Gün Gün Çalışma Yaprakları

Türkçede

1
Akıllı
Tahta
ya
Uyum
lu

E B Yeni
M data
ü f
M mlu r e
Uyu
kitap&kitap
 Bu ki­ta­b›n her hak­k› Kitap&Kitap’a ait­tir. ‹çin­de­ki şe­kil, ya­z›, re­sim ve gra­fik­le­rin ya­y›nevi­
nin iz­ni ol­mak­s›­z›n elekt­ro­nik, me­ka­nik, fo­to­ko­pi ya da her­han­gi bir ka­y›t sis­te­mi ile ço­ğal­t›l­
ma­s›, ya­y›m­lan­ma­s› ve de­po­lan­ma­s› ya­sak­t›r.
Kitap&Kitap bir Kırmızı Beyaz Yayıncılık markasıdır.

Onursal Başkan Kapak Tasarım

Mahir SADIÇ Yonca CİVEK

Genel Yayın Yönetmeni Sertifika No

Çiğdem BARAN 12409

Hazırlayan Yayın No
Ayça AKER TELATAR KK-06-1783-219
Mahbile TOPALOĞLU CEYLAN
Baskı
Grafik Tasarım Uygun Basın
Kırmızı Beyaz Grafik Servisi Merkez Mah. Çınar Cad. Kavak Sok.
No: 34 Yenibosna / İSTANBUL
Tel: 0212 451 60 90

kitap&kitap
Yay›nc›l›k ve Dağ›t›m Hizmetleri Ltd. Şti.
Bahçelievler Merkez Mah. Çınar Cad. Kavak Sk. No:37 Bodrum Kat - Arka Giriş / Bahçelievler - İstanbul
Tel: (0212) 550 97 09 - 655 25 17 Belgeç: (0212) 515 63 33
www.kirmizibeyazyayincilik.com info@kirmizibeyazyayincilik.com
e-satış: www.kirmizibeyazkitap.com
www.facebook.com/kirmizibeyazyayinlari www.twitter.com/krmzbeyazyayin
 İSTİKLAL MARŞI
Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak,
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.
O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak;
O benimdir, o benim milletimindir ancak.

Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilal!

Kahraman ırkıma bir gül; ne bu şiddet, bu celal?
Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helal...
Hakkıdır, Hakk’a tapan milletimin istiklâl!

Meh­met Âkif ER­SOY

 İÇİNDEKİLER
Cümle Bilgisi ...................................................................................................................................................6
Test - 1 ...................................................................................................................................................21 - 22
Test - 2 ...................................................................................................................................................23 - 24
Söz Varlığını Geliştirme ................................................................................................................................26
Test - 3 ...................................................................................................................................................35 - 36
Test - 4 ...................................................................................................................................................37 - 38
Kelime Bilgisi .................................................................................................................................................40
Test - 5 ...................................................................................................................................................49 - 50
Test - 6 ...................................................................................................................................................51 - 52
Kelime Bilgisi .................................................................................................................................................53
Test - 7 ...................................................................................................................................................59 - 60
Test - 8 ...................................................................................................................................................61 - 62
Hece Bilgisi ...................................................................................................................................................64
Test - 9 ...................................................................................................................................................69 - 70
Ses (Harf) Bilgisi ............................................................................................................................................72
Test - 10 .................................................................................................................................................79 - 80
Test - 11 .................................................................................................................................................81 - 82
Adlar ............................................................................................................................................................84
Test - 12 .................................................................................................................................................93 - 94
Test - 13 .................................................................................................................................................95 - 96
Valığın Özelliğini Belirten Kelimeler (Ön Adlar)...........................................................................................98
Test - 14 .............................................................................................................................................107 - 108
Test - 15 .............................................................................................................................................109 - 110
Adın Yerine Kullanılan Kelimeler (Zamirler) ..............................................................................................112
Test - 16 .............................................................................................................................................119 - 120
Test - 17 .............................................................................................................................................121 - 122
İş, Oluş, Hareket Bildiren Kelimeler(Eylemler) ...........................................................................................124
Test - 18 .............................................................................................................................................133 - 134
Test - 19 .............................................................................................................................................135 - 136
Noktalama İşaretleri ..................................................................................................................................138
Test - 20 .............................................................................................................................................145 - 146
Test - 21 .............................................................................................................................................147 - 148
Yazım Kuralları ............................................................................................................................................150
Test - 22 .............................................................................................................................................153 - 154
Test - 23 .............................................................................................................................................155 - 156
Atasözleri ve Deyimler ...............................................................................................................................158
Test - 24 .............................................................................................................................................163 - 164
Okuduğunu Anlama .................................................................................................................................165
Test - 25 .............................................................................................................................................173 - 174
Test - 26 .............................................................................................................................................175 - 176
Kendimi Değerlendiriyorum 1 ..........................................................................................................177 - 178
Kendimi Değerlendiriyorum 2 ..........................................................................................................179 - 180
Kendimi Değerlendiriyorum 3 ..........................................................................................................181 - 182
Kendimi Değerlendiriyorum 4 ..........................................................................................................183 - 184
Genel Değerlendirme 1 ...................................................................................................................185 - 186
Genel Değerlendirme 2 ...................................................................................................................187 - 188
Cevap Anahtarı ........................................................................................................................................189
TÜRKÇE Okuyalım , Anlayalım

DÜNYA NASIL OLUŞTU?

Bilim insanları, evrenin oluşumu hakkında tarih boyunca değişik
görüşler ortaya atmışlardır. Ortaya atılan görüşlerin tümünde ortak
nokta, Güneş sisteminin önceden tek parça olduğu ve zamanla
parçalandığıdır. Görüş ayrılıklarının olduğu nokta ise parçalanmanın
nasıl olduğu konusudur.
Evrenin ve Güneş sisteminin oluşumuna ilişkin en son ve yaygın kabul
gören görüş büyük patlama anlamına gelen "Big Bang" kuramıdır. Bu
teori ilk olarak 1927 yılında George Lemaitre tarafından önerilmiş, 1965 yılında Stephen
Hawking tarafından da geliştirilmiştir.
Büyük Patlama teorisine göre evren, bundan yaklaşık 15 milyar yıl önce büyük bir patla-
mayla oluşmaya başladı. Başlangıçta, tüm galaksilerin yıldızları bugünkünden daha küçük
yer kaplayan tek bir kütle hâlindeydi. Bu kütle patlayarak genişlemiş ve çeşitli galaksilere
ayrılmaya başlamıştır. Böylece gök adalar, yıldızlar, gezegenler ve diğer gök cisimleri
meydana gelmiştir. Güneş sistemi ilk şekliyle 7 milyar yıl kadar önce oluşmaya başlamıştır.
Dünya’mızın bugünkü biçimini ise 5 milyar yıl kadar önce aldığı kabul edilmektedir.
Mahbile TOPALOĞLU CEYLAN
(İnternetten derlenmiştir.)

Aşağıda boş bırakılan yerleri metne göre doldurunuz.

• Bilim insanları ..................... oluşumu hakkında değişik görüşler ortaya atmışlardır.

•E
 n son ve yaygın kabul gören görüş .................................... anlamına gelen

.................................... kuramıdır.

•B
 u teori ilk olarak ............... yılında ...................................................... tarafından önerilmiştir.

............... yılında ................................................................... tarafından da geliştirilmiştir.

•B
 üyük patlama teorisine göre evren bundan yaklaşık ......................... yıl önce büyük bir

............................ oluşmaya başladı.

•B
 u patlama sonucunda .............................., .............................., .............................., ve

diğer ......................................................., oluşmaya başladı.

• Dünya'mızın bugünkü biçimini ............................ yıl kadar önce aldığı kabul edilmektedir.

5
TÜRKÇE Cümle Bilgisi

DOĞRU MU, YANLIŞ MI?

 şağıdaki cümlelerle ilgili verilen bilgilerden doğru olanların başına D, yanlış olanların
A
başına Y yazınız.

Cümleler en az iki kelimeden oluşur.

Cümlede karşılaştırma yapılabilir.

Cümlelerin sonuna virgül konur.

Cümleler "Ne? Nasıl? Kim? Nerede?" gibi sorulara cevap verebilir.

Cümlelerin sonuna nokta, soru işareti ya da ünlem konur.

Cümleler kelimelerden oluşur.

Cümleler tek kelimeden oluşamaz.

Cümleler olumlu ya da olumsuz olabilir.

CÜMLE Mİ, DEĞİL Mİ?

Aşağıdaki ifadelerden cümle olanların başına C, olmayanların başına D yazınız.

Hey, baksana Geldim Hemen buraya

Bahçedeki güller Kırmızı elbise Okullar yazın

Kim geldi Şarkı söylüyor Erkenden yola

Güzel resim Çevreyi kirletme Kurallara uyalım

6
TÜRKÇE Cümle Bilgisi

CÜMLELER NE BİLDİRİYOR?
 şağıdaki cümleleri duygu, düşünce, istek ve iş bildirmelerine göre ayırınız.
A
Tabloda ilgili alanları işaretleyiniz.

Cümleler Duygu Düşünce İstek İş

Şoför çok sinirli gibi.

Dedemi görünce çok sevindim.

Beni çok korkuttun.

Bence o daha uyanamamıştır.

Şu sınavı bir geçsem.

Annem yemek yapıyor.

Söyledikleri beni çok kırdı.

Biraz meyve alabilir miyim?

Hasta olmana çok üzüldüm.

Bugün sinemaya gidelim.

Sanıyorum ki bu çocuğun boyu uzun olacak.

Aşağıdaki cümleleri bildirdikleri özelliklere göre eşleştiriniz.

Büyüsem de araba Duygu Okuldan sonra park-

kullansam. ta oynayalım.

Okulda basketbol Onu birden karşımda

Düşünce
turnuvası var. görünce şaşırdım.

En güzel renk Bu hafta kar yağacak-

kırmızıdır. Haber mış.

Şiir okurken çok Bence en güvenilir

heyecanlandım. İstek ulaşım aracı uçaktır.

7
TÜRKÇE Cümle Bilgisi

KURALLI CÜMLELER
Aşağıda karışık olarak verilen kelimeleri sıralayarak kurallı cümleler oluşturunuz.

1 gelmiş - aynı - üç - parka - çocuk - daha

. . .. . . . . . . . . . . . . ....................................................................................... . . . . . . . .

2 güzellikleri - çevresindeki - hayal - seyrederek - kurdu

. . .. . . . . . . . . . . . . ....................................................................................... . . . . . . . .

3 konuşmalarımızda - kullanmalıyız - ifadelerini - nezaket

. . .. . . . . . . . . . . . . ....................................................................................... . . . . . . . .

4 uçurtma - baharın - uçurmak - güzel - etkinliklerindendir - en

. . .. . . . . . . . . . . . . ....................................................................................... . . . . . . . .

 şağıdaki cümleleri üstlerinde verilen kelimelerle anlamlı, kurallı ve mantıklı olacak

A
şekilde tamamlayınız.

değirmen emanet gelen dünyada

1 3
Dünya malı ............................. kalır. ............................. ata binen tez düşer.

2 4
Haydan ............................. huya gider. Taşıma su ile ............................. dönmez.

Aşağıdaki cümleleri kurallı cümle olarak yazınız.

1 İfadesidir sanat yaratıcılığın ve hayal gücünün.

. . .. . . . . . . . . . . . . ....................................................................................... . . . . . . . .

2 Çıkmayınca can çıkmaz huy.

. . .. . . . . . . . . . . . . ....................................................................................... . . . . . . . .

3 Çocuğun sevgi ve hoşgörü okuludur anne kalbi.

. . .. . . . . . . . . . . . . ....................................................................................... . . . . . . . .

8
TÜRKÇE Cümle Bilgisi

CÜMLELERİ TAMAMLAYALIM
Aşağıda cümleleri verilen kelimelerden uygun olanı ile tamamlayınız.

uyuyakalmış koştu aldım uçuralım mı

ağlıyordu dökmüş yaşayamazlar yağdı

• Küçük kız durmadan ................................................................

• Otobüse yetişmek için hızla ....................................................

• Adamcağız koltukta ................................................................

• Canlılar susuz ............................................................................

• Birlikte uçurtma .........................................................................

• Ağaçlar yapraklarını ....................................................................

• Doğum günü için arkadaşıma hediye ..................................

• Dün geçe çok yağmur ...........................................................

 şağıda atasözlerini iş, oluş, hareket bildiren kelimelerden uygun olanlarıyla tamam-
A
layınız.

3 Akıl akıldan ........................................ 3 Yalancının evi yanmış, kimse ................

3 Damlaya damlaya göl .................... 3 Ev alma, komşu ......................................

3 Emek olmadan yemek .................... 3 İşleyen demir ...........................................

3 Görünen köy kılavuz ........................ 3 Ayağını yorganına göre ........................

3 Meyve veren ağacı ......................... 3 Birlikten kuvvet ........................................

3 Kaçan balık büyük ........................... 3 Ağaç yaş iken ........................................

3 Taşıma su ile değirmen .................... 3 Akacak kan damarda ..........................

3 Körle yatan şaşı ................................ 3 Balık baştan ............................................

3 Aç ayı ................................................ 3 Kara haber tez .......................................

9
TÜRKÇE Cümle Bilgisi
GEREKSİZ KELİMELER
 şağıdaki cümlelerde gereksiz yere kullanılmış kelimeleri bulunuz. Cümlelerin karşıların-
A
daki boş kutulara yazınız.

1 Performans ödevimi bir daha yeniden yapacağım. ..............................

2 Bütün görevlerini, vazifelerini yerine getiriyor. ..............................

3 Bazı renkleri daha çok seviyorum. Mesela örneğin kırmızı. ..............................

4 İlk önce size geleceğim. ..............................

5 Buraya kardeşimle birlikte geldim. ..............................

6 Küçük bebek çok huysuzdu. ..............................

7 Pencereden dışarı bakarak parktaki çocuklara seslendi. ..............................

ÇELİŞKİLİ İFADELER
 şağıdaki cümlelerde çelişkili ifadeleri bulunuz. Cümleden çıkararak ya da ifadeyi
A
değiştirerek cümleleri tekrar yazınız.

1 Kesinlikle sinemaya belki gelirim.

. . .. . . . . . . . . . . . . ....................................................................................... . . . . . . . .

2 Hava çok sıcaktı çok üşüdüm.

. . .. . . . . . . . . . . . . ....................................................................................... . . . . . . . .

3 Hiç şüphesiz bu saatte tren olabilir.

. . .. . . . . . . . . . . . . ....................................................................................... . . . . . . . .

4 Aşağı yukarı sınıfta tam yirmi beş kişiydik.

. . .. . . . . . . . . . . . . ....................................................................................... . . . . . . . .

5 İşler çok olduğundan çabuk bitirdim.

. . .. . . . . . . . . . . . . ....................................................................................... . . . . . . . .

6 Uçak kalkmak üzere, yavaş yavaş gidelim.

. . .. . . . . . . . . . . . . ....................................................................................... . . . . . . . .

10
TÜRKÇE Cümle Bilgisi

ANLATIM BOZUKLUĞU
 şağıdaki cümlelerde anlatım bozukluğuna neden olan kelimelerin altını çiziniz.
A
Anlatım bozukluğunu düzelterek cümleleri tekrar yazınız.

1 Ağrısız kulak delinir. 4 Birçok insanlar bu evi beğendi.

.................................................................... ....................................................................
.................................................................... ....................................................................

2 Çöplerin yere atılmamasını lütfen 5 Atlet son turda arkasındaki yarışma-

rica ederiz. cıyı geçti.
.................................................................... ....................................................................
.................................................................... ....................................................................

3 Sınavı kesin mutlaka kazanacağım. 6 Ben çok zengin, varlıklı değilim.

.................................................................... ....................................................................
.................................................................... ....................................................................

T ab­lo­da­ki ata­söz­le­rin­de yan­l›ş ke­li­me kul­la­n›l­ma­s›n­dan do­la­y› bir an­la­t›m bo­zuk­lu­ğu

var­d›r. Yan­l›ş ke­li­me­yi bu­lup al­t›­n› çi­zi­niz. Doğ­ru ke­li­me­yi kar­ş›­s›­na ya­z›­n›z.

Atasözleri Doğru Kelime

B›çak yaras› geçer, k›l›ç yaras› geçmez.

Ayağını yastığına göre uzat.

Gençliğin k›ymeti hastal›kta anlaş›l›r.

Bedava sirke baklavadan tatl›d›r.

Fakirlik ay›p değil, yoksulluk ay›pt›r.

Kaz gelecek yerden horoz esirgenmez.

Aç tilki oynamaz.

Damlaya damlaya deniz olur.

Bir çöplükte iki hindi ötmez.

11
TÜRKÇE Cümle Bilgisi
ANLATIM BOZUKLUĞU
 şağıdaki cümlelerde anlatım bozukluğunu gidermek için uygun yerlere virgül koyu-
A
nuz. Cümleyi tekrar doğru olarak yazınız.

1 Marketten süt peynir makarna ve 4 Genç öğretmen olmak istediğini söy-

yağ aldık. ledi.
.................................................................... ....................................................................
.................................................................... ....................................................................

2 Elini yüzünü yıkadı kahvaltı sofrasına 5 Doktor hasta gelince yemek yeme-
oturdu. di.
.................................................................... ....................................................................
.................................................................... ....................................................................

3 Yaşlı çocuğa öylece bakakaldı. 6 Tilki çakal sırtlan asalak hayvanlardır.

.................................................................... ....................................................................
.................................................................... ....................................................................

T ab­lo­da­ki cümlelerde özne - yüklem uyumsuzluğuna dayanan anlatım bozukluğu

bulunmaktadır. Bu uyumsuzluğu bulalım. Doğrusunu örnekteki gibi yazalım.

Cümle Doğru Kelime

Öğrenciler testlerini çözdü. Çözdüler.

Kenan ile Ali top oynuyor.

Geziye beş kişi katılmadılar.

Bazıları derse geç kaldılar.

Ali sabaha kadar ders çalıştınız.

Elif'le sen bu kapıda bekleyelim.

Çocuk annesinin ardından ağlıyordular.

12
TÜRKÇE Okuyalım, Anlayalım

PAPATYALAR

Bahar olsun da seyredin Yaprakları kıvır kıvır,

Nasıl süsler bayırları, O da ayrı bir güzellik.
Zümrüt gibi çayırları, Boy, pos, boyun ipincecik.
Yüze güler o incecik Hem güzel hem de nazlıdır
Gelin yüzlü papatyalar, Gelin yüzlü papatyalar,
Altın gözlü papatyalar. Altın gözlü papatyalar.

Tarlalarda hoşa giden, Rüzgâr eser kâh o yana,

Sarı, turuncu, pembe, mor, Kâh bu yana hep beraber,
Birçok güzel çiçek olur. Dalga dalga eğilirler,
Bence güzeldir hepsinden Neşe verirler insana
Gelin yüzlü papatyalar, Gelin yüzlü papatyalar,
Altın gözlü papatyalar. Altın gözlü papatyalar.
Tevfik FİKRET

Aşağıdaki soruları şiire göre cevaplayınız.

1. Şair, papatyaları ne zaman seyretmemizi istemiştir?

........................................................................................................................................
2. Şair, tarlalarda hangi renk çiçekler olduğunu söylemiştir?
........................................................................................................................................
3. Şair, papatyaları nasıl betimlemiştir?
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
4. Şair, papatyaların insana ne verdiğinden bahsetmiştir?
........................................................................................................................................
5. Şiirin konusu nedir?
........................................................................................................................................
6. Şiirin ana duygusu nedir?
........................................................................................................................................

13
TÜRKÇE Cümle Bilgisi

DUYULARLA İLGİLİ CÜMLELER

Aşağ›daki cümleler hangi duyularla ilgilidir? Numaralandırarak eşleştiriniz.

A D
Rüzgârın uğultusuna Dışarıda lapa lapa kar
uyandım. yağıyor.

B 1 E
Annemin yaptığı yemek Odadan müzik sesleri
çok güzeldi. 5 2 geliyor.

C F
Bahçedeki köpeği 4 3 Bahçedeki çiçekler mis
sevdim. gibi kokuyor.

Aşağ›daki metinde hangi duyularla ilgili ifadeler vardır? İşaretleyiniz.

Uzun süren kış mevsimi sona erdi. Çatıları örten karlar eridi. Gökyüzü artık masmavi ve

güneşli. Kuşlar ötmeye, karıncalar çalışmaya başladı. Etraf beyazın yerini yeşile bırak-

tı. Çiçekler açıyor, çimenlerin kokusu duyuluyordu. Tabiat kış uykusundan uyanıyordu

adeta. Selen de güzel bir ilkbahar sabahında uyanmış okul için hazırlık yapıyordu.

İşitme Koklama Dokunma Tat alma Görme

Aşağıdaki duyularla ilgili cümleler yazınız.

1 Görme .................................................................................................................

2 Duyma .................................................................................................................

3 Tat alma .................................................................................................................

4 Dokunma .................................................................................................................

5 Koklama .................................................................................................................

14
TÜRKÇE Cümle Bilgisi

NEDEN - SONUÇ İLİŞKİSİ BELİRTEN İFADELER

Aşağ›daki cümlelerde noktalı yerleri uygun ifadelerle tamamlayınız.

bu nedenle bunun sonucunda için

çünkü dolayı olduğu için bu yüzden

•A
 yşegül, küçük yaşta çok güzel çiçekler yetiştirdiği ...................... adı "Küçük Bahçıvan"
oldu.
• Hava yağmurlu ..................................................... evden çıkarken yanımıza şemsiye aldık.

• İyi iletişim kurabiliyor ................................................. herkesle kolayca arkadaş oluyor.

• Ankara’yı seviyorum ....................................... Türkiye Cumhuriyeti’nin başkentidir.
• Yunus Emre, engin sevgisinden ...................................... herkesin gönlünde taht kurmuştur.
• Beş yaşlarındaki çocuklar her şeyi merak ederler ................................. çok soru sorarlar.
• Sebze bahçelerini sel bastı ....................................... domates fiyatları 5 TL oldu.

 şağ›daki cümleleri birbiriyle neden - sonuç ilişkisi kuracak şekilde eşleştiriniz. Sayılara
A
denk gelen harfleri şifre kutusuna yerleştiriniz. Şifreyi bulunuz.

1 A
Bu yıl yeterince yağmur yağmadı bu nedenle onu ziyarete gideceğiz.

2 R
Arkadaşımız hastanede yatıyor için yıldızları göremedim.

3 B
Gökyüzü bulutlu olduğu bu yüzden tarlalar verimsiz.

4 Ş
Havalar çok soğuk geçti zincirleme trafik kazası oldu.

5 I
Sürücülerin dikkatsizliği sonucunda dolayısıyla ısınma giderleri de arttı.

1 2 3 4 5

15
TÜRKÇE Cümle Bilgisi

NEDEN - SONUÇ İLİŞKİLİ CÜMLELER

Aşa­ğ›­da­verilen nedenlere uygun sonuçlar yazınız.

Neden Sonuç

Malzeme yetersiz olduğu için

Yorgun olduğundan

İstediği oyuncak pahalı olduğu için

İşten çok geç çıktığından

Yoğun kar yağışı yüzünden

Lastik patladığı için

Yaşlı olduğundan

Elektrik kesildiği için

Emniyet kemeri takmadığı için

Doğum gününe gideceği için

Kolu kırıldığı için

Aşa­ğ›­daki cümleleri neden - sonuç ilişkisi olacak şekilde tamamlayınız.

1 ............................................................... çünkü çok hastaydım.

2 Maç izlediği için ...............................................................

3 Elindeki işi bitiremediğinden ...............................................................

4 ............................................................... çünkü telefonumun şarjı bitti.

5 Çocuk kibritle oynadığı için ...............................................................

6 ............................................................... bu yüzden ona kırıldım.

7 ............................................................... çünkü onu çok özledim.

8 Düzenli beslenmediği için ...............................................................

16
TÜRKÇE Cümle Bilgisi

KURALLI - DEVRİK CÜMLELER

 şa­ğ›­da­ki cüm­le­ler­de yer alan ey­lem­le­rin al­t›­n› çiziniz. Ey­lem son­da ise cümlelerin
A
karşısına ku­ral­l›, ey­lem baş­ta ya da or­ta­da ise dev­rik yazınız.

1. Çıktım dışarı oynamaya. .....................................................................................

2. Sabaha kadar uyudum. .....................................................................................

3. Çocuk ağl›yordu korkudan. .....................................................................................

4. Ayça, bugün kursa gelmedi. .....................................................................................

5. Okan, taş›d› kumlar› kovayla. .....................................................................................

6. Bu elbiseyi ben diktim. .....................................................................................

Aşağ›daki devrik cümleleri örnekteki gibi kurall› cümle hâline getiriniz.

1. Koydum masaya kitaplar›. Kitapları masaya koydum.

.....................................................................................

2. Bakakald›m onun arkas›ndan. .....................................................................................

3. Hepimiz ç›kt›k d›şar›. .....................................................................................

4. Bak şu güzelim ağaçlara. .....................................................................................

5. Kar yine başlad› yağmaya. .....................................................................................

6. Zerdali çiçek açtı erkenden. .....................................................................................

Aşa­ğ›­da­ki şi­i­ri oku­yunuz. Şi­ir­de­ki cüm­le­ler ku­ral­l› ise di­ze so­nun­da­ki yay ayraç içi­ne K,
dev­rik ise D ya­zınız.

Gözümde bir damla su deniz olup taş›yor, (.….)

Çöllerde kalm›ş gibi yan›yor, yan›yorum. (.….)
Bütün gemicilerin ruhu bende yaş›yor, (.….)
Baş›mdaki gökleri bir deniz san›yorum. (.….)
Nas›l yaşayacağ›m ey deniz senden uzak? (.….)
Yan›p sönüyor gibi gözlerimde fenerin! (.….)
Uyuyor mu limanda her gece sallanarak (.….)
Alt›nda çivilerle çak›lm›ş gemilerin? (.….)
Ömer Bedrettin UŞAKLI

17
TÜRKÇE Cümle Bilgisi

OLUMLU - OLUMSUZ CÜMLELER

 şa­
A ğ›­
da­
ki cüm­ le­ler­
den olumlu olanların başına "olumlu", olumsuz olanların başına
"olumsuz" yazınız.

1 ..................................... Televizyon açık değil.

2 ..................................... Maç izlemeyi sevmiyorum.

3 ..................................... Anahtarımı evde unuttum.

4 ..................................... Kardeşimle birlikte sinemaya gittik.

5 ..................................... Yağmur yağdığı için şemsiye aldım.

6 ..................................... Yaz tatilinde bol bol yüzeceğim.

7 ..................................... Bahçemizdeki ağaçlar çiçek açmadı.

8 ..................................... Dün akşam geç yattım.

Aşa­ğ›­da­ki cümleleri olumlu ise olumsuz, olumsuz ise olumlu yaparak tekrar yazınız.

