Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Dr.

Mehmet Bozaslan Gaziantep İslam Bilim ve Teknoloji Üniversitesi

TRABLUSGARP VE BALKAN SAVAŞLARI

TRABLUSGARP SAVAŞI (1911-1912)

Nedenleri

▪ İtalya’nın siyasi birliğini geç tamamlayıp hammadde arayışına geçmesi

▪ Osmanlı Devleti’nin Trablusgarp’ı koruyacak gücünün olmaması

▪ İngiltere ve Fransa’nın, İtalya’ ya Trablusgarp’a doğru ilerlerken ses

çıkarmamaları

- İtalya’nın Osmanlı Devleti’ne verdiği ültimatomların Osmanlı Devleti tarafından geri

çevrilmesi üzerine 1911 Eylül’de İtalya Trablusgarp’ı işgal etmiştir.

- Osmanlı Devleti, bunun üzerine Enver Paşa, Mustafa Kemal, Süleyman Askeri, Fethi
Bey gibi gönüllüleri Trablusgarp’a göndermiştir.

- Mustafa Kemal’in Derne ve Tobruk’ta, Enver Paşa’nın Bingazi’de başarılar elde

etmesi üzerine, İtalya, Osmanlı Devleti’ni zorlamak adına Rodos ve On İki Adayı
işgal etmişlerdir.

- Bu esnada, Balkan Savaşları çıkınca Osmanlı mecburen barış yapmak zorunda

kalmıştır.

- İtalya ve Osmanlı arasında18 Ekim 1912 tarihinde Uşi (Ouchy) Antlaşması

imzalanmıştır.

- Buna göre;

▪ Trablusgarp ve Bingazi İtalya’ya bırakılmıştır.

▪ Rodos ve On İki Ada geçici olarak (Balkan savaşları bitene kadar) İtalya’ya
bırakılmıştır.

Not: Osmanlı Devleti Kuzey Afrika’daki son toprağını kaybetmiştir.

BALKAN SAVAŞLARI (1912-1913)

I.BALKAN SAVAŞI

Nedenleri

▪ Fransız İhtilali’nin yaymış olduğu milliyetçilik akımının etkisi

▪ Rusya’nın Panislavzm düşüncesinden dolayı Balkan ülkelerine destek vermesi

▪ Osmanlıların Balkanlardan çıkarılmak istenmesi

Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Dr. Mehmet Bozaslan Gaziantep İslam Bilim ve Teknoloji Üniversitesi

- Rusya’nın desteği ile Bulgaristan, Yunanistan, Sırbistan ve Karadağ ittifak

kurmuşlardır.

- Osmanlı Devleti yenilmiş, Londra Antlaşması imzalanmıştır.

- Bu antlaşmaya göre;

▪ Midye-Enez çizgisinin batı kısmı hariç bütün Balkan toprakları Osmanlı’nın

elinden çıkmıştır.

▪ Yunanistan, Selanik, Makedonya’nın bir kısmı ve Girit’i almıştır.

▪ Bulgaristan, Dedeağaç, Kırklareli, Kavala ve Edirne’yi almıştır.

Not: Arnavutluk fırsattan yararlanıp bağımsızlığını ilan etmiştir.

Bab-ı Ali Baskını (1913)

▪ İttihat ve Terakki Partisi, I. Balkan Savaşı yenilgisini bahane ederek askeri bir darbe
sonucu Kamil Paşa Hükümeti’ni devirmiştir.

▪ Yerine İttihatçı Mahmut Şevket Paşa hükümeti kurulmuştur.

▪ Bab-ı Ali Baskını ile İttihat ve Terakki dönemi başlamıştır.

▪ İttihatçılar, I. Dünya Savaşı sonuna kadar başta kalmışlardır.

II. BALKAN SAVAŞI

Nedenleri

▪ I. Balkan Savaşı sırasında Osmanlı’dan alınan toprakların paylaşımı noktasında

Balkanlarda anlaşmazlık çıkması

▪ Daha fazla toprak aldığı iddiasıyla Bulgaristan’a karşı diğer Balkan devletlerinin
ittifak oluşturması

- Osmanlı Devleti, bu savaşı fırsat bilerek kaybettiği toprakları almak üzere savaşa
katılmıştır.

