BAB

1
Biodiversiti
Biodiversity

PETA Konsep
BIODIVERSITI
BIODIVERSITY

Maksud Pengelasan Nota

Meaning Classification

Kepentingan Haiwan Tumbuhan

Importance Animals Plants

Sumber
makanan Vertebrata Invertebrata
Vertebrates Invertebrates Berbunga
Food sources
Flowering

Keseimbangan Ikan
Fish Berkaki Tanpa kaki
alam Monokotiledon
With legs Without legs Monocotyledons
Balance of
nature Amfibia
Amphibians
Dikotiledon
Tempat Badan Badan tidak Dicotyledons
rekreasi Reptilia bersegmen bersegmen
Recreational Reptiles Segmented Non-segmented
places body body
Burung Tidak berbunga
Perubatan Birds Non-flowering
Medicine Bercangkerang
With shell Bervaskular
Mamalia
Bahan mentah Mammals With vascular
untuk industri
Raw materials Tidak Tidak
for industry bercangkerang bervaskular
No shell Non-vascular

Malaysia kaya dengan pelbagai jenis organisma.

Tahukah anda terdapat lebih 15 000 spesies
tumbuhan berbunga dan 175 000 spesies
haiwan di Malaysia?
Malaysia is rich with a variety of organisms. Do you know that
there are more than 15 000 species of flowering plants and
175 000 species of animals in Malaysia?
   Sains  Tingkatan 2  Bab 1

Tarikh:
Standard Kandungan 1.1  Pengelasan organisma
BAB

AKTIVITI Biodiversiti 3
Perbincangan 1.1 Biodiversity
1

Masteri

Jawab soalan-soalan di bawah tentang biodiversiti.

Answer the questions below about biodiversity.

habitat kepelbagaian cuaca dua belas

habitat variety climate twelve

1. Apakah yang dimaksudkan dengan biodiversiti? TP 1

What is meant by biodiversity?
Biodiversiti adalah kepelbagaian semua benda hidup yang termasuk haiwan, tumbuhan dan
mikroorganisma.
Biodiversity is the variety of all living things which includes animals, plants and microorganisms.

2. Biodiversiti wujud disebabkan kepelbagaian habitat dan cuaca . Semua

organisma mempunyai ciri-ciri yang berlainan untuk menyesuaikan diri di habitat dan cuaca yang berbeza.
Biodiversity exists due to the variety of habitat and climate . All organisms have different
characteristics to adapt themselves in different habitat and climate. TP 2

3. Kedudukan Malaysia sebagai salah satu daripada dua belas negara Mega Biodiversiti perlu
dipelihara.
The position of Malaysia as one of the twelve Mega Biodiversity countries must be preserved.

4. Berdasarkan gambar foto yang diberi, nyatakan kepentingan biodiversiti. TP 2

Based on the photo given, state the importances of biodiversity.

(a) (b)

Membekalkan
Membekalkan sumber
sumber makanan perubatan
Provides food sources Provides souces of
medicines

(c) (d)

Membekalkan Mewujudkan
bahan mentah keseimbangan
untuk industri alam
Provides raw Create a balance in
materials for industry nature

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 2

 Sains  Tingkatan 2  Bab 1 

Tarikh:

AKTIVITI

1
Keperluan Pengurusan Biodiversiti yang Berkesan
Perbincangan 1.2 The Need of Effective Biodiversity Management

BAB
Masteri

Rajah berikut menunjukkan aktiviti manusia yang akan memusnahkan biodiversiti jika tidak terkawal.
The following diagrams show the human activities that will damage biodiversity if uncontrolled.

Aktiviti P / Activity P        Aktiviti Q / Activity Q

(a) Namakan aktiviti P dan Q. TP 2

Name activities P and Q.

(i) P : Pemburuan haram / Illegal hunting

Q : Penyahhutanan / Deforestation

(b) Apakah kesan negatif kedua-dua aktiviti itu ke atas biodiversiti? Menganalisis TP 4
What are the negative effects of these activities on biodiversity?

Aktiviti Kesan negatif ke atas biodiversiti

Activity Negative impact on biodiversity

Haiwan diancam kepupusan .

P
Animals are threatened with extinction .

Tumbuhan dan haiwan diancam kepupusan .

Q
Plants and animals are threatened with extinction .