1 Kardeşim okula başladı. 6 Kulağım çok ağrıyor.

....................................................................... .......................................................................

2 Eda tiyatroya gelmeyecekmiş. 7 Kar lastiğini taktın mı?

....................................................................... .......................................................................

3 Ağaçtaki armutlar olgunlaştı. 8 Her gün su içmeyi unutma.

....................................................................... .......................................................................

4 Bu kitabı sana vermedim. 9 Kâğıttan kayık yapabiliyorum.

....................................................................... .......................................................................

5 Selma güzel resim yapar. 10 Hayvanları sevelim.

....................................................................... .......................................................................

18
TÜRKÇE Cümle Bilgisi

SORU CÜMLELERİ
Örnekten yararlanarak cevabı verilen cümlelerin sorularını yazınız.

1 Uçak saat 14.00’te kalkacak.

Uçak saat kaçta kalkacak?

...........................................................................................................................................

2 Yaz mevsiminin ayları haziran, temmuz, ağustostur.

...........................................................................................................................................

3 Atatürk Dolmabahçe Sarayı’nda vefat etti.

...........................................................................................................................................

4 Dün akşam sinemaya gittik.

...........................................................................................................................................

5 Hafta sonu yüzme kursuna başlayacağım.

...........................................................................................................................................

6 Kadıköy’e giden otobüs şimdi geçti.

...........................................................................................................................................

7 Öğretmen ders anlatıyor.

...........................................................................................................................................

Aşağıdaki cümleleri "mi" soru ekini kullanarak soru cümlesi hâline getiriniz.

1 Berkay okula erken gitti.

...........................................................................................................................................

2 Buse ödevlerini yaptı.

...........................................................................................................................................

3 Minnoş kedi yavrusunu doyurdu.

...........................................................................................................................................

4 Ege evde resim yapıyor.

...........................................................................................................................................

19
TÜRKÇE Cümle Bilgisi

ÜNLEM CÜMLELERİ
Aşağ›daki ünlem cümlelerini belirttikleri duygular ile eşleştiriniz.

1 Zavallı, tamamen yıkıldı! A sevinç

2 Hayret! Bunu hiç beklemiyordum. B üzüntü

3 İmdat! Ev yanıyor. C özlem

4 Ah gençlik, ah! D acıma

5 Vah vah! Çok hasta olmuş. E korku

6 Yaşasın! Tatil başlıyor. F şaşırma

 şağ›daki cümleleri türüne göre işaretleyiniz. Sonra da cümlelerin sonuna gerekli nok-
A
talama işaretini koyunuz.

Öge Dizilişine Göre Anlamına Göre

Cümleler
Kurallı Devrik Olumlu Olumsuz Soru Ünlem
Şoför kazada ağır yara-
landı

Eyvah ışıklar söndü

Kedicik çok zayıftı

Okula mı gidiyorsun

Kapat pencereyi lütfen

Seni görünce gelmedi

Gözlerinin içi parlıyor

En kalabalık şehrimiz
İstanbul’dur
Canlının en küçük yapı
taşına ne denir

20
Cümle Bilgisi Test 1
EV SERÇES‹
Yü­re­€im­de­ki ser­çe
Uç­mak is­ter.
Ev­le­rin da€­la­r›n öte­sin­de
Ne var ne yok gör­mek is­ter.
Ama b›­rak­maz be­ni an­nem.
Sev­giy­le hep “Bir ta­nem,
Ba€­l› ol,” der, “Evi­ne...”
Ne ka­dar ç›r­p›n­sam bofl
Uça­mam öte­le­re.
Ev ser­çe­si­yim ya ben,
Ba€­l›­y›m sev­gi ipiy­le.
Ba€­l›­y›m yü­re­€im­den
Bu so­ka­€a, bu bah­çe­ye, bu eve.
Aziz KA­RA­DE­N‹Z
(‹lk 5 so­ru­yu fliire gö­re ce­vap­la­y›n›z.)
1. Ço­cu­€un yü­re­€in­de­ki ser­çe ne yap­
mak isti­yor?
A. kofl­mak B. uç­mak
C. bak­mak D. kaç­mak
2. An­ne­si ço­cu­€a na­s›l hi­tap edi­yor?
A. bir­ ta­nem B. ha­ya­t›m
C. ca­n›m D.be­be­€im
3. Ço­cuğun yüreğindeki serçe ne­le­ri
gör­mek is­ti­yor?
A. Ev­le­rin, da€­la­r›n öte­sini bekliyoruz.
B. De­re­le­ri, çay­la­r›
C. Ada­la­r›, de­niz­le­ri D. Soğuk havada kalın giysiler giymeli-
D. Bah­çe­le­ri, ba€­la­r›
21
4. Ço­cu­€u b›­rak­ma­yan kim­mifl?
A. ba­ba­s› B. kar­de­fli
C. an­ne­si D. ar­ka­da­fl›
5. Ço­cuk sev­gi ipiy­le ne­le­re ba€­l›y­m›fl?
A. Bu oku­la, bu s›­n›­fa
B. De­niz­le­re, göl­le­re
C. Ba€­la­ra, bah­çe­le­re
D. Bu so­ka­€a, bu bah­çe­ye, bu eve
6. “Yapamam bu işi ben.” cüm­le­si öge
dizilişine göre nasıl bir cümledir?
A. Dev­rik cüm­le
B. Kurallı cüm­le­si
C. Olum­lu cüm­le
D. Soru cüm­le­si
7. Aşağıdaki cümlelerden hangisi istek
bildirmektedir?
A. Bugün size gelsem.
B. Deniz çok dalgalı.
C. Dün sinemaya gittim.
D. Yarın hava yağışlı olacakmış.
8. Aşağıdaki cümlelerden hangisi bir
duyguyu bildirmektedir?
A. Bugün trafik çok yoğundu.
B. Heyecanla karnelerin dağıtılmasını
C. Burada yol çalışması var.
yiz.
Cümle Bilgisi Test 1

9. “Ürün - ekip - toprağı - alamayız - 13. “Sa­bah­le­yin çok er­ken mi yo­la ç›­kar­s›­
1 2 3 4 n›z?” cüm­le­si için afla­€›­da söy­le­nen­
biçmezsek.” ler­den han­gi­si yanlıştır?
5 A. Ku­ral­l› cüm­le
Yukarıdaki kelimelerden anlamlı ve B. Soru cüm­le­si
kurallı bir cümle oluşturursak sıralama C. Devrik cüm­le­
nasıl olur? D. Olum­lu cüm­le
A. 3-5-2-1-4 B. 3-2-5-1-4
C. 1-2-5-3-4 D. 2-5-3-4-1
14. Afla€›dakilerden hangisi kurall› cüm­
ledir?
10. _ Ne? _ Nerede? _ Kim? A. Çok so­€u­du ha­va­lar.
Aşağıdaki cümlelerin hangisi yukarı­ B. Gü­lüm­sü­yor ba­na ba­har.
daki soruların hepsine cevap verir? C. Gün­ler­dir arafl­t›­r›­yo­rum bu ko­nu­yu.
A. Öğretmen ders anlatıyor. D. Ya­r›n si­ze ge­le­ce­€im.
B. Eren bahçede top oynuyor.
C. Ağabeyim koltukta uyuyor.
D. Bu akşam film izleyeceğim. 15. “Niçin ağladığını bilmiyorum.” cümlesi
ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğ­
rudur?
A. kurallı - olumsuz
B. devrik - olumlu
11. Afla­€›­da­ki­ler­den han­gi­si dev­rik cüm­ C. kurallı - olumlu
le­dir? D. devrik - olumsuz
A. Rüzgâr tülleri ha­va­lan­d›­r›­yor­du.
B. Tren is­tas­yo­na yak­lafl­m›fl­t›.
C. Oku­la bu­gün de mi gel­me­ye­cek­ 16. Afla€›daki cümlelerin hangisi olumlu
sin? cümledir?
D. Ani­den ke­sil­di elek­trik­ler. A. Henüz ifllerimi bitirmedim.
B. Kendimi iyi hissetmiyorum.
C. Derslerine iyi çal›flm›fl.
D. Saati onaramad›m.
12. “Çok bek­le­dim ama gel­me­di.” cüm­
le­si an­la­m›­na gö­re na­s›l bir cüm­le­dir? 17. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde
A. Olum­suz cüm­le gereksiz bir kelime kullanılmıştır?
B. Olum­lu cüm­le A. Bana birkaç soru sordu.
C. Ün­lem cüm­le­si B. Bütün amacı ve gayesi buymuş.
D. So­ru cüm­le­si C. Olanlar karşısında yılmayalım.
D. Bitkiler kökleriyle beslenirler.

22
Cümle Bilgisi Test 2

1. Aşağ›daki cümlelerden hangisi bir 5. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­le­rin han­gi­si olum­

duyguyu anlatmaktadır? suzdur?
A. Yarın fırtına çıkacakmış. A. Çi­çek­le­ri bu­gün kim su­la­d›?
B. Kapıda bisikleti görünce çok mutlu B. Ah­met prob­le­mi çö­ze­me­di.
oldu. C. Bu­gün bi­ze mi­sa­fir ge­le­cek­miş.
C. Haydi dışarı çıkalım. D. Kuş­lar ağaç­la­r›n dal­la­r›­na konmuş-
D. Babam yurt dışına gitti. tu.

6. “Mutfaktan annemin tıkırtıları ve mis

2. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­ler­den han­gi­si ün­lem gibi kekin kokusu duyuluyordu.”
cüm­le­si de­ğil­dir? Yukardaki cümlede hangi duyulara
A. ‹m­dat, bo­ğu­lu­yo­rum yer verilmiştir?
B. Ey­vah, ço­cuk uyan­d› A. görme - duyma
C. Hey sen,­ bu­ra­ya gel B. duyma - koku alma
D. Dik­kat­li olmaya çalışalım C. tat alma - koku alma
D. duyma - tat alma

3. Aşağıdaki cümlelerden hangisi haber

bildirmektedir? 7. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­ler­in han­gi­sinde
A. ‹şimi çok seviyorum. anlatım bozukluğu vardır?
B. Hafta sonu futbol maçı var. A. Onun kıymetini, değerini bilmeli-
C. Eda çok dürüst bir kızdır. sin.
B. Hava oldukça güneşli.
D. Büyüyünce öğretmen olmak istiyo-
C. İki saatte bütün ödevlerini bitir-
rum.
di.
D. Her hafta spor yaparım.

4. “Ben bu ta­ri­hî bi­na­y› gör­müş­tüm.” 8. “Minik kedisine ‘Pamuk’ diye .............”

cüm­le­si­nin eylemi han­gi ke­li­me­dir?
A. ta­ri­hî B. bi­na­y›
C. Ben D. gör­müş­tüm
23
söz dizisinin sonuna hangi kelime yazı­
lırsa cümle anlamlı olur?
A. severdi B. seslenirdi
C. haykırırdı D. coşardı
Cümle Bilgisi Test 2

9.. Aşa­ğ›­da­ki­ler­den han­gi­si so­ru cüm­le­si 13. Aşağ›daki cümlelerden hangisi bir
de­ğil­dir? istek bildirmektedir?
A. Ni­ye gü­lüp du­ru­yor­sun sen A. Arkadaşımla parkta oynayacağız.
B. Bugün hava nasıl olacakmış B. Akşam oyuncaklarımla oynasam.
C. Beni neden anlamadığını bilmiyo- C. Hafta sonu köye gideceğiz.
rum D. Bu sıcakta çalışmak zor geliyor.
D. Aslı, ne­den çok üz­gün­sün

10. I. Ak­de­niz'in III. maki 14. Aşağ›daki cümlelerden hangisi olum­

II. bitki IV. ör­tü­sü­dür suz bir cümledir?
Yukarıdaki ke­li­me­ler­in an­lam­l› ve A. Bardak kırıldı.
kurallı şekilde sıralanışı hangisinde B. Otobüs kaza yaptı.
doğru verilmiştir? C. Bu kitap benim değil.
A. I I ­I - I - I I - I V B. IV-II-II­I -I D. Bütün meyveleri topladım.
C. I - I I - I I­I - I V D. I I -I I­I -I V-I

15. “Pa­za­ra mey­ve al­ma­ya mı gitti?”

11. Aşa­ğ›­da­kilerden hangisi cümle­ cüm­le­si için aşa­ğ›­da­ki­ler­den han­gi­si
dir? söy­le­ne­mez?
A. Her kuşun kanadı A. Ku­ral­l› cümledir.
B. Çok yoruldu B. Soru cümlesidir.
C. Bütün çiçeklerin rengi C. Olum­lu cüm­le­dir.
D. Okul çocuklarının sesi D. Olumsuz cümledir.

12. Aşağıdakilerden hangisi bir neden- 16. Aşağ›dakilerden hangisi soru cümlesi
sonuç cümlesidir? değildir?
A. Ayvalar bu sene geç sarardı. A. Siz hangi okulda okuyorsunuz
B. Bazı günler parkta oynardı. B. Nerede buluşacaklar›n› bilmiyorum
C. Erken kalkamadığımdan okula geç C. Bu mahalleyi sevdiniz mi
kaldım. D. Siz Ayşe’nin babas› m›s›n›z
D. Ağaçtaki kuşlar uçup gitti.

24
TÜRKÇE Okuyalım , Anlayalım

GERİ DÖNÜŞÜM
Bazı atıklar yeni şeylere dönüştürülebilir ve yeniden kullanılabi-
lir. Buna geri dönüşüm denir. Kâğıt, karton, cam, metal ve plastik
yeniden kullanılabilen yani geri dönüşümü olan maddelerdir. Bazı
yerleşim yerlerinde geri dönüştürülebilir atıkları toplayan kamyonlar
vardır. Bazı yerlerde de insanlar teneke kutuları, şişeleri ve kâğıtları geri
dönüşüm kutularına atarlar. Toplanan atıklar, fabrikalarda türlerine
göre ayrılır. Metallerin nasıl geri dönüştüğünü merak ediyor musun?
Bak şimdi, her türlü metal eritilebilir ve yeniden kullanılabilir. Mesela
teneke kutuların nasıl geri dönüştüğünü öğrenelim. Öncelikle teneke kutular ezilerek blok-
lar hâline getirilir sonra bir makine bu tenekeleri parçalar. Sıcak hava metal parçaları
üzerindeki her türlü resim ve yazıyı yakarak yok eder. Daha sonra metal parçaları eriyene
kadar ısıtılır. Eriyen metal, kalıplara dökülür ve soğumaya bırakılır. Soğuyan metal katılaşır ve
ortaya resimde gördüklerine benzer metal bloklar ortaya çıkar. Her bir bloktan bir milyon
tane teneke kutu yapılabilir. Bazı metal kutular otomobil veya uçak parçalarında kullanılır.
Stephanie Turnbull
(Tübitak popüler bilim kitapları)

1. Geri dönüşüm nedir?Yazalım.

........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
2. Geri dönüşümü olan maddeleri yazalım.
........................................................................................................................................
3. Teneke kutuların nasıl geri dönüştüğünü kısaca yazalım.
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
4. Her bir bloktan kaç tane teneke kutu yapılabilirmiş?
........................................................................................................................................
5. Bu metal kutular hangi araçların parçalarında kullanılırmış?
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................

25
TÜRKÇE Söz Varlığını Geliştirme

FARKLI DÜŞÜNMEYE YÖNLENDİREN İFADELER

Aşa­ğ›­da­ki cümlelerde, noktalı yerleri farklı düşünmeye yönlendiren ifadelerden uygun
olanlarıyla tamamlayınız.

fakat yalnız ancak veya buna rağmen ama

1. İnsanın dış görünüşü önemlidir ............................. karakteri daha önemlidir.

2. İzmir’e uçakla ............................ gemi ile gideceğiz.

3. Çok çalışmalı ............................ dinlenmesini de bilmeli.

4. Ağrı kesici de içtim .......................................... başımın ağrısı geçmedi.

5. Herkese öğüt veriyor ............................ kendisi hiçbir kurala uymuyor.

6. Eğlenmek çok güzeldir ............................ çalışmak da gerekir.

Aşağıda verilen kutulardan kelimeleri seçerek örnekteki gibi farklı düşünmeye yönlen-
diren cümleler kurunuz.
1 ÖZNE
Gürkan - Yasemin - Burak - İbrahim - Zehra

2 ADLAR
ders - tv - radyo - telefon - bahçe - gazete - kış - okul - öğretmen - doktor - internet - sınav

3 FARKLI DÜŞÜNMEYE YÖNLENDİREN İFADELER

oysa - yalnız - ancak - fakat - ama - veya - bunu rağmen

4 EYLEMLER
oynamak - bozulmak - izlemek - eğlenmek - koşmak - çalışmak - olmak - aramak -
ulaşamamak - dinlemek - yürümek - geç kalmak - kazanmak - istemek

• Gürkan ders çalıştı fakat sınavı kazanamadı.

• ........................................................................................................................................
• ........................................................................................................................................
• ........................................................................................................................................
• ........................................................................................................................................

26
TÜRKÇE Söz Varlığını Geliştirme

ÖNEM BELİRTEN İFADELER

 şa­
A ğ›­
da­
ki cümlelerde, noktalı yerleri önem belirten ifadelerden uygun olanlarıyla
tamamlayınız.

daha iyi özellikle en az başlıca

en güzel en iyisi en önemli daha kötüsü

1. K
 rom, bor, kükürt ve magnezyum yurdumuzun ...................................... yeraltı zenginlik

kaynaklarıdır.

2. Türküleri, ......................................... halk türkülerini çok severim.

3. Y
 urdumuzun ............................. akarsuları Kızılırmak, Yeşilırmak, Fırat ve Dicle nehirleridir.

4. Notları çok kötü ........................................... düzeltmek için bir çabası da yok.

5. Vakit geç oldu .......................................... işe ara ver, yarın devam edersin.

6. Sebzeler de .................................. meyveler kadar vücudumuza yararlı besinlerdir.

7. Derslerinin bu yıl ............................................ olacağına inanıyorum.

8. Pilavı ................................................ annem yapar.

Aşa­ğ›­da­ki cümleleri uygun şekilde tamamlayınız.

1. Bu bana ders oldu, bir daha asla .............................................................................

2. Akşam yemeğinde özellikle .......................................................................................

3. Hava çok kötü bundan daha kötüsü .......................................................................

4. Her hafta sonu mutlaka ..............................................................................................

5. Sınıfımızın başlıca .........................................................................................................

6. Ayşe için en önemli .....................................................................................................

7. Seni en az .....................................................................................................................

8. Ödevlerim çok fazla en iyisi ........................................................................................

27
TÜRKÇE Söz Varlığını Geliştirme

DESTEKLEYİCİ VE AÇIKLAYICI İFADELER

Aşa­
ğ›­
da­ ki cümlelerde, noktalı yerleri destekleyici ve açıklayıcı ifadelerden uygun
olanlarıyla tamamlayınız.

özellikle yani örneğin doğrusu

açıkçası gibi hatta için

1. D
 eprem, heyelan, çığ ve sel ........................... doğal afetlere her zaman hazırlıklı
olmalıyız.
2. İnsan dürüst olmalı .................................... göründüğü gibi olmalı, olduğu gibi görünmeli.
3. S ağlığımızı korumalıyız .......................................... yediğimiz besinlerin taze ve temiz
olmasına özen göstermeliyiz.
4. B
 oş zamanımızı iyi değerlendirmeliyiz ........................... planlı ve düzenli bir hayat sürdür-
meliyiz.
5. Kurtuluş Savaşı yıllarında halk çok yoksuldu ......................................... ekmek bile yoktu.
6. B
 azı meyveler C vitamini bakımından çok zengindir, ..................................... portakal,
limon ve mandalina bunlardan bazılarıdır.
7. ........................................... böyle davranacağını hiç düşünmemiştim.
8. Yurdumuzun bağımsızlığı .................................. duyarlı olmalıyız.

Aşağıdaki paragrafta kullanılan destekleyici ve açıklayıcı ifadeleri bulunuz ve boş

bırakılan bölüme yazınız.

Hasta olmamak için sağlığımıza dikkat etmeliyiz. Spor yapmak sağlığımız için şarttır.
Yani spor yaparsak daha sağlıklı oluruz. Sağlıklı olmak için sadece spor yapmak yeterli
değildir. Açıkçası dengeli beslenme de oldukça önemlidir. Özellikle kahvaltı yapmaya
çok dikkat etmeliyiz. Örneğin kahvaltıda bal, yumurta, süt gibi gıdaları, başka bir deyişle
proteini bol yiyecekler tüketmeliyiz.
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
......................................

28
TÜRKÇE Söz Varlığını Geliştirme

ÖZETLEYEN VE SONUÇ BİLDİREN İFADELER

 şa­ğ›­da­ki cümlelerde, noktalı yerleri özetleyen ve sonuç bildiren ifadelerden uygun
A
olanlarıyla tamamlayınız.

kısaca böylece özetle

sonuçta özet olarak sonuç olarak

1. İnsanlar havayı kirlettiler, ormanları yok ettiler, suları kirlettiler ...........................................

dünyamız yaşanılmaz hâle geldi.
2. Ç
 ok çalıştık, çok uğraştık ama ........................................ çok güzel bir bahçe oluşturduk.
3. Ö
 devinde imla kurallarına dikkat etmemişsin, soruları yanlış cevaplamışsın, ödevi-
ni baştan savma yapmışsın. Böyle ödev olmaz. ........................................ ödevlerini
yeniden yapmalısın.
4. ............................................ bu ünitede maddeyi tanıdık.
5. D
 ünya, kendi ekseni etrafındaki dönüşünü 24 saatte tamamlar .....................................
gece ve gündüz oluşur.
6. M
 arketten peynir, yumurta, süt, bal, zeytin ............................. kahvaltılık yiyecekler aldık.

 şağıdaki cümleleri özetleyen ve sonuç bildiren ifadelerden uygun olanlarıyla

A
tamamlayınız.

1. İnsanlar hedefleri için planlı çalışmalıdır. ...............................................................................

...................................................................................................................................................
2. E
 n büyük hayalim millî bir yüzücü olmaktı. Annemi ikna ederek harçlığımla bir mayo
aldım. Annem de beni bir kursa yazdırdı. ............................................................................
...................................................................................................................................................
3. K
 apalı olmayan, açıkta satılan gıdalar çok temiz değildir. Üstünde nerede üretildiği
yazmayan bu gıdalar hastalık kaynağıdır. ...........................................................................
........................................................................................................................................
4. M
 eyve ve sebzeler vitamin ve mineral kaynağıdır. ............................................................
..................................................................................................................................................
5. B
 ayrağımızı korumalı, ona saygı duymalıyız. Bayrak bizim özgürlüğümüzü
simgeler. ...................................................................................................................................

29
TÜRKÇE Söz Varlığını Geliştirme

KARŞILAŞTIRMA İFADELERİ
Aşağıdaki resimleri verilen varlıkları karşılaştırma ifadelerine uygun bir şekilde
karşılaştırınız.

Farklı olarak ...............................................................................................

........................................................................................................................
Kadar .........................................................................................................

Farklı olarak ...............................................................................................

........................................................................................................................
Kadar .........................................................................................................

Farklı olarak ...............................................................................................

........................................................................................................................
Kadar .........................................................................................................

Aynı .......................................................
......................................................................

Gibi ..........................................................
......................................................................
Ayça ORTAK YÖNLER Halil Farklı olarak ........................................
......................................................................
• Bayandır. • Yüzmeyi sever. • Erkektir.
• Flüt çalmayı • Şarkı söyler. • Futbol oyna- Benzer olarak .....................................
sever. mayı sever. ......................................................................

Aynı .......................................................
......................................................................

ORTAK YÖNLER Gibi ..........................................................

......................................................................
• İçi kırmızıdır. • Yuvarlaktır. • İçi turuncu-
Farklı olarak ........................................
• Çekirdekleri • Dilimle yene- dur.
dağınıktır. bilir. •Ç  ekirdekleri ......................................................................

toplu hâlde Benzer olarak .....................................

bulunur. ......................................................................

30
TÜRKÇE Söz Varlığını Geliştirme

ÖZNEL – NESNEL YARGILAR

Aşağıdaki cümleler nesnel ise yay ayraç içine N, öznel ise Ö yazınız.

1.  Türkiye yedi bölgeden oluşur. (...)

2.  Yaz mevsiminde özellikle güney bölgeler sıcak olur. (...)
3.  İstanbul, Boğaz'ı ile eşsiz bir şehrimizdir. (...)
4. “Yorgun Savaşçı” adlı oyun haftaya oynanacaktır. (...)
5.  Türkü tadındaki şiirleri severek okurum. (...)
6. Balık tutmak sıkıcı bir uğraştır. (...)
7. Bol oksijen ve güneşli bir gün insanın mutluluk kaynağıdır. (...)
8.  Yağmurlu havada şemsiye kullanırız. (...)
9. Arı gibi çalışkan, fil gibi güçlü biridir. (...)
10. İnsanlar ve hayvanlar, bitkilerin ürettiği oksijenle hayat bulur. (...)
11. Kemal Öğretmen, okulumuzun en başarılı öğretmenidir. (...)
12. Alfabemizde 29 harf vardır. (...)
13. Türkiye’nin en kalabalık şehri İstanbul’dur. (...)

Aşağıdaki resimlerle ilgili olarak bir nesnel, bir öznel cümle kurunuz.

•..............................................................................................................................
•..............................................................................................................................

•..............................................................................................................................
•..............................................................................................................................

•..............................................................................................................................
•..............................................................................................................................

•..............................................................................................................................
•..............................................................................................................................

31
TÜRKÇE Söz Varlığını Geliştirme

GENEL VE ÖZEL İFADELER

Aşağıdaki cümlelerde, noktalı yerleri genel ve özel durum bildiren ifadelerden uygun
olanlarıyla tamamlayınız.

sadece bazen genellikle sık sık birkaçını tamamen

1.  Akdeniz Bölgesi'nde hava .................................... sıcak geçer.

2.  Doğum günümü kutlamaya .................................... Kerem gelmedi.

3.  Ailece ......................................... tiyatroya gideriz.

4. Köydeki işler o kadar karışık ki .................................... içinden çıkamadığım durumlar

oluyor.

5.  Depremde köyün toprak evleri .................................... yıkılmıştı.

6. Aslı, oyuncaklarından .................................... depremzede ailelerin çocuklarına verdi.

Aşağıdaki resimleri genel ve özel olarak ayırınız. Genel ise kutuya G, özel ise Ö yazınız.

1 2

Türkiye Haritası İstanbul Haritası İnsanlar Kadın

3 4

Kardelen Bitkiler Oyuncaklar Oyuncak Bebek

32
TÜRKÇE Söz Varlığını Geliştirme

GERÇEK VE HAYAL ÜRÜNÜ BELİRTEN CÜMLELER

 şağıdaki cümlelerden gerçek olanın numarasını çiçekli kutuya, hayal (düş) ürünü
A
olanın numarasını da yıldızlı kutuya yazalım.

