Arc GIS 10 1آموزش مقدماتی و کاربردی نرم افزار

‫‪1/1/1900‬همراه با ‪ DVD‬رنم افزار و افیل اهی تمرینی کتاب‬ ‫‪)1‬‬
‫آموزش مقدماتی و کاربردی نرم افزار‬

‫‪Arc GIS 10.1‬‬
‫آنچه در این کتاب میآموزید‪:‬‬
‫آشنایی با محیطهای کاری نرم افزار ‪Arc GIS 10.1‬‬ ‫‪1‬‬
‫چگونگی تحلیل فضایی از دادههای مکانی در محیط‬ ‫‪2‬‬

‫‪Arc GIS 10.1‬‬
‫کاربرد نرم افزار ‪ Arc GIS 10.1‬در برنامه ریزی‬ ‫‪3‬‬
‫شهری‬
‫همراه با ‪ DVD‬رنم افزار و افیل اهی تمرینی کتاب‬
‫مؤلف و گرد آورنده‪:‬‬

‫ابراهیم فیروزی‬
‫آموزش مقدماتی و کاربردی نرم افزار‬
‫‪Arc GIS 10.1‬‬
‫مؤلف و گرد آورنده‪ :‬ابراهیم فیروزی‬

‫سر شناسنامه‪:‬‬
‫عنوان و پديدآورندگان‪ :‬آموزش مقدماتی و کاربردی نرم افزار ‪Arc GIS 10.1‬‬
‫مشخصات نشر‪:‬‬
‫مشخصات ظاهری‪:‬‬
‫شابك‪:‬‬
‫عنوان ديگر‪ :‬برنامهريزی شهری‬
‫شناسه افزوده‪:‬‬
‫رده بندی کنگره‪:‬‬
‫رده بندی ديوی‪:‬‬
‫شماره کتابخانه ملی‪:‬‬
‫نام کتاب‪ :‬آموزش مقدماتی و کاربردی نرم افزار ‪Arc GIS 10.1‬‬
‫مؤلفان‪:‬‬
‫نوبت چاپ‪ :‬اول‬
‫شمارگان‪:‬‬
‫قيمت‪ 07777 :‬ريال‬
‫شماره انتشارات‪:‬‬
‫چاپ و صحافی‪:‬‬
‫شابك‪:‬‬
‫مقدمه‬
‫سپاس خدای را که توفيق داد تا بتوانم به نگارش اين کتاب همت گماشته و‬
‫خدمتی هر چند کوچك به جامعه دانشگاهی و علمی ايران عزيز کرده باشم‪ .‬در اين‬
‫نوشتار نويسنده قصد ندارد تا به مبانی سيستم اطالعات جغرافيايی بپردازد گرچه‬
‫ديباچۀ هر علمی تبيين اصول و شالودههای آن است و با در نظر گرفتن اينکه‬
‫دانشجويان و مخاطبان کتاب تا حدود زيادی با اساس و مبانی اين علم در کالسهای‬
‫درس آشنايی هر چند جزئی پيدا کردهاند از پرداختن به اين بخش خودداری میکند‬
‫تا انرژی بيشتری را صرف آموزش کاربردی آن نمايد‪ .‬نرم افزار ‪Arc GIS 10.1‬‬
‫‪،‬‬ ‫‪،‬‬ ‫متشکل از چهار زير مجموعه به نامهای‬
‫است که در ادامه به تفصيل کاربردهای هر‬ ‫و‬
‫کدام از زير بخشهای مذکور تبيين و تشريح خواهد شد‪ .‬همچنين در اين نوشتار‬
‫که به دو بخش مقدماتی و کاربردی تقسيم شده است به ترتيب‪ ،‬در گام اول زير‬
‫بخشهای ‪ Arc GIS 10.1‬بصورت عملی و کامالً تصويری تشريح شده و در گام‬
‫بعدی به کاربردهای اين نرم افزار در زير بخشهای مختلف پرداخته خواهد شد‪.‬‬
‫نويسنده اذعان دارد که سامانه اطالعات جغرافيايی و خاصه نرمافزار ‪ Arc GIS‬به‬
‫قدری گسترده و جامع است که نمیتوان ادعا کرد با نگارش اين کتاب به تشريح‬
‫کامل و جامعی دست يافته است بلکه اين کتاب را میتوان مقدمهای مختصر درباره‬
‫نرمافزار ‪ Arc GIS 10.1‬قلمداد کرد و اميد آن است که اين تحفهی کم مقدار مورد‬
‫اقبال دانشگاهيان و جامعه علمی ايران عزيز قرار گرفته باشد و با همت اين عزيزان‪،‬‬
‫کامل و کاملتر شود‪.‬‬
‫نگارنده‬
‫پاييز ‪9319‬‬
‫ح‬
‫تقدير و تشکر‬
‫‪.‬‬
‫خ‬
‫تقدیم هب تمام خوبیاه‪ ،‬تمام زیباییاه‬
‫و تمام داراییاهیم؛ پدر و مارد‬
‫زعزیرت از جانم‬
‫هک هستی را از مبدأ عشق ربایم وام گرفتهاند‪.‬‬
‫د‬
‫فهرست مطالب‬
‫صفحه‬ ‫عنوان‬
‫ذ‬
‫‪1‬‬
‫فصل اول‪ :‬آموزش نحوهی نصب نرمافزار‬

‫‪ -1-1‬مقدمه‬
‫نوشته شود‪.‬‬
‫‪ -2-1‬نکتههای ویژه قبل از نصب نرم افزار ‪Arc GIS 10.1‬‬
‫‪ )9‬برای پيشگيری از احتمال توقف در مراحل نصب و يا وقوع خطاهای احتمالی از‬
‫قطع بودن ارتباط سيستم با اينترنت اطمينان کامل حاصل نماييد و در صورت ارتباط‬
‫آنرا قطع کرده و تا پايان مراحل نصب از اتصال به اينترنت خودداری کنيد‪.‬‬
‫‪ )2‬در صورت امکان تا پايان مراحل نصب کمتر از ساير برنامهها استفاده کنيد‪.‬‬
‫‪ )3‬دقت داشته باشيد که سيستم عامل شما پيش نيازهای مورد نياز جهت نصب نرم‬
‫افزار را داشته باشد در غير اين صورت با خطا مواجه خواهيد شد‪ .‬در صورتيکه قصد‬
‫نصب نرم افزار بر روی سيستم عامل ‪ Windows XP‬را داريد توجه داشته باشيد که‬
‫سيستم عاملتان ‪ Service pack 3‬بوده و ‪ Microsoft .Net framework 3.5‬هم بر‬
‫روی آن نصب شده باشد‪( .‬اگر ‪ Net framework‬بر روی سيستم عاملتان نصب‬
‫نشده باشد میتوانيد از مسير ‪ DVD‬و پوشه ‪ DotNet35‬نصب کنيد‪ .).‬ولی اگر‬
‫میخواهيد نرم افزار را بر روی سيستم عاملهای ‪ Vista & Seven‬نصب کنيد قبل از‬
‫اقدام به نصب نرم افزار سعی کنيد ‪ User Account‬خود را از مسير ‪Control Panel‬‬
‫و يا به کمك نرم افزار ‪ Turn Off UAC‬موجود در پوشه کرک ‪ DVD‬به حالت‬
‫غير فعال تنظيم کنيد‪.‬‬
‫آموزش مقدماتی و کاربردی نرم افزار ‪Arc GIS 10.1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪)9‬برای غير فعال کردن حساب کاربری خود به مسير مشخص شده رفته و بر روی‬
‫لينك مورد نظر کليك کنيد‪.‬‬
‫‪ )2‬در پنجره ‪ User Account‬دکمه پايين رونده را به طرف ‪ Never notify‬پايين‬

‫برده و ‪ OK‬کنيد‪ .‬اکنون با خيال راحت میتوانيد نرم افزار را نصب نماييد‪.‬‬
‫‪3‬‬ ‫فصل اول‪ :‬معرفی نرم افزار‬
‫‪ -3-1‬مراحل گام به گام نصب نرم افزار ‪Arc GIS 10.1‬‬
‫نرم افزار ‪ Arc GIS 10.1‬تا حدود زيادی مراحل نصبی مشابه نسخه ‪ 97‬دارد‬
‫ولی کمی متفاوتتر از آن است که در ادامه به صورت کامالً تصويری و گام به گام‬
‫آموزش داده خواهد شد‪.‬‬
‫مرحله اول‪ :‬نصب ‪Arc GIS for Desktop 10.1‬‬ ‫‪-1-3-1‬‬
‫‪ )9‬برای شروع کار و اجرای اتوران نصب نرم افزار‪ ،‬بر روی آيکون‬
‫موجود در مسير ‪ DVD‬دوبل کليك کنيد تا پنجره نصب نرم افزار باز شود‪.‬‬
‫‪ )2‬بعد از باز شدن اتوران نصب مطابق شکل زير بر روی ‪ Setup‬مقابل ‪Arc GIS‬‬
‫‪ for Desktop‬کليك کنيد تا فرآيند نصب نرم افزار شروع شود‪.‬‬
‫‪ )3‬مطابق تصاوير زير مراحل نصب را تا پايان ادامه دهيد‪.‬‬

‫‪ -4‬تيك گزينه …‪ Click here to enable Esri‬را برداشته و ‪ Next‬را بزنيد‪.‬‬
‫در حدود ربع تا نيم ساعت منتظر بمانيد تا نصب نرم افزار تمام شود‪.‬‬
‫بعد از اتمام مراحل نصب در پنجره باز شده روی ‪ finish‬کليك کرده و در پنجره‬
‫‪ Arc GIS Administrator Wizard‬که بعد از فشردن دکمه ‪ finish‬ظاهر شده بر‬
‫روی ‪ Cancel‬کليك کنيد‪.‬‬
‫مرحله دوم‪ :‬نصب‪ ،‬کرک ‪Arc GIS License Manager 10.1‬‬ ‫‪-2-3-1‬‬
‫و راه اندازی نرم افزار‬
‫‪ )9‬در پنجره اتوران بر روی ‪ Setup‬مقابل ‪ Arc GIS License Manager‬کليك‬

‫کنيد تا مراحل نصب شروع شود‪.‬‬
‫‪ )2‬مطابق با تصاوير زير مراحل را تا نصب کامل نرم افزار ادامه دهيد‪.‬‬
‫‪ )3‬بعد از کليك بر روی دکمه ‪ finish‬پنجرهای به شکل زير باز میشود که بايد در‬
‫اين پنجره بر روی شاخه ‪ Start/stop‬کليك کنيد و در پنجرهی باز شده ‪ Stop‬را‬
‫کليك نماييد‪.‬‬
‫‪ )4‬بعد از ‪ Stop‬کردن‪ ،‬به پوشهی ‪ Crack‬موجود در ‪ DVD‬رفته و فايل ‪Service‬‬

‫موجود در اين پوشه را با نرم افزار ‪ Notepad‬باز کنيد‪.‬‬
‫‪ )5‬در فايل ‪ Service‬نام کامپيوتر خود را به جای عبارت ‪ ebrahim-PC‬وارد کرده و‬
‫فايل را در مسير ‪ C:\Program Files\ArcGIS\License10.1\bin‬و در ويندوز ‪44‬‬
‫بيتی نيز در مسير ‪ \bin C:\Program Files (x86)\ArcGIS\License10.1‬ذخيره‬
‫کنيد‪.‬‬
‫‪ )4‬در اين پنجره نيز به ترتيب ‪ Start‬و ‪ Re-read Licenses‬را کليك کرده و بعد از‬
‫آن نيز ‪ OK‬کنيد‪.‬‬
‫‪ )0‬اکنون از مسير ‪ Start/All Program/Arc GIS‬برنامه‬

‫را اجرا کنيد و تيك گزينههای مشخص شده را بزنيد‬
‫و در بخش دوم بجای عبارت ‪ ebrahim-PC‬نام سيستم خودتان را وارد کرده و ‪OK‬‬
‫‪ )8‬اگر مراحل فوق را به ترتيب و با دقت انجام داده باشيد در پنجره و کادر‬
‫مشخص شده با محتوايی مطابق شکل زير روبرو خواهيد شد که بيانگر فعال بودن‬
‫نرم افزار تا سال ‪ 2727‬ميالدی است‪.‬‬
‫نرم افزار را اجراء کرده و از آن لذت ببريد‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫فصل دوم‪ :‬آشنایی با محیط ‪Arc Map 10.1‬‬

‫‪ -1-2‬مقدمه‬
‫‪ Arc map‬يکی از زيرمجموعههای بسيار کاربردی و اساسی مجموعه نرم‬
‫افزار ‪ Arc GIS for Desktop‬است که به ما اجازه نقشه سازی‪ ،‬ويرايش‪،‬‬
‫نمادگذاری‪ ،‬تجزيه و تحليل‪ ،‬مديريت دادهها و خروجی گيری از دادهها و عوارض‬
‫دو بعدی موجود به طرق مختلف و با اشکال متنوعی همچون نمودار‪ ،‬گزارش‪،‬‬
‫چارت و نقشه در محيط کاری نرم افزار را میدهد برای دسترسی به ‪ Arc Map‬می‪-‬‬
‫توان از مسير ‪ Start/All Programs/Arc GIS/Arc Map 10.1‬استفاده کرد‪ .‬توصيه‬
‫میشود برای سهولت دسترسی به نرم افزار آنرا به صفحه دسکتاپ بفرستيد‪.‬‬
‫بصورت‪:‬‬
‫در هنگام باال آمدن نرمافزار ‪ Arc Map‬پنجره محاورهای به شکل زير باز می‪-‬‬
‫شود که به کاربران امکان انتخاب محيط کاری مورد نظر را میدهد‪.‬‬
‫فصل دوم‪ :‬آشنایی با محیط ‪21 Arc Map 10.1‬‬
‫‪ )9‬با فشردن …‪ Brows for more‬در زيرمنوی ‪ Existing Map‬پنجره ‪Open Arc‬‬
‫‪ Map Document‬باز میشودکه در اين پنجره میتوان به مسير ذخيره پروژههای‬
‫موجود رفته و آنها را به محيط ‪ Arc Map‬فراخوانی کرد‪.‬‬
‫‪ )2‬با انتخاب ‪ My Templates‬از زير منوی ‪ New Maps‬و ‪ Ok‬کردن صفحهای‬

‫جديد و خالی باز میشود‪.‬‬
‫‪ )3‬برای جلوگيری از باز شدن جعبه محاورهای نرمافزار با هر باال آمدن ‪Arc Map‬‬
‫میتوان تيك گزينه مشخص شده در بخش سوم را گذاشته و ‪ Ok‬کرد‪ .‬همچنين‬
‫گزينههای ديگر موجود در پنجرهی محاورهای نيز الگوهای استاندارد اندازه‬
‫صفحات برای خروجی گرفتن و طرحهای)‪ (Layout‬آماده خروجی را در اختيار‬
‫کاربران قرار میدهد‪.‬‬
‫محيط کاری ‪ Arc Map‬دارای اجزای مختلفی است که با توجه به شکل زير‬
‫توضيح داده خواهد شد‪.‬‬
‫‪ -9‬منوی اصلی )‪ (Main menu‬که همانند همه نرم افزارهای ديگر شرکتهای‬
‫مختلف میباشد‪.‬‬
‫‪ -2‬منوی استاندارد و ‪ Tools‬که بصورت خودکار بعد از نصب نرم افزار به محيط‬
‫کاری اضافه میشود‪.‬‬
‫‪ -3‬جدول محتوا )‪(Table of Contents‬؛ که ليست نقشههای موجود در محيط‬
‫کاری ‪ Arc Map‬را به نمايش میگذارد و برای کار با محتوای نقشهها کاربرد دارد‪.‬‬
‫‪ -4‬دکمههای تبديل کننده محيط کاری نرمافزار بين صفحه نمايش )‪ (Data View‬و‬
‫صفحه طرح )‪. (Layout View‬‬
‫‪ Coordinate View -5‬يا نمايشگر مختصات نقشه در اين بخش است‪.‬‬
‫‪ -4‬ميانبر ‪ Arc Catalog‬و موتور جستجوی نرمافزار که صفحه مربوط به هر کدام با‬
‫نگه داشتن نشانگر ماوس بر روی هر کدام باز میشود در اين قسمت قرار دارند‪.‬‬
‫‪ -0‬صفحه نمايش يا با نقل قول از سايت شرکت سازندهی نرم افزار ‪Data Frame‬‬
‫که محيط کاری نرم افزار محسوب میشود‪.‬‬
‫‪ -2-2‬آشنایی با منوی استاندارد و اجزای آن‬
‫‪ :New‬به کاربران اجازه میدهد تا صفحه کاری جديد به محيط ‪Arc Map‬‬
‫اضافه کنند‪(Ctrl + N) .‬‬
‫‪ : Open‬برای فراخوانی پروژههای ذخيره شده بکار میرود‪(Ctrl + O) .‬‬
‫شکل پروژه ذخيره شده‬
‫‪ : Save‬برای ذخيره تغييرات اعمال شده بکار میرود‪ .‬قابل ذکر است که فايل‬
‫ذخيره شده بصورت پروژه خواهد بود‪(Ctrl + S) .‬‬
‫‪ : Print‬برای پرينت گرفتن از نقشه مورد نظر و موجود در محيط ‪Arc Map‬‬
‫بکار میرود‪.‬‬
‫‪ : Cut‬برای بريدن عوارض انتخاب شده از محل اصلی خود به منظور انتقال‬
‫بکار میرود‪(Ctrl + X) .‬‬
‫‪ : Copy‬برای کپی عوارض انتخابی استفاده میشود‪(Ctrl + C) .‬‬

‫‪ : Paste‬برای جانمايی عوارض ‪ Copy‬و يا ‪ Cut‬شده در محل دلخواه بکار‬

‫میرود‪(Ctrl + V) .‬‬
‫‪ : Delete‬برای حذف کردن عارضهی انتخاب شده بکار میرود‪(Delete) .‬‬
‫‪ : Undo‬برای صرف نظر از عمل انجام شده و برگشت به يك مرحله عقبتر‬

‫بکار میرود‪(Ctrl + Z) .‬‬
‫‪ : Redo‬برای صرف نظر از عمليات انجام شده توسط ابزار ‪ Undo‬بکار می‪-‬‬
‫رود‪(Ctrl + Y) .‬‬
‫‪ : Add Data‬که در واقع پر کاربردترين ابزار منوی استاندارد است به منظور‬

‫اضافه کردن داده جديد به محيط کاری نرمافزار ‪ Arc Map‬استفاده میشود‪.‬‬
‫‪ : Map Scale‬مقياس نقشه را به نمايش میگذارد که‬

‫به دلخواه نيز قابل تغيير است‪.‬‬
‫‪ : Editor Toolbar‬برای فراخوانی ابزار ‪ Editor‬که در مواقع ويرايش نقشه‬
‫الزم خواهد شد بکار میرود‪.‬‬
‫‪ : Table of Contents‬برای فراخوانی جدول محتوا بکار میرود‪( .‬اين آيکون‬
‫زمانی کاربرد دارد که جدول محتوای موجود در سمت چپ محيط کاری ‪Arc‬‬
‫‪ Map‬حذف شده باشد‪).‬‬
‫‪ : Catalog‬برای باز کردن پنجره ‪ Arc Catalog‬به منظور ايجاد فايل جديد و‬
‫مديريت دادهها بکار میرود‪.‬‬
‫‪ : Search‬موتور جستجوگر نرمافزار را به منظور جستجوی جامع در تمام ابعاد‬
‫نرمافزار ‪ Arc GIS‬فراخوانی میکند‪(Ctrl + F) .‬‬
‫‪ : Arc Toolbox‬جعبه ابزار نرمافزار را برای دسترسی به ابزارهای نرمافزار و‬