(c) Cadangkan tiga cara pemeliharaan dan pemuliharaan sumber alam. Mengaplikasi TP 3
Suggest three ways of conservation and preservation of natural resources.

(i) Kitar semula bahan terpakai / Recycling of used materials

(ii) Penghutanan semula / Reforestation

(iii) Penguatkuasaan undang-undang / Law enforcement

(d) Apakah yang dimaksudkan dengan spesies endemik? TP 1

What is meant by endemic spesies?

Spesies yang hidup berkelompok di habitat yang terbatas di sesebuah lokasi

tertentu.
Species that lives in clusters within a restricted habitat in a specific location.

(e) Tandakan (✓) spesies endemik di Malaysia. TP 1

Tick (✓) the endemic species in Malaysia.

Harimau Malaya Buaya Gajah pygmy Periuk kera

✓ ✓ ✓
Malayan tiger Crocodile Pygmy elephant Pitcher plant

3 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

   Sains  Tingkatan 2  Bab 1

Tarikh:
Standard Kandungan 1.2  Pengelasan organisma
BAB

AKTIVITI Pengelasan Haiwan Berdasarkan Ciri-ciri Sepunya

10
Perbincangan 1.3 Classification of Animals Based on Their Common Characteristics
1

Masteri

Perhatikan haiwan berikut dalam setiap kumpulan taksonomi utama. Tandakan (✓) ciri-ciri haiwan tersebut.
Observe the following animals in each main taxonomy group. Tick (✓) the characteristics of the animals. TP 2

Mamalia Ikan Burung Reptilia Amfibia

Mammal Fish Bird Reptile Amphibian

Kumpulan taksonomi utama

Main taxonomy group
Ciri-ciri
Characteristics
Mamalia Ikan Burung Reptilia Amfibia
Mammal Fish Bird Reptile Amphibian

(a) Jenis darah Homoioterma

Type of blood Homeothermic
✓ ✓

Berdarah sejuk
Cold-blooded
✓ ✓ ✓

(b) Litupan badan Berbulu

Body covering Has hair / fur
✓

Berbulu pelepah
Has feathers
✓

Bersisik kering
Has dry scales
✓

Bersisik lendir
Has slimy scales
✓

Kulit lembap
Moist skin
✓

(c) Struktur Peparu

pernafasan
✓ ✓ ✓
Lungs
Breathing structure
Insang
✓
Gills

Kulit lembap dan

peparu ✓
Moist skin and lungs

(d) Jenis pembiakan Beranak

Type of reproduction Gives birth
✓

Bertelur
Lays eggs
✓ ✓ ✓ ✓

(e) Jenis persenyawaan Dalam

Type of fertilisation Internal
✓ ✓ ✓

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 4

 Sains  Tingkatan 2  Bab 1 

Tarikh:

AKTIVITI

1
Pengelasan Tumbuhan Berdasarkan Ciri-ciri Sepunya
Perbincangan 1.4 Classification of Plants Based on Their Common Characteristics

BAB
Masteri

1. (a) Tandakan (✓) ciri-ciri bagi setiap tumbuhan berbunga di bawah. TP 2

Tick (✓) the characteristics of each flowering plant below.

Ciri-ciri Pokok jagung Pokok rambutan

Characteristics Maize plant Rambutan plant

Bilangan kotiledon Satu / One ✓

Number of cotyledon
Dua / Two ✓

Jenis urat daun Berurat jejala

Type of leaf vein Has network veins ✓

Berurat selari
Has parallel veins ✓

Jenis batang Batang berkayu

Type of stem Woody stem
✓

Batang tidak berkayu

Non-woody stem
✓

Jenis akar Akar serabut

Type of root Fibrous roots
✓

Akar tunjang
Tap roots
✓

(b) Kelaskan tumbuhan berbunga di dalam jadual di atas kepada tumbuhan monokotiledon dan dikotiledon.
Classify the flowering plants in the table above into monocotyledon and dicotyledon plants. Menganalisis TP 4

Tumbuhan monokotiledon: Pokok jagung / Maize plant

Monocotyledon plant

Tumbuhan dikotiledon:
Pokok rambutan / Rambutan plant
Dicotyledon plant

2. Tandakan (✓) ciri-ciri bagi setiap tumbuhan tidak berbunga di bawah. TP 2

Tick (✓) the characteristics of each non-flowering plant below.

