'E*rr'
''-"MS
•
•

*>'"""". Uwi
,

fxmimi ultadot txbnflk Uit

%t ft*
frttifit
<litiaa»s, Ö" atii Principis virl ro' turban* &
bnlïi plint ofiram Atdcre;
C7- vM exjmii Ubitim v Clzfiu, , ad oumtm ,am {iftujgtftm»m li.ltm jlu-

Hm »,
1 ' "VfiUfirtw- Dtiemmc^ra Mn/4, tam fliffimi ruinatmx Jjcsbi CM fiji l tl^tmj&m.flï In/fat i" nvdiu mtr-
"""""pUni'i c utdii imutmu ad jummu Dei
tatur* sUKfatiinibus. AlHpi Sim , £3" ad cxUfii* MftM» ingtrt ma
'nasnd
«,»,
" ü . «(» V imwu rafimur : hl and
dtjit.

<V C^kW M«» fUlcfiph, , ,«id>, , und, PbjPcmTlK- (e) Hinc infiiivnu ab cltiamisrib»! artumm adiiliina irtïKafata vidt-

(f) Pliniw alibi mtmoxat lam varii, dhvjifa, froflibn mnjlam nU&
In-
 u
Soo lang de foetc vreugt fal vloeycn uyt den wijn,
Indicnjc dcfc kun ft WÜt necrftig onderhouwen,
Soo lange fal'er Hof tot Godes cere fijn;
Gy filtt oock met vermack verkeerde togten Ichouwcn Soo lange Blijer gront voor alle menlchcn wefen,
Gy liih ontugtigfpcl cnallc vuyleluft Om fondcr cenig boeck van Godt te mogen lefenj
Of drijven uyt den geeft, of vinden uyt gebluft Schoon iemant ledig lit, of wandelt in het groen,
Het enten is van outs de menfehen ;\cngcprclcnj Noch kan hy bcfigh lijn, en groote faken doen.
Om van het liefde-nul bevrijdt te mogen velen
wonder leer, Doorlbcckt liet boom-gewas en alle kleync bladcrs,
DeEeeracr van de Min verhcft'et
in de Tegen- leer
van hondert duyfent aders;
in de Minne-kunil, macr
:

Niet Sict my dc
raedt dat ieder een , aen wie
het ydc mallen
Hv gevallen, Dacr vroor
Van liefdes dweperv is in het hooit
der hant, Godt is in all< Üng, lijn onbegrepe wereken
Dit aeidi- att-verdriif 61 nemen bv Sijn door het ig te Hen, en in den geeft te mereken;
hceten minne-brant.
Als tot een feker hcyl van 'Een bies, n cnckel loof,cen gras, het minlte kru
gedoogen
Doch ioo dacr ccnig ffuvt geen enten kan
.

Dat wijlt: di 1 hemel aen , en roept den Schepper u'

Soo ftcltfaccken ach om dat te mogen longen
uw Gv die tot uw vermacck gact in het groene treden _
Lact ecilt UW taxken in, en fet uw boomken
aft,

dat het bcyde walt. (i) Of door ccn loet bedrijf dacr oeffent uwe leden,
Dogfchcvt'et nimmermeer.
Heft vry dc finnen op, men vint'et over al,
Maer novt en quam'er iet lbo nut in onfe Landen, Dat u tot aen dc lïcl ten goede dienen lal (f)
Soodien'ftig, jongevrou, voor reync Juffer-handen,
:

Al wat wy met verdriet voor acrdlchc dingen lecren,

Als enten met den bot ; dacr is'ec al gemack
Dat moet hier, met het lijf, ter aerden weder keeren;
Dacr komt geen rauwe laeg,gccnbeYtel aen den WCK
te maken, Macr wat men Godt ter eer hier in dc lïelcn prent
Dacr hoeft men aen het was geen handei 1

Dat won nog voor dc doot , nog door de doot gclchcnilt

Geen llick of vette klcy met ""vingers aen re raccken, Dat fal tot aller tijt ons aen dc hele kleven,
;

Daer is geen koude lugt die in de leden fnijt,

Oock na het duyitergraf, oock inhetceuwigh leven; (ƒ)
Daer ruylt geen noorde-wint die in de wangen bijt;
gcreicn, En, fchoon dit groote U.ond in duyfent ilucken viel,
Sict als de'guldc fon koomt met den hont
Noch fal dc weerde deugt niet fchcyden van de ficl.
Dan is dc rechte tijtdc botten af te lefen,
Te voegen aen het hout, dan is dc rechte tijt_
Wy fijn hier niet gclint ten bvectfte uyt te meten
Dc deugden van den hof; die wijle lieden weten
Dat hacr dc fchorlTc pelt , en van den hmitc fplijt. £*)
Ons wit anders niet, als met ccn kort bcllagh
lek weet een weerde Vrouw hier binnen defc mucren,
is

Te tonnen wat dc geeft in hoven plucken magh.

Een licht, een gulde krans van onfe aa-gebueren, Indien gy koomt gegacn dacr uwe bloemen wallen,
Die voert een evgen nacm genomen van den hof,
Wat diugh en is'er niet de liele toe te pallen?
En dacr in fcheptlc vreugt, niet lóndcr haren lof:
Of fchoon van alle kant dc koude wmtcr hijr,
Dacr hccftlë nicnigh lïuvt"uyt alle vreemde landen,
Noch fiet men in dc fnccu den hceten Aconijti
Dacr nienigh aerd-gewas van alle verre ftranden,
Daer bloemen fonder naem, dacr ongepcriten wijn,
Noch Öct men evenwel dc mocdcr-naecktc bloemen
Hacr geven in de lucht, en uyt'cr aerden kocmen-,
Gelijck'cr dickmael koomt gedreven van den Rijn ;
Daer ipeeh het gccltig nat met hondert waterlprongen
„ Wat heelt dit anders uyt , als dat dc ware deugt,
„Vint blydfchap in de pijn, cn uyt het lijden vreugt?
Daer tecll de gulle vilrh , de Herten krijgen jongen
Indien gy op het velt fiet met de voeten treden
\V at dient*cr veel gcicy t ? dacr is een volle fchat
Den groenen Camomil, cn aght het tegen reden,
Een wout, een open velt, te midden in de ftadt.
Berifpc den planter niet } maer ftaet een weynig Uil,
YljÉlilillin weeft gegroet gy leert dc jonge vrouwen i
En let in uw gemoet wacr dat'ct henen wil
Met vlvtig huys-bcdri|f dc linnen belïg houwen,
:

Gy lult in korten tijt ten vollen konnen mereken,

Gv leert dc '/.ccufchc kult, hoe dat men overvloei,
Dat leet cn ongemack die Plante konnen ilercken,
Hoe dat men eere fclfs, en weelde dragen moet.
Noch is' er meerder vrugt in uwen hof te rapen, En dat van Konden aen het onderdrucktc kruyt
Geeft aengenamc rcuck , cn vry al beter fpruyt.
lndienj 'out rent de lirhors u niet en wilt vergapen ;
Brengt dit aen uw gemoet, wanneer het bitter lijden
Hier is geen fruyt alleen, dat op dc tongc fmacckt,
Maer iet dat vorder gact en aen de (iele racckt: U
diuckt aen alle kant, cn vordert om tc ftrijdem

Geen ding en kan dc mcnlch
Dacr niet een nutte les kan worden uyt gennmen
Het fprceckt tot onfen geeft, hetklopt aen onsgemoct.
Al wat de wi|fc Godt hier op der aerden doet.
De groote Schepper werekt met onvermocyde kragtcn
Hj geeft den hceten dag, en weder koele nagtcn,
Hy- dracyt den hemel om , en wiekt het acrtlche dal
Van dat dc wccrelt Itont, tot datfe vallen fal:
Soo lang de gulde fon fal op der aerden ftralen,
En weder onder gacn , cn in het water dalen;
Soo lang als ebb' en vloct fal op en neder gaen,
En dat het woefte Meyr fal wanen naer de maen,
Soo langh als ccnigh mcnlch fal in dc lente faeyen,
tn in den hceten oegll de rijpe vruchten macyen,
Het fpinfcl van den hcrflt lal vliegen overal',
En dat de ftrenge vorlt het water binden fal
Soo langh dc groene jeught lal wenfehen om te fpclcn,
Soo langh een rijper 'volck fal echte vruchten telen
oyt voor dc linnen komen. Gy lult ten lellen licn, oock in het fwacr verdriet,
Dat Godt u liefde toont cn foetc gunde biedt:
Hy kent tot acn den gront den aert van al dc Inydcn,
Gelijck een hovenier de krachten van dc kruyden;
Hy weet dat als het vleelch met fmerte word belaft,
Dc geelt dan evenwel in meerder grootte walt.
Indien gy pluckt de vrucht in Pcrlcn eerft geleien,
En fiet dan hoe het fruyt een herte fchijnt te wcfen,
En't blad geli jk ccn tong , lbo tracht , vriendinne , tracht
Üat berde tong cn hert iy over ccn gebraght.
Indiener iemant ïacyt, het lact dat fchijnt verlorcnj
Men lïcr'ct evenwel als op ccn nieu geboren
Men fict'et naderhanr, al fchijnt het ichoon vrrgacn,
In jcugt, in nieuwe kracht, in volle lovers ftacn.
Wie, als hy dit bemerekt, en fal'er niet gelooven
Dat, Ichoon de bleckc doot den menfehe komt beiooven
tjui 1I1 Mttfü
lebui • Pt

vt'ui HU Dtui cfi'mm tnasi"""

umntim
JtHiMI . m alie i-fi r.u.r-, , alii i , :: i. , a!h itvn , fiiai , i '< , furüia
di mm
auelor

n.'lu'j
ijl ,

Mjfuum
pjrtB
cr M4fil
UI in iffii
Mf HMf^M
M'M
reiai ,
!
'

i»,» w
aala ftntl,
,!:,.,'. it,:-
Ml qtt.ld*rn vi , qlIJm VrUdfrtM appctlani , reli inhfH»!
(j) Vmtb i*f"»% /" rtmam mmi mttf-tn crt. Omrf, Kim. amer. Dtum Ififcm hts lan^kjia !'

(b) Vul. Pnl. Ns*fvlil. dc U. 10. V fa. Datum dl Jhyjiu ChriJh-IM*, taf. 4.
4. taf.

(c) fidi iij;^ ijlxm inltrtuJi m-dum drjhittum O- Uvdaium pit Jt- (e) Dir na dnt Hun -vragen , mn ii.it tf «Bt Sag, Provcrb. t

han. ËJptijl. Perl. Sin/viii. i» villa fut lii. 1. cap. 10. Hu/ie quidam ut
MM, 6" tuftrt juuL mitr.tum , mlii diradin icnari [m , y;j txaifè (f) DiftimÊM in tmk . quemm feit,
tna,Um iu*m anl/.jniji^niium , tx ar^umeniii Peru difiimm.
 , ,; , :;,,
: : ;
,

u
Van dit uvtwendig bcclt, hy des al niet te min . Een ydcr is begnen, en fpant dc ganfehc finnen,
Sal rijftn
uyt h« ltot"' lcvc n "iet ™
8 cwin ? , Om goet tot fijn gebruyek , om geit te mogen winner

llegflc (act als van dc doet verwecken,

,

;Vy üen h« „ Macr wat is van het goet, ofvan het loofe geit,
en naerden hemel flreckcn, „ Indien een droeve koorts uw ficcke leden quck ?
vLrfcB, weder fijn,
wy den hoe alle kruyt, Wat
Wï fien het menigmacl ;

leeft, en uyr'er aerden fpruyt:

voordeel kan het fijn te foccken, wroeten, dclvet

Oocknae het rotten Soo nicmant dracyt een oog ontrent fijn cygen felvcn?

Hoe kan dog

Godes heelt in alle deelen derven, „De fiel dient Derft bcforgt, cn dan het ïwacke lijf,

Verdwijnen, gacn te niet, en in den gront bederven, „ En fondcr defc twee is geit macr ongerijf.
aerd-gewas koomt uyt het dorre Hot',
Dier" nietig
Sict al dc dieren aen, die in de bollenen leven,
nieuwen acn een cierfel van den hof? Die fwemmen in der zee, die in der hoogte fwevcn,
En won van
enial den meofch niet eeuwig laten ilapen, Al fchijnt haer wcfen dom eo onvcrntitt te lijn,
Keen, Godt
Hei is voor
hem gemaekt al wat'cr is gefchapen Een yder is nochtans fijn cygen medeeijn.
Betroudan, droeve iiel,
berrou op uwen Godrj Sy weten hcvlfacm kruyt te plucken uyt dc weyen,
Dc menfeh rijft Weder
op, al ia het lijf verrot. En uyt het dorre lant, en uyt dc groene mcycnj
Wanneer men boomen int, en dat men van dc fijden Sy weten over al te vinden haer gerijf,
Pijn met een
dc tacken af" te frujden,
llaclc bijl En alle quade fuei e jagen i

(to dit ha jeugdig lap en al het innig vogt Het velt, het ganiche bolch is haer Aptefcera winckel;
1> nieuwe (choot alleen tot voctlcl dienen mogt, Een Dracckgcbruykt Iatou,een Slange groenen vinckel,
Fcynsdinop uwen font, pcynsacn uw voorig wefen, Een Dracck , als hem dc krop met flijm is ovcrlafl}
Pc'yna dat het los
gewaey , uyt uwe jcugl gcrelcn Een Slang, als haer dc mos ontrent de leden w*ft. (c)
Dient if te gcfnneyt, op dat uw bcltclugt
fijn W anneer dc wilde Gcyt veel wonden heeft ontfanqcn,
Mogt wijeken van het hout, en kleven acn de vrugt. Soo dat de ichichten iclfs haer in dc leden hatweQ
De boom, 'wiens bloedig fruyt oock heden kan betoonen Sy plukt macr groen poley, cn door het magtig'kruyt
Hoe dat het blinde Kint lijn jongere plag te loonen, Soo vallen met'er dact de lofic pylen uyt. {U)
Km los en hacltig volck als wijlen mct'cr hant
; Het Zccpeert, het queelt, koomt naer dc koele beken
als
Dat los en haeftig lijn is cnckcl onverftant. En gaet fïch acn het riet een ader open (leken
Al \i her ganiche velt met bloemen overgoten , (n) Dc Schild pad, door vergif tot aen dc doot gewondt,
En ebt fcnïer al het wout nu botten heeft gefchoten Eet macr een weynig keu!,cn wort'cr door gclbnt.(e)
Dit hout won ewcnwel tot groeven niet geneygt, Den Arent kent een (teen, die opent hem dc nieren,
(f)
Soo lang als om de lugt met ituere vlagen dreygt De Kraye fchuert de maeg met wilde lauwcrieren,
MaeraUdenoortiehc drift ten leftcn is gefeten, De Kracn, als haer de borlt met gal beladen is,
De koude weg gejaegt, de winter afgcfieten, Socckt flux cn vint behulp ontrent het jonge lis. (£)
Dan maekt de boom gewaey met loo eenfnellenfpoet, Wat eyll'er icmant meer? liet Honden eh het Verckcn,
Dat fy oock met geluyt haer botten open doet. Die konncn heyliiiem kruyt tot hare fieckten mereken,
Lm hier, ó rouwe jeugt, leer alle domme linnen, Men hoort'ct alle dacg, het gras voor hun bcquacm
als na beroet, niet in der haeft beginnen;
Niet doen, Dathccft,doorhaergC'bruyk,cn hout een vall:cnnacm.(A)
of het (prakt Bedaer, ö vrient,bcdaeft
Dit hout Ichijnt Sict my de Padde felfs, die, van de Spin geileken,
Tot
men heeft geficn hoe dat een ander vacrt
dit Koomt tot het open blat van wegerbrte geweken,
Leer wat'cr
is te doen met rijpheyt overdencken Daer vintfe fekcr hcyl. (i) Sict ick. cn weet niet wat,
En ra'er het WCrtk u foudc mogen krencken
in Het kent fijn cygen falf, fijn cygen herte-blat.
Mïcr,
Jan eens het ftuck is lang genoeg bedagt,
als Hoe dom is menig menfeh hy "wandelt op dc velden,
!

Soo rmeck dat uw beüuyt (fy fpoedig uyt-gewragt. Die Godt in yder loof, in alle boomen melden,
My dunckt het is genoeg, 'wie kan het af bcduyden En hy cn kcnt'er geen ; hy , die het wonder fïet,
Wat leerc dat'cr fchuylt in boomen en in kruyden? En prijft noch evenwel den grootcn Schepper nier.
Ick vinde goede Hof, die
ons dc iiclc bouwt, Ick fal noch vorder gaen , en met'er dact bcwijfen,
Oock inhei woeftc velt, oock in het digte wout: Dat oock het woefte bofch hier over is te pi-ijlen*
Het weymg hier gefcyt dat
kan den weg bereyden Dat acn de planten felfs ten vollen is bekent
Oni vder, dien het lult,
hier dieper in te leydenj En wat haer dienllig is, cn wat de wortel fchendt.
Uclaen dan,gecltig volck, neem acht op uwen
tijt, Al die van over lang naer vreemde kruyden fpoorden,
fcn heb een heiig hert
, wanneer gy ledig fijt. Vernamen in het wout een foortc van kauwoorden,
ftoraed'ick onfevrou haer
dog te willen pijnen Een wonderbacr gewas, dat om fijn vreemden aert
f maccken
voor het huys gemcenc (b) medccijnen Noch heden aen den dag in hoven wort bcwaert:
U- quccckai in den
hof Tijm, Botris , Alfcm, Ruyt, Indien men acn het kruyt te midden in den veld-f
tndivy Cicorey,
cn ander hcylfacm kruyt. Hier oly in een vat, daer regen-water Heide,
' " 'ueiik-h,
111
die dertig jacr
op aerden heeft verfl eten, Men lag ïn korter ftont acn ydcr groene fchoot,
tot fijn behoeften minilen dit te weten
J|"«ï
™c dat
Wat vogt de Plantc fogt, cn watfe weder vloot.
hy
"pw
gebreck, fijn pligtig ongevat
lijn
Men lag acn allen kant haer rancken neder buygen,
ract cn cygen hulp te regtcbreWn lal. Ontrent het hemels nat, om daer tc liggen fuygcn,
n
S^den ', crnlt op hare faïcken letten, Men fag in tegendeel, dat fy niet eenen tack
f52
wecken met'er
»w dooreen yderbcquacme kcuckcn-wctten, 'Ontrent het vet cn bragt, noch aenhetfinoutenflackj
tijt

menfeh eyge leden fijn ftijft Doch foo het gcclc vogt haer nacrderquam te prangen,
r„v °ngcmack uyt lijnen huvfc drijft. Soo lictfc metter dact haer droeve krullen hangen ;
£ hevc! waerom
niet? een yder weet te ïoopen En lbo daer cenig fineer quam acn het veyle kruyt,
Km
iS m
C Wttfdt
'
Ln h n
i
om iet te mogen kropen
Scfin ten goede dienen kan,
een hryacrt
Soo quecld' het met'er daet, cn ging ten leden uyt.
O noyt begrepen Godt naer weerde novt gcprei'en,
!

' fclfi is hier een dapper man. Men fiet acn allen kant, men tall uw eeuwig wefen,

W9 h, : aam , m j™ Het Wilt door al het velt , tot acn het domile bcclt,
t
Ja leven-loos gewas is wijs door uwen gecit

(e) VU. nd hie Plin. &

Polytl. Virg. loc. atU,

%M wri mu £lrim m . ,
1.
(j) De DitUmo viii. Plin. iib. 8. tip. 15. JEtitn 1. de

Je nmar. Dar. VirtiL 11. JCneii. nu» HU frrïi iacc^niia

I. V.ir. bifl.Cic.

ttfrii.
(e) Pelyd. Virg. dt In-vim. rir. I. i. r. ir.
(f) De -utiÜs JBhii ttrnrihn uil. Hm. ld: !«. caf. ai.
(g) Muil» hmnfinedl vide tfud Part.im Aïj/W. de m*g. ntiurtt.
(h) Vin hu hetidegrm tn wnkem grai [ie I)jJ.™:iï i'i ~fi Kntyl-ht».
(i) Sici BêwJH Mrtll-tilMni in dl 1. Xuycn-hef.
Aaa Wy
 V R O u w
Wacr,lal dces' moede pen noch verder hecnen dwalen?
Wv ficn hoe uwe gunft nu foo veel duyfent jaren Een kint, ellendig dier, heeft duvlcnt vreemde qualcn:
Dc vogels in bewaren,
de lugt, de viflcfl kan
By iïct wat is dc menfeh niet een foo klcynni lit
uyt het wout verdriet en ongeval,
! :

Kan wecren
verre boven al Dacr in tot onien druck niet eenig hinder fii.
En gy acht den menfch noch
flut !

Gae, jonge moeder, gae by wijië na-gebueren,

Wy fiellen aen den Heer en om, en alle faecken,
En vracg in regten ernlt nacv alle nutte kueren
Hv 61 het voor gewis ten alderbeften maeckeu Verneem van ieder een, die kiaders heeft gevoedt,
'Met lijn verkoren volck. Is Godt uw toeycriact,
Hoe dat een jonge vmu hacr kinders que ecken moet.
En weeft u geen bederf, pock als het quahek
gact.
eygco qotèl gcnelen, Doch wil uw kleyn vertreck alleen geen winekel maken
Wel kan het woeftebofch Gin
Van alle bitter kruyr, dacr af dc kinders brakenj
Hoe kan dan eenig menfeh hier in na-lang weien.
hier het wijf hoer dienft niet
brengen m Maer heb oock even dacv iet voor een tecren inont,
Waerom fal
Dacr mede gy een kint by wijlen paeyen kont.
Ten goede Van den man, en van het huys-geiin ?
Ichandc, Macck qucc-vleys root cn wit, macek alle confituren,
Ickbiddc, wijle Vrou, en acht dit geenhns
En ficd de fuyeker lang, foo kanft beter ducren,
Het wort in u vcrcvlt by luyden van vcrllande
Ecg ockcr-noten in, cn proeflc met de Ipel,
Als tot een rtoodig anipt, om dat dc
medccijn
Om ydcr klcyn geval niet dient gemoeyt te fijn. (#J
Want in het ioctc vogt cn dient geen harde fchcl.
Macck acngcnaem beilag van ingcleyde kriecken,
Hier kan her Rooms gebruyek dc vrouwen in veriterken,
Geicgtcn voor den lult van alle tecre iiceken,
Dacr wen dc deur cd meert met reulcl van een verken,
Ter komik van debruvt, en, naer dat yder racmt, Leg perfen in fyroop, en win niocrelle wijn,
Die kan tl koelen dranck in heetc kooitl'en fijn.
Soo is het echte wijf na delen pligt gcnac:iit. (i)
Bercyd, wanneer het dient, provincy- roos- co nierven,
Dit was getijde een les de vrouwen voor gclefcn.
Dat fy een hcylfacm ding in huys behoort te weien En ander druyve-mocs, dat niet cn kan bederven,
Dat iy moet voor den man , voor kint , en boden fijn Macck vlier-cn-roos-cn-look-cn-goude-bloem-azijn,
Een trooir in alle quacl, een ftaegc medccijn.
En klaert het dapper nat in heetc fonnc-fchijn.
Wel leer het out gebruyek in uwe jonge dagen,
Treek water uvt dc roos, cn alle groene kruyden,
Leer meer in uwen hot", als oogen-luft bejagen» En dcyl'ct altemacl oock acn de vreemde luyden

En win geen moes alleen, dat tot de keueken paft, Wat u dc rijckdnm geeft, of wat dc kuiiftc bacrt,
Maer plant oock ander kruyt, dat voor de ficken wail: En is niet om alleen voor u tc fijn gefpaert:

Heb eenig klcyn vertreck, diicrvoor dc kindcr-qualenjO Geef ieder die het cyll, verdeel uw milde gaven,
Sijti wortels, nutte falf, fijn poeyers uyt te halen-, En wilt 'er mcnigmacl een fiecken mede laven;
En al wat dacr behoeft dat maeckt door eygen vlijt,
Te geven dacr het dient dat is het regte wit, ,

Het (al u mcnigmacl bekorten uwen
Heb dacr wat dienitig is om 't lijf tc mogen ruymcn
Heb fuyeker voor den hoeit, cn voor de tacyc tluymcn
Heb lap en kragtig vogt tot aldcvlcy gebruyek,
En voor een iwaeke macg, cn voor een harden buyek.
Isicmant wat te valt door hitte toe gellotcn,
Soo dat de gangen ilaen, en niet cn willen vloten,
Gae kooek hem voor lalaet de toppen van dc vlier,
Dat maeckt een open lijf, en bluft het innig vier.
Wort iemant dunne ilijm tc veerdig afgedreven,
Soo dient hem ander kruyt tc worden ingegeven,
Neem vogt in dit geval van wegerbree gemacckt,
Of vlcys van malflc queen , daer"na dc jonkhcyt hackt;
Indicn'er eenig kint een buylc koomt te vallen,
Neem oly van de roos, hier dienitig boven allen;
Of foo miil'chien de mcyt hacr acn dc vycre brand,
Heb krijt van itonden acn, heb oly by der hant:
Koomt iemant acn dc fehecn een open gat te
tijt. Van al dat icmant kan, of eenig menfeh beiit.
Maer fchoon gy dickmacl proeft aen vcelerhmde luyden
Dc deugt van uwe falf, dc magtcn van de kruyden,
Noch ilac het ooge niet op uwen mengcl-pot,
Maer op den hemel felfs, cn op den grootcnGodi.
Dc meciier is het tuyg, de middels fijn de drancken
MaerG'vdt, en fijne gunlt, is boven al tc dancken;
Al wie in dit geval op konir of meefter fict,
En geeft, gclijck het dient, aen Godt fijn eerc niet. (*)
Gy weet, geen Ghriilcn menfeh cn fal'cr oyt vergelen
Tc roepen tot den Heer, tc bidden voor den eten;
Soo dient dan des tc meer aen Godt tc fi jn gcpeyil,
Wanneer uw krauck geitel gclbndc leden cylt.
Gy, die gcwillcn trooft wilt uyt de draneken fuygen,
\V*ilt boven alle ding voor tiwcn Schepper buygen,
En nx'pen lijnen nacm ; hy is't die in het kruyt,
Den rijeken legen Hort, cn nutte gaven lluyl;
ilooten, Hy is 'tdie acn het vee, die aen de jonge hinden

Soo laet hem tiux het
En voeg dan op de wond een dorren Eyckenblat,
Te voren lauw gemacckt cn in dc wijri gebadt. (tf)
Wort ifmant van het huys door koortien acngcilredcn
Of voelt liy groot en brant in al de binne-lcden,
Sicd Qiicckcn, Porccleyn, cn wilde Cichorcy,
Een dranck geduerig nut, dog belt ontrent dc Mey.
Isiemant aen het hert cn in dc maeg gcquollen,
Of van de binne-worm verdrietig opgeiwollen,
Ecg plaeiters op den buyck gemaeckt van ollc-gal,
Dat heelt in korten tijt het droevig ongeval.
Verneemt men eenig kuit gencygt tot quadc tluypcn,
Die uyt een vogtig bieyn op al dc leden druypen
Gebruyek de groene ruyt, en wortels van pcben,
Dat fal in korten tijt geen klcync bate doen.
htitt gemtrtkt dat
(a) lelt
been van alle deckfcl blootcn, Leeit heylfacm voeder lïen, leert huren balfem vindeii[
Hy, die van boven geeft gelbmhcyt acn den vis,
Of door het gulle riet, ot uyt het groene lis:
Hy is die acn den menfeh vernieuwt het innig wefen»
Ennicmant, fonderhem, en kan'cv oyt geneieii»
Hy is't die aen het wout verleent een magtig faec,
En buyten fijn behulp cn vmt'er niemant baet.
Doch hoe de face ken gacn, cn laet u noyt verbngen
Nacr menfehen die het volck ontrent de leden hingen
Iet, ick en weet niet wat, oefchreven, of
geprent,
In ongeboren leer, in maegde-parkement
In ander vreemt bellag. (ƒ) cn laet u niet bewegen
Te foecken uwen trooir. , tc ftcllen uwen legen
In eenig gnvchcl-fpcl , bedagt tot uwen ipot:
üot.
„Noyt koomt'cr eenig nut uyt woorden ibnJer
Het is een regte weg tot onbekende goden,
vul van dc

in tnditt lau&H Me
trefcliiijle Schryvcri van mfe Dat aen het ChrÜlcu volck ten hoogiten is verboden, (ff
pliat --.ui vieuwm
Vcrmv dan dit bedrog, want Godt cn fegent met
./j/ii) befette alt ten nodii iuyi-
,

M*4g , trbbm afgevsrdcit ia d.urom fn en t_ilieue niemaat vrtemt te

,

vmJtn dat b* eitr enje vrou-j.t dacr mede llJijfc» S/r bier van Joaih. Wat tegen fijn bevel , cn fondcr gront gdchiedt.
Camirar. Hi/ler. ob/trv. Ccm, I. cup. i». ludov. t'iv.lik 2. de ishri/l.fa'rn. n.
(e) Di'; iïa> de fende van den Keninck Jjfa , 2 Cton. >6.
tap. ptmtd. üicnd. demi. tralm. in tracf. di Chnjtiin. matrim.
<S Sct-
v.Unt Sarmrihatiwi peetam <ï*ttitm tib. 3. di Padoirophïa.
(f R,d, damnaumr j jcriptatibut amuleta
) f< tharath" ,
. PI

vrU.^l.ihtUne *cn vi natmali , eperatï duuntur. Vid. J^'" '

. jr
(b) Vknr , auaji
nxer ai ungend-'.
n„:<. ïtrnnf. traélat. dc cen: uS 66z. item Man. Dit »'
.

(c) Exftat uil ',s tibtUns D. ËHibmii Rsdionii Med'ui de mortis en- «mi Difquif. tit. 1. iap. 3. v 4. ?<«//. 3. D.mmm Da» « I'

r£ Lnfatit 'mm , i)nem ad harte rtrr. letltr ftudiefm ton{nlat. Hei bit *nt-
diim Hju tempert* , exemfU pati*. , in ufam i^ufiidianim Istlori imptriimur. M) Met wan Üedt verlaten en lot Ectlztlitil/ den ged vm Bron it""
(b) 'It BMP Utk-vajn of hel vyir latuw gemankt. gtlijik jhmm dtdt, 1 Rcg. i.»r
g
 ,, ,: , ;

V | R O U W 37S
foo geviel, dat btryten alle reden Noch vint men evenwel niet fclden vreemde wijven,
Fh fchoon het
Svodd' wftdk bejag u beter aen dc leden, Die, oock in dit geval , baer ouden handel drijven
ecfiCer vaft , dat uyt den inoodcn vont
Soo ftek noch Die foccken hacr vcrmaeck,en gaen oock uyt te'
galt.
(iele wort
gequetrt, ui is het li jf gcfont. (a) Al
Dc weerden
is hacr vrient
finerten overlaft: met
ick hier
verder gaen , cn by gcichrifte fetten, Men lïcrfe voor dc deur, en fchicr on alle Itratcn,
5J
on S c vrolt hacr wan g cn blanckctr.cn Men vintfc by het
H« dm (,ns i

kruyt of door een dierbacr gom?

volck in wccldcn uytgelatenj
Met ccnigïeldiitem Maer hoe dog kan het lijf tot vreugde vcerdig fijn,
Oneen, vriendinne, neen; ick ware liever ftom Wanneer het opper-dccl is midden in de pijn ?
dut het wij t haren
•kEn wil niet
i

Noch dooreen
looien Ichi ju voor
tw al de
c wccrelt liegen; (£) TPX Aer is een fekcr vifch die, als by wort gevangen j ,

Gy, weeft maer

datje njt j daer is geen echte man, JL/Gcvock iijn trouwe gacy acn fijne vinnen hangen,
Die fineer, die
kladdery, die llijm behagen kan. Die acn gevcir, cn fiickclt hier cn daer,
blijft'cr

Cv, wil uw jeugdig lijf met geen blanckctièl itrijeken Nac dat de vifTchcr rreckt haer lieve wederpaerj
Noch uyt een lotte
waen nacr vreemde kruyden rij eken, Dc vilfchcr isverbaclf, en fcyt ; wat vreemder i'aecken!
Die anders poogt tc fijn, als Godt haer heeft gemaekt,
Dc vitch is buyten dwang, cn lact hem efter raecken;
Die is van dwafe pragt
ofvuyle luit gcraeckt. (c) Maer vilfchcr, dit enkoomt niet van UW kloek bedrijf,
Soo moet dan onfc vrou de magt der kruyden leeren ,
Maer uyt een regte fugt van man cn echte wijf:
Vfinr cerll, ora
haren Godt hier in te mogen teren, Het visje, datje Set, dat quijt hem naer vermogen,
Dun om een cygen kint , of cenig ander vrient Om van fijn met-gefel niet af te fijn getogen;
Te geven dat demacg, ofbortt, of lever dient) Het voegt hemby den man, en wort fijn dccl-gcnoot
Maer boven alle ding, loo moeten echte vrouwen In droef Tieyt, in gevacr, jac midden in' de doot.
Ten Jicnilc van de mans dc kunllc vcerdig houwen Die fich in onfen tijt het varen onderwinden,
,
'
lavry al dc trouw cn hacr verbant
verder gaen. Vertellen datie volck in verre landen vinden,
En evft maer oock een cygen hant.
geen bloote falf, Daer ieder echte wijf foo Vaft is aen den man,
Wort Jan uw weerde vrient bcfogt niet iïccke. leden Dat oock de blcekc doot haer geenfins "cheyden kan f

Scgi Hier is Godcs hant cn voeg u naer de reden

-, Want als'er iemant fterft , foo komen alle vrouwen
Hier is nu regte Hof, wacr uyt gy tooncn konr By hem, die nu verfcheydt tc vooren onderhouwen, ,

Dat jac uw revne iugt guet dieper als de mont: En twiften ondereen, wie uyt het liefgetal
Den dooden in het graf gefelfchap houden fal,

B;£ maerallccn '

de lieffle kan verwaren, tclc wil met dat de vroü, gclijck in defe landen,
'Die JïJT®? fi
j"> met hcm K
moccn fterven, Sal kleven aen den man om nevens hem te branderij
Als S« fuo
r
tot j
dc
ë cclcrl ) f»n lulligh naer de vlam
vrcugt van hare bruyloft quam. (d)
Neen, dat is niet gemeent, ick geve maer bevel.
Dat ider fy beweegt met haren bcd-geieh
ftmmt, am,mïa ifi ifökm mul t ,wufl _ '
„ „ , A ^
cn itlud fupendum ,ji : Dtj"
Dd„ piclwam Di, mulkr , /, VH lIU m maHriati
, tmfat Mcvijli. Amhof.
-l
quuMi<]ni di cauj* ad fort f.y V
Phkjcfh,
rmUrcuLi i, nc -H juat, ci»'ir tn «on tamum

J>tal 'S. jt,

fid t3 Poru. Vide
m"
rg , n ii boe ttatlanum Camtra'Uminmtdi-
Satan, quant ut nu a utti ' V ' '°' L Ci"'11 f™' C'f d> '

uuw nam
quidijuid auxila ab u te-
• 'nanZ'm
tour animarum ncjlrarum ft- (d) ld ttiam feemims tiim in Thracia tnorii.
, ctdit rn tiend Ub. (. Mita Ui. i.
fucttjiu jU ix Diiprtitpia S« hut vin „njtUfumc rjl l„ f, Mij,. ,k h M. .,iH3-neliv.ï. des
, firn jïa- t,

lutms vivit bk tatnin idci fro~ Eflut rap. 19. n fm. sin l y
i ,.'„; ;,: vl „ I,j\.,„l, c cxc ,„nÜa vna axdin
,
vrouwt». dit uit tmitle iiefil- voer htl.b.» ^„meo i-'itfoi haren man
tefitrvcn, \\v. i. cap. dc trois bonnes femme,, sin pii-ctc ixempcltn by
Simon Goiilait. tom.a. dei Hjftoiies adiuirable» de nollie tcmpsch»p.
de nWnC conjugale.
Aaa 2
37*
R O Ü E.

\Vy vinden over al , dat aen de fiecke lieden

Dar ieder echte wijf lal hare weelde ftremmen,
Niet, met onderfebcyt, lijn dienden aen te bieden,
als
Ah haren bed-genoor. benoude prangen klemmen
Wien nietbcwull, hoe 'veel het ieder fchilc
is'et
Wacr twee gelieven lijn verecnigt door de trouw,
Een by hem te ficn, of dien hy niet en wilt?
vrient
Daer gemeene vreugt, daer is gemeene rouw.
is
wyven, De koorts is wonder vijs; het fijn bekende laecken,
Gv, laet den loden hoop van onbedaghrc Dat aen een liccken mom gccnfpijfe plag te Imaeckert,
drijven,
BvJ iieckte van den man haer oude raneken Als die te regtCf tijt weit vlytig aengedient
hacrjcugdtpcjft,
En fchoon al Griet en Trynmaerom Of by een lieve vrou, of by een weerden vrient.
cv lt
Gy, rtel uw laken aen naer trou en reduibreken
(ƒ)

Qf t %
B voor bet bed om G>
verdriet te
toeken,
OF door een foei onthael oi met bcvall.ghwalt en fooett,
,
En wacrom fal de man hier trooil en
Ofyan een vreemden knecht, of van
fleurde) cyflen,
een llnnig mcyflen?
Is 't billijk dat het wijf door geld haer plichten houd,
Gv revk hem water toe, wanneer hy Soo heeft de man bet geld, en niet het wijt, gctroui.
fchenk hcmcenigh&p,
koelt; dat hem de lever
Gy! langen, Wat dicnt'cr veel gcfeyt, of veel te fijn geleien?
Gv nel u vlytieh aen om dit en gint te
regel welen; uw
lijn beiweete wangen,
Ontfang ccn korte les, die moet
Gv' droog den hecten damp van Weet dat een echte wijf geen man ontleggen moet
Gy als hy ligt en woelt foo dek lijn naektc lijf, Iet, dat een billick menfeh lijn cygen lighacm doet:
Kn 'weeft hem over al een trouw en handigh wijf. Wat iemant lick te werek ontrent fijn evgen leden,
Gy toon, dooruw beleyt, dat alle fchryvers dwalen
in de palen Dat moet een echte vrou aen haren man belleden,
Die janfch het vrouw-behulp bcfluyten Ey, lieve, waerom niet? gewis het echte wijf
Van bed' en kinder-queeck, en leggen dat de man Dat is met haren man gelijck een eenig lijf.
Geen nut, als dat alleen, vanvrouwcntrcckcnkani {*)
Gy mannen niet te min, en druckt dc teêre dieren
Gy wederleg het volk, dat uyt verfufte droomen,
,
Niet door een vinnig regt, maer leert dc fwackc vieren;
De vrouwen vcrgclijckt met lachte vyge-boomen, Hoewclujigt, of koorts, of ander ficckte quclt,
foet gefuijekert lijn, doch met als inde vrucht.
Die Siet datj' haer trouw behulp niet al te laeg en Helt.
Want al haer vorder lap is maer
een wrange fucht. [!>)

rapen, Men vint gellrcnge mans, die, boven alle reden,

Gv, toont dat van de vrou meer baten fijn te
mogen flapcnj De vrouwen laltig fijn, die nimmer lijn tevreden
Als in haer tcêrcn arm een nacht te
Wat oock een vlytig wijf met alle kragten doet,
Gy, toon aen uwen man, dat niet alleen het kint, Soo verre gaet de waen van haren overmoet;
Maer dat de vader fidfaen U een iteunlel vint.
pimpel-mccfen, Ey vrienden ! niet alfou leert alle finnen voegen
O al te (foppen volek, en rechte
luchten vrecfen Naer dat dc reden eyll, en laet u vergenoegen,
;

Die bv een fieckcu man de fware

ontliet, Indien'cr eenig ding kan werden uytgcregt
Al'wacr men quaden rcuck en ander vuyl
is de rechte lucht van echte
liefde niet. Of door een incgc meyt, of door een trouwen knegt.
Daer
Dc ftoffé tot de vrou is van den man gekomen,
Dan iemant (al mi flemen hier tegens komen leggen,
Niet uyt het leegde deel, niet van het hooft genomen,
Dat fïecke lieden dienft niet op en is te leggen
minde dag, Een teyeken dat het wijf haer noyt verheden moet,
Als aen het dicnltbacr volck, en van de
behulp met geit verletten mag. Maer citer niet en dient getreden met den voet*
En niet die haer
De doffe van dc vrou is midden uyt de leden.
Maer hoe! fal dan het wijl' haer inde jcugt vermyen,
de jonckhcyt lacht met haren man lavcycn?
Of als Gy hcerlcht dan met befcheyt , en niet als naer dc reden,
'Gebruyckt geen lieve vrou tot alle klcyn bedrijf,
En, foo een droeve koorts hem in het bedde lcyt,
Sy is uw bed-genoot, cn niet uw vuyl-jongwijf. (j)
Dan roepen om den knegt, of loopen om dc mcyt?
Neen dat is ongcrijmt. gewis de ware vrouwen
hier beter onderhouwen, Afui priftei illei popultf ttiam Rtgi oxor fua tc«atbjt liltrU, U
Die hebben haer beroep ( f)
Hen mailt anlt fin. V'li. Tira.j. ad 'tf- «™«-
ftribil Handel, tik S. fc

Befiet de gromde felis : de Vord Thcmiftocles

Ontfing van fijn gcmacl in ficckte fijn getes. (e)

Stratonica, wel eer een weerde Koninginne, An mm vilia OMtath.

tjtU marite praflart Imtalar , difertpam
Heeft haren ouden heer, uyt onbeveynsde minne,
jaitnt intrfu
difiingaunl q:a!.i"<
dijlimiauH \mtr /itw-jimj tul-ilis, nlmrii; hwimfw j-i- v
In kranektcnbygellacn,' geheven, neër-geleyt,
,

ijlt a mt'itit imptran uan

didj'ifi. , M:n
tam dtdtteü ip/n fmmt fal. fa
En veel met evgen hant hem ipijfe tocbereydr. fJ) ei arg. I. initrdam.fi'. dt eftr. libtr. dt pttbtti atilt' jadïteat.
lu Fe-

Bv 't oud' Romcyiifche volk daer wert'etdweis genomen, it i./,- n,r c-

Du. rT iniir
„:tir TutAtgot
i luniiu tint.
Eupti/U TiratnutÜ. iin l.
ttt.it. ,i Tiratautti.
t.

nubwl. nam. 77. Hts njn a.ifiipahtxr b,tU. in l.wtm.ttt.i.C.iiC

Indien een echte wijf Utt vreemde lieden komen
Ontrent een fiecken man: diclaft, die (bete laft
l. inftr. v
Bi'bi. in adiitïm. idqat is ralicnt , qasd itndtiistnm
pTupttT dtbimit ntbdiuttm dcitriar fini mn dthiat. V.$> miiiti (ftlvti

Was maer dc vrou alleen, geen Have tocgepaft. (e) B thtri uafifU egndim 1
U, ntn ftrvitii nomen f?', "f'
BdU'mwas. vtrbi iüt f*ci*nat cmjag. tap. z.
ThiM
;

tl) rtuiJtm , irtltt «Mes tfl , i,

Chryfykme d'aav »cn 'anuiiam ftrMal «, fiJ

id-attrmm nm r<di ïnidU^i mft dt aas atw ad prtp^andam (J ida-
,
i'tttm , «j
jtxm , bob lyranOMi". 1
\andim jeboltiB. Non, iM.jiri/, uil» in re viti ipm wlutme faminmam , gabtrnauitm Dc»'
11 '!f'
infiritru

iifi in p*ri,nJj td*tandx prett , jfl éUsi rtbat mctias vm vms cpualan-
v ttb. j. tap. 7.

frufl:t aaidim dulcii MMtmt vtrb» ApolMi liph. y 11. Uwiep*

(b) Ftrninjffl «aidjm fiis trbcri etmpatail , tut
,

, tmnibas vtrh fapert ingrale. Dinir. Hiircglypb. priii viTi5 lulnintc vu! ur Domino, «at ritmtlii Hirrcnymm mtumtui-
tfl, in «Uit
lit. -. ....
Ila. Jtr.am, « J,
•-<-"
« (alju, vtMI*
An lu, Vives, wbilitr uxart Thtmijlttlit Athtnaratn, tmi dam ancilla Domino fat; malim lamtn tam f>.i;«if
fltbdita
(c)
Grati* p'imipii
intiuit
<]*t jol* ftrï
,

ma-its in alvi'fa -vaUtudint tnmifirai.il!

,fi
rtftrr, ad Dtminum Chrijlum, at lil /Vn/Ki, Vxortm
»"-•> mwyw
nobili" R'gina
,

M* Eiitanit, t[ut vulnai txaxit tnarili I tap. yteintdt /• nm tam hamint ftfi fabmitittt «aam Dtmino ,
"'
.
w» '

tig a tna'ilum babtbit. I. 1, dt Cbrifi. fam. V tui Dtmin»! uxcnm valt tfft fitbJium r.am .dhrr ƒ: fjal" ,'''V' 1

dwm<-
dubh preprth z,r,t. ut
(jj fiat HU fait Dnotati kn-is UjUuram , axer , <fm, ram adverfa va-
prttttl .livij.t uxtrt, fabutit.

Utudint Jltrili/falU tjjtt, marui ipfa pirjaajii ,at EUêita.cabitaUri ra/ui-

;

vr ant, dh-rat luhjcc'u invicem eftote in timore Chriili. c/— >)•

ficut Uinijö-
pa, moribat O- finua parittr inftgni, afrtian id *w>d tam Rtx jtcif- favi obcdiic dommis wmalibus cum iimort; %c tremore,
fti, tr fii'tt alijasl tx tt ptKnifJei, fu> ;,fi i-tri marton non aiiur , «aam Saadtam ittaat conjugi Hl partaiar , quraJ fit'i potrfi f •'!""•* , ,

^ttf***
.

fmttbabaii, tri" rtp» fa-itdctt ptrmijii. Falgtf. I. 6. t. 7. VU *V* tLmtdtftr famalam fn . .a Mam al,.
v ,,«.
(e) Vidi J-iuim l'c- !ȕ'. dicU , uit \*idt cilibrat Ciaram attandim /mi. Cfbabttatt i/fit (maait Affitla,) jttandam .,W '*

M "'
YMtaiatB , «at jm«B
fermtfiJfitBa manie fitt/t miram yuanl* pra- mieri vaftale impiriitniti hmenm lanqaam tehtttdibai
.

eraiietiti vtfir* nin imptdieniar.

Ü-
H0
HOUf ELYCKS
VYFDE DEEL.

MOEDER.
Zijnde 't derde Deel van het

CHRISTELYCK
HU Y S-W Y F.
 Gene/, i. verf. 27, 28. ftbi conjugati non foliim ipfius fixus fut com-
mifcendt jidem ïiberorum proa eandorum
mcnfche hem tot een
GOdt fchicpeenden
beelt Gods fchiep hy hem
beelt,tot :
caufa ,
qua prima ejl humam generis 'tn 'tjla

mortalitatejbcietas: verttm et'tam infirmitat'is

en hyfchiepfeeenmaneneenwijf. EnGodt mvicem exctpiend& ad illkttos concubhui
,

fegendefe en fprack tot hen Sijt vruchtbaer

:
evttandos , mutuam quodammodo fervitttism,
en vermeerdert u, en vervult de Aerde.
Ibidem Cap. 15.
X, Cor'tnth. 7.3.

DEmanfal den wijve defchuldige goet. O Jentfapiens &ju/las ,

quijam concupifik
willigheyt betalen: infgelijksoockhec diffohi & effe cum Cbrijïo , & boe mam
hacr eygcn optimo dekc/alur, tarnen jam non bic vivendi,
wijf den manne- Het wijf en is
j'nmit altmentum ut ma-
lichaems niet machtig maer de man inlge- fed confulendi officio
, :
,

lijcks oock de man en is fijns cygen lichaems

neat tn carne quod neceffarium ejl propter,

niet machtïgh, maerhet wijf-

ahos : Sic mifceri fosm'mis jure nupt'taram.
officiofum juitjancfts virïs , non Fib'tdmofum.
Auguftinuslib. de bono conjug. cap, 6. Qriod enim ejl cibus ad falutem hom'tnis ,

f~\Uicquidinlerfe conjugati 'tmmodejlumjm- hoe ejl concub'ttus ad falutem generis.

^^jüerecuttduTnjfordtdumv&geruntj vitium
ejihóminum, non culpa nuptiarum. Jam in PLato ex nuptns hanc confolationem orhi
dicebat quod Natura perpetuum ink
,
qiioque tmtnoderatiore exachons debiti
'tpfa

carnahs , qnam ns non fecundum imperium

promoveatur , &
quod fil'tos reltnqmndn
femper Deo minijlros pro nobts rehnqmmm
pracipit fed fecundum veniam perm'tttt^
,
v 'itam ceu lampadem ahis pojl ahos traden.
Apojiolus /// et'iam prater caufam procre-
,
tes- lib. 6. de Leg.
andi fibi m'ifceantur : etji eos pravi mores ad
talem concub'itum impellunt ,
nuptta tarnen Juvenalis.
ab adulterio feu fornicatione defendunt. Ne-
que enim illud propter nuptias admittitur , Ut tri/lis fine Sole dies , fine fidere noxejl,
fed propter nuptias ignofdtur. Debent ergo Sicfine prole domus ,fic eftfwe compare kBus.

NOOT-
 ;
.

37?