‫انجام عملياتهای پيشرفته در محيط ‪ ،Arc Map‬به محيط اضافه میکند‪.‬‬
‫‪ : Python‬پنجره ‪ Python‬را جهت کد نويسی و اعمال دستورات بصورت کد‬
‫برنامهنويسی باز میکند‪.‬‬
‫و اما آخرين آيکون موجود در منوی استاندارد که ‪ Model Builder‬ناميده‬

‫میشود پنجره ‪ Model Builder‬را جهت مدلسازی در محيط ‪ Arc GIS‬باز می‪-‬‬
‫کند‪.‬‬
‫) و بنام ‪What This‬‬ ‫در نسخه قبلی اين نرمافزار آيکونی (به شکل‬
‫وجود داشت که با انتخاب آن و کليك بر روی هر کدام از ابزارهای موجود در‬
‫محيط نرمافزار‪ ،‬توضيحات مختصری در مورد آن ابزار نمايش داده میشد که در‬
‫نسخه ‪ 9709‬توسعه داده شده و بهبود يافته است‪ ،‬بطوريکه آيکون آن حذف شده و با‬
‫نگه داشتن نشانگر ماوس بر روی ابزارها‪ ،‬اطالعات مربوطه بصورت خودکار نمايش‬
‫میيابد‪ .‬همچنين برای مشاهده اطالعات جامعتر مربوط به ابزارها بايد کليد ‪ F1‬را‬
‫فشار داد‪.‬‬
‫‪ -3-2‬اضافه کردن داده جدید به محیط کاری ‪Arc Map‬‬

‫نرم افزار ‪ Arc Map‬قابليت خواندن فرمت های متنوعی از جمله؛ فرمت‬
‫برداری يا وکتوری‪ ،‬رستری‪ ،‬فرمت جداول يا ‪ Coverage ،dbf‬و ساير فرمتها را‬
‫داراست‪ .‬در اين بخش دادههای فرمت وکتوری را که اصطالحاً ‪ Shape file‬ناميده‬
‫میشوند به محيط ‪ Arc Map‬اضافه کرده و با آنها آشنا خواهيم شد‪ .‬دادههای‬
‫برداری يا وکتوری در سه نوع نقطهای )‪ ، (Point‬خطی )‪ (Polyline‬و سطحی‬
‫يا )‪ (Polygon‬برای نمايش عوارض سطح زمين بکار میرود‪ .‬برای اضافه کردن‬
‫کليك کنيد تا پنجره ‪ Add Data‬باز‬ ‫داده به محيط ‪ Arc Map‬بر روی آيکون‬
‫شود‪.‬‬
‫برای دسترسی به دادههای موجود در هاردديسك کامپيوترتان بايد مسير‬

‫‪(Connect‬‬ ‫دادهها‪ ،‬به نرم افزار معرفی شود‪ .‬برای تعريف مسير بر روی آيکون‬
‫)‪ to folder‬که در تصوير باال مشخص شده است‪ ،‬کليك کنيد تا پنجرهای به شکل‬
‫زير باز شود‪ .‬در اين پنجره میتوانيد درايو و يا پوشهی مورد نظر را انتخاب و جهت‬
‫تعريف مسير ‪ Ok‬کنيد‪.‬‬
‫شما نيز جهت استفاده از دادههای موجود در ‪ DVD‬و آشنايی با ‪Connect‬‬

‫‪ ،To Folder‬محتويات پوشهی ‪ Book Layers‬را به يکی از درايوهای کامپيوتر خود‬
‫کپی کرده و مسير پوشهی مورد نظر را به نرمافزار تعريف کنيد‪ .‬برای شروع اضافه‬
‫‪ ،‬به مسير ‪:/Book Layers\Ardabil State‬‬ ‫کردن داده با کليك بر روی آيکون‬
‫‪ Data‬برويد و از بين نقشههای موجود‪ ،‬نقشهی ‪ Ardabil Road ،Shahrestan‬و‬
‫‪ Ardabil State Cities‬را انتخاب کرده و با فشردن دکمه ‪ Add‬آنها را به ‪Data‬‬
‫‪ View‬اضافه کنيد‪ .‬ضمناً برای اينکه بتوانيد هر سه داده را همزمان به محيط ‪Arc‬‬
‫‪ Map‬اضافه کنيد بايد کليد ‪ Ctrl‬را پايين نگه داشته و دادهها را انتخاب نماييد و در‬
‫آخر کار طبق تصوير زير عمل کنيد‪.‬‬
‫اگر به ترتيب چيدمان دادهها در ‪ Table of Contents‬توجه کنيد در میيابيد‬

‫که اليهی سطحی يا چندضلعی در پايينترين سطح و اليهی خطی و نقطهای به‬
‫ترتيب باالتر از آن قرار گرفتهاند‪ ،‬دليل اين نوع چيدمان اين است که اگر اليههای‬
‫سطحی باالتر از ساير دادهها قرار گيرند به جهت پوشش سطحی که دارند باعث غير‬
‫قابل رويت شدن عوارض خطی و نقطهای میشوند‪ .‬اين مسئله را میتوانيد با ‪Drag‬‬
‫کردن اليهی ‪ Shahrestan‬به باالتر از ساير اليهها امتحان کنيد‪.‬‬
‫‪ -4-2‬کار با الیههای موجود در ‪Arc Map‬‬
‫‪ -1-4-2‬روشن و خاموش کردن الیهها‬
‫برای روشن يا خاموش کردن اليهها میتوانيد تيك موجود در کنار اسم اليه‬
‫را برداشته و دوباره بگذاريد تا اليه خاموش‪ ،‬روشن شود‪.‬‬
‫‪ -2-4-2‬تغییر رنگ الیهها‬
‫به منظور تغيير رنگ اليهها میتوانيد از نماد (سمبل) زير اسم اليهها استفاده‬
‫کنيد‪ ،‬به شکلی که؛ ‪ )9‬بر روی نماد اليه مورد نظر دوبل کليك کرده و در پنجره باز‬
‫شده به ترتيب‪ )2 :‬بر روی دکمه مقابل گزينه ‪ fill Color‬کليك نموده و ‪ )3‬رنگ‬
‫مورد نظر را انتخاب و ‪ Ok‬کنيد‪ .‬همچنين برای تغيير عرض رنگ و تغيير رنگ‬
‫حاشيهی عوارض اليهها میتوانيد به ترتيب از آيکونهای‬
‫استفاده کنيد و در نهايت ‪Ok‬‬ ‫و‬

‫نماييد‪.‬‬
‫روش دوم و راحتتری نيز برای تغيير رنگ اليهها وجود دارد و آن اينکه بر‬
‫روی نماد زير نام اليه راست کليك کرده و از پنجرهی باز شده رنگ دلخواه خود‬
‫را انتخاب نماييد‪ .‬به منظور دسترسی به رنگهای بيشتر نيز میتوان در پنجرهی باز‬
‫شده بر روی ‪ more Color‬کليك نمود‪.‬‬
‫تغییر اندازه نمادها‬
‫برای تغيير اندازه نماد اليهی مورد نظر‪ )9 ،‬بر روی نماد دايرهای شکل زير‬
‫‪ Ardabil State Cities‬دوبل کليك نماييد تا پنجره ‪ Symbol Selector‬باز شود؛‬
‫‪ )2‬در پنجره باز شده عدد مقابل گزينه ‪ Size‬را با کليك بر روی دکمه باال و پايين‬
‫رونده تغيير دهيد و يا اينکه اندازه مورد نظر را تايپ کنيد ‪ )3‬در صورت تمايل به‬
‫تغيير نماد اليه میتوانيد با مرور سمبلهای موجود در کادر مشخص شده سمبل‬
‫مناسب و مورد نظر را انتخاب و ‪ Ok‬کنيد‪.‬‬
‫‪ -3-4-2‬ذخیره یک پروژه جدید‬
‫برای اينکه تغييرات اعمال شده در اليههای شما ماندگار شود و با هر بار‬
‫اضافه کردن اليهها‪ ،‬رنگ و اندازه آنها بصورت پيش فرض و خودکار تغيير نيابد‪،‬‬
‫بايد تمرين اول خود را به عنوان پروژهای جديد ذخيره کنيد‪ .‬پس برای ذخيره پروژه‬
‫از منوی ‪ File‬بر روی گزينهی …‪ Save A Copy‬کليك کنيد‪ .‬اما سوال اصلی‬
‫اينجاست‪ ،‬چرا گزينهی …‪ Save A Copy‬؟ دليل انتخاب گزينهی مذکور اين است‬
‫که با گزينهی ‪ Save‬فقط میتوان اسم و مسير پروژه را انتخاب کرده و پروژه را‬
‫ذخيره نمود و گزينهی …‪ Save As‬نيز به ما اجازه میدهد‪ ،‬پروژههای موجود را در‬
‫مسيری متمايز و متفاوت با مسير قبلی‪ ،‬ذخيره کنيم‪ .‬ولی با انتخاب گزينه ‪Save A‬‬
‫…‪ Copy‬اختيارات بيشتری بدست میآوريم و در کنار ذخيره کردن پروژه می‪-‬‬
‫توانيم نوع ورژن آن را نيز انتخاب کرده و پروژه را ذخيره نماييم‪.‬‬
‫پس برای ذخيره پروژه به ترتيب مراحل موجود اقدام کنيد‪ )9 :‬مسير ذخيره را‬
‫تعيين نموده و ‪ )2‬اسم مورد نظر را )‪ (Change Symbol‬وارد کنيد ‪ )3‬ورژن ‪ 103‬را‬
‫برای پروژهی خود انتخاب کرده و در آخر امر ‪ Save )4‬را کليك کنيد‬
‫مواقعی هنگام فراخوانی پروژهها و يا انتقال آنها به کامپيوتری ديگر‪،‬‬

‫مشکالتی از قبيل عدم نمايش يا نامشخص بودن آدرس اليههای پروژه پيش میآيد‬
‫( ) که برای جلوگيری از وقوع دوبارهی چنين مشکالتی بايد در هنگام ذخيره‬
‫پروژه و انتقال آنها به ساير درايوها و سيستمها اصولی را رعايت کرد ازجمله‪:‬‬
‫‪ )9‬برای حل مشکل پروژههای معيوب‪ ،‬بعد از باز کردن پروژه به کمك آيکون‬
‫‪ )9 ،‬با دوبل کليك بر روی نام اليه‪ ،‬به پنجرهی ‪ Properties‬رفته و از سربرگ‬
‫‪ )9 Source‬بر روی گزينهی ‪ Set Data Source‬کليك نماييد تا پنجرهی مربوطه باز‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ )2‬در پنجرهی مذکور اليهی مربوط به پروژه را انتخاب و ‪ Add‬کنيد‪ .‬و در آخر امر‬
‫پنجرهی ‪ Properties‬را ‪ Ok‬نماييد‪.‬‬
‫‪ )2‬بعد از اتمام مراحل فوق و آماده شدن پروژه جهت ذخيرهی مجدد بايد قبل از‬
‫ذخيرهسازی پروژه‪ ،‬از منوی ‪ File‬گزينهی ‪ Map Document Properties‬را‬
‫انتخاب نماييد و در پنجرهی باز شده‪ ،‬گزينهی مشخص شده را فعال کرده‪ Apply ،‬و‬
‫را جهت ذخيرهسازی و اعمال‬ ‫‪ Ok‬را کليك کنيد‪ .‬در آخرين مرحله نيز آيکون‬
‫تغييرات انجام شده کليك نماييد‪.‬‬
‫‪ )3‬در صورت انتقال فايلهای پروژه به سيستم يا درايو جديد‪ ،‬اين فايلها بايد به‬
‫همراه پوشهی حاوی اليههای مربوط به پروژه جا بجا شوند تا در مواقع استفادهی‬
‫ساير کاربران خطايی رخ ندهد‪( .‬مرحلهی دوم و سوم تنظيمات را میتوان برای‬
‫پروژههای جديد اعمال کرد تا چنين مشکلی رخ ندهد)‪.‬‬
‫‪ -4-4-2‬آشنایی با منوی ‪Tools‬‬
‫‪ :Zoon In‬برای بزرگنمايی نقشهها بکار میرود‪.‬‬

‫‪ :Zoom Out‬برای کوچك نمايی نقشهها بکار میرود‪.‬‬
‫‪ :Pan‬برای جا بجا کردن نقشهها بکار میرود‪.‬‬
‫‪ :Full Extent‬برای بزرگنمايی (اصلی) کامل نقشه استفاده میشود‪ ،‬به شکلی‬
‫که با کليك بر روی اين آيکون بزرگنمايی نقشه به حالت اوليه برمیگردد‪.‬‬
‫‪ :Fixed Zoom In‬برای بزرگنمايی از مرکز نقشه کاربرد دارد‪.‬‬
‫‪ :Fixed Zoom Out‬برای کوچك نمايی نقشه از مرکز کاربرد دارد‪.‬‬
‫‪ :Go Back to Previous Extent‬برای برگشت به کوچك نمايی يا‬
‫بزرگنمايی قبلی استفاده میشود‪.‬‬
‫‪ :Go To Next Extent‬برای بازگشت از عمل انجام شده توسط ابزار ‪Go‬‬
‫‪ Back to Previous Extent‬استفاده میشود‪.‬‬
‫‪ :Select Features‬برای انتخاب کردن عوارض موجود در نقشهها بکار می‪-‬‬
‫رود‪ .‬با کليك بر روی دکمه کشويی پايين رونده پنج گزينه برای ‪Select Features‬‬
‫ديده میشود که اولين گزينه پرکاربردترين آنهاست‪ .‬نحوه کار با اين ابزار به اين‬
‫شکل است که اول ابزار را انتخاب میکنيم و بعد از تغيير شکل ماوس‪ ،‬چپ کليك‬
‫کرده و بر روی عوارض مورد نظر میکشيم تا انتخاب شود‪.‬‬
‫‪ :Clear Selected Features‬برای از انتخاب خارج کردن عوارض انتخاب‬

‫شده میتوانيد از اين آيکون استفاده کنيد‪.‬‬
‫‪ :Select Element‬برای خنثی کردن ساير دستورات بکار میرود‪ .‬از جمله‬
‫به حالت اول خود میتواند مورد استفاده‬ ‫برای تغيير شکل ماوس از حالت‬
‫قرار گيرد‪.‬‬
‫‪ :Identify‬با انتخاب اين آيکون و کليك بر روی هر کدام از عوارض موجود‬
‫در نقشهها اطالعات توصيفی وارد شده در جداول اطالعات توصيفی آنها در‬
‫پنجرهای به نمايش در میآيد‪ .‬با راست کليك کردن بر روی نام اردبيل در پنجره‬
‫‪ Identify‬میتوانيم کاربردهای بيشتری از اين ابزار داشته باشيم از جمله‪:‬‬
‫چشمك زدن بر روی عارضه و شناسايی موقعيت آن‪ ،‬بزرگنمايی شهر اردبيل‪ ،‬ايجاد‬
‫‪ Book mark ،Hyperlink‬و ساير کاربردها‪.‬‬
‫‪ :Hyperlink‬اين گزينه برای ارتباط دادن فايلهای موجود در نقشه يا صفحات‬

‫وب کاربرد دارد‪ .‬نحوه کار به اين صورت است که بر روی نام اردبيل در پنجره‬
‫‪ Identify‬راست کليك کرده و …‪ Add Hyperlink‬کليك میکنيم و در پنجره‬
‫‪ Add Hyperlink‬به ترتيب ‪ )9‬با فشردن دکمه مربع شکل به مسير فايل مورد نظر‬
‫رفته و انتخاب میکنيم‪ ،‬ولی ‪ )2‬در صورتيکه مايليد صفحات وب را ‪Hyperlink‬‬
‫کنيد گزينه دوم را فعال کرده و آدرس سايت مورد نظر را وارد نموده و در نهايت‬
‫‪ Ok‬کنيد‪.‬‬
‫میتوانيد فايل يا وبسايت‬ ‫بعد از ايجاد هايپرلينك (فرا پيوند) با انتخاب آيکون‬
‫پيوند داده شده‪ ،‬را با کليك بر روی عارضه به صفحه کاری ‪ Arc Map‬فراخوانی‬
‫‪ :Html Popup‬اين ابزار نيز مثل ‪ Identify‬عمل میکند با اين تفاوت که با‬
‫و کليك بر روی عوارض پنجرهای جداگانه برای نمايش‬ ‫انتخاب آيکون‬
‫اطالعات هر کدام از آنها باز میکند‪ ،‬در حالی که ‪ Identify‬اطالعات را فقط در‬
‫يك پنجره به نمايش میگذاشت‪.‬‬
‫‪ :Measure‬اين ابزار برای اندازهگيری فاصله و مساحت کاربرد دارد با کليك‬

‫پنجره ‪ Measure‬باز میشود که شامل ابزارهايی از جمله‬ ‫کردن آيکون‬
‫که جهت اندازهگيری مسافت (فاصله) بکار میرود‪،‬‬ ‫‪ Measure Line‬به شکل‬
‫که جهت اندازهگيری مساحت بکار میرود‬ ‫ابزار ‪ Measure an Area‬به شکل‬
‫است و‬ ‫و به شکل پلی گونی عمل میکند‪ Measure a feature ،‬که به شکل‬
‫جهت اندازهگيری عارضهای خاص کاربرد دارد مثالً شما میتوانيد برای اندازهگيری‬
‫يکی از خطوط اين آيکون را انتخاب کرده و بر روی خط مورد نظر کليك کنيد تا‬
‫اندازه آن در پنجره ‪ Measure‬به نمايش درآيد‪ ،‬ابزار ‪ Show Total‬که به شکل‬
‫است برای جمع بستن چندين اندازهگيری و يا نمايش جمع حاصل از اندازهگيریها‬
‫بکار میرود از دکمه پايين رونده مقابل آن نيز میتوان واحد اندازهگيری مورد نظر‬
‫را انتخاب نموده و بر اساس آن عمل اندازهگيری را انجام داد و در آخر ابزار ‪Clear‬‬
‫است که جهت پاک کردن اندازهگيریهای‬ ‫‪ and reset Results‬که به شکل‬
‫انجام شده استفاده میشود و آخرين دکمه پايين رونده نيز جهت انتخاب نوع اندازه‪-‬‬
‫گيری کاربرد دارد‪.‬‬
‫‪ :Find‬برای جستجو بين عوارض موجود در نقشه و پيدا کردن عارضه مورد‬
‫نظر کاربرد دارد‪ .‬نحوه کار به اين شکل است که با کليك بر روی آيکون‬
‫پنجره مربوطه باز میشود که درون آن بايد ‪ )9‬اسم عارضهی مورد نظر را تايپ کنيد‬
‫‪ )2‬دکمه ‪ Find‬را از پنجره کليك کرده و يا دکمه ‪ Enter‬را از صفحه کليد خود‬
‫فشار دهيد تا ‪ )3‬ابزار ‪ Find‬شهرستان اردبيل را پيدا کرده و نمايش دهد‪ .‬بعد از اين‬
‫مرحله شما میتوانيد بر روی اردبيل راست کليك کرده و عملکردهای بيشتری‬
‫همچون؛ بزرگنمايی‪ ،‬جا بجايی‪ ،‬ايجاد ‪ Bookmark‬و انتخاب عارضه را داشته باشيد‪.‬‬
‫از بخش مشخص شدهی مقابل ‪ In‬نيز میتوانيد اليه مورد نظر را که مايليد عمل‬
‫جستجو در بين عوارض آن انجام گيرد را انتخاب کنيد‪.‬‬
‫‪ :Find Rout‬عمليات جستجو در بين عوارض را با اختيارات بيشتری انجام‬

