HÖ thèng ®iÒu khiÓn ®iÖn tö

M« t¶ kh¸i qu¸t

Ch­¬ng nµy tr×nh bµy vÒ HÖ thèng ®iÒu khiÓn ®iÖn tö.

· M« t¶

· KiÕn thøc c¬ b¶n

· C¶m biÕn vµ c¸c tÝn hiÖu

-1-
M« t¶ M« t¶
HÖ thèng ®iÒu khiÓn ®éng c¬ gåm cã ba nhãm c¸c c¶m biÕn
(vµ c¸c tÝn hiÖu ®Çu ra cña c¶m biÕn), ECU ®éng c¬, vµ c¸c
bé chÊp hµnh. Ch­¬ng nµy gi¶i thÝch c¸c c¶m biÕn (c¸c tÝn
hiÖu), s¬ ®å m¹ch ®iÖn vµ s¬ ®å nèi m¸t, vµ c¸c ®iÖn ¸p cùc
cña c¶m biÕn.
C¸c chøc n¨ng cña ECU ®éng c¬ ®­îc chia thµnh ®iÒu
khiÓn EFI, ®iÒu khiÓn ESA, ®iÒu khiÓn ISC, chøc n¨ng chÈn
®o¸n, c¸c chøc n¨ng an toµn vµ dù phßng, vµ c¸c chøc
n¨ng kh¸c. C¸c chøc n¨ng nµy vµ c¸c chøc n¨ng cña bé
chÊp hµnh ®­îc gi¶i thÝch ë c¸c ch­¬ng riªng.
(1/1)

-2-
KiÕn thøc c¬ b¶n M¹ch nguån
M¹ch nguån lµ c¸c m¹ch ®iÖn cung cÊp ®iÖn cho ECU cña
®éng c¬. C¸c m¹ch ®iÖn nµy bao gåm kho¸ ®iÖn, r¬le chÝnh
EFI, v.v...
M¹ch nguån ®­îc xe « t« sö dông thùc sù gåm cã 2 lo¹i sau
®©y:
(1/3)

1. Lo¹i ®iÒu khiÓn b»ng kho¸ ®iÖn

Nh­ tr×nh bµy ë h×nh minh häa nµy, s¬ ®å chØ ra lo¹i trong
®ã r¬le chÝnh EFI ®­îc ®iÒu khiÓn trùc tiÕp tõ kho¸ ®iÖn.
Khi bËt kho¸ ®iÖn ON, dßng ®iÖn ch¹y vµo cuén d©y cña
r¬le chÝnh EFI, lµm cho tiÕp ®iÓm ®ãng l¹i. ViÖc nµy cung
cÊp ®iÖn cho c¸c cùc + B vµ + B1 cña ECU ®éng c¬.
§iÖn ¸p cña ¾c quy lu«n lu«n cung cÊp cho cùc BATT
cña ECU ®éng c¬ ®Ó tr¸nh cho c¸c m· chÈn ®o¸n vµ c¸c
d÷ liÖu kh¸c trong bé nhí cña nã kh«ng bÞ xãa khi t¾t
kho¸ ®iÖn OFF.
(2/3)

2. Lo¹i ®iÒu khiÓn b»ng ECU ®éng c¬

M¹ch nguån trong h×nh minh häa lµ lo¹i trong ®ã ho¹t
®éng cña r¬le chÝnh EFI ®­îc ®iÒu khiÓn bëi ECU ®éng
c¬.
Lo¹i nµy yªu cÇu cung cÊp ®iÖn cho ECU ®éng c¬ trong
vµi gi©y sau sau khi t¾t kho¸ ®iÖn OFF. Do ®ã viÖc ®ãng
hoÆc ng¾t cña r¬le chÝnh EFI ®­îc ECU ®éng c¬ ®iÒu
khiÓn.
Khi bËt khãa ®iÖn ON, ®iÖn ¸p cña ¾c quy ®­îc cÊp ®Õn
cùc IGSW cña ECU ®éng c¬ vµ m¹ch ®iÒu khiÓn r¬le
chÝnh EFI trong ECU ®éng c¬ truyÒn mét tÝn hiÖu ®Õn
cùc M-REL cña ECU ®éng c¬, bËt më r¬le chÝnh EFI. TÝn
hiÖu nµy lµm cho dßng ®iÖn ch¹y vµo cuén d©y, ®ãng
tiÕp ®iÓm cña r¬le chÝnh EFI vµ cÊp ®iÖn cho cùc +B cña
ECU ®éng c¬.
§iÖn ¸p cña ¾c quy lu«n lu«n cung cÊp cho cùc BATT cã
lÝ do gièng nh­ cho lo¹i ®iÒu khiÓn b»ng kho¸ ®iÖn.
Ngoµi ra mét sè kiÓu xe cã mét r¬le ®Æc biÖt cho m¹ch
sÊy nãng c¶m biÕn tû lÖ kh«ng khÝ - nhiªn liÖu, yªu cÇu
mét l­îng dßng ®iÖn lín.
Tham kh¶o:
Trong c¸c kiÓu xe mµ ECU ®éng c¬ ®iÒu khiÓn hÖ thèng
kho¸ ®éng c¬, r¬le chÝnh EFI còng ®­îc ®iÒu khiÓn bëi
tÝn hiÖu cña c«ng t¾c b¸o më khãa.
(3/3)

-3-
M¹ch nèi m¸t
ECU ®éng c¬ cã 3 m¹ch nèi m¸t c¬ b¶n sau ®©y:
1. Nèi m¸t ®Ó ®iÒu khiÓn ECU ®éng c¬ (E1)
Cùc E1 nµy lµ cùc tiÕp m¸t cña ECU ®éng c¬ vµ th­êng
®­îc nèi víi buång n¹p khÝ cña ®éng c¬.
2. Nèi m¸t cho c¶m biÕn (E2, E21)
C¸c cùc E2 vµ E21 lµ c¸c cùc tiÕp m¸t cña c¶m biÕn, vµ
chóng ®­îc nèi víi cùc E1 trong ECU ®éng c¬.
Chóng tr¸nh cho c¸c c¶m biÕn kh«ng bÞ ph¸t hiÖn c¸c trÞ
sè ®iÖn ¸p lçi b»ng c¸ch duy tr× ®iÖn thÕ tiÕp m¸t cña
c¶m biÕn vµ ®iÖn thÕ tiÕp m¸t cña ECU ®éng c¬ ë cïng
mét møc.
3. Nèi m¸t ®Ó ®iÒu khiÓn bé chÊp hµnh (E01, E02)
C¸c cùc E01 vµ E02 lµ c¸c cùc tiÕp m¸t cho bé chÊp
hµnh, nh­ cho c¸c bé chÊp hµnh, van ISC vµ bé sÊy
c¶m biÕn tû lÖ kh«ng khÝ-nhiªn liÖu. Còng gièng nh­ cùc
E1, E01 vµ E02 ®­îc nèi gÇn buång n¹p khÝ cña ®éng
c¬.
(1/1)

-4-
§iÖn ¸p cùc cña c¶m biÕn
C¸c c¶m biÕn nµy biÕn ®æi c¸c th«ng tin kh¸c nhau thµnh
nh÷ng thay ®æi ®iÖn ¸p mµ ECU ®éng c¬ cã thÓ ph¸t hiÖn.
Cã nhiÒu lo¹i tÝn hiÖu c¶m biÕn, nh­ng cã 5 lo¹i ph­¬ng
ph¸p chÝnh ®Ó biÕn ®æi th«ng tin thµnh ®iÖn ¸p. HiÓu ®Æc
tÝnh cña c¸c lo¹i nµy ®Ó cã thÓ x¸c ®Þnh trong khi ®o ®iÖn ¸p
ë cùc cã chÝnh x¸c hay kh«ng.
(1/1)

1. Dïng ®iÖn ¸p VC (VTA, PIM)

Mét ®iÖn ¸p kh«ng ®æi 5V (§iÖn ¸p VC) ®Ó ®iÒu khiÓn bé
vi xö lý ë bªn trong ECU ®éng c¬ b»ng ®iÖn ¸p cña ¾c
quy. §iÖn ¸p kh«ng ®æi nµy, ®­îc cung cÊp nh­ nguån
®iÖn cho c¶m biÕn, lµ ®iÖn ¸p cùc VC.
Trong lo¹i c¶m biÕn nµy, mét ®iÖn ¸p (5V) ®­îc ®Æt gi÷a
c¸c cùc VC vµ E2 tõ m¹ch ®iÖn ¸p kh«ng ®æi trong ECU
®éng c¬ nh­ tr×nh bµy trong h×nh minh häa. Sau ®ã c¶m
biÕn nµy thay gãc më b­ím ga hoÆc ¸p suÊt ®­êng èng
n¹p ®· ®­îc ph¸t hiÖn b»ng ®iÖn ¸p thay ®æi gi÷a 0 vµ
5V ®Ó truyÒn tÝn hiÖu ®i.
Gîi ý khi söa ch÷a:
NÕu cã sù cè trong m¹ch ®iÖn ¸p kh«ng ®æi hoÆc ng¾n
m¹ch VC, nguån ®iÖn cÊp cho bé vi xö lý sÏ bÞ ng¾t, lµm
cho ECU ®éng c¬ ngõng ho¹t ®éng vµ ®éng c¬ bÞ chÕt m¸y.

2. Dïng mét nhiÖt ®iÖn trë (THW, THA)

Gi¸ trÞ ®iÖn trë cña nhiÖt ®iÖn trë thay ®æi theo nhiÖt ®é.
V× vËy c¸c nhiÖt ®iÖn trë ®­îc sö dông trong c¸c thiÕt bÞ
nh­ c¶m biÕn nhiÖt ®é n­íc vµ c¶m biÕn nhiÖt ®é khÝ
n¹p, ®Ó ph¸t hiÖn c¸c thay ®æi cña nhiÖt ®é.
Nh­ tr×nh bµy trong h×nh minh häa, ®iÖn ¸p ®­îc cÊp vµo
nhiÖt ®iÖn trë cña c¶m biÕn tõ m¹ch ®iÖn ¸p kh«ng ®æi
(5V) trong ECU ®éng c¬ qua ®iÖn trë R. C¸c ®Æc tÝnh cña
nhiÖt ®iÖn trë nµy ®­îc ECU ®éng c¬ sö dông ®Ó ph¸t
hiÖn nhiÖt ®é b»ng sù thay ®æi ®iÖn ¸p t¹i ®iÓm A trong
h×nh minh häa.
Khi nhiÖt ®iÖn trë hoÆc m¹ch cña d©y dÉn nµy bÞ hë, ®iÖn
¸p t¹i ®iÓm A sÏ lµ 5V, vµ khi cã ng¾n m¹ch tõ ®iÓm A
®Õn c¶m biÕn nµy, ®iÖn ¸p sÏ lµ 0V. V× vËy, ECU ®éng
c¬ sÏ ph¸t hiÖn mét sù cè b»ng chøc n¨ng chÈn ®o¸n.

