Yalçın Koç - Ahlak Ve Nazariyat (Ahlak'in Kaynağı Ve Esası Üzerine Bir İnceleme) (Cedit - 2020)

•
AHLAK ve NAZARiYAT
Ahlak'ın Kaynağı ve Esası Üzerine Bir İnceleme
Yalçın Koç
Yalçın Koç
•
AHLAK ve NAZARiYAT
Ahlak'ın Kaynağı ve Esası Üzerine Bir İnceleme
Cedit Neşriyat-Ankara, 2020

Cedit Neşriyat
Umumi Neşriyat Numarası : 53
Araşhrma / İnceleme Serisi : 39
ISBN 978-975-7352-57-0
Birinci baskı : Temmuz - 2020
Dizgi ve sayfa düzeni : Cedit Neşriyat

Baskı ve cilt : Ankamat Matbaacılık Tel: (312) 394 54 94
Cedit Neşriyat Matbuat İnş. Nak. Zir.Hay. ve Gıda San. Tic. Ltd. Şti.
İşçi Blokları Mah. 1516. Cadde Anıl Apartmanı Nu: 68/4
Yüzüncüyıl - Çankaya /ANKARA
Tel, Faks: (312) 426 66 16 - 426 77 78
E-Muhibere: turkiyegunlugu@gmail.com
Web: www.ceditnesriyat.com.tr
Bu kitabın Türkçe ve yabancı dillerdeki neşir haldan mahfuzdur ve

Cedit Neşriyat Ltd. Şti'ne aittir; hiç bir kısmı nıişir müessesenin
resmi izni olmaksızın fotokopi ve bilgisayar dahil elektronik veya
mekanik vasıtayla teksir ve tevzi edilemez.
Ethike mütefekkir1er'i'ne
Yalçın Koç, 1950 senesinde doğdu. Tokat'lıdır.
1973'de, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fizik Bölümü'nden me
zun oldu. 1974'de, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe
Bölümü Sistematik Felsefe ve Mantık Kürsüsü'nde doktora çalış
masına başladı. Burada, "Doğa'nın Kuvantum Mekaniksel Betim
lemesi ve Ölçme Sorunu" başlıklı tez ile 1978'de, "felsefe doktoru"
ünvaruru kazandı.
1982 senesinde, "Determinizm ve Mekan" başlıklı tez ile, "siste
matik felsefe ve mantık" alanında "felsefe doçenti" ünvaruru aldı.
1988'de, uluslararası bir fizik dergisinde yayınladığı "Bell Eşitsiz
liklerinin Kuvantum Mekaniği'nden Çıkarblması Üzerindeki Sınır
landırmanın Önemi" başlıklı takdim tezi ve kuvantum mekaniği
nin mantıksal yapısı esasında inşa ettiği yeni bir aritmetik kuramı
üzerindeki çalışması ile, "sistematik felsefe profesörü" ünvaruru
kazandı.
1989-93 senelerinde, uluslararası teorik fizik çevrelerinde, ku
vantum kuramının genişletilmesini imkansız kıldığı kabul gören
"Bell eşitsizlikleri"nin evrensel olmadığını gösterdi; kuvantum me
kaniğinin genişletilmesi yönünde bazı imkanlar ve bazı yeni sınır
landırmalar içeren teoremler ispat etti ve bunları makaleler halinde
yurtdışında yayınladı.
"Eflatun", "Kant", "Frege" ve "Freud" uzmanlık alanlarıdır. Bu
konularda çok sayıda yüksek lisans ve doktora öğrencisi yetiştirdi.
Birçok öğrencisi, yurtiçinde ve yurtdışında akademik görevler yü
rütmektedir.
1974-75 senesinde, bir ortaokulda aritmetik öğretmenliği yaptı.
1976 senesinde Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nde, öğretim asista
nı olarak başladığı akademik görevine, 1977'den itibaren Boğaziçi
Üniversitesi Beşeri Bilimler Bölümü ve Felsefe Bölümü'nde devam

etti. Felsefe Bölümü başkanlığı, Fen-Edebiyat Fakültesi dekanlığı
ve Sosyal Bilimler Enstitüsü müdürlüğü görevlerini yürüttü. Prin
ceton Üniversitesi Felsefe Bölümü, Pittsburgh Üniversitesi Bilim
Felsefesi Merkezi, Boston Üniversitesi Bilim Felsefesi Merkezi ve
Trieste IBuslararası Teorik Fizik Merkezi'nde çalışmalarda bulun
du.
1998 senesinde, Boğaziçi Üniversitesi Felsefe Bölümü'nden
emekli oldu.
İÇ 1 N D E·K İLE R
Önsöz ................................................................................................. 9
1. Giriş ............................................................................................. 23
2. Alaka, Aşkın, Arkhitektonik ...... .. .

....... ............ . . ....
.. . ................ 33
3. (Cevher-Rabt'ed'e'n)-İsim, Cevher-İsim, Birlik. .. .. ................. 64
4. Birlik Seyr' i ...

.... . . ..
.... .... .. . ..
...... . . ..
..... . . .... ... . .
.. ... ...... ..........
........ 104
5. Hakikat ve Ahlak ..................................................................... 133
Sonuç ............................................................................................. 145

ÖN SÖZ
"İnsan'ın esas'ı", "ahlak'br".
"Aş' kın'd an", "İnsan" suretiyle bahsetmek, bu bakımdan,

3
"aş'kın'a" mahsusen "ahlak teşkil'i'nin" kaydına bağlıdır .12
"Ahlak teşkil'i'ni", bu kitapta "nazariyat (theoria)" ve "suret na

zariyat'ı" vasıtasıyla, "aş'kın'a" mahsusen inceledik.4
"Ahlak'ı" bulunmayan "aş'kın'dan", bu nedenle "İnsan" sure

tiyle söz edemeyiz.
"Ahlak", "nazariyat (theoria)" ve "suret nazariyat'ı" itibariyle,

"kendi'ne dost('luk)'tur".
Bu manada "kendi", "asl('ı'n)'ı" ikame eder; "dost('luk)" ise,

"sadakat'i". "Kendi'ne dost('luk)" olarak "ahlak", bu itibarla "as-
1- Bu manada "İnsan'ı",-''Anadolu Mayası-Türk Kimliği Üzerine Bir İn

celeme" adlı kitapta, "Kadim Dem'de Hatem ol'a'n Kelam" esasında
bahsedilen "Yüce İnsan" ile karıştırmamak gerekir.
2- "Ahlak", "hulk" sözcüğünden gelir. "Hulk", "huy, tabiat" anlamında
dır; sözcük kökeni itibariyle "ahlak", bireyde bulunan "huy'lar'ın ve
tabiat'ın topla'm'ı'dır (cem'i'dir)". "Huy" ile kastedilen "mizaç'hr'';
"tabiat" ile kastedilen ise "yarat'ı1ış". "Nazariyat (theoria)" ve "suret
nazariyat'ı" esasında "ahlak'ı", "ahlak" sözcüğünün kökeni ve bu su
retteki anlamı ile kanşhrınamak gerekir.
3- "Aş'kın" düşüncesini, "düş'kün'den" de söz etmek suretiyle, "Theo
logia'nın Esaslan-Felsefe'nin ve Teoloji'nin Nazariyah Üzerine Bir İn
celeme" adlı kitapta ele aldık.
4- "Nazariyat'tan (theoria)", "Theologia'run Esaslan-Felsefe'nin ve Teolo
ji'nin Nazariyah Üzerine Bir İnceleme" ve "suret nazariyat'ı'ndan" ise,
"Nazari Musiki'nin Esaslan-Türk Musikisi'nin Zemini Üzerine Bir İn
celeme" adlı kitaplarda bahsettik.
10 - Önsöz
l('ı'n)'a sadakat'' suretiyle teşkil edilir.5
Bu bakımdan "ahlak", "düş'kün'e" mahsus "değer('ler) man

zum'e' si" olarak "ethike" esasında ele alınamaz. 6
"Kendi'ne dost('luk)" olarak "ahlak", "fikriyat (logia)" esasında

"değer'in (axia)" kaydına bağlanamaz; bu sebeple.7
"Asıl", "aş'kın' a" mahsus "hakikat' tir". 8
"İnsan", "ahlak('ı)" suretiyle "hakikat('i'n)'e sadık'br"; ve bu

yolla "kendi'ne dost'tur''.
"Hakikat('i'n)'e sadık" olmayandan, bu itibarla "İnsan" suretiy

le bahsetmek imkan dahilinde değildir.
"Ahlak'a" mahsus �'esas", "nazariyat (theoria)" ve "suret na

zariyat'ı" bakımından "cevher rabt'ed'e'n'e", "suret rabt'ed'e'n
cevher" olarak "psukhe'ye" ve "(müteşekkil) suret'e" mahsus
5- Bu manada "ikame ed'i'ş'i", "zamir'in, ism'i ikame et'me'si" ile kanş

hrmamak gerekir. Bu hususa, "2. Alaka, Aşkın, Arkhitektonik" başlıklı
bölümde temas ettik.
6- "Ethike", "düş'kün'e" mahsus "değer(1er) manzum'e'si" suretinde, "fik
riyat (logia)" esasında "dil" ve bu itibarla "zihin (mens)" ve "düşünce
(cogitatio)" vasıtasıyla tesis edilir. "Ahlak" teşkili ise, "aş'kın'a" mahsus
"hakikat'in", yani "cevher-ism'in" ve, "nazar'i musiki" esasında ''bir'Ii'k
seyr'i'nin" kaydına tabidir; "fikriyat (logia)" esasında "dil'in", "zihn'in
(mens)" ve "düşünce'nin (cogitatio)" kaydı albna girmeden. "Fikriyat
(logia)" esasında "dil" vasıtasıyla, "aş'kın'a" mahsus ''hakikat'e" ve bu
manada "ahlak'a", "teşkil" bakımından "temas (contactus)" imkan da
hilinde değildir. Bu nedenle, "ethike", "tahayyül (phantasia)" esasında
"hikayat'tan" ibarettir. "Ethike'nin", "ahlak'a" tahvilini düşünmek bu
itibarla "abes' tir''. Bu noktalan, sonraki bölümlerde farklı cihetlerden
inceledik.
7- "Değer (axia)", esasen "ad'dan" ibarettir; "fikriyat (logia)" esasında
"dil'e" mahsus "isim" olarak. Bu noktaya, "5. Hakikat ve Ahlak" baş
lıklı bölümde temas ettik.
8- Bu manada "hakikat'ten", "5. Hakikat ve Ahlak" başlıklı bölümde, "cev
her-isim" esasında bahsettik.
Yalçın Koç - 11
"bir'li'k'tir (unitas)". 9 10 1 1 1 2
Bu noktalan elimizden gelen ölçüde açmağa gayret ettik.
"Ahlak'a esas" olarak "bir'li'k'in (unitas)", "teşkil" cihetinden,

"cevher rabt'ed'e'n", "suret rabt'ed'e'n cevher'' olarak "psukhe" ve
"(müteşekkil) suret'' arasında düşünülen "alaka('lar)'dan (relatio)"
ve "aş'kın'dan" bahsetmek suretiyle "arkhitektonik" esasında ele
alınamayacağını anlattık.13
Bu bakımdan, "ahlak'ın esas'ı" olarak ''bir'li'k'ten (unitas)",

"mirnar'i" suretiyle söz edilemez; bu hususu açtık.
"Bir'li'k (unitas)" tasavvurunu, "aş'kın'a" mahsus "müteşekkil
9- Bu manada "psukhe" ile bu bağlamda kastedilen, önceki kitapları da

dikkate alarak tekraren belirtelim, "nefs'tir"; ancak,0 "nefs" sözcüğü
ne Türkçe'de yüklenen farklı anlamlar sebebiyle, bir karışıklığa mey
dan vermemek için "psukhe" sözcüğünü kullaruyoruz. Bu manada
"psukhe", yani esasen "nefs", "Anadolu maya'sı'nın" kaydına tabidir
ve, "nefs'in", "dil kalpazan'ı" Attike1i Eflatun'un, "düş'kün'e" mah
sus "fikriyat'ı (logia)" ile bir alakası bulunmaz. Bu hususa ''Anadolu
Mayası-Türk Kimliği Üzerine Bir İnceleme" adlı kitabın üçüncü yazı
sında ayrıntılı olarak temas ettik. Bu bakımdan mesela ele aldığımız
şekliyle "nazariyat'ı (theoria)", "Attike1i dil kalpazan'ı'run", "nisbet1i
theo-logia'sı'na (theo-logia ratio'nalis)" bağlamak esasen "abes'tir".
Tekraren belirtelim; "nazariyat (theoria)" ifadesinde geçen "theoria",
sadece, "nazariyat" sözcüğünün Grekçe'de "theoria" sözcüğüne karşı
lık geldiğini belirtir; o kadar. Benzer ifade, Türkçe sözcüğün yarunda
parantez içinde geçen Latince, Almanca, İngilizce suretindeki deyişleri
de kapsar.
10- "Cevher rabt'ed'e'n'den" ve "suret rabt'ed'e'n cevher" olarak "psuk
he'den", "Theogonia'run Esasları-Genesis Nazariyatı Üzerine Bir İnce
leme" adlı kitapta bahsettik.
11- "(Müteşekkil) suret'' ile, "suret rabt'ed'e'n cevher" olarak "psukhe" va
sıtasıyla "rabt'ed'i1'e'n suret'i" kastediyoruz; mesela "asl'i ism'i".
12- Bu kitapta, aksi belirtilmedikçe, "bir1i'k (unitas)" ile, bu manada
"bir1i'k'i (unitas)" kastediyoruz.
13- ''.Arkhitektonik" sözcüğünü, bu kitaba mahsus "bağ1a'm" esasında dü
şünmek gerekir.
12 - Önsöz
dil" düşüncesinden hareketle ve, "cevher rabt'ed'e'n'den" ve "su

ret rabt'ed'e'n cevher" olarak "psukhe'den", "isim" esasında bah
setmek suretiyle inceledik.14
Bu itibarla "cevher rabt'ed'e'n'den", "(cevher-raht'ed'e'n)-isim"
olarak "O (Hüve)"; "suret rabt'ed'e'n cevher" olarak "psukhe'den",
"cevher-isim" olarak "Ben (Ene)"; ve "(müteşekkil) suret'ten" de,
"aş'kın'a" mahsus "asl'i isim" olarak bahsettik.
"Ahlak'ın esas'ı", bu bakımdan "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" ola
rak "O'ya (Hüve)", "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" ve "asl'i
ism'e" mahsus "bir'li'k'tir (unitas)".
"Ahlak'a" mahsus "asıl" ise, "cevher-isim" olarak "Ben' dir
(Ene)"; "ahlak'a" mahsus "kayna'k" olarak.
"Cevher-isiıp" olarak "Ben (Ene)", "aş'kın'a" mahsus "haki
kat'tir".
"Ahlak'ın esas'ı", yani "isim" esasında "bir'li'k (unitas)", bu
bakımdan "ahlak'a" mahsus "asl'ı", yani "aş'kın'a" mahsus "haki
kat" olarak "cevher-ism'i" kuşabr.
Bu manada "bir'li'k'in (unitas)" teşkil esası, "cevher-isim" ola
rak "Ben'e (Ene)" mahsus "hafıza'dır"; "bir'li'k (unitas)", "hafıza"
marifetiyle teşkil olur.
"Bir'li'k seyr'i", bu itibarla, "mahfuz rabt'ı" suretiyle "ha
hr'la'n'a'n'ı'n", "nazar'i musiki" esasında "seyr'i" vasıtasıyla teşkil
edilir.
Bu noktalan "nazariyat (theoria)" ve "suret nazariyat'ı" esa
sında ve, "theo-graphia'run" imkan tanıdığı ölçüde açtık; "mesel
esas'lı masal fikriyat'ı", yani "mutho-logia" tesis etmeden.15
14- "Müteşekkil dil'e" mahsus "isim1er" ile, "asl'i isim" olarak "(mü
teşekkil) psukhe'yi", "ilk isim" olarak "(müteşekkil) o'yu (hüve)" ve
"nihai isim" olarak "(müteşekkil) ben'i (ene)" kas��diyoruz. �u hususa,
"Zihin ve Nazariyat-Zihn'in Kaynağı ve Esaslan Uzerine Bir inceleme"
adlı kitapta aynnhlı olarak temas ettik.
15- :'Theo-graphia'dan'.', "Theographia'run Esaslan-Teoloji ve Matematik
Inşa'sı Uzerine Bir inceleme" adlı kitapta bahsettik.
Yalçın Koç - 13
Her "mevcud", "teşkil" cihetinden, "vücud'u" esasında "ism'in"

ve bu "ism'e" mahsus "hudud'un" kaydına tabidir.
"Nazariyat (theoria)" itibariyle "isim", "teşkil" bakımından,

"ism'e iç" olarak "hudud'un" kaydı altında bulunur; "mecaz'en"
söylersek, "hadde'nin" kaydı altında.16
"Müteşekkil dil'e" mahsus "asl'i isim", "ilk isim" ve "nihai

isim", "hudud" olarak, "gayr'ı nisbet'li topo-graphia (topo-graphia
ir-ratio'nalis)" esasında "(iç'te taşı'n'a'n) suret'li vasfın" kaydı al
tında teşkil olur.17
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O (Hüve)" ve "cevher-i

sim" olarak "Ben (Ene)", "gayr'ı nisbet'li topo-graphia (topo-grap
hia ir-ratio'nalis)" esasında ele alınamaz.
Bu bakımdan, bu manada "O'ya (Hüve)" ve "Ben'e (Ene)",

"gayr'ı nisbet'li suret'in" kaydı altında "iç" tayini imkan dahilinde
değildir.
Bu sebeple, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya (Hüve)" ve

"cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)", "iç" esasında "hudud" tayin
edemeyiz.
Her "isim", tekraren belirtelim, "teşkil" bakımından, "hu

dud'un" kaydına tabidir; "hudud'u" bulunmayandan, "hadde'den
geç'me'yen'den", "isim" olarak bahsedilemez.
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya (Hüve)" ve "cevher-i

sim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsus "fiil('ler)" ve bu itibarla "icraat''
cihetinden, yani "cevher rabt'ı" ve "suret rabt'ı" cihetinden ifade
edersek, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isirn" olarak "O'ya (Hüve)" mahsus
16- Bu manada "hudud" düşüncesini, "Şuur ve Nazariyat-Şuur'un Kay

nağı ve Esaslan Üzerine Bir İnceleme" ve "Zihin ve Nazariyat-Zihn'in
Kaynağı ve Esaslan Üzerine Bir İnceleme" adlı kitaplarda ele aldık.
17- Bu noktaya, "Şuur ve Nazariyat-Şuur'un Kaynağı ve Esaslan Üzeri
ne Bir İnceleme" adlı kitapta ayrıntılı olarak temas ettik. "Asl'i isim",
"doğ'u'ş (genesis)" yoluyla "cevher-isim" olarak "Ben'den (Ene)" gelir;
"ilk isim" ve "nihai isim", "theo-graphia makine' si" marifetiyle, "asl'i
isim'den" hareketle "inşa ed'i1'i'r''; bu manada.
14 -Önsöz
"hudud", bizatihi "(rabt'ed'i'l'en) cevher'dir"; "cevher-isim" ola

rak "Ben'e (Ene)" mahsus "hudud" ise, "kuvvet'tir''.18
"Kuvvet'' esasında "hudud", "gayr'ı nisbet'li topo-graphia'nın

(topo-graphia ir-ratio'nalis)" kaydına bağlanamaz.
Bu bakımdan, "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'i" ve "cevher-isni.'i",

"gayr'ı nisbet'li topo-graphia (topo-graphia ir-ratio'nalis)" esasın
da "suret'li isim" vasıtasıyla ele almak, "nazariyat (theoria)" ve
"suret nazariyat'ı" itibariyle mümkün değildir.
Bu nedenle, "asl'i ism'in", "cevher-ism'e" veya "(cevher-ra

ht'ed'e'n)-ism'e" tahvilini düşünemeyiz.
Benzer şekilde,"(cevher-raht'ed'e'n)-ism'in" ve "cevher-ism'in",

"suret'li ism'e" indirgenmesinden de bahsedilemez.
"(Kuvvet'li) cevher'' rabteden "O'yu (Hüve)", "hudud" olarak

"kuvvet" suretiyle ele alamayız.19
"Cevher-ism'e" mahsus "hudud" olarak "kuvvet'' vasıtasıyla,

"hudud'u" bizatihi "kuvvet'' olan şekilde "cevher-isim rabt'ı" im
kan dahilinde değildir; bu sebeple.
Bu noktalan açtık.
"Evvel mahfuz", "kuvvet" olarak, yani "hudud" olarak "hafı

za'run" kaydı altında, "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsus
tur.
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya (Hüve)", "cevher-i

sim" olarak "Ben'e (Ene)" ve "asl'i ism'e" mahsus "bir'li'k (uni
tas)", tekraren belirtelim, "Ben'e (Ene)" mahsus "kuvvet'' olarak
"hafıza" marifetiyle teşkil olur.
18- Bu surette "kuvvet" ile "hafıza'yı", "muhayyile'yi" ve geniş manada

"idrak'ı" kastediyoruz. Bu husustan, "Theographia'run Esaslan-Teoloji
ve Matematik İnşa'sı Üzerine Bir İnceleme" adlı kitapta aynnhlı olarak
bahsettik.
19- "(Kuvvet'li) cevher'' ile, "kuvvet'i" bulunan "cevher'i" kastediyoruz;
mesela, "hafıza'sı" bulunan "psukhe'yi".
Yalçın Koç - 15
Bu hususu, "3. (Cevher-Rabt'ed'e'n)-İsim, Cevher-İsim, Birlik"

başlıklı bölümde inceledik.
"Cevher-ism'e" mahsus "hudud" olarak "hafıza", "hıfz'ed'i'l'e'n
cevher'i ve suret'i", bizzat "kendi'si" (hıfz'ed'i'l'e'n)" esasında mu
hafaza albnda tutar.
"Cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsusen "muhafaza" al
bna almaktan, bu bakımdan, "aks'et'me (re-flexio)" suretiyle bah
sedilemez.20
Bizatihi "kendi", "kendi'nin aks'i" suretiyle ele alınamaz; bu se
beple.
Ancak, "cevher-ism'e" mahsus "kuvvet" olarak "hafıza'nın",
"kendi'ni (Ben'i (Ene))" rabtedeni, yani "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim"
olarak "O'yu (Hüve)", bizatihi "kendi (O (Hüve))"21 olarak "muha
faza" albna alması imkan dahilinde değildir.
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e" mahsus "hudud" olarak "ra
bt'ed'i'l'e'n cevher'', "cevher-ism'e" mahsus "hudud" olarak "kuv
vet'i" kuşabr.
Bu bakımdan, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O (Hüve)",
"kuvvet'' esasında "hudud'a" mahsusen muhafaza albna alına
maz; aksi takdirde, "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'i", "cevher-isim" ile
kanşhmuş oluruz.
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" ile "cevher-isim" arasında "nisbet'li
alaka (relatio ratio'nalis)" düşünmek ve bu suretle "aks'et'me'den
(re-flexio)" bahsetmek imkan dahilinde değildir; bu nokta gözden
kaçınlmadan.
20- Aks'et'me (re-flexio)" ve "soy'u't'la'ma (abtrahio)", "Grek-Latin-Kilise

diyar'ı fikriyat'ı'na" mahsus "arıza(1ar)'dır". Bu hususa, "Zihin ve Na
zariyat-Zihn'in Kaynağı ve Esaslan Üzerine Bir İnceleme" adlı kitapta
temas ettik.
21- "(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'yu (Hüve)" kastediyoruz.
16 - Önsöz
Bu itibarla, "ahlak'ın esas'ı" olarak "bir'li'k'e (unitas)" mahsus

"O'yu (Hüve)" iki cihetten düşünmek gerekir; bizatihi "kendi"
olarak, yani "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak ve, "cevher-isim"
olarak "Ben'e (Ene)" mahsus "(mahfuz) isim" olarak; "kuvvet'i"
bulunmayan cevher-isim" esasında.22
il
"Asl(' ı'n)' a sadakat" suretiyle "ahlak", "hafıza" marifetiyle

"hahr'la'ma'nın" ve "nazar'i musiki'nin" kaydı alhnda bulunan
"bir'li'k seyr'i" yoluyla, ve bu suretle "asl('ı'n)'ın" bizatihi "kendi
(aş'kın)" olduğunun "idrak'ı" neticesinde teşkil olur.23
Bu bakımdan, "ahlak'a" mahsus "kayna'k'tan" ve "esas'tan", ve

bu suretle bizatihi "ahlak'tan", "değer fikriyat'ı (axio-logia)" esa
sında bahsedilemez.
"Fikriyat (logia)" esasında "değer (axia)" tesisi suretiyle, yuka

rıda belirtilen manada "ahlak" teşkilinden söz etmek imkan dahi
linde değildir; bu sebeple.
"Değer (axia)" esasında tesis edilen ise, "fikriyat (logia)" sure

tiyle ve "düş'kün'e" mahsusen, "tahayyül (phantasia)" esasında
"hikayat'tan" ibarettir.24
Bu manada "fikriyat (logia)", "düş'kün'e" mahsus "değer('ler)

manzum'e'si" olarak "ethike'dir".
"Düş'kün'e" mahsus "suret'', "fikriyat'a (logia)" mahsusen

"(iç'siz) isim", yani "(suret'siz) isim" esasında "dil'dir".25
22- Bu manada "(mahfuz) isim" ile kastedilen bizatihi "evvel mahfuz'dur''.

23- Bu manada "idrak'a" bizatihi 'fzıt'' düşünmek "abes'tir''; bu husus göz
den kaçınlmadan.
24- Bu manada "hikayat'a", "Tarih ve Nazariyat-Tarih'in ve Zaman Yazı
mı'run Esaslan Üzerine Bir İnceleme" adlı kitapta temas ettik.
25- Bu bakımdan, bu manada "(iç'siz) ism'e", "iç'e" mahsusen "hudud"
tayini imkan dahilinde değildir. Kendisine bu manada "hudud" tayin
edilemeyen "(iç'siz) isim" bu bakımdan "keyfi'dir''; yani "teşkil'i ve
tayin'i", "iste'k'e" bağlıdır. "Keyfi isim", "mevcud'un" teşkil esasına
mahsusen, yani "hudud'a" mahsusen "yer (topos)" olarak düşünüle
mez. Bu hususa, "Dialektik ve Nazariyat-Dialektik Manhk'ın ve Spekü-
Yalçın Koç - 17

sim" olarak "Ben'e (Ene)" ve "asl'i ism'e" mahsus "bir'li'k (uni
tas)", "fikriyat (logia)" esasında "(suret'siz) isim" vasıtasıyla
"seyr'ed'i'l'mez".
Bu manada "(suret'siz) isim" vasıtasıyla, "nazariyat (theoria)"
esasında "asl'i ism'e" dahi "temas'tan (contactus)" söz edemeyiz.
Bu bakımdan, "düş'kün'e" mahsus "(suret'siz) isim" vasıtasıy
la, "ahlak'a" mahsus "kayna'k'a" ve "esas'a" temas etmek ve bu
yolla "aş'kın'a" mahsus "ahlak'ı", "asl('ı'n)'ın" bizatihi "kendi('si)
(aş'kın)" olarak "idrak'ı" neticesinde teşkil etmek imkan dahilinde
değildir.
Bu sebeple, "kendi'ne dost('luk)" olarak "ahlak'tan",
"düş'kün'e" mahsusen bahsedilemez; "düş'kün", bu manada ol
mak üzere "ahlak'sız'dır''.
Bu noktalan inceledik.
"Ahlak'lı", "asl('ı'n)'a sadakat'' suretiyle "kendi'ne dost'' olan
dır.
"Aş'kın" itibariyle "asl('ı'n)'a sadakat" esasen "hakikat('i'n)'e
sadakat'tir''.26
"Hakikat('i'n)'e sadakat'' ile, "aş'kın'ın", "nazar'i musiki" esa
sında "bir'li'k seyr'i" yoluyla, "hakikat('i'n)'i" bizatihi "kendi
(aş'kın)" olarak "idrak'ı'ru" kastediyoruz.
"Hakikat('i'n)'e sadakat'' suretiyle "kendi'ne dost('luk)" esas
alınmadan, "aş'kın'dan", "İnsan" olarak bahsedemeyiz.
Bu bakımdan, "aş'kın'a" mahsus "ahlak'a", ve bu itibarla "İ n
san'a", "değer (axia)" tesisi suretiyle oluşturulan "fikriyat (logia)"
esasında "kur'a'm'(lar)" vasıtasıyla, "teşkil" bakımından temas
edilemez.
latif Felsefe'nin Esaslan Üzerine Bir İnceleme" adlı kitapta temas ettik.
26- Bu manada "hakikat'ten", "fikriyat (logia)" esasında "dil'in" kaydı al
hnda bulunan "düş'kün'e" mahsusen söz edilemez.
18 - Önsöz
"Hakikat'e", "teşkil" bakımından temas etmeyen "söz", "tahay

yül (phantasia)" esasında "hikayat'tan" ibarettir.
Bu nedenle, "felsefe" adındaki "fikriyat'a (logia)" mahsusen,

"değer('ler) manzum'e'si" olarak "ethike" vasıtasıyla, "İnsan'a"
mahsus "ahlak'ı" ele almak ve incelemek mümkün değildir.
"Grek-Latin-Kilise diyar'ı'na" ve, "Arapça ve Farsça" konuşu

lan "diyar'a" mahsus "değer fikriyat'ı (axio-logia)" bu cihetten ona
nmı mümkün olmayan surette "anza'lı' dır".
Bu noktalan elimizden gelen ölçüde açtık.
"Ahlak'ın" esası olarak, "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e", "cev

her-ism'e" ve asl'i ism' e" mahsus ''bir'li'k (unitas)", "cevher-ism' e"
/1
mahsus "hudud" esasında, yani "kuvvet'' olarak "hafıza" marife

tiyle "rabt'ed'i'l'i'r'', yani "teşkil ol'u'r''.
Bu hususu inceledik.
Bu bakımdan "bir'li'k'ten", "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)"

mahsusen, "(mahfuz) O (Hüve)", "(mahfuz) Ben (Ene)" ve "(mah
fuz) asl'i isim" suretiyle bahsettik.
"Cevher-ism'e" mahsus "hafıza'dan", "hazne (receptaculum)"

suretiyle söz edilemez.27
Bu bakımdan, "(mahfuz) Ben (Ene)", esasen, bizatihi "Ben'dir

(Ene)".
Bu noktayı,"theo-graphia'nın" kaydı altında açmağa gayret et

tik.
"Aş' kın'a" mahsus "asıl" ve bu itibarla "ahlak' a" mahsus "kay

na'k" ile, yukarıda belirtilen manada ''bir'li'k (unitas)" vasıtasıyla
kuşatılan "cevher-isim" olarak "Ben'i (Ene)" kastediyoruz; yani
"aş'kın'a" mahsus "hakikat'i".
"Bir'li'k seyr'i'ni" ve bu itibarla "asl('ı'n)'ın" bizatihi "kendi
27- Bu hususa, "Şuur ve Nazariyat-Şuur'un Kaynağı ve Esaslan Üzerine

Bir İnceleme" adlı kitapta temas ettik.
Yalçın Koç - 19
(aş'kın)" olarak "idrak'ı'ru", "suret nazariyat'ı'na" mahsus "nazar'i

musiki" vasıtasıyla ele aldık.
" Aheng" ile, "aş'kın" cihetinden, "(müteşekkil) psukhe su

ret'i'ne" mahsus "devr'i", yani "harmonia devr'i'ni" kastediyo
ruz.20
"Nazar'i musiki" itibariyle "usul", "aheng'e" mahsus "yer'dir

(topos)"; yani "iç'te aheng taşı'yan suret'tir''. "Makam" ise,
"usul'ün" kaydı altında olmak üzere, "aheng seyr'i'ne" mahsus
"yer'dir (topos)"; "iç'te aheng seyr'i taşı'yan suret'' olarak.
"Cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsus "hudud", yani

"hafıza" marifetiyle düşünülen "mahfuz rabt'ı" cihetinden, yani
"hahr'la'mak" itibariyle ifade edersek, "aheng", "(mahfuz) Ben'dir
(Ene)"; bizatihi "Ben (Ene)" olarak.
Bu bakımdan, "bir'li'k seyr'i" itibariyle "aheng", "aş'kın'a"

mahsus "(mahfuz) hakikat'tir''.
Bu itibarla "usul", bu manada "aheng'e", yani "aş'kın'ın haki

kat'i'ne" mahsus "yer'dir''; "makam" ise, bu manada "aheng'e"
mahsus "seyr'in yer'i".
Bu noktalan "nazar'i musiki" ve "nazar'i manhk" vasıtasıyla ele

aldık; bu yolla "suret'li ses('ler)'i işit'mek" esasında, "(cevher-ra
bt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya (Hüve)", "cevher-isim" olarak "Ben'e
(Ene)" ve "asl'i ism'e" mahsusen "bir'li'k seyr'i" tasavvurunu aç
tık; bu suretle, "asıl" olarak "Ben' den (Ene)", yani "ahlak'a" mah
sus "kayna'k'tan" bahsettik.
"Ahlak", yukarıda belirttik, "kendi'ne dost('luk)'tur''; yani

"hakikat(' i'n)' e dost('luk)".
Bu manada "ahlak", "nazar'i musiki" esasında ''bir'li'k seyr'i"

suretiyle, "aŞ'kın'a" mahsus "hakikat'in", "aş'kın" tarafından biza-
28- Bu manada "devr'den", "Nazari Musiki'nin Esaslan-Türk Musikisi'nin

Zemini Üzerine Bir İnceleme" ve "Nazari Mantık'ın Esaslan-Theologia
Ir-rationalis Üzerine Bir Zemin İncelemesi" adlı kitaplarda ayrınhlı ola
rak bahsettik.
20 - önsöz
tihi "kendi (aş'kın)" olarak "idrak'ı'' neticesinde teşkil olur.
"Aş'kın'a" mahsus "hakikat", "aş'kın rabt'ı'na" bizatihi "ev

vel'dir".
"Aş'kın", "nazar'i musiki" esasında ''bir'li'k seyr'i" vasıtasıyla,

"aş'kın rabt'ı'na", yani "asl'i isim rabt'ı'na" ve "theo-graphia ma
kine'si" marifetiyle "müteşekkil dil" teşkiline "evvel"29 olan "haki
kat('i'n)'i", "seyr'et'mek" suretiyle "idrak ed'e'r''.30
Bu manada "idrak", "(kendi) suret'i'ne evvel" olan "hakikat'e",

yani "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)", "nazar'i musiki" vasıta
sıyla "temas'hr (contactus)".
"(Kendi) suret'i'ne evvel" olan "hakikat'e" bu manada "temas

(contactus)", tekraren belirtelim, "aş'kın'a" mahsusen, "ahlak teş
kil'i'nin" esasıdır.
"Düş'kün'e" mahsus "değer fikriyat'ı'n'dan (axio-logia)",

"aş'kın'ın suret'i'ne evvel" olan "hakikat'e", "nazar'i musiki" va
sıtasıyla "temas'ı (contactus)" esas almadan bahsetmek, bu bakrm
dan "tahayyül yaz'ı'm'ı (phantasio-graphia)" suretiyle "hikayat",
yani "değer('ler) manzum'e'si" olarak "ethike" tesis etmekten iba
rettir.
Bu noktayı sonraki bölümlerde açtık.
Bu kitapta ele alındİğı şekliyle "ahlak", tekraren belirtelim, "İn

esas'ı'dır''.
san' ın
Bu kitabın "esas'ı" ise"Anadolu Mayası'dır".
Ancak, bu kitapta bahsedilen "ahlak" vasıtasıyla, "Anadolu

Mayası'na", yani "Türkistan'dan gel'e'n Kelam'a" mahsus "Yüce
İnsan'a" bizatihi "temas (contactus)" imkan dahilinde değildir.
29- Bu manada "evvel" düşüncesini, "nisbet'li bir'li'k (unitas ratio'nalis)"

olarak "zaman" esasında ele alamayız.
30- "Asl'i isim rabt'ı'ndan" ve "theo-graphia makine'si" marifetiyle "müte
şekkil dil" teşkilinden, "Theographia'nın Esaslan-Teoloji ve Matematik
İnşa'sı Üzerine Bir İnceleme" adlı kitapta bahsettik.
Yalçın Koç - 21
"Yüce İnsan", "Kelarn'dan doğ'u'ş'un" kaydına tabidir; "Ke

lam" ise, "nazar'i musiki kab'ı'na" girmez; bu sebeple.
Bu metni, "Anadolu Mayası-Türk Kimliği Üzerine Bir İncele

me" adlı kitapta, "ahlak" hususunda kısaca anlatılanlan açmak
üzere hazırladık. 31
"Ahlak" konusunda, "Anadolu Mayası'nda" yüzlerce yıldır bi

linenlerin ancak bazılarını kısmen ve tekraren ifade ettik. Bu ba
kımdan yeni bir söz söylemedik. Bulunacak hataların ve eksiklik
lerin, kitabı kaleme alana ait olduğunu ve bunların dikkatimizin
yetersizliğinden kaynaklandığını belirtelim.
Yalçın Koç
31- Bu kitapta "ahlak" hususunda dile dökülenleri, önceki kitaplarda

ele alındığı şekliyle "theo-logia'run", "theo-graphia'nın", "theo-go
nia'nın", "topo-graphia'nın", "nazar'i musiki'nin", "nazar'i manbk'ın",
"şuur'un" ve "zihn'in" kaydı albnda düşünmek gerekir. Bu bakımdan,
önceki kitaplara sıkça ahfta bul unmak mecburiyetinde kaldık; "fikr'i
bütün1ü'k" temin etmek için.
ı. GİRİŞ
Bu kitapta, "ahlak teşkil' i'ni", "nazar'i musiki" esasında "bir1i'k

seyr'i" vasıtasıyla "aş'kın'a" mahsusen inceledik.
Ancak bizatihi "aş'kın'dan", "asl' i ism'e" mahsus "doğ'u'ş (ge

nesis)" ve "theo-graphia makine' si" marifetiyle "müteşekkil dil in
şa' sı" esasında "İnsan" olarak bahsedemeyiz.
"İnsan' ın esas'ı", "ahlak'br"; bu sebeple.
"Ahlak'ın esas'ı" ise, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya

(Hüve)", "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" ve "asl'i ism'e" mah
sus "bir1i'k'tir (unitas)".
"Bir'li'k (unitas)", "cevher-isim rabt'ı'nın" ve bu suretle "asl'i

ism'e" mahsus "doğ' u'ş'un (genesis)" kaydına bağlıdır.
Bu manada "rabt'ı (conexio)" ve "doğ'u'ş'u (genesis)", "aş'kın"

cihetinden, ''bir1i'k'e (unitas)" mahsus "teşkil esas'ı" olarak ele al
mak imkan dahilinde değildir.
"Bir1i'k teşkil'i' nden", "3. (Cevher-Rabt'ed'e'n)-İsim, Cevher-İ

sim, Birlik" başlıklı bölümde, "cevher-ism'e" mahsus "hudud" ola
rak "hafıza" esasında bahsettik.
"Ahlak", ·"aş'kın'a" mahsus "hakikat'in", yani "cevher-isim"

olarak "Ben'in (Ene)", bizzat "kendi (aş'kın)" olarak "idrak'ı" su
retiyle, "nazar'i musiki" esasında "bir1i'k seyr'i" vasıtasıyla teşkil
olur.
"Aş'kın'a" mahsus "ahlak'tan", ve "nazariyat (theoria)" ve "su

ret nazariyat'ı" itibariyle "İnsan'dan" ancak bu yolla söz ederiz.
"Bir'li'k seyr'i" suretiyle "idrak", "zihn'in (mens)" ve "düşün

ce'nin (cogitatio)" kaydına bağlanamaz; aksi takdirde "ahlak tasav
vur'u'nu" iptal etmiş oluruz.
24 -Giriş
"Değer(1er) manzurn'e'si" olarak "ethike" ise, "düş'kün'e" mah

sus "zihin (mens)" ve "düşünce (cogitatio)" esasında teşkil edilir;
"ethike'yi", bu bakımdan ''bir1i'k seyr'i" esasında düşünemeyiz.
Bu noktayı sonraki bölümlerde farklı cihetlerden inceledik.
"Nazar'i musiki" esasında ''bir1i'k seyr'i", esasen, "aş'kın'ın",

"kendi'ne (aş'kın'a)" mahsus "hakikat'i" bizzat "oku'ma'sı'dır";
"hakikat'in" bizatihi "kendi (aş'kın)" olarak "idrak ed'i1'me'si" ise
"yaz'mak'br" .1
"Ahlak" bu surette "oku'mak" ve "yaz'mak" esasında "teşkil

ed'i1'i'r".
Bu hususu kısaca açalım.
"Nazariyat'a (theoria)" mahsus "hakikat'in", ''bir1i'k seyr'i" su

retiyle bizzat "oku'n'ma'sı", "fikriyat (logia)" esasında "(bir) dil'e",
mesela "Arapça'ya" mahsusen "kitap oku'mak" suretiyle düşünü
lemez.2
"Fikriyat (logia)" esasında "(bir) dil" ve bu es.asta teşkil olunan

"yaz'ı" vasıtasıyla, "nazariyat (theoria)" esasında "hakikat'e", me
sela "cevher ism'e", "teşkil" suretiyle "temas (contactus)" imkan
dahilinde değildir; bu sebeple.
"Fikriyat (logia)" esasında "(bir) dil'e" mahsus "yaz'ı" vasıta

sıyla, "nazariyat (theoria)" esasında "hakikat" bizzatihi "teşkil
ed'i1'e'mez"; bu manada.
1- Bu manada "oku'mak'tan" ve bu itibarla "yaz'mak'tan", "Theologia'run

Esaslan-Felsefe'nin ve Teoloji'nin Nazariyah Üzerine Bir İnceleme"
adlı kitapta bahsettik.
2- "Kelam'ın" bizzat "oku'n'ma'sı" da bu ifadenin kaps amına girer. Bu
bakımdan, "Kelam'ın" bizzat "oku'n'ma'sı'ru", "(bir) dil" vasıtasıyla
"(kendi) hakikat'i'nin" kaydı altına alması imkan dahilinde bul unma
yan "theos fikriyat'çı'sı" ve bu itibarla "theos fikriyat'ı", bu bakımdan
"tahayyül yaz'ı'm'ı (phantasio-graphia)" esasında ''hikayat'tan", ve bu
suretle de "mutho-logia'dan", yani "mesel esas1ı masal fikriyat'ı'ndan"
ibarettir.
Yalçın Koç - 25
"Hakikat'in", yani "cevher-isim" olarak "Ben'in (Ene)", ''aş'kın"

tarafından bizzat "oku'n'ma'sı" ve "yaz'ı1'ma'sı", "nazar'i musiki"
esasında "bir1i'k seyr'i" suretiyledir.
Dikkatli olarak anlamak kaydıyla ifade edelim; "nazariyat

(theoria)" ve "suret nazariyat'ı" itibariyle "oku'mak", esasen
"seyr'et'mek'tir"; "zihn'in (mens)" ve "düşünce'nin (cogitatio)"
kaydına bağlanmadan.
"Aş'kın" bu itibarla, "zihn'in (mens)" kaydı albna girmeden ve

"düşün'me'den oku'r" ve "yaz'a'r".
"Düş'kün" itibariyle, "fikriyat (logia)" esasında "(bir) dil" va

sıtasıyla "oku'mak" ve "yaz'mak" ise, "zihn'in (mens)" ve "dü
şünce'nin (cogitatio)" kaydına bağlıdır; "düş'kün" bu bakımdan
"seyr'et'me'den oku'r ve yaz'a'r''.
"Kelam'ı'' bizatihi "oku'mak" da, daha geniş manada

"seyr'et'mek" suretiyledir. Ancak bu noktanın açılması, bu "ki
tab'ın" hududunu ziyadesiyle aşar; "Kelam", "nazariyat (theoria)"
ve "suret nazariyat'ı" esasında "manzara kab'ı'na" girmez; bu se
beple.
Bu bakımdan, "nazariyat (theoria)" ve "suret nazariyat'ı" esa

sında "oku'mak'tan" ve "yaz'mak'tan", "zihn'in (mens)" ve "dü
şünce'nin (cogitatio)" kaydı alhnda, "nisbet'li bir'li'k (unitas ra
tio'nalis)" olarak "zaman'a" mahsusen bahsedemeyiz.
"Düş'kün'ün", "fikriyat (logia)" esasında "(bir) dil" vasıtasıyla

"hakikat'i" bu suretle "oku'ma'sı" imkan dahilinde değildir; sebe
bini yukarıda belirttik.
Bu bakımdan ifade edersek, "ahlak teşkil'i", "aş'kın" tara

fından, "bir'li'k seyr'i" suretiyle "hakikat'in oku'n'ma'sı'nın"
ve "(oku'n'a'n'ın) yaz'ı1'ma'sı'nın" kaydına bağlıdır. "Hal<i
kat" yukarıda belirtilen manada "oku'n'ma'dan" ve "(oku'n'a'n)
yaz'ı1'ma'dan", ve "ahlak" bu esas dahilinde teşkil edilmeden,
"aş'kın'dan" bizatihi "İnsan" suretiyle söz edilemez.
Bu kitapta ele alındığı şekliyle "ahlak", tekraren belirtelim, "as-

26 - Giriş
l('ı'n)'a sadakat'' suretiyle "kendi'ne dost(1uk)'tur".
"Ahlak'ın esas'ı", "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya

sus "bir1i'k'tir (unitas)". "Ahlak'a" mahsus "kayna'k" ise, "bir1i'k'in
(unitas)" kaydı albnda olmak üzere, "cevher-isim" olarak "Ben'dir
(Ene)", yani "aş'kın'a" mahsus "hakikat' tir".
"Aş'kın'a" mahsus "hakikat'ten", "aş'kın'ın asl'ı" suretiyle bah

settik.
"Ahlak", "aş'kın'a" mahsusen, "cevher-isim" olarak "Ben'in

(Ene)", yani "hakikat('i'n)'in", "nazar'i musiki" esasında bizatihi
"kendi (aş'kın)" olduğunun "idrak'ı" suretiyle teşkil edilir.
Yukarıda belirtilen şekilde şöyle de söyleriz; "ahlak teşkil'i",

"hakikat('i'n)'i", "nazar'i musiki" esasında "bir1i'k seyr'i" yoluyla
"oku'ma'k" ve "(oku'n'a'n'ı) yaz'mak" suretiyledir.
"Ahlak'ın esas'ı" olarak "bir1i'k (unitas)", "arkhitektonik" sure

tiyle ele alınamaz. 3
Bu hususu, "2. Alaka, Aşkın, Arkhitektonik" başlıklı bölümde

inceledik.
"Arkhitektonik'i", "nisbet1i topo-graphia'run (topo-graphia

ratio'nalis)" ve "gayr'ı nisbet1i topo-graphia'run (topo-graphia
ir-ratio'nalis)" kaydı albnda olmak üzere, "nisbet1i arkhitektonik
(architectonica ratio'nalis)" ve "gayr'ı nisbet1i arkhitektonik (archi
tectonica ir-ratio'nalis)" şeklinde düşünürüz.4
"Müteşekkil dil" olarak "(müteşekkil) psukhe suret'i", "nisbet1i

arkhitektonik'tir (architectonica ratio'nalis)"; "nazar'i musiki'ye"
3- "Arkhitektonik" düşüncesinin, "zemin" araşbnlınadan "esas" olarak

kullanılınası, "Grek-Latin-Kilise diyar'ı'na" mahsus "fikriyat (logia)"
olarak "felsefe'nin" başlıca anzalanndan bir tanesidir.
4- "Nisbet1i topo-graphia'dan (topo-graphia ratio'nalis)" ve "gayr'ı nis
bet1i topo-graphia'dan (topo-graphia ir-ratio'nalis)", "Theographia'run
Esasları-Teoloji ve Matematik İnşa'sı Üzerine Bir İnceleme" adlı kitapta
bahsettik.
Yalçın Koç - 27
mahsus "usul" ve "makam" ise "gayr'ı nisbet1i arkhitektonik (arc

hitectonica ir-ratio'nalis)".
"Bir1i'k teşkil'i'nden" her iki manada "arkhitektonik" suretiyle

bahsetmek imkan dahilinde değildir. 5
Bu bakımdan, "ahlak'ın esas'ı" olarak "bir1.i'k (unitas)", "mi

mar'i" esasında ele alınamaz.
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e" mahsusen "cevher rabt'ı", yani