‫میدهد ولی برای استفاده از اين قابليت بايد به اينترنت دسترسی داشته باشيد تا‬
‫بتوانيد سرويس مورد نظر را انتخاب کنيد‪ ،‬چرا که بدون انتخاب سرويس که در‬
‫تصوير زير های اليت شده است ابزار کارايی چندانی نخواهد داشت‪.‬‬
‫و وارد کردن مختصات )‪ (XY‬عارضه‬ ‫‪ :Go To XY‬با انتخاب اين آيکون‬

‫مورد نظر در پنجره باز شده و فشردن دکمه ‪ ،Enter‬موقعيت آن بر روی نقشه نمايش‬
‫میيابد‪ .‬مراحل کار به اين شکل است که؛ ‪ )9‬با وارد کردن طول و عرض عارضه‬
‫مورد نظر ابزارهای ‪ Go To XY‬فعال میشود و شما قادر به استفاده از آنها خواهيد‬
‫شد‪ )2 .‬با ابزار ‪ Pan To‬درون نقشه میتوانيد در هر مقياسی بر روی مختصات وارد‬
‫شده حرکت کنيد‪ )3 .‬بر روی مختصات وارد شده بزرگنمايی میکند‪ )4 .‬برای‬
‫چشمك زدن در محل مختصات وارد شده و مشخص کردن محل مورد نظر بکار‬
‫میرود‪.‬‬
‫‪ )5‬در محل مختصات مشخص شده نقطهگذاری میکند‪ )4 .‬در محل مختصات مورد‬
‫نظر نقطهگذاری به همراه ‪ XY‬را انجام میدهد‪ )0 .‬طول و عرض وارد شده را بر‬
‫روی محل مورد نظر‪ ،‬برچسب گذاری میکند‪ )8 .‬مختصات وارد شده اخير را‬
‫نمايش میدهد ‪ )1‬برای تعيين واحد مختصات استفاده میشود‪.‬‬
‫‪ :Time Slider‬اين ابزار برای ايجاد اساليد زمانی برای نقشههايی که عامل‬
‫زمان در آنها اهميت دارد بکار میرود‪ .‬مثالً نقشههای هواشناسی که زمان در آنها‬
‫اهميت دارد يکی از اين نقشههاست‪ ،‬حتی نقشههای کيفيت مراتع‪ ،‬فرسايش و سطح‬
‫آبهای زيرزمينی نيز میتواند در بين نقشههايی که عامل زمان در آنها اهميت‬
‫دارد‪ ،‬قرار گيرد‪ .‬اين ابزار معموالً غير فعال است و برای فعال کردن آن بايد به پنجره‬
‫‪ Properties‬رفته (با دوبل کليك بر روی نام اليه و يا راست کليك بر روی آن و‬
‫انتخاب ‪ Properties‬میتوان پنجره مورد نظر را باز کرد) و از سربرگ ‪،Time‬‬
‫گزينهی ‪ Enable Time on This Layer‬را فعال کرده و تنظيمات مورد نظر را‬
‫انجام دهيد تا بتوانيد اساليدی از تغييرات‬
‫انجام شده در بازهی زمانیای که شما تعيين میکنيد را داشته باشيد‪ .‬برای شروع کار‬
‫‪ )9‬تيك گزينه ‪ Enable Time on this Layer‬را بگذاريد تا ‪ Time Slider‬فعال‬
‫شود‪ )2 .‬فيلد مورد نظر را در اين بخش انتخاب کنيد تا تغييرات‬
‫اعمال شده بر روی اين فيلد در بازه زمانی مورد نظر‪ ،‬ثبت شود‪ )3 .‬بازه زمانی مورد‬
‫نظر خودتان را انتخاب کنيد ‪ )4‬منطقه زمانی مورد نظر که برای ايران ‪(UTC‬‬
‫‪ +03:30) Tehran‬میباشد را انتخاب کرده و در نهايت ‪ Ok‬را کليك کنيد تا‬
‫آيکون ‪ Time Slider‬فعال شود تا بتوانيد با کليك بر آن به پنجره آن دسترسی پيدا‬
‫در پنجره باز شده میتوان با کليك بر روی دکمه ‪ Play‬تغييرات را ثبت کرد و برای‬
‫ساير تنظيمات نيز میتوان از منوی ‪ Option‬استفاده کرد و همچنين در آخر کار می‪-‬‬
‫توانيد از پروسه مورد نظر بصورت فيلم خروجی بگيريد‪.‬‬
‫‪ :Create Viewer Window‬آيکونی است که پنجرهای مستقل برای نمايش‬

‫نقشه با مقياس دلخواه کاربران و بدون تغيير در پنجره ‪ Data View‬فراهم میکند‪ .‬با‬
‫در میآيد که با کليك چپ و نگه داشتن‬ ‫شکل ماوس به حالت‬ ‫کليك‬
‫آن و کشيدن بر روی منطقهای از نقشه پنجرهای به شکل زير باز میشود که درون‬
‫آن میتوانيد بصورت مستقل بدون اينکه تغيير حالتی در نقشه اصلی صورت گيرد؛‬
‫کارکردهايی همچون بزرگنمايی‪ ،‬کوچك نمايی‪ ،‬جا بجايی عوارض و ساير‬
‫کارکردها را داشته باشيد‪ .‬همچنين میتوانيد ‪ )9‬نقشه را با مقياس دلخواه ببينيد و يا‬
‫‪ )2‬پنجره را تغيير کاربری داده و به ‪ Magnifier‬تبديل نموده و يا ساير تنظيمات را‬
‫درون آن انجام بدهيد‪.‬‬
‫‪ -5-2‬اضافه کردن داده جدید به محیط کاری ‪Arc Map‬‬
‫نرم افزار ‪ Arc Map‬قابليت خواندن فرمت های متنوعی از جمله؛ فرمت‬
‫برداری يا وکتوری‪ ،‬رستری‪ ،‬فرمت جداول يا ‪ Coverage ،dbf‬و ساير فرمتها را‬
‫داراست‪ .‬در اين بخش دادههای فرمت وکتوری را که اصطالحاً ‪ Shape file‬ناميده‬
‫میشوند به محيط ‪ Arc Map‬اضافه کرده و با آنها آشنا خواهيم شد‪ .‬دادههای‬
‫برداری يا وکتوری در سه نوع نقطهای )‪ ، (Point‬خطی )‪ (Polyline‬و سطحی‬
‫يا )‪ (Polygon‬برای نمايش عوارض سطح زمين بکار میرود‪ .‬برای اضافه کردن‬
‫کليك کنيد تا پنجره ‪ Add Data‬باز‬ ‫داده به محيط ‪ Arc Map‬بر روی آيکون‬
‫شود‪.‬‬
‫برای دسترسی به دادههای موجود در هاردديسك کامپيوترتان بايد مسير‬

‫‪(Connect‬‬ ‫دادهها‪ ،‬به نرم افزار معرفی شود‪ .‬برای تعريف مسير بر روی آيکون‬
‫)‪ to folder‬که در تصوير باال مشخص شده است‪ ،‬کليك کنيد تا پنجرهای به شکل‬
‫زير باز شود‪ .‬در اين پنجره میتوانيد درايو و يا پوشهی مورد نظر را انتخاب و جهت‬
‫تعريف مسير ‪ Ok‬کنيد‪.‬‬
‫شما نيز جهت استفاده از دادههای موجود در ‪ DVD‬و آشنايی با ‪Connect‬‬

‫‪ ،To Folder‬محتويات پوشهی ‪ Book Layers‬را به يکی از درايوهای کامپيوتر خود‬
‫کپی کرده و مسير پوشهی مورد نظر را به نرمافزار تعريف کنيد‪ .‬برای شروع اضافه‬
‫‪ ،‬به مسير ‪:/Book Layers\Ardabil State‬‬ ‫کردن داده با کليك بر روی آيکون‬
‫‪ Data‬برويد و از بين نقشههای موجود‪ ،‬نقشهی ‪ Ardabil Road ،Shahrestan‬و‬
‫‪ Ardabil State Cities‬را انتخاب کرده و با فشردن دکمه ‪ Add‬آنها را به ‪Data‬‬
‫‪ View‬اضافه کنيد‪ .‬ضمناً برای اينکه بتوانيد هر سه داده را همزمان به محيط ‪Arc‬‬
‫‪ Map‬اضافه کنيد بايد کليد ‪ Ctrl‬را پايين نگه داشته و دادهها را انتخاب نماييد و در‬
‫آخر کار طبق تصوير زير عمل کنيد‪.‬‬
‫اگر به ترتيب چيدمان دادهها در ‪ Table of Contents‬توجه کنيد در میيابيد‬

‫که اليهی سطحی يا چندضلعی در پايينترين سطح و اليهی خطی و نقطهای به‬
‫ترتيب باالتر از آن قرار گرفتهاند‪ ،‬دليل اين نوع چيدمان اين است که اگر اليههای‬
‫سطحی باالتر از ساير دادهها قرار گيرند به جهت پوشش سطحی که دارند باعث غير‬
‫قابل رويت شدن عوارض خطی و نقطهای میشوند‪ .‬اين مسئله را میتوانيد با ‪Drag‬‬
‫کردن اليهی ‪ Shahrestan‬به باالتر از ساير اليهها امتحان کنيد‪.‬‬
‫‪ -6-2‬کار با الیههای موجود در ‪Arc Map‬‬
‫روشن و خاموش کردن الیهها‬ ‫‪-1-6-2‬‬
‫برای روشن يا خاموش کردن اليهها میتوانيد تيك موجود در کنار اسم اليه‬
‫را برداشته و دوباره بگذاريد تا اليه خاموش‪ ،‬روشن شود‪.‬‬
‫تغییر رنگ الیهها‬ ‫‪-2-6-2‬‬
‫به منظور تغيير رنگ اليهها میتوانيد از نماد (سمبل) زير اسم اليهها استفاده‬
‫کنيد‪ ،‬به شکلی که؛ ‪ )9‬بر روی نماد اليه مورد نظر دوبل کليك کرده و در پنجره باز‬
‫شده به ترتيب‪ )2 :‬بر روی دکمه مقابل گزينه ‪ fill Color‬کليك نموده و ‪ )3‬رنگ‬
‫مورد نظر را انتخاب و ‪ Ok‬کنيد‪ .‬همچنين برای تغيير عرض رنگ و تغيير رنگ‬
‫حاشيهی عوارض اليهها میتوانيد به ترتيب از آيکونهای‬
‫استفاده کنيد و در نهايت ‪Ok‬‬ ‫و‬

‫روش دوم و راحتتری نيز برای تغيير رنگ اليهها وجود دارد و آن اينکه بر‬
‫روی نماد زير نام اليه راست کليك کرده و از پنجرهی باز شده رنگ دلخواه خود‬
‫را انتخاب نماييد‪ .‬به منظور دسترسی به رنگهای بيشتر نيز میتوان در پنجرهی باز‬
‫شده بر روی ‪ more Color‬کليك نمود‪.‬‬
‫تغییر اندازه نمادها‬
‫برای تغيير اندازه نماد اليهی مورد نظر‪ )9 ،‬بر روی نماد دايرهای شکل زير‬
‫‪ Ardabil State Cities‬دوبل کليك نماييد تا پنجره ‪ Symbol Selector‬باز شود؛‬
‫‪ )2‬در پنجره باز شده عدد مقابل گزينه ‪ Size‬را با کليك بر روی دکمه باال و پايين‬
‫رونده تغيير دهيد و يا اينکه اندازه مورد نظر را تايپ کنيد ‪ )3‬در صورت تمايل به‬
‫تغيير نماد اليه میتوانيد با مرور سمبلهای موجود در کادر مشخص شده سمبل‬
‫مناسب و مورد نظر را انتخاب و ‪ Ok‬کنيد‪.‬‬
‫ذخیره یک پروژه جدید‬ ‫‪-3-6-2‬‬
‫برای اينکه تغييرات اعمال شده در اليههای شما ماندگار شود و با هر بار‬
‫اضافه کردن اليهها‪ ،‬رنگ و اندازه آنها بصورت پيش فرض و خودکار تغيير نيابد‪،‬‬
‫بايد تمرين اول خود را به عنوان پروژهای جديد ذخيره کنيد‪ .‬پس برای ذخيره پروژه‬
‫از منوی ‪ File‬بر روی گزينهی …‪ Save A Copy‬کليك کنيد‪ .‬اما سوال اصلی‬
‫اينجاست‪ ،‬چرا گزينهی …‪ Save A Copy‬؟ دليل انتخاب گزينهی مذکور اين است‬
‫که با گزينهی ‪ Save‬فقط میتوان اسم و مسير پروژه را انتخاب کرده و پروژه را‬
‫ذخيره نمود و گزينهی …‪ Save As‬نيز به ما اجازه میدهد‪ ،‬پروژههای موجود را در‬
‫مسيری متمايز و متفاوت با مسير قبلی‪ ،‬ذخيره کنيم‪ .‬ولی با انتخاب گزينه ‪Save A‬‬
‫…‪ Copy‬اختيارات بيشتری بدست میآوريم و در کنار ذخيره کردن پروژه می‪-‬‬
‫توانيم نوع ورژن آن را نيز انتخاب کرده و پروژه را ذخيره نماييم‪.‬‬
‫پس برای ذخيره پروژه به ترتيب مراحل موجود اقدام کنيد‪ )9 :‬مسير ذخيره را‬
‫تعيين نموده و ‪ )2‬اسم مورد نظر را )‪ (Change Symbol‬وارد کنيد ‪ )3‬ورژن ‪ 103‬را‬
‫برای پروژهی خود انتخاب کرده و در آخر امر ‪ Save )4‬را کليك کنيد‬
‫مواقعی هنگام فراخوانی پروژهها و يا انتقال آنها به کامپيوتری ديگر‪،‬‬

‫مشکالتی از قبيل عدم نمايش يا نامشخص بودن آدرس اليههای پروژه پيش میآيد‬
‫( ) که برای جلوگيری از وقوع دوبارهی چنين مشکالتی بايد در هنگام ذخيره‬
‫پروژه و انتقال آنها به ساير درايوها و سيستمها اصولی را رعايت کرد ازجمله‪:‬‬
‫‪ )9‬برای حل مشکل پروژههای معيوب‪ ،‬بعد از باز کردن پروژه به کمك آيکون‬
‫‪ )9 ،‬با دوبل کليك بر روی نام اليه‪ ،‬به پنجرهی ‪ Properties‬رفته و از سربرگ‬
‫‪ )9 Source‬بر روی گزينهی ‪ Set Data Source‬کليك نماييد تا پنجرهی مربوطه باز‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ )2‬در پنجرهی مذکور اليهی مربوط به پروژه را انتخاب و ‪ Add‬کنيد‪ .‬و در آخر امر‬
‫پنجرهی ‪ Properties‬را ‪ Ok‬نماييد‪.‬‬
‫‪ )2‬بعد از اتمام مراحل فوق و آماده شدن پروژه جهت ذخيرهی مجدد بايد قبل از‬
‫ذخيرهسازی پروژه‪ ،‬از منوی ‪ File‬گزينهی ‪ Map Document Properties‬را‬
‫انتخاب نماييد و در پنجرهی باز شده‪ ،‬گزينهی مشخص شده را فعال کرده‪ Apply ،‬و‬
‫را جهت ذخيرهسازی و اعمال‬ ‫‪ Ok‬را کليك کنيد‪ .‬در آخرين مرحله نيز آيکون‬
‫تغييرات انجام شده کليك نماييد‪.‬‬
‫‪ )3‬در صورت انتقال فايلهای پروژه به سيستم يا درايو جديد‪ ،‬اين فايلها بايد به‬
‫همراه پوشهی حاوی اليههای مربوط به پروژه جا بجا شوند تا در مواقع استفادهی‬
‫ساير کاربران خطايی رخ ندهد‪( .‬مرحلهی دوم و سوم تنظيمات را میتوان برای‬
‫پروژههای جديد اعمال کرد تا چنين مشکلی رخ ندهد)‪.‬‬
‫کار با جداول اطالعات توصیفی )‪ (Attribute Table‬و‬ ‫‪-4-6-2‬‬

‫شناخت اجزای آن‬
‫مقدمه‬
‫قلب هر سيستم اطالعات جغرافيايی‪ ،‬دادههای آن است که کليه ويرايشها‪،‬‬

‫تجزيه و تحليلها و کاربردهای مورد انتظار از يك سيستم اطالعات جغرافيايی بر‬
‫اساس آنها انجام میگيرد و با توجه به اين امر صحت و سقم اطالعات وارد شده نيز‬
‫حائز اهميت فوقالعادهای خواهد بود‪ ،‬چرا که با دادههای با دقت باال است که می‪-‬‬
‫توان به نتايج صحيحی نايل شده و خروجیهای حاصل از آن را در تصميم‬
‫گيریهای مديريتی بکار بست و برای بهبود اوضاع اميدوار بود‪ .‬هر سامانهی‬
‫اطالعات جغرافيايی شامل دو نوع اطالعات مکانی و توصيفی میباشد که اطالعات‬
‫مکانی شامل عوارض زمينی و اطالعات توصيفی نيز شامل ويژگیهای مربوط به‬
‫عوارض زمينی همچون طول‪ ،‬عرض‪ ،‬ارتفاع و ساير ويژگیها میباشد که ترکيب‬
‫اين دو اطالعات درون ‪ GIS‬ويژگی بارزی به آن داده است‪ .‬به هنگام ايجاد اليههای‬
‫جديد در نرمافزار ‪ Arc GIS‬جداول توصيفی نيز بطور خودکار به همراه اليهها ايجاد‬
‫میشود که میتوان اطالعات توصيفی عوارض را درون آنها ثبت و ذخيره کرد و‬
‫در مراحل بعدی آنها را بکار بست‪ .‬ناگفته نماند که ثبت اطالعات توصيفی در‬
‫جداول اطالعاتی معموالً بيش از ‪ 87‬درصد زمان را به خود اختصاص میدهد و نکته‬
‫اصلی اين است که بايد نهايت دقت را در هنگام وارد کردن اطالعات به کار بست تا‬
‫بتوان به نتايج حاصله اطمينان کرد‪.‬‬
‫برای باز کردن جداول توصيفی‪ ،‬بر روی اسم اليهی مورد نظر راست کليك‬
‫کرده و گزينه ‪ Open Attribute Table‬را انتخاب کنيد‪ .‬و همچنين میتوانيد کليد‬
‫‪ Ctrl‬را پايين نگه داشته و بر روی نام اليه دوبل کليك کنيد تا پنجره اطالعات‬
‫توصيفی باز شود‪ .‬زمانی که اليهی جديدی را در نرمافزار ‪ Arc GIS‬ايجاد میکنيد‬
‫نرم افزار بصورت پيشفرض جدولی دو ستونه به نامهای ‪ FID‬و ‪ Shape‬ايجاد می‪-‬‬
‫کند‪ .‬ستون ‪ FID‬که از عدد صفر شروع میشود بيانگر شمارهی رديف بوده و ستون‬
‫‪ Shape‬نيز نوع شکل عارضه را که میتواند ‪ Polyline ،Point‬و ‪ Polygon‬باشد‪،‬‬
‫مشخص میکند‪ .‬اين دو فيل به هيچ وجه قابل حذف نيستند‪ .‬برخی از اجزای تشکيل‬
‫دهندهی اين پنجره به ترتيب عبارتند از‪ :Table Option )9 :‬گزينههايی برای‬
‫جستجو‪ ،‬پرسشگری‪ ،‬اضافه کردن ‪ Field‬جديد و گزارش گيری در اختيار کاربران‬
‫قرار میدهد‪ :Related Tables )2 .‬جداول مرتبط و وصل شده به جدول توصيفی را‬
‫به نمايش میگذارد‪ :Select by Attribute )3 .‬با کليك بر روی اين آيکون پنجره‪-‬‬
‫ای به همين نام باز میشود که در اين پنجره میتوانيد انواع پرسشگریهای توصيفی‬
‫را بر اساس دادههای وارد شده انجام دهيد‪ :Switch Selection )4 .‬رکوردهای‬
‫انتخاب شده را از انتخاب خارج کرده و رکوردهايی که انتخاب نشدهاند را انتخاب‬
‫میکند‪.‬‬
‫‪ )5‬با وارد کردن شماره رديف میتوان به رديف مورد نظر رفت (توجه داشته باشيد‬
‫که شماره از صفر شروع میشود بنابراين اگر شماره ‪ 25‬را تايپ کرده باشيد نرمافزار‬
‫شمارهای پايينتر از آن را خواهد آورد‪ :Show all records )4 .‬با انتخاب اين آيکون‬
‫کل رديفها نمايش میيابد ‪ :Show Selected records )0‬با انتخاب اين گزينه فقط‬
‫رديفهای انتخاب شده نمايش داده میشود‪.‬‬
‫کار با سربرگ ‪ Table Options‬جداول توصیفی‬ ‫‪-5-6-2‬‬
‫در گوشه سمت چپ باالی‬ ‫برای دسترسی به ‪ Table Option‬بر روی آيکون‬
‫پنجره جدول توصيفی کليك کنيد‪ .‬همچنان که در تصوير زير مشاهده میفرماييد‬
‫فرامين و دستورات زيادی در ‪ Table Option‬وجود دارد که به شرح مهمترين آنها‬
‫خواهيم پرداخت‪.‬‬
‫‪ :Find & Replace‬برای پيدا کردن ارزشهای توصيفی موجود در جداول و جا‬
‫بجايی آنها با مشخصات و ارزشهای دلخواه کاربران مورد استفاده قرار میگيرد‪.‬‬
‫برای کار عملی جدول اطالعات توصيفی ‪ Shahrestan‬را باز کرده و گزينه ‪Find‬‬
‫‪ & Replace‬را انتخاب کنيد و در پنجره باز شده نام ‪ Ardabil‬را تايپ کنيد و دکمه‬
‫‪ Find Next‬را برای پيدا کردن ‪ Ardabil‬کليك کنيد‪.‬‬
‫شما میتوانيد برای تمرين جا بجايی‪ ،‬به سربرگ ‪ Replace‬رفته و نام انگليسی اردبيل‬
‫را با نام فارسی آن جا بجا کنيد‪ .‬ولی توجه داشته باشيد که برای اين عمليات بايد‬
‫اجازه ويرايش بر روی اليه را صادر کنيد‪ ،‬برای صدور اجازهی ويرايش اليهها بر‬
‫روی نام اليهی مورد نظر راست کليك نموده و گزينهی ‪ Start Editing‬را از مقابل‬
‫گزينهی ‪ Edit Feature‬انتخاب نماييد‪.‬‬
‫اکنون میتوانيد به پنجره ‪ Find & Replace‬و سربرگ ‪ Replace‬برگشته و در کادر‬