-5-
3. Dïng ®iÖn ¸p BËt/T¾t
1) C¸c thiÕt bÞ dïng c«ng t¾c (IDL, NSW).
Khi ®iÖn ¸p bËt ON vµ t¾t OFF, lµm cho c¶m biÕn nµy
ph¸t hiÖn ®­îc t×nh tr¹ng BËt/T¾t cña c«ng t¾c.
Mét ®iÖn ¸p 5V ®­îc ECU ®éng c¬ cÊp vµo c«ng t¾c
nµy. §iÖn ¸p ë cùc ECU ®éng c¬ lµ 5V khi c«ng t¾c nµy
T¾t OFF, vµ 0V khi c«ng t¾c nµy BËt ON. ECU ®éng c¬
dïng sù thay ®æi ®iÖn ¸p nµy ®Ó ph¸t hiÖn t×nh tr¹ng cña
c¶m biÕn.
Ngoµi ra, mét sè thiÕt bÞ sö dông ®iÖn ¸p cña 12V ¾cquy.
(2) C¸c thiÕt bÞ dïng tranzito (IGF, SPD).
§©y lµ mét thiÕt bÞ dïng chuyÓn m¹ch cña tranzito thay
cho c«ng t¾c. Nh­ víi thiÕt bÞ trªn ®©y, viÖc BËt ON vµ
T¾t OFF ®iÖn ¸p ®­îc dïng ®Ó ph¸t hiÖn ®iÒu kiÖn lµm
viÖc cña c¶m biÕn. §èi víi c¸c thiÕt bÞ sö dông c«ng t¾c,
mét ®iÖn ¸p 5V ®­îc ®Æt vµo c¶m biÕn tõ ECU ®éng c¬,
vµ ECU ®éng c¬ sö dông sù thay ®æi ®iÖn ¸p ®Çu cùc khi
tranzito bËt ON hoÆc ng¾t OFF ®Ó ph¸t hiÖn t×nh tr¹ng
cña c¶m biÕn nµy.
Ngoµi ra mét sè thiÕt bÞ sö dông ®iÖn ¸p 12V cña ¾c quy.

4. Sö dông nguån ®iÖn kh¸c tõ ECU ®éng c¬ (STA,

STP)
ECU ®éng c¬ x¸c ®Þnh xem mét thiÕt bÞ kh¸c ®ang ho¹t
®éng hay kh«ng b»ng c¸ch ph¸t hiÖn ®iÖn ¸p ®­îc ®Æt
vµo khi mét thiÕt bÞ ®iÖn kh¸c ®ang ho¹t ®éng.
H×nh minh häa thÓ hiÖn mét m¹ch ®iÖn cña ®Ìn phanh,
vµ khi c«ng t¾c bËt ON, ®iÖn ¸p 12V cña ¾c quy ®­îc ®Æt
vµo cùc ECU ®éng c¬, vµ khi c«ng t¾c nµy bÞ ng¾t OFF,
®iÖn ¸p sÏ lµ 0V.

5. Sö dông ®iÖn ¸p do c¶m biÕn t¹o ra (G, NE, OX,

KNK)
Khi b¶n th©n c¶m biÕn tù ph¸t vµ truyÒn ®iÖn, kh«ng cÇn
®Æt ®iÖn ¸p vµo c¶m biÕn nµy. ECU ®éng c¬ sÏ x¸c ®Þnh
®iÒu kiÖn ho¹t ®éng b»ng ®iÖn ¸p vµ tÇn sè cña dßng
®iÖn sinh ra nµy.
Gîi ý:
Khi kiÓm tra ®iÖn ¸p cùc cña ECU ®éng c¬, tÝn hiÖu NE,
tÝn hiÖu KNK vµ v.v... ®­îc truyÒn ®i d­íi d¹ng sãng AC.
Do ®ã, cã thÓ thùc hiÖn c¸c phÐp ®o cã ®é chÝnh x¸c cao
b»ng c¸ch dïng m¸y ®o hiÖn sãng.

-6-
C¶m biÕn vµ c¸c tÝn hiÖu C¶m biÕn l­u l­îng khÝ n¹p
C¶m biÕn l­u l­îng khÝ n¹p lµ mét trong nh÷ng
c¶m biÕn quan träng nhÊt v× nã ®­îc sö dông
trong EFI kiÓu L ®Ó ph¸t hiÖn khèi l­îng hoÆc
thÓ tÝch kh«ng khÝ n¹p.
TÝn hiÖu cña khèi l­îng hoÆc thÓ tÝch cña
kh«ng khÝ n¹p ®­îc dïng ®Ó tÝnh thêi gian phun
c¬ b¶n vµ gãc ®¸nh löa sím c¬ b¶n.
C¶m biÕn l­u l­îng khÝ n¹p chñ yÕu ®­îc chia
thµnh 2 lo¹i, c¸c c¶m biÕn ®Ó ph¸t hiÖn khèi
l­îng kh«ng khÝ n¹p, vµ c¶m biÕn ®o thÓ tÝch
kh«ng khÝ n¹p, c¶m biÕn ®o khèi l­îng vµ c¶m
biÕn ®o l­u l­îng kh«ng khÝ n¹p cã c¸c lo¹i nh­
sau:
C¶m biÕn ®o khèi l­îng khÝ n¹p: KiÓu d©y sÊy.
C¶m biÕn ®o l­u l­îng khÝ n¹p: KiÓu c¸nh vµ
kiÓu giã xo¸y quang häc Karman
HiÖn nay hÇu hÕt c¸c xe sö dông c¶m biÕn l­u
l­îng khÝ n¹p khÝ kiÓu d©y nãng v× nã ®o chÝnh
x¸c h¬n, träng l­îng nhÑ h¬n vµ ®é bÒn cao
h¬n.
(1/5)

Tham kh¶o:
KiÓu c¸nh
C¶m biÕn l­u l­îng khÝ n¹p kiÓu c¸nh gåm cã
nhiÒu bé phËn nh­ thÓ hiÖn ë h×nh minh häa.
Khi kh«ng khÝ ®i qua c¶m biÕn l­u l­îng khÝ
n¹p nµy tõ bé läc khÝ, nã ®Èy tÊm ®o më ra cho
®Õn khi lùc t¸c ®éng vµo tÊm ®o c©n b»ng víi lß
xo ph¶n håi.
ChiÕt ¸p, ®­îc nèi ®ång trôc víi tÊm ®o nµy, sÏ
biÕn ®æi thÓ tÝch kh«ng khÝ n¹p thµnh mét tÝn
hiÖu ®iÖn ¸p (tÝn hiÖu VS) ®­îc truyÒn ®Õn
ECU ®éng c¬.
(1/1)

-7-
Tham kh¶o
KiÓu dßng xo¸y Karman quang häc
KiÓu c¶m biÕn l­u l­îng khÝ n¹p nµy trùc tiÕp c¶m nhËn thÓ
tÝch kh«ng khÝ n¹p b»ng quang häc. So víi lo¹i c¶m biÕn l­u
l­îng khÝ n¹p kiÓu c¸nh, nã cã thÓ lµm nhá h¬n vµ nhÑ h¬n
vÒ träng l­îng. CÊu t¹o ®¬n gi¶n cña ®­êng kh«ng khÝ còng
gi¶m søc c¶n cña kh«ng khÝ n¹p.
Mét trô "bé t¹o dßng xo¸y" ®­îc ®Æt ë gi÷a mét luång kh«ng
khÝ ®ång ®Òu t¹o ra giã xo¸y ®­îc gäi lµ "giã xo¸y Karman"
ë h¹ l­u cña trô nµy. V× tÇn sè dßng xo¸y Karman ®­îc t¹o
ra tû lÖ thuËn víi tèc ®é cña luång kh«ng khÝ, thÓ tÝch cña
luång kh«ng khÝ cã thÓ ®­îc tÝnh b»ng c¸ch ®o tÇn sè cña
giã xo¸y nµy.
C¸c luång giã xo¸y ®­îc ph¸t hiÖn b»ng c¸ch b¾t bÒ mÆt
cña mét tÊm kim lo¹i máng (®­îc gäi lµ "g­¬ng") chÞu ¸p
suÊt cña c¸c giã xo¸y vµ ph¸t hiÖn c¸c ®é rung cña g­¬ng
b»ng quang häc bëi mét cÆp quang ®iÖn (mét LED ®­îc kÕt
hîp víi mét tranzito quang).
TÝn hiÖu cña thÓ tÝch khÝ n¹p (KS) lµ mét tÝn hiÖu xung gièng
nh­ tÝn hiÖu ®­îc thÓ hiÖn trong h×nh minh häa. Khi thÓ tÝch
kh«ng khÝ n¹p nhá, tÝn hiÖu nµy cã tÇn sè thÊp. Khi thÓ tÝch
khÝ n¹p lín, tÝn hiÖu nµy cã tÇn sè cao.
(1/1)

1. KiÓu d©y sÊy

(1) CÊu t¹o
Nh­ tr×nh bµy ë h×nh minh häa, cÊu t¹o cña c¶m biÕn l­u
l­îng khÝ n¹p kiÓu d©y nãng rÊt ®¬n gi¶n.
C¶m biÕn l­u l­îng khÝ n¹p gän vµ nhÑ nh­ ®­îc thÓ
hiÖn trong h×nh minh häa ë bªn tr¸i lµ lo¹i c¾m phÝch
®­îc ®Æt vµo ®­êng kh«ng khÝ, vµ lµm cho phÇn kh«ng
khÝ n¹p ch¹y qua khu vùc ph¸t hiÖn. Nh­ tr×nh bµy trong
h×nh minh häa, mét d©y nãng vµ nhiÖt ®iÖn trë, ®­îc sö
dông nh­ mét c¶m biÕn, ®­îc l¾p vµo khu vùc ph¸t hiÖn.
B»ng c¸ch trùc tiÕp ®o khèi l­îng kh«ng khÝ n¹p, ®é
chÝnh x¸c ph¸t hiÖn ®­îc t¨ng lªn vµ hÇu nh­ kh«ng cã
søc c¶n cña kh«ng khÝ n¹p. Ngoµi ra, v× kh«ng cã c¸c c¬
cÊu ®Æc biÖt, dông cô nµy cã ®é bÒn tuyÖt h¶o.
C¶m biÕn l­u l­îng khÝ n¹p ®­îc thÓ hiÖn trong h×nh
minh ho¹ còng cã mét c¶m biÕn nhiÖt ®é kh«ng khÝ n¹p
g¾n vµo.
(2/5)

