TỔN THƯƠNG GAN DO THUỐC

(DRUG INDUCED LIVER INJURY-DILI)

I. THUỐC VÀ BỆNH GAN

Gan có liên quan tới việc tương tác, thải trừ, chuyển hóa thuốc (Cô ko nói gì nhiều)

II. YẾU TỐ NGUY CƠ

Nhìn hình, cô cũng ko nói

III. PHÂN LOẠI TỔN THƯƠNG GAN DO THUỐC

1. Theo LS (Clinical laboratory)
● Tổn thương TB gan (Hepatocellular)
● Tổn thương ứ mật (Cholestatic)
● Tổn thương hỗn hợp (Mixed hepatocellular/cholestatic)
2. Theo cơ chế (Mechanism of hepatotoxicity)
● Tổn thương trực tiếp (Direct hepatotoxicity)
● PƯ đặc dị (Idiosyncratic)
○ Trung gian MD (Immune-mediated)
○ Chuyển hóa (Metabolic)
3. Theo mô học (Histologic findings)
● Hoại tử (Cellular necrosis or apoptosis)
● Ứ mật (Cholestasis)
● Nhiễm mỡ (Steatosis)
● Xơ hóa (Fibrosis)
● Phospholipidosis
● Tạo hạt (Granulomatous)
● HC tắc xoang gan (Sinusoidal obstruction syndrome)

IV. CƠ CHẾ TỔN THƯƠNG GAN DO THUỐC

1. Độc gan qua phản ứng đặc dị (idiosyncratic hepatotoxicity)
● Tổn thương qua trung gian miễn dịch, do đó có thể kèm với các biểu hiện toàn thân như sốt, phát ban, tăng
EOS, xuất hiện autoantibody
● Dạng tổn thương này không tùy thuộc vào liều lượng, ko liên quan số lần uống
2. Độc gan nội tại hay trực tiếp (intrinsic hepatotoxicity)
● Tổn thương tế bào gan qua trung gian chuyển hóa hay cản trở sự tiết mật dẫn đến ứ mật
● Dạng tổn thương này liên quan đến liều lượng

V. PHÂN LOẠI THEO DỰ ĐOÁN

1. Dự đoán đc
 ● Liên quan liều
● Độc gan qua cơ chế nội tại hay trực tiếp
● Cấp (vài giờ)
● Kiểu tổn thương thường hoại tử
● Viêm gan cấp tối cấp
● VD: Acetaminophen tự tử
2. Ko dự đoán đc
● Không liên quan liều
● Hiếm hơn
● Vài tuần vài tháng sau uống thuốc
● Độc gan qua cơ chế đặc dị
● Có thể có triệu chứng
○ Rash: phát ban
○ Sốt
○ Đau khớp
○ Eosinophilia
● VD: Phenytoin, Sulfonamides, Valproate

VI. CÁC KIỂU TỔN THƯƠNG GAN

VII. BỆNH CẢNH LS

Đọc để biết thôi

Thường gặp nhất là VG cấp do độc tố và do thuốc nam/bắc

VIII. CHẨN ĐOÁN

● Loại trừ tất cả các nguyên nhân khác
● RUCAM score
VD: Nữ 67 tuổi sau 5 tuần dùng Metformin (500mg x 2/d) vàng da, mệt nhập viện
Không tiền căn bệnh gan, không uống rượu
Có bệnh mạch vành đang dùng aspirin, isosorbide mononitrate, diltiazem và acarbose

● Thuốc : Metformin (500 mg x2/ng)

● Kiểu tổn thương : hoại tử (R=26)
● Độ nặng : 3+ (nhập viện vì vàng da)
● Khởi phát : W5
● Phục hồi : hoàn toàn sau 2 tháng
● Thuốc khác : Acarbose, diltiazem, aspirin, isosorbide mononitrate
⇒ Viêm gan cấp do Metformin
IX. CÂU HỎI LƯỢNG GIÁ
1. Đặc điểm nào không phải do tổn thương gan kiểu đặc dị
a. Liên quan đến liều x
b. Không thể dự đoán được
c. Có thể gây tổn thương tế bào gan hay ứ mật
d. Có thể có các triệu chứng phát ban, sốt
2. Đặc điểm nào không phải do tổn thương gan kiểu nội tại
a. Liên quan đến liều
b. Có thể dự đoán được
c. Có thể gây tổn thương tế bào gan hay ứ mật
d. Có thể có các triệu chứng phát ban, sốt x
3. Dựa vào R ratio, tổn thương tế bào gan khi
a. > 5 x
b. > 3
c. 2 - 5
d. < 2