Ciri-ciri Lumut Paku pakis Pokok pain

Characteristics Moss Fern Pine tree

(a) Vaskular (mempunyai sistem untuk mengangkut air dan makanan)

✓ ✓
Vascular (has a well-developed system for transporting water and food)
(b) Tanpa vaskular (tidak mempunyai sistem untuk mengangkut air dan
makanan) ✓
Non-vascular (Does not have a well-developed system for transporting water and food)
(c) Ada biji benih / Has seeds ✓
(d) Tiada biji benih / No seeds ✓ ✓

5 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

   Sains  Tingkatan 2  Bab 1

Tarikh:

AKTIVITI
BAB

Pengelasan Haiwan dengan Kekunci Dikotomi

Perbincangan 1.5 Classification of Invertebrates Using Dichotomous Key
Masteri
1

Perhatikan haiwan invertebrata di bawah dan kelaskan dengan kekunci dikotomi berikut. Mengaplikasi TP 3
Observe the following invertebrates and classify them using the following dichotomous key.

Lipan Cacing tanah Siput

Centipede Earthworm Snail

Pepatung Semut Tapak sulaiman

Dragonfly Ant Starfish

Kekunci dikotomi / Dichotomous key

1. (a) Mempunyai kaki / With legs............................................................................................................. 2

(b) Tidak mempunyai kaki / Without legs ............................................................................................ 4

2. (a) Mempunyai 3 pasang kaki / Has 3 pairs of legs................................................................................ 3

(b) Mempunyai lebih daripada 3 pasang kaki / More than 3 pairs of legs ................. Lipan / Centipede

3. (a) Dengan kepak / With wings ...................................................................................... Pepatung / Dragonfly

(b) Tanpa kepak / Without wings .................................................................................... Semut / Ant

4. (a) Badan bersegmen / Segmented body ......................................................................... Cacing tanah / Earthworm

(b) Badan tidak bersegmen / Non-segmented body .............................................................................. 5

5. (a) Bercangkerang / With shell........................................................................................ Siput / Snail

(b) Tidak bercangkerang / No shell ............................................................................... Starfish / Tapak sulaiman

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 6

 Sains  Tingkatan 2  Bab 1 

Tarikh:

AKTIVITI Pengelasan Tumbuhan dengan Kekunci Dikotomi

1
Perbincangan 1.6 Classification of Plants Using Dichotomous Key
Masteri

BAB
1. Kaji kekunci dikotomi di bawah dan kenal pasti organisma P, Q, R, S dan T. TP 3

Study the dichotomous key below and identify organisms P, Q, R, S and T.

Kekunci dikotomi / Dichotomous key

1. (a) Boleh menghasilkan makanan sendiri/ Able to produce own food .................................................................... 2
(b) Tidak boleh menghasilkan makanan sendiri/ Not able to produce own food .................................................... 4
2. (a) Berbunga/ Flowering.............................................................................................................................................. P
(b) Tidak berbunga/ Non-flowering............................................................................................................................ 3
3. (a) Bervaskular/ Vascular.......................................................................................................................................... Q
(b) Tidak bervaskular/ Non-vascular.......................................................................................................................... R
4. (a) Bertulang belakang/ Has backbone...................................................................................................................... S
(b) Tidak bertulang belakang/ Does not have backbone............................................................................................ T

Semut Paku-pakis Lumut Bunga raya Kura-kura

Ant Fern Moss Hibiscus Tortoise

T Q R P S

2. Kelaskan lima tumbuhan dalam rajah di bawah menggunakan kekunci dikotomi berikut. TP 3
Classify the five plants in the diagram below using the following dichotomous key.

Pokok pain Pokok orkid Pokok mawar Paku pakis Lumut

Pine tree Orchid plant Rose plant Fern Moss

Kekunci dikotomi / Dichotomous key

1. (a) Berbunga/ Flowering.................................................................................................................... 2
(b) Tidak berbunga/ Non-flowering ................................................................................................. 3

2. (a) Daun berurat jejala/ Leaf with network veins .................................................. Pokok mawar/ Rose plant

(b) Daun berurat selari/ Leaf with parallel veins ................................................... Pokok orkid/ Orchid plant

3. (a) Bervaskular/ With vascular.......................................................................................................... 4