Noodtwendigh Bericht voor den Lefer >

Al eer te komen tot het derde 'Deel defes werh ,

genaemt

O D R.
PAt ick bidden mag , gunflige als-noch t'huys gehouden , en in een eeuwige
SLefer , ftaat wat ftille ; 't is gevangeniue opgelloten. Maer als ick daar te-
gnoodig datje uwe vuyle ichoe- gen begon te overwegen , dat ick uyt een goet
Enen hier wat uytdoe , immers gemoet, en met anders geen voornemen als om
fide voeten een weynig kuyft, met vermaecklickheyt te ftichten, hadde aenge-
.1 eer in te gaan tot onfe befte vangen onfe lantslieden te vertoonen de ware
en binnenfte kamer gy fijt : geftalte beyde van een recht-fchapen Wijf en
hier in het rijckder
vrouwen , daer wel fomwijlen Moeder ; Soo konde ick my felven niet laten
ietfulks plagt te gefchieden. Dit tegenwoordigh voorftaen , oock de vrienden ( wekker oordeel
werck (door Gods genade) met fpoet en voor- en raat ik hier in gebruykte) fieh niet inbeelden,
fpoet tot hier toe gebraght wefende , en ik mijn dat ick den verftandigen Lefer in eeniger maten
gedichten rot vorderinge van het felve noch foude voldoen, indien ick het eygenhooft-ftuk,

evenftiüg aangedreven voelende , hadde alreeds dat beyde wijf en moeder maakt , tuflchen de

de penne in de hand , om voort te varen tot tanden hielt. Sonder dat wy gefeytkonnen wor-
fulks,als ick oordeelde nu te moeten volgen, 't den in eenigen deele te deun te wefen ten aan-
welck was de by-een-komfte van man en vrou- fien van de bywooninge van gehouwde lieden
we : Maer liet .'
even in defe geftalte werd ick want ter plaatfe daar wy van fulcks gewagen,

gewaar, 'k en weet niet wat voor een huive- ingevalle die in Gods woort niet en worden be-
ringe, die my de vingers fcheen te verkleumen, vonden , fal de billijcke Lefer gelieven te we-
en tot het aanftaande werck traagh en onbe- ten dat wy niemant met de felve in fijn ge-
,

qmam temaken ; waar van alfoo ick d'oorfake moet en verdaan te binden maar dat ons oog- ;

onderfochte , foo dogbt my fulcks ontltaen te merck alleen is geweeft uyt de leere der gener
welen uyt defe bedenckinge : My quam in den die fich de faecken der Nature grondelijck ver-
fin dat alle fchrifteti niet van alle menfchen met ftaan de echte lieden gunftelijck aan te dienen
,

een en het felve ooghmerck worden gelefen, wat in defe gelegentheyt ,ofte aan de vrucht, of-
en dien-volgende dat de verhandelinge van dit te aan de ouders, ofte aan die beyde te famen,
gedeelte ontwijffelijck lal hebben uyt te ftaanal- ten goede foude mogen tfrecken; alles met dien
derley, niet alleenüjck verfchillende, maarook verftande , dat aan yder tot fijn eygen oordeel
ftydige oordeden. Eenige fullen feggen , dat word gelaten wat daar in te gevoelen ofte te
wyhet gebruyck nauw doen; wetende dat de drancken der Medecijnen
des huwelijcks al te in-
binden , en aan de gehouwde lieden de mate by fommigen worden gebruyckt by anderen wor- ,

veel te na leggen , felfs buyten ofte belijden den uyt-gegoten ; elk daer in doende naer dat hy
Godes woort.
Andere , die gewoon fijn tot meynt beft te wefen , cn fich getroortende van
ydelheyt meer als tot fUchtinge te lefen , fullen de uytkomiïe. Wat belangt de tweede misdui-
milTchienhetllange-vleys alleen uyt defen Thria- dinge onfes voornemens , mede hier boven aan-
kel trecken ,en liever
een goede reden ten qua- geroert ; Daer over worden wy genootfaakt de
^verdraeyen,als een twijft'elachtigh woortten redenen , die ons tot het verhandelen van de
goede du yden
; het welcke de verbloemde ma- voorfchreve gelegentheyt hebben bewogen , in
^revanfpreken, in de poëfie gebruyck elijck, oprechtigheyt.tot onderrechtmgen van den Le-
Zodanige kittelachtige
>
geelten boven al feer fer, wat naarder te openen.
wderhevjgh is, Defe en andere mijne invallen Ick ben gewaer geworden dat byna alle foor-

J^n my in groote twijffelmoedigheyt geftelr, ten van menfchen , die hare even-naaften wel
'
Ck hec
™'gende ftuck niet met ftü-fwijgen willen , als daar fijn Theologanten , Staatslie-
J.
* voorb y te gaan ; 't en heeft oock menig- den, Medecijnen, Natuur onderfoeckers, mits-
ï! .
na dat het geheele
werck voltrocken gaders Leeraars der goede feden , genocgfaam
*'«
als
met verfchik of ick hadde 't felve uyt eenen monde fijn klagende foo wel van de
, ,

onge-
3So NOOTWENDIGH BERICHT
ongeregeltheden , die in het werk des huwelicks De Tucht-meeïters ,
eyndelijck ,
en Leeraars

van de menigte der der feden leggen voor een gronMluk , dat de
overal worden begaan , als

een nootwendigh kinders voor hare geboorte door ontucht haer'er

onhevlen die nyt de felve, als
Ik ouderen befmet wetende ganfcn befwaarlijck
gevolgh, door al de werelt zyn ontftaande. ,

om- naderhant door opvoedinghe te rechte konneo

wil den vhjtigen Lefer met wijdloopighe
maar aghte worden gebragt. (*) En hierom foo is 't ook
me-reden hier geenfins ophouden ,
ge-

berichtinge en beurt dat Plurarchus die van de opvoedinghe

niet-te-mindienftigh , tot desfelfs ,

voorfchreve der kinderen een boeck heeft gefchreven niet

mijn evgen ontlaftinge , eenige der
,

trecken. van de wiege alleen , maar van noch verder-

getuygeniiTe hier kortehjk aan te
feggen opentlijck, dat ge- gehaalde beginflèlen te weten van de verfame-
De Godgeleerden »

gebreecken der kinderen worden Hnge der ouderen den aanvangh van ,
lijn wetsfe
noegfaam alle
heeft genomen als oordeelende dat felfs een
veroorfaackt door de eygen fchuk haarer oude-
,

goede opvoedinghe in vele deelen te kort moet

ren en dat eerft door de ongeregeltheyt in de
komen , indien de natuure (dat 1S de eygen-
huwelijkfche byeenkomft.e, en daar na door het
het Op- fchap die iemant met hem ter werelt inbrenghr)
quaat beleyt , foo in het Dragen als in

voeden van de felve. («) Cfi & ofte voor de geboorte aireede is bedor-

ven. (g)
De lieden van State roepen overluyt, dat uyt
By allen welken dan noch koomt dat Go-
de felve gronden geheele landen en fteden wor- ,

des woort felfs niet en heeft nagelaten even

den vervult met enckel fchuym van menfehen ,
dit

deugtfame borgerye. (0 deel der feden op verfcheyde plaatlen , foo in

in plaatfe van
Medicijns betuygen krachtelijck niet den ouden als nieuwen Tellamcnte de men-
De , ,

fchen in te fcherpen fomwijlen de echte

alleenlijck dat'ermenigte van fieckten , qualen, ; lie-

den tot de fchuldïge goetwilligheyt aanmanen,

en alderhande rampen , beyde ov«r ouders en
de , fomwylen van onreynigheden en ontucht ia
kinderen , uyt de voorfchreve misflagen fijn her-
maar felfs dat'er veelderley grouwe- denfelven deele ernftelijken afmanende.gebruy.
komende ;

maan-kinders en ick en kende in defe en diergelijke gelegeniheden een

len van misdraghten , ,

opener en natuurlijcker maniere van fpreken,

weet niet wat voor wanfchepfels en monfters
als wel in defe onfe oefeninge is gedaan
hier en daer worden veroorfaakt. (c)
uyt menigvuldighe Schriftuur-plaatfen lichtelijc-
De gene die de wonderen der nature vüjtelijk
ken is af te nemen {h) ; en dat ook felfs Een
nafporen , en wel dieprt in dufdanige faecken
rtellen als vaft en ongetwijf- aenfien van andere fwaarder fonden en gromve-
behooren te fien ,

dat de ongeregeltheyt ofte ongeftalte der

len daar van wy niet voorhebben te handelen,
fdt ,

van hare huwelijkfche by-een- (0 by welke gelegemheyt wy fien ,

dat by de
ouderen, ten tijde
Theologanten in bedencken is gekomen o foo-
komite, gewiiTelijck won over-gefiort op de
kinderen beyde in geeft en lichaam, (d) danige fonden openbaarlijck voor den volckcop
den predick-ftoel behooren beftraft te worden,
(i) Ntn funt flri impii lilert , mft tulpt parinlum : &
ouiim trijariam
dan of het beter is defelve , en de Schriftuur,
hk piccaturi ia Ceniipieitda ia Uefiaado , , in Educanda. Ffi tctulta

d*m iMUjin vilicum animi in cerpora er rurfui corperum in ammum.

amore tampi'-
,

plaatfen van defelve gewagende , ongeroert tela-

iit ix msrbt fimimi terperit na/citur iratundia , ix nimia
tum efl fubcnri talon csrporis ; quai afecUc-nc: mutuai fi lAdimm in ter- ten,om de eenvoudigengeen aanftoot tegeven;
penbu; '\am faélh ac viütniibui , qmd ctnfendum tfi In iiquiJii illii rwti-
miniit', undt nawa fabriias hominem. Erafmui in Irall. dt Chriji. ma/r. nademaal foodanige Schrif-
waer op is gevolgt ,
in (fo. ndtnd. Hiirenym. in Commcnt. ad EiaMil. ca/. iK.tr ultra aa-
tteru qui dt Cajikui tonfeitmia Jcripfirunt. tuur-plaatfen wilfelijk mede in Gods woort zyn,
dat
ij- Pacaia ac tranqudla mtmt uxoi ijl ttttniam I nam cum pravi fk tot vermaninghe en ftichtinghe na-geiaten ;

urporii haLhui tx Ui pfidin foltnt : idijut praiir ah

i/u's/j f,mina cn
nergens in de heylighe Schrift onderfcheyr
,

Ontlui, Lmanm Pylhagn ca philsfyhis fcHator fcriptum n

aniiijuiffnnni ,

mmili vin phiUfopi,

qait
difttlm
,
tratlatu dl uniuirf.
tanumm
Naiur. ca 4.
maioruw in rtfuiliu taufa iffttlrix ijl
t
.

v ajiflioncm viImi una materia , trahit a.1 fife . W» aliier ,f*^

BcjM. lib. -
amfande ixfrimi'i. quippt IJH: ptantula te
»
r'pu^CriJlTX'himJi. difcifliu. Ui. JI.
mui gin. 'u mulium mttifpr* ad pcflenpiu. flat. ds Chriji. r.

;tri*m ijl. Joh*». Tab. in luiirir. a«GMt. de «N. Tiraauetlas ad L. ij. tfa
unc fc*r» 1
ConnubiaUm nam. 1+6. viJmdui tS" Piaa, lib. 3. di ligib. 10 jm.
• waQuant
Cc) lc fondement dc
1 j- ..1
li nitivW 1
, iv,.n-t.t
clle
,i.iiiituv reili'- ,!l

(c) Koafdum ali^eiin partmam, viiii fit, ut «ei, claudi , mulili , aut mttnee portent. Eurip. H"">1- *'»'"-' " *"f- Am""- PM !

alioaui merbidi jat*-, idautur , vtr 'um eiam hrmi jlufidiaui , er ad injignia Symphnn. Daad. =. taf. 6.

mm ftMÜf , imo tS* «MfqfJi U

pinnig* „b Ubidmim nimiam , indi-
pm-.am swagmatimtm pravum ticïxm , rj- fimilia, Suturam
ctnitm iciifjiijum , , ( I") t , firn
predighfii partus . ïffli msfjlra w
cfiw* •tnuari. Jehan. Rtmmtltn. in Ca-
taptta M.troci'jim. iJiin. Ijmnt. lib. i.deecculi. tiaiur, miraiul. tap. K.

Galm. in Ub. tui titults , tempeniursm corporii »nimi raotüi fcqui. (g) Vid. Plmarth. de Edutal. 1:1

Hippeer, lib. ill Suptrfxlat. 'Jcuberl. dei Erreurs populair, lib. X. tap. 7.
u *e.i.3<'34> ' c° lint **Q
de natura muiier. tap. 4. in/ut. (h) Levit. 18. 19. Hiob. 10.
'

RiJerii. * Cajlra Bk J.

Pre¥crb.7.vetCii.Goi(C
(d) si nrjVjïJ ertiimui , dam fau (i) Levit. 18. at. 33. Eiech. 1 ;ï. j5 .

, dum jmpftit vort

 '

VOOR D N E E R. 3»>
tuflchen Scbriftuur-plaatfen die deelt worden
„art gemaakt
als eerlijck , felfs volgens het ge.
gepredickt , ofte niet gelefen en niet tuygeniffe des Apoilels d en de woorden
gelden en ; ( )

gepredickt moeten worden j dat 'er in het te- belangende , de felve hebben wy niet fachter

endcel van
dien bevolen wort het volck tijne konnen uyt-vinden. Wy weeten evenwel dat
t

fonden te
verkondigen , ofte dat anders fulcks wy niet alle menfchen fullen konnen genoegh
ge-eyii fa'
worden van de handen der gener.die'l doen , de fake heeft dat in.

felve van Gods wegen fchuldigh lijn te doen , Theophrallus een deftigh man , wel eer ,

foodanige fonden klaarlijk in Godes van de faken des huwelijcks treffelijck hebbende
en dat van

woort wort
gefproken , dat daarom foodanighe gefchreven kreegh datelijck op den hals alder-
,

Schriftuurplaatfen met ftilfwijgen niet moeten ley flagh van lichte-koyen

, die het werck be-
worden overgegaan , maar den volcke gepre- fchimpten, onder dewelke eene, Leontium
ge-
dikt (d) het welcke wy oordeelen verflaan te naamt, een by-fit van eenen Metrodnrus
,
, foo
moeten worden, wanneer foodanige fonden on- vermeten Hout is gevonden, datfe felfs
de oenne
der den volcke
ommegaan en by velen bekent inde bant dorll nemen , om regen
den man te
Waar by gevoegt dat by de verltandighe fchryven. ( e ) Hieronymus een boeck heb-
zijn, ,

fonderlinge aght wort genomen op de maniere bende uyt-gegeven over den Maagdelijcken
ftaat
hoe, en op wat wyfe van diergelijcke ofte an- en daar in berifpende verfcheyde
vuyligheden
dere fonden wort gefproken , ofte gefchreven totwaarfchouwinge en onderrichtinge der
;
maag-
wint indien fulcks gedaan wort om defelve te den , wort van vele , die fich hier door
op haar
beftrarTen , ofte om de menfchen daar van af- feer geraakt vonden , heftelijck tegen gefpro
keerigh te maaken , en geentins om iemant er- ken , en onder, ick en weet niet wat
, fchijn ,
gerlijck daar toe aan te ritfen , foo is fulcks al- dapper over den hekel gehaalt. Dat ons iet
(f)
tijr , als nut en dienftigh by de Oadvaders ge- fulcks niet mede fal bejegenen en derven wy
oordeelt geween, die felfs niet alleen van voor- naau hopen. Nu , foo het ons gebeurt
, wy
treitélijcke deugden , maar oock van de vuylfte willen 't dragen , wetende dat de gene die ie-
,

fonden in het breede hebben gefchreven. mant te rechte foeckt te helpen , fich niet moet
Behalven dat ons in defe eygen materie geen ffootenaan hetonverftant dergener,diehygeer-
trcifelijcke voorgangers ontbreken , dewijle ne gebetert fage op dat het getal dergoedeneer ;

veel van de befte fchrijveren van onfe gronden grooter door worde fijne verdraagfaamheyt als ,

en maniere van feggen hy felfs

geenfins verfchillen , be- dat , komende te vallen in gelijckheyt
houdens alleenlijck dat eenighe der felver van van gebreken , foude vermeerderen het getal der
vrouwen en tot vrouwen fpreken in talen die gener, die de tucht haten, (g) Miemant miC
,

de vrouwen veeltijts niet verfiaan. (c) duyde ondertuflchen ons voornemen, wy fchry-
Al het welcke alfoo zijnde foo hebben ven noch tot oneerlijckheydt , noch tot gec-
,

tvy niet dienltigh

konnen achten het vorenver- kernye ^ maar tot flichtinge , en dat heufeljjck,
lualde gedeelte
defes wercks geheel in de penne immers foo verre onfe fwacke penne in de Ne-
Ie laten
; maar hebben nut geoordeelt 't felve derlantfche rale heeft konnen toe-reycken En :

Mn onfe lantslieden
, als in de fchemeringe der wy derven daarom wel feggen met een Godia-,

eerbaarheyt
, in eenigermate te laten fien. Wat ligh man van onfe eeuvve in gelijcke gelegent-
de faake
aangaat die kan niet anders geoor- heyt fpreeckende Weeft niet dartel
, en dit :
,

fal u niet ergeren. ( h ) Ingefchoncken wyn

Jmfi* , ,w ZL Vi t, ? " r"in " *7 J *'
maakt wel dronckaarts gaande maar fobere en ,

Smpiura nuchtere lieden hebben'er geen wefen van.

" <'$'i , anniuiiia pc
'o ftrlera eerum Vrye woorden van natuurlijcke faaken mogen
<rift
^ ""'•-'J tj«i /„, millchien by een kktelachtigh breyn verdraayt
" :£HM ,0H ^' 1 ,

.' /"V«. :
f;,
r"»«... m. i„m.i,-u
.ijUi ijMUm dt amjup* gravijfime tnsthx firipjï/ftt,
,

BTiMv», er Lamiium quidtm Mtlrtidari comuaii,a ia

iriff,.. n prtfai, Ghrift. Fccm.
:

7""«'»«/*i r r ; ,

(0 - nrui tinittr triginla d, virgliittli idiiï litrmm , ft

•ifml in fomrn virla, v
p ropur mfirufltenim viiiimi, qu.
"
Ü" A !!'"'""-li^ani r!pr,b,n dtnda ijl nsn qniiji msnimrcoi librMir audi-
opiris avcrfaiM ijl. Hicrenym. ad Dtmiiii-

(g) Ptr*,*, A,Ut hi ftm f5" i"jlm paiicntir wrum m.iüii.i'n fa/-
tmm, quii fiiri bmi» quim , w
ui pwi phSm /i éUlfm addm au
(h) Mr. Smit in pnparai. Ut
Bbb
3 8i
NOOTWENDIGH BERICHT VOOR DEN LESER.
maar een natuure fulcks betracht? Spreeckt de Enge] Ga.
worden naer fijne genegentheden ,

mis- briël niet foo tot de Maget Maria felfs in het

herte en heefl'er geen
,

vroom en eerbaar
bootfchappen van de geboorte des genen die de
komen van. (a)
iet te leg- weerelt foude reynigen? toont haar dc weerdig-
wel foo, dat onbefcheydelijck
't Is
mei
aar 't is niet
maar fie Maget by haar antwoorde ontweiende van de
een dwalinge kan veroorfaaken ,

de faaken der natuure ?verfoektfe niet meteenhey.

min de waarheyt dat onwijs llille-fwijgen
.

daarfe vijn. (*) lige vrymoedigheyt naerder ondenichtinge van

menfehen laat op den dool-wegh
mijns oordeels ) voor
een- dat groot en goddelijck geheym? en dit vaneen
•tlsdaarom beter (
te fcliryven als even- Engel ? felfs toen ter tijt geen vyfthien jaren
maal wat befchaamdelijck
out wefende gelijck fommige getuygen ? [J)
"ndêujckkcden te laten gefchie- ,

ftaagh veel fchai

lek en kan oock geenfins begrijpen waarom het
den. (f) . ,

lijden dat de gene, gevvagh van huwelijckfche faaken en de voort-

lek moghte niettemin wel
,

noch niet aan en gaan, teelinge des menfchelijkengefiachts,by demen-

die dcfe geheymenilTen
noch ongelefen lieten immers fchen foo aanftootelijck is geworden , anders als
dit deel voor als ,

in gene hen om der ontucht en de dertelheyts wille, die daar

niet te naaukeurigh en wilden
fijn 't

wy weten niet fonder n veeltijds wott gebruyekt ; en vermids elck

niet aan en gaat ; gelijck
\

met tot aller een van ons daar van fchier anders niet en ('preekt
exempel te fijn , dat alle boecken
(laan om als in ydelheyt , en tot geckernye , en niet in
en voor alle menfehen open en
'

t ,

En , dien on- fedigheyt en met rechte eerbiedingc

van de felve geleefen te worden. , gelijck in

een yderChr.ften- foo een wonderftuck en goddelijck geheym

verminderd foo meyn ick dat he-

ingang cn uytgang lyns levens be- hoorde te gefchieden Ick oordeele daarom dat
menfehe den ;

te verftaan , en met
eene dickmaals , tot niet het fpreken van foodanige faaken , maar
hoort
vernederinge, te overleggen
Maer.ick :
alleen het misbruyek van fpreken uyt de mon-
fijner
hoe kan doch
bidde u , ChritMijcke Lefer , den der Chriftenen behoort te worden geweert:
die defer faaken ganfeh
onbewuft
iemant ,
is ,
En op dien gront , en om redenen voren ver-
fulcksdoen met eenigh befcheyt ? hoe kan by haalt , hebbe ick het volgende deel mede geilelt

met den heyligen David fijn herte tot

Godt op-
onder de plichten van een Cbrijtelijck Htiyi-

en leggen Ick daneke n daar voor dat hebbe aangewendt om

heffen , wijf, daar in ick alle vlijt
wenitrbaarüjck gemaakt ben 1 hoe kan hy
iet overal foodanigen maniere van feggentegebruy-
gevoelen en
met den goeden Hiob eygentlijck ^„"'die in de°woorden geen ergerailTe , enin
beginfel, gelijck
recht fpreeken van fijn eygen der daat fiichtinge foudenmogen geven;endaar
wy dat de heylige man uyt het geheym der
fien op befiuyte ick, en fegge met den Wyfc-man:
(,) HM* Zijtgy wijs
Jptler
,

foo fult ghy

(öo zijtghy u wijs

't alken dragen.

; Zijt

mi t»Jh ac t^tfllt na»

aibunt. Liffau. ,
,

(ti) tien' mrtturtt lottilfa in

/rrerem prolmhit ,
i imlifirtium fiUfllmm (J) ffofitrU) Hijiir. St&f, W. X. t*f. J.
« fwJim EwSt ,
Ffl-

Marjtii. jiopi Aniimhini raemeiit fradid'il Mariam ,cum pjrtrti J'uijf' inuamt***
n trtifi rtlinijmi- Gr»j«r. in
rum quindtiim.

D KR"
 , ; , ; , ,

DERDE DEEL 383

VAN 'T

CHRISTELYCK HUYS-WYF,

MOEDER Hier vergeleken met de

Vertoont in de geftalte

HERFST,
van

®f u&gprt dient geftut, de

dn/yfbegint tefwelkn, Siet bier een fceten loon van uwe rappe jaren i
e kme»ftwt bevrucht de jonge' tacken hellen ; Siet hier een fwanger lijf, genegen
,
om te baren
KmpUntnu groene jeugt int jonge lieden , int , Siet hier een lieve vrucht, die
,
na de moe der dorJl •
ZW makt eenrypen ryt , wanneer men -vruchten Nu hom , ó voefer hom en geef het kint de
, ;
vint.
borfi.

ft
S l*ng genoeg verkeert ontrent de fieke O Vader van het licht, 6 Schepper van der fonnen,
H menfehen, Bcginfel fonder eynd, dat noyt en heeft begonnen,
|
Wy komen tot dc fack,dic echte lieden Die met een heylig vyer vernieut het doffe breyn,
Jwenfchen En maeckt het ydel hert van alle tochten reyn,
Wy komen tot den bouw, en tot het Koom leer ons in de tucht tot echte lieden (preken,
edel zaet, En iaet geen loflè drift uyt onfen monde breken
r
"^^f m
ccrftc " ™n de
™t u incllepen: De loop ganfche wcerelt flaet, En lact geen dcrtel Wicht hier vinden fijn bcjagh
, van onlê reden OF ïet dat ccnigh menfeh tot hinder ftrecken magh:
m«
%"nuytcn, üc vrou tot in dc kamer treden Mijn inckt fy fonder gal, cn onfe kamei-redcn
J
Jong-gdcl, indien oy dcrtcl ziirj Befprengt met hcyligh fout , ten goede van de feden,
BZ8 hUytCn tCcrc Mae
St>
' toc °P ccn and«Öjt: Op dat jek leggen mogt de gronden van de trouw,
G ecn
'"g^^ydcl oor, geen ongewicde iïnncn, Dc gronden van het huys, en van den echten bouw.
™«n vandc jcugt;hicr woont een hciligminnen, Men heeft van outs gepoogt de vrouwen aen tc praten,
0^* m lha
cktc lufl
w
» Dc trmiw is rotócffmet
-
Dat flux een echte vijfhacr fchacmtc dient tc laten,
Soo haeil fy macr dc bevit des avonts open doet
«' cygenwerek oock in het echte bed. , (£) j
Macr darfe met het klcct die weder nemen moet.
^
^
8nii
' Wt vïi! yï " ™' * frijn** . Dc rot thon nfne, Voor reden wort «fort cn metter dact geprelen,
" m">> Dat vrouwen op den dag wel cerhacr moeten wciën;
'•«•f!
m7 **
' V "lidtiuti t*rruU, Miti
Macr, als de fwarte nacht bedeekt dc ganlche kult,
*'t'iï. r
nin i "t 'mui crimini dij'ind'ii AftiUlm.
Dat dan het echte wijt' mag fijgen in de luit,
ty-Hin, TttUf g "^'"a cum h'l'O'i >wi ttffiMtm tfli mfiirmt. Mag uyt ccn volle drift met haer gelelfchap mallen,
'r?
""I^, "' ! '"
" ha
Buur mkLt,'\1'i
:

'f"-
'
f itlctnlijck hsuwdi;ck
En men een loffen toom in minnc-ftuypen vallen,
Bbb z Magh
 M O D E R.
3 84

fpringcn nvt den bant, cn plegen met

der datt Hier dient alleen bcdagt een reyn, cn hcylig Wden,
Magh Uyt wiens almagtig Wbort de wccrclr is gercfen,
Al wat een lichtc'kooy bv wijlen onderftact. De
weerelt heden noch op vaftc gronden flact,
Macr hoe? lal nnfc vrou Ulyllïs wiifgebickcn? ^ Door middel van
het bed en van het echte Giet.
wijeken
En als het duvftcr won van hare plichten
Sal oyt een revne gaen breken m ficl
oameM Hier dient geen vnvl gCpCVS de finnen acn te raecken,
was gebragnt Hier dient geen ydcl oog de tochten op te maecken , (W)
Al wat'cr op den dagh ten goede Hier dient een ft 11c üd , een reyn cn vroom gcnioct
met te «oen, i

O neen, vnendinne, neen-, "ten is u Dat naer de reghtc maet fijn echte plichten doet.
leden fehaden;
Het tal u in den zeelt en acn de gedaen Wel acn, gy dertig man, wil hier ten eerden mvden
alsvrou hacrklcct herft nvt
een jSngc
Ichaemtc trecken aen. Met ongetoomde lucht op dele bacn te ryden,
Soo moette.net der daet de Gy dic huys ccn vorlt, een opper-heer,
gaet tn het water fincken,
Sy moet, OOCk als de Son Vcrgcct uw plicht in delen nimmermeer;
glans in rcync (eden blmckcn,
M
:

,, des te meerder
fchoon nyL dc weeg gebragt Leer aen de d( jcugt een heus cu matig paren,
Sy moet, al is het licht En weeftj ooi Ie loop van uwe groene jaren,
laten ficn oock in de middcr-nacht ; ff)
H ier ftralen
man verkceren, In woorden niet te: los,
Ie in daden niet te vcyl,
Sv moet in ware tucht met haren al, bvnagte niet tegcyt (h)
By dage niet te mal,
Hecrcn,(<r)
Hoe duvftcr dathet fy. „ De nacht is oock des Een regt vernieude lïel beter dingen weten;
De'naclit is enckel dag voor Godes hel gelicht,
Moet anders fkp( anders lecreo eten,
ZOf, viert dan alle tijt een reync vrouwe-plicht. Moet anders bclig lijn ontrent het echte bedt,
reden,
Het bed, dat keunis heeft van uwefoctite Als een die macr het vlees fig tot een eyndc fet, (len,
Moet boven alle ding vernemen uw gebeden, Hoort,vrienden, hoort ccn woort; wie maer en ioekt tc l'pt-
Moet hooien mcmgmael een tuchtig huys-vermaen,
En koomt mifl'chien een kint in delen brant te telen,
Dat oock op defe plaets by wijlen dient gedaen. {d)
Die is, naer Regtcn fclfs, de regte vader met,
Godt wort ( cn wel te recht ) met bidden aengefproken,
Eer dat'er eenigh broot acn tafel wort gebrol
Omdat hy op de kilt, niet op de VtUgt en iïct. (i)

Ejn gelet
Het bedde, dat
E) ft nevens uwen difch ccn vyerig huys-gebct.
Daer wort de gront gclcvt van landen en van ftcden,
Daer is het groot tic wer'ck, dat oit de menichen
deden,
Daer is een diep gchcym, dat niemant af en meet,
En daer de meefter
Daer fchijnt de inenfeh een god, hy doet een fchcplel le-
Dat is van hooger hant den échten itact gegeven; (ven,
'tls doot wat kunfle baert, 'cis macr een ydel beelt,
Macr 'tis het leven l'elfs wat echte minne teelt,
O wat een wonder ding de Schepper aller faken
Heeft oock het fchcpfcl fclfs een fchepper willen maken
En dat van ecrilcn aen in Godt alleen beftont
Is by den hemel felfs het echte paèr gejont.
Den Echt cn haer gevolgh is aen den menfeh gegeven,
Of om een ander menfeh te brengen in het leven,
Of om onkuylchc drift te mijden door de trou,
Of om de (bete fchult tc quijtcn aen de vrou. (i)
Sic hier, ó wettigh man, hier lijn de rechte palen,
fclfs geen reden af cn weet. M Daer over uwe jcugt geen regt en heeft tc dwalen;
Doe vlijt om by de vrouw tc woonen Tonder fchult,
De lult wort by gevolg, niet als ccn wit, gcdult.
Men vint , oock Heydens fclfs , die klaer cn open feliryven
Dat ja een echte paer kan overfpcl bedrijven;
!
Want, als de kriele kift gact boven haer behoef,
De man ( hoewel getrout ) die wort gclijck een bod".
Wie lieve kinders fockt, cn dientl'e niet te winnen
Dooi ongcregclt fpel , door geyl en dcrtel minnen*,
-

Isdan aen dele teelt foo wonder veel gelegen, Men prijlt in menig dingh de gulde middel-maet,
Soo roept dan om behulp, om Godes eygen legen; Macr verre boven ai ontrent het echte zaet.
En, fooje met den geeft naer lieve kinders tucht, De krachten van de jeugt, het belle van de linnen
Gact eert, voor alle wcrck,dcn Gever van de vrucht. Verttonipcn in den mcnlch door ongcregclt minnen,
Hier dient geen Icclijck beelt met onbefchofte leden, Ja, wat te bcfigh is ten dicnltc van het vleys
Daer op de jonge bruvt en vele vrouwen reden, Is kort in fijnen tijt, cn veerdigh op dc reyaj (O

Hier dient geen vnyl gelpuys, in ouden tijt bekent Men Ichrijft dc muffchen tnc niet lang tc konncn levctii
Voor goden van de vrucht , de menfehen ingeprent Om datfe Ibnder maet haer om tc paren geven;
De muyl in tegendeel wort uytermatcn out,
(i) La femme, lors que fon corps ne
fon amour envers iun mary. &
fe voït prjint , doit plus faire
Om dat hy dele kragt in hem belloten houdr, (j"1
pjroiflre fa pumoté , ion honeftete ,
't Is over lang gemcrekt, het kan dc boomen Ichadcn,
Fluiarch. sa Ptecepi. de mariag. 41.
(b) Vi (mui* vijln bemftt ftani in reddiuene cenjugalit dtbiiï , fit in- Wanneerfe dickmacl ilaen met vrugtcn overladen:
firmitaitm tarnh »/Hi txiipitit unju^h , Hl non tar« bbidini jerviai , ftd Al wat'er in het velt fijn faet te milde fchict,
êtéêi «m
, tJjwi iivimm , imu^lfiwHs nfaia%*t.
ut lubjtrvttnte itrt-
mhm& En duert alsgccnen tijt, macr gact in hacft tc niet:(«)
Ütffiiiam nainyii (uy.}:yh.U P'ilii ila itbtt feragi ,
cundin , dum jt a.f :ui jjiurJiiaiii ar.iinm ji.itiii inttiiiai , medeftiam fi-
•

inut naruraüi hentftai'i; , Deo adjuvmte , tuftediat. Falgent. Hart Un- (g) Ken tantum aduiuriu ndtim Dnti prttepit , fd rM» <*

LailM'- 6
aiume tmtupijcai 1'''-
(ft tg »»»,
iterm, (tfi Salamen, in bluft del nathu nul uyr. Proverb. 30. 18. neuui, tfriiia) .i ;

(c) Urn ü den w. ttik ii iit nacht h-j,c. Pfslm. 74. 16. ciunfin.
Vidit itlu,l vil Hijiodus , i5 11'nm noiiti Durmii immcrtalïum ijfe , ftf afin qu
(h) llfaur touclicr fa femme fe»eremcnt ft chiftcmcnt ,
clan dixit. en ]a chatouillant nop prts , ccla nc la ücc forrit hors del
' lM
Pf*^
Idim 1,HhIiii mftHU fit premm vire otm usart ctrmnnn\um , qui liifon. Montagn. ipft laclm terpentin , ijui vimri nel f'"i' 1
ttnfiiii tfi fennijje nafla^ue vetupuiïs. Lrafm. de Chrifl. matr. effe eaftif.mnt. Er.fm.
(e) Ui ifnfritt, ijui fit via o<ftnm in mtro t,raviU ,iiê iffurai afm ipftut (i) Qtemeda amaril auffiri de nnpmi Mnde ftum nupiia ?
Vt: ,,jua i;.s faujt Ut imni*. Éttlef. 11. }. £ft het mirum epui tnanuum rtirftj erunt mrpiitr araatorti , mtruritn ukcics ihalami fermf.!***
,

r. i mntnim trnpii* dam libim , fid , qui nuplii.

T-*--* ,

/.uiA.rai. |-.; '

'
rt ft-pe*.

TS^'ZglftimefpelU ,n veluplaum f*\*m vet ptimifali,* inttndtrt , hflialt 'ft-

Prime , ai priiem
^
t7t. tap. 10. i^ tllH ,a ml „i mB nii atUi ad tria
ruijii rut virf. . :

darnl tuin ad lint nfiitulHm tcBrKjinw :

aJ drbiia" '»'!?*
fit
Riile igimr conceptiinim . ef Ul, t»it»i ahi'i iribuire Ttnie '-f
i
il/i ten-rtlfuiam, Jixtril fid ie fehtndum mna t-pui eji jufiitit
, ,
(«""<" "
dam fernitatitnim , auia tft «pu, th.iriuin teütre ptritulw
PBJjtog pnd.r ! ) apud Htbnites prtfide- Sxbigm .
ipfin ceiiut Ine aued t? in fe letum babtrt flatuiinr.
^ tO
( , ipfe
5" raümei fu,u/>.
vid. apud M,mJ. fiynlag. de
Nimiui tciiui e$ diflrullie nrpcrii , 17 atbievial''
nupia, m fltrilr habiiei mim/rnn , in Pnazi
(1)
Pnirperi,. Quilt fa- 1-
Vidt Meel. Pafyuitr liï. 7- dc fes lettres , lett.
jtin. fedm jeltb, Auvtftm. dt Cn.il. D,i Ui: Lap. <i. Sid auid
hit, inquit Priapai mmii mdfinUll , fotf ,hjhi im-
ibi fil
'fy.

(m) Kielan. d, di„< f.merum taf. -.7. >*. Cuba ,» mi»J+

«"
,
anaal» fUM
de Paffrr. ubi mafmlai avt, bat dc caufi „num tantum
,

,- fafcinnm jedire nnm nupia juLebamr , mart

tvpifmum
vtrt. Idem ajjerïl Joubrrt dei F.murs pepul. lib. 1. taf. 7-
Iwni/iïtfimt ejr reti*,itji,fi»u inaironarum • jirnet. Uk a. Eüamt Mu- v '",
fiHMi, iujhi in maniiim [x-Undh jnaimnai intquiuri éufficabiU (n) Lallact fJuIü c- "li< plant t . <i:i
"'
, ,

ét/ft*, de lentrai.
ammal. tap. 1. iktefk 0*£
Maer
 ; , ;, : , ,,, ,, , :, ,, ,

M O R.
38S-
kruyt, en boven alle dieren, Wie veel den acker ploegt, wanneer hy is befaeyt
Macr boven alle
Jic hnW het
wout, of om den hemel fwicren Die breekt lijn eerfte werk cn maekt'et'al bckaeyt.
Het IV ft)
Soo de Iwackc mcnlch voor al het meefte quact
lijd 't Is dienftigboven al , jac noodig jonge vrouwen
Wanneer hv dcrtcl is, en aft den regel gaet. (a) Uw jonfte tot den man oock dan te wedcr-houwcu
üjn uyt 3it
bejag, wat fijn'er ongemacken, Wanneer broolê jeugt, na ficck tc fijn gewcc'ft
lijn
Wat
weyn , die al dc leden i'wackcn ? Vernieude kragten voelt en wederom gcnceltj
Die herte
ipdcbnrft, hoeft, tccring, flerecijn Hier is'ct tegen regt uw vrient lijn regt tc geven,
Endan; macr 1 is te vuyl, om hier genaemt re fijn. Want wie hem dan gelieft , die Kilt hem acn het leven
eens, focte jeugt, hoe g^acn de menlchenquelen. Hjcr is de Ibetheyt wreet, hier wrange ltticrheyt foet,
Ey iïct

Hier is het geven quaet, bier is ontleggen goct

^Hacfoogis ibndcr glans, haer geellen (onder vier, „ Noyt dient'er eenig vier van vier te fijn genomen
Hierbccmnlbnderkuyt, haer kuyten l'onder fpicr: „ Wanneer de guldc vlam cerft uyt begint tc komen;
Heelt ieniant oyt
een lalm met netten opgetogen,
„ Geen boom van nicus geplant 'en dient te fijn gclhocyr,
gladden ael was binnen nyrgefogcn? „Tot
Die vin den da: het jeugdig hout in volle tacken grocyt.
Die kent lbodaiirg
volck, om dat'ct hcngjkn fijn Let hier op, echte man, het fijn gemecne faccken
Vanbinnen uytgemergt, van btiytcn cnckel ichijn. Dien, met uwgcmael, die al de vrienden raccken;
lact is dierbacr nat ;
laer vry een ader Itckcn En hoort noch evenwel een ftuck dat vorder gact, '
Het
Oock MlS gel:ucn Moets en Tal u geenfins breken, Om dat'et menigmacl de ganfehc wcerelt (ehaedt
OH00 veet binders doen, als hier een drop alleen; Genaeck geen echte vrou, wannerjc fijt bcfchonckcn.
Want vngt dat mentenen teelt is honden tegen een. Want dan en dienje niet, als om tc liggen roncken; '

van de leden
leven-fap het belle
Het ftjnitc ,
„ t Js hinder aen het Lant als iernant qualick mint. ,
Wort in door luiten afgereden,
een korte ftont
„ fc.cn ongcregclt bed een ongcrcgelt fcint. ,
Al wat'cr overblijft en is macr cnckel draf, Sy doen een dubbel quact, die van den wijn
verwonnen '
En liet! dan toomt dc doot, en fnijt het leven af. Oit met een dronken hooft dit wigtig ftuk
begonnen;
Is niet Je wijfie Vorll, met cen-en-vijftig jaren „Wat kan het anders fijn, als lchuym van ligten ae'rt,
In haeftcn wcggnu:kt en in het graf 'gevaren
„ Dat Bacchus heelt gtteclt , en Vcnus heeft gebaert?
Alleen macr out gefcyt , lbo menig man gelooft, Dingenes vernam een onbcfuysden jongen,
Om dat hy door de lult van kragten was berooft? (£} Die met een vrcemt gebacr op ilratc quam
gcfpron«cn
Wclaendan, weelig volck, wilt uwe jeugt befhijden '
Die lecker (feydeman) die foo onaerdig ("peelt, °
Enopeenrcgtemaet, en op bcquamen tijden, Moet uyt een droncken hooft voorfekcrlijn geteclt.
Want als geen regel houden kan,
bet echte paer Geen ongeftuymig hooft, geen omgeroerde finnen, (/)
't Is Ichande voor dc vrou , en fchade voor den man
om lact te mogen winnen,
Sijn dienftig aen het volck
Dier lijn, oock in de trou, veel ongel cge Honden,
„ 't Sydat men menfehen plant,ofdat men haverfaeyt, '7,
Wanneer uw kinder-fugt is dienftig ingebonden; (f) „Het is de belle tijt, wanneer het niet cn waeyt. '
Het is een oude wet, oock voor een jonge bruyt, Hier dient een ftillc Bel, die niet cn is bewogen,
„VimMena, (</) rcyne jeugt, en (lelt uw faken uyt. Die uyt een voorig leet geen fpijt cn heeft gelogen;
De laarman mogt tc mets het laeyen beter ftaecken
Hier dient een ftillc Gel, die'nict cn is brt chroom
Om dat'ct nutter t,
is by wijlen eens te braccken Die van geen droevig lijek, offieefce Heden koomt;
„Het bed en alle ding dat beeft een cygen tijt, Hier dient een ilille Gel, bevrijdt van alle to«tcn
„Wit heden nut gemijdt.
giller dienftig was, is Die wracek uyt cnckel fpijt op haren naellcnlbgtcnj
Noch dient het echte paer lig even dan
te Icheyden Hier dient, ó foete jciigt , hier dient een Ilille fiel,
W anneer men Godt ter eer de finnen wil bcreyden Die noyt op vrcemt' gepeys in dcfen handel viel.
JtSj dat men door het lam in alle Meden bidt, 't Js menigmacl gefien dat lieden van yerftande
Of treurig voor den Heer *
in fijnen huyfc fit: De kloeckftc van dc ftadt, dc grootfte van den lande
Wiet dit hetbed-gehejm,
dat jonge lieden plegen, Voor ouders fi jn gekcut van kinden ("onder naem
Den hemel legen
1 ls, als buyten alle fegen Regt kluntens voor de ploeg, cn anders niet bcquacm-
jtodadewijfc Geeft, die in der hoogte (weeft, Voor reden wort gcfeyt, dat, als de wijfe mannen
rtenal wat ieder
doet fijn evgen Honden geeft Sijn met een diepe (brg geduerig ingefpannen,
" M ™°n, eufpijsendranek,
fijn Codes rcyne gaven,

^ racdt te Heeren
woort ons fomti,ts niet te laven
^riseenfckertijt, wanneer men handel doet, Ol
Het befte leven-lap en al het fijnllc bloet
Niet is gclijck het fiw, of daer het wefen moet;
fy dan lchoon het werek ter regtcr ure plegen
wet is een feker tijt,
wanneer men ruften moet. Dc finnen revfen uyt, of blijven onderwegen,
Wan
«neer net r
htc vo]ck
' om te ruften, g^cn De fiel is elders vall, het lijfis maer een romp,
fwanger wijf gevoelt baer eerfte luften Dus
anncer een , wert'er iet gcteelt , het is geweldig plomp : (h)
jonge vrou haer maegh en herte klacet
hacr
8 chcvm een teyeken datfe dracgt f
1,1
Wr » ,t
et' n tC e Vmcht hacr ««rft begint te fetten
Ah.tt ^
"«Onderdoet, ,

dat lid de moeder letten;

P*jT/^4
""" > '"" m " i» ™
l djf'tviiur, Afifl. a O,.

m f'tqutn,
Mrfiw

W Lmt. ii. (g) Bfi Muit* yufom MUgil vuhrutn

ccrfOTum ,„ S nimum.
\n tof
Sk fx morbo jini^t rwfvri, n«fu,ü
«W
mmia amen atapntum i[l juioriii tjtem mrpmii .luai affie'ünt,
, ,n'*tu-
«> (1 w .hmu, ,., Mp„lk m (tBI , ac v „lc r,„L u , v ,id anfa lum ,H in
,

'• Uni* ***** M™*> tomrum tra/mui de Chrifl.

mur "i fin

'KStj '
ï,Jd - ts ' J- Tcding. Chiüt. Lcyrfman.
*mmui
(h) J'in"

m
, qui
p, rpe tu*
hgmit f,int acutt , nut rrudlthm prtpint
quadara «ji(d(/«r;i utrftiur , in ipjt
,

acU
<jm,! ipfurum
cmju%*li

Bbb } Gy
3 S6 M D
ccn aerdig bcclt tc malen,
Mact onder dit bcilagh en is het niet tc lijden,
Cï dacrom , nebje lutr
Dat hier ook vrouwen lelts hacr niet cn konncn mijden,
Soo laer in diegeval geen linnen elders dwalen,
als uyt een vollen
wenk Dar vrouwen klaghtigh lijn, niet in het ilillcbcd,
En raeckt noyt echte wijf,
Macrvonrccn vollen ïlaci, of voor de gantche Wet.(r)
incnlch'dic menleken teelt behoeft
een ganlcl
„De Mcnheeft'er, even hic
menfek , aldc rek llonder
tanen wereken,
,
(lo:
moet hier tc
De kragt van al het lijf
En bragtcu Mn
Dc geelt moet r a dc buvtcn-lcden Itcrckcn
Al wat her
Dc trou cn h;
„Di len lijve wi
teer tc leien, Is in het Hof
s on dir geval noch
„ jr duvfcm: wefen Dc tartman jbefchai
ccn gebodt alleen k , ,

Helt, wannee'rje kinders bouwt, Omdat'cr' t genaem

dit uw kinders wenfehen foud. Hier moet cc
"Geïijckje met'er
Al'war de kamer racckr, en dicrgelijckc
faccken Om nacr een allen pcvlh
openbaer re maccken Wel leert rkleyn,
nlcgen voor het volck , of
i

Tc fSehoon di
loctic van de trou
Is tegen alle rugt i her
Blijft lunchen echte man,
cn lunchen echte vrou. Gy moogt ge .cd-gebreck
Als nacr ccn
Gy liet uw (Bk koers behangen met gordijnen,
1

Ditonheyl
Geen 1'on ot' helle maen en dint'cr in te Ichijnen
Als van cc,
Want, als gv neder fijgt op uwe Icdckanr,
Gy fijt als op het Vry van ecnig ander lant ;
Ditlchijnrtefijngclcyr: Gy, met u hcyebeyden,
ondcrichcydcn
Sijr van het ander huys in plactlcn
Siir in gehevm, co uyt het ligt gebragt,
uw ihl
ieft,
M
der mgti
Gy, lact het bcddc-wcrck begraven in
Ipreuck geleien,
lek heb op dit jreval ccn fnetc
dient tc wcfen, [a fcho.
Die voor uyt-mondig volck ccn regel
gelet Dacr is
Die met een Ifale pen is weert tc fijn mbequi
gemoet , cn voor het echte bed
En binnen uw
liet fy dat ecnig pier -wil minne ofte
Di faeckc
kijven,
dient ge 'hoort , en ouder hen te blijven %
En da 5£
.lCLlgt
1 het da
tegen -wenjeb,
'

gelijck bet mag, of voor, of

Net gae
en Jegt liet gecnen mtnjtti. Niet dat om dele feyl de trouwe wort ontbondm,
Enfigtbet, echtevolck,
Maer dat geen ware trou dacr oyt cn is gevonden;
Geen ander, wie het zy, cn mag'cr komen
gapen,
lamen ccn, op haren leger flapen, Want als ccn vrouwe trout , die niet en wort gemint,
Dacr twee, te _
Soo de vrouwe los, de trouwe Ibndcr bant.
Geen oor, gccndertcSoogh, cn komen
dringen in blijft [0

liet echte paer lich octent m

dc min: (a) Maer des al niet tc min, ick rade, jonge vrouwen,
Wanneer
gefproken, Indien gy magtig fijt het vlees te wederhouwen,
Al wat'cr in het bed word onder een
Soo deckt het onheyl toe; 't is beter niet geklargt,
Dient met een revnc fprcy wel dichte toegeloken,
Als dat het ganfche lant van uw fch.tcmtc waegt
Twee lieven, fondermcer, dat is een vol getal,
plegen lal. Gelooft het, Moederlijn, al wort'ct leer geprden,
Al wacr men echte vrcught ol hctiJc
Het kan hacr die het wenlcht verdriet en hinder welen;
Men vinc in dele Had, men vint ongucre monden,
Een kint niet wel geteek, of qualiek opgevoedt,
Die over dit geval lïjn byilcr ongebonden
Brengt niet als cnckel leet oock acn het nacllc bloet.
Die wat de kamer raekt gacn brengen op dc
itraet,
Wanneer de vrouwe dracgt , foo dient de man te letten
Etl maken van het bed een open
tatcl-praet
Dat niemant door het huys mïflèhien en kome fetten
Men vint hier mcnigmacl oock nieu-geh oude paren,
wanfehapen is, ccn wrect of ieldfacm beek,
Die voor ccn ganfeh gciïn hacr tochten openbaren, Iet dat
Dat onshet ooge tergt, cn foo dc lumcn Heelt,
Die tooncn voor het volck ccn los cn mal gebacr,
Als of de weerde trou macv jock cn fpcl en
wacrj Al wat oubolligh ltact, of vreefe kan verwecken,
Gy, die u hier vergeet, gact tot Je wilde dieren, Of met ccn fnelle fchrick om in dc leden trecken,
En wort door hare tucht belet in uw manieren, En dient geen jonge vrou, vooral niet, dacrfe flaept,
Gaet in het woellc bofch , cn leert oock even dacr, En van de rcyne trou de foetc vruchten raept.
Leert heus en eerbaer fijn ontrent uw wederpaeri Wilt oock om defen tijt u niet tc leer vergapen
Noyt ilct'cr ecnigh bccll , 'noyt fict'cr menfeh kamecicn. Aen eenig feldfaem heelt, alsfimmcn, katten, apen}
Of vos, of oliphant, als in het duyfler teclcnj (£) En dracgt niet in den arm ; en legt niet acn den inent
Dacr iseen rcync lucht , cn dat tot uwer fchand, Een vreemden baviaen, of plat-gcncufJcn hont:
'r Is by de vrouwen fclfs in gcenen deel tc
mereken,
Dacr iseen cerbacr root, oock in het beefte-lant.
Hoe dat een vree-rat geval kan op de vrouwen wtreken,
fiftatiai rn tgunt; quariftmin ,
tjuuin nihil, nifi terfettim habeal {anima Hoe onverwachte lehrick tot acn dc vrucht belent,
frr^njwi) non multam -ajju :!!:"' s ijiim fMultm. hiiit.
n.-mfa turn
AlixanJ. Afhrod. VrM.
f
,maUs'um pidiua , fiat, qurn-
En hoe een fcldlacm fpook lich in dc moeder prent:
I.
29. &nt
einm Jtrijli'dmi jitexandn„mi^ f^aimi lii iradiiianii , AriHit?r*m & Er*mpit impultluf**!** & nuiifcntiam
ATijtanlmm lilin halturit folid,, , bardis C7 frepimtdum amtntet. Pt- (c) .

urn C'imt. Hmiji. Diftipl. tii.z\. rap. i).

alfaam hanc & tadmttm np«d,i caafam ,

Souvcmcfois grands perfonjges Cr m*rim,»ia , q»i »°o *fi

frmfiui mJ ""<•»• M- '''""f
N'oni pomt li'cnlïns, ou point d« hga. Ji Nagii Curiai. liè. t. c. 1 1.