1. Bir gün yıldızlara uçsam, onlarla söyleşi yapsam. ✿

2. Arkadaşlarla mahallenin parkında saklambaç oynadık.
3. Kırlarda koşsam, çiçeklerle, kelebeklerle dans etsem.
4. Uçan dairelere binip güneşe doğru yolculuğa çıkacağım.
5. Dürbünle gökyüzündeki cisimleri gözlemleyip not alıyor.
6. Okuduğu şiirle bütün öğrenciler coştu, çocuk büyük alkış aldı.
7. Balıklar dile gelse, denizi kirletenlere isyan etse ne de hoş olur.
8. Doktorların uzun çabaları sonucunda yoğun bakımda olan çocuk
iyileşmeye başladı.

Aşağıdaki metinde gerçek ve hayal ürünü olan ifadeleri yazınız.

RÜZGÂR İLE GÜNEŞ

Güneş ve rüzgâr kimin daha güçlü olduğunu tartışıyorlarmış. Rüzgâr:
– Ben daha güçlüyüm. Şu karşıdaki paltolu yaşlı adamı görüyor musun?
Paltosunu senden hızlı çıkaracağıma bahse girerim, demiş.
Güneş bir bulutun arkasına çekilmiş ve rüzgâr kasırga şiddetinde esmeye başlamış. O
estikçe yaşlı adam paltosuna sarılmış. Sonunda rüzgâr pes etmiş. Güneş bulutun arka-
sından çıkıp yaşlı adama nazikçe gülümsemiş. Çok geçmeden adam alnındaki teri silip
paltosunu çıkarmış. Sonra, güneş rüzgâra dönmüş, nazik ve dostça davranışın, şiddet ve
güç gösterisinden daha etkili olduğunu söylemiş.

Gerçek Olan Unsurlar Hayal Ürünü Olan Unsurlar

................................................................. .................................................................

................................................................. .................................................................

................................................................. .................................................................

................................................................. .................................................................

................................................................. .................................................................

33
TÜRKÇE Söz Varlığını Geliştirme

DUYGUSAL VE ABARTILI İFADELER

Aşağıdaki cümlelerin duygusal mı, abartılı mı olduğunu tabloda işaretleyiniz.

Cümleler Duygusal Abartılı

Bir oturuşta on kilo baklava yerim.
Oyuncağım kırılınca çok üzüldüm.
Bir aydır aç yaşıyorum.
Heyecandan bütün gece uyuyamadım.
Evde dünya kadar işim var.
Arkadaşımı görünce çok sevindim.
Dışardaki karın kalınlığı 20 metre olmuş.
Ağabeyim askerden dönünce mutluluktan ağladım.
Bizim araba jet gibi hızlı gidiyor.
Yemek o kadar güzeldi ki parmaklarımı yedim.
Yarışmada birinci olunca gözyaşlarını tutamadı.
Onu görünce korkudan sapsarı oldum.

Aşağıdaki cümleleri abartılı olacak şekilde tamamlayınız.

1. Korkudan gözleri ......................................................................................................

2. O kadar ağladı ki .....................................................................................................

3. Mutluluktan havalara ..............................................................................................

4. Onun için bir ton ......................................................................................................

5. Konser o kadar kalabalıktı ki ....................................................................................

6. Evde dağlar ..............................................................................................................

7. Yemek o kadar güzeldi ki ........................................................................................

8. Akşama kadar ..........................................................................................................

9. Sevinçten ..................................................................................................................

10. Bu akıl almaz olaylar karşısında ..............................................................................

11. Sinirden ......................................................................................................................

34
Söz Varlığını Geliştirme Test 3

AĞRI DAĞI
Türkiye'nin doğu ucunda, Ağrı ilinin sınırları içerisinde yer alan Ağrı Dağı,
ülkemizin en yüksek dağıdır. Yüksekliği 5137 m olan bu dağ, sönmüş bir
yanardağ kütlesidir. Zirvesi, kar ve buzullar ile kaplıdır. Bu kar ve buzul yıl
boyunca erimez. Ayrıca, zirvesinde bulunan buzul, ülkemizdeki en büyük buzul
olma özelliğindedir. Dağın yamaçları, bitki örtüsü yönünden zayıftır. Çünkü bura-
da yağış azdır. Ağrı Dağı, yılın her mevsimi turist çeker. Doğal güzellikleri, av hayvanları,
tarihsel özellikleri nedeniyle turistlerin ilgi odağıdır. Ayrıca, yüksek bir dağ olması sebebiy-
le birçok dağcının da göz bebeğidir. Ağrı Dağı'na tırmanmak ve Ağrı Dağı'ndan inmek
neredeyse 4-5 gün sürmektedir.

(‹lk 5 so­ru­yu metne gö­re ce­vap­la­y›n›z.) 4. Metinde, aşağıdakilerden hangisin-

den söz edilmemiştir?
1. Ağrı Dağı, hangi ilimizdedir? A. Yüksekliği 5137 m'dir.
A. Ağrı B. Van B.  Zirvesindeki kar ve buzullar yıl
C. Muş D. Bingöl boyunca erimemektedir.
C. Ağrı Dağı, Büyük Ağrı ve Küçük Ağrı
olmak üzere iki zirveden oluşmakta-
2. Ağrı Dağı'nın en önemli özelliği nedir? dır.
A. Ülkemizin doğu ucunda yer alması D.  Yüksek olması nedeniyle birçok
B. Türkiye'nin en yüksek dağı olması dağcının göz bebeğidir.
C. Yamaçlarında bitki örtüsünün ol-
maması
D. Zirvesinin kar ve buzullarla kaplı 5. Kış mevsiminde atkı, eldiven
olması ..................... giysiler kullanırız.

Yukarıdaki cümlede boş bırakılan

yere hangi destekleyici ve açıklayıcı
3. Dağ hangi özellikleri ile turistlerin ilgi ifade gelmelidir?
odağıdır? A. özellikle B. gibi
A. Tırmanış ve inişin 4-5 gün sürmesiyle C. yani D. açıkçası
B. Sönmüş bir volkan olmasıyla
C. Ağrı ilinin sınırları içerisinde olmasıyla
D. Doğal güzellikleri, av hayvanları, 6. Aşağıdakilerden hangisi özetleyen ve
tarihsel özellikleriyle sonuç bildiren bir ifade değildir?
A. kısacası B. özetle
C. sonuç olarak D. başlıca

35
Söz Varlığını Geliştirme Test 3

7. 10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde

Babasından her gün bisiklet istedi.
önem belirten ifade yoktur?
Babası onu hiç duymadı.
A. Spor yapmanın başlıca yararı sağlıklı
...................................... ona bisiklet
olmaktır.
alınmayacağını anladı.
B. Yaptığın resimlerin en iyisi buy-
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan du.
yere hangi özetleyen ve sonuç bildi- C. Hayvanları özellikle de balıkları çok
ren ifade gelmelidir? severim.
A. ama B. özellikle D. Ayşe senden daha uzundur.
C. sonuç olarak D. en kötüsü

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir

konu ile ilgili açıklama yapılmıştır?
8. A. Çok hastalanmış yani gelemi-
Okulumuzun en iyi özelliği ................. yor.
................................................ B. Bugünlerde sebze fiyatları arttı.
C. Ormanlar oksijen kaynağımızdır.
söz dizisi aşağıdakilerden hangisi ile D. Farklı fikirlere saygı duymalıyız.
tamamlanırsa anlamlı olur?
A. sınıflarda akıllı tahtanın olmasıdır
B. camlarının kırık olmasıdır
C. kalabalık olmasıdır 12. Taksiye bindi ancak trafik yüzünden
D. küçük olmasıdır düğüne yetişemedi.
Yukarıdaki cümlede altı çizili kelime-
nin yerine aşağıdakilerden hangisi ya-
zılamaz?
A. fakat B. veya
9. Bu parayla elma ya da portakal alabi- C. ama D. yalnız
liriz.
Cümlesi aşağıdaki cümlelerin hangisi
ile aynı anlamı taşımaktadır? 13.
A. Bu parayla hem elma, hem de por- Sınıfımızın ............................... koşan
takal alabiliriz. öğrencisi Erdem’dir.
B. Bu parayla elma veya portakal ala-
biliriz. Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere
C. Bu parayla sadece elma alabiliriz. aşağıdaki önem belirten ifadelerden
D. Bu parayla ne elma, ne de portakal hangisini yazabiliriz?
alabiliriz. A. başlıca B. en iyi
C. özellikle D. en az

36
Söz Varlığını Geliştirme Test 4
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde nes-
nel bir anlatım vardır?
A. Bu hikâyeyi çok beğendim.
B. Beş katlı bir apartmanda oturuyo-
ruz.
C. Çizgi filmi herkes severek izler.
D. Şairin son şiirleri güzeldi.
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kar-
şılaştırma yapılmıştır?
A. Bu bölgede incir kadar üzüm de ye-
tişiyor.
B. Tiyatroda çok eğlendim.
C. Bize gelecekti ancak gecikti.
D. Kahvaltıda peynir ve yumurta ye-
dim.
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde duy-
gusal bir ifade vardır?
A. Okulların bitmesine az kaldı.
B. Hava çok soğuk.
C. Onu görünce çok heyecanlandım.
D. Sabah okula geç kaldım.
4. “Dengeli beslendiği için sağlıklı bir ço-
cuk.” cümlesi için aşağıdakilerden
hangisi söylenebilir?
A. Farkı düşünmeye yönlendiren cüm-
ledir.
B. Neden - sonuç cümlesidir.
C. Karşılaştırma cümlesidir.
D. Destekleyici ve açıklayıcı cümledir.
37
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde
abartılı bir ifade vardır?
A. Sabah iki kilometre koştu.
B. Bir oturuşta bir fırın ekmek yedi.
C. Sınav notunu öğrenince sevindi.
D. Yağmurda çok ıslandı.
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde boş
bırakılan yere “gibi” kelimesinin yazıl-
ması doğru olmaz?
A. Kışın elma, portakal, mandalina
................. meyveler yeriz.
B. Ayı, yılan ................ hayvanlar kış uy-
kusuna yatarlar.
C. Birinci oldum .................. buna çok
sevindim.
D. Verem, kızamık, tetanoz ..............
hastalıklardan korunmak için aşı olu-
ruz.
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisi öznel bir
yargı içermektedir?
A. Bu kitabı Ömer Seyfettin yazmış.
B. İlkbahar gelince çiçekler açar.
C. Bugün matematik dersi var.
D. Evin manzarası çok güzel.
8. Hangisi sonuç bildiren bir cümle değil-
dir?
A. Kısacası kitabı çok beğendim.
B. Sonuç olarak bu iş böyle bitemez.
C. Yalnız onu aramayı unuttum.
D. Özetle dişlerimizi günde üç kez fırça-
lamalıyız.
Söz Varlığını Geliştirme Test 4
9. Bir düşünceyi açıklarken onu destek-
lemek amacıyla aşağıdaki ifadeler-
den hangisi kullanılır?
A. fakat B. başlıca
C. örneğin D. en iyisi
10. “Bu çantayı taşımaktan kollarım kop-
tu.” cümlesi için aşağıdakilerden han-
gisi söylenebilir?
A. nesnel B. abartılı
C. duygusal D. hayal ürünü
11. Aşağıdaki cümlelerden hangisi ne-
den-sonuç cümlesidir?
A. Benim için en güzel ders matema-
tiktir.
B. Zor durumda olanlara yardım etme-
liyiz.
C. Yaramazlık yaptım açıkçası haksız-
dım.
D. Bu oyuncak çok pahalı olduğu için
alamadım.
12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ör-
nekleme yapılmamıştır?
A. Kedi, köpek gibi hayvanlar evcil ola-
bilirler.
B. Meyveler örneğin muz, kivi çok ya-
rarlıdır.
C. Akvaryumda yaşayan canlılara ör-
nek olarak balık verilebilir.
D. Konuşmalarıyla bütün arkadaşlarına
örnek oldu.
38
13. Aşağıdaki ifadelerden hangisi karşı-
laştırma cümlelerinde kullanılmaz?
A. kadar B. gibi
C. benzer olarak D. için
14. Aşağıdaki ifadelerden hangisi farklı
düşünmeye yönlendiren ifadelerden-
dir?
A. özetle B. başlıca
C. ancak D. en iyisi
15. Seçeneklerin hangisinde genelden
özele bir sıralama vardır?
A. Ders, Türkçe, Paragraf
B. İstanbul, Türkiye, Dünya
C. Gül Sokak, Meltem Mahallesi
D. Yılan - Sürüngen - Hayvan
16. “Annem sofrayı hazırlar. Ben kardeşim-
le ilgilenirim. Babam evin tamir işlerini
yapar. Özetle ...................................”
Yukarıdaki paragraf aşağıdakilerden
hangisi ile devam edebilir?
A. Evde her şeyi annem yapar.
B. Evde ben anneme yardım ederim.
C. Evde herkes üzerine düşeni yapar.
D. Evde kardeşim bir şey yapmaz.
TÜRKÇE Okuyalım , Anlayalım

İKİ HOROZ MASALI

Bir zamanlar Efe ve İbikli Paşa adlı iki horoz varmış. Bunlar amca çocuklarıymış ama bir-
birlerini hiç sevmezlermiş. Onlar incir ağacı yüzünden sürekli tartışırlarmış. Bu incir ağacının
çok tatlı ve sulu meyveleri varmış. İkisi de incirden sadece kendisi yemek istiyor diğerinin
yemesine izin vermiyormuş. Üstelik diğer tavuk ve horozları da ağaca yaklaştırmıyorlarmış.
İbikli Paşa ve Efe sabahtan akşama kadar incir ağacının dibinde oturmaya başlamışlar.
Bu yüzden güzelim incirler de ağaçta kalakalmış. Bir gün Efe, İbikli Paşa'ya şöyle demiş:
"Bugün bu ağacın durumu belli olsun. Bu ağaç benim sakın yaklaşma tamam mı?"
ibikli Paşa:
"Nerden senin oluyormuş, asıl o benim ağacım sen uzak dur, demiş." Böylece iki amca
çocuğu tartışmaya başlamışlar. Onların sesini duyan diğer horoz, tavuk ve civcivler de
etraflarına toplanmışlar. Kavga ederken incir ağacından bir hayli uzaklaşmışlar ve incir
ağacını kollamayı unutmuşlar. Sonunda Efe ve İbikli Paşa "Senin ağacın değil benim ağa-
cım."demekten yorgun düşmüşler ve çimenlerin üzerine uzanmışlar. Birden incir ağacı akıl-
larına gelmiş ve ağacın yanına koşa koşa gitmişler.
Aaa! İncir ağacına ne olmuş böyle, diye bağırmışlar. İncir ağacına ne mi olmuş? Onlar
senin ağacındı, benim ağacımdı diye tartıştıkları sırada diğer horozlar, tavuklar gelip bütün
incirleri yemişler. Efe ve İbikli Paşa ağacın yanına oturup "Ah Vah!" etmişler ve düşünmüşler.
Efe "Keşke incirleri birlikte yiyip paylaşsaydık. Yazık o güzelim tatlı ve sulu incirlere." demiş.
İbikli Paşa da "Keşke ama artık çok geç incirlerin hepsini yemişler ama olsun en azından
gel bundan sonra dost olalım, her şeyimizi paylaşalım, arkadaşlarımıza verelim." demiş. Efe;
"Evet çok haklısın." demiş. Özür dileyerek birbirlerine sarılıp kucaklaşmışlar. Kalan ömürlerini
dostça yaşamışlar.

Soruları metne göre cevaplayınız.

1. Metindeki horozların adları neymiş?

........................................................................................................................................
2. İki horoz niçin sürekli tartışıyorlarmış?
........................................................................................................................................
3. İki horoz tartışırlarken etraflarına kimler toplanmış?
........................................................................................................................................
4. İncir ağacına ne olmuş?
........................................................................................................................................
5. Metnin ana fikri nedir?
........................................................................................................................................

39
TÜRKÇE Kelime Bilgisi

KAÇ KELİMEDEN OLUŞUYOR?

Aşağıda cümlelerin kaç kelimeden oluştuklarını başındaki kutulara yazınız.

Minik kelebek çiçekten çiçeğe konuyordu.

Anlattıklarına hem güldüm hem ağladım.

Trafik kurallarına uymalıyız.

Çiçekler açtı.

Konuşmalarımızda görgü kurallarına uyalım.

Atatürk sanata her zaman önem vermiştir.

OKUL

Okulda bütün kurallara uymalıyız.

KELİMELER VE ANLAMLARI
 şağıdaki kelimelerin anlamlarını önce tahmin ediniz. Sonra sözlükten bakıp anlamını
A
tahmininizle kaşılaştırınız. Kelimeleri sözlük anlamı ile birer cümlede kullanınız.

Tahminim :...........................................................................................
onarım
Cümle :................................................................................................

Tahminim :...........................................................................................
feda
Cümle :................................................................................................

Tahminim :...........................................................................................
rehber
Cümle :................................................................................................

Tahminim :...........................................................................................
mangal
Cümle :................................................................................................

Tahminim :...........................................................................................
biçim
Cümle :................................................................................................

40
TÜRKÇE Kelime Bilgisi

EŞ ANLAMLI KELİMELER
Tahtada yazılı kelimelerin eş anlamlarını kutularda yazılı kelimeler içinden bulalım.
Numarasını yazarak örnekteki gibi eşleştirelm.

1. öykü 7. yapıt
2. ad 8. mutlu
3. yaşlı 9. kirli
4. yarar 10. cümle
5. öneri 11. haylaz
6. düşünce 12. beyaz

ak tümce mesut hikâye fikir teklif

fayda ihtiyar isim pis yaramaz eser

Aşağıdaki kelimelerden eş anlamlı olanların kutularını aynı renge boyayınız.

eksik önlem noksan tedbir

ilave sebep tür amaç

neden çeşit sual gaye

ek soru zor güç

41
TÜRKÇE Kelime Bilgisi

EŞ ANLAMLI KELİMELER
Balıklarda yazılı kelimelerin eş anlamlılarını bularak bulmacayı çözünüz.

2 3 10

m
ıt 2 yıl

ed
n 3
1 ya

en
iye
t
9
i
5 İlg
n 6 fir
4 kâ isa 1
İm M
6
e
el
7 es
M 4
a r
sıt zgâ
8 Va 10
Rü 8
ot
9 et 5
M
7

Aşağıdaki kelimelerin eş anlamlarını yazınız, eş anlamını cümle içinde kullanınız.

esir .................. ................................................................................

vakit .................. ................................................................................

ev .................. ................................................................................

rüya .................. ................................................................................

doğa .................. ................................................................................

istek .................. ................................................................................

kenar .................. ................................................................................

42
TÜRKÇE Kelime Bilgisi

ZIT ANLAMLI KELİMELER

Aşağıdaki kelimelerden karşıt (zıt) anlamlı olanları örnekteki gibi eşleştiriniz.

›slak hay›r sığ bayat

soğuk yanl›ş bilgili acemi

evet pahalı taze üst

doğru bat› usta siyah

ucuz kuru alt derin

doğu s›cak beyaz az

gidiş dönüş çok cahil

dar tek ince gerçek

çift geniş hayal kalın

Aşağıdaki kelimelerin zıt anlamlarını örnekteki gibi yazınız.

zengin kâr geçmiş

yoksul ............................ ............................

sıkı gelir temiz

............................ ............................ ............................

gece savaş ıslak

............................ ............................ ............................

ağır uzak boş

............................ ............................ ............................

43
TÜRKÇE Kelime Bilgisi

ZIT ANLAMLI KELİMELER

Aşağıdaki cümlelerde altı çizili kelimelerin zıt anlamını karşılarındaki kutuya yazınız.

H Bu çanta çok ağır. .................................................

H Yüksek tepeleri aşarak geldik. .................................................

H Bütün gece aç karnına uyudu. .................................................

H Deniz suyu çok duru görünüyordu. .................................................

H Cimri insanları kimse sevmez. .................................................

H Doğal çevremize sahip çıkalım. .................................................

H Ellerinde poşetler olan yaşlı teyzeye yardım ettim. .................................................

H Sınavdaki sorular bana çok kolay geldi. .................................................

Aşağıdaki kelimelerin zıt anlamlarını bulmacada bulup örnekteki gibi üstünü çiziniz.

iniş iyi hızlı hayal eksik dar dost

ilk öz parlak gösterişli sığ var yabancı

seyrek nazik kurnaz katı ileri hayır er

Y A G E R Ç E K B S I V I Y

A K A B A G C D S O N T Y E

V T A M F E D Ü Ş M A N O R

A G S I K N G M G E R İ K L

Ş S A F K İ E A L Ü V E Y İ

Ç I K I Ş Ş Ç T D E R İ N U

N K Ö T Ü M S A D E E V E T

44
TÜRKÇE Kelime Bilgisi

EŞ SESLİ KELİMELER
Aşağıdaki cümlelerde geçen eş sesli kelimelerin altını çiziniz. Diğer anlamıyla bir cümle
de siz yazınız.

Evimizin önündeki çay durgun akıyordu.

....................................................................................................................................................

Erol denizde yüz.

....................................................................................................................................................

Kırlarda piknik yaptık.

....................................................................................................................................................

Ben ve Kenan tiyatroya gideceğiz.

....................................................................................................................................................

Ekmek kaç lira?

....................................................................................................................................................

"Cumhuriyet" şiirini defterime yazdım.

....................................................................................................................................................

Aşağıda verilen eş sesli kelimeleri iki anlamıyla birer cümlede kullanınız.

.....................................................................................................................................
bağ
.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................
saz
.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................
kara
.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................
gül
.....................................................................................................................................

45
TÜRKÇE Kelime Bilgisi

EŞ SESLİ KELİMELER
Aşağıdaki eş sesli (sesteş) kelimeleri farklı anlamlarıyla eşleştiriniz.

Birinci tekil kişi el Göndermek, bırakmak

Bir tür çörek sal Almak eylemi

Kitabın kalın kapağı ben Bir organımız

Yabancı olan açma Açmak işi

İlkel bir deniz taşıtı al Ciltte oluşan kahverengi izin adı

Kırmızı renk cilt Deri, ten

EŞ ANLAMLI, ZIT ANLAMLI VE EŞ SESLİ KELİMELER

Aşağıdaki tabloda verilen cümlelerde koyu yazılmış kelimelerin eş ve zıt anlamını yazı-
nız. Sesteş ise kutusuna 4 işareti koyunuz.

Cümleler Eş Anlamı Zıt Anlamı Sesteş

Yaşlı teyzenin gözleri görmüyordu.

Karnı aç olduğu için ağlıyordu.

Bir bardak süt içtim.

Testte üç soru eksik yaptım.

Yazılıda yirmi soru vardı.

Arkadaşım çok cimri biriydi.

Arda’nın sorusuna cevap verdim.

46
TÜRKÇE Kelime Bilgisi

GERÇEK ANLAM - MECAZ ANLAM

Aşağıdaki kelimelerin gerçek anlamlarıyla cümleler kurarak yazınız.

boğaz .............................................................................................................................

yüz
.............................................................................................................................

kara
.............................................................................................................................

dolu .............................................................................................................................

tatlı .............................................................................................................................

küçük .............................................................................................................................

Aşağıda koyu yazılmış kelimeler hangi anlamda kullanılmıştır? Altlarındaki boşluklara

örnekteki gibi yazınız.

Hayvanların dilinden çok iyi anlıyordu.

Mecaz anlamda kullanılmıştır.
Bugün dükkâna üç kalem mal geldi.
.............................................................................................................................
Kötü kalplinin biriydi.
.............................................................................................................................
Bana göre ağır sözler söyledi.
.............................................................................................................................
Bu ince davranışından dolayı teşekkür ederim.
.............................................................................................................................

47
TÜRKÇE Kelime Bilgisi

GERÇEK ANLAM - MECAZ ANLAM

Aşağıda verilen kelimeler cümlelerde gerçek anlamda kullanıldı ise yuvarlakların içine
G, mecaz anlamda kullanıldı ise yuvarlakların içine M yazınız.

Bu paketler çok ağır kaldıramadım.

ağır
Odada ağır bir koku var.

Yemek çok sıcaktı, ağzım yandı.

yandı
Bu işten yeterince ağzım yandı.

Bana çok soğuk davrandılar.

soğuk
Soğuk havada kalın giyinmeliyiz.

İnce davranışı beni mutlu etti.

ince
Kütüphaneden ince bir kitap aldım.

TERİM ANLAM
Aşağıda verilen terimlerin hangi alanlara ait olduğunu eşleştirerek gösteriniz.

penaltı melodi
Müzik

açı basamak

Spor
nota sol anahtarı

gezegen gol
Matematik

basketbol gök taşı

Astronomi
dikdörtgen bölünen

48
Kelime Bilgisi Test 5

..........................................
Üzerinde yaşadığımız gezegen beş katmandan oluşmaktadır. Bunlar taş, hava, su,
ateş ve ağır küredir. Binlerce yıl içerisinde dünya, sonunda belirli bir şekle ulaşmıştır. Suların
olduğu yerler su küre, yerküre ile atmosfer arası hava küre, taşların olduğu ve üzerinde
yaşadığımız alan yerküre, Dünya'nın altı ise ateş ve ağır küre olarak ayrılmaktadır. Ve bin-
lerce derece sıcaklığa sahiptir...

(‹lk 3 so­ru­yu metne gö­

re cevapla­ 4. Aşağıdaki kelime gruplarından hangi­
y›n›z.) si eş anlamlı (anlamdaş) değildir?
A. siyah-beyaz B. yanıt-cevap
1. Metnin başlığı aşağıdakilerden hangi­ C. sözcük-kelime D. soru-sual
si olabilir?
A. Dünya'nın Yeryüzü Şekilleri
B. Dünya'nın Şekilleri
C. Dünya'nın Katmanları
D. Ateş Kürenin Sıcaklığı

5. Aşağıdaki altı çizili kelimelerin hangisi

2. Dünya'nın katmanları aşağıdaki seçe­
neklerden hangisinde doğru verilmiş­
tir?
A. Taş, hava, su, ateş ve ağır küredir.
B. Kaya, hava, su, ateş ve ağır küredir.
C. Taş, ozon, su, ateş ve ağır küredir.
D. Taş, hava, su, sıcak ve ağır küredir.
gerçek anlamı dışında kullanılmıştır?
A. Ahmet kolu ağrıdığı için gelmedi.
B. Küçük çocuk okuma ve yazma bili-
yordu.
C. Çok acı sözleri vardı.
D. Eve yeni masa aldık.

