Download as pdf
Download as pdf
You are on page 1of 357
ROCZNIK WOLYNSKI WYDANY STARANIEM WOLYNSKIEGO ZARZADU OKREGU ZWIAZKU NAUCZYCIELSTWA POLSKIEGO TOM I POD REDAKCJA JAKOBA HOFFMANA ROWNE 1934 NAKLADEM ZARZADU WOLYNSKIEGO OKREGU ZWIAZKU NAUCZYCIELSTWA POLSKIEGO. VK ~ (2) 29/38 (Oiie w Toca Georacns) -ORDIS™ Krakiw-Debu, Barba Ly pod some Pane Cojo Od Wydawcow. Tray dlugie lata mingly od wydania przez nas Il. toma Rocznika Wolyiskiego. Nie spetnity siq nasze nadzieje — nie zdotalismy oddaé do rak Szanownych Czytelaikéw tego toma, jak projektow: snq 1932 roku. Dajemy ten tom teraz, proszac 0 pobladliwosé w nie~ terminowem ukazaniu si¢ go. Szarzyzna codziennego zycia, walka x nie~ dostatkiem sprawila, ze zainteresow Rocznikiem mimo tak oczy- wistego objawu jakim jest krytyka, ktora poprzedni tom prayjcla x nadzwyczajnym aplauzem — zmalalo. Trudnoici codziennego iycia, sprawily, ie nie mogliémy sig zdobyé na wezesniejsze wydanie tego tomu, Sytuacje analogiczna mialy i inne wydawnictwa, 2 tq tylko r6i- nica, Ze tamte, jako starsze predze} zwalczyly trudnoéci finansowe, nit ‘my. Oddajgc ten tom, pragniemy tei wskazaé, ie nietylko finansowe czynniki spowodowaly opéinienie ukazania sig jego. Byly i inne. W przedmowie do drugiego tomu, wypowiedzieligmy, czem kieru- jemy sig wydajac Rocznik. Cheielibyimy tez, datac do naszego idealu: ndwa narody moga swobodnie — mitujae sig nawzajem — 4yé obok sicbie i dla jednego wspélnego celu pracowai ié w tym nowym IL tomie prace uezonych ukraiiskich x dzicjéw Wolynia. Niestety, od jedaych, do ktérych zwréciligmy sig 2 prosba o wspélpracg, nic otrzy- ‘maligmy zadnej odpowiedzi, od innych zapewnieni desla, Brak ezasu, i inne przestkody nie pozwolily tym ostatnim zrea- lizowaé swych prayrzeczef. Nie watpimy tei, ée w nastepnym tomie bedziemy mogli spoteczefistwu ukazaé ich prace. Crujemy sig te w obowiqzku poswigcié kilka slow prayjaciolom naszym, ktérzy odeszli w zaéwiaty. W pierwszym ragdzie wspomnieé ‘winnigmy tu sp. prof. Jana Czubka, ktéry nietylko iywo interesowat sig nasza praca i jej wynikami, ale gdzie tylko mégt pomagat nam, wskazujge nieopublikowane dotad materjaly i dokumenty dotyezace Wo- lynia. Pomagal On ted niejednokrotnie w dostarczaniu nam réinych dziel po- trzebnych, a kt6rych na naszej prowineji znalesé nie mogliémy. Sp. Wa- claw Lipiiski, historyk i wybitny polityk ukraifski, bedae chorym nie mégt wspdlpracowaé 2 nami, interesowal sig jednak naszq praca iz ob- czyzny, gdzie praebywal dopytywat sig 0 stanie prac. Listy Jego do Vv nas tchna ta Zyeztiwoicia nietylko cztowieka nauki, ktéry widzi, 4 po- wwstaje na nowym, surowym terer plaefka naukows, ale syna tej ziemi, kt6ra zajmuje sig nasz Rocznik Sp. Stefan Tomassiwskij prol, U. J. okazywal nam nietytko Swa_praychylnoSé praez, dodawanie ror obichy Ww nasze| pracy, ale nawet na nasza probe napisal cickawa pracg © zagedkowym napisie na tablicy nagrobne| wmurowane] w or tala eerlowi na Rytowicy we Wiodrimierza, zrabowane) pracs oj) tustrjackic. Pracy te} niesety nie podsjemy, siyé praed émicreia {va poleal warystkic nieopublikowane prace wytrukowac w «Analects OF Fie S- Basil Magni (Zapiski czyna sw. Wasylija Welykoho) { tam, po prawdopodobnie pracy te) na jezyk ukraiiski, presezy- Wydai .e ten tom Roeznika Wolyiiskiego, spothany 3 x an omoeg szeregu instytucy} i