(i) AHm ï'ttipaw iy frepnui mamir.inii kaiii tcwUTiflam maximjm

rrwVn jimmn
uuJc nu qiiifyaam ttl lam ïmpnimi,
(j) yma«m ,,(«•• '«""- " .
!•<•
0?ê
vtrnitndiam , ,

quin flt'i nmmi, "iam j«" -V '("» -fi'"' t'iairiiinnii fmtlm, .'b-
, y.h **fm, y «-fa nfafa. l-h-'f •

rISi wVt quande Uil artni d.il "ptram iia Au^uJI. 1.

,
, 14, dtCivit. Dticap.
aflai ilUcmtnii bsmini
(T 10. cr rarh ui ,qui* ,
rjn« fut, [ïmiliiiji
'it.

truiis, mimbta ttiim nun obtdiunt raiiinï. Pudtn.lum mim, quafi fudart
Ckmtt Maand. Ub. 1. PaJagtg. tap. lo.
nlindHia,
N„ tir «fafal «5 <i l |l "t* ' 5* *+Ê
1*
(e) ,

l„ *m AWi
«ifafa , Sbifa
j6. line rcpuLlio rnJttin^niura
O0>
diiluiinw. <"ïi£,
— «iiMBj Utlnt c=o>.
A'.lUl't de Hijlei.
Uil anima!. S- cap. i> Cwniln. PliB. Ui. 10. taf. j6. jUian. Uk 6. iirj-ir. Dl fm *mf m 'vu CarntliHf. ». dunt. ftn. I. '
1 '

M.~,'«o. A
R»mi wm
Mütk\ l. Uifl- *•** IJ- ï"ff tik, Win-
 , , , ,: ,:,,

R.
387
dracgt, het fchijnt (fat alle laagten Hier door
w,nnecr een vrouwe is 't we! gebeurt dat van een
hrfis «> vru s I > «
n * linnen yclF,
mm, Men wcrt,oock tegen hoop, een aerd.g
tcdicfc pacr
kim gewacr.
Dia iaet'et
Dies
ecnigww ding fig
[tonden ien en druckt in dat geweft.
ar gt
Een wijf by al het volck venmert in lcclickhcden
"

Dat &cta v:
dat Jacob voor de dieren Wiens man haer niet en wecck in onbefchofte
n Schrift ^ctuygt het felfe, leden *
vïn
lJun'hcctt gelryt gcltreepte populieren Kreeg evenwel een kint het ichoonllc dat men
vant,
evenals het lehaep lotr paren met den ram, Een peerel van de ftadt, een wonder in het lant, '
Om drucken in het lam :
van het hout te (a) Een kint gelijck een beek, dat alle menfehen preien.
De pleckcn
i>cnegen dit om fact te mogen winnen, En namen in den arm , of met den vinger wefen
fv die
wanfehapen dier, geen monfier in de finnen, Een kint na volle
Hebt aecn wenfeh, een gaeu , een aerdig fret,
liever voor het
oog , wanneer gy vrugtcn teelt, En niet te bylter fchracl, en niet te lydig
Stelt vet (b)
een gecltigh kin: , een aerdigh menfehen Een ieder itont verbaeft, en fag de frifiche°ieden'
Een l'choon
bedt» .
En fag de fchoone verw, onfeker van de reden,
wel gebeurt dat icmant van de Moren
'1
Dies ginck'cr over al een fpraeckc door
Hier door is de ftat
voorleden tijt een witte vrugt geboren
1

Vont in j Als ot hier in de vrouw Jiacr eer vergeten hadj

Era miMre verder fcg, ging al het huys befchouwen, En iïet! die nu het bedt, en dan het kint bckecck,
letten o het rtuck ter eeren
P van de vrouwen En vont noyt ecnig ey , dat foo een cy gelecck
"yvmt een fchoon vertrek,
dacr op een kleyn buffet Dacr gaet de kloecke geefl met \-alle reden v-ijtcn
tcnacrdigkindcrbcelt ilont ,
gceWalWlet, Wat dat'cr uyt het oog kan in de finnen riprï,
H) vent een ledekant
gordimen , behangen niet En hoe een diep gepcys, door onbckenÜc raagt,
SCr VOür d
u ,
? wecrc gdiick
H^mcmwiedat'er
megte fchijnen, het Het ingenomen beclt kan prenten in de dragt
nacpt,'bcmwort befchcy t gedacn, Srrax recs'er groote vrcugt ; de boofc tongen fwegen,
ufr ™?
Cm ,ft
g man hoe dat de faecken ftacn
;
& De vrouw heeft mct'cr daet haer eerc weer gekrcgaij
SS?«J^
a,JCT h
t0t A het vokk '

'<* fal het oordeel vellen

kint hier in de kamer Hellen,
En wacr toen ecnig pacr te [amen wen gelet
Daer was een l'choon gcfigt ontrent het eehte bed.

S
,i,

Gy des al niet te min vermijdt de geyle beelden

a n fael cn ë^'ct
l
den man
gw et met !er h ' -,cn Gefchildert voor het volck "ten dicnltc van de wecldcnj
Die ;
daet ontrent
den heelde fetten , Al wat het flout pinceel uyt lugtcn hootdc treckt
^maentcenyder aen hier op
te willen letten, Heeft menig oog gercrgt,cn menig hert bevlcckt: [c)

, (0 CtncC }„ ... b
Een Loth , of Davids val ten nauften af te maelen
J
ffmnaa , „ ,n iJ( <"P cM'.-ai« fjujfii.i/ij Huctne.h di «er/wc tf/i Doet, ick en weet niet hoe, de iolTe finnen dwaelen;
d' «<l O'pus; urn ultris yirjapj»™
^«Wii li&J""". Een Hier een valfche fwacn, die jonge maegdc fchent,
?""!"" m " rum •
nl
*<i»<J,».£t"*"""["""Ie
''T' 1" Heeft dickmael aen de jcugt de lullen ingeprent,
'«" Awj! irt™T, affjrmruni m topmens Slif (d)
En laet dan oock de kunft u geenfins hier bewegen,
"Want even in kunft daer is het quaet gelegen,
™"««f» ,.1.7, w
••faliïui humaan pcffi centinttrt, Soan
^<>iïfc±* ,>
" V«
fc
= «
i\™ Dit*
(c) Tratlit Suilmim Til n„m titicul* plurifariim eijraaff, uUUh
filire fiSluram t«- utafpttl» AtjUUwi WJHti txthiflt. Mé.
,
liili Arifleutti Hb. prfit. 7. rap. 17 ub\p r ,h>bit
, afyïctre piclarm aiiltElm
dtfsrmis. incof/tjiic, i<f fit "" "".i'.'u N.-fi.'jm w.-,i:irpirlniam niqm
"J iltiio* llU«m rrmm ik
(Jf 'v7 '
" ' /^<. .... . -'iiarrhtm , t- hni 1'toperi. lik 2.
f-

r" " v 1

libiiinem prsvuca,
' 1 '" ° r,

,
S'» l?> <"l*Ji pittxm
bift.
ebfam, quittm fytHtutrti ad
'
W*W ft Qiia: manus cblo-nas dcpiniit prima tabellas,
*• prtfianliflimi Et pofuit calla mtpja vifa domo,
nippotrjli, ,1c
mdt ap»i Pluivihum dt i'Uc.
lila pucllarum ingenum corrtinit ocellus,
Phitof.
t &thttpt! imagmim ad liclum haltbit, JEi- Ncquiiixquc lua: nol uit effc rudes.

(<)) ExtmpUm ,ƒ„, „; lfi in £„ nucij TtrtmJI uU Qhtrt 1 «dd.fin.

f
Mp'clw Ufalam , /« dcfinpbatur o- D-a«» «1. -
m. % 11* M*,mi Giro MM/Mcm raijii; ïlifm
c, Bmranl Rttfil mm fn .
M. 7. eap. i, Tnayutll,
y^ )0 „„< ; Mi ,.,....,-,,<.,
j u , u[iiBi a-vitm.Déi
ad. hg. ,(,. UK -ug. »„w. 3,.

Hoe
 3 88 M O 1

Wie heeft fich immermeer voor defen onderwonden

Hoe dat in dit geval dc fchildcr hoogcr fwceft,
geelt; Te trecken foctc min uyt defe loofc vonden,
rtoe dat hv dieper quctil, cn harder nepen Die na een korten tijt geen klaghter. heeft gedaen,
Hoe ebt hy nacder weet het leven nvt te
drneken,
rucken Een fake vol gevaer te nebben ondcrllacn?
Hoe dat hv verder kan dc ganfche togten
geeft Dc vifeh, die giftigh aes'hccfi in het lijf geingen,
Tot Wt en weet niet wat. gewis, dc belle Wort, nacr men wil,gcfoolt, en dacr inen wil getogen^
aldcrmcclt.
Doet hier het flimfte quaet en hindert Macr als men defen vangh aen galt of vrienden biedt,
uyuen
Wat de kunltc meer. vermogen cCate
ïcvdt
mmnc-kruydco F Soo voor den mont , of voor dc mage niet. [jj
dientle
Door moes var, Bcvcr-gcyl cn ander Ah icmant is vergift door looft minne-drancken,
Door kitlig nctel-lact geroert m
Spaenfchc pap,
oclta-lap («) Hy fchijnt gemacckt te fijn tot cnckcl Vcnus-j anken
Door arti/ocke-merg, cn lïlug "Macr veeltijts feylt dc gecie, lbo dat hy niet en kan
i hane-kammcn
Door herflens van dc duyf, cn t |

Vervullen, dacr'hct dient, de pligtcn van den min.

de nimmcn,
Door even van de mus, cn bcyu, ....i - Al die met open keel zich geven om te drincken
werden by-gebragt
En wat-er door dc kunft kan
Wat lotte liefde mengt, wat Circe plag te fchincken,
Tc ftvven tot het bed haer uytgeputtc kragtparen^
? (!')

jonge Sijndof, cn fonder gceit, gelijck ccn deufig fwijftj

Geef antwooit mijn vernuft, ten eynde Soo datfe tot den buyck alleen genegen lijn.
Die over dit beflag in ccnig twijffel
waren, ^
Een van het geeilig volek , die met geleerde digtcn
Vcrftooden met befcheyt en wate'r mag bclhen lijnen tijt, cn in het duyltcr ügten,
Ging eieren
En wat'cr qualick voegt, en niet cn dient gedaen. Verviel in dwepery, om dat fijn jonge vroti
dat icmant heeft kan vceldcrhandc
iaccken
Het wit Hem door een minne-drank totnfinne ircckcnwou:[i)
maccken,
Gcoorlooit acn den menfeh of ganfeh onheylig
Hier door is (foo men houd) Caligula bedorven,
Want die een wettig ding ten quaden cyndc buygt Lucullus nytgetcert, Silvanns mal j;cftorvcn,
• Wort, even in hct'goct, van ionden ovcrtuygt. Hier door heeft menig wijf, al Ichccn de liefde groot,
getreden
Sict als cn, jong-gefcl in echten itact
Door onbedagtc fugt een Heven man gedoodt.
Vint koclhcyt, trage fugt, vint onmagt ra dc leden,
Dies is'er op gcvolgt, dat alle goede wetten
Of dat hv'andcrlins niet regt betalen kan Hacr tegen dit bedrog met harde itraffen fettcn
Wat vrouw cn trouwe vergt tot laftc van den man j Soo dat het jongfie regt , met al den ouden tijt,
Of, dat een wart ilrgt om vrugt tc mogen
winnen
en niet een dcrtel minnen, Geen liefde-rancken duit, geen minne-dranken lijt: (j)
Hem prickelt in den geelt, Soo itelt dan liever vail, dat'ondcr echte luydcn
Soo won het echte paer by wylcn vry gcfet
Een foet cn Iiucs gclaet is boven alle kmyden;
Dc tafel even fctft te fchicken nacr het bed;
En dat'cr niet een gras in bofeh of hcyden walt
Niet door ccn gcyl bejag van onbekende fpijfen,
Dat beter op dc trou, als rcyne liefde paft:
niet als bobbels maekt, cn doet de leden
rijfen,
Dat
Het regt laet yder toe door foet cn aerdig jocken
Niet dooreen grillig kruyt,datfchuymcn winden broct, ,

Door minne, doorgedult, malkander aen tc locken

Macr dom gelonde kolt, die al het lichaem voedt
,
;
Macr gunfi tc wecken op door nacre fpookery
Maer lbo in dit gev$l dc keucken ibudc lïrccken,
meerder brant dc leden op wecken, En itact geen echte volek, geen jonge luydcn vry. [ij
Om tot een tc
Wie kan ccn 'smenfehen hert doorkruyr ofdrahckcnW
Of dat een dcrtel menfeh heeft voor fijn hooglte wit,
Wickan'crfocte min uyt harde wortels fuygen? (geo?
Niet om tc fijn gcvocdt_, maer om tc "fijn vciTjitj
ongerijmt het lijf te willen ilcrckcn Pluckr , lloot , mengt ondereen , al watje mengen kunt,
Soo is'ct

Om door een liicuwc kracht dc tochten nvt tc werken;

De befte minne-dranck , dat is een heufchc mont,
Philips, de Griekfche vorft, (/) was op ecu tijt bcrangm
Geen Jonde dient verweckt, macr uyt te fijn gebluft
Met lult, en minne-brant met duyfent hertc-prangL-n,
Geen trou en is gewijt ten dicnltc van dc (uit. (c)
,

Hier rijft een ander vracgh , die over langh geleden

hi» huiu/mtJi alih'i h
Heeft al de wcrclt deur geduerigh om-gereden, 'tl*mali Pmmu virp
Die noch111 onfen tijt by wijlen ommc-gact ai Recherches de ï
;

Nu byhet jonge volek, dan by den echten ftaet;

Te weten, of het dient dc menfehen aengcraden mal nutter jai les Rechêrchefdci Redicrclics feripjii r iJtmaiu Sintel
Door wortels, feldlacm kruyt, door onbekende faden,
,

Paftuin , paittm dtjïndcru , tffirtre

ctwuur , alia^uc //mi/ij tdfal W-
Of ander vreemt geheym, een Hauwen minnc-bmnt, 10. de (kt lettres.

Tc brengen tot de kracht van hacren cerrten ftanti

(1) Li pelcherie, qu'on Glit de
poilTons avec deï applls eropolbm-
Hier op ccn klcyn bericht ; Na vlytigh ondcrlbcckcn,
nei, cft bien foudaine 2 picnJrc Se prompte a arreller Ie pDirTun.rflm
En van den ouden tijt, en van dc nieuwe boecken, ellc lerend mauvaisSc dangcreux a manger aulli lo fL'inmc,
yao.m- :

M«l-
En word ick niet gewaer dat loof, of feldfacm gras pofent eertainsbruvages d'amour.uu qutlques aunri chiniiL-s
pour donner a leui marys. Se qui les »ttr.ivent amit pJi
al. i.--Lj=-

Oyt oorlacck tot begin van rechte liefde was leriis,

cux '»'-"
mt-ns de volupié . il ell tbrce qu'clles vïvent puis apres avei'
Veel, die in waren emir van delen handel febrijven, iet, ellourdis Se trjnl'portez hors de leur bon lens. Pluuic. a»
'i"™
Verachten dit bcjagh als klap van oude wijven, (d) des Precpr. de Mariige, norab. j.
En leggen dat het moes dat menigh vrycr brouwt
Geen liefde baren kan, geen haet en wederhoudt. (e) AmmHm w* MMb imr , ut k JmU* mU'fikm 4
Een ander wil het kruyt, dat minne kan verwecken,
Begraven in der nacht, cn voor de menfehen decken, iwtr lirum v uxwm Mm amüma , «ify»i> & 4"' t""
Gclijck men voor het volek van geen vergif en fchrijft,
Dat klcyne kinders doodt, cn uyt dc moeder drijft: {e) itf, Cal:

vt'fi . unda Jèfiitm

(a) Si 1'ean comemie dans les clcaillcs des Imitres face Thommcplas
gulljr j. Ui'" *<• ti
tyfê
k
fnjmi o{ir,i , & aua aualiiait ,
dijp*iat
juuttrt dti hmuri fofMl. tn (a i.farlii, tiaf, n.
Ittdiam niMÏI'. ***
(b) Muil* <"i '*•»" m P'<"- madm virt lib. rf. taf. 10. Ui. il. c ti'. ;nd. Ui.
taf. ï üm <ftW SjiwamU 111. dc *mmtt* , traO. 6. tap. 20. Mtnaid.
Uk 1 1. £j>-JÏ.
midii. lap. 2. V aliï nlaii. liraa. (. i 5. nam. j. (i)

(t) Üciat li titÊi pa ptrmUtitur) NMStül ««W «H

»
•••fcrart : BM V tnidiiamimh. Arsd. tod. ter. JHii. U>-

(d> Ammlanas
Marctlür.u 1 'waniathmi avilu
MttUol. VU. JitA
ImiUrai tffillal. J. 14- (ennniiat. f>ir
ly Plurarch. au B*cW des Precept- bM »"

fffitUtM
1

(1) sii dtft

PHnim amalerU ifla ia rnidicam'ma nomb. ii.fyf- t'l- «nnH*. 14.0*10. ï.
(e) Sapitniifimi ijimlif. uaij.
;r« indiiari 4ij«t düntnjirari ntn cfmn atwtitnii , v alit fmitU,
 , :, ,,,:,;,,, ,, , : : ,;
: : ,

Ë
Niet om een grootc vrou,
voor pnofleo opgevoede, Wy mogen (feyt het volck) om oogen elders werpen,
Ha
is een
degte macgt , die hem de pijne doet j En op ccn vreemden (leen de (lompe tuften (cherpen,
hy (ent hacr moyc dingen mem Niet tot begecrens toe (begecren dient gclchout}
'
H. dier OP haren ,

X
;

meelt .He nagt voor

hare venten fingen Macr dat ons eygen velt tc beter ft gebout
H -

Hv fit op hacr
en hynaeft den ganlchcn dag, loeit Wy mogen feyt liet volck ons nuffen elders wetten,
( )

mal genoeg, gch|ck een vryer plag. Soowy tc huys alleen de tafel laten letten
In t korte,
een walg en al de groote mouwen, Macr 't k ecu llimnie vont, die aen een rcyn gemoet
Het Hel" is hem
ka hy wil een engen bouwen; Gcwifle nepen geeft, en innig hinder doet;
Hv wil een flegte F ,
niet, als hv plag, een vafl,ccn hoofs gclaet:
"Hvpriirt i
Dclult te laten gaen cn met het oog tc dolen
oog de maegden beter (tact.
Jat het fedig voncken aen den geelt, fijn even hecte kolen i
Sijn
Om (£)
pit heelt
Je Koningin geweldig leer gefpeten, Hoe! fict men niet de mug hacr branden in dc vlam
>
het ftoCK vaa over al geweten, Die macr om enckcl (pel ontrent den fackcl quam?
Temeer, om dat
hacr acn , geen honger, geen vcr- Wie van ccn hoogen berg dg het ter neder vallen,
Geen llaep en komt
üi door een ydcl oog wil in het wilde mallen
SoTgants'is hoer de bord gcfwollcn van dc wraeck En mcynt op fijn gemack te konncn Itillcftacn,
Je Faem liet over al verluyden, Die llruyckelt vooi gewis door onbedagte wacn,
En, nademicl
Dat hem dc helde
quam uyt vreemde toovcr-kroyden Dc fond' 3 even foo, gelijck de gladde Hangen,
Soo heeftfe door beleyt
hacr lagen foo geilclt Al Wacrfc met dc kop lal weten in tc prangen,
eens kreeg in hacr gcwclt. Daer koomtle met het lijf. vermijt een quaet begin,
Dat fy hier vyandin
Pc gramme Koningin, met yver aengcflekcn Het quaet wint alle rijt, en kanckert dapper in.
b uyttermaten gracg om hacr tc mogen wreken, Veel woorden dienen nier. de geeften om tc roeren,
5v het haer linnen gaen door aldcrhande pijn, En door een ydcl oog, dc togtcn acn tc voeren,
Dit (el, en boven al oock lcclick mogten fijn> En ïs de regte ftrceck van echte trouwe niet
Svistemaclvcrwoet, en op dc macgt gebeten, Daer is ccn beter weg , die ons de tijgt gebiedt
Én fehijnt, oockingepey.'., hacr op te lullen eten, Siet! als uyt eygen fugt dc gcellcn nederfvgen,
Sy wrncki in haren geelt , fy vraegt'et over al En, lbndcr vrcemt behulp, een hart bewegen kiygcn
Hoe fy Je jonge macgt ten vollen plagen fal: Dan mag ccn wettig paer gaen foecken onder itant,
Nu wenfrfc,lbo het fehijnt, hacr oogen uyt tc plucken, En door het echte bed verkoelen haren bram:
Hacroorcn, haren neus, hacr afwangen
rocken, tc Het ander is bedrog, en niet als flimme wegen,
Hier lippen met gcwclt tc Icheurcn van den mont, Die lcydcn tot gevacr, en buytcn allen fcgciii
En al wat ccnigfms hacr wel cn aerdig ltont Gydacrom, deftig man, bepaclt uw locte vreugt,
Dan fehijnt Ie gants het vel haer af te willen ftroopen, En noemt uw bcd-genoot een haven uwer jeugt.
En met gefmolten loot daer op tc laten droopen Noch moet ick, totbefluyt, een vallen regel wijlen,
Sywcnlt haer wel de doot,macr,uyt ecnwrccdcfpijt, Hoe lang het echte werek is in den man te prijfcrij
Soo wille met de doot haer houden in den rijt; Gy, neemt dan dit berigt, cn dat van goeder hant,
% wijlen gaetfefagt, en, fonder haer tc fchenden, Het kan uw baken fi jn oock midden in den brarjt:
Ment dat het beter is hacr uyt het lant tc fenden Soo lang gy door het bed wort hooger aengedreven
Ofwel eenig diep gebott,
tc lluyten op in Om Godt voor defc gunfl ccn meerder lof tc geven,
Daer nimmer gtilde fon,of manc (ihijnen fou Soo is uw leger reyn. (e) wie delen regel houdt,
Na menig wrect gepcys, fy lactfe voor hacr fetten Die blijft dan even macgt, oock als hy is getrout.
En giet in grooten ernfl op hacr gedaente letten Wel hem, die fijnen Godt, cn Godcs hoogc wereken,
Sy fpreeckt hier bitter acn, en vraegt haer alle ding, Kan door het echte bed te beter overmereken;
Van waer, cn wiefc was, cn wat'cr ommc-ging.
We] hem, die uyt den trouw cn door dc vrouw bed uyt
De macgt bcrigt Me-vrou met foo bcquame reden
Des Hceren foete gunJt ontrent fijn weerde Eruyt.
MnfonccnfoctgcUet, V ol aengename feden, Macr fchoon gy tot den Heer hebt menigmacl gebeden,
Met Ion een fedig oog, dat op den flacndcn voet,
i

En tot den man genacckt met uwe tecre leden,

De Koningin betoomt hacr ongetoomden moet. Noch blijckt aen uw gelact, dat uwe (iele qué'clt,
kit fie

Van raercrpi)
nu wat'er fy van defc malle rancken
Om dat'er niet ccn kint om uwen heert en Ipeelt: -

ÏC
[
7 , van vyfe minnc-drancken,
i
Gy fegt het aen het volck» klacgt aen alle fijden,
Ickvinde, IcytMc-vrou, ick vindc met'cr daet, Uw man, uw belle vrient, gy
die heeft'cr om tc lijcteftj
,-.rke! kiudn-piac!
'
,.' V Die wort dan ongefint uyt enckcl onveidult,
'

'« is geen Dim bedrog, geen kunflc van befwecren

Umu, beleefde macgt, van
Om dat hy draagt alleen miilchien uw beydcr fchult.
Prinflcrj doet begecren, Vriendinnen, nietallbo; of fchoon uw groene jaren
Hier is geentoover-kragt
,
geen lilt, ofboofevont, Doen fnellick haren gang, oock lbndcr eens te baren,
Al wat den Koninck
treckt, dat is uw foctc mont. Siet dat u dit geval niet al te fecr cn quclt,
Hier was'ct dat
dc loop van hare gramfebap ftildc,
uemaegtgmg uyt'et
En tegen «wen man in ongcncuchtc (tcltj
tnniemam deed hacr
hof, cn reysde dacric wilde, Gy weet dat Jacob fclfs fijn Rachel heeft bekeven,
foo het de
lect; enfict! na defc iaeck Om datfc, wat tc foei door kindcr-fucht gedreven,
Koningin den Koninck fijn vermacck. Quam klagen cvcn-ftacg,quam cydehen acn den man.
"Otoncken, jonge vrou, lact alle rancken varen,
Dat niemant, buytcn Godt, den menfche geven kan.
™t fooiemiddd foecktom regt te mogen paren
Macr fcg eens, jonge vrotz,waerom den geeft gcquollcn?
{?™%gionde fugt, gaet beter wegen in, Om dat uw lighacm ruil, cn niet en is gefwollcn
Mopi Eunil nut uwe }
gunll; cn min om enckcl minj Ga denek eens wat het is, en leer dat moeder fijn
Z m&
r g
c
>

«-dranck
W fQl
wedcr-paer belden,
3
e
dat b ccn eerbaer wefen,
bdt Isdickmacl fonder vreugt, en fclden fonder pijn;
Daer is'cr in het lant, die niet ter weerelt hindert,
^onderdanig
-"""«u .iv.il,
hert, een foct, ccn revn gelat
ccn ioci
r , Als dat haer vrugtbaer lijf heeft al tc veel gekindertj
BpwbojltTStinimii. dc e boven gaet. (o) Ach.'dikmael dat dc menfeh uy; gUnfehei hei tenfoekt,
Ete"*. «*tt nu,
K'
)ck cbn, d
' »""= "7™ «ren ;
w aelt?cr menig mcnlüi,
,
!'

oock indenechrenbant,
™
betrap in regter maten Wort dickmael dat de menfcS^t
Ick hebbe mcnigmael de vrouwen hooren klagen,
ganfeher herten

Hca' ™ 1 ° ITc
P ract ' u y' Enckcl onverttant!
c femme legitime qui it
Dat fy hacr mans te vee] ontrent de kindcis (heetti
,
gti; binij,*,, Ijclam. Lb. 6. u/>.
13. tircn jin.
i'fiiudn: pjr douceur, bonne gra- (c) Dl medtrationi , in ui» n^wjii ,i tiii
&a , tnii folijl hu gtturatit <t*uU
w Drum liminl'ibus adinltn-
,fuJ Ultu.h ju rui. ticmjuiii , (4-
fliwiii w jammis, nd, 'JviiM. ü»rfcjr j. tas. ï. J, ifiiit. immg. a.
Ccc In-
19° M o D
Indien gy kinders had, gy quacmt miiTchicn tc kort,
„Hoe ligtc wort den menfeh na Plilcgeton gefonden,
„Die met een holle planck wort in de 7.ee bevonden!
Nu won fijn volk fugt op u alleen gcitort. „Hoe ligtc wort de menfeh gcllagcn in het velt,
Gv roept dcs'nïct te min: ick wil de wcerelt ilercken,
„Die voor foo menig loot den bodem open llelt!
fther hoor , de wecrelt felts en fitl lier gcenfins merekenj
Een diertje fes of acht, dat van u komen mag;
„Hoe ligtc, nietig menfeh, kan u de geelt begeven,
„Wanneer een ander menfeh in u begint te leven!
En wort 'niet eens gevoelt in lbo een groot bcllag
hondert duytcnt ploegen Wel bid dan, jonge vrou, met onvermocydc vlijt,
< K iemant tot een oegil van

Een cnckel llrootjc bragt, een graentje wilde

voegen Uw tot» dagen lang, doch mceil om delen tijt.
Dacr is een vreemde placg, die in het kindcr-dragen
Of iemant tot een wout vol alderhande groen,
bics, ecnklaver-bladt, een
grasje quame doen } Dc vrouwen meuigmael koomt acn het herte kiugrn,
Een
Mcyr van hondert duytichc mylcn, Die al de linnen tergt tot ick en weet niet wat,
Of iemant tot een
Schoon dat'ct niet cn is tc krijgen in de lladt:
Een eiK-kel traentje groot, een dropje wilde quylcn,
fou' het fijn? inwaerheyt, cnckel Ipot: De gronden van het quaet lijn koude vogi irliedcn,
Ey doch wat
Ick bidde weeft geruft, cn fict op uwen Godc.
Die om de derde maent ontfpringen in de leden j
Betoom UW kinder-lucht, cn (lel uw ganfehc faccken Wacr van dc fwackc macg is boven al geplaegt,
Aen hem die ooefc het quaet ten bellen weet temacckeni Wanneer het fwanger lijt een vrouwe fehepld dracgt.
kent wat u ontbreekt, wat is de mcnlch befchroomt? Sietwat een wonder ding dc ganlche finnen haccken
Hy !

goet wat vin den Heer den goeden over-koomt.

't Is
Naer ongefonde Ipijs, die niet en plag te fmaken,
Doch ioo het eens gebeurt, dat, na een diep verlangen, Naer fant cn allen en felts, naer vleys en rauwe vis,
Gy voelt een tcere vrucht in u te lijn ontfangen, Naer alle vuyl bejag, dat geenfins êctbaer is:
Soo neemt met alle vlijt uw fwackc leden wacr, Een ander wederom die geeft hacr om te luchten
En doet niet alle ding gelijk als voord) naer: {;:) Naer iet, dat beter fmatckt, naer alle nieuwe vruchten,
Een vrouw die fwanger is, die moet hacr leeren mijden Naer kriecken in dc Mey, na wijn cn vroege molt,
Van ongeregclt fpel, van rotfen cn van rijden, Naer druyven voor den herfil , en ander vreemde kort,
Van al te (waren pack , van al tc raflen ganck Sy racil als van dc lufl, en is tc mael verbolgen,
Van al te goeden reuck , van al te vuylcn flanck Indien men haren wil niet in enfoeckt te volgen,
Van alle mal gcracs, van alle derrel lpringcn, Sy leyt'er op cn maelt als met dc ganfehc kracht,
Van door ecn"vreemt gebacr dc leden om tc wringen, Üock midden in den droom, cn in de rhiddcr-mclu:
Van over al het oogh te willen laten gacn, Wat raet in dit geval? de wijle Medicijnen

Van angft cn alle Ichrick , van onbedachte waen Verfoceken acn 3e vrou hacr gcell tc willen pijnen,
Een vrou die fwanger is, moet even dan gedencken, De tochten van dc nvacgh te houden in den bant,
Door praem van enge draglit hacr niet te laten krenken, Byfondcr als de tuil naer vuylc dingen brait.
Geen ding loo onbequaem ontrent een teerc vrugt, Doch foo des niet te min de (innen heftig dringen,
Dan als een jonge vrou in nauwe klecien liigt Gclijek men hier dc lufl niet fchijnt te konnen dwingen,
Een vrou die fwanger is, moet hacr geduerig wagtcn Soo lact de kunltc toe, ten goede vnn dc dragt,
Van naerc dwepcry, van alle droeve nagten, Dat wat dc maeg begeert hacr werde toe-gebragt.
Van door een grammen fin te worden omgevoert, De geboet , dc lult doet mcnïg-wervcn
luit in tijts
Een , een oude licckte derven ;
ingcwortelt quaet
Ja van een grootc vreugt tc werden acngcroertj
Want als het Iwangcr lijf' is beiïg met dc toeten, De lult heeft menigmacl door ongefonde kort
Soo kromt de fwackc geelt in vcelderhande bogten; Gcfonthcyt acngebragt, en van de doot verloft:
En wat ontrent de vrugt fijn kragt belteden moet, Voor redcu wort gelëyt, dat als dc binne-kragten
Vergeet fich in de gal, cn aen het vinnig bloet: Bekomen op het lelt daer op de linnen wagtcn,

Gy, maeckt u daerom iterek om uyt te mogen jagen
Schriele, wrevel, gramme lucht, en alle quade vlagen.
Gewent u tot gedult en wacht u van dc Ipijt;
Schoon datje licht te paert, en wonder hacllig
Wanneer het jeugdig hout met vruchten is beladen,
Een vlytig hovenier die vint teiltont geraden,
Dc geelt fich dan verblijdt cn kragrig opendoet,
Soo dat oock taye (lijm in hacfle wijeken moet;
acn dan, gunllig 'man, wectt heus in uw
manieren,
Wel
zijt: Leer hier een fwanger lijf cn fwackc finnen vieren*
Een die in dit geval een quaden (lag bcgaet,
Doet leet aen tweegclijck, doet ja een dubbel quaet. (*]

alle reden,
Met aldcrley behulp den boom cn ydcr tack Dc Keyfcr (r) ging tc ilreng cn tegens
Te lïijvcn tegen wint, cn ander ongemack: Die, van een jonge vrou met tranen aengebcden,
Want als hy dat vcrfuymt, foo kan het ligt gebeuren Hacr efter geen gehoor in hacr verfoeck en gaf,
Dat van den cerllen Itonn dc racken lullen fcheuren, Maer iloeg al wat fe badt met harde woorden at:
Siet dacr een jonge Ham cn al het teer gewas Hoe! was een Kcyferin niet weert tc fijn gevonden
Itondcn.
Gefiingcrt op het velt, gcdommelt in het gras! In feker klcyn vertreck, daer niet als boecken
Een vrou die fwanger is, moet boven a! betragtcn Waer toe lbo vyfen aert ? ey lieve , wcyger niet
Geduerig tot den Heer tc fenden hacr gedachten, Ten fy dat even Godt het tegendeel gebiedt.
Geduerig tot den Heer tc geven haer gemoet, Weeft over al beleeft, cn leer uw harde vlagen
dragen;
En Ibeckcn haren trooil in Chriiti weerde bloet: Ter eeren van de vrugt , cn vuil dc moeder
hoe,
„Daer is geen beter raet in alle wijfc boccken, Al iflc fomtijts dwers, cn ick en weet niet
weien toe.
„ Als rulle van den Geelt in Gixlr alleen te foccken, Schrijf dat haer innig leet, cn niet hacr
wetten
„Daer ia geen nutter ding, dat meerder vrede maeckt. Dc Hont is wat tc honts, vermits fijn harde [

„Als dat een reyne lïcl tot haren Schcpperjiacckt Den ingang van den hof een fwanger wijl beletten,
Dat is de belle vont om leet tc konncn dragen,
>-fff<«wlcs
Dat is de rechte wegh tot alle goede dagen ; (b) De ffffa*, (i *»\* dintt«v l"vid*, vid,
Gac, kuys dan uw gemoet van al het aerdfehe draf, popul. Ut. 3. taf. 6.

En fnij tot acn den gront uw quadc rancken af.

f='" nic ,r "* c
(e) MariHi Jurtlius, S efl bon qiiand * ^ jj,"^"'
„ Een vrou die fwanger is , cn nacrdert om tc baren ;
il (

„ Een fchippcr, nu gercet om over zee te varenj

„Een krijgsman, in het velt nu veerdigom tc flacn
„ Die houd men alle drie in cenen gract te ltaen

(l) Cravidt te'fira curatt dibtnl , MTMfM men rtUm nuitum dc- (d) Sü d' H*f™>"» ?•"»> «»»''''«'. *
(ÏJtraii 9«x cnlro frmrcaniHr , * mart, in mini ülvi aniintmiir atï- , Geen vrou-menl'eh mach by of omrent
mimum mfiunt , *i " Hm ca, au, pinumur cx ra. Arifoirl. Poli. üb.
Hier komen ('ondci goet content, 8cc.
-. Dl rtf.miai muUtrii frxvidt tsnlu.lt Snvo'uni SanmhoiHm Ptdelroph.
t:i. I. J'i>*n. L-:.:-.*t-'. dl Mirt. WHlÜr. ca}, iq.
 ,, ,,:: , , , : , , ,

M O R.

H, wil niet dat'CJ ta°P of blocroc «, gcpluctt, Waer iemant jonck patrijs of qtiackels heeft bekomen,
ccn jonge vrou
met lullen ondetdmekt; Wacr iemant nieuwe molt heeft o P de
Sis kay vernomen,
oït er** 1:1 «•"S* St'i'mten , Waer dat men
M,tt
ET, root een
.
is'et

.i:,.
iemant, die
Km
— lW *
,™ vrou
ccn
WKrt « "*>
vuw lllut
vroti voor moedi
;uL
?
n^rc gegroet,
-i
Sf"»
oefters roept, of verfche fchelle-vis
Daer voegt het leckcr volck dc buyeken aen den
En al maer btiytens huys ; daer fijn dc befte broeken
dist

dc vrou hier laten ongeboct? Daer is de rechte plaets om uyt dê borfl te jocken;
'
Dc lullen van
ickfcggeneen i tc meer, vermits de bloemen De vrouw heeft onder dies alleen den vuylen flanel;
Voormy,
lijn gelooft als eygen toe tc koemenj Of van de voile maegh , of van den heetcn dranck.
iv vrouwen
niet ioo wel en is bcllecdt, Wat is'er menigh man, die by de drinck-gefellcn,
ld leege, iiat'er
Als d.it een
jonge vrou in hare luftcn eet. Sich weet in fijn gelaet foo kluchtigh aen te ftellcn,
dat dc man niet weert en is te trouwen,
Dat ydcr, diehetfiet, uyt luyder kelen lacht,
Ick I'crcc
Jaien in dc dr:i
ti
nt ict wcygert aen de vrouwen j En hangt hem aen den mont tot in de m id der- n acht ?
Die
legge dat dc man is
vils en onbelecft,
ld Maer als men wyf en kint by wijlen fal
vcrmacckcn,
vrucht haer bede niet en geeft Dan
Die aen de tcerc fit daer onle nurek met opgefchorte
kaccken,
Hondi, lieve vrient, ick wil het u vergeven, üwers,
Macf korfel, ongcfint, berooft van alle loet,
te leven lioe dat'ct
Ten was u niet bekent,
is
Gclijek een Icclick lpoock, dat fieleti pijnen
moet.
Meteen, die haren man gewenfehre kindera bacrt, Gy tracht, 6 gunftig man, dit tlim gebreck te
laten,
Én de ficle toe met haer gefelfchap paert
tót En doet gehjek de bién die niet als honig-raten
,

Doch, 1
ngragi;e keel niet in de lufl te itereken En brengen in den korf. „ het is ccn flimme daet,
onfevrou hier noodigh acn te merken
Soo is 'voor
„ Indien een echte man fijn vreugde buyten Liet. "

Dit haer de volle maght

van Inoepcn wort gejont, Als nu de milde Godt u kinders heeft gegeven
Ten goede van de Vrucht, en niet voor haren mont En dat uw beydcr jeugt in haer begint te leven;
Daer (iin'er vry genoeg, die fonder kint te dragen, Siet daer een focte vrcugt, een wettigh
tijt-verdrijf
Hjer fielten voor een wit de lullen na tc jagen Ten goede van den man,
; en van het echte wijf.
Dier lijn'cr in het lant geduci igb even fat Hier is de juyite ftont, dat alle moeders poogen
Vankócck of firyckcrvwcrck , en ick en weet niet wat. Het^nieu-gcboren kint met eygen bloct te foogen, (a)
Daer fijn'cr al te veel, die hare ganfehc lacken ,,'t Is onrecht dat het wijf ontrent een
tccre vrucht
Vol ooft van dele kult, vol Spacnfche tVuyteo packen; m Niet gunltig itclt tc wérek de ware moedcr-fiicht.
Die, van der jeuget aen tot inoepcn aengewent, Gcbruyk, ó jonge vrou, gebruyk uw weerde gaven,
Gacn kauwen door het Iiuys en eten (onder end Gcbruyk het edel foch om uwe vrucht te laven:
Daer lïjn'er in de lladr , die even als de mannen ,
„ Niet dat een ecrhjck man ter wcrelt liever fier,
Ten goede van het huys dc ganiche finnen fpannen,
„ Als dat een lieve vrou haer kint den tepel biedt.
Sijn beligh acn den hcert met cnckel fnocp-bejagh De boefem dicje draegt , foo geeftigh opgcfwollen,
En bieden acn den mont al wat de keele magh ; Soo kunfligh uytgewrocht, gelijck yvore bollen,
Warneer dan op den noen dc man komt acngetreden, En dienen niet alleen tot «edel van het lijf,
tn noodigh voetfel eyfcht tot fijnvermoeyde leden, En minder tot de pronck van eenig dcrtel' wijf:
mcnigmael, ten dienfte van den weert,
Soo vim hy
Gewis die weerde fchat, die licfreli|cke berden,
Noch pot ontrent het vuer, nocli ketel
acn den hcert; Die knoppen van dc roos is ander dicnlt tc vergen,
Ofis'crietbereyt, het wijf, dat van te voren
Als ick cn weet niet wat; als hand en oogeluft,
Den lull rot goede fpijs door fnoepen heeft verloren
Dc dorll van uwe vrucht die dicnt'er mcê geblult;
Sit, id en weet niet hoe,
en fymelt acn den mont, Dat is haer eygen wit. Eylacs.' de klcync dieren
Als of haer tcerc macgh geen fpijfe lijden kond: En vinden geen vermacck noch in de fware bieren,
Dit ccn vuyl gebreck
is
, dat niet en dient geleden Noch in dc rynfchc druyf, noch in dc malvciey,
Mot voor een echte wijf is noodigh afgciiicdeni
Ten koomthacr gecniins toe,
Alleen uw rcyne mclck kan (lillen haer gefchrey.
ten is haer eygen niet, Siet alle dieren acn, die in de diepe kuylcn,
Al watfebuytens tijt.s aen hare lullen biedt.
Die in het woelle boich of in de rotfen fchuylen,
,
O]', w;id[ 11, jonge vrou, befyden af te fnoepen,
Niet een van al den hoop lbo vinnig of verwoet,
MjB wil nw bed-genoot roepen; tot uwe tafel Dat niet met eygen borit fijn klcync jongen voedt.
als h er
?m
hccft l]]c ding gcmccri) . .

Hoort noch, ó wcclig volck, men kan' ti vogels wijfen,

Dan mengt haer
jonlligb hert te beter onder cenj Die boven menigh wijf hier over fijn tc prijfen,
»r ™ 3a L " «*re wijf gclijck gepaerde febapen, Eet op den vlcder-muys,'tis waer, een leldfaem beeft,
" 1 e a ",en lon der twifl op
'

eenen leger fiapen Maer van beleefder aert, en van ccn lachten gceili
» Jj; lame" nacr dc kerek , of elders henen gacn
"Uat wijlt een
Die vogel is alleen van al dc lnclle dieren,
vallen bant van hare vrientfehap acn s Die met ccn lichte vlucht ontrent den hemel fwieren,
M manc n
echte wijf aen eenen difeh geleien.
M »eeneko[tgedi,nt
H Die vogel is alleen die foch cn mammen heeft,
, uyt eenc Ichotel eten, En uyt een volle borft fijn jong te fuygcn geeft;
is voor al het huys een acngcnacm gcficht; Die vogel (foo het fchijnt) koomt by demenichen leven,
!' macck t du oock een deel van uwe vrou wc- plicht, Om menigh dcrtel wi jf haer les te mogen geven.
..1.
iis nier dc
pijn, wcm ^ breeder af te f kcn Gy, die een vlcder-muys houd voor een leelick dier,
ffi
l'm dai f&
oock onder hen
m;lns lc

gewifle Soepen fijn.

haer gebreken, Verachtfcwacrjcwilt, maer prijlt haer immers hier.
HR van het groene
Waer fal ick vorder gaen ? dc planten acn der heyden,
fruyt , maer van den rijpen wyn. Het koren op het velt, de kravden in de weyden,
niet
De boomen in het boich, de' bloemen in den hof,
y anders fncckt,
al, lult tc mogen plegen? Vol-queeckcn haer gewas tot haren grooten lof:
n et
V? 7 !
'^n-cet,
mcefle
al, dat een vreemde weert, Siet hoe de boomgert-man verfocyt de fnoodc
tacken
W«: r „ n -V » koft, bcreyt aen fijnen hcert! Die haer gcwaflen fruyt ter aerden laten tacken
nicu
W acr j at
'^
S CW!ls koomt uyt'er aerden ryfen,
.

