Kateryna Kravets

Bęben w syberyjskich obrzędach szamańskich

Abstrakt

Bęben, ten fenomen szamańskiego kultu, jest nie tylko atrybutem kultu, ale i „syntetycznym
instrumentem” szamańskich rytuałów i obrzędów. Jego funkcja jest przesycona symboliką religijną,
której moc przejawia się w piktogramach i ideogramach umieszczanych na skórze opinającej bęben
oraz na jego uchwycie.

Na bębnie znajdują się wyobrażenia szamana o świecie, przedstawiony jest jego świat, wiedza o
przodkach, towarzyszących mu duchach, wreszcie o podróżach, które odbył w realnym i
metafizycznym świecie.

Chcę poddać analizie podstawowe obrazy (zarazem figury) bębnów syberyjskich szamanów. Narody
Syberii używają takich form bębnów jak: koń, łódź, wszechświat, cykl (pory) życia. Są one
indywidualnie przedstawiane przez różnych szamanów.

Bęben, jako źródło brzmienia, jest żywy sam w sobie; jest formą antropoidalną, ponieważ posiada
„gardło”, „język”, „głos”, „przemawia” znaczącym tonem i rytmem, temperaturą i napięciem, siłą i
kolorem. Jednak w niektórych narodach Syberii, dopiero szaman może go obudzić, dać mu życie, co
dokonuje się podczas obrzędów animacji bębna.

Droga życia szamana jest odmierzana ilością bębnów, które zmienił podczas prowadzenia ceremonii.
Bębny są zarazem przedstawieniem tradycji przekazywania tajemnic szamańskich drogą oralną,
audytywną. To „pamiątki archeologiczne”, które przechowują w sobie tajemnice ducha szamana.