"cevher-isim" olarak "Ben (Ene) rabt'ı" suretiyle, ''bir1i'k'i (uni
tas)", "mimar'i" esasında düşünemeyiz; sebeplerini, "2. Alaka,
Aşkın, Arkhitektonik" başlıklı bölümde, "aş'kın'dan", "alak a'dan
(relatio)" ve "topo-graphia'dan" bahsetmek suretiyle açtık .
"Bir'li'k'e (unitas)" mahsusen düşünülen "asl1i isim", "gayr'ı

nisbet'li topo-graphia'nın (topo-graphia ir-ratio'nalis)" kaydı altın
da "gayr'ı nisbet'li arkhitektonik'tir (architectonica ir-ratio'nalis)".
Ancak, "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'i" ve "cevher-ism'i", "to

po-graphia'nın" kaydı altında ele alamayız.
Bu bakımdan, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim'den" ve "cevher-i

sim'den", ne "nisbet'li arkhitektonik (architectonica ratio'nalis)" ne
de "gayr'ı nisbet'li arkhitektonik (architectonica ir-ratio'nalis)" su
retiyle bahsetmek imkan dahilinde değildir.
"(Cevher-rabt'ed'e'n) ism'e", "cevher-ism'e" ve "asl' i ism'e"
mahsus ''bir'li'k (unitas)", "ahlak'a" mahsus "esas'hr".
Bu bakımdan, bu manada ''bir1i'k'in (unitas)" ne suretle teş-
5- Bu bakımdan, "Attike1i Dil Kalpazan'ı'run", "nisbet1i theo-logia'sı'na

(theo-logia ratio'nalis)" mahsus "(baş) mimar (arkhitekton)" ve bu
itibarla "arkhitektonik" fikrinden hareketle, "nazariyat (theoria)" ve
"suret nazariyat'ı'' esasında "theo-gonia" itibariyle düşünülen "(cev
her-rabt'ed'e'n)-ism'e", "cevher-ism'e" ve "asl'i ism'e" mahsus ''bir1i'k
teşkil'i'ni" ele alamayız. "İnşaat'ı", "arkhitektonik" suretiyle ele alına
mayan "(baş) mimar'dan" bahsetmek bu bakımdan "abes'tir". Bu nok
talar, "Anadolu Mayası-Türk Kimliği Üzerine Bir İnceleme" adlı kita
bın üçüncü yazısında anlahlanlan da dikkate almak suretiyle açılabilir.
28 - Giriş
kil olduğu açılmadan "ahlak'tan" bahsetmek, "tahayyül yaz'ı'm'ı

(phantasio-graphia)" esasında "hikayat'' tesis etmekten ibarettir.
"Bir'li'k teşkil'i'nin" esası, "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)"

mahsus "hafıza'dır''.
"Bir'li'k teşkil'i'ni", "3. (Cevher-Rabt'ed'e'n)-İ sim, Cevher-İ sim,

Birlik" başlıklı bölümde, "hafıza" esasında inceledik.
Her "mevcud", "vücud'u" esasında "(bir) ism'in" kaydına ta

bidir.
Bu manada "isim" esas alınmadan, "mevcud'dan" bahsedile

mez.
Her "isim", "teşkil" cihetinden "(bir) hudud'un" kaydı altında

bulunur.
"Mecaz'en" söylersek, her "isim'', "(bir) hadde'den çek'i1'mek"

suretiyle "teşkil ol'u'r".
"Asl'i ism'e" mahsus "hudud", "asl'i ism'e" mahsusen "iç'te ta

şı'n'a'n suret1i vasıfbr".6
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e" ve "cevher-ism'e" mahsus "hudu

d(1ar)'dan", bunlara mahsus "icraat'' esasında bahsettik.
Bu itibarla, "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e" mahsus "hudud'u",

"(rabt'ed'i1'e'n) cevher" ve "cevher-ism'e" mahsus "hudud'u" ise,
"kuvvet" şeklinde ele aldık.
"Cevher-ism'in", "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e" mahsus "hu

dud'u" bizatihi "muhafaza" altına almasını düşünemeyiz.
"Cevher-isim", "kendi'ni (cevher ism'i) rabt'ed'e'n'i" bizatihi

"kendi'si ((cevher-rabt'ed'e'n)-isim)" olarak "muhafaza" altına ala
maz; aksi takdirde, "kendi'ne (cevher-ism'e)" mahsus "hudud" ih
lal edilmiş ve "cevher-isim" düşüncesi iptal edilmiş olur.
Bu hususu açbk.
6- Bu noktadan, "Şuur ve Nazariyat-Şuurun Kaynağı ve Esaslan Üzerine

Bir İnceleme" adlı kitapta bahsettik.
Yalçın Koç - 29
"Cevher-isim", hem "kendi'ni (cevher-ism'i)", hem de "(cev

her-rabt'ed'e'n)-ism'i", "kendi'nde (cevher-isim'de)"7, "kendi'ne
(cevher-ism'e)" mahsus "hudud" olarak "hafıza" marifetiyle "ra
bt'ed'e'r".
Bu suretle "rabt'ed'i1'e'nden", "(mahfuz) O (hüve)" ve "(mah

fuz) Ben (Ene)" şeklinde bahsettik.
"Kuvvet'' olarak "hafıza", "hazne (receptaculum)" su

retinde ele alınamaz. Bu bakımdan, "(mahfuz) Ben
(Ene)", bizatihi "cevher-isim" olarak "Ben'dir (Ene)".
Bu noktaya temas ettik.
"(Kapa1ı) asl'i isim", "hafıza" marifetiyle "cevher-isim" olarak

"Ben'de (Ene)" bizatihi "mahfuz'dur''.
Bu itibarla, "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e", "cevher-ism'e" ve "asl'i

ism'e" mahsus "bir1i'k (unitas)", "cevher-ism'e" mahsus "hudud"
olarak "hafıza" marifetiyle teşkil olur; bu manada "hudud", "cev
her'ism-e" mahsus "kuvvet'tir".
"Bir1i'k teşkil'i'nin" esası bu bakımdan "cevher-isim'dir" ve bu

itibarla, "kuvvet" olarak, "cevher-ism'e" mahsus "hafıza'dır".
"Bir1i'k (unitas)", "ahlak'a" mahsus "esas'hr".
Bu itibarla, "ahlak'a" mahsus "esas'ı" teşkil eden, "kendi'ne

(cevher-ism'e)" mahsus "hudud" olarak "hafıza" marifetiyle biza
tihi "cevher-isim" olarak "Ben'dir (Ene)".
"Aş'kın'a" mahsus "hakikat'' bu "esas" dahilinde teşkil edilir.
Bu noktayı, "theo-graphia'run" kaydı alhnda bulunan "theo-go

nia'yı" ihlal etmeden inceledik.
"Ahlak teşkil'i", "nazar'i musiki" esasında ''bir1i'k seyr'i" sure

tiyledir.
"Aş'kın", bu manada "bir1i'k seyr'i" suretiyle "asl('ı'n)'ı", yani
7- "Cevher-isim'de" i fadesi ile, herhangi bir manada "yer'i (topos)" kastet

medi ğimizi belirtelim.
30 - Giriş
"cevher-isim" olarak "Ben'i (Ene)", bizatihi "kendi (aş'kın)" olarak

"idrak ed'e'r"; bu manada.0
"4. Birlik Seyr'i" başlıklı bölümde, ''bir'li'k seyr'i'nden", "nazar'i

musiki" esasında bahsettik; "gayr'ı nisbet'li bir'li'k (unitas ir-ra
tio'nalis)" olarak "zaman'a" mahsusen. 9
"Nazar'i musiki", "müteşekkil dil'in", "gayr'ı nisbet (ir-ratio)"

esasında "yüz'ü'dür", yani "gayr'ı nisbet'li yüz'ü (facies ir-ratio'na
lis)"; "(müteşekkil) psukhe sur et'i" ise, "nisbet (ratio)" esasında
"yüz'ü", yani "nisbet1i yüz'ü (facies ratio'nalis)".10
"Nazar'i musiki", "gayr'ı nisbet'li topo-graphia'run (topo-grap

hia ir-ratio'nalis)" kaydına bağlıdır; "(müteşekkil) psukhe suret'i"
ise, "nisbet'li topo-graphia'nın (topo-graphia ratio'nalis)".
Bu itibarla "nazar'i musiki", "gayr'ı nisbet'li bir'li'k'tir (unitas

ir-ratio'nalis)"; "usul'e" ve "makam'a" mahsusen. "(Müt eşekkil)
psukhe suret'i" ise, "theo-graphia makine'si" marifetiyle "nisbet1i
bir1i'k'tir (unitas ratio'nalis)".
Bu noktalan inceledik.
"(Müt eşekkil) psukhe suret'i seyr'i" vasıtasıyla, "(cevher

ra bt'ed'e'n)-ism'e", "cevher-ism'e" ve "asl'i ism'e" mahsusen
"bir1i'k seyr'i'nden" bahsedilemez.
"(Müteşekkil) psukhe suret'i'ne" mahsus "seyir", "zihn'in

(mens)", "düşünce'nin (cogitatio)" ve "nisbet1i bir1i'k (unitas ra
tio'nalis)" olarak "zaman'ın" kaydına tabidir; bu sebeple.
8- Bu manada "asıl" ile, "aş'kın'a" mahsus "kayna'k'ı" kastediyoruz.

"Aş'kın", "asl'i isim rabt'ı" ve, "theo-graphia makine'si" marifetiy
le, "ilk isim ve nihai isim inşa'sı'nın" kaydı alhnda "cevher-isim'den
gel'i'r''; bu sebeple.
9- Bu manada "nazar'i musiki'yi", "Nazari Musiki'nin Esaslan-Türk Mu
sikisi'nin Zemini Üzerine Bir İnceleme" adlı kitapta ayrıntılı olarak an
lattık.
10- Bu manada "yüz (facies)" ile, geniş manada "gör'ü'n'ü'ş'ü" kastediyo
ruz. Bu bakımdan "yüz'ü (facies)", "form" ile kanşhrmamak gerekir.
Yalçın Koç - 31
Bu bakımdan, "zihin (mens)" ve "düşünce (cogitatio)" vasıta

sıyla "bir'li'k'e (unitas)", "t eşkil" cihetinden bizatihi "t emas (conta
ctus)" imkan dahilinde d eğildir.
Bu hususu açtık.
"Nazar'i musiki" itibariyle "usul", "aheng'e" mahsus "yer'dir

(topos)"; "makam" ise, "aheng seyr'i'ne" mahsus "yer (topos)".
"Bir'li'k (unitas)" cihetinden "aheng", "cevher-isim" olarak

"(mahfuz) Ben'dir (Ene)"; yani "aş'kın'a" mahsus "(mahfuz) haki
kat'tir"; "(müteşekkil) psukhe sur et'i" t eşkiline " evvel" olarak.
"Usul", bu manada "hakikat'e" mahsus "yer'dir (topos)"; "ma

kam" ise, "hakikat seyr'i'ne" mahsus "yer (topos)".
"Aş'kın", "nazar'i musiki" esasında "bir1i'k seyr'i" vasıtasıyla,

"hakikat('i'n)'i", yani "cevher-isim" olarak "Ben'i (Ene)", bizatihi
"kendi (aş'kın)" olarak "idrak ed'e'r".
Bu surette "idrak'tan", "asl('ı'n)'a sadakat'' suretiyle bahsettik;

"k endi'ne dost(1uk)" olarak "ahlak'a" mahsusen.
"Düş'kün", "sur et1i iç'i kayb'et'mek" esasında "aş'kın'dan

gel'i'r'' .11
Bu bakımdan "düş'kün'ün", "gayr'ı nisbet1i zaman'ın" kaydı

altında bulunan "nazar'i musiki'ye" bizatihi "t emas'ı (contactus)"
ve bu yolla "aş'kın'a" mahsus "hakikat'' olarak "cevher-ism'i" bi
zatihi "seyr'i", "kendi'ne (düş'kün'e)" mahsus "sur et'' esasında im
kan dahilinde değildir.
"Düş'kün'e" mahsus "suret'', "fikriyat (logia)" esasında

il dil'dir" . 12
Bu itibarla, "düş'kün'e" mahsusen "ahlak'tan" bahsedilemez;

"düş'kün" bu nedenle "ahlak'sız'dır".
11 Bu hususa, "Theogonia'run Esaslan-Genesis Nazariyah Üzerine Bir İn

celeme" adlı kitapta aynnhlı olarak temas ettik.
12 Bu manada "suret'ten", "Theographia'run Esaslan-Teoloji ve Matema
tik İnşa'sı Üzerine Bir İnceleme" adlı kitapta aynnhlı olarak bahsettik.
32 - Giriş
"Düş'kün'e" mahsus "fikriyat (logia)", mesela "theos fikriyat'ı"

vasıtasıyla "ahlak'a", "teşkil" cihetinden "temas ed'i1'e'mez".
"Düş'kün'ün", "fikriyat (logia)" esasında "suret'i" vasıtasıyla,

yani "dil" vasıtasıyla "aş'kın'a" mahsus "hakikat'e", "teşkil" cihe
tinden bizatihi "temas'ı'ndan (contactus)" söz edemeyiz; kısaca be
lirtirsek, bu sebeple.
"Ethike", "değer(1er) manzum'e'si" olarak, "düş'kün'e" mahsus

"fikriyat'br (logia)"; "tahayyül yaz'ı'm'ı (phantasio-graphia)" esa
sında "hikayat'' olarak.
Bu noktayı farklı cihetlerden açtık.
"Düş'kün'e" mahsus "hikayat'' vasıtasıyla, "aş'kın'a" mahsus

"hakikat'e" temas edilemez.
Bu surette "hikayat" vasıtasıyla, "aş'kın'a" mahsus "hakikat'in"

bizatihi "seyr'i" ve bu yolla "ahlak teşkil'i" imkan dahilinde değil
dir; bu manada.
Bu bakımdan "ahlak'tan", "ethike" esasında bahsedemeyiz.
"Ahlak", yukarıda belirttik, "İnsan' ın esas' ı'dır".
"Değer fikriyat'ı (axio-logia)"

esasında "değer(1er) man
zum'e'si" olarak "ethike" vasıtasıyla "İnsan'a" bizatihi "temas' tan
(contactus)" bu nedenle söz edilemez.
"Grek-Latin-Kilise diyar' ı'na" ve, "Arapça ve Farsça" konuşulan

"diyar'a" mahsus "ethike", bu bakımdan, "onar'ı'm'ı" imkan dahi
linde bulunmayan ölçüde "anza1ı'dır".
2. ALAKA, AŞKIN, ARKHİTEKTONİK
"Ahlak'ın esas'ı", "(cevher-rabt'ed'e' n)-ism'e", "cevher-ism'e"

ve "asl'i ism'e" mahsus "bir1i'k'tir (unitas)".
Bu bakımdan, "bir1i'k'in (unitas)" ne surette teşkil edildiği an

laşılmadan, "ahlak" tasavvurundan bahsedemeyiz; aksi takdirde,
"tahayyül (phantasia)" esasında "hikayat" tesis etmiş oluruz.
Bu bölümde "bir1i'k teşkil'i'ni", "aş'kın'dan" ve, "aks'et'me

(re-flexio)", "geri taşı'ma (re-fero)", "nisbet (ratio)", "gayr'ı nis
bet (ir-ratio)" ve "bila nisbet (irratio)" esasında düşünülen "ala
ka(1ar)'dan (relatio)" bahsetmek suretiyle, "arkhitektonik" cihetin
den inceledik.13 14
"Arkhitektonik" ile, belli bir "topo-graphia'run" kaydı albnda

oluşturulan "mimar'i'yi" kastediyoruz.
Bu itibarla, mesela "müteşekkil dil'e" mahsus "asl'i isim",

"gayr'ı nisbet'li topo-graphia'run (topo-graphia ir'.-ratio'nalis)" kay
dı albnda teşkil edilen "gayr'ı nisbet'li arkhitektonik'tir (architecto
nica ir-ratio'nalis)"; "müteşekkil dil" ise, "theo-graphia makine'si"
marifetiyle inşa edilen "nisbet'li topo-graphia'run (topo-graphia ra
tio'nalis)" kaydı albnda "nisbet'li arkhitektonik' tir (architectonica
retio' nalis)".
Bu bölümde, "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e", "cevher-ism'e" ve
13- "Aş'kın", "ayn'ş'ı'k dış sahne'nin" ve bu itibarla "beden'in" ve "motor

sistem'in" kaydına bağlı değildir; bu nokta unutulmadan. Bu hususa,
"Theologia'run Esaslan-Felsefe'nin ve Teoloji'nin Nazariyah Üzerine
Bir İnceleme" adlı kitapta temas ettik.
14- "Arkhitektonik", "Grek-Latin-Kilise diyar'ı'na" mahsus geniş manada
"fikriyat'ın (logia)" başlıca teşkil esaslarında bir tanesidir.
34 - Alaka, Aşkın, Arkhitektonik
"asl'i ism'e" mahsusen "bir'li'k teşkil'i'nin", "arkhitektonik" esa

sında ele alınamayacağını anlattık.15
Bu bakımdan, "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'in", "cevher-ism'in" ve

"asl'i ism'in", "bir'bir'i'ne" bizatihi "rabt'ı'ndan (conexio)" ve bu
yolla "bir'li'k teşkil'i'nden", "mimar'i" tayini suretiyle bahsetmek
imkan dahilinde değildir.
Bu itibarla, "nazariyat (theoria)" ve "suret nazariyat'ı" esasında

"ahlak teşkil'i", "arkhitektonik seyr'i'nin" kaydına bağlanamaz.
Bu hususu açtık.
"Aş'kın'a" mahsus "ahlak", tekraren ifade edelim, "kendi'ne

dost(1uk)'tur".
"Kendi" ile, "aş'kın'a" mahsus "asl'ı" kastediyoruz; "dost(1uk)"

ile de "sadakat'i".
"Kendi'ne dost(1uk)", bu bakımdan, "asl('ı'n)'a sadakat'tir".
"Kendi", "fikriyat (logia)" esasında "(bir) dil" itibariyle,

"aks'et'me1i zamir'dir (Reflexivpronomen, reflexive pronoun)".
Ancak, "nazariyat (theoria)" bakımından "kendi", "asl('ı'n)'ın"

bizatihi "aks'i (reflexio)" suretiyle ele alınamaz; "kendi", "as
l('ı'n)'a", "nisbet (ratio)" esasında rabtedilemez; bu sebeple.
"Bir'li'k seyr'i" cihetinden "kendi", "aş'kın'a" mahsus "asl'ı"

ikame eder; "dost(1uk)" ise "aş'kın'a" mahsus "sadakat'i".
Bu manada "ikame ed'i'ş'i", "nazariyat'a (theoria)" mahsus "za

mir'in", "suret'li ism'i ikame ed'i'ş'i" ile karıştırmamak gerekir.
"Asl('ı'n)'a sadakat'', "nazar'i musiki" esasında "bir1i'k seyr'i"

suretiyle, "asl('ı'n)'ın", "aş'kın" tarafından bizatihi "kendi (aş'kın)"
olarak "idrak' ı'dır''.
"Aş'kın'a" mahsus "ahlak", yani "kendi'ne dost(1uk)", bu ba-
15- Bu ifade, hem "nisbet'li arkhitektonik (architectonica ratio'nalis)" hem

de "gayr'ı nisbet'li arkhitektonik (architectonica ir-ratio'nalis)" düşün
cesini kapsar.
Yalçın Koç - 35
kımdan "nazar'i musiki" esasında "bir'li'k seyr'i" suretiyle, "as

l('ı'n)'ın" bizatihi "kendi (aş'kın)" olarak "idrak'ı" esasında teşkil
olur.
"Bir'li'k (unitas)", tekraren belirtelim, "cevher rabt'ed'e'n'e",

"suret rabt'ed'e'n cevher" olarak "psukhe'ye" ve "(müteşekkil) su
ret'e" mahsustur; "isim" cihetinden, "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e",
"cevher-ism'e" ve "asl'ism'e".
"Bir'li'k seyr'i" suretiyle "asl'ı('nı)" bizatihi "kendi (aş'kın)" ola

rak "idrak ed'e'n aş'kın" bu itibarla "ahlak1ı'dır''; yani "asl('ı'n)'a
sadakat" suretiyle "kendi'ne dost'tur".
"Sadakat", yukarıda belirtilen manada "idrak'hr''; yani, "bir'li'k

seyr'i" suretiyle "asl('ı'n')'ın" bizatihi "kendi (aş'kın)" olarak "id
rak'ı'dır" .
"Bir'li'k seyr'i" esasında "idrak" olarak "sadakat", "fikriyat

(logia)" esasında "değer (axia)" suretiyle ele alınamaz.
"Fikriyat (logia)" esasında "değer (axia)", tesis cihetinden,

"zihn'in (mens)". ve "düşünce'nin (cogitatio)" kaydına tabidir;
bizatihi "seyr'e" girmeden. "Bir'li'k seyr'i" esasında "idrak" ise,
"zihn'in (mens)" ve "düşünce'nin (cogitatio)" kaydı albna alına
maz.
Bu nedenle "ahlak teşkil'i'ni", "değer (axia)" esasında düşüne

meyiz.
Aksi takdirde "ahlak'ı", "değer(1er) manzum'e'si" olarak ele al

mak suretiyle "ethike'ye" indirgemiş ve bu yolla "nazariyat'a (the
oria)" mahsus "ahlak tasavvur'u'nu" iptal etmiş oluruz .1 6
16- Bu sebeple, "fikriyat (logia)" esasında "dil'in" kaydı altında bulunan

"düş'kün'e" mahsusen, "ahlak'ın", bu manada "idrak" suretiyle teşki
linden bahsedilemez. Mesela, Stageira'lı Aristoteles'e ve Königsberg1i
Kant'a mahsus "ethike kur'a'm1ar'ı" bu cihetten onanrnı mümkün ol
mayan surette arızalıdır. Bu liste, ''.Arapça ve Farsça" konuşulan "di
yar'a" mahsus "ethike kur'a'm1ar'ı'ru" da kapsayan şekilde uzayıp gi
der; "Attike1i Dil Kalpazan'ı'ru" da kuşatan şekilde. "Theos fikriyat'ı"
olarak "teoloji'nin" de bu ifadenin kapsamında bulunduğunu belirt-
"Ahlak'a" mahsus "kayna'k", "aş'kın'ın asl' ı'dır''; yani "cev

her-isim'dir'' . "Ahlak'ın esas'ı" ise, "asl'ı('ru)" kuşatan "bir'li'k'tir
(unitas)"; yani "(cevher-rabt'ed'e' n)-ism'e", "cevher-ism'e" ve "asl'i
ism'e" mahsus "bir1i'k (unitas)".
Bu nedenle, "aş'kın'a" mahsus "ahlak teşkil' i' nden" bahsetmek,

"bir'lik'in (unitas)" ne surette teşkil olduğunun anlaşılmasına bağ
lıdır.
"Aş'kın", tekraren belirtelim, "asl(' ı'n)'ı" kuşatan ''bir'li'k'i (uni

tas)", "nazar' i musiki" esasında bizatihi "seyr'et'mek" suretiyle,
"kendi'ne (aş'kın'a)" mahsus "ahlak'ı", "asl('ı'n)'a sadakat" sure
tiyle teşkil eder.
Bu nedenle "aş'kın'a" mahsus "ahlak teşkil'i' ni", "zihin (mens)",

"düşünce (cogitatio)", "muhakeme" ve "değer (axia)" esasında ele
alamayız.1 7
"Kendi'ne dost(1uk)" olarak "ahlak'tan", "düş'kün'e" mahsu

sen bahsedilemez.1 8
"Nazariyat (theoria)" itibariyle "aş'kın", "suret'li ses'i", "(bir)

an'a" mahsusen "işit'mek" ve "gör'mek" suretiyle, "nisbet'li bir1i'k
(unitas ratio'nalis)" olarak "zarnan'a" mahsusen "basit manzara
seyr'ed'e'r''. 1 9
meden geçmeyelim; "Theos fikriyat'çı'sı", yani "fikriyat (logia)" esa

sında "dil'in" kaydı altında bulunan "ilah'i'yat'çı", "aş'kın'a" mahsus
"ahlak'a", "teşkil" cihetinden temas edemez; bu manada.
17- "Aş'kın'a" mahsus "zihin'den (mens)", "düşünce'den (cogitatio)" ve
"muhakeme'den", "Zihin ve Nazariyat-Zihn'in Kaynağı ve Esaslan
Üzerine Bir İnceleme" adlı kitapta bahsettik.
18- "Düş'kün'ü", "Theologia'nın Esaslan-Felsefe'nin ve Teoloji'nin Naza
riyatı Üzerine Bir İnceleme" ve ''Theographia'nın Esaslan-Teoloji ve
Matematik İnşa'sı Üzerine Bir İnceleme" adlı kitaplarda ayrıntılı ola
rak anlattık. Bu ifade, bu kitaplarda anlatılanlar esasında daha ayrıntılı
olarak açılabilir.
19- Bu hususu, "Şuur ve Nazariyat-Şuur'un Kaynağı ve Esaslan Üzerine
Bir İnceleme" adlı kitapta ayrıntılı olarak ele aldık.
Yalçın Koç - 37
"Düş'kün'ün suret'i", "fikriyat (logia)" esasında "dil'dir". "Dil"

vasıtasıyla bu esasta "manzara seyr'i'nden" bahsedilemez.
"Düş'kün'ün", bu bakımdan, "aş'km'a" mahsus "asl'ı", yani

"cevher-ism'i", "bir1i'k seyr'i" suretiyle "idrak et'me'si" imkan da
hilinde değildir; kısaca ifade edersek bu sebeple.
"Düş'kün", "ahlak'a" mahsus "kayna'k'ı" ve "esas'ı", yani

"aş'km'a" mahsus "asl('ı'n)'ı" ve, "asl('ı'n)'ı" kuşatan ''bir'li'k'i (uni
tas)" bizatihi "seyr'ed'e'mez"; bu nedenle "düş'kün'ün", "aş'km'a"
mahsus "ahlak'ı" teşkil etmesi imkan dahilinde değildir .
Bu bakımdan, "fikriyat (logia)" esasında "dil" suretiyle,

"düş'kün'den", "kendi'ne dost'' olarak bahsedilemez.
"Düş'kün" bu itibarla "ahlak'sız'dır" .2 0
"İnsan' ın esas' ı", "ahlak' tır".
"İnsan", bu bakımdan "kendi' ne dost'tur'' .
Bu itibarla, "kendi'ne dost(1uk)" olarak "ahlak" esas alınma

dan, "İnsan'a" temas edilemez. 2 1
"Ahlak" yukarıda belirtilen surette "teşkil ed'i1'me'den", "de

ğer(1er) manzume'si" esasında "fikriyat (logia)" oluşturmak, bu
bakımdan, "tahayyül yaz'ı'm'ı (phantasio-graphia)" yoluyla ve,
"nazariyat (theoria)" cihetinden mesnetsiz "değer (IDcia)" tesisi su
retiyle, "kendi'ne dost(1uk)'a" bizatihi temas etmeyen "hikayat''
esasında "ethike" vaz etmekten ibarettir . 22 2 3
20- Bu sebeple, mesela "fikriyat (logia)" esasında "(bir) dil" vasıtasıy

la "Arab'i teoloji" tesis eden "theos fikriyat'çı'sı" da bu manada "ah
lak'sız'dır''; "fikriyat (logia)" esasında "dil" vasıtasıyla "ahlak" teşkil
edemeyiş sebebiyle.
21- Bu bakımdan, "İnsan'a", "fikriyat (logia)" esasında "Arab'i teoloji" va
sıtasıyla temas etmek imkan dahilinde değildir; bu ifade, "theos fikri
yat'ı'ru" kuşatan surette geneldir..
22- Bu manada "hikayat" tesis edenler sırasında ilk yer, tekraren belirte
lim, "dil kalpazan'ı" Attike1i Eflatun'a mahsustur; ardından Stageira1ı
Aristoteles gelir ve bu sıra, "Arapça ve Farsça" konuşulan "diyar'a"
mahsus "ethike fikriyat'ı" tesis edenleri de kapsayarak uzayıp gider.
23- Bu meyanda belirtelim; Viyana1ı Wittgenstein'.ın 7. önermesinin (Trac-
"Bir'li'k (unitas)" tasavvurunu, "teşkil" bakımından, "arkhitek

tonik" suretiyle ele alalım.
"Arkhitektonik'ten" iki şekilde bahsederiz; "nisbet'li arkhitek

tonik (architectonica ratio'nalis)" ve "gayr'ı nisbet1i arkhitektonik
(architectonica ir-ratio'nalis)" qlarak.
"Müteşekkil dil", yukarıda belirttik, "nisbet1i arkhitektonik'tir

(architectonica ratio'nalis)"; "asl'i isim" ise "gayr'ı nisbet1i arkhi
tektonik (architectonica ir-ratio'nalis)". 24
"Nisbet1i arkhitektonik (architectonica ratio'nalis)", "nis

bet'li topo-graphia'nın (topo-graphia ratio'naj.is)" kaydı altında,
"yan'yan'a1ık" suretiyle teşkil olur; "gayr'ı nisbet'li arkhitektonik
(architectonica ir-ratio'nalis)" ise, "gayr'ı nisbet1i topo-graphia'nın
(topo-graphia ir-ratio'nalis)" kaydı altında, "iç'iç'e1ik" suretiyle.
"Nisbet1i arkhitektonik (architectonica ratio'nalis)", bu itibarla,

"nisbet'li bir'li'k'tir (unitas ratio'nalis)"; "gayr'ı nisbet1i arkhitekto
nik (architectonica ir-ratio'nalis)" ise "gayr'ı nisbet'li bir'li'k (unitas
ir-ratio'nalis)".
"Nisbet1i arkhitektonik (architectonica ratio'nalis)" teşkilinin

esası, bu bakımdan "cüz1er'in", "nisbet1i alaka(1ar)'ın (relatio)"
kaydına bağlanmasıdır; "gayr'ı nisbet1i arkhitektonik (architecto
nica ir-ratio'nalis)" teşkilinin esası ise, "cüz1er'in", "gayr'ı nisbet1i
alaka(1ar)'ın (relatio)" kaydı altında bulunması.
Bu bakımdan, "cüz1er'in", "nisbet'li alaka(1ar)" vasıtasıyla

''bir'bir'i'ne rabt'ı", "nisbet'li arkhitektonik (architectonica ratio'na-
tatus Logico-Philosophicus : "Wovon man nicht sprechen kann, darü

ber muss man schweigen."), "ethike" fikrine temas ettiği de düşünülür.
Viyana1ı'ya hahrlatmak isteriz ki, "telaffuz et'mek" suretiyle "(orta'ya)
dök'ü1'e'n'in" ne surette teşkil olduğunu anlamadan, "üzer'i'nde ko
nuş'u1'a'ma'yan'dan" bu surette bahsetmek esasen "abes'tir''. Viya
na1ı'run "fikriyat'ı (logia)" bu cihetten de "arıza1ı'dır".
24- Bu noktayı, "Şuur ve Nazariyat-Şuur'un Kaynağı ve Esasları Üzerine
Bir İnceleme" adlı kitapta ele aldık.
Yalçın Koç - 39
lis)" ve bu itibarla "nisbet1i bir'li'k (unitas ratio'nalis)" teşkilinden

bahsetmek için yeterlidir.
Benzer ifade, "gayr'ı nisbet1i bir1i'k (unitas ir-ratio'nalis)" bakı

mından da geçerlidir.
Bu bölümde, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'nun (Hüve)",

"cevher-isim" olarak "Ben'in (Ene)" ve "asl'i ism'in", ne "nisbet1i
alaka (relatio ratio'nalis)" ne de "gayr'ı nisbet1i alaka (relatio ir-ra
tio'nalis)" vasıtasıyla "bir'bir'i'ne rabt'ı'nın" mümkün olmadığını;
bu itibarla "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim'den", "cevher-isim'den" ve
"asl'i isim'den", "arkhitektonik" suretiyle bahsetmenin ve, bu ne
denle, "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'i", "cevher-ism'i" ve "asl'i ism'i",
"arkhitektonik'e" mahsusen "bir'li'k (unitas)" suretiyle ele almanın
imkan dahilinde bulunmadığını anlattık.
Bu bakundan, "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e", "cevher-ism'e" ve

"asl'i ism'e" mahsusen ''bir1i'k teşkil'i'nden", "arkhitektonik" esa
sında bahsedilemez.
"Ahlak'a" mahsus "esas", bu bakundan, "arkhitektonik" sure

tiyle ele alınamaz.
Aynca belirtelim; "asl'i isim" ve "asl'i isim'den" hareket

le, "theo-graphia makine'si" marifetiyle "iç'yüz yaz'ı'm'ı" esa
sında "(inşa ed'i1'e'n) zamir(1er)" ve "(müteşekkil) isim(1er)",
"theo-graphia makine'si" marifetiyle teşkil edilen "bir1i'k'tir (uni
tas)".2 5
"Müteşekkil dil'den", bu manada "zamir(1er)" esasında, ve

"(müteşekkil) isim(1er)'i" de kuşatan surette "nisbet1i bir1i'k (uni
tas ratio'nalis)" olarak söz ederiz.
Ancak, "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e" ve "cevher-ism'e", "iç'yüz
25- Yani, bu manada "suret1i isim(1er)" olarak "asl'i isim", "ilk isim" ve
"nihai isim" ve, "zamir(1er)" olarak "o (hüve)", ''ben (ene)" ve "sen
(ente). Bu hususu, "Şuur ve Nazariyat-Şuur'un Kaynağı ve Esaslan
Üzerine Bir İnceleme" adlı kitapta ele aldık.
40 -
- Alaka, Aşkın, Arkhitektonik
yaz'ı'm'ı" esasında "zamir" tayin etmek mümkün değildir. Bu ba

kıından "bir'li'k'ten (unitas)", "zarnir(1er)'e" mahsus "bir'li'k (uni
tas)" suretiyle bahsedilemez.
Bu bakıından,"kendi'ne dost(1uk)" olarak "ahlak'tan", "(cev

her-rabt'ed'e'n)-ism'e", "cevher-ism'e" ve "asl'i ism'e" mahsusen
"mimar'i" esasında söz edilemez.
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-ism'i", "cevher-ism'i" ve "asl'i isin'i",

"mimar'i" esasında "bir'bir'i'ne rabt" suretiyle ele alamayız; bu se
beple.
Bu hususu, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim", "cevher-isim" ve "asl'i

isim"arasında "nazariyat (theoria)" ve "suret nazariyat'ı" esasında
düşünülen "alaka(1ar)'ın (relatio)" mahiyetinden de bahsetmek su
retiyle açtık.
"Kendi'ne dost('luk)" olarak "ahlak", yukarıda belirtilen mana

da, "asl('ı'n)'a sadakat'tir''.
"Aş'kın", "bir1i'k'i (unitas)", "nazar'i musiki" esasında

"seyr'et'mek" yoluyla, "ahlak'ı", "asl('ı'n)'a sadakat" suretiyle biz
zat "teşkil ed'e'r".
"Ahlak'a" mahsus "kayna'k" olarak "(aş'kın'ın) asl('ı'n)'ı" ve,

"ahlak'ın esas'ı" olarak ''bir1i'k'i (unitas)", "aş'kın rabt'ı'na" mah
sus "zemin" olarak düşünmeden "aş 'kın'dan" bahsedemeyiz.
"Aş'kın", "doğ'u'ş'a (genesis)" mahsusen, bu "zemin'de" rabt

olur . 26
Bu bağlamda, "aş'kın" ile, "suret'' olarak "aş'kın'ı" kastediyo

ruz.
"Suret" olarak "aş'kın rabt'ı'nın" esası, "cevher-ism'e" mahsu

sen "asi'i isim rabt'ı'dır''. "Theo-graphia makine' si", "asi'i isim'den"
hareketle bu "suret'i", yani "(müteşekkil) psukhe suret'i" olarak
"müteşekkil dil'i", "tab" ve "darb" yoluyla "inşa ed'e'r".2 7
26- ):Ju husustan, "Theogonia'run Esaslan-Genesis Nazariyatı Üzerine Bir

inceleme" adlı kitapta bahsettik. ,
27- �u husustaı:ı, "Theographia'nın Esaslan-Teoloji ve Matematik Inşa'sı
Uzerine Bir Inceleme" adlı kitapta ayrıntılı olarak bahsettik.
Yalçın Koç - 41
"Ahlak teşkili" ise, "müteşekkil dil'e" mahsus "zemin'in", yani

"bir1i'k'in (unitas)" bizatihi "seyr'i'ne bağlıdır.
Bu itibarla "ahlak'tan", "zihin (mens)" ve "düşünce (cogita

tio)" esasında "edin'i1'e'n" olarak bahsedemeyiz; "ahlak", "bir1i'k
seyr'i" suretiyle "teşkil ed'i1'e'n'dir"; bu sebeple.
"Aş'kın'ın", "bir1i'k seyr'i" suretiyle "asl('ı'n)'ı" bizatihi "kendi

(aş'kın)" olarak "idrak'ı'ru" ve bu "idrak:a" mahsus "cihet'i", "mü
teşekkil dil'in kendi'ni idrak cihet'i" olarak "müteşekkil şuur" ile
kanşbrmamak gerekir. 2 8
"Asl('ı'n)'ı idrak", "suret'in kendi'ni idrak'ı"29 olarak ele alına

maz; kısaca belirtirsek bu sebeple.
"Asl('ı'n)'ı idrak", "bir1i'k seyr'i" suretiyle, "evvel mahfuz'un"

bizatihi "hahr1a'n'ma'sı'nın" kaydına bağlıdır; "hafıza" marifetiy
le, "(mahfuz) rabt'ı" suretiyle. "Müteşekkil şuur" ise, "müteşekkil
dil'in kendi'ni idrak cihet'i'dir".
Her "mevcud", "teşkil" cihetinden, "vücud" esasında "is

m('i'n)'in" kaydına tabidir.
"İsim", "hudud" esasında "rabt'ed'i1'i'r"; "mecaz'en" söylersek,

"hadde'den çek'i1'mek" suretiyle.
"Bir1i'k (unitas)" itibariyle "cevher rabt'ed'e'n", "(cevher-ra

bt'ed'e'n)-isim" olarak "O'dur (Hüve)"; "suret rabt'ed'e'n cevher"
olarak "psukhe" ise, "cevher-isim" olarak "Ben'dir (Ene)".
"O'ya (Hüve)" mahsus "hudud", "(rabt'ed'i1'e'n) cevher'dir";

"Ben'e (Ene)" mahsus "hudud" ise, "kuvvet'tir"; mesela "hafı
za'dır".
"Evvel mahfuz" ile, "suret rabt'ı'na" bizatihi "evvel" olan
28- "Müteşekkil şuur'u", "Şuur ve Nazariyat-Şuur'un Kaynağı ve Esasları

Üzerine Bir İnceleme" adlı kitapta aynntılı olarak ele aldık.
29- Bu ifadede geçen "kendi" ile, "asl'ı'' kastetmediğimizi belirtelim. Bu
manada "kendi'den", "aks'et'me (reflexio)" suretiyle bahsedilemez. Bu
hususa, "Şuur ve Nazariyat-Şuur'un Kaynağı ve Esaslan Üzerine Bir
İnceleme" adlı kitapta ayrıntılı olarak temas ettik.
"mahfuz'u" kastediyoruz; yani, "cevher-ism'e" mahsusen "(mah

fuz) O'yu (Hüve)" ve "(mahfuz) Ben'i (Ene)".
"(Kapa1ı) asl'i isim", "Ben'de (Ene)" bizatihi "suret" esasında

"mahfuz'dur" . 30
"Cevher-ism'i", "asl'i isim" ile kanşhrmamak gerekir.
"Gayr'ı nisbet1i suret" olarak "asl'i isirn'den", "cevher" olarak

bahsedemeyiz; "cevher-istiı'e" bizatihi "suret" tayini ise imkan da
hilinde değildir; kısaca ifade edersek, bu sebeple.
"Cevher'e", "fikriyat (logia)" esasında "(bir) dil" vasıtasıyla ta

yin edilen "ad'ı", "cevher-isirn'den" ayırmak gerekir.
"Cevher-ism'e" mahsus "hudud", "kuvvet'tir"; "fikriyat

(logia)" esasında "ad'a" mahsus "hudud" ise, "önerme'ye" mahsus
"yük1e'm".31
"Yük1e'm", "kuvvet'e" tahvil edilemez.
Bu bakımdan "cevher-ism'i", "fikriyat (logia)" esasında "(bir)

dil'e" mahsusen, "cevher'e" tayin edilen "ad" suretiyle ele alama
yız.
"Cevher-isim", "gayr'ı nisbet1i arkhitektonik (architectonica

ir-ratio'nalis)" esasında "asl'i ism'in" ve, "tasvir" ve "zamir" teşkili
vasıtasıyla düşünülen "asl'i ism'e" mahsus "suret seyr'i'nin" kay
dına bağlanamaz. 32
Aksi takdirde, "cevher-ism'i", "theo-graphia" esasında
30- Bu noktalan, "3. (Cevher-Rabt'ed'e'n)-İsim, Cevher-İsim, Birlik" başlık

lı bölümde aynnhlı _olarak inceledik.
31- Bu manada "ad" da, "fikriyat (logia)" esasında "dil'e" mahsus
"isim'dir". Bu manada "isim'den", "önerme'den" ve "yük1e'm'den",
"Theogonia'nın Esasları-Genesis Nazariyah Üzerine Bir İnceleme" adlı
kitapta aynnhlı olarak bahsettik.
32- "Basit manzara'ya" mahsus "tasvir" ve, "asl'i ism'e" mahsus "zamir",
"theo-graphia makine' si" marifetiyle "inşa ol'u'r''. Bu hususa, "Theog
raphia'run Esaslan-Teoloji ve Matematik İnşa'sı Üzerine Bir İnceleme"
adlı kitapta temas ettik.
Yalçın Koç - 43
"theo-gonia'yı" ihlal etmek suretiyle "mesel esas1ı masal fikri

yat'ı'nın", yani "mutho-logia'run" ve bu itibarla "mesel esas1ı ma
sal felsefe'si'nin", yani "mutho-Philosophie'nin" kaydı altında ele
almış oluruz.
"Asl('ı'n)'ı" kuşatan "bir1i'k'e (unitas)" mahsus "cüz1er'den",

"isim" vasıtasıyla bahsederiz. 33
Bu meyanda, "bütün (holos, totum)", "parça(1ar) (meros, pars)"

itibariyle "nisbet1i bir1i'k'tir (unitas ratio'nalis)". "Bütün (holos,
totum)" ve "parça(1ar) (meros, pars)", ''bir'bir1er'i'ne", "nisbet (ra
tio)" suretiyle "iştirak ed'e'r"; bu manada.34
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e", "cevher-ism'e" ve "asl'i ism'e"

mahsus "bir1i'k'i (unitas)", "nisbet1i bir'li'k (unitas ratio'nalis)"
suretiyle ele alamayız. Bu bakımdan, "bir1i'k'ten (unitas)", "par
ça(1ar)'ı" bulunan "bütün (holos, totum)" suretiyle bahsedilemez.
"Aş'kın" itibariyle "ahlak teşkili", "asl('ı'n)'ı" kuşatan "bir1i'k'in

(unitas)" kaydı altında, "evvel mahfuz'a" mahsus "isim" olarak,
yani "(mahfuz) isim" olarak "O'nun (Hüve)" ve "Ben'in (Ene)",
"habr1a'mak" suretiyle "seyr'i" esasında mümkündür.
"O (Hüve)" ile, tekraren belirtelim, "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'i"

kastediyoruz.
Bizatihi "O'nun (Hüve)", "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)"

mahsus "hafıza" marifetiyle, bizatihi "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim"
esasında "muhafaza" altına alınmasından bahsedemeyiz.
"Suret rabt'ed'e'n cevher", yani "cevher-isim", "kendi'ni" biza

tihi "rabt'ed'e'n'i", yani "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'i", bizatihi "(cev
her-rabt'ed'e'n)-isim" olarak muhafaza altına alamaz.
Aksi takdirde, "cevher-ism'in", kendine mahsus "hudud'u" ih

lali suretiyle, "bir1i'k (unitas)" tasavvurunu iptal etmiş oluruz.
33- Bu manada "cüz" ile, "bütün'e (holos, totum)" mahsus "parça'yı (me
ros, pars)" kastetmediğimizi belirtelim.
34- Bu husustan, "Theographia'run Esaslan-Teoloji ve Matematik İnşa'sı
"Cevher-isim"bubakımdanbizatihi "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'i",
"mahfuz rabt'ı" suretiyle kayıt alhna alamaz.
Ancak, "bir1i'k seyr'i" cihetinden "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim"

olarak "O (Hüve)", "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsusen
"(mahfuz) isim'dir", yani "(mahfuz) O'dur (Hüve)".
Bu noktalan sonraki bölümde açtık.
"Evvel mahfuz'a" mahsus "isim" olarak, yani "(mahfuz) isim"

olarak "O'yu (Hüve)", yani "(mahfuz) O'yu (Hüve)", "nazariyat
(theoria)" esasında "müteşekkil dil'e" mahsus "suret1i isim" olarak
"(müteşekkil) o'dan (hüve)" tefrik etmek gerekir.35
Yanlış anlamaya meydan vermemek için tekraren belirtelim;

bizatihi "O (Hüve)", "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim'dir"; "evvel mah
fuz'a" mahsus "O (Hüve)" ise, "cevher-isim" esasında "(mahfuz)
O'dur (Hüve)".
Bu manada "(mahfuz) O (Hüve)" bizatihi, "hafıza" marifetiy

le "mahfuz rabt'ı" esasında bizatihi "cevher'dir''; "(müteşekkil) o
(hüve)" ise, "gayr'ı nisbet1i topo-graphia'run (topo-graphia ir-ra
tio'nalis)" kaydı alhnda "iç1i suret'ten" ibaret "ilk isim'dir" .36
"Theo-graphia makine'si" marifetiyle ve "asl'i isim'den" hare

ketle inşa olunan "(müteşekkil) o (hüve)", "gayr'ı nisbet'li arkhitek
tonik'tir (architectonica ir-ratio'nalis)".
"(Mahfuz) isim" olarak "O (Hüve)", "gayr'ı nisbet'li topo-grap

hia'run (topo-graphia ir-ratio'nalis)" kaydı alhna alınamaz.
Aksi takdirde, yukarıda belirttik, "(mahfuz) O'dan (Hüve)",
35- "Theo-graphia makinesi" marifetiyle inşa edilen "(müteşekkil) o'dan

(hüve)", yani "ilk isim'den", "Theographia'run Esaslan-Teoloji ve Ma
tematik İnşa'sı Üzerine Bir İnceleme" adlı kitapta aynnblı olarak bah
settik.
36- "(Müteşekkil) o'ya (hüve)" mahsus "kayna'k" olarak "(müteşekkil)
psukhe", yani "asl'i isim" de "(müteşekkil) suret'ten" ibarettir. Bu hu
susa, "Theologia'run Esasları-Felsefe'nin ve Teoloji'nin Nazariyah Üze
rine Bir İnceleme" adlı kitapta temas ettik.
Yalçın Koç - 45
"suret" esasında bahsetmek yoluyla ve, "theo-graphia" esasında

"theo-gonia'yı" ihlal etmek suretiyle "mutho-Philosophie", yani
"mesel esas1ı masal felsefe' si" tesis etmiş oluruz.
"Aş'kın'ın", "müteşekkil dil'e" mahsus "suret1i isim" olarak

"(müteşekkil) o (hüve)" esasında, yani "ilk isim" esasında "(mah
fuz) O'yu (Hüve)" bizatihi "hahr'la'ma'sı", bu yolla "asl('ı'n)'a"
mahsus "bir'li'k'i (unitas)" bizatihi "seyr'et'me'si", ve bu suretle
"ahlak" teşkil etmesinden bahsetmek mümkün değildir.
"İlk ism'i", yani "(müteşekkil) o'yu (hüve)", "bu" olarak almak

suretiyle, "(mahfuz) O'dan (Hüve)", "identitas" esasında "o" ola
rak söz edilemez.
Aksi takdirde "(mahfuz) O'nun (Hüve)", "ilk ism'.e", "nisbet1i

rabt'ı'ndan (conexio ratio'nalis)" bahsetmiş oluruz ki, bu mümkün
değildir.

mahsus "bir'li'k'i (unitas)" ve "müteşekkil dil'i", "nisbet1i arkhi
tektonik (architectonica ratio'nalis)" suretiyle düşünemeyiz; bu se
beple.
Yani "bir'li'k (unitas)" ve "müteşekkil dil", "(bir) mimar'i" esa

sında ele alınamaz.
"Evvel mahfuz'a" mahsus "isim" olarak, yani "(mahfuz) isim"

olarak "O'ya (Hüve)", "gayr'ı nisbet1i suret" esasında "isim" ola
rak "(müteşekkil) o (hüve)", yani "ilk isim" vasıtasıyla "temas'tan
( contactus)" bahsedilemez.
"Gayr'ı nisbet1i topo-graphia'nın (topo-graphia ir-ratio'nalis)"

kaydı albnda bulunan "ilk isim'den" hareketle, "(mahfuz) isim"
olarak "O'ya (Hüve)" bizzat "temas et'mek (contacto)" imkan dahi
linde değildir; sebebini yukarıda anlathk.
"(Müteşekkil) o (hüve)", yani "ilk isim", yukarıda belirttik,

"gayr'ı nisbet1i topo-graphia'nın (topo-graphia ir-ratio'nalis)"
kaydına tabidir; "evvel mahfuz'a" mahsus "isim", yani "(mahfuz)
isim" olarak "O'ya (Hüve)" ise, herhangi bir manada "topo-grap-
hia", "nazariyat'ın (theoria)" ve "suret nazariyat'ı'run" kaydı alhn

da tayin edilemez.
Bu bakımdan, "gayr'ı nisbet1i suret'' esasında "isim" olarak

"(müteşekkil) o (hüve)" ile "(mahfuz) isim" olarak "O (Hüve)" ara
sında, "temas (contactus)" suretiyle "geç'i'ş'ten (transitio)" bahse
dilemez.
Aksi takdirde, "gayr'ı nisbet'li topo-graphia'nın (topo-graphia

ir-ratio'nalis)" kaydı alhnda bulunan "suret'li isim'den" hareketle,
"evvel mahfuz'a" mahsus "ism'e" bizatihi "geç'i'ş'ten (transitio)"
söz etmek suretiyle "theo-graphia'yı" ihlal etmiş oluruz.
Bu manada "geç'i'ş'ten (transitio)" söz eden, "nazariyat (theo

ria)" esasında "theo-gonia'ya" mahsus "cevher'' fikrini iptal eder.
Bu bakımdan, "evvel mahfuz'a" mahsus "isim" olarak "O'yu

(Hüve)", yani "(mahfuz) O'yu (Hüve)", "geç'i'ş (transitio)" vası
tasıyla "suret1i isim" olarak "(müteşekkil) o'nun (hüve)" kaydına
bağlayan, "aş'kın'ın", "bir'li'k seyr'i" suretiyle teşkil ettiği "ahlak'ı",
"düş'kün'e" mahsus "fikriyat (logia)" esasında "ethike'ye" indirge
mek suretiyle kapahr.
"Aş'kın", "müteşekkil dil" esasında "suret'tir".37
"Müteşekkil dil'i", "nazariyat (theoria)" bakımından iki şekil

de düşünürüz; "(müteşekkil) psukhe suret'i" ve "nazar'i musiki"
olarak.
"(Müteşekkil) psukhe suret'i", "müteşekkil dil'in" bizatihi "nis

bet1i yüz'ü'dür (facies ratio'nalis)"; "nazar'i musiki" ise, "gayr'ı
nisbet1i yüz'ü (facies ir-ratio'nalis)".
Şöyle de söyleriz; "(müteşekkil) psukhe suret'i", "aş'kın'a" mah

sus "suret'in" bizatihi "nisbet1i yüz'ü'dür (facies ratio'nalis)"; "na
zar'i musiki" ise, "gayr'ı nisbet'li yüz'ü (facies ir-ratio'nalis)".