Km ^}t weet alperges aen te wyfen>

Eer dat"et is gelpeent geen boom cn is'er goct
:

\V acr Die niet fijn tecre vrucht tot volle rijpte voedt.
mirit v ' nc Ic
Of d,rv« koop een vroegen abricock, Het was u groote vrcugt eens binnen u te dragen
^ 'emant pluckt den
cerften artifock Iet ick en weet niet wat, dat noyt dc menfehen
fagen,

Combitn dhciiresrenfiint <j 0] t cl^ [t r, ns terter, qnaodla fansae

(a)
'

eftaccouchee, &
qu'dl ce qu'on luv Ji.ir ti^mc: mitiimcnr, vid.
1
l

Joubcrt liv. s. chap.i. Ilemde Li iiÜuhïliix- Ac l-?Mo<Kh<;z,l.t.& taf.

tcd. De mefme 1'enfjnt a loute lieute qu iUlt orJ, & s'il doit aïoii
certaines heiiicr a tetier , Hv. j. dup. 9.
Ccc 1 O!
 O! nu her u bellet cn op fijn
MOEDER.
moeder lagt, *l Is licht in dit geval uw plichten af te fcheyden,
Daer is een wyt verfehil te vinden uitlenen beyden,
Soo mocdcr-fugt vernieuwen bit kragt;
laet uw Sy droegh my op den hals, en gy in uwen fchoot,
Wil uwes eygen vlcys cn uwer vrugc eibcrmcn,
Sy met een vry en wil, maer gv uyt cnckcl noot.
Nadien het teer gewas tot u begint te kermen Daer ging de moeder heen met tranen op dc wangen,
bom,
Tot n fijn handen reyekt, cn klopt aen uwe Met droefheyt in den gcett en felle fpijt bevangen,
dorlt.
Om daer, eclijck het dient, te l.iveu i.jncn
Vermitsi'v in 't gedingh haer wille niet en had,
T Is vry een wijt verfchil als eyge moeders loogen,
bewogen, <-) Daer juylt haer eygen foon alleen als rechter fat.
En mei een open borit een gunttig hert
voeden heelt, Leer dit, befcheyde vrou, met reden overleggen
Ah dat een vreemde min het kmt te
ge it oord e hortten geert
En weeg in uwen geeft wat voedilcr is tc feggen;
En dickmaelongefint Weet dat uw goede naem van haren glans verlielt,
die een tecre vrugt lact
eyge bori ten luygen,
Sv, Indien uw weerde vrient een tweede moeder kielt.
willig buygcn,
EU tot de ibere pligt haer leden _

p.jne nitt, Wanneer een deftigh man lact vreemde minnen hueren,
En fchoonhet doet hacr wee , fy agt de
hacr maeldel iiet Dat fchijnr te fijn geiêyt, het wijt heeft malle kueren,
Maer voelt een llacge vvcugt, als iy ;
Of al tc vvfen kop , of al tc liegen neck,
Als maer de kleyne munt
nu wat begint te quclen,
Wat heelt een tcerc vrucht te luygen haer gebreck?
Tc MCf dc mem , cn met dc Borit te ipelen,
Rapen
was'et eerlt betwaert, Het lal in tegendeel uw goeden aert betuygen,
Dat macckt een geeitig log, al Indien men kinders iïct acn uwe tepels luygen,
Gelijek dc guldc ion een droeven hemel
klaert.
,,'t Is eere voor dc vrou, wanneer dc man gedoogt,
Gebmvckdan, jonge vrou, gebruyek die rcync fleflen, „Dat fy een aerdig kint uyt haren bocfemfoogi.
Om Ben uw tcerc vrugt lijn doril te
mogen lcMen;
Maeck hier geen onderfchcyt,laet alle frilïche vrouwen,
„Een die hacr kinders baert, is moeder voor een deel; Hoedanigh datfe fijn, haer eyge vruchten houwen, m
Maer die hacr kinders loogt , is moeder in 't geheel.
heeft deie leer geweten, En foo daer ccnigh menfeh van adel nuckt gewagh,
Een van de Rnomfchc jeugt (*)
Maeck dat het voctlel fclfs oock edel weien in.igli:
Heci't dit gchecle ituek met reden
afgemeten
Maer defen onverlet, ick vinde menig- werven,
Hy, met een rijeken buyt, was op een fcker tijt Dat oock een eygen kint magh uwen bocfem derven;
Gekomen dc lladt, gekomen uyt den itrijt;
in
Want, gc geyl of boos, of met de kop geauclt,
De moeder van den Helt ging haren loon ontmoeten,
iïjt

groeten; Soo kies een ander min, die beter is geltelt. (d)
En die fijn voeitcr was quam oock den Ridder dienilig aengemcrekt , als jonge vrouwen foogen,
Hy bood fijn moeder aenccn riem, een klcyn juweel,
't Is

Dat fy niet acn het volek haer naecktc borlten toogen,

aen het vociter-wijf al vry een grootcr deel;
Maer
ongefint, cn met beichaemde wangen, Voor
al nier, alsdcjcugr, te voren haer bekent,
Dc moeder
vangen ; by, fit over hacr, of immers daer ontrent ;
Sit
Begon in groot en ernlt hacr reden aen te
uw moeder ben, Sy doen een cerbaer werk , die hier den bodem deeken,
Hoe Gracchc, weetje niet dat ïck
dn geval bcneven my cn ken? Ofuytdc kamer gacn, of elders haer vcrtrcckcn.
En geen in
lek was die u ontiing, ick bragt u in het leven,
Weet dat een dcitel wicht, tot vuylc lultgdint,
Wacrom mijn eere dan een ander weg gegeven? Geen aengenamer dingh , als naeckte leden vint.
Is'tniet ecnfeldlaem ituek, dat, oock in onfe dagen,
Gy dwaelt door onveritant, of doet het regt gewelt;
dat een vreemde min is boven my gefteït.
Om De Grootcn van het lant den bocfem open dragen, (t)
Allagtjens, moeder, iagt, ging hier dc Ridder leggen, En tooncn alle man dat voor een weerden vrient
Verfegclt, tocgedaen , cn opgefloten dient? (ƒ)
Wat voor u 1'chijnt te ducn is ligt te wederleggen,
waer ick ben de vrugt in uwe jeugt getcclt,_
*t Is
Hoe plagh een ydel oogh hier op te koomen loeren,
Maer dikmael wort een kint, oock als de moeder ipcelt. En door een Üïl gcpeyi dc lullen om tc roeren
Gv drocgt my, 't is bekent, na dar ick was ontfangen Tot acn het diepfte mergh? hoe menigh dertcl quant
En leet om mijnent wil niet wcynig hertc-prangen i
Ontfangt uyt dit gelïeht een ongetoomden brant?
Gy hebt my binnen u een ruymcn tijt gevoed t, Ten is met gcenen mont ten vollen uyt te drucken,
Maer 't is geen ware guntt al wat gefchicden moet Waer toe het los gcficht dc iïcle weet tc ntcken;
Uw dact en hacr gevolg, die niet en is te prijfen, Hoe verre dat het vycr door al de leden fchiet,
Kan door een u fwacke liefde wijfen;
vatte peyl Wanneer de lofic jeugt een nacckten bocfem fict:
Gv wacrt als gcenen tijr gefchcyden van de vrugt, Dat Paris van dc luft' foo diep is ingenomen,
En iïct tei llont verdween uw gantfche mocdcr-lugt. Is by Helene felts ten deelc by gekomen,

Soo haclt gy beter mogt, al was'et tegen reden, Sijn licht ontllcken hert onthng een i'nellc vlam,
Soo lictje dele vrou in uwe placiic treden; Om
datfe wat tc bloot uyt hare kamer quam: (g)
Die heeft my jaren lang met hare borit gclacft, Als Strato by geval ccn naecktc macgt beloerde,
Terwijl ghy aen dc jcught den loden breydel gaeft; Hy viel in heeten brant, die hem de linnen roerde,
Die heelt fich niet ontficn haer plichten uyt te voeren Ey fict! de jonge wulp en fijn geminde ft c ™>
{h)
Schoon ook aen alle kant haer rauwe tepels iwoeren, Eer dat hy cenig lief van hare gunlt verwerf:

Die heeft niet eens gevreeit , oock met een harde borit,
Te laven mijnen brant, te leden mijnen dorlt; (c) Ataini ƒ«, M mm^rn hfau, *Un J*h*i . mO* '-> ^<f *'
huiuilitaii, Ldi<„ Wilt. K'tt". <%f/. precl. !S. i'reb. I»;
Die heeft tot aller tijt, oock in dc koude nachten. (. uti. c«d. di v»i.t. I s. sithur. mütm. mmmc 47- E'J""' '
'

Mijn fwakheyt bv g'cwecit,mijn fchreyen willen achten, ff, m>jM%&J#. qi'fl- »+

Mijn leden, fchoon befmetj met handen aengetall,
En itacgh op mijnen dienit in alle vlyt gcpalt. .i'jucun vice que fulTe jc P«in="
eftoit emachee je !
V ,

Ey, lact u mijn belcyt niet buytcn reden dencken, ment qu'elle alainltnus enfMs.öcainfiicdoit
tiircchjcuii,aTO«7S
Of fchoon ick boven u haer cere met gefehencken, 1***"-
lek ben van u ft is waer) imcr ook van hacr gevoedt, (e) JiimSt BiU infufmHm, Pévum in D*viJ. Pfilm-
Jam Ittare [mam jimal* mammajam uïrM,
Van hacr met rcync mclck, van u met cnckcl bloet; hl fttptr ei'j-ifji ini.iii
,

vctamïna lila,

jam tms*&tt otien.ni ofe< , «jfHM f"?" 11 '

(i) Sempir v Ut tT fjiiriiui maiomu lfi|'f mtffa inginii ,
aique in-
Nndus, fulebta mentttur nfJM'MM' eL ,
tnmttaa csrporii angel. CcUmilt. l'onm t/im-laai i'iim mUmttillt IX et
alimtnium Mlkjt, rx gtiaralam ijl. Lr unimiijue (f) D. Hi/rmym», ad Demeiriadtm ftrttou : ÜU ,
éU f" " ,
<Jfi reiiu fua rnalrict J '

nuliux rfi ,

tranjlmiii apparti ) iia

& ftrjiclïir in ia tiifiii tju.i"i in alia
7«c^« filmtim Ó" miiius
, (
ijucd in ptantis alit
aairire fovui Uti la-
tbr»
kram,
, Ma amabUii
ffH» »
, iüa Labeada ïniet jilia, ,
*°» F""'- »'"
*f»
" ", e
,

„».
Precept. dc mn»S
efl

éle tam qao habtt ii.uaralim tetyiatunim , quant atuit. BtJslJ, Ub. i. Pal. h rnilate. urvite, aferu. VU. Plmwh. a*x
tap. 10. nam. 30.
Parit nul* firfwr pt'iiffe LaetaM
(b) Is fait iwïiï'1 javenii ex Graeibtrum ftmilia pttrt lamen inctrio : (g) Ipfe ,

wnpi' Suf. Guaxx.t de 1» Coaverf. civil. liv.

Cam Minelaas fftrffrtl i ihalarn». Pripirt. ,
umur bte j. Joubcrt det
Eneurs popuL 5. ehap. l> (KJ Ariptln.^^firm^tSm», cam >vi {utiftim f»** • ,
 , , , , , , ,, .

M O E R.
393
Als/t immers wefen moet, foo let, vriendinnc let,
Wie dat) m uwe plaets als tweede moeder
let
liinoorlpr.onguyr, ccn lehoon, maerlilbg Laet iemant cenig lam een geyten-cldcr
«jan hier fuveen
Vcrlokrciijngciichtomreurhaer nnektehjf. {„) (wijf Het krijgt een gcyten aertj de wollc lil •;
gcru'yqcn-
„'.tnoeniickwccrclrsvolck? ag! David is gevallen Want lehoon lijn cerlle bont was uvtermaten'
lacht
K-; rt mi de lult
alleen, maer toe een dadig mallen, Het krijgt doorgeytt-mclck een harde
V„ lief! dat in den man
de boolc luiten blies Men lcell van fcker kint in
gcyte-vacht
boirchen opgetogen,
M
n at was een frhoonc vrou, die hare leden wies. (b) Dat uyt een vuyle fcugh lijn voetfel had gelogen,
dat de geel! van Schilders en Poëten En
als het grooter wert cn hoogcr
ld achtc was bcjaerr
in eotk» pit geweten ;
ten vollen heelt Soo had'et m der dact een rechte feugen-aert '(/)
Dl , oock
beelden uyt de.ranckcn
van tle min, Ten was niet uyt den dreck, uyt modrfir niet te
Want om te
keeren.
Soóvoerdhetgceibg volckccn nacckten jongen in. (e) Het rolde in het llick, ooclt met dc befte llecren
M»
u
«»' ™ *"
f.n de jagt-goddin en
"'f,
nare bloore leden 7 e' c
T, * *» > Het vont lijn bellen dranck omrent een vuylcn
lm niet en ncht'et lehoon, als dat'cr Icelick
plas,
v
dapper man, een Prinsvan hoogen geelt, was
Een belt, een Het ,s een Frans gebruyek een gcytjen uyt
tc beien,
Sietmaerccn naeckte
vrou , cn is terftont een bcclt; V anneer de voedttet-wijfs hacr cerlle
fogh verliefd,
vol geylele.gr,gclijck liet wnrt bcfchrcvcn, En dan foo koomt het kint, foo dickmacl als
f cn beeft het
Een beril door
kittig bloct tot lullen acugedreven En voegt lijn tccre mont ontrent dc gcytc-borlt dorft.
grillig is, en tragt te fijn gepaert Het wicht aldus gevoed, heeft wonder
Een beell dat
vreemde grillen
Enbuvtcnlijngellagt, cn regen timer aerr. (d) Heeft ,ck cn weet „iet wat , dat niet '
cn ,s ,c ftiUcn ,
Wil u dan, |ongc vrou,
voor defe klippen hoeden, H
t trippel, alle tijt
, en llacg een nieuwen

En bet uw Ichoune borlt geen vuyle togtcn voeden, En heeft lig over al gclijck een geyte-jonck. fpronck,
Maai dtcje voor het volck uw tecre leden dcckt Tree vorder, mijn vernuft om yder een tc
gecnen menfeh in beefte-lultcn treckr.
toogen,
Op datje Hoe veel het ganlchc lant leyt acn het ki„der-fo, .„
lrK
Don, foo dier iemant is , die, na een angftig poogen, Koom hier , o jonge vrou , cn hoor ccn vrecmt
FJtmCt van hare jcugt
geen magt cn heeft "te foogen Dat u het kragtig logh voor oogen Hellen lal. geval

V
1
f";»!1 'et hof, veel ridderlicke mannen, (, De togt g:ict d jpper acn een deel rcrwocde dieren
:
herders u,,
'
}
«> I'S™
|, c, wout , „ ,-,,„„, aengelnannen! Gedreven uyt lier bofch, door roepen en door tieren,
<t fa wolf, die met ccn
'

feilen tant' Va-vallen op een hoeck daer menig Wiirre-net

«Mencurde wat hy ,
vont in al het platte lant Stact lilHg uytgcbreydt
; , en iwer de knnit gefet : -t

«*. >«"'» <Mk

~™*l&2' ""*"«"•*»»^na.«^ prtfti , a flitiuriU V
fmlpitribai unda depintilur , ut ptjfim mtmermt
''r.wi.'j >„ JUla
.m.mum n
:„' • Luiianm vihiadonim Cyrtntnfii. El jfnukim advirjut gtmti difpu-
iAt. iih, 6. ad iibidintm inauit , cnmim Venus nudj. Et paffim po/u;
,

auda Vinus tnj,l,d.„ cxpim in.b-i itmxi. Ovid. nudi riccdi 1'iani, Mart.
'.i

cc. misna pukh'is tradit Fulgixt. iib. z. AJj/iuIoj. vil qued ajjïclati-
T/i faoi nudai dimittat , vel q„id HH.iinii aimin nnnrjHJm iia
fit cilaium,
qui* tandno produur , vti aucd midi, maxime cvnvtnM
, vil a»U { qiud
jam diximai ) nadiiai ad tiiiidmcm provtut.
(d) Cttvum in hunfljfbicii hömin/n li'ji,iinef*m [ignifcarc ai infigntm
•jUus Ujü-uUtn , u Vtnru dam exurnt , xtferuni , appcitn-
nam. VU, J>h. Pim lé. i. bitngtyh. laf. io.

GHtW ^ U
^<*«i",;V;,c' -"' ""'
" É-"r'" P^tap'^*' " V' Lcan "J- Uh ' *' 3"^°* ** J -
Frrcr -

""""
(f) «wj Ui. da Chtifi. frmin. tap. d, iducat. virpn.
Ijj : i"J - " ' '»7««i, Aqufmui ia tilra ie Uatfiu, ma.
*"<•««
W Jm
'
iÜ
f
nffijjïmui ,
l*"Mf!<»>«- : milk
'mlU p.ffmUtH,
pajftumbm p rt gul , vutit
prtfa (g) Wnidttban itjdUdtnijSe »«j aehiig i'tihaclt ij SÏmoit Cmlart
jmu l
'Uidium
fa adultirium.
J} f""»*t Pi
!6. tap. (moy prefent) par
5 . [imuUchrnra CHpidinii midi ia Pa- Ir's'Tndré
„''" ';""»''" ïitvtilh (id a- ttndtm nudum 1563. devant monlïeur Frsre dn Roy Chu
umtWi tjui acpiaiï ede noni-
.1
,

,
e
S m
,ï
Eg* ipj; m „. ilUr Vjili!iS f ^ rmam mé Henry troilieme Roy de Frante 'eft qu'üs forells d'AidenntiScc.

Ccc 5 Hier
m
Hier lbien dc jagers valt om dit gebroet te
quellcn,
MOE D R.
Sijn jongen, lbo het fchijnt, tevoren lat gegeten,
vellen, En hebben op het kint niet happig acugibeteii;
Hier liet men menig beert ter aerden neder Maer , door het vorigaes ontfteken van den dortt,
llag,
Een wrecdc wollcvin, wel van de grootlle Sijn met een grootcr luit gevallen acn dc borlt;
Vocht dacr een langen tijr , tot datfe neder lag i

belpongen Hier mcynt men dat het kint, als onder hen gelegen,
Hy die het oonfcrtK* , vint lig in haell
,
een nacckren jongen, Dc fpenen van den wolf heeft in dc mont gekregen.
Niet van een ander beelt,maer vin En dat hier uyt het beeft, verweckt tot beter fugr.
de leren m.
Out, foo het fchiinen mogt, ontrent Het kint heek aengevcert, gclijck ccn eygen vrugt.
maeekte vreemt gebacr,
Die huvldc door bet boleh?e„ 't Is menigmac) gelien, gclijck men kan bauvgen,
ieliaen, welen,
Hv "anbrnvnc verw , en toond' een
vva* Wanneer dacr ccnig bceit komt vreemde bortten fuygcn,
Sijn hayr door al het lijf al
? ^f'^"'^ r wrcct Dat ftnut het vocttcr-dier het fuygehng bemint,
Niet als ccn vreemt gebroet, macr als ecu eygen kint-
Siet wat dc bortt vermag millchicn om dele reden
De jagers, die het kim m dit gewoel vernamen, !

heelt de felle wolf het mcnlchcn-kint geleden;

iamen, Soo
dirrer de weer, en voegen hen te
WLt
Siiri

En
in
de jongen valt, d;icc wort hy
van de rouwe |engt gedragen
opgevat
in de ltadt>
Doch hoe
Men
het welen mag, of wat'er is gelchiedt,
twijtïclt aen dc facck, cn hare wacrheyt niet;
Is ja het cygen kint, dat, in het bofch gebleven,
fiet! het menfehekim
wil gcenc mcnlchcn kennen, 't
Macr Had by dc ievcn jaer moeten
in wilde leven,
Nochhy demenfehen noch bydcmcnlchcn wennen,
fijn,
't

Dit den tijt , die op den jongen paft

blijekt cerft uyt
Tenfowektgecn mcnVchcntacl, macr ccnig dom
ge.acs
bloedig acs, Maer dit bewijs alleen en ware niet te valt;
Ten wil geen menfehen fpijs, macr met als genacken, Men weet op beter gront de iaecke na te iporen,
hem
Het fchopt* pao-pot om ,hct bijt die vernvaekeu, Om dat men acn het kint , juyft als het was geboren,
En wat de kcucken fchaft, cn kan hem met Een feldfacm overfchot van klcyne leden vant,
Sijn weien is vcrwoct, cn byllcr onbcvrceil,
macr ccn beeft; Ses tcenen aen dc voet, ics vingers aen dc hant;
Het beek gclijck een mcnfch,de rcite Dies als dc ganfche buert quam met ccn groot verlangen
Met vatten met cc min, tut op gelette tijden, Het vreemde macckfcl ficn, wanneer het was gevangen,
En weder, als het dient, hem eten voor te faljdefl Soo wcrt'et vaft gettclt , dat hy dc jonge was,
getemt,
Soo wert het felfacm kint ten letten nog
aert gedemt. Wel eer door ongeval verloren in het gras.
Siin wilde iiigt veriacgt, fijn harden
genomen Het kint, door goec bcleyt van wreetheyt afgeweken,
Hier dient voor al bemcrekt cn waer tc fijn
Begon op d'achtttc maent nacr menfehen aert tc (preken,
Hoe dat een menfche-vrtigt is in het bofch gekomen Ontdeckt voor al het volck , hoe dat hy was gevoed
En door wat ongeval een rcdelicke ficl Met vlees van ccnig bceit, of met geronnen bloei;
Totbloet, en rauwe fpijs, tot bcerteluften viel.
worpen Scyt mede, dat de wolf en alle wilde dieren
Eens als de koude lugt haer rijm begon te
Soo was'er (chamel yolck uvt vcelderhandc
dorpen Hem plegen over al tc ilreelen cn te vieren;
En dat'cr nimmermeer een iehacp cn was gevat,
Getogen in het bol'ch, gevallen in het wout,
En kapte dacr het viel, fijn noodig printer-hout j Of dat t bceit oock van dc bouten a'

Ten letten, als het kint vergat fijn vinnig woeden;

De wagters, die dc forg van alle groene dreven,
Soo woond'ct in het dorp, cn leerde fchapen hoeden;
Vanboomcn, van het wilt, van hacgen is gegeven,
Siin dapper in dc weer, om even dit gcwclt
't Is nceritig om dc kolt, en veerdig over al,

Tc weeten van het bofch, tc drijven uyt'et velt; En vlytig in de weer, cn yder lief-getal.

Maer hoort ccn Icldlacm ding noyt fchapen hem bevolen

Soo hacll fy met de item maer acn het wout genaecken, ,

Soo kracmt een ieder pp, en poogt hem weg tc maken,

En worden acngerantt, of van het Wilt geilden,
Een deel lact in het bol'ch al wat'er is gekapt, Geen bcir, geen loofe vos, geen dier van al het wolir,
Een deel haer bvlen fclfs, om niet tc fijn betrapt. En beet acn cenig vee, den jongen toe-betroutj
Al wat hy mct'ert hant macr eens en cjuam te raken,
Een vrou,die mct'hacrkmt was tot den houw gekomen.
Door onverwagten fchrick ten hoogden ingenomen, Dat fag riien nimmermeer by cenig dier genaken
Geeft met al het volck foo jagtig op dc vlugt,
fig
Men houd, dat om dc kragt van fijnen wilden aert
Dat door grooten hacft dacr lact een tecre vrugt:
fy
De kudde was bevrijt cn voor het Wilt bcwaert:
Dit bragt hem grootc 'winit want als dc lieden fagen
Sy gact'in delen anglt ccn ruyme wyle dwalen,
;

Dat oock fijn fweckTd fclfs was magtig weg tc jagen

Tol nae een lange wijl de ion begon tc dalen,
Toen kcertfe wederom, macify (cylacs!) cnvint Dc klaeuvven van den wolf, foo bragt hem ieder geit,
Noch haer vergeten tnygh , noch haer verlaten kint \
En kogt van fijner hant dc vrydom van het velt;
Suaxhicropnaer het dorp, om vrienden, bueren, magen. Dit bleef den jongen by geheels leven jaren,
En dele kragt allcnxen weg gevaren,
Om ieder diefe kent nacr dit verlies tc vragen; toen is

Sy rocpt'ct door het bofch, fy klacgt'ct alle man, Soo dat voortacn de wolf fijn ouden vrient vergat,

•Sy fpreckt de wagters fclfs, maer niemant wcct'crvan: En fondcr onderfcheyt van alle fchapen at. (è)

Hier over is dc vrouw in groot verdriet gc Hagen

Haer man is ongefint, dc Rechter laaie daagen,
En doet ccn hoogen cyfch , cn maekt het wijf verdacht
Haer kint met cygen wil te hebben omgebraght!
Sy, van een klcyn bcleyt, cn klcynder van vermogen,
ls met haer droeve man in ilikc wegh-getogen,
En federt haer vertreck en heeft men noyt vcrilaen
Waer dit verdrictigh pacr tc iamen is gegaen
Dan wat het kint belangt, men houd, op vatte gronden
lm j—
Dat, als het van den wolf was in het bofch gevonden,
Het na dier bceitcn aert en acngeboreu kracht,
Is in het duyiler hol fijn jongen tocgebraght.
(Veel Ichrijvcndat het beeft fiin vrcclïi'lijckc tanden
Kan voegen na den roof,gciijck als menfehen handen,
En dat het fchapen fclfs kan dragen in den mont,
En evenwel het vee kan laten ongewondt,) la)
Dëlupt, *ffui ftrttiU , vide JSXlinum biflor. dc Animdlhus M pre fttftuulo ijl alUlui. Hit aiam *
(»} iib. i;
t*{. ji.
 , , ,,, ,,
; ,, :: : , , :

M Ë 395
,
r ],j L
.
r ö jonge, vrou, wat onbekende vlecfeen Sie daer een regtc min , gelijck'cr naer het leven
'
van vreemde borden treclten; By lieden van de ktmll is gretlig af-gefchreven
Anjers uyt dc melcfc
I ccr hier,o jonge vroir, gelijck dc daet betuvgt, Doch foo gy decle flag niet byderhant en vont,
icmant bedrag wort
wanneer by bceftcn fuvgt. Ten minlïen brengt het ftuck lbo nte gy immer kont-
l 'hi
heelt dogters opgetogen De uw
Hoe menig eerbacr wijf lhclie jaren gaen; tccre Ipruytcn iijlcn,
alle rugt, en in het wdde vlogen! Dus poogtfc van der jeugt hacr pltgtcn aen tc wijfen.
Dfctayten
Men' WÜl niet
hoe het ouam; macr die het ondcrlogr, ,,'t Is goct dat iemant komt uyt ccnig goct gcllagt,
vocltcr-wijt niet veel en had gedogt.
Vont tte haer „ Macr 't is al nutter ding wel op te fijn gebraght
kint, gelont en wel geboren Hoor, moeder, hoor uw les, 't is niet genoeg te baren,
Hoe menig aerdig
Heeft door een
ü100 ''-i'
1 c
YS cn rï verloren! ^ mm M '

Het kint is uw bcllagh tot aen de fevcn jaei en;

[[et is een
goede leer , het is een oude vont Het krieken van den dag, iijn jeugt , en eerde gront
de zee, de plante naer de gront. Beftsct in uw belcyt, cn hangt aen uwen mont:
De viich tert naer
beeft, en niet en wil verliclen, Gy moet liet rouwe lant als tot de vrugt bercyden,
Wi.- roede kindas
bcf'cheyt en goede voefter kielen , («) Beljiitten, opendoen, met greppen ouderfchcyden
Die lecre met
l'.ndatopddc peyl; kt op een handig wijf, Het onkruyt roeyen uyt, oock van den ecrff.cn dag,
en van een vlceflïg lijf,
Van leden «d gemaeckt, Op dat uw weeidc man daer namaels facyen mag.
Yuvjengenamevcrw, en fuyvcr aen dc tanden, Wat ïs'er menig wijf, dat niet en plag tc pallen
Geboren in den ring
van oni'c Nederlanden Op dit gewigtig Ihick , macr laet dc kinders waflen
Nier root ontrent de
neus, niet elders ongeiont, Woelt, dcrtel, quaiüg, rau, vol bogtcn, onbel'noej't,
aeflïmt uyt den mout,
En Jie Reen vuyte ftanck en Gelijck het wilde rijs in digteboflengrocyt!
N iet al te'byitcr Ichruel , niet al te feer gei wollen, Wat is'er menig wijf, dat liever heelt te praten,
Met brallin'nict gewoon hacr leden op_te vollen Die liever heeft te gaen laveyen achter ftraten,
jeugt, niet al te (eer bejaert
Niet in hacr cciite Als met een ilitlen geeft haer kint tc wijfen aen
En die voor Jd'emaeleen ibontjen heeft gébaert, (b) Wat nu, wat naderhant is nut te lijn gedacn!
Die niet en is gewoon,
doorlpijt, en hevig kyven, Wat is'cr menig man, die niet de ganfehc linnen,
Ofdoor een mallen angft haer vrugtcn af te dryven, Die met den lijve woelt, om goet tc mogen winnen,
Niet treurig uytter aert, of die geducrig klaegt, En weerde kint, fijn alderbefte fchar,
lact lijn
Ot'üiecenvcriTen haren bodem draegt, rouw in Onvruchtbaer henen gaen, als ik en weet niet wat!
Niet tot onguere luil fnoepen niet genegen , tot Daer fijn'er in het lant, die honden lecren Ipringen,
Die voor een dcrtel wigt niet bloot en heeft gelegen Diequactels lecren flaen, die vincken lecren fingenj
Die in vreugde niet en raept
onkuylche iock hacr En laten onder dies hacr bloet, haer eygen vrucht,
(c) en niet te vallen ilacnt. (<i)
Dieni'ettcvcLlcncirinckt, En fondcr goede leer, en buyten alle tucht:
Hacr tepels hacr borften blaeu-gcadert,
root, en gaef; Is 't niet een iéldfaem ding, in kleync bcufcl-iacckcn
lin van een valte ftof, en ront in een vergadert Te wroeten alle daegh om groot bellagh tc maccken,
Hacr fog van Ibete geur; niet ichrael , cn niette vet, En in dat edel werek daer op de werelt nilt,
,
Mier dat lig om een hayr, of op een nagel fct. Te wcfen buyten forgh te leven fondcr kift?
,

Voorwaer die fijn gefin lact in het wilde groeyen,

vt 'mulU Ediael, ibi ruin puir XI r, aanerum mm lafis crji infilva,
En
yu ttlft ióivdit Hardt , v in wna.-iW .< hMüui' hy^rni umptn niet als met gewin en is gewoon te moeyen,
«fi»/w. Jtótaw C«n,«i>u. SimiUm firi hfariw rtfrt Af. Die is gelijck een
menfeh , die naer dc ichocnen fict
&v,-ffwnie«, fum de bw
o- mwfi.t i:;c,j,ir.A u-nitnijh. Rt.-:J,.,„c En acht dc voeten felfi lijn cygc leden niet:
nemm hi.imjikw hst tauttidii Camaitim
it ;*r» Bjinrj trnverfaiUnm
( juii , ;'»jiu'r , ianc
tAmirtbilur l appani (jnï «ri » Gy, let op defe plicht; 't is eene van dc (accken,
Die u cn uw gcflacht, en al de wecrclt raecken
ponm. Mm fmfimilmUhrim "fin GtttUrtim. er quidem nlri O vrienden weegt het ftuk ; gy queeckt in dit geval
,

De hope vanden tijt die namaels komen lal.

,

[>) Viit *nah it nmria Ajmi» atad VUdtric. dc Caflrn dt merh Leer, jonge moeder, leer, oock van de minltc dieren,
Het kinder onverftant naer goede feden fticren (
ücIli °n
J«ft.,«l rac te Ilnoum
«
1 d'unefille car Ie laaft dc eelle, qui t fit ft
; Niet dat'cr eenigh man in vrouwen hooger prijft
une ffi | e>ÈC au comrarre voyw lcs r ,,, ü; ; . .

"«iiy.f.diip Als dat hacr rijpe iorg dc kinders onderwijl!:.

/>. ,j ti Errcurs Popul.de M. Joubcrt. wV. tunitm ui
Doe als de Nachtegael, die leert hacr tecre jongen
ÖWftt !"V empi tettcr 0Uunfls ' Bt cora -
^ Hoe dat'cr dient geneurt, of uyt de borlt gefongen,
Hoe naer de kunft gcijucclt , cn grof, cn weder fijn,
En hoe dc laege Hem moet opgetogen fijn :

Maer foeck den hemel cerft, en leer dc jonge finnen

Godt vreefen, eere dóen, cn boven al beminnen;
d e Puis j'»y '«u b«u Leer hoe dat alle ding is onder lijn gebiedt,
^ShkSS:/',^ dedans It
En dat fijn wackcr oog oock in het duyfter fict
X
,
'

J( ^' ,k
'i™-
'
r- n reretEntrecinq fils.queDte,
no "«nn;
Ó, 'V°
^'i-curi-,
Otlet , duquel Tofeph IV. n frere difoit, &i Leer dat fijn vadcr-lbrg een middel heeft gevonden,
C; Cc enfm &™«.q"lc
fwklïm rV&' 1,ü,t !i bcl,c
Om ons door fijnen Geeft te trecken uyt dc fondenj
t*a bitmemm '°
1
TK 1 U '
e «SAraojent , luy portereot une fin-
Leer dat fijn eeuwig Woort, het onbevlekte Lam,
][t-„- - F tte ' »ymoir merveillcurrmcnr, neant- &
Ten goede van den menfeh hier in dc weerclt quam,
» W iVfon t!. f abi,uL
.
,rj
' '
uli
l
u « » fo«fP'r« tdleraemque
: Hier in de wcerelt fterft, cn weder opgercfen,
l!cr
FM S
uw,j5 "
< '
' li
'
'l
u,; le
r= tc ,c defimrdel»viede Sal by den groote Godt, fal in den hemel wefen,
,!( " ,|[ f,m
^^ie'bu'V,, . '""V Je luv do-UerlïcauTe
« f"'t-[t i
t,lc:i " slrl1 l:T0US
.
Wen (dit il) de donncr a nullre fifsune Tot hy eens op het left, en hier en ovéral,
Op al dat immer was een vonnis uvttcn fal ;
KW. Crfat, ï™™' J '««me , t an t qu'dl^afii S
-

e„ donna la Noch dient hier by gevoeght, hoe in dalefte tijden

De goeden fijn verheugt, dc ouaden (uilen lullen lijden;
n '

r
" !'ci UfM0 h,'
!

'
cut " nr ou P clJ '
dltfcrc de fe 'ever :
Sc De goeden fijn getrooit, als Gode lief-getal,
De uuaden fijn gcplaegt met ecuwigh ongeval.
^fn Leer vorder uwe jeugt dc regte wacrheyt fpreken,
«^tt-f:.., ccik-T... ccpnu ertcore bien jeune, Sc fut
En door een (beten aert hacr ftege (innen breken ;
Het liegen is voor eerft een byfter vuvl gebreck j
:nr,!B fon
Het ander, dat ick haet, dat is een harde neck.
»t tlillc prrfage.1» e- ««•,- „ lic .muit
^ 5 fcfe
r,™ r P
&«
r«S
»oit u„ rom S m«5vSï
i

Maïs UM
.

Maer weeft dog hier bcforgt, dat uwe goede feden

k£ uZT™ "«
Èolt< fa 1= Feut , aagd de deittiW.dtouf- Haci lchicken naer de maer van uwe goede reden;
39$ M D R.

Behoort'cr by te doen het middel om tc leven,

Gy, die een ander leert , gaet eerft in deugden voor.
Dat is hun, die het Hen, voor al het beltc boot)
Hy pleegt geen ware fugt, geen regtc vader-gn n ft
dagen, Die kinders heeft geteelt, en lactfe londer kuntt. .J)
Lcyt foo de jonckhcyt acn , oock van haer eerllc
En om met goet belevt hier dieper in te treden, *

Op datfe vierig fijn het belle na te jagen }

en [preeckter dikmael van.

Soo proeft uw jonck gewas, en fijn genegen t heden
Priill veel de WHC deugt ,
Hebt acht met ttle vlijt, en dat van eerftenacn,'
En let op ydcr kint , hoe veel het dragen kan.
lecren, Waer op de fiele lpeelt , en hoe de finnen gaerij
Lact vorder jeugt bequamc kuntten
uwe
jaren eeren, „Het is om niet gepoogt demi ongetydig kyven
Dat lal haer groenen lilt en gnjfc „Een kint van goeden aert geduerig acn te dryven-
over al
Dat is de bette fchat die r'huys en
haer ttcunfel wcfen fal „Al waer het innig heit is tegen acn gekant,
Haer recr-gelt , haer vermaeck ,
wort gedragen „Dat wort te geener rijt de menfehen ingeplant.
Dat is de belle fchat, die mede „Wie is fijn leven oyt tot boegen lof gekomen,
uyt alle quadc flagen ,
TJvt brant en krijgs-gevacr,
acn de nacttc ree, „Die tegen fi]n vernuft heeft faccken aengenomen?
'Die met fijn meettcr iwemt tot
in de zee „Wie heeft 'er oyt beroep ter eeren uyt-geftaen,
Oock dacr het ganfche kraem moet blijven
wort geltokn, „Die tegen fijnen aert heeft dingen "ïidcrgaca?
Dat is de belle fchat, die niet en
Hier dient uw rijpe forg wat verder in tc dalen,
Al moet een vhtgtig man in vreemde landen dolen,
Des heb ick dciê prent 'hier onder laten malen;
Geen rijd; foo onbewuft , geen weerelt foo verwoct
lek wou dat door het oog u mogte fijn bekent,
Die niet een gcertig breyn en goede kuntten voedt.
Hoe vart dat eygen aert is in de borlt. geprent.
Die weien aen het kint als vader heeft gegeven,

Aenfietdit finnc-bcelt, het lal u mogen leeren,
Dat aengeboren fugt is qualick af tc kecren,
Aenfiet dit Enden-ev by hinncn uyt gebroct,
Het wijlt als mctVrhant wat Vrou Natuurc doet:
De hinnewcnlt het jong tot haer tc mogen trecken,
Sy wil het met de borlt, of met de vleugels dccken,
Sy klaegt als haren noot , maer cfter geen gchoir ;
Het dier heeft gecnen lult als in het groene woir
Hy gaf hem op de vloer, dacr fat hy in hetfant,
En wees een A een B te [lellen mct'er liant;
Al fchcen het ganfeh bcfftg tot (pel alleen te ttrecken,
Soo leerde dog de jeugt bequamc letters trecken;
gcfeyi
Sict! eerde fchrijver wilt, wat fchrijvcn was
Soo was'cr in de kunft ecu vaftc gront grleyt:
Dit pleegde dele vrient in veelderhandc dingen,
En tot u'ytlicemfche tael, cn om te lecren fingcni (>

wat een wijs beleyt! dc jeugt by hem

geteelt
En fchoon het acn de kam by wijlen is gedreven 'Siet

Noch heeft'et gecnen fin om daer te blijven leven j Heeft alle rijt gêlecrt/cn niet te min gcfpeèlt.
Het is de pijm hier nacrder op ; foecken,
Want als het wederom of llick of water fict,
Soo de moeder haer verdrcit.
vint'et fijn verm.icck , Hoe dat men talen leert, oock buyten alle boecken,
„Wie, (Ónder op den aert van alle ding te mereken, Oock in hetvaderlant, en fondér ongeroack,
„Veel in lijn hcrifens fmcet,cn meyntV-t uyt te werken, Oock buyten alle forg en ("onder harde plaek
,
!

„Die milt fijn ganfche wit, of, wint hy Ibmtijts wat, Hoe moer,'cvlacs! de jeugt van onlc tijden dolcn
„Het gact al wederom het oude karre-pad. Of in een ander kint, of in de vreemde lchoolen,
datfc talen leert, en fiegts alleen
bcvroet,
Het is een foete vont, en wcerdig om te prijfen, Eer
Dat man de v< n ffte deur der kuntten
open doet
De jeugt door enckel Ipcl te konnen ondcrwijfenj
Want ccnig
als'cr menfeh op dele pligten paft,
(b) Dtfi i ;,/( di H;er r.hnftïae* Hu%ti>i
Soo wort de jonckhcyt klocck , en nimmer overlaft
Ick weet een uehtbaer man \b) die, londer ccnig kijven, Tuh i-ljdf, UfiU Utft ™« l"
Alleen uyt focte jock fijn kinders leerde fchrijvcn ,
(e) Dt vttu'""""1' litrdt fijn pmm lil 1
in dtt /filtnJt.
vtnJi'iUmfMuUtuJptftii. Bafil. Hixtm. hïmï t. Mujïjili un di kmpftn vuil hatr uuml/jyi ,
 , , ,: ,: , , , ;,

M O E D R
Griecken-laat, bellet het oude Romen, Die met een Qgte mont haer kinders
Belief eens ligèla&n,
vloeydcii koiiltcn uyt
als mee gcheelc itroamen tn ,lclioon het qtwlickgacc, geen quaetcn
I) icr i
dat? hacr kinders altemacl willen ftrafFcn.
Yoga inmat waerom SijQ aen een jonge (tam gelijck het vcyle klim,
Die logen uyt
dc borft derücke moedcr-taci: Sijn acn haer cygen vnigt gelijck een dwafe firn-
wieg en midden in de kieren Ue
Men leöoé in dc klim omvangt den boom, omvlegtfc
menigwerven
gecllig kint met pijnc moet beiücren ; Macr doet in korten tijt fijn belle rr.cken itervcnj
Dit hier een
en mcr den eeritcn tijt,
Men leerde in het fpd , Dc firn omhelll haer joiig, macr hacr on wijle
min
jeugt hacr belle jaren flijt
Daer in dat onfe Die pcrit het teere dier dc ganfche leden in:
iemant lal miilchicn hier over komen 'vragen, Dc
Macr moeder dient hacr jeugt niet alle tijt te vlcyen,
kint, oock nu in onië dagen,
Oi'niet een geeffig Het is dc kinders goet, indienfe matig Ichreyen;
Doorecnig kloeck bclcyt kan worden by-geftacn, Want ( naer de kunlte leert ) als icxnant tranen krijt,
En lecren vreemde tael oock fonder fcholc gaen Soo wort het vogtig brcyn fijn qutdc dampen quijt,
Voor mv, iek fclk van"
dat alle jonge finnen Dc macgc wort verwermt, en al dc taye fluymen
Sijn heden oock bcquaem
te mogen winnen om tijt
Die worden even dan gedwongen om tc ruymen,
Gy, leg ons, wat dicnitig is gedaen;
mijn vernuft, Dc mtlte doet hacr op,
al iffc fchoon verilopt,
Gy vaders, koomt'er by , en hoort de reden acn: Gy, maeckt dan dar het kint geen tranen op enkropt.
Gaet kielt een eerlick
man in talen wel bedreven ,
Macr draegt oock goede lorg , ïoor ongeftuymie
kyven
En ha hem van der jeugt niet uwe kinden leven, De-lnedc van de tong niet vinnig acn tc dryven.
Mttlailom niet een voort te Inreken als Latijn, Hier dient te fijn gewagt voor al te diepen
itraem,
Soo lal de Roomfehe fpraeck haer eeritc talc fijn: Hier dient tc fijn gewagt voor al te langen
praem
Dc jeugt aldus gevoede Tal midden in dc noten, VMrai cn dient dc tugt niet acn te fijn gevangen
Ln 'Me belig is met hoepen en met koten, Als fpijt en hecte gal aen uwen boefcm '

Met bollen op het velt, met toppen op de facl,

Verrijckcn hare tong met alderhande tael.
W prangen
ant dacr ecu korfcl hooft is bc lig met dc
tugt
Dacr wort een heyüg werk geocitent fonder
vftiet
Het kint aldus gelcyt lal ganfche dagen fpelen
'

Als Plato fi jnen knegt, door wel -verdien

de flagen?
lin dd'cn onverlet geleerde woorden quelen, Eens wilde tot de tugt cn van den wrevel jagen,
En als wort cn rijper in vcrllant,
het grootcr En dat hy wert gewaer, eer hy den linckcr lloeg,
Soo leert genoeg de 'talc van het lant.
het tijts
Dat hem een vinnig bloct door al dc leden joeg,
Wy licn meelt over al dc kinders van dc Walen Pfcufippc ( fprack de man ontneem my defe roeden,
)
Ten vollen onder-regt in twecderhande talen En doe dae hier behoort ; want ick begin te woeden:
Sy fprereken duyts cn vals, cn bcy gelijckc wel, Geen mcnleh cn is 'er nut te ilnift'cn cenig quact.
Haer moeder lecte het een, het tweede "'t kinder-rpcl:
Indien fijn cygen fiel haer ampt tc buytcn gaet.
't Is vrcenit dat over al by lieden van vermogen
„Ecu die de roede voert, met gramfcliap aengclleken,
Ce jeugt niicrdefen voet niet op cn wort getogen,
„1 leegt gecne regtc tugt, en fchijnt hem ccr te wrekcoi
Waran uw teer gewas gequelt met plak en boeck? „Gy, die een dci tcl kint wilt itrarren niet gewin,
Het wort Jus fonder fchool, en ongevoelick kloeck.
Het
„ En gaet niet tot het werek als met een koelen fin.
een quadc greep de jeugt tc willen dwingen,
is
Wacr toe in dit geval lbo bylter ongebonden?
En ala met cnckclkragt het leeren op tc dringen j Een die fijn kinders itraft, kallijt lljii eygen
fondenj
„Het kint dat harde tugt cn droeve Hagen vreeft Wacr toe in dit geval te fwellen van den fpijt?
»Krijg[ dot heytacahctbi-cyn, en domhèyt inden gedij Bedcnck in uw gemoet dat gy dc moeder ujtj
Hi menig edel kint tot kuntt alleen geboren
;

Bcdenck, al cerje llaet , dat alle boofc ftreken,

Heelt door een Itrengc fchool
de bocefcen argefvoren f Die van dc tcerc jeugt in uwe kinders Heken
Heeft door een wrangen
nurek , of om een harde nlack Ontfpringen uyt den gront van uwen cygen aert,
Deleer-iugtaigeleyt, gelijck een laitig
pack. Die niet als cnckcl vlees cn quade rancken baert
n wr Ikven lluer gebacr, en Hagen
„ uc reden u genoeg voor
voor de bceftenj Weeg dit in uwen geelt, het fal uw gramme finnen
wel-gebbren gccltt Bctoomcn, nederfiaen, en kragtig overwinnen,
» Uier is geen ander vnigt tc trecken uyt den dwang,
„Als icmant in het quact fijn cygen feylen fiet,
«Jtódtt een vryc fiel neemt elders haven gang
s»t is Oeit dc fnflchc „ Dc llrane die hy pleegt cn is foo vinnig niet.
jeug L door ccr-fugt op tc wecken, Maer hier dient ydcr menfeh den juyften tijt te weten,
»tn, doorgevreefdc b r
tr^ - i 'luyheyt af- tc treckenj '

Wanneer dit hcylig werek is nut te fijn gequeten;

ii Men flcik'
—wat men wil de jonge linnen voor,
„uit u dc befte
,

Hoor reden, jonge vrou, ten goede van de jeugt,

toom, cn dat de belle fpoor.
En leer den cerften ilont, wanneerje ilraften mengt:
&tt5
11 ln b
" min ' «P«lick willen, Een man (è) van wijs beleyt,cn grondig hier bedreven,
r ^jag, en
alle boofc grillen
, •,
Die op dit geval my delen peyl gegeven:
heeft
" " 'eltreclt, en flickcfloyt, ofbovcn reden mint,
w Kmgi maer encke
i

g^ndet tugt het fijne

:

OQck ccn b kj
,

lonen blijven,
j
^ Heb , fcyd' hy , itaeg het oog ontrent uw weerde kint,
Als gy het door het huys met fpelen belïg vint;
En foo het dan miflchicn lijn poppe dreygt tc billen
51 T ^ Ult hacr lhoodc ™«ckcn drijven,
'

C
En foeckt, gelijck het fchijnt, met flagen haer tc itillcn,
dc man was n
Eau
Won , ««'g »y«ï tijt. Sic dacr ccn valt gemcrek , dat uwe tccre vrugt
noch evenwel fijn beyde ionen quijt :
Nu in den gccil begrijpt de kragtcn van de tugt:
Begin na dcfen u met liaer bedrijf tc moeyen,
t& Mont, P ,e i» Efik chap. ij. parle 1 e e propos
En iactfc naderhant niet in het wilde grocyen,
fdift il
> que
Macr lcytfc tot dc deugt: een jong, een gecilig dier
Mw^taSS mnhe ï*" * todhme .
qui j die elTaye rauv- Neemt alle dingen acn gelijck een wit papier.
Draeg hierom goede forg, ch vil geducrig letten,
dX r f r«<»v l« pc '",
, " i,e
"
' !«vants & d'endmie-
Dat noyt uw teere tpcuyt en trecken vreemde fmetten
r'^^S2;t V l, ü 1

'
-cdeccfttacon™.
Van eenïg dcrtel wigt het is geweldig quaet
;

„ Wanneer ccn fedig kint met guvtcn ommegaet.

* nclcns Grecs e; Romains:Tint y a que expe-
„ Ontugt let dapper voort ccn fchacp vol boofc fwecren
:

"'""l^moii Kre , l

„Sal, cer het icmant mcrckt,ccn ganfche kudde decren:

em»n , du „Een oog, dat Tierig is, lcliict ick cn weet niet wat,
„ Wacr door van Honden acn een ander wort gevat:
inucllcment entre Ie
ou precepte, lans fouüt,
i
pat que ra o n tn»iftred'eC (i) hfuit D. Pbiltfp. Lambtrgiut , ThiobtHi Phiïnfrpbm , jfflraw
,
mus, tjT PJicrf,,m;tUi, ut^ui tn*znni.
39 8
MOED
rot, gewis de ganfehc mande
En laet
R.

geen meyflen toe met enckcl vyfevafen

„Als mart een appel Een ongcfouten anglt dc kinders in tc blafcn;
ltanck,en met als cnckel
khandc.
Won drnet cn vuylc deel beimet „ Noyt wort'cr ccnig menfeh van
dcfen waen gcraekr.
„Een dmyf, een klcyne druyf , in eenig dc tinnen gaende maeckt.
quade rampen met: „ Dan als' er fottc klap
Deelt acn een ganfehc tros haer Verhoed met alle vlijt dat acn dc teere fpruyten
wederton,
„Een die met kreupel volek wil gacn en cn, Geen brcyn cn fy vervoerr, geen ooien mogen tuyten
is geen twijfel acn,
hy fil her hmeken tec Door iet dat Kauftus doet, of Wagcnaer verhack,
" Dacr menig ongnal,
„Gebuerfchap met her qnacr bacrt Niet dat'cr aen dc jeugt meer in dc linnen macli:
het jonge bloct noch verre boven al.
Macr acn bckbjxn Gy, wil geen tijt-verdrijf acn uwe jonckhcyt l'occkcn
ficcktc kan
„W^ dicnïïr noch Sêyt?aendetogc (ondc lm en ;
In eenig Ipoock "gefchrift , of dicrgchjckc boecken,
Door een die koortffg is
Macr doe een loet vcrhacl, dat, fchoon in jack gcfeyt,
cn hadden noyt dc kiagt,
Thicn van cefonden aert De linnen evenwel tot goede faceken leyt.
' regtc was gebragt.
Dit ccn die koortüc is te Leert, vaders, totbcfluyt, leert, voogden, uwe wedèfl
Hoor noch ccn hnys-gebod, hier mede nut geweten; hcmelrijck , cn niet den duyvel, ntefca;
m het eten, Den Godt van
macck noyt eenig kim naukeung
En m den dranck; „ Die met ccn rcyn genioct is acn den hemel valt,
keker in dcVpijs, niet dcrtcl
leven dagen lanck
„En fchrickt tc gecner tijt,fchoon heil' cn duyvelbaft.
Het blijft hun anders by hacr Dacr is een ander quact, wacr uyt de jonge tieten
Siet' als men wort
genoot in rouwer heden huyicn,
fitten pluyler,
Wel eer, en heden noch , in fware klagr.cn vielen,
Dacr fal uw teere jeugt ellendig En dit wort veel gefpcurt , als 't ccn of 't ander kint
laftig pack
Een mom van kielchcn aert dat is ccn Wort nacft de borft gcleyt , cn boven al bemint-,
droevig ongemack.
',En voor hacr eygen felfs een Gy , die geen luft cn hebt i'n twift en huys-kvakcelca,
voor ccn de moeders hier belatten
Noch moet ick les
Poogt uwe moeder-fugt eenparig uyt rc dcclcn-.
gatten;
Geen kinders immermeer te fettcn by dc En maeckt geen lieftlc kint, macr houd dc luete jeugt
onder, dit gewoel gebeurt met telden
wat,
Wam gevat Gelijck in alle ding foo na gy immer meugt:
Dat by de teere jeugt niet op cn dient
alle palen,
Gy fier met wat ccn hact is Jolcph overvallen
Het kint in defen font gact buyten Alleen op dcfen groot , vermits hy boven allen
ichotcls dwalen,
Het lact een grectig oog op alle huys wert over gevie%
weder dat, Wcrt in fijns vaders , al
Hetcvit, ccn yder geert, cn dit, cn '
En met ccn bonten roek wat moycr opgeciert.
En hier af wort dc macg rot acn dc keek leden
lat

acn dc Een Arcnt wort genocmt een vogel (onder reden-,

Dit hindert, jonge vrou, dit hindert Hy broct het ecne jong als met de ganlchc leden,
hindert acn den geeft, dit hindert acn de leden;
Dit drijft hy weg, cn jacgt'ct uyt den nelc,
Het ander
ftrcel niet al te fcer, al is dc lichte groot.
Ey' Gy,draegt gelijcke jonlhdat voegt ccn moeder belt
Doe kinders uyt de weeg, wanneer men gatten noot.
huys ie vinden, Dc Swaluw' als fe broct, die kan u beter leCKlJ,
Dacr is ccn vrcemt bedrijf in menig
Wat hier de reden eyft, fy gact by regtc keeren,
Bequaem, ccliick men acht, om kmders m te binden,
om, hacr jongen voedt,
Omkinders, foo het fchijnt, te houden m den bant, By regtc beurten als fy

(naer miin begrijp) een cnckel onverftam.

