Sromis higiena:

qimiuri, fizikuri, biologiuri da fsiqosocialuri

faqtorebi

treneri - nugzar melaZe

satreningo programa warmoadgens Sps “usafrTxo garemo”-s
sakuTrebas da misi gavrceleba SeuTanxmeblad
ikrZaleba kanoniT
riskebis Sefaseba
 safrTxis klasifikacia
 biologiuri:
virusebi, baqteriebi.
 fizikuri:
meqanikuri, eleqtrooba, siTburi, xmauri.
 qimiuri:
mJavebi, azbesti, tuteebi.
 ergonomika:
samuSao adgilis pozicia, daRliloba.
 fsiqologiuri:
stresi, Soki, SfoTva.
 janmrTelobis safrTxis
klasifikacia
janmrTelobis safrTxe samuSao garemos safrTxe Zemoqmedebis safrTxe

fizikuri xmauri xmauriT gamowveuli smenis

dakargva an daqveiTeba

qimiuri mJaveebi sasunTqi organoebis

dazianeba, intoqsikacia

biologiuri genmodificirebuli produqti genetikuri darRvevebi.

reproduqciis daqveiTeba.

ergonomikuri ganmeorebiTi qmedebebi samuSaoTi gamowveuli

kidurebis dazianeba
biologiuri safrTxe
 biologiuri safrTxe
biologiuri safrTxe SesaZloa iyos
baqteriebi an virusebi.
daavadebebi romlebic gamowveulia
biologiuri agentebis mier SeiZleba
iyos:
 gri pis sxvadasxva saxeoba,
 cofi,
 cimbiruli wyluli,
 gepatiti,
 Sidsi da a.S...
 saxifaTo nivTierebebis
fizikuri forma
 airebi,
 orTqli,
 nisli da aerozoli,
 boli da kvamli,
 mtveri,
 siTxe,
 myari mdgomareoba
 biologiuri safrTxeebis
kontrolis saSualebebi
 dasufTaveba dizinfeqcia
 wylis dasufTavebis programa
 piradi higiena
 imunizacia
 specialuri treningebi
 janmrTelobis kontroli
 epidemiologis samsaxuris
meTvalyureoba
 piradi moxmarebis damcavi
saSualebebi
mavne nivTierebebis simboloebi
gamaRizianeblebi: kanis gaRizianeba
kontaktis dros, Tvalis gaRizianeba an
anTeba. SeiZleba gamoiwvios webom,
sawmendma saSualebam.

koroziuli: cocxali qsovilis daSla

kontaqtisas. Zlieri mJaviT, amiakiT.
mavne nivTierebebis simboloebi
 mavnebeli: nivTierebebi romelTa
gadaylapvisas, SesunTqvisas, kanSi SeRwevis
dros warmoadgens janmrTelobis safrTxes.

 Zalian toqsikuri: momwamvleli nivTierebebi,

romlebic mcire dozirebiTac zians ayenebs
adamians. mag. cianidi.
mavne nivTierebebis simboloebi
 mutogenuri: iwvevs STamomavlobiT genetikur
defeqtebs an zrdis mis warmoqmnis albaTobas.
 teratogenuri: romelic moqmedebs Stamomavlobaze an
zrdis risks.
 toqsikuri: nivTiereba romlis mcire dozac ki iwvevs
sikvdils. mag. dariSxani, cianidi, tyvia, vercxliswyali.
 karcerogenuli: nivTiereba iwvevs ujredebis
ganuviTareblobas, romelmac SeiZleba gamoiwvios
onkologiuri daavadeba an gazardos daavadebis riskis
faqtori.

 damwvroba mowamvla: nivTiereba romelic radiaciulia

da advilad aalebadi.
mavne nivTierebebis simboloebi
 radiaqtiuri: gamoiwvios mutacia da
adamiani gaxados arareproduqciuli.
maRali doza iwvevs sikvdils. gadaeces
genetikurad da Seqmnas anomaliuri
genetika. mag. xerosimaSi da CernobilSi
ganviTarebuli movlenebis Semdeg
gamowveuli mutacia rogorc cxovelebSi
aseve adamianebSi da mcenareebSi.
 momwamvlelia: zians ayenebs garemos
Tavisi zemoqmedebiT. sabolooo jamSi
didi raodenobiT gavrceleba qmnis
ekologiur katastrofas.
 toqsikologia
es aris mecniereba romelic ikvlevs Tu rogor
imoqmedebs esa Tu is nivTiereba sxvadasxva
adamianis sxeulze:
 organizmSi SeRwevadobis faqtori
 toqsikuroba
 dozireba
 reagireba
 SeRwevadoba

 inhalacia

 STanTqva

 ineqcia (pirdapiri SeRweva)

 SeRwevadoba
inhalacia STanTqva
• mTavari da yvelaze xSiri • kanidan
mizezebi • gamxsnelebi kanSi Sedian
• nivTiereba utevs pirdapir dazianebis ar qonis
filtvebs SemTxvevaSic
• pasuxismgebelia 90%-iT
mowamvlaze industriaSi

kveba ineqcia
• piridan • roca kani dazianebulia
• SemTxveviTobiT • kanis Cxvletis dros
• cudi higiena • kontqti siTxesTan an
gazTan wnevis qveS
toqsikuroba, dozireba, reaqcia

toqsikuroba:
potenciuri ziani romelic nivTierebam SeiZleba miayenos
adamianis sasicicxlo funqciebs.
dozireba:
ra dozis ra drois ganmavlobaSi iyaviT mavne nivTierebebis
moqmedebis garemoSi.
reagireba:
rogor reagirebs organizmi.
organizmis reagirebis faqtori

 sxeulis masa
 asaki
 kanis ti pi
 sqesi
 dieta
 janmrTeloba
 dermatiti

 naturaluri cximis kanidan moSoreba, rac iwvevs

gaRizianebas, tkivils, sisxldenas. rogorc wesi
warmoiqmneba mklavze an mtevanze.
gamomwvevebi:
 gamxsnelebi, dasufTavebis siTxeebi, dizelis
sawvavi, zeTebi, cementi, mtveri da a.S.
 dermatitis profilaqtika
 dasaqmebamde Caatare samedicino Semowmeba
Secvale nivTiereba riTic muSaob
Secvale samuSao procesi
gaasufTave samuSao adgili
moiTxove instruqcia nivTierebsaTan samuSaod
moiTxove treningi nivTierebasTan samuSaod
gaamaxvile yuradReba kanis problemebze
gaamaxvile yuradReba nakawrebze an Wrilobebze
gamoiyene damcavi kremi
gamoiyene piradi moxmarebis damcavi saSualebebi
(PPE)
 safrTxis Semcveli nivTierebebTan
dakavSirebuli riskebi
mwvave / myisieri
 mavne nivTierebebTan erTjeradad urTierTobisas an mokle droSi
ganviTarebuli daavadebebi, romelic ikveTeba ramdenime wuTSi an saaTSi.
SeiZleba iyos Seqcevadi. magaliTad: koroziuli wvisas, toqsikuri gazis
SesunTqva, Tvalis gaRizianeba.
qronikuli
 neli tkivili-dagrovebiTi, grZelvadiani an xSiri kontaqtis dros.
wlebis manZilze SeumCneveli SeiZleba gaxdes da Sedegi savalalod
damTavrdes. mtveris SesunTqviT SeiZleba ganviTaredes filtvebis kibo,
silikozi, asbestozi da profesiuli asTma.
 sensitizacia - es aris gaRizianebis forma, romelzec organizmi
reagirebs sensibilaciuri agentis dros.
 lokaluri - zemoqmedebs Sexebis adgilas
 sistemuri - zemoqmedeba calkeul organoze.
qimiuri safrTxeebi
 samizne organoebi da nivTierebebi

 samizne organo aris is romelzec axdens mavne toqsikuri nivTiereba zemoqmedebas.