Üzerine Bir İnceleme" ve "Theogonia'run Esaslan-Genesis Nazariyah
Üzerine Bir İnceleme" adlı kitaplarda aynnhlı olarak bahsettik.
Yalçın Koç - 47
"Suret" olarak "aş'kın", bu itibarla, "(iki) suret yüz' ü'ne" mah

sus "bir'li'k (unitas)" esasında "inşa'at' hr".3 8
Bu nedenle, "ahlak teşkil' i" cihetinden "aş'kın'ı", "aş'kın'a"

mahsus "kayna'k'ı" da göz önünde bulundurmak suretiyle "cevher
rabt'ed'e' n'e", yani "(cevher-rabt'ed'e' n)-ism'e, "suret rabt'ed'e'n
cevher" olarak "psukhe'ye", yani "cevher-ism'e" ve "(müteşekkil)
suret'e", yani, "asl' i ism'e" mahsus "bir1i'k (unitas)" esasında ele
almak gerekir.
Aksi takdirde, "kendi'ne dost(1uk)" olarak "ahlak' ı", "bir'li'k

seyr'i" esasında "asl('ı' n)'a sadakat'' suretiyle açmaktan bahsedile
mez.
Yukarıda anlahlanlan da dikkate almak suretiyle tekraren belir

teliin; "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e", "cevher-ism'e" ve "asl' i ism'e"
mahsus "bir1i'k'i (unitas)", "alaka (re-latio)" esasında düşünülen
"arkhitektonik" vasıtasıyla ele almak imkan dahilinde değildir; bu
itibarla "ahlak teşkil' i'nden", "arkhitektonik seyr'i" suretiyle bah
sedilemez. 39 40
B u nedenle, "alaka (re-latio)" fikrinin kaydı alhnda bulunan

"arkhitektonik" tasavvuru vasıtasıyla, "kendi'ne dost(1uk)" olarak
"ahlak'a" temas imkanı bulunmaz.
Bir hususa kısaca değinelim.
38- Bu noktalan, "Şuur ve Nazariyat-Şuur'un Kaynağı ve Esaslan Üzerine

Bir İnceleme" ve "Zihin ve Nazariyat-Zihn'in Kaynağı ve Esaslan Üze
rine Bir İnceleme" adlı kitaplarda ele aldık.
39- Bu ifade, hem "nisbet1i alaka (relatio ratio'nalis)" hem de "gayr'ı nis
bet1i alaka (relatio ir-ratio'nalis)" itibariyle geçerlidir.
40- Bu bakımdan, Freiberg1i Freud'a mahsus "psukhe fikriyat'ı", "das
Es", "das leh" ve "das Über-ich" fikrini dikkate alarak söylersek,
"bir'bir'i'ni" kuşatan "kabuk1ar" esasında düşünülen "arkhitektonik
teşkil'i" bakımından, onarımı mümkün olmayan surette "anza1ı'dır".
Bu husus, "Anadolu Mayası-Türk Kimliği Üzerine Bir İnceleme" adlı
kitabın dördüncü yazısında anlahlanlan da dikkate almak suretiyle
açılabilir.
"Düş'kün'e" mahsus "suret'', "fikriyat (logia)" esasında

"dil'dir".41
"Kendi'ne dost(1uk)" olarak "ahlak'tan" ve bu manada "ahlak
teşkil'i'nden", "düş'kün'e" mahsus "suret'' esasında bahsedilemez.
"Düş'kün'ün", kendine mahsus "suret'' esasında, "aş'kın'a"
mahsus "asl'ı", bizatihi "kendi (düş'kün)" olarak "idrak'ı" imkan
dahilinde değildir.
"Düş'kün'e" mahsus "suret'' vasıtasıyla, "nazar'i musiki" esa
sında "bir1i'k seyr'i'nden" bahsedemeyiz; bu sebeple.
Bu nedenle "düş'kün", "ahlak" teşkil edemez.
"Düş'kün'e" mahsusen "ahlak' tan" söz etınek gerekirse, bu ma
nada "ahlak", bu bakımdan "fikriyat'ın (logia)" kaydı albnda bulu
nan "değer(1er) manzurn'e'si" olarak "ethike'den" ibarettir.
Şöyle de söyleriz; "değer(1er) manzum'e'si" vasıtasıyla, "ken
di'ne dost('luk)" olarak "ahlak'a" temas etmek, bu yolla "aş'kın'a"
mahsus "asl'ı" kuşatan ''bir1i'k'i (unitas)" bizatihi "seyr'et'mek" ve
bu itibarla "ahlak'ı", "asl('ı'n)'a sadakat'' esasında "teşkil et'mek"
mümkün değildir.
"Düş'kün", bu itibarla, "değer(1er) manzum'e'si'nden", yani
"ethike'den", ancak "zihin (mens)", "tahayyül (phantasia)" esasın
da "düşünce (cogitatio)" ve "muhakeme" vasıtasıyla, "hikayat'' su
retinde "söz ed'e'r''; kısaca ifade edersek bu sebeple.
"Düş'kün'ün", "fikriyat (logia)" esasında "dil" vasıtasıyla, "ken
di'ne (düş'kün'e)" mahsus "asl'a", yani "aş'kın'a" dahi "temas'ı'n
dan (contactus)" bahsedemeyiz. 42
"Düş'kün'ün", "suret rabt'ed'e'n cevher'' olarak "psukhe'den"
41- "Oüş'kün'e" mahsus "suret'e", "Theographia'run Esaslan-Teoloji ve

Matematik İnşa'sı Üzerine Bir İnceleme" ve "Theogonia'run Esasla
n-Genesis Nazariyah Üzerine Bir İnceleme" adlı kitaplarda aynnhlı
olarak temas ettik.
42- Bu husustan, "Theogonia'run Esaslan-Genesis Nazariyah Üzerine Bir
İnceleme" adlı kitapta bahsettik.
Yalçın Koç - 49
gelen "suret1i ses'i" bizatihi "işit'me'si", "suret1i ses'i" bu yolla

"gör'me'si" ve bu esas dahilinde, "nisbet'li bir'li'k (unitas ratio'na
lis)" olarak "zaman'a" mahsusen "seyr'et'me'si" imkan dahilinde
değildir; bu husus gözden kaçırılmadan. 43
Bu itibarla, "düş'kün'e" mahsusen "arkhitektonik seyr'i'nden"

bahsedilemez.
"Düş'kün'ün", "bir'li'k'i (unitas)", "nazar'i musiki" esasında

"seyir" suretiyle "idrak'ı" mümkün değildir; bu sebeple.
Bu cihetten de, "düş'kün'ün", "kendi'ne dost(1uk)" olarak "ah

lak'a" bizatihi "temas'ı'ndan (contactus)" söz edemeyiz.
Tekraren ifade edersek, bu nedenlerle "düş'kün", "kendi'ne

dost'' değildir; bu bakımdan da "ahlak' sız'dır".
"Ahlak'ı" bizzat "teşkil ed'e'm'e'yen", "ahlak'sız'dır"; yani "ah

lak'ı bul'u'n'maz"; bu manada.
Bu manada olmak üzere, "düş'kün'e" mahsus "fikriyat (logia)",

mesela "theos fikriyat'ı", "teşkil" cihetinden "ahlak'sız'a" mahsus
"fikriyat'hr (logia)".
"Aş'kın", "cevher-isim" olarak "Ben (Ene)" vasıtasıyla "ra

bt'ed'i1en" ve, "ayn'ş'ı'k dış sahne'nin", bu itibarla da "beden'in"
ve "motor sistem'in" kaydı allına girmeyen ''bir'ey'dir".
"Aş'kın'ın suret'i", bu bakımdan "nazariyat (theoria)" esasında

"müteşekkil dil'dir''; "(müteşekkil) psukhe suret'i'ne" ve "nazar'i
musiki'ye" mahsus ''bir1i'k (unitas)" olarak.
"Düş'kün'den" ise, "ayn'ş'ı'k dış sahne'ye" mahsusen, "be

den'in" ve "motor sistem'in" kaydı alhnda bulunan "bir'ey" olarak
bahsederiz.
43- Bu manada "suret1i ses" fikrini ve bu suretle "gör'ü1'e'n'e"' mahsus

"seyr'i", "Theogonia'run Esaslan-Genesis Nazariyab Üzerine Bir İnce
leme" ve "Şuur ve Nazariyat-Şuiı.r'un Kaynağı ve Esaslan Üzerine Bir
İnceleme" adlı kitaplarda anlattık
"Oüş'kün'ün suret'i" bu bakımdan "fikriyat (logia)" esasında

. il
dil'dir''.
"Fikriyat (logia)" esasında "dil'in", yani "düş'kün'e" mahsus
"suret'in", "nazariyat (theoria)" esasında "müteşekkil dil'e", yani
"aş'kın'a" mahsus "suret'e" tahvili imkan dahilinde değildir; bu
husus gözden kaçınlmadan. 4 4
"Aş'kın rabt'et'mek", yani "suret'' olarak "müteşekkil dil ra
bt'et'mek", "cevher-isim" olarak "Ben (Ene)" vasıtasıyla "(suret)
doğ'u'r'mak'ın (gigno, gignomai)" kaydına bağlıdır.
Bu manada "suret'', "basit manzara'ya iç" olarak "(müteşekkil)
psukhe'dir''; yani "gayr'ı nisbet1i yer (topos ir-ratio'nalis)" olarak
"asl'i isim'dir''.
"Asl'i isim'den" hareketle "ilk isim" ve "nihai isim", ve bunlara
mahsus "zamir(1er)", "theo-graphia makine'si" marifetiyle, "aç'ı'k
(müteşekkil) psukhe" esasında, yani "aç'ı'k asl'i isim" esasında
"(bir) an'a" mahsusen "inşa ed'i1'i'r".45
"Theo-graphia makine'si", "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)"
mahsus "iş1e'yiş'tir (mechanismus)"; "tab" ve "darb" suretiyle.46
Bu manada "iş1e'yiş", "gayr'ı nisbet1i topo-graphia (topo-grap
hia ratio'nalis)" ve "nisbet1i topo-graphia (topo-graphia ratio'na
lis)" arasında "geç'i'ş (transitio)" temin eder.
Bu bakımdan, "aş'kın'ı", "suret'' olarak "müteşekkil dil" esasın

da, "cevher-isim" olarak "Ben (Ene)" bizzat "rabt'ed'e'r''.
Bu itibarla "aş'kın", "cevher-isim" olarak "Ben'den (Ene)",
"doğ'u'ş (genesis)" yoluyla ve "(müteşekkil) suret'' esasında gelir.
44- Bu noktalan, "Theographia'run Esaslan-Teoloji ve Matematik İnşa'sı

Üzerine Bir İnceleme" adlı kitaplarda aynnhlı olarak ele aldık.
Bir İnceleme" adlı kitapta aynnhlı olarak anlathk.
46- Bu noktaya, "Theographia'run Esaslan-Teoloji ve Matematik İnşa'sı
Üzerine Bir İnceleme" adlı kitapta temas ettik.
Yalçın Koç - 51
Bu nedenle, "aş'kın'a" mahsus "kayna'k", "nazariyat'ın (theo

ria)" kaydı alhnda, "cevher-isim" olarak "Ben'dir (Ene)"; "bir'li'k
(unitas)" vasıtasıyla kuşablan şekilde.
"Düş'kün" ise, "suret'li iç'in" kaybı ve "ayrı'ş'ı'k dış sahne" teş

kili yoluyla "aş'kın'dan" gelir; yani "aş'kın'dan düş'e'r".
"Aş'kın'dan", "nazariyat'a (theoria)" mahsus "müteşekkil dil"

esasında bahsederiz; "düş'kün'den" ise "fikriyat (logia)" esasında
"dil" suretiyle.
"Nazariyat (theoria)" cihetinden "müteşekkil dil", tekraren be

lirtelim, "(müteşekkil) psukhe suret'i'dir"; "suret nazariyat'ı" cihe
tinden ise "nazar'i musiki'dir''.
"Rabt'ed'i1'e'n suret'', yani "asl'i isim" esasen "suret'li ses'tir".
"Cevher-isim" olarak "Ben (Ene)", bu manada "suret1i ses

ver'i'r". 47
Bu itibarla, "aş'kın'a" mahsusen düşünülen "müteşekkil şuur

teşkil'i", "suret1i ses" esasında "işit'me'nin", "gör'me'nin" ve
"seyr'et'me'nin" kaydına bağlıdır.
Ancak, "theo-graphia" esasında "theo-gonia" bakımından,

"cevher rabt'ed'e'n'in", yani "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak
"O'nun (Hüve)", "cevher rabt'ı" itibariyle, "aş'kın'a" mahsusen
"suret1i ses ver'me'si'nden" bahsedilemez.
Aksi takdirde, "cevher-isim" olarak "Ben'i (Ene)", "aş'kın'a"

mahsusen "suret'li ses" esasında ele almış, "cevher'i" bu itibarla
"suret'in" kaydına bağlamış ve bu yolla "cevher" fikrini iptal ebniş
oluruz.
"Cevher-ism'e" mahsus "kuvvet" olarak "hudud", "suret'in"

kaydına bağlanamaz; kısaca belirtirsek bu sebeple.
Bu bakımdan "cevher-ism'in", "theo-graphia" esasında
47- Bu hususa, "Theogonia'run Esaslan-Genesis Nazariyah Üzerine Bir İn

celeme" ve "Şuur ve Nazariyat-Şuur'un Kaynağı ve Esaslan Üzerine
Bir İnceleme" adlı kitaplarda temas ettik.
"theo-gonia" itibariyle ifade edersek, "suret'li ses" vasıtasıyla "ra

bt'ı'ndan" bahsetmek imkan dahilinde değildir.
Bu hususu, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isirn" olarak "O (Hüve)", bu

manada olmak üzere "a-logos'tur", yani "ses ver'me'ye'n'dir" şek
linde ifade ederiz. 48
·
"Arkhitektonik" teşkili, "cüz(1er)" arasında düşünülen "ala
ka(1ar)'ın" ve bunlara mahsus "topo-graphia(1ar)'ın" kaydına
bağlıdır.
Bu bağlamda, "cüz(1er)" ile, "asl'ı" kuşatan "bir1i'k (unitas)"

itibariyle düşünülen "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'yu
(Hüve)", "cevher-isim" olarak "Ben'i (Ene)" ve "asl'i ism'i" kaste
diyoruz.49
Bu bakımdan, "arkhitektonik" tasavvurunu, yukarıda belirtilen

manada "topo-graphia" esasında ele almak gerekir.
Bu nedenle, "asl'ı" kuşatan ''bir1i'k'i (unitas)", "arkhitektonik"

suretiyle ele almak, bu ''bir'li'k'e (unitas)", "topo-graphia" tayin
edilmesinin kaydına bağlıdır.
Bu manada "topo-graphia'yı" ise, yukarıda belirttik, ''bir'li'k'e

(unitas)" mahsus "cüz(1er)" arasındaki "alaka(1ar) (relatio)" vası
tasıyla düşünmek gerekir.
Bu "alaka(1ar)'dan", "aks'et'me (re-flexio)", "geri taşı'rna (re-fe

ro)", "nisbet (ratio)", "gayr'ı nisbet (ir-ratio)" ve "bila nisbet (irra
tio)" suretiyle bahsederiz. 50
48- Bu noktalardan, "Theogonia'run Esaslan-Genesis Nazariyah Üzerine

Bir İnceleme" adlı kitapta bahsettik.
49- Önceden de belirttik; bu manada "cüz'ü", "bütün'e (holos, totum)"
mahsus "parça (meros, pars)" suretiyle düşünemeyiz.
50- "Aks'et'me'den (re-flexio)", "Dialektik ve Nazariyat-Dialektik Man
hk'ın ve Spekülatif Felsefe'nin Esaslan Üzerine Bir İnceleme", "geri
taşı'yış'tan (re-fero)", "Zihin ve Nazariyat-Zihn'in Kaynağı ve Esaslan
Üzerine Bir İnceleme", "nisbet'ten (ratio)", "gayr'ı nisbet'ten (ir-ratio)"
ve "bila nisbet'ten (irratio)" ise, "Theographia'run Esaslan-Teoloji ve
Matematik İnşa'sı Üzerine Bir İnceleme" adlı kitaplarda aynnhlı olarak
bahsettik.
Yalçın Koç - 53
Bu "alaka(1ar)" vasıtasıyla, "asl'ı" kuşatan "bir1i'k'e (unitas)",

"topo-graphia" tayin edilip edilemeyeceği hususunu aşağıda ele
aldık.
"Aks'et'me (re-flexio)" ile, "geri bük'ü1'ü'ş'ü" kastediyoruz.
"Geri taşı'yış'ı (re-fero)", "aks'et'me'nin (re-flexio)" kaydına

bağlayamayız; bu nokta gözden kaçırılmadan.
"Geri taşı'yış (re-fero)", "aks'et'me (re-flexio)" esasında ele alı

namaz.
"Aks'et'me (re-flexio)", "nisbet'li alaka'dır (relatio ratio'nalis)".

"Aks'ed'e'n" ve "(kendi('si)'ne) aks'ed'i1'e'n", "nisbet'li rabt'ın (co
nexio ratio'nalis)" kaydına bağlıdır; bu manada.
Bu bakımdan, "cevher-isim" olarak "Ben (Ene)", "(cevher-ra

bt'ed'e'n)-isim" olarak "O'nun (Hüve)" bizatihi "aks'i (re-flexio)"
suretinde ele alınamaz.
"Cevher-ism'e" mahsus "hudud" olarak "kuvvet'ten", "(cev

her-rabt'ed'e'n)-ism'e" mahsus "hudud" olarak "(rabt'ed'i1'e'n)
cevher" suretiyle bahsedilemez; bu sebeple.
Aksi takdirde "(rabt'ed'i1'e'n) cevher-ism'i", "(cevher-ra

bt'ed'e'n)-ism'e" bizatihi "nisbet'li alaka (relatio ratio'nalis)" esa
sında bağlamış oluruz.
Ancak, "nazariyat (theoria)" cihetinden ifade edersek, "(ra

bt'ed'i1'e'n) cevher-isim'den" hareketle, mesela "kuvvet'' olarak
"hafıza" vasıtasıyla, "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e" bizatihi "nisbet'li
geç'i'ş (transiti.o ratio'nalis)" düşünmek imkan dahilinde değildir.
Aksi takdirde, "(rabt'ed'i1'e'n) cevher-ism'i", "(cevher-ra

bt'ed'e'n)-ism'e" bizatihi "nisbet'li alaka (relatio ratio'nalis)" esa
sında bağlamış ve bu suretle "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" fikrini ve
bu itibarla da "theo-graphia" esasında "theo-gonia'yı" iptal ebniş
oluruz.
Bu bakımdan, "(rabt'ed'i1'e'n) cevher-ism'i", "(cevher-ra

bt'ed'e'n)-ism'e" mahsusen "aks'et'me (re-flexio)" esasında ele ala-
mayız.sı
"(Rabt'ed'i1'e'n) cevher-isim'den", "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'in"

bizatihi "aks'i (re-flexio)" olarak söz edemeyiz; bu manada.
Bu bakımdan "cevher-isim rabt'ed'e'n'i", yani "(cevher-ra

bt'ed'e'n)-isim" olarak "O'yu (Hüve)", "cevher-ism'e" mahsus
"kuvvet'' esasında ele almak imkan dahilinde değildir.
"Kuvvet'in", bizatihi "kendi'si" olarak "kuvvet" marifetiyle

"teşkil'i" ise, düşünülebilecek bir husus değildir; bu manada.
Mesela "hafıza'run" bizatihi "kendi('si)'ni teşkil'i'ni" düşünmek

"abes' tir" . 5 2
Bu sebeple, "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e" ve "(rabt'ed'i1'e'n) cev

her-ism'e" mahsusen, müşterek "topo-graphia'dan", "aks'et'me
(re-flexio)" suretiyle bahsetmek ve bu yolla "arkhitektonik" teşkil
edildiğini düşünmek imkan dahilinde değildir.
"Aks'et'me'den (re-flexio)", ne "gayr'ı nisbet (ir-ratio)" ne de

"bila nisbet (irratio)" esasında söz edilemez; bu husus gözden ka
çırılmadan.
"Gayr'ı nisbet'li topo-graphia (topo-graphia ir-ratio'nalis)" cihe

tinden, "aks'et'me (re-flexio)", "iç'in, dış'a aks'i" suretinde düşü
nülemez.
"Gayr'ı nisbet'li topo-graphia (topo-graphia ir-ratio'nalis)"

itibariyle "dış", "iç'e" mahsus "yer'dir (topos)". Bu manada "yer
51- "Aks'et'me (re-flexio)", tekraren belirtelim, "nisbet'li alaka'nın (relatio

ratio'nalis)" kaydına bağlıdır. Bu bakımdan belirtmeden geçmeyelim;
Württemberg'li Hegel'in, "aks'et'me (re-flexio)" esasındaki "speküla
tif theo-logia'sı (theo-logia speculativa)", "nisbet'li rabt'ın (conexio
ratio'nalis)" kaydı altındadır ve bu cihetten "anza1ı'dır"; bu hususa,
"Dialektik ve Nazariyat-Dialektik Mantık'ın ve Spekülatif Felsefe'nin
Esaslan Üzerine Bir İnceleme" ve "Fenomenoloji ve Nazariyat-Tezahür
Fikriyatı'nın Esaslan Üzerine Bir İnceleme" adlı kitaplarda temas ettik.
52- "(Mahfuz) isim rabt'ı", "hafıza'nın" bizatihi "kendi('si)'ni teşkil'i" ola
rak düşünülemez.
Yalçın Koç - 55
(topos)", bu "yer'e münhasır" olan "gayr'ı nisbet'li muhteva'run

(contentus ir-ratio'nalis)" bizatihi "aks'i (re-flexio)" esasında ele
alınamaz; kısaca ifade edersek bu sebeple.
Mesela "suret'li ism'i", "suret'li vasfın aks'i" olarak düşüneme

yiz; bu manada.
Aksi takdirde, "asl'i ism'i", "kendi'ne (asl'i ism'e)" mahsus "hu

dud'un" bizatihi "aks'i (re-flexio)" suretiyle ele almış oluruz ki, bu
"The.o-graphia'ya" mahsus "iç'yüz yaz'ı'm'ı'ru", yani "(müte

şekkil) isim'den" hareketle ve "theo-graphia makine'si" marifetiyle
"zamir inşa'sı'ru", "ism'in, zamir suret'i'nde aks'i" şeklinde düşün
mek de "abes' tir".
"Aks'et'me (re-flexio)", ve bu itibarla "aks'ed'e'n" ve "(ken

di('si)'ne) aks'ed'i'l'e'n", yukanda belirttik, "nisbet'li topo-grapha
ia'run (topo-graphia ratio'nalis)" kaydına tabidir.
"Zamir" ise, "(müteşekkil) ism'e", mesela "asl'i ism'e" mahsus

"gayr'ı nisbet'li topo-graphia'dan (topo-graphia ir-ratio'nalis)"
hareketle, ve "theo-graphia makine'si" marifetiyle, "nisbet'li to
po-graphia'ya (topo-graphia ratio'nalis)" bizatihi "geç'i'ş (transi
tio)" esasında "inşa ed'i'l'i'r''.
Bu bakımdan, "zamir inşa'sı", "aks'et'me (reflexio)" suretiyle

ele alınamaz.
"Gayr'ı nisbet'li topo-graphia'dan (topo-graphia ir-ratio'na

lis)", "nisbet'li topo-graphia'ya (topo-graphia ratio'nalis)" bizatihi
"geç'i'ş'i (transitio)", "aks'et'me (re-flexio)" esasında düşünemeyiz;
bu sebeple.
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" ile "cevher-isim" arasındaki "ala

ka'run (relatio)" esası, "nazariyat'ın (theoria)" kaydı altında bulu
nan "theo-gonia" itibariyle ''bila nisbet'tir (irratio)".
"(Müteşekkil) suret", mesela "asl'i isim" esasen "suret ra

bt'ed'e'n cevher'den" gelen "suret'li ses'tir". Bu bakımdan "suret
teşkil'i", "işit'me'nin" kaydına bağlıdır.
Ancak, "theo-gonia" itibariyle, "cevher-isim" olarak "Ben'den

(Ene)", "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'dan (Hüve)" gelen
"suret1i ses" esasında bahsedemeyiz.
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim", "aş'kın'a" mahsusen "suret1i ses

ver'mez" .53
"Bila nisbet'i (irratio)", bu bakımdan, "aks'et'me (re-flexio)"

esasında ele alamayız. "Cevher-ism'i", "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'in
aks'i" şeklinde düşünmek "nazariyat (theoria)" bakımından imkan
Ne "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya (Hüve)", ne de

"cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)", "nazariyat (theoria)" esasında
"topo-graphia" tayin edilemez; bu husus gözden kaçınlmadan.
Bu bakımdan müşterek "topo-graphia'dan" ve bu suretle "ark

hitektonik'ten" bahsedilemez.
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e" ve "cevher-ism'e", "yer (topos)" ve

"zaman" tayin etmek; bunları "yer'den (topos)" ve "zaman'dan"
bahsetmek suretiyle "aç'mak", "theo-graphia" esasında "theo-go
nia" itibariyle mümkün değildir; bu sebeple.
Aksi takdirde, "mesel esas1ı masal fikriyat'ı", yani "mut

ho-logia" tesis etmiş oluruz.
"Cevher-isim" ile "(müteşekkil) suret", mesela "asl'isim" ara

sındaki "alaka'dan (relatio)" da, "aks'et'me (re-flexio)" suretiyle
bahsedemeyiz.
"(Müteşekkil) suret'i", "cevher-isim" olarak "Ben'in (Ene)" bi

zatihi "geri bük'ü1'ü'ş'ü (re-flexio)", yani "aks'i (re-flexio)" şeklin
de düşünmek "abes'tir".
"Cevher-isim", "(müteşekkil) suret'e" mahsus "kayna'k'hr". Bu

bakımdan, "cevher-isim" ile "(rabt'ed'i1'e'n) suret" arasındaki "ala-
53- Bu noktalan, "Theogonia'nın Esaslan-Genesis Nazariyab Üzerine Bir

İnceleme" adlı kitapta ele aldık. "(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" bu itibarla
"a-logos'tur".
Yalçın Koç - 57
ka'nın (relatio)" esası "gayr'ı nisbet'dir (ir-ratio'nalis)".
Ancak, bu manada "gayr'ı nisbet1i alaka'yı (relatio ir-ratio'na

lis)", "gayr'ı nisbet1i topo-graphia'nın (topo-graphia ir-ratio'nalis)"
kaydına bağlayamayız.
Bu surette "gayr'ı nisbet1i alaka (relatio ir-ratio'nalis)",

"iç'iç'e1ik" esasında "suret" olarak ele alınamaz. "(Müteşekkil) su
ret' ten", "cevher-ism'e" mahsus "iç" olarak söz edemeyiz; bu se
beple.54
Bu surette "gayr'ı nisbet'li alaka'nın (relatio ir-ratio'nalis)", "nis

bet'li alaka'ya (relatio ratio'nalis)" tahvili ise imkan dahilinde de
ğildir.
Yani, "cevher-ism'i" ve mesela "asl'i ism'i", "bir'bir'i'ne iştirak"

suretiyle "rabt (conexio)" esasında, yani "nisbet'li rabt (conexio ra
tio'nalis)" suretiyle ele almak imkan dahilinde değildir; bu mana
da.
Bu bakımdan, "suret rabt'ed'e'n cevher'' olarak "psukhe" ve

"(müteşekkil) suret" itibariyle de, "aks'et'me (re-flexio)" suretiyle
düşünülen "alaka (relatio)" esasında "topo-graphia" tesis etmek ve
bu yolla, bahis konusu "bir1i'k'e (unitas)" mahsusen "arkhitekto
nik' ten" söz etmek imkansızdır.
"Asl('ı'n)'ı" kuşatan "bir1i'k'e (unitas)", yani "(cevher-ra

(Ene)" ve "asl'i ism'e" mahsus "bir1i'k'e (unitas)", "aks'et'me (re
flexio)" esasında, "nisbet'li topo-graphia (topo-graphia ratio'nalis)"
tayin edilemez; sebeplerini yukarıda anlattık.
Bu nedenle, "asl('ı'n)'ı" kuşatan "bir'li'k'i (unitas)", "aks'et'me

(re-flexio)" esasında düşünülen "arkhitektonik" suretiyle ele ala
mayız.
Bir hususu hatırlatmadan geçmeyelim.

"Aks'et'me (re-flexio)", tekraren belirtelim, "nisbet'li rabt (co

nexio ratio'nalis)" esasında "nisbet1i alaka'nın (relatio ratio'nalis)"
kaydına tabidir.
"Aks'ed'e'n'i" ve "(kendi'si'ne) aks'ed'i1'e'n'i", bu bakımdan,

"nisbet'li topo-graphia'nın (topo-graphia ratio'nalis)" kaydı albn
da, "nisbet'i bir1i'k (unitas ratio'nalis)" suretiyle düşünürüz.
Bu bakımdan, "gayr'ı nisbet'li arkhitektonik'ten (architectonica

ir-ratio'nalis)", "aks'et'me (re-flexio)" suretiyle bahsedilemez.
''Gayr'ı nisbet1i arkhitektonik (architectonica ir-ratio'nalis)",

"gayr'ı nisbet'li bir'li'k'tir (unitas ir-ratio'nalis)".
Bu bakımdan, "gayr'ı nisbet'li arkhitektonik'in (architectonica

ir-ratio'nalis)", "nisbet'li rabt'ın (conexio ratio'nalis)" kaydı altında
bulunan "aks'et'me (re-flexio)" suretiyle düşünülmesi imkan dahi
linde değildir.
"Theo-graphia" esasında "theo-gonia" itibariyle tekraren belir

telim; "(cevher- rabt'ed'e'n)-isim olarak "O'ya (Hüve)", "cevher-i
sim" olarak "Ben'e (Ene)" ve "asl'i ism'e" mahsus ''bir1i'k (unitas)"
bakımından, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" ile "cevher-isim" arasın
daki "alaka'nın (re-latio)" esası ''bila nisbet'tir (irratio)"; "cevher-i
sim" ile "asl'i isim" arasındaki "alaka'nın (re-latio)" ise "gayr'ı nis
bet (ir-ratio)".
Ancak, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O (Hüve)" ile "asl'i

isim" olarak "(müteşekkil) psukhe" arasında, "cevher-ism'in" kay
dı altında bulunmayan "alaka'dan (relatio)" söz edemeyiz.
Aksi takdirde, "asl'i isim'den", "cevher-isim" esasında bahset

miş oluruz ki, bu mümkün değildir.
"Asl'i isim", "cevher-isim" esasında ele alınamaz.
"Asl'i ism'e" mahsus "hudud", "iç'te taşı'n'a'n suret'li vasıftır'';

"cevher-ism'e" mahsus "hudud" ise, "kuvvet' tir". "İç'te taşı'n'a'n
suret1i vasfı", "kuvvet" esasında düşünemeyiz; bu sebeple.
"Kendi'ne dost(1uk)" olarak "ahlak", "asl('ı'n)'a sadakat'' sure

tiyle teşkil olur. Bu noktadan yukarıda bahsettik.
Yalçın Koç - 59
"Asl('ı'n)'a sadakat" suretindeki "ahlak" tasavvurunu, "(cev

her-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O (Hüve)" ile "cevher-isim" olarak
"Ben (Ene)" arasındaki "bila nisbet'li alaka'yı (relatio irratio'nalis)"
ve "cevher-isim" ile "asl'i isim" arasındaki "gayr'ı nisbet'li alaka'yı
(relatio ir-ratio'nalis)" açmadan ele alamayız.
Aksi takdirde, "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e", "cevher-ism'e" ve

"asl'i ism'e" mahsus "bir'li'k (unitas)" tasavvurunu örtmüş ve bu
suretle "kendi'ne dost('luk)" olarak "ahlak'a" mahsus "asl'ı" ve
"kayna'k'ı" iptal ederek bu manada "ahlak'ı", "düş'kün'e" mahsus
"değer(1er) manzum'e'si" olarak "ethike'nin" kaydına bağlamış
oluruz.
"Düş'kün'e" mahsus "suret", tekraren belirtelim, "fikriyat

(logia)" esasında "dil'dir".
"Fikriyat (logia)" esasında "dil" vasıtasıyla, "nazariyat (theo

ria)" esasında "müteşekkil dil'e" bizatihi "temas'tan (contactus)"
ve bu itibarla "geç'i'ş'ten (transitio)" bahsedemeyiz.
Bu bakımdan, "düş'kün'e" mahsus "ethike" vasıtasıy

la, "aş'kın'a" mahsusen düşünülen "ahlak'a", yani "kendi'ne
dost(1uk)'a", "teşkil" cihetinden temas etmek imkan dahilinde de
ğildir.
Bu sebeple, "kendi'ne dost(1uk)", "değer(1er) manzum'e'si"

esasında ele alınamaz.
"Aş'kın'a" mahsus "hakikat'in", "nazar'i musiki seyr'i" esasında

bizatihi "kendi (aş'kın)" olarak "idrak'ı'ru", "fikriyat (logia)" esa
sında "değer (axia)" vasıtasıyla düşünmek "abes'tir''.
Bu manada "idrak", "fikriyat (logia)" esasında "değer'e (axia)"

indirgenemez. "Fikriyat (logia)" esasında "değer'in (axia)", "id
rak'a" tahvilini düşünemeyiz.
Bu ifade hem "Grek-Latin-Kilise diyar'ı'na" hem de "Arapça

ve Farsça" konuşulan "diyar'a" mahsus "değer fikriyat'ı'ru (axio
logia)" ve "theos fikriyat'ı'ru", yani "teoloji'yi" kapsar.
Hem "Grek-Latin-Kilise diyar'ı'na" hem de "Arapça ve Farsça"

konuşulan "diyar'a" mahsus "değer fikriyat'ı (axio-logia)" ve "the

os fikriyat'ı" vasıtasıyla, yani "teoloji" vasıtasıyla, "İnsan'ın" esası
olarak "ahlak'a", "teşkil" cihetinden "temas et'mek (contacto)" im-
·
Bu manada "değer fikriyat'ı'nın (axio-logia)" ve, "theos fikri

yat'ı'nın", yani "teoloji'nin" esası, "düş'kün'e" mahsus "dil'dir''; bu
sebeple.
"Düş'kün'e" mahsus "dil" vasıtasıyla "ahlak'tan", "teşkil" itiba

riyle bahsedilemez; sebeplerini yukarıda anlattık.
Bu bakımdan tekraren belirtelim; "kendi'ne dost(1uk)" olarak

"ahlak" tasavvurunun açılması, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim", "cev
her-isim" ve "asl'i isim" arasında düşünülen "alaka(1ar)'ın" ele
alırunasuu ve açılmasuu gerekli kılar.
Aksi takdirde, "kendi'ne dost(1uk)" olarak "ahlak'a" mahsus

"kayna'k'tan" ve "esas'dan", "teşkil" itibariyle söz edemeyiz.
Geniş manada ifade edersek, "alaka (re-latio)", "geri taşı'yış"

esasında "raht (conexio)" suretiyle tesis edilir.55
"Alaka (re-latio)" belirten "geri taşı'yış'ı", "tahayyül (phanta

sia)" esasında "düşünce'ye (cogitatio)" mahsus "isim" itibariyle
düşünülen "re-fero (geri taşı'yış)" ile kanşbrmamak gerekir.
"Aş'kın'a" mahsus "asl'i isim'den" hareketle, mesela "cev

her-ism'e" bizatihi "geri taşı'yış'tan (re-fero)", yani "asl'i
ism'in", "cevher-ism'e" bizatihi "geri taşı'n'ma'sı'ndan (re-fero)",
"theo-graphia" esasında söz edilemez.
Aksi takdirde "cevher-ism'e", "theo-graphia" esasında "theo-go

nia'yı" ihlal etmek suretiyle, "teşkil" cihetinden "asl'i isim" tayin
etmiş oluruz.56
55- Mesela, "aRb" itibariyle ifade edersek, " ...R. . .'nin", ''b'nin, a'ya geri ta
şı'n'ı'ş'ı (re-fero)" suretiyle tesisi manasında.
56- "Geri taşı'yış (refero)" suretiyle "isim" tayinini, "Zihin ve Nazari
yat-Zihn'in Kaynağı ve Esaslan Üzerine Bir İnceleme" adlı kitapta an
lattık.
Yalçın Koç - 61
Bu surette "isim tayin'i", "nazariyat (theoria)" bakımından esa

sen imkan dahilinde değildir.
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-ism'i" ve "cevher-ism'i", "suret1i isim"

esasında ele almak, "mutho-graphia'ya", yani "mesel esas1ı masal
yaz'ı'm'ı'na" ve bu itibarla da "mutho-Philosophie'ye", yani "me
sel esas1ı masal felsefesi'ne" mahsustur; bu sebeple.
Bu bakımdan, "asl('ı'n)'ı" kuşatan "bir1i'k'ten (unitas)" ve

"aş'kın'a" mahsus "asıl'dan", yani "Ben'den (Ene)", "(cevher-ra
bt'ed'e'n)-ism'e" ve "cevher-ism'e", "(müteşekkil) suret'ten", yani
"asl'i isim'den" hareketle "suret1i isim" tayin etmek yoluyla bah
sedilemez.
Bu sebeple, "alaka (re-latio)" esasında "geri taşı'yış (re-fero)" su

retiyle, "(cevher rabt'ed'e'n)-ism'e", "cevher-ism'e" ve "asl'i ism'e"
mahsus "bir1i'k'i (unitas)", "arkhitektonik" esasında ele almak im
Ne "(cevher rabt'ed'e'n)-ism'e" ne de "cevher-ism'e" mahsusen,

"nazariyat (theoria)" ve "suret nazariyat'ı" esasında "şuur'dan" söz
edemeyiz.
"Şuur", "nazariyat (theoria)" itibariyle, "suret'in, kendi'ni idrak

cihet' i'dir". 57
Hem "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" hem de "cevher-isim", yu

karıda belirttik, "suret" esasında ele alınamaz. "(Cevher-ra
bt'ed'e'n)-ism'e", "cevher-ism'e" ve "asl'i ism'e", "bir'bir'i'ne rabt"
temin eden surette "topo-graphia" tayini imkan dahilinde değildir.
Bu bakımdan, ''bir1i'k'e (unitas)" mahsusen "arkhitektonik'ten",

ve bu itibarla "arkhitektonik'e" mahsusen "ahlak şuur'u'ndan"
bahsedemeyiz. 58
57- Bu manada "müteşekkil şuur'u" ve buna mahsus "tabaka(1ar)'ı",

"Şuur ve Nazariyat-Şuur'un Kaynağı ve Esaslan Üzerine Bir İnceleme"
adlı kitapta ele aldık.
58- "Bir'li'k seyr'i" suretiyle teşkil olan "idrak'a" mahsusen, "suret naza
riyat'ı'' esasında "şuur'dan" bahsedilebilir; bu hususu "Şuur ve Naza-
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" ve "cevher-isim" arasında düşünü

len "bila nisbet1i alaka'yı (re-latio irratio'nalis)", ve "cevher-isim"
ile "asl'i isim" arasında düşünülen "gayr'ı nisbet1i alaka'yı (re-latio
ir'ratio'nalis)", "iştirak" esasında "nisbet1i raht (conexio ratio'na
lis)" tesis eden "zihin (mens)" vasıtasıyla ve bu suretle, "düşün
ce'nin (cogitatio)" ve "nisbet1i temas'ın (contactus ratio'nalis)"
kaydı alhnda ele alamayız.
"Zihin (mens)" vasıtasıyla "nisbet1i raht (conexio ratio'nalis)",
"suret1i ses'e" mahsusen "işit'me'nin" ve "gör'me'nin" kaydına
bağlı olmadan sadece "tahayyül yaz'ı'm'ı'na (phantasio-graphia)"
mahsustur; bu sebeple.
Bu bakımdan, "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'i" ve "cevher-ism'i",
"nisbet1i bir'li'k (unitas ratio'nalis)" esasında "(soy'u't) zaman'ın"
ve, "(soy'u't) mekan'ın" kaydı alhnda düşünemeyiz.59
Aksi takdirde, "düş'kün'e" mahsusen "mutho-logia", yani "me
sel esas1ı masal fikriyat'ı", ve bu suretle "mutho-Philosophie", yani
"Kendi'ne dost('luk)" olarak "ahlak" tasavvurunun, "asl('ı'n)'a
sadakat'' esasında ele alınması, tekraren belirtelim, bahis konusu
"alaka(1ar)'ın (relatio)" mahiyetinin anlaşılmasına bağlıdır.
Yukarıda, bahis konusu "alaka(1ar)'ı (relatio)" ele alarak farklı
cihetlerden belirttik; "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e", "cevher-ism'e" ve
"asl'i ism'e" mahsus "bir'li'k (unitas)", "arkhitektonik" suretiyle ele
alınamaz.
"Kendi'ne dost(1uk)" olarak "ahlak'ın kayna'k'ı", "aş'kın'a"
mahsus "asıl'dır''; yani "cevher-isim" olarak "Ben'dir (Ene)". "Ah
lak'ın esas'ı" ise, "asl('ı'n)'ı" kuşatan "bir1i'k'tir (unitas)"; yani
"(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e", "cevher-ism'e" ve "asl'i ism'e" mahsus
riyat-Şuur'un Kaynağı ve Esaslan Üzerine Bir İnceleme" adlı kitapta

anlahlanlar vasıtasıyla açarız.
59- Bu manada "zaman'ın" ve "mekan'ın" teşkil esaslarını, "Zihin ve Na
zariyat-Zihn'in Kaynağı ve Esaslan Üzerine Bir İnceleme" adlı kitapta
aynnhlı olarak anlattık.
Yalçın Koç - 63
"bir1i'k (unitas )".
"Aş'kın'ın asl'ı' ru" ve "asl('ı'n)'ı" kuşatan ''bir'li'k'i (unitas)",

tekraren belirtelim, "arkhitektonik" suretiyle ele alamayız.
"Bir1i'k seyr'i", bu itibarla, "arkhitektonik seyr'i" esasında dü

şünülemez.
Bu bakımdan, "kendi'ne dost(1uk)" olarak "ahlak'tan", "arkhi

tektonik seyr'i" vasıtasıyla bahsedemeyiz.
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim", "cevher-isim" ve "asl'i isim", tekra

ren belirtelim, "arkhitektonik" suretiyle ele alınamaz; bu sebeple.
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim", "(mahfuz) O (Hüve)" olarak, "as

l('ı'n)'ı" kuşatan "bir'li'k (unitas)" itibariyle "cevher-isim" olarak
"Ben'e (Ene)" mahsustur.
Bu bakımdan, ''bir'li'k'in (unitas)" teşkil esası, "cevher-ism'e"

mahsus "hudud'tur''; yani "kuvvet'' olarak "hafıza'dır".