En geeft htm even veel, en yder even goct;
En 't is
Ick heb op hacr belcyt by wylen acht genomen,
begeert te ftilleii,
Soo hacft men in het huys ccn kint
verfierde grillen, Wanncertc met het aes plag in den neft tc komen,
Soo brengt men acn den dag een deel
Ick lag hoe dat het dier, als in een ronden ring,
Eenfpoock, een bullc-man ; een lyvc-loofcn geeft,
Voor yder even fchoon, eenparig ommegmg.
Of eenig vrcemt gcipuys, of ecnig leldfacm beeft; gelijcken voet in klcedcn en in fpijfen,
finnen, Gy, houd 't
Dit wort foo vaft gedruckt in alle teere
Of, als'er iemant trom, in renten aen tc wijten;
Dat nicmant magtig is die weder in te winnen;
al dc leden fchict, Het huys wort op de mact , en naer den cyleli gcboui,
Ja dat'cr koude fchrick door
Al roert' er macr een bkt, al ruyiVer maer een net; „ Wanneer men over al gelijckc gronden houd.
Maer fchoon uw gceftig kint is konftig ondcrwcfen,
Al wie van delen angft is cenmacl ingenomen,
dingen tchromen, Soo dat'et voor den tijt kan alle boecken lefen,
Sal ick cn weet niet wat, fal alle
Soo dat'et gronden' heeft tot alle goede leer,
En fien dat niet en is, cn, uyt een dwafc waen,
Niet onder in het huys, niet boven willen gaen;
Gy des al niet te min verheft u nimmermeer;
Dacr tïjn'cr onder u die hare kinders prijfen,
Dc jeugt in tegendeel vrypoftig opgetogen,
En die uyt dit bedrog geen vrees cn heeft gelogen, En poögen al het volek hacr deugden aen tc wijfen:
Gaet midden in der nagt, gaet vlytig over al, Gy, Wijft moeder, fwijg; of fprccck'cr weymgT*i
En fchroomt geen ydclfpoock , of ander ongeval: Macr hou die tbetc vreugt voor u en uwen man:
Ickbidde, jonge wou, hier op te willen achten; Al wat in dit geval de jonge vrouwen roemen,
Dat wort tot haren fmact niet feldcn opgenoemen;
Dc fchrick van delen aert verbaitaert alle kragtcn,
Verwijft een edel herr, foo dat'cr niet cn rijft „Een die fijn eygen prüft, en maeckt'et al te bots,
„Spreeckt 'uyt ccn ydel hert, of uyt een lolTenmont
Dacr deugt en vrye fugt, of daer dc reden wijft:
 : ;,; ;

399

ANDREAS TIRAQUELS
S E $ T I E N,

HUWELYCKS WETTEN ;'

\Vaer in hy het ganfche recht des huvvelycks kortelijk begrepen,

en brceder door feer geleerde Uydeggingen vcrklaert heeft.

Eerftc Huwelijcks wet, V I.

mannen [uilen hare vrouwen gebie- Men falmaegden en die nochjonk zijnde ,
DE den De vrouwen hare mannen gehoor-
: vrouwen nemen.
, tot

[amen. De huwelijken van weduwen en oude [chuwen

Nochtans oude mannen geen jonge vrouwen
I I.
houwen.
Maer geltjckheyt in de[e , als in andere [aken ,
Uenfalde fchoonjie vrouwen met trouwen
voegen.
En oock het hwwehjck der mtjmaeckte verach-
ten:
Doch de vrouwen met naer jaren > maer ten

Maer die van middelinatigefchoonheyt onver

eynde om te teelen , meeten.
Eyndelijk zullen de mans 3 6jaren, de vryflers
faep beminnen.
1 % jaren, ofte daer ontrent, oudt zijnde } ten
I I I. huweltjck gegeven worden.

De vromen[uilen haer voor hare mannen of- V I I.

te tegenwoordige ofte toekomende , en niet
voor anderen verderen
,
[edelijck ,-
Men [al de ouders
,
't vaderlant , en de [eden
En haer met jchoonbeyt [oo veel[y konnen , van de toekomende vrouwe infien.
doch bttyten bedrogh , aendoen.
Be mannen [tillen onacl.rt[arner, en [oo veelge- VIII.
ttoeg zy om de [uyverheyt enwaerdigheyt
des Itcbaems , naer de wijfc des lants , te be- De mannen en [uilen niet lyden , dat de vrou-
mren }
op verderinge van hare lichamen wen haer van aenbegin gelijck worden
paffen Maer haer infcnderheyt op hare woorden ke-
En oock van vrouwen kleederen en cfcrfeh ren acht neemen :
daer tegen de
vrouwen haer die van man- Nochtans haer over de[elvegeen tyrannen ofte
nenfen fy eenige nootftteckelijckheyt
ofte heeren, maer mannen toonen.
rsebtvaerdige oorftieke voorviel,onthouden. Nochte en[uilen haer , indien zy haer welva-
ren lief hebbenden over al de eerbaerheyt
I V. trachten te volgen , door flagen ofte ande-
fanyderfal zijne mismaecktheyt dentoeko- fins qualijck handelen.
m ™den man
ofte vrouwe ontdecken.
Nochtans haer I X.
d'mhalven, infcnderheyt de
vrouwen, niet
ontblooten.
De mannen [uilen door haer eygen voorheeft

V. en woorden met jlrafheyt ver-

liejïtjcke

menght , hare vrouwen onderrichten;

D ? vrouwen
[uilen haer gelijke
s , ofte
mindere En ook dreygementen , indient de[aecke ver-
*&jkcbt€ en rijekdom trouwen, cyfl y daer by voegen :

van meerdere [al men ganfche- Doch haer niet inH openbaer ofte tegenwoor.
fa'jfe*
den "'titans de trouwe
f « van edele digheyt van vreemden berfpen-
bouwen niet [chuwen. Ddd 1 X.
 h"u vv e l y c k S W E T T E N.

X. Maer fidlen malkander door onderlinge gene.

gen:heyt,en andere eerbare redenen tot lief-
Dat de mannen luyten enuythuyfige dingen de vermanen , defelve bewaren,en vermet-
beforgen.
De vrouwen hnysfaeclen bedienen, en haer X V.
dieshalven in buys honden.
Foor byjlapcn en fulleu fy met te feer vree/en,
Tinnen en /pinnen weynigh ter handt nemen. noch 7 jelve te feer begeeren en een ge. ,
onbedachtelijck bttyten 'l
Noch (borgpens
duerige en onmatige ganfchelijck fchuvi-en.
huys trecken.

X L
XVI.
De gehouden fullen de jalou/ye , ah een aller,
In dingen , oock die de forgen der mannen
verderflijckfte ,
vuyl/le , en fchadtlijdjk
aengaen ,
/al men de vrouwen om raet
pejl vlieden.
,

vragen.
Noch en /uilen de mans hare vrouwen door

X I I. opficht bewaren i
Maer haer de bykomjle van onkuyfche vrou.
» De vrouwen fal men alleenlijci die dingen tven,ah ook van ontuchtige mansoer bieden.
wekte ontdeckt zijnde geen fchade kunnen Van wulpfche redenen geile Jcbtlderym
, }

doen , gemeen maecken ; openbare /pelen, infonderheyt onkuyfche,

En haren raet, indien hy goet fihijnt , vol- vuyle boecken, en nacht gefeljchappeny
gen, andere dingen noyt openbaren. een afkeer hebben.

XIII. Men fal haer mattgh leeren zijn.

De ledigheyt van haer drijven.
Alle die van hare vrouwen willen bemint Sufpecle plaetfen veranderen.
fijn Jutten haer injgelijcks met
wederlief- Haer met mannen niet alleen laten.

de beminnen: Haer tot kuysheyt vermanen , en die felfi

En haer van vreemde byeenkomfleu ganfcbe- oock betrachten.
lijck onthouden. Indien ghy alle defe dingen fu/t gedaen heb-
ben ,en nochtans uwe vrouwe onhy/cbis,
X I V.
gedenckt het gednldigh te dragen.

Vantoover-rijmen,minne-drancken, endier- De vrouwen fitllen hare mannen van de liefJe

gelijcie raferyen , waer door men liefde en byflapen der vreemde vrouwen door ft-
meent te verwecken , fulleu haer man en digheyt , gedienjligheyt , kuysheyt en oog-
vrouwe t'etnemael onthouden : luychnge aftrecken.

HOU-
HOUWELYCKS
SESDE DEEL.

WEDUWE.
Zynde 't vierde Deel van het

CHRISTELYCK
HU Y S-W Y F.

Ddd i
 Ambrofins in Tra&atu de viduis.
i. Tim. y. v erf. J,
6*,
7, 9> 10 -

rechte weduwe is en eenfaem, DOcet Anna quales ejfe deceat v'tduas

Dïe eene
,

blijft rafineekin- £>iia immaturo mariti obitu deflttuta J

hoopt op Godt,en
die
gen en nebeden nacht en dagh
Maer die m matura tarnen ti Deo remuneraiionem laudti
:

doot. Gebied invenit , non minus religioms officia quam Stt

welluft leeft, die is levende
,

onftrafFelijckfijn. Menfal dc die cafiitatis intenta. Prtcdicatur Anna vidua,

dit, op dat fy
uniusviri tixor , atath quoqtie probata jam
weduwe verkieicn die niet min en fy dan fef-
tig jaren , die eens
,

mans wyf geweeft fy heb- procejfu , v'tvida reïtgtoni }

& effocta jam cor.
in templo, colloquium in
bende getuygenis van goede wereken of fy pore , cui dtverforium ,

prece , vita m jejuttio, qua dierum noB wmque

kinderen opgevoedt heeft of fy herbergig
-
,

devotionis obfeqmo, dim

geweeft is, of fy derheyligen voeten gewal- temporibus indefefj'a
corporis agnojceret fenetlutem pietatis ta-
lcheu heeft , of fy den bedruckten te hulpe ,

gekomen is , of fy alle goede wereken rnen nefciret atatem. Sic 'mfittuitur a javsn-
tule vidua s Jte pradicalur in fenebluie vete-
achtervolgt heeft.
rana, qua viduttatem non occafione temporis ,

Quod fic D. Ambrofms cloquitur, nm imbectllttate corporis , fed viriutis mag-

nanimitate fervaverit.
fola caftitas corporis vidua fortitudo
NÖn efi ,fed magtta &
uberrima difciplina Hieronymus ad Furiam,
virt ut is: Primo Pietatis officium-Jecundo Hof-
pit alitatis ftttdium &f Hnmiliiatis obfequium^ IMitare fanïlam matrem tuam ,
cujus ego

tertio Mifericordia mimfierium Liberalita-

quoties recordor , venii in mentem ardor m
t'tfque fubjidium '>
cd fummam omrits boni Chriflum , palier ex jejunns , eleemnjyuc in
operts executio. pauper'es,
obfequium in fervos Dei, humt-
litasvejlium & cordis }
atqtte in cunïlis fer-
Th. i. verf. 3. ms moderatus.
Recordemnr vidua Sareptana, qua fua &
"p\E oude vrouwen , dat fy haer fclven
& filiorumfalnti
, Helia pratulit j'amem
ui :

L/dragen gelijckt den heyhgenbetaemt, inipfanoBe moritura cum filto , fuperjhiem

dat fy geene laftereffen en fijn,fïg niet tot
hofpitem relinqueret , malens vitam perdere
veel wijns begeven , maer leerarcfTen der
quam eleemofynam : inpugillo fartisfemt-
cerlickhcyt.
narium fibi mejfis Dominica praparavit.
Lttc. 2. verf 36.
Tertullianus ad usorem.

EN dacrwas oockAnna de prophetefïe,

een dochter Plianuels, uyt den geflachte LOquaces , otiofe , vinofa curiofe
cmtu- ,

Atfer Dcfe was feer oud , en hadde geleeft

:
bemales vel maxime propofito viduttatis
verba
met haren man feven jaervan haren maeg- officiunt. Per loquacitatem irrepnni
deêti-
dom aen. £n fy was eene weduwe , van pudori inimica: per otium fe veritate

ontrent vierentachtig jaren, dewelcke niet cant : per vinolentiam quidvis malt hiftwaut;
en quam uyt den tempel ; Godt dienende per curiofitath amulattonem libidtties con-
met vatten en bidden nacht en dagh. vehunt %

VOOR-
 , -, '

VOO R-R EDEN 40}

Op het vierde en lefte Deel,-

AEN DE
JONGE LIEDEN. Emant die alrccden uyt het voor- felve een middel te wefen recht
bequaem om de men-
gaende werek kenniflc heeft wat ichen vcrftandigh te maken; leert ons
(fcythy) bedenc-
ons in het volgende Deel ftaet te km dat wy flerven moeten , op dat wy verflandigh
verhandelen , te weten , de plich-
worden
Niemant ter wcerclt kan iemant beter leeren
leven als
ten van de bcdaegde Huys-moeder , die hem wc] leert ftervcn, de redenen fijn
klaer , indien
en heelt middclertijt geleien het de &ke maer behoorlijck wort ingeficn
; want foo wan-
opielmtt van de tegenwoordighc neer de menfehc door de voortchreven
oumerekinee
Voor-reden , houdende aen de Jon- eens volle en grondige kennilfe bekoomt
van den (terf-
ge lieden ; fal miflehien daer uyt relnckcn aert cn 't verganckclijck wefen
dcfes liehaems
oorfieeke nemen om te vermoeden , of dat ick delen en daer uyt dan , als met handen , koomt te taften
dat
brief qualijck heb beitelt, of dat ick het opfchrift qua- het gene hy hier foo weert cn lief heeft , in
korten ftont
lijck hebbê ingeitek. Omme wclckc verkeerde ïnbccl- in enckcl ltof fal komen te veranderen, en
dc ziele mits-
d'inge te en cencn icgelijcken dcfenthalvcn
verhoeden , dien noodclijck een andere woon plaetfe fal
moeten ver-
uyt Jen j Soo lid de gonltige Lcfcr
droom te helpen li icfen
; gnviffelijck , foo hy een druppel Chriftelijck
hierover in het goede gelieven te veribtcn , dat wy, hier bloet in hch hceh , het moet hem een groot
middel
vonr hebbende van oude lieden te gewagen , even om wefen waer door hy krachtelijck (door Gods
genade 1
die lélve hebben gevonden met dele Voor-
reden goet aen-gedrongen fal worden om fijn bchoudenilfe
elders
reden de Jonckbcyt aen te fpreken. De dagelijckfche cn buyten hem-fclven te gaen foecken , en alfoo
op te
ervarentheyr (Godt betert) leert ons , dat' er vele onder ftijgen tot den Ecrjlelingb uyt den dooden
, dc welcke is
den volckc ooren hebben juyft gehjek fekere doggen, onle Saligmakcr, die magluigh is onfe vernederde
lig-
die midi het nedcr-hangen der felver van onderen open chamen een ander geftakeniffe te geven , en het
felve
van boven gelloten fijn, en mitfdien meerder bequacm- fijnen verhccrlijckten lichame gelijck te maeken , ca
heyt hebben om t'ontfangen het getuyt dat van bene- wort alfoo eyndelijck gewaer dat'er niet is dat d'on-
den, alid.it van booven koomt; Vele, fee ick, (gelijk fterffelijckheyt nacrder koomt , als fijn eygen ftcrfFclijk-
de meniehen raider aerden aerds fijn,) hooren merc- heyt wel , en volgens den regel van 'Godcs woon , dik-
Mijd liever beyde fpreken en fchnjven van een Jonge mael te overleggen waer uyt dan vcelderhande goe-
;

1 rmst , van een bedaegde

Huys-mocder , en noch lie-
als
de werekingen komen te ontitacn , tot vernietingc
ver van een blijde
van
, als van een bedruckle Weduwe : Bruyi den ouden menfehc. Wie lal flch in dc pracht van
En dit felve,
heeft my doen vermoeden
gunitige Lefer, klecdmge lichtelijck verloopen , die t'elckcns , als hy
dit het lactllc Deel
dcfeswereks (fchoon het van den fijn kleet aendoet , en van fijnen leger opftaet
, aen fich
ouderdom handelende)
wel langft van allen nieu fou-
is
felven , als een morgcn-lelTe , in bet oorc fiil luyftercn,
de mogen blijven, ten
ware fake dat hier in het bcgin- motten [uiten ttw bedde zijn en wormen uw deckfel? Wie fal
le dejonclihcyttcn vollen werde onderrecht en krach
fich aen menfehen vergapen , of op eygen fchoonhcyt
teUjck overtuygt
, dat even dit lefte deel hen ten hoog- rrotfen, die t'clckens , als hy gewaer word dat fijn ge-
fefti rakende, endat mitfdien het felve, niet min als dachten derwaert hellen, tot fijn gemoet fal fpreken:
ue andere
ihreken, hy hcn-liedcn gelden behoort te Alle vleefib is gras , en alle beeriijekbeyt des menjiben als
«™cn. Omme waer toe wat te leggen , foo koomt
21
e ™ 1,ier
'
,n den
> dat ten tijde als ick bruydc-
een bloeme des gras , bel gras is verdomt en de ' bloeme
afgevallen ? is dit niet een
is
algemeen graflchrift van alle
een onder de vrienden vari de bruyt hacr en fchooncn ?
2
te
™™ quam gelnck bieden , met toewenfehinge,
ttjmn Gy die bier wandelt door de kerci,
't Was
' out en leelijck mochten worden,
J
JpoordecK) wel gcfeyt, en of al fchoon de woor- En treet van (Teen op <C ander Jirci,
lel
'Z '<«
™
em fch i)nen te klincken in jonger lieden
r
Koomt bier, en ftaet een weynigb ftil y
hjnle evenwel
>
van goede en nutte bedenc- En hoort eens wat ick /eggen wil:
;;r
L |

S n ant nadcmacl
te [amen out en leelijck te worden
Hier onder leyt een feboone maegbt,
>™a aen verloofde
of nieu-gehoudc jongelieden Maer fooje die eens heden [aegbt,

'
W ° n ^wenfcht,foo is taltcli'jck daer uyt Nu, [eg ick, ah de bleecke doot
af
en n,e Heeft af-geKcrl haer jeiigdigh root J
-^eenlijck dat oock dc jongllc en
' ,
fchoonft?
bjj J a;i
,
"™; J
by het leven blijven) ccnmacl fül-
1

cI; worden
Nu
Hacr
, feg- ick , als het duyfler
luyfler heeft gegeten af.
graf
; macr fonderlinghc dat'er
.!

n Van fchcvdc
'n komen kan, ook eer de
'
Nu, feg-ici, nu men jlecbts alleen
jonee fc« ca
1
'
Jri1t
H'echt'fijnverccnigt.
'

Dcfc bcden-
Maer fiet een dor, een nietigb been,
R S ch «I nut dat Acb tujfeben hacr cn Slons baer meyt
[,.. ?; :
'

met alle hare leden dc jonge

den
l
,' P ',
'

warc ingefcherpt , en daer toe wou- En vondje nu geen onderfebeyt.

wv ee
^Hnden 1°'
Goilcs genade wat inbrengen. Wie fid niet alle nijt en afgun ftigheydr dadclijck
fc
neDbt; n noyt min naer heydenlche wij- ncdcrleggen , infonderheyt die hy opneemt uyt den
Btinfo , 1
1 5 docn,c de bcdcnckinec des Doots gc-
mj voorfpoet van de wecrclts kindets , als hy fiaègli in
oïtS
Mofa felf
ck
r^s van dc hooglfc
duydchjek
T wijsheyt ; gV
heeft geoordcclt dc
den mon dracgt de lpreuckc Davids, Sy vergaen gelijck
of als hy fal leggen met den goe-
een Jleckc verfmaebtet ?
den
 AEN DE JONGE LIEDEN.
Als een droom vcrgaet foo en fal kf niet gevon-
Het is sewiflèUjck een ganfeh dwaes voornemen foo
den Job ,

m der nacht verdwijnt ? veïgctclijek of vcrmetclijck te wefen over het bedene-

den -werden , en gelijck een geftchte
ken des doots , (/) dat iemant fijne boctvccniighcyt
Wie 61'cr met wraekgierigheyt tegens fijnen even nac-
nvt foude willen Hellen tot het vyftiglre of' feltighile
ften fwanger gacn , die in rechten erhlt tot Bjn eygen
vliegend jaer zijns ouderdoms , en mitsdien lijn leven cerlt alj
hertc ("eggen kan , la) -wat wilt gy tegens een
halm verbolgen? beginnen op de hoogte , daer het veel duyfenden niet
blad ernftachligh zijn , en tenen dorren
foo
Wie lal omlijn adc'lijck gedachte, t» ofte om ander
toe en hebben konnen brengen. Leert ons de dagelijck.
fmadelijck ver- fche ervarentheyt niet , dat oock de matigile ontrent
voordcel van geboorte fijn even naeften
de wannen ZIJ» haren lijftocht wel diekmael fitck worden ? («ï dat de
achten, die de verrottingbt zijn vader en
moeder en fnfler (f) noemen kan?
omma- WW H &* iicrckirc wel de teeringh krijgen ? dat de onfcliuldig-
fie oock veel lijden moeten ? en die 't fekerll mevnea :e
tclijck verheffen in roorfpoct
van tijdchckc faken , die
tongc draegt het gene dat alle fiuen wel vtti!oort cn vermoort worden ? Gcwilfclijck,
in fijn gemoet cn op fijn
een Schipper dic'tfcyl g.iendc , niet eens d ene kt 'dit-
foodanigc winderige geel ten kan worden tocgepaft ; (U)
al mede aen den hemel reyekte , en 'er onweder ri|fen kan , laet dicknuel het ancktr iea
Wanneer fijn boogbie lot

-wokken raeektc- , foo fa! by ten lejlen om- lant cn den ka!>cl op folder , en als hct'cr dan op ua
fijn hooft 'lot aen de
komen als een drtek , dat de gent , van die by is aengefien,
koomt dat men ilnjtkcn moet , foo en is'cr ruct voor
rijekdom of tijdelijc- oogen als fcherpe harde llecnrotfen cn klippen, cn d;en-
feilen feggen -waer is by ? wie fal op
volgende ccn gcwifle fchip-brcucke. 't Is dicrom de
ke have Ach verlaten, die geducrigh in fijn o ore hoort
klincken de ftemme tot hem feggende , (?) Defe nacbt
jonckhcyt cn alle foortcn van menfehen aen te raden,
fal mm ziele van tl gceyfl -worden , en wiens fal het zijn
datfc rijden , ( lbo men fcyt ) met ommelïcn ; blijde zij*
met beven, (w) ende met Jofcph van Arimatlm (5)
'dat gy bereydt hebt? wie cyndclijck fal'cr trots konnen
1

wcfenopiijn gclccrtheyt , wijsheyt ofte ervarentheyt
gemóet hem ooentlijck betuvght dat hy in alle
diens
fijne wetenfehap niet eens cn weet (f) Hoe veel zijne
Hagen wefen fullen ? wat (al ick meer feggen , gunltige
Lcicr ? de bcdcnckinge des doodts 'a juyll gelijck een
beulinck-pricm daer mede de winderige dermen maer
eens geprickclt zijnde, dadelijck flincken , die ander-
een graf maecken in haren luft-hof. 't Is enckele uyt-
finnigheyt cenigen, oock den minlr.cn, tijt tc willen le-
ven anders dan gelijck men getronft is te iterven. ip)
Dan genomen al féhootl dat iemant dele nootwcnJi-
gc ocfVeningc met een vlcelcnclijckc gerullhcyt konde
ovcricttcn tot aen fijnen grijfen ouderdom toe, (het
wclck doch ganfeh forglijck cn vol gevaers is ) foo :

fins hchtchjck bcritcn ibuden van opgeblafcntheyt. 't
Is , fcgh ick , een algemcynen toom om aldcrley ge-
breken in dwangh te houden , cn dacroni fcydc Syrach
wel te rechte , {g) gedemkt aen uw eynde en gy fait nim-
mermeer fi/aet doen. Dan veel menfehen oordcelen dat
dit altcmael op den oude lieden beter palt , cn dat men
de bloeyendc jeught hier mede niet onruiligh ofte on-
luitigh "en behoort te maeken Maer daer tegen is in
bedenken te nemen ,
(b)
voor eenen man dat hy bet jock in zyner jeitgt droge. Vult
ons vroegh met uwe genade (fcydc Moles) foo willen
wy roemen en vrolijck fijn onfe leefdagen, 't Is meer
als kennclijck , dat'er op de daecken bey waft 7 wekk ver-
domt eer bet rijp •mort.
Hoe dickmael plttckt een Hovenier
Een bloem, een loof een jeugdig ',
dient mettcmin bedacht 'hoe veel weghs dat iemant
kan afleggen , die noyt itilltact ; Onfe tijt , en de tijt
f
onfer jeught , is nelder ah een looper , ja gelijck ttn
Arent die ter fpijfe vliegbt (?) gelijck ccn fchaduwc die
vlucht, cn niet cn blijft i gelijck ccn damp, die wey-
nigh tijts geficn wort , en üacr na vergact , gelijck het
water uytloopt van de Zee,(r) en gelijck als regen nula
:
aerden drinckt ; wy worden wegh-gevoert geli|ck de
Dat het een kojlelijk dingb is wint dé fpinncwebben voortdrijft ;
gelijek een iboora
daer henen vaert } gelijck ccn wint die niet weder cn
koomt 1 onfe dagen vliegen als een gefchoten pijl ; cn
na de haelt- verdwijnende jeught, foo gevoelt men lich
terftont ongcvoelijcker wijle bekroopen van den mgen
ouderdom , cn liet ! dan is'ct al vergacn dat vernucke-
Üjck fchcen , cn daer blijft niet anders over als een
vcrdrictigh na-gepeys, cn ccn pijnchjek wroegenover
krnyt t dc voorige befmettinge ,
dcwijle het ommogthjek :s

Met dat bet bot, en eer bet febier dat'er iet ibcts ovcrigh iy in den ouderdom, aIs'ct niet
Een -weynigb uyt der aerden fpruyt ? gocts voor is gegacn in der jcugt , het langile leven
Hoe vee! van dat in hoven groeyt is ganfeh kort , het foctlte heeft fijn bitter , het bSjdfc

Of buyten aen der beyden -waft, is noyt fondcr droefheyt cn dacrom is het ten hoog- :

/fort even dan -wanneer het bloeyt ften geraden dc ware Itcrf-kunlt met crnll te kmen-
Of mout ofneufe toegepafl ! ten , cn de bcdcnckinge des doots fich t'cencmacl gc-
meenfacm te maeken , ten aenlien bcyde van Jonck ca
ïs'et niet alfoo dat (/) de doot tot onfe venfleren dick- Out dc Jonge lieden dienen hier toe vlijtigiijck aen-
!

maels invalt ; en in de Paleyfen koomt de kinderen te ver- gemaent , gcfijek wy by delen geerne deden. Dc Ou-
borgen op de -wijeken , en de jongelingen op der Jlraten ? En de vinden duyïcnt leflcn in hacr cvgen fclfs, in hare
dat'er vele fijn (k) die afgefebeurt -worden als een ontijdige fwackheden , in de kcrckhof-blocmen (ick iegge de
baeult
drnyve van den -wijnftock , en gelijck een oly-boom fijn bloe- gryfe hayren) die haer op het hooft en in den
mt af--werpt ? waflen , clck van de welckc hem voor ccn predicatic
'

kan vei ltrccken , om haer huys tc bereyden voor harcerf-

7 Bloemtje dat ick gifier fagh, genamen , hare lichamen voor den buyck der aerden,
Met een aengenamen lacb, en haren zielen voor het oordeel Godts.
Geeft igb komen aen den dagb,
Als een perel van den befj (I) êJui tam fliiha msttaUutii eilivii
Leyt cylacenl Uyt te hans Kfrmum -«nun. difftrrt fw tttfÊé , V <'

Sondtr leven , jhndtr glans, fami i*m ptrdmnunt. Sinit. di hrml. *j

Onbtquaem tot t uyl of krans ,

Ltyt gtvalltn in btt
ft of.

ti) Job. t,. IJ. (n) Pfalm

erimur. Stnis. (p) Ug, c

(c) Job. , 7. (+ (d) Job. 2 (0 Lue. ii.

(q) Joh. <j, -L<), Ffilm. 1 ti. Jacob.4- "J.

(fl Job. 38. :

(r) Job. 14. 7- J°h. 1 :i. 1 6amuel. i+. 14.

P&lm. 7». jg. S»p. ). 11.

 ,

EN DE JONGE LIEDEN
Menie ivort van hayre grijt b kelijckheyt eyndclijck in onfe herten te
va» finnen v/js, konten Uyt-
Van leden fiaaek, wereken. \V ,ljc bier toe een fecckcr behuli.-m.ddcl
c. « wat dit beduxt ?
gunitigc Lefc, cn dat met korte «oorden
Doet hier
,
gelijck de kinderen met de Bvcn handelen.
Alfie met de
WMtfiet! dt Dort keomt ah etnys s lelvc fpclcn willen , fv ticckcnfc ccrit den
angel nvt
cn daer nac hehbenlëf niet als vermarrk v>.„ LI
fcer ly met de ooek
Eenigc menfehen hoorende een Rm op of ontrent kei de, daots is
lelvc
de. lande . (
liiekel
Pi nnr « Uet macr alleen
het hajn , of fiende een Hom in cenigh ried van
knrfeo het
,
| t ccnen de lèhnck
het iclve
gnwen, nemen daer uyt een inbeel-
een kuyl lal ophoudei
korts icmant ftervcn iöude ; yry meyncn
"'cr
opmerekingen te laten lijn acn byectoo-
dg Jbodamgi Gy, die itv> /iele 'wilt bereiden,
en niettemin dacmen niet bv hotten, (g)
re mcnfchci11,
Om Tuel-geniucl van hier Ie febeyden,
aTétónne invallen ; maex in een ftil en bdpi gerooet krwml, Ijeort doch hoe men truofi verwerft,
ftcrfteli|ckheyt geitadelijck behoort voor ooeen
onfc te Daedt uwe fonden eerje jlerft.
hebben , oock Ichoon men gccndeihand- 'ken
navier en wort. 'tlsi -a'ltant lbo iinun' Gewiffclijck indien ghy door Godes genade (S) dat
dtn eens tc boven kont —eken , "t is fek?r dat hèt dorre
lijck i, gcraemte van het doodelijck wefen
ihetc ( waer voor oock de
Ic put* :cn kl, aldcrllout te
d.ckmaek fehrieken ) „ met der
van ons tot de doot. tiit met
tuflchen-wylte onvr,cndeh|ckcr
lal invallen als een
welcke llaep en doot te fan versooengaende ro-
pen, in de den morgen-dauw.
Ic ,„ Hicr toe tc mogen geraecken,
'tlsdaerom dicnlligh , lbo menigmael men fich en dat op ware
, cn geen bedr,egel,,ckc gomden
llapcn nedcrleyt , tedencken ; Hoe li kan het i gewdlehjck de „onfte vrucht „iet van ee^ , t \

beuren dat ick noyt weder cn foude opftl Chnlleïijcfc

leven. De wegh hicr toe levdende is netgens te vln
mmopltart, hoe licht kan het wei' a men niet v den, als by den genen die daer .r,.0.., f [•^v" ,
."
- ,

do en louilc fiapen gaen ? Ais mer wegh de waerbe\l en het /eva

, t welek
niet anders te
waer'et gekomen dat men niet wederom en Ibndete luivs fcggen is, als , wilje „iet dv, Jen lek ben Jcvv.gl,
?
keeren? (rj Ais men t'huys koomt , hoe veerdigh kan wiljc niet bedrogen ,
worden lek ben de waerheyt
hel vallen datmen noyt meer en foude iiyr-gaen? in 't w-iljc niet Dctven? lek ben ,
h t leven , gy en hebt niet
korte, de doot ltact ons op alle plaetfcn te wachten, te gaen als tot my
; nergens , als.. dooi- my. En waer
dcwijle ly op alle plaetfcn ons kan
befpringen ; 't is is doch dat ons defen weg geopenbaert vvort
dtcmm een «der gort Chrillcn geraden een anders^
Dervende als daer hy lelvc roept
, hem, .1 „, „ y die ie/af „,
leven te ieyden met den Apollcl te leggen , lek
, cn
denzijl, en, ckj.,1 „„te,, ? dat is , in lijn
IJowa/Harf; [d) vnorlêkcr houdende dat hevligh
meer fich felvcn Derft , hoe hy meer
hoe icmant 1, bc ° dc *
Jerfalig'heyt-alèn *
Gndc begint te le- rTct'od
ven , tot vorderinge van 't r f
S cl "°vcn. tfcn kan niet, 'ten kan niet
E c-
welcke onder andere dien- fchicden
i

leyt'cr een
lltghwortgcootdcelr, veel fich te laten
( Outvadcr ) dat iematlt ionder
vinden tcrplact- vrucht henen gac d,c Bjn werek macckt
len dier amant teek ofte in van de bevlioe
doms noot is liggende Scnrntuere met acndacht en geducrigheyt tc
C.dljügheyt. deslevens j
indic
° * »*want
S<™vgcnille heïti van Godts woort tc weten is een bi
;
reien
tegen
'

bchalven vtcIJcrlcv 'allen der londen

voordeden, die daer ; het
tc rapen fijn , lbo van krachten- Icylcn afganek
Wrange, al,,,,,, gr„„J, e vcrtroollingc , [i,„ icgh by
ae «erl-kunll g Godt (bcckt weien d.it bv
daer ,n haer cvgen welen' krachtiglhck ickmset

C in 't bidden
1

;™" Wmdigh
0 in -r le-
eXCn,I,d dC Sde Ten ("precckt Godt
«gefde
liick Job (ij fevt
Ban ienran, a mifrchicn hicr „brengen , dat ontfangtde
15 uyt
" " C " eh °
Zt '

BC d°°t
'"""de-rlinjrc

-™*
voor de [onckhevt)
ÊCiladclijck fwangcr en te beproeven w
Kpen.™ r Go
Heyt dagelijcks w„.
ligen altijt 'goet gcooidcclt dageliieks een' necrll
Jtltijt voer de doot te heven derfbcck'tc doen van ons geheel bedrijf van dien
hitmnu, „„ dreevigh i„m) om te letten of men van de mcnfcbcn komende
«•!> et beeft hy blijden terII, ,

minder menfche is geworden, ten cyndc om alibo'in

bel grafg t d m igbvr„JI. jcamcr
t]j n
weder te vinden het gene miilchien daer binten
is bedoren.

™
ll
C aisis!E
heh£T rj 5 '«Kn dat wy niet min voor

WtófckëSW ">«
0 " nrulk tc houden
geducrigen praem
ons '
,

» oogmerk
(f) i Corinr. ij. )ü.
t.iiul ,„ s is
CtC " inhet tegendeel dat de Derf- H. C «„.
'»*, x rl77
™ Cluallclijek gcocffen, zijnde,
(g)

'«ifcS ck"«% vicoc des doots maghtig

dixii Efijt. z].

«ïltcdr
6 ,c *j<cn,
'
,s
macr iflfs een troollelijckc vermacc- (h) Eg, fun.

0 tjt ?aJ
W jtim vin , n ™ ,fl
t. Aitgujlin. Mattb. u. li
ui tjuii fint frudn dtuéti
I'
'>•"'•""" -^
" Ï4
"'J'. tr tUmuhlrmii o- mors fin
ZZT^T f
*J ra ""u '
"np^.un, tt
Sl '

w,r.„u. m^,:s ,,,„„..,

„tr.-t
mdilis ......
,

„a._

fim &t»J*m miflMI omni». Cbryjcfi. hc*.

} . dt uL,,
"P'lif'i ixpn
die

V
'
i

i Dis tjji , dilit frttjHtn r

m lila htjuimur mm ti

m job. „.

Eee
 AEN DE JONGE LIEDEN.
Aleer tot uw beroep te treden,
Ah %y des avonts zijt gelegen
Eerghy u elders in vermengt,
ln uwen leger, foo men plogh,
Soo fireckt tot Godt uw ganfche leden,
Al eer de vaak koomt necr-gejêgen,
En maeckt dot gby uvj vroegb-gebede*
Soo gaet al-varen over-wegen,
Hem tot een J'oeten offer brengt:
Iw
handel van den ganijcben daglt.

Gaet neemt dan voor in uw gedachten

Eer datje van den flaep bekropen Oock voor den eerjlen [onne-febijn,
kracht,
Ligbt fouder reien, [onder Op al uw doen te willen achten,
open,
Soo doet KVganftbt» boefetn En oock voor [cbijn van quaet te wachten,
Enlaetwjpck,*, duchten, bopen. Soo wil ii Godt genadigh zijn.
gcb.aght.
Mens op de weegb-ftbael Jijn
Het wekke indien wy al foo met een goct getnoet, in

Hier is my eenigb woort ontvlogen, de vreefe des Heeien, ernftelijck betnichten, loolson-
Eer ick bet jelve recht bedacht , nen wy voorfekcr houden dat Godt onfen gebreckelijc.
Daer ben ick van mijn oogh bedrogen, ken dicnil foo die anders oprecht is , in genaden fal
•,

En ginder was ick wegb-getogen aanfien; gelijk ons mede niet en kan miflen, or wy lullen,
Voor enckel iock-aes van de pracht. foo doende , uyt een ledige en welgeregelde jeught
( foO ons Godt het leven fpaert tot een itillen en gcwil-
)

Hier heb ick dingen na-gelctten

ligen ouderdom foctelijk overgaan, cn onfes ancher*
dens tot aller ilont en plaatfen getrouft fijnde, den rijt
Dat my nu boven maten rouwt ,

my bepraten onfer verlolïïngc met gedult inwachten ; vaüMijcken

En daer foo Het ick
Om dit 'te lieven, gint te haten,
vertrouwende, dat ons gecne manicre vm fterven quact
ofte hinderlijck kan welen, dewijle dat' er een goct
Bat vrj al beter dient geftbouwt.
leven is voorgegaan ; ( a ) dienvolgende niet anden
voortaan hoopenae of verwachtende , als des levens fat
Uier f«M my fwarte nïjt beftoken, wcfende , in goeden vrede verlamclt te worden tot de
Daer grillen , die ick niet en ken
vaderen , gelijck de garven ingevoert worden te rechter tijt,
Nier beeft my (het gedult on braken,
heb ick al te trots gejproken
(b) wy al te famen en clck in 't bvfonder dagelijcks
Daer
met oprechten gemoede voor onfen Godt mogen Jcnc-
f Fy ! dat uk noch Joo wcerelts ben :

ken en [preken:

/' Fy.' dat ick my foo loet beroeren Het gae my na gelijck bet wil,
Óm ick en vieet wat vijfi-vaei:
0[ hart, of [acht. of woeft, of [lil;
f Fy.' dat Ui my foo laet vervoeren magb,
Het gae my foo gelijck het
Daer ick mijn geep behoor [meren
te
Gelijck het bier op aerden plagb,
Mijn/iele, weeft niet meer Jóo dwaes.
Het gae my t'huys en over al,
Gelijck betGodt believen fal,
My voeght een ftaegb , en deftigb ftrijdei In hem alleen ben ick geruft,
Dewijl ick ben een Cbriften-menjcb Daer is mijn hoop en herten luft
My paft verdragen, duiden, lijden, Des wat de ganfibe weielt beeft,
My pail de [onden a f te [nïjden, Wat vreught dal gort, o[ tere geeft }

O God, dat is mijn herten wenfeb. Wat oyt het wacker oogt Jiet,
En raeckt voortaen mijn ziele niet;
Ick wenfebe tot een vol geluck,
Nu rader, wil my doch vergeven
lek wenfebe maer een eenigb ftuci,
Ai wat ick beden heb mi[daen
Ick wenfebe met een reyn gemoet,
En dan foo gunt my daer beneven,
Gcfuyiert in des Heeren bloct,
Dat ick door al mijn vorder leven,
uwen wegb magh [ekcr gaen. Ick wenfebe met een ftillen geeft.
In
Die fieckte, doot, noch helle vreeft,
te fiheyden uyt dit jammer'dal;
Hts morgens als de fachtt vierden
En [iet! daer fijn mijn wenfiben al.
Van KM nacht-ruft zijn ontdoen,

Met dat uw geefl begint te wersten , Nall* msri mal», anam i»4 vit» fruiffil . Ertfm.
Soo geeft uvj Jh acks om aen te mereken
AI wat U G odi betft goets gedaen : (b) Job. M i*-

ver-
 : ,

VIERDE en lefte DEEL

Van t
CHRISTEL YCK HUYS-WYF,
Vertoont in de geftake , eerft van bedaegde

HUYS MOEDER, en daer na van

WE Hier vergeleken met den

D U W WINTER.
E ,

Jtttf *?» ouden vtjt , sinter -dagen,

Verfiheyden van de jeugt , en van de fömer-vla-
gett'.
'"J!" l
'S' 'ji y» ftUjnt geen leven m het kruyt
,
, Hier is geen ander raet , als dat de binne-kracht,
"'
tm ' "titan, ten dag wanneer hel mtder
, Een beter lente-tijt , een nieuwen fijner wacht.
Jpruyt.

Bptf^JI**» »* (ede groene pren, Dc bloemen in den hof en alle groene krayden
Sijnboccken voor het volck, fijn leflen aen dc Iuyden,
Soo haeft dc winter nacckt,de velden worden bloot,
Men fier. in alle ding gclijclt een volle doot:
Wat ia den groenen Mey de bo(Tcn plag te eieren
Htt i.» R " llroo,n >
in haritcn weii ficdrevcn, Dat liet men in den Ffcrtft met alle winden i'wieren,
hÏÏÖ* " n Jr0
b »™. d.e neder is nevelt, Het loof rijft van liet hout, de groente van den dijck,
» * SS"" °™ •
vreugr, van a |i c
& k ™>eke linnen quek Een roofc wort een rif, een boom een ftaende lijck:
Blbï bh dc cuurcen Het ligt, des wCcreks oog, dat wy dc fonnc noemen,
Dc vader van het kruyt, dc voeder' van dc bloemen,
fcl n d,t
Ha ii,S V B™1 verblijdt, Soo hoeft den avont nacckt, beren fich tot den val,
SI

D"
«« hc 7,
IW""yckt
"»
'

«el-belleden 'tijt.
aen alle fyden,
En wijlt ons alle dacg, wat eens gebeuren fal.
«iill
Codt Uet
de ?
2 ?,»
f
™ E°*
i
d
'
ccnmacl ' hct tc [ydcili
Bciict ons cygen fclfs; na twccmael negen uuren
En kan dit kranck geitel niet tonder flapen dueren,
*'»teen té r ÏP> alï ™
net klevne, licn, De menich die WtCT een block een iteen, een houten ,
•>"" "J dt "c wecrclt
&] gefch iön. Ten waci- een klcync lugt die in dc nculc (pcch( beek,
, (

Eec a Het
 B K U A G H D E
4 ,8
gelegen, Hy (Met een Itaegen tret, cn, fondcr groot geluvt,
Het lijf, dc fvare klomp, is in het bed Eet door het vinnig en holt de rotfen
Geen oog, geen ander lid, en fin MO
itael
dan ïewegen -,

voelen is gelbit, Hy druckt een harders del, hy ruekt palleyfcn onder,

Het loonei, heeft gedacn, het

Al
"et !

dit toont
M
de bteS. doot van
even
dingen hellen,
aen het volek, dat
alle
Hy toont in lïjn beleit meer krachten als een donder,
Meer als het feldiaem vycr , dat uyt den hemel beril,
Wanneer een itrijdigh v<xMK is tegen een geperft:
vallen de en
£„ van den eerfan af Beh om te
Da, alle glans is uytte
veetelt, ™«™
L° rt.' Want als de
Hy treft
blixetn raefi
een harde rots, cn
me
i

feil. ten lede" "^";''™ t

|a dat de veerel, n Al wat macr eeniglins bet
„Daer voont een lid Werf »**?|Sr' Dat ïs voor delenbrant cn
v n. alle vaftc lieden,
li-hoon gebot, ,
Macr Bet! de rouwe tijt vei oock
", In InaUerijekenlelfi:
alle
de doot beiluyt et al
-eet tccre roofen.
Die in de lieden lijn, die or ie velden blofenj
ecnroael komen, fal
>,, da, heden is, da,
as macgden cylacs! het monfla eet
moet ten eynde komen Ach.' friffc felf<
ftfmoet ten onde,ga„g , het Het fchoonite dat men \ int, liet belle dat men wen
Al vit te diner "1'
bcS, m,cl hcc,t B™"™"' Helcne voor een tijt de peel el van de Griecken,
", jonge vron en alle fcl.oon gevas
Èen nue s t, ei
gellick het nietig gras:
In wit gehjek dc (neeuw, nblos gelijck dc kriecken,
Gact evei? dillen gang, • Gingeenmael, nu bedae gr, omrent een ipiegd Lt;l
fncllc tij, niet ecnniacl ovci-hectcn iï.

Wit kan de rveen fctó

J
-ocve klachten aen
Uil geknacg ten lellen ommc-kee,en
En door een

Eylacs! wie ben icli rfcï cn Wie, cylacs! tc.vorcn? Belïct hoe Dennen-hout tot ïn dc lucht belcnt,
Ai wat ick eenmae! ~vtatL dat is in my verloren, Eu ^ecn
dat Eyck cn iterft, die haren planter kent;

lek foccke wat ick magh , ick focekc met verdriet, Trcet vorder in het wout, cn let op alle dieren,
Macr dat ick ben ; grwedr, cn vind' ick echter niet: Die fris cn onvermocyt ontrent de hollen fwicren:
Ick fic mijn cy gen .heelt hier in dc kamer hangen, Dc krayen in dc lucht, dc Harten op het velt,
"
Met fehoon geki inckPTf nayr" , cn nicTgchTooltïc wangen, Die hebben mcmgmacl tot hondert jacr getelt: (') I

Een bcelt dat mijne jeugt ten naullcn eens gclccck, Den Raven , Icclijck dier cn hare fwartc veeren
Eer Paris over zee oaer onlc kuilen wceck En tonnen boven dat geen duyfent jaren dceren;
Maer als ick mijn gclaet nu eenmae! gac bekijeken, Dc Phrrnix,foo hctic]iiint,heeftnocheenvallcr(tant,
evgen leden brandt.
En wil het mct'ct bcelt in allen vergeiijeken, [4) Ja leeft tot dat hy fclfs C-\n

Soo word ick ongcrïnt, cn dat van enckcl lpijt, Wat Gact de Goden acn? wacrom dc belle gaven
Raven.
Het Ichijnt dat my een lwccrt tot in dc fïclc mijt: Gclchonekcn aen het hout , of acn den fwartcn
Is 't niet een fcldfacm ding? dacr is ccn ruymer leven Waerom ccn harden Pijn bewaert tot ooft W; ,.