6. Duygularım giderek kabardı.

3. Metinde aşağıdakilerden hangisinden
söz edilmemiştir?
A. Suların olduğu yer su küredir.
B. Üzerinde yaşadığımız alan yerküre-
dir.
C. Dünya'nın altı ateş ve ağır küredir.
D. Dünya'yı saran gaz tabakası hava
küredir.
49
Dalgalar kabarınca çok korktum.
Yağmurdan tahtanın boyaları kabar-
mış.
Çikolata yiyince her tarafı kabardı.
Yukarıda verilen cümlelerde (kabar­
mak) kelimesi kaç değişik anlamda
kullanılmıştır?
A. 4  B. 3  C. 2  D. 1
Kelime Bilgisi Test 5
7. Hangi seçenekteki kelimeler zıt an­
lamlı değildir?
A. uzun-kısa B. soğuk-sıcak
C. büyük-küçük D. hatıra-anı
8. "Küçük" kelimesi aşağıdaki cümlelerin
hangisinde farklı bir anlamda kullanıl­
mıştır?
A. Küçük bir dere akıyordu önümüzde.
B. Küçük bir çocuk ağlıyordu.
C. Evimiz küçüktü ama bize yetiyordu.
D. Kendini küçük düşürecek hareketler
yapıyordu.
9. "Cimri adam paralarını harcamaya kı-
yamıyordu." cümlesindeki "cimri" keli­
mesinin zıt anlamlısı olan kelime han­
gisidir?
A. fakir B. cömert
C. nazik D. eli sıkı
10. Aşağıdaki cümlelerde verilen altı çizili
kelimelerden hangisi mecaz anlamda
kullanılmamıştır?
A. Yağmur birden coştu.
B. Gölün kenarını bodur ağaçlar ku-
şatmıştı.
C. Ağaçların tomurcukları birden pat-
ladı.
D. Tatlı bir yaz akşamıydı.
11. "Dert" kelimesi aşağıdaki cümlelerin
hangisinde tedavisi zor bir hastalık an­
lamında kullanılmıştır?
A. Derdi televizyon, başka bir şey değil.
B. Derdini anlatacak birini bulsa rahat-
layacak.
C. Çocuk yaşta dert sahibi oldu, has-
tanede yatıyor.
D. Bu olay başımıza dert açar.
50
12. "Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır." cüm­
lesinde "tatlı" kelimesi hangi anlamda
kullanılmıştır?
A. mecaz anlam B. zıt anlam
C. gerçek anlam D. eş anlam
13. Aşağıdaki kelime gruplarından hangi­
si anlamca diğerlerinden farklıdır?
A. genç-yaşlı B. abide-anıt
C. deprem-zelzele D. güç-kuvvet
14. Aşağıdakilerden hangisi eş sesli (ses­
teş) bir kelime değildir?
A. asma  B. yüz  C. yaş  D. okul
15. "Ufak, ürkek, cılız, küçük, zayıf, korkak,
uzak, obur, ırak"
Yukarıdaki kelimeler eş anlamlarıyla
eşleştirilirse hangi kelime açıkta kalır?
A. korkak B. Irak
C. zayıf D. obur
16. Resmi verilen varlıklardan hangisinin adı
eş sesli değildir?
A. B.
C. D.
17. Boğazına çok düşkün birisiydi.
Boğazdan iki gemi geçti.
Şişenin boğaz bölümü kırıldı.
Boğazımdan bir lokma geçmedi.
"Boğaz" kelimesi yukarıdaki cümleler­
de kaç farklı anlamda kullanılmıştır?
A. 1  B. 2  C. 3  D. 4
Kelime Bilgisi Test 6
1. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde zıt
anlamlı kelimeler bir arada kullanıl­
mıştır?
A. Güzel yüzün hiç solmasın.
B. Aşağı yukarı beş senedir yalnızım.
C. Mağazadan kırmızı bir kazak aldım.
D. İhtiyar insanlara yardım etmeliyiz.
2. "Bu yollar uzun yollar.
Yar bize üzüm yollar."
Yukarıdaki dizelerde verilen altı çizili
kelimeler anlam bakımından nasıl bir
özellik gösterir?
A. mecaz anlam
B. eş anlam
C. zıt anlam
D. sesteş (eş sesli)
3. Aşağıdaki kelimelerden hangisi söz­
lükte diğerlerinden önce yer alır?
A. sokak B. sınıf
C. salıncak D. sonbahar
4. "El" kelimesi hangi cümlede farklı bir
anlamda kullanılmıştır?
A. Eller ne der?
B. El olduk artık.
C. Gurbet eller çekilmiyor.
D. Ellerin ne kadar yumuşak.
5. Aşağıdaki kelime çiftlerinden hangisi
birbiriyle eş anlamlı değildir?
A. amaç-gaye B. tümce-cümle
C. siyah-kara D. ağaç-dal
51
6. "Acı" kelimesi aşağıdaki cümlelerin
hangisinde gerçek anlamda kullanıl­
mıştır?
A. Bu insanlar çok acı günler geçirdi.
B. Acı haber köye çabuk ulaştı.
C. Marketten acı turşu aldık.
D. Acımız çok büyük.
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı
çizili kelimenin eş seslisi yoktur?
A. Limandaki yat çok büyüktü.
B. Sobanın kurumu etrafı kirletmiş.
C. Beni görünce kaçacak yer aradı.
D. Satır sonuna sığmayan kelimeler
kısa çizgi ile ayrılır.
8. Aşağıdaki kelimelerden üçlü bir grup
oluşturmak istersek hangi kelime dışa­
rıda kalır?
A. öğrenci B. hemşire
C. doktor D. hasta
9. "İstiklâl Marşı'mız on kıtadan oluşmak-
tadır." cümlesinde eş sesli olan kelime
hangisidir?
A. on B. kıtadan
C. oluşmaktadır D. Marşı'mız
10. Seçeneklerin hangisinde kelimeler an­
lam ilişkisi bakımından diğerlerinden
farklıdır?
A. geniş-dar
B. koyu-açık
C. şişman-tombul
D. var-yok
Kelime Bilgisi Test 6
11. "Bugün kıra gideceğiz.
Saçlarına kırlar düşmüş.
Odunları sen kır
Camı ken kırdım.
Yukarıdaki cümlelerde "kır" kelimesi
kaç değişik anlamda kullanılmıştır?
A. 1  B. 2  C. 3  D. 4
12. Aşağıdaki kelimelerden hangisi eş
sesli bir kelime değildir?
A. asma B. dolu
C. kum D. at
13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde
"kara" kelimesi mecaz anlamda kulla­
nılmıştır?
A. Kara haber tez duyulur.
B. Kara gözlü danaya su verin.
C. Gemi karaya yanaştı.
D. Dört tarafı sularla çevrili kara parça-
sına ada denir.
14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde te­
rim anlamlı bir kelime kullanılmıştır?
A. Öğretmen matematik dersinde açı
konusunu anlattı.
B. Bugün çok ders çalıştım.
C. Okulda altı ders yapıyoruz.
D. Dersimlerimde çok başarılıyım.
15. "Beni de yanına al.
Yanakları al al olmuştu.
Pazardan elma al.
Al renkli bir gömlek giymiş.
Yukarıdaki cümlelerde "al" kelimesi
kaç değişik anlamda kullanılmıştır?
A. 4  B. 3  C. 2  D. 1
52
16. Aşağıdaki kelimelerin hangisinde terim
anlamlı bir kelime kullanılmamıştır?
A. Havuz başında oyun oynadık.
B. Hakem penaltı kararı verdi.
C. Vücudundaki aort damarı tıkanmış.
D. Öğretmenimiz tahtaya bir doğru
çizdi.
17. Aşağıdaki kelimelerden hangisi terim
anlamlı bir kelime değildir?
A. sol anahtarı
B. basketbol
C. sabah
D. kare
18. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eş
sesli kelime kullanılmıştır?
A. Hastane çok temizdi.
B. Çocuk çok iyi yüzüyordu.
C. Çiçekleri suladın mı?
D. Çevremizi kirletmemeliyiz.
19. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "kırık"
kelimesi mecaz anlamda kullanılmış­
tır?
A. Düşünce kolunda kırık oluştu.
B. Dişindeki kırık tedavi edildi.
C. Camdaki kırık elini kesti.
D. Kalbindeki kırık tamir edilemezdi.
20. sığ seyrek aynı
farklı kaba sık
nazik derin masum
Yukarıdaki kelimeler zıt anlamlarıyla
eşleşirse hangi kelime açıkta kalır?
A. derin B. nazik
C. masum D. seyrek
TÜRKÇE Kelime Bilgisi

DÖNÜŞTE BURAYA UĞRAMA

Oburlardan obur biri, bir yaz akşamı Hoca'ya misafir olmuş. Hoca, oburun önüne bir
sofra kurmuş. Sofraya önce bir somun ekmek getirmiş. Diğer yemekleri getirmek için çıkmış.
Hoca dönünce, bir somun ekmekten eser kalmadığını görmüş. Elindeki siniyi sofraya bırakıp
ekmeğe koşmuş. Fakat ekmeği getirinceye kadar, adam bu sefer de sinideki yemekleri
bitirmiş.
Hoca bu işi birkaç kez tekrarlamış. Ne evde yemek kalmış, ne Hoca'da hâl. Hoca artık
oturmuş. Obur misafirine nereden nereye gittiğini sormuş. Adam:
— Midem çok bozuk, demiş. İştahım da hiç yerinde değil. Kasabaya doktora gideceğim.
Bu sözleri duyan Hoca dayanamayıp:
— Aman hemşehrim, demiş. İştahın açıldıktan sonra dönüşte buraya uğrama da, nere-
ye uğrarsan uğra!

HİKÂYE HARİTASI

Kişiler Yer
..................................................................... .....................................................................

..................................................................... .....................................................................

Metnin Adı Zaman

..................................................................... .....................................................................

..................................................................... .....................................................................

Olay

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

53
TÜRKÇE Kelime Bilgisi

EK ALARAK ANLAMI DEĞİŞEN KELİMELER

Aşağıdaki kelimelerin sonuna örnekteki gibi uygun ekleri ekleyerek yeni kelimeler oluş-
turunuz.

oluşan yeni oluşan yeni

kelimeler aldığı ek kelimeler aldığı ek
kelime kelime

bil -gi bilgi ağaç

demir toz

çanta kapı

pul av

kira sev

göz kalem

çift gör

Aşağıdaki kelimelerin sonuna önce bir yapım eki sonra çoğul eki getirerek örnekteki
gibi yazınız.

yapım çoğul oluşan yeni yapım çoğul oluşan yeni

kelimeler kelimeler
eki eki kelime eki eki kelime

buz -lik -lar buzluklar yazı

boya iş

aş acı

huy çöp

çiz simit

radyo ev

göz taş

54
TÜRKÇE Kelime Bilgisi

EK ALMIŞ KELİMELER
Aşağıdaki cümlelerde yapım eki almış kelimeleri yuvarlak içine alınız.

Annem sevgi ile bana sarıldı.

Köylüler harmanda çal›ş›yordu.

Ö€retmenimiz, s›n›f kitapl›€›n› düzenledi.

Böreklik un al.

Yaşl› adam güçlükle ayağa kalktı.

Çiftçiler bu k›şa haz›rl›k yap›yordu.

Vatandaşlık görevlerimizi yerine getirmeliyiz.

Huysuz bir çocuk gibi ağladı.

Sulu€umda meyve suyu vard›.

Aşağıdaki cümlelerde çekim eki almış kelimeleri yuvarlak içine alınız.

Yoldaki zeytinlikler çok güzeldi.

Simitçi, bütün simitlerini satm›ş.

Bilimsel araşt›rmalar yapmal›y›m.

Dalg›çlar yeni yer keşfetmişti.

Oyuncular haz›rl›k yap›yordu.

Ö€retmen, ö€rencilerine çok k›zd›.

Ma€azadaki bütün gelinlikleri denemişti.

55
TÜRKÇE Kelime Bilgisi

YAPIM VE ÇEKİM EKLERİ

Aşağıdaki tabloda yer alan kelimelere "-cı, -lı, -lık, -sız" eklerini getirerek örnekteki gibi
yeni kelimeler oluşturunuz.

kelimeler - cı - lı - lık - sız

su sucu

göz

kitap

baharat

şeker

tuz

çiçek

meyve

Aşağıdaki tabloda yer alan kelimelere "-i, -e, -de, -den" eklerini getirerek örnekteki gibi
kelimeleri tekrar yazınız.

kelimeler -i -e - de - den

ön önü öne önde önden

kalem

çiçek

masa

orman

ağaç

uyku

gece

56
TÜRKÇE Kelime Bilgisi

KELİMELERİN TÜRLERİ
Aşağıdaki kelimelerin yapılarına göre türünü örnekteki gibi karşılarına işaretleyiniz.

kelimeler basit türemiş birleşik

ağaçlık X

gecekondu

başbakan

kuşburnu

dilekçe

sessiz

meyveli

yatak

müdür

boyacı

Aşağıdaki tabloda verilen kelime ve eklerle yeni kelimeler türetiniz.

-ci, -cı, -li, -lı, -lik, -lık, -siz, -sız,

kelimeler
-cu, -cü -lu, -lü -luk, -lük -suz, -süz

sebze

perde

çöp

kalem

söz

limon

mermer

ekmek
57
TÜRKÇE Kelime Bilgisi

BULMACA ZAMANI
Aşağıdaki bulmacada gizlenmiş olan türemiş kelimeleri bulalım. Bulduğumuz kelime-
lerin kökünü ve ekini ayırarak aşağıya yazalım.

B S E V G İ M E E Y

U E V U Ö N L Ü K A

Z L L K Z İ E B L Ş

L A İ A L K L Ü İ L

U A L S Ü N S Ü Z I

K K E R K İ R A C I

Ş A K A C I R S A I

K S U L U K I T M E

E K İ Ş İ L İ K C R

N A L A Ğ A Ç L I K

KELİME KÖKÜ YAPIM EKİ

............................. ............................. .............................

.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................

58
Kelime Bilgisi Test 7
DÜNYA ÇOCUKLARI 3. Ayrı kıtalardan gelen çocukların bü­
yüklerine gösterecekleri şey nedir?
Rengimiz farkl› olsun,
A. sabır B. mutluluk
Ayr› olsun dilimiz.
Ne de olsa dünyam›z C. çalışmak D. barış
Ortak gezegenimiz.
4. Şiirin üçüncü kıtasındaki zıt anlamlı ke­
Ayr› k›tadan geldik, limeler hangileridir?
Hep el ele verelim. A. silah - çiçek
Büyüklere bar›ş› B. gündüz - çiçek
Gelin, biz gösterelim.
C. gece - gündüz
Silahlar gece olsun, D. gece - silah
Çiçekler ise gündüz.
Kinleri çoktan sildik
Hep bir olsun gücümüz. 5. Bu şiirde anlatılmak istenen ana dü­
şünce nedir?
Aç kalmas›n çocuklar, A. barış B. savaş
fiu üç günlük dünyada.
C. umutsuzluk D. kin
Bir dilim ekme€ini
Gel bölüş lokma lokma.
6. Aşağıdaki kelimelerden hangisi çekim
Sevgi ve dayan›şma eki almıştır?
Ortak ilkemiz olsun, A. dilsiz B. kapıcı
Sa€l›kl› ve özgürce C. yazlık D. denizler
Gönüller sevgi dolsun.

7. Aşağıdaki kelimelerden hangisi yapım
Beytullah HATO⁄LU
eki almıştır?
A. oyunda B. gözlük
C. çiçekler D. haberin
(İlk 5 soruyu şiire göre cevaplayınız.)
8. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili keli­
1. Dünya çocuklarının ortak gezegeni melerden hangisi birleşik kelimedir?
hangisiymiş? A. Ayşe top oynamaya gitti.
A. ay B. dünya B. O yaşlı amca yine buradaydı.
C. güneş D. mars C. Babam bana oyuncak aldı.
D. Bugün annemle alışverişe çıkacağız.

9. Aşağıdaki kelimelerden hangisi hem

2. Şair kimin aç kalmamasını istiyor? yapım eki hem de çekim eki almıştır?
A. kuşların B. böceklerin A. çiçekçiler B. tuzluk
C. çocukların D. büyüklerin C. köylü D. evlere
59
Kelime Bilgisi Test 7
10. Aşağıdaki kelimelerden hangisi kök
ve eklerine yanlış ayrılmıştır?
A. ara - dı - lar
B. hat - ır - la - t - ıcı
C. sev - gi - li - ler
D. vatan - daş - lık
11. "Bilgili insanlar zor bulunur."
Yukarıdaki cümlede kaç tane türemiş
kelime vardır?
A. 1  B. 2  C. 3  D. 4
12. "Sevgiler vardı içimde,
Ezgiler vardı, iyilikler...
Boşaltıverdiniz, hem de
Düşürüp kırmaktan beter."
Yukarıdaki dizelerde kaç tane anlamı
değişen kelime vardır?
A. 1  B. 2  C. 3  D. 4
13. Aşağıdaki kelimelerden hangisi yapısı
bakımından diğerlerinden farklıdır?
A. gökkuşağı B. kitaplıklar
C. hanımeli D. sivrisinek
14. "Ayakkabıcılık" kelimesinin kökü aşağı­
dakilerden hangisidir?
A. ay B. ayak
C. ayakkabı D.ayakkabıcı
15. "Çocukların hiçbir günahı yok."
Yukarıdaki cümlede hangi kelime ço­
ğul eki almıştır?
A. çocuk B. günah
C. hiçbir D.yok
60
16. "Yeryüzü pırıl pırıl öğretmenim,
Gizlisi saklısı kalmamış dünyanın."
Yukarıdaki dizelerde altı çizili keli­
melerin yapısal özellikleri hangisinde
doğru sıralanmıştır?
A. türemiş - birleşik - basit
B. birleşik - türemiş - basit
C. basit - türemiş - birleşik
D. basit - birleşik - türemiş
17. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ya­
pım eki alan bir kelime vardır?
A. Arkadaşlarla pikniğe gittik.
B. Lapa lapa kar yağıyor.
C. Yolculuk çok uzun sürdü.
D. Ağaçların arasında kayboldu.
18. Aşağıdaki kelimelerden hangisi türe­
miş kelime değildir?
A. görgü B. fırıncı
C. varlıklı D. kasetler
19. Aşağıdakilerden hangisi yapısı bakı­
mından basit kelimedir?
A. masayı B. güneşli
C. sevgi D. insanlık
20. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ço­
ğul eki almış bir kelime vardır?
A. Güler çok hastalanmış.
B. Anneme fular aldım.
C. Kilerdeki pirinç bitmiş.
D. Kalemlerin kaybolmuş.
Kelime Bilgisi Test 8

1. Hangi seçenekteki kelimeler yapıları­ 6. "Kitapçılardaki" kelimesinde bulunan

na göre türemiş kelimelerdir? eklerden hangisi yapım ekidir?
A. bilgisiz - gemici A. da  B. çı  C. ki  D. lar
B. deniz - nehir
C. cetveli - kalemi
D. aslanağzı - yolcu
7. Aşağıdaki kelimelerden hangisi "va-
tandaş" kelimesi ile yapı bakımından
2. Kar yağıyor, bak ne uslu, aynıdır?
Ne hoş havada dönüşü. A. kiralık B. okula
Yeryüzünü büyüledi, C. eşya D. çiçek
Gökyüzünün güzel düşü."
Yukarıdaki dizelerde kaç tane birleşik
kelime vardır?
A. 4  B. 3  C. 2  D. 1 8. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili kelime­
lerden hangisi çekim eki almamıştır?
A. Herkes paniğe kapılıp kaçışmaya
3. Aşağıdakilerden hangisi birleşik keli­ başladı.
me değildir? B. Denizin açıklarında gemiler batmış.
A. kıpkırmızı B. yurtsever C. Kral sarayın bahçesinde geziniyor-
C. günaydın D. akarsu du.
D. Aniden yağmur yağmaya başladı.

4. "-ci, -cı, -cu, -cü" eki aşağıdakilerden

hangisinde farklı anlamda bir kelime 9. Aşağıdaki kelimelerden hangisi kök
türetmiştir? ve eklerine yanlış ayrılmıştır?
A. Buraya gelen gazeteci şimdi nere- A. gör - üş - mü - yor
de? B. akşam - la - dı - k
B. Simitçi bütün simitleri satmış. C. başarı - sız - lık
C. Sınıfa gözcü koyalım. D. gel - i - yor - lar
D. Bugün boyacı gelecek.

10. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili kelime­

5. Aşağıdaki kelimelerden hangisi yapım lerden hangisi türemiş kelime değildir?
eki almamıştır? A. Babam bugün aylık aldı.
A. sözcü B. yazlık B. Çocuk evin neşesidir.
C. işçi D. ırmak C. Annem gözlük aldı.
D. Sevgi kelimelerle anlatılmaz.
61
Kelime Bilgisi Test 8
11. "Dalgıç - deniz - yarımada" kelimeleri­
nin yapıları bakımından sıralanışı han­
gi seçenekte verilmiştir?
A. türemiş - basit - birleşik
B. birleşik - türemiş - basit
C. türemiş - birleşik - basit
D. basit - türemiş - birleşik
12. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili keli­
melerin hangisi yapısı yönünden di­
ğerlerinden farklıdır?
A. Ayaküstü birşeyler konuştular.
B. Okulda Karagöz oyununu seyrettik.
C. Dondurmayı buzdolabına koydum.
D. Pencereyi açıp odayı havalandırmış.
13. Aşağıdaki kelimelerden hangisi hem
yapım hem de çekim eki almıştır?
A. balıkçı B. balıkçıdan
C. balıklı D. balıkçılık
14. Aşağıdaki kelimelerden hangisi çekim
eki almıştır?
A. dolgu B. yolcu
C. evde D. kömürcü
15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ya­
pım eki almış kelime vardır?
A. Partiye kimler geliyor?
B. Annesi ona hediye almıştı.
C. Babasının sözünü dinledi.
D. Teyzemlerin yazlığı çok güzel.
62
16. Aşağıdaki kelimelerden hangisi yapısı
bakımından diğerlerinden farklıdır?
A. gecelik B. gececi
C. gecekondu D. geceli
17. Aşağıdakilerden hangisi "bakışların-
dan" kelimesinin köküdür?
A. bakış B. bakışlar
C. bak D. bakı
18. Aşağıdaki kelimelerden hangisinin
anlamı aldığı ek nedeniyle değişme­
miştir?
A. işler B. işçiler
C. işsizler D. işçi
19.
Kalemlerin koyul-
Kalem + ? Ÿ
duğu kap
Yukarıdaki soru işaretinin (?) yerine
hangi yapım eki yazılmalıdır?
A. -cı B. -lik
C. -siz D. -li
20. Aşağıdaki kelimelerden hangisi yapısı
bakımından basit bir kelimedir?
A. tuzsuz B. tuzlu
C. tuzdan D. tuzluk
TÜRKÇE Okuyorum , Anlıyorum

İSTANBUL
Sevgisi içimde yaşayıp duran
Nazlı güzellerin şirin İstanbul
Hayali kafamda hükümdar süren
Görmez gözlerime görün İstanbul

Ortasında deniz kenarlar kara

Bu dünyada cennet olmuş kullara
Mehtapta sandallar ne hoş manzara
Sahildir yayladır yerin İstanbul

Gemilerin gelir peşi peşine

Şöhretin yayılmış hudut dışına
Ayrı güzellik başlı başına
Sevgi muhabbetin derin İstanbul

Fatih Mehmet sultan temeli kurdu

Ondan sonra oldu Türklerin yurdu
Edirne'den gelen o büyük ordu
Ayyıldız bayrak nurun İstanbul
Aşık Veysel ŞATIROĞLU (Kısaltılmıştır.)

Aşağıdaki soruları şiire göre cevaplayınız.

1. Şair birinci dörtlükte İstanbul'dan ne istiyor?

........................................................................................................................................

2. Şair, ikinci dörtlükte İstanbul'u nasıl tarif ediyor?

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

3. Şiire göre İstanbul ne zaman Türklerin yurdu olmuştur?

........................................................................................................................................

4. Şiirin ana duygusu nedir?

........................................................................................................................................

63
TÜRKÇE Hece Bilgisi

HECELERE AYIRMAK
Aşağıdaki kelimeleri örnekteki gibi hecelerine ayırınız.

Kelimeler Hecelere Ay›rma Kelimeler Hecelere Ay›rma

düğün dü - ğün kelebek
mahkeme makine
vatan akciğerler
yetişmek bilgisayar
mahalleye yüzündeki
çal›şkan kırtasiye

Aşağıdaki karışık hecelerden örnekteki gibi anlamlı kelimeler yazınız.

Karışık Kelimeler Anlamlı Kelimeler Karışık Kelimeler Anlamlı Kelimeler

1. ze - ga - te gazete 8. ler - ge - nek - le

2. ri - le - ber - ha 9. re - kö - be
3. tif - jek - ob 10. lık - uy - gar
4. sel - ren - ev 11. a - na - ku - lu - o
5. ra - la - ral - ku 12. lük - öz - gür
6. gun - uy 13. lar - o - cak - yun
7. dır - lı - ma - ol 14. tı - fır - na

Aşağıdaki cümlelerin kelimelerini hecelerine ayırınız. Her birinin kaç heceli olduğunu
örnekteki gibi yazınız.

4 Masal ölümsüz bir dünyadır.

Ma-sal ö-lüm-süz bir dün-ya-dır.
2 3 1 3
4 Arkadaşların isteği üzerine işi tatlıya bağladık.
...............................................................................................................................................
4 Türkçede iki ünlü harf yan yana bulunmaz.
...............................................................................................................................................
4 Cennet kadar güzel vatanımız var.
...............................................................................................................................................

64
TÜRKÇE Hece Bilgisi

ÜNLÜ DÜŞMESİ
Aşağıdaki kelimelerden ünlü düşmesi olanları işaretleyiniz.

zihni konuşma aklı karnı

metni görgü omzu fikri

ufku asrı ilgili emri

Aşağıdaki kelimelerden ünlü düşmesi görülmeyenleri işaretleyiniz.

burgu cismi gönül ağzı

keşfi para bıçağı sabrı

deve göğsü komutan alnı

65
TÜRKÇE Hece Bilgisi

ÜNLÜ DÜŞMESİ
Aşağıdaki cümlelerde, ünlü düşmesi görülen kelimeleri noktalı yerlere yazınız.

7
Karnı çok ağrıyordu. .............................................................................
Göğsünde hafif sıyrıklar vardı. .............................................................................
Parayı görünce gönlü oldu. .............................................................................
Öğretmenin sabrı tükenmeye başladı. .............................................................................
Çocuğun ağzı kanıyordu. .............................................................................
Adamın aklı almıyordu. .............................................................................
Arkadaşımın omzu kirlenmişti. .............................................................................
Onun burnu çok havalardaydı. .............................................................................
Onu ömrümde hiç görmedim. .............................................................................
Babam henüz yıllık iznini kullanmadı. .............................................................................
Adam oğlunun fotoğrafını çekti. .............................................................................
Alnından ter süzülüyordu. .............................................................................

Aşağıdaki kelimelerin sonuna "-i" eki getirerek kelimeleri örnekteki gibi yeniden yazınız.

beyin beyni emir ................... sabır ...................

şekil ................... gönül ................... nesil ...................

göğüs ................... alın ................... kayıp ...................

ağız ................... boyun ................... beniz ...................

karın ................... burun ................... bağır ...................

akıl ................... omuz ................... geniz ...................

izin ................... oğul ................... şehir ...................

