Họa sĩ Nguyễn Sáng

I. Tiểu sử
Họa sĩ Nguyễn Sáng (1923 - 1988), quê ở làng Điều Hòa, tỉnh Mỹ Tho (nay
thuộc Thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang).
II. Sự nghiệp
Năm 1938, ông thi đỗ vào trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương (niên
khóa 1941-1945). Ông nhiều năm sống và làm việc tại số nhà 65 Nguyễn Thái
Học, phường Điện Biên, quận Ba Đình, thành phố Hà Nội. Từ năm 1936 đến năm
1938, Nguyễn Sáng học Trường Mỹ thuật Gia Định, từ năm 1941 đến năm 1945
học tiếp Trường Mỹ thuật Đông Dương khoá XIV. Tháng 8-1945, ông tham gia
cách mạng ở Hà Nội. Cuối tháng 12-1946, ông lên chiến khu Việt Bắc, dùng nét vẽ
của mình, phục vụ cuộc kháng chiến của dân tộc.
Tranh của ông gồm nhiều thể loại, ở thể loại nào ông cũng đều thành công.
Về thể loại chiến tranh, ông có các tác phẩm như “Giặc đốt làng tôi”, “Kết nạp
đảng ở Điện Biên Phủ”, “Hành quân đêm mưa”, “Bộ đội nghỉ trưa trên đồi”,
“Thành đồng Tổ quốc”. Về thể loại tranh chân dung, ông có hai tác phẩm nổi tiếng
là Tư hoạ và Không gian. Ông là bậc thầy về mô tả, làm nổi bật cả tính cách lẫn
đặc điểm của nhân vật.
Năm 1954, cùng họa sĩ Tô Ngọc Vân, Sĩ Ngọc, Dương Bích Liên tham gia
Chiến dịch Điện Biên Phủ. Chín năm kháng chiến trường kỳ, họa sĩ đi cùng năm
tháng hào hùng của chiến tranh cứu nước, Nguyễn Sáng sống như người lính và
ông đã truyền được hơi thở nóng bỏng của cuộc chiến tranh vào tác phẩm của
mình, với sức truyền cảm mạnh mẽ, sống mãi cùng thời gian. Đây được xem là giai
đoạn tài năng hội hoạ của Nguyễn Sáng phát triển rực rỡ nhất.
Họa sĩ Nguyễn Sáng gắn bó cuộc đời mình với Hà Nội và chú tâm vào việc
sáng tác hội họa. Thời gian đầu Nguyễn Sáng dựng lại những tác phẩm về đề tài
cách mạng. Sau đó, ông thường vẽ những đề tài giản dị, gần gũi với cuộc sống đời
thường, như: Thiếu nữ bên hoa sen, Nghệ sĩ và người mẫu. Nguyễn Sáng cũng
đam mê vẽ chân dung bạn bè là những văn nghệ sĩ tên tuổi như Tô Hoài, Bùi Xuân
Phái, Nguyễn Tuân, Dương Bích Liên… và vẽ về đề tài 12 con giáp trên những đĩa
sơn mài.
II. Các tác phẩm tiêu biểu
* Tác phẩm “Kết nạp Đảng trong chiến hào Điện Biên Phủ”
Được họa sĩ Nguyễn Sáng sáng tác năm 1963, đúng 9 năm sau chiến thắng
Điên Biên Phủ, bằng nét vẽ khỏe khoắn, chất tạo hình hiện đại mà Nguyễn Sáng áp
dụng bằng một chất liệu đậm chất dân tộc, đó là sơn mài tác phẩm “Kết nạp Đảng
trong chiến hào Điện Biên Phủ” đã khắc họa hình tượng cao đẹp và bình dị của
những người chiến sĩ – đảng viên trên trận tuyến.
Ngoài ra về thể loại tranh chân dung, ông là bậc thầy về mô tả, làm nổi bật
cả tính cách lẫn đặc điểm của nhân vật. Ngoài ra, ông còn vẽ theo nhiều đề tài khác
nhau, như phụ nữ và hoa (Thiếu nữ bên hoa sen), cảnh đẹp vừa cổ kính vừa lộng
lẫy của chùa chiền (Tháp phổ minh), cảnh núi rừng thâm u mà hùng vĩ (Pác Bó),
cảnh nông thôn bình dị, hiền hòa (Thiếu nữ trong vườn chuối), cảnh ghi lại những
trò chơi dân gian (Chọi trâu, Đấu vật).
Danh họa Nguyễn Sáng để lại cho nền mỹ thuật Việt Nam hàng trăm tác
phẩm, với nhiều đề tài và nhiều chất liệu khác nhau. Ông là một trong số những
hoạ sĩ có những tác phẩm sơn dầu, sơn mài đẹp nhất sáng tác về đề tài chiến tranh
cách mạng Việt Nam. Ngôn ngữ hội hoạ của ông có tầm khái quát cao, kết hợp
nhuần nhuyễn nghệ thuật truyền thống với thành tựu nghệ thuật hiện đại thế giới,
đóng góp vào việc cách tân hội hoạ hiện đại Việt Nam. Đối với những người yêu
nghệ thuật, Nguyễn Sáng mãi là danh họa số một trong “tứ kiệt hội họa” Việt Nam
đương đại.