Acn menigh dom gewas, acn menigh bccll gegeven, Wacrom het vluchtigh' Hart niet vluchtigh uyt Bttg
Bcfict den harden Pijn, den Ceder cn dc Mali, Waerom een fchoonevrou, waerom ckkloeckemuWPJ
Hulïet den C^ial lier- boom (i) die ibnder eynde wad, Soo haelligh in het graf, cn uyt'er tijt gebannen:
Bellet den Wilden Olm ten hooellcn opgedreven, Wacrom doch is dc mcnlch foo veerdigh uyt-gcbloeyt,
grocyt-
Bellet den (Icylen Eich tot acn den hemel fweven, Dacr ick cn weet niet wat foo lange jaren
Wacrom een frific maegt, het eicrfel aller faccken
(a) H'l *il> gAtWjt^van di «fb,,ldmgl dir fchitni ^md-vrsuum
Van dat'cr eertijts was, of dat'cr is tc maccken,
Uï/tn, Mn in dm fu.hrdem bvt xwrift ttdamie n>U dt itgtmveerdigt mom,
Wacrom haer blijde vcrw, hacr oogh cn to.kIc
i.in

im Muf tJ» dtu ffi.pl 11 Hiijtn iirgttijciw , tm d*tr uy! hui djfta gqom.
Ir Ut'ta ttUnt <* 'Ji.ji U ïWra, S*c,m„ -j.rmundt dt jtuer hit' ditk- Geen langer dag 'verleent, geen meerder tilt
— gekomen,
wi4il in ,/iK f fijpl 11 btfiru , nitr cm ttn fcrnvun uyl J - ::--ï~™,™ .r>. Ick ben noch heden tot geen tachtig* jacr
dm hun u ïlmfm , t*mr #; Ha iida na fijn .>-, idémlt nKghlc irn- En my is alk- glans alrccde wegh-genomen ;
.

in; tia lyndt iii\ iemtm vjn inyi,™ , aick

fihton fnade « dl inuitndigi heert gna 1 »

Siet! wat ccn klcync tijt mijn krachten

, ,

!tbami:tyl, IKwH.W at
lurmlück diupit, m-yt
dc muiut, biiriuhim; miimtuiln
ib-'*iï Uttructuen; miim/uiit vinde
tj)nd. , Jij-
af-gepcit-
Hl Jtn^tbf'"* nbarlljllm tarn inr.aUyn
ci-^fjijlf nul tut wlmttlahidiB megit i/ir| C li/(B, Mijn geeltcn u\ t-geteerr, mijn luyllcr
gcprclcn.
Bcnick, cllcndigh wijf! foo mcnigmael
.

m En voor dc fchoonile vrouw met vingers aengcwcien-

i
(b) SUt •.•si dm da §ual/lrr-tn>m , in lan-n Ottmi iintimi , v
(.im, Vtmui , IfH dia t/ib, Trtxïaui cifcy , van dm Drnru-ttom ,
<tt gtna.nti , in v*n di lji>-dxtri%hr}t , mitfaidiri Loijin -ja/.iem M C* bt, Uni ttvm vm {«mmig, p&,m , fa **< Ff?»»»' ^
(tttitr, I'Ub. Ui. 16. téf. Io. <n Didiniiim in ji,» Kmyi'lixck lit. 39. rirfhlM f^snU^lÊ dt Mtmihn animttitum.
, |i.
n
 1 n , , ,,? ,: ,) , ,,, , , , ,, '

H LJ V s - M O E D E R.
400
Ben ick het, dit het volk als voor ten wonder fagh Wtt wd ons ydcl bert geduerig blijven
Soohacit ickbtiytcnquam, of in dc vcniller lagh? En fwieren ,„ den dracy van dele woelk
varen

Ach! is om dele
romp foo mcnigh iwecre genepen? baren'
gewet? foo menig hondcre lchepen „ \V ,t baet et dat de menfeh tot oude dage koomt,
Soo menijj fchicht „Wanneer lijn bange (iel voor oude dagen
Gedreven over zee? loo mcnigh dapper held Het ,s een droeve laeek, dat afgeleefde fehro„,'„t>
Gevallen in den krijgh , gcllagcn in het veld ? n.cfehen
ümjonckhcyt.meuwen tijt, en verlfthc leden
om fnoode li jf foo lange tijt van jaren wenfehen
Is ilit

lbo mcnigh duyfcnt fcharen

„Wie met bcnaeuthcyt f„gt „,„ „j„ voorleden jcugt,
Gclmoort in cnckel bloct ?
„ Die mift „och ,n den geelt dc gronden van de deuft
Vcrllondcn door het ltacl? is 0111 dit fnoode lijf lek b,ddo, wa ,ek mag, "
wecrclt tegen een gevallen in gekijf? gewent u niet ,e klagen,
De ^och van den korten t,,t, noch van dc
Bcnick, vergeten menl'eh, lot twee verfcheyde reyfen, fnelle Jagen,
Noch van clat „ het hajr is wit gelijck
Ben ick ontfehacckt gewecit ? wie fou hetkonncn peylcn? Macr fugt dat „ het lijf eens jonek vla!, het
Ben ick'er ooriaeck van, dat Xantbus is bevleekt? en dertel was.
Alwortuwhchacmfwack, krom, mager,
Dat Xanthns over al met dooden is bcdeckt ? Bouvalhg, ongclicn, ter aerjen ingcrorren
Troy' om mijnent wil, met al Jiacr gtilde faelen, ncir-gcbogV
Is
Al lijn uw voeten traeg,
Is Troy' om mijnent wil, met al de nacltc paclen, uw kelc foïder Tmacck
ls om mijnent wil gewonnen door het Pccrt?
Troy'
Is Troy' om mijnent wil gevallen door het fweert ?

Ach! waer is dan deglans, die bondert duyfcnt menfehen,

Dieal vat oogen had mi jn liefde dede wenfehen ?

is nu ter tijt, ach waer is nu de

Ach! waer glans,
van al Ie tnflè mans ?
Een vreugt en hcrte-ltilt
Dacr is men met gewoon op dit verlies tc
Ach is nu de mont ,
waer die Paris heeft bewogen ? padbnj
!
Oy ,
acht het Iichaem niet als macr
En na Nymphcn fclfs met kragcen afgetogen ?
de , ufo (iele
groevf
Gy, acht geen koude (ugt ,
als maer de liefde
Ach! waer is nu tct tijt, ach! waer is nu dc mont gloeit
„De geeft, Joo,
Codes hant de menfehen ingcfehrc™
Die Prinlfcn heeftbekoort, en Goden heeft gewondt?
Waer mijn helder wil? waer is mijn aerdig blofcn?
„ Wort uyt de Iwackhcyc fclfs ten hemel
opgedreven,
i
is

U'acr lijn, te defer uyr, waer lijn die fchoone

„O gunftevan denHeer! o kragtig wiomier-werek
rofen,
,, Wanneer het lighaem fwak t , dan
Tc voren om en om mijn roodc mont gcfaeyt?
t Is waer, dat beeften
won dc licle ftcrek,
fclfs de menfehen
Ay ray de fhellc tijt die hccft'ct al gemaeyr. ovcr-leven
!
tn met een langer jcugt in alle velden
Mijn besfem, die wel eer plag gccllig op te fwcllen, fweven,
Hing[ na Jacr heen gelach, gelijck als dorre vellen
zh waer, dat in het wout veel oude boomen ftacn
Macr als haer val genacekt, dan is
het al
Dan rs haer wefen uyt, en, die foo lullig gedacn
Mijn niont en hecit voortaeu niet ccnen gaven cant,
Macr llact gelijck een dorp voor delen afgebrandt fchenen,
Verdwijnen uyt het oog, gacn in het duyfte,
Mijn wangen Sjn geploegt met honden duyfcnt vcuren. henen,
.Mijn voorhooft
En liggen alle rijt begraven in der „agc
ongclicn door rimpels en door
fchcuren boe, dat haer lange jcugt niet
Mplunt.mijn wankel hooft,mijn gantfc cens en wort gedagt
lichacm beeft, Macr fchoon dat acn den
lethebbe (wateendruck!) menfeh is korte tijt gegeven
niijn kr.tgtcn overleeft
Hf U gedueng lijn, en fonder eyndc leven
ft "f. *t my
M het lijf plagt over al te decken,
VVant als het aerdlchc deel genacekt j

m, liet „u alleen een hooit vol kale fijn ccrllc ftof,

plcckcns boo blocyt dc rcyne licl in Gcsdcs
» » dient a noch geklacgt ? mijn leden lijn, ecusvigHof
Ak ..eken Tonder loof,
(cylacs ! Dan is 't dat eerft dc vreugt, die „oyt cn is
e„ fruyten fonder waes. begrepen,
Ac dier een yder
Nadruk, en tegc„fpoet,naduylentha,dcnepcn,
.
menfeh voor defen vont behagen (koomt,
Haer glans, en hnogllcn wenfeh, haer
"» «Heen maer reden om tc Hagen volle mact be-
Sff »:
«!,
waerom noch gcScn in
dit verdrietig glas Gae
W«dicnt,oChrillcnhcrt,watdic„t'erdangerchroomt=
treek dan uw gemoet van aertfehc
beu!el-Cieckcn '
Die noyt geruftcn geeft cn fullcn tonnen
H r „ S
b
"S""«*'jl, m dicrgelijeke vrouwen, maecken ,
Het is macr cnckel lehijn al wat Bet vlees
£ C gcdl mtt ll bclit,
*
1 1
J™
'
? 'S™ onderhouwen, Gy kent een beter vreugt, cn hebt een
h ï talen herfft van haren ouden dag ander wit.
Die inliet (til gehevm, dc moeder
van dc vrouwen,
\ ermogte met het oog ten vollen acn tc fchouwen

C»,
W'
•muwcbroofeje
•-".enrcoiejeagt

Ennoc„
i
lik

l'>vtionlll.
&
g ti van uw fw cte lcd
v an u

T
n
f th « vl°'
'"

?
L!

li,K '™ Jc
cl

« haer komen
CC Vcni "
j°
""'E 1
'6* 1™'
H:wacrtoe,,icr liroefgctrcur?
..,'

hemel open doet

£

openbaren
Hy

Hy
De vrugt dacr 111 gevormt, cn dat hy, even dacr,
fc.11 handen acn het kint,
cn voeten wert gewaer,
foude mcr'cr dact uyt dit gcligt bclluytcn,
Eq op een vaftcn groot het vonnis mogen uytten,
Dat foo een edel ding is voor een ruymcr'logt,
lin gcenlïns uyt-gcrult om dacr te fijn
taft, als mct'cr hant, dat ecnmacl
gebogt ;
dele leden
*n hoiid V ! ™> uw lllftc 'O» dc dcur
1-
-
En verder fullcn gacn , cn wydcr lullen rieden
£" «roe feieMlT"
dc fwa ™ haer kragten nu begeven, Hy hem feker in, dat foo een kondig werek
beclt
;

Heelt vry een ander wir, een hoogcr

d'r' C
o«"e„t het digte oog-gcmcrclc.
En Ii;
s ,ï 'S' riet Wie ,n (ijn hertc trect, cn weegt lijn binnc-lragten,
Blt « ew kt '
, •
tcn Srfig vreugde-liet: Sijn deftig voor-gepeys, lijn hooge
na-gedagtenï
S « «teen v °'r? °™
hct hcrti
J«« hygen, En vmt dacr, hoe de geelt by wylcn fproiigen doet
«kerm lönncneder-lïgcni Tot in den hemel fclls, tot acn het hoogllc
,
? goet
r
H « r'»yt h hy h ijrv grac„ « '
En liet dacr, hoe dc (iel oncyndig, fondeFpalcn,
f™™*» di?r,
PC " c" Jc » gSiacn,««f Kan lwicrcn in dc lugt , cn om dc wccrelt
dwalen
r * d »Je h e„5
SC ' EaiT c " kan ,,lcr ni « "arci,,
' Kan lwcmmcn over 7.cc, cn uytrcr-macen
[W t Tf 1'njft vordc ' t °» " b ™> ras

,*
,
*"*cr
1V
»
S de few
So' 't'
c Jm
" ;,C

S K ""vtcn lijnen bocck

•
dCCS '
•
tó
:
Keert weder daerfc woont , cn neder
Die kan van ftonden acn uyt dele fnelle
llellii) tin met befchcyt,
dacrfe' was
vecren
en in der dact bcwccrcn,
% f
r»n "*<*» »> vadcrlantfehe kullen, Dat foo een gceltig ding, en foo een Ihcl bedrijf
INict eeuwig wcfen lal voor
dit ellendig lijf,
BI Sj " f ccrJc "yt tc
"'"wiciooo?, f-' " Niet voor ccn lecmen huvs, of dicrgclickc iïecken,
i°»P" hijgt nacr'teynde van de baent Die yder u gewoon met handen acn te raccken,

Eec Niet
 B E D A G H D E
4 ,o
Rcdcnckt een fchoone Had (i) die niet als helle ftralcn
kent,
Nier voor dc wecrclt fclfs, die hare palen La« uyt het rijck gebouw van hare poorten dalen,
tonder end ,
Macr voor een grooter fael, een ruymte Een ltadt,cen hccrlick werek, gclijck'cr noyt en wat,
Hv
Sa'1
weer, dar lijn vernuft eens hooger
door cefwinde drift hem dicnltig
Sal eens te fijner rijt gaen
En met een vollen loop gaen luien o P
opgc reien,
konncn welen,
ftygen uyt de
de Macn
m ,
Een ftad van cnckel gotit, gelijek een luyvcr glas, (f)
Een ftad , een fehoon juweel , daer klare beken vloeyen
Tot heyl van al het volck , daer nutte vruchten grom
Ten goede van dc fiel ffl een itad, een rcyne ttad,
Boven alle wolken,
,

Sal boven in de lucht, en Die in een 's menfehen hert noyt recht en is gevat.
alle volckeii
En boven alle vlccfch, en boven eStodt, Daer is een helle fon, die noyt en laet tc fchijncn, (m)
Oncfangentotccnloonhctvoor-rccnr. urn (*)
Daer is een wonder licht, dat niet en lal verdwijnen, [>)
Die in L
tnenfehen brcyn noyt
recht en .s gevat

d,c P e trooft , dk helen kan vermaken ,

Daer is des Hccrcn Bruyt, daer is dc ware min,
Dat b een Gecnquacten rackt'er aen , geen vuylcn komt'crin. (
ingevaile kaken, ( )

Als .cmant vort gewaer

lijn

Siinongcvalliglijf* waerom doch gefuch O nieuw lerufilcm! (ƒ>) hoe klaer lipi uwe itraten!
Hoe rcynuw borgcry! hoe fuyvcr alle vaten!
ScfwMckt het aerdfehc deel , wy
llygen ir lucht:
begeven, Hoe fijn uw gronden fcll's met alle glans bekroont,
,Wil om de (helle tijt in ccnigh deel Daer Godt in volle dact fijn eygcu welen toont!
beter leven,
Het is een Ideyn verlies, daer S een
(j)

Daer Godt in onfen gceit lal ecuwig blijven leven!

D iel is een eeuwigh hcyl. ó Ecuwigh hooge
lacck !

Daer Godt met onfen geelt lal in der hoogten fweven!

Hoe wijt is uw begrijp hoe wonder uw vermaeck !

Daer Godt ons fpicgcl is, ons klare fonne-fchijn

diepe kokk, die niet en is te
gronden
Oeeuwiah! Daer Godt in ware dact lal al in allen zijn!
bv^een klocckc pen, noch by geleerde
monden
Noch Och of ick llvgcn mogt uyt defe lage poelen !

groot bcilag,
Noch' by een gecllig breyn, 6 eeuwig
overlag ; Soo dat ick iii den geelt geduerig mogtc voelen
Dat novt een wacker oogh ten vollen Den voor-fmaeck van het heyl, dat boven isbereyt!
water-baren,
Schoon eanlch de wcrelt-kloot heilont in die dc fiel in ware vreugden leyt!
jaren, Een voor-fmaeck,
En dat'cr ccnigh menich, na hondert duylcnt Och of ick alle tijt, met yver aengefteken,
quam,
Tot lbo een ruyme Zee eens toegetreden Mogt eeuwig, lieve Godt! van uwe daden fpreken,
En uyt het woelt diep macr cenen druppel nam; Mogt fpreken alle tijt, niet als een nietig mcnlch,
eeuwen,
Het feu noch evenwel, na menigh duylcnt Niet lbo ick fpreken kan, macr als ick heden wentch!
de meeuwen;
He* (wemmen met'cr tijt benemen acn of ick fpreken mogt met hondert duyfent tongen,
noch evenwel de gronden van den kolek
Och
Het fou
Die met geen acid fch en draf en waren ingedrongen!
Ontblooten voor het oog, en tooncn nen het volck
Och of ick fpreken mogt, gelijek het u bctaemt
Macr ceuwigh is een Vak, een atgront Tonder palen,
Die Held, die Vrcde-vorlt cn Wonder fijt gcmeint:
Oncyndioh van begrijp, daer in de linnen dwalen,
Och of ick fpreken mogt gelijek dc rcyne fcharen
Daer in verloren valt, en niet ter wcrclt geldt,
Die met een helle Item , en mtt de guldc Inarcn
Schoon icmant hondert jaer , of hondert duylcnt
telt.
Verheffen uwen roem, en melden uwen lof,
Oker, mijnficlc, leer geducrigh overleggen
En roepen hcyligh Godt, cn laten nimmer of!
Wal eeuwigh wel te fijn, wat ecuwigh ts tc fcggen, Waer ben ick mijn gemoctPmijn hert begint te voncken
Wat ecuwigh al bevangt, wat ecuwigh al bcdeckt, brant, mijn finnen worden droiicken,
Wat eeuwig, eeuwig is, waer eeuwig henen Itrcckt: Door ongewoonen
Mijn geelt is op dc loop, mijn loflë reden holt,
Bcdcnck eens wat'et fy by Godt te mogen wcfen
Vanallcblydfchapvol, van alle pijn gencfen, <j>) Mijn brcyu dat borrelt uyt , mijn ficlc fuyfcbolt:
alle goct begaeft , van alle quact bevrijdt
Met Wie Tal mv', lieve Godt, van dele banden llaccken,
Ontllagen van geklap, en boven alle nijt; Op dat ick' even nu mijn Schepper mogt genaccken?
Geen ficckte, geen gevaer, geen vrcelc, geen gebreken, Wie fal mijn vluchtig hert verheffen in dc locht,
Geen leugen, geen bedrog, geen ilimmc tonge-llckcn, Op dat ick' heden noch den hemel raken mogt?
Geen doot, geen ongemak, geen honger, geen gequel, (<) lek lcheydc van het vleefch , cn dele fwacke leden
Macrltacgh, malledingh, en Tonder cynde wel: lek klimme tot het huvs van alle eeuwigheden,
Volmaccktheyt in d'c fiel, gelbntheyt acn de leden, Ick reyeke nacr hct'licht cn nacr den hellen dagh,
Daer noyt dc blceeke doot hacr pylen Ichietcn magh;
En fchoonheyt voor het oog, en volhcyt in dc reden ,(«0
Ick vliege buyten mv. ick vlicge van der aerden,
En liefde (onder hact , en onvermoeydc jcugt,
Ick Itygc nacr dc locht met ongetoomde paerden,
En Godt te mogen fien, de volhcyt aller vrcugt i (#) m „ «Tor il ,1c wcrclr dnet.
lek' iie beneden mv, wat al de wcrclt doet,
i!_ 1

Al wat de rijeke Zee , al wat de foctc llroomen

Al wat het luftigh velt, al wat de groene hoornen, Ick fie hoe dat het volck hier in der aerde wroet,
Al wat de ganiche lucht eens gaf acn onfen noot, Ick fic dc nieuwe Stad cn hare poorten blincken,
lek hoore door de lucht dc rcyne Itemmc
klincken,
Al wat de hemel felfs oyt goot in onfen fchoot,
Dat Gil dc milde Godt in ónlen geelt vervullen, Ick fic een klare bceck, een kryltallyncn ili'oom,
Levcns-b^m,
Als wy in hem alleen daer boven leven lullen, (ƒ) Ick fie het ecuwigh loof, den waren
fingen,
Hy geelt van onfen geelt, hy onfc ware kroon, Ick hoor' een groote fchacr des Hceren daden
Hy nel van onfc fiel , hy onfc groote loon, (h) Waer henen mijn vernuft! ó wonder focte dingen.
Ick fic het rcyne Lam, en fijn Geminde
Itaen,

{») Tt K W» bn>zer-r,tht van hst htmtlftht Jirufalm iritn vry- , mogt ick , lieve Godt , ó mogt ick vorder JBW
O ruiten,
rfem ent uiringen is nul tsor ten (raait j'ammt jtlt% (gclijtk dl Hmfiman Mijn fiel is Noachs duyf, die niet cn weet te
jtfilt van fi:n burgir-mhi van Ramen , Aftor. ai. zt.) macr mti dm magt te letten hare luiten
Die novt en heeft de
itiubartn hktit Chrijli. i Ptti. i, iï. quatn,
Tot datfc wederkeert, van daerfc voo, tijts
is vrtul'U , dt usUn-j.tt , en l,iffli<cl ;t;tftn let VtO daerfc was gereylt en hacr begmlel nam-
(1)
Apoci
(e) pjcito" dictrt pflm :
ftU iti ntn fil . ijudm auid ibi Jil. AH^ufl.

(n) MM 'ft
»<*• Dl ': D "'i " m "1
l l " m '""'- plj"-

munJj invilüdi, in mmnJa vijibUi umbrt nram. Htrm.

(o) Apoc. ii. verf. io. vert 17.

(ei lïfa Dti biAtijic* fat' 'Ji fummum Samtm. Augufl. dt T Htttlijtit dingm ffrttikt i
(p)
Apot:. II. i». M;
|f) Nfifaltfl furnmus rerum
itndnii dtdu ,
qmmndmisdnm jat

4 Dan. Strn. ih) Genei". 15.

 , ;,! , , :,, , , ! •: : '

HUYS-MOED 4"
vrcugt, die met als boofc fmctten
v,,hier dan wecrelts Sy, die u wonder dreygt met leet en meeval,
de fel , die alle vrcugt beletten, «wc
lXcne.1 ontrent Is 't die acn fïclhaer leven brengen lal
Offcfc ic nE bi?' cn
'
™
n rc -vnc Ulgt ' ,De doot is macr een flaep fy leyt het lichie-
vermaeck m had ten op de vlugt:
,
'
Ier,
Noch tijt het los ,Maer geeft het n aen fijnen SchcppL, ,.,
mcnigmael dc blvde gaftcn klagen .'

Wil hoor 'ick „ Dc doot is macr Veer, dat van een harde ilrant
dc tijt! hoe vliegen ooft dagen „Ons
Hoe veerdigh is ngcr wijft het ware vadcrhntj
fchiint dat eenigh
fpook ons uyt dc wcrelt drijft, jDc doot
Het is aen nfch gelijk Elias wagen
't b al
ma
water-vcrw wat niet gcdticrigh blijft. „Sykan, als door het vyer, ons nacr den hemd
een vnem fijn bate wil vermyden, drager!
Schwn icmant met „Dc doot it maer een Wee, die ras cn
mct'er voert
in kor t er 1 tont,
daer komt een bitter ieheyden,
Datrkomt „ Den hemd open doet, eu om het leven bacrt
was, en foeter heeft geniale, O
£n boe men blvdcr weerden Ouderdom ö fcholc van dc feden !

Hoe Jat het droef

vertreck dc vrienden fwaerder vak.
O ïTeutcl van dc ruit ö woonplaets van dc reden
! •

AlTucrus bwfi het vofck

vee! gtraftc toe gedragen,
O winckcl van beract 6 haven van dc deugt ! '
'

Hvgafeengrootc fceit van hondert tachtig dagen, O tncht-huys van dc luft, en breydel van dc
'Die maeltvt evenwel, die blydfchap isgegaen, Ickpnjs u, grijfeVorrt, Ichoon u de
ieufft
menfehen laken,
Al wat Je weerclt prijft, cn is maer enkel waen: Gy doet ons met den geeft als aen den hemd
raken
Macr in des Hceren huys , daer foo veel duylcnt fcharen Gy doet ons dertel vlecfch, ons tochten in den
ban
Te famen lullen fijn, te famen lullen paren, Daer ons de geyle jèugt niet voor bevryden
kan-
Daer is het bitter woon , het fchcyden niet bekent Gy leert ons uyt de dart hoe alle
menfehen dolen
Daer blijft een eeuwig heyl , een vreugde tonder end. Dat niet en wort gelecrt oock in dc
befte fenolen'
Sdmnii toimnt vroliek is door fpd of luftigh fingen, Gy maeckt ons van het vlecfch cn van het leven
lat
Door wijn cn rijeke fpijs en duyfent fchoone dingen En bacnt ons tot de deugt gdijek een rechte '

Indien hy evenwel fijn innigh herte vracgc

pat -
Gy maickt ons door den tijt, cn rijpt ons groene
Noch is'er eenig leet dat hem dc fide knacgt : Oy koelt het vieng breyn van alle rouwe gatten,
ballen,
Macr die in Chriiti bloei den hemel heeft verworven Gy maeckt dat onfen geelt een nieuwe weerde
fiet
Die voelt een rcynevreugt, die niet cn is bedorven, Uyt dat van langer handt voor delen is gcfchiedt;
isgemengt met ick cn weet niet wat; O)
Dieniet cn Gy fijt als voor een Godt hy wijlen acngcbcdcn,
Maer in hooge lult ten vollen opgevat.
is
Maer dat
is vleycrs werek , 'cn tegens
alle reden,
Liet icmant fijn gdïgt by wylcn henen dwalen Hoort uyt een waren mont een woort tot
üwer
Ontrent een fchoon gebouw, daer hondert gulde falen Gy kont ons met der hant geler den tot den Heereer
Sijn pnehtigh uvtgmill met alle rijeke ilccn, Omhing dan, reyueficl, ontting uw leftc dagen
Met iëhoon gevuet , dat niet cn is gemeen
alle
Als Godes loctc gunlt, en niet als droeve
Hetfal hem (foo het fchijnt) tot acn de fide raccken, plagen,
Gy kont oock even dan believen uwen vricnt.
Maer dit noch evenwel fijn kleync bcufd-faecken Indien gy van den tijt u na behooren dient.
Sunby des Hecrcn huys gelijck cn fwaluw-ncft Die uyt een domme luit in echte plagli tc
Dat, uk cn weet niet hoe, "is aen dc muer geven: treden,
Vergaept hem meeftendeel ontrent de fchoone
Als icmint baggen fict, geciert
aen alle kanten leden,
Ontrent ecu fieren gang, ontrent een ronden
Met oellcrs revn gewas met fijne diamanten, mont.
,
En daer is mcnigmael het ganfche t rou- verbont *
Met alle fliekcHpcl, hetdunckt hem wonder fijn,
Maer
De helde van dc jeugt belhet in malle rancken,
d.t noch altemael cn Is macr enckcl fchijn,
In ongdoiitc jock, in enckcl Vcnus-janckcn,
et u-nrt dcdl mcnigmael acn defe toe-gelaten
[ , In ick cn weet niet wat; uw liefdé itaet
Ur Go* vrant lijn, cn goede feden haten gefet,
, Indienfe naer dm cyfch op alle laccken let:
UWülm'aert,
..V
S 1

at
^'j
^"'jn en/A
foo denkt uyt dit geval
volck hier namcls ecven fa 1
De togten van het vlees, de lullen om te baren,
Verdwijnen mct'er tijt, en breken met dc jaren;
J'
/™«ncn het vol aldcrhande bloemen, Gy, als de dwafe min trw wcfen niet en paft,
*ol «ie fchoon gewas,
daer op dc menfehen Soo maeckt dat uw gemoet in ware liefde walt.
Vol a,

^^fc^'f'" H^^f 1
> Gy ™*t na defe, tijt, "als van de jeügr g ncf-

EndeÊevenwrlfS^ ?f&i* op tc Iprmgen, Schoon of het lichaem ruit, als macr dcde ficle paerr,
naer
Soo weet dat echte trouw hacr volle kragten bacrt
f,
Rh _
^""Ë™ "ock midden in dc fmaet, Gy ltact als op den trap om haeil tc lijn verheven
en fcu-n vermaeck dc milde Schepper laet.
tjy Daer vrouwen ibndcr man , daer mannen fullcn leven
Godt dicrt' kinócrs geven,"
&cnn H mm Crdal En fonder echte wijf, cn fonder echte fchult
voor eeuwigh lullen leven?
'Er! r L Dus weeft van heden af gehjekje worden lult.
Die, cï r 2|l.." S!
lc 0
ë UI111 hm
H° r ten in den fchoc DePheenix, nu bcdaegt, vlicgr'nacr het hcetc Suydcn,
weerclt (font
Win , tot vrcuyde fijn genoodt ? En nept
fchoone
aen alle kant den beek vol foetc kruyden
Son* met
" ILl hacre gufle ftralen ,
Kou
tiran. 1
. -

Volbalfem, cn kanncel, en bouwt ccn rijeken nclt

t hare kamer dalen,
En, als dc doot genacckt, foo rïeckt Ir, aldcr-bcli:
V , "l
,rC
t
M "'°' ™ ftent-ligt Al is de fchoone roos door hitte van der filmen
Vcrftendcrt, afgeteert, door rimpels ingewonnen,
echtmet vreugden overgoten',
En (iet!
'
Berooft van alle glans, cn van haer jcugdigh nat,
de kas, wacr binnen is gefloten
Noch hacr loctc geur oock in het dorre blat
blijft
'juweel, dat Godt vcrfegclt houd
ï Uw hcyhgh rrou-vcibont, bevcitigt met dc jaren,
Bmyt met haven Schepper trout. Beproeft dooi' loet en fuer u dickmad
cn hert, en laet u niet vertfagen wedcr-varen
K
U ^itorh gdld ' noch van llw lei l e ™g™-, (0 t«* tf*u
t , ubi ceipiril

Hci kc a ° ot VOOT uwc dci "en klopt

thrictrn ? ';
%^Z2u
i

S
'
h « f»Stcn is verloren,
^nnetiP ,
'

grat
W lilt'cr toe geboren,

J'x hier b '

'
al 111 h
«dm-lter gaen
S"W, TcTh e *™ bcfchcncn van dc Maen; Jl*m,. ff. ü
imm, h llr
^^l iCn
okt ' cn k all u geenfins krencken,
dwacs 5 die yiflën
wil verdrenctcn,
Iiul tnnifj cinjupe
minam , vigti
,

imntn mdir
Kr.
eifi lm
c

Ver-
Hl» B EDAEGHDE
Vericgclt boven dien door menigh aerdïgh kïnt,
Dat is een vafte knoop, die reyne helen bindt j
Het paren van de jeugt, en, dat wy trouwen noemen,
En kan van ware trouwe roemen,
niet overal
keelt
Ach ! dacr is maer de Tenors, en hier de rechte
den geelt
Hier trouwen onder een de Bclc met
leger fpreken,
Als man en echte wijf op haren
breken,
Hoe door een (achten aert de tochten at te
Hoe ionder hcerfchappy te heerfchen over al.
geven lal»
En hoe men voor een vlocck een fegen
Als man en echte wijf « i.imcn
over-wegeii
te plegen.
Hoe du een Cbriftcn hert de helde dientfondcr :
fch.jn,
En hoe men gallen noodt in dact; en
hoe men gallen noodt om niet geoooot
te lijn,
En
De mulders ledigh ftacn; blijft etter onger
Als maer de nieuwe menfeh van binnen jeugdig grocyt.
Al vint de gladde Hang hacr perftc jcugt verlieten,
En ganfeh het buytc-vel aen alle kant gereten,
Noch is haer dat verlies geen Ichadc, nnch verdriet,
Om datfc binnen hacr een nieuwe jonckhcyt fitt;
Sy weet haer buygfacm lijf door*engtcn in tc dringen,
En door een kleyne fchcur haer weder uyt tc wringen,
Sy wraeckt mec alle magt, cn worilelt lange tijt
Tot dat hacr opper-huyt van al de leden ghjt,
Sy weet haer ecrlte kleet, hacr oude rimpel-vellen,
Hacr vagt , die niet en deugt , ten muilen af te pellen,
En lïet ! na dit bedrijf Ion konmtlc voor den dag
Vry fchoonder alfle was, en gladder aliïc plag.
F.y, wat ick bidden mag, gaet even dele gangen,
En doet in dit geval gclijck de wyfe llangcnj
„Dacr is geen beter net, wanneerje buyten flijt,
„Als wel tc nemen acht, hoe dutje binnen fijt.
Indien uw lichaem fwackt, lact dat uw baken wcfen,
Wilt uyt een hollen tam of uyt een rimpel leien
Hoe 'dat uw krank geitel ,' uw fwackc laecken (hen,
En leert op delen peyl tot uwen Schepper gaen:
Wat fchacd het, dat de menich uyt dit verdnetigh leven
Won met een fnellen ilroom in h'aellen w eg-ged reven
Wat fchacd het, dat demcnfclien dooralde leden voelt
Dat hem een itil bederf in al dc leden woelt ?
Wanneer het kranck gcflcl is diekmael acngdlrcdcn
Met korthcyt op de borlt, met lwackhcyt ten dc leden,
Als man en echte wijf te famen overpeyfen
Wat teer-gelt dat men hoert om uytcr tijt re rcyfen,
En hoe een bange licl kan lellen haren dorft
In Chrittus diepe ftracm en lijn bebloede borft|
Als man en echte wijfie Tarnen over-mcreken
Hoe dat men riicke wort in alle goede wereken,
En wat een loeten geur dat uyt den hemel daelt,
Wanneer een heylig Vver in haren boetem Knelt:
Alsman en echte wijt' vermengen hacr gebeden
Vermengen haer gepeys, en ruilen niet de leden,
Dut is een loet geheym, dat vry al dieper gaet,
Als ick en weet niet wat, en fottc minnc-pract:
Vriendinnen andcrmael, offchoon de wagt ei s beven
De Macn en guldc Son hacr ichijnlel niet en geven,
ongeval,
Hecrcn mont , als door het
k En wil niet dat het vlees u langer fnucken fal.
Wie blijft'cr in een fchans met ondcr-gravc wallen?
}
Wie vluet niet uyt het huys, wanneer dc muerenvaw»
Wie ioeckt geen ander kleet, indien het hem gebeurt,
Dat fijn verlieten rock cn hier cn ginder ichcurt?
Offchoon een weelig menich tot leven is genegen,
Het worr hem met'er tijt door lieekc dagen regenj
„Veel qualen aen het lijf, cn diekmael Iwing'T'T'
„Verwecken aen dc ficl een weer-fin in hetvleys:
Relict, en letter op, hoe ieder fijne tanden
yxMcn,
Ten nacultcn gade ilact, cn noemtfe weerde
hinder d"f*
En, lbo een ander menich hem dacr eens
bh>fli
Hoe dat hy ftrax ontltecckt,cn krvgt een hevig
knagen,
Maer Cao nochtans dc worm dacr in begint te
Hy fal haeit lijnen noot aen alle menfehen klagen;toe,
En, als het' langer duert, hv koopt'er iemaiJt
monde dnc:
Die tlux het qucllig been hem uyt den
mcnicr.cn,
Soo plag de wijic Godt by wylen trage
wenlchcn,
Die niet als langer tijt hier op der aerden
ontwg,
Te trecken uyt'ct vleys, cn die den doot
dag.
Haeckt, onder dit behulp, nner lijnen lellen
pcjlen,
Dan 't is hier niet genoeg op uw vertreck te
Weet datje teer-gelt hoeft, aleer te mogen reylcn.
gact,
„Die met een lege beurs in vreemde landen
wanneer het a K «
•
„ Klaegt diekmael fijnen noot
Maeckt dit geen kleyn beilag in uwe diepte «fff»»
morgen»
Vernieut uw Cbriftcn heit, vermeut'et alle .
 , ; ; ,: : !:, , ) :

HUYS-MOEDER. 4M
fift u cygen felfs, cu dat met alle vlijt, Ontbïe een weerdig man, die met de befte gavea
Gic
Tot datje met den
goeden vrede fijt: geelt m Sijn aengevogten hen mag uyt den Woorde
laven,
ïlangc-vcl te ftroopen van dc leden, Die met een (taeg gebet hem Itcllc voor den Heer
Iki oude
van boven tot beneden,
mogen lijn Tot dat'er woix gcleyt, Daer is geen adem meer.
tn nicu te
hvryecnwigtig lhickj dc ganiche binnc-kragt Macr boven dat dc menlcb fijn leden voelt bederven
het werek , cn dient'cr by gebragt Soo fiet hy menigmacl fijn naeltc magen fterven,
U noedig tot
Imertcn lijt , geen moet en dient verloren Hy fiet hoe Godes hant hem in den bocfem taft,
Doch, k'hoon gv
yV'acrwort'crcenigkint, als met verdriet, geboren? Hy fiet hoe lijn verdriet geduerig hoogcr waft,
^' nieuwe menlch. verweckr een tïicp geklag, Hy fiet een fchoonc jeugt, in plaetie van tc fpelen,
Sa liet!
in droeve banden lag. Gacn treuren door het huys , of acn den vicre quelen,
Vermits hy langen tijt

indien uw koude macg geen voetfcl kan bewcreken, Hy het een weerden vrient bcvogten van de doot,
deel met beter fpi jfL- rtereken , Hy fiet een aerdig kint hem trecken uyt den fehoot.
Wil Jan het innig
InJicn het vogtig
brcyn verdtiyflert uw gdigt, Wat lal in dit gevacr, en diergeüjckc faccken,
Soo (tijg de (innen
op tot in het eeuwig |,g t : Een lieve moeder doen, een weerde vader maecken?
fiet den hemel open,
Sluvtude moeder loe, gy Sal ieder als een rots, cn fondcr droeven tracn,
wit, daer wortje tpc geroken Sal ieder met gewelt fijn liefde wederftacn?
Dit is uw regte
Sooudejcugt befwijekt, en niet en kinden meert, Neen, droeve moeder, weenjdaer is een wettig treuren
Gv, wortecn evgen kint, een dogter van den Heer; En meelt , wanneer de doot ontgrendelt uwe deuren
j
bïoet , of kot.de winter kermen Godt wil niet dat de fiel in druck cn fwarc pijn,
Don' u het kiUig
UtX u het vierig hert, att u de liefde wermen, Sal hart, gelijck een fteen, of ongcvoclicli
fijn:
De lielüc, niet van eer, of van het aerdfehe goct, Hier dient alleen bclorgt , dat vele droeve tranen
Maer,dicecn naeckten kleed, cn holle buyeken voed: Uw wangen niet te dier, Gclijck een ackcr, banen,
Worm het wanckcl hooft milmacckt door k'aleplecken, „ Wie tot een Itagcn roti dc miert overgeeft,
Gj, mlmaer des te meer uw naeckte (iele dccken; jGdijckt een wecrehs kint dat fonder hope leeft.
'Wort uhethjf'ontfct door gicht, of flerecijn, Gy, laec u niet te feer van treuren overhecren,
Seg, mijn verbilïng naeckt, dan fal het beter lijn Uw kint is in de ruit, het kan niet wedcr-kccrcn;
Heett nicmant fchier vermaeck in uwe dorre leden, ,,'tls nutter dat het oog om eygen ionden fchreyt,
Mitck datje trooitcn kont door uwe foetc reden „Als om een dooden vrient, die in der aerden leyt.
In uwe glans voortaen dc wcerelt onbekent Gy,\veelt doch niet tc droef, cn niet te feer verboïger
Sic dat uwen lof tot in den hemel Icntj Maer Hel u liever aen om wel tc mogen volgen;
Kan het foei gcluyt van fpc] of kondig fingen
11
Wacrom tc feer beklaegt een voorig ongeval ?
Nktfflte dtiitig brcyn, of door het oore dringen, Heb liever voor het oog een vrcugr, die komen fal:
Bevlvtig alle ilaeg , dat gy de foetc vrengt Gy, die een lieven vrient fiet in der aerden fygen,
Vin Giïdcs eeuwig heyl oock hier gevoelen meugt Wilt met uw droeven geeft rot in den hemel' ltygcn;
I.cyt uw onrullig brcyn cn maelt gcheclc nagten,
Socck trooll aen uwen Godt in alle tegenfpoet,
Sou dat geen l'oete ruit cn daelt in uw gedagtcn, En
onder dit bellag, lbo Iprceck in nw geraoet:
Heb oock in dit geval een klcynen tijt gèduk , '

lek was aen defe kant gewortelt in der oerden,

HctuyrisïoordedeLir, wanneer jc Vullen fult: En hielt een nietig menleh in al te grootcn weerden;
Wnrtu het Kjfgckromt, cn naer het graf gebogen, Macr Godr, die mijn gemoet cn ltillc feylen kent,
De fïel, uwbclte deel, dient op te lijn getogen -, Heeft van dat ydel was mijn finnen afgewent;
Het vlees worm, de geelt , uw bcitc punt,
is voor den Heeft mijn aclwacrdig hert tot in het lh.f gebogen,
Caet naer den
hemel toe, daer is het vaderlant: En even door het graf ten hemel opgetoqen;
Hoewel het wanckel hooft,
cn krom-gebogte leden Hy, die my dele vrucht uyt enckel liefde gaf,
L irecktn nier het
graf, en wijfen naer beneden, Koomt uyt gclijcke gunft, en Ihijtfc weder at".
twhayr, te voren fwart, of blont, ofgout gclijck, Mijn herte wxs gckleelt acn al te broofc dingen,
W i«4 door fijn witte vcrw' , u naer het hcmel-njck. Die als een laltig pack my acn den bocfem hingen,
» " st lt: [ "en ouden mcnlch dog vorder na te jagcii Des ben iek lu-. uw
f ces
te Udt ynde ujn gei
reyne fiel tc mogen
i. '
over-dragen ? Eer
nWiier niet een ecnig vrient cn is met hem gepaft, ,Noy
«Hy valt een ander fwaer, cn is fijn cygen lalt. ,Dan
geen klevne voor delen weg-gevaren,
tijt

^««i.iwaa-dngt, dan in het kmdcr-baren, s het vlcys gcdei

hljb L '
menigmacl een ganiche nagt gcfugt,
ut om ccn quaedc
l
rymg c
borit , of by een iïeckc vrugt en p|,j
h "u gelollj
v ff" gv moogt dc ganiche leden
r " m dcn J'cnft van uwen Godt hefteden,
moogi nu treckenin,
.
als met een vollen mont,
" troolt
'aiconshct woort hier op der aerden jontj
Gy t 1u
tjde Heken,
.^ .''™ lit'i"lehroom,cen fickenmenfeh bcfocc-
! , Het te borrelt uyt d,
ndcr-bcdverfienvan linnen-doeken, (ken, Het tweede dat'er fehort, k fparen boven
ft» «teanck,
\ i nutte ipij
bh n winter- klcet, Van bcydc dient gemydt: de klap van oude wijven
(Gelijck van over lang de befte heden fchrijven
Ck ven dun
Ja iCint k° uw weder-mer ocrieven, Is by het ganfehc volck meelt over al
gcfehat
jkhm f-

fijnj in üXnLbclic™, Voor droomen , voor gcral , en ick cn weet niet wat
b ° miltk Ü]n Ofchande, vrou-gcllagt , voor uwe grijlc jaren.'
H
Cv, torn
™SnTH u S bloct
f T Cn Hclt en miolkn gemoet:
'

>
innï '

Hoe? konje gcltengoet, cn niet uw tonge fparen ?

'
r JL llgt b v *>' k n Of lal de lange tijt, die rijpe finnen baerr,
p ,;1s tc r c lb "
'

°"> n w; ,
-

cm
vc,TL n wc '

rcyfcn , w
? '

Verltompen

Dnm
Gt bnotl
3 S -

r"
1
,

'
" 8
bL llDd cn koft, en goeden dranck,
'

n mo St Jc iranJchc reyle lanck

Sal
En
tl
al het lêhcrp'van uwen fncgen aert?
het kranek geitel in alle leden quelen?
fal dc tong alleen haer rollc
blijven fpelen?
^^lK nm
h,, r
'
ndcrfor
8' c" alsJc ^vlagen Dat voegt, mijns oordeels, niet iduswaergy neder fit»
Legt daer een harde praem ontrent dat gladde lid

J'cvoor de hel, (l) Anicularum diliramiiiia inkuil F.ramu, ) dki jein <lt B«;ij inani-
1 en voettel acn den gccltj but, i*,ufmodi S„!,«t tffmin mtuli,
(
ckm \*>n j«hj viih \Uinrn ~*uiii ac-

Fff E=n
4'4 B E D A E G H D E
Ren, die haermvden wil voor alle fnoodc vlecken, En roepen om behulp maer acn dc lieden meelt,
;

Moet niet alleen haer lijf, maer onck haer reden decken. „ Die cerlick ichaemel zijn cn met een ftillcn geeft.
,

Moet proeven in den geeft al Wnt de tonge fprceckt, „Tc geven fonder hoop' om wederom tc krijgen,
Eer dat'er eenig wourt haer uyt den monde brecckt.
„En, eer het icmant t vit , fijn gunlt te laten fijgen

mont beinocyen, „Inltilte, lbndcr roem , en met een bly gelaet,

Gv, teert dan lanx hoe meer uw loflcn
uyt te roeyenj „Dat is een foete reuck, die nacr den hemel gact.
Om eens dit lcclick woort ten vollen Dc gclt-fugt boven al en dient u niet te plagen,
Sict datje nimmermeer uw tonge belig
houd
Wanneer uw weerden man met lïcckten is gefiagen,
Met woorden fondcrflot, ot" reden londcrfout: Wanneer hy leyt en hijgt, cn met verlangen wngt,
te bannen
Draeat vorder goede forg dc ipaer-fu 3 t uyt , a
huvs, een gronwel voor de mannen, Dat hem de leite wee fal werden aengcbiagt:
Een ÓLm voor het Gy moogt in dit geval hem geenlins liggen qucllen,
Wscrnm dog «KMI'de mcnlch ontrent den ouden dag

Vry fchaerfer als het dient , en vrecker

als hy plag? Om eenig teltament dan in tc willen Hellen ,
daer alle ionden wijeken, Gewis foodanig werek vereylt een eygen (tont,
Ts 'tniet een fclfacm werek?
Vereyft een vryen geeft, en geen benauden mont;
De luit haer bram ontgaet, de kragten U befwijeken,
'tïs noch een flimmcr greep by hem tc fitten kraeekeo.
Daer oock het oordeel tófi is fwackcr in den geelt,
Dat haer de giere iugt dan wackert aldermccir?
Om ick en weet niet wat tot uwen nut tc maecken,
quellig hert foo grootcn voor-raet wenfehen?
„Gefchcneken, die men noemt ter faken van de doot
Wat mag uw
Gy rcyll in korten tijt den weg van alle mcnlchcn, „ En dienen niet gevergt als buytcn alle noot.
,

Gy'flaet in uwen loon om haelt te fijn geftilt,
Wat is't dat uw gemoet noch tecr-gelt hebben
Wat is'er leg een reys wat is'cr aen gelegen,
( )
Of uyt een volle zee, of uyt een Ulcynen regen
Tc lellen uwen dorft? te nemen uw gerijf?
Een wcynig is genoeg ten dicnlle van het lijf:
Die in de koortle woelt en fal niet beter wcfen
Al drinckt hy wonder veel; niacr die hem wil genefen
Behoort het innig quact tc nemen by der hant,
En wecren uyt de borlt den aengeltekcn brant
Het geit lal aen het volck geen ander herte geven,
Niet levden tot dc deugt, of eenig beter leven,
„Gy,die nacr vrede tragt, en wenft tc
„Enlbektgcen meerder goct, maerbid om minder luft.
„Een weynig aerd' alleen kan ons den koil vcritrcckcn,
„Een weynig aerd' alleen kan ons de leden decken,
„Een weynig is genoeg, en dient aen onfen noot
En midden in der |cugr en midden in de doot.
, Ten dient haer niet alleen te worden aengewreven,
Hoe moogje foo bcnaut, cn foo bekrompen leven?
Gy miflchicn haelt over moeten geven
fult'ct al
Aen ick en weet niet wie, een al tc byïter mal,
En dien het goct alleen ten quaden dienen fal
Men fict'et mcuïgmael, dat, na ccn gierig fparen,
Gy, die met alle vlijt hem dan behoort te ftillcn,
wilt? En moet in tegendeel hem geenfim komen villen,
En moogt in dit geval niet qucllen uwen vrient,
Terwijl hem loet gepeys, en niet als rulle , dient:
Wanneer uw bed-gennot heeft lijn gelbndc leden,
Soo talt hem in dc boi'ft met liefde, reyne zeden,
Met al wat herten treckt, cn niet voor eenen gang,
Maer van den eerllen aen uw ganfche dagen lang:
Het wijf mag haren man, de man lijn vrouwe ftreeten
Om, als'cr icmant fterft , het goet tc mogen deden
Dat ilacn dc regten toe, op dat de foete trou
Te beter overnam in liefde waden feu.
fijn geruit, Maer door een hart geprag geduerig aen te dringen
Oockopeenkranckcnlelfs,dat noem ick cnckel dwingen
Waer oyt een hatig wyf een fwackc fiele quelt,
„Al fchijnt het datfe bidt, voorwaer het is gcwelt.
Doch wacrom dit gebreck dc vrouwen tocgefchreven ?
Gewis niet alle mans en fijn hier buytcn ichult,
Daer wort'er menig rijck door vrouwen ongedult:
Dacr Iqn'cr in het lant , die haer gefellchap plagen
Met woorden, met gekijf, met ongefonde llagen
Geen rulle, geen verdrag , tot eens de penne fchrijft

Het goct,gclijck een milt, plag haeltig weg te varen, Dat Jan, mijn lieve man , alleen dc mcelter blijft:

„Het oude
is een plaeg , dat al tc grootcn vreck Maer tegen dit bedrog fijn weder loofe (treken;
„Gcmcenlijck wort gevolgt van al tc grootcn geck: Dc vrouwen dus gepei li dieweten haer te wreken,
„Het foude menig kint oock dickmaclmogen baten, Sy fluypen uyt den huys, als tijt en plaedc dient,
„Indien hem niet te veel cn ware nagelaten, En maecken al het goct acn eenig ander Vrientj
„ lek kenner heden noch, die quanten in verdriet, 't Is ecnmael hier gebeurt, cn elders menig-werven,
„Om dat haer ouders forg hun tchattcn achter liet. Dat lbo ccn lincker Ichcen van (bijt tc lullen fterven.
Gcloofr'ct, ydcl menlch, goct, heyl, en ware lege Want, daer hy maer alleen als hoir en was bekent,
Is niet in uw'bcjag, maer in den Heer gelegen, Dacr bragt ccn liever vrient een jonger teltament,
Hy itort op al het lant een uytgefchudde mact, Dacr llont toen onfe nurk met twee belehacmde wangen,
Wanneer li|n milde gunlt maer ccnmacl open gact: En liet, gelijck een brack , fijn ooren neder-hangen.
Sict Agars eenig kint, het ware |ac geftorven, Des heeft hy ( maer te lact ) uyt dit geval bedagt
Indien het van den Heer geen troort en had verworven, Dat jonllc dient gclockt, cn niet te fijn verkmgt.
Dc moeder gaf het op, en dede vorder niet, Gy, lëhouw dan dit bejag, en alle llimmc grepen,
AU datfedoor het wout ging klagen haer verdriet. Die niet als cnckel twift met haer cn konnen liepen,

„Al wat een vader doet, wat ouders oyt vermogen, „Dc ware
vont, die gunlt in echte lieden Itelt
„ls buytcn Godt, cylacs! in hacitcn weggevlogen, „Is trouwe, geen bedrog, is Helde, geengcwelt.