-8-
(2) Ho¹t ®éng vµ chøc n¨ng
Nh­ thÓ hiÖn trong h×nh minh häa, dßng ®iÖn ch¹y vµo
d©y sÊy (bé sÊy) lµm cho nã nãng lªn. Khi kh«ng khÝ
ch¹y quanh d©y nµy, d©y sÊy ®­îc lµm nguéi t­¬ng øng
víi khèi kh«ng khÝ n¹p. B»ng c¸ch ®iÒu chØnh dßng ®iÖn
ch¹y vµo d©y sÊy nµy ®Ó gi÷ cho nhiÖt ®é cña d©y sÊy
kh«ng ®æi, dßng ®iÖn ®ã sÏ tû lÖ thuËn víi khèi kh«ng khÝ
n¹p. Sau ®ã cã thÓ ®o khèi l­îng kh«ng khÝ n¹p b»ng
c¸ch ph¸t hiÖn dßng ®iÖn ®ã. Trong tr­êng hîp cña c¶m
biÕn l­u l­îng khÝ n¹p kiÓu d©y sÊy, dßng ®iÖn nµy ®­îc
biÕn ®æi thµnh mét ®iÖn ¸p, sau ®ã ®­îc truyÒn ®Õn ECU
®éng c¬ tõ cùc VG.
(3/5)

(3) M¹ch ®iÖn bªn trong

Trong c¶m biÕn l­u l­îng khÝ n¹p thùc tÕ, nh­ tr×nh bµy ë
h×nh minh häa, mét d©y sÊy ®­îc ghÐp vµo m¹ch cÇu.
M¹ch cÇu nµy cã ®Æc tÝnh lµ c¸c ®iÖn thÕ t¹i ®iÓm A vµ B
b»ng nhau khi tÝch cña ®iÖn trë theo ®­êng chÐo b»ng
nhau ([Ra+R3]*R1=Rh*R2).
Khi d©y sÊy nµy (Rh) ®­îc lµm m¸t b»ng kh«ng khÝ n¹p,
®iÖn trë t¨ng lªn dÉn ®Õn sù h×nh thµnh ®é chªnh gi÷a
c¸c ®iÖn thÕ cña c¸c ®iÓm A vµ B. Mét bé khuyÕch ®¹i
xö lý ph¸t hiÖn chªnh lÖch nµy vµ lµm t¨ng ®iÖn ¸p ®Æt
vµo m¹ch nµy (lµm t¨ng dßng ®iÖn ch¹y qua d©y sÊy
(Rh)). Khi thùc hiÖn viÖc nµy, nhiÖt ®é cña d©y sÊy (Rh)
l¹i t¨ng lªn dÉn ®Õn viÖc t¨ng t­¬ng øng trong ®iÖn trë
cho ®Õn khi ®iÖn thÕ cña c¸c ®iÓm A vµ B trë nªn b»ng
nhau (c¸c ®iÖn ¸p cña c¸c ®iÓm A vµ B trë nªn cao h¬n).
B»ng c¸ch sö dông c¸c ®Æc tÝnh cña lo¹i m¹ch cÇu nµy,
c¶m bݪn l­u l­îng khÝ n¹p cã thÓ ®o ®­îc khèi l­îng
kh«ng khÝ n¹p b»ng c¸ch ph¸t hiÖn ®iÖn ¸p ë ®iÓm B.
(4/5)

-9-
Cảm biến lưu lượng khí nạp
Trong hÖ thèng nµy, nhiÖt ®é cña d©y sÊy (Rh) ®­îc duy tr×
liªn tôc ë nhiÖt ®é kh«ng ®æi cao h¬n nhiÖt ®é cña kh«ng khÝ
n¹p, b»ng c¸ch sö dông nhiÖt ®iÖn trë (Ra). Do ®ã, v× cã thÓ
®o ®­îc khèi l­îng khÝ n¹p mét c¸ch chÝnh x¸c mÆc dï
nhiÖt ®é khÝ n¹p thay ®æi, ECU cña ®éng c¬ kh«ng cÇn ph¶i
hiÖu chØnh thêi gian phun nhiªn liÖu ®èi víi nhiÖt ®é kh«ng
khÝ n¹p.
Ngoµi ra, khi mËt ®é kh«ng khÝ gi¶m ®i ë c¸c ®é cao lín, kh¶
n¨ng lµm nguéi cña kh«ng khÝ gi¶m xuèng so víi cïng thÓ
tÝch khÝ n¹p ë møc n­íc biÓn. Do ®ã møc lµm nguéi cho d©y
sÊy nµy gi¶m xuèng. V× khèi khÝ n¹p ®­îc ph¸t hiÖn còng sÏ
gi¶m xuèng, nªn kh«ng cÇn ph¶i hiÖu chØnh møc bï cho ®é
cao lín.
Gîi ý:
§iÖn ¸p (V) cÇn thiÕt ®Ó t¨ng nhiÖt ®é cña d©y sÊy (Rh) nµy
theo møc cña DT tõ nhiÖt ®é cña khÝ n¹p ®­îc gi÷ kh«ng ®æi
ë mäi thêi ®iÓm mÆc dï nhiÖt ®é khÝ n¹p thay ®æi. Ngoµi ra
kh¶ n¨ng lµm nguéi cña kh«ng khÝ lu«n lu«n tû lÖ víi khèi
l­îng kh«ng khÝ n¹p.
Do ®ã nÕu khèi l­îng khÝ n¹p kh«ng thay ®æi, tÝn hiÖu ra cña
c¶m biÕn l­u l­îng khÝ n¹p sÏ kh«ng thay ®æi dï cho nhiÖt
®é kh«ng khÝ n¹p thay ®æi.
(5/5)

C¶m biÕn ¸p suÊt ®­êng èng n¹p (C¶m biÕn ch©n

kh«ng)
C¶m biÕn ¸p suÊt ®­êng èng n¹p ®­îc dïng cho hÖ thèng
EFI kiÓu D ®Ó c¶m nhËn ¸p suÊt ®­êng èng n¹p. §©y lµ mét
trong nh÷ng c¶m biÕn quan träng nhÊt trong EFI kiÓu D.
B»ng c¸ch g¾n mét IC vµo c¶m biÕn nµy, c¶m biÕn ¸p suÊt
®­êng èng n¹p c¶m nhËn ®­îc ¸p suÊt ®­êng èng n¹p nh­
mét tÝn hiÖu PIM. Sau ®ã ECU ®éng c¬ x¸c ®Þnh ®­îc thêi
gian phun c¬ b¶n vµ gãc ®¸nh löa sím c¬ b¶n trªn c¬ së
cña tÝn hiÖu PIM nµy.
Nh­ tr×nh bµy ë h×nh minh häa, mét chÝp silic kÕt hîp víi mét
buång ch©n kh«ng ®­îc duy tr× ë ®é ch©n kh«ng ®Þnh tr­íc,
®­îc g¾n vµo bé c¶m biÕn nµy. Mét phÝa cña chip nµy ®­îc
lé ra víi ¸p suÊt cña ®­êng èng n¹p vµ phÝa bªn kia th«ng
víi buång ch©n kh«ng bªn trong. V× vËy, kh«ng cÇn ph¶i
hiÖu chØnh møc bï cho ®é cao lín v× ¸p suÊt cña ®­êng èng
n¹p cã thÓ ®o ®­îc chÝnh x¸c ngay c¶ khi ®é cao nµy thay
®æi.
Mét thay ®æi vÒ ¸p suÊt cña ®­êng èng n¹p sÏ lµm cho h×nh
d¹ng cña chip silic nµy thay ®æi, vµ trÞ sè ®iÖn trë cña chÝp
nµy dao ®éng theo møc biÕn d¹ng nµy.
TÝn hiÖu ®iÖn ¸p, mµ IC biÕn ®æi tõ s­ dao ®éng cña gi¸ trÞ
®iÖn trë nµy gäi lµ tÝn hiÖu PIM.
Gîi ý khi söa ch÷a:
NÕu èng ch©n kh«ng ®­îc nèi víi c¶m biÕn nµy bÞ rêi ra,
l­îng phun nhiªn liÖu sÏ ®¹t møc cao nhÊt, vµ ®éng c¬ sÏ
kh«ng ch¹y mét c¸ch thÝch hîp. Ngoµi ra nÕu gi¾c nèi nµy
bÞ rêi ra, ECU cña ®éng c¬ sÏ chuyÓn sang chÕ ®é an toµn.
(1/1)

-10-
C¶m biÕn vÞ trÝ b­ím ga
C¶m biÕn vÞ trÝ b­ím ga ®­îc l¾p trªn cæ häng giã. C¶m
biÕn nµy biÕn ®æi gãc më b­ím ga thµnh ®iÖn ¸p, ®­îc
truyÒn ®Õn ECU ®éng c¬ nh­ tÝn hiÖu më b­ím ga (VTA).
Ngoµi ra, mét sè thiÕt bÞ truyÒn mét tÝn hiÖu IDL riªng biÖt.
C¸c bé phËn kh¸c x¸c ®Þnh nã lóc t¹i thêi ®iÓm ch¹y kh«ng
t¶i khi ®iÖn ¸p VTA nµy ë d­íi gi¸ trÞ chuÈn.
HiÖn nay, cã 2 lo¹i, lo¹i tuyÕn tÝnh vµ lo¹i cã phÇn tö Hall
®­îc sö dông. Ngoµi ra, ®Çu ra 2 hÖ thèng ®­îc sö dông ®Ó
t¨ng ®é tin cËy.
(1/3)