3. (CEVHER-RABT'ED'E'N)-İSİM,
CEVHER-İSİM, BİRLİK
"Ahlak'ın esas'ı", "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e", "cevher-ism'e"

ve "asl'i ism'e" mahsus "bir1i'k'tir (unitas)".
"Ahlak", "nazar'i musiki" esasında "bir1i'k seyr'i" ve bu yolla,

"aş'kın'a" mahsus "asl'ın", yani "cevher-ism'in" bizatihi "kendi
(aş'kın)" olarak "idrak'ı" suretiyle teşkil edilir.
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-ism'in", "cevher-ism'in" ve "asl'i ism'in",

"bir'bir'i'ne" ne surette "rabt'ed'i1'di'k'i" anlaşılmadan, ''bir1i'k
seyr'i'nden" ve bu itibarla "ahlak teşkil'i'nden" bahsedilemez.
Bu bölümde . ''bir'li'k (unitas)" teşkilini, "cevher-ism'e" mahsus

"kuvvet'' olarak "hafıza" esasında ele aldık.
"Hafıza", "cevher-ism'e" mahsus "hudud'dur"; bu noktayı in

celedik.
"Bir1i'k'i (unitas)", "cevher-ism'e" mahsus "hafıza", "(cev

her-rabt'ed'e'n)-ism'i", "cevher-ism'i" ve "asl'i ism'i", "bir'bir'i'ne
rabt'' suretiyle teşkil eder; bu hususu açtık.
Bu manada "rabt'ın (conexio)" ve bu itibarla "bir1i'k (unitas)"

teşkilinin esası, "(mahfuz) isim'dir"; "(mahfuz) isim rabt'ı'nı",
"cevher-ism'e" mahsus "hudud" esasında, yani "hafıza" vasıtasıy
la anlattık.
"Ahlak", "aş'kın" itibariyle, "kendi'ne dost(1uk)'tur".
"Kendi'ne dost(1uk)" olarak "ahlak", "bir1i'k seyr'i" esasında,

"asl('ı'n)'a sadakat'' suretiyle teşkil olur.
"Asl('ı'n)'a sadakat" ile, "asl('ı'n)'ı" kuşatan "bir1i'k'in (unitas)",

"aş'kın" tarafından, "hafıza" marifetiyle "hahr1a'n'ma'sı" ve "na
zar'i musiki" vasıtasıyla "seyr'i" suretiyle, "asl('ı'n)'ın", yani "cev-
Yalçın Koç - 65
her-ism'in" bizatihi "kendi (aş'kın)" olarak "idrak'ı'nı" kastediycr

ruz.60
Bu bakımdan "aş'kın'a" mahsus "ahlak", "bir'li'k seyr'i" sure

tiyle, "asl(ı'n)'ın" bizatihi "kendi (aş'kın)" olarak "idrak'ı" esasında
teşkil olur.
"Kendi'ne dost(1uk)" olarak "ahlak'tan", "düş'kün'e" mahsu

sen bahsedemeyiz.
"Düş'kün'e" mahsus "suret'', "fikriyat (logia)" esasında "dil'dir".
"Fikriyat (logia)" esasında "dil" vasıtasıyla, "suret'li ses'i" biza

tihi "işit'mek" ve "gör'mek", bu yolla "asl('ı'n)'a temas et'mek" ve
bu suretle "bir'li'k'i (unitas)" bizatihi "seyr'et'mek" imkan dahilin
de değildir; kısaca ifade edersek bu sebeple. 61
"Düş'kün" bu itibarla "ahlak" teşkil edemez.
"Düş'kün'e" mahsus "değer(1er) manzum'e'si" olarak "ethike"

ise, "ahlak" olarak kabul edilemez; sebeplerini bu kitapta anlattık.
"Theos fikriyat'çı'sı", tekraren belirtelim, bu ifadenin kapsamı

na girer.62
60- Amsterdam1ı Spinoza'run, "Ethica-ordine geometrico demontrata et in

quinque partesdistincta'ya" mahsusen ifade edersek, "gayr'ı nisbet1i
geo-metria'yı (geo-metria ir-ratio'nalis)" esasen düşünmediğini ve bu
bakımdan da, bu kitapta anlab.lan "ahlak" tasavvuruna vakıf olmadı
ğım görürüz. Amsterdam1ı'run, "nisbet1i theo-logia (theo-logia ratio
nalis)" esasındaki "anza1ı Ethica'sı'ru" bu bakımdan değerlendirmek
isterdik. Ancak böyle bir değerlendirme bu kitabın sınırlarını ziyade
siyle aşar. "Gayr'ı nisbet1i geo-metria'dan (geo-metria ir-ratio'nalis)",
"Theographia'nın Esaslan-Teoloji ve Matematik İnşa'sı Üzerine Bir İn
celeme" adlı kitapta bahsettik.
61- Bu manada "işit'mek'ten", "gör'mek'ten" ve "seyr'et'mek'ten", "Şuur
ve Nazariyat-Şuur'un Kaynağı ve Esaslan Üzerine Bir İnceleme" adlı
kitapta ayrınhlı olarak bahsettik.
62- "Düş'kün'ün", "fikriyat (logia)" vasıtasıyla "aş'kın'a" tahvili imkan
dahilinde değildir; bu husus gözden kaçırılmadan. Bu bakımdan, "as-
1('ı'n)'a" temas imkanı bulunmayan "theos fikriyat'ı" ve bu itibarla "te-
66 - (Cevher-Rabt'ed'e'n)-İsim, Cevher-İsim, Birlik
Bu nedenle, mesela "kilise ilah'i'yat'çı'sı'run" bahsettiği "ethi

ke", "fikriyat (logia)" esasında "(bir) dil'in" kaydı altında olmak
üzere, "tahayyül yaz'ı'm'ı (phantasio-graphia)" suretinde "hika
-
yat'tan" ibarettir; "bir'li'k seyr'i" suretiyle "asl('ı'n)'ı" bizatihi "id
rak ed'e'me'den". 63
Bu ifade, farklı mahiyetteki "theos fikriyat'çı1ar'ı'ru" kapsayan
şekilde "genel'dir".
"Aş'kın'a" mahsusen "asl('ı'n)'ın idrak'ı" ve bu suretle "ahlak
teşkil'i", "asl('ı'n)'ı" kuşatan ''bir'li'k'in (unitas)", "nazar'i musiki"
esasında bizatihi "seyr'i" yoluyladır; "zihin (mens)" ve "muhake
me" vasıtasıyla "iyi, kötü, eğri, doğru" gibi "değer (axia)" tesisinin
"Asl('ı'n)'ı" kuşatan ''bir'li'k'i (unitas)", "nazar'i musiki" esa
sında "seyr'ed'e'n", "zihn'in (mens)", "düşünce'nin (cogitatio)" ve
"muhakeme'nin" kaydı altına girmeden ve bu yolla "değer (axia)"
tesis etmeden, "asl('ı'n)'ın" bizatihi "kendi (aşkın)" olduğunun "id
rak'ı" suretiyle "kendi'ne dost(1uk)" olarak "ahlak'ı" teşkil eder;
bu manada. 64
Tekraren belirtelim; "ahlak'ın" esası olarak "bir'li'k'in (unitas)"
ne surette teşkil olduğu açılmadan "ahlak'tan" bahsetmek, "tahay
yül yaz'ı'm'ı (phantasio-graphia)" suretiyle "hikayat'' oluşturmak
tan ibarettir.
"Nazariyat (theoria)" itibariyle "kendi", bu bağlamda, "aş'kın'a"
mahsus "asl'ı" ikame eder.
Bu manada "ikame ed'i'ş'i", "nazariyat'a (theoria)" mahsusen,
oloji" esasen "tahayyül yaz'ı'm'ı (phantasio-graphia)" esasında ''hika

yat'tan" ibarettir; "ethike" gibi.
63- "Tahayyül yaz'ı'm'ı (phantasio-graphia)" esasında "hikayat'a", "Şuur
ve Nazariyat-Şuur'un Kaynağı ve Esaslan Üzerine Bir İnceleme" adlı
kitapta temas ettik.
64- "Kendi'ne dost(1uk)" ve bu itibarla "asl('ı'n)'a sadakat", "değer'in
(axia)" bizatihi kaynağıdır. Bu hususun "ethike tesis'i" cihetinden açıl
ması kendi başına bir inceleme gerektirir.
Yalçın Koç - 67
"zamir'in", "suret'li ism'i" ikame etmesi ile kanşbrmamak gerekir.
"Asl('ı'n)'a" ve bu suretle "kendi'ye", "topo-graphia" tayin ede

meyiz.
"Zamir'in", "suret'li ism'i" ikame etmesinin esası ise, "gayr'ı

nisbet1i topo-graphia'dan (topo-graphia ir-ratio'nalis)" hareketle
ve "theo-graphia makine' si" marifetiyle, "zamir'e" mahsusen "nis
bet1i topo-graphia (topo-graphia ratio'nalis)" teşkilidir; kısaca ifa
de edersek bu sebeple.
"Asl('ı'n)'ı", yani "cevher-isim" olarak "Ben'i (Ene)" kuşatan

"bir'li'k (unitas )", "aş'kın'a" mahsus "ahlak" teşkilinin "esas' ı'dır".
"Kendi'yi" ve bu bakımdan "asl('ı'n)'ı", "aş'kın'a hariç" olarak

düşünmek, "ahlak teşkil'i'ni" temin eden "bir'li'k seyr'i" düşünce
sinin iptaline ve bu suretle "ahlak" hususunda "yan'ı1't'ı'a fikri
yat'' oluşturulmasına yol açar.
"Nazariyat (theoria)" itibariyle "aş'kın", tekraren belirtelim,

"müteşekkil dil" esasında "suret'tir''.
"Müteşekkil dil" teşkiline mahsus hareket noktası, "cevher-i

sim" olarak "Ben'den (Ene)", "doğ'u'ş (genesis)" yoluyla gelen
"(müteşekkil) psukhe'dir''; yani "asl'i isim'dir".
"Cevher-ism'e" mahsus "kayna'k" ise "(cevher-rabt'ed'e'n)-i

sim" olarak "O'dur (Hüve)".
"Müteşekkil dil'i", "asl'i isim'den" hareketle "theo-graphia ma

kine'si" inşa eder.65
"Aş'kın'a" mahsus "kendi", "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e", "cev

her-ism'e" ve "asl'i ism'e" mahsus "bir1i'k'in (unitas)" kaydı al
tında, "aş'kın'a" mahsus "asl'ı", yukarıda belirtilen şekilde ikame
eder.
Bu manada "asıl" ile, "cevher-isim" olarak "Ben'i (Ene) kaste

diyoruz.
65- Bu hususu, "Theographia'run Esaslan-Teoloji ve Matematik İnşa'sı

Üzerine Bir İnceleme" adlı kitapta aynnhlı olarak anlattık.
Bu noktayı, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim'den" ve "cevher-isim'den"

de bahsetmek suretiyle daha aynnblı olarak aşağıda açtık.
"Asl('ı'n)'a sadakat" suretiyle "kendi'ne dost(1uk)", yani "ah

lak", "aş'kın'a" mahsus "asl'ın", "bir1i'k seyr'i" yoluyla "kendi
(aş'kın)" olarak "idrak'ı" esasında teşkil olur.
Bu manada "idrak" teşkil olmadan, "sadakat' ten" ve bu itibarla

"dost(1uk)'tan" söz edemeyiz.
"Kendi'ne dost('luk)" olarak "ahlak", bu bakımdan, "müteşekkil

dil" esasında "suret'' olarak "aş'kın'ın", "cevher-ism'i", "bir'li'k'in
(unitas)", "nazar'i musiki" esasında bizatihi "seyr'i" yoluyla, "ken
di (aş'kın)" olarak "idrak'ı" neticesinde teşkil edilir.
Bu hususu aşağıda ele aldık ve açtık.
Bu bakımdan, "nazariyat (theoria)" itibariyle "ahlak'a" mahsus

"kayna'k", yukarıda belirtilen manada "bir'li'k'in (unitas)" kaydı
alhnda, "aş'kın'a" mahsus "hakikat'tir''; yani "müteşekkil dil" su
retindeki "aş'kın'ın", "kendi" olarak "asl'ı'dır"; "ahlak'ın" esası ise,
"asl('ı'n')ı" kuşatan "bir'li'k'tir (unitas)".
Bu bölümde, "bir1i'k (unitas)" tasavvurunu, "(cevher-ra

bt'ed'e'n)-ism'e", "cevher-ism'e" ve "müteşekkil dil" olarak
"aş'kın'a" mahsus "isim(1er)" vasıtasıyla ele aldık; "bir'li'k (uni
tas)" teşkilinden ve "seyr'i'nden", ve bu itibarla "asl('ı'n)'ı, kendi
(aş'kın) olarak idrak'tan", ve bu suretle "kendi'ne dost(1uk)'tan",
"ahlak" olarak bahsettik.
Tekraren belirtelim; "asl('ı'n)'ı", yani "cevher-isim" olarak

"Ben'i (Ene)" kuşatan "bir1ik'in (unitas)" ne surette teşkil olduğu
anlaşılmadan, "aş'kın'a" mahsus "ahlak' tan" söz edemeyiz.
Aksi takdirde, "ahlak'ı", "tahayyül (phanta-

sia)" esasında "hikayat" suretiyle ele almış oluruz.
Bu itibarla, hem "Grek-Latin-Kilise diyar'ı'na" hem de "Arapça
ve Farsça" konuşulan "diyar'a" mahsus "fikriyat (logia)" esasında
"değer manzum'e'si", yani "ethike", bu bakımdan onarımı müm
kün olamayan surette "arıza1ı'dır" .
Yalçın Koç - 69
_
"Cevher rabt'ed'e'n" ve "suret rabt'ed'e'n cevher" olarak "psuk

he" şeklindeki ifadeler, "düş'kün'e" mahsus "fikriyat (logia)"
esasında "(bir) dil'in" kaydı altında, "tahayyül yaz'ı'm'ı (phanta
sio-graphia)" vasıtasıyla oluşturulan "tesbit'ler'den" ibarettir; bun
lardan aynı esas dahilinde olmak üzere "(bir) dil'e" mahsus "tas
vir(1er)" şeklinde de söz ederiz.
Bu manada "tasvir'i", "tezahür (phaenomenon)" teşkilinin esası

olarak düşünülen "nazariyat'a (theoria)" mahsus "tasvir" ile karış
tırmamak gerekir.66
Bu bakımdan, ne "cevher rabt'ed'e'n" ne de "suret rabt'ed'e'n

cevher" olarak "psukhe" ifadesi, bunların bizatihi "kendi(1er'i)'ne"
mahsus "isirn(1er)" olarak ele alınamaz; bunlardan "zamir" esasın
da da bahsedemeyiz.
Bu sebeple, "aş'kın" itibariyle "asl('ı'n)'ı" bizatihi "kendi" ola

rak "idrak'ın" esası olarak "bir'li'k seyr'i" tasavvurunu, "cevher ra
bt'ed'e'n" ve "suret rabt'ed'e'n cevher" olarak "psukhe" ifadelerini
kullanmak suretiyle daha öteye açmak imkan dahilinde değildir.
Bu manada "bir1i'k'in (unitas)" ne şekilde teşkil olduğu

nun anlaşılması, "cevher rabt'ed'e'n'e", "suret rabt'ed'e'n cev
her" olarak "psukhe'ye" ve "müteşekkil dil" olarak "aş'kın'a"
mahsus "isirn(1er)'in" hangi esaslar dahilinde "(bir'bir'i'ne) ra
bt'ol'du'k'u'nun" açılması suretiyle mümkündür.
Aksi takdirde, "cevher rabt'ed'e'n'e", "suret rabt'ed'e'n cevher"

olarak "psukhe'ye" ve "müteşekkil dil" olarak "aş'kın'a" mahsus
"bir1i'k'ten (unitas)", ''bir1i'k seyr'i'nden", bu itibarla "aş'kın'ın",
yukarıda belirtilen manada olmak üzere "asl('ı'n)'ı" bizatihi "ken
di (aş'kın)" olarak "idrak'ı'ndan" ve bu suretle "ahlak'tan", yani
"kendi'ne dost(1uk)'tan" bahsedemeyiz.
Tekraren belirtelim; "dost(1uk)", "sadakat'in" kaydına bağlıdır;

"sadakat" ise, "asl('ı'n)'ın", bizatihi "kendi(aş'kın)" olarak "id
rak'ı'dır" .
66- "Nazariyat'a (theoria)" mahsus "tasvir'den", "Theographia'run Esasla

n-Teoloji ve Matematik İnşa'sı Üzerine Bir İnceleme" adlı kitapta ayrın
tılı olarak bahsettik.
Bu itibarla, "cevher rabt'ed'e'n'e", "suret rabt'ed'e'n cevher"

olarak "psukhe'ye" ve "müteşekkil dil" olarak "aş'kın'a" mah
sus "isirn(1er)'i", "suret'' olarak "aş'kın'a" mahsus "(müteşekkil)
isirn(1er)" cihetinden ele alalım.
"Nazariyat (theoria)" esasında "(müteşekkil) suret'e", yani

"müteşekkil dil" olarak "aş'kın'a" mahsus "isim", "doğ'u'ş (ge
nesis)" suretiyle "(müteşekkil) psukhe'dir'', yani "asl'i isirn'dir'';
"theo-graphia makine'si" marifetiyle "inşa" cihetinden ise, "(mü
teşekkil) o'dur (hüve)" ve "(müteşekkil) ben'dir (ene)"; yani "ilk
isirn'dir" ve "nihai isirn'dir''. 67
Bu surette "isirn(1er'in) seyr'i", "theo-graphia makine'si" mari

fetiyle ve "iç'yüz yaz'ı'm'ı" esasında "zamir'' teşkili yoluyladır.60
"Asl'i ism'e" mahsus "zamir'', "o'dur (hüve)"; "ilk ism'e" mah

sus "zamir", "ben'dir (ene)" ve "nihai ism'e" mahsus "zamir" ise
"sen'dir (ente)".
"O (hüve)", "asl'i ism'i", "iç yüz yaz'ı'm'ı" esasında "ikame

ed'e'r"; ''ben (ene)", "ilk ism'i" ve "sen (ente)" ise "nihai ism'i" aynı
esas dahilinde "ikame ed'e'r" .
Bu surette "isirn(1er)" ve "zamir(1er)", "theo-graphia maki

ne'si" marifetiyle "inşa'at'a" tabidir ve "bir'bir'i'ne rabt'' yoluyla
"aş'kın'a" mahsus "(müteşekkil) suret'i", yani "müteşekkil dil'i"
teşkil eder. 69
67- Bu hususu, "Zihin ve Nazariyat-Zihn'in Kaynağı ve Esasları Üzerine

Bir İnceleme" adlı kitapta aynnblı olarak inceledik.
68- "Nazariyat (theoria)" itibariyle "suret seyr'i" tasavvurunu kısaca ha
hrlatalım. "Asl'i isim", "suret rabt'ed'e'n cevher'' olarak "psukhe'den",
"doğ'u'ş (genesis)" yoluyla gelen "suret'li ses'tir". "Aş'kın", bu "suret1i
ses'i", "(bir) an'a" mahsusen "işit'i'r''; "işit'i1'e'n suret1i ses'e", "mu
hayyile" vasıtasıyla "şekil" tayini yoluyla "suret'li ses'i gör'ü'r'' ve
"gör'ü1'e'n'i", "nisbet'li bir'li'k (unitas ratio'nalis)" olarak "zarnan'a"
mahsusen "seyr'ed'e'r''. "Suret seyr'i" tasavvurunu, "Şuur ve Naza
riyat-Şuur'un Kaynağı ve Esasları Üzerine Bir İnceleme" adlı kitapta
aynnhlı olarak anlathk.
69- Bu noktaya, "Şuur ve Nazariyat-Şuur'un Kaynağı ve Esasları Üzeri-
Yalçın Koç - 71
Bu bölümde, "bir1i'k seyr'i" suretiyle "asl('ı'n)'ı" bizatihi "ken

di (aş'kın)" olarak "idrak'tan", "isim(1er)" esasında bahsettik.
"O'yu (Hüve)", "nazariyat (theoria)" esasında "müteşekkil
dil'e" mahsus "ilk isim" cihetinden ve "Ben'i (Ene)" de, "nihai
isim" cihetinden düşünürüz.
Bu yolla, "bir1i'k seyr'i" suretiyle "asl('ı'n)'ı" bizatihi "kendi
(aş'kın)" olarak "idrak'ın" esasını, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" ola
rak "O'ya (Hüve)", "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" ve "asl'i
ism'e" mahsus ''bir1i'k (unitas)" suretiyle ele aldık ve inceledik.
"Müteşekkil dil" olarak "aş'kın'a" mahsus "ilk ism'in" ve "ni
hai ism'in", ve bu "isim(1er)'e" mahsus "zamir'ler'in", "(cevher-ra
bt'ed'e'n)-ism'in" ve "cevher-ism'in" kaydı altında bulunduğunu
unutmamak gerekir.
"İlk isim" ve "nihai isim", ve bunlara mahsus "zarnir(1er)",
"asl'i isim'den" hareketle ve "(aç'ı'k) asl'i ism'in" kaydı altında
bulunan "(bir) an'a" mahsusen, "theo-graphia makine'si" marife
tiyle "inşa ed'i1'i'r"; "asl'i ism'e" mahsus "kayna'k" ise, "cevher-i
sim'dir"; bu sebeple.
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'dan (Hüve)" ve "cevher-i
sim" olarak "Ben'den (Ene)", "(aç'ı'k) müteşekkil dil'e" ve bu iti
barla da "(aç'ı'k) asl'i ism'e", yani "(aç'ı'k) (müteşekkil) psukhe'ye",
"(aç'ı'k) ilk ism'e" ve "(aç'ı'k) nihai ism'e" bizatihi "rabt (conexio)"
·
suretiyle söz edemeyiz. 10
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'yu (Hüve)" ve "cevher-i
sim" olarak "Ben'i (Ene)", "(bir) an'a" mahsusen "(aç'ı'k) asl'i
ism'e", "(aç'ı'k) ilk ism'e" ve "(aç'ı'k) nihai ism'e" ne "nisbet'li te-
ne Bir İnceleme" adlı kitapta, "nisbet'li kat'man1ar (strata ratio'nalis)",

"gayr'ı nisbet'li kat'man1ar (strata ir-ratio'nalis)" ve "tabaka1ar'dan"
da bahsetmek suretiyle temas ettik.
70- Bu surette "rabt (conexio)" mümkün olsaydı, "O'yu (Hüve)" ve "Ben'i
(Ene)", "ilk ism'e" ve "nihai ism'e", "gayr'ı nisbet'li rabt (conexio ir-ra
tio'nalis)" esasında ele alırdık; ancak, yukarıda belirttik, hal böyle de
ğildir.
mas (contachıs ratio'nalis)" ne de "gayr'ı nisbet'li temas (contachıs

ir- rati'nalis)" suretiyle ele alamayız.
Aksi takdirde, "(cevher-rabt'ed'e' n)-isim" olarak "O'yu (Hüve)"

ve "cevher-isim" olarak "Ben'i (Ene)", "doğ'u'ş (genesis)" yoluyla
gelen ve "theo-graphia makine' si" marifetiyle "inşa ed'i1'e'n" bu
"suret'li isim(1er )'in" ve "zarnir(1er' )in" kaydı albna almış oluruz.
Ancak "nazariyat (theoria)" ve "suret nazariyat'ı" itibariyle bu

mümkün değildir.
"(Cevher-rabt'ed'e' n)-isim" olarak "O'nun (Hüve)", "ilk ism'e",

yani "(müteşekkil) o'ya (hüve)" ve, "cevher-isim" olarak "Ben'in
(Ene)", "nihai ism'e", yani "(müteşekkil) ben'e (ene)" bizatihi "ra
bt'ı (conexio)", "nazariyat (theoria)" ve "suret nazariyat'ı" vasıta
sıyla anlaşılması ve açıklanması mümkün olmayan bir husustur.71
Ancak, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'yu (Hüve)" ve

"cevher-isim" olarak "Ben'i (Ene)", "(aç'ı'k) müteşekkil dil" ve bu
itibarla "(aç'ı'k) ilk isim", yani "(aç'ı'k) (müteşekkil) o (hüve)" ve
"(aç'ı'k) nihai isim", yani "(aç'ı'k) (müteşekkil) ben (ene)" cihetin
den düşünürüz; aksi takdirde "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak
"O'ya (Hüve)", "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" ve "asl'i ism'e"
mahsus "bir'li'k'ten (unitas)", "nazariyat (theoria)" esasında "hu
dud", yani " asl'i ism'e" mahsus "hudud" dahilinde bahsedilemez. 72
Bu bakımdan, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O (Hüve)" ve

"cevher-isim" olarak "Ben (Ene)", sadece bu itibarla "aş'kın'a" mah
sus "suret'in " kaydı albndadır; "bir1i'k seyr'i" suretiyle "asl('ı'n)'ı"
bizatihi "kendi (aş'kın)" olarak "idrak ed'e'n" bizzat "aş'kın'dır";
kısaca ifade edersek bu sebeple.
71- Bu manada "raht (conexio)" ile, "nisbet'li rabt'ı (conexio ratio'nalis)"

veya "gayr'ı nisbet'li rabt'ı (conexio ir-ratio'nalis)" kastediyoruz.
72- "(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak"O'dan (Hüve)" ve "cevher-isim"
olarak "Ben'den (Ene)", "theo-logia" itibariyle, "mutlak" surette söz
edemeyiz; bu sebeple. Aksi takdirde, "nazariyat (theoria)" esasında
"theo-graphia'yı" ihlal etmek suretiyle "mutho-Philosophie", yani
Yalçın Koç - 73
Bu noktaya daha aynnb.lı olarak aşağıda temas ettik.
"Asl'i isim", tekraren belirtelim, "nazariyat'a (theoria)" mahsus

"basit ve iç1i suret'tir".
Bu manada "suret", "iç'iç'e1ik" esasında "gayr'ı nisbet'li

çok1u'k'tur (multiplicabilis ir-ratio'nalis)" ve bu itibarla "gayr'ı
nisbet'li bir1i'k'tir (unitas ir-ratio'nalis)"; ve bu suretle de "gayr'ı
nisbet'li arkhitektonik'tir (architectonica ir-ratio'nalis)".
"Asl'i isim", "aç'ı'k" oluş keyfiyeti itibarıyla, "(bir) an" teşkiline

mahsus esasbr.73
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'yu (Hüve)" ve "cevher-i

sim" olarak "Ben'i (Ene)", "asl'i ism'e", "ilk ism'e" ve "nihai ism'e"
mahsus esaslar dahilinde ele almak mümkün değildir.
"Ben (Ene)", "theo-graphia" esasında "theo-gonia" cihetin

den bizatihi "cevher'dir''; "O (Hüve)" ise, bizatihi "cevher ra
bt'ed'e'n'dir".
Bu bakımdan, hem "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" ola-

rak "O'yu (Hüve)" hem de "cevher-isim" olarak "Ben'i
(Ene)", ''basit ve iç'li suret'' esasında düşünemeyiz ve bun
lardan "tezahür'ün (phaenomenon)" kaydı albnda, "iç'yüz
yaz'ı'm'ı" esasında "zamir inşa'sı" yoluyla bahsedemeyiz.
Aksi takdirde, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'yu (Hüve)"
ve "cevher-isim" olarak "Ben'i (Ene)", "suret'li ism'e" indirgemek
yoluyla "theo-graphia'yı" ve bu itibarla "theo-gonia'yı" ihlal etmiş
oluruz.74
"Basit ve iç'li suret'ten", yani "asl'i isim'den" hareketle, "(cev-
73- Bu ifadeyi, "iç'te suret1i isim taşı'yan basit manzara'ya" mahsusen de

kullanırız. Bu manada "(bir) an'dan" ve bu itibarla "zaman'dan", "Zi
hin ve Nazariyat-Zihn'in Kaynağı ve Esaslan Üzerine Bir İnceleme"
adlı kitapta ayrıntılı olarak bahsettik.
74- Bu husus, "Theographia'run Esaslan-Teoloji ve Matematik İnşa'sı Üze
rine Bir İnceleme" ve "Theogonia'run Esaslan-Genesis Nazariyah Üze
rine Bir İnceleme" adlı kitaplarda anlablanlan dikkate almak suretiyle
kolaylıkla daha aynnhlı olarak açılabilir.
her-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya (Hüve)" ve "cevher-isim" ola

rak "Ben'e (Ene)" mahsusen "inşa('at)'dan" ve bu yolla "bir'bir'i'ne
rabt'tan" ve bu suretle "bir'li'k (unitas)" teşkilinden, "theo-grap
hia" esasında "theo-gonia" vasıtasıyla bahsedilemez; bu sebeple.
Öncelikle belirtelim; "nazariyat (theoria)" itibariyle, bizatihi

"vücud'u" esasında "ism'i" bulunmayan "(bir) mevcud" düşün
mek imkan dahilinde değildir. 7 5
Şöyle de söyleriz; "vücud" suretiyle "isim", "nazariyat (theo

ria)" itibariyle, "(bir) mevcud'un" esasıdır.76
Bu ifadeyi dikkatli olarak anlamak ve yukarıda anlatılanlar

bağlamında düşünmek gerekir; "tahayyül (phantasia)" esasında
"hikayat'ın" ve bu itibarla "mesel esas1ı masal fikriyat'ı'run", yani
"mutho-logia'run" kaydına bağlanmadan.
"Suret rabt'ed'e'n cevher" olarak "psukhe" bizatihi "mev

cud'dur"; bu "mevcud'un" esası ise, "vücud'a" mahsus "isim'dir";
"müteşekkil dil'e" mahsus "nihai isim", yani "(müteşekkil) ben
(ene)" cihetinden, "cevher-isim" olarak "Ben'dir (Ene)".
"Cevher rabt'ed'e'n", "mevcud rabt'ed'e'n vücud'dur''; "asl'ı",

"kendi (cevher rabt'ed'e'n)" esasında "isim'dir"; "müteşekkil dil'e"
mahsus "ilk isim", yani "(müteşekkil) o (hüve)" cihetinden ise,
"(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'dur (Hüve)".
"Müteşekkil dil'in" esası, "nazariyat (theoria)" itibariyle, "gayr'ı

nisbet'li topo-graphia'run (topo-graphia ir-ratio'nalis)" kaydı altın
da bulunan "asl'i isim'dir" .
"Müteşekkil dil", "asl'i isim'den" hareketle, "theo-graphia ma

kine'si" marifetiyle "inşa ed'i1'i'r"; bu manada.
75- Bu bakımdan, Württembergli'nin ele aldığı şekliyle, "mevcud'a (Da

sein)" dair "isirn'den", " keyf'i (Willkürlich)" olarak bahsetmek
"abes'tir''. Bu hususa, "Dialektik ve Nazariyat-Dialektik Mantık'ın ve
Spekülatif Felsefe'nin Esaslan Üzerine Bir İnceleme" adlı kitapta temas
ettik.
76- Bu ifade itibariyle, bu kitabın bağlamında "vücud'u", "Sein" ile ve,
"mevcud'u" da "Dasein" ile kanşbrmamak gerekir.
Yalçın Koç - 75
Ancak, "theo-graphia" esasında "theo-gonia" bakımından, "asl'i

isim", "ahlak'ın esas'ı" olarak "bir1i'k'e (unitas)" mahsus "ism'in",
mesela "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'nun (Hüve)" ve "cev
her-isim" olarak "Ben'in (Ene)" esası suretinde düşünülemez.
Bizatihi "cevher" olarak "Ben'i (Ene)" ve "cevher rabt'ed'e'n"

olarak "O'yu (Hüve)", "(basit ve iç1i) suret" olarak ele almak im
kan dahilinde değildir. Bu bakımdan, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim"
olarak "O'ya (Hüve)" ve "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)", "naza
riyat (theoria)" suretiyle, "iç'yüz yaz'ı'm'ı" esasında "zamir" tayin
edemeyiz.
"Vücud" cihetinden söylersek, "(isim' siz) cevher rabt'ed'e' n'den"

ve "suret rabt'ed'e'n cevher" olarak "(isim'siz) psukhe'den" söz et
mek "abes' tir".
"Mevcud", "nazariyat (theoria)" itibariyle, "asl'ı" esasında

"isim'den" tefrik edilemez.
Bu bakımdan, "vücud'u", yani "asl'ı" esasında "ism'i" bulun�

mayan "(bir) mevcud" düşünemeyiz.
Ancak, "fikriyat (logia)" esasında "dil" vasıtasıyla tayin edilen

"suret'siz isim", "mevcud'a" mahsusen "asıl esas'ı'nda isim" ola
rak görülemez. 77
Tekraren ifade edelim; "müteşekkil dil'e" mahsus "(müteşekkil)

o (hüve)", yani "ilk isim" ve "(müteşekkil) ben (ene)", yani "ni
hai isim" cihetinden, "suret rabt'ed'e'n cevher" olarak "psukhe",
"cevher-isim" olarak "Ben'dir (Ene)" ve "cevher rabt'ed'e'n", "(cev
her-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'dur (Hüve)".
Bu bakımdan, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'nun

(Hüve)" ve "cevher-isim" olarak "Ben'in (Ene)" bizatihi "mes
ned'i", "müteşekkil dil'dir". Aksi takdirde, "theo-graphia" esasın-
77- Bu husus, "Theogonia'run Esaslan-Genesis Nazariyab Üzerine Bir İn

celeme" adlı kitapta, "isim" hakkında anlablanlar esasında kolaylıkla
açılabilir; "ağır'dan", "ağır(1ık)'tan" ve "vezn'den" bahsetmek suretiy
le.
da "theo-gonia" ihlal edilmiş olur.78
Dikkatli olarak anlamak kaydıyla belirtelim; bu nedenle, "(cev

her-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'yu (Hüve)" ve "cevher-isim" ola
rak "Ben'i (Ene)", "asl'a" münhasıran "(müteşekkil) isim" suretiyle
ele alamayız.
Ancak, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O (Hüve)" ve "cev

her-isim" olarak "Ben (Ene)", yukarıda belirttik, ''basit ve iç'li su
ret'' olarak "asl'i ism'in" ve bu itibarla, "theo-graphia makinesi"
esasında düşünülen "ilk ism'in", "nihai ism'in" ve "zaınir(1er)'in"
kaydına da bağlanamaz.
Bu nedenle "cevher-isim" olarak "Ben (Ene)", "kendi asl'ı" iti

bariyle bizatihi "cevher'dir; "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O
(Hüve)" ise, "kendi asl'ı" itibariyle "cevher rabt'ed'e'n'dir".
Bu bakımdan, bizatihi "cevher'' olan "isim'den", yani "cevher-i

sim" olarak "Ben'den (Ene)", "iç'yüz yaz'ı'm'ı" suretiyle "zamir"
esasında söz etmek imkan dahilinde değildir.
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O (Hüve)" ve "cevher-isim"

olarak "Ben (Ene)", bu nedenle, "theo-graphia makine'si'nin" kay
dı albna alınamaz.

sim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsusen, "theo-graphia" esasında
"theo-gonia" itibariyle "doğ'u'ş'tan (genesis)", "teşkil'den" ve "in
şa('at)'dan" bahsedemeyiz.
Bu nedenle "O (hüve)", "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim'dir"; "Ben

(Ene)" ise, "cevher-isim".
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O (Hüve)" ve "cevher-i

sim" olarak "Ben (Ene)", yukarıda belirttik, "suret'' teşkil eden
"doğ'u' ş'un (genesis )" kaydına bağlanamaz.
Bu bakımdan "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O (Hüve)" ve
78- Bu bağlamda, "mesned'i", "nazariyat (theoria)" esasında "theo-logia"

itibariyle "daya'n'a'k" anlamında kullanıyoruz.
Yalçın Koç - 77
"cevher-isim" olarak "Ben (Ene)", "suret" esasında ele alınamaz.
Bu hususa daha ayrınhlı olarak aşağıda temas ettik.
Bu nedenle, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'yu (Hüve)" ve

"cevher-isim" olarak "Ben'i (Ene)", "nazariyat (theoria)" esasında
"yer yaz'ı'm'ı'run (topo-graphia)" kaydına bağlamak imkan dahi
linde değildir.
"Yer (topos)", ''basit ve iç1i suret'in" kaydı altındadır; bu sebep

le.

sim" olarak "Ben'e (Ene)" bu bakımdan "yer (topos)" tayin edeme
yiz; bu "isim(1er)'i" bizatihi "yer (topos)" esasında ele alamayız.
"Aş'kın'ın", "asl('ı'n)'ı" bizatihi "kendi (aş'kın)" olarak "idrak'ı"

suretiyle "ahlak'tan", "sadakat'' esasında söz etmek, tekraren belir
telim, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya (Hüve)", "cevher-i
sim" olarak "Ben'e (Ene)" ve "asl'i ism'e" mahsus "bir1i'k (unitas)"
tasavvurunun "teşkil" cihetinden açılmasına bağlıdır.
Bu manada ''bir1i'k", "asl('ı'n)'a sadakat'' suretiyle düşünülen

"kendi'ne dost(1uk)'un", yani "ahlak'ın" bizatihi "esas'ı'dır".
Bu bakımdan, tekraren belirtelim, bu surette ''bir1i'k'in (unitas)"

teşkil esası anlaşılmadan "aş'kın'a" mahsusen "ahlak'tan" bahsedi
lemez.
"Basit ve iç1i suret'' esasında "asl'i isim", "(gayr'ı nisbet'li)

kay'na'k" olarak "suret rabt'ed'e'n cevher'den", yani "psukhe'den"
gelir ve "doğ'u'ş (genesis)" esasında "meydan'a gel'i'ş'in" kaydı
altındadır.
Şöyle de söyleriz; "(müteşekkil) suret" olarak "asl'i isim",

"doğ'u'ş (genesis)" yoluyla "cevher-isim" olarak "Ben'den (Ene)"
gelir.
Bu bakımdan, "asl'i ism'e" mahsus "kayna'k", "doğ'u'ş'un (ge

nesis)" kaydı altında olmak üzere "cevher-isim'dir", yani "Ben'dir
(Ene)".
"İlk isim" ve "nihai isim", "asl'i isim'den" hareketle ve

"theo-graphia makine' si" marifetiyle "inşa ed'i'l'i'r".
Bu bakımdan, "ilk ism'e" ve "nihai ism'e" mahsus "kayna'k" da,

"asl'i isim" suretiyle, "theo-graphia makine'si'nin" kaydı altında
"cevher-isim" olarak "Ben'dir (Ene)".
"Cevher-isim" olarak "Ben (Ene)" ile "asl'i isim" arasında,

"gayr'ı nisbet'li topo-graphia'nın" kaydı altına girmeyen "gayr'ı
nisbet'li alaka'dan (relatio ir-ratio'nalis)" bahsederiz.79
"Bir'li'k (unitas)" itibariyle, "cevher-isim" olarak "Ben (Ene)",

"(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'dan (Hüve)" gelir.
Ancak, "rabt'ed'i'l'e'n cevher" olarak, yani "cevher-isim" ola

rak "Ben (Ene)" ile "cevher rabt'ed'e'n" olarak, yani "(cevher-ra
bt'ed'e'n)-isim" olarak "O (Hüve)" arasında ve, "theo-graphia'nın"
kaydı altında bulunan "theo-gonia" vasıtasıyla herhangi manada
"alaka'dan (relatio)" bahsetmek, "nazariyat (theoria)" vasıtasıyla
mümkün değildir.
"Teşkil" itibariyle "isim'den", bu "ism'e" mahsus "hudud" esa

sında bahsederiz; "mecaz'en" söylersek, "hadde" esasında.
Her "isim", "teşkil" itibariyle, "kendi'ne (ism'e)" mahsus "hu

dud'un" kaydına tabidir.
"Asl'i ism'e" mahsus "hudud", "iç'te taşı'n'a'n suret'li vasıftır";

"cevher-ism'e" mahsus "hudud" ise, "kuvvet'tir".80
"Asl'i isim" ve "asl'i ism'e" mahsus "hudud", "iç'iç'e'lik" esasın

da "gayr'ı nisbet'li topo-graphia'nın (topo-graphia ir-ratio'nalis)"
kaydına tabidir.
"Asl'i isim", "kendi'ne (asl'i ism'e)" mahsus "hudud'u", "iç'te

taşı'r''; bu manada.
79- Bu manada "gayr'ı nisbet1i alaka'yı (relatio ir-ratio'nalis)" önceki bö

lümde ele aldık.
80- "Hudud" ve "hadde" düşüncesini bu bölümde daha aynnhlı olarak
inceledik. Bu manada "kuvvet" ile, mesela "hafıza'yı" kastediyoruz.
Yalçın Koç - 79
Ancak, "cevher-ism'i" ve "cevher-ism'e" mahsus "hudud" ola

rak "kuvvet'i", "nazariyat (theoria)" itibariyle "topo-graphia'run"
kaydına bağlayamayız.
"Kuvvet'i", "cevher-ism'e" mahsusen ne "iç('iç'e1ik)" ne de

"yan('yan'a1ık)" suretiyle ele alamayız; bu sebeple.
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O (Hüve)", "cevher ra

bt'ed'e'r''.
"(Rabt'ed'i1'e'n) cevher'', "kuvvet'li'dir''.
Bu bakımdan, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya (Hüve)"

mahsus "hudud'u", "kuvvet'' esasında düşünemeyiz; aksi takdirde
"(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'dan (Hüve)", "cevher-isim"
olarak "Ben (Ene)" suretiyle bahsetmiş oluruz ki, bu imkan dahi
linde değildir.
Şöyle de söyleriz; "cevher rabt'ı" suretiyle "kuvvet rabt'ed'e'n'e"

mahsus "hudud'dan", "kuvvet" esasında söz edilemez.
Bu nedenle, "cevher-isim" olarak "Ben'den (Ene)" hareketle,

"(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya (Hüve)" bizatihi "hudud"
tayin edemeyiz.
Her "isim" gibi "O (Hüve)" da, "(bir) hudud'un" kaydı altında
dır; bu husus unutulmadan.
Bu bakımdan, "cevher-isim" olarak "Ben (Ene)" ile "(cevher-ra

bt'ed'e'n)-isim" olarak "O (Hüve)" itibariyle, ne "nisbet'li temas'tan
(contactus ratio'nalis)" ne de "gayr'ı nisbet'li temas'tan (contactus
ir-ratio'nalis)", "nazariyat (theoria)" ve "suret nazariyat'ı" esasında
bahsedilemez.
Benzer ifade, "nazariyat (theoria)" bakımından, "asl'i isim" ile

"cevher-isim" olarak "Ben (Ene)" bakımından da geçerlidir.
"Asl'i isim" ile "cevher-isim" olarak "Ben (Ene)" arasındaki

"gayr'ı nisbet1i alaka'yı (relatio ir-ratio'nalis)", "gayr'ı nisbet'li rabt
(conexio ir-ratio'nalis)" esasında ele alamayız; bu sebeple.
Tekraren ifade edelim; "(müteşekkil) suret" esasında "asl'i

isim'den", "ilk isim'den" ve "nihai isim'den" hareketle, "suret'in"

kaydına bağlanmayan "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya
(Hüve)" ve "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" bizatihi "temas .
(contactus)" düşünülemez.
Bu nedenle, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya (Hüve)" ve

"cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)", "(müteşekkil) psukhe suret'i"
vasıtasıyla "temas'tan (contactus)" söz etmek mümkün değildir.
Bu bakımdan, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya (Hüve)",

"cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" ve "asl'i ism'e" mahsus
''bir1i'k'ten (unitas)", "(bir'bir'i'ne) temas (contactus)" esasında
bahsedilemez.
"Asl('ı'n)'ı" kuşatan ''bir'li'k'i (unitas)", "teşkil" cihetinden,

"arkhitektonik" suretiyle de düşünemeyiz; .bu hususa önceki bö
lümde temas ettik.
"Bir'li'k (unitas)" tasavvurundan bahsetmek, bu bakımlardan

"ism'in" kaydına bağlıdır.
"Bir1i'k teşkil'i" meselesini, bu itibarla, "asl'i ism'e" mahsus

"devr" cihetinden ele alalım.
"Cevher-isim" olarak "Ben (Ene)" ile "asl'i isim" arasındaki

"alaka'yı", "Ben'e (Ene)" mahsus "hudud" olarak "kuvvet" fikrini
de dikkate almak suretiyle tanırız.
"Devr'i", "harmonia'ya" mahsusen düşünürüz. 0 1
"Harmonia" ile, "aş'kın'a" mahsusen, "(müteşekkil) psukhe su

ret'i'ni" kastediyoruz.
"(Müteşekkil) psukhe suret'i", "theo-graphia makine'si" mari

fetiyle, "asl'i isim'den" hareketle "inşa ed'i1'e'n müteşekkil dil'dir";
"aş'kın'a" mahsus "suret'in" bizatihi "nisbet'li yüz'ü (facies ra
tio'nalis)" olarak.