„Lant, renten, alle goct, dat kinders is gemaeckt,
„Wort Itrax ccn lege fles, alsGodt den legen (laec kt.
Gy, die met valter erf, uw
kinders wilt bclaten,
Gact lccrtfc van der jeugt het boofc welen hateni
Gcwcntfe tot dc tugt, dat is gefegent broot,
„Noyt wort 'er rcync fiel verlaten in den noot.
Sict als de domme Struys fijn evers heeft verloren
ï
Noch worr'cr evenwel ccn vogel uyt geboren.
En als de wilde Racf haer jongen niet en voedt,
Dan is'et dat'ct Godt ons aller Vader doet.
Gv , nut dan met gemack des Hccren milden fegen,
Niet uyt ccn karig hert, maer nacr het is gelegen ,
Bied gunll en doe getes, voor al acn uwen man,
Het vallc lbo het mag, de nootdruft moct'er van.
Maer draeg oock goede forg te deelcn aen den armen,
Niet llcgs die alle dacg voor uwe" deuren karmen,
Maer gv, die fijt genevgt uw kinders voor te fchrijven,
Waer dat uw lant, uw geit, uw renten lullen blijven,
Gact hier met rijpe forg, cn doet uw face ken af,
Eer ii dc doot beltoockt en toont een open grafi
„Die cerll, wanneer het fchip is veerdig af te Heken,
„Gact hier en weder daer om vrienden acn te fpreken,
„Of oock in dat gewoel met paeken beiig Ik,
„ Milt ligt of lijn gemack of wel fijn ganfche wie:
„ Ecrlt op fijn lellen wil en om de doot tc peyfen,
„ Wanneer het bleeckc fpooek u vordert om te reyfen
„Dat is cendwacsbelcyt, gy, ftelt uw dingen vaitj
Eer tl ccn heetc koorts met imerten ovcrlalt.
Het is de belle voet uw laken uyt te wereken,
Wanneerje fi|t bequaem op alle'ding tc merckeni
Of anders, feylt'cr iet ontrent uw lellen wil,
Gy brengt aen alle kant de vrienden in gefchil-
Pacr
 :, , :: , ,
: , ,: :

HUYS- MOEDER.
Dit fie ick in het lant, en 't is my
bijftcr tegen,
!•".. lieden fclft haer breken j cygen macckièl Des bidd' ick, echte volck, dit niet te
j, M .r dc willen plceen-
veel , en dickmael vreemde tacl,
HfUcn wonder Ontlatt u, reyne (lel, van uwen vrecken
aen,
een enckcJ woon
verbrot het altcmael Het koomt dc kinders toe aJ wat'cr is gefpaert:
É
Bet
'

lanr, die niet als banden fchrijvcn, Gy lijt een cenig hooft, en kont
n.aGin'0 in het genocgiacm leven,
Al of tner kftc
wj hier CCUWÏg moeite blijven, Uw Wcelen jonck, en veel: ey wacrom niet gegeven !

Svmaeckcnhuysenhof, en dickmael al' het goet

'
Dat hun des lams gebniyek, j.i recht en reden, jont?
'[ een op 't
ander kint tot aen het lede bloctj Waer toe uw
Van gunft gefchort tot aen den letten ftont ?
Sv nooeen
met bcleyt haer dingen vaft te maecken Soo gy het al befket, en wilt'et lbo bewaren,
Kn dit is veel dc
weg, wacr doorle los geraccken; Hoe kan dan cenig kint naer rechte weerde paren?
voor de doot niet eens (mam in de fin,
Want die hun Soo gy het al begvayt uw leven-dagen lanck,
mcnigmael met al de leden in Soo heeft de doot alleen, gy vader, gecnen danck.
Dk valt'er

n« Gin'eï beven al die even jonge vrouwen, Niet dat ick raden wil uw klecders af te leggen,
van dc pen ia valle banden houwen, Eer dat men flapen gaet (gclijck de Fraufen leggen;) (b)
Dnor krakten
jeugdig wijf moet leven fondcr man Neen, c ~= °
Son dat°ecn dar '
is niet gem j -

verdrietig goet,
..-

het wilt, des niet genieten kan. Wanneer een moeder lelfs van kinders halen moet?
Of fchoon hy, die
gsntsbeilag in lijn gchecle leden, Ick weet, hoe luer het vak, dat ouders moeten vleycn.
Gy wccgdit
werk als met bedagte reden , ( mont, Dat ouders om behulp aen hare kinders fchrcyen;
En tiit hier noyt te '

Sprecck niet als

door een wolek, maer klaer en uyt dc Het is een oude fpreuckj hackt ieroant naer het erf,
Enfctójfsws moeders tacl, foo gaen uw laeken ront: 't Is reden dat hy wagt rot
eerft dc mectter fterf (e)
haeftig onderwinden
Er wil niet te ras of li Mijn raet is maer alleen te fchiftcn tuttchen beyden,
ÜV M te laten goet met
fchrijvcn in te binden; En van het kindcr-goet behoorlïck af te fchcyden
Wacr toe ibo langen forg? ey lieve, laet het goet
;
Gy, weeft dan niet tefchaers, maer quvt uw" vader olie
r
litrtiereii bv den raet
van die het hebben moet, „Het is dc befte keen, die voren henen ligt.
\V;it hier de vrouwen
racckt ; en laet u niet geluften Maer t'wijl wy met gemack van delen handel fpreken,
Terwijl u doode romp lal in der aerden ruften, Soo fchijnt aen uwen man het leven af te breken
j
Haet door een hart gebodt te ttellen in den dwang, lek hoore, naer my dunckt , ick hoorcfijn geklag,
Tc leven fondcr man haer ganfche dagen lang Hyfpreeckt ,gelijckhct fchijnt, nu flauwer als hy plag
't L buvtcn alle regt de
vrouwen aen te drijven
Om een ruy mc koets alleen t moeten blijven j
in

oude wet, dat Achcron verfijnt

ICk die in mijnen tijt, met uytgettreckte leden,
in Quam recht, gelijk een keers, en deftig aengetreden,
Al wat een echte wijf aen haer gefclfchap bint Ben nu te defer uyr, vermits den ouden dagh,
De man is door de trou geen hoogcr inagt gegeven, Niet die ick eertijts was of van te voren plagh
i
Als met een echte wijf fijn dagen af te leven Mijn vet is uytgeteert, mijn vyer is fondcr luyfter,
Daer houd fijn voor-vcgt op: het graf, het open graf Mijn licht heeft genen glans, mijn oogen worden duyftcr,
Dat bijt, foo haeft het gaept, dc vatte banden af: Mijn fchenkcls bytter fwak , mijn bccnen wonder krank,
De doot ontbint den knoop, die niet en was te breken, Mijn adem, voort ijts loet, is niet als enckel ftanck,
Dc dort verfet de pael, die noyt en is geweken, Mijn leden al gclijck (ö kragtcn van dc jaren!)
Dedootfcheyt alle ding, de doot; de bleccke doot Sijn niet alleen vcrflimt, maer kleynder'allfe waren,
Steil alle ïTOBwen losvan haren bed-genoot; Mijn hooft dat fchuddc-bolt , mijn lenden hangen lijp,
WarrtM een jeugdig lijf door al te ftrengc wetten, En, met een woort gefëyt, de keers brandt in de pijp,
Om iet en weet niet wat, in delen pracm te letten? Ick Iiebbe veel befogt, en, tot verfcheyde ttonden,
Of wilje dat de vrou fal blijven fondcr man
Veel moeyten uytgertaen, veel dingen ondervonden,
Ond fchonnfe niet en wil , of datfc niet en kan ? Ick hebbc mcnigmael en lief cn leet gehadt
tv weg met dden dwang ; die uyt de weerelt fchcyden
Uie moeten haren geelt
Nu is'ct uytgekoot ; ick ben de weerelt &t
hoogcr dingen leyden }
tot 't Is tijt, ó weerde ziel, op uw vertreck tc peyfen,
Ov, die in vreugde gaet
en laet geen jonge vrou , Macck pack cn fack gercet om haeft tc mogen rcyfen,
(..ducngmdciidruck, gcduerig in den rou :
Die jonck is, kan milTchicn dc bare noch ontgaen,
MiMchien indienjc
, mogt eens uyt den grave rijfen, Maer ick, en mijns gelijck, gewis die moet'er aen.
1 cchte d haer focckcn aen te
'
nl 0i PW* Veel leven in gevaer, die, met een fchijn van reden,
Uenck wat men t

heden fict, en wat men eertijts fag* Noch hoopen op verdrag eoJlellcn hen
nlcnnil maer des te meer,
"te vrecdenj
men niet wanner en mag: Al is'cr iemant fieck , of tot dc doot gewondt,
"fïh met
een billick menfeh een ieder toe te laten
«ï hem geen hinder doet Hydencktdekrankftemcnfch wort mcnigmael gefont:
, en elders mogtc baten ? Al een ftrijtbaer heldt fijn bette rot geflagen,
iïet
Hem geen vrouwe
meer, noyt fiele wort de bruyt, Hy roept noch evenwel de kans is noch te wagen
J
^tdaergeendootcnis, daer heeft het trouwen uyt.
»M Al fwemt een (chippers galt te midden ïn de Zee,
WiDden,hoort een woort,
wanneer je komt te ftervcn Hy peytt, hoe menig wrack komt drijven acn dc ree,
Uw vro Jiwen fien,
lf (a) maer echte pligten dervcnj Al Icyt een fehuldig menfeh in cenig kot gevangen,
ficle mint oock
m Y'a j
Mc,t <W evenwel
' n * dlt nictl ê W» Daer padden onder een haer mengen met de Hangen,
jv
'

geen man of cchte wijf. En dat hem even daer dc doodt wort aengefeyt,
' dcr ua « bynaell
1
™ in alle ttcden, Noch is'cr eenig ding, dat heni de finnen vleyt:
Da met f
lijn cygen
deel nau menfeh en is te vreden»
ueroythet echte
Macr als dc ftaege Tijdt het leven heeft bekropen,
paer een letten wille fluyt, Dan heeft'ct geen befchcyt noch iet tc willen hopen:
S me '
a ' tlet vo,ck
Of*ri CCn c }'g cn voordeel uyt: °P Hoe kan een knmek gcftel dc (leekten wederftaen?
" lIchtb ^r wijf,
1

Veel door Godes milden legen, Hoe kan een trage voet de fnclle doot ontgaen?
Ena l-
'g^^n, veel dochters heeft gekregen, Voor my , ick heb genoeg; ick foeck ccn ander leven,
de doot hct echte bedde fchcydt,
Noch V
?P Ick wü met grootcn danck en willig overgeven
Die \Za° \
1 m,nftc dccl dei1 Weefen toegeleyt } Mijn hooft, mijnfwacke macgh, cn dit ellendig been,
Lr I
™° W'ift treckt huys en hals-juweclen,
:
T
te
En, lieve waerom niet, ick had'et maer te leen:
n C tCmin dc
MenSj e fan ; mccilc 'b«cn dcelenj '

,.

ai ders uyt met ick en weet niet wat,

r.-.. .-
41 fijnfc
metugmael dc befte van dc ttadt
i

jt getdtrtn , tnit tn Uit u 'i niit Bemin.

BW». m*,< us » aU d, EngtltB Godi. Maih, a}. 30.

lek
lek hebbe buigen rijt, ick hebbc menig-werven ,
lek hebbc van derjeugt geduerig leeren rtervcn,
Dc bnrc, mei het graf, en wat'cr is ontrent,
Is my van langer hant ten vollen aengewent.
Die, als een maghtig hcyr koomt dapper aengcvallen,
En poogt de vendels" t'elfs te planten op dc wallen,
Die lÊg ick) eerftraacl dan een noodig wapen fmect,
Toont dat fijn flap beleyt niet van den krijg en weet.
Ick fag een Itaege dooi ontrent de menfeben dwalen,
Ick lag acn alle kant haer pijlen nederdalen,
Hier wort een jong-gclel, cn daer ccn man gcracckt,
En elders had ccn maeght het bitter nat geinweek ij
Nu wort boorby mijn huys een ccnig kint gedragen,
Dan was'cr door het fwcc'rt ccn gankhc ftad gcllagcn;
Is *t vreemt, dat eens de fchicht my in dc leden kleeft,
Die voor cn om mijn lijf foo dickmacl heeft gefweeft ?
Dit fcvd' ick mcnigmael, dit was mijn ftagc reden,
Wanneer ick met ccn vriciaJCP gravc was gebeden
Ick had'ct in den fin, icinfrocgh het in den mont,
Waer dat ick voor ccn deur ot'ilroo, ofbarc vont;
Ick dacht, wanneer ick lagh den koelen nvont komen,
Dit Ituck is wederom mijn leven afgenomen j
lek dacht wanneer de fon haer nieuwe tackel braght,
Ons tijt cn lluymcvt niet, oock in dc midder-nachtj
Ick dacht, wanneer ick lagh dc dorre bladcrs rijfen,
Dit kan oock mijnen val als met den vinger wyïen*j (a)
lek dacht, wanneer ick ichrcer'
op cenïgh parkement,
Hier heek dc doot alrcets haer legel op geprent.
In 't korte, wat ick &gh, of waer ik mogtc reyfen,
Ick vont geduerig ftofom op de doot te pcylen;
Het bont in mijn gewaet, dc fchoen acn mijnen voet,
Die druckten alle dacg de doot in mijn gemoet;
Schoon my dan over-quam , en dat tc deler uuren,
Dc flagh Jic alle vlecfch ten lellen moet befuuren,
Ten waer oock heden felfj my gccnfms onverwacht,
Ick heb' er menigmacl tc voren op gedacht.
Die luft tot ilapenTiecft, lact fijn gordynet) Ichuyvcn,
Strcekt al dc leden uyt, cn geeft hem óm tc fnuy'veii,
Schort lijn gedachten op, houd al dc linnen llil
En Ichikt hem
t'ccncmacl, gelijck hy ruften wil;
Dc ilaepcrt dient gemaeckt, al eer men'dient te flapcn,
Doek in den langen Hiep, die meeilcrs met dc knapen
(*) Wj tij* «Ik alpvtllt* êU kUitrin. Jcf. C.
Gelijck tc bedde ftout; „al wat men voor-herevt,
„ Dat bccit een goet begin om wel tc fijn bekyt ;
„Hier wort geen tcyl gcdjlt de doot is van tic faccken,
-,
„ Die nac een quaden ilagh niet recht cn fijnte mxckcti;
„ Want die in dit geval macr eens en fp ringt tc hm-,
„Wort in een grouucm diep voor eeuwig afgdtort.
Dit lagh my vander jcugt geducrigh in dc (innen,
Om iet, door langh gipcys,op mijn gtmoct te winnen,
En liet! al was'ick eens niet wcynigh hier bevredt,
Ick kreegh uyt dit behulp een ouvcrtlaegde geert;
Nu hoor ick, buytcn angll,dat maden, flangen, pieren,
My liillcn door het hooft en in den boclcin IwicflD,
Dc lleckc met dc worm, en al het gral-gevacr
Is of 't mijn eygen bloct, mijn cygen ftillcr waer; (!>}
Ick kan dat holle vack, dacr ccrftmael oogen Honden,
Door-kijcken fonder Ichrik tot aen dc dicplle gronden,
Hei rif, en lijn gevolgh, met al het dorre wen, %i
Is my, en in den geelt, cn acn het oogh gemeen.
En wacrom doch gelchrikt? dc tijt lal cenmael komen;
Dai oock dit cvgen vlcelch lal worden opgenomen
Sal paren mét de ficl, en lehoon het is verrot,
Sal klacr en open ficn den onbegrepen Godt.
Ach foodelwackemcnichop mcnlchcn moeite bm wen,
!
Hoe Ibu het bang gemoet de wanhoop wc der- houwen-
Hoe fou het angilig hert de prangen wedcrltaen,
Die in den leften nool tot acn dc liele gaen?
Maer Godt is onl'en trooft, die heeft ons
uytgekoren,
En vrede tocgcfeyt, cn eeuwig hey] gcfwoicn
Om Chriftus bloct alleen; dacr flsct dc ficle vaft,
Of ichoon dc wveedc doot met open kclc baft
Dat eerft vergiftig was , dat kan het quaet vernielen,
Dat is het leven lelfs acn alle revne Geicnj
Wacrom , ó treurig hert voor doot of hel gebceft.
Ick weet, en ben gewis dat mijn Verloflër leeft i
Ick weet hy heeft de magt om my tc konncn
llcrcken,
Om my het eeuwig heyl met krachten uyt te *crck"? 1
geruit
Ick wect wien ick geloof"; mynftelc, wcclt
;
Dc vlocck is door het Lam voor eeuwig uyt-g<-Wuli-
Maer lieve bed-genoot, waer toe foo dichte
tranen,
Die u van allen kant de droeve wangen banen?
x Uk mijnt» vtdir , ts J' vmna m
mMir. Job. 17. IJ.
«
 , , . ; ; ,, ,

H V Y S-M O E D E R.
417
ffaö toe uw diep g^ug^ m y in. r ««te mijt;
gcpaen gc weert, nu is het fcheydens tijt ;
^ '

Ten eyndc Godes

Ons even
Iieyr, oock aen den jonoftcn
in bet graf te Gun en vinden mag
dag,
Wv lijn

hebben weelde Uef, w y hebben niet Uwen u Ten leflen tot bciluyt (eer my de finnen dolen)
cynig dagen .
De vrugtcn onfer jcugt die laet ick u bevolen,
;
e (hellen Doe, wat een moeder voegt j en, voor de befte leer,
mentt regter uur den weg van alle vlcys: Soo prent hen in de boril de vrede van den Heer.
Vv
beeft ons menig toer i" vrede laten leven, Vriendinne , 't is genoeg ; hoe kan ick langer Iprckcn?
Godt
ons menig-kint tot onlen troolt gegeven, Mijn tonge die vcrftijfi, mijn woorden blijven rteken-
(joJi heeft
gejonr , oock boven onfen weniefi, De koude doot genacckt j vriendinne, wecil gegroet
GoJt heeft ons veel
aen menig ander menfeh Tot eens des Hccren flem de graven open doet;
Meer als'cr is gcicfiicdt
\Vy hebben
onfen atge!let Nu koom eens weerde lief", koom naerdcr aengetreden,
En neem het lelie pand van mijn gencgentheden,
t ledei mder kr; Neem van mi jn koude mont een kus voor immermeer,
in dei &•(*) 'g wel, en trooit 11 in den Heer.
mideS En ; Gode my gegeven,
Heht op uw moeder acht, 1 1 wilt in vrede leven,
Weert cenig onder een , i 3 vdcr lief-getal,
Dat is, dat u het huys R> t légen vollen fal:
Til het den itei I.actu geen ydel hert, of lotte waen befmettcn,
om ka En, watje neemt ter hant, wilt op het eynde lettenj
t)gftof Wcell fedig in gebaer, en heus in uw geipreck,
Weeft buygfacmvan gemoet,en haet een liegen ncckj
Weert irou\vinuwbcrocp,en fchout de kromme gangen,
Weelt liegt gclïjck een duyf, en wijs gclijck de llangcnj
Weeft nugter, haell vcruoegt , gelatig iiacr den tijt,
Weeft vyant van de Wraeck , cn mceftcr van de nijtj
Weeft tracg tot hevig bloet , macr laet u ras erbarmen,
Weeft Ichaers in uwen luft,doch milde voor den armen;
Eert Godt in reynen geeft, en dat voor alle werek,

uil,
l !l e. nbevleet »*
.ernolgen?
(*) Weert vrienden" van den Staet,en leden van de Kercfc,
Nu wilt, om mijnent wil , noch ditmael neder knielen,
(jï llait op goede m:ict om hoe .gen volgen, En roepen tot den Heer als met gehcclder fielenj
& kont nic, lange lijn in dru Op dat ick in 't geloof mag onbewogen ihen,
Nadien uw leven fclfs niet
lange ducren fal, En met een ftillcn geert tot mijnen Schepper gacn:
Dit bi J ick tnt een pant der vricntfchap onfer
bcydc, Ste nu uw fchcpfcl aen, ö Schepper aller laccken
En wilt u na de doot van my niet laten fchcyden, En laet doch mijn gemoct uw hcyl cn liefde fmaccken j
Mier, ih\c voelen lult dat uwe rijt genacckt Ick hebbc mijnen loop, cn uwen ract vervult,
En dit Je lieve Godt uw droeve banden flacckt, O laet my, lieve Godt, vcrhtiylën met gedultr
Soo doe benevens my uw koude leden ftrecken, Onwcerdig ben ick, Heer, onweerdig aller wegen,
En het gdijeke ibf'ons in
den gravc decken, (c) Onwecrdig fondig mcnléh van uwen hoogden légen»
Onweerdig van der jcugt, en oock tc deicr tijt
U) Gv /W; ;„ è,n MtaAm u pm* kernen al, de garven m- Het is uw gunrt alleen, dat gy ons vader (ïjt;
t*m mm u§m »)».
etlijck
, A
Job j. ïfl.
Het is uw gunft alleen, dat Chnftus is gekonien ,
ft
] AfKm, wtwjlwdt U lrl -' ,
f -
t
'

f f ovrr ba averilde» bate, Dat Chrifbo onfen lart heelt willigh aengenomen,
**"
Dat Chrillus voor den menfeh hier 'm de werclt rterf,
.U o,nn .„, lUhJm, fal Sea
fal fi
e» kJL- DatChriftus voor den menfeh het eeuwig hevl verwerf;
"otiiiitie nyi de u-oorj.n
j" U D,n '"" CI, wy
Mijn ftcunlél is het Woort uyt uwen mont gdproken,
totó
'

™y bekt 1 Kelipuk bcktni lijn.

te /ua uidt jy-tictku l.-nr Dat noyten heeft gefeylt,noyt trouw en heert gebroken,
ÏÖ? 1 Ér', fitn Mi j
n fteunfel is Ir t Woort , oock in den hooglten noodt,
™ haï'yï of the Prerogar. wiih the EkÖ. &c.
Mijn rtciinfel is voor
Hoor voor de Icltemael, ó Vader, mijn gebeden,
al de Dooder van de doot,

£ Mmd dm he,
Cbrifitne» U,— mat ,. Ma^iamU „ fif. En wil met uwen knecht niet in het oordeel treden,
™Kf« 'k En weet geen ander hulpvoormijn bedrukt gemoct,

frji.iTrH ,'(
Als uwen Soon alleen , cn fijn vergoten bloet
Laet my wanneer de fal '/.iel uyt den lijve fcheyden,
«ui* , «> ^ar HWm m tpmm Laet my tot uwen Throon, laet my behouden leydcn
r, pp O, uyierjie u V JÈ^fln te-
Daer ntcmant 's dtiyvcls lift, of ander hinder vreeft,
ttke, firhrem by Ué fijm vAfh- U Jefu, ware Godt, beveel ick mijnen geeft.
kcIc Abraham niet Sara biira-.tn

, Genef. 3). 19. Dit jchijnt Daer is de man gercyft, dacr is het leven henen,
Daer is het lijf een romp, daer is de geeft verdwenen,
Dacr is de lïcl vcrhuyft, daer is'et al gegacn
Hy gaf ccn klcyncn thick , cn fict het is gedaen. !

•'«•li 1 :' 'f • """" '"'""i" '"H>" Gelijck ccn rijpe peer door eenigh kleyn bewegen
^V""™ « s .,Jrm ^5,)"' te '^" ai; '"" m |^"''W'.i ifo^m m^i'fl Koomt druypen van den tack,en uyt den boom gelegen,

yafo» *pud Valtr. FUccm lib, 5.

Quod timen extctnis unum fobmen in oris

Reflat, iit, caras humus h.cc mm divider umbras,
Ollaquc nee lumulo, nee iepatc conteget uraa,
Sedfimul, utjnndUs veniflisin i-quuu fatis.
Ma exerapl. vid. êftul Alexrf.
de Jmtribm Uiman, lib, 3. lap. 14.

' "*°"» Kt» dlon rogai Qmw er Tibiai uiam Jllio mandal ut mattemorma tam paterna Jepul-
o'.'ï,™ chro mferat. Tob. caj>.
4. . vide Calvin, ia GeneC cap. 47. 30.
t'To°™™*l"""' »''l«^"'"'«. 1, s

Jtüudit and di jure Cmmiet muiter [eum

alittr Ml diffeful) in/er-
x guc roS ,s Speren tur ia fepulihratn mariii. unaamaue. 1
j. qutjl. t.
una requiefm in urna.

Eff ï of
 w D E.

ïct, ick en weet niet wat, dat geeft hem aen de do

Of juyll gelijck liet yyer in d'aitchcn fidi befluyt,
Dacr leyt het moedig dier, met tranen ingekomen,
En neemt allcnxcn af, en gaet ten lellen uyt
Met tranen wederom in hacllcn weg-gcnomcn,
Sou ftacr het met den mcnlch, die, vari den tijt geilcten,
verbeten ; (toot, Ach! wat is alle vlees, en al fijn ydcl lat;:,
Ten , en is tcrllont
lellen neder-fackt
klcyne Indien het voor de doot niet nyt het vlees en gaet?
Een fwijni,ecn damp, een hick,een wint, een

CHRISTELYCK HUYS-WYF,

WEDUWE,
Vertoont in de geftaltc van

TWEEDE STUCK VAN HET LESTE DEEL.

uyt'er gcfchcydcn Bcdcnck dat even Godt ons uyt de wcerelt treckt,
lieve bedgenoot is tijt
Wanneer het aen de fiel ten mecllcn nutte llreckt;
g Dus wil in uw gemoec den rouwe toebcrey-
Bedenck dat uwen vrient u weder lal gemoeten
den;
Geef tranen, echte wijf, gelijck het heden U lal te regter wefen
tijt in beter groeten;
Bedcnck dit altcmael, en lijt'et met gedult,
Dewijl gy delen wegh hacil mede treden fulr.
tranen aen het lijck van uwen weer-
Geef
den vrient
Gebruvck nu dele Hof, en dicrgelijcke reden,
En Het uw trcurigh hert in uwen Godt te vredcoi
Mocfl immer drocvigh nat van uwe wangen vlieten,
Draeg in een (lillen geeft uw droevig ongeval
't Is tijt in dit geval uw tranen uyt
te gieten;
Tot u een beter uur ten vollen trooilcn lal.
Als icmant ccnigh dingh tot fijnen troolt verkiert
't Is reden dat hy treurt,
wanneer hy dat verlieili „ Al is een bange fiel met ftnerren overladen,
't Isrecht dat u het oogh tot tranen fy bewogen, „ Noch is'cr groot behulp tot alle grootc qiraden,
Nadien uw wcder-hclft is heden wegh-getogen
„Al wat een klocck gemoec door reden niet enijiji,
Wie aen een dooden man geen heete tranen geeft, „Dat wort noch evenwel begraven in den tijt.
En heeft hem noyt bemint, oock toenhyheert geleeft, Macr onder dit bcilagh foo lact u niet gelullcn
Gy, lact noch evenwel geen druck uw linnen krencken, Den rouw en fijngevulgli oplichtigh uyt te rullen,
Macr wil, oock in het leet, aen goede leden dencken; Godt roept u tot verdriet en tot een lacgen Ham
Dacr is een feker maet, oock voor een echte vrou, Waerom doch met de pracht hier tegen aen gekant?
En midden in de vrcugt, en midden in den rou. Wil liever fchamel volck met bay en laken decken,
Men met
vint'er in het lant, die een grillig krijten, Als met een groot beilag uw mueren over-trecken,
Maeckvoor behoeftig volk een huys van Hechten lleen,
Die met een harde vuyil ficli op de borften fmijten,
En woelen door het huys , als of het vreemt gebaer ,
Eer, als een rijck gebouw voor ongcvoeliek been:
Een ickcr onderpant van rccKte liefde waer Lact Hcydens met het graf en met de dooden proncken,
Gy, ftel u fedig aen, en laet, oock in het treuren, Die fijn van cnckel wacn en van de wcctclt droncken,
U voor een wipc vrou by wijle luyden keuren; Die meynen dat de fiel vry beter dagen heeft.
Het is van outs gemerekt, dat leldfaem ongelaet Wanneer men aen het lijr'gccicrdc graven geeft.
Is veel macr cnckel fchijn, en lelden ware daet.
Gy, beter onderrechr, hebt op gelette gronden,
„Een wijf kan valtcr pcyï van echte liefde geven, Hebt, uyt des Hecren woort , ten vollen ondcrv*S*?'
-drijft,

„ Indienlé met den man i'n vrede poogt te leven Dat,wuer het lichaemreyll,of waer het henecn
„ Als datl'e byiler huylt , en fonder mate fchreyt, De ficle niettemin in hare rulle blijft.
weerden,
„Wanneer de blcccke doot hem in den grave leyt. Bcgracf dan uwen vrient, en dat nacr rechter
Socck crooil in dit geval , veel eer in uw gedachten En geef het nictigh Hof den boefem van der cerdeiH
dagh
Als in een vreemt behulp, of ander lieden klughtcn; Daer leyt'er in de ruil tot aen den jongften
„ Al wat u ilillen kan in druck en tcgenfpoct, En tot net met de fiel eens weder paren mag. werven
„ En komt niet van het volk maer woont in uw gemoct.
,
Maer hoor cenvrcmdcrllrcck. mcnvim'er menig
Herven,
Bcdcnck dat noyt de doot of door een bitter fchreyen, Die ficn haer wedcr-hclft , haer lief gefcllchap
aen,
Of door een [bet gefpreek of door een Uilig vlcyen,
,
Die ficn haer krancken man cn fijn bcnauthcyt
Of door een lang^ctrcur, heelt icmant vry geilek, En blijven evenwel met drooge wangen ilae n: ijl»,
Niet dat foodanig volck, of van de Grieckfchc
\\
Dïc eens was uyt'er tijt en onder haer gcwelt pnjlcn,
Bedcnck dat yder mcnlch heeft fijn gefette Honden, De doot en haer gevolgh ovt heelt gclccrt te
kragt
En dat hier alle vlcefch is aen den tijt
gebonden, foodanigh wijf, gcroert door hoogcr
Of dat
wagt;
Een tijt by Godt beftemr. , die niemant eenen dagh Het leven elders focckt, cn beter dingen
leien,
Of
langer recken kan , of korter fetten mag. Neen, daer is ander lucht uvt haer bedrijf tc
het voor gemack ont'lall te mogen
wefen»
Bedcnck dat droef hcyt lelfs en alle llrenge dagen Sy telt
de geeft ten vollen is verbint,
Sijn dicnllig aen den gcell, om fonden uyt te jagen, Sy toont dat haer

„ Druck voor een weeck alleen die leert deficle meer, Om datle van het jock ten lellen is bevnjt
j

„Als leve maenden vrcugt, en feve jaren eer: Sy vint het wonder foet nacr cygen fin te leven,
Bcdcnck dat yder menfeh hier in den Heer geltorven En met een ruyme vlugt geduerig uyt tc iweven,
Istrooft, cn vuile ruft, is ecuwig heyl verworven.
 , ,
: ,, ,,, ,. , ,:

w D
T C drillen over al, en door een loflë pract Staen open voor de zee cn voor de
ftroomen wijeken,
Tc flÈpen over hoop al wat'er omme-gaet Soo is het ydel menfeh gmlcb los,
hier CO&C brengt dc leden op rc proncken, Om
en fonder
dat er memant is, die haer een regel
4c
Het is
Ier
Po m een vccligh oog* op
man tc
hacr met vcrm:irjk ook dacr de
*f loncken,
jonkheyt malt,
Tonck vrouwen, eerbaer vokk, Iet beter op
Let beter op den gront van uwe reyne feden
de 'reden *
Sy vint ,
D ncc v °k'k ' a '
BBtft ' iaer y
^ acr nct macr cn va!t Let beter op de tucht van al hcr'huysgcfin,
Én -

het water rolt , wanneer dc fwackc d ijeken .....

Juylt Ü» b eroep heeft ander weien in.

Vriendinnen in de praem van uwen druck gefeten Gy moogt rioyt fonder ichrick,noyt fonder angftigfehro-
h vernam onder u genegen om te weten, In fceftcn . op de markt , of by de menfeh en komen (men ,
Hoe darmen nacr dc kunft een vrouwe toonen kan, Denk lïaeg in uw gemoet; daer fchuylt een liftig nct,
Wanneer de bleccke doot haer fondert van den man, Alwacr een jonge weêuw haer tecre voeten fet.
Stelt u een hloernrjcn voor, dat van de fteel gemeden, Een hert, dat fich vciquickt in Godesboeck tc lefen,
Heeft door het vinnigh mes fijn eerfte doot geleden Een oog, dat fich vermaeckt met tranen nat te wefen,
t)ar even meter dact, na dat het is gevelt, Een ziel van ihllen aert, die lïch der weerelt fchaemt,
wm Iti een enge fles, wort in het nat gcildt; Dat is de belle ftant die uws gelijck betaemt.
j»0 (Jatt het teer gewas , daer itaet het in gefloten Een die haer wederpaer heeft in der jeugt verloren,
lJaiTf[;in ] 1C t j„ en q UCC | t mct tranen overgoten, Schijnt tot de fcfiimp gemaeckt, en tot de fpot geboren,
Dier ibet het rreurigh
heen , daer ftaet het in gebocht, Waer fy een mis-llagh doet, of uyt den regel gaet,
&ia (rooft, jalevenfelfs, dat
is een droevig vocht. Dat wort van Honden aen geroepen achter ilraet
I enkomt mC t ra den
hof, dacr alle friffche kruyden Sy is een open velt van alle quade tongen,
<-'n;l,mc k n met vermaeck
een regen uyt den Zuyden Sy is ccn eygen wit van alle kromme pro ngen; 'i
'ra komt niet in de
lucht, of in het open velt Hoe luttel dat'er feylt, hoe weynign dat'er fchort,
Uacr groen met
groentje lpce.lt, en roos na roosjcnhclt, Sy wort'er af beklat, en komt'er aen tc korr.
«o toonnn iijngclaet
eclijck een diep verlangen, ï leeft oyt een echte wijf een leelick lliick bedreven,
«hct fiinacrdigh loof
ter acr den neder-hangen , Het wort oock voor een deel den manne toegefchrevenj
len doetiich
nimmer op , gelijck het ecrtïjts plagh, Of foo daer cenigh goct by vrouwen is gedaen
at
Uï S ccn loeten dauw fijn bladers vullen magh ; Dc lof fal menigmael oock op de mannen gaenj
^«rtoeeCTljngverhael? men kan ten vollen Idén, Macr een wedu w-v roti , door onvoorficbtigh mallen,
)t
als w
«jnblccclicverw, en uyt fijn trcurigh wcfen, Is in eeu boos gerucht of vuyle daet gevallen
;
iT dL" ct 8*« en quijnt, om dat'ct niet cn heeft, Of dat haer wijs bclcyt ten goede name flact,
0 hct heeft
Sj^? ? gcitcunt,wacr in het heeft gelccft. Voor hacr is al de prijs , voor haer de ganlche fmaet:
° ,8"
vo,l=k, tic daer een cygen wapen, Beftact oyt jonge vrou een dertcl kleet te dragen,
VcJx
d
vL 7 nth y^lzijn,
en fonder hoeder flapen, Men feyt noch evenwel, het moet haer man behagen

O..

Gj'
\™i *c
die

,
t

l
7 rcttm «van ™
dc
K ,,.„'
van haren r.... i...„a:„i. „.-„„„.u
nun„ fijn
;1
hacfïigh afgcru'ckt
een aerdig bloemt jen pluckt.
achter iïract, ruyme dalen,
itcel

noch in de
,
Maer (iet men uws gelijck in ongewoone pracht
Haer wort de gaafebe fchtik als evgen toegebragt.
Dc man beichut het wijf, dc voogden hare weden,
j

met
Gv tL "ï
c er
,
om in het 8 roen te *»«fcn Alleen dit cenfacm dier heeft overal tc vrecfen;
vt nrL c Macruw bedrukt gemoet,
-
' '
Het is als boy ten fcherm, en fonder toeverlaet,
M'ettr r
ch vcrmatkt wor Ichreycn wort gevoedt Gelijck een treurigh fchacp dat eenigh dolen gaet.
U Paft in 7 l i

WiHiiinÏÏ S cen fP cl of dertcf mallen,

"T Al was uw vrient gewoon fijn dingen uyt te rechten
0 pLi
et n * open fchande vallen Metdicnllvan maune-volk^'nfleepvangroote knechten,
W0 ert Beloop, geen jock, of lotte Gy, fchaft dien omme-flagh in alle haeilcn af,
ÜfbÖyv h £^
« dcrtel, volek
vAugt,
, of met de loffe jeugt i
Met dat uw weerde man is in het duyitcr grafj
 \v D Ü w
Of lbo uw pracht igh huvs, of hoogc Haren eynen
De Swaluw heeft de kunfl van kinders op tc voeden M ;

nu-yncn De fnegc Croeodil ontdcckc dc water-vloeden {tl)

tc fijn gcdjenr,en niet door cchi»
;
Door knechts
hoog acn fijnen dagh Dc Vos, die weet de greep, cn toont den rechtenvoct,
Soo ifieil een cerbacr man , nu
houden niagh ; Hoe dat een fwanger wijf hacr leden vieren moctj
Die al het huvs-bedrijf in order
De Mierc kan een fpoor aen luvc mcnlchen geven,
het büytc-wcrck , lact hem de fwar*
lallen,
Laet hem
uwe rOUW gallen Tot voorraet in der cn tot een fuynigh levenj
tijt,
Laet hem voor al de forg van
boven dien De kleync Tortclduyf die Helt de jonge vrou,
Gv, niacck'tu niet gemeen, en het < >ck
hen ; En regels voor het bed, cn wetten in den roti
Laet nietnane oyt alleen in uw geiclichap Gae let eens op het dier, gy fult*et vinden treuren,
Een knecht van gladder huyt, als lïjne mctgclcl en,
Indien fijn wederpaer hem niet cn magh gebeuren,
bv een fch amper menfeh uw naem m
twiiHd "eUcn
Sal
vcrlpicdr. Ten heeft geen fpelcm lutl , macr lucht den ganfehen
Byfonder als het volck in eenigh deel Om dat het fijne gay niet meer genieten mag. (dag,
Dar hem movcr kloet , ot meerder gunitc biedt
fff
eer! een woort in hacll gefproken, Ten fit in dit geval niet acn de klare llroomen;
Hoe teer is vrouwen
Niet in het jeugdig gras, of op de groene boomen;
Een lach bcfiiden af ontydigh uy -gebroken
t
Het fnijt ten vollen af de tochten van dc jeugt,
Een wenckje met'ct oogh een knickjCt m , et hooit
En leyt na delen tijt een leven fonder vreugt. (ƒ)
Heeft mciiigh cerbacr wijf van alle glans berooft :
Gy, leer hier eerbaer wijf, oock van dc wilde dieren,
O wacht u, lieve, wacht voor dele gladde klippen ,
Nacr tijt en reden eyft, 'uw jeugt cn liefde llicrcnj
Van wacr een fwacke voet haeil foudc konncn glippen
Gcloofthct, jongewceuw, defchijn, de blootelchijn, „ 't ls meer als hcellig volck , dat volle reden heeft
Die kan u inden naemi een ecuwigh hinder fijn:
„ En des al niettemin natr reden niet en leeft, (g)
*k En wil noch evenwel geen menfehen wederhouwen,
Gv, om tc fijn bevrijt van alle vuylc imetten,
Van weder, als het dient, of andcrmacl tc trouwen,
Moet op het minlte ding, op alle laken letten,
Al wat hier tegen wroekt is oude ketterswerek,
Soo haelt u eenig quaet in ccnig deel bevecht,
Dat noyt en heeft behaegt acn Godcs ware Kerek. (b)
Gae kant "er tegen acn, en Hel het weder recht.
Hoort, jonge vrouwen, hoort, indien uw gulle jaren
Koomt oyt in uw gemoet verkeerde luit tc rijfen ,
Soo fpeent u van den dranck , en foekt u niet tc fpïjfcn,
U dringen aen dc borll, u dwingen om te paren,
Gac-t weder , focckt behulp ontrent den echten bant,
„De krevel wort geftilt, wanneer de macgc balt,
't h beter datje trout als in de lullen brandt
„ De ficic wort gcipijlt , wanneer het hehacm vatl; wilt geen tweede man uw leden overgeven,
Macr
Indien u weelde quett, gae veerdigh nacr den armen,
Als door een hoogen noot van binnen acngcdrcveri;
Gae dacr benautlieyt is, en daer dc iiecken kannen,
Gae dacr men niet en hoort , ah druck en tegenfpoct Het is van outs gelooft , dat veeltijts nieuwe trou
Gedijt tot nieuwen twilt, of tot een nieuwen rnu.
Of daer een bange iïel dc laecfte rcyfe doet. (i)

Daer fi|ii des niettemin , daer fijn gelette Honden,

„Veel luchten onder een, die aen het hertc klemmen
„Sïjn beter acn den mcjilch, als wel-gepaerde Hemmen,
Waer acn het echte bed in delen is gebonden:
„Als fpcl, en bly gcfangh : alwaer men droefheyt „Of fchoon al eenig ding naer reden mag htfhcn,

fiet,
„Het dient noch evenwel tc fijner tijt gedacn. >

„Dacr woont dc gcyle min, de gulle weelde niet.
Laet iek en weet niet wie in hare lullen fwemmen,
Gy moet uw wce' g hert, uw domme finnen temmen,
:
Men vint'cr overal, die, mits een haeltig trouwen,
Iet,ickcn weetniet wat,ccn feldfaem menglel brouwen}
Soo dat men mcnigmacl, niet fonder fclnndc, vïnt

Uw
tochten wcdcrltacnv al leclje fonder man , Een vaderloofc dragt, een twijflelachtig kint. (*}

Oock dacr is ccnig dingh, dat voordeel geven kan:
Wie tot het echte bed is cenmacl in getreden,
Die is gelijck vcrdeylt , en overmits gefneden,
Godt hceft'cr even Iclfs macr fijn gedeelte van,
De rcllc wort gewijdt ten dicnile van den man:
Macr die het droevig lijdt van haren vrient beklagen,
Gy, die uw laken recht ten goede van dc leden,
Bied eere door den tijt acn uwen overleden ,
Koomt niet als met befcheyt ontrent het tweede bed,
Een jacr is voor dc rouw, dat is een oude wet. [£}
Gy moogt na delen tijt (of immers na dc keuren,
Die yder lamfchap heeft als cygen om tc treuren)

Die mogen fieh geheel den hemel overdragen

(c) Di Hirunilim fnfrt d'iximui.
Die vinden geen belet te wooncn in dc kerek,
Godt is in dit geval hacr ecnigh oogh -ge me rek. (d) Ptrit ma (inijuil PÜa.) p»'4 n

Macr laet ons vorder gaen, en komen tot dc vrouwen, ijl tOm, l'b. I. 'Af. 1
Die met een grootcn Ipoct haer fnellcn om tc trouwen:
(c) Vutpn farmritni , ha fmdil ,
Men houd dat menig wijf, ook dïckmael acn dc baer, ttpUwr. Arijl. Hi/I. ainm*\. af. 34.
,

Nu fineedt in haergemoet een ander wederpacr j ü^hUm Wit mdnjmUm «

(f) Tunur, tonpirt <milf> ,
Men iïct'ct mcnigmacl in onfen tijt gebeuren, da-, au tUii fni t'»t>i> tcllifltittAui j." li,er. nmiiai fi
t,imifat. 'j«
,

Het cvnde van den man dat is onmatigh treuren, Afith. Dt lijfom Pli-U,. füdililU Utit fnm* , mquil
'
.

Het eyndc van den druck en van den korten rouw, 1>«4, iimi^H film liotinl , tommuntm^t jawni <iimm ™f ,

ls Hrax een ander man en flux een nieuwe trouw : mam, ffym fa*»'-
vidimr #1 ttjiih lifiulitr h,mo , tuint vff- >
O
Gewis een vrcemt bedrijf, dat niet en is te plegen , (g) Aa t.

htrntrd. in Cmtie. Jam. j }

Voor die in ware tucht hacr plichten over-wegen;
"'
Geen wijf en is Beitelt gelijck de reden eyft, (h) Mil'im turn Afn/leh iHvtnifai [itdtri naples V' a .
'

Die met een luchten fin acn nieuwe liefde pcyH. n,™ n *d txMMum fupttftithft w>« ™«J f*>'tii,™»u ?«;">•>
, ;
.

'
t;<^ ï.*;t. ,1c Rt-.mi.ij- M-v^-.-u *ni«. ,<\m •:>""'•
Wie mus een vlytigh oogh wil op de dieren keeren , jL.w.i f „,At,'vMI .li !c(lt{<*
,
>.
Al"*""»-
.
>'-•'-*'
Die kan van beeiten felfs veel nutte dingen leercn-, tal. ra„m pOtM, 1. Cêp. !. toz* 'fit. di *Ua»fp«» l'tb.
'

B M
Godt heelt dit wonder Al lbo konflig toebcreyt, (j) md* fiméê nn {Ml
fitindt , *i muUn MMffi *«
'>

Dat ons al wat'cr is tot goede feden levdt: Lt. 1. Paitï. t*p. 10.

Dc bpinnc leert de mans en alle jonge vrouwen, (V) Simütr, dilinlti mnilt, »Uiriftnm
nufi* , ****
fft*.
Ten goede van het huvs haer plichten onderhouwen , f.i) wnmttuMi*
De Hic geeft niet alleen een loeten honig-raet, i»t j*itr que, mat t«i premr ;w«n C- ,

Macr wijlt aenl'liniren felfs deyrondenvan den Staetj [b)

*«a»i
(l) Ar»m»n mtnm «Md , feminsm tixa, , ut paria <,.„„ mail* (ij Ttmfm lullm he,ln muWt'èat^p'tfitiftiim tji
•jfPj
tm;»iïï, WrtHift . yu> }»('> f*'i. «.
(
alZnli iltrl xitmm iJi'it . i«m«i lu:l»> pf.1%1"
tir-itu'. l, ° d,) "*

« «M ^ V* 6 A '" M
'
(b"> Tolém Ci-.iUm dvil-itêm »* Ap*ni njimiw dtduii p../fr , aéd*m U dtatto. C. ,»,t. cmfii tnjkm. f>

iafci mmimi Mn ëwUimi jmt. Umit. Ui. j. Hicrtglyf. ca. jWcu- Sfukk'Xtat. i. cUf 14. . 10.

th* * n-tti-
 , , , : : , ,: ;,, , ,: : ; ,

D L'

G-irt llrccken
uw gebet, op dat dc wijfc Godt Geloof het, watje doet, of boe de faecken
gaen,
gemoet in dit onfeker lot. Gy fijt, in dit geval , gy fijt'cr qualick aen:
Mj» fticren uw
gevlcyt, en aangebeden,
DochKhoon gv wort verfogt, Indienjc liave-kooit, ccn der fal gelooven, -

Om voor dc twccdcmacl
m echten (bet te treden, Dat uw bevcynfde gunU fijn kafi'e wil bcrooven;

En W
u geeiilins aen,
geltjck ecu vryflcr doet',
njj inct t cn ydel brcyn hacr ccrflc liefde broet
.
Indienjc deftig fijt, foo roept dc g;t niche rtadt,

mal grvrv, en pleeg geen min neft reken, Indicnje liefde pleegt
En hou geen gv
lult 'ct al verkerven ;
,
ltadC Wn ttwC0 """M Iprekcn Wam
En b« » ict door jonge lieden vrcugt doet oude lieden Itcrvcnj
en deck uw ganfeh bcleyr
Weet itil in uw bedrijf, Of foo je magtig fijt tc leven fonder man,
dat het in dc
kerek voor yder wort gefcyt. Wie is't die aen het
Tol volck dc monden Hoppen kani
Gvmoct in dit bellag ten naeuilcn overleggen," Dit nnpeckt dan over al ccn angitig mis-vertrouwen,
doen wat cr is ie lethei Een pijn-banck voor denman, een helle voorde vrouwen*
En •*«
i
c

Maccl; dB " r»W woorden achtcrhaclt, nKafch m Ach 'tis een vinnig menfch,enhart gclijck ccn ftcen,
.'

als dat dc tongc dwaelt.