Tham kh¶o
Lo¹i tiÕp ®iÓm
Lo¹i c¶m biÕn vÞ trÝ b­ím ga nµy dïng tiÕp ®iÓm kh«ng t¶i
(IDL) vµ tiÕp ®iÓm trî t¶i (PSW) ®Ó ph¸t hiÖn xem ®éng c¬
®ang ch¹y kh«ng t¶i hoÆc ®ang ch¹y d­íi t¶i träng lín.
Khi b­ím ga ®­îc ®ãng hoµn toµn, tiÕp ®iÓm IDL ®ãng ON
vµ tiÕp ®iÓm PSW ng¾t OFF. ECU ®éng c¬ x¸c ®Þnh r»ng
®éng c¬ ®ang ch¹y kh«ng t¶i.
Khi ®¹p bµn ®¹p ga, tiÕp ®iÓm IDL sÏ bÞ ng¾t OFF, vµ khi
b­ím ga më qu¸ mét ®iÓm x¸c ®Þnh, tiÕp ®iÓm PSW sÏ
®ãng ON, t¹i thêi ®iÓm nµy ECU ®éng c¬ x¸c ®Þnh r»ng
®éng c¬ ®ang ch¹y d­íi t¶i nÆng.
(1/1)

-11-
1. Lo¹i tuyÕn tÝnh
Nh­ tr×nh bµy trong h×nh minh häa, c¶m biÕn nµy gåm cã 2
con tr­ît vµ mét ®iÖn trë, vµ c¸c tiÕp ®iÓm cho c¸c tÝn hiÖu
IDL vµ VTA ®­îc cung cÊp ë c¸c ®Çu cña mçi tiÕp ®iÓm.
Khi tiÕp ®iÓm nµy tr­ît däc theo ®iÖn trë ®ång thêi víi gãc
më b­ím ga, ®iÖn ¸p nµy ®­îc ®Æt vµo cùc VTA theo tû lÖ
thuËn víi gãc më cña b­ím ga. Khi b­ím ga ®­îc ®ãng l¹i
hoµn toµn, tiÕp ®iÓm cña tÝn hiÖu IDL ®­îc nèi víi c¸c cùc
IDL vµ E2.
gîi
· C¸c c¶m biÕn vÞ trÝ b­ím ga lo¹i tuyÕn tÝnh hiÖn nay cã
c¸c kiÓu kh«ng cã tiÕp ®iÓm IDL hoÆc c¸c kiÓu cã tiÕp
®iÓm IDL nh­ng nã kh«ng ®­îc nèi víi ECU ®éng c¬.
C¸c kiÓu nµy dïng tÝn hiÖu VTA ®Ó thùc hiÖn viÖc ®iÒu
khiÓn ®· nhí vµ ph¸t hiÖn tr¹ng th¸i ch¹y kh«ng t¶i.
· Mét sè kiÓu sö dông tÝn hiÖu ra hai hÖ thèng (VTA1,
VTA2) ®Ó t¨ng ®é tin cËy.

(2/3)

2. Lo¹i phÇn tö Hall

C¶m biÕn vÞ trÝ b­ím ga lo¹i phÇn tö Hall gåm cã c¸c m¹ch
IC Hall lµm b»ng c¸c phÇn tö Hall vµ c¸c nam ch©m quay
quanh chóng. C¸c nam ch©m ®­îc l¾p ë trªn trôc b­ím ga
vµ quay cïng víi b­ím ga.
Khi b­ím ga më, c¸c nam ch©m quay cïng mét lóc, vµ c¸c
nam ch©m nµy thay ®æi vÞ trÝ cña chóng. Vµo lóc ®ã, IC Hall
ph¸t hiÖn sù thay ®æi tõ th«ng g©y ra bëi sù thay ®æi cña vÞ
trÝ nam ch©m vµ t¹o ra ®iÖn ¸p ra cña hiÖu øng Hall tõ c¸c
cùc VTA1 vµ VTA2 theo møc thay ®æi nµy. TÝn hiÖu nµy
®­îc truyÒn ®Õn ECU ®éng c¬ nh­ tÝn hiÖu më b­ím ga.
C¶m biÕn nµy kh«ng chØ ph¸t hiÖn chÝnh x¸c ®é më cña
b­ím ga, mµ cßn sö dông ph­¬ng ph¸p kh«ng tiÕp ®iÓm vµ
cã cÊu t¹o ®¬n gi¶n, v× thÕ nã kh«ng dÔ bÞ háng. Ngoµi ra,
®Ó duy tr× ®é tin cËy cña c¶m biÕn nµy, nã ph¸t ra c¸c tÝn
hiÖu tõ hai hÖ thèng cã c¸c tÝnh chÊt kh¸c nhau.
(3/3)

-12-
Tham kh¶o
HiÖu øng Hall
HiÖu øng Hall lµm ®é chªnh ®iÖn thÕ t¹i vÞ trÝ x¶y ra dßng
®iÖn vu«ng gãc víi tõ tr­êng, khi mét tõ tr­êng ®­îc ®Æt
vu«ng gãc víi dßng ®iÖn ch¹y trong mét d©y dÉn. Ngoµi ra,
®iÖn ¸p ®­îc t¹o ra bëi ®é chªnh ®iÖn thÕ nµy thay ®æi theo
tû lÖ víi mËt ®é tõ th«ng ®Æt vµo.
C¶m biÕn vÞ trÝ b­ím ga lo¹i phÇn tö Hall dïng nguyªn lý
nµy ®Ó biÕn ®æi sù thay ®æi vÞ trÝ b­ím ga (më) nh»m thay
®æi mËt ®é cña tõ th«ng ®Ó ®o chÝnh x¸c sù thay ®æi cña vÞ
trÝ b­ím ga.
(1/1)

C¶m biÕn vÞ trÝ bµn ®¹p ga

C¶m biÕn vÞ trÝ cña bµn ®¹p ga biÕn ®æi møc
®¹p xuèng cña bµn ®¹p ga (gãc) thµnh mét tÝn
hiÖu ®iÖn ®­îc chuyÓn ®Õn ECU ®éng c¬.
Ngoµi ra, ®Ó ®¶m b¶o ®é tin cËy, c¶m biÕn nµy
truyÒn c¸c tÝn hiÖu tõ hai hÖ thèng cã c¸c ®Æc
®iÓm ®Çu ra kh¸c nhau. Cã hai lo¹i c¶m biÕn vÞ
trÝ bµn ®¹p ga, lo¹i tuyÕn tÝnh vµ lo¹i phÇn tö
Hall.
1. Lo¹i tuyÕn tÝnh
CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña c¶m biÕn nµy c¬
b¶n gièng nh­ c¶m biÕn vÞ trÝ b­ím ga lo¹i
tuyÒn tÝnh. Trong c¸c tÝn hiÖu tõ hai hÖ
thèng nµy, mét lµ tÝn hiÖu VPA truyÒn ®iÖn
¸p theo ®­êng th¼ng trong toµn bé ph¹m vi
bµn ®¹p ga. TÝn hiÖu kh¸c lµ tÝn hiÖu VPA2,
truyÒn ®iÖn ¸p bï tõ tÝn hiÖu VPA.
Gîi ý khi söa ch÷a:
Kh«ng ®­îc th¸o c¶m biÕn nµy. ViÖc ®iÒu
chØnh vÞ trÝ yªu cÇu ®é chÝnh x¸c rÊt cao khi l¾p
®Æt c¶m biÕn. V× vËy, ph¶i thay thÕ c¶ côm bµn
®¹p ga khi c¶m biÕn nµy bÞ háng.
(1/2)

-13-
 2. Lo¹i phÇn tö Hall
CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña c¶m biÕn nµy c¬
b¶n gièng nh­ c¶m biÕn vÞ trÝ b­ím galo¹i
phÇn tö Hall.
§Ó ®¶m b¶o ®é tin cËy cao h¬n, ph¶i cung
cÊp mét m¹ch ®iÖn ®éc lËp cho tõng hÖ
thèng mét.
(2/2)

C¸c bé t¹o tÝn hiÖu G vµ NE

TÝn hiÖu G vµ NE ®­îc t¹o ra bëi cuén nhËn
tÝnh hiÖu, bao gåm mét c¶m biÕn vÞ trÝ trôc cam
hoÆc c¶m biÕn vÞ trÝ trôc khuûu, vµ ®Üa tÝn hiÖu
hoÆc r«to tÝn hiÖu. Th«ng tin tõ hai tÝn hiÖu nµy
®­îc kÕt hîp bëi ECU ®éng c¬ ®Ó ph¸t hiÖn
®Çy ®ñ gãc cña trôc khuûu vµ tèc ®é ®éng c¬.
Hai tÝn hiÖu nµy kh«ng chØ rÊt quan träng ®èi
víi c¸c hÖ thèng EFI mµ cßn quan träng ®èi víi
c¶ hÖ thèng ESA.
(1/3)

-14-
 Tham kh¶o:
Lo¹i ®Æt trong bé chia ®iÖn
Nh­ thÓ hiÖn ë h×nh minh häa, lo¹i nµy cã mét
r«to tÝn hiÖu vµ cuén nhËn tÝn hiÖu t­¬ng øng
víi tÝn hiÖu G vµ NE n»m trong bé chia ®iÖn.
Sè r¨ng cña r«to vµ sè cuén nhËn tÝn hiÖu kh¸c
nhau tuú theo kiÓu ®éng c¬.
ECU ®­îc cung cÊp c¸c th«ng tin dïng lµm
tiªu chuÈn ®ã lµ, th«ng tin vÒ gãc quay cña trôc
khuûu lµ tÝn hiÖu G, vµ th«ng tin vÒ tèc ®é ®éng
c¬ lµ tÝn hiÖu NE.
(1/1)

-15-
1. C¶m biÕn vÞ trÝ trôc cam (bé t¹o tÝn hiÖu G)
Trªn trôc cam ®èi diÖn víi c¶m biÕn vÞ trÝ trôc cam lµ ®Üa
tÝn hiÖu G cã c¸c r¨ng. Sè r¨ng lµ 1, 3 hoÆc mét sè kh¸c
tuú theo kiÓu ®éng c¬. (Trong h×nh vÏ cã 3 r¨ng). Khi trôc
cam quay, khe hë kh«ng khÝ gi÷a c¸c vÊu nh« ra trªn
trôc cam vµ c¶m biÕn nµy sÏ thay ®æi. Sù thay ®æi khe hë
t¹o ra mét ®iÖn ¸p trong cuén nhËn tÝn hiÖu ®­îc g¾n
vµo c¶m biÕn nµy, sinh ra tÝn hiÖu G. TÝn hiÖu G nµy
®­îc chuyÓn ®i nh­ mét th«ng tin vÒ gãc chuÈn cña trôc
khuûu ®Õn ECU ®éng c¬, kÕt hîp nã víi tÝn hiÖu NE tõ
c¶m biÕn vÞ trÝ cña trôc khuûu ®Ó x¸c ®Þnh TDC (®iÓm
chÕt trªn) kú nÐn cña mçi xi lanh ®Ó ®¸nh löa vµ ph¸t
hiÖn gãc quay cña trôc khuûu. ECU ®éng c¬ dïng th«ng
tin nµy ®Ó x¸c ®Þnh thêi gian phun vµ thêi ®iÓm ®¸nh löa.
Gîi ý khi söa ch÷a:
Khi ECU ®éng c¬ kh«ng nhËn ®­îc tÝn hiÖu G tõ c¶m biÕn
nµy, cã kiÓu xe vÉn ®Ó ®éng c¬ ch¹y vµ cã kiÓu xe ®éng c¬
chÕt m¸y.
(2/3)