Üzerine Bir İnceleme" adlı kitaplarda aynnhlı olarak bahsettik.
Yalçın Koç - 81
Bu bakımdan, "harmonia'ya" mahsus "devr'den", "asl'i ism'e"

mahsus "devr" suretiyle de bahsederiz; "çık'a'n asl'i isim (ekso
dos), gir'e'n asl'i isim (eisodos), (yeni'den) çık'a'n asl'i isim (ekso
dos)" şeklinde.
Bu manada "devr'in" esası, "gayr'ı nisbet'li daire'dir (circulus

ir-ratio'nalis)".
Ancak, "ilk isim" ve "nihai isim" bakımından "devr'i", "asl'i

ism'e" mahsus "devr'den" farklı olarak düşünmek gerekir.
"Asl'i ism'e" mahsus "devr'' teşkili, "theo-graphia maki

ne'si'nin" kaydına bağlı değildir. "İlk ism'e" ve "nihai ism'e" mah
sus "devr'' ise, "theo-graphia makine'si'ne" mahsus "inşa'nın"
kaydı altındadır.
Bu husus, "asl'i isim" ile, "ilk isim" ve "nihai isim" arasında,

"devr" bakımından mahiyet farkına yol açar.
"Basit ve iç1i suret" olarak "asl'i ism'in", "kendi'ni (asl'i ism'i)"

herhangi bir şekilde bizzat "devr'et'ti'r'me'si'nden" söz edemeyiz.
Bu manada "devr teşkil'i", "cevher-ism'e" mahsus "kuvvet" su

retiyledir.
"Asl'i ism'e" mahsusen "kuvvet'ten" ve bu suretle "devr teş

kil'nden" bahsetmek ise imkan dahilinde değildir; bu sebeple. 02
Bu bakımdan "devr faal'i'yet'i'nden", "asl'i ism'e" münhasıran

bahsedemeyiz.
"Asl'i ism'e" mahsus "devr", "gayr'ı nisbet'li daire (circulus

ir-ratio'nalis)" teşkili esasında "faal'i'yet'dir"; ancak bu surette "fa
al'i'yet'i" ortaya çıkaran bizatihi "asl'i isim" olamaz; bu manada.
"(Kendi) faal'i'yet'i'ne", "kendi'ne" mahsus "kuvvet" vasıtasıy

la bizatihi "kayna'k" olan "ism'e", "faal-isim" deriz.
"Cevher-isim" olarak "Ben (Ene)", mesela, "kendi'ne" mahsus
82- Bu ifade, "basit manzara" ve "müteşekkil dil" bakımından da geçerli

dir.
"kuvvet" olarak "muhayyile" yoluyla bu manada "faal-isim'dir" .
"Asl'i isim", bu manada "faal-isim" olarak ele alınamaz; "basit

ve iç1i suret" olarak "asl'i ism'e" mahsusen "kuvvet" düşünemeyiz.
"Kuvvet", "theo-graphia" cihetinden, "asl'i ism'e" bizatihi "kay

na'k'ı" olarak "Ben'e (Ene)" mahsustur; "asl'i ism'i devr'et'ti'r'e'n"
bu bakımdan "cevher-isim" olarak "Ben'dir (Ene)".
"Cevher-isim" olarak "Ben (Ene)", "ilk ism'i" ve "nihai ism'i",

bu "isim1er'e" mahsus "zamir1er'i" ve bu itibarla "müteşekkil
dil'i", yukarıda "theo-graphia makine'si'ne" mahsusen belirtilen
"inşa('at)'ın" kaydı altında "devr'et'ti'r'i'r".
Bu bakımdan "cevher-isim" olarak "Ben (Ene)", tekraren belir

telim, yukarıda belirtilen manada olmak üzere, "faal-isim'dir''.
Bu manada "faal-isim", "vücud'a" mahsus "esas" cihetinden bi

zatihi "cevher'dir'' .
"Faal-ism'in" esası olarak "kuvvet", "cevher-ism'e" mahsus

"hudud' tur".
"Ben (Ene)", bu bakımdan, hem "cevher" esasında "isim'dir",

yani "cevher-isim'dir"; hem de bizatihi "cevher'dir"; bu itibarla da
"faal-isim'dir".
"Faal-ism'i", "nazariyat'a (theoria)" mahsus "iç1i su ret" esasın

da, mesela "asl'i isim" olarak düşünmek imkan dahilinde değildir.
Bu bakımdan "faal-isim", yani "cevher-isim" olarak "Ben

(Ene)", "nazariyat (theoria)" esasında "gayr'ı nisbet'li topo-grap
hia'nın (topo-graphia ir-ratio'nalis)" kaydı altına alınamaz.
Bu manada "Ben'e (Ene)", ne "nazariyat (theoria)" ne de "suret

nazariyat'ı" esasında "topo-graphia" tayin edemeyiz.
"Faal-isim" olarak "Ben'i (Ene)", "(aç'ı'k) asl'i isim" esasında

"(bir) an'ın" ve "muhteva'ya (contentus)" münhasır "yer'in (to
pos)" kaydı altında düşünemeyiz.
"Cevher-isim" olarak "Ben (Ene)", "aş'kın" cihetinden,

Yalçın Koç - 83
"(dur'ma'ya'n- din'me'ye'n) devr'e" mahsus "kaynak'hr"; bu iti

barla da "faal-isim'dir".
"(Müteş{!kkil) ben (ene)", ''basit ve iç'li suret" esasında olmak

üzere, "harmonia'ya", yani "müteşekkil dil'e" mahsus "nihai
isim'dir''.
"Devr'den", "theo-graphia makine'si'ne" mahsus "inşa('at)'ın"

kaydı altında, "nihai isim devr'i" suretiyle de söz ederiz; bu hususa
yukarıda temas ettik.
"Nihai ism'e", ve bu itibarla "müteşekkil dil'e" mahsusen "kuv

vet'ten" bahsetmek imkan dahilinde değildir.
"Suret'e", "kuvvet" tayin edemeyiz; bu sebeple.
Bu bakımdan, "nihai isim" olarak "(müteşekkil) ben'i (ene)" bi

zatihi "devr'et'ti'r'e'n", "faal-isim" olarak "Ben'dir (Ene)".
"Nihai isim" olarak "(müteşekkil) ben'e (ene)" mahsus "kay

na'k", "theo-graphia makine'si" marifetiyle bizatihi "asl'i isim'dir";
"theo-graphia makine'si", "nihai ism'i", "asl'i isim'den" hareketle
ve "asl'i isim" esasında "(bir) an'a" mahsusen "inşa ed'e'r"; bu ma
nada.
"Theo-graphia makine'si" marifetiyle, "suret'li ism'i" bizatihi

"aş'a'n" bir "mevcud'un", "rabt'ı (conexio)" veya "inşa'sı" müm
kün değildir.
"Rabt'ed'i'l'e'n suret'ten" veya "inşa ed'i'l'e'n suret'ten" hare

ketle, "suret rabt'ed'e'n" veya "suret inşa ed'e'n" teşkilini düşün
mek "abes'tir"; kısaca ifade edersek bu sebeple.
Bu bakımdan, "rabt'ed'i'l'e'n suret", mesela "asl'i isim" ile, "su

ret rabt'ed'e'n'i", yani "cevher-isim" olarak "Ben'i (Ene)" aynı esas
dahilinde ele alamayız .
Benzer ifade, "inşa'ed'i'l'e'n suret", mesela "nihai isim" ve, "su

ret inşa ed'e'n", yani "theo-graphia makine'si" itibariyle de geçer-
lidir.83
Bu ifadeleri, "suret1i ism'e" mahsus "hudud" esasında da tekrar

edebiliriz.
"Rabt'ed'i1'e'n suret'' olarak "asl'i ism'e" mahsus "hudud",

"asl'i ism'e" mahsusen "iç'te taşı'n'a'n suret'li vasıf'hr". "Suret ra
bt'ed'e'.n'e", yani "cevher-ism'e" mahsus "hudud" ise "kuvvet'tir".
"Suret'ten" hareketle "kuvvet'' teşkilini düşünemeyiz.
"Suret'i" ve "kuvvet'i", "(bir) topo-graphia'run" kaydına bağla

mak, "nazariyat (theoria)" ve "suret nazariyat'ı" itibariyle düşünü
lebilecek bir husus değildir; sebebini yukarıda belirttik.
"Cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsus "kayna'k", "(cev

her-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'dur (Hüve)".
Yukarıda ifade ettik; "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsus

"hudud", "kuvvet'tir''; "cevher-ism'e" ve "hudud" olarak "kuv
vet'e", "nazariyat (theoria)" esasında "topo-graphia" tayin edeme
yiz.
"(Cevher-rabt'ed'e'n) isim" olarak "O'ya (Hüve)" mahsus "hu

dud" ise bizatihi "(rabt'ed'i1'e'n) cevher'dir''; yani "(rabt'ed'i1'e'n)
cevher-isim" olarak "Ben'dir (Ene)".
Ne "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya (Hüve)" ne de "cev

her-isim" olarak "Ben'e (Ene)" münhasıran "topo-graphia" tayini
"nazariyat (theoria)" ve "suret nazariyat'ı" vasıtasıyla imkan dahi
linde değildir.
Bu bakımdan, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya (Hüve)"

ve "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)", "nazariyat (theoria)" veya
"suret nazariyat'ı" vasıtasıyla müşterek "topo-graphia" tayini dü
şünülemez.
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-ism'in" ve "cevher-ism'in", "nazariyat
83- Bu ifade, "gayr'ı nisbet1i topo-graphia (topo-graphia ir-ratio'nalis)"

esasında kolaylıkla açılabilir.
Yalçın Koç - 85
(theoria)" esasında "müteşekkil dil" yoluyla bizatihi "teşkil'i'n

den" bahsedemeyiz. 84
"Mevcud", "hudud'u'nu" ve "takad'i'ni" aşan "vücud'u" teşkil

edemez.
Yukanda anlattık; "(cevher-rabt'ed'e'n)-isi.m" ve "cevher-isim",

"müteşekkil dil'e" mahsus "hudud'u" ve bu itibarla da "müteşek
kil dil'in takad'i'm' aşar; bu sebeple.
Bir noktaya kısaca değinelim.
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-ism'i", "Theos'a" mahsus "ad"85 ile kanş

hran "theos fikriyat'çı'sı", "tahayyül (phantasia)" esasında "hika
yat'' yazmak suretiyle, "yanılt'ı'a ve saphr'ı'a fikriyat" tesis eder;
"(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e" mahsus "hudud'un", "fikriyat (logia)
esasında "dil'e" mahsus "idrak'ı'ru" bizatihi aşhğıru dahi göreme
den.
"Hudud'un idrak'ı", "nazariyat (theoria)" bakımından, bu "hu

dud'un" kaydı alhnda bulunanın, mesela "cevher-isim" olarak
"Ben'in (Ene)" veya "(mahfuz) isim" olarak "O'nun (Hüve)" biza
tihi "seyr'i'ne" tabidir.
"Theos fikriyat'çı'sı'na" mahsus "suret'', tekraren belirtelim,

"fikriyat (logia)" esasında "dil'dir".
Bu manada "hudud'un", "theos fikriyat'çı'sı" tarafından, "ken

di'ne (düş'kün'e)" mahsus "suret'' olarak "dil" vasıtasıyla "seyr'i"
ise imkansızdır.
Bu bakımdan, geniş manada olmak üzere, "theos fikriyat'çı'sı",

"cevher-ism'e" dahi "teşkil" itibariyle temas edemeden, "idrak'ı'ru"
84- Bu manada "müteşekkil dil" ile, hem "(müteşekkil) psukhe suret'i'ni"

hem de "nazar'i musiki'yi" kastediyoruz. "Dil'e" mahsus "hudud'dan"
ve "takad'den", "Theologia'nın Esaslan-Felsefe'nin ve Teoloji'nin Na
zariyah Üzerine Bir İnceleme" adlı kitapta bahsettik.
85- Bu manada "ad" ile, "fikriyat (logia)" esasında "ism'i" kastediyoruz.
Bu manada "ism'e", "Theogonia'nın Esaslan-Genesis Nazariyah Üzeri
ne Bir İnceleme" adlı kitapta temas ettik.
bizatihi "aş'a'n" surette, "tahayyül (phantasia)" esasında "hikayat"

yazar.
Bu manada "hikayat'ı", "ahlak'a" mahsus "esas" olarak ele ala

mayız.
"Hikayat" vasıtasıyla "aş'kın'a" mahsus "hakikat'e", yani "cev

her-ism'e" temas edilemez. Bu bakımdan, "theos fikriyat'ı'na" mah
susen "ahlak teşkil'i'nden" bahsetmek imkan dahilinde değildir.
Bu ifadeler, "genel'e" mahsusen, yani "fark1ı" mahiyetteki "the

os fikriyat(1ar)'ı" bakımından daha ayrıntılı olarak kolaylıkla açı
labilir.
Bu itibarla tekraren belirtelim; hem "Ben (Ene)" hem de "O

(Hüve)" bizzat "isim(1er)" olmakla birlikte, "O'yu (Hüve)", "Ben
(Ene)" ile aynı esas dahilinde ele alamayız.
"Mecaz'en" ifade edersek, mesela "(müteşekkil) ben (ene)",

yani "nihai isim", bizatihi "Ben'e (Ene)", yani "cevher-ism'e",
"gölge'nin", "ağ'a'ç'a" olan mesabesindedir; "Ben (Ene)" ise, bi
zatihi "O'ya (Hüve)", yani "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e", bizatihi
"ağ'a'ç'ın", "güneş'e, toprak'a, su'ya ve hava'ya" olan mesabesinde;
bu sebeple. 8 6

"cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)", "faal-isim" suretinde "vücud
ver'e'n'dir''; "faal-isim" olarak "Ben (Ene) rabt'et'mek" suretiyle.
Ancak, "O'ya (Hüve)" mahsusen bundan "öte'si'ni", "nazari

yat (theoria)" ve "suret nazariyat'ı" vasıtasıyla konuşamayız; aksi
takdirde "tahayyül (phantasia)" esasında "hikayat'' yazmış ve bu
suretle "mesel esas1ı masal felsefe'si", yani "mutho-Philosophie"
tesis etmiş oluruz. 87
Bir noktaya kısaca temas edelim.
86- Yanlış anlamaya meydan vermemek için belirtelim; bu bağlamda "gü

neş'i, toprak'ı, su'yu ve hava'yı", "mecaz'en" kullanıyoruz.
87- "Theos fikriyat'ı" olarak "teoloji", bu bakımdan "mesel esas1ı ma-
Yalçın Koç - 87
"Vücud", "nisbet1i topo-graphia'run (topo-graphia ratio'nalis)"

kaydı altında bulunan "şekil'de" bizzat "ikamet ed('e)'mez"; "şe
kil", "vücud'a" mahsus "(ikamet-ed'i'ş)-yer('i)" olarak ele alına
maz; bu manada.
"Şekil'de ikamet ed'i'ş'ten", "şekil" itibariyle "dış'a" mahsusen
veya "yan'yan'a1ık" esasında bahsetmek "abes'tir".
"İkamet ed'i'ş", "iç'e" mahsustur.
Ancak, "nisbet1i topo-graphia'run (topo-graphia ratio'nalis)"
kaydı altında bulunan "şekl'e" mahsusen "iç" düşünemeyiz; kısaca
ifade edersek bu sebeple.
"Şekil", bu bakımdan, "vücud'a" mahsus "yat'a'k" veya "ev"
olarak görülemez.00
"Cevher-isim" olarak "Ben'in (Ene)", "asl'i isim'de" bizzat "ika
met et'me'si (verweilen)" tarzındaki düşünce de "abes'tir"; "me
caz'en" ifade edersek, "ağ'a'ç'ın", "gölge'de", mesela "hayat'i'yet"
suretiyle bizatihi "ikamet et'me'si" fikrinin "abes" olması gibi.
"Gölge'ye", bu itibarla, "ağ'a'ç'a" mahsus "potentia" tayin edi
lemez.
Benzer şekilde, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'nun
(Hüve)", "cevher-isim" olarak "Ben'de (Ene)" bizzat "ikamet
et'me'si (verveilen)" fikri de "abes' tir".
Aksi takdirde, "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsus "hu
dud" ihlal edilmiş olur.
"Mecaz'en" söylersek, "güneş' in, toprak'ın, su'yun ve hava'run",
"ağ'a'ç'ta" bizzat "ikamet et'me'si'nin (verweilen)", "abes" oluşu
sal felsefe'si'nin", yani "mutho-Philosophie'nin" kaydına tabidir.

"İnan'mak" suretiyle, "mutho-Philosophie'nin" bizatihi "nazariyat'a
(theoria)" tahvilini düşünmek ise "abes'tir''. Bu husus, "inanç" kavra
mından hareketle kolaylıkla açılabilir.
88- Bu ifade "form" itibariyle de geçerlidir.
gibi. 8 9 90
Bu ifadeler, "cevher'e" mahsus "kuvvet" itibariyle de geçerlidir.
Mesela, "(rabt'ed'i1'i) suret'e" mahsusen "kuvvet'' olarak "ha

fıza'dan", "ikamet ed'i'ş" suretiyle söz edilemez; bu manada. Aksi
takdirde, "(rabt'ed'i1'i) suret'i", "cevher-isim" esasında ele almış
oluruz.
"(Kapa1ı) asl'i isim", "cevher-isim" olarak "Ben'de (Ene)", "ha

fıza" marifetiyle "mahfuz'dur''.91
"O (Hüve)" da, "cevher-isim" olarak "Ben'de (Ene)", "hafıza"

marifetiyle "mahfuz'dur''; "Ben'e (Ene)" m�us "hudııd'un", yani
"kuvvet" olarak "hafıza'nın" kaydı albnda.
Bu noktalan açalım.
Önce "(kapa1ı) asl'i ism'i" ele alalım.
"Asl'i ism'i", "cevher-isim" olarak "Ben (Ene)" bizzat "ra

bt'ed'e'r".
"(Kapa1ı) asl'i ism'i" ise, ''basit ve iç1i suret'' esasında, bizatihi

"kendi(' si)" olarak, "hafıza" marifetiyle "muhafaza ed'e'r''.
"Cevher-isim" olarak "Ben'i (Ene)" bizatihi "rabt'ed'e'n" ise,
89- Württemberg'li Hegel'in, "tezahür fikriyat'ı'ru (Phanomenologie)"

tesis ederken, "Geist'ın", "mevcud'a (Dasein)" mahsus "iç'te
(Innere)", "güç (Macht)" suretiyle "ikamet et'me si (verweilen)"
'
fikrini esas almasının " abes " oluşu gibi. Bu noktaya,

"Fenomenoloji ve Nazariyat-Tezahür Fikriyabnın Esaslan
Üzerine Bir İnceleme" adlı kitapta ayrıntılı olarak temas ettik.
90- "Kuvve('de bul'u'n'uş)" fikri, esasen, "felsefe" adındaki "fikriyat'a
(logia)" mahsusen "mevzuat" geliştirmek üzere uydurulan düşün
ce şeklidir. Bu hususun, özellikle Stageira1ı Aristoteles'in "nisbet'li
theo-logia'sı'ndan (theo-logia ratio'nalis)" hareketle açılması kendi ba
şına bir inceleme gerektirir.
91- "Ben'de (Ene)" ifadesinde geçen " ... 'de ( ... )", "yer işaret'le'yi'ci'si" ola
rak düşünülemez; bu husus gözden kaçırılmadan. Sebebine yukarıda
temas ettik.
Yalçın Koç - 89
Bu cihetten ifade ed ersek, "rabt'ed'i1'e'n'in (Ben'in (Ene))", "ken

di('si)'ni (Ben'i (Ene)) rabt'ed'e'n'i" bizatihi "kendi('si) (O (Hüve))"
olarak "muhafaza" alhna alması imkan dahilinde d eğildir.
"Cevher-ism'in", "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'i" bizatihi "ken

di('si)" olarak, yani "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "muhafaza"
alhna alması mümkün d eğildir; bu manada.
Aksi takdirde, "cevher-isim" olarak "Ben'i (Ene)" bizatihi "(cev

her-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O (Hüve)" suretiyle ele alınış oluruz
ki, sebeplerini yukarıda belirttik, bu imkan dahilinde d eğildir�
Bu bakımdan, "(mahfuz) O'yu (Hüve)", "muhafaza alt'ı'na

al'a'n" esasında, yani "cevher-isim" suretiyle düşünmek gerekir.
Aksi takdirde, "ağ'a'ç'ın", "güneş'i, toprak'ı, su'yu ve hava'yı"

bizzat "taşı'dı'k'ı'ru", "mecaz'en" söylemiş oluruz ki, bu "abes'tir".
Bu itibarla "cevher-isim" olarak "Ben (Ene)", "(cevher-ra

bt'ed'e'n)-isim" olarak "O'yu (Hüve)", " evvel mahfuz" esasında ve
"hafıza" suretiyle, "k endi('si)'ne (Ben'e (Ene))" mahsusen ve "ken
di'si (Ben (Ene))" ile " bir'ara'da" tutar.
Bu manada "bir'ara'da1ık", "suret' in" ve bu itibarla "topo-grap

hia'nın" kaydı alhnda ele alınamaz; aksi takdirde "theo-graphia"
esasında "theo-gonia'yı" ihlal etmiş oluruz.
Bu noktalan açalım.
"Cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsus "kayna'k",

"theo-graphia'nın" kaydı alhnda bulunan "theo-gonia" cihetind en,
"Cevher-isim" olarak "Ben (Ene)", "kuvvet'li'dir". "Kuv

vet(1er)" olarak "hafıza", "muhayyile" ve "idrak", "Ben'e (Ene)"
mahsustur; bu manada.

yukarıda belirtilen surette "kuvvet(1er )'i", "cevher-isim" olarak
"Ben'e (Ene)" mahsusen "rabt'ed'e'r".
Bu manada "kuvvet", tekraren belirtelim, "cevher-ism'e" mah

sus "hudud'dur"; "mecaz'en" ifade edersek, "hadde'dir".
"Cevher-ism'i", "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" esasında ele ala
mayız; aksi takdirde, "cevher-ism'i", "cevher-ism'i" bizatihi "ra
bt'ed'e'n'e", yani "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e" tahvil etmiş oluruz ki,
bu imkan dahilinde değildir.
"Cevher-ism'i" ve "cevher-ism'e" mahsus "kuvvet'i" bizatihi
"rabt'ed'e'n'in", "ne" ve "kim" olduğunu, bu manada "rabt'ın" ne
surette meydana geldiğini "nazariyat (theoria)" ve "suret nazari
yat'( esasında açamayız.
Aksi takdirde, "tahayyül (phantasia)" esasında "hikayat" yaz
mış ve bu yolla "mesel esas1ı masal felsefe'si", yani "mutho-Philo
sophie" tesis etmiş oluruz.
Bu hususun "fikriyat'ın (logia)" kaydı altında bulunan "theos
fikriyat'ı'' esasında "teoloji" vasıtasıyla açılabildiğini düşünmek ise
"abes'tir"; sebeplerini yukarıda anlattık.
"Teşkil" itibariyle, "nazariyat (theoria)" ve "suret nazariyat'ı"
vasıtasıyla ele alınamayanın, "fikriyat (logia)" vasıtasıyla ele alın
dığını düşünmek imkansızdır; bu manada.
Bu bakımdan, "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsus "kuv
vet'', yani "hafıza", "Ben'i (Ene) rabt'ed'e'n'i", "kendi (Ben (Ene))
esas'ı ve hudud'u" dahilinde "muhafaza" altına alır.92
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O (Hüve)", bu itibarla, "cev
her-isim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsusen, "cevher-isim" esasında
"mahfuz'dur''. 9 3
Aksi takdirde, "muhafaza" altına alan "kuvvet'ten", "cevher-i-
92- Bir noktaya dikkat çekelim. "Rabt'ed'i1'i suret'e", mesela "aç'ı'k asl'i
ism'e" mahsusen "kuvvet'' düşünemeyiz. Bu bakımdan, "aç'ı'k (müte
şekkil) ism'in", "kendi'ni rabt'ed'e'n'i", yani "Ben'i (Ene)", "kendi'ne
((müteşekkil) ism'e)" mahsus esaslar dahilinde muhafaza altına alması
düşünülebilecek bir husus değildir.
93- "(Mahfuz) O'ya (Hüve)" mahsusen "kuvvet'ten" aşağıda bahsettik.
Yalçın Koç - 91
sim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsus "hafıza" esasında bahsedeme

yiz.94
"Ben'in (Ene)", "kendi'ni (Ben'i (Ene)) rabt'ed'e'n'i", "kendi'ni
(Ben'i (Ene))" bizatihi "aş'a'n" şekilde, bizzat "O (Hüve)" olarak
"muhafaza" altına alması imkan dahilinde değildir; aksi takdirde,
"Ben'den (Ene))", "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O (Hüve)"
esasında söz etmiş oluruz.
"Cevher-isim" olarak "Ben'in (Ene)", "(cevher-rabt'ed'e'n)-i
sim" olarak "O'yu (Hüve)", "suret'' esasında "muhafaza" altına
alması da imkan dahilinde değildir. "O'yu (Hüve)", "tezahür'ün
(phaenomenon)" kaydı altında düşünemeyiz; kısaca ifade edersek
bu sebeple.
.
Aksi takdirde, "theo-graphia" esasında "theo-gonia'yı" iptal et-

miş oluruz.
Bu bakımdan, "cevher-isim" olarak "Ben (Ene)", "kendi'ne
(Ben'e (Ene))" mahsus "kayna'k'ı", yani "(cevher-isim)-rabt'ed'e'n"
olarak "O'yu (Hüve)", "kendi (Ben (Ene))" esasında ve "evvel mah
fuz" suretiyle muhafaza altına alır.
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O (Hüve)", "cevher-isim"
olarak "Ben'de (Ene)", "cevher-isim" suretiyle "mahfuz'dur"; bu
manada.
Sebeplerini yukarıda açık olarak anlattık; aksini düşünemeyiz.
Tekraren ifade edelim; bu manada "evvel mahfuz", yani "cev
her-isim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsus "(mahfuz) O (Hüve)",
"Ben'den (Ene)" gelen "tezahür (phaenomenon)" suretinde ele alı
namaz; "tezahür (phaenomenon)", "nazariyat (theoria)" bakımın
dan "basit ve iç1i suret'in" kaydına tabidir; bu sebeple.
Yukarıda belirttik; "cevher-isim" olarak "Ben (Ene)", "(cev
her-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'yu (Hüve)" bizatihi "kendi (O
94- Bu bakımdan, "cevher-isim" olarak "Ben'in (Ene)", "(cevher-ra

bt'ed'e'n)-isim" olarak "O'yu (Hüve)" bizatihi "idrak'ı'' imkan dahi
linde değildir; bu hususu, "nazariyat (theoria)" ve "suret nazariyat'ı"
vasıtasıyla daha öteye açamayız.
(Hüve))" esasında muhafaza albna alamaz; aksi takdirde "Ben'den

(Ene)", "Ben'i (Ene)" bizatihi "aş'a'n" şekilde söz etmiş oluruz.
"Nazariyat (theoria)" ve "suret nazariyat'ı" bakımından bu im
Bu itibarla, "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsus "evvel",

"hafıza'nın" kaydı altında, "cevher-isim" esasında "O'dur (Hüve)".
Yukarıda anlahlan manada olmak üzere, "cevher-isim" olarak

"Ben (Ene)" esasında "O (Hüve)", "müteşekkil dil" cihetinden, "ev
vel mahfuz'a" mahsus "isim'dir", yani "(mahfuz) isim'dir"; "(mah
fuz) O (Hüve)" olarak.
"Cevher-isim" olarak "Ben'in (Ene)", "cevher-isim" esasında
"(mahfuz) O (Hüve)" vasıtasıyla, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak
"O'ya (Hüve)" bizatihi "temas'ı (contactus)", "nazariyat (theoria)"
esasında telaffuz edilebilecek bir husus değildir. 95
Aksi takdirde, bu manada "temas'tan (contactus)" bahsetmek,

"tahayyül (phantasia)" esasında "hikayat'' oluşturmaktan ibarettir.
Bu meyanda belirtmeden geçmeyelim.
"Düş'kün'ün suret'i", "fikriyat (logia)" esasında "dil'dir".
Bu bakımdan "düş'kün'ün", "dil'i" aşan şekilde "Kelam'ı'' bi

zatihi "işit'mek" ve "gör'mek" suretiyle "seyr'i" imkan dahilinde
değildir. 96
Bu bakımdan, "Kelam'a" mahsus "söz'den" hareketle, "düş'kün"

olarak "theos fikriyat'çı'sı'nın", "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)",
"(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya (Hüve)", ve "Kelam"
esasında "İsm'e", "işit'mek" ve "gör'mek" suretiyle bizatiJ:ıi "te
mas'ı'ndan (contactus)" ve "bu'n1ar'ın" bu suretle "seyr'i'nden" ve
95- Bu manada "temas (contactus)" ile, hem "nisbet'li temas'ı (contactus

ratio'nalis)" hem de "gayr'ı nisbet1i temas'ı (contactus ir-ratio'nalis)"
kastediyoruz. "Bila nisbet1i temas'tan (contactus irratio'nalis)" bahset
mek ise "abes'tir''; bu hususa, "alaka (relatio)" cihetinden önceki bö
lümde değindik.
%- Bu noktadan, "Theogonia'nın Esaslan-Genesis Nazariyah Üzerine Bir
İnceleme" adlı kitapta bahsettik.
Yalçın Koç - 93
"idrak'ı'ndan" bahsedilemez.
"Theos fikriyat'çı'sı" bu bakımdan esasen "tahayyül (phanta

sia)" esasında "hikayat yaz' ı' cı' sı'dır". 97
"Evvel mahfuz" ile, "asl'i isim" ve bu itibarla "devr" teşkiline

"evvel" olan "mahfuz'u", yani "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)"
mahsus "hafıza" esasında bu manada "evvel('den) mahfuz'u" kas
tediyoruz; yani "Ben (Ene)" esasında "(mahfuz) O'yu (Hüve)".90
"Evvel mahfuz'u", bizatihi "muhteva'ya (contentus)", mesela

"Ben (Ene)" esasında "(mahfuz) O'ya (Ene)" mahsus "hazne (re
ceptaculum)" suretiyle düşünemeyiz.
Bu manada "evvel mahfuz'u", yani "cevher-isim" esasında "

(mahfuz) O'yu (Hüve)", "nazariyat'a (theoria)" mahsus "devr'in"
kaydına bağlayamayız; "evvel mahfuz" olarak bu manada "(mah
fuz) O'dan (Hüve)", "suret'' ve "tezahür" esasında bahsedilemez;
bu sebeple.
"(Mahfuz) O (Hüve)", "cevher-isim" esasında "(mahfuz)

isim'dir"; bu husus unutulmadan.
"Evvel mahfuz" olarak "O (Hüve)", yani "(mahfuz) O (Hüve)",

"çık'ı'ş (eksodos), gir'i'ş (eisodos), (yeni'den) çık'ı'ş'ın (eksodos)"
kaydına tabi değildir.
"Evvel mahfuz" olarak "O'ya (Hüve)" mahsus "zaman" teşki

linden, "naiariyat (theoria)" ve "suret nazariyat'ı" vasıtasıyla bah
sedemeyiz.
"(Kapa1ı) asl'i isim", "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsu

sen "(mahfuz) suret' tir'' .
Ancak, "evvel mahfuz" olarak "O'dan (Hüve)", "(mahfuz) su

ret" esasında söz etmek imkan dahilinde değildir.
"Evvel mahfuz" olarak "O (Hüve)", yani "Ben (Ene)" esasında
97- Bu ifade geneldir; "teoloji'yi" ve "ilah'i'yat'ı" kuşatan şekilde.

98- Bu manada "evvel'i", "nisbet'li bir'li'k (unitas ratio'nalis)" olarak "za
man'a" mahsusen düşünemeyiz; bu bakımdan "evvel'i", "ön'ce" ile
karıştırmamak gerekir.
"(mahfuz) O (Hüve)", "(kapa1ı) asl'i isim'den" esasen "fark1ı'dır''.
"Ben (Ene)" esasında "(mahfuz) O (Hüve)", "cevher'' suretiyle

"(evvel'den) mahfuz'dur"; "(kapa1ı) asl'i ism'in" esası ise bizatihi
"(müteşekkil) suret'tir"; bu manada.
"Evvel mahfuz", yani "(mahfuz) isim" olarak "O (Hüve)",

"(mahfuz) cevher'dir'' .
"(Mahfuz) cevher'den", "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)"

mahsusen "(mahfuz) suret'' esasında bahsedilemez.
Bir hususa kısaca temas edelim.
Tekraren belirtelim; "evvel mahfuz" olarak "O (Hüve)" ile,

"cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsusen, "cevher-isim" esa
sında "(mahfuz) O'yu (Hüve)" kastediyoruz.
Bu manada "evvel mahfuz" olarak "O'yu (Hüve)", yani "(mah

fuz) O'yu (Hüve)", "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'nun
(Hüve)", "Ben'e (Ene)" mahsus "aks'i (re-flexio)" suretiyle düşü
nemeyiz.
Aksi takdirde "muhafaza alt'ı'na al'mak'tan", yani

"hıfz'et'mek'ten", "aks'et'me (re-flexio)" yoluyla söz etmek ve me
sela "(mahfuz) asl'i ism'i", "(aç'ı'k) asl'i ism'in" bizatihi "aks'i (re
flexio)" suretiyle ele almak gerekir.
Ancak hal böyle değildir; "(mahfuz) asl'i isim", "hafıza'ya" ve
"zihn'e (mens)" mahsusen "nisbet'in (ratio)" kaydı altında olmak
üzere, "(aç'ı'k) asl'i ism'in" bizatihi "(kapa1ı) kendi'si'dir''; bu se
beple.99
Şöyle de söyleriz; "suret" ve "muhteva (contentus)" cihetinden,

"(mahfuz) asl'i isim" ile "(aç'ı'k) asl'i isim" arasında "fark" bulun
maz. ıoo
"Aks'et'me (re-flexio)", "(bir) şey'in", bizatihi "kendi'si (bu
99-Bu noktalardan, "Zihin ve Nazariyat-Zihn'in Kaynağı ve Esaslan Üze

rine Bir İnceleme" adlı kitapta aynnhlı olarak bahsettik.
100- Ancak, "(mahfuz) asl'i isim" esasında "(bir) an" teşkilinden söz edi
lemez.
Yalçın Koç - 95
şey)" olarak, "(fark1ı bir) şey'e", "nisbet (ratio)" esasında "rabt'ı

(conexio)" suretiyle ele alınamaz.
Aksi takdirde "(bir) şey'den", "aks'et'me'nin (re-flexio)" kaydı
altında "(iki) şey" olarak söz etmiş oluruz ki, bu imkan dahilinde
değildir.
"Evvel mahfuz" olarak "O (Hüve)", yukarıda belirttik, "(cev
her-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'nun (Hüve)" bizatihi "kendi'si"
değildir.
Ancak, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O (Hüve)" ile "cev
her-isim" olarak "Ben'i (Ene)", "bir'bir'i" ile "nisbet1i rabt (conexio
ratio'nalis)" esasında düşünemeyiz. Aksi takdirde bu manada her
iki "ism'i" de, "nisbet1i topo-graphia'nın (topo-graphia ratio'nalis)"
kaydına bağlamış oluruz ki, "theo-graphia" esasında "theo-gonia"
cihetinden bu mümkün değildir.
"Nisbet1i topo-graphia'nın (topo-graphia ratio'nalis)" kaydı al
tında bulunan "nisbet1i rabt (conexio ratio'nalis)" esas alınmadan
"aks'et'me'den (re-flexio)" bahsedilemez.
Bu bakımdan "(mahfuz) O (Hüve)", "cevher-isim" olarak
"Ben'e (Ene)" mahsusen "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'nun
(Hüve)" bizatihi "aks'i (re-flexio)" suretinde ele alınamaz.
Bu meyanda, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O (hüve)",
"cevher-isim" olarak "Ben (Ene)" ve "evvel mahfuz" olarak "O'ya
(Hüve)" mahsusen "şuur'dan" kısaca bahsedelim.
"Şuur'', "suret'in kendi'ni idrak cihet'i'dir".
"Suret'in kendi'ni idrak'ı", "suret'in", "cevher-isim" ola
rak "Ben'den (Ene)" gelen "suret1i ses'i" bizatihi "işit'me'si" ve
"işit'i1'e'n'i" bizatihi "gör'me'si" yoluyladır.
Bu manada "idrak", ''basit manzara'dan" ve ''basit manzara'ya"
mahsus "iç'ten" hareketle, "theo-graphia makine'si" marifetiyle
"tasvir ve zamir inşa'sı'nın" kaydına tabidir.101
101- Bu noktalan, "Şuur ve Nazariyat-Şuur'un Kaynağı ve Esaslan Üzerine

"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya (Hüve)" mahsusen

"gel'e'n suret1i ses'ten" söz edemeyiz.
"Bir1i'k seyr'i", ancak "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" mah
sus "(mahfuz) isim(1er)" vasıtasıyladır; bu sebeple.102
Bu bakımdan, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'nun
(Hüve)" bizatihi "seyr'i", "nazariyat (theoria)" ve "suret nazari
yat'ı" esasında mümkün değildir.
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O (Hüve)", "a-logos'tur";
yani "ses ver'me'ye'n'dir"; bu sebeple.
Bu itibarla, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya (Hüve)"
münhasıran herhangi bir manada "şuur'u", ne "nazariyat (theo
ria)" ne de "suret nazariyat'ı" vasıtasıyla düşünemeyiz.
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O (Hüve)", "suret'li isim"
esasında ele alınamaz; bu itibarla da "suret'in" kaydına bağlana
maz. Bu bakımdan, bizatihi "O'ya (Hüve)", "suret'in kendi'ni idrak
cihet'i" olarak "şuur'' tayini imkan dahilinde değildir.
"Cevher-isim" olarak "Ben;i (Ene)" de, "suret'li isim" esasında
ele alamayız. Bu nedenle, bu manada "Ben'e (Ene)", "suret'in ken
di'ni idrak cihet'i" olarak "şuur'' tayini düşünülemez.
Benzer sebeple, "evvel mahfuz" olarak "O'ya (Hüve)", yani
"Ben (Ene)" esasında "(mahfuz) O'ya (Hüve)" mahsusen de "şu
ur'dan" söz edemeyiz.
Bu bakımdan, "bir1i'k'e (wtltas)", bizatihi "(cevher-rabt'ed'e'n)-i
sim" olarak "O'ya (Hüve)", "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" ve
"evvel mahfuz" olarak "O'ya (Hüve)" mahsusen "nazariyat (theo
ria)" suretiyle "şuur'' tayini imkan dahilinde değildir.
"(Mahfuz) O'ya (Hüve)" ve "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)",
"(mahfuz) asl'i ism'e" mahsus "şuur tayin'i" düşünmek ise, "hu
dud" cihetinden "abes'tir".
"Suret'in" kaydı albnda bulunmayan "şuur'dan", "nazariyat'a
(theoria)" ve "suret nazariyat'ı'na" mahsusen bahsedemeyiz; bu
102- Bu hususu, "4. Birlik Seyr'i" başlıklı bölümde inceledik.

Yalçın Koç - 97
husus unutulmadan.
Yukarıda belirttik; "evvel mahfuz" olarak "O (Hüve)", "cev
her-isim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsus "hafıza" suretiyle "mah
fuz'dur"; "cevher-isim" esasında "(mahfuz) O (Hüve)" olarak.
"Cevher-isim" olarak "Ben'in (Ene)", "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'i"
bizatihi "kendi('si) (O (Hüve))" olarak muhafaza altına alması im
kan dahilinde değildir; bu sebeple.
Bu itibarla, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya (Hüve)",
"evvel mahfuz" olarak "O (Hüve)" vasıtasıyla bizatihi "temas (con
tactus)" imkan dahilinde değildir.
Bu cihetten ifade edersek, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak
"O'nun (Hüve)", bizatihi "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" esasında "ha
hr'la'mak" suretiyle "seyr'i'nden" bahsedemeyiz.
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'nun (Hüve)", "suret na
zariyat'ı'na" mahsusen "hahr'la'n'ma'sı", sebebini yukarıda be
lirttik, "cevher-isim" olarak "Ben (Ene)" vasıtasıyladır. Bu bakım
dan, "cevher-isim" olarak "Ben (Ene)" vasıtasıyla "hahr'la'mak"
suretiyle "seyr'ed'i1'e'n", "cevher-isim" esasında "(mahfuz) O'dur
(Hüve)".
Bu itibarla, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'dan (Hüve)",
"bir'li'k'e (unitas)" mahsusen bizzatihi bahsedilemez.
Yani, "O'nun (Hüve)", "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olması
nın ötesinde, "cevher-isim" olarak "Ben'i (Ene)" bizatihi "ra
bt'et'me'si'nin" ve "cevher-isim" esasında "muhafaza" altına
alınmasının ötesinde, bu manada "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'in",
"bir'li'k'e (unitas)" ne surette bağlandığını "nazariyat (theoria)" ve
"suret nazariyat'ı" vasıtasıyla açıklayamayız.
Bu hususu "aç'ı'k1a'mak", "nazariyat (theoria)" cihetinden söy
lersek, "tahayyül yaz'ı'm'ı (phantasio-graphia)" suretiyle "mut
ho-Philosophie", yani "mesel esas1ı masal felsefe' si" tesis etmektir.
"Theos fikriyat'ı", "mahiyet'i" ve "esas'ı" itibariyle bu ifadenin
kapsamında yer alır; bu "mahiyet'e" ve "esas'a" yukarıda kısaca
temas ettik. 1 0 3
"Cevher-ism'e" mahsus "hudud", "kuvvet'tir''. Bu bakımdan,
"cevher-isİn'i rabt'ed'e'n'e" mahsus "hudud'dan", "kuvvet'' esasın
da bahsedemeyiz.
"Kuvvet'' vasıtasıyla bizatihi "kuvvet(1i) rabt'ı" düşünülebile
cek bir husus değildir; bu sebeple.
"Kuvvet" olarak "hafıza", "cevher-ism'e" mahsus "(bir) hu
dud'dur".
Bu bakımdan, "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e" mahsus "hudud", sa
dece "hafıza" suretiyle ele alınamaz. 1 04
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e" mahsus "hudud", yukarıda belirt

tik, "(rabt'ed'i1'e'n) cevher'dir"; yani "cevher-isim" olarak "Ben'dir
(Ene)".
Bu iti.barla, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O (Hüve)", "(ra
bt'ed'i1'e'n) cevher" esasında "bir1i'k'e (unitas)" bağlıdır; "(cev
her-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O (Hüve)", "cevher-ism'e" mahsus
"hafıza'run" bizatihi kaydı albna girmeden.
Bu bakımdan "O (Hüve)", "bir'li'k'e (unitas)", ilci "cihet'ten" da

hildir; "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O (Hüve)" ve "cevher-i
sim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsusen "(mahfuz) O (Hüve)", yani
"evvel mahfuz" olarak "O (Hüve)".
Bu itibarla, ''bir'li'k'e (unitas)" mahsusen "O'dan (Hüve)" bah

setmek, esasen bu ilci "cihet'ten", yukarıda belirtilen manada ol
mak üzere beraberce söz etmektir.
Bu hususun, "arkhitektonik" suretiyle tesbiti. imkan dahilinde
değildir. 1 05
103- Württemberg'li Hegel'in yaptığı gibi. Bu husustan, "Fenomenoloji ve

Nazariyat-Tezahür Fikriyatı'nın Esaslan Üzerine Bir İnceleme" adlı
kitapta bahsettik.
104- Mesela, "kuvvet" olarak "muhayyile" de, "cevher-ism'e" mahsus
"(bir) hudud'tur"; bu manada.
105- Bu husus, önceki bölümde anlatılanları dikkate almak suretiyle açı
labilir.
Yalçın Koç - 99
"(Mahfuz) O'ya (Hüve)" mahsus "hudud'u", "rabt'ed1'e'n cev

her" olarak ele alamayız; aksi takdirde, "(hıfz'ed'e'n) cevher-ism'i",
"(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" ile kanşhrmış oluruz.
"(Mahfuz) O'ya (Hüve)" mahsus "hudud", "kuvvet" olarak da

ele alınamaz; aksi takdirde, "(mahfuz) O'dan (Hüve)", "cevher-i
sim" olarak "Ben (Ene)" suretiyle bahsetmiş oluruz.
Bu bakımdan "(mahfuz) O (Hüve)", "kendi('si)'ne" bizatihi

"kuvvet" tayin edilmeyen "cevher'dir".
"(Mahfuz) O'ya (Hüve)" mahsusen "hafıza'dan", "muhayyi

le'den" ve geniş manada "idrak'tan", "kuvvet'' esasında söz edile
mez; bu manada.
"Cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsus her "icraat", "cev

her-isim" esasında olmak üzere, "Ben'e (Ene)" mahsus "hafıza"
marifetiyle "mahfuz'dur"; "kayb'ı" mümkün olmayan şekilde; aksi
takdirde "kuvvet" olarak "hafıza" düşüncesini iptal etmiş oluruz.
"Hafıza", "muhayyile'den" ibaret olsaydı, "(mahfuz) O'yu

(Hüve)" ve "(mahfuz) asl'i ism'i", ''bir'bir'i'nden", "cevher'e" mah
sus "vücud" bakımından ayırt edemezdik.
Yani hem "(mahfuz) O (Hüve)" hem de "(mahfuz) asl'i ism'i",

"tahayyül (phantasia)" esasında "şekil" suretinde ele almak gere
kirdi; bu manada.
Hal böyle olsaydı, "cevher'' fikri iptal edilmiş olurdu.
Ancak, sebeplerini yukarıda anlattık, hal böyle değildir.
Bu bakımdan "hafıza", "muhayyile" suretiyle ele alınamaz ve,

"cevher" itibariyle "(mahfuz) O (Hüve)" ve "(mahfuz) asl'i isim",
kendi "esas(1ar)'ı'na" mahsusen "hafıza'nın" kaydı albnda bulu
nur; yani "(mahfuz) cevher" ve "(mahfuz) asl'i isim" olarak.
"Cevher-isim" olarak "Ben (Ene)", yukarıda bahsettik, "kuv

ve(1er)" cihetinden "faal-isim'dir'' .
Bu manada "faal-ism'e" mahsus "icraat'' ile, "doğ'u'ş (gene

sis)" esasında "suret rabt'ı'ru", geniş manada "suret devr'i'ni",
"theo-graphia makine'si'ne" ve "muhayyile'ye" mahsus "fa-
100 - (Cevher-Rabt'ed'e'n)-İsim, Cevher�İsim, Birlik
al'i'yet'i", "zihn'i (mens)" ve buna mahsus "faal'i'yet'i" ve geniş

manada '.'idrak faal'i'yet'i'ni" kastediyoruz.
Bu manada "faal'i'yet'in" tamamı, yani "faal-isim" olarak "Ben'e

(Ene)" mahsus "icraat'', "mecaz" esasında olmak üzere tekraren
belirtelim, "faal-isim" olarak "Ben'e (Ene)", "gölge'nin, ağ'a'ç'a"
olan mesabesindedir.
"Mecaz'en" ifade edersek, "ağ'a'ç'a" mahsus "değiş'i'm'den",

mesela "gölge esas'ı'nda" bahsedemeyiz. 10 6 107
Bu bakımdan, ."rabt'ed1'e'n suret'' yoluyla ve "(bir) an" esasın

da, "Ben'e (Ene)" mahsusen "değiş'i'm'den" bahsetmek imkan da
hilinde değildir.
"(Aç'ı'k) asl'i isim", "(bir) an" itibariyle "sabit'tir"; bu manada.
"Suret'li vasf'a iç" olarak "suret'siz fiil", "kara'n1ı'k hareket'tir".
Ancak, "kara'n1ı'k hareket" esasında olmak üzere, "(aç'ı'k)

asl'i ism'e" mahsusen "değiş'i'm'den", yani "(aç'ı'k) suret'in de
ğiş'i'm'i'nden" söz edilemez.
Bu itibarla, "suret rabt'ı" esasında "kara'n1ı'k hareket" yoluyla

"(mahfuz) değiş'i'm'den" bahsedemeyiz.
"Asl'i ism'e" mahsus "devr", "kara'n1ı'k hareket" esasında ele

alınamaz.
"Aş'kın'a" mahsus "ahlak'ın esas'ı", "(cevher-rabt'ed'e'n)-isiın"

olarak "O'ya (Hüve)", "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" ve "asl'i
ism'e" mahsus "bir1i'k'tir (unitas)"; yukarıda anlahlan manada.
"Ahlak'a" mahsus "kayna'k" ise, "cevher-isim" olarak "Ben'dir

(Ene)"; "evvel mahfuz'u" da kuşatan şekilde; aksi takdirde, yuka
rıda belirttik, "bir'li'k'ten (unitas)" ve bu itibarla da "ahlak'tan" söz
106- Mesela, "(bir) dal kır'ı1'ma'sı" suretiyle "ağ'a'ç'ta", "değiş'i'm" mey

dana gelir; ancak bu "değiş'i'm", yani "kır'ı1'ma", "gölge esas'ı'nda"
ele alınamaz; bu manada.
107- "Değiş'i'm'i", hem "nisbet (ratio)" hem de "gayr'ı nisbet (ir-ratio)"
esasında olmak üzere "Tarih ve Nazariyat-Tarih'in ve Zaman Yazı
mı'nın Esaslan Üzerine Bir İnceleme" adlı kitapta ele aldık.
Yalçın Koç - 101
edemeyiz.
"Ahlak'a" mahsus "esas", yani "bir'li'k (unitas)" ve, "kayna'k",

yani "cevher-isim" olarak "Ben (Ene)" bu itibarla "(Ben'de (Ene))
mahfuz'dur" . 109
Bu bakımdan "aş'kın'a" mahsus "ahlak", "habr1a'ma'nın" kay

dı alhnda bulunan bu manada ''bir'li'k seyr'i" suretiyle, yani "kay
na'k" olarak "Ben'den (Ene)" hareketle ve "asl('ı'n)'ın" bizatihi
"kendi (aş'kın)" olduğunun "idrak'ı" yoluyla "teşkil ol'u'r".
Bu bakımdan "ahlak teşkil'i", tekraren belirtelim, "hafıza" ma

rifetiyle "hahr1a'ma'run" ve "nazar'i musiki" esasında "bir1i'k
seyr'i'nin" kaydına bağlıdır.
Bu nedenle "ahlak teşkil'i'ni", "zihin (mens)", "düşünce (cogi

tatio)" ve "muhakeme" marifetiyle, "değer (axia)" tesisi esasında
ele alamayız.
Bu husus, yani "zihin (mens)", "düşünce (cogitatio)" ve "muha

keme" marifetiyle "değer (axia)" tesisi, "değer(1er) manzurn'e'si"
olarak "ethike'nin" teşkil esasıdır; "fikriyat'a (logia)" mahsusen.
Bu itibarla, "ethike'den" hareketle "ahlak'a" bizatihi "temas

(contactus)" imkan dahilinde değildir.
"Hikayat'tan" hareketle, "hakikat'e" bizatihi "temas (contac

tus)" düşünülemez.
"Ahlak'ın esas'ı", yani "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya

sus ''bir1i'k (unitas)", bu manada "Ben'e (Ene)" mahsus "hafıza"
marifetiyle "vücud bul'u'r"; "hafıza'run" kaydı alhnda bizatihi
"mahfuz" olarak.
Bu manada "bir'li'k (unitas)", ne "nisbet'li çok1u'k'a (multipli

cabilis ratio'nalis)" ne de "gayr'ı nisbet1i çok1u'k'a (multiplicabilis
ir-ratio'nalis)" mahsusen ''bir'li'k (unitas)" esasında ele alınamaz.109
108- Bu manada "Ben'den (Ene)", "(mahfuz) Ben (Ene)" suretiyle "4. Birlik
Seyr'i" başlıklı bölümde bahsettik.
109- "Çok'lu'k'u (multiplicabilis)", "Nazari Manhk'ın Esaslan-Theologia
Tekraren belirtelim; "fikriyat'ın (logia)" kaydı altında bulunan,

yani "suret'i", "fikriyat (logia)" esasında "dil" olan "düş'kün'ün",
"(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya (Hüve)", "cevher-isim"
olarak "Ben'e (Ene)" ve "asl'i ism'e" mahsus "bir'li'k'i (unitas)" bi
zatihi "seyr'i", ve bu suretle "asl('ı'n)'ın" bizatihi "kendi (düş'kün)"
olduğunun "idrak'ı" imkan dahilinde değildir.
"Düş'kün'ün", "fikriyat (logia)" esasında "dil" vasıtasıyla
"(mahfuz) O'ya (Hüve)", "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" ve
"asl'i ism'e" bizatihi "temas'ı'ndan (contactus)" bahsedemeyiz; bu
sebeple.
Bu bakımdan "düş'kün", bu manada olmak üzere "ah
lak' sız'dır". 11 0
"Düş'kün", "ahlak'ı" bizzat teşkil edemez; bu manada.
Geniş manadaki "theos fikriyat'çı'sı", yani "fark1ı" mahiyetteki

"ilah'i'yat'çı(1ar)" da bu ifadenin kapsamına girer.ııı
"Fikriyat (logia)" esasında "değer (axia)" tesisi suretiyle teşkil
olunan "ethike'den", yukarıda belirtilen manada "ahlak'a" bizatihi
"geç'iş (transitio)", yani ne "nisbet1i geç'i'ş (transitio ratio'nalis)"
ne de "gayr'ı nisbet1i geç'i'ş (transitio ir-ratio'nalis)" bu bakımdan
mümkün değildir.
Bu sebeple, "ethike'den" hareketle bizatihi "ahlak'a" yol bulu

namaz.
Bu bakımdan, "ethike" tesis eden "düş'kün'den", yani bir şekil

de "fikriyat'' esasında "değer(1er) manzum'e'si" teşkil etmiş olan
dan, "ahlak1ı" suretinde söz edilemez.112
Ir-rationalis Üzerine Bir Zemin İncelemesi" adlı kitapta ayrıntılı ola

rak anlattık.
1 10- Bu manada "ahlak'sız" ile, elbette ki, "fikriyat (logia)" esasında "ah
lak1ı-ahlak'sız" karşıtlığına mahsusen "ahlak'sız'dan" bahsetmiyo
ruz; yanlış anlamaya meydan vermemek için belirtelim.
1 1 1- Bu husus, yukarıda anlahlanlar esasında daha aynnhlı olarak kolay

lıkla açılabilir.
1 12- Tekraren belirtelim; hem "Grek-Latin-Kilise diyar'ı'na" hem de ·�rap
ça ve Farsça" konuşulan "diyar'a" mahsus "ethike kur'a'm1ar'ı" bu
Yalçın Koç - 103
Bir hususu kısaca açalım.
"(Dur'ma'ya'n ve din'me'ye'n) devr'e" mahsus "kayna'k", "fa

al-isim" olarak "Ben'dir (Ene)" .
Bu bakımdan, "faal-isim'den", "sabit" olarak bahsedemeyiz.
"(Mahfuz) asl'i isim" ise, yukarıda "(aç'ı'k) asl'i isim" itibariyle

de belirttik, "sabit' tir"; bu husus gözden kaçırılmadan.
Ancak, "nazariyat (theoria)" ve "suret nazariyat'ı" vasıtasıyla,

"cevher-isim" olarak "Ben'in (Ene)", ne surette "değiş'i'm'e" tabi
olduğunu açmak imkan dahilinde değildir.
"Cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)", "topo-graphia" tayin ede

meyiz; kısaca ifade edersek bu sebeple. 11 3
Netice itibariyle, "kendi'ne dost(1uk)" olarak "ahlak'ın" esa

sı, yukarıda belirtilen şekilde, "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e", "cev
her-ism'e" ve "asl'i ism'e" mahsus "bir'li'k'tir (unitas)" .
Bu manada"bir'li'k (unitas)" teşkili, yukarıda anlattık, "cev

her-isim" olarak "Ben (Ene)" suretiyledir; "hafıza" marifetiyle "ev
vel mahfuz'u" da kuşatarak.
Bu bakımdan, "bir'li'k (unitas)" teşkilinin esası, "aş'kın'a" mah

sus "hakikat'tir"; yani "müteşekkil dil'e" mahsus "kayna'k" olarak
bizatihi "cevher-isim'dir" . 114
Bu bölümde, "ahlak'ın" esası olarak "bir1i'k'e (unitas)" mahsu

sen anlattıklarımız, "arkhitektonik" suretiyle ele alınamaz; tekra
ren belirtmiş olalım.
Sonraki bölümde "hahr1a'ma'nın" kaydı alhnda bulunan

"bir1i'k seyr'i" tasavvurunu açtık.
cihetten onanmı mümkün olmayan surette arızalıdır.

