Prof. Dr.

Oral YAĞCI,
İ.T.Ü. İnşaat Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü
34469, Maslak, İstanbul
SINIR TABAKASI
(Boundary Layer)

´Sınır tabakası` kavramı 1904 yılında Alman fizikçi ve

aerodinamikçi Ludwig Prandtl tarafından ortaya konmuştur.
Akım ortamında, katı cidarla temas halindeki akışkan
parçacıklarının durağan oldukları kabul edilir. (No-slip
boundary condition)
Akım hızının sıfır olduğu cidarda bulunan akışkan molekülleri,
hemen üzerilerinde bulunan molekülleri çarpışmanın etkisiyle
yavaşlatarak belirli bir yükseklik boyunca serbest akımdan
farklı bir karakter gösteren sınır tabakasını meydana getirir.
Hızın, serbest akım hızının yaklaşık olarak %99`una eşitlendiği
noktanın yüksekliği, sınır tabakası kalınlığı olarak belirlenir.

2
Sınır Tabakası
Cidar ile temas yüzeyinde hız sıfırdır.

Bu tabakanın kalınlığı akım doğrultusunda artar.

Bu tabaka içersinde viskoz kuvvetler hakimdir ve akım

koşullarını viskoz kuvvetler belirler.

Sonsuz genişlikli bir tabaka etrafında akım (Ref: Frank and White, 1979)
Istanbul Technical University-Assoc. Prof. Oral YAĞCI
 SINIR TABAKASI
δ : Sınır tabakası kalınlığı

Sınır tabakası dahilinde hız gradyanı mevcut ( )

Sınır tabakasının dışında kalan bölgedeki akımda sürtünme

etkileri ihmal edilir, ideal akışkanın potansiyel akımı olarak
kabul edilir. Hız gradyanı
Sınır tabakası içersinde bir akışkan parçacığının
hareketi

(Munson et al., 2013)

Sınır Tabakasının Kalınlığı:
 AYRILMA:

 Ayrılmayı oluşturan temel etken ters basınç gradyanıdır.

Dairesel silindir üzerinden geçen, kararlı, viskoz akımın
karakteristiği (Munson et al., 2013)

Cismin arkasında, viskoz etkilerin hakim olduğu, ters yönde

akışların ve dönel hareketlerin ortaya çıktığı bir ayrılmış bölge ve
art izi (wake) bölgesi görülüyor.
ÇEVRİ KOPMASI (VORTEX SHEDDING)

Silindir üzerinden akımda,

ayrılmanın önemli bir sonucu
olarak art izi bölgesinde çevri
(vortex) adı verilen, dönel
akışkan parçaları oluşur.

Çift taraflı üretilen çevrilerin

birbirlerini etkiliyerek
koparmasına çevri kopması
(vortex shedding) denir.
Dairesel silindir arkasında oluşan von Kármán vortex
street, Re=140 (Dyke, 1982)

Görseldeki, karşılıklı çevri kopmalarının oluşturduğu periyodik

etkileşim ise von Kármán çeviri yolu (von Kármán vortex street)
adını almıştır.
 WU1

(Munson et al, 2013)

Slide 11

WU1 Windows User, 12/24/2019

Faydalı Linkler :

https://www.youtube.com/watch?v=6tTLgtQCyck
(Dakika: 2.46-6.49)
Çevri kopması, 40`tan büyük
Reynolds değerine sahip
akımlarda, Reynolds değerlerine
bağlı olarak değişen
karakteristiklerde ortaya çıkar.

Ref: Sümer ve Fredsoe

Bu Reynolds değerlerinde sınır
tabakasının ayrılmasının bir
sonucu olarak, silindir üzerinde
şekilde görülen kayma tabakası
oluşur.
Sınır tabakasında bulunan
vortisite kayma tabakasını
besler ve kayma tabakasının
dönerek bir vortexe
dönüşmesine yol açar. (Vortex
A)
Aynı mantıkla art izin diğer
tarafında, zıt yönde dönen bir
başka vortex oluşur (Vortex B)
 (a) (b)
7.62 m/s ile suya giren 21.6 cm çapında bir top. (a) pürüzsüz yüzey, laminer sınır
tabakası, (b) pürüzlü yüzey türbülanslı sınır tabakası. (U.S. Navy Photograph,
Ordnance Test Station, Pasadena Annex.) Ref: Frank and White
Çevri kopmasının oluşabilmesi için iki kayma tabakasının
etkileşim içerisinde olması gerekir.

Bu etkileşim engellenerek (ayırıcı bir levha ile vb.) çevri

kopmasının önüne geçilebilir.

Cisme yakın çevrilerin ürettiği titreşimler, cismin tehlikeli

şekilde rezonansa girmesine yol açabilir.

Bu nedenle, mühendislik uygulamalarında, çevrilerin

olumsuz etkilerini minimize etmek önem taşır.
Kaldırma Kuvveti

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Karman_trefftz.gif
Sürükleme Kuvveti