2. C¶m biÕn vÞ trÝ cña trôc khuûu (bé t¹o tÝn hiÖu NE)
TÝn hiÖu NE ®­îc ECU ®éng c¬ sö dông ®Ó ph¸t hiÖn
gãc cña trôc khuûu vµ tèc ®é cña ®éng c¬. ECU ®éng c¬
dïng tÝn hiÖu NE vµ tÝn hiÖu G ®Ó tÝnh to¸n thêi gian phun
c¬ b¶n vµ gãc ®¸nh löa sím c¬ b¶n.
§èi víi tÝn hiÖu G, tÝn hiÖu NE ®­îc t¹o ra bëi khe kh«ng
khÝ gi÷a c¶m biÕn vÞ trÝ trôc khuûu vµ c¸c r¨ng trªn chu vi
cña r«to tÝn hiÖu NE ®­îc l¾p trªn trôc khuûu.
H×nh minh häa tr×nh bµy mét bé t¹o tÝn hiÖu cã 34 r¨ng ë
chu vi cña r«to tÝn hiÖu NE vµ mét khu vùc cã 2 r¨ng
khuyÕt. Khu vùc cã 2 r¨ng khuyÕt nµy cã thÓ ®­îc sö
dông ®Ó ph¸t hiÖn gãc cña trôc khuûu, nh­ng nã kh«ng
thÓ x¸c ®Þnh xem ®ã lµ TDC cña chu kú nÐn hoÆc TDC
cña kú x¶. ECU ®éng c¬ kÕt hîp tÝn hiÖu NE vµ tÝn hiÖu G
®Ó x¸c ®Þnh ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c gãc cña trôc khuûu.
Ngoµi lo¹i nµy, mét sè bé ph¸t tÝn hiÖu cã 12, 24 hoÆc
mét r¨ng kh¸c, nh­ng ®é chÝnh x¸c cña viÖc ph¸t hiÖn
gãc cña trôc khuûu sÏ thay ®æi theo sè r¨ng. VÝ dô, Lo¹i
cã 12 r¨ng cã ®é chÝnh x¸c vÒ ph¸t hiÖn gãc cña trôc
khuûu lµ 30°CA.
Gîi ý khi söa ch÷a:
Khi ECU ®éng c¬ kh«ng nhËn ®­îc tÝn hiÖu NE tõ c¶m biÕn
nµy, ECU ®éng c¬ x¸c ®Þnh r»ng ®éng c¬ ®· ngõng ch¹y,
lµm cho ®éng c¬ chÕt m¸y.
(3/3)

-16-
 C¶m biÕn nhiÖt ®é n­íc / C¶m biÕn nhiÖt
®é khÝ n¹p
C¶m biÕn nhiÖt ®é n­íc vµ c¶m biÕn nhiÖt ®é
khÝ n¹p ®· ®­îc g¾n c¸c nhiÖt ®iÖn trë bªn
trong, mµ nhiÖt ®é cµng thÊp, trÞ sè ®iÖn trë
cµng lín, ng­îc l¹i, nhiÖt ®é cµng cao, trÞ sè
®iÖn cµng thÊp. Vµ sù thay ®æi vÒ gi¸ trÞ ®iÖn trë
cña nhiÖt ®iÖn trë nµy ®­îc sö dông ®Ó ph¸t
hiÖn c¸c thay ®æi vÒ nhiÖt ®é cña n­íc lµm m¸t
vµ kh«ng khÝ n¹p.
Nh­ ®­îc thÓ hiÖn trong h×nh minh häa, ®iÖn
trë ®­îc g¾n trong ECU ®éng c¬ vµ nhiÖt ®iÖn
trë trong c¶m biÕn nµy ®­îc m¾c nèi tiÕp trong
m¹ch ®iÖn sao cho ®iÖn ¸p cña tÝn hiÖu ®­îc
ph¸t hiÖn bëi ECU ®éng c¬ sÏ thay ®æi theo
c¸c thay ®æi cña nhiÖt ®iÖn trë nµy. Khi nhiÖt ®é
cña n­íc lµm m¸t hoÆc khÝ n¹p thÊp, ®iÖn trë
cña nhiÖt ®iÖn trë sÏ lín, t¹o nªn mét ®iÖn ¸p
cao trong c¸c tÝn hiÖu THV vµ THA.
1. C¶m biÕn nhiÖt ®é n­íc
C¶m biÕn nhiÖt ®é n­íc ®o nhiÖt ®é cña
n­íc lµm m¸t ®éng c¬. Khi nhiÖt ®é cña
n­íc lµm m¸t ®éng c¬ thÊp, ph¶i t¨ng tèc
®é ch¹y kh«ng t¶i, t¨ng thêi gian phun, gãc
®¸nh löa sím, v.v... nh»m c¶i thiÖn kh¶
n¨ng lµm viÖc vµ ®Ó h©m nãng. V× vËy, c¶m
biÕn nhiÖt ®é n­íc kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ®èi
víi hÖ thèng ®iÒu khiÓn ®éng c¬.
2. C¶m biÕn nhiÖt ®é khÝ n¹p
C¶m biÕn nhiÖt ®é khÝ n¹p nµy ®o nhiÖt ®é
cña kh«ng khÝ n¹p. L­îng vµ mËt ®é kh«ng
khÝ sÏ thay ®æi theo nhiÖt ®é cña kh«ng khÝ.
V× vËy cho dï l­îng kh«ng khÝ ®­îc c¶m
biÕn l­u l­îng khÝ n¹p ph¸t hiÖn lµ kh«ng
thay ®æi, l­îng nhiªn liÖu phun ph¶i ®­îc
hiÖu chØnh. Tuy nhiªn c¶m biÕn l­u l­îng
khÝ n¹p kiÓu d©y sÊy trùc tiÕp ®o khèi l­îng
kh«ng khÝ. V× vËy kh«ng cÇn ph¶i hiÖu
chØnh.
(1/1)

-17-
C¶m biÕn oxy (C¶m biÕn O2)
§èi víi chøc n¨ng lµm s¹ch khÝ x¶ tèi ®a cña ®éng c¬ cã
TWC (bé trung hoµ khÝ x¶ 3 thµnh phÇn) ph¶i duy tr× tû lÖ
kh«ng khÝ-nhiªn liÖu trong mét giíi h¹n hÑp xoay quanh tû
lÖ kh«ng khÝ-nhiªn liÖu lý thuyÕt. C¶m biÕn oxy ph¸t hiÖn
xem nång ®é «xy trong khÝ x¶ lµ giµu h¬n hoÆc nghÌo h¬n
tû lÖ kh«ng khÝ - nhiªn liÖu lý thuyÕt. C¶m biÕn nµy chñ yÕu
®­îc l¾p trong ®­êng èng x¶, nh­ng vÞ trÝ l¾p vµ sè l­îng
kh¸c nhau tuú theo kiÓu ®éng c¬.
C¶m biÕn oxy cã mét phÇn tö lµm b»ng ziconi «xit (ZrO2),
®©y lµ mét lo¹i gèm. Bªn trong vµ bªn ngoµi cña phÇn tö
nµy ®­îc bäc b»ng mét líp platin máng. Kh«ng khÝ chung
quanh ®­îc dÉn vµo bªn trong cña c¶m biÕn nµy, vµ phÝa
ngoµi cña c¶m biÕn lé ra phÝa khÝ th¶i.
ë nhiÖt ®é cao (400°C hay cao h¬n), phÇn tö zirconi t¹o ra
mét ®iÖn ¸p nh­ lµ do sù chªnh lÖch lín gi÷a c¸c nång ®é
cña «xy ë phÝa trong vµ phÝa ngoµi cña phÇn tö zirconi nµy.
Ngoµi ra, platin t¸c ®éng nh­ mét chÊt xóc t¸c ®Ó g©y ra
ph¶n øng hãa häc gi÷a oxy vµ c¸cbon monoxit (CO) trong
khÝ x¶. V× vËy, ®iÒu nµy sÏ lµm gi¶m l­îng oxy vµ t¨ng tÝnh
nh¹y c¶m cña c¶m biÕn. Khi hçn hîp kh«ng khÝ - nhiªn liÖu
nghÌo, ph¶i cã oxy trong khÝ x¶ sao cho chØ cã mét chªnh
lÖch nhá vÒ nång ®é cña oxy gi÷a bªn trong vµ bªn ngoµi
cña nguyªn tè zirconi. Do ®ã, phÇn tö zirconi sÏ chØ t¹o ra
mét ®iÖn ¸p thÊp (gÇn 0V). Ng­îc l¹i, khi hçn hîp kh«ng khÝ
- nhiªn liÖu giµu, hÇu nh­ kh«ng cã oxy trong khÝ x¶. V× vËy,
cã sù kh¸c biÖt lín vÒ nång ®é oxy gi÷a bªn trong vµ bªn
ngoµi cña c¶m biÕn nµy ®Ó phÇn tõ zirconi t¹o ra mét ®iÖn
¸p t­¬ng ®èi lín (xÊp xØ 1 V). C¨n cø vµo tÝn hiÖu OX do
c¶m biÕn nµy truyÒn ®Õn, ECU ®éng c¬ sÏ t¨ng hoÆc gi¶m
l­îng phun nhiªn liÖu ®Ó duy tr× tû lÖ kh«ng khÝ - nhiªn liÖu
trung b×nh ë tû lÖ kh«ng khÝ - nhiªn liÖu lý thuyÕt.
Mét sè c¶m biÕn oxy zirconi cã c¸c bé sÊy ®Ó sÊy nãng
phÇn tõ zirconi. Bé sÊy nµy còng ®­îc ECU ®éng c¬ ®iÒu
khiÓn. Khi l­îng kh«ng khÝ n¹p thÊp (nãi kh¸c ®i, khi nhiÖt
®é khÝ x¶ thÊp), dßng ®iÖn ®­îc truyÒn ®Õn bé sÊy ®Ó lµm
nãng c¶m biÕn nµy.
(1/1)