1 13- Bu manada "değiş'i'm'i", "dialektik" esasında ele almak ise, "tahay
yül (phantasia)" esasında "hikayat" oluşturmaktan ibarettir; Würt
temberg1i Hegel'in yapbğı gibi.
1 14- Bu husustan, "5. Hakikat ve Ahlak" başlıklı bölümde bahsettik.
4. BİRLİK SEYR'İ
Bu bölümde, "bir'li'k seyr'i'ni", "nazar'i musiki'den" ve "nazar'i

mantık'tan" bahsetmek suretiyle ele aldık.
"Ahlak'ın" esası, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya

sus "bir'li'k'tir (unitas)".
Bu manada "bir'li'k (unitas)" tasavvurunu önceki bölümde ince

ledik ve "teşkil esas'ı'ru" anlattık.
Bu surette "bir'li'k (unitas)", "ahlak'ın" kaynağı olarak "Ben'i

(Ene)", yani "cevher-ism'i", ve "Ben'e (Ene)" mahsus "evvel mah
fuz'u" kuşabr.
"Evvel mahfuz'dan", önceki bölümde "(mahfuz) O (Hüve)" su

retiyle bahsettik.
"Ahlak", "kendi'ne dost(1uk)'tur".
Bu manada "ahlak", "nazar'i musiki" esasında "bir1i'k seyr'i"

suretiyle, "asl('ı'n)'ın", yani "cevher-isim" olarak "Ben'in (Ene)"
bizatihi "kendi (aş'kın)" olduğunun "idrak'ı" esasında teşkil edilir.
"Kendi'ne dost(1uk)", bu cihetten "asl'a sadakat'tir".
Bu bakımdan, "ahlak teşkil'i", "zihin (mens)" ve "düşünce

(cogitatio)" vasıtasıyla ele alınamaz.
Bir hususa öncelikle temas edelim.
"Nazariyat (theoria)" itibariyle "seyr'ed'i1'e'n", "gayr'ı nisbet'li

topo-graphia'nın (topo-graphia ir-ratio'nalis)" kaydı altında .bulu
nan "suret' tir"; "suret'li ses işit'me'nin" ve "işit'i1'e'n'i gör'me'nin"
kaydına bağlı olarak.
Bu manada "seyr'i", "basit manzara'ya" ve, "basit manzara'ya

iç" olarak "suret'li ism'e" mahsusen düşünürüz.
Yalçın Koç - 105
"Basit manzara seyr'i", "tasvir inşa'sı" yoluyladır; "suret'li isim

seyr'i" ise, "zamir inşa'sı" yoluyla.
"Tasvir'' ve "zamir", "basit manzara'ya" ve "suret'li ism'e" mah
susen, "iç'yüz yaz'ı'm'ı" esasında olmak üzere "theo-graphia ma
kine'si" marifetiyle, "müteşekkil dil'in", "nisbet1i yüz'ü'ne (facies
ratio'nalis)" mahsusen "inşa ed'i1'i'r".
"Theo-graphia makine'si", "ı:evher-isim" olarak "Ben'in (Ene)",
"kendi'ni (Ben'i (Ene))", "asl'i isim" esasında teşkil eden "ra
bt'ed'i1'i suret'' olarak "basit manzara'dan" hareketle, "darb" ve
"tab" suretiyle "iş1e'yiş'i'dir (mechanismus)"; "(bir) an'a" mahsu
sen.ııs 116
Bu manada "teşkil ed'i'ş" ile, "doğ'u'ş'u (genesis)" kastediyo
ruz. 1 11
"Cevher-isim" olarak "Ben (Ene)", "basit manzara'yı",

"doğ'u'r'mak (gigno, gignomai)" su�etiyle "rabt'ed'e'r"; bu mana
da.
Bu bakımdan, "asl'i ism'i", "nisbet'li alaka (relatio ratio'nalis)"
veya "gayr'ı nisbet'li alaka (relatio ir-ratio'nalis)" vasıtasıyla "cev
her-isim" olarak "Ben'e (Ene)" bizatihi "geri taşı'mak (re-fero)" im
"Asl'i isim", "gayr'ı nisbet1i topo-graphia'nın (topo-graphia

ir-ratio'nalis)" kaydına tabidir; ancak, "cevher-isim" olarak "Ben'e
(Ene)", "nazariyat (theoria)" ve "suret nazariyat'ı'' yoluyla "to
po-graphia" tayin edilemez.
"Cevher-isim" olarak "Ben (Ene)", bu itibarla "zihn'in (mens)",
115 - Bu manada "(bir) an", "asl'i ism'in aç'ı'k ol'u'ş keyfiyet'i'nden" iba
rettir.
1 16- Bu noktalardan, "Theographia'run Esasları-Teoloji ve Matematik İn
şa'sı Üzerine Bir İnceleme" ve "Şuur ve Nazariyat-Şuur'un Kaynağı
ve Esaslan" adlı kitaplarda aynnhlı olarak bahsettik.
117- "Nazariyat'a (theoria)" mahsus "doğ'u'ş (genesis)" tasavvurunu,
"Theogonia'run Esaslan-Genesis Nazariyah Üzerine Bir İnceleme"
adlı kitapta ele aldık.
106 - Birlik Seyr'i
"nisbet1i bir1i'k (unitas ratio'nalis)" olarak "zarnan'ın" ve "me

kan'ın" kaydına bağlanamaz. 1 1 0
Bu nedenle, "asl'i isim'den" hareketle, "cevher-isim" olarak

"Ben'in (Ene)", "nazariyat (theoria)" yoluyla "idrak'ı" mümkün
değildir.
"(Mahfuz) O (Hüve)", yani "evvel mahfuz", bu manada "Ben'e

(Ene)" mahsustur; bu noktaya "bir1i'k seyr'i" cihetinden aşağıda
temas ettik.
Bu bakımdan, "asl'i ism'in", "(mahfuz) O'ya (Hüve)" bizatihi

"geri taşı'nı'ş'ı'ndan (re-fero)" da söz edemeyiz.
Bu itibarla, "asl'i isim'den" hareketle, "cevher-isim" olarak

"Ben'e (Ene)" mahsusen "bu (yol'u'y1a) o1uk", yani "identitas" ta
yininden de bahsedilemez.
Yani, "cevher-isim" olarak "Ben'in (Ene)", "asl'i ism'e", "zihn'in

(mens)" kaydı altında bizatihi "rabt'ı (conexio)", "identitas" tayini
suretiyle mümkün değildir.
"(Bir) an", "rabt'ed'i1'i suret" olarak "basit manzara'nın",

"aç'ı'k" oluş "keyfiyet'i'dir'' .11 9
"Basit manzara", "asl'i ism'e" mahsus "yer'dir (topos)". Bu ba
kımdan, "(bir) an'dan", "asl'i ism'in aç'ı'k ol'u'ş keyfiyet'i" suretiy
le de söz ederiz.
"Cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsus bu "iş1e'yiş (mec

hanismus)" suretiyle, yani "theo-graphia makine'si" marifetiyle,
ve "asl'i isim'den" hareketle, "suret1i isim" esasında "(müteşekkil)
o (hüve)", yani "ilk isim" ve "(müteşekkil) ben (ene)", yani "nihai
isim"; ve "zamir'' olarak "o (hüve)", "ben (ene)" ve "sen (ente)"
bizzat "inşa ed'i1'i'r''; "asl'i isim" esasında "(bir) an'a" mahsusen.
1 18- Bu itibarla, "zaman'ı" ve "yer'i (topos)", "cevher'e (hupostasis, subsis

tentia)", "araz (accidens, sumbebekos)" suretiyle bağlamak "abes'tir''.
119- Bu noktadan, "zaman'a" mahsusen, "Zihin ve Nazariyat-Zihn'in Kay
nağı ve Esaslan Üzerine Bir İnceleme" adlı kitapta bahsettik.
Yalçın Koç - 107
"(Aç'ı'k) müteşekkil dil", "asl'i isim" esasında "(bir) an'a" mah

sustur.
"Zamir inşa'sı", "asl'i ism'e" mahsusen, "aks'et'me (re-flexio)"

suretiyle ele alınamaz; bu husus gözden kaçırılmadan. 120
"Theo-graphia makine'si" vasıtasıyla "iç-yüz yaz'ı'm'ı'ru",

"aks'et'me (re-flexio)" esasında düşünemeyiz; bu manada.
Bu noktaya, önceki bölümlerde de temas ettik.
Bu itibarla, mesela "asl'i ism'e" mahsus "zamir" olarak "o

(hüve)", "asl'i ism'in aks'i" suretiyle ele alınamaz.
Bu bakımdan, "asl'i isim seyr'i'nden", "aks'et'me'nin (re-flexio)"

kaydı altında bahsetmek mümkün değildir.
"Kendi", önceki bölümde bahsettik, "fikriyat (logia)" itibariyle

"aks'et'me1i zamir'dir (Reflexivpronomen, reflexive pronoun)".
"Ahlak" itibariyle "asıl", ve bu itibarla "kayna'k", "cevher-isim"

olarak "Ben'dir (Ene)". "Asl'i isim" ve, önceki bölümde anlab.ldı
ğı şekliyle, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O (Hüve)", "Ben'e
(Ene)" mahsusen "mahfuz'dur"; bu sebeple. 121
Ancak, ''bir1i'k seyr'i" suretiyle "asl(ı'n)'ın", "aş'kın'a" mahsu

sen bizatihi "kendi" olarak "idrak'ı", "cevher-isim" olarak "Ben'den
(Ene)" hareketle, "aks'et'me1i zamir inşa'sı" şeklinde ele alınamaz.
Bu hususu kısaca şu şekilde açıklayalım.
"Theo-graphia makine'si", "cevher-isim" olarak "Ben'in (Ene)",

"nisbet'li topo-graphia (topo-graphia ratio'nalis)" ve "gayr'ı nis
bet'li topo-graphia (topo-graphia ir-ratio'nalis)" arasında, "inşa"
suretiyle "geç'i'ş (transiti.o)" temin eden "iş1e'yiş'i'dir (mecha
nismus)"; "darb'dan" ve "tab'dan", ve bu itibarla "zamir'den" ve

Bir İnceleme" adlı kitapta aynnhlı olarak temas ettik.
121- "Ben'e (Ene)" mahsusen ifadesi ile, "cevher-isim" olarak "Ben'den
(Ene)", "yer (topos)" suretinde bahsetmediğimizi tekraren belirtelim.
Bu hususa daha aynntılı olarak aşağıda temas ettik.
108 - Birlik Seyr'i
"(müteşekkil) isim'den" bu yolla bahsederiz.
Nazariyat'a (theoria)" mahsus "zamir(1er)'i", yani "o'yu (hüve)",

"ben'i (ene)" ve "sen'i (ente)", ve "ilk isim" ile "nihai ism'i" bu su
retle "theo-graphia makine' si inşa ed'e'r'' .
Ancak, tekraren belirtelim, "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene}",

"nazariyat (theoria)" yoluyla "topo-graphia" tayini imkan dahilin
de değildir.
"Cevher-isim" olarak "Ben'i (Ene}", "yer'e (topos)" mahsusen

ele alamayız; bu sebeple.
Bu bakımdan, "ahlak" teşkili itibariyle, "asl('ı'n)'ın" bizatihi

"kendi (aş'kın)" olarak "idrak'ı'ru", "cevher-isim'den" hareketle
"aks'et'me1i zamir inşa'sı" suretiyle düşünemeyiz.
"Aks'et'me (re-flexio}", "nisbet1i topo-graphia'ya (topo-graphia

ratio'nalis)" mahsustur; "zamir ve (müteşekkil) isim inşa ed'e'n
theo-graphia makine'si" ise, "nisbet'li topo-graphia (topo-graphia
ratio'nalis)" ve "gayr'ı nisbet'li topo-graphia (topo-graphia ir-ra
tio'nalis)" arasında "geç'i'ş (transitio)" temin eder; bu sebeple.
Bu hususu, "teşkil ve inşa" cihetinden, "nazariyat'a (theoria)"

mahsus "müteşekkil dil" esasında ve, "fikriyat'a (logia)" mahsus
"(bir) dil" vasıtasıyla daha öteye açmak mümkün değildir; bu nok
ta gözden kaçınlmadan.
Yani, "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsusen "zamir'den",

"nazariyat (theoria)" ve "suret nazariyat'ı" vasıtasıyla bahsedile
mez; bu manada.

sim" olarak "Ben'e (Ene)" ve "asl'i ism'e" mahsus "bir1i'k'ten (uni
tas)", "arkhitektonik" esasında bahsedebilseydik, "bir'li'k seyr'i'ni"
ve bu itibarla "ahlak teşkil'i'ni", "cevher-isim" olarak "Ben'den
(Ene)" hareketle, "zamir inşa'sı" suretiyle ele alabilirdik.
Ancak ilk bölümde anlattık; hal böyle değildir.
"Cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsusen, "gayr'ı nisbet'li

topo-graphia (topo-graphia ir-ratio'nalis)" esasında "iç'ten", "na-
Yalçın Koç - 109
zariyat (theoria)" ve "suret nazariyat'ı" esasında bahsedilemez.
Önceki bölümde, "cevher-ism'e" mahsus "hudud'a", "cev

her-ism'e" mahsus "icraat'' 12 2 bakımından "kuvvet'' suretiyle te
mas ettik.
Bu manada "kuvvet'e" ve bu itibarla "cevher-ism'e" bizatihi

"topo-graphia" tayini "nazariyat (theoria)" ve "suret nazariyat'ı"
esasında imkan dahilinde değildir.
Bu bakımdan tekraren belirtelim; "cevher-isim" olarak "Ben'e

(Ene)" mahsusen, ve bizatihi "Ben (Ene)" marifetiyle, "iç'yüz
yaz'ı'm'ı" esasında "zamir inşa'sı'ndan", yani "aş'kın'a" mahsusen
"kendi inşa'sı'ndan" 1 2 3 söz edilemez.
"Cevher-isim" olarak "Ben (Ene)", "suret rabt'ed'e'r".
Şöyle de söyleriz; "cevher-isim" olarak "Ben (Ene)", "asl'i isim

rabt'ed'e'r".
"Suret rabt'ı", "suret'e" mahsus "topo-graphia rabt'ı" yoluyla

dır.
Bu bakımdan ''basit manzara", "iç'li suret'' olarak, yani "asl'i

ism'e" mahsus "yer (topos)" olarak ve "hudud'u('nu)" bizzat "iç'te
taşı'ya'r'ak", "gayr'ı nisbet'li topo-graphia (topo-graphia ir-ratio'na
lis)" esasında "doğ'a'r''.
"Asl'i isim seyr'i'ni" kısaca hatırlatalım . 12 4
"Cevher-isim" olarak "Ben (Ene)" marifetiyle "rabt'ed'i1'e'n su

ret", yani "asi'i isim" esasen "suret'li ses' tir" .
"Asl'i isim seyr'i", "suret1i ses" olarak "asl'i ism'i" bizatihi
122- Bu manada "icraat" ile, "hafıza'ya" mahsus "icraat'ı" kastediyoruz;

"aş'kın'a" mahsusen.
123- Bu manada "kendi" ile, "aks'et'me1i zamir'i (Reflexivepronomen, ref
lexive pronoun)" kastediyoruz; "asl('ı'n)'ı ikame ed'e'n" şekilde.
110 - Birlik Seyr'i
"işit'mek" ve bu yolla "gör'mek" esasında "idrak'ın" kaydına bağ

lıdır. 12 s
"Asl'i isim", "kendi'ni (asl'i ism'i) işit'mek" suretiyle "idrak

ed'e'r''.
"Asl'i ism'e" mahsusen "kuvvet'ten" bahsedemeyiz.
Bu bakımdan, "asl'i ism'in kendi'ı:ü (asl'i ism'i) işit'me'si", "va

sıta1ı'dır''; yani "cevher-isim" olarak "Ben'in (Ene)" kaydına bağlı
dır. Aksi takdirde, bu manada "işit'mek'ten" bahsedilemez.
Bu manada "vasıta", yukarıda anlatılan şekilde, "cevher-isim"

olarak "Ben'e (Ene)" mahsus "theo-graphia makine'si'dir''; yani
"Ben'in (Ene)", "tab" ve darb" suretiyle "iş1e'yiş'i'dir (mechanis
ma)".
"Suret1i ses" olarak "asl'i ism'in", "kendi'ni (asl'i ism'i)

işit'me'si", "theo-graphia makine'si" marifetiyle, ve "gayr'ı nis
bet1i topo-graphia'dan (topo-graphia ir-ratio'nalis)", "nisbet1i to
po-graphia'ya (topo-graphia ratio'nalis)" bizatihi "geç'i'ş (transi
tio)" suretiyle, "asl'i zamir inşa'sı" esasındadır. 12 6
Kısaca söylersek; "asl'i isim", "asl'i zamir inşa'sı", yani "o (hüve)
inşa'sı" suretiyle "kendi'ni (asl'i ism'i) işit'i'r''.
Bu manada "asl'i zamir'', yani "zamir'' olarak "o (hüve)", "asl'i

isim'den" hareketle, "theo-graphia makine'si" marifetiyle "iç'yüz
yaz'ı'm'ı" suretiyle "inşa ed'i1'i'r''; "gayr'ı nisbet1i topo-grap
hia'dan (topo-graphia ir-ratio'nalis)", "nisbet1i topo-graphia'ya (to
po-graphia ratio'nalis)", "geç'i'ş (transitio)" yoluyla.
Bu bakımdan "asl'i isim", yukarıda anlatılan şekilde, yani

"iç'yüz yaz'ı'm'ı" esasında "zamir inşa'sı" vasıtasıyla "kendi'ni
125- "Gör'mek'i", "muhayyile" vasıtasıyla "şekil tayin'i" esasında düşü

nürüz.
126- "Theo-graphia makine'si" vasıtasıyla "inşa ed'i1'e'n zamir(1er)'i",
"Şuur ve Nazariyat-Şuur'un Kaynağı ve Esaslan Üzerine Bir İncele
me" adlı kitapta "asl'i zamir'', yani "o (hüve)", "ilk zamir'', yani "ben
(ene)" ve "nihai zamir'', yani "sen (ente)" suretiyle anlattık.
Yalçın Koç - 111
(asl'i ism'i) işit'i'r'' deriz.
"İşit'mek", "suret1i ses' in idrak'ı'dır" . Bu manada "idrak'ı", tek

raren belirtelim, "aks'et'me (re-flexio)" esasında ele alamayız.
"Asl'i isim", "asl'i zamir'e", yani "o'ya (hüve)", "cevher-isim"

olarak "Ben'e (Ene)" mahsus "kuvvet" olarak "muhayyile" marife
tiyle, "tahayyül (phantasia)" esasında "şekil" tayin edilmesi, yani
esasen "(müteşekkil) hayal" teşkil edilmesi suretiyle "kendi'ni (asl'i
ism'i) gör'ü'r" .
"(Aç'ı'k) asl'i isim", "(bir) an1ık'hr'' .
Bu bakımdan, "asl'i ism'in", yukanda anlahlan şekilde "ken

di'ni (asl'i ism'i) işit'me'si" ve bu suretle "kendi'ni (asl'i ism'i)
gör'me'si", bu "(bir) an'a" mahsustur.
"Asl'i isim", "kendi'ni (asl'i ism'i)", "nisbet'li bir'li'k (unitas

ratio'nalis)" olarak "zaman'a" mahsusen "gör'mek" suretiyle
"seyr'ed'e'r" . 1 27
Bu itibarla, "asl'i ısım seyr'i'nin" esası, "cevher-isim" olarak

"Ben'e (Ene)" mahsus "iş1e'yiş (mechanismus)" esasında düşünü
len "theo-graphia makine'si" marifetiyle "zamir inşa'sı'dır" . 1 29
"Cevher-isim" olarak "Ben'den (Ene)" ve bu suretle ''bir1i'k

seyr'i'nden", "asl'i isim seyr'i" esasında bahsedilemez.
"Cevher-ism'e" mahsus "hudud", "kuvvet'tir''; "asl'i ism'e"

mahsus "hudud" ise, "iç'te taşı'n'a'n suret'li vasıf' .
"Asl'i isim", "hudud'u" itibariyle "ağır(1ık)'hr'' ve bu bakımdan

"vezn1i'dir". "İç' te taşı'n'a' n suret'li vasıf", yani "hudud" ise, "iç' te,
suret' siz fiil taşı'ya' n suret' ten" ibarettir; "suret'li vasıf'', "suret' siz
127- "Nisbet'li bir'li'k (unitas ratio'nalis)" olarak "zarnan'dan", "Zihin ve

Nazariyat-Zihn'in Kaynağı ve Esaslan Üzerine Bir İnceleme" adlı ki
tapta aynnhlı olarak bahsettik.
128- "Müteşekkil şuur", "theo-graphia makine'si" marifetiyle teşkil olur;
bu husus gözden kaçırılmadan. Bu noktayı, "Şuur ve Nazariyat-Şu
ur'un Kaynağı ve Esaslan Üzerine Bir İnceleme" adlı kitapta aynnhlı
olarak anlathk.
112 - Birlik Seyr'i
fül'e" mahsus "yer'dir (topos)"; bu manada.
Bu bakımdan, "asl'i ism'e" mahsus "hudud'a", "vezn" ve

"ağır(1ık)" tayini imkan dahilinde değildir.129
"Suret'e" mahsusen "kuvvet'ten" bahsedilemez.
"Cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsus "kuvvet", mesela

"hafıza", "doğ'u'ş (genesis)" suretiyle "teşkil" cihetinden, "suret'e"
mahsusen ele alınamaz.
Bu bakımdan, "iç1i suret" olarak "asl'i ism'in", "kendi'ne (asl'i

ism'e)" mahsus "hudud" vasıtasıyla, "cevher-isim" olarak "Ben'e
(Ene)" mahsus ''hudud'a", yani "kuvvet'e", "gayr'ı nisbet'li to
po-graphia (topo-graphia ir-ratio'nalis)" esasında bizatihi "te
mas'ı'ndan ( contactus )" bahsedemeyiz.
Bu bakımdan, "asl'i isim'den" hareketle, "hudud" olarak "kuv

vet'e" bizatihi "geç'i'ş (transitio)" düşünmek mümkün değildir.
"Cevher-ism'e" mahsus "hudud" olarak "kuvvet", bu bakım

dan, "asl'i ism'e" mahsus "hudud" esasında ele alınamaz.
Bu nedenle, "müteşekkil dil'e" mahsus "asl'i isim" vasıtasıyla,

"cevher-ism'e" bizatihi "temas'tan (contactus)" bahsetmek imkan

sim" olarak "Ben'e (Ene)" ve "asl'i ism'e" mahsus "birli'k'in (uni
tas)", "teşkil" cihetinden "esas'ı", "cevher-ism'e" mahsus "kuvvet"
olarak "hafıza'dır".
Bu hususu önceki bölümde inceledik.
Bu bakımdan, "(mahfuz) asl'i ism'e" ve "cevher-isim" olarak

"Ben'e (Ene)", ve bu suretle "(mahfuz) O'ya (Hüve)" bizatihi "te
mas (contactus)", "Ben'e (Ene)" mahsus "hudud" olarak "hafı
za'nın" kaydına bağlıdır.
129- "Ağır(1ık)" ve "vezn" düşüncelerini, "Theogonia'run Esaslan-Genesis

Nazariyatı Üzerine Bir İnceleme" adlı kitapta ele aldık.
Yalçın Koç - 113
"Cevher-isim" olarak "Ben (Ene)", "kendi'ne (Ben'e (Ene))"

mahsus "icraat", yani "suret rabt'ı" ve, "theo-graphia makine'si"
marifetiyle "zamir inşa'sı" cihetinden, "kendi'nde (Ben'de (Ene))"
bizatihi "mahfuz'dur"; bu sebeple. 1 30 1 3 1
Bu manada "suret rabt'ı" cihetinden, "mahfuz" ile, "(mahfuz)

suret'i" kastetmiyoruz .
"Cevher-isim" olarak "Ben (Ene)", "kuvvet'' esasında "icraat''

cihetinden, bizatihi "kendi('si)'ni (Ben'i (Ene))" muhafaza altına
alır; bu sebeple.
Aksi takdirde "kuvvet" olarak "hafıza'dan", "eksi'k" surette

bahsetmiş oluruz.
Bu bakımdan, "cevher-isim" olarak "Ben (Ene)", "(mahfuz) O

(Hüve)" ve "(mahfuz) asl'i isim" itibariyle, yani "bir1i'k (unitas)"
itibariyle birbirine "temas (contactus)", "cevher-ism'e" mahsus
"hafıza" marifetiyledir.
"(Mahfuz) O (Hüve)", bizatihi "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" ola

rak "O (Hüve)" suretinde düşünülemez .
"Cevher-isim" olarak "Ben (Ene)", "kendi'ni (Ben'i (Ene))" bi

zatihi "rabt'ed'e'n'i", "kendi'ni (Ben'i (Ene))" bizatihi "rabt'ed'e'n"
suretinde, yani "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O (Hüve)" sure
tinde muhafaza altına alamaz; bu sebeple.
Aksi takdirde "cevher-ism'i", "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e" veya

"öte'si'ne" tahvil etmiş oluruz.
Bu bakımdan "(mahfuz) O'yu (Hüve)", "(cevher-rabt'ed'e'n)-i

sim" olarak "O (hüve)" suretinde düşünemeyiz.
Bu hususa önceki bölümde ve yukarıda temas ettik.
130- Bu manada "kendi'nde (Ben'de (Ene))" ifadesiyle, "Ben'den (Ene)",

"yer (topos)" suretiyle bahsetmiyoruz.
131- "Zamir", tekraren belirtelim, "theo-graphia makine'si" marifetiyle
"inşa ed'i1'i'r" ve, "theo-graphia makine'si", "cevher-isim" olarak
"Ben'e (Ene)" mahsus "iş1e'yi'ş'tir (mechanismus)"; bu nokta gözden
kaçırılmadan.
114 - Birlik Seyr'i
"Kuvvet", tekraren belirtelim, "cevher-ism'e" mahsus "hu

dud'dur"; "mecaz'en" söylersek "hadde'dir'' .1 32
Bu nedenle, "cevher-ism'e" mahsus "kuvvet" olarak "hafıza",
"hazne (receptaculum)" suretinde ele alınamaz.
"Kuvvet'', yukarıda belirttik, "cevher-ism'e" mahsus "hu
dud'dur" . Bu manada "hudud'u", "hazne (receptaculurn)" esasın
da düşünemeyiz; bu sebeple.
Aksi takdirde, "hafıza" marifetiyle "muhafaza alt'ı'na
al'mak'tan" ve "(mahfuz) rabt'ı" suretiyle "hatır'la'mak'tan" bah
sedemeyiz.
Bizatihi "cevher-isim'den", "yer (topos)" esasında "hazne (re
ceptaculum)" olarak da söz edilemez.
"Kuvvet'', "cevher-ism'e" mahsus ''hudud" olarak, yani "had
de" olarak, "suret rabt'ı'na" mahsus "kayıt'tır''. "Cevher-isim", bu
"kayıt" albnda "suret rabt'ed'e'r"; bu manada.
Bu itibarla "mahfuz", "hudud" olarak "hafıza'nın" kaydı al
tında, "cevher-isim" olarak "Ben'in (Ene)" bizatihi "kendi('si)'dir
(Ben'dir (Ene))"; yani "mahfuz O (Hüve)" bu manada bizatihi
"Ben'dir (Ene)".
Bu ifadeyi dikkatli olarak düşünmek ve anlamak gerekir.

Bu bakımdan, "evvel mahfuz'u", "cevher-isim" olarak "Ben'den
(Ene)", mesela "hazne'ye (receptaculum)" mahsusen tefrik etmek
"Asl'i isim", "(bir) an" itibariyle "sabit'tir''.
"Çık'a'n asl'i isim" ile "gir'e'n asl'i isim" arasında "fark" düşü-
132- "Kuvvet'e" mahsus "kayna'k", "nazariyat (theoria)" itibariyle "cev

her-isim'dir''; yukarıda belirttik. Bu bakımdan "kuvvet'in", bu manada
"kayna'k'ı" örtmek suretiyle, sadece yolaçhğı "fiil'den" hareketle ele
alınarak tarif edilmesi onarımı mümkün olmayan surette "anza1ı'dır''.
Bu hususun "fikriyat (logia)" olarak "felsefe'ye" ve ''bil'i'm'e" mahsu
sen düşünülmesi kendi başına bir inceleme gerektirir.
Yalçın Koç - 115
nemeyiz; bu manada. 1 33
"Cevher-isim" olarak "Ben (Ene)", "harmonia'ya" mahsus

"devr'', yani "aheng" ve "kuvvet" olarak "hafıza'ya" mahsus "icra
at'' cihetinden ifade edersek, "sabit'' olarak ele alınamaz. 1 34
"Aheng" itibariyle, "kuvvet" olarak "hafıza'ya" mahsus "icraat''

cihetinden, "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsusen "fark"
düşünürüz. Ancak bu manada "fark", "cevher-isim" olarak "Ben'e
(Ene)" mahsus "hudud" suretiyle "fark'a" yol açamaz; aksi takdir
de "cevher-isim" olarak "Ben'den (Ene)" bahsedemeyiz.
Bu bakımdan, "hafıza'ya" mahsus "icraat" cihetinden, "cev

her-isim" olarak "Ben (Ene)", "kendi'nde (Ben'de (Ene))" bizatihi
"mahfuz'dur'' .
Yukarıda belirtilen manada "fark" bu sebeple "(mahfuz) Ben'den

(Ene)" ibarettir; "kuvvet" olarak "hafıza'ya" mahsus "hıfz'et'me ic
raat' ı" cihetinden.
Bu ihbarla tekraren belirtelim; "(mahfuz) Ben (Ene)", "cevher-i

sim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsus "fark'hr".
"(Mahfuz) Ben (Ene)", bizatihi "cevher-isim" -olarak "Ben'dir

(Ene)"; bu husus unutulmadan.
"(Mahfuz) Ben'e (Ene)" mahsusen "kuvvet'' düşünemeyiz.
"Cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsus "kuvvet'' olarak

"hafıza", "(mahfuz) Ben'e (Ene)" mahsusen, "kuvvet'' olarak "ha
fıza'yı" muhafaza albna alamaz; bu sebeple. Aksi takdirde, "cev
her-isim" olarak "Ben (Ene)", "hafıza" marifetiyle " (tekrar'en)
rabt'ed'i1'miş" olur ki, "theo-graphia" esasında "theo-gonia" cihe
tinden bu imkan dahilinde değildir.
Bu bakımdan ifade edersek, "hafıza" marifetiyle "hahr1a'mak"
133- "Aç'ı1'a'n asl'i ism'i" ve "kapa'n'a'n asl'i ism'i" kastediyoruz.

134- Bu bağlamda, "kuvvet" olarak "hafıza'ya" mahsus "icraat" ile,
"hıfz'et'me'yi", yani "muhafaza alt'ı'na al'ma'yı" ve "mahfuz ra
bt'ı'ru" kastediyoruz.
116 - Birlik Seyr'i
esasında "nazar'i musiki'ye" mahsusen düşünülen ''bir'li'k seyr'i",

"cevher-isim" olarak "Ben'in (Ene)" bizatihi "habr1a'n'ma'sı" yo
luyla, "Ben (Ene) seyr'i'nin" kaydına bağlıdır.
"Nazariyat (theoria)" itibariyle "habr1a'mak'ı", "müteşekkil

dil" cihetinden iki şekilde düşünürüz: "(Müteşekkil) psukhe su
ret'i'ne" mahsusen "habr1a'mak" ve "nazar'i musiki'ye" mahsusen
"habr1a'mak" .
"(Müteşekkil) psukhe suret'i", tekraren belirtelim, "aş'kın'a"

mahsus "müteşekkil dil'in", "nisbet'li yüz'ü'dür (facies ratio'na
lis)"; "nazar'i musiki" ise, "gayr'ı nisbet1i yüz'ü (facies ir-ratio'na
lis)" .
"(Müteşekkil) psukhe suret'i'ne" mahsusen "habr1a'ma'nın"

esası, "(mahfuz) müteşekkil şuur'un", "(aç'ı'k) müteşekkil şuur'a",
"hafıza" marifetiyle "rabt'ı'dır"; "muhayyile'nin", "zihn'in (mens)"
ve "soy'u't zaman'ın" kaydına bağlı olarak.135
Bu itibarla "habr1a'n'a'n", "(mahfuz) müteşekkil dil'in" bizatihi

"kendi('si)" olamaz.
"Şuur'u", "muhteva'sı (contentus)" bulunan "hazne (receptacu

lum)" suretinde ele alamayız; bu sebeple.
Bu bakımdan "habr1a'n'a'n", "(mahfuz) müteşekkil şuur" itiba

riyle, "(mahfuz) idrak cihet'i'dir'' ve, buna mahsusen "muhayyile"
marifetiyle teşkil edilen "tahayyül (phantasia)" esasında "hika
yat'br" . 1 3 6
B u manada "hikayat'', yani "habr1a'n'a'n", "zihn'in (mens)",

"düşünce'nin (cogitatio)" ve "nisbet'li bir1i'k (unitas ratio'nalis)"
olarak "zaman'ın" kaydına tabidir.
"Cevher-isim" olarak "Ben'i (Ene)", "tahayyül (phantasia)" esa

sında "hikayat" vasıtasıyla, ve "zihn'in (mens)" kaydı albnda "ha-
135- Bu noktalardan, "Zihin ve Nazariyat-Zihn'in Kaynağı ve Esaslan Üze

rine Bir İnceleme" adlı kitapta ayrıntılı olarak bahsettik.
136- Bu noktalara, "Şuur ve Nazariyat-Şuur'un Kaynağı ve Esaslan Üzeri
ne Bir İnceleme" adlı kitapta ayrıntılı olarak temas ettik.
Yalçın Koç - 117
tır1a'mak'tan" ve bu suretle ''bir1i'k seyr'i'nden" bahsedilemez.
"Suret nazariyat'ı" esasında "hahr1a'n'a'n", "suret'in" bizatihi

"kendi('si)'dir"; "gayr'ı nisbet'li bir1i'k (unitas ir-ratio'nalis)" ola
rak "zaman' ın" kaydı altında.
Bu itibarla, "cevher-isim" olarak "Ben (Ene)" yoluyla düşünü

len "bir1i'k seyr'i", "tahayyül (phantasia)" suretinde "hikayat'ın"
kaydına bağlı değildir.

sim" olarak "Ben'e (Ene)" ve "asl'i ism'e" mahsus "bir1i'k seyr'i",
ve bu itibarla "asl'(ı'n)'ı'n" bizatihi "kendi (aş'kın)" olarak "idrak'ı"
ve bu yolla "ahlak" teşkili, bu bakımdan "suret nazariyat'ı'run",
yani "nazar'i musiki'nin" kaydına bağlıdır.
Bu hususu açalım.
"Suret nazariyat'ı", "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" mah

sus "hudud"· esasında, yani "hafıza" esasında düşünülen "evvel
mahfuz'un", "aheng'in suret'i" olarak "usul" ve "aheng seyr'i'nin
suret'i" olarak "makam" esasında "hahr1a'n'ma'sı'ru" ve bu yolla
"idrak'ı'ru" temin eden "vasıta'dır".
"Suret nazariyat'ı" teşkilinin "rabt'ed('i1)'i'ş (conexio)" itibariy

le esası, "logica ir-ratio'nalis" olarak "nazar'i mantık'hr".
"Nazar'i mantık" ile, "suret nazariyat'ı'na" mahsus "basit ve iç1i

suret'ler'in", yani· "aheng'in", "aheng'in suret'i" olarak "usul'ün"
ve "aheng seyr'i'nin suret'i" olarak "makam'ın", ''bir'bir'i'ne ra
bt'ed'i1'i'ş cihet'i'ni" kastediyoruz.
"Usul" bu itibarla "aheng'e" mahsus "yer'dir (topos)"; "ma

kam" ise, "aheng seyr'i'ne" mahsus "yer (topos)".
"Suret nazariyat'ı" ve bu itibarla "nazar'i musiki" bu bakımdan

"nazar'i mantık" suretiyle "kaim'dir'' . 1 37
137- Bu noktalardan, "Nazari Musiki'nin Esaslan-Türk Musikisi'nin Ze

mini Üzerine Bir İnceleme" ve "Nazari Mantık'ın Esaslan-Theologia
Ir-rationalis Üzerine Bir Zemin İncelemesi" adlı kitaplarda aynnhlı
118 - Birlik Seyr'i
"Suret nazariyat'ı'na" mahsus "basit ve iç1i suret1er'', "nisbet1i

bir1i'k (unitas ratio'nalis)" olarak "zaman'a" mahsusen ele alına
maz.
"Harmonia devr'i", yani "aheng" itibariyle "çık'ı'ş (eksodos)",

gir'i'ş (eisodos), (yeni'den) çık'ı'ş (eksodos)", "nisbet'li sıra'run
(ordo ratio'nalis)" kaydı albna girmez; bu sebeple.ne
"Suret nazariyat'ı'na" mahsus ''basit ve iç1i suret'ler", "usul ra

bt'ı" esasında teşkil olan "gayr'ı nisbet1i bir1i'k (unitas ir-ratio'na
lis)" olarak "zaman'ın" kaydına tabidir.139
Bu noktalan, ''birlik seyr'i'ni" ele almak üzere açalım.
"Cevher-isim" olarak "Ben'i (Ene)", "(müteşekkil) psukhe",

yani "asl'i isim" suretiyle "rabt'ed'e'n basit manzara", "(bir) an" iti
bariyle "uz'a'n'ı'ş'br (tensio)"; bu "uz'a'n'ı'ş (tensio)", "gayr'ı nis
bet1i topo-graphia (topo-graphia ir-ratio'nalis)" esasında "gayr'ı
nisbet1i geo-metria'dır (geo-metria ir-ratio'nalis)".
"(Bir) an", yukarıda bahsettik, ''basit manzara'nın", "aç'ı'k ol'u'ş

keyfiyet'i'dir"; "(çık'ı'ş (eksodos)-gir'i'ş (eisodos))'e" mahsusen.
Bu manada "gayr'ı nisbet'li geo-metria (geo-metria ir-ratio'na

lis)", "asl'i ism'e" mahsus "yer (topos)" olarak ''basit manzara'run",
"hudud'a", yani "suret'li vasf'a" mahsus "yer (topos)" olarak "asl'i
ism'in" ve "suret'siz fiil'e" mahsus "yer (topos)" olarak "suret'li
vasf'ın", ''bir'bir'i'ne", "gayr'ı nisbet (ir-ratio)" esasında "rabt'ı (co-
olarak bahsettik.
138- Bu manada "nisbet'li sıra'dan (ordo ratio'nalis)", "(bir) an(1ar)'ı", ba
sit manzara'dan" bizatihi "soy'u't1a'mak (abstraho)"suretiyle söz edi
lir. Bu konuya, "Nazari Musiki'nin Esasları-Türk Musikisi'nin Zemini
Üzerine Bir İnceleme" ve "Nazari Mantık'ın Esaslan-Theologia Ir-ra
tionalis Üzerine Bir Zemin İncelemesi" adlı kitaplarda temas ettik.
139- "Usul rabt'ı" suretiyle teşkil olan "gayr'ı nisbet'li bir'li'k (unitas ir-ra
tio'nalis)" olarak "zaman'dan", "Nazari Musi.ki'nin Esasları-Türk
Musi.kisi'nin Zemini Üzerine Bir İnceleme" ve "Tarih ve Nazariyat-Ta
rih'in ve Zaman Yazımı'nın Esaslan Üzerine Bir İnceleme" adlı kitap
larda bahsettik.
Yalçın Koç - 119
nexio)" suretiyle teşkil olur.
"Basit manzara" bu bakımdan "gayr'ı nisbet1i çok1u'k'tur (mul

tiplicabilis ir-ratio'nalis)" .
"Basit manzara'ya" mahsus "nazar'i manbk", "gayr'ı nisbet1i

çok1u'k'a (multiplicabilis ir-ratio'nalis)" mahsus ''basit ve iç1i su
ret(1er)'in", "bir'bir'i'ne rabt'ed'i1'i'ş cihet'i'dir" .1 40
"Asl'i isim", "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)", yani "(aş'kın'ın)

hakikat('i'n)'e" mahsus "suret'li perde'dir". 141
"Aş'kın'a" mahsus "hakikat'', "suret'li perde" olarak "asl'i isim"

ölçüsünde "(aç'ı1'ı'r-ört'ü1'ü'r)"; bu manada.
Bu bakımdan, ''basit manzara" esasında düşünülen "uz'a'n'ı'ş

(tensio)" ve bu itibarla "gayr'ı nisbet'li geo-metria (geo-metria ir-ra
tio'nalis)", "suret'li perde'nin" kaydı albnda teşkil olur. 14 2
"(Müteşekkil) psukhe suret'i'nin", yani "aş'kın'a" mahsus "su

ret" olarak "müteşekkil dil'in", "nisbet1i yüz'ü (facies ratio'nalis)",
"harmonia'dır".
"Harmonia'ya" mahsus "nazar'i mantık", "(müteşekkil) psukhe

suret'i inşa'sı'na" mahsus ''basit ve iç1i suret(1er)'in", "tasvir(1er)"
ve bu itibarla "zamir(1er)" vasıtasıyla ve "nisbet'li bir'li'k (unitas
ratio'nalis)" suretiyle ''bir'bir'i'ne rabt'ed'i1'i' ş cihet'i'dir''.
Bu hususu kısaca açalım.
"Harmonia", "theo-graphia makine'si" marifetiyle ve "asl'i

ism'e" mahsus "yer (topos)" olarak "basit manzara'dan" hareketle
"inşa ed'i1'i'r" .
140- Bu ifade, "(müteşekkil) o'ya (hüve)" mahsus "yer (topos)" olarak dü
şünülen ''basit manzara'yı" ve "(müteşekkil) ben'e (ene)" mahsus "yer
(topos)" olarak düşünülen ''basit manzara'yı" da kapsar.
141- Bu hususu, "asl'i isim" yerine ''basit manzara" vasıtasıyla da ifade
ederiz.
142- Bu hususlardan, "Nazari Musiki'nin Esaslan-Türk Musik.isi'nin Zemi
ni Üzerine Bir İnceleme" adlı kitapta ayrıntılı olarak bahsettik.
120 - Birlik Seyr'i
"Theo-graphia makine'si", yukarıda belirttik, "cevher-isim"

olarak "Ben'in (Ene)", "iç'te asl'i isim taşı'yan basit manzara'dan"
hareketle ve, "tab" ve "darb" suretiyle "tasvir" ve "basit manzara"
inşa eden "iş1e'yi'ş'i'dir (mechanismus)".
"Tab (et'mek)", ''basit manzara'ya" mahsus "gayr'ı nisbet1i

çok1u'k'u (multiplicabilis ir-ratio'nalis)", yani "iç'i", "muhayyile"
marifetiyle, ve "müşterek ölç'ü'nün (surnmetria)" kaydı alhnda,
"nisbet1i bir1i'k (unitas ratio'nalis)" inşa eden şekilde "bir'ara'da
aç'mak'hr". "Tab (et'mek)" suretiyle inşa edilen, "nisbet1i bir1i'k
(unitas ratio'nalis)" olarak "tasvir'dir" ve "tasvir'e" mahsusen "za
mir'dir".
"Tasvir", "tab" esasında olmak üzere, "basit manzara'ya" bizzat

"iştirak ed'e'r''.
Ancak, bu manada "iştirak ed'i'ş'i", "nisbet1i rabt (conexio ra

tio'nalis)" suretiyle ele alamayız.
"Gayr'ı nisbet1i topo-graphia'dan (topo-graphia ir-ratio'nalis)"

hareketle "nisbet'li topo-graphia (topo-graphia ratio'nalis)" inşası,
"nisbet1i rabt (conexio ratio'nalis)" esasında ele alınamaz; bu se
beple.
"Darb (et'mek)", "tasvir'e" mahsusen ''bir'ara'da aç'ı1'a'n1ar'ın",

"müşterek ölç'ü'nün (summetria)" kaydı albnda, "gayr'ı nisbet'li
bir1i'k (unitas ir-ratio'nalis)" suretiyle "iç'iç'e geç'i'r'i1'me'si'dir''.
Bu bakımdan "tab", "gayr'ı nisbet1i topo-graphia'dan (to

po-graphia ir-ratio'nalis)" hareketle "nisbet1i topo-graphia (to
po-graphia ratio'nalis)" inşasının suretidir; "darb" ise, "nisbet1i
topo-graphia'dan (topo-graphia ratio'nalis)" hareketle, "gayr'ı nis
bet'li topo-graphia (topo-graphia ir-ratio'nalis)" inşasının sureti.
"Nisbet1i bir1i'k (unitas ratio'nalis)" esasında "nisbet1i çok1u'k

(multiplicabilis ratio'nalis)" olarak ''basit manzara tab'ı" ve "gayr'ı
nisbet1i bir1i'k (unitas ir-ratio'nalis)" esasında "gayr'ı nisbet1i
çok1u'k. (multiplicabilis ir-ratio'nalis)" olarak "basit manzara
darb'ı", "bir'bir'i'ne", "müşterek ölç'ü (summetria)" esasında "iş
tirak ed'e'r".
Yalçın Koç - 121
Tekraren belirtelim; bu manada "iştirak", "nisbet'li rabt (conexio

ratio'nalis)" suretiyle düşünülemez.
Bu itibarla "(müteşekkil) psukhe suret'i", yani yukarıda anlahl

dığı şekliyle "harmonia", "nisbet'li bir'li'k (unitas ratio'nalis)" teşkil
eden şekilde, "tab'a" mahsus "nisbet'li bir'li'k'in (unitas ratio'na
lis)" ve "darb'a" mahsus "gayr'ı nisbet'li bir'li'k'in (unitas ir-ra
tio'nalis)", "bir'bir'i'ne", "müşterek ölç'ü (summetria)" esasında
"iştirak'ı'nın suret'i'dir" .
Bu manada "iştirak'ın" esası ise, "müşterek ölç'ü'nün (surnmet

ria)" kaydı altında "suret'li isim-zamir alaka'sı'dır''.
Bu bakımdan "harmonia", "iç'te, asl'i isim taşı'ya'n basit man

zara'ya", "zamir'' olarak "o'ya (hüve)" mahsus "tasvir'e", "iç'te,
ilk isim taşı'ya'n basit manzara'ya", "zamir'' olarak ''ben'e (ene)"
mahsus "tasvir'e", "iç'te, nihai isim taşı'yan basit manzara'ya" ve
"zamir" olarak "sen'e (ente)" mahsus "tasvir'e" mahsusen "nisbet'li
çok1u'k'tur (multiplicabilis ratio'nalis)" ve bu itibarla "nisbet'li
bir'li'k'tir (unitas ratio'nalis)" .
"Harmonia'ya" mahsus "kat'man" teşkilini, "tab" ve "darb" su

retiyle düşünürüz. 1 43
"Harmonia'ya" mahsus "suret'li isim(1er)'in idrak'ı",

"theo-graphia makine'si" marifetiyle "tasvir ve zamir inşa'sı" yo
luyladır; bu husus gözden kaçınlmadan.
Bu manada "nisbet'li bir'li'k'in (unitas ratio'nalis)" esası, tek

raren belirtelim, "tasvir'in", "theo-graphia makine'si" marifetiyle
"basit manzara'ya", "müşterek ölç'ü (summetria)" esasında "işti
rak'ı'dır".
Aksi takdirde, "harmonia'dan", "nisbet'li bir'li'k (unitas ra

tio'nalis)" olarak bahsedilemez.
"Tab" ve "darb" suretiyle "(bir) an inşa'sı'ndan" söz edemeyiz.