66
TÜRKÇE Hece Bilgisi

KAYNAŞTIRMA HARFİ
Aşağıdaki atasözlerinde, kaynaştırma harfi alan kelimeleri bulup altını çiziniz.

• Sana taş atana sen ekmek at.

• Kedinin boynuna ciğer asılmaz.

• Babanın sanatı oğula mirastır.

• Dut kurusu ile yâr sevilmez

• Deveyi yerden uçuran, bir tutam ottur.

• Su testisi, su yolunda kırılır.

Aşağıda kelimelerde hangi kaynaştırma harfi bulunduğunu üstlerindeki kutuya yazalım.

yı yı ar ıyı
ta a ış c
p as k as alt çay

i e nin iye ısı

es er vg
il p
şiş nc ka
pe se

sı ün sı
er
a yı n a
ac as
a çü nt
m k tü
p ça

67
TÜRKÇE Hece Bilgisi

Aşağıdaki kelime gruplarının hangilerinde ünlü düşmesi yoktur? İşaretleyiniz.

ömrü - hüznü bağrı - göğsü şehri - nesli

burnu - alnı üzümü - şekeri ayakkabı - bağı

çantası - kalemi araba - tekeri eli - kolu

sabrı - beyni silgi - kedi kaybı - bağrı

fethi - gönlü kapının - kolu gözü - kulağı

Aşağıdaki cümlelerin hangilerinde ünlü düşmesi vardır? İşaretleyiniz.

Köyümün bağrı yanık genci gelmiş. Sabrın sonu selamettir.

Sakın ağlamayın dostlar. Kaybımız büyük oldu.

Ömrüm geçti yollarda. Bahçedeki çiçekler solmuş.

Kardeşim burnunu her işe sokuyor. Şehrimin ışıkları parlıyordu.

Emri başım üstüne. Kâğıdı boşverdim.

Aşağıdaki cümlelerde altı çizili kelimelerin hangilerinde kaynaştırma harfi vardır?

İşaretleyiniz.

Kolunun birini iş kazasında kaybetmiş. Beşer kişilik grup oluşturduk.

Karpuzun iyisini babam bilir. Bugün çok yorgunum.
Bu fotoğraftaki görüntüler net değil. Karnemdeki notları merak ettim.
O bizim sınıfın parlayan yıldızıydı. Ağacın yaprakları dökülmüş.
Aralarında ikişer yaş var. Masayı buraya çekelim.
Arabanın kapısı açık kalmış. Kışın kayak yaptık.

Aşağıdaki cümlelerde ulama olayı gerçekleşen yerleri örnekteki gibi gösteriniz.

Yemeden içmeden kesilmiş. Bugün onunla sinemaya gittik.

O küçücük ayaklarıyla yürüyordu. Evin önünde çiçekler var.
Bir nehir olmak vardı şimdi... Ağacın altında uyuyakaldım.
Oyun oynamayı severdik. Çalışkan olmak güzeldir.
Sabahtan akşama kadar çalıştım. Masanın üstündeki vazo kırıldı.
Derslerim azalınca gelirim. Telefon uzun uzun çaldı.

68
Hece Bilgisi Test 9

KARGA VE SU TESTİSİ
Bir karga günün birinde çok susar. Neredeyse susuzluktan ağzını
açamayacak hâle gelir. Karga daldan dala uçarken yerde bir su tes-
tisi görür. Büyük bir umutla su testisinin üzerine konar.
Su, testinin dibindedir. Karganın gagası da bir türlü suya ulaşamaz.
Karga yerden bir taş alıp testiyi kırmak ister kıramaz, devirmek ister
deviremez.
Karga ümitsizlik ve çaresizlik içinde testiden uzaklaşmak ister. An-
cak bir türlü uzaklaşamaz. Bir an duraklar. Birden aklına bir fikir gelir.
Yerden bir taş alır ve suyun içine bırakır. Bunu diğer taşlar takip eder.
Karganın testinin içine attığı her taş, su seviyesini biraz daha yükseltir.
Su testinin ağzına gelince de karga, bu sudan kana kana içer. Susuz-
luğunu giderir.

(‹lk 4 so­ru­yu metne gö­

re cevapla­ 5. Aşağıdaki kelimelerin hangisine ünlü
y›n›z.) ile başlayan bir ek getirildiğinde ünlü
düşmesi olmaz?
1. Karga neden ağzını açamayacak A. burun B. boyun
hâle gelmiştir? C. beyin D. boy
A. açlıktan B. susuzluktan
C. yorgunluktan D. hastalıktan
6. Aşağıdaki kelimelerin hangisi üç he­
2. Karga daldan dala uçarken yerde ne ceden oluşmuştur?
görmüştür? A. çamaşır B. geldi
A. tavşan B. yaprak C. top D. koştu
C. su testisi D. taş

7. Aşağıdaki kelimelerin hangisinde

3. Karga susuzluğunu nasıl gidermiş?
A. testiyi taşla doldurup su seviyesini
yükselterek
B. testiyi devirerek
C. testinin içine gagasını sokarak
D. testiyi kırarak
4. Yukarıdaki metnin türü nedir?
A. anı B. masal
C. fıkra D. makale
69
hece düşmesi görülmemiştir?
A. hüznü B. resmi
C. şekil D. alnı
8. Aşağıdaki bilgilerden hangisi doğru­
dur?
A. Bir hecede en fazla üç harf bulunur.
B. Heceler en az bir, en çok dört ses-
ten oluşur.
C. Türkçede iki ünlü yan yana bulunur.
D. Hecelerde ünlü harf bulunmaz.
Hece Bilgisi Test 9
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde keli­
meler hecelerine yanlış ayrılmıştır?
A. Bu ke-di so-kak or-ta-sın-da ge-zi-
ni-yor.
B. Gök-ten rah-met ya-ğı-yor-du
C. Bu tar-la en-i-ne çok bü-yük
D. Ha-va-da-ki bu-lut-lar çok gü-zel.
10. Aşağıdakilerden hangisi hem kelime
hem de hecedir?
A. sen B. me C. Kendimi iyi hissetmiyorum.
C. ken D. yor
11. Aşağıdaki cümlelerde kullanılan de­
yimlerin hangisinde ünlü düşmesi var­
dır?
A. O kitaba bir göz at.
B. O, çevresine neşe saçar.
C. Bizimki devede kulak kalır.
D. Bugün seni gönlünden geçirmiş.
12. Aşağıdaki kelimelerin hangisinde kay­
naştırma harfi yoktur?
A. ikişer B. koyu
C. suyu D.babası
13. Aşağıdaki kelimelerin hangisi hecele­
rine yanlış ayrılmıştır?
A. ka-ran-lık B. yol-cu-luk
C. o-kul-da D. mes-a-fe
14. Aşağıdaki kelimelerden hangisine
ünlü ile başlayan bir ek getirildiğinde
hece düşmesi görülür?
A. kâğıt B. oğul
C. çorap D. kiler
70
15. “Yurtta barış, dünyada barış.”
Yukarıdaki cümle kaç heceden
oluşmuştur?
A. 7  B. 8  C. 9  D. 10
16. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hece
düşmesi görülen kelime vardır?
A. Bugün hava çok soğuk.
B. Akşama bize gelir misin?
D. Goril, nesli tükenmiş bir hayvandır.
17. Aşağıdaki kelimeler satır sonuna sığ­
madığı için bölünmüştür. Hangisi yan­
lıştır?
A. B.
vatandaş- arkasınd-
lardan akiler
C. D.
kaldırım- caddede-
daki kiler
18. I. rehber III. onarım
II. kent IV. odadaki
Yukarıdaki kelimeleri hece sayısına
göre çoktan aza doğru sıralarsak sıra­
lama nasıl olur?
A. I, III, IV, II B. IV, I, III, II
C. II, III, IV, I D. IV, III, I, II
19. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ula­
ma yoktur?
A. Duvarın boyası çıkmış.
B. Rüyanın içinde rüya gördüm.
C. Kalemimin ucu kırılmış.
D. Televizyonun altında sehpa vardır.
TÜRKÇE Okuyalım , Anlayalım

NAL
Zengin bir tüccar atına atlayıp uzak şehirlerden birine gitmek üzere yola
çıkmış. Niyeti, elindeki malları bir an önce satıp yaşadığı şehre geri dönmek-
miş. Öğle üzeri bir handa mola vermiş. Atın yemini ve suyunu veren bakıcı,
tüccarın yanına gelmiş ve "Efendim, atınızın sol arka ayağının nalında bir çivi
noksan. Eksik olan çiviyi çakmamı ister misiniz?" diye sormuş.
Tüccarın acelesi varmış. "Efendi, gerek yok. Acelem var. Hem gideceğim
yere az kaldı. Bir çivinin noksanlığından bir şey olmaz." demiş. İkindi vakti
başka bir handa mola vermiş. Atın bakıcısı "Efendim atınızın arka sol ayağının
nalı yok. Çakmamı ister misiniz?" demiş. Tüccar, "Şunun şurasında çok az bir
yolum kaldı. Hiçbir şey yapmayın." demiş.
Tüccar tekrar yola koyulmuş. Fakat çok geçmeden atın ayağı aksamaya
başlamış. Az sonra zavallı at olduğu yere yığılıvermiş. Çünkü atın ayağı kırılmış. Tüccar çare-
sizce atı bırakmış. Eşyalarını sırtına alıp yolun kalan kısmını yürüyerek tamamlamış. Kendi
kendine "Akılsız başın cezasını ayaklar çeker." diye söylenip durmuş.

Aşağıdaki soruları metne göre cevaplayınız.

1. Zengin tüccar neden yola çıkmış?

........................................................................................................................................

2. İlk mola verdiği yerde tüccarın yanına kim gelmiş?

........................................................................................................................................

3. Tüccar, atın ayağına çiviyi niçin çaktırmak istememiş?

........................................................................................................................................

4. At ne zaman yere yığılmış?

........................................................................................................................................

5. Metnin ana fikri nedir?

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

71
TÜRKÇE Ses (Harf) Bilgisi

DOĞRU MU, YANLIŞ MI?

Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.

Alfabemizde sekiz tane ünlü harf vardır.

Türk alfabesi 1928 yılında kabul edilmiştir.

Alfabemizde yirmi bir tane ünlü harf vardır.

Alfabemizde X, W, Q harfleri bulunur.

Alfabemizdeki sesli harflerden dört tanesi kalın ünlü, dört tanesi de ince ünlüdür.

Harflerden heceler, hecelerden kelimeler, kelimelerden cümleler oluşur.

Ünlü harfler aynı zamanda tek başına hece olabilirler.

ÜNLÜ HARFLER
Aşağıdaki kelimelerin ünlü harflerini örnekteki gibi yazınız.

Kelimeler Kalın Ünlüler İnce Ünlüler Kelimeler Kalın Ünlüler İnce Ünlüler

ticaret a i, e dondurma

insanlık medeniyet

kalorifer telefon

rüyalar timsah

kibar kestane

Aşağıdaki tabloları örneklerdeki gibi doldurunuz.

hem kalın
kelime kalın ünlüler kelime hem ince kelime ince ünlüler
ünlüler
soba o, a sürat ü, a çiçek i, e

................... ................... ................... ................... ................... ...................

................... ................... ................... ................... ................... ...................

72
TÜRKÇE Ses (Harf) Bilgisi

BÜYÜK ÜNLÜ UYUMU

 şağıda verilen kelimeleri inceleyiniz. Kelimelerdeki kalın ve ince ünlüleri belirterek
A
büyük ünlü uyumuna uyup uymadığını yazınız.
1 6
uyar
balık .......................................................... avukat ........................................................

a, ı = kalın ünlü
..................................................................... .....................................................................

2 7

demokrasi ................................................. kitaplık .......................................................

...................................................................... .....................................................................

3 8

sinema ....................................................... ceviz ..........................................................

...................................................................... .....................................................................

4 9

öğrenci ...................................................... okul ............................................................

...................................................................... .....................................................................

5 10

portakal ..................................................... vilayet ........................................................

...................................................................... .....................................................................

Aşağıdaki tablolara büyük ünlü uyumuna uyan ve uymayan kelimeler yazınız.

Büyük Ünlü Uyumuna Uyan Kelimeler Büyük Ünlü Uyumuna Uymayan Kelimeler
................................................................. .................................................................

................................................................. .................................................................

................................................................. .................................................................

73
TÜRKÇE Ses (Harf) Bilgisi

BÜYÜK ÜNLÜ UYUMU

Aşağıdaki kelimelerin büyük ünlü uyumuna uyup uymadığını örnekteki gibi işaretleyi-
niz.

Kelimeler Uyuyor Uymuyor Kelimeler Uyuyor Uymuyor

çilek X gazete X
deniz tekerlek
iplik araba
dolap hastal›k
televizyon yeşilay
bardak kaşık
sonuç tabiat
tiyatro toprak
battaniye dilek
idare dua
devlet edebiyat
politika ifade
kâğıt eğitim
insan cumhuriyet

Verilen kelimelerden büyük ünlü uyumu kuralına uyanları aşağıya yazınız.

araba çatal sehpa kalem defter vatan

incir armut fidan silgi özgürlük üretim

çiçek elma otomobil halı çanta tatil

koltuk masa telefon kitap makine şapka

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

74
TÜRKÇE Ses (Harf) Bilgisi

SERT SESSİZ YUMUŞAMASI (ÜNSÜZ YUMUŞAMASI)

Aşağıdaki kelimelere ünlüyle başlayan bir ek getirerek kelimeleri örnekteki gibi
yazınız.
kelimenin kelimenin
Kelimeler ek Kelimeler ek
yeni hâli yeni hâli
vücut -i vücudu kerpiç -e kerpice
kitap dolap
ağaç tarak
kâğ›t dert
kaş›k amaç
süzgeç çorap
tabak dört
yaprak araç
mektup bıçak
yoğurt uçak

Aşa­ğ›­da­ki ke­li­me­le­rin so­nu­na ün­lü harf­ler ge­ti­re­rek yu­mu­şa­ma­la­r›­n› sağ­la­y›­n›z.  Bu keli-

meleri bi­rer cüm­le­de kul­la­n›­n›z.

Kelimeler Yumuşama olayı Cümle

sokak sokağı Belediye çalışanları sokağımızı temizledi.

araç

topaç

kulak

inat

patik

cevap

tokat

yatak

durak

tavuk

75
TÜRKÇE Ses (Harf) Bilgisi

SERT SESSİZ YUMUŞAMASI

Aşağıdaki atasözlerinde ünsüz yumuşaması olan kelimelerin altını çiziniz.

1 5
El elin eşeğini türkü çağırarak arar. Azı bilmeyen çoğu hiç bilmez.

2 6
Ar›, bal alacak çiçeği bilir. Bal tutan parmağını yalar.

3 7
Ustan›n çekici bin alt›n. Fakirin tavuğu tek tek yumurtlar.

4 8
Her koyun kendi bacağ›ndan as›l›r. Ayağını yorganına göre uzat.

ÜNSÜZ BENZEŞMESİ
Aşağ›daki kelimelerin sonuna karş›lar›ndaki ekleri getirerek kelimeleri örnekteki gibi tek-
rar yaz›n›z.

kelime ek kelimenin yeni hâli kelime ek kelimenin yeni hâli

çöp -de çöpte coş -gun coşkun
kitap -c› kâğıt -cı
ağaç -da sınıf -da
as -gı kes -gin
gömlek -ci ip -de
sokak -da üç -de
şaş -gın sepet -ci
beş -de dolap -dan
mutfak -da seç -di
bilet -ci uçak -dan
özgürlük -den yatak -da
saat -de poşet -den
otobüs -de sat -dı
yak -dı seç -gin

76
TÜRKÇE Ses (Harf) Bilgisi

KELİMENİN ALFABEDEKİ SIRALAMASI

Aşağıdaki resimde her grupta sözlükte diğerlerinden önce gelen kelimelerin bulundu-
ğu balonları sarıya, diğerlerini maviye boyayınız.

balık yarın taze

boyut yanlış temel

balon yakın tahta

havlu kar cahil

havuç kas cazip

halı kan canlı

makarna nazlı dişçi

makas namlı dizgi

madem nar divan

77
TÜRKÇE Ses (Harf) Bilgisi

BULMACA ZAMANI
Aşağıdaki kelimelerden hangisi sözlükte diğerlerinden önce gelir? Bularak bulmacayı
doldurunuz.

8 10

11

2 1

5 9

12 4

1. lale, lirik, limon

2. uzak, yak›n, büyük
3. çamaş›r, gelinlik, kemer
4. kar, köy, kaz
5. beklenti, sonuç, belirti
6. ekmek, elek, etek
7. tren, tasa, takviye
8. yoksul, zengin, ufak
9. sema, serin, serbest
10. şark›, şart, şal
11. kemer, kedi, kel
12. kira, kiraz, kivi

78
Ses (Harf) Bilgisi Test 10

BİR YER DÜŞÜNÜYORUM 3. Şairin düşlediği yerdeki rüzgâr nas›l­

Bir yer düşünüyorum yemyeşil, m›ş?
Bilmem neresinde yurdun. A. Esen bir rüzgârm›ş.
Bir ev günlük güneşlik, B. Esmeyip konuşan bir rüzgârm›ş.
Çiçekler içinde memnun. C. Hiç esmezmiş.
D. Bazen eser bazen esmezmiş.
Bahçe kap›s›na varmadan daha,
Bayg›n kokusu ›hlamurun.
Gölgesinde bir s›ra, der gibi:
— Oturun.
4. Şa­ir kim­le­rin me­sut ya­şa­ma­s›­n› is­ti­yor?
Haydi çocuklar, haydi, A. anne, baba, çocuklar
Sal›ncaklar› kurun. B. çocuklar
Başka dallarsa, eğilmiş: C. anne, baba, evlat, torun
— Yemişlerimizden buyurun. D. evlatlar

Rüzgâr esmez konuşur:

—U çurtmalar uçun, çamaş›rlar kuru-
yun.
5. "Yatak, silgi, kâğıt, yorgan, kalem, ağaç"
Mesut olun, yaşay›n,
Yukarıdaki kelimelerden kaç tanesi
Ana, baba, evlat, torun...
sesli harf ile başlayan bir ek aldığında
Ziya OSMAN SABA
son harfi yumuşar?
A. 4  B. 3  C. 2  D. 1
(‹lk 4 so­ru­yu şiire gö­re cevapla­y›n›z.)

1. Şi­i­rin bi­rin­ci dört­lü­ğün­de na­s›l bir ev­ 6. Türk­çe ke­li­me­le­rin so­nun­da bu­lun­ma­
den bah­se­di­li­yor? yan harf­ler han­gi se­çe­nek­te doğ­ru
A. yeşil boyal› ola­rak ve­ril­miş­tir?
B. günlük güneşlik A. b, c, d, f B. a, b, c, g
C. çiçekleri olmayan C. c, g, s, r D. b, c, d, g
D. bahçesiz

7. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­ler­de, al­t› çi­zi­li ke­li­

2. Şi­i­rin üçün­cü dört­lü­ğün­de ço­cuk­lar­ me­le­rin hangi­sin­de ün­süz ben­zeş­me­si
dan ne is­te­ni­yor? gö­rül­mek­te­dir?
A. koşup z›plamalar› A. Bu­gün ha­va çok gü­zel­di.
B. gülüp oynamalar› B. Ya­r›n ta­ti­le ç›­k›­yo­ruz.
C. sal›ncak kurmalar› C. Ba­bam ba­l›­ğ› çok se­ver.
D. dinlenmeleri D. Sincap ağaç­tan düş­tü.
79
Ses (Harf) Bilgisi Test 10
8. Aşa­ğ›­da­ki ke­li­me­ler­den han­gi­si, bü­ 13. “Türk­çe ke­li­me­ler­de iki ün­lü yan ya­na
yük ün­lü uyu­mu­na uy­ma­z? bu­lun­maz.” aşa­ğ›­da­ki­le­rin han­gi­si bu
A. ge­ce B. köpek kurala uygun değildir?
C. silgi D. badem A. saat B. ki­bir
C. mavi D. il­let

9. Aşağıdaki kelimelerden hangisi büyük

ünlü uyumu kuralına uymaz? 14. Aşağ›dakilerden hangisi Türkçe bir ke­
A. davul B. kemençe limedir?
C. keman D. bağlama A. şiir B. millet
C. kitap D. çekirdek

10. Aşa­ğ›­da­ki ke­li­me­le­rin han­gi­si, söz­lük­

te ikin­ci s›­ra­da yer al›r? 15. Aşağıdaki kelimelerin hangisinde ün­
A. si­per B. si­nek süz benzeşmesi vardır?
C. sivri D. sincap A. okulda B. dolaba
C. kitabı D. gözlükçü

11. Aşağıdaki kelimelerden hangisinin
ünlü harflerinin tümü incedir?
A. cevizlik B. fındıklar
C. bademci D. fıstıkçı
16. “Türkçe kelimeler iki ünsüzle başla-
maz.” Buna göre aşağıdakilerden
hangisi Türkçe kelime değildir?
A. skor B. bilet
C. pembe D. tabak

12. Aşa­ğ›­da­ki ke­li­me­ler­den han­gi­sin­de,
ka­l›n ve in­ce ün­lü­ler bir ara­da kul­la­n›l­
m›ş­t›r?
A. oyun­cak B. oto­mo­bil
C. ge­lin­cik D. şe­ker
17. “Bütün dileğim mutlu olmandır.” cüm­
lesinde hangi kelimede sert sessiz yu­
muşaması vardır?
A. bütün B. dileğim
C. mutlu D. olmandır

80
Ses (Harf) Bilgisi Test 11

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ün­ 5. Hangisi diğerlerine göre sözlükte en

süz yumuşamasına uğrayan kelime sonda yer alır?
yoktur? A. bebek B. bez
A. Hamsi kavağa çıkar mı? C. beşik D. bere
B. Ayağıma diken battı.
C. Bayramda dedemlere gittik.
D. Dolabın kapısını açık bırakmışım.
6. Aldığı ekten dolayı, büyük ünlü uyu­
muna uymayan kelime hangisidir?
A. geliyor B. kitaplık
C. kazağı D. sabahçı
2. Aşağıdaki kelimelerin hangisinde bü­
yük ünlü uyumu aranmalıdır?
A. karanfil B. jilet
C. hanımeli D. tek
7. Aşağıdaki cümlelerde, altı çizili ke­
limelerin hangisinde kalın ünlülerin
hepsi bir aradadır?
A. Leylakların kokusuna bayılırım.
B. Şırıl şırıl akan derenin sesi insana hu-
3. “Bir gün güneş doğmayacak, Do- zur veriyor.
ğulu batılı yok... C. Sınıfça kır gezisine hazırlanıyoruz.
Gece gündüz olmayacak, D. Kuşlar cıvıl cıvıl ötüşüyordu.
İnsanın siyahı beyazı yok...”

Yukarıdaki dörtlükte büyük ünlü uyu­

muna uymayan kaç kelime vardır? 8. Aşağıdaki kelimelerden hangisi büyük
A. 1  B. 2  C. 3  D. 4 ünlü uyumuna uyar?
A. sevgi B. malzeme
C. matematik D. ticaret

4. “Ak akçe kara gün içindir.” atasözün­ 9. Aşağıdaki kelimelerden hangisine

de hangi kelime büyük ünlü uyumuna ünlü ile başlayan ek gelirse yumuşa­
aykırıdır? ma olur?
A. içindir B. gün A. kalp B. park
C. kara D. akçe C. halk D. kurum

81
Ses (Harf) Bilgisi Test 11

10. “Se­nin­le oy­na­ya­l›m, 14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ün-

Se­nin­le gü­le­lim, gel! süz benzeşmesi vardır?
Se­nin­le yer­de, gök­te A. Sokaktaki simitçi bağırıyor.
Ge­zip eğ­le­ne­lim, gel.” B. Sabahları yatağımı toplarım.
C. Kalemim yere düşmüş.
Yu­ka­r›­da­ki dört­lü­ğün ka­ç›n­c› di­ze­sin­de D. Ocağın altı sıcak kalmış.
ün­süz ben­zeş­me­si olan bir ke­li­me var­
d›r?
A. 1.  B. 2.  C. 3.  D. 4.

15.
“Türklüğün vicdan› bir,
Dini bir, vatan› bir,
Fakat hepsi ayr›l›r,
11. Han­gi cüm­le­de bü­yük ün­lü uyu­mu­na
Olmazsa lisan› bir.”
uy­ma­yan ke­li­me var­d›r?
A. Si­bel ile Ser­pil çok iyi an­la­ş›­yorlar­d›. Yukar›daki dörtlükte hangi ses olay›
B. Mer­ci­mek çor­ba­s›­n› çok se­ver. görülmektedir?
C. Re­çe­te­de­ki ilaç­la­r› doğ­ru kul­lan­ A. ünsüz benzeşmesi
ma­l›­s›n. B. ünsüz yumuşamas›
D. Ay­ça’y› arkadaşları başkan seçti. C. ses düşmesi
D. kaynaşma

12. Aşağıdaki kelimelerden hangisi aldığı

ekten dolayı büyük ünlü uyumu kuralı­ 16. “Ege topacıyla akşama kadar oynadı.”
na uymamaktadır? cümlesinde hangi kelimede ünsüz yu­
A. akşamleyin B. arkadaşlar muşaması vardır?
C. çiçekte D. çocukça A. ege B. akşama
C. topacıyla D. oynadı

13. Aşağıdaki kelimelerin hangisi büyük

ünlü uyumuna uyar? 17. Hangisi sözlükte son s›rada yer al›r?
A. sandalye B. perde A. parlat›cı B. parlakl›k
C. kitap D. gitar C. parlamak D. parlatmak

82
TÜRKÇE Okuyalım , Anlayalım

AĞAÇTAN KÂĞIDA
Günlük hayatımızda pek çok alanda kullanılan bir araçtır kâğıt.
Neredeyse hayatımızın vazgeçilmez bir parçasıdır. Peki, bizler için
bu kadar önemli bir yeri olan kâğıt nasıl üretilir? Gelin, hep beraber
kâğıdın üretim aşamalarını öğrenelim.
İlk aşama, ağacın kesilmesidir. Ağaç, kesilip kütük hâline getirilir.
Ardından kütükler soyulur, küçük küçük parçalara ayrılır. Daha son-
raki aşamada bu küçük parçalar bir öğütücünün içine alınarak içe-
risine kimyasal maddeler eklenir. Burada ağacın lifleri ayrıştırılır. Elde
edilen karışım, hamur hâline getirilir. Hamura, kâğıdın kalitesini arttırmak için bazı maddeler
karıştırılır. Karıştırıcıda hamur beyazlatılır, pürüzsüz hâle gelir.
Sıvı hâlde bulunan hamur, depolandığı yerden yürüyen bir bendin üstüne dökülür. Bu
işlemin amacı hamuru sudan arındırmaktır. Suyu alınan hamur silindir yardımı ile sıkıştırılır.
Daha sonra hamur kurutulur ve düzleştirilir.
Tüm bu işlemler sonrasında, üretilen kâğıtlar ruloya sarılır ve paketlenir. Artık, bu kâğıtlar
kullanıma hazırdır.
Mahbile TOPALOĞLU CEYLAN
(İnternetten derlenmiştir.)