'tb beter dat dc voet, Die doot en levend vlees wil binden over een.
vrient aen uwen dn behagen, Koom
En hei geen nieuwen tot het derde ftuck. veel kinders fonder baren
Ot' pleeg al
voren raet, Óock met dc nacitc magen Sim niet als enckel leet ontrent dc friirc jaren,
Van uwen ccrflen man ; f*J dat is een foetc vond, En
Srief-moér is ccn woort, dat al te Vinnig luyt,
Die nieuwe banden maeckt, cn ftijft het oude bond: OndienlHg boven al ontrent een jonge bruyt: (c)
Doe niet in dit geval door cygen- (innigheden , Men noemt ons fekcr lant, dacr,op' belette reden,
Hou vrientlchap daerjc plagt, dat cyfichen goede feden Noyr in den brceden Raet ccn man cn wert geleden
Al benje van den man cn fijnen wil gevrijt, Die lieve kinders had, foo veel hem dienen mogt
Weet datje niet te min noch aen de vrienden fijt. En eftcr in het huys een tweede moeder biogt {d) :

Men hooit den ouden rijt van jonge wectiwcn klagen, Een jongen, die ccn hont eens dapper wilde treffen.
Om datië veel beilacn , cn eftcr weynig vragen Vermits hy voor het huys niet af en liet te keffen,
Ot'd'choon fy plegen raet, ten is macr enckd fchiju, Rogt juyfl fijns vaders wijfj en, met dat hy het wilt,
Sy willen evenwel niet afgeraden fijn. Soo riep hy tot het volck het is niet al gernill. :
(?)
Huc dwalen overal, hoe dolen jonge vrouwen, Sict ! wat een bitter lect, cn wat een hatig wefen
Die voor de nvccdemael hacr fnellen om te trouwen, ft in den harden naem van dit beroep te leien:
Is wonder wat men hoort, cn watmendickmacl fier,
't Gy, die ccn fteunfcl ibcckt voor uwen fwacken aert,
Wanneer dc krevcl-ltigt hacr in de leden fchiet; Trou daerjc moeder won, cn eygen kinders baert.
Dca trom vreemden hacn , om dat hy weet te (ïngen
een Ten lellen, jonge vrou , wat Gjtfer fware klagten,
En om dat hy weet te fpringen,
geen' een ligtc-voct Wat fijn'cr over al wat iïjn'er droeve aagten
,
Dederd' een jongen wulp van onhcfuyfdcn aen, Te vinden by het volck alleen op dcfen gront, ,
üfomcen krnelc kop, of om ccn krullen bacrt.
{&) Om dat haer koctfc fchcef, en niet gclijck en itont?
Gy bet met alle Ibrg op uwe face ken letten Die groen en lullig is, als uwe dagen korten,
Kcrfich inccnig deel uw finnen ncdcrlettcn; Die meynt, het itact hem vry in lullen uyt tc ifoitcn,
„NoytVr'ort'ei goct bcleyt in eenig ding gepleegt, En dat fijn friiTe jcugt, oock op den vollen dag
„AL thermen ftuck met gave iiiincn weegt.
ecrlt het Een fchoondcr nevens u , of jonger hebben mag.
Indienjc vryers hebt, die aen het herte ractken, Vriendinnen, om verdriet cn alle twift te fchouwen,
En datje wort verfogt
keus te willen maeeken uw O trage met uws gclijck, cn anders niet , tc trouwen;
Si» wagt u door bet vlcys te worden afgcleyt,
Of foojc niet cn kont bereyeken dele wet,
-Maer wiek in uw gemoet, wat u de reden
fcyt. Ten mmften houd den voet, die elders is gefet;
En kies geen jongen laf, in weclden uytgclatcn, Indienjc veertig telt, foo dienje niet te paren
Die voor een lanterfant gact proncken achter irratcn Met ccn, die niet cn komt tot vijf-en-dertig jaren)
Enkicsgecnvrcmdeling, die, miytjcns opgelet, En foo dacr ccnig man dc t'leftig overleeft,
om een vetten acl te locken in het net
Loert
Ln
Hem dient geen jongevrou,dicminalsdcL'tighccft.(/)
ino de fittè jcugt
van uwe groene jaren Sict dacr ccn regte pcyl, die, foo het mogte wefen,
l^oidevrugtbequaem, cn lullig om tc baren, Wel diende voor ccn wet te worden afgelelen
&oo kies noch grijlen bacrt , noch tandeloolc mont, Gy, Ibcckt gclijck tc fijn met uwen bed-gcfèl,
Al wort fijn gocc begroot op menig duvfent pont. „Twee oflèn niet gclijck en ploegen nimmer wel.
:l tics u b,) Vcn al,
; indienjc !ijt tc raden En laet hier uw gemoet niet wilt en dertel fwicren,
tnluesugcenen man met 'kinders overladen, Maer Helt u voor ccn wit befetheyt van manieren;
in,
t"T wilt verftnagtcn in verdriet,
Lnkl "i n "ingeval,
O En tiout niet voor het oog, maer kielt een ledig man,
u» . cn kies u jonger nier. Die met een loet beleyt uw finnen buygen kan
' vin te eerlte
rot. een deel van deiê gallen 'r Is vry een groot behulp een man tc mogen krygen,
Ulmttgtcnanderv.it, als in her goet raftaftcn, Die, lacg in fijnen geelt, om hoogc weet te ftygen,
«'"«nJerong-gcmcrck, als wel en lullig fijn, Die met een llille fiel, en met ecu rcyn gemoet
En ilegs tot nwen koll te fitten in den vei in Als uyt den hemel fict wat Hof cn aerde doet.
2h
HM. in het Ipcl
*»ï «** ontrent
de vreemde memfchon
gebragt , al wa, de lullen wcnlcbcn
5»tant het treurig t'huys
Die kan tl in gcluck van alle waen bc^ rvden ,
Die lal U gulle pragt in weelde lecrcn myden,
, en fit gclijck een Hok, Die üil uwltcunfel fijn, wanneer het qualick gact.
-"""tolecftdevïengt; cn gv alleen Je wroek: En houden over al dc regte middel-maet. 4
Td e "
r
0cCn?! ,'
) °n r tmO "Si cd ,ci,VCrhn 8™
'
,V; ' ' ? Indienjc fijt gencygt uw togten af te breken,
6 C "in blijft aen de klonner hangen,
"'l Die nog van ouden tijdt in uwen bocfem Heken,
ft,, a b

C
,X

1,^
"W
,."6«»ot

te1Lwc
,,
tweede
eueJ
i
dccl.'ecn „„Jen
i

'"«aWhcttcn-lcet voor alle

'
leven leid,
e,t
'

a nis
is buvren
«cgts allecS de E

jonge
al gcc/uill;

gill.
man,
(c)
K,fi.
peul.
Dt
littitt run
&
odit nevtralifr ntvircarum

L. fiu, §.
fnftim vera fmt ut
fij». ff.
J, tdln,.
,
ipilhtti,
wu tx L,
kg. „bi
vU. Tiranq.l,
ft
9. mm.
muli/r , ft'. dsCtliriBj.
le^vii pnvip, f-0
Wi pinde y<mqut •
er ia l.. tt fi C. ad StBUtu; ccn: «hum Tribelt, muiltr
r^uuUm p'iviinum httidtm injïuuit.
hyuum
± iS,fa™*; in/i.

(d) D< Syitrhii \d mtmtrix predidit Amuti luiert, mm Ui.

"'"*«<•: «»*""""'* "'^ m "" r ««» , fi ipf* dt iKptïii ttttikmm fiU
* l;V"T
' Abraham
d,t "
l'atrttrch*.
" "'"« . I»*'» '?/> •*«* "f-
(c) vid. si,/, élmt,
Gmwf. mè. I. i.

"Mi*. ( f') Gmtvtnfii ktc ,Jl tmfimiie, nMm nftrl Cyprtni Jntl.
di jpanfal. tap. 9. «urn. 11.

Hy
 »

W D U
Hy fal u wijlen aen,hoc dat'cr dient gewragr, Wat dient ccn eerfte man van u te fijn geprcfen?

En hoe hetydel breyn moet onder fijn gebragt: En kan hem, dacr hy is, dog geenfins dicnllig wcfen;
't

Indienje raet begeert, oock in bekaeydc iaecken,

Om weder regt tcgaen, en uyt den neer tc raccken,
Hy faliiw ïevder lïjn, en brengen acn den dag
Al vat u in den geeft ten goede dienen mag
In 't korte, wat'cr is of dicnllig acn de leden,
Of nut voor BW bedrijf, of noodïg in de icden,
En hy, die macr alleen nu dient tc fijn bemint,
Wort over dit vcrhacl ten hoogftcn ongclïnt;
Hy bcelt hem fcker in, dat uw ontijdig prijfen
Hem poogt als metter hant fijn feylcn acn te wijfert;
En,lchoon gv niet te fcherp, of niet tc fchimper lijt,
Hy duyt'et evenwel alleen tot cnckel fpijt.

noot, Vee) dingen gewoon komen

Of hcyl&em voor de Gd, oock in den hetften doot.
fijn
Om datfc van het oog alreedc fijn genomen,
ons foeter in tc

Hy fallleunfcl fijn tot in de blcccke

uw
u nimmermeer de bruyt tc laten maccken, Macr *t is bckaevde luft die nieniant bluften kan,
En paft
alle Iaecken; Gy, voegt u nacr den tijt en eert nu delen man
Of'( foojc kinders hebt ) vercflent
hem die met u leeft, cn laet den dooden ruiten,
Geef hun dat reden is, aleer een tweeden man Eert
Uwgunftc tcgcnftaen of wederhouden kan* Dat niet in welen is, cn moet u niet geloften:
Wat uyt het tegendeel voor ongemacken ryfen Na dat uw regterham Iiaer tweede trouwe gaf,
Soo dient het eerlre bond gelaten in liet graf.
Iseven nvt de daet acn yder acn te wyfen ;
lek weet een jonge weeuw, van alle man bcklacgt, Doe hicrgelijck de By, die mijd de dorre rofen,
Die in haer leden fclfs hier van noch tcykens dracgtj En iet haer op dc bloem , die cerll begint te Molen;
Vricndinnc, tot betluyc die den tweeden trout,
Sy, uyt een lugten Gd met trou-fugt acngcdrcvcn, , gy
aén een jong-gcfcl haer regterhant gegeven Sic datje 't in der daet oock metten tweeden hout.
Had
Als pant van haer gemoet, en toen het was tc het, 'tEn is niet lofs genoeg, al wort een wijf geprcfen
Otitdccktfc wat'cr ichuylt , en vordert goeden raet Vantugt, en cerbacr root, of van een dertig wefen,
Wacr toe hier groot misbaer? oflehoon de vrienden kijven :
Sy moet genocgiaem lijn , en heulen met den man,
De knoop is valt geleyt, en moet gcduciig blijvenj Al eers'haer echten pligt ten vollen treffen kan.
Een neef des niet te min beweegt dc jonge vrou, 'k En wil noch evenwel geen vrouwen gaendc mikeii
Da: fv haer ecnig kint wat naerder goeden fou Om by haer tweeden vrient den ccrilcn oyt tc laken,
Dc vnorllag wort gevolgt en in der hacll befehreven, Neen, beter niet gefeyt: gy,fprccckjc goct of quact,
Verleden nacr den cyfch, cn aen den voogt gegeven 'tls tegen uw beroep, en buvtcn onicn raet;
Ten llilften dat m'cn kan. dacr trout dc blydc bruyt, „Een weduw heeft gclijck van haren mail te ipreken,
Macr fier! eer langen tijt dc faecken komen uyt: „En tot dcilclvcn lor by wijlen uyt tc breken;
StMX wort'cr heet gefchil hier over acngelicken, ,, Macr alflc weder trout , cn nicu gelclichap krijgt,

De man wil door het regt den ganfehen handel breken, „Dan ifie wel bcdagt, indienfe itillc fwijgt.

Hy nocmt'et Qua bcleyt, als iondcr hem gedacn,
Hynocmt'et quact bedrog, dat niet en kan beiracnj
De voogt drijft even feer, dat ja verloofde vrouwen
Sijn magtig hares gnets tot acn het wettig trouwen;
Dacr, na den Rcgter toe. het huys leyt over hoop,
Het wijf fit in den druck , de man is op de loop
Het ftuck wort onder dies door al het lant geweten,
En noch en is dc wrock op heden niet gctlctcn,
Macr wad geducrig acn j cn wacrom meer gefeyt ?
Een gants verloren huys alleen uyt quact bcleyt. (o)
Vriendinnen, fcdigvolck, wilt dele klippen myden,
En u ter regtcr ftont van alle lallen vi-yden ;
Doet oude fchulden af, macekt alle Hommer quijt,
Uw feefte dient te fijn.gelijck een nfeuwen tijt:
*tls dickmacls aengemerekt , dat , na het tweede paren,
En twill cn huys-gdchil haer leider openbaren,
En vrv al wranger iïjn, als in het cerrte bed,
Dacr cenig jeugdig pacr te famen is gefet
De reden is tekent, twee herten fonder bogtcn
Een woort hier tot den man. gy,die,gciïnttc trouwen,
Verkiert tot uw behulp ccn van dc droeve vrouwen,
Een die met innig leet haer doden vrient bckhegt,
Verwagt hier ander werek, als by ccn jonge mai-^t.
Siet, die ccn nieuwen fehoen alleen voor weynig t):ig<;i
Heeft ilacg, om fijn gemaek, acn ccnen voet gedragen,
Soo hy die naderhant eens anders fchicken wilt,
Let, hoe het macckfcl ilact , cn wat'et hem vcrfchÜt:
En weeft tog niet re gram, cn niet tc ras verbolgen,
Al weet dc nieuwe vrou uw finnen niet tc volgen,
Sy is gclijck ccn fchocn, die naer den tweeden voet
Hacrplovcn, haer begrijp, haer bogtcn fcliickcn moet;
Sy moet haer niet alleen tot uwe (oden keeren,
Sy moet oock boven dat ccrlt tragtcn af tc lecren,
Al wat uyt eyger aert in hare linnen bleef,
En wat haer eerfte man in hare linnen fchrcef,
Dat met ccn vallen bant twee jonge lieden paren,
Rijft uyt ccn eygen aert van hare groene jaren;
Dc daet die wijft'ct acn , 't is ver het idctlle fort,

Van ccrilcn acn gevoegt en in der jnigt gcvlogten, Dat iemant in der jeugt acn jonge vrouwen doet.
Sijn onder een gepaert en over ccn gclcyt, Dc jonckhcyt heeft dc magt om vecldcrliandef.ieckcn
Gelijckmcn mandewcrek van fwackc tccnen breydt Bevallig acn het oog, cn lullig uyt te maccken,
Macr alftcr ecnig volck te famen is gekomen Oock wel door enkel fchiju. de jeugt, dc foctc jeugt,
Dat in ccn voong bed lijn ployen heeft genomen, Dicvint in alle ding, of macekt haer eygen vrcügr.
Watis dacr ongemack , eer dat het cerilc krom Men fict het eerfte groen men flct dc Icntc-pcercn,
,

Kan buygcn nacr den cyfch , cn keeren anders om ?
Gy, die genegen fijt om noch cenmael tc trouwen,
Leert, nacr dc tijt 'vercvlt, in nieuwe bogtcn vouwen;
Hier dient al meerder kunrt , cn vry al grootcr kragt
A»
die uw fwackc jcugt heeft acn den man gebragt :
Wilt voor een nutte les in dit bcginfcl lecren,
H*ie van den cerften man uw finnen af tc keeren,
Hoe in het tegendeel dc tweede dient gekent,
En hoe uw gants bedrijf nacr hem tc lijn gewent:
Men fict den nieuwen moil van alle man bcgecren,
Men (iet meeil alle ding voor goet tc fijn beroemt
Slcgts om den tijt alleen, cn dat'ct vroeger koemt;
,
Bcdcnekdit, guniligman, en lecrt'ct overwegen»
Waer toe in dcfen itant de vrouwen lïjn genegen;
,, Wie tot een nicu beroep dc finnen henen wendt,
„ Dien is'ct wonder nut, dat hy dc gronden kent.
Gy vrouwen wederom, gact betert uw gebreken
Die van den ouden tijt in uwen boclêm ftckenj _

Veel op een vong man in defen ftaat tc roemen, Snijt wacn en eygen fin, fnijt al het weien af,
Hem dan oock ccre doen, cn over al te noemen, Dat eertijts uwen man tot onluft reden gat:
Is geenfins nacr den tijt ; 't is beter datje viert lek hoop uw rouwe jeugt , die in uw
voorig leven
De Son, dc nieuwe ion, die nu den hemel ciert. in het vrouwen ampr niet wcynig onbedreven,
Was
Heeft nu ter tijt gclecrt, en wat de liefde fcheyt,
Anfftofi, mVitincMfalf-fpenf,,
(1) i™
f„a po?1 , ,
En wat de gramlehap itilt, cn als tc llapcn leyt:
mams ixir* vn"t:i'l<am tjl, L,.a pU„mi o- nmpii mammi
raiiom
Stelt dat hier nu tc werek, cn leert dc ftegc finnen
„
f pufi!,, [?.<:[*
aU,g-i,i pcfms,
Prtfu tamtn EzvwJ. fr„ ƒ;«,ƒ, „„„
aLnilimtm rilfrtd,!. fU. Cn:[d. 20. «uur, j. 4, (_r j. U
f.
m dl li Ten lellen (
mag het fijn ) met kragtcn overwinnen.
14.
 ,, :, :, ,
,; : : : j , , " ,,

ü w E; 413

v«ml J« "» Uc P™? 1 ' ** """ê™?

"y d geeft, ™ Twee herten fonder trooft die moéten eeuwig kermen,
p™ltaor. her rullig
T.uy», en breekt den vrede medt, Twee lyven even koel en konnen niet verwennen t
Kova üna gtmaSt,
*t drvderhande laeeken Twee fwacken fonder hulp en worden noyt gefiigt,
t
n "rouwtnhfven al vol
dwale bobbel, maccken, Twee keerfen fonder vlam en geven nimmer licht :

Hier troi-bevt
Wott gegrom ot op het meerder gOM, Gy wacrt voor defen nut om naer den man te buygen
,

"(op tor feW "."»• °', °P cn h °°E" bl °« : Als u het eerfte root qnam van dc jeugt getuygen,

^ vrouwen
f,
.f wrcir pelevt. 't is valt dar alle En hy was even toen, gelijck een jeugdig rijs,
win fi« «««Jish -ouwen, Maer liet nu fijtje dram, en beyde wonder vijs.
!

J
Goafh«Jt'rtfoogcwi]t. oock weet u rijp gemoct Het lijm van uwe jeugt, dat herten plag te binden,
frilTc jeugt »
beter als het goet En is na delen rijt nict meer in u te vinden)
n aI uw
T
ja

Wa pont dm &'* <*« h om h,er

" Volgen ? Uw boom, wel ccr gebloeyt, is maer een kale ftock
meerder heelt moet oock het minder volgcnj En dat eens vrugtcn droeg, is maer een dorren block.
Eendje het
Het u bv den man cn oneer hem gcdelt, Het wit van uwen hals, het root van uwe wangen,
GV
rcden'kan'er fijn te morren omTict geit? Het klaar van uw geiïgt, het fier van uwe gangen,
Wat
roepen dat het
fijn uw fchijvcn die'er klappen En wat'er eenigfins de finnen locken moge,
Te
ll mct Uuwen hoeder trappen,
Houten voet op
en tcegens uwen eet De
Is al, gelijck een mi ft werd wenen in de logt

Ü tceen echte trou finnen, die het lijf in fijn geftalre volgen,
Vermydan, jonge VIOU, vermy dit fchamper lect. Sijn quellig, fonder vreugt, cn in der haell verbolgen,
Wathicrdcfcnoonhcytrackt. laetmaer dc reden werken, In 't korte, wat'er relt en is maer enckel gift,
in korte ftonden mereken; Soo dat het echte bed fijn ganfehc fteunlcl milt.
Gyiiilt uw misverftant
dat in uw gODOCt
JU
verweckt het bol gcfwcl Waerom dan noch getrout? gy liet u lede palen:
lsmacr een dunne fehors, een nietig buyten-vcl, Wacrom een mooi geregr, daar nict cn is te malen?
AhntJiicrondfricliLiylt (waer toe uw moedig roemen?) Ey lieve weeft geruit, en blijf gelijck je fijt,

Is iet en weet niet wat , dat niet cn is tenoemen Want als uw beeckc droogt, foo dient' er niet gevrijt.
Dat niet als met verlof cn dient te fijn gefcyt, Gy roept hier tegen aen; Wat fal ick dan beginnen?
Ach! 'tiseenenkel vlies, dat ichoon en leclick fcheydt. Wie fal mijn faecken doen? wie mijne fchulden innen?
Geen liscnkan'cr eer van hecte lucht verfchijnen, Wie lalocr voor de wet of voor' den regter ftacn ?
,

iSt&k tecre bloem lal in der hacft verdwijnen, Wie falder op het lant mijn dingen gade ftacn?
Eenbuyl, eenklcyne bluts, een koorts, een Idnder-bcd, Waar is een wijfbequaem om kinders op te trecken?
Het minite feert je fchaedt , het kleynftc puysjc let. Om fonen, door ontfag, tot deugden op te weeken?
Gaan, SKtydel volck, met hoogmoet opgcblafen, Waer is een wijf bequacm, om al het onverftant,
En Ikcckt de borilcn uyt om dele vyfevafen Dat knegt of meyflen pleegt te houden in den bant?
,,'t klefcrr dat dc menfeh in Ichande komen moet, Eylaes.' geen vrouwen hooft en is'er toe geboren,
„Die om een nietig ding ccn moedig herce voedt. Ach waar ccn man ontbreeckt, daar gaat'et al verloren,
!

De glans van edel bloet, wacr op de menfehen fwcücn, Men fcgge wat men wil , al fij n wy vrouwen out
Üm datic manigh hett in hare Boomen tellen, 't is noch de befte voet oock dan tc fijn getrout.
Is maer geleende deugt, die niemant beter maeckt, Maar waarom dog gebraykt foo veel verbloemde reden?
Indien hy nader hanc dc vrome daden ftaeckt j Men kent uw loos beleydt, van over lang geleden,
Of is'er ccnig ding in dit bcflag te prijfen, Het is een oude fpreuck „fy broet een geylen aert,
;

Dat moeteed echte wijf van haren hoeder rijfen, „ Die , als de moeder fluyt , noch wenfb te fijn gepaart.
Naem, adel, hoogéflaet, en alderhande glans, Ick weet dat uw bedrijf dient waar te fijn genomen,
Kwmt alle vrouwen acn by middel van de mans, Maar konje niet een vrient in dit geval bekomen?
lieüedaer, iedig hert,de gronden weggenoemen, Of is'er in het lant niet een gediendig man,
Waer op meelt over al de jonge vrouwen roemen Die om een eerbjek loon"uw faken redden kan?
Gj, poogt met uwen vrient te leven fonder pracht, Ey! foeck geen futfel-bocckj daar fijn bequamc lieden,
„Dnnr ootmoet wort het huys dc vrede toegebragt. Die u ten dienftc ltaen, cn dicje moogt gebieden
Tot hier toe van het vokk , dat mits bequamc jaren Indien u dat alleen ten wederhnwen drijft,
Kia wooncd by den man , en lieve kinders baren Soo raad' ick datje noch in uwe vryheyt blijft.
Maer als de gryfe tijt u met den rimpel ploeght,
Wat nu de kinders raekt waar ftaat het doch gefchfeven,
:

Sou weet, dat

nieuwe trouw u niet te wel en voegt, Dat hun uw tweede man fal eenig voordeel geven?
l«r,hier reden geit, indienjc
fijt te raden, Ick fic, wanneer het volck betreet het tweede bed,
m dan geen ander
jock op uwen hahe laden Dat ieder maar alleen op cygen bate let

J"
1 1S

AL quani'er
"W'awefeüs niet om meer te fijn gevrijt, „Om kinders dient het wijf een echte man te trouwen,
oock een man gelijck met uwen tijt. „Om kinders wederom haar kiftte wederhouwen,
Kt
u 'T
ec "
i
cu gdig paer, in echte trou gefeten, „Om kinders, jonge vrouw, foo quaamjc tot den man,
* ' n Ë^eene
eerde kracht verfleten, lult fijn „En om der kinders wil foo blijft'cr weder van.
«okincenbillick menfeh vertrooften fijn gemoet, Men hoort den ouden tijt met oude vrouwen gecken,
ichoon het laetile
ty deel vcrlieit fijn eerftc foet. Die op het echte bed haar koude leden flreckcn,
Mnrant heeft
gepluckt, en met'er daet genoten Een bruyt die rimpels heeft is weert te fijn befpot,
joemvan uwe jeugt,
sr
i
met lullen overgoten, Men houtfe byfter geil, of uytter-maten fot.
en dathydracgt,
v,
^ en fonder morren lijdt, Gy fijt voortaan bequaam om beter dienll te plegen,
«dor
M
een delluw wort ontrent den winter-tijt Om ydcr by te fijn, na dat'ct is gelegen
t.'™g ccn ander foet,
als kuch, tc famen brengen, Sie wat een fchamel menfeh in druck en fiekte maekt,
.'
r
" non»
'
L cb:e
bed maer fïccke leden mengen, En aen dc jeugt al wat de kamer raeckt
laet'et
nimmermeer te rechte fijn gepaert, Stil, eenfaam, treurig fijn, en, met een foet verlangen,

Wx£K "kken
u
tC11S E ts
'J

int,
' cn «ouwen tegen aert

en dat op oude boomen,

Veel tranen evendaag te rollen op de wangen,
Te ftonen voor den Heer, dat is een reyn gelaat,
DijJ j

P cn nict als vyle droomen ' Dat u ten beften voegt, en paft op uwen Haat:
Dacri 5
^"1 n
" T^ 1
'ï
01
'

P' S ten Ï^S1 » geen edel vocht, Veel trooften in der noot , veel bidden , milde deelen
D-jcrv
'

anmcnimmei v iuciuof lucht verwachten mogt;

'

Dat fijn voor uwen hals de befte bruyts-juweelcni

Stii onn
1,mracrmeer kcinncn nier verheden, Niet dat de leden ciert, maar dat de ficle bouwt,
ivblü . ' $
& """fi^wgt tot aende mmfte deelen, Is dienllig aen het volck, dat niet en is getrout.
Unae m en hebben niet gemeen,
U jJi, J
F
" haer alch miffehien
Doch lbo gy nict te min, oock in de boofe dagen,
fal mengen onder een. Die ongewifie kans noch eens begeert te wagen,
G g z g Soo

Son koom dan tot het werk gewapent met verdrag,
Niet met een lugtcn lln, gelijck dc jonckhcyt plag;
uw dorre leden,
En wagt geen malle vreugt ontrent
mengen uw gebeden
Ma» tragt llegs in liet bed te
En wagt geen dcrtel fpel of rancken van de jcugt,
geval niet meer gcdcnckcn mengt:
Die gy in dit
Als hoeit, of fellegigt u lief gclclfchap quelleu,
Of dat hem van de toot de ganlche leden [wellen,
Of ccnig filtig nat hem pijnigt aen het been
Gact itort dan over hant U tranen onder eenj
Heb deel in fijn verdriet door gunibg medelijden,
En doe hem lijn getes, oack lootte U tc mijden,
En onder dit gewoel, lbo fprceck muwgepeys:
Ey wat is van den nicnfch en van het nietig vlcys!
foo in tegendeel de laecken too gebeuren,
Maar
Dat uw ellendig lijf , dat uwe geeltcn treuren,
Dat u een heetc koorts geduerig even itraf
Wil leydcn metter handt, en leggen in het graf,
En wil ui dat geval uw linnen niet bemoeyen
Met dingen fondcr tint, die uyttcn hoogmoet vloeycn,
Te weten, wie den rouw tal hebben voor en nacr,
En wat men voor een klcet fal leggen op dc baer,
Fn of men door het huys de glait-n lal bcdcckcn,
En met een baeyen klcet de kamers overtrecken,
En wat men voor een Vout lal maecken in de kerek,
En wat men voor een fchrift lal malen op dc ierek;
Lact varen dirbellag; het lij behoort der eerden,
Tree in tot uw gemoet, dat is van meerder weerden;
Denck wat u nu betaemt en wat dc reden cytt
UWE.
Denck hoe een bange licftioct laven haren dnrft,
En vinden ecuwig hcvl in lijn bebloede borlt.
Wanneer de bleeckc dool bcreydt haer lelie vlagen,
dacr uw gclin, uw vrienden en uw magen,
( >ntbie
;
Uw kinders van gelijck, voor al dog uwen man,
En necmt'er in 't gemeen den laeften oorlof van ;
Geef ydcr iii n berigt, nacr dafet is gelegen,
Iletuyg des Heeren [baf, en weder lijnen legen,
Bctuygt dat alle vlees is niet als enckel gras,
Een bloem van ecnen dag, een byitej- teer gewas;
Betuvgt hoe buyten Godt geen ruil en is te vinden,
En dat al 's wcrclts glans is ligter als dc winden,
En brofer als een glas ; bctuyg met alle kragt,
Dat niet als Godes werek is weert te lijn betragt.
Het is een noodig werek ontrent de lactile tranen
Een kint, of wie het fy tot deugden op te manen
't Is feker dat'ct treft, jae door het herte breeckt
Wanneer een bleecke mont haer lelte reden fprecekt.
Indien voor delen oyt, nu li|n'cr volle reden,
Geduerig tot den Heer tc lenden uw gebeden,
Te Hijgen in dc lugt, en tot lbo grooten werek
Tc roepen t'uwcr hulp een hoeder van dc kerek;
Te roepen uwen vrint, die aen uw vorig leven
Totvrcugt, tot ondcrllant, tot hoeder is gegeven.
Gcbruyck dit altemacl , en watje vorder kont
Macr ftcl uw troolt alleen in Godt en lijn verbont:
En wil in dit geval niet angitig liggen vrceien
Noch voor een ouden man, noch voor uw jonge weden.
Beveelt hem alle ding, die alle dingen geeft,

Denck waer het lichaem rutt, en wacr de iiclc reyrt; Of I'choon de moeder Itcrft, der weelcn Vader leeftj

Denck vry dat uw gemoet nu reden heeft te geven Maeck alle banden los die u dc lielc prangen,
En van uw lolfe jeugt, en van uw ganfche leven, En laet geen aerdfehen draf aen uwe tinnen hangen,
En van uw woorden fctftj denck vry dat uw gemoet Laet van het goet de forg hem die het goet be-erft,
Behoeft voor alle ding des Heeren weerde bloet. Eu fny uw leven af oock eer het lichaem ilerft.

Denck met een treurig hert op uw voorleden fonden,

Maar trooll u niet te min in Chriitus diepe wonden; Antt obiium mariens , non moriturus, obit,

INNIGE SUCHT
TOT.
GOD DEN Aerachtigh Godt en ware menfeh ,
SONE.
lek bidde , gunt my delen wenfeh
Laet my geftaêgh indachtigh zijn
De grootfte vreught, de meefte pijn,
Te weten, heil' en hemelrijck, -

Met uw' en mijne doodt gelijck

Waer achtigh Godt, ick nietigh menfeh
En bidde maer om defen wenfeh.

Eewüüighejdt

j. cats
 , , } , !

^7

GALATHEA, OFTE
HARDERS-KLACHTE,
Acn de Eerbare, Scden-rijcke , Scgen-rijcke Jonck-vrou

CATHARINA van MUYLWYCK

DAphms, weeflMejra-mcht] Dacr hy met een droef gemoec Somtijts bitter , als een gal,
«tb opdefeaktkcht, Dus zijn minne-klachten doet: Somtijts honigli over a!
Wcnïcht alleen te mogen zi in, Galathca, geeftigh dier, Somtijts mack, gelijck een ree,
Uralijn droeve Minne-pijn, Oorfaeck van mijn ecrile vycr, Somtijts fluer, gelijck de zcej
ytte Horten in locht, Oürfieck van een vreemt gewoel, Somtijts fïltigh, alsdevloet,
«er ha namat Koren mogt.
Dar ick in de leden vod, Somtijts weder fuyekcr-foet >
1 Wn een weder (onder wint, Oorlacck van een vairen bandt, Somrijts vrolijck,' iomrijts ftil,
^« men Jat by wijlen vint; Die mijn 2.iel acn u verpandt. Altijts, foo ick niet en wil,
«dcwcrHtwasiri ilaep, Die mijn jeugdigh herte bindr, Ecuwigh tegen mv gekant,
gffl h.rcrde niet een fchaep, Dat het niemant anders mint Altijt naer een ander lant,
' Die mijn ziel aen u verknoopt, Eeuwigh tegen my geler,
-"/c vli e
gcn np hct k Darfënkt m 't wild' en loopt, Altijt op een ander bedt.
""«boomengeoi gedril,
'*« honden
Soctc meysjen , aerdigh dinck, Och hoe veel heb ick gelucht!
fwegen Uil, Soeter als' een diltel-vinck, Ooh hoe lang heb ick geducht
Sotter in uw foeren pract, Och hoe leer heb ick gelchreyt!
^fendeNVhtegael, Als de loeten honig-ract, Sedert gy ceril hebt geweyt
Soetef als hec groene lis, Inde velden van Dijshocek
««JuyredKr ontrent. Aen de h'cckc vilïï-n fe, Sedert hebt ghy uwen doeck
iphmsfagh de doffe
Maen Soct, macr dickmae] op een uur Anders nacr den toy geilek,
(,:";' ^» Hemd ilacn. Weder uyr'crmaten l'uur, A'ls dc vrylters van her velt:
dlt ct
\ ;
.,""
,
wogebeck, Somtijts mackcr als een lam, Sedert hebje met een fehraegh
:"'!-mha d U)
(
|f er wceck Somrijts tcldcr als een ram, Ooderftm uw blauwe kracgh,
harders kint
v«*n Somtijts lwack, gelijck Seder ilact uw doccken-huyf,
bellen w 35gcfim .
Somtijts llijf, gelijck' i fpriet, Even als een kievits kuyf,
iC^dekudfinriil ' Somtijts brooler, als glas, Sedert hebt gy uwen tret
fehadhygeenenlu,; SomtjjtS tayer, als een was. Op een ander wijs gelet
mb 1 »ch ter neder
Somtijts llraf, gelijck een Hier, AlsLvcoris, rap te voet,
ltelt,
Somtijts dwee, gelijck een pier Of als' Amarillis doet.
41?
Och! vat dient'er veel gefeyt?
Of wat dient'er meer gefchreyt?
't Is al niet ,
gelijck het pleegh
Toen ick met U kennis kreegh ,
Sedert gy het hooffchc vricn,
Tot Diishocck eens hebt gclien,
En de feekeo van de'itadt,
Sedert heb ick uyt gehadt:
Sedert noemt gy'my een loer
En een kiackef, en een boer,
En een kleumen, en een kluts»
Al, om dut ick juylt mijn muts
Niet recht ltcets kan nemen or,
Al, om dat ick in het dor"
Niet kan fchraven, als een hoen
In den milthoop plach te doen,
Al, om dat ick Zccus en ront
Spreke Juffer uyt den mont,
En niet" drayen kan mijnreen
Als de linck'crs van de Itcèn.
Maer , al ben ick plomp en flecht,
Immers ben ick vroom en recht,
Immers is'cr niet een macght
Die haer over my bcklacght,
Dat ick met een llimmen keer,
Ovt ontFutfclt heb hacr eer:
Dat ick oyt in ccnigh ding,
Revnc min te buyten ging,
Dat ick m het woeitc vele
Oyt de parten heb geltelr,
Dat ick op den kooren-tas,
Oyt onccrlijck dcrtcl was ,
Dat ick oyt by vryllcr ilicp,
En in de buerte liept,
dan
Om dragen mijnen roem,
tc
Van haertecre maegdc-blocm.
Neen, dat heb ick noytbcftaen,
Maer ick hebbe ront gegacn
En ick hebbet u gci'cyt,
Wat my op her herte leyt,
Niet met eenig lang vcrhacl,
Of met opgeproncktc tacl,
Niet met eenig groot bcflag,
Als een Itectfchc vrycr plag.
Nccn, ick fcyd' u rullig uyt,
Wiljc, kint, gy zijt de bmyt,
Sict dacris mijn rechter-hant,
Tot een valt, en eeuwig pant,
Soo ick u maer acn en ltae,
Scg met korte woorden jm-
Dele mijnen ronden aert
Was u certijts lief en waert,
Want gy feyde, dat het lant
Eyfcht een ongcvcynlt veritant.
Maer dat is nu al gedaen
Al uw rnntheyt is gegacn ,
Sedert datje kennis hadt
Met de gilden van de Iradt.
Eertijts was ick wel gefïen
Als ick u plag aen tc bièn
Klcvne giften van het lant,
Als 'wel eer een Harder fant,
Of een tuyltjcn uyt den tuyn,
Of een kransjen uyt den duyn,
Of een bloem tj en uyt het vclr,
Als men die noch wcynig telt,
Of een wonder fchoonc roos,
Die ick onder honden: koos.
Of miflehien een kievits cy
Vry ceti wijle voor den Mey.
Somtijts nieuwen honig-raet,
Eerfc noch tc koopen itact,
Somtijts oock het ecritc lam,
Dat ick van de moeder nam
G A L A L H
Somtijts wel een jonck faifant
Vluchten van het Vadcrbmt,
éigen quceckfel, eygen goet,
Hier in Zcelant uyt gebroet
Somtijts wafels diep geruyt,
Wel gefuyekert, wel gekruyt,
Wel met boter overdroopt
In een neufdneck opgeknoopt,
En alfoo u t'huys gebracht,
Die en hebje noyt veracht.
Leftmael greep ick een lampracs,
En daer toe een jongen haes
't Eene foo het lagh en flicp,
D'ander foo hy voor my liep,
Ginder op mijn khverwcy,
Soctc beesjes alle bey,
Straks foo riep ick , defe twee
Zijn voor u, ó Galathee.
'Noch zijn my te huys gebragt,
Keric-boomcn vroeg in draght,
Daer de vruchten worden groot,
Daer de vruchten worden root
Daer men fmaeck van hebben mag,
Eer men elders vruchten fag,
Defe worden nu geplant
In mijn aldcrbellc lant,
En terwijl ick fpit en delf,
Seg ick fagjens in mijn felf,
Spacrt dit boomtjen, kcde-dief,
D'ccrltc vrucht is voor mijn lief.
Somtijts quam ick tot u treén
Met wat dun-gewolde queen ,
Somtijts met een abricock
Somtijts met een artichock,
Stacgh met iet dat gecltigh ftont,
Of het befte, dat men vont.
Braght ick dan een vogel-neil,
Dat u alderbclt,
beviel
Want ghy had foo veel tc doen,
Met de beesjens wel tc bvoên,
Datj' ontfloot uw
witte borft,
Die nu (dacht ick) die eens dorfr,
Die eens mogtc mct'cr ham
Maer wucr loopt mijn los verltant?
Hoe! mijn dunckt ick worde dwaes
Dat ick hier dus fit en raes;
Al mijn breyn wil over hoop,
Al mijn geelt is op den loop,
Al mijn linnen op de rcys,
Als ick om dat wefen pcys:
Doch aleer ick verder raeck,
't Sa al weder tot de faeck.
Maer of ick al giften font,
Uyt den legen van het lant,
Noch cn was het niet ter deegh
Noch en braght ick niet te wecgh
Datje my ooit hebt gclacft,
Datje my een kusjen gaeft,
,
Datje my uw rooden mont,
Ooit een reysjen hebt gejont
Neen, al wat ick mogte doen,
Noyt cn bood gy my een lbcnj
ja gy waert oock al,tc ftraf,
Dat ick u een kusjen gaf:
Dies cn blccf'cr anders niet
Om te laven mijn verdriet,
Als dat ick uw rechterhant
Na mijn droeve lippen fant,
Om mijn hert, ten minltcn dacr,
U te maken openbacr:
Maer als gv uyt harden aert,
Hier al mede tegen waert,
Soo cn wilt ick geenen raet,
Gcencn trooil of coeverlaet
E Ai
Als dat ick uw vingers nam,
En dacr mede neder quam
Op mijn ongcrulle borlt,
Daer mijn Herte leyt en dorft:
Op dat gy dacr voelen mogt
Hoe mijn bange lïcle vocht,
Hoe mijn leven-ader lloegh,
En geduerigh lagh en joegh.
Maer al wat iet. ooit beltont
Met het welen, met den mont,
Nooit cn heb ick vrucht gedaen,
i
in dc wint gegacn.
't Is al
Wat ick ooit, ó fiere maeght,
Heb gefproken, heb geklaegt,
Heb gejammert, heb gevleyt,
't Is Jen dooven al gclcyt.
Ja het is'cr foo geltelt
Dat al kom ick uyt'ct velt,
En ick brengc voor den dagh,
Soetc dingen,
als ick plagh,
Gy, ó itrenge Galathee,
Fclder dc Noorder-Zcc,
als
Gy, als anders nu gewent,
My in gramlchap henen feut,
Sonder eens te willen licn,
Wat ick u mcyn aen tc bièn ;
En voor reden fcgje my,
Het en itact u gcenfins vry
Iet te nemen van een handt,
Die van uwe minne brant:
En, nacr ick uw reden vat,
't Is een leflc van de Itadtj
Daer is 't dat men leyt cn lehenckt
En dc goede leden krenckt:
Dan ten is geen harders gift,
Gecnekaes, van Room gefchift,
't Is een mus , of diilcl-vinck
•,
geen keten, ofcenrinck,
't Is
Of een helle diamant,
Die gelijck een kaeric brant:
Dacr men wel van fuyfeboh
En dan los daer henen rolt.
Soete Vryllcr ick beken,
Dat ick hier oock tegen ben:
Want het goot heeft wonder kriekt)
Waer het immer wertgebraghtj
Maer in harders reync gunlt,
Slecht gewas, of fcleyne kunft, •
Dacr en is geen ongeval
Dat de feden krencken fal.
Maer dit heb ick al gefeyt,
En noch brecdcr-.uytgcleyt
Dan het Mcysjc niet tc min
Hrcngt'cr weder tegen in,
Dat by ons ccn kleync gift
,
Heeft al mede llim vergift.
Lieve Daphnis, hoe het goet,
Hocje jammert, hoeje pract,
Watje weet, cn watje vint,
Zy blijft efter Itccdsgcfint.
't Is al gecne tijt gclccn,
't Soetc dier was toen tc vreêiij
Sich tc fpicg'lcn in dc Zee,
Als de ftroora lagh ltil en dwee,
Niet gerimpclt van den windt,
Als men die wel fomtijts vint:
't Gaet'cr nu al anders toe,
Zy is 't ftillc water moe,
En zy wert voortaen gehult,
In een glas rontom vagult,
Spiegel noemt men 't in dc iWt,
Hier van wertfe byltcr prat,
Want fc fict meer allle pUgh
Meer allT' in het water lagh
 ,
: , ,
! :, ,, , ,, , , : , , : , : : ,

Ofte HARDERS-KLACHT. 4*9

&
WitfewAtaf ty hacr heeft,
«fevrjllrr leeft,
Om e rcys te
Daer de fchoonftc
Harders kint, foo
mogen gaen,
linden flaen.
gy het wirt.
Hoe een vrijftcr hacr vergift,
Datje woud uw
Stellen tot een
regter-hant
eeuwig pant,
-Acn een pronckcr trots en prat,
Aen ccn [oncker van dc ftadt?
Jat iKlgf'g - En hoe qualick dat'ct paft, Neen, 'k cn Invet nimmermeer,
Sv doorliet
fL, „oei i,i het duylter
licht, Met een afgerigtcn gait Datj' ccn faedtfche pop ter ccr
mont, Sig te geven op de bacn,
Rn dia, liefebeken Laten foudt een rullig quant
Sch«mder& dc
morgenllont, 't Weet gy ("oud het niet beftaen. KloecJt van leden, wel ter hant',
F^dathairtjelagtgekrolr, Macr al was ick wonde h.mg, En
Sy ging
foudt (tellen uw gemoet
]) lt
hacr om dc wangen rolt, cfter haren gang,
< >p 'k en wect niet wat gebroet,
bekent, Dies foo klam ick op dcVuyn
Pu is hacr nu al
Ach ten fijn geen regte mans,
gn diep in het
hooft geprent: van een wonder hoogen duyn, Macr alleen flegs om ten dans,
Diesontilact in
haren fin, Om van boven at'tc gen Om ter bruylott oft ter feeft,
Mmmicrshact, eiicygerom. Wat'cr vorder fou gcf'chièn.
Speel te levilcn haren geert,
Galathee, S g in g fagjens door bet fant,
Kn»m' ó weerde X Noyt geoeftent, noyt beproeft
weder inde Zee, Sy ging henen naer het (hant
Spiegel Daer men manne-kragt behoeft.
Hem die hier toe
oorlaeck gaf, Met den vrycr van de itadt, Al dit foet gefcllchap gaet
"Wenl'ch ick tot
verdiende ftrat Die haer in den arrem had, Eeuwig proncken achter rtraet,
Da%Êf) hem eertijtsfoct, Die haer dickwils gaf een kus, Niet allcenlick aen den voet,
Trots cn moedig worden moet Slimmer als een kriele mus. Macr handen oock gefchoet
lhil'c, rac een loete min, Hy geleyde Galatheo 't Schijnt zy dragen
hun te koop,
Krijgen moet een
lluercn fin. Van den oever in dc 'Zee, *t hy ! van dien verwijfden hoop,
Ach hoe lcyt hy my in 't hooft, Dies lbo rees de foute rlroom 't Fy van dat papieren
vel
Die mv van niijn lief berooft Vry wat hooger, dan dc zoom Nut alleen tot enckcl fpel.
't Schijnt dat alle zijngclact Van hacr opgefchortc Idcct. Ick heb quailcn in de hant,
Eeuwig voor mijn oogen itaet. Is dat niet een fchoon bcfcbcct
Dat is faufe voor het lant
't Is een kleyne iijdt gelcén Dat men foo een teere maegt Ick heb knocltcn in de vuyrt,
D« dc gilde quam gerecn In dar grove water diacgt f Dat is kinders, dat is juyft,
Met twee vogels fijns gclijck Dat een met gewdt
vryitcr Dat is ver het nutfte goet,
Ginder aen den hoogen dijck In dc baren wort geftclt ? Dat een lantman hebben moet.
])acr vernam hy Galathee, Tot de vrccffelijckc vloet lek fou ligt een ftucren ram,
Soofc dreef het' jonge vee Brengt eenfchnck in hacr gemoet? Als hy my tc quellcn nam,
Strax begon de looie quant Tot haer klcet is vuyl en nat? Soo ontrent het backhuys flaen,
Hacr k nemen mct'er hant ; 't Fy bclcefthcyt van de ftadt.
Dat hem 'tftootcn fou vergaen,
Hacr re groeten op den voet, Na dat nu die fotte kift Harders is ons eygen naem,
AU men in de iteden doet. In water was gebluft,
liet
Harde lieden zijn bcquaem
Goeden dag, fchoon harders kint, Ging een yder van de itrant, Voor het vee, en voor het wout,
'[ Schoonifc dat men immer vint En verkoos droogc
het lant. En al waer men landen bout.
Gy moet wefen ( naer ick acht) 'k Meyndc , 't fpcl was doe gedacn Dunckt u niet het fwarte lant,
\ an der Nymphen hoog gedacht Macr het ging doe eerflmael aen. Beter als het witte fant?
Of' van Pales huysgciin,
Straks wert daer mijn weerde pant Bleyck te zijn is wijvc-werek,
Ufmiflchicneen Wout-Goddin Omgctobbclt in het zant Blancke lieden lelden ltcrck.
VV'jnt ick fic dat
uw gelaet En dan weder om gewent Macr die bruyn is, dat's ccn gart ,
Geenfins nier de koeyen itaet. *t Scheen het en nam geen end.
fpel Die is met de ploeg gepaft,
Ick en hoorde vorder niet, 't Steeds gefcllchap, uyt de rteên,
Mits hyvande plaetfe
Die is d'ccrc van cèn hof,
fthietj Is al waer'et buyten reen,
M«'h Icyde
En hy vracgt naer fon of ftof.
mijn vriendin Even als een dertcl beeft,
Naer Ben ick ruyg, en dtck gebaert
fijn ongebonden fin Dat gebonden is gewecil,
Scheen
Dat's een peyl van kloccken aert ?
i
voor eetfl fy wou niet gaen,
Raeckt het eens ten ieftcn los, lek en ben des niet belehacmt,
Haerl,etwa Sl erllontgedacn
; 't Loopt als rafend' in het bos. AVant het is dat ons betacmt:
Mfftmï haerwat geftoort, Toen en mogt ick langer niet
Evenwel foo Seg , wat ciert het moedig peert,
gingfe voort: Staen begapen mijn verdriet,
t Scheen
Als de maen en als dc lieert ?
hocwclfc met hem ftrect, Dies foo ging ick'naer dc kant
""setmaenn Seg, wat macckt het fchaep gcagt.
't jocx en deed', Van de krom geboogde Itrant: Als zijn wol en ruyge vacht?
Stt! dac-Uticktoen enkceck, Daer begon ick mijn gelclag, Seg, wat datje leggen kondt,
JUwnpocWnep, opeen kreeck,
Als een droeve minnaer plag; 'tHavr is 'tcierfel van den mondt,
jwraipamlchap, bleek van nijt, Daer befchrcef ick mijnen ftant Al dé luyfter , al de (chat,
r«qeÏÏ IT' > harr vol f iji.
r Met een rijsjen in het zant, Van den boom dat is het bindt
Ecrft een vaft-gefette min, 'tVck is hccrlick door het kniyt,
"Wachi cn oSjt? Toen, een wanckelbaren lm Mannen door een ruyger huyt.
g* ma een vreemden haen? Dit was ick, cn Galathee, Ben ick niet foo moy gekleet,
ccn vreemde baen'
Ondertuflchcn quara de Zee, Gae ick niet lbo wonder brect,
Als gelaten uvt den toom, Draeg ick niet lbo moyen hoet,
Opgedragen met'en ftroom Als men in de lieden doet ?
^metcenilcedlche vent, Verre boven hacr gemerek Mag
XT Cnhcbt g^cnt?
Sier daer lag het ga.nii.-he
Siet ! daer ging mijn focte
werek,
min Want
ick bidden
Weeft daerom
, harders kint,
niet ongelint
voorwaer het kcurlijck gaen
;

^m^cnufoodwee? Drijven been te zeewaert in, maer fotre wacn,

!s alleen
Nijdig water, bitter nat, Dat wel ccr de ftecdfchc pragt,
Scgg' eens wacrom docje dat? In de wcrelt heeft gebragt,
W,r'l ' e^'iek een muur, Wacrom neemje met dc vloet In dc menfehen heeft geplant,
Mede niet mijn droef gemoet? Vry tot ondicnit van het lant.

"««nwibyder
Macr koom , fcgg' my foetcn beek, Waer men gout en zijde dracgt,
hant,