(b) Tidak bervaskular/ Non-vascular ................................................................... Lumut/ Moss

4. (a) Menghasilkan biji/ Produces seeds ................................................................. Paku pain/ Pine tree

(b) Tidak menghasilkan biji/ No seeds ............................................................... Paku pakis/ Fern

7 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

   Sains  Tingkatan 2  Bab 1

Praktis PT3
BAB
1

Bahagian A / Section A A Lipas/ Cockroach

B Ular/ Snake
1. Antara kumpulan haiwan yang berikut, yang manakah
vertebrata? C Buaya/ Crocodile
Which of the following groups of animals is vertebrate? D Zirafah/ Giraffe
A Arnab, kambing, lintah/ Rabbit, goat, leech
5. Rajah 1 menunjukkan pengelasan tumbuhan.
B Labah-labah, cacing tanah, semut Diagram 1 shows the classification of plants.
Spider, earthworm, ant
C Harimau, ikan, gajah/ Tiger, fish, elephant Tumbuh-tumbuhan
D Siput, ular, lipas/ Snail, snake, cockroach Plants

2. Antara haiwan yang berikut, yang manakah melakukan

persenyawaan luar? Monokotiledan Dikotiledon
Which of the following animals undergoes external fertilisation? Monocotyledon Dicotyledon
A Arnab/ Rabbit C Cicak/ Lizard
B Ikan/ Fish D Itik/ Duck X Y

3. Antara tumbuhan yang berikut, yang manakah tumbuhan Rajah 1 / Diagram 1
berbunga?
Which of the following plants are flowering plants? Antara pernyataan yang berikut, yang manakah benar
I Pokok tomato/ Tomato plant tentang X dan Y?
Which of the following statements is true about X and Y?
II Pokok padi/ Paddy plant
A X mempunyai akar serabut manakala Y mempunyai
III Paku-pakis/ Fern akar tunjang.
IV Konifer/ Conifer X has fibrous roots whereas Y has tap roots.
A I dan II/ I and II C II dan III/ II and III B X mempunyai urat daun jejala manakala Y
B III dan IV/ III and IV D I dan IV/ I and IV mempunyai urat daun selari.
X has network-like leaf veins whereas Y has parallel leaf
4. Senarai berikut ialah ciri-ciri haiwan X. veins.
The following list is the characteristics of animal X. C X mempunyai batang berkayu manakala Y
X mempunyai batang tidak berkayu.
• Bernafas melalui peparu X has woody stem whereas Y has non-woody stem.
Breathes through lungs D X mempunyai biji benih yang terdiri daripada
• Homoioterma sepasang kotiledon manakala Y mempunyai biji
Homeothermic benih yang terdiri daripada satu kotiledon.
X has seeds that consist of a pair of cotyledons whereas
Apakah haiwan X? Y has seeds that consist of one cotyledon.
What is animal X?

Bahagian B / Section B
1. (a) Rajah 1 menunjukkan haiwan vertebrata. Tandakan (✓) pada haiwan homoioterma.
MR1SM Diagram 1 shows vertebrates. Tick (✓) the homeothermic animals.
20 7

(i) (iii)

(ii) (iv)

Rajah 1 / Diagram 1
[2 markah /2 marks]
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 8
 Sains  Tingkatan 2  Bab 1 

(b) Complete the statement below by using the words given.

Lengkapkan penyataan berikut dengan menggunakan perkataan yang diberi.

1
ikan mamalia bertelur melahirkan anak

BAB
fish mammals laying eggs giving birth

Ikan lumba-lumba dikelaskan sebagai mamalia . Ikan lumba-lumba membiak dengan

melahirkan anak  .
mammals giving birth
Dolphins are classified as  . Dolphins reproduce by  .
[2 markah /2 marks]

Bahagian C / Section C
2. Cuti sekolah yang lalu, Sam dan rakan-rakannya telah berkelah di kawasan air terjun. Rajah 2.1 menunjukkan beberapa ekor
haiwan yang ditangkap oleh mereka untuk dijadikan bahan kajian.
During the last school holidays, Sam and his friends had a picnic at a waterfall. Diagram 2.1 shows several animals that they had captured
as study materials.

Rajah 2.1 / Diagram 2.1

(a) Nyatakan dua kepentingan biodiversiti yang terdapat di sekitar kawasan air terjun tersebut.
State two importance of biodiversity around the waterfall.