Soruları metne göre cevaplayınız.

1. Ağaç, liflerinden nasıl ayrıştırılır?

........................................................................................................................................

2. Kâğıt hamurunun kalitesini arttırmak için ne yapılır?

........................................................................................................................................

3. Hamur, neden yürüyen bir bendin üstüne dökülür?

........................................................................................................................................

4. Aşağıda verilen kâğıdın üretim aşamalarını sırasına göre numaralandıralım.

Karıştırma Kurutma

Ağacın kesilip soyulması Hamur hâline getirme

Sıkıştırma Paketleme

83
TÜRKÇE Adlar

ADLARI BULALIM
Aşağıdaki cümlelerde geçen adları bulup yazınız.

Okuldan eve dönerken kaldırımdan yürüyorum.

okuldan, eve, kaldırımdan
Yurdumuzu düşmanlardan Atatürk kurtarmıştır.
.....................................................................................................................................
Biz Ankara ilinde oturuyoruz.
.....................................................................................................................................
Yaz gelince tatile çıkacağız.
.....................................................................................................................................
Yarın dayımla Adana'ya gideceğiz.
.....................................................................................................................................
Canlılar susuz ve havasız yaşamayamazlar.
.....................................................................................................................................

ADLARI BULALIM, CÜMLELER KURALIM

Aşağıdaki cümlelerde geçen adların altını çiziniz. Bu adların geçtiği farklı cümleler
yazınız.

Heyecandan elleri titriyordu.

.....................................................................................................................................
Köyün güzelliği de topraktan geliyor.
.....................................................................................................................................
Davulcu herkesten para topluyordu.
.....................................................................................................................................
Okulun bahçesindeki ağaçları buduyorlardı.
.....................................................................................................................................
Ahmet saygılı bir çocuktur.
.....................................................................................................................................

84
TÜRKÇE Adlar

ÖZEL AD - TÜR ADI

Aşağıdaki tabloyu adın çeşitlerine göre örnekteki gibi işaretleyiniz.

Kelimeler Özel Ad Tür Ad Kelimeler Özel Ad Tür Ad

Sanatçı X Telefon
Göz Masa
Van Nasrettin Hoca
Ayşe Sınıf
Okul Karagöz
Avukat Yastık
Malatya Cetvel
Çanta Perde
Özlem Sokak Keloğlan

Aşağıdaki tür adlarının ortak adını örnekteki gibi yazınız.

✶ masa, dolap, koltuk Eşya

✶ sarı, mavi, kırmızı .........................

✶ insan, hayvan, bitki .........................

✶ elma, muz, kivi .........................

✶ avukat, polis, öğretmen .........................

✶ fil, aslan, tilki .........................

✶ ilkbahar, yaz, kış .........................

✶ İstanbul, Ankara, İzmir .........................

85
TÜRKÇE Adlar

VARLIKLARIN SAYILARINA GÖRE ADLAR

TEKİL - ÇOĞUL - TOPLULUK ADLARI

Aşağıdaki cümlelerde yer alan tekil adları bularak yazınız.

Ödevini erkenden bitirdi. ...............................................................

Arkadaşım beni ziyarete geldi. ...............................................................

Öğrenciler zil çalınca dışarı çıktılar. ...............................................................

Vazodaki güller kurumuş. ...............................................................

Aşağıdaki cümlelerde yer alan çoğul adları bularak yazınız.

Sokak lambaları yanmıyordu. ...............................................................

Yarın saatler ileri alınacakmış. ...............................................................

Gazeteleri erkenden okurmuş. ...............................................................

Depremde bazı evler yıkıldı. ...............................................................

Aşağıdaki cümlelerde yer alan topluluk adlarını bularak yazınız.

Bir düzine kalem aldım. ...............................................................

Orman yurdun süsüdür. ...............................................................

Bizim takım şampiyon oldu. ...............................................................

Anneme bir demet çiçek aldım. ...............................................................

86
TÜRKÇE Adlar

TEKİL - ÇOĞUL - TOPLULUK ADLARI

Aşağıdaki tabloda verilen adları özelliklerine göre işaretleyiniz.

Varlıkların Sayılarına Göre Adlar

Adlar Tekil Çoğul Topluluk

meclis

tabak

kuşlar

çiçekçi

kapı

insanlar

bölük

okullar

duvar

deste

tencere

aile

Tablodaki ad çeşitlerine beşer örnek yazınız.

Tekil Ad Çoğul Ad Topluluk Adı

........................................ ........................................ ........................................

........................................ ........................................ ........................................

........................................ ........................................ ........................................

........................................ ........................................ ........................................

........................................ ........................................ ........................................

87
TÜRKÇE Adlar

SOYUT - SOMUT ADLAR

Aşağıdaki adları çeşitlerine göre örnekteki gibi işaretleyiniz.

Adlar Somut Ad Soyut Ad Adlar Somut Ad Soyut Ad

sevgi X damar

kulak saygı

üzüntü kalp

pantolon tebeşir

mutluluk merhamet

gölge kaygı

kalemlik iskelet

insanlık hava

Tabloda verilen adları inceleyerek adların çeşitlerini örnekteki gibi işaretleyiniz.

Adlar Özel Cins Tekil Çoğul Topluluk Somut Soyut

defterler X X X

masa

akıl

İzmir

şeftali

ordu

Aylin

üzüntü

kelebekler

rüyalar

çanta

sürü

88
TÜRKÇE Okuyalım, Anlayalım

ADLAR (İSİMLER)
Aşağıdaki şiiri okuyunuz. Okuduğunuz şiirde geçen adları bularak çeşitlerine göre sınıf-
landırınız.

RES‹M
Her gün
Enginlerden engin,
Yücelerden yüce
Bir duygu sarar bizi,
Bu s›n›fa girince.
Kürsünün üstünde:
Atatürk’ün arkas›nda al bayrak,
Kollar›n› kavuşturmuş göğsünde.
Bu resimle başlar bizim günümüz,
Karş›m›zda Atatürk’ü gördükçe
K›vançla dolar, taşar gönlümüz.
Öğretmenimizin kürsüde
Verdiği dersi,
Dinler bizimle birlikte
Atatürk’ün resmi.
Çal›şkan›z, çünkü
Çal›ş›nca
Bakar›z, Atatürk güldü.
Bir yanl›şl›k yapsak
Bulutlan›r gözleri
Anlar›z, Atatürk üzüldü.
Behçet NECAT‹G‹L

Özel Adlar : ....................................................................................................................

Tür Adlar› : ....................................................................................................................

Çoğul Adlar : ....................................................................................................................

Topluluk Adlar› : ....................................................................................................................

Soyut Adlar : ....................................................................................................................

89
TÜRKÇE Adlar

YAPILARINA GÖRE ADLAR

BASİT, TÜREMİŞ, BİRLEŞİK ADLAR
Tablodaki adları inceleyerek adları türlerine göre örnekteki gibi işaretleyiniz.

Türemiş Birleşik Türemiş Birleşik

Adlar Basit Ad Adlar Basit Ad
Ad Ad Ad Ad
Balıkesir X bardak
aslanağzı gökkuşağı
kelebek şekerlik
bilgi evli
Alibeyköy muz
fesleğen bilgili
tuzsuz sürahi
simitçi yeryüzü

Aşağıda verilen birleşik adların anlamlarını bularak karşılarına yazınız. Kelimeleri anlam-
larına uygun olarak birer cümlede kullanınız.

bilgisayar .............................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
Cümle .....................................................................................................................................
buzdolabı .............................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
Cümle .....................................................................................................................................
Eskişehir .................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
Cümle .....................................................................................................................................
Anıtkabir ..............................................................................................................................
........................................................................................................................................................
Cümle .....................................................................................................................................

90
TÜRKÇE Adlar

DURUM EKİ ALAN KELİMELER

Aşağıdaki metinde durum eki alan kelimeleri bulunuz. Altını çiziniz.

Bir yaz gü­nü Ata­türk, Flor­ya Köş­kü­'ne gi­der­ken oto­mo­bi­li Kum­ka­p›’da bo­zul­du. fio­för

ar›­zay­la uğ­ra­ş›r­ken bir grup ço­cuk, me­rak­la ara­ba­ya yak­laş­t›. Ara­la­r›n­dan bi­ri Ata­türk’ü

he­men ta­n›­d› ve se­lam ver­di.  Bu­nu gö­ren Ata­türk ço­cu­ğu ya­n›­na ça­ğ›r­d›. Ni­çin ken­di­si­ne

se­lam ver­di­ği­ni sor­du.

— Ni­çin ba­na se­lam ve­ri­yor­sun? Sen be­ni ta­n›r m›­s›n?

ADIN HANGİ DURUMUNDA?

Aşağıdaki kelimelerin adın hangi durumda olduğunu bularak örnekteki gibi yazınız.

bardağ› -i durumu sözlük

..................................... .....................................

kitapta ..................................... tavuğu .....................................

üzümü ..................................... kalemden .....................................

haftaya ..................................... çiçekte .....................................

silgiyi ..................................... çocuktan .....................................

köyü ..................................... anahtar› .....................................

bürodan ..................................... Ahmet’te .....................................

kitaba ..................................... Ayşe’ye .....................................

ormanda ..................................... derste .....................................

dili ..................................... buluta .....................................

güneşe ..................................... sesten .....................................

paray› ..................................... gücü .....................................

çiçekte ..................................... tuza .....................................

buza ..................................... şekeri .....................................

91
TÜRKÇE Adlar

Tablodaki kelimeleri adın hâl ekleriyle örnekteki gibi yazınız.

Ad Yalın Durum -i Durumu -e Durumu -de Durumu -den Durumu

okul okul okulu okula okulda okuldan

ev

biz

Ali

çocuk

ağaç

şu

zeytin

Antalya

çiftçi

Aşağıdaki adları adın beş durumunda birer cümlede kullanınız.

4...................................................................................................................................................

4...................................................................................................................................................

4...................................................................................................................................................

4...................................................................................................................................................

4...................................................................................................................................................

4...................................................................................................................................................

4...................................................................................................................................................

4...................................................................................................................................................

4...................................................................................................................................................

4...................................................................................................................................................

92
Adlar Test 12

GÖÇ
Bir son­ba­har sa­ba­h›n­da gök gür­le­me­le­ri ara­s›n­da bir ses du­yul­du: “Göç! Göç!” Çin
s›­n›­r›n­dan Bay­kal Gö­lü­'ne ka­dar uza­nan top­rak­lar­da bu ses ç›n­la­d›. ‹n­san­lar bir­bi­ri­ne sor­
ma­ya baş­la­d›­lar. “Gök­ten inen bu em­ri kim ver­di?  “Ne­re­ye gö­çe­ce­ğiz?”
Bu uya­r›­n›n Tan­r›’dan gel­di­ği­ni ka­bul eden Türk­ler, ku­rak boz­k›r­dan göç­me­ye ­ka­rar
ver­di­ler. Gü­ne­şin çiz­di­ği yo­lu iz­le­yip ba­t›­ya doğ­ru git­ti­ler.
Türk­le­rin ha­ka­n› Oğuz Han yaş­lan­d›­ğ› için gö­çe­me­di. Ye­ri­ne oğul­la­r› geç­ti. Yol­lar­da;
Ta­tar, Ma­car, Ka­laç, K›r­g›z, Türk­men, Öz­bek, Pe­çe­nek .... gi­bi di­ğer Türk boy­la­r›­na rast­la­
d›­lar. Hep bir­lik­te ko­ca bir “Al­t›n Or­du” ku­rup gö­çe de­vam et­ti­ler.
Y›l­lar sü­ren göç­ten son­ra ki­mi boy­lar Kaf­kas­ya’ya, Rus­ya’ya Fin­lan­di­ya’ya, Bal­kan­la­ra
git­ti­ler. Ge­ri ka­lan k›s­m› da Ba­t› Av­ru­pa’ya ka­dar iler­le­di.
Türk­ler git­tik­le­ri yer­ler­de bü­yük dev­let­ler ku­rup bu devletleri yö­net­ti­ler. ‹n­san­la­ra
bü­yük­lük ne­dir? An­lat­t›­lar. fian ne­dir? Tat­t›r­d›­lar. Ha­yat ne­dir? Öğ­ret­ti­ler.
Ahmet Hikmet MÜFTÜOĞLU

(‹lk 4 so­ru­yu metne gö­

re cevapla­
y›n›z.)
1. Türkler hangi yöne doğru gitmişlerdir?
A. doğuya B. batıya
C. güneye D. kuzeye
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özel
adların yazılışıyla ilgili yanlışlık vardır?
A. İstanbul'un ulaşım sorunu bitmez.
B. Erciyes İç Anadolu Bölgesi'ndedir.
C. Ali'nin memleketi Adanadır.
D. Antalya Akdeniz Bölgesi'ndedir.

2. Türkler gittikleri yerlerde aşağıdakiler-

den hangisini yapmamışlardır?
A. Büyük devletler kurmuşlar. 6. Aşağıdakilerden hangisi soyut bir ad-
B. Hayatın ne olduğunu öğretmişler. dır?
C. Şan tattırmışlar. A. bencillik B. ışık
D. Halka kötü davranmışlar. C. televizyon D. kiraz

3. Göçlerden sonra bazı boylar nereye

yerleşmemiştir?
A. Rusya'ya B. Balkanlara
C. Kafkasya'ya D. Avusturalya'ya
4. Göç ne kadar sürmüştür?
A. iki hafta B. yıllarca
C. 3 ay D. 1 yıl
93
7. "Evler ( ) okul ( ) doğru öğrenciler yü-
rüyorlardı." cümlesinde ( ) ile gösteri-
len yerlere aşağıdaki eklerden hangisi
gelebilir?
A. -e, -i B. -den, -i
C. -den, -de D. -den, -e
Adlar Test 12
8. Aşağıdaki altı çizili kelimelerden han-
gisi somut bir addır?
A. Öfke baldan tatlıdır.
B. Bu ışık gözlerimi aldı.
C. Ben çok mutlu insanlar gördüm.
D. Artık ümidim kalmadı.
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde top-
luluk adı yoktur?
A. Ben arkadaşımı çok seviyorum.
B. Türk ordusu çok güçlüdür.
C. Sınıf baştan sona bayraklarla dona-
tıldı.
D. Ormanlarımızı koruyalım.
10. Aşağıdakilerden hangisi yapıca basit
ad değildir?
A. balık B. kent
C. sevgi D. defter
11. Aşağıdaki durum eklerini alan adlar-
dan hangisi doğru yazılmıştır?
A. dolapdan B. defterde
C. ağaçda D. çiçekde
12. Aşağıdaki adlardan hangisinin ilk harfi
her zaman büyük yazılır?
A. samsun B. deniz
C. çiçek D. öğretmen
13. Verilen adlardan hangisi adın "-i" duru-
munda değildir?
A. küreği B. sınıfı
C. evi D. çivi
14. Hangisi tekil addır?
A. kiler B. kediler
C. evler D. camiler
94
15. Hangisi yalın durumdadır?
A. bardağı B. okulda
C. postacı D. evden
16. Aşağıdaki adlarla bir grup oluşturulur-
sa hangisi dışta kalır?
A. tavşan B. sincap
C. maymun D. menekşe
17. Aşağıdaki adlardan hangisi hem soyut
hem de çoğul addır?
A. rüyamda B. düşler
C. sevgim D. ışık
18. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özel
ad vardır?
A. Annem çocukları çok sever.
B. Arkadaşlarla sinemaya gittik.
C. Pamuk, sobanın yanında uyuyakal-
mış.
D. Gül yapraklarını dökmüş.
19. "Merdiven" kelimesinin özellikleri han-
gisinde doğru olarak verilmiştir?
A. tekil - cins
B. özel - tekil
C. topluluk - özel
D. cins - çoğul
20. Aşağıdaki eklerden hangisi adın bu-
lunma durum ekidir?
A. -i B. -e
C. -de D. -den
Adlar Test 13
1. Aşağıdakilerden hangisi çoğul eki al-
madığı hâlde birden çok varlığı anla-
tır?
A. pencere B. soba
C. oyuncak D. sürü
2. Aşağıdaki altı çizili adlardan hangisi
yapısı bakımından basit addır?
A. Sevgi güneş gibidir.
B. Topluluk karşısında konuşamaz.
C. Öğrencileri sınıflara alalım.
D. Bu kitabın okuyucuları çok.
3. Aşağıdaki adlardan hangisi çoğul eki
almamıştır?
A. gemiler B. fular
C. ormanlar D. eşyalar
4. Aşağıdaki adlardan hangisi adın "-e"
hâlinde değildir?
A. eve B. işe
C. denize D. bahçede
5. Aşağıdaki altı çizili kelimelerden han-
gisi cins ad değildir?
A. Bu çamları babam kesti.
B. Ayşe çok hastalanmış.
C. Ağlamaktan gözleri kızardı.
D. Balığın derisi patlıyordu.
95
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde gü-
neş kelimesi özel ad değildir?
A. Evrendeki en büyük yıldız Güneş'tir.
B. Güneş'e gitmek şimdilik mümkün
değil.
C. Sen gönlümü dinlendiren bir güneş
sin.
D. Güneş, Dünya'dan bir milyon kat
daha büyüktür.
7. Aşağıdakilerden hangisi birleşik ad
değildir?
A. Topraklar B. Karagöz
C. Gecekondu D. Dedikodu
8. Aşağıdakilerden hangisi tür addır?
A. Serpil B. Uçak
C. İzmir D. Eskişehir
9. Aşağıdaki altı çizili adlardan hangisi
somut addır?
A. Büyüklerimize saygı göstermeliyiz.
B. Senin insanlık anlayışın bu mu?
C. Her zaman mutlu ol.
D. Bir bardak süt içtim.
10. Aşa­ğ›­da­ki­ler­den han­gi­si "-ler" ço­ğul
eki al­ma­d›­ğ› hâl­de bir­den çok var­l›­ğ›
an­la­t›r?
A. ya­tak B. saat
C. grup D. ye­mek
Adlar Test 13

11. Aşağıdaki adlardan kaç tanesi özel 16. Hangisi soyut addır?
addır? A. rüzgâr B. koku
"İstanbul - Karabaş - Topkapı - Dal - Süt" C. rüya D. ses
A. 4  B. 3  C. 2  D. 1

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "-de"

durum eki almış bir kelime vardır? 17. Hangisinde durum eki yoktur?
A. Komşumuz çok iyi bir insandır. A. gövde
B. Çocuklar ailenin çiçeğidir. B. evden
C. Kalemini evde unutmuş. C. yolda
D. Sabah erkenden işe gitti. D. havadan

13. Aşağ›daki kelimelerden hangisinin

baş harfi daima büyük yaz›l›r?
A. Vatan 18. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özel
B. Türkçe ad kullanılmamıştır?
C. Ülke A. Pamuk yavrusunun yanına gitti.
D. Haziran B. Dergimizi başka kimler gördü?
C. Mehmet Bey ısrarla bizi davet etti.
D. Ateş Sitesi'ni de görmüş olduk.
14. Aşağ›daki cümlelerin hangisinde hem
özel hem de tür adı olabilecek bir ke-
lime vardır?
A. Babam işe gitti. 19. Aşağıdaki kelimelerden hangisi hem
B. Kaya güçlükle yerinden kaldırıldı. tekil hem somut addır?
C. Bu sözlerimden kimse bir şey an- A. heyecan B. gözler
lamadı. C. kitap D. ordular
D. Her sanatın incelikleri vardır.

15. Bu bahar havası

Bu bahçe,
Havuzda su şırıl şırıldır. 20. Resimdeki varlığın adı-
Uçurtmam bulutlardan yüce, nı bulunma durumun-
Zıpzıplarım pırıl pırıldır. da belirtmek için hangi
Bu şiirde kaç kelime adın hâl ekini al- ek eklenmelidir?
mıştır? A. -i B. -e
A. 1  B. 2  C. 3  D. 4 C. -de D. -den
96
TÜRKÇE Okuyalım , Anlayalım

PADİŞAHIN DERSİ
Fatih Sultan Mehmet, sınıfta hiç akıllı durmazdı, önünde oturan çocuklara kalem batırır,
bağırır, çağırırdı. Hocası Akşemsettin bir şey dediği zaman "Sen bana birşey diyemezsin,
ben padişahın oğluyum." diye tehdit ederdi. Akşemsettin bu durumdan çok rahatsızdı ama
padişaha gidip çocuğunu şikâyet etme düşüncesi ona ağır geliyordu.
Bir gün artık, her şeyi göze alarak padişahın huzuruna çıktı. Olanları ona anlattı. Padişah,
durum karşısında bir müddet düşündü ve o müthiş planını Akşemsettin'e anlattı. Aman
yarabbi bu ne plandı! Mümkün değildi bu planı uygulamak. Akşemsettin bu planı kabul
etmek istemedi ama padişah onu dinlemedi ve bu iş olacak dedi.
Ertesi gün yine ders ortamında Fatih Sultan Mehmet yaramazlık yapıyordu. Akşemsettin'in
uyarısına yine aynı tehdit cevabını verdiği sırada padişah ansızın kapıyı açıp içeri girdi. Bu
olay karşısında Akşemsettin hiddetlenerek padişaha bağırdı ve bir tokat atarak, sınıfa bu
şekilde giremeyeceğini, izin istemesi gerektiğini söyleyerek onu bozdu. Padişah mahçup
bir şekilde boynunu bükerek özür diledi ve dışarı çıktı. Fatih Sultan Mehmet allak bullak
olmuştu. Güvendiği babası tokat yemişti. Az sonra da padişah kapıyı vurarak içeri girmiş,
mahçup bir şekilde özür dilemişti.
O günden sonra Fatih Sultan Mehmet asla yaramazlık yapmadı. Çünkü güvendiği dağ-
lara kar yağmıştı artık... Koskoca padişah çocuğunun terbiyesi için gözünü kırpmadan
tokat atılmasını göze almıştı...

Soruları metne göre cevaplayınız.

1. Fatih Sultan Mehmet sınıfta nasıl davranırmış?

........................................................................................................................................

2. Hocası kızdığında Fatih Sultan Mehmet ne cevap verirmiş?

........................................................................................................................................

3. Padişah, oğluna ders vermek için nasıl bir plan yapmış?

........................................................................................................................................

4. Padişah neden böyle bir plan yapmış olabilir?

........................................................................................................................................

97
TÜRKÇE Varlığın Özelliğini Belirten Kelimeler (Ön Adlar)

VARLIĞIN ÖZELLİĞİNİ BELİRTEN KELİMELER

Aşağıdaki adların önüne varlığın özelliğini belirten kelimeler yazınız.

............................. kalem ............................... adam ................................. kedi

........................... problem .............................. günler ............................... deniz

............................. çocuk .............................. kemer ................................ kâğıt

............................ ekmek .............................. bahçe ................................. simit

............................... para ........................... öğrenci ................................... şişe

................................... gül .............................. masa .................................. çay

............................... bebek ......................... ayakkabı ................................... diş

Aşağıdaki varlığın özeliğini belirten kelimelerin yanına uygun adlar yazınız.

kirli ................................... sarı .................................... sağlam .............................

dört .................................. doğru ............................... yeşil ...................................

yarım ................................ yuvarlak ........................... bu .....................................

biraz ................................ çalışkan ............................ kare ..................................

büyük .............................. temiz ................................ dar ....................................

sıcak ................................ ekşi ................................... yorgun ..............................

öteki ................................. çizgili ............................... herhangi ...........................

98
TÜRKÇE Varlığın Özelliğini Belirten Kelimeler

VARLIĞIN ÖZELLİĞİNİ BELİRTEN KELİMELER

Resimlere bakarak sorulan sorulara iki farklı cevap yazınız.

Nasıl öğrenci? Nasıl çamaşır?

............................................. .............................................

............................................. .............................................

Nasıl şapka? Nasıl ekmek?

............................................. .............................................

............................................. .............................................

Nasıl masa? Nasıl elbise?

............................................. .............................................

............................................. .............................................

Aşağıda verilen varlığın özeliğini belirten kelimeleri özelliklerine göre gruplayınız.

yeni etek - üç kalem - bu masa - bayat ekmek - tatlı elma - kırmızı araba -
beşinci sınıf - o çocuk - sarı kedi - yaşlı kadın - mavi gökyüzü - şişman adam
pembe ev - yeşil şapka - şu sıra - o kapı - bir kişi - iki bardak

Rengini Belirten İşaret Eden

....................................................................... .......................................................................

....................................................................... .......................................................................

Sayısını Belirten Durumunu Belirten

....................................................................... .......................................................................

....................................................................... .......................................................................

99
TÜRKÇE Varlığın Özelliğini Belirten Kelimeler

BULMACA ZAMANI
Aşağıdaki bulmacada gizlenmiş varlığın özeliğini belirten kelimeleri bulunuz. Bulduğunuz
varlığın özeliğini belirten kelimelerden cümleler oluşturunuz.

S Ş Y U V A R L A K

I K I R M I Z I B Y

C N S E K İ Z M Z E

A Ş İ Ş M A N L A K

K D L T A T L I Y Ö

Ç B A Z I M Ş G I T

Ü C S N A S I L F Ü

D Ü Z P Y E Ş İ L A

B İ R K A Ç K B İ R

R D Ö R D E R O T E

✶ .....................................................................................................................................................
✶ .....................................................................................................................................................
✶ .....................................................................................................................................................
✶ .....................................................................................................................................................
✶ .....................................................................................................................................................
✶ .....................................................................................................................................................
✶ .....................................................................................................................................................
✶ .....................................................................................................................................................
✶ .....................................................................................................................................................
✶ .....................................................................................................................................................
✶ .....................................................................................................................................................
✶ .....................................................................................................................................................
✶ .....................................................................................................................................................
✶ .....................................................................................................................................................
✶ .....................................................................................................................................................
100
TÜRKÇE Varlığın Özelliğini Belirten Kelimeler

VARLIĞIN ÖZELLİĞİNİ BELİRTEN KELİMELER

Aşağıdaki cümlelerde varlığın özelliğini belirten kelimelerin altını çiziniz.

Kaç hafta oldu hâla gelmedi. Yeşil elma severim.

Çoğu insan anlamaz bu soruları. Hangi kalem senin?

Bu akşam bize amcamlar geldi. O kitap benim.

Annem açık pencereleri kapattı. Eski evde oturuyoruz.

Bazı çocuklar yaramaz oluyor. Kaç öğrenci geldi?

Bahçede sarı çiçekler açmış. Bayat ekmek kalmış?

Ablam kırmızı ayakkabı aldı. Kardeşim on yaşına girdi.

