#'wst*wigw

ffiAffiffifrffiffi$ffiffi
11t

Nadin

adin, smje5ten 25 krn istodno od Zadra i 10 km sjeverozapadno od Benkovca (Ravni kotari), vaZno je povi-
jesno srediSte u s1'evernojDalmaciji. Ostatci liburnsko-rimskoga naselja Nedinuma nalaze se na istaknutom
breZuljku Q65 m nadmorske visine), nazvanom Gradina, koji nadvisuje cijeli prostor.
U doba Liburna Nadin je bio srediStejedne od najveiih liburnskih opiinskih zajednica,koja je granidila s Asserijom
(Podgrade kraj Benkovca), Iaderom (Zadat), Coriniumom (I(arin) i Blandonom (Trojan-Biograd). Spominje se u djeli-
ma antidkoga pisca Plinija Starijegate u Peutingerovu zemljovidu.

D ij eI ovi zidina G radine
Nadin je vjerojatno, zajedno s ne-
kim drugim liburnskim sredi5tima
stekao lz.rsltalicum potkraj Cezarova
prokonzulata u Iliriku; imao je muni-
cipalnu samoupravu, gradsko vijeie i
tijela uprave. IJ srednjem je vijeku jed-
no od vaZnih ranohrvatskih srediSta,
a u doba osmanlijske vladavine Nadin
je jedna od najvaZnijih granidnih utvr-
da prema mletadkome Zadru i njiho-
vu posjedu. Nakon povladenja Osman-
lija u XVII. st. razruSen je i napu5ten,
a poslije nije obnovljen. DanaSnje isto-
imeno selo razvllo se poslije, podno
zapadne padine staroga Nadina.
Osim povijesnoga sredi5ta na pros-
toru dana5njega Nadina poznata su
jo5 tri gradinska naselja: I(riZova gla-
vica sa sjeverozapadne strane, Stanine
s istodne i Vijenac s jugoistodne strane
Nadina, sva tri iz brondanoga doba.
Na svim su gradinama vidljivi dijelovi
suhozidnih bedema i raznovrsnih dru-
gih ostataka. Na Gradini su vidljive
zidine iz helenistidke faze, rimska cis-
terna, mletadko-turska utvrda, crkva, a
po padinama izvan zidina i mnogo-
brojne suhozidne kuie, viSe kameno-
loma i dr. Gradina ima jajolik rlocrt s
polufajolikim podgradem na jugoza-
padnoj terasi, oko 425m d:uLine i oko
250 m Sirine. Podno sjeverozapadne
padine Gradine zapaZaju se ostatci pu-
ta i groblja iz Zeljeznoga i rimskoga do-
ba u pribliZnoj duZini od 500 m.
Nadin je istraZen malim dijelom i
tek u novije vrijeme, premda su prvi,.
sludajni nalazi koji su upozoravali na
postojanje arheoloikih slojeva na tom
prostoru otkriveni joi u XIX. st. To su
bili uglavnom sitni predmeti te nad-
grobni i zavjetni natpisi iz rimskoga
doba, medu kojima je velik broj s do-
maiim liburnskim imenima, ili posve-
ienih lokalnoj boZici Latri. Najstariji
nalaz je ma( iz kasnoga brondanog do-
ba. Prva istraZivanja provedena su pod
vodstvom Sime Batoviia 1968., a reko-
gnosciranje je provedeno 1983 1985. i
tada je pregledan veii dio prostora te
uz gradine otkriven velik broj grobnih
humaka i raznolika arheolo5ka erada.

Gradina
 -;::-
u 0Sl --rrr- -unq e?Jp€s€qop eSouecuo.rg eSouse4 :EIUIJIUnq n etsr^ nS rJrteo 'EAoqoJE
0
i uoloueuel ryi
zr a{}€tso 'eurp€rC po oupedezo;e,r
Put^epErof::f i
etsra ted as e(n>ITzeg '(nrqr(truezruou
I #,-J; i::::ji -e(s I g rcurnq et eurpe.r8 el nrrl>lo n
I -A€J €u a,roqor8 o>l?rtsrualeq n rurso)
I euneperb ercuu iii:l:l::::;lj
i Elsac **= Irrunq r euruels eurper8 eqop eSouep e,roqo.r8 n eye8elod nsru es .ra( (epe.rgo
i eut^Ppen -uo.rq e( eSoue.rzI'ourl€p€ll e>lsurrJeu qrul.rursod rct€lso o(rute(oJe(A(€uapns
_
I i "'"'"'""o"#:d;ll*
\I I
eulplzauqopouzalleTouse)i
-eureJl op ousoupo'eqop e3ouze(Ie7e( -od ns eue(Ttue7 'rreurperd r8nrp
1r1p11
eurnrzouqooouzerla<ffil -Er>l op eqop eSouecuo.rq eSoue.r po es -z€J r pe)euod e'(e4euro1n €cnsr] ureso
'
i Fl €rllep ETEtunr{ Bul?e6'@4ru(o4od red o>lo e( ouepeu ZI n>lwnq n) etueurprtol
op E^p po e( ouedo4od 91 n4rung n 6 r rurlr?IlzeJ n epnsod qrue(1urezrJuroln
.'i,1,$;:,* l eur.toqo.r8 er'71 n>1unq n 1nqo.r8 n) 'e,r
\tzeleu otrlopJJ es ns Errrrf,Lunqn
nqo.r8 tuoupa( n e4ru(o4od eqr,t opq e( -oqor8 tursg'npe.r8 n8n.rp ru rurpe(od
olle{rr e 'oupeurpe(od ruedelod ryrq rc e'e,toqo.r8 rlEAe?Jpesnsru rJrrrnq r>leN
-ru(o>lod ou?rqo ns erur(u 'rJnlln>l (o>1su:nqr1n n>lrunq uroupe(
n.e(tqor8 e>1s
-AopoJ rlrq rJepns nruJAS od ns rournq n e.toqo.r8 (o.rqrpe,r(eue( o1s cerroqor8
"'l';Fl{;,s
,ft e 'e>pu(o4odtesep esr.Lleuns rl€AEzJpes
t ecruqo.rE a>1s(relrqons 1yq ra,oqo.r8r4
-?Itsrueiel{ '@qop eSouze(1azzr euteteq