os6b. Z posrd tych wymienimy Zarzad Po sass Kullury Narodowe), 2 specilnie jego dyrektora p- Es es chalskiego, KtSry cieplemi stowy dodawat nam otuchy w prestiwanin igikiege poloienia, i spowodowal, ie Zarzad Fundussu praysied! Pam z pomoca finansowa. Zarzady Polskie} Akademii Umicietnoéel » °% kewie, Towarzystwa Prehistoryeznego w Poznaniv, Muzeum Sztuk i Ree: mmioc! w Warszawie, pan Aleksander Mardkowice x Lucka ne asi proibe wypoiyczyli nam ze swych abioréw niektorych Kliszy epnkow ye Dyrekeia Bibljoteki Narodowe) w Warszawie i p. Danysz « W/sniowet peswolli porobié zdjgcia fotograiczne ze swych zbiorow do iusteyi Rocesika. Wszystkim wymienionym instytucjom i osobom szczere »BOg taé* za okazang pomoc. sara Lateyorit previecit zalicryé porwalamy sobie caly tee Te cenzentSw w kraju i zagranica, kidrzy tredzli si, by o Roczniku do, Awiedsialy sig te masy spoleczefstwa, kt6re nie mialy moinodci zapezna tig 2 Rocanikiem Wolyiskim bezpoirednio. Z poiréd zagranicznych Te" Cenventéw pozwolimy sobic wymienié prof. Universytetu Wroclawskego pdr, Erdmana Hanisch, Kktry x oka ukazenia sig Rocenis 100 Tyiskiego potrudzil sig i napisal obszerny artykot o najnowsze) Htcratt re niemicckie} dotycace) polskie} cxgéci Wolynia. W odpewiceteo Tnisjeu, 2a jogo. zeewoleniem publikujemy jego wswody (zob- Bibl we dane ten tom w rece Szanownych Czytelnikdw, spodziewamy sie, de prayjma go réwnie chetnie i dobrae jak poprzednie. Za Zarrad Wolyiskiego Okrggu Zwiazku Navezycielstwe Polskiege (—) Jakob Hoffman Gee i* 8 SPIS TRESCI (CABLE DES MATIERES). Od Wydawese (Note des editeures) vide $ v Sawicki Ludwik: Z zagadnies prehistorji dyluwjalnej Wolynia - 1 (Gur le problemes de la prehistoisre quaiernaire de le Volhyaic) . Jakimowiez Roman: Sclak wyprawy kijowskiej Bolestawa Chrobrego Ww fwietle archeologii. (Proba ujgcia zagadnies wezesnohistorycznyeh Wolynia) ‘i i w (Der Weg des Feldzuges Boleslaw Chrobry’s nach Kiew in Lichte der archiiologischen Forschungen. Lisungsprobe der frulgeschicht- lichen Probleme Wolhynions) bei Sree, Wiodarski Bronistaw: Wolyé pod ragdami Rurykowiez6w i Bole- slawa Jerzego Trojdenowieze 0 (La Volbynie sous les gouvernemenis des Rourykoviteh et de Boleslas Georges Trojdenoviteh) Zajaczkowski Ananjasz: Kava (Les Karaimes en Velhynie) E Hoffman Jakéb: Akta kofciola farnego niejsze wydat (Actes de Téglise paroiss ; 146 1 na Wotyaiu m0 ostrogskiogo od 1622 r, co wai siale d'Ostrdg depuis 1622, choisis et publies par) am Sobolewski T. ks. Z deiei6w Klasetora Trancisekadskiego w Korcu (Fragments de Thisioire de Téelise des Franciseains de Korzee) a Kossowski Aleksander: Zarys dzicj6w protestantycmu na Wolyniu we XVI-XVII w. : 2 259) histoire du protestantisime en Volhynie awx XVI—XVII s) Hoffman J ak6b: Ksiega wizyt gencralnych szkoly OO. Pijardw w Dab- rowioy lat 12821804. (Le livre des visitations générales de Técole des Péres Pies & Dabrowiea pendant les années 17821508) a taal Danilewiezowa Marja: Towarzysiwo Ucanidw Liceum Wolyiiskiego, Gwievacych sig w poraduem méwieniu i pisaniu 1818133 aor (Gociete des Jeunes Gens du Lycée Volhynien se perfectionnant dans le parler et leerize convenables) 2 Miscellanea: 1) Materjaly w sprawie tajnego nauerania na Wolynin we czasach 20- boreayeh. (Lienseignement secret en Vollyynie au temps de ta domi russe. Quelques contributions a histoire de Tenseignement) = 338 VI Notaty biograficzne (Notes biographiques) : a8 3) Mioduszewski Jan: .Fajkare zamyslony" 302 MalachowskiLempiekiStanistaw: Fabryki poreelany i fajansu na Wolyniu 5 2 i (Les usines de faience ei de poreolaing en Volhynie) Tomkiewics Wladystaw: Daieje zhioréw Zamku Wigniowieckiego Histoire des collections du chateau de Wigniowice) Dymnyez Nazar: Swicto ,Lwana Kupajla” ua. Wolyniu (Le fete dylan Kupajlo™ en Yelhynic) . 