-18-
C¶m biÕn tû lÖ kh«ng khÝ-nhiªn liÖu (A/F)
Gièng nh­ c¶m biÕn oxy, c¶m biÕn tû lÖ kh«ng khÝ - nhiªn
liÖu ph¸t hiÖn nång ®é oxy trong khÝ x¶. C¸c c¶m biÕn oxy
th«ng th­êng ph¶i lµm sao cho ®iÖn ¸p ®Çu ra cã xu h­íng
thay ®æi m¹nh t¹i giíi h¹n cña tû lÖ kh«ng khÝ - nhiªn liÖu lý
thuyÕt. Khi so s¸nh, c¶m biÕn tû lÖ kh«ng khÝ - nhiªn liÖu ®Æt
mét ®iÖn ¸p kh«ng thay ®æi ®Ó nhËn ®­îc mét ®iÖn ¸p gÇn
nh­ tû lÖ thuËn víi nång ®é cña oxy. §iÒu nµy lµm t¨ng ®é
chÝnh x¸c cña viÖc ph¸t hiÖn tû lÖ kh«ng khÝ-nhiªn liÖu.
H×nh minh häa tr×nh bµy mét c¶m biÕn tû lÖ kh«ng khÝ-nhiªn
liÖu ®­îc hiÓn thÞ trong m¸y chÈn ®o¸n cÇm tay. Mét m¹ch
duy tr× ®iÖn ¸p kh«ng ®æi ë c¸c cùc AF+ vµ AF- cña ECU
®éng c¬ g¾n trong ®ã. V× vËy, v«n kÕ kh«ng thÓ ph¸t hiÖn
t×nh tr¹ng ®Çu ra cña c¶m biÕn tû lÖ kh«ng khÝ-nhiªn liÖu.
H·y sö dông m¸y chÈn ®o¸n nµy. C¸c ®Æc ®iÓm ®Çu ra cña
c¶m biÕn tû lÖ kh«ng khÝ-nhiªn liÖu lµm nã cã thÓ hiÖu chØnh
ngay khi cã sù thay ®æi vÒ tû lÖ kh«ng khÝ-nhiªn liÖu, lµm
cho viÖc hiÖu chØnh tÝn hiÖu ph¶n håi tû lÖ kh«ng khÝ-nhiªn
liÖu nhanh h¬n vµ chÝnh x¸c h¬n.
Gièng nh­ c¶m biÕn oxy, c¶m biÕn tû lÖ kh«ng khÝ - nhiªn
liÖu còng cã mét bé sÊy ®Ó duy tr× hiÖu suÊt ph¸t hiÖn khi
nhiÖt ®é khÝ x¶ thÊp. Tuy nhiªn bé sÊy cña c¶m biÕn tû lÖ
kh«ng khÝ - nhiªn liÖu cÇn nhiÒu ®iÖn h¬n c¸c bé sÊy trong
c¸c c¶m biÕn oxy.
(1/1)

C¶m biÕn tèc ®é xe

C¶m biÕn tèc ®é cña xe ph¸t hiÖn tèc ®é thùc cña xe ®ang
ch¹y.
C¶m biÕn nµy truyÒn tÝn hiÖu SPD vµ ECU ®éng c¬ sö dông
tÝn hiÖu nµy chñ yÕu ®Ó ®iÒu khiÓn hÖ thèng ISC vµ tû lÖ
kh«ng khÝ - nhiªn liÖu trong lóc t¨ng tèc hoÆc gi¶m tèc còng
nh­ c¸c sö dông kh¸c.
C¸c lo¹i MRE (PhÇn tö ®iÖn trë tõ) lµ lo¹i c¶m biÕn tèc ®é
chÝnh ®­îc sö dông, nh­ng hiÖn nay nhiÒu kiÓu xe sö dông
tÝn hiÖu SPD tõ ECU ABS.
1. Lo¹i MRE
(1) CÊu t¹o
C¶m biÕn nµy ®­îc l¾p trong hép sè, hoÆc hép sè phô,
vµ ®­îc dÉn ®éng b»ng b¸nh r¨ng chñ ®éng cña trôc thø
cÊp.
Nh­ ®­îc thÓ hiÖn trong h×nh minh häa, c¶m biÕn nµy
®­îc g¾n vµo vµ gåm cã mét HIC (M¹ch tÝch hîp lai) cã
mét MRE vµ c¸c vßng tõ tÝnh.
(1/2)

-19-
Tham kh¶o
C¸c lo¹i c¶m biÕn tèc ®é kh¸c
1. Lo¹i c«ng t¾c l­ìi gµ
C¶m biÕn nµy lµ ®éng hå lo¹i kim l¾p trong b¶ng ®ång
hå t¸p l« vµ cã mét nam ch©m do c¸p ®ång hå tèc ®é
lµm quay nh­ thÓ hiÖn trong h×nh minh häa. Lùc tõ
tr­êng ë bèn vÞ trÝ, mµ cùc nam vµ cùc b¾c cña nam
ch©m thay ®æi c¸c vÞ trÝ, më vµ ®ãng c¸c tiÕp ®iÓm cña
c«ng t¾c l­ìi gµ nµy theo vßng quay cña nam ch©m. Nãi
kh¸c ®i, c«ng t¾c l­ìi gµ nµy ®ãng vµ më bèn lÇn trong
mçi vßng quay cña c¸p ®ång hå tèc ®é.
2. Lo¹i c¶m biÕn quang ®iÖn
C¶m biÕn nµy n»m trong ®ång hå t¸p l« vµ cã mét cÆp
quang ®iÖn bao gåm mét tranzito quang vµ mét LED.
¸nh s¸ng do LED ph¸t ra nhiÒu lÇn cho phÐp xuyªn qua
vµ bÞ che bëi vßng quay cña mét b¸nh xe cã khe. Cã 20
khe quanh b¸nh xe nµy. B¸nh xe nµy t¹o ra 20 tÝn hiÖu
xung trong mçi vßng quay cña c¸p.
3. Lo¹i c¶m biÕn ®iÖn tõ
C¶m biÕn nµy ®­îc g¾n vµo hép sè vµ ph¸t hiÖn tèc ®é
quay cña trôc thø cÊp cña hép sè.
Khi trôc thø cÊp cña hép sè quay, khe hë gi÷a lâi cuén
d©y vµ r«to ®­îc gi·n ra vµ co l¹i bëi c¸c r¨ng trªn r«to.
§iÒu nµy lµm t¨ng hoÆc gi¶m tõ tr­êng ®i qua lâi vµ sinh
ra mét ®iÖn ¸p AC trong cuén d©y nµy.
(1/1)

(2) Ho¹t ®éng

§iÖn trë MRE sÏ thay ®æi theo chiÒu cña lùc tõ ®Æt vµo
MRE. Khi chiÒu cña lùc tõ thay ®æi theo vßng quay cña
nam ch©m g¾n vµo vßng tõ tÝnh nµy, ®Çu ra cña MRE sÏ
cã mét d¹ng sãng AC nh­ thÓ hiÖn ë h×nh minh häa. Bé
so trong c¶m biÕn nµy biÕn ®æi d¹ng sãng AC nµy thµnh
tÝn hiÖu sè vµ truyÒn nã ®i.
TÇn sè cña d¹ng sãng nµy ®­îc x¸c ®Þnh b»ng sè cùc
cña c¸c nam ch©m g¾n vµo vßng tõ tÝnh. Cã 2 lo¹i vßng
tõ tÝnh, lo¹i 20 cùc vµ lo¹i 4 cùc, tuú theo kiÓu xe. Lo¹i 20
cùc sinh ra mét d¹ng sãng 20 chu kú (nãi kh¸c ®i, 20
xung trong mçi vßng quay cña vßng tõ tÝnh nµy), vµ lo¹i
4 cùc sinh ra d¹ng sãng 4 chu kú.
Trong mét sè kiÓu xe, tÝn hiÖu tõ c¶m biÕn tèc ®é ®i ®ång
hå t¸p l« tr­íc khi ®Õn ECU ®éng c¬, vµ trong c¸c kiÓu
xe kh¸c, tÝn hiÖu tõ c¶m biÕn tèc ®é nµy ®Õn th¼ng ECU
cña ®éng c¬.
C¸c m¹ch ra cña c¶m biÕn tèc ®é gåm cã lo¹i ®iÖn ¸p ra
vµ lo¹i biÕn trë.
(2/2)

-20-
 C¶m biÕn tiÕng gâ
C¶m biÕn tiÕng gâ ®­îc g¾n vµo th©n m¸y, vµ
truyÒn tÝn hiÖu KNK tíi ECU ®éng c¬ khi ph¸t
hiÖn tiÕng gâ ®éng c¬. ECU ®éng c¬ nhËn tÝn
hiÖu KNK vµ lµm trÔ thêi ®iÓm ®¸nh löa ®Ó
gi¶m tiÕng gâ.
C¶m biÕn nµy cã mét phÇn tö ¸p ®iÖn, t¹o ra
mét ®iÖn ¸p AC khi tiÕng gâ g©y ra rung ®éng
trong th©n m¸y vµ lµm biÕn d¹ng phÇn tö nµy.
TÇn sè tiÕng gâ cña ®éng c¬ n»m trong giíi
h¹n tõ 6 ®Õn 13 kHz tuú theo kiÓu ®éng c¬. Mçi
®éng c¬ dïng mét c¶m biÕn tiÕng gâ thÝch hîp
theo tiÕng gâ sinh ra bëi ®éng c¬.
Cã hai lo¹i c¶m biÕn tiÕng gâ.
Tõ ®å thÞ chóng ta thÊy, mét lo¹i t¹o ra mét
®iÖn ¸p cao trong giíi h¹n tÇn sè rung ®éng
hÑp, vµ lo¹i kia t¹o ra mét ®iÖn ¸p cao trong d¶i
tÇn sè rung ®éng réng.
HiÖn nay ng­êi ta ®ang dïng mét sè c¶m biÕn
ph¸t hiÖn c¸c m¹ch hë vµ ng¾n, nh­ thÓ hiÖn
trong h×nh minh häa. Trong lo¹i m¹ch nµy, ®iÖn
¸p 2,5V ®­îc cung cÊp liªn tôc ®Ó tÝn hiÖu KNK
còng ®­îc truyÒn ®i víi mét tÇn sè c¬ b¶n
2,5V.
(1/1)