 filtvebi- azbesti, naxSiris mtveri
 tvini- tyvia, vercxlიswyali
 Tvali – amiaki
 cxviris xvreli - organuli gamxsnelebi
 filtvebi – azbesti, qlori, gazi, gamxsnelebi, legionella, siliciumi,
naxSirorJangi.
 Tirkmeli – leptospirosis
 RviZli – hepatitis
 sisxli – naxSirbadis leqi
 nervebi – organuli gamxsnelebiT gamowveuli
 kani – sarecxi saSualebebi, minimaluri zeTebi, mJavebi, organuli gamxsnelebi.
 moqmedebebi Tu WEL normebs aRemateba

 samuSao unda SeCerdes

 gaviyvanoT TanamSromlebi teritoriidan
 adgili unda gavxadoT usafrTxo
 gamoviZioT mizezebi
 SevafasoT arsebuli kontrolis zomebi
 procedurebis monitoring
 momuSaveTa Semowmeba
 Canaweris gakeTeba incidentis Sesaxeb
 azbesti

saxeoba daavadeba

 TeTri azbestosi
 yavisferi mezotelioma
 lurji filtvis kibo
 azbestis gamoyeneba

 damcavi spec-tansacmeli
 saizolacio dafebi
 milsadenis SefuTva
 cementis dafebi
 Suasadebebi, filtrebi
 samuxruWe xundebi
 saizolacio siTburi
spreebi
 sxva nivTierebebi

 amiaki – mZafri sunis mqone ufero gazi

iwvevs Tvalebis da zemo sasunTqi gzebis gaRizianebas
 qlori – momwvano gazi mZafri suniT
iwvevs sasunTqi gzebis gaRizianebas da muclis tkivils.
 naxSirbadis dioqsidi – usuno gazi, iwvevs sunTqvis
problemebs, gonebis dakargvas.
 naxSirbadis monoqsidi – ufero usuno gazi, iwvevs
Zilianobas, Tavis tkivils, gudvas. mag : transportis
gamonabolqvi, arasruliw vis dros.
 sxva nivTierebebi
 izocianiti – aqroladi organuli naerTebi, iwvevs kanis gaRizianebas,
asTmas. manqanebis Rebvisas dafexsacmlis warmoebaSi gvxvdeba.
 tyvia – mZime, msubuqad dasamuSavebeli metali. iwvevs Rebinebasm Tavis
tkivils, azianebs nervul sistemas, iwvevs sikvdilianobas. santeqnika da
gadaxurviTi samuSaoebi.
 silikomaganumi – qviSa, qviSaqva, graniti, silikozi. gvxvdeba mSeneblobaSi.
 organuli gamxsnelebi – xsnis sxva nivTierebebs. aRizianebs Tvalebs,
iwvevs Tavis tkivils, Rebinebas da Tavbrusxvevas. gamoiyeneba
sadenzifiqciod.
 leptospirozi – gamowveuli baqteriebiT virTxis Sardisgan. utevs RviZls
da Tirkmelebs. napovnia mdinareebSi, arxebSi, kanalizaciebSi.
 legionella – baqteria haerSi, aRmoCenilia wyalSi da aragamdinare
wylebSi. iwvevs sunTqvis problemebs da pnevmonias.
 hepatiti – saSiSi nivTiereba, virusi. iwvevs RviZLis daavadebas, maRal
sicxes, siyviTles.
 samuSao adgilze safrTxis zemoqmedebis
limiti/SezRudvebi

 ra maqsimaluri koncetracia SeiZleba iqnas

SesunTquli momuSaves mier samuSaos Catarebisas.
 cnobilia rogorc Time Weighted Average.
samuSaos maqsimaluri xangrZlivoba 8 saaTi, LTEL
 minimaluri 15 wuTi. STEL
 mxolod nivTiereba maRali riskiT (R45)
 mag: dariSxani, unda iyos maqsimalurad mcire.
sxva danarCeni nivTierebebi kontrolirdeba
 Working Exposure limit siis protokoliT, dozirebis
limitis gadaWarbeba dauSvebelia.
 mtveri

mtveri – am zomis wveTovani mtveri aRwevs filtvebSi

da iwvevs filtvis kibos, asTmas, bronxits, azbestozs,
silikozs.

sxeulis mtvrisgan dacva

 cxviris bususebi
 xvela cemineba
 cremldena
 Tvalis paWuni
 cirialuri eqskalatori
 mtvris problemebis indikacia

 xiluli niSnebi
 TanamSromlebis saCivrebi
 monitoring
 epidemiologis dakvirveba
 aRWurvilobis problema
 daxSuli filtvebi
 mtvris donis gansazRvra

 vizualiri
 mtvirs sinji
 personaluri sinjebis damuSaveba
 tumbos filtrebi
 mtvris lampebi
 nimuSis aReba fiqsirebul droSi
 mtvris Semcirebis kontroli

 mtvirs wyaro aRmofxvra

 procesi SeCereba
 procesis Secvla
 gamoiyeneT Txevadi procesi
 vintilacia
 dalageba da sisufTave
 PPE (personaluri dacvis saSualebebi)
 damcavi organoebi

 sunTqviTi (SesunTqva)

 kuW-naWlavis (ylapva)

 kanis (absorbაcia)

 ujredis meqanizmi (ineqcia)

 respiratoruli Tavdacva

 Tma da sisvele cxvirSi

 xorxis mimarTulebis Secvla
 xvela, cemineba
 ciliaruli eqskalatori
 organizmis Tavdacvis reaqciebi

 kuW-nawlavis TavdacviTi reaqcia suni, gemo, nerwyvis mjavianoba,

Rebineba da diarea.
 kanis TavdacviTi Zalebi cximianoba, sensoruli nervebi,
melanini, buStukebi, gamonayari, anTeba.
 ujredisis meqanizmi
 gasufTavebis meqnizmi
 dazianebuli qsovilis mocileba, sekrecia, dazianebuli
qsovilebis aRdgena, sisxlis dakargvis kontroli.
 limfuri sistema
sxva damcavi meqanizmebi
 cremli da Tvalebis xamxami
 tkivili
 hormonebi mag: adrenalini.
 qimiuri nivTierebebi (safrTxe,
informatiuloba, iarliyi, wesebi)

momwodebelma unda
uzrunvelyos:
 nivTierebis klasifikacia,
 Sesabamisi markireba,
(frazebi risk faqtorebze)
 Sesabamisi SefuTva,
usafrTxoebis pasporti,
 bavSvebis dacvis meqanizmi.
gamafrTxilebeli iarliyebi (markirebebi)
gamafrTxilebeli iarliyebi (markirebebi)
 MSDS
ქიმიური ნივთიერებების და პესტიციდების უსაფრთხოების
შესახებ მონაცემთა ფურცელი
 kodebi riskis Sesaxeb

riskebi safrTxoeba
R20 - SesunTqvis dros saSiSia S2 - baSvebistvis miuwvdomel
adgilas Senaxva
R30 - swrafad aalebadi S20 - ar WamoT ar dalioT
gamoyenebis dros
R45 - kibos gamomwvevi S25 - ufrTxildiT TvalTan
kontaqts
R47 - iwvevs STamomavlobiT S41 - xanZris an kvamlis
defeqts SemTxvevaSi ar SeisunTqoT
 usafrTxoebis pasporti (SDS)