‫‪ Replace With‬نام اردبيل را به فارسی تايپ کنيد و با کليك بر روی دکمه‬
‫‪ Replace‬نام ‪ Ardabil‬را به اردبيل تغيير دهيد‪ .‬برای تمرين نام تمام شهرستانهای‬
‫اردبيل را به فارسی برگردانيد‪ .‬برای ذخيره نيز میتوانيد از زير منوی ‪Save ،Editor‬‬
‫‪ Edits‬را کليك کرده و بعد از آن ‪ Stop Editing‬را کليك کنيد‪.‬‬
‫‪ :Select by Attributes‬اين ابزار رکوردها را بر اساس پرسشگریهای توصيفی‬

‫کاربران انتخاب میکند و در واقع يکی از دستورات اساسی اين بخش است‪ .‬برای‬
‫فراخوانی اين ابزار بر روی آن کليك کنيد تا پنجره مربوطه باز شود‪ .‬برای مثال قصد‬
‫داريم در بين شهرستانها اردبيل را انتخاب کنيم لذا طبق تصوير دستورات را وارد‬
‫میکنيم‪.‬‬
‫مراحل کار بدين صورت است که؛ ‪ )9‬بعد از باز شدن پنجره ‪Select by Attribute‬‬
‫در زير کادر ‪ Method‬بر روی فيلد ‪ Name‬دوبل کليك کنيد‪ )2 .‬بر روی عالمت‬
‫مساوی تك کليك کرده و ‪ Get Unique Values )3‬را کليك کنيد با باز شدن‬
‫کادر بااليی …‪ )4 Get Unique‬بر روی اردبيل دوبل کليك نماييد‪ .‬حال اگر‬
‫‪ Apply‬را کليك کنيد در محيط ‪ Data View‬و بر روی نقشه‪ ،‬شاهد انتخاب شدن‬
‫شهرستان اردبيل خواهيد بود که اگر در حالت ‪ Start Edit‬باشد‪ ،‬میتوانيد ويرايش‬
‫و يا حذف کنيد‪ .‬در صورت زياد بودن زيرمجموعههای (تعداد شهرستانها) فيلد‬
‫‪ Name‬برای سهولت دسترسی به شهرستان مورد نظر میتوانيد از کادر مشخص شده‬
‫مقابل ‪ Go To‬استفاده کرده و با تايپ حرف اول نام شهرستانها و فشردن کليد‬
‫‪ Enter‬به شهرستان مربوطه دست پيدا کنيد‪.‬‬
‫مثالی ديگر‪ :‬برای آشنايی بيشتر با کاربرد ‪ ،Select by Attributes‬شهرهايی را که‬

‫تراکم جمعيت در آنها بيش از ‪ 977‬نفر در هکتار است را پيدا کنيد‪ .‬برای اين‬
‫پاک کنيد‪ .‬بعد‬ ‫پرسشگری بايد دستور قبلی را با کليك بر روی دکمه‬
‫از آن ‪ )9‬درون کادر فيلدها‪ ،‬فيلد ‪ Pop85_Dens‬را با دوبل کليك انتخاب کنيد‪)2 .‬‬
‫را کليك نموده و ‪ )3‬عدد ‪ 977‬را تايپ نماييد و در نهايت ‪Apply )4‬‬ ‫عالمت‬
‫را کليك کنيد‪.‬‬
‫الزم به ذکر است که درون پنجره ‪ ،Select by Attributes‬دستورات ترکيبی و‬

‫پيچيدهای را نيز میتوانيد صادر کنيد برای مثال قصد داريم شهرستانهايی را که‬
‫بيش از‪977777‬نفر جمعيت دارند و همچنين دارای نسبت جنسی کمتر از ‪ 975‬هستند‬
‫را انتخاب کنيم‪ .‬برای اعمال اين عمليات دستور روبرو را صادر میکنيم‬
‫"‪.Populati_2" >100000 AND "Sex_Rate_8" <105‬‬
‫چندين دکمه در پايين پنجرهی ‪ ،Select by Attributes‬موجود است که توضيحی‬

‫مختصر در مورد تك تك آنها خالی از لطف نيست‪ .‬دکمه ‪ Clear‬که قبل شرح آن‬
‫‪ :‬برای سنجش صحت و سقم دستورات بکار میرود و‬ ‫رفت‪ .‬و اما دکمه‬
‫در واقع با کليك بر روی اين آيکون میتوانيم از اشتباه يا صحيح وارد کردن‬
‫دستورات مطلع شويم‪.‬در مواردی که دستورات خود را صحيح وارد کرده باشيد با‬
‫پنجره شماره ‪ 9‬روبرو خواهيد شد و در غير اين صورت با پنجره شماره ‪.2‬‬
‫برای فراخوانی ‪ Help‬نرمافزار بکار میرود‪ ،‬آيکون‬ ‫آيکون‬

‫برای فراخوانی دستورات ذخيره شدهی قبلی کاربرد داشته و در نهايت آيکون‬
‫نيز برای ذخيرهی دستورات بکار میرود‪.‬‬
‫‪ :Clear Selection‬عوارض را از حالت انتخاب خارج میکند‪.‬‬
‫‪ :Switch Selection‬رکوردهای انتخاب شده را از انتخاب خارج کرده و‬
‫رکوردهايی که انتخاب نشدهاند را انتخاب میکند‪.‬‬
‫‪ :Select All‬برای انتخاب همهی رکوردهای موجود در جدول بکار میرود‪.‬‬
‫‪ :Add Field‬اين گزينه برای ايجاد ‪Field‬های جديد در جداول توصيفی بکار می‪-‬‬
‫رود‪ .‬در ايجاد هر فيلدی بايد توجه داشته باشيد که نوع فيلد ايجاد شده متناسب با‬
‫دادههايی باشد که قصد ثبت و ذخيره کردن آنها را داريد‪ .‬برای درک بهتر‪ ،‬در‬
‫پنجرهی جدول توصيفی اليهی شهرستان و از منوی ‪ Table Option‬بر روی ‪Add‬‬
‫‪ Field‬کليك کنيد تا پنجره مربوط به آن باز شود و در آنجا برای تراکم جمعيت‬
‫شهرستانهای اردبيل فيلدی تحت عنوان ‪ Density‬ايجاد نماييد‪( .‬الزم به ذکر است‬
‫که در هنگام ايجاد فيلد جديد اليه بايد در حالت ‪ Stop Editing‬قرار گرفته باشد در‬
‫غير اين صورت فيلدی ايجاد نخواهد شد)‪ .‬طبق تصوير زير عمل کنيد ‪ )9‬در بخش‬
‫اول نام فيلد را وارد کرده و ‪ )2‬در بخش دوم نوع فيلد را انتخاب نموده و در نهايت‬
‫‪ Ok‬کنيد‪.‬‬
‫در منوی کشويی ‪ Type‬شش گزينه موجود است که برای تعيين نوع فيلدها بکار‬
‫میروند؛ گزينه ‪ Short Integer‬اعداد صحيح ‪ 8‬کاراکتر را شامل میشود‪ ،‬گزينه‬
‫‪ Long Integer‬اعداد صحيح تا ‪ 94‬کاراکتر را در بر میگيرد‪ ،‬گزينهی ‪ Float‬اعداد‬
‫اعشار تا ‪ 8‬کاراکتر را شامل میشود‪ ،‬گزينهی ‪ Double‬اعداد اعشار تا ‪ 94‬کاراکتر را‬
‫شامل میشود‪ ،‬فرمت ‪ Text‬برای فيلدهايی که دادههای متنی را در بر میگيرد‪،‬‬
‫استفاده میشود (همچون اسم شهرها)‪ .‬و در نهايت گزينهی ‪ Date‬نيز برای فيلدهايی‬
‫که تاريخ وقوع رويدادی خاص را نشان میدهد‪ ،‬استفاده میشود‪.‬‬
‫‪ :Turn All Fields on‬اين گزينه همچنان که از اسم آن‬

‫مشخص است‪ ،‬برای روشن کردن تمام فيلدهايی که خاموش شدهاند‪ ،‬استفاده می‪-‬‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ :Show Field Aliases‬در صورتيکه برای فيلدها اسم‬
‫مستعار تعيين نماييد‪ ،‬با فعال کردن اين گزينه میتوانيد اجازه نمايش اسامی مستعار را‬
‫صادر کنيد‪.‬‬
‫‪ :Arrange Table‬اين گزينه و زير منوهای آن برای تنظيم نمايش اطالعات توصيفی‬
‫چندين اليه درون يك پنجره‪ ،‬بصورت افقی و يا عمودی بکار میرود‪.‬‬
‫گزينه اول برای تنظيم نمايش پنجرهها به حالت افقی بکار میرود‪ ،‬گزينه دوم حالت‬
‫عمودی را ممکن میسازد‪ ،‬گزينهی سوم نيز پنجرهها را به حالت قبلی باز میگرداند‬
‫و باالخره گزينه چهارم برای برگشت از عمل انجام شده توسط گزينهی سوم بکار‬
‫میرود‪.‬‬
‫‪ :Restore Default Column Widths‬در صورتيکه عرض فيلدها را کم و يا زياد‬

‫کرده باشيد با کليك اين گزينه همه تغييرات لغو شده و عرض فيلدها به شکل اوليه‬
‫خود باز میگردند‪.‬‬
‫‪ :Restore Default Field Order‬اگر احياناً تغييرات ظاهری (همچون جا بجايی‬
‫فيلدها) در بين فيلدها اعمال کرده باشيد با کليك اين گزينه میتوانيد جدول را به‬
‫حالت قبل از جا بجايی برگردانيد‪.‬‬
‫‪ :Join and Relates‬اين گزينه برای ايجاد ‪ )9‬اتصال و ‪ )2‬ارتباط بين جداول‬
‫توصيفی کاربرد دارد‪ .‬گزينهی بعدی نيز )‪ (Related Tables‬جداول مرتبط را‬
‫نمايش میدهد‪.‬‬
‫‪ :Create Graph‬با انتخاب اين گزينه قادر خواهيد بود از فيلدهای مورد نظرتان‬
‫نمودار تهيه کنيد‪ .‬برای شروع روی گزينهی مذکور کليك نماييد تا پنجرهی‬
‫‪ Create Graph Wizard‬باز شود‪ .‬در پنجره مورد نظر تنظيمات را طبق مراحل زير‪،‬‬
‫بصورت گام به گام انجام دهيد‪.‬‬
‫‪ :Graph type‬در اين بخش نوع نمودار را‪ ،‬از بين نمودارهای ستونی‪ ،‬دايرهای‪ ،‬خطی‬
‫و ساير انواع آن تعيين کنيد‪.‬‬
‫‪ : Layer/Table‬در اين بخش بايد اليهای که میخواهيد از فيلدهای آن گراف تهيه‬
‫کنيد را تعيين نماييد‪ .‬پس اليهی شهرستان را از اين کادر انتخاب کنيد‪.‬‬
‫‪ : Value field‬در اين بخش فيلدی که قصد تهيه گراف از آن داريد را انتخاب‬
‫کنيد‪( .‬فيلد ‪ Populati_2‬را که جمعيت سال ‪ 9385‬شهرستان اردبيل را در بر می‪-‬‬
‫گيرد را انتخاب نماييد)‪.‬‬
‫)‪ : X field (optional‬فيلد ‪ Populati_2‬را جهت تنظيم صعودی يا نزولی بودن‬
‫ستونهای نمودار وارد کرده و نوع آن را تعيين کنيد‪.‬‬
‫‪ : X Label field‬برای تعيين برچسب محور افقی کاربرد دارد‪( .‬ترجيحاً اين گزينه‬
‫را بر روی فيلد ‪ Name‬تنظيم کنيد)‪.‬‬
‫‪ : Vertical axis‬محل قرارگيری اعداد فيلد ارزش را میتوان از اين کادر تعيين کرد‬
‫که در چپ و يا راست و يا هر دو طرف نمودار قرار گيرد‪.‬‬
‫‪ : Horizontal axis‬محل قرارگيری برچسب افقی گراف را تعيين میکند که پايين‪،‬‬
‫باال و يا هر دو طرف نمودار قرار گيرد‪.‬‬
‫‪ : Add to Legend‬با فعال شدن اين گزينه راهنمايی برای نمودار شما اضافه خواهد‬
‫شد‪.‬‬
‫)‪ : Show Labels (marks‬با فعال کردن اين گزينه شاهد اضافه شدن مقادير ستونها‬
‫به عنوان برچسب هر ستون خواهيم بود‪.‬‬
‫‪ : Color‬برای تعيين رنگ نمودار بکار میرود‪ .‬و دارای سه گزينه است که گزينه‬
‫‪:Match With Layer‬رنگ همان اليهای که از فيلدهای آن گراف تهيه شده است‬
‫را به نمودار میدهد‪.‬‬
‫گزينه ‪ :Palette‬که بهترين گزينه در بين سه گزينه موجود است چرا که طيفبندی‬
‫خاصی را برای ستونهای نمودار تعيين میکند و هر ستونی را با رنگی منحصر به فرد‬
‫نمايش میدهد‪.‬‬
‫و گزينه آخر نيز ‪ :Custom‬کاربران را در تعيين رنگ مورد نظر مختار میگذارد‪.‬‬
‫‪ :Bar style‬از اين کادر نوع شکل ستونها را میتوان تعيين نمود‪.‬‬
‫‪ : Bar size‬در اين کادر میتوان اندازهی عرض ستونها را به درصد تعيين کرد‪.‬‬
‫‪ :Show border‬با فعال کردن اين گزينه کادری در اطراف ستونهای نمودار رسم‬
‫میشود‪.‬‬
‫بعد از اعمال تنظيمات فوق گزينهی ‪ Next‬را کليك نموده و به مرحله بعد برويد‪ .‬در‬
‫پنجره بعدی تنظيمات زير را انجام دهيد‪.‬‬
‫…‪ :Show all feature‬با فعال کردن اين کادر تمام رکوردهای ثبت شدهی فيلد‬
‫ارزش درون گراف نمايش میيابد‪.‬‬
‫…‪ :Highlight currently selected‬برای هاياليت کردن ستون رکوردهای انتخاب‬
‫شدهی فيلد ارزش بکار میرود‪.‬‬
‫…‪ :Show only selected feature‬با فعال شدن اين گزينه فقط ستون رکوردهايی‬
‫که انتخاب شدهاند نمايش میيابد‪.‬‬
‫در پايين کادر ‪ General graph properties‬و مقابل کادر ‪ Title‬میتوانيد عنوانی‬
‫برای نمودار خودتان تعيين نماييد‪ .‬و اگر قصد پا نويسی نمودار را داشته باشيد بايد‬
‫در مقابل کادر ‪ ،Footer‬پا نويس خود را بنويسيد‪ .‬با فعال کردن گزينهی ‪Graph 3D‬‬
‫‪ view‬میتوانيد نمايش سه بعدی نمودار را داشته باشيد‪.‬‬
‫‪ :Graph legend‬با فعال نمودن اين گزينه میتوان برای گراف راهنما اضافه کرده و‬
‫در کادر ‪ Title‬عنوانی برای آن تعيين نمود و همچنين در مقابل گزينه ‪ Position‬نيز‬
‫میتوانيد محل قرارگيری را تعيين نماييد‪.‬‬
‫و اما گزينههای موجود در کادر ‪ Axis properties‬امکان نمايش نام محورها‪ ،‬تغيير‬
‫نام آنها و روشن يا خاموش کردن آنها را برای کاربران ايجاد میکند؛ به شکلی‬
‫که میتوانيد برای هر کدام از محورها اسم خاصی را نوشته و به منظور نمايش آنها‪،‬‬
‫تيك گزينه ‪ Visible‬را بگذاريد‪ .‬و در آخرين مرحله بر روی دکمه ‪ Finish‬کليك‬
‫نماييد تا نمودار شما برای خروجی گيری و يا ذخيره مهيا شود‪.‬‬
‫بعد از آماده شدن گراف‪ ،‬با راست کليك بر روی پنجرهی نمودار و انتخاب گزينه‪-‬‬
‫ی ‪ Save‬میتوانيد مسيری برای ذخيرهی نمودار خود انتخاب ک‪.‬ده و آن را به‬
‫فرمت ‪ Grf‬ذخيره نماييد‪ .‬اين نوع ذخيره زمانی کاربرد دارد که شما قصد داشته‬
‫باشيد بعداً با فراخوانی مجدد گراف تهيه شده تنظيماتی درون آن اعمال نماييد‪.‬‬
‫همچنين در صورت تمايل میتوانيد با انتخاب گزينهی ‪ Add to Layout‬گراف تهيه‬
‫شده را به نقشهی خروجی خود اضافه نماييد‪.‬‬
‫ولی در صورتی که بخواهيد نمودار را به همان شکل و بدون قابليت ويرايش مجدد‬
‫و به فرمت عکس ذخيره کنيد‪ ،‬بايد بر روی گزينهی ‪ Export‬کليك نماييد تا‬
‫پنجرهی ‪ Export Dialog‬باز شود‪ .‬در پنجره باز شده نوع فرمت‪ ،‬وضوح )‪ (DPI‬و‬
‫ساير تنظيمات را انجام داده و در مسير دلخواه با نام مورد نظر ذخيره نماييد‪ .‬توجه‬
‫داشته باشيد هر چقدر ‪ DPI‬تصوير باال باشد وضوح آن نيز بيشتر خواهد داشت‪.‬‬
‫ضمن ًا برای ايجاد گراف از مسير ‪ View/Graphs/Create‬نيز میتوانيد استفاده‬