- Edirne ve Kırklareli Osmanlı tarafından geri alınmıştır.

- İlk savaşta olmayan Romanya da bu savaşa katılmıştır.

- Bulgaristan savaşı kaybederek büyük hezimet yaşamıştır.

- II. Balkan Savaşı sonrası şu antlaşmalar imzalanmıştır:

Bükreş Antlaşması (1913)

▪ Bükreş Antlaşması ile Balkan Devletleri kendi aralarında savaşa son verdiklerini ilan
etmişlerdir.
Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Dr. Mehmet Bozaslan Gaziantep İslam Bilim ve Teknoloji Üniversitesi

▪ Bulgaristan’ın Londra Antlaşması’nda aldığı topraklar Balkan Devletleri arasında

paylaşılmıştır.

İstanbul Antlaşması (1913)

▪ İstanbul Antlaşması, Osmanlı ile Bulgaristan arasında imzalanmıştır.

▪ Antlaşmaya göre, Edirne ve Kırklareli Osmanlı’ya bırakılmış, Meriç nehri sınır kabul
edilmiştir.

▪ Bulgaristan’daki Türk azınlığa dil ve din açısından ayrıcalıklar tanınmıştır.

Atina Antlaşması (1913)

▪ Atina Antlaşması, Osmanlı ile Yunanistan arasında imzalanmıştır.

▪ Buna göre, Gökçeada ve Bozcaada hariç diğer Ege adaları Yunanistan’a terk
edilmiştir.

▪ Girit, Selanik ve Yanya’nın Yunanistan’a ait olduğu kabul edilmiştir.

İstanbul Antlaşması (1914)

▪ Antlaşma, Osmanlı ve Sırbistan arasında imzalanmıştır.

▪ Antlaşmaya göre, Sırbistan ile Osmanlı arasında sınır kalmadığı için oradaki
Müslüman halka azınlık statüsü tanınmıştır.

Not: Balkan Savaşları sonucunda Osmanlı Devleti’nin Ege denizi ve Balkan

hakimiyeti son bulmuştur. Osmanlıcılık fikri iflas ederek Türkçülük fikri hızla
yayılmaya başlamıştır.

I. DÜNYA SAVAŞI
- I. Dünya Savaşı, sonuçları itibariyle dünyanın büyük bir kısmını etkilemiştir.

- Avrupa’dan başlayarak dünyanın değişik bölgelerine yayılan bu savaşı, bir çok nedene
dayandırmak mümkündür.

Nedenleri

Ekonomi Alanında Gelişmeler

▪ I. Dünya Savaşı’nın en önemli nedeni ekonomik yayılmadır.

▪ Coğrafi Keşifler sonucunda, Avrupa’da yaşanan zenginlik, kültürel, bilimsel ve

teknolojik gelişmeleri beraberinde getirmiştir.

▪ Bu gelişmeler, XIX. yüzyılda Sanayi İnkılabına yol açmıştır.

Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Dr. Mehmet Bozaslan Gaziantep İslam Bilim ve Teknoloji Üniversitesi

▪ Sanayi İnkılabı, hızlı bir makineleşme süreci başlatarak Avrupa’nın seri üretime
geçmesini sağlamıştır.

▪ 1880 sonrası, ekonomik gelişmelerin durmasına bağlı olarak sömürgecilik yarışı

başlamıştır.

▪ İlk olarak, Fransa ve İngiltere sömürgecilik yarışına girmişlerdir.

▪ XIX. yüzyılda Rusya, bu yüzyılın sonlarında Almanya ve İtalya, sömürgecilik yarışına

dahil olmuşlardır.

▪ Bu durum, İngiltere ve Fransa’da rahatsızlık uyandırmıştır.

▪ 1890’larda Almanya’nın Güneydoğu Avrupa ve Ön Asya’da etkinliğini arttırması,

İngiltere’nin bu etkinliği yok etmeye yönelik politikalar oluşturmasına neden olmuştur.