1. nivTierebis identifikacia da kompaniis dasaxeleba

2. Semadgenloba
3. saSiSroebis identifikacia
4. riskis faqtorebi
5. fizikuri da qimiuri Tvisebebi
6. pirveli daxmarebis RonisZiebebi
7. xanZarsawinaaRmdego zomebi
8. Senaxvis, moxmarebis da daRvris kontorilis wesebi
9. PPE - personaluri dacvis saSualebebi
10. utilizacia, transportireba
 CHIP SefuTvis wesebi

safrTxis Semcveli nivTierebebi unda SeifuTos saTanadod:

a) normaluri SefuTvisas SigTavsi ar gaqreba aramed Seiwoveba.
b) SigTavsi ar imoqmedebs uaryofiTad konteinerze.
g) gamoyenebuli SefuTva gamodgeba ganmeorebiTac.
d) sakvebad saSiSI nivTierebebi unda iyos specialur WurWelSi,
bavSvebisTvis miuwvdomeli (BS EN 28317).
e) WurWelze unda iqnas datanili gamafrTxilebeli niSani
usinaTlo adamianebisTvis.
 dihidrogenis monoqsidi

 mavned moqmedebs liTonze,

 mivyavarT gaJonvamde da daRvramde,
 iwvevs mJavis wvimas,
 mavned moqmedebs muxruWebis sistemaze,
 aorTqlebisas mavned moqmedebs ozonis Sreze,
 SemTxveviT SesunTqvisas SeiZleba mogklaT,
 mdinareSi regularulad poulobs Tavis gzas,
 gvxvdeba sakvebSi,
 iwvevs erozias

wyali!!!
janmrTelobisTvis saxifaTo nivTierebebis
kontroli (COSHH)

saxifaTo nivTierebebi klasificirdeba:

Zalian toqsikuri
janmrTelobisTvis saSiSi
koroziuli
saSiSi nivTierebebis kontroli (COSHH)

saSiS nivTierebad klasificirdeba is nivTiereba,

romelsac aqvT niSnebi:

Zalian qosikuri/toqsikuri
mavne/gamaRizianebeli
koroziuli
karcenogenuli
miniWebuli aqvs MEL an OES statusi EH40
koncentrirebuli mtveri
sxva janmrTelobisTvis saSiSi nivTierebebi
 saSiSi nivTierebebis kontroli 2002

Reg6: - CavataroT Sefaseba

Reg7: - zemoqmedebis xangrZlivobis kontroli
Reg8&9: - kontrolis dacva moxmarebisas
Reg10: - zemoqmedebis kontroli
Reg11: - epidemiologios dakvirveba
Reg12: - swavla treningi
Reg13: - avariis likvidacia da Sesabamisi qmedeba
Reg14: - dezinfeqcia
fizikuri safrTxeebi
zemoqmedebis Tavidan acileba da kontroli
 gamoricxeT safrTxe
 SeamcireT riski ufro usafrTxo agentis
gamoyenebiT
 adamianis safrTxisgan izolacia mTlianad an
nawilobriv mainc
 kontroli, marTviTi sistemebis momsaxureoba,
samuSao reJimis cvlileba, higiena, sisufTavis
uzrunvelyofa.
 piradi damcavi saSualebebi (PPE)
 disci plina, informatiuloba, instruqtaJi da
treningi.
 sagangebo situaciebis kontroli

 ventilaciis gaumarTaoba.
 wvdoma piradi moxmarebis damcav tansacmelTan
(PPE).
 avariuli saSxapeebi.
 Tvalis gamosarecxi saSualebebi.
 daRvris mosagrovebeli sosisebi, naxerxi, Semwovi
granulebi,
 daRvris procedurebi.
 saevakucio procedurebi.
 daRvris procedurebi
 farTis da teritoriis izolacia.
 TanamSromelTa evakuacia.
 daRvris lokalizaciisTvis saWiro
masalis moxmareba, Semoragva
Sesabamisi PPE.
 sagangebo mdgomareobis samsaxurebis
mobilizacia.
 daRvrili masalis utilizacia.
rodis gamoiyeneba Semrevi ventilacia

 Zalian dabali toqsikuri nivTierebis

dros.
 gamoSvebis stabiluri maCvenebeli.
 dabinZurebis dabali maCvenebeli.
 dabinZurebis saxe ar aris mtveri.
 ara praqtikulia sxva ti pis gamwovis
gamoyeneba.
 siTbos dakargva ar warmoadgens
problemas.
 ar arsebobs gamodinebis winaswar
SemuSavebuli gza.
 laqis deteqtori - upiratesoba

 iafi.
 gamosayeneblad martivi.
 swrafi Sedegi.
 avariul situaciaSi, gaJonvis
dro.
 aRricxavs konkretuli
qimikatis safrTxis dones.
 laqebis deteqtori - ukuCveneba

 arazusti.
 Sedegi damokidebulia mdebareobaze.
 gamoiyeneba mxolod mocemuli
momentisTvis.
 tumbo SeiZleba efeqturi iyos
mxolod gazis da orTqlis
SemTxvevaSi.
 nivTiereba cnobadi unda iyos.
vada amowurvadi.
 SeiZleba gavlena iqonios sxva
nivTierebebma.
 sruli kvleva

