1/2/22, 12:42 μ.μ.

«Αυγή του Παντός», δύση του «προνομίου της Δύσης»; | Nomadic universality

Nomadic universality

Intellectual Commons

ΠΟΛΙΤΙΚΗ,ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ,ΑΠΟΙΚΙΟΚΡΑΤΙΑ

«Αυγή του Παντός», δύση του «προνομίου της

Δύσης»;

18 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2021 | NOMADICUNIVERSALITY | ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ,ΜΑΥΡΗ

ΑΘΗΝΑ,ΝΤΕΪΒΙΝΤ ΓΚΡΕΪΜΠΕΡ,ΝΤΕΪΒΙΝΤ ΟΥΕΝΓΚΡΟΟΥ
| ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
του Άκη Γαβριηλίδη

Το βιβλίο που έγραψε ο μακαρίτης ο Γκρέιμπερ μαζί με τον άλλο Ντέιβιντ

(https://nomadicuniversality.com/2021/12/16/%ce%b7-
%ce%b9%ce%b8%ce%b1%ce%b3%ce%b5%ce%bd%ce%b9%ce%ba%ce%ae-
%cf%80%cf%81%ce%bf%ce%ad%ce%bb%ce%b5%cf%85%cf%83%ce%b7-%cf%84%ce%b7%cf%82-
%ce%b5%cf%85%cf%81%cf%89%cf%80%ce%b1%cf%8a%ce%ba%ce%ae%cf%82/) νομίζω ότι είναι
πολύ σημαντικό και χρήσιμο για αρκετούς λόγους. Σημειώνω ότι μέχρι τώρα δεν έχω διαβάσει
ούτε το μισό. Ωστόσο, από τα μέχρι τώρα ήδη μου είναι σαφές ότι:

1. Το βιβλίο αυτό δεν «αποαποικιοποιεί τις αποικίες» τόσο, όσο «επαρχιοποιεί την Ευρώπη» –
ουσιαστικότερα ίσως απ’ ό,τι το εξαιρετικό κατά τα άλλα βιβλίο του Ντιπές Τσακραμπάρτυ
(https://nomadicuniversality.com/2012/10/13/%ce%b1%ce%b4%ce%b5%ce%bb%cf%86%ce%bf%cf
%83%cf%8d%ce%bd%ce%b7-
%cf%80%ce%b1%cf%84%cf%81%ce%b9%ce%b1%cf%81%cf%87%ce%af%ce%b1-
%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%cf%80%ce%bf%ce%bb%ce%b9%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ae-
%cf%83/) με αυτόν τον τίτλο.

Μέχρι τώρα, είχαμε ως επί το πλείστον ενστάσεις για «ευρωκεντρισμό» ή για «ρατσισμό»
κάθε φορά (και αυτό όχι πάντα) που κάποιος διατύπωνε απροκάλυπτα τη θέση ότι μόνο όσα
έχουν παραχθεί στη «Δύση» μετράνε, είναι άξια να ληφθούν σοβαρά υπόψη, ενώ όλα τα
άλλα είναι «παραδοσιακά», παρωχημένα. Οι κριτικές αυτές όμως ήταν ελαφρώς άσφαιρες,
στο βαθμό που, και όσοι τις έκαναν (κάναμε), κατά βάθος δεν καταφέρναμε να κλονίσουμε
την πεποίθηση ότι οι «παραδοσιακές κοινωνίες» το πολύ πολύ είναι άξιες συμπάθειας και
νοσταλγίας, έστω θεωρητικής μελέτης, αλλά όσα παρήγαγαν εμείς δεν μπορούμε να τα
κάνουμε τίποτα σήμερα από πρακτική πολιτική άποψη· είναι (ήταν) για αλλού, για άλλοτε,
όχι για εμάς, τις «προηγμένες» και πολύπλοκες κοινωνίες του σήμερα. (Με μερικές
αξιοσημείωτες εξαιρέσεις όπως των Ζαπατίστας, της Ροζάβα και ίσως κάποιων ακόμα –που

https://nomadicuniversality.com/2021/12/18/αυγή-του-παντός-δύση-του-προνομίου/?fbclid=IwAR0umEq6tziKei11Y8sHtCVq759ynf6NJZEbv8m_tp… 1/3
1/2/22, 12:42 μ.μ. «Αυγή του Παντός», δύση του «προνομίου της Δύσης»; | Nomadic universality

και αυτές όμως ήταν έκθετες σε απόρριψη καθόσον αφορούσαν «αγροτικές κοινότητες στον
Τρίτο Κόσμο» και ήταν «ανεφάρμοστες» στις μητροπόλεις).

Το βιβλίο αυτό δείχνει όχι μόνο ότι μπορούμε να κάνουμε κάτι με τις ιδέες που ξεπήδησαν από
τις λεγόμενες «παραδοσιακές κοινωνίες», αλλά ότι, πρώτα απ’ όλα, η ίδια η «Δύση» έκανε κάτι
με αυτές –για να μην πούμε ότι έγινε αυτό που είναι χάρη σε αυτές. Χάρη όχι μόνο στον υλικό,
αλλά και στον διανοητικό πλούτο που βρήκε –ή εξόρυξε- εκεί.