Bir İnceleme" adlı kitapta aynnhlı olarak değindik.
122 - Birlik Seyr'i
"Harmonia", "iç'te, asl'i isim taşı'ya'n basit manzara" esasın

da "(bir) an'a" mahsushır ve, "harmonia", bu "(bir) an" itibariyle
"nisbet1i bir1i'k'tir (unitas ratio'nalis)"; yukarıda anlablan esaslar
dahilinde.
"Aheng" ile, tekraren belirtelim, "harmonia devr'i'ni" kastedi

yoruz.
"Aheng", "çık'a'n harmonia'ya" ve "(yeni'den) çık'a'n harmo

nia'ya" mahsus "yer'dir (topos)"; "çık'a'n harmonia'nın" ve "(ye
ni'den) çık'a'n harmonia'nın", "gayr'ı nisbet (ir-ratio)" esasında
"bir'bir'i'ne rabt'ı" suretiyle.
Yukarıda, "doğ'u'ş (genesis)" yoluyla "cevher-isim" olarak

"Ben'den (Ene)" gelen "basit manzara'dan", "(bir) an" itibariyle,
"uz'a'n'ı'ş (tensio)" olarak bahsettik.
"(Bir) devr'' cihetinden, "gayr'ı nisbet'li bir'li'k (unitas ir-ra

tio'nalis)" esasında iki "(bir) an" düşünürüz; "çık'a'n" ve "(ye
ni'den) çık'a'n", "bir'bir'i" ile "gayr'ı nisbet'li'dir (ir-ratio'nalis)"; bu
sebeple.
Bu bakımdan "aheng", "(bir) devr" itibariyle "gayr'ı nisbet'li

uz'a'n'ı'ş'br (tensio ir-ratio'nalis)". "Aheng", bu esasta olmak üzere
"gayr'ı nisbet'li geo-metria'dır (geo-metria ir-ratio'nalis)".
"Harmonia'yı devr'et'ti'r'mek" suretiyle "aheng rabt'ed'e'n",

"cevher-isim" olarak "Ben'dir (Ene)"; yani "aş'kın'a" mahsus "haki
kat' tir"; bu husus gözden kaçırılmadan.
"Usul", "aheng'e" mahsus "yer'dir (topos)"; "ilk-yer (arkhe-to

pos)" olarak, ve "makam'ı" bizatihi "kabz'ed'e'n" surette.
"Usul", bu bakımdan, "iç'te, aheng taşı'yı'ş'ın suret'i'dir".
"Usul" bu suretle "gayr'ı nisbet'li bir'li'k (unitas ir-ratio'nalis)"

olarak "harmonia devr'i'ni", yani "aheng'i" bizzat kuşabr.
"Usul" bu suretle "(bir) an1ar'a" mahsusen "gayr'ı nisbet'li

bir1i'k (unitas ir-ratio'nalis)" teşkil eder.
Bu manada "gayr'ı nisbet'li bir1i'k (unitas ir-ratio'nalis)", "gayr' ı

Yalçın Koç - 123
nisbet1i bir1i'k (unitas ir-ratio'nalis)" olarak "zaman'dır".

Bu bakımdan, "gayr'ı nisbet1i bir1i'k (unitas ir-ratio'nalis)" ola
rak "zaman'a" mahsusen "geç'e'n (bir) an(1ar)'dan", "mevcut (bir)
an'dan" ve "gel'e'cek (bir) an(1ar)'dan" bahsetmek imkan dahilin
de değildir.
"Gayn nisbet1i bir1i'k (unitas ir-ratio'nalis)" olarak "zaman
teşkil'i" bu bakımdan "usul rabt'ı'na" mahsustur. "Gayr'ı nisbet1i
bir1i'k (unitas ir-ratio'nalis)" olarak "zaman", "usul rabt'ı" yoluyla
teşkil olur; bu manada.
"Usul", "iç'te, aheng taşı'yış'ın suret'i" olarak, "gayr'ı nisbet1i
bir1i'k (unitas ir-ratio'nalis)" esasında "gayr'ı nisbet1i çok1u'k'tur
(multiplicabilis ir-ratio'nalis)"; bu itibarla "gayr'ı nisbet1i uz'a'n'ı'ş
(tensio ir-ratio'nalis)" olarak, "gayr'ı nisbet1i topo-graphia'nın (to
po-graphia ir-ratio'nalis)" kaydı altında "gayr'ı nisbet1i geo-met
ria'dır (geo-metria ir-ratio'nalis)" .144
"Makam", "aheng seyr'i'nin suret'i'dir''; "makam" bu itibarla
"aheng seyr'i'ne" mahsus "yer'dir (topos)".
"Usul", "makam'ı kabz'ed'e'r"; "cevher-isim" olarak "Ben
(Ene)", "makam'ı", "usul'ün" kaydı altında "rabt'ed'e'r"; bu ma
nada.
Bu bakımdan, "aheng seyr'i'ne" mahsus "yer (topos)", yani
"makam", "usul rabt'ı" esasında teşkil olan "gayr'ı nisbet1i bir1i'k
(unitas ir-ratio'nalis)" olarak "zaman'ın" kaydına tabidir.
"Aheng seyr'i'ni", bu itibarla, "geç'e'n (bir) an(1ar)'sız, mevcut
(bir) an('sız), gel'e'n (bir) an(1ar)'sız zaman'ın", yani "gayr'ı nis
bet1i bir1i'k (unitas ir-ratio'nalis)" olarak "zaman'ın" kaydı altında
düşünürüz.
144- Bu noktalardan, "Nazari Musiki'nin Esaslan-Türk Musikisi'nin Ze

mini Üzerine Bir İnceleme", "Nazari Mantık'ın Esaslan-Theologia
Ir-rationalis Üzerine Bir İnceleme" ve "Tarih ve Nazariyat-Tarih'in ve
Zaman Yazımı'nın Esaslan Üzerine Bir İnceleme" adlı kitaplarda ay
rıntılı olarak bahsettik.
124 - Birlik Seyr'i
"Usul'e" mahsus "aheng", "geç'e'n (bir) an(1ar)'sız, mevcut

(bir) an('sız), gel'e'n (bir) an(1ar)'sız zaman'a" mahsusen "ma
kam'da seyr'ed'i1'i'r''; bu manada.
"Makam" bu itibarla "gayr'ı nisbet'li uz'a'n'ı'ş'br (tensio ir-ra

tio'nalis)" ve bu suretle, "gayr'ı nisbet1i topo-graphia (topo-graphia
ir-ratio'nalis)" esasında "gayr'ı nisbet1i geo-metria'dır (geo-metria
ir-ratio'nalis)".
"Basit ve iç'li suret(1er)" olarak "usul'ü" ve "makarn'ı", "cev

her-isim" olarak "Ben (Ene)", "bir1i'k (unitas)" suretiyle "ra
bt'ed'e'r''.
"Nazar'i musiki", "aş'kın'a" mahsusen, "usul'e" ve "makarn'a"

mahsus "bir1i'k (unitas)" olarak "Ben'den (Ene) doğ'a'r''; yukanda
anlahlan surette "nazar'i manbk'ın" kaydına tabi olarak.
"Theos fikriyat'çı'sı" olarak "ilah'i'yat'çı" ve "fikriyat'ın (logia)"

kaydı altında bulunan "filosof (philo-sophos)", "fikriyat (logia)"
esasında "dil" olarak "suret'' cihetinden "düş'kün'dür". Bu bakım
dan, bunların "usul'ü" ve "makarn'ı", "dil" esasında teşkil etmesi,
ve bu yolla "nazari musiki'yi", "usul" ve "makam" cihetinden biza
tihi "idrak et'me'si" imkan dahilinde değildir.
Bu bakımdan, "theos fikriyat'çı'sı" olarak "ilah'i'yat'çı" ve "fik
riyat'ın (logia)" kaydı altında bulunan "filosof (philo-sophos)",
"gayr'ı nisbet1i bir1i'k (unitas ir-ratio'nalis)" olarak "zarnan'dan",
"idrak" suretiyle bahsedemez.
Bu sebeple, "theos fikriyat'çı'sı" olarak "ilah'i'yat'çı'ya" ve ".fik

riyat'ın (logia)" kaydı altında bulunan "filosofa (philo-sophos)"
mahsusen "nazariyat (theoria)" esasında "ahlak' tan" söz edilemez.
"Theos fikriyat'çı'sı" olarak "ilah'i'yat'çı" ve "fikriyat'ın (logia)"

kaydı altında bulunan "filosof (philo-sophos)", "ahlak'ı", "gayr'ı
nisbet1i bir1i'k (unitas ir-ratio'nalis)" olarak "zarnan'a" mahsusen
"nazar'i musiki" esasında bizzat teşkil edemez; bu manada.
Bu manada olmak üzere, "theos fikriyat'çı'sı" olarak

"ilah'i'yat'çı'nın" ve "fikriyat'ın (logia)" kaydı altında bulunan "fi-
Yalçın Koç - 125
losof'un (philo-sophos)", "asl('ı'n)'a sadakat" suretiyle "kendi'ne

dost(1uk)" teşkil ebnesinden bahsedilemez.
' "
"Theos fikriyat' çı sı" olarak "ilah'i'yat' çı ve "fikriyat'ın (logia)"
kaydı altında bulunan "filosof (philo-sophos)", bu itibarla, yukarı
da anlablan manada "ahlak'sız'dır''.
"Ahlak", "fikriyat'a (logia)" mahsusen teşkil edilemez.
"Gayr'ı nisbet'li bir1i'k (unitas ir-ratio'nalis)" olarak "zaman'ın",

"düş'kün'e" mahsus "fikriyat (logia)" suretiyle "teşrih'i", yani "ba
sit ve iç1i suret'e" mahsusen "düş'kün" vasıtasıyla "tesbit'i" müm
kün değildir; bu sebeple.
"Usul rabt'ı" suretiyle teşkil olan "zaman", ''basit'tir"; bu ba

kımdan, tekraren belirtelim, bu "zaman'ı", "nisbet'li sıra (ordo ra
tio'nalis)" suretiyle ele alamayız.
Yukarıda, "suret nazariyat'ı" esasında düşünülen "nazar'i

musiki'den", yani "gayr'ı nisbet (ir-ratio)" esasında "müteşekkil
dil'den", "nazar'i manbk" vasıtasıyla bahsettik.
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya (Hüve)", "cevher-isim"

olarak "Ben'e (Ene)" ve "asl'i ism'e" mahsus ''bir1i'k seyr'i'ni", "na
zar'i musiki" vasıtasıyla ele alalım ve, "ahlak'a" mahsus "esas'a" ve
"kayna'k'a", ''bir1i'k seyr'i" suretiyle temas edelim.
Öncelikle belirtelim; bu surette "seyir'den", "(mahfuz) müteşek

kil şuur'un", "hafıza" marifetiyle "(aç'ı'k) müteşekkil şuur'a" biza
tihi "rabt'ı (conexio)" yoluyla bahsedemeyiz.
"(Mahfuz) müteşekkil şuur rabt'ı" esasında düşünülen "ha

br1a'mak", "nisbet'li bir1i'k (unitas ratio'nalis)" olarak "zaman'ın",
"zihn'in (mens)" ve "muhayyile'nin" kaydına bağlıdır ve, "usul"
ve "makam" cihetinden "seyir'' bu yolla ele alınamaz; bu sebeple.
"Cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsus "(mahfuz) O'dan

(Hüve)", "(mahfuz) müteşekkil şuur rabt'ı" esasında bahsebnek
"Cevher-isim" olarak "Ben'den (Ene)" ve bu itibarla "(mahfuz)
O'dan (Hüve)" "hafıza" marifetiyle "rabt'ed'i'e'n'in", yani "ha-
126 - Birlik Seyr'i
tır1a'n'a'n'ın", "suret" esasında "seyr'i" yoluyla söz ederiz; "gayr'ı

nisbet'li bir1i'k (unitas ir-ratio'nalis)" olarak "zaman'a" mahsusen.
Yukarıda belirttik; "kuvvet" olarak "hafıza", "cevher-isim" ola

rak "Ben'e (Ene)" mahsus "hudud'tur''. Bu bakımdan "hafıza'dan",
"hazne (receptaculum)" suretinde bahsedilemez.
"Cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsus "evvel mahfuz" bu

bakımdan bizatihi "Ben'dir (Ene)".
Bu noktaya önceki bölümde temas ettik.
Bu itibarla, tekraren ifade edelim, bu manada "evvel mahfuz'u",

"cevher-isim" olarak "Ben'den (Ene)" tefrik etmek esasen mümkün
değildir.
Bu ifade, "(mahfuz) asl'i isim" itibariyle de geçerlidir; ancak

"suret'' olarak "(mahfuz) asl'i ism'den", "cevher" esasında bahse
dilemez.
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya (Hüve)", "cevher-isim"

olarak "Ben'e (Ene)" ve "asl'i ism" mahsusen düşünülen "bir1i'k
seyr'i'ni" temin eden, "nazar'i musiki'ye" mahsus "suret'tir"; yani
''bir1i'k (unitas)" esasında "usul'dür" ve "makam'dır" .
"Usul", "makam'ı kabz'ed'e'r"; bu husus unutulmadan.
"Usul", yukarıda belirttik, "aheng'e" mahsus "yer'dir (topos)".

"Aheng" ile, "aş'kın" cihetinden, "gayr'ı nisbet'li daire (circulus
ir-ratio'nalis)" esasında "devr'ed'e'n harrnonia(1ar)'ı" kastediyo
ruz.
"Gayr'ı nisbet'li bir'li'k (unitas ir-ratio'nalis)" olarak "zaman",

"usul rabt'ı" suretiyle teşkil olur; "usul rabt'ed'e'n", "hudud" ola
rak "hafıza" marifetiyle "cevher-isim" olarak "Ben'dir (Ene)" .
Bu bakımdan, "zaman", "gayr'ı nisbet (ir-ratio)" suretiyle ele

alınmadan, "usul'den", ve bu itibarla "makam'dan" bahsedilemez.
"Cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsus "mahfuz", yani

hem "(mahfuz) O (Hüve)" hem de "(mahfuz) asl'i isim", yukarıda
anlattık, bizatihi "Ben'dir (Ene)"; "(mahfuz) Ben (Ene)" olarak.
Yalçın Koç - 127
"Cevher-isim" olarak "Ben (Ene)" cihetinden "usul", bu bakım

dan "hafıza" marifetiyle "rabt'ed'i1'e'n", "(mahfuz) Ben'e (Ene)"
mahsus "yer'dir"; "gayr'ı nisbet'li bir1i'k (unitas ir-ratio'nalis)" ola
rak "zaman" teşkil eden surette.
"Cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsus "hudud" vasıta

sıyla, yani "hafıza" marifetiyle, "basit suret" olarak " aheng' in
yer'i'ne", yani "usul'e" bizatihi "iç" esasında "(mahfuz) Ben (Ene)
rabt'et'mek", "gayr'ı nisbet'li bir'li'k (unitas ir-ratio'nalis)" olarak
"zaman'ın" kaydı albnda "(mahfuz) Ben'i habr1a'mak'br"
Bu manada "(mahfuz) Ben'e (Ene)", "kuvvet'' tayin edilemez;

sebeplerini yukarıda anlattık.
"Gayr'ı nisbet'li bir'li'k (unitas ir-ratio'nalis)" olarak "zaman",

yukarıda belirttik, "geç'e'n (bir) an(1ar)'sız, mevcut (bir) an('sız),
gel'e'n (bir) an(1ar)'sız zaman'dır''; "usul rabt'ı'na" mahsusen.
Bu bakımdan, "gayr'ı nisbet'li bir1i'k (unitas ir-ratio'nalis)" ola

rak "zaman'ın" kaydı albnda "(mahfuz) Ben'i (Ene) habr1a'mak",
esasen "Ben'i (Ene) hahr1a'mak'br"; "(mahfuz) Ben (Ene)" bizatihi
"Ben'dir (Ene)", bu sebeple.
"Ben (Ene)", "O'yu (Hüve)" ve "asl'i ism'i" bu suretle kuşahr.
Bu manada "O (Hüve)", yani "(mahfuz) O (Hüve)", "cev

her-isim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsus "hafıza" marifetiyle "ra
bt'ed'i1'e'n", yani "muhafaza" albna alınan "(cevher-rabt'ed'e'n)-i
sim" olarak "O'dur (Hüve)"; bu hususa yukarıda temas ettik.
"Usul", tekraren ifade edelim, "aheng'e" mahsus "yer'dir (to

pos)".
Bu itibarla, "cevher-isim" olarak "Ben (Ene)" cihetinden ifade

edersek, "(habr1a'n'a'n) Ben'e (Ene)" mahsus "suret", "usul" iti
bariyle, "gayr'ı nisbet'li bir'li'k (unitas ir-ratio'nalis)" olarak " za
man'ın" kaydı alhnda "aheng'tir''.
"Cevher-isim" olarak "Ben (Ene)", "hafıza" marifetiyle, "iç'te,

(hahr1a'n'a'n) Ben (Ene) taşı'yan usul rabt'ed'e'r" .
"Tekraren belirtelim; "(hahr1a'n'a'n) Ben'e (Ene)" mahsus "su-

128 - Birlik Seyr'i
ret", "usul'e iç" olarak "aheng'tir".
"Hafıza" marifetiyle bu manada "usul rabt'ı", "(mahfuz) Ben'in

(Ene)", yani bizzat "Ben'in (Ene)", "nazar'i musiki" esasında "ha
br1a'n'ma' sı'dır".
"Cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" herhangi sure�e "to

po-graphia" tayini imkan dahilinde değildir.
Bu bakımdan "cevher-isim" olarak "Ben'i (Ene)", "yer'e (to

pos)", "zaman'a" ve "mekan'a" mahsusen düşünemeyiz.145
Ancak, yukarıda anlablan manada "(habr1a'n'a'n) Ben (Ene)",

"yer (topos)" olarak "usul'e" mahsusen "gayr'ı nisbet1i topo-grap
hia'nın (topo-graphia ir-ratio'nalis)" kaydı albnda, "hafıza" marife
tiyle ve bu itibarla da "habr'la'mak" yoluyla "rabt'ed'i1'i'r"; "aheng
suret'i'n'de" ve "usul'e iç ol'a'r'a'k".
"Hafıza" marifetiyle ve bu itibarla "habr1a'mak" yoluyla yu

karıda anlablan manada "aheng rabt'ed'e'n", esasen "cevher-isim"
olarak "Ben'dir (Ene)".
Dikkatli olarak anlamak kaydıyla ve "teşbih" suretiyle şöyle de

söyleriz; "(habr'la'n'a'n) Ben (Ene)", "kudüm darb'ı" esasında, "ha
fıza" marifetiyle "(darb'ed'i1'e'n) suret1i ses'tir".
"Teşbih'i" tamamlayalım; "(habr1a'n'a'n) Ben (Ene)", "nay üf

le'yiş" suretiyle teşkil olan "makam'da" bizatihi "seyr'ed'i1'ir";
"kudüm darb'ı'nın" kaydı albnda.
"Usul", "nazar'i musiki'ye" mahsus "basit ve iç1i suret'tir'' ve,

"gayr'ı nisbet1i bir1i'k (unitas ir-ratio'nalis)" olarak "zaman", "usul
rabt'ı" esasında teşkil olur; bu husus gözden kaçınlmadan.
"Nazar'i musiki" ile, tekraren belirtelim, "aş'kın'a" mahsus

"müteşekkil dil'in", "gayr'ı nisbet1i yüz'ü'nü (facies ir-ratio'nalis)"
kastediyoruz.
145- Bu ifade, "Zihin ve Nazariyat-Zihn'in Kaynağı ve Esasları Üzerine Bir

İnceleme" adlı kitapta "yer (topos)", "zaman" ve "mekan" hususunda
anlahlanlar vasıtasıyla kolaylıkla açılabilir.
Yalçın Koç - 129
"Nazar'i musiki" bu bakımdan "aş'kın'a" mahsus "suret'in",

"suret'li ses" esasında "gayr'ı nisbet'li yüz'ü'dür (facies ir-ratio'na
lis)" .
"Usul'e iç" olarak "aheng", "cevher�isim" olarak "Ben'den

(Ene)", "hafıza" marifetiyle gelen "suret'li ses'tir''; "Ben'i (Ene)" ve
bu itibarla "(mahfuz) O'yu (Hüve)" ve "(mahfuz) asl'i ism'i" kuşa
tan şekilde. 14 6

sim" olarak "Ben'e (Ene)" ve "asl'i ism'e" mahsus ''bir'li'k seyr'i",
bu bakımdan "usul'ün" kaydı albnda, "makam'a" mahsusendir.
"Makam'da seyr'ed'i1'e'n", "usul'e iç" olarak yukarıda belirtilen

manada "aheng'tir''; "makam", "aheng seyr'i'ne" mahsus "yer'dir
(topos)"; bu sebeple.

mahsus "bir1i'k (unitas)", tekraren belirtelim, "ahlak'a" mahsus
"esas'br"; "cevher-isim" olarak "Ben (Ene)" ise, "ahlak" itibariyle
"asıl'dır" ve bu suretle "ahlak'a" mahsus "kayna'k'br''.
"Ahlak", yukarıda belirttik, ''bir'li'k seyr'i" suretiyle, bu manada

"asl('ı'n)'ın" bizatihi "kendi (aş'kın)" olduğunun "idrak'ı" suretiyle
teşkil edilir.
Şöyle de söyleriz; "ahlak", "aş'kın'a" mahsusen "asl('ı'n)'ın",

yani "cevher-isim" olarak "Ben' in (Ene)", "usul'e" mahsus "aheng"
vasıtasıyla, yani "usul'e" mahsus "(habr1a'n'a'n) Ben (Ene)" vasıta
sıyla, "kendi (aş'kın)" olduğunun "makam'a" mahsusen "idrak'ı"
suretiyle teşkil edilir.
Bu noktayı, "makam'da seyir'den" bahsebnek suretiyle açalım.
"Cevher-isim" cihetinden "aheng", yani "(habr1a'n'a'n)

Ben (Ene)", "Ben'den (Ene)" gelen ve "hafıza" marifetiyle "ra-
146- Bu manada "suret1i ses", "cevher-isim" olarak "Ben (Ene)" cihetin

den, yukanda anlatı.lan şekilde "(habr1a'n'a'n) Ben'dir (Ene)". Bu ma
nada "suret1i ses'i", "suret1i ses" olarak "basit manzara" ile kanşhr
mamak gerekir.
130 - Birlik Seyr'i
bt'ed'i'l'e'n", yani "hafıza" marifetiyle "habr'la'n'a'n", "suret'li

ses'tir"; "gayr'ı nisbet'li bir'li'k (unitas ir-ratio'nalis)" olarak "za
man'ın" kaydı altında.
"Aş'kın", "gayr'ı nisbet'li bir'li'k (unitas ir-ratio'nalis)" olarak

"zaman'ın" kaydı altında "usul'e" mahsusen "aheng'i işit'i'r" ve bu
yolla "aheng'i idrak ed'e'r".
"Usul rabt'ı" esasında teşkil olan "gayr'ı nisbet'li bir'li'k (unitas

ir-ratio'nalis)" olarak "zaman", "geç'e'n (bir) an('lar)'sız, mevcut
(bir) an('sız), gel'e'n (bir) an('lar)'sız zarnan'dır".
Bu bakımdan "usul", yukarıda belirtilen manada "aheng'i",

"(herhangi-bir) an'ın" kaydına bağlanmadan ve, "cevher-isim"
olarak "Ben'e (Ene)" mahsusen "ek'si'k" bulunmaksızın "iç'te ta
şır" . 1 4 1
"Usul'e iç" olarak "aheng", bu itibarla, "gayr'ı nisbet'li bir'li'k

(unitas ir-ratio'nalis)" esasında "gayr'ı nisbet'li çok'lu'k'tur (mul
tiplicabilis ir-ratio'nalis)"; tekraren belirtelim, "aheng" olarak "(ha
hr'la'n'a'n) Ben'e (Ene)" mahsusen.
Bu manada "zaman", bu bakımdan "cevher-isim" olarak "Ben'e

(Ene)" mahsus "aheng'i", "ek'si'k" bulunmaksızın, "gayr'ı nisbet'li
bir'li'k (unitas ir-ratio'nalis)" esasında kuşahr.
"Aş'kın", bu suretle, "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" mah

sus "aheng'i", "aheng seyr'i'ne" mahsus "yer (topos)" olarak "ma
karn'da" bizzat "işit'i'r" ve bu suretle "(mahfuz) O'ya (Hüve)",
"(mahfuz) Ben'e (Ene)" ve "(mahfuz) asl'i ism'e" mahsus "su
ret'li ses('ler)'i", "bir'bir'i'nden" tefrik etmek suretiyle ''bir'li'k'i
seyr'ed'e'r'' . 1 4 8
Bu manada "tefrik", "suret'li ses'e" mahsusen "idrak'hr''; yani
147- Burada, yanılgıya yol açmamak için ''bütün", "tam" gibi ifadeleri kul
lanmıyoruz.
148- "Makam'da işit'i'r'' ifadesine mahsus " .. .'da .. .'' kalıbını, "nisbet (ra
tio)" suretiyle "ele alamayız. "Makam'da işit'mek", "gayr'ı nisbet
(ir-ratio)" esasında "iç'e" mahsusen "işit'mek'tir"; bu sebeple.
Yalçın Koç - 131
"makam'da", "aheng seyr'i'ne" mahsusen "işit'mek" yoluyla, "su

ret'li ses(1er)" olarak "(mahfuz) O'ya (Hüve)", "(mahfuz) Ben'e
(Ene)" ve "(mahfuz) asl'i ism'e" mahsus ''bir1i'k'in (unitas)" biza
tihi "idrak'ı'dır" .
Bu manada ''bir1ik (unitas)" ve, "işit'mek" suretiyle "idrak",

"asıl" olarak "(mahfuz) Ben'i (Ene)" kuşatır; bu husus gözden ka
çırılmadan.
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'nun (Hüve)" ve "cev

her-isim" olarak "Ben'in (Ene)", bu manada ''bir1i'k seyr'i" suretiy
le "bizatihi idrak'ı", sebeplerini yukarıda anlatbk, imkan dahilinde
değildir.
"Cevher�ism'e" mahsus "kuvvet" olarak "muhayyile" vasıta

sıyla, "aheng'e" mahsus "suret'li ses(1er)" olarak "(mahfuz) O'ya
(Hüve)" ve "(mahfuz) Ben'e (Ene)", bizzat ve doğrudan "şekil" ta
yin etmekten bahsedemeyiz.149
Kısaca belirtirsek, "tahayyül (phantasia)" esasında "şekil" yo
luyla, "gayr'ı nisbet (ir-ratio)" esasında "iç" ve "dış" ayrımı yapıla
maz; bu sebeple.
Bu bakımdan, yukarıda belirtilen manada "bir1i'k'in (unitas)",

"gör'mek" suretiyle ''bizatihi seyr'i", "nazar'i musiki" cihetinden
"Gör'ü1('e)'me'yen", "nisbet'li bir1i'k (unitas ratio'nalis)" ola

rak "zaman'a" mahsusen "seyr'ed'i1('e)'mez"; bu nokta unutulma
dan.150
"(Mahfuz) O'ya (Hüve)" ve "(mahfuz) Ben'e (Ene)"

mahsus "suret1i ses(1er)'in" kaydı altında olmak üze
re, "gör'mek'ten" ve bu yolla "seyr'et'mek'ten" bahset-
149- Bu ifadeyi "mesel esas1ı masal fikriyat'ı" yani "mutho-logia" cihetin

den ele almak kendi başına bir araşhrma gerektirir. Bu surette "şekil
tayin'i", "mutho-logia'nın" kaydına bağlıdır; bu sebeple.
150- Bu ifade, "Şuur ve Nazariyat-Şuur'un Kaynağı ve Esaslan Üzerine Bir
İnceleme" adlı kitapta anlahlanlar esasında kolaylıkla açılabilir.
132 - Birlik Seyr'i
mek esasen mümkündür; ancak bu husus, hem bu "ki

tab'ın" hem de "nazar'i musiki'nin" sınırını ziyadesiyle aşar.
"Bir'li'k seyr'i'ne" mahsusen bu bölümde anlablanlar, "ahlak'ın
esas'ı" olarak "bir'li'k'in seyr'i'ni" ve bu suretle "asl('ı'n)'m" biza
tihi "kendi (aş'kın)" olarak "idrak'ı'ru" anlamak bakımından ye
terlidir.
Bu nedenle, ele alınan meseleleri daha öteye açmadık.
Belirtmeden geçmeyelim; hem "Grek-Latin-Kilise diyar'ı'na"

hem de "Arapça ve Farsça" konuşulan "diyar'a" mahsus "fikriyat
(logia)", "evvel mahfuz'un" "nazar'i musiki" esasında açılması ve
bu suretle "asl'(ı'n)'ın" bizatihi "kendi (aş'kın)" olduğunun "id
rak'ı" bakımından "eksi'k'tir" ve bu itibarla da "anza1ı'dır''; "dil
kalpazan'ı" Attike'li Eflatun'a mahsus "fikriyat (logia)" bu ifadenin
kapsamına girer.
Bu bakımdan, hem "Grek-Latin-Kilise diyar'ı'na" hem de "Arap

ça ve Farsça" konuşulan "diyar'a" mahsusen, "kendi'ne dost(1uk)"
olarak "ahlak" teşkilinden, "asl('ı'n)'a sadakat" suretiyle bahsede
meyiz.
"Grek-Latin-Kilise diyar'ı'na" ve "Arapça ve Farsça'( konuşulan

"diyar'a" mahsus "fikriyat (logia)" vasıtasıyla, "hakikat'e", "teşkil"
cihetinden "temas et'mek (contacto)" imkan dahilinde değildir.
Bu noktayı, "ahlak'dan" bahsetmek suretiyle sonraki bölümde

ele aldık.
5. HAKİKAT ve AHLAK
"İnsan'ın esas'ı", "nazariyat (theoria)" ve "suret nazariyat'ı" iti

bariyle, "ahlak'hr.151
"Aş'kın'a" mahsusen "ahlak teşkil'i" esas alınmadan,

"aş'kın'dan" bizatihi "İnsan" olarak bahsetmek bu bakımdan müm
kün değildir.
"Ahlak'ın asl'ı" ve bu suretle "kayna'k'ı", "aş'kın'a" mahsus

"hakikat' tir" .
Bu manada "hakikat'' ile, "hafıza" marifetiyle "bir1i'k teşkil'i"

ve, "nazar'i musiki" esasında "bir1i'k seyr'i" cihetinden "(mahfuz)
Ben'i (Ene)" kastediyoruz.
"(Mahfuz) Ben (Ene)" bizatihi "cevher-isim" olarak "Ben'dir

(Ene)"; bu hususa önceki bölümlerde temas ettik.
"Aş'kın'a" mahsus "ahlak", bu bakımdan, "hakikat('i'n)'e

dost(1uk)'tur''; "hakikat('i'n)'e sadakat'' suretiyle.
"Sadakat'', "aş'kın'ın", kendine mahsus "hakikat('i'n)'i" bizatihi

"kendi (aş'kın)" olarak "idrak'ı'dır".
Bu bakımdan "ahlak", yukarıda belirtilen manada "hakikat'in",

"gayr'ı nisbet'li bir1i'k (unitas ir-ratio'nalis)" olarak "zaman'a"
mahsusen, "nazar'i musiki" esasında "bir1i'k seyr'i" vasıtasıyla, bi
zatihi "kendi (aş'kın)" olarak "idrak'ı" suretiyle teşkil olur.
"Bir1i'k (unitas)" ile, tekraren ifade edelim, "(cevher-ra

(Ene)" ve "asl'i ism'e" mahsus "bir1i'k'i (unitas)" kastediyoruz.
151- Bu surette "İnsan'ı", tekraren belirtelim, "Anadolu Mayası-Türk Kim

liği Üzerine Bir İnceleme" adlı kitapta, "Türkistan'dan" gelen "Kadim
Dem'de Hatem ol'a'n Kelam" esasında bahsedilen ''Yüce İnsan" ile
kanşhrmamak gerekir.
134 - Hakikat ve Ahlak
Bu manada "bir1i'k (unitas)", "cevher-isim" olarak "Ben'e

(Ene)" mahsus "hudud" olarak "hafıza" marifetiyle "rabt'ed'i1'i'r";
"(mahfuz) O'ya (Hüve)", "(mahfuz) Ben'e (Ene)" ve "(mahfuz) asl'i
ism'e" mahsusen.
Bu manada "bir1i'k (unitas)", "ahlak'ın esas'ı'dır".
Bu noktaları önceki bölümlerde inceledik.
"Bir1i'k seyr'i'nden", önceki bölümde, "müteşekkil dil" olarak

"nazar'i musiki" vasıtasıyla ve, "nazar'i manbk'ın" kaydı altında
bahsettik.
"Aş'kın", "nazar' i musiki" esasında ''bir1i'k seyr' i" vasıtasıyla,

"hakikat('i'n)'i" bizatihi "kendi (aş'kın)" olarak "idrak ed'e'r" .
Bu manada olmak üzere, "hakikat('i'n)'in" bizatihi "kendi

(aş'kın)" olarak "idrak'ı", "hakikat('i'n)'e sadakat'tir".
"Hakikat('i'n)'i" bizatihi "kendi (aş'kın)" olarak "idrak ed'e'n",

"nazar'i musiki" esasında ''bir1i'k seyr'i" vasıtasıyla "aş'kın'dır".
Bu bakımdan, "hakikat('i'n)'e sadakat'ten", ve bu itibarla da "ah
lak'tan", "aş'kın'a" mahsusen bahsederiz.
"Nazariyat (theoria)" ve "suret nazariyat'ı" itibariyle "ahlak",

"değer fikriyat'ı'nın (axio-logia)" kaydı albna girmeden, "nazar'i
musiki" esasında ''bir1i'k seyr'i" yoluyla, "aş'kın" tarafından,
"hakikat'i('n'i)'n", bizatihi "kendi (aş'kın)" olduğunun "idrak'ı"
suretiyle teşkil edilir.
"Düş'kün'e" mahsus "ethike" ise, "değer fikriyat'ı'nın (axio

logia)" kaydı albnda, "değer(1er) manzum'e'si" suretiyle tesis edi
len "fikriyat'tan (logia)" ibarettir. 1 52
"Bir1i'k seyr'i" suretiyle teşkil olan "aş'kın'a" mahsus "idrak",

yani , "hakikat'i('n'i)'n", bizatihi "kendi (aş'kın)" olduğunun "id
rak'ı", "fikriyat'a (logia)" mahsus "değer (axia)" esasında ele alı
namaz.
152- Hem "Grek-Latin-Kilise diyar'ı" hem de "Arapça ve Farsça" konuşu

lan "diyar" itibariyle.
Yalçın Koç - 135
Bu manada "idrak", kısaca ifade edersek, "değer (axia)" suretin

de düşünülemez; bu sebeple.
"Fikriyat (logia)" esasında "dil'e" mahsus "değer (axia)" vasıta
sıyla, "aş'kın'a" mahsus "hakikat'e", "teşkil" esasında "temas (con
tactus)" imkan dahilinde değildir.
"Fikriyat (logia)" esasında "dil'e" mahsus "değer (axia)", esa
sen, "dil'e" mahsus "ad'dan" ibarettir; bu sebeple.153
"Fikriyat (logia)" esasında "ad" vasıtasıyla, "hakikat'' olarak
"cevher-ism'e" bizatihi "temas (contactus)" düşünülemez.
"Fikriyat'a (logia)" mahsus bu surette "değer (axia)" vasıtasıy
la, yani "dil'e" mahsus "ad" vasıtasıyla, "nazar'i musiki" esasında
"bir'li'k seyr'i" teşkil edilemez.
Bu bakımdan, bu kitapta ele alındığı şekliyle "aş'kın'a" mahsus

"hakikat'ten" ve bu itibarla "ahlak'tan", "değer (axia)" esasında
söz edemeyiz.
Bu bakımdan, yukarıda belirtilen manada olmak üzere, "de
ğer(1er) manzum'e'si" olarak "ethike'nin", "aş'kın'a" mahsus "ah
lak'a" bizatihi "temas'ı'ndan (contactus)" ve suretle "tahvil'i'nden"
bahsebnek imkan dahilinde değildir.
"Düş'kün'e" mahsus "fikriyat (logia)" esasında "dil'in",
"aş'kın'a" mahsus "nazar'i musiki'ye", "nisbet (ratio)" suretiyle
"rabt'ı (conexio)" düşünülemez; böyle de söyleriz.
Bu bakımdan, "fikriyat (logia)" esasında "dil" vasıtasıyla, "mü

teşekkil dil" olarak "nazar'i musiki'ye" bizatihi "geç'i'ş'ten (transi
tio)" bahsedilemez.
"Ahlak tasavvur'u", bu nedenle, yukarıda belirtilen manada
"değer fikriyat'ı (axio-logia)" ve bu itibarla "ethike" esasında ele
alınamaz; sebeplerini açık olarak bu kitapta anlattık. 154
153- Bu manada "ad", esasen, "dil'e" mahsus "isirn'dir''. Bu noktaya, "2.