 grZelvadiani monitoringi SedarebisTvis TWA

- grZelvadiani ar niSnavs xangrZlivi drois
periods

pirdapiri wakiTxvis instumentebi gazis,

naxSirorJangis analizatori
 advili gamosayenebeli
 zusti
 swrafi Sedegi
ergonomika
 jandacvis zedamxedvelobis roli
ჯანდაცვის როლი:
 აკონტროლოს ხმაურის, მტვერიანობის, ტენიანობის,
განათების, ტემპერატურა, რადიაცია და ვიბრაციის დონე;
 გამოავლინოს დაავადებების წარმომქმნელი ქიმიური და
ბიოლოგიური საფრთხეები;
 გათვალოს სამუშაოს მიხედვით პროფესიული
დაავადებების წარმოქმნის ალბათობა;
 მოახდინოს რეკომენდაციების და ინსტრუქციების გაწერა –
კონტროლი;
 ჩაატაროს საჭირო კვლევები;
 დააწესოს სანიტარულ – ჰიგიენური ნორმები;
 გასცეს რეკომენდაციები;
 განახორციელოს აუდიტი და მონიტორინგი სამუშაო
ადგილზე ზემოხსენებული ნორმების დაცვის მიზნით;
 აუცილებლობის შემთხვევაში შეაჩეროს სამუშაოები,
ჯადნაცვის ნორმების გაუთვალისწინებლობის შემთხვევაში
 xmauris dacvis
საცხოვრებელბში, ოფისებში და მის სიახლოვეს:
 დღის საათებში – დრო 08:00 საათიდან 23:00
საათამდე, მაქ. 75დცბ.
ღამის საათებში – დრო 23:00 საათიდან 08:00
საათამდე. მაქ. 35დცბ.
 ნორმები არ ვრცელდება ახალი წლის
სადღესასწაულო დღეებზე (31 დეკემბრის
21:00 საათიდან 2 იანვრის 23:00 საათამდე და
13 იანვრის 21:00 საათიდან 14 იანვრის 23:00
საათამდე), საქართველოს
სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის
აღდგენის აქტის მიღების დღესა (9 აპრილი)
და საქართველოს დამოუკიდებლობის
დღეზე (26 მაისი).“.
საწარმოებში:
 დღის საათებში – დრო 08:00 საათიდან 23:00
საათამდე, მაქ. 80დცბ.
ღამის საათებში – დრო 23:00 საათიდან 08:00
საათამდე. მაქ. 45დცბ.
 ხმაურის დასაშვები ნორმების წარმოებაში
№ სამუშაო ადგილის დასახელება ნორმა

დბა
1 ხარსხის კონტროლის და პროდუქციის განვითარების ლაბორატორია -ჰიდრავლიკურ წნეხთან D-8515 60
,მისერთან
2 დაგრუნტვა- (დარტყმთი ხასათის ხმაური) 60
3 სასწორებთან და მიქსერთან 60
4 ქვიშის საშრობი უბანი, 80

სილოსების ქვეშ
5 ვიბრაციულ საცერთან 80
6 საშრობ დოლურასთან 80
7 სველი ქვიშის მიმღებ ბუნერთან 80
8 ტრანსპორტიორის ლენტთან 80
9 დამტვირთველი (ტრაქტორი) კაბინაში 80

10 წებოცემენტის საამქრო 80

მიქსერთან
11 დოზატორთან მარმარილოს დამატებისას 80

12 დამფასოებელთან 2 კგ 80
13 დამფასოებელის ლენტურ კონვეიერთან 80

14 ტრანსპორტერთან 80
15 ჩანგლებიანი დამტვირთველის კაბინაში 80

16 მართვის ოთახში 75
17 საკომპრესოროში 80
18 საწყობი № 1 (ცივი საწყობი) 80
19 საწყობი №2 (ცეცხლგამძლე) 80
 xmauris potenciuri riskis
ხმაურის შედეგად ადამიანს:
 უზიანდება ნერვული სისტემა,
 ეწყება ნერვული აშლილობა,
 უქვეითდება სმენა,
 სისტემატური და მაღალი ხმაურის დონე იწვევს
დაყრუებას.
იმისათვის, რომ თავიდან ავიცილოთ ზემოხსენებული
რისკ ფაქტორები საჭიროა გამოვიკვლიოთ ხმაურის დონე.
გამოვიყენოთ კოლექტიური და ინდივიდუალური დაცვის
საშუალებები ისეთები როგორიცაა:
 საიზოლაციო მასალები,
 დამცავი საყურეები ან ყურსაცობები,
 სამუშაო დროის შემცირება...
 vibracia

 ვიბრაცია ლათინური სიტყვაა და ნიშნავს

რხევა – თრთოლვას.
 ბუნებაში ვიბრაცია შესაძლოა გამოიწვიოს
ქარმა, წყალმა, მიწისძვრამ.
 ვიბრაცია შესაძლოა გამოიწვიოს ნივთის
ვარდნამ, დარტყმამ.
 მას ყველა ხელსაწყო იწვევს.
 eleqtro an Sida wvis Zravis muSaobam.
 sxeulze vibraciis zemoqmedebis efeqti

 sxeulze vibracia moqmedebs ujredul doneze;