‫‪ :Add Table to Layout‬جداول توصيفی را درون طرح خروجی جانمايی (اضافه)‬
‫میکند‪.‬‬
‫‪:Reload Cache‬‬
‫‪ :Print‬برای پرينت گرفتن از جدول توصيفی اليه میتوان از اين گزينه استفاده کرد‪.‬‬
‫‪ :Reports‬جهت تهيه گزارش از فيلدهای مورد نظر جداول توصيفی از اين گزينه‬
‫استفاده میشود‪ .‬جهت شروع گزارش گيری از ‪ Table Options‬و منوی ‪Reports‬‬
‫گزينهی ‪ Create Report‬را انتخاب نماييد تا پنجرهی ‪ Report Wizard‬باز شود‪.‬‬
‫و در پنجرهی باز شده در کادر ‪ ،Layer/Table‬اليه شهرستان را انتخاب کرده و از‬

‫کادر زيرين ‪ Available Fields‬فيلدهايی که قصد گزارش گيری از آنها را داريد‪،‬‬
‫انتخاب کرده و با کليك بر روی آيکون آنها را به کادر ‪ Report Fields‬انتقال‬
‫دهيد‪ .‬سپس بر روی ‪ Next‬کليك کنيد‪.‬‬
‫در اين پنجره فيلد ‪ Name‬را از کادر ‪ Report Fields‬به عنوان سرگروه انتخاب‬
‫کرده و با آيکون به کادر روبرويی بفرستيد و در نهايت ‪ Next‬را کليك نماييد و‬
‫در پنجرهی بعدی ترتيب قرارگيری فيلدها و نزولی )‪ (Ascending‬يا صعودی‬
‫)‪ (Descending‬بودن دادههای موجود در آنها را تعيين کنيد‪.‬‬
‫همچنين در پنجرهی ‪ Summary Options‬نيز میتوانيد پارامترهايی همچون حداقل‪،‬‬

‫ميانگين‪ ،‬حداکثر و مجموع را تيك بزنيد تا نرمافزار اين پارامترها را بر اساس داده‪-‬‬
‫های موجود در فيلدها محاسبه نموده و به گزارش شما اضافه کند‪.‬‬
‫در پنجرهی بعدی بايد تنظيمات مربوط به طرح خروجی گزارش و ‪ ...‬را تعيين‬
‫نماييد‪ .‬و در نهايت ‪ Next‬را کليك کنيد‪.‬‬
‫در پنجرهی ماقبل آخر نيز استايل دلخواه خود را انتخاب کرده و ‪ Next‬را کليك‬
‫در آخرين پنجره نيز عنوانی برای گزارش خود تعيين کرده و ‪ Finish‬را انتخاب‬
‫در آخر امر شاهد آماده شدن گزارش برای ذخيره کردن و يا خروجی گرفتن‬
‫میتوانيد گزارش مورد نظر را به فرمت‬ ‫خواهيد بود و با کليك بر روی آيکون‬
‫‪ Export report to file‬میتوان از‬ ‫‪ RLF‬ذخيره نماييد‪ .‬با استفاده از آيکون‬
‫گزارش موجود به فرمت های متنوع خروجی گرفت و همچنين با انتخاب آيکون‬
‫‪ Add report to Arc Map Layout‬میتوانيد گزارش را به طرح خروجی خود‬
‫اضافه کنيد‪.‬‬
‫‪ :Export‬با کليك بر روی اين گزينه میتوانيد از جداول توصيفی اليهها به فرمت‬
‫های )‪ dbf (Data Base Table‬يا ‪ TXT‬خروجی بگيريد‪.‬‬
‫‪ :Appearance‬با انتخاب اين گزينه پنجرهی ‪ Appearance Table‬باز میشود که‬

‫درون آن میتوانيد تنظيماتی همچون نوع‪ ،‬رنگ و اندازهی فونت و همچنين رنگ‬
‫رکوردهای انتخاب و های اليت شده و يا ساير تنظيمات ظاهری را انجام داده و ‪Ok‬‬
‫برای تغييرات و تنظيمات بيشتر در جداول توصيفی میتوانيد بر روی فيلد مورد نظر‬
‫راست کليك کنيد تا زير منوی آن باز شود و به گزينههای زير دسترسی پيدا کنيد‪.‬‬
‫‪ :Sort Ascending‬برای مرتب کردن دادههای فيلد مورد نظر بصورت صعودی‬
‫(افزايشی) بکار میرود‪.‬‬
‫‪ :Sort Descending‬برای مرتب کردن دادههای فيلد مورد نظر بصورت نزولی‬
‫(کاهشی) بکار میرود‪.‬‬
‫‪ :Advanced Sorting‬تنظيمات فوق را با اختيارات بيشتر و بصورت پيشرفتهتر انجام‬
‫میدهد‪.‬‬
‫‪ :Summarize‬با انتخاب اين گزينه و در پنجره باز شده میتوانيد خالصه گزارشی از‬
‫فيلد دلخواه خود تهيه نماييد‪ .‬در پنجرهی باز شده و در قسمت اول فيلد مورد نظر را‬
‫انتخاب نماييد و در بخش دوم نيز پارامترهايی (حداقل‪ ،‬حداکثر‪ ،‬ميانگين‪ ،‬مجموع و‬
‫واريانس) که مايليد در خالصهی گزارش بيايد را انتخاب نماييد و در بخش سوم‬
‫مسير و اسم دلخواه را داده و در نهايت ‪ Ok‬کنيد‪.‬‬
‫بعد از اتمام مراحل پيامی ظاهر میشود و از شما اجازهی اضافه کردن جدول به‬
‫‪ Table of Content‬را میخواهد‪.‬اگر مايل بوديد جدول را به ليست محتوا اضافه‬
‫کنيد در اين پنجره بر روی ‪ yes‬کليك نماييد‪.‬‬
‫بعد از اضافه شدن جدول به ليست محتوا بر روی آن راست کليك کرده و ‪ Open‬را‬
‫انتخاب کنيد تا خالصه گزارش موجود در جدول باز شود‪.‬‬
‫‪ :Statistics‬با راست کليك بر روی فيلد مورد نظر و انتخاب اين گزينه پارامترهايی‬
‫همچون تعداد رديفها‪ ،‬حداقل‪ ،‬حداکثر‪ ،‬مجموع‪ ،‬ميانگين و انحراف معيار برای‬
‫مقادير موجود در آن فيلد محاسبه شده و نمايش میيابد‪ .‬همچنين نموداری جهت‬
‫نمايش توزيع فراوانی مقادير موجود در فيلد ترسيم و نمايش میيابد‪.‬‬
‫‪ :Field Calculator‬با انتخاب اين گزينه قادر خواهيد بود محاسبات مختلفی را در‬
‫پنجر ه باز شده انجام دهيد‪ .‬برای مثال ما قصد داريم نسبت جنسی را در شهرستانهای‬
‫استان اردبيل بر اساس آمار جمعيتی سال ‪ ،9385‬محاسبه کنيم‪ .‬برای شروع‪ ،‬فيلدی به‬
‫اسم نسبت جنسی )‪ (Sex Rate‬در جدول توصيفی اليهی ‪ Shahrestan‬اضافه نماييد‬
‫(فيلد از نوع اعداد صحيح ‪ 8‬کاراکتره باشد در صورت نياز به دقت زياد نوع فيلد را‬
‫از نوع اعشار انتخاب کنيد ) بعد از اضافه کردن فيلد اليهی مذکور را در حالت‬
‫‪ Start Editing‬قرار داده‪ ،‬بر روی فيلد جديد راست کليك کرده و گزينهی ‪Field‬‬
‫‪ Calculator‬را انتخاب نماييد‪ .‬در پنجره باز شده‪ ،‬دستور ‪([men_85] /‬‬
‫)‪ [Women_85] *100‬را وارد کنيد‪.‬‬
‫دستور فوق را بدين صورت وارد نماييد‪ )9 :‬بر روی‪ men_85‬دوبل کليك نماييد‪.‬‬
‫کليك کرده و ‪ )3‬بر روی ‪ Women_85‬نيز دوبل کليك‬ ‫‪ )2‬بر روی آيکون‬
‫کليك کنيد و در نهايت ‪ )5‬عدد ‪ 977‬را تايپ کرده‬ ‫نموده و ‪ )4‬بر روی آيکون‬
‫و ‪ Ok‬نماييد تا دستور اجراء شده و محاسبات انجام شود‪ .‬برای محاسبه تراکم‬
‫جمعيت به نفر در هکتار نيز در پنجرهی ‪ ،Field Calculator‬دستور ‪[Populati_2] /‬‬
‫‪ [Hectares] *10000‬را صادر کرده و ‪ Ok‬کنيد‪.‬‬
‫‪ :Calculate Geometry‬اين گزينه برای محاسبه مختصات عوارض بکار میرود‪ .‬و‬
‫بسته به عوارض پارامتر محاسبه شده کمی متفاوت خواهد شد به صورتی که برای‬
‫عوارض نقطهای فقط طول و عرض )‪ (XY‬را محاسبه میکند‪ .‬ولی برای عوارض‬
‫خطی به جز ‪ X‬و‪ Y‬نقاط آغازين‪ ،‬پايانی و ميانی‪ ،‬طول خطوط نيز محاسبه میشود‪.‬و‬
‫در نهايت برای عوارض سطحی )‪ X (Polygon‬و‪ Y‬مرکز سطوح‪ ،‬مساحت و محيط‬
‫را محاسبه میکند‪ .‬برای آشنايی با اين قابليت جدول توصيفی شهرهای استان اردبيل‬
‫را باز کرده و فيلدهای ‪ X‬و‪ Y‬را به آن اضافه نماييد‪ .‬سپس برای محاسبه طول بر روی‬
‫فيلد ‪ X‬راست کليك و‪ Calculate Geometry‬را انتخاب کنيد و در پنجره باز شده‬
‫در قسمت ‪ ،Property‬مطابق تصوير زير …‪ X Coordinate‬را انتخاب نموده و در‬
‫بخش ‪ Coordinate System‬گزينهی اول را انتخاب کنيد و در بخش ‪ Units‬نيز‬
‫واحد اندازهگيری را که در سيستمهای مختصات متريك )‪ (UTM‬متر هست‪،‬‬

‫‪ Meter‬را انتخاب نماييد و در نهايت پنجره را ‪ Ok‬کنيد تا محاسبات انجام شده و به‬
‫جدول اطالعات توصيفی اضافه شود‪ .‬برای محاسبه طول نيز اين فرآيند را انجام دهيد‬
‫منتها در بخش اول …‪ Y Coordinate‬را انتخاب نماييد‪.‬‬
‫قابل ذکر است که تمام اين فرآيندها به کمك اکستنشن ‪ X Tools‬بصورت‬

‫خودکار‪ ،‬بسيار راحتتر و پيشرفتهتر انجام میگيرد‪ .‬و همچنين جعبه ابزار ‪Arc‬‬
‫‪ Tool Box‬ابزارهايی برای محاسبات پارامترهای فوق در اختيار کاربران قرار می‪-‬‬
‫دهد که در بخش مربوطه به طور مفصل تشريح خواهد شد‪.‬‬
‫‪ :Turn Field Off‬اين گزينه همانطور که از اسم آن مشخص است‪ ،‬برای خاموش‬
‫کردن فيلد مورد نظر بکار میرود‪ ،‬فيلد خاموش شده در جدول نمايش نمیيابد‪.‬‬
‫برای روشن کردن فيلد خاموش شده میتوانيد بر روی اليهی مورد نظر راست‬
‫کليك کرده و ‪ Properties‬را انتخاب نماييد‪ ،‬تا پنجره مربوطه باز شود‪ ،‬در پنجره‬
‫مذکور و سربرگ ‪ Field‬تيك فيلد يا فيلدهايی را که میخواهيد روشن کنيد را‬
‫‪Turn All Fields On‬‬ ‫گذاشته و ‪ Ok‬نماييد‪ ،‬همچنين ‪ )9‬با کليك بر آيکون‬
‫میتوانيد همهی فيلدهای خاموش شده را روشن کنيد و ‪ )2‬با انتخاب آيکون‬
‫‪ Turn All Fields Off‬نيز میتوانيد همهی فيلدهای موجود را خاموش نماييد‪ .‬قابل‬
‫ذکر است همچنان که قبالً اشاره شد برای روشن کردن تمام فيلدها از منوی ‪Table‬‬
‫‪ Option‬نيز میتوان بر روی گزينهی ‪ Turn All Fields On‬کليك نمود‪.‬‬
‫‪ :Freeze/Unfreeze Column‬اين گزينه برای تثبيت (ميخکوب کردن) فيلد‬

‫(ستون) مورد نظر کاربرد دارد‪ .‬با راست کليك بر روی فيلد مورد نظر و انتخاب اين‬
‫گزينه‪ ،‬فيلد مذکور در زمان حرکت بين ساير فيلدها در بصورت ثابت در سمت‬
‫چپ جدول توصيفی قابل مشاهده خواهد بود‪ .‬برای غير فعال کردن دوباره اين‬
‫عمليات را تکرار نماييد‪.‬‬
‫‪ :Delete Field‬برای حذف کردن فيلد مورد نظر‪ ،‬میتوانيد از اين گزينه استفاده‬
‫نماييد‪ .‬بدين صورت که بر روی فيلد مورد نظر راست کليك کرده و اين گزينه را‬
‫انتخاب کنيد و در پنجرهی باز شده ‪ Yes‬را کليك نماييد‪.‬‬
‫‪ :Multi Delete Fields‬اين گزينه برای حذف چندگانهی فيلدها بکار میرود‪ .‬برای‬
‫استفاده از اين قابليت بر روی يکی از فيلدها راست کليك کرده و گزينهی مذکور‬
‫را انتخاب نماييد و در پنجرهی باز شده فيلدهايی را که تمايل به حذف آنها داريد‬
‫را انتخاب نموده و ‪ Ok‬کنيد‪ ،‬همچنين در پنجره ظاهر شده نيز بر روی ‪ Yes‬کليك‬
‫کنيد‪ .‬ضمناً اين گزينه از اکستنشن ‪ X Tools Pro‬نيز قابل دسترسی است‪.‬‬
‫‪ :Properties‬با انتخاب اين گزينه پنجرهی ‪ Field Properties‬باز میشود که در اين‬

‫پنجره میتوانيد ويژگیهای فيلد مربوطه را مشاهده کرده و در صورت لزوم تغييراتی‬
‫بر روی آن اعمال نماييد‪.‬‬
‫عملیات ‪ Labeling‬یا برچسبگذاری‬ ‫‪-6-6-2‬‬
‫گاهاً برای شناسايی عوارض و قابل شناسايی کردن آنها عمليات برچسب‪-‬‬
‫گذاری انجام میگيرد‪ .‬اين عمليات با استفاده از اطالعات توصيفی موجود در‬
‫جداول توصيفی اليهها انجام میگيرد‪ .‬برای برچسبگذاری کردن عوارض چندين‬
‫روش وجود دارد که به اختصار به شرح هر کدام از آنها پرداخته خواهد شد‪.‬‬
‫‪ 2040409‬روش اول‪:‬‬
‫در اين روش شما میتوانيد از بين عوارض موجود آن دسته از عوارض را که تمايل‬
‫داريد بصورت انتخابی برچسبگذاری نماييد‪ .‬برای شروع کار اليهی ‪Shahrestan‬‬
‫را از مسير ‪ :/Book Layers\Ardabil State Data‬به محيط ‪ Arc Map‬اضافه کنيد‬
‫و بعد از آن از مسير ‪ Customize/Toolbars‬ابزار ‪ Draw‬را به محيط کاری نرم افزار‬
‫اضافه نماييد همچنين اين ابزار را با راست کليك بر روی نوار منوها در باالی پنجره‪-‬‬
‫ی ‪ Data View‬نيز میتوانيد به محيط کاری نرمافزار اضافه نماييد‪ ،‬و همچنين ساير‬
‫ابزارها را نيز میتوان به اين دو طريق فعال کرد‪.‬‬
‫بعد از اضافه شدن ابزار ‪ Draw‬به محيط کاری نرمافزار‪ ،‬با کليك بر روی منوی‬
‫کشويی ‪ Text‬ابزار ‪ Label‬را از زير منوهای آن انتخاب نماييد‪.‬‬
‫در خواهد آمد که با کليك‬ ‫با انتخاب گزينه مذکور شکل ماوس شما به حالت‬
‫بر روی هر عارضهای‪ ،‬عمل برچسبگذاری را بر روی آن انجام میدهد‪ .‬در پنجرهی‬
‫‪ Label Tool Option‬با فعال کردن گزينه اول در کادر‪ Placement‬نرمافزار محل‬
‫برچسبگذاری را بصورت خودکار انتخاب میکند ولی با انتخاب گزينهی دوم‬
‫عمل برچسبگذاری در محلی که شما کليك میکنيد انجام میگيرد‪ .‬همچنين با‬
‫انتخاب گزينهی اول از کادر ‪ Label Style‬عمل برچسبگذاری با استفاده از جدول‬
‫ويژگیهای اليهی مورد نظر انجام میگيرد ولی با فعال کردن گزينهی دوم میتوانيد‬
‫استايل مورد نظر را برای برچسبگذاری انتخاب کنيد و همچنين با دوبل کليك بر‬
‫روی استايل انتخاب شده میتوان آنرا ويرايش کرد‪.‬‬
‫‪ 2040402‬روش دوم‪:‬‬
‫در روش دوم نيز میتوانيد بر روی اليه مورد نظر راست کليك کرده و گزينه‬
‫‪ Label Features‬را فعال کنيد تا همهی عوارض موجود در اليه برچسبگذاری‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ 2040403‬روش سوم‪:‬‬
‫در روش سوم بايد پنجرهی ‪ Properties‬اليهی مورد نظر را باز کرده و در سربرگ‬
‫‪ Label‬تنظيمات مربوط به برچسبگذاری را انجام دهيد‪ .‬برای شروع کار بر روی‬
‫نام اليهی مورد نظر دوبل کليك نماييد تا پنجرهی مذکور باز شود‪ .‬در پنجرهی‬
‫مربوطه با فعال کردن گزينهی ‪ Label features in this layer‬و ‪ Ok‬نمودن پنجره‪،‬‬
‫شاهد برچسبگذاری عوارض خواهيد بود‪ .‬ولی تنظيمات پيشرفتهای نيز در اين‬
‫پنجره وجود دارد که ذيالً به شرح آنها خواهيم پرداخت‪.‬‬
‫در بخش ‪ Method‬با کليك بر روی منوی کشويی پايين رونده دو روش قابل‬
‫دسترسی است که روش اول )‪ (Label all the features the same way.‬همهی‬
‫عوارض را به طور يکسان برچسبگذاری میکند‪ .‬ولی با انتخاب روش دوم يعنی‬
‫)‪ (Define classes of features and label each class differently.‬میتوانيد‬
‫برای هر عارضهای‪ ،‬شرايط خاصی جهت برچسبگذاری اعمال کرده و عمليات‬
‫‪ Labeling‬را انجام دهيد‪ .‬تنظيمات کلی برای برچسبگذاری در پنجرهی‬
‫‪ Properties‬به قرار زير است‪:‬‬
‫در کادر ‪ Text String‬و از منوی کشويی مقابل گزينهی ‪ Label field‬میتوان فيلد‬
‫دلخواه را جهت برچسبگذاری انتخاب نمود‪ .‬در همين کادر آيکون ‪Expression‬‬
‫اين اجازه را به شما میدهد تا در يك زمان از چندين فيلد برای برچسبگذاری‬
‫کليك نماييد تا‬ ‫استفاده نماييد‪ .‬برای شروع بر روی آيکون‬
‫پنجرهی زير باز شود در پنجرهی ‪ Label Expression‬در کادر ‪ Fields‬میتوانيد‬