TÝn hiÖu STA (M¸y khëi ®éng) / TÝn hiÖu

NSV (c«ng t¾c khëi ®éng trung gian)
· TÝn hiÖu STA (M¸y khëi ®éng)
TÝn hiÖu STA ®­îc dïng ®Ó ph¸t hiÖn xem
cã ph¶i ®éng c¬ ®ang quay khëi ®éng
kh«ng.
Vai trß chÝnh cña tÝn hiÖu nµy lµ ®Ó ®­îc sù
chÊp thuËn cña ECU ®éng c¬ nh»m t¨ng
l­îng phun nhiªn liÖu trong khi ®éng c¬
®ang quay khëi ®éng.
Tõ s¬ ®å m¹ch ta thÊy, tÝn hiÖu STA lµ mét
®iÖn ¸p gièng nh­ ®iÖn ¸p cÊp ®Õn m¸y
khëi ®éng.
· TÝn hiÖu NSW (c«ng t¾c khëi ®éng trung
gian)
TÝn hiÖu nµy chØ ®­îc dïng trong c¸c xe cã
hép sè tù ®éng, vµ th­êng dïng ®Ó ph¸t
hiÖn vÞ trÝ cña cÇn chuyÓn sè. ECU ®éng c¬
dïng tÝn hiÖu nµy ®Ó x¸c ®Þnh xem cÇn g¹t
sè cã ë vÞ trÝ "P" hoÆc "N" kh«ng hay ë vÞ trÝ
kh¸c. TÝn hiÖu NSW chñ yÕu ®­îc sö dông
®Ó ®iÒu khiÓn hÖ thèng ISC.
(1/1)

-21-
 TÝn hiÖu A/C / TÝn hiÖu phô t¶i ®iÖn
· TÝn hiÖu A/C (§iÒu hßa kh«ng khÝ)
TÝn hiÖu A/C nµy kh¸c nhau tuú theo tõng
kiÓu xe, nh­ng nã ph¸t hiÖn xem ly hîp tõ
tÝnh cña m¸y ®iÒu hßa hoÆc c«ng t¾c cña
m¸y ®iÒu hßa kh«ng khÝ cã bËt ON kh«ng.
TÝn hiÖu A/C nµy ®­îc dïng ®Ó ®iÒu chØnh
thêi ®iÓm ®¸nh löa trong suèt thêi gian ch¹y
kh«ng t¶i, ®iÒu khiÓn hÖ thèng ISC, c¾t
nhiªn liÖu, vµ c¸c chøc n¨ng kh¸c.
· TÝn hiÖu phô t¶i ®iÖn
TÝn hiÖu phô t¶i ®iÖn nµy ®­îc sö dông ®Ó
ph¸t hiÖn xem c¸c ®Ìn pha, bé lµm tan
s­¬ng cöa sæ sau, hoÆc c¸c bé phËn kh¸c
cã bËt kh«ng.
Nh­ cã thÓ thÊy trong s¬ ®å m¹ch ®iÖn,
m¹ch tÝn hiÖu nµy cã vµi tÝn hiÖu vÒ phô t¶i
®iÖn. Tuú theo kiÓu xe, c¸c tÝn hiÖu nµy
®­îc gép l¹i vµ chuyÓn ®Õn ECU ®éng c¬
nh­ mét tÝn hiÖu ®¬n, hoÆc mçi tÝn hiÖu ®­îc
chuyÓn riªng ®Õn ECU ®éng c¬.
C¸c tÝn hiÖu vÒ phô t¶i ®iÖn ®­îc dïng ®Ó
®iÒu khiÓn hÖ thèng ISC.
(1/1)

BiÕn trë
BiÕn trë nµy ®­îc dïng ®Ó thay ®æi tû lÖ kh«ng khÝ-nhiªn
liÖu trong thêi gian ch¹y kh«ng t¶i vµ ®Ó ®iÒu chØnh nång ®é
CO kh«ng t¶i.
BiÕn trë nµy ®­îc l¾p trong c¸c kiÓu xe kh«ng cã c¶m biÕn
oxy hoÆc c¶m biÕn tû lÖ kh«ng khÝ-nhiªn liÖu.
Khi vÝt ®iÒu chØnh ch¹y kh«ng t¶i ®­îc xoay vÒ phÝa R, tiÕp
®iÓm ë bªn trong ®iÖn trë nµy dÞch chuyÓn ®Ó t¨ng ®iÖn ¸p ë
cùc VAF. Ng­îc l¹i, khi xoay vÝt ®iÒu chØnh nµy vÒ phÝa L,
®iÖn ¸p ë cùc VAF gi¶m xuèng.
Khi t¨ng ®iÖn ¸p ë cùc VAF, ECU ®éng c¬ sÏ t¨ng l­îng
phun nhiªn liÖu lªn mét chót ®Ó lµm cho hçn hîp kh«ng khÝ
- nhiªn liÖu giµu lªn mét Ýt.

Gîi y:
Khi c¶m biÕn l­u l­îng khÝ n¹p kiÓu c¸nh cã vÝt ®iÒu
chØnh hçn hîp kh«ng t¶i ë th©n cña nã, sÏ kh«ng cÇn
biÕn trë cho dï kh«ng cã c¶m biÕn oxy.
(1/1)

-22-
C¸c tÝn hiÖu th«ng tin liªn l¹c
C¸c tÝn hiÖu liªn l¹c ®­îc truyÒn ®i gi÷a c¸c ECU kh¸c nhau vµ ®­îc dïng ®Ó ®iÒu chØnh cho nhau.
1. TÝn hiÖu liªn l¹c cña hÖ thèng TRC (®iÒu khiÓn lùc kÐo)
C¸c tÝn hiÖu më b­ím ga (VTA1 vµ VTA2) ®­îc ®o b»ng c¸c c¶m biÕn vÞ trÝ b­ím ga chÝnh vµ phô vµ ®­îc
chuyÓn ®Õn ECU ®iÒu khiÓn tr­ît tõ ECU ®éng c¬. Ng­îc l¹i, tÝn hiÖu TR ®­îc truyÒn ®Õn ECU ®éng c¬ tõ
ECU ®iÒu khiÓn tr­ît ®Ó th«ng b¸o r»ng viÖc ®iÒu chØnh lùc kÐo ®ang ho¹t ®éng. Khi ECU ®iÒu khiÓn tr­ît
truyÒn tÝn hiÖu TR, ECU ®éng c¬ thùc hiÖn ®ñ c¸c lo¹i hiÖu chØnh liªn quan ®Õn viÖc ®iÒu chØnh lùc kÐo,
nh­ lµ lµm chËm thêi ®iÓm ®¸nh löa.
2. TÝn hiÖu liªn l¹c ABS (HÖ thèng phanh chèng khãa cøng)
TÝn hiÖu nµy ®­îc truyÒn ®i khi hÖ thèng ABS ®ang lµm viÖc. Nã ®­îc sö dông ®Ó ®iÒu khiÓn viÖc c¾t nhiªn
liÖu vµ, khi cÇn thiÕt, gi¶m t¸c dông h·m cña ®éng c¬.
3. TÝn hiÖu liªn l¹c cña hÖ thèng EHPS (HÖ thèng l¸i cã trî lùc ®iÖn-thuû lùc)
Khi nhiÖt ®é n­íc lµm m¸t hoÆc tèc ®é cña ®éng c¬ cùc kú thÊp, m« t¬ b¬m kiÓu c¸nh g¹t cña hÖ thèng
EHPS sÏ ho¹t ®éng, nã cã thÓ g©y ra mét t¶i träng lín ë m¸y ph¸t ®iÖn. §Ó tr¸nh ®iÒu nµy, ECU cña hÖ
thèng l¸i trî lùc truyÒn tÝn hiÖu nµy ®Õn ECU ®éng c¬ ®Ó ISC t¨ng tèc ®é ch¹y kh«ng t¶i lªn.
4. TÝn hiÖu liªn l¹c cña hÖ thèng ®iÒu khiÓn ch¹y xe tù ®éng
TÝn hiÖu nµy ®­îc sö dông ®Ó yªu cÇu lµm chËm thêi ®iÓm ®¸nh löa, vµ ®­îc truyÒn ®Õn ECU ®éng c¬ tõ
ECU ®iÒu khiÓn ch¹y xe tù ®éng.
5. TÝn hiÖu vÒ tèc ®é ®éng c¬
TÝn hiÖu vÒ tèc ®é cña ®éng c¬ lµ tÝn hiÖu NE, vµ ®­îc ®­a vµo ECU ®éng c¬. Sau ®ã, d¹ng sãng cña nã
®­îc söa ®Ó nã cã thÓ truyÒn ®Õn ECU ®iÒu khiÓn con tr­ît, vµ v.v...
6. TÝn hiÖu liªn l¹c cña hÖ thèng m· kho¸ kho¸ ®éng c¬
ECU ®éng c¬ liªn l¹c víi ECU ch×a thu ph¸t hoÆc bé khuyÕch ®¹i ch×a thu ph¸t ®Ó ®¶m b¶o r»ng ®éng c¬
chØ cã thÓ ®­îc khëi ®éng b»ng mét ch×a khãa cã cïng ID nh­ ®· ®­îc ®¨ng ký trong ECU ®éng c¬ hoÆc
ECU ch×a thu ph¸t. Khi cè khëi ®éng ®éng c¬ b»ng mét ch×a khãa kh¸c víi ch×a cã ID ®· ®¨ng ký, ECU
®éng c¬ ng¨n chÆn viÖc phun nhiªn liÖu vµ ®¸nh löa ®Ó tr¸nh viÖc khëi ®éng ®éng c¬.
7. TÝn hiÖu vÒ gãc më b­ím ga
TÝn hiÖu gãc më b­ím ga (VTA tõ c¶m biÕn vÞ trÝ b­ím ga do ECU ®éng c¬ xö lý vµ sau ®ã ®­îc kÕt hîp
víi c¸c tÝn hiÖu L1, L2 vµ L3 ®­îc truyÒn ®Õn ECU ECT. ECU ®iÒu khiÓn hÖ thèng treo, vµ c¸c hÖ thèng
kh¸c.
8. C¸c tÝn hiÖu liªn l¹c cña hÖ thèng th«ng tin ®a chiÒu
§èi víi c¸c tÝn hiÖu liªn l¹c tõ (1) ®Õn (8) chØ cÇn chuyÓn vµ nhËn c¸c tÝn hiÖu cña c¸c ECU th«ng tin kh¸c
nhau. Trong c¸c xe sö dông hÖ thèng th«ng tin ®a chiÒu, ECU ®éng c¬, ECU cña A/C, ECU chèng trém,
®ång hå t¸p l«, vµ v.v... g¾n quanh ECU trung t©m vµ ECU th©n xe. §iÒu nµy cho phÐp c¸c tÝn hiÖu c¶m
biÕn cÇn thiÕt cho ECU nhËn ®­îc qua mét ECU kh¸c kh«ng liªn quan víi tÝn hiÖu nµy trong m¹ng th«ng
tin. ECU ®éng c¬ còng cã thÓ nhËn ®­îc c¸c tÝn hiÖu c¶m biÕn cÇn thiÕt tõ mét ECU kh¸c hoÆc c òng cã
thÓ chuyÓn theo c¸c tÝn hiÖu cÇn thiÕt cho c¸c ECU kh¸c th«ng qua c¸c cùc MPX1 vµ MPX2 cña nã.
(1/1)