 vibracia gamoiyeneba samkurnalod mizniTac;
 TumcaRa monotonuri vibracia romelic samuSao procesSi
dReSi ramodenime saaTi grZekldeba, droTa ganmavlobaSi
adamianis sxeulis, asakis da mdgomareobis gaTvaliswinebiT
zogs ramodenime TveSi zogs ki ramodenime wlis Semdeg
ewyebaT kidurebis tkivili, anemia da uWirT mcire sagnebis
aReba da parkinsonism avantyofobisken midrekileba ewyebaT.
iwvevs kunTisa da Zvlis struqturis dacilebas. saxsrebis
xrtilovani qsovilebis gauxeSebas da tkivils;
aseTi SegrZneba eufleba xalxs romlebic muSaoben vibro
CaquCTan, perforatorTan, balaxis saTibTan, xis saWrel eleqtro
an Sida wvis Zravian xerxTan.
 sxeulze vibraciis zemoqmedebis SezRudva da
RonisZiebebi
vibraciis – TrTolvis mavne zegavlenis
Semcirebis mizniT saWiroa:
 SevamciroT samuSao saaTebi,
 gamoviyenoT individualuri dacvis
saSualebebi,
 iseTebi rogoricaa vibraciis
sawinaaRmdego xelTaTmanebis
gamoyeneba.
 vibraciis ZiriTadi kontrolis meqanizmi
 ganxorcieldes gazomviTi samuSaoebi;
 moxdes mowyobiloba danadgarebis
drouli SekeTeba;
 gamoicvalos vibraciis CamxSobi
sadebebis uargisi nawilebi;
 SeizRudos samuSaos dro, daiyos
smenebad;
 individualuri dacvis saSualebebis
gamoyeneba;
 koleqtiuri dacvis saSualebebis
danergva;
 Sesabamisi treningebis drouli Catareba;
 umjobesia TanamSromeli ar eweodes,
vinaidan sigareti aviwroebs sisxl
ZarRvebs da ukanaskneli iwvevs TiTebis
gacivebas;
 Sesvenebisas gaikeTos TiTebis masaJi;
 xelsawyos saxeluri ar gavaTboT
gamoyenebamde zamtris pirobebSi
 temperature da radiacia
maCveneblebi sidide %-Si
dedamiwaze moRweuli mzis energia 100
radiacia, romelic airekleba atmosferoTi 31
planetebSorisi sivrceSi, maT Soris:
1) airekleba RrublebiT 24
2) gabneviT 7
radiacia, romelsac STanTqavs atmosfero, maT Soris: 17
1) STainTqmeba RrublebiT 1
2) STainTqmeba ozonis SriT 3
3) STainTqmeba wylis orTqliT 13
radiacia romelic aRwevs dedamiwis zedapirs (pirdapiri 52
plius gabneuli)
aqedan:
1) airekleba atmosferos damcavi zedapiriT Ria kosmosSi 4
2) STanTqavs damcavi atmosferos safari. 48
aqedan:
1) efeqturi dasxiveba 18
2) atmosferos turbulenturi Termogacvlis 8
3) aorTqlebaze daxarjuli siTburi energia 22
 Zalian cxeli garemo pirobebSi muSaobis
prevenciuli RonisZiebebi
რისკის HI SesaZlebeli siTbosmieri darRveva aRniSvna
კატეგორია
საფრთხის 27-32 c daRliloba maRal temperaturaze Zalian Tbili
ზღვარი didxans yofnisas an fizikuri
datvirTvis pirobebSi
ექსტრემალური 32-41c mzis dakvra, kunTebis krampi an/da cxeli
საფრთხის siTburi gamofitva, romelic SeiZleba
ზღვარი ganviTardes maRal temperaturaze
didzans yofnis an fizikuri
datvirTvis dros
საფრთხე 41-54c umetesad mzis dartyma, kunTebis krampi Zalian cxeli
da/an siTburi gamofitva, siTbos
dakvra viTardeba maRal temperaturaze
didxans yofnis an fizikuri
datvirTvis dros.
ექსტრემალური 54c mzis an siTburi dartyma eqstremalurad
საფრთხე an meti cxeli
 radiaciuli ti pebi
 რადიაცია არის ზოგადი ტერმინი, რომელიც აღნიშნავს ნებისმიერი ფორმის
ენერგიას, რომელიც სივრცეში მოძრაობს ტალღის ან ნაწილაკის სახით.
 არსებობს ორი ტიპის რადიაცია, რომლებიც შესაძლოა ასოცირებულნი იყვნენ
ჯანმრთელობის რისკებთან. ესენია:
 არამაიონიზირებული რადიაცია (დაბალი ენერგია)
არამაიონიზირებელი გამოსხივების მაგალითებია:
ულტრაიისფერი გამოსხივება
ხილული სინათლე
ინფრაწითელი გამოსხივება
მიკროტალღები
რადიო და რადარის ტალღები
უკაბელო ინტერნეტკავშირი (wifi)
მობილური ტელეფონის სიგნალები.
 მაიონიზირებელი რადიაცია (მაღალი ენერგია).
 maionizirebeli radiacia
 მაიონიზირებელი რადიაცია, დასხივება ადამიანის
ორგანიზმისთვის და ზოგადად ჯანმრთელობისთვის საზიანოა.
 მაიონიზირებელი რადიაცია იწვევს ონკოლოგიური დაავადებების
რისკის ფაქტორის მომატებას. ის კიბოს უჯრედების გამრავლებას
უწყობს ხელს.
 ზემოხსენებული დასხივების არსებობის შემთხვევაში
აუცილებელია საგანგებო ზომების მიღება.
 სავალდებულოა ინდივიდუალური დაცვის საშუალებების და
პირადი ჰიგიენის გათვალისწინებული ნორმების გამკაცრება.
 განვიხილოთ იაპონიის და უკრაინის მაგამაგალითები.
 მუტაცია, ონკოლოგიური დაავადებები, ანომალიები, ფლორისა და
ფაუნის გადაგვარება.
 ti piuri maionizizebeli da aramaionizirebeli
radiaciis wyaroebis SromiTi pirobebi
ა) პასუხისმგებლობა უსაფრთხოებისათვის
− რადიაციული უსაფრთხოებისთვის
პასუხისმგებლობა, პირველ რიგში,
ეკისრებათ იმ იურიდიულ და ფიზიკურ
პირებს, რომლებიც ახორციელებენ ამ
კანონით რეგულირებად, რადიაციული
რისკის მქონე საქმიანობას;
ბ) უსაფრთხოების მართვა და მენეჯმენტი −
ყველა დაინტერესებული ორგანიზაციისა
და მაღალი რადიაციული რისკის მქონე
ობიექტების, ასევე რადიაციული რისკის
მქონე სამუშაოების წარმოების
უსაფრთხოების ეფექტიანი მმართველობისა
და მენეჯმენტის ჩამოყალიბება,
განხორციელება და შენარჩუნება;
ti piuri maionizizebeli da aramaionizirebeli
radiaciis wyaroebis SromiTi pirobebi
გ) დასაბუთება − რადიაციული რისკის მქონე
ობიექტების ფუნქციონირებისა და ამგვარი
რისკის მქონე სამუშაოების წარმოების შედეგად
მიყენებული შესაძლო ზიანი არ უნდა
აღემატებოდეს მიღებულ სარგებელს;
დ) რადიაციული დაცვის ოპტიმიზაცია −
რადიაციული დაცვა ოპტიმიზირებული უნდა
იყოს იმგვარად, რომ განხორციელდეს
რადიაციული უსაფრთხოების გონივრულად
მისაღწევი უმაღლესი დონე;
ე) ცალკეული ინდივიდებისთვის რისკის
შეზღუდვა − რადიაციული რისკების კონტროლის
ღონისძიებების განხორციელების გზით
ცალკეული ინდივიდებისათვის დაუშვებელი
რისკის ან ზიანის თავიდან აცილების
უზრუნველყოფა;
 ti piuri maionizizebeli da aramaionizirebeli
radiaciis wyaroebis SromiTi pirobebi

ვ) ახლანდელი და მომავალი თაობების დაცვა

− ადამიანებისა და გარემოს, დღევანდელი და
მომავალი თაობების დაცვა რადიაციული
რისკებისაგან;
ზ) რადიაციული ავარიების თავიდან აცილება
− რადიაციული ავარიების პრევენციის მიზნით
ყველა აუცილებელი ღონისძიების
განხორციელება;
თ) რადიაციული ავარიებისთვის მზადყოფნა
და მათზე რეაგირება − პოტენციურ ბირთვულ
და რადიაციულ ავარიებზე რეაგირებისათვის
მზადყოფნის, ამგვარი ავარიების მოხდენისას
მათი შედეგების შერბილებისა და
ლიკვიდაციისათვის აუცილებელი
ღონისძიებების განხორციელების
უზრუნველყოფა;
 ti piuri maionizizebeli da aramaionizirebeli
radiaciis wyaroebis SromiTi pirobebi
ი) დაცვითი ღონისძიებები არსებული და არარეგულირებადი
რადიაციული რისკების შესამცირებლად − არსებული და
არარეგულირებადი რადიაციული რისკების შესამცირებლად
განსახორციელებელი დაცვითი ღონისძიებების დასაბუთება
და ოპტიმიზაცია;
კ) ფიზიკური უსაფრთხოების (დაცულობის) პრინციპი −
ბირთვული და რადიოაქტიური მასალების, მაიონებელი
გამოსხივების სხვა წყაროების, ნოუ-ჰაუს
არასანქციონირებული და არადანიშნულებისამებრ
გამოყენებისაგან, უკანონოდ დაუფლებისა და საბოტაჟისაგან
სახელმწიფოს მიერ გარანტირებული დაცვა, ასევე
ტერორისტული აქტების, ბირთვული და რადიოა ქტიური
მასალების არასანქციონირებული გადატანის, მათი შენახვისა
და ტრანსპორტირების დროს შესაძლო ზიანის თავიდან
აცილება. სახელმწიფოს მხრიდან ფიზიკური უსაფრთხოების
(დაცულობის) საფუძველია ეტაპობრივ მიდგომაზე
დაფუძნებული სახელმწიფო მოთხოვნები, რომლებიც
გამომდინარეობს პოტენციური საფრთხის შეფასებიდან.
 radiaciuli Tavdacvis da kontrolis
strategia
 რადიაციასთან რეგულარულად მომუშავე პერსონალის რისკებთან
დაკავშირებით არსებობს წინააღმდეგობრივი მტკიცებულება. ამ
კატეგორიაში შედიან ბირთვულ ენერგიასთან მომუშავე და სამედიცინო
სფეროს წარმომადგენლები, რომლებიც იყენებენ ისეთ რადიოაქტიურ
ტექნოლოგიებს, როგორებიცაა რენტგენოგრაფია და CT სკანერი.
 ზოგიერთი კვლევა ამტკიცებს, რომ რადიაციასთან მომუშავე
პირებისთვის უფრო მაღალია კიბოს, გულის დაავადებებისა და
ინსულტის განვითარების რისკი. მაშინ როდესაც, სხვა კვლევები
საპირისპიროზე, ანუ ამ კატეგორიის ხალხისთვის რისკის სიმცირეზე,
მიგვანიშნებენ.
 უსაფრთხოების ზომების გაუმჯობესების შემდეგ დადგინდა, რომ
რადიაციასთან მომუშავეთა მხოლოდ 6%-ს აქვს ალბათობა
მაიონიზირებელი გამოსხივების მაღალი დოზების (100 mSv ან მეტი)
მიღებისა თავიანთი კარიერის განმავლობაში. ეს ფაქტი უნდა ამცირებდეს
შემდგომი პრობლემების განვითარების შანსებს.
 უახლესი მტკიცებულებები არ არსებობს იმის თაობაზე, რომ
რადიაციასთან მომუშავე პერსონალის ბავშვებისთვის იზრდება რისკი
ისეთი სერიოზული დაავადებების განვითარებისა, როგორებიცაა
თანდაყოლილი დეფექტი ან ლეიკემია.
fsiqologiuri safrTxeebi
 stresi