‫فيلد مورد نظر را انتخاب کرده و برای اضافه شدن به ليست برچسبها بر روی‬
‫کليك نماييد‪ ،‬همچنين برای سنجش صحت دستور وارد‬ ‫آيکون‬
‫کليك کنيد که در صورت صحيح‬ ‫شده نيز میتوانيد بر روی آيکون‬
‫بودن دستور صادر شده پنجرهی سمت راست تصوير زير باز خواهد شد‪ .‬به منظور‬
‫انجام عمليات برچسبگذاری بعد از اعمال تنظيمات فوق همهی پنجرهها را ‪Ok‬‬
‫در کادر ‪ Text Symbol‬نيز میتوان نوع‪ ،‬اندازه و رنگ نوشتار را انتخاب نمود‪.‬‬
‫انواع نمادهای نوشتاری جهت‬ ‫همچنين با کليك بر روی آيکون‬
‫برچسبگذاری در دسترس قرار میگيرد‪ ،‬که شما میتوانيد يکی از آنها را انتخاب‬
‫نماييد‪ .‬و همچنين با کليك بر روی ‪ Edit Symbol‬پنجرهی ويرايش برچسبها باز‬
‫در کادر ‪ Other Options‬پنجره‪-‬‬ ‫با کليك بر آيکون‬

‫ای به همين اسم باز میشود که درون آن میتوانيد تنظيمات مربوط به محل و‬
‫چگونگی قرارگيری برچسبها در محيط نقشهها را انجام داد‪.‬‬
‫کاربرد گزينههای موجود در پنجرهی ‪ Placement Properties‬به قرار زير است‪:‬‬

‫گزينه ‪ Always horizontal‬برچسبها را هميشه بصورت افقی نمايش میدهد‪ .‬بر‬
‫اساس گزينهی ‪ Always straight‬برچسبها را هميشه بصورت موازی (موازی با‬
‫عوارض نقشهها) نمايش میدهد‪ .‬ولی با فعال کردن گزينهی ‪Try horizontal first.‬‬
‫‪ Then stright‬نرمافزار چينش افقی برچسبها را در اولويت قرار میدهد و نمايش‬
‫موازی اولويت بعدی خواهد بود‪ .‬با فعال کردن گزينهی ‪Only place label inside‬‬
‫‪ polygon‬برچسبها فقط درون پلیگونها نمايش میيابد‪.‬‬
‫و اما کاربرد گزينههای موجود در کادر ‪ Duplicate labels‬در جهت تنظيمات‬

‫مربوط به نمايش يا عدم نمايش برچسبهای تکراری است‪.‬‬
‫نيز برای تعيين رنج مشخص به منظور نمايش يا عدم‬ ‫آيکون‬

‫نمايش برچسبها استفاده میشود‪ .‬با فعال کردن گزينهی اول در پنجرهی ‪Scale‬‬
‫‪ Range‬برچسبها در هر مقياسی نمايش خواهد يافت ولی در صورتی که بخواهيد‬
‫برچسبهای نقشه شما در مقياس خاصی نمايش نيابد بايد گزينهی دوم ‪(Don’t‬‬
‫)…‪ show‬را فعال کرده و به ترتيب کمترين و بيشترين مقياس را در کادرهای ‪Out‬‬
‫‪ beyond‬و ‪ In beyond‬وارد نموده هردو پنجره را ‪ Ok‬نماييد‪( .‬هر چقدر مقياس‬
‫بزرگتر باشد عدد کسر کوچكتر خواهد شد)‪.‬‬
‫در کادر ‪Pre-defined Label‬‬ ‫با کليك بر روی آيکون‬

‫‪ Style‬نيز میتوانيد شيوه يا سبکی برای نمايش برچسبهای نقشهی خود تعيين کنيد‪.‬‬
‫در آخر برای خاموش کردن برچسبها بايد تيك گزينهی ‪Label feature in this‬‬
‫‪ layer‬را برداشته و پنجره را ‪ Ok‬کنيد و يا اينکه تيك گزينهی ‪ Label feature‬را با‬
‫راست بر روی نام اليهی مورد نظر و کليك گزينهی مذکور برداريد تا برچسب‬
‫عوارض نمايش نيابد‪.‬‬
‫نمادگذاری )‪(Symbology‬‬ ‫‪-7-6-2‬‬
‫عمليات نمادگذاری به منظور طبقه بندی و تفکيك عوارض موجود در نقشه‪-‬‬

‫ها کاربرد دارد‪ .‬برای آشنايی با اين عمليات و نحوهی کار‪ ،‬اليهی ‪ Shahrestan‬را از‬
‫مسير ‪ :/Book Layers\Ardabil State Data‬به محيط ‪ Arc Map‬اضافه کرده و‬
‫برای دسترسی به ‪ Symbology‬بر روی اسم اليه دوبل کليك و يا روی آن راست‬
‫کليك کرده و ‪ Properties‬را انتخاب کنيد‪ .‬در پنجرهی ‪ Properties‬با کليك بر‬
‫روی سربرگ ‪ Symbology‬پنجرهی مذکور باز میشود که درون آن گزينههايی‬
‫برای طبقهبندی عوارض وجود دارد که به تشريح هر کدام از آنها پرداخته خواهد‬
‫شد‪.‬‬
‫‪ :Features‬با اين گزينه همهی عوارض موجود در نقشه با نمادی يکسان نمايش می‪-‬‬
‫يابند‪ .‬با کليك بر روی آيکون مشخص شده در کادر ‪ Symbol‬میتوانيد نماد موجود‬
‫در نقشهی خود را تغيير داده و همچنين تنظيمات مربوط به رنگ نمادها از قسمت‬
‫‪ ،Outline‬رنگ‬ ‫‪Width‬‬ ‫‪ ،Fill‬پهنای خطوط حاشيهی عوارض از قسمت‬ ‫‪Color‬‬
‫خطوط حاشيهای عوارض از قسمت ‪ Outline Color‬انجام میپذيرد‪ .‬جهت ويرايش‬

‫و ساخت نماد نيز میتوانيد بر روی آيکون ‪ Symbol Edit‬کليك نماييد تا پنجرهی‬
‫مربوطه باز شود‪.‬‬
‫درون پنجرهی ‪ Symbol Property Editor‬و از بخش ‪ Layers‬میتوانيد هر کدام از‬

‫اليههای نماد را انتخاب کرده و در کادر ‪ Line Fill‬نيز به ترتيب برای انتخاب رنگ‬
‫اليه را از بخش ‪ ،Color‬ويرايش خطوط اليه از بخش ‪ ،Line‬تنظيم زاويهی خطوط از‬
‫بخش ‪ ،Angle‬ويرايش خطوط حاشيهی عوارض از بخش ‪ ،Outline‬جا بجايی‬
‫خطوط از بخش ‪ Offset‬و در آخر امر برای تنظيم ضريب تفکيك خطوط ( فاصلهی‬
‫بين خطوط) میتوان از بخش ‪ Separation‬استفاده نمود‪ .‬به منظور اضافه کردن اليهی‬
‫جديد جهت نماد سازی‪ ،‬حذف اليهها‪ ،‬جا بجايی آنها و ساير موارد میتوان از‬
‫آيکونهای مشخص شده در زير کادر ‪ Layer‬کمك گرفت‪ .‬و همچنين برای تعيين‬
‫نوع نماد نيز میتوان از گزينههای موجود در منوی کشويی ‪ Type‬استفاده کنيد‪.‬‬
‫در کادر ‪ Symbol‬آيکونی به نام ‪ Advanced‬نيز موجود است که دو گزينه به نامهای‬

‫‪ Transparency‬و ‪ Symbol levels‬وجود دارد که با انتخاب گزينهی اول میتوانيد‬
‫فيلدی را درون پنجرهی باز شده معرفی نماييد تا بعد از ‪ Ok‬کردن نرمافزار بر اساس‬
‫فيلد معرفی شده به تنظيم شفافيت رنگ عوارض بپردازد‪ .‬با معرفی فيلد تراکم‬
‫نمودن پنجرهها میتوانيد مشاهده کنيد که نرمافزار‬ ‫‪Ok‬‬ ‫جمعيت سال ‪ 9385‬و‬
‫شهرستانهای دارای تراکم جمعيتی پايين را با شفافيت رنگی کمتر و شهرستانهای‬
‫دارای تراکم جمعيت باال را با شفافيت رنگی بيشتر به نمايش میگذارد‪.‬‬
‫همچنين در کادر ‪ Legend‬نيز به ترتيب میتوانيد عنوانی برای راهنمای نقشه وارد‬
‫کرده و با کليك بر روی آيکون ‪ Description‬در پنجرهی مربوطه میتوانيد توضيح‬
‫مختصری در مورد نقشه مربوطه بنويسيد‪ .‬تنظيمات عوارض نقطهای و خطی تا‬
‫حدودی متفاوتتر از اين تنظيمات است ولی در کل مراحل مشابهی دارند‪.‬‬
‫‪ :Categories‬اين گزينه سه زير مجموعه به نامهای ‪Unique ،Unique Values‬‬
‫‪ Values many fields‬و ‪ Match to symbol in a style‬دارد که به شرح کدام‬
‫پرداخته خواهد شد‪.‬‬
‫‪ :Unique Values‬کاربرد اين گزينه بدين صورت است که امکانی فراهم میکند‬
‫تا کاربران نقشهی خود را بر اساس ارزشهای منحصر به فرد طبقهبندی (کالسه‬
‫بندی) نمايند‪ .‬برای شروع کار گزينهی ‪ Unique Values‬را از زيرمجموعههای‬
‫‪ Categories‬انتخاب کنيد و در قسمت ‪ ،Value Field‬فيلد دلخواه خود را‬
‫)‪ (Populati_2‬جهت طبقهبندی نقشه انتخاب نماييد‪ .‬بعد از انتخاب فيلد مربوطه بر‬
‫کليك کنيد تا ارزشهای موجود در فيلد‪ ،‬طبقهبندی‬ ‫روی آيکون‬
‫شوند‪ .‬از قسمت ‪ Color Ramp‬نيز میتوانيد طيف رنگی دلخواه خود را انتخاب‬
‫نماييد‪ .‬همچنين با انتخاب هر کدام از طبقات میتوان آنها را با کمك آيکون‬
‫حذف کرد و برای حذف همهی کالسهها نيز میتوان از آيکون‬
‫کمك گرفت‪ .‬به منظور برگرداندن کالسه و کالسههای حذف شده‬
‫استفاده نماييد‪.‬‬ ‫و‬ ‫نيز به ترتيب میتوانيد از آيکونهای‬
‫همچنين با برداشتن تيك گزينهی ‪ all other values‬نيز میتوانيد به افزايش زيبايی‬
‫راهنمای نقشهی خودتان کمك نماييد‪ .‬با کليك بر روی رنگ هر کدام از طبقات‬
‫نيز میتوان رنگ آنرا بصورت دلخواه تغيير داد‪.‬‬
‫‪ :Unique Values many fields‬در اين روش برای کالس بندی عوارض موجود‬
‫در نقشه میتوان به جای يك فيلد از چندين فيلد استفاده نمود و طبقهبندی را بر‬
‫اساس فيلدهای ارزش وارد شده انجام داد‪ .‬چنانکه در نقشه زير مشاهده میفرماييد‪،‬‬
‫کالسبندی عوارض به ترتيب بر اساس فيلدهای جمعيت کل‪ ،‬تعداد جمعيت زنان و‬
‫مردان در سال ‪ 9385‬انجام شده است و ارزشهای موجود در فيلدهای مذکور به‬
‫ترتيب در راهنمای نقشه نمايان است‪.‬‬
‫‪ :Match to symbol in a style‬در اين روش‪ ،‬طبقهبندی و کالسبندی عوارض را‬

‫میتوان با استايلهای که قبالً تهيه کرده و در کامپيوتر خود ذخيره نمودهايد‪ ،‬انجام‬
‫دهيد‪ .‬برای کالسبندی نقشهها با نمادهای موجود بايد به ترتيب‬
‫شمارهگذاری موجود در تصوير فوق ‪ )9‬بعد انتخاب زير منوی ‪Match to symbol‬‬
‫‪ in a style‬از بخش ‪ Categories‬بر روی ‪ Browse‬کليك کرده و ‪ )2‬از پنجره باز‬
‫شده به مسير ذخيرهی استايلها رفته و يکی را به دلخواه انتخاب نموده و ‪Open‬‬
‫کنيد‪ )3 .‬بعد از فراخوانی استايل مورد نظر بر روی ‪ Match Symbols‬کليك نماييد‬
‫و ‪ )4‬با کليك بر روی ‪ Add Values‬به پنجرهی مربوطه رفته و کليه ارزشهای‬
‫موجود در کادر مشخص شده را انتخاب کرده و ‪ Ok‬نماييد‪ .‬پنجرهی بعدی را نيز‬
‫‪ Ok‬کنيد تا نقشهی شما کالس بندی شود‪.‬‬
‫‪ :Quantities‬اين گزينه با زير منوهای خود کاربران را قادر میسازد تا نقشههای‬

‫خود را با اختيارات بيشتر و به سليقهی خودشان طبقهبندی کنند‪.‬از اين روش زمانی‬
‫میتوان استفاده کرد که کاربر تمايل داشته باشد نقشه را به دلخواه و سليقهی خود‬
‫طبقهبندی نمايد‪ .‬در اين روش چهار زير منو وجود دارد که به اختصار به تشريح هر‬
‫کدام از آنها پرداخته خواهد شد‪.‬‬
‫‪ :Graduated colors‬در اين روش برای طبقهبندی عوارض نقشهها بايد طبق روش‪-‬‬
‫های قبلی از کادر ‪ Fields‬و منوی کشويی گزينهی ‪ Value‬فيلد ارزش را برای‬
‫کالسبندی نقشه وارد کرد و از منوی کشويی مقابل عبارت ‪ Normalization‬نيز‬
‫میتوان فيلدی را برای نرمال سازی طبقهبندی انتخاب کرد‪ .‬با اين عمل فيلد ارزش بر‬
‫فيلد نرمال ساز تقسيم میشود و نتايج حاصله از اين تقسيمات بصورت نقشهی‬
‫کالسبندی شدهی زير نمايش داده میشود‪ .‬ترجيحاً گزينه اخير را بصورت پيش‪-‬‬
‫فرض تنظيم نماييد‪( (Non) .‬از اين روش میتوان برای محاسبه تراکم جمعيت سود‬
‫برد يعنی جمعيت را به عنوان فيلد ارزش و مساحت را نيز به عنوان فيلد نرمال ساز‬
‫انتخاب کرد تا نقشهی تراکم جمعيت در محيط ‪ Arc Map‬ترسيم شود)‪.‬‬
‫از قسمت ‪ Classes‬نيز میتوان تعداد طبقات را به دلخواه انتخاب نمود‪ .‬و با کليك‬
‫و باز شدن پنجرهی ‪ Classification‬کاربر اين اختيار را‬ ‫بر روی آيکون‬
‫پيدا میکند تا به طبقهبندی دستی نقشه اقدام نمايد‪.‬‬
‫بعد از باز شدن پنجرهی ‪ Classification‬با کليك بر روی منوی کشويی ‪Method‬‬
‫میتوان به چندين روش جهت طبقهبندی نقشهها دست يافت‪ .‬ذيالً شرح هر يك از‬
‫روشها خواهد آمد‪.‬‬
‫‪ :Manual‬با انتخاب اين روش‪ ،‬کاربران به منظور طبقهبندی دستی نقشهها قادر‬
‫خواهند بود ارزشهای مورد نظر خود را در قسمت ‪ Break Values‬با کليك بر‬
‫روی ارزشها و تايپ ارقام وارد نمايند‪ .‬و يا به کمك نشانگر ماوس خطوط آبی‬
‫رنگ موجود در کادر ‪ Columns‬که نمايانگر طبقات نقشهها میباشد را جهت‬
‫کالسبندی آنها جا بجا کنند‪ .‬توجه داشته باشيد که در اين روش نبايد ارزش طبقه‬
‫اول را کمتر از مقدار کمينه موجود در کادر ‪ Classification Statistics‬وارد کنيد‪.‬‬
‫‪ :Equal Interval‬با استفاده از اين روش میتوان طبقاتی با فواصل مساوی داشت‪.‬‬
‫يعنی اگر کالسهی اول ‪9‬تا ‪ 3‬باشد کالسهی دوم نيز ‪ 3‬تا ‪ 5‬خواهد بود و در نهايت‬
‫مشاهده میشود که فاصلهی طبقات بصورت مساوی توزيع يافتهاند‪.‬‬
‫‪ :Defined Interval‬در اين روش کالسبندی نقشهها بر اساس فواصلی معين و‬

‫مشخص صورت خواهد گرفت يعنی کاربر میتواند با وارد کردن مقداری معين در‬
‫بخش ‪ Interval size‬فواصل بين طبقات را به دلخواه تعيين نمايد‪.‬‬
‫‪ :Quantile‬در روش نيز فواصل روی محور ‪ X‬و طبقهبندی روی محور ‪ Y‬تعريف‬
‫میشوند طبقه بندی ماند‬
‫‪ :Graduated Symbol‬در اين روش طبقه بندی‪ ،‬مقادير فيلد ارزش وارد شده‪،‬‬
‫بصورت نمادهای نقطهای و به طور تصاعدی نمايش میيابد‪ .‬يعنی فرضاً اگر فيلد‬
‫ارزش وارد شده به منظور کالسه بندی نقشه‪ ،‬فيلد جمعيت باشد‪ ،‬شهرستانهای‬
‫دارای جمعيت بيشتر با نمادهای بزرگتر و شهرستانهای با آمار جمعيتی کمتر با‬
‫نمادهای کوچكتر به نمايش در خواهد آمد‪ .‬در اين روش میتوان از بخش‬
‫‪ Symbol size from‬رنج اندازهای را برای طبقات تعيين نمود‪ .‬و همچنين از‬
‫کادرهای ‪ Template‬و ‪ Background‬نيز میتوان به ترتيب نوع نماد نقطهای و‬
‫رنگ پسزمينهی نقشه را انتخاب کرد‪.‬‬
‫‪ :Proportional‬اين روش نمادگذاری در واقع نمادگذاری تناسبی و نسبی ناميده‬