2. Αυτό έχει μία παράπλευρη συνέπεια, την οποία το ίδιο το βιβλίο δεν ενδιαφέρεται να φέρει
στο πρώτο πλάνο της ανάλυσής του, αλλά είναι υπαρκτή και διαισθάνομαι ότι θα
προκαλέσει περαιτέρω ενοχλήσεις στους απανταχού ευρωκεντριστές. Στους απανταχού,
αλλά ίσως λίγο περισσότερο στους εν Ελλάδι. Διότι, αν η «Δύση» και ο «προηγμένος
πολιτισμός» της άντλησε ιδέες από την βόρεια Αμερική ή από την Κίνα, αυτό σημαίνει ότι
δεν «τους τα δώσαμε όλα εμείς», ότι χαλαρώνει στον αντίστοιχο βαθμό η απόλυτη
προσκόλληση στη σημασία της αρχαίας Ελλάδας (και Ρώμης, αλλά για τη Ρώμη ούτως ή
άλλως κανείς δεν νοιάζεται στην σημερινή Ελλάδα) η οποία παύει έτσι να αποτελεί το λίκνο
του πολιτισμού, την πηγή του φωτός, την μητέρα όλων των γλωσσών κ.λπ. Γι’ αυτό, δεν θα
πρέπει να μας εκπλήξει αν το βιβλίο γίνει δεκτό με καχυποψία, επιθετικότητα και απόρριψη
ανάλογη με εκείνην που δέχθηκε η Μαύρη Αθηνά
(https://nomadicuniversality.com/2012/01/12/%ce%bc%ce%b1%cf%8d%cf%81%ce%b7-
%ce%b1%ce%b8%ce%b7%ce%bd%ce%ac-ii-
%cf%87%ce%bf%cf%8d%ce%bc%cf%80%ce%bf%ce%bb%cf%84-
%cf%86%ce%b9%ce%bb%ce%b5%ce%bb%ce%bb%ce%b7%ce%bd%ce%b9%cf%83%ce%bc%cf%8c
/) πριν από λίγες δεκαετίες. Ήδη έχουν υπάρξει κάποια τέτοια δείγματα. Μια πλήρης σίγαση
και απόρριψη όμως δεν θα είναι και τόσο εύκολη τώρα, με δεδομένη την εκτενή τεκμηρίωση
και επιστημονική αυστηρότητα του βιβλίου.
3. Και ένα (μέχρι στιγμής) τελευταίο, που είναι και last και least από άποψη σημασίας σε σχέση
με τα άλλα δύο, αλλά παρόλα αυτά θεωρώ χρήσιμο να το σημειώσω: το βιβλίο αυτό
διαψεύδει πανηγυρικά και εκθέτει την παχυλή άγνοια και υποκρισία του Κορνήλιου
Καστοριάδη, όπως αυτή εκφράστηκε π.χ. σε διατυπώσεις όπως η παρακάτω
(https://antikleidi.com/2012/01/14/castoriadis-pronomio/) (οι υπογραμμίσεις δικές μου):

Yπάρχει όμως κάτι το οποίο αποτελεί την ιδιομορφία, τη μοναδικότητα και το βαρύ προνόμιο της
Δύσης: πρόκειται γι’ αυτή την κοινωνικο-ιστορική αλληλουχία που ξεκινά στην αρχαία Eλλάδα
και αρχίζει ξανά, από το 11ο αιώνα και μετά, στη δυτική Eυρώπη. Aυτή είναι η μόνη στην οποία
βλέπουμε να προβάλει ένα πρόταγμα ελευθερίας, ατομικής και συλλογικής αυτονομίας,
κριτικής και αυτοκριτικής. H πιο εντυπωσιακή επιβεβαίωση αυτού είναι ακριβώς ο λόγος ο
οποίος καταγγέλλει τη Δύση. Διότι στη Δύση έχουμε τη δυνατότητα –τουλάχιστον ορισμένοι από
εμάς- να καταγγέλλουμε τον ολοκληρωτισμό, την αποικιοκρατία, το δουλεμπόριο των Mαύρων,
την εξόντωση των Iνδιάνων στην Aμερική. Ομως δεν έχω δει τους απογόνους των Aζτέκων, των
Iνδών ή των Kινέζων να κάνουν μια ανάλογη αυτοκριτική.

Βρίσκω πραγματικά απίστευτο αυτό το κείμενο, το οποίο, χωρίς να ενοχλείται από την
κραυγαλέα αντίφαση όρων, ή να την συνειδητοποιεί καν, μετατρέπει την αυτονομία και την
ελευθερία σε προνόμιο, και μάλιστα διπλό: η «Δύση» έχει ένα προνόμιο έναντι όλου του
υπολοίπου κόσμου, αλλά και ο Κορνήλιος –μαζί με κάποιους άλλους, μη κατονομαζόμενους·
φαντάζομαι τους οπαδούς του- έχουν ένα προνόμιο δεύτερου βαθμού εντός της ήδη
προνομιούχας αυτής ομάδας. Τίποτε άλλο άξιο λόγου δεν παρήχθη οπουδήποτε αλλού και
οποτεδήποτε άλλοτε εκτός από την αρχαία Ελλάδα και τη σύγχρονη Δύση.

Μετά την Αυγή του Παντός ελπίζω ότι δεν θα βρεθεί κανείς να κάνει τόσο απροκάλυπτη
απολογία του ευρωκεντρισμού και να αναμένει να τον πάρουμε στα σοβαρά.

https://nomadicuniversality.com/2021/12/18/αυγή-του-παντός-δύση-του-προνομίου/?fbclid=IwAR0umEq6tziKei11Y8sHtCVq759ynf6NJZEbv8m_tp… 2/3
1/2/22, 12:42 μ.μ. «Αυγή του Παντός», δύση του «προνομίου της Δύσης»; | Nomadic universality


Ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για την εξάλειψη των ανεπιθύμητων σχολίων. Μάθετε
πως επεξεργάζονται τα δεδομένα των σχολίων σας.

Blog στο WordPress.com.

https://nomadicuniversality.com/2021/12/18/αυγή-του-παντός-δύση-του-προνομίου/?fbclid=IwAR0umEq6tziKei11Y8sHtCVq759ynf6NJZEbv8m_tp… 3/3