61 e( ouapeuo.rd 91 n>lunq ll
'e^oq
-o.r3 (orq ]I?rlz€J e( ele.rezrpes€>Ierunq
Eul?a4'eurperC rurped (oupedezo8n(
-f:,'\ /
:. n tI n>lurnq n eqor8 e^p r eqop e8oue2 Eu €LLTBSEJo] erue(.Lp eu B>$unq Buoru
'r)I td ts 'I-ill 'bflq{ DqsunEl otsopold outqatg
1*
+ffil
aulpDtt 1t)olJ
'n.rotso.rd uro>lsuJnqrl ulerr! r ed (r(rceru -uo.rq eSouer zr e(ueure>1€uopeJqoeu -B>l€>lrTa^€^p es n?rtsl 'ru g0'I op
0E'0
-ieq (ou.re.l,e(s
(o1e(rcn oe>lerntlnl B>lrls po rturr>lqn euru€ts rurpE.r8eu l nlurnq po €ursrl B 'ru gI op 9 a>pludro e( urr
elsr uroulelSn €AEtJJoes o>ler'n.rotsold n eqo.r8 r.rr) e4u(o>1od qrue(1edsrdo4od Je(urord 'e{uarue>1e8elseu po r(u.ro8 e
uo>lsuJnqrl urolelrc Bu eJn]ln>l n>1ts n( \ (€l'ZI
'11 'g euncrunq n) n(e7o1odnu 'edrseu eSoue(1urezpo (o1sr(uop a( ruat
-rua7o1s(eu e4n-rd nurpelq n eper8 e>1so1 -ezn;dsr n rlle[u e,(€1,2I,11 ,g (9 erurc -o4 n e(upe;8 drt at e(lurez r e(uetue4
-oeqJ€ €leuzod r eua(1dn>1s €p€s oC -ulnq n) n(eToyod nuac;8z n rdo4od ns po 'e(uerue4 edrseu eSolsrqrpo - e{
'.r;,1';d'rs.I
AI po tTqep(euledo4od elsJl rJl r errr(1pr,rns -Erunq qruqo.r8 e(upe.r8 atsrl rJt ns J-\
ers.r,t qr8nrp I ql{?Itslualerq'nnpou8 -lll?on'auruels rurper8 €u E{Eru
edB epnsod qruezeln urource,r 'e4nu -nq red al'eulpetB olo>loeu
-ere4 oSouru e?JpES?]r>leu our?rlo>l DruxJofsatdL Dwtplzqo
ownap 'mot^so1duluauDq s au.xpDtg qrlnsez€J (e4eurnq qru
e{rTe^ rurso Jel ntlrllruez urou po oupodDzoJaaofs9 4DMnLl xuqotD
-go.r8
-A€r Eu raoqo.r8 94 olo ouenrrj
H?Itslueleq -ro e( nurpeSl 61
ns t(tteSoq(e51'(4ou rarrl 't002 ns €uep
'?epoq :e(qn.rorTrBueteJA
-e.tzt e(uelrzertsr
ez r,toua(1s.rd)lrerupatd
Btupa(lsod '€urp
ruqerodn o4re(r.r e '('.rp -eN e.rolso.rd oI
r se{od ez ectzea 'rcsal,l -ard rzele.rdr(o1 es
-r.rd (e13r euser>1ncelnq ol zn -e.rre1e(rpepel3a:d
-rg 'elecnd 'a>1ol's(uels.rd 'nueJel
'acr.,l>1nleu'ecrTrSo)
uol€u 't002 z00a
e?e(po EIIIOUAEJ
rlldg qe.r8eT elsorol
r.l,o1e(rpI ]ITBrr urourge.l, (12o1 eu nlrqorS n epold -ne alupet8zr ruo>pprd
-r-rd rlrprlze.rez€lEu es eurr,roqo.r8
n qru€selTpo r,togo.r8I{?ltslu euepeao.rd e(ue,rr?e.r1srns
'eqop eSouze(re7 e(e-r1 op (ote4'eure.re7
-e1egn(epedr;d r1s.r,r,
E?epe[ls'e(ruetug e4r1er1zl au-i1
eqop eSouepuo.rq eSouse>1po ZI n>l ur>l?rruere>l n e4ru(o4od qrue(teds do>l uodn n1lse3 A\eN n Elqrlr?ne^S r nrp
-rrrnq n olede4od es eTnp{e1q'tII
ZI,g -od 'eco1d qrueru€>l tlupo.rrrd po .e(u -e7 n elaznrsse8o4qo1oaq"ry r €letln>lE_l
rf,urnq n(erur eqop e3ouza[1ezzr nper8 -eureT €uapeJgoau po a{ur.r1peuqo;8 eSolsgozopg erle(o.rd eSolprupa(ez
r a.toqo:E e 'e.toqo.r8 elrl s ZI I II ,g Ic n1llqo n 'e(u1.r>1seuqo;8 zeq r,roqor8 nrrl{o n oueprlZr'9g6l e( a(uenrqe.r11