‫میشود و روش کار به اين صورت است که کاربر فيلدی را به عنوان فيلد ارزش‬
‫جهت کالسه بندی و نمادگذاری نقشه معرفی میکند و نرمافزار نيز به تناسب مقادير‬
‫مندرج در آن فيلدها و بر اساس واحد مشخص شده جهت ترسيم‪ ،‬نمادهايی با‬
‫مساحتهای متفاوت ايجاد میکند‪ .‬برای تعيين واحد ترسيم نمادها میتوان يکی از‬
‫نمادها را از بخش ‪ Unit‬انتخاب نمود‪ .‬و همچنين از کادر ‪ Symbol‬نيز میتوان رنگ‬
‫و دايرهای يا مربع شکل بودن نمادها را تعيين کرد‪ .‬از بخش ‪ Outline‬نيز میتوان‬
‫رنگ و پهنای خطوط حواشی نمادها را مشخص نمود‪.‬‬
‫‪ :Dot density‬اين روش به منظور نمايش نقطهای تراکم بکار میرود‪ .‬بدين صورت‬
‫که کاربران در پنجرهی مربوطه‪ ،‬از کادر ‪ Field Selection‬فيلد مورد نظر خود را‬
‫به کادر روبرويی منتقل میکنند تا نرم افزار با در‬ ‫انتخاب کرده و با آيکون‬
‫نظر گرفتن ساير تنظيمات اعمال شده به نمايش تراکم نقطهای نقشهها بپردازد‪ .‬برای‬
‫تغيير اندازه و شکل نماد بر روی نماد موجود دوبل کليك کرده و در پنجرهی باز‬
‫شده تنظيمات مورد نظر را اعمال نماييد‪ .‬همچنين اندازه و ارزش نقاط در کادر‬
‫‪ Densities‬و به ترتيب از بخشهای ‪ Dot size‬و ‪ Dot Value‬قابل تغيير است‪ .‬عدد‬
‫مقابل عبارت ‪ Dot Value‬بيانگر اين مطلب است که هر نقطه نمايشگر ‪ 2877‬نفر‬
‫میباشد که قابل تغيير است‪.‬‬
‫‪ :Charts‬با اين روش میتوان فيلدهای وارد شده برای نمادگذاری را بصورت نمودار‬
‫نمايش داد‪ .‬در اين روش سه زير منو به اسامی ‪ Bar Column ،Pie‬و ‪Stacked‬‬
‫موجود است که شرح هر کدام خواهد آمد‪.‬‬
‫‪ :Pie‬با اين گزينه میتوان شکل نمودار خروجی و نمايش مقادير فيلدهای وارد شده‬
‫را بصورت دايرهای تنظيم نمود‪.‬‬
‫‪ :Bar/Column‬با اين روش میتوان مقادير وارد شده را به طور نمودار ستونی تنظيم‬
‫و مشاهده کرد‪ .‬برای ايجاد نمادهای نموداری‪ ،‬از بخش ‪ Field Selection‬فيلدهای‬
‫به کادر روبرويی انتقال دهيد تا با ‪Ok‬‬ ‫مورد نظر را انتخاب نموده و با آيکون‬
‫کردن پنجره‪ ،‬ارزش فيلدها بصورت نمودار بر روی نقشه نمايش يابد‪ .‬با فعال کردن‬
‫گزينهی ‪ Prevent Chart Overlap‬نيز میتوان از همپوشانی نمودارها جلوگيری‬
‫کرد و همچنين درون پنجرهی ‪ Properties‬نيز میتوان تنظيماتی از قبيل اندازه‪ ،‬نوع‬
‫نمودارها و نمايش سه بعدی آنها را تنظيم نمود‪.‬‬
‫نيز میتوان در پنجرهی باز شده‬ ‫و در نهايت با کليك بر روی آيکون‬

‫شروطی (دستوراتی) را جهت عدم نمايش عوارض با ارزشهای خاص‪ ،‬صادر کرده‬
‫و اعمال نمود تا عوارض دارای ارزش مورد نظر ما درون نقشه نمايش داده نشود‪.‬‬
‫با اعمال دستور )‪ (Populati_2" < 20000‬در پنجرهی مربوطهی اليهی‬

‫‪ Shahrestan‬شهر سرعين که جمعيتی کمتر از ‪ 27777‬نفر دارد درون نقشه نمايش‬
‫نمیيابد‪.‬‬
‫‪ :Stacked‬از آنجا که کلمهی ‪ Stacked‬به مفهوم انباشتن است‪ ،‬نمودار حاصل از اين‬
‫روش نيز به حالت انباشته و روی هم‪ ،‬فقط در يك ستون نمايش میيابد‪.‬‬
‫‪ :Multiple Attributes‬در اين روش فقط يك زير منو با نام ‪Quantity by‬‬
‫‪ Category‬موجود میباشد که جهت تلفيق دو روش ‪ Category‬و ‪ Quantity‬بکار‬
‫میرود‪ .‬به منظور شروع کار فيلدی را در بخش ‪ Value Fields‬جهت کالسه بندی‬
‫کليك کنيد‪.‬‬ ‫بصورت ترکيب رنگی معرفی نموده و بر روی آيکون‬
‫را کليك نماييد و در پنجره‪-‬‬ ‫و برای نمادگذاری نقطهای نيز آيکون‬
‫ی باز شده فيلد مورد نظر خود را انتخاب و با اعمال تنظيمات دلخواه پنجره را ‪Ok‬‬
‫نماييد تا نمادگذاری صورت گيرد‪.‬‬
‫ایجاد ‪:Bookmark‬‬ ‫‪-8-6-2‬‬
‫برای نشانهگذاری عوارض خاص جهت سهولت دسترسی در مراحل بعدی‬

‫کار با نقشه‪ ،‬بايد از ‪ Bookmark‬استفاده نماييد‪ .‬برای شروع‪ ،‬اليهی کاربریهای‬
‫اردبيل )‪ (Ardabil Land Use‬را از مسير ‪ :\Book Layers\Ardabil City Data‬به‬
‫محيط ‪ Arc Map‬اضافه نماييد‪ .‬شما میتوانيد قبل از ايجاد ‪ Bookmark‬نقشه را به‬
‫يکی از روشهای فوق کالسه بندی کنيد‪( .‬جهت کالسه بندی نقشه از فيلد ‪String‬‬
‫که بيانگر کاربریهای موجود در سطح شهر اردبيل است‪ ،‬استفاده شود‪ ).‬با کمك‬
‫‪ Select by Attributes‬دستور (عنوان = درياچهی توريستی‪ ،‬تفريحی شورابيل) را‬
‫وارد کرد و بعد از ‪ Apply‬کردن پنجره‪ ،‬با ابزار ‪ Zoom To Selected‬عارضهی‬
‫انتخاب شده را بزرگنمايی کنيد‪.‬‬
‫حال از سربرگ ‪ Bookmark‬گزينهی ‪ Create Bookmark‬را انتخاب کنيد و متن‬

‫(درياچهی توريستی‪ ،‬تفريحی شورابيل) را درون آن تايپ نموده و پنجره را ‪Ok‬‬
‫)‪ (Full Extend‬به حالت بزرگنمايی‬ ‫در اين صورت اگر نقشه را با استفاده از‬
‫کامل در بياوريد‪ ،‬با کليك بر روی ‪ Bookmark‬تهيه شده از سربرگ ‪Bookmark‬‬
‫میتوان بر روی درياچهی شورابيل رفت‪ .‬جهت حذف و يا دسترسی به ساير موارد‬
‫از جمله بزرگنمايی و فراخوانی ‪Bookmark‬های قبلی بايد از منوی مذکور‪ ،‬گزينهی‬
‫‪ Manage Bookmarks‬را انتخاب نماييد و در پنجرهی باز شده موارد فوق را اعمال‬
‫ذخیره نمودن قسمتی از یک نقشه به عنوان الیهی جدید‬ ‫‪-9-6-2‬‬

‫وکتوری‬
‫در مواقع خاصی پيش میآيد که کاربران نياز دارند قسمت خاصی از نقشه را به‬
‫عنوان اليهای مستقل ذخيره نمايند‪ .‬فرضاً محققی به منظور مکان يابی فضای سبز در‬
‫سطح شهر‪ ،‬به اليههای مستقل فضای سبز نياز دارد‪ .‬جهت ذخيره نمودن عوارض‬
‫مربوط به فضای سبز بصورت جداگانه‪ ،‬اليهی کاربریهای اردبيل را به محيط ‪Arc‬‬
‫‪ Map‬اضافه نماييد‪ .‬با کمك گرفتن از ابزار ‪ Select By Attributes‬از زير منوی‬
‫سربرگ ‪ Selection‬و وارد نمودن دستور موجود در تصوير زير و ‪ Ok‬کردن پنجره‪،‬‬
‫کل فضای سبز موجود در سطح شهر اردبيل به حالت انتخاب شده درآوريد‪.‬‬
‫بعد از انتخاب شدن فضاهای سبز‪ ،‬از بين ساير کاربریها‪ ،‬بايد بر روی اليهی‬
‫کاربریها راست کليك کرده و از مقابل گزينهی ‪ ،Data‬بر روی ‪Export Data‬‬
‫کليك کنيد‪.‬‬
‫در پنجرهی باز شده و از مقابل عبارت ‪ Export‬گزينهی ‪ Selected features‬را‬

‫مسير ذخيره و اسم اليه را وارد کرده‪ ،‬پنجره را ‪Ok‬‬ ‫انتخاب نماييد و با کمك‬
‫در پنجرهی ‪ Saving Data‬نوع فايل ذخيره را بر روی ‪ Shapefile‬تنظيم نماييد‪ .‬بعد‬
‫از مراحل فوق پنجرهای جهت اضافه کردن اليهی جديد‪ ،‬به محيط کاری نرمافزار‬
‫ظاهر میشود که میتوانيد بر روی ‪ Yes‬کليك نموده و اليه را به ‪ Arc Map‬اضافه‬
‫روش دومی هم برای ايجاد اليهی جديد وجود دارد که در اين روش بعد از انتخاب‬
‫اليهی مورد نظر بايد بر روی اليهی اصلی راست کليك نموده و از زير منوی‬
‫‪ Selection‬گزينهی ‪ Create Layer From Selected Features‬را کليك نماييد‪.‬‬
‫تفاوت اين روش با روش قبلی در موقتی بودن اليههاست‪ .‬يعنی اليهی ايجاد شده در‬
‫اين روش به طور دائمی ذخيره نشده و صرفاً جهت نمايش در ‪ Data View‬ايجاد‬
‫‪ -7-2‬حل خطای مربوط به منبع دادهها‬

‫در بعضی اوقات و بعد از انتقال دادههای ‪GIS‬ی از کامپيوتر منبع به ساير سيستمها‬
‫کاربران با خطايی به شکل زير مواجه میشوند که به مفهوم‬
‫مبحث استايلها ماند‪ ..............‬مبحث خطای ديتاسورس نيز همچنين‪.....‬مبحث‬
‫‪ Selecte by Location‬مانده مبحث سفارشی سازی نيز همينطور‪ .‬وارد کردن داده‪-‬‬
‫های اکسل به محيط نرم افزار‬
‫‪3‬‬
‫فصل سوم‪ :‬آشنایی با ‪Arc Catalog‬‬

‫مقدمه‬
‫‪ -1-3‬مقدمه‬
‫‪ Arc Catalog‬يکی از نرمافزارهای مجموعهی نرمافزاری ‪ Arc GIS‬است که‬
‫قابليت مديريت دادهها‪ ،‬ايجاد اليههای جديد )‪ ،(Shapefile‬حذف و انتقال آنها‪،‬‬
‫تغيير مختصات اليهها‪ ،‬تبديل انواع فرمت های ‪ Cad‬به فرمت های سازگار با ‪،GIS‬‬
‫ايجاد پايگاه داده‪ ،‬ساخت توپولوژی و ساير کاربردها که به فراخور مباحث در‬
‫بخشهای مطرح خواهد شد را داراست‪ .‬برای دسترسی به محيط کاری ‪Arc‬‬
‫‪ Catalog‬از مسير ‪ ،Start/All Program/Arc GIS‬اقدام نماييد‪.‬‬
‫شاهد باز شدن‬ ‫با طی مراحل فوق و کليك بر روی‬

‫پنجرهای به شکل زير خواهيد بود که اجزای تشکيل دهندهی آن عبارتند از‪:‬‬
‫‪131‬‬ ‫فصل سوم‪ :‬آشنایی با ‪Arc Catalog‬‬
‫با ‪ Main menu‬در مباحث مربوط به ‪ Arc Map‬آشنا شديد بدين جهت از پرداختن‬
‫به اين مبحث خودداری کرده و به شرح ساير ابزارهای موجود در پنجرهی ‪Arc‬‬
‫‪ Catalog‬خواهيم پرداخت‪.‬‬
‫‪ -2-3‬آشنایی با ‪Standard menu‬‬
‫‪ :Up One Level‬در مواقعی که مسيرهای معرفی شده به نرم افزار را مرور می‪-‬‬
‫کنيد با استفاده از اين گزينه میتوانيد به مسير باالتر برويد‪ .‬مثال اگر در درايو ‪ F/‬به‬
‫پوشهی ‪ Book Layer‬رفته باشيد با کليك اين آيکون به درايو ‪ F/‬بر میگرديد‪.‬‬
‫‪ :Connect to Folder‬جهت معرفی مسير دادهها و اضافه کردن مسير به زير‬
‫مجموعهی ‪ Folder Connections‬در بخش ‪ Catalog Tree‬بکار میرود‪( .‬با‬
‫موضوع معرفی مسير در فصل آشنايی با محيط ‪ Arc Map‬آشنا شدهايد)‪.‬‬
‫‪ :Disconnect Folder‬با کمك اين ابزار میتوانيد مسيرهای معرفی شدهی‬

‫قبلی را از بخش ‪ Folder Connections‬حذف کنيد‪ .‬برای اين اقدام مسير را انتخاب‬
‫و دکمهی مذکور را کليك نماييد‪.‬‬
‫آيکونهای ‪ Copy, Paste‬و ‪ Delete‬به منظور کپی‪ ،‬جانمايی و حذف‬
‫اليهها و پوشهها بکار میروند‪.‬‬
‫اين چهار آيکون نيز به منظور تنظيم نحوهی نمايش فايلها و‬
‫پوشههای موجود در ‪ Content List‬مورد استفاده قرار میگيرند‪.‬‬
‫به منظور فراخوانی ‪ Arc Map‬بکار میرود‪.‬‬

‫‪ :Catalog Tree‬در مواقع خاصی که کاربر ‪ Catalog Tree‬را از محيط ‪Arc‬‬
‫‪ Catalog‬حذف کرده باشد با استفاده از اين آيکون میتواند دوباره آنرا به محيط‬
‫اضافه نمايد‪.‬‬
‫‪ :Search‬اين آيکون جهت فراخوانی موتور جستجوی نرم افزار بکار میرود‪.‬‬
‫‪ :Arc Toolbox‬از اين آيکون به منظور اضافه نمودن جعبه ابزار نرم افزار به‬
‫محيط ‪ Arc Catalog‬استفاده میشود‪.‬‬
‫‪ :Python‬اين آيکون جهت فراخوانی پنجرهی برنامهنويسی ‪ Python‬بکار می‪-‬‬
‫رود‪.‬‬
‫‪ :Model Builder‬پنجرهی مدلسازی نرمافزار را فراخوانی میکند‪.‬‬
‫‪ -3-3‬آشنایی با ‪Geography menu‬‬

‫اين ابزار کامال مشابه ابزار ‪ Tools‬در زير مجموعهی ‪ Arc Map‬است که کاربردی‬
‫مشابه دارد‪ .‬از جمله بزرگ نمايی‪ ،‬کوچك نمايی جا بجايی نقشه در محيط‬
‫‪ Content List‬و ساير کاربردها‪.‬‬
‫‪ :Create Thumbnail‬از اين آيکون جهت ساخت تصويری کوچك به نام‬
‫نقشهی بند انگشتی‪ ،‬به منظور نمايش در سربرگ ‪ Contents‬استفاده میشود‪.‬‬
‫‪ :Catalog Tree‬يکی از اجزای بسيار مهی که در محيط ‪ Arc Catalog‬موجود می‪-‬‬

‫باشد و کاربران بيشتر فعاليتهای خود را در اين بخش انجام میدهند درختوارهی‬
‫فهرست است که مسيرهای معرفی شده و اطالعات موجود در آن مسيرها را فهرست‬
‫کرده و نمايش میدهد‪.‬‬
‫‪ :Content List‬اين بخش از ‪ Arc Catalog‬شامل سه سربرگ است که به منظور‬

‫نمايش محتويات پوشهها و اليههای انتخاب شده در ‪ Catalog Tree‬بکار میرود‪.‬‬
‫سربرگها عبارتند از‪:‬‬
‫‪ :Contents‬در اين سربرگ نام و نوع اليه و احيانا اگر برای اليه تصوير بند انگشتی‬
‫درست کرده باشيد‪ ،‬تصوير مذکور نمايش میيابد‪.‬‬
‫‪ :Preview‬اين سربرگ جهت پيش نمايش محتوای اليههای انتخاب شده‪ ،‬بکار می‪-‬‬
‫رود‪ .‬بصورتی که با انتخاب اليهی وکتوری و فتن به سربرگ مذکور میتوان نمايش‬
‫نقشه را درست مشابه آنچه که در ‪ Data View‬و محيط ‪ Arc Map‬قابل نمايش‬
‫است‪ ،‬مشاهده نمود‪.‬‬
‫همچنين با انتخاب گزينهی ‪ Table‬از منوی پايين روندهی مقابل عبارت ‪Preview‬‬
‫میتوان پيش نمايش جدول توصيفی اليه را مشاهده نمود‪.‬‬
‫‪ :Description‬اطالعات توصيفی نقشه در اين سربرگ نمايش می يابد اين اطالعات‬

‫میتواند شامل نام اليه‪ ،‬نام و نوع فيلدها‪ ،‬سيستم مختصات اليه و نام نقشه بردار يا‬
‫شرکت تهيه کننده باشد‪.‬‬
‫با اين کاربردهای اين زير مجموعه در بخش دوم کتاب بيشتر آشنا خواهيد شد‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫فصل چهارم‪ :‬آشنایی با محیط ‪Arc Scene‬‬

‫مقدمه‬
‫‪ Arc Scene‬محيطی را برای نمايش سه بعدی عوارض در اختيار کاربران‬

‫قرار میدهد که اين عوراض میتوانند از نوع اليههای برداری يا رستری باشند‪ .‬اليه‪-‬‬
‫های برداری بيشتر جهت سه بعدی سازی عوارض انسان ساخت (شهر و امثال آن) و‬
‫اليههای رستری )‪ (DEM & TIN‬نيز به منظور نمايش سه بعدی عوارض طبيعی‬
‫بکار میرود‪ .‬محيط نرم افزار کاربران را قادر میسازد ضمن سه بعدی سازی اليهها‬
‫و عورارض موجود در آنها‪ ،‬به ويرايش عوراض سه بعدی و تهيهی انيميشن از آنها‬
‫نيز بپردازند‪ .‬جهت فراخوانی اين نرم افزار میتوانيد از مسير ‪Start/ All‬‬
‫‪ Program/Arc GIS/Arc Scene‬اقدام نماييد‪ .‬با باز شدن نرم افزار و اضافه کردن‬
‫داده به محيط آن مشاهده میفرماييد که اين نرم افزار ديد قائمی را به کاربران می‪-‬‬
‫دهد‪( .‬نکته‪ :‬اليهها در اولين فراخوانی بصورت دوبعدی درون نرم افزار نمايش می‪-‬‬
‫يابد و کاربران با اعمال تغييراتی آنها را به عوراض سه بعدی تبديل میکنند‪).‬‬
‫‪ -1-4‬آشنایی با اجزای منوی ‪ Tools‬نرم افزار‬

‫‪139‬‬ ‫فصل چهارم‪ :‬آشنایی با محیط ‪Arc Scene‬‬
‫در خواهد‬ ‫‪ :Navigate‬با انتخاب اين ابزار‪ ،‬شکل نشانگر ماوس بصورت‬
‫آمد که با استفاده از آن کاربران میتوانند با چپ کليك کردن و پايين نگه داشتن‬
‫کليد ماوس عوراض را گرفته و آنها را جابجا کرده و يا تغيير جهت دهند‪.‬‬
‫و با چپ کليك کردن به‬ ‫‪ :Fly‬با انتخاب اين ابزار نشانگر ماوس به حالت‬
‫در میآيد‪ .‬اين ابزار به منظور پرواز در بين عوارض سه بعدی‪ ،‬بکار‬ ‫صورت‬
‫میرود‪ .‬همچنين کاربران میتوانند از پرواز خود انيميشن درست کرده و از آنها به‬
‫فرمتهای چندرسانهای خروجی بگيرند‪.‬‬
‫‪ :Center on Target‬با انتخاب اين ابزار و کليك بر روی هر منطقه از اليه آن منطقه‬
‫در مرکز صفحه نمايش قرار میگيرد‪.‬‬
‫‪ :Zoom to Target‬با انتخاب اين آيکون و کليك بر روی هر منطقه از اليه آن‬
‫منطقه بعنوان هدف بزرگنمايی میشود‪.‬‬
‫‪ :Set Observer‬با انتخاب اين آيکون و کليك بر روی هر نقطه از اليه نرم افزار آن‬
‫نقطه را بعنوان محل استقرار ناظر قرار میگيرد و بالفاصله شعاع ديد ناظر را به‬
‫نمايش میگذارد‪ .‬با ساير ابزارهای موجود در منوی ‪ Tools‬نيز قبال آشنا شدهايد فقط‬
‫به شرح مختصری از ابزار ‪ Aeru‬خواهيم پرداخت‪.‬‬
‫‪ -2-4‬نمایش سه بعدی الیه های وکتوری‬