რა არის სტრესი?
 სტრესი ცნობილი კანადელი ფიზიოლოგის
ჰანს სელიეს მიხედვით, ჩვენი ცხოვრების
თანმდევია და შეიძლება ითქვას,
სასარგებლოც, რადგან ის ადამიანის
მობილიზაციას და ცვალებად გარემოსთან
შეგუებას უწყობს ხელს. მაგრამ თუ სტრესი
ძლიერია და გრძელდება დიდხანს,
ადამიანი ვერ ახერხებს
ადაპტაციას/შეგუებას, რასაც ადამიანის
ორგანიზში ფიზიოლოგიურ და ფსიქიკურ
პრობლემებამდე მივყავართ.
 stresi

თანამედროვე ცხოვრება სავსეა დაბრკოლებებით,

და მოთხოვნებით.

 ბევრი ადამიანისთვის სტრესი არის ძალიან

ჩვეულებრივი რამ, ის მათი ცხოვრების
სტილია. სტრესი არ არის ყოველთვის ცუდი.
თუმცა მუდმივი დაძაბულობა და სტრესული
ფიქრები ორგანიზმისთვის დამანგრეველია.
ჩვენ უნდა დავიცვათ თავი სტრესისგან და
სწორედ ამიტომ აუცილებელია ვიცოდეთ ის
სიმპტომები და ნიშნები რაც სტრესის
თანმდევია. ეს დაგვეხმარება შევამციროთ
სტრესის უარყოფითი ეფექტები.
 stresi

 სტრესი არის ორგანიზმის ნორმალური რეაქცია

ფიზიკურ გამღიზიანებლებზე, რომლებიც
საფრთხეს უქმნის ჩვენს წონასწორობას რაიმე
სახით. როდესაც თქვენ გაქვთ საფრთხის
შეგრძნება იქნება ეს რეალური თუ
წარმოსახვითი ორგანიზმში ირთვება
თვითდაცითი მექანიზმი, რომელიც ცნობილია
ბრძოლა ან გაქცევის რეაქციის სახელით და
პასუხი სტრესზე. სტრესზე პასუხი არის
ორგანიზმის მცდელობა დაგიცვათ თქვენ,
როდესაც ეს მექანიზმი მუშაობს
სრულყოფილად, ის გვეხმარება ჩვენ ვიყოთ
ენერგიულები და მობილიზებულები.
სახიფათო სიტუაციებში სტრესი გვეხმარება
შევინარჩუნოთ სიცოცხლე, გვაძლევს ენერგიას
დავიცვათ საკუთარი თავი.
stresis erTerTi yvelaze umTavresi
mizezi
 stresis gamomwvevi mizezebi
 სტრესი სხვადასხვა სიმპტომებით და ნიშნებით
ხასიათდება. ეს ნიშნებია: მეხიერების პრობლემები,
კონცენტრაციის ნაკლებობა, განსჯის უნარის დაკარგვა,
ყველაფრის მხოლოდ ნეგატიური კუთხით დანახვა,
მუდმივი წუხილი, უხასიათობა, გაღიზიანებადობა,
მარტოობისა და იზოლაციის შეგრძნება, დეპრესია,
სხვადასხვა სახის ფიზიკური ტკივილები, უმადობა,
ძილიანობის გაზრდა ან მკვეთრი შემცირება, დიარეა,
ალკოჰოლის, ნარკოტიკების მიღება, ნევროზული ჩვევები
და ა.შ.
 სტრესის გამომწვევი უამრავი მიზეზი არსებობს.
სიტუაციები და ზეწოლები, რმლებიც იწვევენ სტრესს
სტრესორის სახელითაა ცნობილი. არსებობს სტრესის
გამომწვევი გარეგანი და შინაგანი მიზეზები. სტრესის
გამომწვევი გავრცელებული გარეგანი მიზეზებია:
მნიშვნელოვანი ცხოვრებისეული ცვლილებები, სკოლა ან
სამუშაო, ურთიერთობის სიძნელეები, ფინანსური
პრობლემები, ბავშვები და ოჯახი.
 stresis gamomwvevi mizezebi

 სტრესის გამომწვევი გავრცელებული

შინაგანი მიზეზებია: ქრონიკული
წუხილი რაიმეზე, არარეალისტური
მოლოდინები, პესიმიზმი, ნეგატიური
თვითშეფასება, რიგიდული აზროვნება
და ყველაფერი ან არაფრის პრინციპით
მოქმედება.
 მიუხედავად იმისა, რომ სამყაროში
უამრავი სტრესორი არსებობს ჩვენ
მასთან გამკლავება მაინც შეგვიძლია.
მცირე სახის სტრესი მობილიზებაში
გვეხმარება, თუმცა დიდი დოზით
სტრესმა შესაძლოა სრულებით
მოგვწყვიტოს ცხოვრებას და ყველაფრის
ხალისი დაგვიკარგოს.
 samsaxurebrivi Zaladoba
 1. პირის დამცირება ან იძულება,
არაადამიანურ, ღირსებისა და პატივის
შემლახავ მდგომარეობაში ჩაყენება, რაც მას
ძლიერ ფიზიკურ, ფსიქიკურ ტკივილს ან
მორალურ ტანჯვას აყენებს, − ისჯება
ჯარიმით, თავისუფლების შეზღუდვით
ვადით სამ წლამდე ან თავისუფლების
აღკვეთით ვადით სამიდან შვიდ წლამდე.
 2. იგივე ქმედება, ჩადენილი:
 ა) მოხელის ან მასთან გათანაბრებული პირის
მიერ;
 ბ) სამსახურებრივი მდგომარეობის
გამოყენებით;
 გ) არაერთგზის;
 დ) ორი ან მეტი პირის მიმართ;
 ე) ჯგუფურად;
 samsaxurebrivi Zaladoba