Yaşlı adam yolda zor yürüyordu. Yeni elbisemi çok beğendim.

Hastalanınca sıcak çorba içtim. Dördüncü sınıfta okuyorum.

Evin geniş balkonları var. Hepimize ikişer elma verdi.

Aşağıdaki adların önüne varlığın özelliğini soru yoluyla belirten kelimeler yazınız.

................................... kedi ................................... film

................................... yol ................................... öğrenci

................................... kalem ................................... kız

................................... çocuk ................................... bisiklet

................................... bina ................................... sınıf

................................... fayda ................................... kilo

................................... adam ................................... yıl

................................... bahçe ................................... hafta

................................... durak ................................... otobüs

................................... kişi ................................... site

101
TÜRKÇE Varlığın Özelliğini Belirten Kelimeler

VARLIĞIN ÖZELLİĞİNİ BELİRTEN KELİMELER

Aşağıdaki adların başına uygun varlığın özeliğini belirten kelimeler yazınız. Sonra da
yazdığınız bu kelimeleri cümlede kullanınız.

Bulduğum ön ad Ad Cümlem

.............................. deniz .................................................................................................

.............................. sehpa .................................................................................................

.............................. öğrenci .................................................................................................

.............................. araba .................................................................................................

.............................. gömlek .................................................................................................

.............................. kişi .................................................................................................

.............................. adam .................................................................................................

Aşağıdaki cümlelerde geçen varlığın özeliğini belirten kelimelerin varlığın hangi özelli-
ğini belirttiklerini örnekteki gibi yazınız.

4 Bu kazağı kaç liraya aldın? Soru yoluyla belirtiyor.

4 Biraz pasta alır mısın? .......................................................................

4 Matematikte üçer ritmik sayma yaptık. .......................................................................

4 Ayşe Hanım kaçıncı katta oturuyor? .......................................................................

4 Fırından iki ekmek aldım. .......................................................................

4 Manav çürük domatesleri kenara ayırdı. .......................................................................

4 Çorbasını küçük tabağa koyuş. .......................................................................

4 Ali dört gün rapor almış. .......................................................................

4 O köy çok uzakmış. .......................................................................

4 Yeni elbiselerini heyecanla gösterdi. .......................................................................

4 Bozuk televizyon tamir edildi. .......................................................................

102
TÜRKÇE Varlığın Özelliğini Belirten Kelimeler

Aşağıdaki kelimeleri varlığın özeliğini belirten kelimeler olacak şekilde cümlede kulla-
nınız.

uzun ...................................................................................................................

sert ...................................................................................................................

güzel ...................................................................................................................

mavi ...................................................................................................................

iri ...................................................................................................................

biraz ...................................................................................................................

yaşlı ...................................................................................................................

siyah ...................................................................................................................

Aşağıdaki cümleleri varlıkların özelliklerini belirten uygun kelimelerle tamamlayınız.

✶ .................................. evde oturuyorsunuz?

✶ Gökyüzünü .................................. bulutlar kaplamıştı.

✶ .................................. hayvanları otlatmaya götürdü.

✶ Kantinde .................................. çocuğun biri hemen ön sıraya geçti.

✶ Kardeşim .......................... yıl biraz daha duruldu.

✶ Ablam .................................. tabakları kuruluyor.

✶ Otobüste .................................. kadına yer verdim.

✶ .................................. yıldır hiç görüşmemişler.

✶ Annem .................................. menekşeleri çok sever.

✶ .................................. masaya örtü aldık.

✶ Öğrenciler .................................. problemleri çözdü.

103
TÜRKÇE Varlığın Özelliğini Belirten Kelimeler

VARLIĞIN ÖZELLİĞİNİ BELİRTEN KELİMELER

Aşağıdaki metinde geçen varlığın özeliğini belirten kelimeleri bulunuz.

Türk­ler­le Çin­li­ler ara­s›n­da ya­p›­lan ilk sa­vaş y›l­la­r›n­da çar­p›ş­ma­lar da­ha çok gün­düz­le­ri
olur­du. Ge­ce­le­ri her iki ta­raf da ça­d›r­la­r›­na çe­ki­lir­ler­di. Sa­bah­la­r› er­ken­den, ça­d›r­la­r›n­dan
ç›­kan Türk­ler, ya­k›n­da bu­lu­nan bir çay ke­na­r›­na iner, y›­ka­n›r­lar­d›. Bu ara­da diş­le­ri­ni f›r­ça­
la­ma­y› unut­maz­lar­d›. Bir gün düş­man as­ker­le­rin­den bir­ka­ç› ça­ya su al­ma­ya gel­dik­le­rin­de,
Türk as­ker­le­ri­nin diş­le­ri­ni f›r­ça­la­d›k­la­r›­n› gö­rürler. Diş f›r­ça­s›­n›n ne ol­du­ğu­nu bil­me­yen düş­
man as­ker­le­ri şa­ş›­r›r­lar. Tes­ti­le­ri­ni dol­dur­ma­dan so­lu­ğu ça­d›r­la­r›n­da al›r­lar:
“Ko­şun” der­ler, “Türk­ler, şim­di ge­lip he­pi­mi­zi yi­ye­cek­ler! Diş­le­ri­ni bi­li­yor­lar!”
Bu ka­ra ha­ber üze­ri­ne düş­man as­ker­le­ri da­ğ›­l›r.
Yusuf Ziya BAHADIRLI

Aşağıda boş bırakılan yere metinden bulduğunuz varlığın özeliğini belirten kelimeleri
ve istediğiniz kelimeleri kullanarak bir metin yazınız.

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

104
TÜRKÇE Varlığın Özelliğini Belirten Kelimeler

VARLIĞIN ÖZELLİĞİNİ BELİRTEN KELİMELER BULMACASI

Aşağıdaki cümlelerde geçen varlığın özeliğini belirten kelimeleri bularak bulmacada
ilgili kutulara yazınız.

1. Anneme iki kazak aldım. 8. Mavi pantolonum yeni yıkandı.

2. Yeni evimiz çok güzel. 9. Hangi bahçede çiçekler var?

3. Yarın kırmızı kazağımı giyeceğim. 10. Şişman çocuklar parkta oynuyor.

4. Teyzemler ikinci katta oturuyorlar. 11. Evin geniş odasında yattım.

5. Beslenme çantamda taze simit var. 12. Zengin adam yoksullara yardım etti.

6. Bu kitabı beğendim. 13. Ucu sivri makasla kestim.

7. Arabayla uzun tünelden geçtik. 14. Solgun yüzüyle bakıyordu.

5 7
6
1

8 2
3
11
12

9
4

10

14
13

105
TÜRKÇE Varlığın Özelliğini Belirten Kelimeler

Aşağıdaki kelimeleri varlığın özeliğini belirten kelimelerle adları eşleştiriniz. Eşleştirdiğimiz

kelimeleri birer cümlede kullanınız.

sıcak çürük biber tabak

şu Hangi mavi çocuk elma etek

acı beş çorba vazo

1. ...................................................................................................................................................
2. ...................................................................................................................................................
3. ...................................................................................................................................................
4. ...................................................................................................................................................
5. ...................................................................................................................................................
6. ...................................................................................................................................................
7. ...................................................................................................................................................

Aşağıdaki varlığın özeliğini belirten kelimelerin yanına uygun adlar yazınız.

..................... ..................... .....................

Hangi ..................... Soğuk ..................... Mavi .....................
..................... ..................... .....................

..................... ..................... .....................

Güzel ..................... Minik ..................... Şu .....................
..................... ..................... .....................

..................... ..................... .....................

Yuvarlak ..................... Kısa ..................... Dar .....................
..................... ..................... .....................

106
Varlığın Özelliğini Belirten Kelimeler Test 14

ÖZGÜRLÜK
S›s­ka kurt yol­da yü­rü­yor­muş. Be­si­li bir ev kö­pe­ği­ne rast­la­m›ş. Kar­n› çok aç­m›ş. Kö­pe­ğe
sal­d›r­ma­y› dü­şün­müş. Gü­cü yok­muş, vaz­geç­miş. Kur­naz­ca yak­laş­ma­y› ta­sar­la­m›ş.
-  Mer­ha­ba kö­pek kar­deş. Ne ka­dar be­si­li­si­niz. Ne ka­dar gü­zel­leş­miş­si­niz. Na­s›l bes­len­
di­niz böy­le?
Kö­pek ka­s›l­m›ş mut­lu bir ses­le ce­vap ver­miş:
-  Çok ko­lay, de­miş. Sa­hi­bi­ne hiz­met ede­cek­sin. O ne is­ter­se ya­pa­cak­s›n. O da se­ni
bes­ler. B›l­d›r­c›n ke­mi­ği, ta­vuk ke­mi­ği ve­rir­. Bun­la­r› yer şiş­man­lar­s›n... ‹s­ter­sen sen de gel.
Kurt dü­şün­ce­li bir ses­le:
-  Olur ge­li­rim, de­miş. Bir­lik­te yü­rü­müş­ler.
Kurt kö­pe­ğin boy­nun­da bir iz gör­müş.
-  Boy­nun­da­ki bu iz ne­dir?
Kö­pek:
-  Önem­li de­ğil, de­miş. Tas­ma­n›n izi­dir.
-  Se­ni zin­cir­le mi bağ­l›­yor­lar?
-  Evet, tas­ma baş­lan­g›ç­ta ac›­t›­yor, ama ça­buk al›ş­t›m.
- Ya­ni her za­man öz­gür de­ğil mi­sin?
- De­ği­lim. Ama bu­nun öne­mi var m›? Bak ne ka­dar be­si­li­yim.
Kurt bir­den dur­muş:
- Ha­zi­ne ver­se­ler is­te­mem. Be­si­li bir tut­sak ol­mak­tan­sa, aç ama öz­gür ol­ma­y› ter­cih
ede­rim.
Sö­zü­nü bi­tir­me­den or­ma­n›n yo­lu­nu tut­muş.
La FON­TAİNE

(‹lk 5 so­ru­yu metne gö­

re cevapla­ 3. Kurt kö­pe­ğin boy­nun­da ne gör­müş?
y›n›z.) A. kol­ye B. ip
C. tasma izi D. yular
1. Sıska kurt yolda yürürken kime rastla­
mış?
A. tilkiye B. köpeğe 4. Kurt be­sili bir tut­sak ol­ma­y› is­te­me­yip
C. ayıya D. eşeğe ne­yi ter­cih et­miş?
A. Aç ve öz­gür ol­ma­y›
B. Ar­ka­daş ol­ma­y›
C. Kar­n›­n› do­yur­ma­y›
2. Kurt kö­pe­ğe na­s›l yak­laş­ma­y› ta­sar­la­ D. Kö­pe­ğe sal­d›r­ma­y›­
m›ş?
A. kur­naz­ca B. iyi­lik­le 5. Yu­ka­r›­da­ki par­ça­n›n tü­rü ne­dir?
C. se­ve­cen D. kö­tü­lük­le A. bi­yog­ra­fi B. hi­kâ­ye
C. an› D. f›k­ra
107
Varlığın Özelliğini Belirten Kelimeler Test 14
6. “İyi” kelimesi aşağıdaki cümlelerin
hangisinde varlığın özelliğini belirtir?
A. Geldiğiniz iyi oldu.
B. Beni iyi dinleyin.
C. İyilik yapan iyilik bulur.
D. İyi insanlar hep saygı görür.
7. Aşağ›dakilerden hangisine “Nas›l?”
sorusu sorulabilir?
A. şu ağaç B. dört ekmek
C. sar› kolye D. birkaç şeker
8. “Mutlu” kelimesi hangi cümlede varlığı
nitelemek amacıyla kullanılmıştır?
A. Telefonda mutluluklar diledi.
B. Sizi gördüğüme çok mutlu oldum.
C. Mutlu, telefon etti.
D. Herkese mutlu yıllar diliyorum.
9. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­le­rin han­gi­sin­de
varlığın özelliğini belirten kelime yok­
tur?
A. Her ko­nu­da bil­gi­si var.
B. Han­gi­le­ri da­ha gü­zel?
C. Yaş­l› am­ca yi­ne gel­di.
D. Bu­gün kaç sa­at oyun oy­na­d›n?
10. “Sular kesildi çeşmelerden;
Nerden dolacak bu tas nerden?
Yukarıdaki dizelerde varlığı işaret yo­
luyla belirten kelime hangisidir?
A. sular B. nerden
C. bu D. tas
108
11. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­ler­de ge­çen al­t› çi­zi­
li ke­li­me­ler­den han­gi­si varlığın sa­y›sını
belirtmez?
A. Kitapçıdan üç kalem aldım.
B. Babam bir çuval un almış.
C. Kardeşimin on ikinci yaşını kutladık.
D. Öğretmenimiz Oğuz'a bir bağırdı.
12. Aşa­ğ›­da­ki­le­rin han­gi­sin­de varlık işa­ret
yoluyla belirtiliyor?
A. yeşil halı B. bayat ekmek
C. şu k›z D. yarım armut
13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde
varlığın özelliğini belirten kelime
vardır?
A. Marketten bebek maması aldım.
B. Siyah ayakkabılarım eskimiş.
C. Buradakiler solmaya yüz tutmuş.
D. Televizyonun fişi takılı kalmış.
14. Aşa­ğ›­da­kilerin han­gi­sinde varlığın
özelliğini belirten kelime yok­tur?
A. bah­çe du­va­r› B. ikin­ci s›­ra
C. çirkin ördek D. o ço­cuk
15. Hangi seçenekte varlığın özelliğini
belirten kelime adın durumunu belirt­
mektedir?
A. birkaç çocuk B. yaşlı adam
C. mavi deniz D. bu araba
16. Aşağıdaki kelimelerden hangisi adın
önüne geldiğinde adın özelliğini be­
lirtmez?
A. kırmızı B. kirli
C. bu D. boya
Varlığın Özelliğini Belirten Kelimeler Test 15
1. “O ço­cuk oy­nu­yor­ da şu ne­den oy­na­
m›­yor?” cüm­le­sin­de varlığı işaret yoluy­
la belirten ke­li­me aşa­ğ›­da­ki­ler­den han­
gi­si­dir?
A. şu B. ne­den A. yerine B. sayısını
C. ço­cuk D. o
2. Hangi cümlede varlığın özelliğini be­
lirten kelime yoktur?
A. Yük­sek dağ­lar yo­lu­mu­zu kes­ti.
B. S›­n›­f› k›r­m›­z› ba­lon­lar­la süs­le­dik.
C. S›rt çan­ta­la­r›­m›­z› al›p yo­la ç›k­t›k.
D. Mavi ciltli ki­ta­b› ba­na ver.
3. “Temiz” kelimesi hangi cümlede
varlığın özelliğini belirten kelime göre­
vinde kullanılmıştır?
A. Temiz çevre insana huzur verir.
B. Kasabanın caddeleri çok temiz
oldu.
C. Sağlığımız için temiz olmalıyız.
D. Öğretmen sınıfı çok temiz buldu.
4. “K›r­m›z›” ke­li­me­si han­gi cüm­le­de
varlığın rengini belirtmez?
A. K›r­m›­z›­l› bu­ra­ya ge­lir mi­sin?
B. Ağaç­lar­da k›r­m›­z› ki­raz­lar var­d›.
C. K›r­m›­z› ara­ba ki­min?
D. K›r­m›­z› göm­le­ğim ne­re­de?
109
5. “Evimizin bulunduğu sokakta sekiz
akasya ağacı var.” cüm­le­sin­de varlığın
özelliğini belirten kelime varlığın hangi
özelliğini belirtiyor?
C. biçimini D. durumunu
6. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­le­rin han­gi­sin­de var-
lığın özelliğini belirten kelime yoktur?
A. Bu el­bi­se tam sa­na gö­re.
B. Bu ada­m› yol­da gör­dük.
C. Bu ara­ba­y› al­mak is­ti­yo­rum.
D. Bu­nu ta­n›­m›­yo­rum.
7. Aşağıdaki dizelerin hangisinde varlığın
özelliğini belirten kelime görevinde
olan bir kelime yoktur?
A. Eser serin bir rüzgâr,
B. Soğuk sularımız var.
C. Elma, armut, incir, nar
D. Ünlü ürünümüz var.
8. Aşağıdakilerden hangisinde varlığın
özelliğini belirten kelime yoktur?
A. ılık su B. sert yastık
C. bahçe kapısı D. soğuk hava
9. “Terliyken soğuk su içmek tehlikelidir.”
cüm­le­sin­e göre varlığın özelliğini be­
lirten kelime hangisidir?
A. tehlikelidir B. su
C. terliyken D. soğuk
Varlığın Özelliğini Belirten Kelimeler Test 15
10. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­le­rin han­gi­sin­de al­t›
çi­zi­li ke­li­me varlığın durumunu belirtir?
A. Kö­tü insanlarla ar­ka­daş ol­ma­y›­n›z.
B. Top­lan­t›­ya bir sa­at kal­d›.
C. Ba­z› ço­cuk­lar bu­ra­ya doğ­ru ge­li­yor.
D. Bu çi­çek ba­na gel­di.
11. “Üç y›l ön­ce de bu­ra­la­ra gel­miş­tim.”
cüm­le­sin­de ge­çen “üç” kelimesi varlı­
ğın hangi özelliğini belirtir?
A. durumunu B. rengini
C. sayısını D. sırasını
12. Aşa­ğ›­da­ki­ler­den han­gi­sinde varlığın
özelliğini belirten kelime yoktur?
A. sıcak hava
B. bu dere
C. iri taş
D. altın kolye
13. Hangisinde varlığın özelliğini belirten
kelime vardır?
A. Ailemi çok seviyorum.
B. Okuldan daha yeni geldim.
C. Yüksel derslerine çok çal›ş›r.
D. Yaşl› kad›n ayakta zor duruyordu.
14. Aşağ›daki cümlelerin hangisinde var­
lığın özelliğini belirten kelime yoktur?
A. Ba­z›­la­r› he­men uy­ku­ya dal­d›.
B. Bah­çe­den bir­kaç çi­çek top­la­d›m.
C. Ba­z› in­san­lar çok yar­d›m­se­ver­dir.
D. Bi­raz pey­nir al­d›m.
110
15. Aşa­ğ›­da­ki­ler­den han­gi­sin­de varlık adı
so­ru yoluyla belirtiliyor?
A. beş y›l B. üçün­cü s›­ra
C. kaç ki­şi D. bu yol
16. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde var­
lığın özelliğini belirten kelime soru ile
sağlanmıştır?
A. Hangisini aldın?
B. Hangi gün geleceksiniz?
C. Bunu ben mi yaptım?
D. Kiminle geldin?
17. “Gösteride beyaz gömlek giyeceğiz.”
cümlesindeki varlığın özelliğini be­
lirten kelime adın hangi özelliğini be­
lirtmektedir?
A. rengini B. şeklini
C. sayısını D.durumunu
18. “Kü­çük” ke­li­me­si aşa­ğ›­daki cüm­le­le­
rin han­gi­sin­de varlığın özelliğini belirten
kelime ola­rak kul­la­n›l­m›ş­t›r?
A. Kü­çük, kar­ş›­dan gö­rün­dü.
B. Kü­çü­ğü, ne­re­ye b›­rak­t›n?
C. Kü­çük hay­van­la­r› se­ve­rim.
D. Kü­çük, yol­dan çe­ki­lir mi­sin?
19. “..................... eteğini mi giyeceksin?”
cümlesinde noktalı yere aşağıdaki
varlığın özelliğini belirten kelimelerden
hangisi yazılamaz?
A. kırmızı B. çiçekli
C. yeni D.şişman
TÜRKÇE Okuyalım , Anlayalım

SÜTÇÜ
Bir adamın çok sayıda inekleri varmış. Adam, onların sütlerini
satarak para kazanırmış. Kaplarını her gün yarıya kadar sütle
doldurur, yola çıkarmış. Pazara giderken bir nehrin yanından
geçer, burada kapların geri kalan yarısını suyla doldururmuş.
Bu nehrin kıyısında maymunlar yaşarmış. Bir maymun her
gün adamın yaptıklarını izlermiş. İnsanları aldattığı için sütçüye
çok kızarmış.
Bir gün maymun, sütçüye bir ders vermek istemiş. Akşam
üzeri her zamanki gibi sütçü pazardan dönüyormuş. Nehrin
kıyısından geçerken dinlenmek için biraz oturmuş.Maymun,
ağaçtan aşağı inmiş. Adamın para kesesini kapıp hemen
ağaca çıkmış. Sütçü, maymunun peşinden koşmuş.
— Lütfen, paramı bana geri ver. O parayı kazanmak için çok çalıştım, diye yalvar-
mış. Bunun üzerine maymun para kesesini açmış. Paraları aşağı fırlatmaya başlamış.
Paranın birini sütçüye, birini nehre, atarak parayı paylaştırmış.
O zaman sütçü yaptığı hatayı anlamış.
— Doğru ya, demiş. Benim sattığım sütün yarısı su. Ben kazandığım paranın yalnız
yarısını hak ediyorum.
O günden sonra, bir daha süte su katıp insanları aldatmamış.

Aşağıdaki hikâye haritasını metne göre dolduralım.

Olay
Ana ve Yardımcı
Karakter
......................................
...................................... ......................................
...................................... Hikâyenin Adı ......................................
......................................
...................................... ......................................

Yer
......................................
......................................
Ana Fikir
Zaman
......................................
...................................... ......................................
...................................... ......................................
......................................

111
TÜRKÇE Adın Yerine Kullanılan Kelimeler (Zamirler)

ADIN YERİNE KULLANILAN KELİMELER

Aşağıdaki cümlelerde noktalı yerleri adın yerine kullanılan uygun kelimelerle tamam-
layınız.

Dedem ....................... kucağına alıp sevdi. ..................... düşen ağlamaz.

..................... dokunmayan yılan bin yaşasın. ..................... daha güzel görünüyor.

....................... nereden aldın? ..................... öbür odaya taşıyın.

........... yer ........... bakar, kıyamet ondan kopar. ..................... sana kim söyledi?

......................., çayı soğuk içmeyi sever. Bu bisikleti ..................... mi aldın?

....................... ne alalım? ..................... daha hızlı koşuyorum.

....................... ne zaman geleceksiniz? Neden ................................ gidiyorsun?

....................... bahçede toplanmış. ..................... yardım edecek misin?

Aşağıdaki cümlelerde adın yerine kullanılan kelimeleri bularak altını çiziniz.

Kim­se ko­nuş­ma­s›n. Sen de bir fıkra anlatır mısın?

Topu ona attım. Onu masanın üzerine koydum.

On­lar oyun oy­nu­yor­lar. Bu konuyu size kim anlattı?

Bu ila­c› se­nin iç­men ge­rek­li. Herkes toplantıya katılacak.

Yap­t›­ğ›n ko­nuş­ma­lar ba­z›­la­r›n› k›z­d›r­m›ş. Bazıları tiyatroya gitti.

O, ke­sin­lik­le bu yol­la­r› bil­mez. Şunu Ayşe’ye verir misin?

Si­ne­ma­da ba­z›­la­r› dur­ma­dan ko­nuş­tu. Onlar da pikniğe gidecekmiş.

Bu ha­re­ket­le­ri on­lar ya­pa­maz. Bu pastayı kendim yaptım.

O çi­çe­ği ba­na verir mi­sin? Bütün öğrenciler burada toplansın.

Biz bale kursuna gidiyoruz. Çoğu bu konuyu anlamamış.

112
TÜRKÇE Adın Yerine Kullanılan Kelimeler

ADIN YERİNE KULLANILAN KELİMELER

Aşağıdaki adın yerine kullanılan kelimelerle cümle kurunuz.

ben ...................................................................................................................................

sen ...................................................................................................................................

o ...................................................................................................................................

biz ...................................................................................................................................

siz ...................................................................................................................................

onlar ...................................................................................................................................

bunu ...................................................................................................................................

şunu ...................................................................................................................................

onu ...................................................................................................................................

bu ...................................................................................................................................

şu ...................................................................................................................................

EYLEMLERİ GERÇEKLEŞTİREN KİŞİLER

Aşağıdaki cümlelerde eylemleri gerçekleştiren kişilerin yerine hangi kelimeleri kullana-
biliriz? Örnekteki gibi yazınız.

Halil, bugün çok çalıştı. O

Dayım ve arkadaşları işe gitti.

Ayşe ile sinemaya gittiniz mi?

Ben ve Selma bu kitabı okuduk.

Annemle babam toplantıya katıldı.

Ahmetler bize gelecek.

113
TÜRKÇE Adın Yerine Kullanılan Kelimeler

ADIN YERİNE KULLANILAN KELİMELER

Aşağıdaki kelimelere "-ki" eki getirerek örnekteki gibi cümlede kullanınız.

sizin Bizim top patladı, sizinkiyle oynayalım.

senin ...................................................................................................................................

onun ...................................................................................................................................

benim ...................................................................................................................................

Aşağıdaki boşlukları uygun kelimelerle doldurunuz.

3 ‹simlerin yerini tutan -ki ekine .......................................... denir.

3 Bu, şu, o, bunlar, şunlar, onlar .......................................... zamirleridir.

3 .......................................... eki sözcüklere bitişik yaz›l›r.

Aşağıdaki cümlelerde verilen adın yerine kullanılan kelimelerin altını çiziniz. Bu kelime-
lerle farklı cümleler oluşturup yazınız.

Bu, en iyi filmdir. .................................................................................................

Kendi okusun. .................................................................................................

Defteri kaça aldın? .................................................................................................

Velilerin birçoğu gelmedi. .................................................................................................

Ayşe size gelecek. .................................................................................................

Evde birisi var. .................................................................................................

Herkes başıma toplandı. .................................................................................................

114
TÜRKÇE Adın Yerine Kullanılan Kelimeler

Aşağıdaki atasözlerinde boş bırakılan yerlere adın yerine kullanılan kelimelerden

uygun olanı yazınız.

n
na

na
din

de
a

a
sen

sen

sen
san

san
o
ba

ba

sen
ken

V .............................. arkadaşını söyle, sana kim olduğunu söyleyeyim.

V İğneyi .............................. çuvaldızı başkasına batır.

V Bak .............................. bir gözle, bakayım .............................. iki gözle.

V Uşağı işe koş .............................. de ardına düş.

V Açma sırrını dostuna, ..............................da söyler dostuna.

V .............................. taşla vurana .............................. aşla vur.

V .............................. işten korkma, iş .............................. korksun.

Kutulardaki kelimelerden hangileri adın yerine kullanılan kelimelerdir? Yazınız.

hangisi bazen onlar araba biz şunlar

şişman sen eski siz bir yalnız

ben kendi kaçınız bana güzel bunu

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

115
TÜRKÇE Adın Yerine Kullanılan Kelimeler

BULMACA ZAMANI
Aşağıdaki cümlelerde geçen adın yerine kullanılan kelimeleri bulunuz. Bulmacada
yerlerine yazınız.