-23-
C¸c lo¹i kh¸c
1. C«ng t¾c ®Ìn phanh
TÝn hiÖu tõ c«ng t¾c ®Ìn phanh ®­îc sö dông ®Ó ph¸t
hiÖn ho¹t ®éng cña phanh. §iÖn ¸p cña tÝn hiÖu STP
còng lµ ®iÖn ¸p cung cÊp cho ®Ìn phanh nh­ thÓ hiÖn ë
h×nh minh häa.
2. C¶m biÕn nhiÖt ®é khÝ EGR
C¶m biÕn nhiÖt ®é khÝ EGR ®­îc l¾p bªn trong van EGR
vµ sö dông mét nhiÖt ®iÖn trë ®Ó ®o nhiÖt ®é khÝ EGR.
3. C«ng t¾c hoÆc gi¾c nèi ®iÒu chØnh nhiªn liÖu
C«ng t¾c hoÆc gi¾c nèi ®iÒu chØnh nhiªn liÖu th«ng b¸o
cho ECU ®éng c¬ vÒ x¨ng ®ang ®­îc sö dông lµ lo¹i
b×nh th­êng hoÆc x¨ng chÊt l­îng cao h¬n.
Gîi y:
Mét sè kiÓu xe sö dông gi¾c nèi ®iÒu chØnh nhiªn liÖu
thay cho c«ng t¾c ®iÒu chØnh nhiªn liÖu. §Çu nèi nµy sÏ
®­îc nèi khi sö dông x¨ng chÊt l­îng cao h¬n, vµ th¸o
ra khi sö dông x¨ng b×nh th­êng. Trong c¸c kiÓu xe
kh¸c, viÖc nµy ®­îc lµm ng­îc l¹i.
§èi víi th«ng tin vÒ vÞ trÝ cña gi¾c nèi hoÆc ph­¬ng ph¸p
chuyÓn m¹ch x¨ng b×nh th­êng/chÊt l­îng cao h¬n, h·y
tham kh¶o s¸ch h­íng dÉn cña chñ sö dông.
(1/4)

4. C«ng t¾c nhiÖt ®é n­íc

C«ng t¾c nhiÖt ®é n­íc ®­îc g¾n vµo th©n m¸y, vµ bËt
ON khi nhiÖt ®é n­íc lµm m¸t trë nªn cao.
5. C«ng t¾c li hîp
C«ng t¾c ly hîp ë d­íi bµn ®¹p khíp ly hîp vµ ph¸t hiÖn
xem bµn ®¹p khíp ly hîp cã ph¶i lµ ®ang ®­îc ®¹p
xuèng hoµn toµn.
6. C¶m biÕn HAC (Bï ®é cao lín)
C¶m biÕn HAC nµy ph¸t hiÖn sù thay ®æi cña ¸p suÊt khÝ
quyÓn. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng còng gièng nh­ ë c¶m biÕn
¸p suÊt ®­êng èng n¹p. C¶m biÕn nµy ®«i khi ë trong
ECU ®éng c¬, vµ ®«i khi ë bªn ngoµi nã.
Khi xe ch¹y ë n¬i cã ®é cao lín, ¸p suÊt khÝ quyÓn gi¶m
khi tû träng kh«ng khÝ gi¶m. Do ®ã c¸c ®éng c¬ EFI kiÓu
L, trõ nh÷ng lo¹i cã c¶m biÕn l­u l­îng khÝ n¹p kiÓu d©y
sÊy, th­êng lµm cho hçn hîp kh«ng khÝ - nhiªn liÖu giÇu
lªn. C¶m biÕn HAC bï cho ®é lÖch nµy trong tû lÖ kh«ng
khÝ-nhiªn liÖu.
(2/4)

-24-
7. C¶m biÕn ¸p suÊt h¬i nhiªn liÖu
C¶m biÕn ¸p suÊt h¬i ®o ¸p suÊt h¬i nhiªn liÖu trong b×nh
nhiªn liÖu. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng c¬ b¶n cña c¶m biÕn
nµy gièng nh­ c¶m biÕn ¸p suÊt ®­êng èng n¹p.
Kh«ng gièng nh­ ®Æc ®iÓm ®Çu ra cña c¶m biÕn ®ã, tuy
nhiªn c¶m biÕn ¸p suÊt h¬i nµy cã thÓ ph¸t hiÖn nh÷ng
thay ®æi nhá vÒ ¸p suÊt h¬i.
8. C¶m biÕn ¸p suÊt t¨ng ¸p
C¶m biÕn ¸p suÊt t¨ng ¸p ph¸t hiÖn ¸p suÊt t¨ng ¸p
®­îc tua bin t¨ng ¸p n¹p vµo (¸p suÊt ®­êng èng n¹p).
CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng c¬ b¶n cña c¶m biÕn nµy gièng
nh­ cña c¶m biÕn ¸p suÊt ®­êng èng n¹p.
NÕu ¸p suÊt ®­êng èng n¹p trong bé n¹p khÝ kiÓu tuabin
t¨ng ¸p trë nªn cùc kú cao, ECU ®éng c¬ sÏ c¾t cung
cÊp nhiªn liÖu ®Ó b¶o vÖ ®éng c¬.
9. C«ng t¾c ¸p suÊt dÇu
TÝn hiÖu cña c«ng t¾c ¸p suÊt dÇu ®­îc sö dông ®Ó x¸c
®Þnh ¸p suÊt dÇu ®éng c¬ thÊp. TÝn hiÖu ¸p suÊt dÇu nµy
®­îc sö dông ®Ó ®iÒu khiÓn hÖ thèng ISC.
Khi ¸p suÊt dÇu thÊp, viÖc b«i tr¬n vµ lµm m¸t c¸c bé
phËn cña ®éng c¬ sÏ bÞ c¶n trë. Do ®ã, ECU ®éng c¬ sÏ
t¨ng tèc ®é ch¹y kh«ng t¶i, v.v..., ®Ó håi phôc ¸p suÊt
dÇu ®Õn møc b×nh th­êng.
(3/4)

10.C«ng t¾c t¨ng tèc

C«ng t¾c t¨ng tèc nµy còng ®­îc gäi lµ c«ng t¾c b­ím
ga më hoµn toµn, vµ nã ®­îc trùc tiÕp l¾p bªn d­íi tÊm
sµn cña bµn ®¹p ga.
(4/4)

-25-
 Cùc chÈn ®o¸n
Khi ECU ®éng c¬ l­u gi÷ mét DTC (m· chÈn
®o¸n h­ háng) trong bé nhí, DTC nµy ph¶i
®­îc kiÓm tra vµ ph¶i tiÕn hµnh c¸c viÖc söa
ch÷a.
DLC cã mét cùc SIL n»m trong DLC3, cùc nµy
nèi trùc tiÕp víi ECU ®éng c¬ ®­îc dïng khi
cÇn hiÓn thÞ DTC trªn mµn h×nh m¸y chÈn ®o¸n
cÇm tay.
C¸c cùc TE1, TE2, E1, TC vµ CG lµm cho ®Ìn
MIL nhÊp nh¸y.
(1/1)

-26-
Bài tập

Hãy sử dụng các bài tập này để kiểm tra mức hiểu biết của bạn về các tài liệu trong chương này. Sau khi trả lời
mỗi bài tập, bạn có thể dùng nút tham khảo để kiểm tra các trang liên quan đến câu hỏi về dòng điện. Khi các bạn
có câu trả lời đúng, hãy trở về văn bản để duyệt lại tài liệu và tìm câu trả lời đúng. Khi đã trả lời đúng mọi câu hỏi,
bạn có thể chuyển sang chương tiếp theo.

-27-
 Câu hỏi- 1

Những câu sau đây liên quan đến mạch điện của hệ thống điều khiển động cơ. Hãy chọn và đánh dấu Đúng hoặc
Sai cho mỗi câu.
No. Câu hỏi Đúng hoặc Sai Các câu trả lời đúng
1. Nguồn điện không đổi (BATT) của mạch điện nguồn có chức năng dự Đúng
trữ khi mạch nguồn này không bình thường.
Sai
2.Tuỳ theo các kiểu xe, ắcquy luôn cung cấp điện cho ECU động cơ Đúng Sai
thậm chí khi tắt khoá điện OFF.
3.Các điểm nối mát của tất cả các cảm biến và bộ chấp hành đều được Đúng
tiếp mát ở sườn xe gần các bộ phận này. Sai
4.Cực VC cung cấp điện áp không đổi 5V được tạo ra trong ECU động Đúng Sai
cơ cho nguồn điện của cảm biến.
5.Mọi cảm biến có một mạch nguồn từ ECU động cơ hoặc ắc quy để làm
việc. Đúng Sai

Câu hỏi- 2

Những câu sau đây liên quan đến cảm biến lưu lượng khí nạp kiểu dây sấy. Hãy đánh dấu Đúng hoặc Sai cho mỗi
câu.
STT Câu hỏi Đúng hoặc Sai Các câu trả lời đúng

1. Nó có độ bền tuyệt hảo vì không có các đặc điểm cơ học đặc biệt. Đúng Sai
2.Nó có cấu tạo đơn giản và có một cảm biến quang học. Đúng Sai
3.Nó đo thể tích không khí nạp bằng dây sấy. Đúng Sai
4.Nó đo khối lượng không khí nạp bằng dây sấy. Đúng Sai

-28-