 ვ) ადამიანთა თანასწორუფლებიანობის დარღვევით, მათი

რასის, კანის ფერის, ენის, სქესის, რელიგიისადმი
დამოკიდებულების, აღმსარებლობის, პოლიტიკური ან
სხვა შეხედულებების, ეროვნული, ეთნიკური, სოციალური
კუთვნილების, წარმოშობის, საცხოვრებელი ადგილის,
ქონებრივი ან წოდებრივი მდგომარეობის გამო;
 ზ) დამნაშავისათვის წინასწარი შეცნობით ორსული ქალის,
არასრულწლოვნის, დაკავებული ან სხვაგვარად
თავისუფლებაშეზღუდული, უმწეო მდგომარეობაში
მყოფი ანდა დამნაშავეზე მატერიალურად ან სხვაგვარად
დამოკიდებული პირის მიმართ;
 თ) შეკვეთით;
 ი) მძევლად ხელში ჩაგდებასთან დაკავშირებით, − ისჯება
თავისუფლების აღკვეთით ვადით ხუთიდან ათ წლამდე,
ჯარიმით, თანამდებობის დაკავების ან საქმიანობის
უფლების ჩამორთმევით ვადით ხუთ წლამდე ან
უამისოდ.“.
 narkotikebi
ნარკოტიკები
ნარკოტიკი არის ისეთი მცენარეული ან ხელოვნურად
მიღებული ნივთიერება, რომლის მოხმარება ადამიანის
ორგანიზმში ფიზიკური, გონებრივ ან ორივე სახის
ცვლილებებს იწვევს, ნარკომანიის მთავარი
სიმპტომები, რომელიც დაავადების უშუალო
წინამორბედია და ყურადღებას საჭიროებს.როგორც
წესი ამ დროს ადამიანი იცვლის მეგობრების წრეს,
ინტერესებს. ჩნდება ტყუილი “საიდუმლო” ზარები,
საქმეები და აშ. ნარკოტიკულ ნივთიერებებს აქვთ
თვისება, ისე იმოქმედოს ადამიანზე რომ გამოიწვიოს
ფსიქიკური და ფიზიკური მიჯაჭვულობა.
ფსიქოლოგიური თვალსაზრისით ადამიანი
“ზარმაცდება” მას
აღარ სჭირდება გარემოში ეძიოს სიამოვნების
მომტანი ახალი მოვლენები თუ ურთიერთობები,ოყოს
ინტერესიანი და მიზანი და მიზანდასახული ამ
ყველაფერს მას ნარკოტიკის მორიგი დოზა უცვლის ,
რომლის მოპოვებაც თავისთავად იქცა ცხოვრების
მთავარ მიზნად….
 alkogoli

ალკოჰოლიზმი.
ზიანი,რომელსაც ალკოჰოლის ჭარბად
მოხმარება აყანებს
ადამიანს,მრავალმხრივია.ის აზიანებს
პიროვნების ფიზიკურ და ფსიქიკურ
ჯანმრთელობას.ალკოჰოლის ჭარბი დოზები
იწვევსუპირველეს ყოვლისა,ალკოჰოლისადმი
ფსიქიკურ დამიკიდებულებას და
ალკოჰოლურ ფსიქოზს ამასთან,იგი მრავალი
ქრონიკული დაავადების განვითარების
რისკ–ფაქტორს წარმოადგენს.ეს
სნეულებები კი თავის მხრივ ,საქართველოში
ავადობისა და სიკვდილიანობის გამომწვევი
ძირითადი მიზეზებია
 sigareti
sigaretis damokidebuls xdis adamians.
Tu adamiani did xnis anu staJIani mwevelia mas
ar SeuZlia usigaretod gaZlos garkveul droze
meti
aRniSnuli problema sagrZnobel diskomforts
uqmnis ukanasknels, rom ar CavTvaloT Semdegi
faqtorebi:
JanmeTelobis mgdomareobis garTuleba:
 usiamovno suni piris RruSi, simSrale,
 potenciis daqveiTeba,
 uSviloba,
 gul-sisxlZarRvebis daavadeba, insulti,
 yelisa da filtvis kibos risk faktorebis
moWarbeba.
es is arasruli Camonatvalia rac SesaZloa
mwevelebs daemarToT
 stresis Sedegebi da misi prevencia
 რა არის სტრესი? ერთი სპეციალისტი სტრესს ასე
განმარტავს: „ფიზიკური ან გონებრივი
დაძაბულობა, რაც გამოწვეულია ძლიერი
ზემოქმედების შედეგად“. ნიშნავს ეს იმას, რომ
სტრესი საზიანოა? არა. მედიცინის მეცნიერებათა
დოქტორი მელისა სტოპლერი შენიშნავს, რომ
„ზომიერი სტრესი და დაძაბულობა ზოგჯერ
სასარგებლოა. გარკვეული დავალების
შესრულებისას განცდილი სტრესი გვეხმარება,
გულმოდგინედ ვიმუშაოთ და წარმატებით
გავართვათ საქმეს თავი“.
 მაგრამ, რა შემთხვევაში მოაქვს სტრესს ზიანი?
სტოპლერი ამბობს: „სტრესი მხოლოდ იმ
შემთხვევაშია საზიანო, როდესაც ის მწვავე
ფორმაში გადადის ან უმართავი ხდება“.
განვიხილოთ სტრესის გამომწვევი ძირითადი
მიზეზები.
 samuSao adgilis usafrTxoeba

 პროფესიულ დაავადებებსა და
უსაფრთხოების დაცვასთან
დაკავშირებით გამოცემული
კანონების მიუხედავად, საწარმოო
ტრავმები და სამუშაოზე
სიკვდილიანობა კვლავაც მთავარ
პრობლემას წარმოადგენს. ამიტომაც
ცხადია, რომ სამუშაოზე
უსაფრთხოების მხოლოდ კანონებით
უზრუნველყოფა შეუძლებელია.
დამსაქმებლებმა და მუშაკებმა
საკუთარი თუ სხვების
უსაფრთხოების უზრუნველყოფის
პასუხისმგებლობა გარკვეულწილად
საკუთარ თავზე უნდა აიღონ.
 samuSao adgilis usafrTxoeba