Alaka, Aşkın, Arkhitektonik" başlıklı bölümde temas ettik.
154- "Theos fikriyat'ı" olarak "teoloji" de, yani "ilah'i'yat" da, "tahayyül
136 - Hakika t ve Ahlak
"Ahlak", "aş'kın'a" mahsusen "hakikat('i'n)'e dost(1uk)'tur'';

"bir1i'k seyr'i'nin" kaydı altında, "hakikat('i'n)'e" bizatihi "sada
kat'' suretiyle, yani "hakikat('i'n)'in", "nazar'i musiki" esasında
"bir'li'k seyr'i" vasıtasıyla, "kendi (aş'kın)" olarak "idrak'ı" sure
tiyle.
Bu itibarla "ahlak1ı", yukarıda anlatılanlar esasında, "haki
kat(' i'n)'e" bizatihi "dost'' olandır.
Bu sebeple, "değer(1er) manzum'e'si" esasında, yani "ethike"
esasında "hakikat('i'n)'e dost' tan" ve bu itibarla "ahlak1ı'dan", yani
"İnsan'dan", "teşkil" suretiyle bahsedilemez.
"Fikriyat (logia)" esasında "dil" suretiyle "ahlak" bizatihi "teş

kil" edilemez; bu manada.
"Teşkil'e" temas etıneyen "söz", yani "ethike" ise, "tahayyül
(phantasia)" esasında "hikayat'tan" ibarettir.
Bu kitapta ele alındığı şekliyle "ahlak tasavvur'u", "dost(1uk)",
"sadakat" ve "hakikat'' düşünceleri arasındaki "alaka(1ar) (rela
tio)" esasında tesis edilir.
"Ahlak tasavvur'u'na", "hakikat'' cihetinden de açıklık getirmek
üzere "dost(1uk)", "sadakat" ve "hakikat'' düşünceleri arasındaki
"alaka(1ar)'ı (relatio)" inceleyelim.
Önceki bölümlerde belirttik; "dost(1uk)", "sadakat'i", ve "ken

di" de, "asl('ı'n)'ı", yani "aş'kın'a" mahsus "hakikat'i" ikame eden
"zamir(1er)" suretinde düşünülemez.
Bu hususu, "nazariyat'a (theoria)" mahsus "(suret1i isim-zamir)
alaka'sı'na" temas etmek suretiyle öncelikle ele alalım.
"Müteşekkil dil seyr'i", yani "(müteşekkil) psukhe suret'i
seyr'i", "theo-graphia makine'si" marifetiyle "tasvir ve zamir in-
yaz'ı'm'ı (phantasio-graphia)" esasında tesis edilen "değer(1er) man

zurn'e'si'nin" kaydına bağlıdır. "Theos fikriyat'ı" vasıtasıyla bizatihi
"Kelam'a" temas etmenin imkan dahilinde bulunmadığı hususu göz
den kaçınlmadan. Bu noktadan, "Theogonia'nın Esaslan-Genesis Na
zariyah Üzerine Bir İnceleme" adlı kitapta aynnhlı olarak bahsettik.
Yalçın Koç - 137
şa'sı'nın" kaydına bağlıdır; bu noktaya önceki bölümlerde temas

ettik.155
"(Müteşekkil) psukhe suret'i seyr'i'ni", "(cevher-rabt'ed'e'n)-i

sim" olarak "O'ya (Hüve)", "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" ve
"asl'i ism'e" mahsus "bir'li'k seyr'i" ile kanşhrmamak gerekir.
"(Müteşekkil) psukhe suret'i seyr'i", "theo-graphia makine'si"

marifetiyle, "tasvir ve zamir inşa'sı" esasında "nazariyat'a (theo
ria)" mahsustur. "Bir'li'k seyr'i'nin" esası ise, "gayr'ı nisbet'li to
po-graphia'nın (topo-graphia ir-ratio'nalis)" kaydı albnda bulunan
"nazar'i musiki'dir"; "gayr'ı nisbet'li bir'li'k (unitas ir-ratio'nalis)"
olarak "zaman'a" mahsusen.
Bu itibarla, "nazar'i musiki" esasında "bir'li'k seyr'i'ni",

"theo-graphia makine'si" vasıtasıyla ele almak imkan dahilinde
değildir.
Bu hususa önceki bölümde aynntılı olarak değindik.
Bu bakımdan "aş'kın", "kendi'ne (aş'kın'a)" mahsus "haki

kat'ten" gelen "suret1i ses'i işit'mek", "işit'i1'e'n suret'li ses'e",
"muhayyile" marifetiyle "şekil" tayin etmek yoluyla "(bir) an'a"
mahsusen "suret'li ses'i gör'mek" ve, "tahayyül (phantasia)" esa
sındaki bu "şekl'i", "nisbet'li bir'li'k (unitas ratio'nalis)" olarak
"zaman'a" mahsusen "seyr'et'mek" suretiyle, "kendi'ne (aş'kın'a)"
mahsus "suret" olarak "müteşekkil dil'i", yani "(müteşekkil) psuk
he suret'i'ni" bizzat "idrak'ed'e'r'' . 1 5 6
Bu bakımdan "aş'kın'ın", "kendi'ne (aş'kın'a)" mahsus "suret''

olarak "müteşekkil dil'in", "nisbet (ratio)" esasında ve "zihn'in
(mens)" kaydı albndaki "seyr'i" yoluyla, ne "hakikat('i'n)'e", ne
de "(mahfuz) O'ya (Hüve)" bizatihi "nisbet'li temas'ı (contactus ra-
155- "(Müteşekkil) psukhe suret'i", "müteşekkil dil' in", "nisbet'li yüz'ü'dür

(facies ratio'nalis)".
156- "Cevher-isim" olarak "Ben'den (Ene)" gelen ve "asl'i isim rabt'ı'na"
esas olan bu "suret'li ses", "aş'kın'a" mahsus "hakikat'in" kaydı alhn
da bulunan "suret'li ses'tir''. Bu husus daha ayrıntılı olarak, yukanda
anlahlanlar esasında açılabilir.
tio'nalis)", "nazariyat (theoria)" esasında düşünülebilecek bir hu

sus değildir.
Bu itibarla, bu manada "müteşekkil dil seyr'i" yoluyla, ne "haki
kat('i'n)'in", ne de "(mahfuz) O'nun (Hüve)" bizatihi "seyr'i'nden"
ve bu suretle "idrak'ı'ndan" bahsedilemez.
Bu sebeple, "aş'kın'a" mahsus "ahlak" teşkilini, "(müteşekkil)
psukhe suret'i" olarak "müteşekkil dil'e" mahsus "seyir" yoluyla
ele alamayız.
"Ahlak teşkil'i'nden", "nisbet'li topo-graphia'nın (topo-graphia
ratio'nalis)" kaydı altında bulunan "(müteşekkil) suret" vasıtasıyla
söz edemeyiz; bu manada.
"(Müteşekkil) psukhe suret'i" olarak "müteşekkil dil", önce
ki bölümlerde belirttik, "aş'kın'a" mahsus "suret'in", "nisbet'li
yüz'ü'dür (facies ratio'nalis)".
Bu bakımdan şöyle de söyleriz; "aş'kın'a" mahsus "hakikat'e",
"nisbet'in (ratio)" kaydı altında "temas (contactus)" imkan dahi
linde değildir.
Yani "aş'kın'a" mahsus "hakikat'', "asl'i ism'in", "cevher-isim"

olarak "Ben'e (Ene)" bizatihi "nisbet'li temas'ı (contactus ratio'na
lis)" suretiyle ele alınamaz.
Bu bakımdan, "aş'kın'a" mahsus "ahlak'ın", "zihin (mens)",
"muhayyile" ve "düşünce (cogitatio)" esasında "teşkil'i" düşünü
lemez; aksi takdirde, "aş'kın'a" mahsus "ahlak'ı", "değer(1er) man
zum'e'si" olarak "ethike'ye" irca etmiş oluruz.
"Aş'kın'a" mahsus "hakikat'e" bizatihi "temas'tan (contactus)",

"aş'kın'a" mahsus "suret'' olarak "müteşekkil dil'in", "gayr'ı nis
bet'li yüz'ü (facies ir-ratio'nalis)", yani "nazar'i musiki" vasıtasıyla
bahsederiz; "bir'li'k seyr'i'nin" kaydı altında.
Bu hususu "4. Birlik Seyr'i" başlıklı bölümde inceledik.
Bu esasta olmak üzere, "aş'kın'a" mahsus "(mahfuz) hakikat'',
"nazar'i musiki'nin" ve "nazar'i manhk'ın" kaydı altında söyler
sek, "aheng'dir''.
Yalçın Koç - 139
"(Mahfuz) hakikat" bizatihi "aheng" olarak, "aş'kın'a" mahsus

"hakikat'tir".
"Usul", "gayr'ı nisbet1i bir1i'k (unitas ir-ratio'nalis)" olarak "za

man'ın" kaydı alhnda, bu manada "aheng'e", yani yukarıda anla
tılan manada "hakikat'e" mahsus "yer'dir (topos)"; "makam" ise,
"aheng seyr'i'ne", yani "hakikat seyr'i'ne" mahsus "yer (topos)".
Bu bakımdan "usul", "aş'kın'a" mahsus "hakikat'i", "iç'te ta

şı'yan basit suret'tir"; "makam" ise "aş'kın'a" mahsus "hakikat
seyr'i'ni", "usul'ün" kaydı alhnda "iç'te taşı'yan basit suret".1 57
"Fikriyat (logia)" esasında "dil" vasıtasıyla, bu manada "usul"

ve "makam" teşkil etmek imkan dahilinde değildir.
"Aş'kın'a" mahsus "hakikat'' ile, yanlış anlamaya meydan ver

memek için tekraren belirtelim, "hafıza" marifetiyle ''bir'li'k teş
kil'i" ve "nazar'i musiki" esasında ''bir1i'k seyr'i" cihetinden,
"(mahfuz) Ben'i (Ene)" kastediyoruz, yani bizatihi "cevher-isim"
olarak "Ben'i (Ene)".
Hem "usul" hem de "makam", "suret nazariyat'ı" itibariyle,

"gayr'ı nisbet1i topo-graphia'nın (topo-graphia ir-ratio'nalis)" kay
dına tabidir. 1 58
Bu manada olmak üzere, "usul'e" ve "makam'a" mahsus "bir'li'k

(unitas)", "gayr'ı nisbet1i bir1i'k (unitas ir-ratio'nalis)" olarak "za-
157- Bu husus, "Nazari Musiki'nin Esaslan-Türk Musikisi'nin Zemini Üze

rine Bir İnceleme" ve "Nazari Manhk'ın Esaslan-Theologia Ir-rationa
lis Üzerine Bir Zemin İncelemesi" adlı kitaplarda anlahlanlar vasıta
sıyla daha aynnhlı olarak ele alınabilir.
158- Hem "Grek-Latin-Kilise diyar'ı'na" hem de "Arapça ve Farsça" konu
şulan "diyar'a" mahsusen geniş manada "theo-logia'dan", "theos filc
riyat'ı'ndan", "teoloji'den" ve "musiki'den", "gayr'ı nisbet (ir-ratio)"
suretiyle bahsetmek imkan dahilinde değildir; "matematik" de bu ifa
denin kapsamına girer. Bu bakımdan, bu "diyar(1ar)'a" mahsus " theo
logia", "theos filcriyat'ı", "teoloji" ve "musiki" vasıtasıyla "(mahfuz)
Ben'e" bizatihi "temas'tan (contachıs)", bu itibarla "aş'kın'a" mahsus
"hakikat'e" bizatihi "temas (contachıs)" suretiyle "ahlak" teşkilinden
man'ın" kaydı albnda ve "gayr'ı nisbet1i uz'a'n'ı'ş (tensio-ir-ra

tio'nalis)" esasında "gayr'ı nisbet1i geo-metria'dır (geo-metria
ir-ratio'nalis)" . 1 5 9
"Ahlak" teşkili, ''bir'li'k seyr'i'ne" mahsusen, "hakikat(' i'n)'in"

bizatihi "kendi (aş'kın)" olduğunun "idrak'ı'na", yani bu manada
"sadakat'e" bağlıdır.
Bu bakımdan "sadakat'', "aş'kın'ın", "kendi'ne (aş'kın'a)" mah

sus "suret'i", yani "müteşekkil dil'i", "(kendi) hakikat'i" esasında
"idrak et'me'si'n'den" ibarettir; "nazar'i musiki" esasında "bir1i'k
seyr'i" vasıtasıyla.
"Hakikat'', "gayr'ı nisbet1i bir'li'k (unitas ir-ratio'nalis)" esasın

da ''basit ve iç1i suret'e" ve bu itibarla "müteşekkil dil'e" mahsus
"kayna'k'br''.
"Aş'kın'a" mahsus "hakikat'e", "aş'kın'a" mahsus "basit ve iç1i

suret' ten" hareketle "identitas" tayini imkan dahilinde değildir.
"Identitas" ile, ''bu (yol'u'y'la) o1uk" esasında düşünülen "ala

ka'yı (relatio)" kastediyoruz.
"Bu (yol'u'y'la) o1uk", "hafıza", "zihin (mens)" ve "muhayyi

le" marifetiyle, "bu'nun" bizatihi "o'ya", "nisbet (ratio)" esasında
"rabt'ı (conexio)" ve bu suretle "bu'nun", "(mükerrer) o" olarak
"düşün'ü1'me'si'dir''; "nazar'i musiki" esasında "bir'li'k seyr'i'nin"
"Aş'kın'a" mahsus "müteşekkil dil'i", "aş'kın'a" mahsus "haki

kat'e", "zihin (mens)", "düşünce (cogitatio)" ve "muhayyile" mari
fetiyle "rabt'et'mek" imkan dahilinde değildir.
Kısaca belirtirsek, "zihn'in (mens)" ve "düşünce'� (cogitatio)"
bahsedilemez; belirtmeden geçmeyelim. Bu husus, daha aynnhlı ola

rak kolaylıkla açılabilir.
159- Bu ifade, "Theographia'run Esaslan-Teoloji ve Matematik İnşa'sı Üze
rine Bir İnceleme" adlı kitapta, "gayr'ı nisbet'li geo-metria (geo-metria
ir-ratio'nalis)" hususunda anlahlanlar esasında kolaylıkla ele alınabi
lir.
Yalçın Koç - 141
esası olarak "nisbet (ratio)", "gayr'ı nisbet'e (ir-ratio)" tahvil edile

mez; bu sebeple.
"Hakikat seyr'i", "gayr'ı nisbet'li bir1i'k (unitas ir-ratio'nalis)"

olarak "zaman'ın" kaydına bağlıdır.
Tekraren ifade edelim; "ahlak'a" mahsus "asıl", yani ''bir'li'k

(unitas)" ve bu ''bir1i'k'in (unitas)" kaydı albnda bulunan "haki
kat", yani "ahlak'a" mahsus "kayna'k", "teşkil" cihetinden, "zihin
(mens)" ve "düşünce (cogitatio)" esasında ele alınamaz.
"Bir'li'k (unitas)" ve "hakikat'', "teşkil" bakımından, "zihin

kab'ı'na" girmez; bu sebeple. 16 0
"Sadakat", yukarıda belirttik, "aş'kın'ın", "kendi'ne (aş'kın'a)"

mahsus "hakikat'i", "nazar'i musiki" esasında ''bir'li'k seyr'i" vası
tasıyla bizatihi "kendi (aş'kın)" olarak "idrak et'me'si'dir''.
"(Müteşekkil) psukhe suret'i", tekraren belirtelim, "müteşekkil

dil'in", "nisbet'li yüz'ü'dür (facies ratio'nalis); "nazar'i musiki" ise
"gayr'ı nisbet'li yüz'ü (facies ir-ratio'nalis)" . 1 6 1
"Müteşekkil dil", "nisbet'li bir1i'k (unitas ratio'nalis)" olarak

"(müteşekkil) psukhe suret'i'ne" ve "gayr'ı nisbet'li bir1i'k (unitas
ir-ratio'nalis)" olarak "nazar'i musiki'ye" mahsus ''bir'li'k'tir (uni
tas)".
Bu bakımdan, "aş'kın'a" mahsus "(müteşekkil) suret'i", bu su

rette ''bir'li'k (unitas)" esasında düşünmek gerekir.
Hem "(müteşekkil) psukhe suret'i'ne" hem de "nazar'i musi

ki'ye" mahsus "kayna'k'tan", "aş'kın'a" mahsus "hakikat'' suretiyle
bahsederiz.
160 - Bu nedenle, hem "Grek-Latin-Kilise diyar'ı'na" hem de "Arapça ve

Farsça" konuşulan "diyar'a" mahsus "nisbet1i theo-logia(1ar)" esa
sında, "teşkil" cihetinden "bir'li'k'ten (unitas)" ve bu itibarla "haki
kat'ten" bahsetmek imkan dahilinde değildir. Bu bakımdan bahis
konusu "theo-logia(1ar)", "bir'li'k (unitas)" ve "hakikat" bahsi cihe
tinden, "tahayyül (phantasia)" esasında "hikayat'tan" ibarettir.
161- Bu noktaya önceki bölümde temas ettik.
Bu itibarla, bu manada "bir'li'k'in asl'ı", "bir'li'k'e" mahsus

"kayna'k" olarak, "aş'kın'a" mahsus "hakikat'tir". 16 2
"Müteşekkil dil'e" mahsus "bir'li'k (unitas)", "kayna'k" olarak,

"aş'kın'a" mahsus "hakikat" esasında teşkil olur; bu manada.
"Aş'kın'a" mahsus "hakikat" esasen "cevher-isim'dir"; yani

"hafıza" marifetiyle "bir'li'k teşkil'i" ve "nazar'i musiki" esasında
"bir'li'k seyr'i" cihetinden "(mahfuz) Ben'dir (Ene)".
Bu itibarla "hakikat('i'n)'e" mahsusen, "kuvvet" esasında "hu

dud" düşünürüz.
"Kuvvet'' olarak "hafıza" bu bakımdan "hakikat('i'n)'e" mah

sus "hudud'tur''.

sim" olarak "Ben'e (Ene)" ve "asl'i ism'e" mahsus "bir'li'k (unitas)",
"hakikat'e" mahsus "hudud" esasında teşkil olur; "mahfuz rabt'ı"
suretiyle.
"Aş'kın'a" mahsus "hakikat", "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak

"O'yu (Hüve)", "(mahfuz) O (Hüve)" suretinde "rabt'ed'e'r"; "cev
her-isim" olarak "Ben'e (Ene)" mahsusen.
Bu noktayı önceki bölümlerde açtık.
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O (Hüve)" ve "cevher-isim"

olarak "Ben (Ene)", ''bir1i'k (unitas)" itibariyle, "suret'' esasında ele
alınamaz.
Bu noktayı, önceki bölümlerde farklı cihetlerden inceledik.
162- Yanlış anlamaya meydan vermemek için tekraren belirtelim; bu ma�

nada "bir1i'k'i (unitas)", "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya
(Hüve)", "cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" ve "asl'i ism'e" mahsus
"bir1i'k (unitas)" ile kanşhrmamak gerekir. "Müteşekkil dil'e" mahsus
"bir1i'k (unitas)", "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya (Hüve)",
"cevher-isim" olarak "Ben'e (Ene)" ve "asl'i ism'e" mahsus "bir1i'k'in
(unitas)" kaydına tabidir; bu manada "bir1i'k (unitas)" esas alınma
dan, "müteşekkil dil'e" mahsus "bir1i'k'ten (unitas)", "aş'kın'a" mah
sus "hakikat'in" kaydı alhnda bahsedilemez.
Yalçın Koç - 143
"Bir1i'k seyr'i'nin" esası ise, "nazar'i musiki'ye" mahsus "basit

ve iç1i suret(1er)'dir''; yani "aheng", "aheng'in yer'i" olarak "usul"
ve "aheng seyr'i'nin yer'i" olarak "makam" .
"Bir1i'k (unitas)", "teşkil" cihetinden, "mahfuz rabt'ı" suretiyle,

"hakikat('i'n)'e" mahsus "hudud'un" kaydına tabidir; "seyir'' cihe
tinden ise, bu manada "hudud" marifetiyle "hatır1a'mak" esasında
"nazar'i musiki'ye" mahsusen "rabt'ed'i1'e'n suret(1er)'in" kaydı
na.
Bu "suret'ler'e" mahsus "kayna'k", yukarıda belirttik, "ahlak'a"

mahsus "kayna'k' hr''; yani "aş'kın'a" mahsus "hakikat' tir" .
Bu bakımdan, "aş'kın'ın", "kendi'ne (aş'kın'a)" mahsus "müte

şekkil dil'i", "bir1i'k seyr'i" vasıtasıyla, "(kendi) hakikat'i" esasında
"idrak'ı", "müteşekkil dil'in", "esas" ve "kayna'k" cihetinden esa�
sen "müteşekkil dil" olmadığının "idrak'ı'dır''.
"Müteşekkil dil'in", yani "aş'kın'a" mahsus "(müteşekkil) su

ret'in", "esas" ve "kayna'k" cihetinden bizatihi "müteşekkil dil" ol
madığının "aş'kın" tarafından "idrak'ı", bu bakımdan "sadakat'e"
mahsustur.
"Aş'kın", "bir1i'k'e (unitas)" mahsus "hakikat('i'n)'i", "mahfuz

rabt'ı" yoluyla, "(hakikat'i'nden gel'e'n) aheng" esasında "suret'li
ses" olarak "işit'i'r''.
"Hakikat('i'n)'i", bu "suret'li ses" vasıtasıyla, "nazar'i musi

ki'nin" kaydı alhnda bulunan "usul" ve "makam" yoluyla "bir1i'k
seyr'i" esasında "idrak ed'e'r".
"Ahlak'a" mahsus "kayna'k" olarak bu manada "haki

kat('i'n)'in", "teşkil" cihetinden, "fikriyat (logia)" esasında "dil"
yoluyla anlaşılması imkan dahilinde değildir.
"Fikriyat (logia)" esasında "dil" vasıtasıyla "hakikat teşkil'i"

düşünülemez; bu manada.
Yukarıda belirttik; "ethike", "fikriyat (logia)" esasında "de-

ğer(1er) manzum'e'si'nden" ibarettir. · .
"Fikriyat (logia)" olarak "dil'e" mahsus "isim", "suret'siz'dir" ve

bu itibarla "iç'siz'dir''. Bu manada "isim", esasen "fikriyat'a (logia)"

mahsus "suret'siz ses' tir".
"Ethike'nin" esası olarak "değer (axia)", bu manada "suret'siz

isim'dir''.
"Ethike", bu cihetten ifade edersek, "fikriyat (logia)" esasında

"değer('ler) m anzum'e'si'ne" mahsusen "suret'siz isim('ler) ge
neo-logia'sı'ndan", yani "suret'siz isim('ler) şecere'si'nden" iba
rettir; "nazar'i musiki" esasında "hudud'un" kaydına bağlanma
dan.163
Bu bakımdan, "ethike'ye" mahsus "zemin", "fikriyat (logia)"

esasında "hudud'un" kaydı albnda teşkil edilemediğinden, "su
ret'siz isim('ler) şecere'si" olarak "ethike", esasen, "tahayyül
yaz'ı'm'ı (phantasio-graphia)" olarak "hikayat" suretiyle "mesel
esas'lı masal fikriyat'ı'ndan", yani "mutho-logia'dan" ibarettir.
Bu ifade, hem "Grek-Latin-Kilise diyar'ı'na" hem de "Arapça ve

Farsça" konuşulan "diyar'a" mahsus "fikriyat (logia)" olarak "ethi
ke'yi" kapsar.
Bu manada "hikayat" yoluyla, "ahlak'ın" kaynağı olarak

"aş'kın'a" mahsus "hakikat'e" bizatihi "temas (contactus)" imkan
Bu itibarla, kısaca şöyle de söyleriz; "ahlak" ile "ethike" arasın

daki "fark", esasen "hakikat" ile "hikayat'' arasındaki "fark' br'' .
"Hikayat'' vasıtasıyla, "hakikat'e" temas edilemez.
Bu bakımdan, hem "Grek-Latin-Kilise diyar'ı'na" hem de "Arap

ça ve Farsça" konuşulan "diyar'a" mahsus "ethike('ler)" esasında,
"aş'kın'a" mahsus "ahlak' tan" bahsedemeyiz.
163- "Suret'siz isim(1er) geneo-logia'sı'ndan", "Dialektik ve Nazariyat-Di

alektik Mantık'ın ve Spekülatif Felsefe'nin Esaslan Üzerine Bir İncele
me" adlı kitapta aynnhlı olarak bahsettik.
SONUÇ
Bu kitapta "ahlak teşkil'i'ni", "nazariyat (theoria)" ve "suret na

zariyat'ı" esasında inceledik.
"Ahlak", "asl('ı'n)'a sadakat" suretiyle "hakikat('i'n)'e

dost(1uk)'tur".
"Ahlak'ın esas'ı", "(cevher-raot'ed'e'n)-ism'e", "cevher-ism'e"

ve "asl'i ism'e" mahsus "bir1i'k'tir (unitas)". "Ahlak'a" mahsus
"kayna'k" ise, bu manada "bir1i'k (unitas)" esasında kuşablan
"hakikat' tir" .
"Hakikat", "hafıza" marifetiyle "bir1i'k teşkil'i" ve "nazar'i mu

siki" esasında "bir1i'k seyr'i" cihetinden "(mahfuz) Ben'dir (Ene)";
yani "(mahfuz) cevher-isim'dir".
"Asl('ı'n)'a sadakat" ise, "aş'kın'a" mahsus "hakikat'in", "na

zar'i musiki" esasında "bir1i'k seyr'i" vasıtasıyla, bizatihi "kendi
(aş'kın)" olduğunun "idrak'ı'dır".
"Ahlak teşkil'i" bu bakımdan "zihn'in (mens)" ve "düşünce'nin

(cogitatio)" kaydı altında ve, "nisbet'li topo-graphia (topo-graphia
ratio'nalis)" esasında ele alınamaz.
Bu noktalan elimizden gelen ölçüde inceledik.
"Ahlak'tan", "ethike" vasıtasıyla bahsetmek imkan dahilinde

değildir.
"Ethike", "fikriyat (logia)" esasında ve, "zihn'in (mens)" ve "dü

şünce'nin (cogitatio)" kaydı albnda tesis edilen "değer(1er) man
zum'e'si'dir".
"Değer (axia)", "fikriyat (logia)" esasında "dil'e" mahsus "su

ret' siz isim'dir".
Bu manada "suret' siz isim" vasıtasıyla "aş'kın'a" mahsus "haki

kat'in", "nazar'i musiki" esasında "seyr'i'nden" ve itibarla "haki
kat'in" bizatihi "kendi" olarak "idrak'ı'ndan" söz edemeyiz.
"Ethike", bu itibarla, "tahayyül (phantasia)" esasında "hika-

146 - Sonuç
yat'tan" ibarettir.164
Bu noktalan açtık.
"Ahlak", " İnsan'ın esas'ı'dır" .

"Aş'kın'dan", İnsan suretinde bahsetmek, bu bakımdan
" "
"aş'kın'a" mahsus "ahlak teşkil'i'nin" kaydına bağlıdır.165

"Ahlak'sız aş'kın'ı", yani "ahlak" teşkil etmeyen "aş'kın'ı", "na
zariyat (theoria)" ve "suret nazariyat'ı" esasında İnsan suretiyle
" "
ele alamayız.
"Nazariyat (theoria)" ve "suret nazariyat'ı" itibariyle "aş'kın",
"aş'kın rabt'ı'na" esas teşkil etmeyen "şart(1ar)'ın" kaydına bağla
namaz.166
"Asl'i isim teşkil'i'ni" ve "theo-graphia makine'si'ne" mahsus
"inşa icraat'ı'ru", yani "aş'kın rabt'ı'ru", "aş'kın'a" mahsus "haki
kat'in" kaydı altında bulunmayan "haric'i şart(1ar)" vasıtasıyla ele
almak imkan dahilinde değildir; bu manada.
"Aş'kın rabt'ı" suretiyle düşünülen "aş'kın teşkil'i'nin" esası,
"nazariyat (theoria)" ve "suret nazariyat'ı'na" mahsus "cevher ta
savvur'u'dur" . 167
164- Mesela, "dil kalpazan'ı" Attike1i Eflatun'a, Stageira1ı Aristoteles'e,

Arnsterdam1ı Spinoza'ya ve Königsberg1i Kant'a mahsus "ethi
ke(1er)", "tahayyül (phantasia)" esasında "hikayat'tır''. Bu noktaya
kısaca değindik.
165- Bu bağlamda "İnsan" ile, tekraren belirtelim, "nazariyat'a (theoria)"
ve "suret nazariyat'ı'na" mahsusen düşünülen "İnsan'ı" kastediyo
ruz. Bu manada "İnsan'ı", "Anadolu Mayası-Türk Kimliği Üzerine Bir
İnceleme" adlı kitapta bahsedilen şekliyle, ''Yüce İnsan" ile karıştır

mamak gerekir. Bu kitabın bağlamında kastedilen "İnsan" vasıtasıyla,
"Kelam'dan doğ'a'n'a" bizatihi "temas (contactus)" imkan dahilinde
değildir. "Nazariyat (theoria)" ve "suret nazariyat'ı" vasıtasıyla "Ke
lam'a" ve bu suretle "Yüce İnsan'a" bizatihi "temas'tan (contactus)"
bahsedilemez; bu sebeple.
166- Mesela, "zaman", "mekan", "toplu'm", "genetik", "evrim", "kültür''
ve öbürleri gibi.
167- Bu manada "cevher tasavvur'u'ndan", "ahlak'ın esas'ı" olarak ''bir1i'k
Yalçın Koç - 147
" İnsan teşkil'i'ni" bu surette "şart1ar'ın" kaydı altında ele ala

mayız; aksi takdirde, " İnsan teşkil'i'nin" esası olarak, "nazariyat'a
(theoria)" ve "suret nazariyat'ı'na" mahsus "cevher tasavvur'u'nu"
iptal etmiş oluruz.
"Aş'kın rabt'ı" ile, "suret" cihetinden, "cevher-isim" olarak

"Ben'den (Ene)", "doğ'u'ş (genesis)" yoluyla gelen "asl'i ism'i" ve,
"asl'i isim'den" hareketle, "theo-graphia makine'si" marifetiyle
"inşa ed'i1'e'n müteşekkil dil'i" kastediyoruz.
"Aş'kın", bu suretle "rabt'ed'i1'i'r".
Bu bakımdan, "aş'kın rabt'ı'run" esası, "asl'i isim'dir" ve, "asl'i

isim'den" hareketle, "theo-graphia makine'si" marifetiyle yukarıda
belirtilen manada "inşa icraat'ı'dır"; "aş'kın'a" mahsus "hakikat'in"
kaydı altında.
"Aş'kın rabt'ı'na" mahsus "ölç'ü'yü (metron)", bu bakımdan,

"asl'i isim" ve "theo-graphia makine'si'ne" mahsus "inşa icraat'ı"
şeklinde düşünürüz.
Bu surette "ölç'ü'den (metron)", "izafi ölç'ü" olarak bahsedile

mez.
Aksi takdirde "aş'kın rabt'ı'ru", "izafi ölç'ü'nün" kaydına bağ

lamış ve bu suretle, "nazariyat'a (theoria)" ve "suret nazariyat'ı'na"
mahsus "aş'kın rabt'ı" tasavvurunu iptal etmiş oluruz.
"Hakikat" esas alınmadan, "fikriyat (logia)" esasında tesis edi

len "değer (axia)" ve bu itibarla "ethike" ise, esasen "izafi'dir".168
Bu bakımdan, "nazariyat (theoria)" ve "suret nazariyat'ı" itiba

riyle "aş'kın rabt'ı", "nazar'i musiki" esasında "bir1i'k seyr'i" ve bu
suretle "idrak" cihetinden, "aş'kın'a" mahsus "hakikat'in" kaydına
bağlıdır.
"Aş'kın'a" mahsus "hakikat'', "nazariyat (theoria)" ve "suret na

zariyat'ı" esasında "aş'kın rabt'ı" cihetinden "izafi ölç'ü" suretinde
düşünülemez.
Bir hususu belirtmeden geçmeyelim; "aş'kın'a" mahsus "haki-
(unitas)" vasıtasıyla bahsettik.

168- Bu hususun açılması aynca bir inceleme gerektirir.
148 - Sonuç
kat'ten", "theo-graphia" esasında "theo-gonia" itibariyle, "mutlak

ölç'ü" olarak bahsetmek mümkün değildir.
"Mutlak'ı" ve bu itibarla "mutlak ölç'ü'yü", "nazariyat'ın (the
oria)" ve "suret nazariyat'ı'nın" kaydı altında ele alamayız; bu se
beple.
Aksi takdirde, mesela "Kelam'a" mahsus "Mutlak'ı", "nazari
yat'ın (theoria)" ve "suretnazariyat'ı'nın" kaydına bağlamış oluruz
ki, bu esasen "abes' tir''.
"Ahlak'a" mahsus "esas", "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e", "cev
her-ism'e" ve "asl'i ism'e" mahsus "bir'li'k'tir (unitas)".
"Ahlak'a" mahsus "asıl", ve bu itibarla "kayna'k", "aş'kın'a"
mahsus "hakikat'tir".
"Aş'kın'a" mahsus "hakikat'i", yani "ahlak'a" mahsus "kay
na'k'ı", "ahlak'a" mahsus "esas" olarak "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e",
"cevher-ism'e" :ve "asl'i ism'e" mahsus ''bir'li'k (unitas)" kuşatır.
"Aş'kın", "nazar'i musiki" esasında "bir'li'k seyr'i'nin" kaydı
altında, "kendi'ne (aş'kın'a)" mahsus "hakikat'i" bizatihi "kendi
(aş'kın)" olarak "idrak et'mek" suretiyle "ahlak teşkil ed'e'r".
"Nazariyat (theoria)" ve "suret nazariyat'ı" itibariyle, bu mana
da "ahlak teşkil'i" esas alınmadan, tekraren belirtelim, "aş'kın'dan",
"İnsan" suretiyle bahsetmek imkan dahilinde değildir.
Bu bakımdan, "ethike" tesisi suretiyle "İnsan" teşkilini düşün
mek "abes'tir".
"Arkhitektonik", hem "Grek-Latin-Kilise diyar'ı'na" hem de
"Arapça ve Farsça" konuşulan "diyar'a" mahsus "fikriyat (logia)"
tesisinin esaslarından bir tanesidir; "nisbet'li topo-graphia'nın (to
po-graphia ratio'nalis)" kaydı altında bulunan "akis (re-flexio)" ve
"geri taşı'yış (re-fero)" suretiyle.
"Ahlak'a" mahsus "esas" olarak "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e",
"cevher-ism'e" ve "asl'i ism'e" mahsus "bir'li'k teşkil'i'nden", "ark
hitektonik" suretiyle bahsedilemeyeceğini anlattık.
"Vücud" esasınd;;ı. "isim", "teşkil" cihetinden, "kendi'ne" mah
sus "hudud'un" kaydına bağlıdır.
Yalçın Koç - 149
Bu hususu açtık . .
"(Cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e" mahsus "hudud", "nazariyat (fue

oria)" ve "suret nazariyat'ı" esasında düşünülen "icraat'' cihetin
den "(rabt'ed'i1'e'n) cevher'dir"; mesela "cevher-isim'dir".
Şöyle de söyleriz; "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e" mahsus "hudud",

"aş'kın'a" mahsus "hakikat'tir'' .
"Cevher-ism'e" mahsus "hudud" ise, "kuvvet'tir"; mesela "ha

fıza'dır'' .
"Asl'i ism'e" mahsus "hudud'dan", "iç'te taşı'n'a'n suret'li vasıf"

yoluyla bahsettik.
"Bir'li'k teşkil'i'ni", bu manada "hudud(1ar)'ı" esas almak sure

tiyle, "cevher-ism'e" mahsus "hudud" olarak "hafıza" vasıtasıyla
ele aldık; "(mahfuz) (cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e", "(mahfuz) cev
her-ism'e" ve "(mahfuz) asl'i ism'e" mahsusen.
"Ahlak teşkil'i", "nazar'i musiki" esasında "bir'li'k seyr'i'nin"

kaydına bağlıdır.
Ancak bu manada "bir'li'k seyr'i'ni", "nisbet'li bir'li'k (unitas ra

tio'nalis)" olarak "zaınan'ın" kaydı altında düşünemeyiz.
Bu bakımdan ''bir'li'k seyr'i'nden", hem "Grek-Latin-Kilise di

yar'ı'na" hem de "Arapça ve Farsça" konuşulan "diyar'a" mahsus
geniş manada "nisbet'li theo-logia'run (theo-logia ratio'nalis)" kay
dı altında ve, "teşkil" esasında bahsetmek imkan dahilinde değil
dir.
Bu hususu açtık.
"Bir'li'k seyr'i'ni", "nazar'i mantık'ın" kaydı altında bulunan

"gayr'ı nisbet1i theo-logia'ya (theo-logia ir-ratio'nalis)" mahsusen,
"nazar'i musiki" esasında anlattık; "aheng'e", "aheng'in suret'i"
olarak "usul'e" ve "aheng seyr'i'nin suret'i" olarak "makaın'a"
mahsusen.
"Bir1i'k (unitas)" itibariyle "aheng", "nazar'i musiki" cihetin

den, "aş'kın'a" mahsus "(mahfuz) hakikat'tir".
"Gayr'ı nisbet'li bir1i'k (unitas ir-ratio'nalis)" olarak "zaman",

"usul rabt'ı" esasında teşkil edilir.
150 - Sonuç
Bu bakımdan "usul", "gayr'ı nisbet1i bir1i'k (unitas ir-ratio'na

lis)" olarak "zaman'ın" kaydı altında, "aş'kın'a" mahsus "(mahfuz)
hakikat'e" mahsus "yer'dir (topos)", yani "(mahfuz) hakikat'in su
ret'i'dir"; "nazar'i musiki" esasında.
"Makam" ise, "gayr'ı nisbet'li theo-logia (theo-logia ir-ratio'na

lis)" cihetinden, bu manada "(mahfuz) hakikat seyr'i'ne" mahsus
"yer'dir (topos)"; yani "(mahfuz) hakikat seyr'i'nin suret'i'dir".
"Aş'kın", "(mahfuz) hakikat('i'n)'i", "usul'ün" kaydı altında,

"habr1a'mak" suretiyde "makam'da seyr'ed'e'r".
Bu manada "hahr1a'mak", "hafıza" marifetiyle "mahfuz ra

bt'ı'run" kaydına bağlıdır.
"Aş'kın", ''bir1i'k seyr'i" yoluyla, "(seyr'ed'i1'e'n) hakikat'in",

bizatihi "kendi (aş'kın)" olduğunu "idrak ed'e'r'' .
"Ahlak", bu manada "idrak" suretiyle "teşkil ol'u'r".
Bu noktalan elimizden geldiği kadarıyla inceledik.
Yukanda belirttik; "İnsan'ın esas' ı", ahlak'hr'' . "Ahlak' ı" bu

/1
lunmayan "aş'kın'dan" bu bakımdan, "nazariyat (theoria)" ve "su

ret nazariyat'ı" itibariyle "İnsan" suretinde söz edemeyiz.
"İnsan", bu bakımdan, "hakikat('i'n)'e sadakat'' suretiyle

"kendi'ne dost'tur''; yani, "hakikat('i'n)'e sadakat" suretiyle "ah
lak1ı'dır''.
"Düş'kün'e" mahsusen bu surette "ahlak'tan" bahsedilemez.
Önceki bölümlerde belirttik; "düş'kün'e" mahsus "suret'', "fikri

yat (logia)" esasında "dil'dir''.
"Fikriyat (logia)" esasında "dil" vasıtasıyla, "aş'kın'a" mahsus

"hakikat'e", "teşkil" esasında "temas (contactus)" imkan dahilinde
değildir.
Bu bakımdan, "fikriyat (logia)" esasında "(bir) dil'in" kaydı al

tında bulunan "nisbet'li theo-logia (theo-logia ratio'nalis)" vasıta
sıyla "hakikat'ten" ve bu itibarla "ahlak'tan" söz etmek, "tahayyül
yaz'ı'm'ı (phantasio-graphia)" suretiyle "hikayat" tesis etmekten
Yalçın Koç - 151
ibarettir.169
"Grek-Latin-Kilise diyar'ı'na" ve "Arapça ve Farsça" konuşulan
"diyar'a" mahsus "ethike", bu bakımdan, bu manada "hikayat'hr".
Önceki bölümlerde bahsettik; bu surette "hikayat'' vasıtasıyla,
"aş'kın'a" mahsus "hakikat'e" ve bu itibarla "ahlak'a" temas edile
mez.
Bu bakımdan, bu manada "hikayat", yani "ethike" esasında
"ahlak" teşkilini düşünmek esasen "abes'tir''.
"Ahlak teşkil'i'ne" bizatihi "kayna'k" olarak, ''bir'li'k (unitas)"
vasıtasıyla kuşatılan "hakikat'i", tekraren belirtelim, "(izafi) ölç'ü"
suretinde ele alamayız.
Aksi takdirde, "nazariyat'ı (theoria)" ve "suret nazariyat'ı'ru"
iptal etmek yoluyla, "tahayyül (phantasia)" esasında "mesel esas1ı
masal fikriyat'ı", yani "mutho-logia" tesis etmiş oluruz.
Bu manada "mutho-logia" vasıtasıyla "ahlak'a" ve bu suret
le "İnsan'a" bizzat "temas'tan (contactus)" bahsetmek esasen
"abes'tir".170
"Değer(1er) manzum'e'si" olarak "ethike", "fikriyat (logia)"
esasında "(bir) dil" vasıtasıyla tesis edilir.
Bu manada "(bir) dil" esasında tesis edilen "değer (axia)" va
sıtasıyla "ahlak'a" mahsus "kayna'k" olarak "hakikat'e", "teşkil"
cihetinden temas etmek imkan dahilinde değildir.
Bu hususu, bu kitapta farklı cihetlerden açhk.
"Hakikat'e", "teşkil" cihetinden "temas (contactus)" imkanı bu
lunmayan "söz" ise, "tahayyül (phantasia)" esasında "hikayat'tan"
ibarettir.
169- Bu manada "hik.iyat'tan", "Tarih ve Nazariyat-Tarih'in ve Zaman Ya

zı.m1'run Esaslan Üzerine Bir İnceleme" adlı kitapta aynnhlı olarak
bahsettik.
170- Freud'a mahsus "psukhe fikriyat'1", bu nedenle "anza11'dır''. ''.Ah
lak'a", ve bu itibarla "İnsan'a", bu "fikriyat (logia)" vasıtasıyla "temas
(contactus)" imkan dahilinde değildir; bu manada. Bu hususa, "2. Aş
kın, Alaka, Arkhitektonik" başlıklı bölümde kısaca değindik.
152 - Sonuç
Tekraren belirtelim; "ethike", "fikriyat (logia)" esasında "de

ğer(1er) manzuın'e'si'dir".
Bu bakımdan, bu surette "ethike" vasıtasıyla, "İnsan'ın esas'ı"

olarak "ahlak'a" bizatihi "temas'tan (contactus)" ve bu suretle
"geç'i'ş'ten (transitio)" söz edilemez.
"Ahlak", "değer(1er) manzum'e'si" olarak "ethike" vasıtasıyla

teşkil edilemez; böyle de söyleriz.
Bu bakımdan, "değer(1er) manzuın'e'si" olarak "ethike" tesi

sini, bu kitapta anlahldığı şekliyle "ahlak tasavvur'u'nun" kaydı
albnda düşünmek gerekir.
Aksi takdirde, "ethike" adı alhnda tesis edilen, "tahayyül

yaz'ı'm'ı (phantasio-graphia)" esasında "hikayat'tan" ve bu suretle
de "mutho-Philosophie'den", yani "mesel esas1ı masal felsefe'si'n
den" ibaret kalır; mesela, "dil kalpazan'ı" Attike1i Eflatun'a, Sta
geira1ı Aristoteles'e, Amsterdam1ı Spinoza'ya, Königsberg1i Kant'a
mahsus "ethike fikriyat'ı" gibi.
"Theos fikriyat'ı", ve bu itibarla "teoloji" bu cihetten "an

za1ı'dır''.
"Theos'a temas'ı" esas alan, bu yolla "Theos'dan" bahseden,

ancak "İnsan'a" mahsus "ahlak'a" ve bu itibarla "İnsan'a" bizatihi
"temas (contactus)" imkanı bulunmayan "theos fikriyat'ı" bu ba
kımdan "muallak'ta'dır''.
Bu surette "anza'nın", "inanç" vasıtasıyla giderilmesinden bah

sedilemez; "inanç", "izafi'dir''; bu sebeple.
"İnanç" vasıtasıyla, "hakikat'e", "teşkil" esasında "temas'tan

(contactus)" söz edilemez.
Bu ifade, "khrono-graphia" ve "mahal" itibariyle "genel'dir";

"diyar1ar'ı" ve "zaman1ar'ı" kuşatan şekilde.
Burada durduk.
Kitabı, "kar1ı dağ'ın" ardındaki "esrar1ı bağ'çe'de" ikamet eden

"Dost'a", "Selam" göndermek suretiyle nihayete bağladık.

Yalçın Koç - Ahlak Ve Nazariyat (Ahlak'in Kaynağı Ve Esası Üzerine Bir İnceleme) (Cedit - 2020)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Yalçın Koç - Ahlak Ve Nazariyat (Ahlak'in Kaynağı Ve Esası Üzerine Bir İnceleme) (Cedit - 2020)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Yalçın Koç - Ahlak Ve Nazariyat (Ahlak'in Kaynağı Ve Esası Üzerine Bir İnceleme) (Cedit - 2020)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

•

Cedit Neşriyat-Ankara, 2020

Umumi Neşriyat Numarası : 53

Araşhrma / İnceleme Serisi : 39

Birinci baskı : Temmuz - 2020

Dizgi ve sayfa düzeni : Cedit Neşriyat

Bu kitabın Türkçe ve yabancı dillerdeki neşir haldan mahfuzdur ve

Üniversitesi Beşeri Bilimler Bölümü ve Felsefe Bölümü'nde devam

2. Alaka, Aşkın, Arkhitektonik ...... .. .

3. (Cevher-Rabt'ed'e'n)-İsim, Cevher-İsim, Birlik. .. .. ................. 64

4. Birlik Seyr' i ...

5. Hakikat ve Ahlak ..................................................................... 133

Sonuç ............................................................................................. 145

"İnsan'ın esas'ı", "ahlak'br".

"Aş' kın'd an", "İnsan" suretiyle bahsetmek, bu bakımdan,

"Ahlak teşkil'i'ni", bu kitapta "nazariyat (theoria)" ve "suret na­

"Ahlak'ı" bulunmayan "aş'kın'dan", bu nedenle "İnsan" sure­

"Ahlak", "nazariyat (theoria)" ve "suret nazariyat'ı" itibariyle,

Bu manada "kendi", "asl('ı'n)'ı" ikame eder; "dost('luk)" ise,

1- Bu manada "İnsan'ı",-''Anadolu Mayası-Türk Kimliği Üzerine Bir İn­

l('ı'n)'a sadakat'' suretiyle teşkil edilir.5

Bu bakımdan "ahlak", "düş'kün'e" mahsus "değer('ler) man­

"Kendi'ne dost('luk)" olarak "ahlak", "fikriyat (logia)" esasında

"Asıl", "aş'kın' a" mahsus "hakikat' tir". 8

"İnsan", "ahlak('ı)" suretiyle "hakikat('i'n)'e sadık'br"; ve bu

"Hakikat('i'n)'e sadık" olmayandan, bu itibarla "İnsan" suretiy­

"Ahlak'a" mahsus �'esas", "nazariyat (theoria)" ve "suret na­

5- Bu manada "ikame ed'i'ş'i", "zamir'in, ism'i ikame et'me'si" ile kanş­

Bu noktalan elimizden gelen ölçüde açmağa gayret ettik.

"Ahlak'a esas" olarak "bir'li'k'in (unitas)", "teşkil" cihetinden,

Bu bakımdan, "ahlak'ın esas'ı" olarak ''bir'li'k'ten (unitas)",

"Bir'li'k (unitas)" tasavvurunu, "aş'kın'a" mahsus "müteşekkil

9- Bu manada "psukhe" ile bu bağlamda kastedilen, önceki kitapları da

dil" düşüncesinden hareketle ve, "cevher rabt'ed'e'n'den" ve "su­

Her "mevcud", "teşkil" cihetinden, "vücud'u" esasında "ism'in"

"Nazariyat (theoria)" itibariyle "isim", "teşkil" bakımından,

"Müteşekkil dil'e" mahsus "asl'i isim", "ilk isim" ve "nihai

"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O (Hüve)" ve "cevher-i­

Bu bakımdan, bu manada "O'ya (Hüve)" ve "Ben'e (Ene)",

Bu sebeple, "(cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya (Hüve)" ve

Her "isim", tekraren belirtelim, "teşkil" bakımından, "hu­

"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya (Hüve)" ve "cevher-i­

16- Bu manada "hudud" düşüncesini, "Şuur ve Nazariyat-Şuur'un Kay­

"hudud", bizatihi "(rabt'ed'i'l'en) cevher'dir"; "cevher-isim" ola­

"Kuvvet'' esasında "hudud", "gayr'ı nisbet'li topo-graphia'nın

Bu bakımdan, "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'i" ve "cevher-isni.'i",

Bu nedenle, "asl'i ism'in", "cevher-ism'e" veya "(cevher-ra­

Benzer şekilde,"(cevher-raht'ed'e'n)-ism'in" ve "cevher-ism'in",

"(Kuvvet'li) cevher'' rabteden "O'yu (Hüve)", "hudud" olarak

"Cevher-ism'e" mahsus "hudud" olarak "kuvvet'' vasıtasıyla,

"Evvel mahfuz", "kuvvet" olarak, yani "hudud" olarak "hafı­

"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya (Hüve)", "cevher-i­

18- Bu surette "kuvvet" ile "hafıza'yı", "muhayyile'yi" ve geniş manada

Bu hususu, "3. (Cevher-Rabt'ed'e'n)-İsim, Cevher-İsim, Birlik"

20- Aks'et'me (re-flexio)" ve "soy'u't'la'ma (abtrahio)", "Grek-Latin-Kilise

Bu itibarla, "ahlak'ın esas'ı" olarak "bir'li'k'e (unitas)" mahsus

"Asl(' ı'n)' a sadakat" suretiyle "ahlak", "hafıza" marifetiyle

Bu bakımdan, "ahlak'a" mahsus "kayna'k'tan" ve "esas'tan", ve

"Ahlak teşkil'i'ni", bu kitapta "nazariyat (theoria)" ve "suret na

"Ahlak'ı" bulunmayan "aş'kın'dan", bu nedenle "İnsan" sure

1- Bu manada "İnsan'ı",-''Anadolu Mayası-Türk Kimliği Üzerine Bir İn

Bu bakımdan "ahlak", "düş'kün'e" mahsus "değer('ler) man

"Hakikat('i'n)'e sadık" olmayandan, bu itibarla "İnsan" suretiy

"Ahlak'a" mahsus �'esas", "nazariyat (theoria)" ve "suret na

5- Bu manada "ikame ed'i'ş'i", "zamir'in, ism'i ikame et'me'si" ile kanş

dil" düşüncesinden hareketle ve, "cevher rabt'ed'e'n'den" ve "su

"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O (Hüve)" ve "cevher-i

Her "isim", tekraren belirtelim, "teşkil" bakımından, "hu

"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya (Hüve)" ve "cevher-i

16- Bu manada "hudud" düşüncesini, "Şuur ve Nazariyat-Şuur'un Kay

"hudud", bizatihi "(rabt'ed'i'l'en) cevher'dir"; "cevher-isim" ola

Bu nedenle, "asl'i ism'in", "cevher-ism'e" veya "(cevher-ra

"Evvel mahfuz", "kuvvet" olarak, yani "hudud" olarak "hafı

"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya (Hüve)", "cevher-i

"Fikriyat (logia)" esasında "değer (axia)" tesisi suretiyle, yuka

"Değer (axia)" esasında tesis edilen ise, "fikriyat (logia)" sure

"(Cevher-rabt'ed'e'n)-isim" olarak "O'ya (Hüve)", "cevher-i

"Hakikat'e", "teşkil" bakımından temas etmeyen "söz", "tahay

"Grek-Latin-Kilise diyar'ı'na" ve, "Arapça ve Farsça" konuşu

"Ahlak'ın" esası olarak, "(cevher-rabt'ed'e'n)-ism'e", "cev

mahsus "hudud" esasında, yani "kuvvet'' olarak "hafıza" marife

Bu noktayı,"theo-graphia'nın" kaydı altında açmağa gayret et

"Aş' kın'a" mahsus "asıl" ve bu itibarla "ahlak' a" mahsus "kay

" Aheng" ile, "aş'kın" cihetinden, "(müteşekkil) psukhe su

Bu itibarla "usul", bu manada "aheng'e", yani "aş'kın'ın haki

"Aş'kın'a" mahsus "hakikat", "aş'kın rabt'ı'na" bizatihi "ev

Bu kitapta ele alındİğı şekliyle "ahlak", tekraren belirtelim, "İn

"Yüce İnsan", "Kelarn'dan doğ'u'ş'un" kaydına tabidir; "Ke

Bu metni, "Anadolu Mayası-Türk Kimliği Üzerine Bir İncele

"Ahlak" konusunda, "Anadolu Mayası'nda" yüzlerce yıldır bi

Ancak bizatihi "aş'kın'dan", "asl' i ism'e" mahsus "doğ'u'ş (ge

"Bir1i'k teşkil'i' nden", "3. (Cevher-Rabt'ed'e'n)-İsim, Cevher-İ

"Aş'kın'a" mahsus "ahlak'tan", ve "nazariyat (theoria)" ve "su

"Bir'li'k seyr'i" suretiyle "idrak", "zihn'in (mens)" ve "düşün

"Değer(1er) manzurn'e'si" olarak "ethike" ise, "düş'kün'e" mah

"Nazariyat'a (theoria)" mahsus "hakikat'in", ''bir1i'k seyr'i" su

"Fikriyat (logia)" esasında "(bir) dil'e" mahsus "yaz'ı" vasıta

"Düş'kün" itibariyle, "fikriyat (logia)" esasında "(bir) dil" va

Bu bakımdan, "nazariyat (theoria)" ve "suret nazariyat'ı" esa