3 Guzowska Angielina: Stroje lndowe w powiecie ilolbunowskim na Wotyniu (Les costumes du peuple dens le distriet de Zdolbuniye) 445 Sowitski Mieezystaw: Dochodowos gospodarstw wlosciaiiskich na Wolynin w latach 19271930, (Rentabilitit der bawerlichen Betriche in Wolhiynien in Jubren 19271950) ame ae Ormicki Wiktor: Prayezynek do demogeogealji Wolynia (Contribution a Teétude de la démogoographie de la Volynie) ota BonkowiezSittauer Jerzy: Osaduiciwo wojskowe (La colonisation rilitaire) str Hoffman Jak 6b: Bibljografja Wolynia (Bibliographie de la Volhynie) 351 Spis ksigick nadestanyeh (Livres reeus par la redaktion) out Indeks nazwisk (Inder des noms proplies) . i os Indeks nazwisk geograficanyeh (Indeks des noms geographiques) |. 658 Mapa wojewddztiea wolyfiskiego (Carte de la voievodie Volhynie) LUDWIK SAWICKL Z zagadnieni prehistorji dyluwjalnej Wolynia. Zobrazowanie prehistorji dyluwjalne} Wolynia, nawet w zarysic naj- cogélniejszym, jest obecnie niemoiliwe, ze wagledu na wysoce niedo- statecany stan badaf prehistorycenych na tym terenie. Istnieje zatem powaina luka w nasze} znajomosci prehistorji wschodniego pogranicza Europy srodkowej, utrudniajgca wyswietlenie catego szeregu zagadnies, jakie ostatnio — w zwigzku z postepem badasi na terenach sasiednich — zostaly vjawnione. Wobee takiego stanu rzeczy, zorjentowanie sig — w modliwosciach prehistorycznych Woly pewne wytyczne dla oznaczenia kierunku, w jakim prace badawoze 1 tym terenie niezwykle interesujacym i bogatym w mater} fycene, winny byé poprowadzone. Préba zadoSéucrynieni jest publikacja niniejsza. Na wstepie rzut oka na geomorfologig terenu Wolynia. Z ustapieniem morza Sarmackiego — Wolyii wraz z Roztoczem, wytyng Lubelska i Podolem, tworeyt — wedlug wszelkiego prawdo- podobieistwa — zwarty obszar — rozlegla ptytg granicaqca x plyta Polesko-Litewska na pn. W okresie czasu obejmujacym gérny Sarmat oraz pietro meotyckie, plyta ta ulegla zpeneplenizowaniv, a na- stgpnie rozcigcin — przypuszezalnie do poziomu ok. 325 mn. p. m Podczas nastepnego cyklu erozyjnego, obejmujacego okres czasu od regresji Ponty ai do momentu akumulacji lessu mlodszego gémego (Srodkowo-Polskie zlodowacenie — Wiirm Il), wytworzona zostala obecna sieé pradolin i rzezba podlessowa tego terenu, act Way 1 geet Na Wolyniu i — nawiasem méwige — na_prayleglym one wyiyny Lubelskicj, prebieg procesu erozyjnego, a w zwigzku z tem I ieee ced lsge tay od scenario PRRREeS na terenie Podola, W praeciwiesistwie bowiem do Podola, reprezentu- igcego najlepic} zachowang parti¢ plyty pierwotne}, Wolyi praedstawia teren w niewspélmiemnie wigkseym stopniu zniszezony i 0 zupelnie od- miennej rzetbie powierzchni podlessowe}. Przyezyny tego zjawiska naleiy upatrywac w przewadze i permanencji crymika erozji \W-iKolikiw, pow. Kraemieniee. Widok z ,Ostre) Géry (369m a. pum) na krawellé po

You might also like