 ამიტომ თითოეულმა მუშაკმა დაკვირვებით

უნდა შეამოწმოს თავისი სამუშაო გარემო და
მუშაობის ჩვევები. მაგალითად, არის თუ არა
თქვენი სამუშაო ადგილი ნამდვილად
უსაფრთხო? გაქვთ თუ არა შხამიან
ნივთიერებებთან შეხება? თუ დიახ, სათანადოდ
იცავთ თუ არა თავს? გამუდმებით სტრესულ
მდგომარეობაში ხომ არა ხართ? თქვენი სამუშაო
დღის ხანგრძლივობა კანონით დადგენილი
ნორმის ფარგლებს ხომ არ სცილდება?
 ამ და სხვა მსგავს კითხვებზე პასუხებმა
შეიძლება კარგად დაგანახვოთ, თუ რამდენად
უსაფრთხოდ ხართ სამუშაოზე.
 samuSao adgilis usafrTxoebis zogadi
moTxovnebi (oTaxis zomebi, ganaTeba,
kondicireba, klimatkontroli)
დამსაქმებელი ვალდებულია მოაწყოს სამუშაო გარემო
დასაქმებულისთვის.
შემდეგი პირობების გათვალისწინებით:
 დასაქმებულზე დასაშვები მინიმალური ფართი – კვ.მ;
 განათების ხარისხი მინიმალური მოთხოვნები – ლუქსი, ლუმინ;
 ტენიანობა – (წყლის შემცველობა სამუშაო გარემოში);
 ტემპერატურა – C (16 –25) იდეალური, 36–მდე დასაშვები 41
ჯანმრთელობისთვის სახიფათო;
 კონდენცირება – T
 ვენტილირება – T
 დამტვერიანება – მგ/მ3
 ხმაურის დონე – dcb
 ვიბრაცია –
 მაგიდა – სიმაღლის დონე, დასაქმებულისთვის კომფორტული
უნდა იყოს;
 სავარძელი – სიმაღლის დონე მაგიდასთან შეფარდებით უნდა
შეირჩეა.
 narCenebis Senaxva da kontroli

saTanado farTi.
Sesaferisi adgilmdebareoba.
adgili kargad moniSnulia.
konteinerebi moniSnulia
saTanadod.
sxvadasxva ti pis narCenebi
arasodes inaxeba erTad.
Senaxva dayvanilia minimumamde.
davicvaT narCenebi sxva
elementebisgan.
saWiroebis SemTxvevaSi daicaviT
teritoria.
ar daiSvas saSiSi narCenebis
saerTo narCenebTan erTad Senaxva.
 movaleoba

 narCenebis kontroli
 sayofacxovrebo, samrewvelo da
komerciulo movaleoba
 garemoSi gabnevis Tavidan
acileba
 gadacema uflebamosil pirze
 gadacemis kontroli
 uflebamosili piri asrulebs
dakisrebul movaleobas
საშიში ნარჩენების ერთ კონტეინერში ჩაყრა გამოიწვევს
ქიმიურ რეაქციას
 keTilmowyobili samuSao adgili
keTilmowyobil samuSao adgilad iTvleba:
 samuSao sadac yvela riski gamovlenilia;
 safrTxis albaToba dayvanilia minimumamde;
 gaazrebulia ergonomikika;
 SemuSavebulia da danergili koleqtiuri da individualuri
dacvis saSualebebi;
 samuSaos dawyebamde yvela TanamSromels utardeba saTanado
instruqcia da treningi;
 mimdinareobs sistematuri monitoringi;
 xorcieldeba yvela wesis dacva.
gamosayenebeli literatura
 „სამუშო ზონის ჰაერში ფიბროგენული, შერეული ტიპის მოქმედების
აეროზოლებისა და ლითონების ზღვრულად დასაშვები კონცენტრაციების
დამტკიცების შესახებ" საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური
დაცვის მინისტრის 2002 წლის 18 სექტემბერი N262/ნ ბრძანება, რომელიც
მოიცავს შემდეგ ჰიგიენურ ნორმებს:
 „სამუშაო ზონის ჰაერში უპირატესად ფიბროგენული და შერეული ტიპის
მოქმედების აეროზოლების ზღვრულად დასაშვები კონცენტრაციები (ზდკ)"
ჰიგიენური ნორმატივები;
 „სამუშაო ზონის ჰაერში ლითონების ზღვრულად დასაშვები კონცენტრაციები
(ზდკ)" ჰიგიენური ნორმატივები;
 „სამუშაო ადგილებზე, საცხოვრებელ და საზოგადოებრივ შენობებში,
საცხოვრებელი განაშენიანების ტერიტორიებზე ინფრაბგერის სანიტარიული
ნორმების დამტკიცების შესახებ" საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და
სოციალური დაცვის მინისტრის 2002 წლის 17 სექტემბრის N257/ნ ბრძანება;
 gamosayenebeli literatura
 „კანის საფარველის მავნე ნივთიერებებით დაბინძურების ზღვრულად
დასაშვები დონეების დამტკიცების შესახებ" საქართველოს შრომის,
ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის 2002 წლის 17
სექტემბერი, N255/ნ ბრძანება;
 „საწარმოო სათავსების მიკროკლიმატისადმი წაყენებული ჰიგიენური
მოთხოვნების დამტკიცების შესახებ" საქართველოს შრომის,
ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის 2002 წლის 17
სექტემბრის N256/ნ ბრძანება;
 „სამუშაო ზონის ჰაერში მავნე ნივთიერებების შემცველობის ზღვრულად
დასაშვები კონცენტრაციების დამტკიცების შესახებ" საქართველოს შრომის,
ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის 2003 წლის 25
დეკემბრის N346/ნ ბრძანება
 ზოგადი და ლოკალური ვიბრაციით გამოწვეული ვიბრაციული დაავადების
და პნევმოკონიოზების კლასიფიკაციის დამტკიცების შესახებ" საქართველოს
შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის 2002 წლის 18
სექტემბრის N264/ნ ბრძანებ
gamosayenebeli literatura
 ქიმიური, ბიოლოგიური, რადიაციული და ბირთვული საფრთხეების
შემცირების ეროვნული სტრატეგია საქართველო
 რისკის შეფასების ზოგადი პრონციპები
 საქართველოს კანონი „გარემოზე ზემოქმედების ნებართვის
შესახებ”(ელ ვერსია)
 საქართველოს მთავრობის 2014 წლის 3 იანვრის №17 დადგენილება
„გარემოსდაცვითი ტექნიკური რეგლამენტების დამტკიცების
თაობაზე“;(ელ ვერსია)
 საქართველოს მთავრობის 2013 წლის 31 დეკემბრის №408
დადგენილება „ატმოსფერულ ჰაერში მავნე ნივთიერებათა ზღვრულად
დასაშვები გაფრქვევის ნორმების გაანგარიშების ტექნიკური
რეგლამენტის დამტკიცების თაობაზე“;(ელ ვერსია)
 დ.კუხალაშვილი მ. გურული-კუხალაშვილი შრომისა და
საექსპლუატაციო გარემოს უსაფრთხოება: საფრთხეები, გამომწვევი
ფაქტორები, რისკების აღმოფხვრა-შემცირები გზები თბილისი 2018
 სიტუაციური სავარჯიშო

საწყობში შემოგვიტანეს სამი ახალი ქიმიური ნივთიერება:

 ქლორი,
 ამიაკი,
 გოგირდმჟავა.

თქვენი ქმედება, უსაფრთხოების წესების დასანერგად

და ნივთიერებების შესანახად?
 სიტუაციური სავარჯიშო
თქვენი ქმედება, თუ მოხდა რადიაციული ნივთიერების გაჟონვა?
madloba yuradRebisTvis

treneri - nugzar melaZe

programa warmoadgens Sps “usafrTxo garemo”-s
sakuTrebas da misi gavrceleba avtorTan SeTanxmebis
gareSe kanoniT ikrZaleba.