Kultura szczupłości

W kulturze konsumpcji tożsamość ludzka jest redukowana do ciała, a jej konstruowanie

zaczyna przesuwać się z wnętrza na powierzchnię. Dziś ciało dominuje, ma się wrażenie, że
tylko ono człowiekowi pozostało (za: prof. Zbyszko Melosik)
Kultura szczupłości
• ok 40% kobiet stale jest na diecie
• 90% kobiet przyznaje, że były na diecie przynajmniej raz w
życiu, a ok 70% kilkakrotnie (Somer, 1997)
• nawyk odchudzania
• 4/100
• szczupłość jest synonimem sukcesu, samodyscypliny, urody,
atrakcyjności
• Sarah Ferguson ‘królowa świń’
• niska samoocena wśród polskich nastolatek (WHO)
• wiedza na temat odchudzania wśród 6-letnich dziewczynek
• ponad połowa 8-latek jest niezadowolona z własnego ciała
(również próby odchudzania gdy waga jest w normie lub poniżej
normy)
• odbieranie przekazu medialnego jako bezdyskusyjnego
• brak edukacji, rozmów w przestrzeni publicznej (Józefik, 2017)
DLACZEGO SIĘ ODCHUDZAMY?

➔NIEZADOWOLENIE Z CIAŁA
➔CHĘĆ POPRAWY WYGLĄDU
➔CHĘĆ POPRAWY SAMOPOCZUCIA
➔ZDROWIE
➔ZWIĘKSZENIE SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ
POSZUKIWANIE DIETY CUD

Zasady zdrowego
żywienia

BEZ FAJERWERKÓW
ODCHUDZANIE = KRTÓTKOTRWAŁY
SKUCES?

Często diety skupiają się jedynie na

deficycie kcal, nie zmieniając żadnego
z czynników. który sprawia, że tyjemy.
Obszary, które mogą odpowiadać za
powstawanie problemów z masą ciała:
➔RADZENIE SOBIE Z EMOCJAMI
➔RADZENIE SOBIE ZE STRESEM
➔RELACJE Z INNYMI OSOBAMI
➔NISKIE POCZUCIE WŁASNEJ SKUTECZNOŚCI
➔NISKIA SAMOOCENA

Podjęcie decyzji o odchudzaniu przez osoby z prawidłowym

BMI może być pierwszym krokiem do nadwagi lub otyłości
w przyszłości.
DIETY
DIETY
IM CZĘŚCIEJ PRAKTYKOWANE SĄ RESTRYKCYJNE DIETY,
TYM CZĘŚCIEJ WYSTĘPUJE OBJADANIE SIĘ SIĘ.
OKOŁO 25-45% OSÓB ROZPOCZYNAJĄCYCH KURACJE
ODCHUDZAJĄCE CIERPI NA NAPADY OBŻARSTWA
(SPEER, SPEER, 1998)

ZA KAŻDYM RAZEM CHUDNIE SIĘ WOLNIEJ I TRUDNIEJ,

ZAŚ PRZYROST WAGI NASTĘPUJE SZYBCIEJ (OGIŃSKA-
BULIK, 2016)
Dieta = sposób odżywiania
nakazy, zakazy, ograniczenia
Jeżeli wprowadzanie
zmian w sposobie
żywienia i stylu życia
będzie opierało się
głównie na zakazach,
nakazach i
ograniczeniach, to
naturalnie spowoduje
u nas POCZUCIE
STRATY.
Z CZEGO TO WYNIKA?

Nie chcemy tracić, tylko zyskiwać.

ZAKAZY, NAKAZY
Im ich więcej (zakaz jedzenia słodkich i słonych
przekąsek, zakaz picia alkoholu, konieczność
picia wody, jedzenia regularnie itd.) tym poczucie
straty będzie większe.
Dodatkowo, jeśli zalecenia nie będą dostosowane
dla naszych preferencji (np. lubimy szybkie
spacery, a zaleca nam się biegać czy ćwiczyć na
siłowni, czego nie lubimy) poza poczuciem straty
szybko przyjdzie zniechęcenie.
 STOPNIOWE WPROWADZANIE ZMIAN

Im więcej elementów będziemy modyfikować w jednym czasie, tym mniejsze

prawdopodobieństwo osiągnięcia trwałej zmiany.
Opór psychiczny (reaktancja),
to dążenie do przywracania
wolności wyboru w sytuacji,
kiedy została ona ograniczona.
Zjawisko przejawia się w
skłonności do podejmowania
zachowań zakazanych (na
przekór). Zakazana rzecz lub
zachowanie staje się bardziej
atrakcyjne (alkohol, słodycze).
Osoba, której ograniczamy
wolność wyboru wykazuje
również skłonności do
atakowania źródła zakazów
(np. lekarza, dietetyka,
członków rodziny).

Zatem podejmując działania

w tzw. dobrej wierze możemy
osiągnąć odwrotny
od oczekiwanego efekt.
Reaktancja jest silniejsza, gdy dana osoba sama
jest autorem swoich ograniczeń, niż wówczas
gdy pochodzą one z zewnątrz (Wieczorkowska, 2020
Osoby będące na diecie,
które tłumią swoje myśli
na temat jedzenia
częściej myślą o
jedzeniu, niż osoby,
które przed tymi
myślami się nie
powstrzymują (Wegner,
1994).

W psychologii zjawisko
nazywane jest teorią
paradoksalnych NADMIERNA KONCENTRACJA NA JEDZENIU
procesów kontroli
Tłumienie myśli związanych z jedzeniem przynosi odwrotny skutek,
umysłowej.
tzn. chęć niemyślenia o nim prowadzi do napadów objadania
(przykład różowy słoń).
TEORIA
PRZYCZYNOWA
Odchudzanie się i przejadanie się są ze
sobą nierozerwalnie związane, a
powstrzymywanie się od jedzenia nie tylko
poprzedza przejadanie się, ale jest jego
główną przyczyną (Herman, Polivy 1980).
HIPOTEZA
MASKUJĄCA
Wskazuje na rolę obniżonego nastroju jako
czynnika sprzyjającego przejadaniu się.
Przejadanie się umożliwia maskowanie
złego nastroju i w efekcie jego poprawę.
Jedzenie modyfikuje samopoczucie (Ogden,
2011).
EFEKT
WYCZERPANIA WOLI
długotrwałe odmawianie sobie
określonych produktów spożywczych
może doprowadzić do wyczerpania woli
i w konsekwencji do nadmiernego jedzenia
tego, czego sobie odmawialiśmy.
DIETY - SKUTKI:
1.Nadmierna koncentracja na jedzeniu (obsesyjne myślenie
o produktach zakazanych, szczegółowe liczenie kalorii oraz
analizowanie produktów)
2.Napady objadania się spowodowane długotrwałym
odmawianiem sobie określonych produktów spożywczych
(efekt wyczerpania woli)
3.Rozregulowanie naturalnych mechanizmów fizjologicznych
(odczuwanie głodu i sytości)
4.Niedożywienie - niedobory witamin i składników
mineralnych
5.Zmiany nastrojów, zmęczenie, złe samopoczucie, problemy
z koncentracją
6.Unikanie życia towarzyskiego w obawie przed zjedzeniem
niedozwolonych produktów
7.Powrót do dawnej wagi po zakończeniu odchudzania lub jej
przekroczenie