1.  Tempat rekreasi/ Recreational place

2. Pendidikan/ Education
3.  Sumber makanan/ Source of food
[2 markah /2 marks]
(b) Kenal pasti kumpulan haiwan yang ditangkap oleh Sam dan rakan-rakannya.
Identify the group of animals that were captured by Sam and his friends.

Invertebrata/ Invertebrate
[1 markah /1 mark]
(c) Cadangkan dua ciri yang boleh digunakan untuk mengelaskan haiwan-haiwan tersebut.
Suggest two characteristics that can be used to classify these animals.

1.  Kehadiran kaki/ Presence of leg

2.  Kehadiran badan bersegmen/ Presence of segmented body
[2 markah /2 marks]
(d) Sam menjumpai sebatang pokok batang berkayu dengan ketinggian kira-
kira 1 m yang berbuah lebat. Rajah 2.2 menunjukkan dua jenis akar yang
mungkin bagi pokok tersebut.
Sam found a tree with a woody stem about 1 m high that bears massive fruit.
Diagram 2.2 shows two possible types of roots for the tree.
Akar yang manakah yang mungkin bagi pokok tersebut? Terangkan
jawapan anda.
Which root is possible for the tree? Explain your answer.

Akar Q. Akar Q merupakan akar bagi tumbuhan batang berkayu, iaitu

tumbuhan dikotiledon. Akar Q dapat menyokong pokok yang berat.
Root Q. The root Q is the root of the tree with woody stem, which is a
P Q
dicotyledon plant. The root Q can support a heavy tree.
Rajah 2.2 / Diagram 2.2
[3 markah /3 marks]

9 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

   Sains  Tingkatan 2  Bab 1

Cabaran
BAB
1

1. Paus ialah haiwan terbesar di dunia yang hidup di lautan manakala

kelawar pula merupakan haiwan kecil yang boleh terbang. Rajah di bawah PANDUAN MENJAWAB
menunjukkan pengelasan paus dan kelawar yang dibuat oleh Ammar.
Whale is the largest animal in the world that lives in the ocean whereas bat is small animal
Paus dan kelawar mempunyai
that is able to fly.The diagram below shows the classification done by Ammar.
banyak ciri yang sama seperti
berbulu, berdarah panas,
Vertebrata/ Vertebrate bernafas melalui peparu,
melakukan persenyawaan
dalam, melahirkan dan
menyusukan anak.
Reptilia Ikan Burung Amfibia Mamalia Whales and bats have same
Reptiles Fish Bird Amphibia Mammal characteristics such as they have
fur, warm blooded, breathe through
lungs, carry out internal fertilisation,
give birth and breastfeed their young.
Contoh: Paus Contoh: Kelawar
Example: Whale Example: Bat

Adakah anda bersetuju dengan Ammar? Menilai

Do you agree with Ammar? Explain your answer.

Tidak. Paus dan kelawar mempunyai ciri mamalia yang ketara, iaitu

berbulu, berdarah panas, bernafas melalui peparu, melakukan persenyawaan

dalam, melahirkan anak dan menyusukan anak.

No. Whales and bats have significant characteristics of mammals. They have fur, warm

blooded, breathe through lungs, carry out internal fertilisation, give birth and breastfeed

their young.

2. Mengapakah cendawan dikelaskan ke dalam kumpulan kulat dan bukan

dikelaskan ke dalam kumpulan tumbuhan? Mengaplikasi
Why are mushroom classified as fungi and not plants?

Tumbuhan boleh menghasilkan makanan sendiri melalui fotosintesis Kulat tidak menjalankan
fotosintesis manakala tumbuhan
manakala kulat tidak dapat menjalankan fotosintesis kerana kulat tidak menjalankan fotosintesis.
Fungi do not carry out photosynthesis
whereas plants carry out
mempunyai klorofil. Cendawan tidak mengandungi klorofil dan tidak photosynthesis.
dapat menghasilkan makanan sendiri maka dikelaskan ke dalam

kumpulan kulat.
Plants can produce their own food through photosynthesis while fungi cannot produce their

own food because fungi contain no chlorophyll. Mushroom contain no chlorophyll and

cannot produce their own food, so they are classified into fungi group.

Praktis
? Praktis PT3 &
Cabaran KBAT Interaktif
Jawapan

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 10