Avrupa’da Almanya-Fransa Anlaşmazlığı

▪ Almanya, birliğini sağlama aşamasında 1871 yılında gerçekleşen savaşta Fransa’yı

mağlup etmiştir.

▪ Savaş sonrası Almanya, Fransa’dan kömür yatakları açısından önem taşıyan Alsace-
Loraine bölgesi için yüklü miktarda savaş tazminatı almıştır.

▪ Fransa, bu olayı büyüterek ulusalararası bir sorun haline getirmiştir.

▪ Almanya’nın güçlenmesi, Fransa’yı tehdit ettiğinden Fransa, Almanya’ya karşı

müttefik bulma yolunu seçmiştir.

Balkanlarda Rusya- Avusturya Anlaşmazlığı

▪ Rusya, Akdeniz’e açılmak amacıyla Panislavizm politikası ile Balkanlardaki nüfuzunu

arttırmaya çalışmıştır.

▪ Rusya’nın bu politikasının, doğrudan Avusturya’yı etkilemesi sonucu iki ülke arasında

gerginlik ve rekabet ortaya çıkmıştır.

Dinsel ve Kültürel Yayılma

▪ Sömürgeci devletler, sömürgelerini ekonomik bakımdan sömürürken, bu bölgelerde

varlıklarını devam ettirmek amacıyla din ve kültürlerini misyonerler aracılığıyla
yaymaya çalışmışlardır.

▪ Bu durum, ülkeler arası dini ve kültürel çatışmaların zeminini oluşturmuştur.

Milliyetçilik Akımı

▪ Fransız İhtilali sonrası ortaya çıkan milliyetçilik akımı, tüm dünyada etkisini
göstermiştir.
Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Dr. Mehmet Bozaslan Gaziantep İslam Bilim ve Teknoloji Üniversitesi

▪ Milletlerin kendi kaderlerini tayin etme düşüncesi milli devlet kurma fikrini gündeme
getirmiş, bağımsızlık savaşları yaygınlaşmıştır.

▪ Milliyetçilik fikri, en fazla çok uluslu imparatorlukları etkilemiştir.

▪ Osmanlı, Rusya, Fransa, İngiltere ve Avusturya gibi çok etnili devletler bu durumdan
etkilenmiştir.

Askeri Alanda Gelişmeler

▪ Endüstri Devrimi sonucu teknolojinin gelişmesi askeri alanda da önemli gelişmelere

olanak sağlamıştır.

▪ Makineli tüfek, uzun menzilli toplar, devletlerin askeri gücünü arttırmıştır.

▪ Demiryollarının gelişimi, asker ve silah sevkiyatını hızlandırmıştır.

▪ Haberleşme olanakları artmıştır.

▪ Askeri alandaki bu gelişmeler, herhangi bir bölgenin işgalini kolaylaştırmıştır.

▪ I. Dünya Savaşı öncesi, teknolojik gelişmelere paralel, devletler silahlanma politikası

üzerinde durmuşlardır.

▪ Almanya’nın silahlanma konusundaki aşırılığı, diğer Avrupa devletlerini de

tetiklemiştir.

▪ Böylece, Avrupa’da silahlanma yarışı başlamıştır.

Bloklaşma

▪ Almanya, birliğini tamamladıktan sonra Avrupa’da üstünlük kurma eğilimi

göstermiştir.

▪ Bu eğilim, Almanya’nın müttefik edinmeye çalışmasıyla devam etmiştir.

▪ Bu nedenle, 1879’da Avusturya ile ittifak kurulmuştur.

▪ 1881’de bu ittifaka, İtalya’da katılmıştır.

▪ Böylece, Üçlü İttifak bloğu kurulmuştur.

▪ Almanya’nın bu çalışmaları, Fransa ve Rusya ittifakına neden olmuştur. (1894)

▪ 1904 yılında Fransa ve İngiltere dostluk antlaşması imzalamıştır.

▪ 1907 tarihinde İngiltere ve Rusya aralarındaki sorunları çözerek Fransa’nın da dahil

olduğu Üçlü İtilaf bloğunu oluşturmuşlardır.

▪ Bu iki blok arasındaki rekabet, Avrupa’da gerginliği tırmandırmıştır.