‫کاربران به منظور مشاهدهی اليههای برداری بصورت سه بعدی‪ ،‬نيازمند‬
‫اطالعات مربوط به ارتفاع ساختمانها و يا تعداد طبقات که نمايندهی ارتفاع ساختمان‬
‫باشد هستند‪ .‬پس بايد فيلدی تحت عنوان ارتفاع يا تعداد طبقات برای اليههای خود‬
‫تعريف نموده و اطالعات مربوطه را وارد جداول توصيفی نقشه نماييد‪.‬‬
‫سه بعدی سازی عوارض سطحی‬ ‫‪-1-2-4‬‬
‫اليههای برداری را از مسير ‪:\Book Layers\Arc‬‬ ‫با استفاده از آيکون‬

‫‪ Scene\3D-URBAN‬به محيط ‪ Arc Scene‬اضافه کرده و بر روی اليهی‬
‫‪ Buildings‬دوبل کليك کنيد تا پنجرهی ‪ Properties‬اليه باز شود‪ .‬در پنجرهی‬
‫مربوطه به سربرگ ‪ Extrusion‬رفته و ‪ )9‬گزينهی مشخص شده را فعال نماييد‪ )2 .‬بر‬
‫کليك نماييد و در پنجرهی باز شده فرمول موجود را به ترتيب‬ ‫روی آيکون‬
‫شمارهگذاری وارد نماييد‪( .‬بر روی پارامترهای مشخص شده کليك کنيد‪ ).‬در‬
‫نهايت پنجرهها را ‪ Ok‬نماييد تا ساختمانها بصورت سه بعدی نمايش يابند‪.‬‬
‫سه بعدی سازی عوارض نقطهای‬ ‫‪-2-2-4‬‬

‫شرکت سازندهی نرم افزار ‪ ،Arc GIS‬برای تامين نياز کاربران در جهت سه‬
‫بعدی سازی عوارض نقطهای به طراحی و اضافه کردن چندين پارامتر از جمله‬
‫درخت‪ ،‬اتومبيل‪ ،‬مبلمان شهری و ساير عوارض در ليست نمادهای نرم افزار اقدام‬
‫نموده است که کاربران به فراخور نيازمنديهای خود میتوانند از استايلهای موجود‬
‫استفاده نمايند‪ .‬پس به منظور سه بعدی سازی درختان موجود در فضای سبز پروژهی‬
‫موجود بر روی اليهی ‪ tree‬دوبل کليك نموده و در پنجرهی باز شده به سربرگ‬
‫‪ Symbology‬برويد‪ .‬در پنجرهی مذکور به ترتيب شمارهگذاری بر روی آيکونهای‬
‫مشخص شده کليك نماييد تا پنجرهی ‪ Style References‬باز شود و در پنجرهی‬
‫مذکور استايل مربوط به درختان سه بعدی را فعال کرده و پنجره را ‪ Ok‬کنيد‪.‬‬
‫بعد از اضافه شده عوارض سه بعدی‪ ،‬در پنجرهی ‪ Symbol Selector‬يکی از در‬
‫ختان سه بعدی را انتخاب کرده و بعد از تنظيم رنگ و اندازه مورد نظر تمام پنجرهها‬
‫را ‪ Ok‬نماييد‪ ( .‬اندازهی عوارض سه بعدی بر اساس واحد اندازهگيری نقشه که در‬
‫اينجا واحد متريك است تعيين میشود‪).‬‬
‫به منظور سه بعدی سازی مبلمان موجود در فضای سبز(صندلیها و چراغهای‬

‫روشنايی) تنظيمات را به ترتيب مراحل فوق انجام داده و در پنجرهی ‪Style‬‬
‫‪ References‬گزينهی ‪ 3D Street Furniture‬را فعال کنيد‪.‬‬
‫در پنجرهی ‪ Symbol Selector‬نيز صندلی و چراغهای مورد نظر را انتخاب کرده و‬
‫پنجرهها را جهت انجام سه بعدی سازی ‪ Ok‬نماييد‪.‬‬
‫برای سه بعدی سازی صندلیهای موجود نيز از بين ‪ 3D Street Furniture‬طرح‬

‫دلخواه خود را انتخاب کرده و بعد از اعمال تنظيمات مورد نظر پنجرهها را ‪Ok‬‬
‫جهت سه بعدی سازی اتومبيلها نيز از بين استايلهای موجود ‪ 3D Vehicle‬را فعال‬
‫کرده و در پنجرهی ‪ Symbol Selector‬از بين وسايل نقليهی سه بعدی وسيلهی‬
‫مورد نظر خود را انتخاب کرده و ‪ Ok‬کنيد‪.‬‬
‫برای ويرايش عوارض موجود نيز میتوان از ابزار ‪ 3D Editor‬استفاده نمود‪.‬‬
‫‪ -3-4‬ساخت انیمیشن از الیههای سه بعدی‬

‫جهت ايجاد انيميشن از عوارض سه بعدی موجود بايد از ابزار ‪Animation‬‬
‫کمك گرفت‪ .‬جهت فعال نمودن ابزار مذکور از مسير ‪Customize/Toolbars‬‬
‫گزينهی ‪ Animation‬را تيك گذاری نماييد تا ابزار مورد نظر به محيط اضافه شود‪.‬‬
‫)‪ (Open Animation Control‬پنجرهای به شکل زير‬ ‫با کليك بر روی آيکون‬
‫باز میشود که کاربران میتوانند با استفاده از آن از پرواز بر روی پروژهی سه بعدی‬
‫خود انيميشن تهيه نموده و به فرمت ‪ AVI‬خروجی گرفت‪.‬‬
‫نيز به‬ ‫جهت ضبط‪ ،‬دکمه‬ ‫در پنجرهی ‪ Animation Controls‬دکمه‬

‫جهت ايجاد وقفه در عمليات ضبط و‬ ‫منظور پايان دادن به عمليات ضبط‪ ،‬دکمه‬
‫نيز جهت پخش انميشن ضبط شده بکار میرود‪ .‬به منظور استفاده عملی‬ ‫دکمه‬
‫بين‬ ‫را کليك نموده و بعد از آن توسط آيکون‬ ‫از ابزار فوق الذکر آيکون‬
‫عوارض سه بعدی عمليات شبيه سازی پرواز را انجام دهيد تا پرواز انجام شده توسط‬
‫ابزار انيميشن ضبط شود‪ .‬جهت خروجی گرفتن از انميشن ايجاد شده نيز کافيست بر‬
‫روی منوی کشويی پايين روندهی موجود در ‪ Animation‬کليك نماييد و از بين‬
‫گزينههای موجود گزينهی …‪ Export Animation‬را انتخاب نماييد و در پنجرهی‬
‫باز شده مسير و نام دلخواه را داده و فايل را به فرمت ‪ AVI‬ذخيره نماييد‪ .‬همچنين با‬
‫کليك بر روی گزينهی …‪ Save Animation File‬میتوان انيميشن ايجاد شده را به‬
‫فرمت ‪ ASA‬ذخيره نمود و در مراحل بعدی با استفاده از گزينهی ‪Load‬‬
‫…‪ Animation File‬به محيط نرم افزار فراخوانی کرده و پخش نمود‪.‬‬
‫‪ -4-4‬نمایش سه بعدی الیه های رستری‬

‫اليههای رستری متشکل از سلولهای مربعی کوچك به نام پيکسل است که‬
‫همهی پيکسلها هم اندازه بوده و هر پيکسل بيانگر ارزش خاصی است که نمايانگر‬
‫عوارض موجود در جهان واقعی است‪.‬‬
‫سه بعدی سازی الیهی رستری‬ ‫‪-1-4-4‬‬
‫به منظور يادگيری سه بعدی سازی اليههای رستری‪ ،‬اليهی ‪ Dem1‬موجود‬

‫در مسير ‪ :\Book Layers\Arc Scene‬را به محيط ‪ Arc Scene‬اضافه نموده و بر‬
‫روی نام اليه دوبل کيك کنيد تا پنجرهی ‪ Properties‬اليه باز شود‪ .‬بعد از باز شدن‬
‫پنجرهی مذکور به سربرگ ‪ Base Heights‬رفته ‪ )9‬گزينهی ‪Floating on a‬‬
‫‪ custom surface‬را فعال کرده و ‪ )2‬در بخش دوم نيز ميزان اغراق مورد نظر خود را‬
‫وارد کنيد تا اليهی ‪ DEM‬بر اساس عدد وارد شده به حالت سه بعدی درآيد‪.‬‬
‫همچنين به منظور تغيير ترکيب رنگی اليه نيز بايد بر روی کادر رنگی زير نام اليه‬
‫چپ کليك نماييد و از پنجرهی باز شده طيف رنگی مورد نظر خود را انتخاب کنيد‪.‬‬
‫‪ Drape‬کردن الیه های سه بعدی‬ ‫‪-2-4-4‬‬
‫‪ Drape‬کردن عملياتی است که طی آن نقشهی سه بعدی مناطق با تصاوير هوايی يا‬

‫ماهوارهای منطقهی مورد نظر پوشانده میشود‪ .‬برای اعمال اين عمليات تصوير‬
‫ماهوارهای اردبيل را از مسير‪ :\Book Layers\Ardabil's images‬به محيط اضافه‬
‫کنييد‪ .‬جهت ‪ Drape‬نمودن تصوير ماهوارهای بر روی اليهی سه بعدی رستری‪ ،‬به‬
‫‪ Properties‬تصوير مورد نظر رفته و و تنظيمات موجود در تصوير زير را انجام دهيد‬
‫و در نهايت پنجره را ‪ Ok‬کنيد تا تنظيمات اعمال شده و اليهی رستری توسط تصوير‬
‫پوشانده شود‪( .‬اگر تصوير هوايی دارای ضريب تفکيك )‪ (Resolution‬بااليی باشد‬
‫نتيجهی حاصله طبيعیتر به نظر خواهد رسيد‪).‬‬
‫خروجی گرفتن از الیهی سه بعدی ایجاد شده‬ ‫‪-3-4-4‬‬
‫به منظور خروجی گرفتن از اليهی سه بعدی دو روش پيش روی کاربران قرار می‪-‬‬
‫گيرد که در تصوير زير مشخص شده است‪.‬‬
‫کاربران در روش ‪ 2D‬میتوانند اليههای سه بعدی را بصورت يك تصوير دو بعدی‬

‫خروجی بگيرند‪ .‬برای آشنايی با اين روش به سربرگ ‪ File‬رفته و از مقابل گزينهی‬
‫‪ ،Export Scene‬روش ‪ 2D‬را انتخاب نماييد تا پنجرهای مطابق تصوير صفحهی بعد‬
‫باز شود‪ .‬کاربران در اين پنجره بعد از تعيين مسير ذخيرهی تصوير‪ ،‬بايد ‪ )9‬نام و‬
‫فرمت (نوع) تصوير را تعيين کنند و ‪ )2‬از کادر ‪ General‬موجود در بخش ‪Option‬‬
‫و از مقابل عبارت ‪ Rsolution‬میتوان وضوح تصوير را تعيين نمود‪( .‬هر چقدر عدد‬
‫مربوط به ‪ DPI‬تصوير بيشتر باشد کيفيت و وضوح تصوير نيز باالتر خواهد رفت‬
‫منتها تصوير مورد نظر حجم بيشتری از حافظه کامپيوتر را اشغال خواهد کرد‪).‬‬
‫از کادر ‪ Format‬نيز میتوان کيفيت تصوير و رنگ پس زمينهی آنرا تعيين نمود‪.‬‬
‫بعد از اعمال تنظيمات مورد نظر دکمهی ‪ Save‬را کليك کنيد تا تصوير ذخيره‬
‫شود‪.‬در روش دوم نيز فايل سه بعدی به فرمت ‪ WRL‬ذخيره میشود که قابليت باز‬
‫شدن در نرم افزار‪...................‬‬
‫روش ذخيرهی پروژه سه بعدی در ‪ Arc Scene‬کامال مطابق با ذخيرهی پروژه در‬
‫‪ Arcmap‬میباشد‪ .‬بدين صورت که از منوی اصلی از ‪ File‬گزينهی‪Save a Copy‬‬
‫را انتخاب کرده و در پنجرهی باز شده همانند روش ذخيرهی پروژه در ‪Arcmap‬‬
‫عمل نماييد‪.‬‬
‫‪ 5‬به امید خدا و به شرط حیات ادامه دارد‪.....‬‬
‫با آرزوی توفيق برای تمامی دانشجويانی که رقابت را جايگزين رفاقت نمیکنند‪.‬‬

Arc GIS 10 1آموزش مقدماتی و کاربردی نرم افزار

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Arc GIS 10 1آموزش مقدماتی و کاربردی نرم افزار

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Arc GIS 10 1آموزش مقدماتی و کاربردی نرم افزار

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

‫‪1/1/1900‬همراه با ‪ DVD‬رنم افزار و افیل اهی تمرینی کتاب‬ ‫‪)1‬‬

‫آموزش مقدماتی و کاربردی نرم افزار‬

‫آنچه در این کتاب میآموزید‪:‬‬

‫آشنایی با محیطهای کاری نرم افزار ‪Arc GIS 10.1‬‬ ‫‪1‬‬

‫چگونگی تحلیل فضایی از دادههای مکانی در محیط‬ ‫‪2‬‬

‫همراه با ‪ DVD‬رنم افزار و افیل اهی تمرینی کتاب‬

‫مؤلف و گرد آورنده‪:‬‬

‫مؤلف و گرد آورنده‪ :‬ابراهیم فیروزی‬

‫فصل اول‪ :‬آموزش نحوهی نصب نرمافزار‬

‫‪ -2-1‬نکتههای ویژه قبل از نصب نرم افزار ‪Arc GIS 10.1‬‬

‫‪ )2‬در پنجره ‪ User Account‬دکمه پايين رونده را به طرف ‪ Never notify‬پايين‬

‫‪ -3-1‬مراحل گام به گام نصب نرم افزار ‪Arc GIS 10.1‬‬

‫مرحله اول‪ :‬نصب ‪Arc GIS for Desktop 10.1‬‬ ‫‪-1-3-1‬‬

‫‪ )3‬مطابق تصاوير زير مراحل نصب را تا پايان ادامه دهيد‪.‬‬

‫‪ -4‬تيك گزينه …‪ Click here to enable Esri‬را برداشته و ‪ Next‬را بزنيد‪.‬‬

‫‪ )9‬در پنجره اتوران بر روی ‪ Setup‬مقابل ‪ Arc GIS License Manager‬کليك‬

‫‪ )4‬بعد از ‪ Stop‬کردن‪ ،‬به پوشهی ‪ Crack‬موجود در ‪ DVD‬رفته و فايل ‪Service‬‬

‫‪ )0‬اکنون از مسير ‪ Start/All Program/Arc GIS‬برنامه‬

‫نرم افزار را اجراء کرده و از آن لذت ببريد‪.‬‬

‫فصل دوم‪ :‬آشنایی با محیط ‪Arc Map 10.1‬‬

‫‪ )2‬با انتخاب ‪ My Templates‬از زير منوی ‪ New Maps‬و ‪ Ok‬کردن صفحهای‬

‫‪ -2-2‬آشنایی با منوی استاندارد و اجزای آن‬

‫‪ : Open‬برای فراخوانی پروژههای ذخيره شده بکار میرود‪(Ctrl + O) .‬‬

‫شکل پروژه ذخيره شده‬

‫‪ : Copy‬برای کپی عوارض انتخابی استفاده میشود‪(Ctrl + C) .‬‬

‫‪ : Paste‬برای جانمايی عوارض ‪ Copy‬و يا ‪ Cut‬شده در محل دلخواه بکار‬

‫‪ : Delete‬برای حذف کردن عارضهی انتخاب شده بکار میرود‪(Delete) .‬‬

‫‪ : Undo‬برای صرف نظر از عمل انجام شده و برگشت به يك مرحله عقبتر‬

‫‪ : Add Data‬که در واقع پر کاربردترين ابزار منوی استاندارد است به منظور‬

‫‪ : Map Scale‬مقياس نقشه را به نمايش میگذارد که‬

‫‪ : Arc Toolbox‬جعبه ابزار نرمافزار را برای دسترسی به ابزارهای نرمافزار و‬

‫و اما آخرين آيکون موجود در منوی استاندارد که ‪ Model Builder‬ناميده‬

‫‪ -3-2‬اضافه کردن داده جدید به محیط کاری ‪Arc Map‬‬

‫برای دسترسی به دادههای موجود در هاردديسك کامپيوترتان بايد مسير‬

‫شما نيز جهت استفاده از دادههای موجود در ‪ DVD‬و آشنايی با ‪Connect‬‬

‫اگر به ترتيب چيدمان دادهها در ‪ Table of Contents‬توجه کنيد در میيابيد‬

‫‪ -4-2‬کار با الیههای موجود در ‪Arc Map‬‬

‫‪ -1-4-2‬روشن و خاموش کردن الیهها‬

‫‪ -2-4-2‬تغییر رنگ الیهها‬

‫استفاده کنيد و در نهايت ‪Ok‬‬ ‫و‬

‫تغییر اندازه نمادها‬

‫‪ -3-4-2‬ذخیره یک پروژه جدید‬

‫مواقعی هنگام فراخوانی پروژهها و يا انتقال آنها به کامپيوتری ديگر‪،‬‬

‫‪ -4-4-2‬آشنایی با منوی ‪Tools‬‬

‫‪ :Zoon In‬برای بزرگنمايی نقشهها بکار میرود‪.‬‬

‫‪ :Clear Selected Features‬برای از انتخاب خارج کردن عوارض انتخاب‬

‫‪ :Hyperlink‬اين گزينه برای ارتباط دادن فايلهای موجود در نقشه يا صفحات‬

‫‪ :Measure‬اين ابزار برای اندازهگيری فاصله و مساحت کاربرد دارد با کليك‬

‫‪ :Find Rout‬عمليات جستجو در بين عوارض را با اختيارات بيشتری انجام‬

‫و وارد کردن مختصات )‪ (XY‬عارضه‬ ‫‪ :Go To XY‬با انتخاب اين آيکون‬

‫‪ :Create Viewer Window‬آيکونی است که پنجرهای مستقل برای نمايش‬

‫‪ -5-2‬اضافه کردن داده جدید به محیط کاری ‪Arc Map‬‬

‫برای دسترسی به دادههای موجود در هاردديسك کامپيوترتان بايد مسير‬

‫شما نيز جهت استفاده از دادههای موجود در ‪ DVD‬و آشنايی با ‪Connect‬‬

‫اگر به ترتيب چيدمان دادهها در ‪ Table of Contents‬توجه کنيد در میيابيد‬

‫‪ -6-2‬کار با الیههای موجود در ‪Arc Map‬‬

‫روشن و خاموش کردن الیهها‬ ‫‪-1-6-2‬‬

‫تغییر رنگ الیهها‬ ‫‪-2-6-2‬‬