1. Kimileri çok çalışkan olur. 8. Orası çok güzel bir yermiş.

2. Yapılan yanlışa bir tek ben itiraz ettim. 9. Aynur şunları atacakmış.

3. Siz de içecek alır mısınız? 10. Koroya onlar da katıldı.

4. Sana kahve ikram edeyim. 11. Hangisi daha güzel kokuyor?

5. Bazısı resim yapmaktan hoşlanır. 12. Bana doğruyu söylemelisin.

6. Herkes konuşuyor, hiçbir şey anlamadım. 13. Şurada bekle, geliyorum.

7. Bunlar vazoda solmuş. 14. Orası daha güzel bir yer.

12 8
2

9
13
10 6
11
3

5
7

14

116
TÜRKÇE Adın Yerine Kullanılan Kelimeler

TAMAMLAYALIM, SORU CÜMLELERİ YAPALIM

Aşağıdaki cümleleri adın yerini soru yoluyla tutan kelimelerle tamamlayarak soru cüm-
leleri yapınız.

V Bu hafta sonu ........................ gidiyorsun? kim kaçı

V Partiye ........................ katılacak?

V Bu hediyeyi sana ........................ aldı? hangisi hanginiz

V ........................ geziye katılıyorsunuz?

V Askerlerden ........................ eğitime katıldı?

nereye kimler
V ........................ tiyatro oyuncusu olmak istiyor?

V Okulda ........................ kulüplere katılıyor?

kimler kim
V Bu kitaplardan ........................ senindi?

ADIN YERİNE KULLANILAN KELİMELER HANGİ HÂLDE?

Aşağıdaki tabloda adın yerine kullanlan kelimeleri adın beş hâlinde yazınız.

Adın Yerine
Kulanılan Yalın hâli -i hâli -e hâli -de hâli -den hâli
Kelime

Ben ....................... ....................... ....................... ....................... .......................

Sen ....................... ....................... ....................... ....................... .......................

O ....................... ....................... ....................... ....................... .......................

Biz ....................... ....................... ....................... ....................... .......................

Siz ....................... ....................... ....................... ....................... .......................

Onlar ....................... ....................... ....................... ....................... .......................

Kendim ....................... ....................... ....................... ....................... .......................

Kendin ....................... ....................... ....................... ....................... .......................

117
TÜRKÇE Adın Yerine Kullanılan Kelimeler

ADIN YERİNE KULLANILAN KELİME Mİ?, VARLIĞIN ÖZELLİĞİNİ BELİRTEN KELİME Mİ?
Aşağıdaki cümlelerde altı çizili kelimelerin adın yerine kullanılan kelime mi?, varlığın
özelliğini belirten kelime mi? olduklarını karşılarına yazınız.

H Annemler bu evi satıyorlar. .................................................................................

H Bazıları çok tembel oluyor. .................................................................................

H Birçok insan spor yapıyor. .................................................................................

H Bunu ancak Selim başarır. .................................................................................

H Hangi kitabı beğendin? .................................................................................

H O elbise sana çok yakışmış. .................................................................................

H Kaçınız benimle geliyor? .................................................................................

H Sınavda kim yüksek not aldı? .................................................................................

ADIN YERİNE KULLANILAN KELİMELER?

Aşağıdaki cümlelerde altı çizili kelime ve kelime gruplarının yerine adın yerine kullanı-
lan hangi kelimeyi yazabileceğinizi düşününüz ve cümleleri tekrar yazınız.

H Özlem ile Anıl tiyatroya gittiler.

.................................................................................................................................................
H Yeşim ve ben tatile gideceğiz.
.................................................................................................................................................
H Sen ve kardeşin dersinizi yaptınız mı?
.................................................................................................................................................
H Murat yeni bir işe girmiş.
.................................................................................................................................................
H Eda, bana kızgın mısın?
.................................................................................................................................................
H Sude bunu hiç hak etmedi.
.................................................................................................................................................

118
Adın Yerine Kullanılan Kelimeler Test 16

DÜNYANIN EN BÜYÜK HAYVANI

Dünya üzerinde yaşayan en büyük hayvanın mavi balina olduğu bilinmektedir. Olgun
bir mavi balinanın uzunluğu kuyruk kısmından baş kısma kadar yaklaşık 23 metre ile 30,5
metre arası değişmektedir. Ağırlığı ise yaklaşık 150 tondur. Bu balinaların uzunluğu 8-10
katlı bir binanın uzunluğuna ve ağırlığı da 112 tane yetişkin erkek zürafanın ağırlığına
denk gelmektedir. Son zamanlarda balina avcıları tarafından avlanan en yaşlı balina
yaklaşık 25 metre uzunluğundadır. Dişi mavi balinalar genellikle erkek mavi balinalardan
daha ağırdır.

(‹lk 3 so­ru­yu parçaya gö­re cevapla­ 4.

Kimi çocuk okula gelmedi.
y›n›z.)
Kimileri ders çalışıyor.
1. Dünya üzerinde yaşayan en büyük
Kimilerinin morali bozuk
hayvanın görseli hangi seçenekte ve-
rilmiştir? Kimi insan duygusalldır.
A. B.
Yukarıda yazılı cümlelerde altı çizili
kelimeler adın yerine kullanılan keli-
me ise boyanacaktır. Buna göre tablo
nasıl görünür?
C. D. A. B. C. D.

2. Mavi balinanın ağırlığı yaklaşık kaç ton-

dur?
A. 150 B. 125 C. 75 D. 60
3. Metinden balinalarla ilgili bilgilerden
hangisine ulaşılamaz?
A. Uzunluğu 8-10 katlı binanın uzunlu-
ğuna denk gelmektedir.
B. Erkek balinalar dişilerden daha ağır-
dır.
C. Avlanan en yaşlı balina 25 metre
uzunluğundadır.
D. Ağırlığı 112 tane yetişkin erkek züra-
fanın ağırlığına denk gelmektedir.
119
5. “Kader ile Sinem parkta oynuyorlar.”
Yukarıdaki cümlede altı çizili adların
yerine hangi kelime kullanılabilir?
A. O B. biz C. siz D. onlar
6. “Biz bugün sinemaya gideceğiz.”
cümlesindeki hangi kelime kişi adı ye-
rine kullanılmıştır?
A. bugün B. sinemaya
C. biz D. gideceğiz
Adın Yerine Kullanılan Kelimeler Test 16
7. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­le­rin han­gi­sin­de adın
yerine kullanılmış bir kelime vardır?
A. Onu bu­ra­ya ge­ti­re­cek­sin.
B. Bu ayak­ka­b› çok gü­zel.
C.Okul­dan son­ra si­ne­ma­ya gi­de­cek.
D.Evin ya­p›­m› için kol­la­r› s›­va­d›k.
8. Aşa­ğ›­da­kiler­den han­gi­si ço­ğul eki al­
m›ş­t›r?
A. kendisi B. siz
C. seni D. bunlar
9. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­le­rin han­gi­sin­de so­
ru yoluyla adın yerini tutan bir kelime
vardır?
A. Kar­de­şim ‹s­tan­bul’a ne za­man gel­
miş?
B. Bu ki­ta­b› bu­ra­ya kim b›­rak­m›ş?
C.Ka­ç›n­c› bi­na­da otu­ru­yor­su­nuz?
D.Si­ne­maya ilk kez mi gi­di­yor­sun?
10. “Biz, onu çok severiz.” cümlesinde kaç
kelime adın yerine kullanılmıştır?
A. 4 B. 3 C. 2 D. 1
11. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­le­rin han­gi­sin­de adın
yerine kullanılan bir kelime yoktur?
A. O, büyüklerinin sözünden çıkmaz.
B. Bize ne yapacağını söyledi.
C.Seni dört gözle bekleriz.
D.Akşam haberleri dinledin mi?
12. “Benim cennet bahçesi Anadolu’m.”
cümlesinde hangi kelime adın yerine
kullanılmıştır?
A. Benim B. Cennet
C. Bahçesi D. Anadolu'm
120
13. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­le­rin han­gi­sin­de adın
yerine kullanılan kelime yoktur?
A. Hep­si beş ki­lo ge­lir.
B. Bi­ri­le­ri eve gi­ri­yor.
C.Pencereden kuşları gözetliyor.
D.Kim­se­ye da­n›ş­ma­ya ge­rek yok.
14. “fiim­di bu ara­ba be­nim mi?” cüm­le­
sin­de adın yerine kullanılan kelime
aşa­ğ›­da­ki­ler­den han­gi­si­dir?
A. benim B. araba
C. bu D. şimdi
15. “Yeni ald›ğ›n fotoğraf makinesini bana
gösterir misin?” cümlesinde hangi keli-
me kişi adı yerine kullanılır?
A. fotoğraf B. bana
C. aldığın D. yeni
16. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde adın
yerine kullanılan kelime vardır?
A. Hangi evi arıyorsunuz?
B. Bazı çocuklar dikkatsiz oluyor.
C.Şu daha güzel, onu alalım.
D.Bu kızı bir yerden tanıyorum.
17. “Bunu, bana sen mi aldın?” cümlesin-
de adın yerine kullanılmayan kelime
hangisidir?
A. bunu B. bana
C. sen D. aldın
18. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde altı
çizili kelime adın yerine kullanılmıştır?
A. Bu elma çok ekşi.
B. Bu odada mı kalıyorsun?
C.Bu, senin defterin mi?
D.Bu çocuk işi biliyor.
Adın Yerine Kullanılan Kelimeler Test 17
1. Aşağ›daki cümlelerin hangisinde “bu” 6. Aşağ›daki adın yerini tutan kelimeler-
kelimesi adın yerine kullan›lm›şt›r? den hangisi adın -e hâlindedir?
A. Hiç susmaz m› bu şehir? A. ben B. bana
B. Bu dost bak›şlarda olmasa. C. beni D. benden
C.Bir gün bu evden çıkacağız.
D.Bu, can›m›z› çok sıkıyor.
7. Aşa­ğ›­da­ki ke­li­me­le­rin han­gi­si adın ye-
rini tutan bir kelime de­ğil­dir?
A. B.
2. “Bence yeşil gömlek daha güzel.” b u ben
cümlesinde kişi adı yerine kullanılan
kelime aşağ›dakilerden hangisidir? C. D.
A. daha B. güzel cam onlar
C. bence D. yeşil

8. “Ço­ğu has­ta­ne­ye ko­şuş­tu­.” cüm­le­sin­

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde adın
yerine kullanılan bir kelime yoktur?
A. Sen işten korkma, iş senden korksun.
B. Görünen köy kılavuz istemez.
C.Herkes kendisinden sorumludur.
D.Sen, ben yok; biz varız.
4. “Bugün okula giderken seni bahçede
gördüm.” cümlesinde adın yerini tutan
kelime aşağ›dakilerden hangisidir?
A. seni B. bugün
C. okula D. bahçede
de “ço­ğu” ke­li­me­sinin yerine aşağı-
dakilerden han­gi­si getirilemez?
A. ar­ka­daş­lar B. mü­dür
C. öğ­ret­men­ler D. öğ­ren­ci­ler
9. Aşağ›daki cümlelerin hangisinde adın
yerini tutan bir kelime kullanılmamış-
tır?
A. fiunu bana uzat›ver.
B. O, art›k emekli oldu.
C.Sen bunu mu istiyorsun?
D.fiu çocuk çok yaramaz.

10. Aşağ›daki dizelerin hangisinde adın

yerini tutan bir kelime vardır?
5. Aşa­ğ›­da­kilerden hangisi kişi adı yerine A. Ayrı kıtadan gelip,
kullanılmaz? B. Hep el ele verelim.
A. biz B. siz C.Büyüklere barışı,
C. onlar D. oraya D.Gelin biz gösterelim.

121
Adın Yerine Kullanılan Kelimeler Test 17
11. “Ner­ede boy­nu bü­kük bir ga­rip gör­sem
onu ha­t›r­la­r›m.” cüm­le­sin­de adın yerini
tutan kaç ta­ne kelime kul­la­n›l­m›ş­t›r?
A. 1 B. 2
C. 3 D. 4
12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “o”
kelimesi adın yerine kullanılmıştır?
A. Kulağımda hep o ses var.
B. Elmaları o sepete doldur.
C. O, sınıfımızı temsilen yarışmaya katı-
lacak.
D. O çocuk hep bildiğini okur.
13. “Bir haf­ta ol­du se­ni gör­me­dim.” cüm­
le­sin­de han­gi ke­li­me adın ye­ri­ne kul­
la­n›l­m›ş­t›r?
A. se­ni B. ol­du
C. bir D. haf­ta
14. Aşağ›daki cümlelerin hangisinde adın
yerine kullanılan bir kelime yoktur?
A. Verilen hediyeleri size göstereyim
mi?
B. Sizinkiler derslerine çok çal›ş›yor.
C. Gideceğini kimden öğrendin?
D. Ya­k›n­da bu ma­hal­le­ye ta­ş›­na­ca­ğ›z.
15. “Yarın akşam seninle bir konuda ko-
nuşmak istiyorum” cümlesinde adın
yerine kullanılan kelime hangisidir?
A. yarın B. seninle
C. bir D. akşam
122
16. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde
adın yerine kullanılan bir kelime var-
dır?
A. Şu adamı tanıyor musun?
B. Onu buraya getireceksin!
C. Bu ekmek çok tazeymiş.
D. Bu akşam erken yatacağım.
17. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde adın
yerine kullanılan bir kelime yoktur?
A. Onlar, tatile ne zaman gidiyorlar?
B. Bu, çok küçük bir otobüs.
C. O, okula servisle gidiyor.
D. Masanın üstünde kitabım var.
18. Adın yerine kullanılan kelimelerin han-
gisi birden fazla kişiyi belirtir?
A. ben B. sen
C. sen D. siz
19. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı
çizili kelime adın yerine kullanılmıştır?
A. Bu hikâye çok uzunmuş.
B. Bu soruyu kim çözecek?
C. Şu çiçeği vazoya koy.
D. Bu sırada oturuyorum.
20. Aşa­ğ›­da­ki­ler­den han­gi­si soru yoluyla
adın yerini tutar?
A. bu B. on­lar
C. ki­m D. şu
TÜRKÇE Okuyalım , Anlayalım

EŞEKTEN DERS ALAN TİLKİ

Bizim aslan, eşek ile tilkiyi yanına çağırmış:
— Gelin birlikte ava çıkalım, demiş. Eşek ile tilki bu öneriyi kabul etmişler. Hep birlikte ava
çıkmışlar. Avladıkları hayvanları bir araya toplamışlar. Aslan eşeğe demiş ki:
— Haydi bakalım şunları aramızda bölüştür. Adı üzerinde eşek işte. Hepsini üç parçaya
bölmüş.
—Aslan ve tilkiye hangisini isterseniz alabilirsiniz, demiş.
Bunun üzerine aslan çok kızmış.
— Sen kendini nasıl benimle bir tutarsın, deyip eşeği öldürmüş, yemiş. Sonra da tilkiye:
— Haydi bakalım şimdi de sen bölüştür.
Bunun adı kurnaz tilki. Kolay kolay oyuna gelir mi? Kendisine bir iki parça ayırdıktan
sonra, çoğunu aslana buyur etmiş.
— İşte bunlar senin, demiş. Bu bölüşme işi aslanın çok hoşuna gitmiş.
— Aferin sana. Nereden öğrendin bakalım böyle bölüştürmeyi, diye sormuş.
Tilki de:
— Hiç kimseden öğrenmedim. Yalnızca eşekten ders aldım o kadar, demiş.

Soruları metne göre cevaplayınız.

1. Aslan ava çıkmak için hangi hayvanları yanına çağırmış?

........................................................................................................................................

2. Eşek, avladıkları hayvanları nasıl bölüştürmüş?

........................................................................................................................................

3. Aslan, eşeğin paylaştırma şekline neden kızmış?

........................................................................................................................................

4. Tilki, nasıl bir bölüştürme yapmış?

........................................................................................................................................

5. Tilki, kimden ders aldığını söylemiş?

........................................................................................................................................

123
TÜRKÇE İş, Oluş, Hareket Bildiren Kelimeler (Eylemler)

İŞ, OLUŞ, HAREKET BİLDİREN KELİMELER

Aşağıdaki cümlelerdeki eylemler ne bildiriyorlar? Örnekteki gibi yazınız.

Ayşe şiir yazıyor. İş bildiriyor.

Ali sınıfta oturuyor. Hareket bildiriyor.

Sonbaharda ağaçlar yapraklarını döküyor. Oluş bildiriyor.

Ceyda kardeşine bakıyor. ...........................................................

Arda kırda koştu. ...........................................................

Fasulye günden güne büyüyordu. ...........................................................

Baha annesine yardım ediyordu. ...........................................................

Bütün askerler az önce geçtiler. ...........................................................

Ablam salata yapıyor. ...........................................................

İŞ, OLUŞ, HAREKET BİLDİREN KELİMELER YAZALIM

Tablodaki sütunlara uygun iş, oluş, hareket bildiren kelimeler yazalım.

İş Bildiren Eylemler Oluş Bildiren Eylemler Hareket Bildiren Eylemler

........................................... ........................................... ...........................................

........................................... ........................................... ...........................................

........................................... ........................................... ...........................................

........................................... ........................................... ...........................................

........................................... ........................................... ...........................................

........................................... ........................................... ...........................................

........................................... ........................................... ...........................................

124
TÜRKÇE İş, Oluş, Hareket Bildiren Kelimeler

CÜMLELERİ İŞ, OLUŞ, HAREKET BİLDİREN KELİMELERLE TAMAMLAYALIM

Aşağıdaki cümlelere iş, oluş, hareket bildiren kelimeler (eylemler) yazınız.

3 Art›k bana soru .........................................................................................................................

3 Bütün askerler az önce ...........................................................................................................

3 O da s›raya baş›n› ....................................................................................................................

3 Odan› ........................................................................................................................................

3 Maç› hep birlikte ......................................................................................................................

3 Yar›n da kitab›n› .......................................................................................................................

3 Okul ç›k›ş› basketbol maç› ......................................................................................................

3 Sabah uyanamad›ğ›m için servisi ..........................................................................................

3 Kitab› aç›p s›ran›n üstüne dik olarak .....................................................................................

3 Ece çok güzel ..........................................................................................................................

İŞ, OLUŞ, HAREKET BİLDİREN KELİMELERİ BULALIM

Aşağıdaki cümlelerde iş, oluş, hareket bildiren kelimelerin altını çiziniz.

7 Ayfle resim yap›yor. 7 Her çocuk Atatürk’ü tanımalıdır.

7 Babam çiçekleri suluyor. 7 Ülkemiz cumhuriyetle yönetilir.

7 Gece ya€mur ya€d›. 7 Her canlının yuvası vardır.

7 Kardeflim yar›n Antalya’ya gidecek. 7 Düzenli olarak spor yapmalıyız.

7 Ahmet odas›nda ders çal›fl›yor. 7 Sağlıklı yiyecekler tüketiyor.

7 Babam arabay› y›kayacak. 7 Ali planlı çalışır.

7 Cumhuriyet 1923’te ilan edildi. 7 Kaynakları tutumlu kullanıyor.

7 Geldi€ini duymad›m. 7 Büyüklerimizi sık sık ziyaret edeceğiz.

7 Maç› birlikte seyrettik. 7 Telefonla uzun süre konuşmamalıyız.

7 Bize ne zaman geleceksiniz? 7 Çevresini temiz tutuyor.

125
TÜRKÇE İş, Oluş, Hareket Bildiren Kelimeler

İŞ, OLUŞ, HAREKET BİLDİREN KELİMELERİ BULALIM, CÜMLEDE KULLANALIM

Aşağıdaki kelimelerden iş, oluş, hareket bildiren kelimeleri bulup işaretleyiniz.
Bulduğunuz kelimeleri cümlede kullanınız.

atkı attı ateş ......................................................................................

yara gelmiş gün ......................................................................................

ödev kâğıt koş

......................................................................................

gitti bardak su ......................................................................................

iyi aldı hata ......................................................................................

ATASÖZLERİNİ İŞ, OLUŞ, HAREKET BİLDİREN KELİMELERLE TAMAMLAYALIM

Tablodaki atasözlerinin sonlarına uygun iş, oluş, hareket bildiren kelimeler yazınız.

Bana arkadaşını .......................................; sana kim olduğunu ...............................................

Güneş girmeyen eve doktor ......................................................................................................

Vakitsiz öten horozun başını .......................................................................................................

Aslan yattığı yerden belli ............................................................................................................

Zararın neresinden dönülürse ....................................................................................................

Doğru söyleyeni dokuz köyden .................................................................................................

Komşu komşunun külüne ............................................................................................................

Üzüm üzüme baka baka ............................................................................................................

126
TÜRKÇE İş, Oluş, Hareket Bildiren Kelimeler

FIKRAYI İŞ, OLUŞ, HAREKET BİLDİREN KELİMELERLE TAMAMLAYALIM

Aşağıdaki Nasrettin Hoca fıkrasında eksik bırakılan cümleleri uygun iş, oluş, hareket
bildiren kelimelerle tamamlayınız.

KAVUK
Hoca bir gün arkadaşıyla ................................ Arkadaşı demiş ki:
– Ya Hoca’m dün sizin evden bir ses ................................ Neydi o?
Hoca:
– Hiç sadece hanımla biraz ................................ Kavuğum merdivenlerden
..............................., demiş.
Arkadaşı:
– Yahu Hoca’m hiç kavuktan o kadar ses ..............................., demiş.
Hoca:
– Ya anlasana içinde ben de ..............................., demiş.

çıktı çıkar mı yuvarlandı

vardım tartıştık konuşuyormuş

CÜMLELERİ GENİŞLETELİM
Aşağıdaki iş, oluş, hareket bildiren kelimelere sorulan soruları cevaplayınız. Örnekteki
gibi cümleleri genişletiniz?

Kim? Ÿ Ninem anlattı.

anlattı Ne? Ÿ Ninem masal anlattı.
Ne zaman? Ÿ Ninem akşam masal anlattı.

Kim? Ÿ ...........................................................................................................
yatıyor Nerede? Ÿ ....................................................................................................
Ne zaman? Ÿ ...............................................................................................

Kim? Ÿ ...........................................................................................................
çalışmış Nerede? Ÿ ....................................................................................................
Ne zaman? Ÿ ...............................................................................................

Kim? Ÿ ...........................................................................................................
izleyecek Nerede? Ÿ ....................................................................................................
Ne zaman? Ÿ ...............................................................................................
127
TÜRKÇE İş, Oluş, Hareket Bildiren Kelimeler

BİRBİRİNE ZIT OLAN İŞ, OLUŞ, HAREKET BİLDİREN KELİMELERİ EŞLEŞTİRELİM

Aşağıdaki iş, oluş, hareket bildiren kelimelerden birbirine zıt olanları eşleştiriniz.

İndi. 1 A Aldı. Uyudu. 7 G Kirlendi.

Geldi. 2 B Ağlıyor. Kararlı. 8 H Bitti.

Verdi. 3 C Kalktı. Getirdi. 9 I Dikti.

Gülüyor. 4 D Çıktı. Temizlendi. 10 J Uyandı.

Açıyor. 5 E Gitti. Başladı. 11 K Aydınlandı.

Yattı. 6 F Kapatıyor. Söktü. 12 L Götürdü.

OLUMLU - OLUMSUZ İŞ, OLUŞ, HAREKET BİLDİREN KELİMELER

Aşağıdaki iş, oluş, hareket bildiren kelimelerden olumlu olanları olumsuz, olumsuz olan-
ları olumlu yapınız.

Geçti. ................................. Yürümediler. .................................

Okumadı. ................................. Geldi. .................................

Isınıyor. ................................. Anlaşmadı. .................................

Buluştu. ................................. İstiyorlar. .................................

Yanmadı. ................................. İçmedi. .................................

Çaldı. ................................. Ulaşıyorlar. .................................

Gülmedi. ................................. Yorulmadı. .................................

Yazıyor. ................................. Sildi. .................................

128
TÜRKÇE İş, Oluş, Hareket Bildiren Kelimeler

İŞ, OLUŞ, HAREKET BİLDİREN KELİMELER VE ZAMANLARI

Aşağıdaki iş, oluş, hareket bildiren kelimelerin zamanlarını örnekteki gibi yazınız.

1 Yattı. geçmiş zaman

2 Gidecekler.

3 Bekleyeceğiz.

4 Koşuyor.

5 Bakmış.

6 Geziyorlar.

Aşağıdaki tabloda verilen iş, oluş, hareket bildiren kelimelerin zamanını işaretleyiniz.

İş, oluş, hareket

Geniş Zaman
bildiren Geçmiş Zaman Şimdiki Zaman Gelecek Zaman
(Her Zaman)
kelimeler

Sevdi.

Ağlıyor.

Fırçalar.

Uyarmış.

Gelecekler.

Okuyor.

Söylerim.

Büyüyecek.

129
TÜRKÇE İş, Oluş, Hareket Bildiren Kelimeler

TABLOYU DOLDURALIM
Tablodaki cümlelerin iş, oluş, hareket bildiren kelimeleri bulunuz. Tabloyu örnekteki gibi
doldurunuz.
İş, Oluş, Hareket İş, Oluş, Hareket Bildiren
Cümleler Mastar Hâli
Bildiren Kelime Kelimenin Zamanı
Pastanede süt içtik. İçtik. geçmiş zaman içmek
Kuşları çok seviyor.
Ödevlerimi bitirdim.
Dişlerimi f›rçal›yorum.
Erken uyanmış.
Bu kitab› okumuştum.
Kardeşim resim yap›yor.
Yar›n dedem gelecek.
Kalemim kayboldu.
Soruların hepsini bilmiş.
Pınar ütü yapacak.

İŞ, OLUŞ, HAREKET BİLDİREN KELİMELERİ ÇEKİMLEYELİM

Tablodaki iş, oluş, hareket bildiren kelimelerin verildiği zamanda şahıslara göre örnekte-
ki gibi çekimleyiniz.
İş, Oluş, Hareket
1. Tekil 2. Tekil 3. Tekil 1. Çoğul 2. Çoğul 3. Çoğul
Bildiren
Şahıs Şahıs Şahıs Şahıs Şahıs Şahıs
Kelime
İçiyor. İçiyorum. İçiyorsun. İçiyor. İçiyoruz. İçiyorsunuz. İçiyorlar.
Aldı.
Yapm›ş.
Satacak.
Arıyor.
Olmuş.
Yazacak.
Gezecek.
Silmişler.

130
TÜRKÇE İş, Oluş, Hareket Bildiren Kelimeler

İŞ, OLUŞ, HAREKET BİLDİREN KELİMELERİ BULALIM

Aşağıdaki cümlelerde iş, oluş, hareket bildiren kelimelerin altını çiziniz.

7 Bol bol meyve ve sebze yemeliyiz. 7 Öğretmenimiz hasta olmuş.

7 Ben derslerime çok düzenli çalışıyorum. 7 Annem pasta yapıyor.
7 Paragraf sorularını çok kolay çözüyorum. 7 Çoban koyunları otlatıyor.
7 Sonbaharda bol bol yağmur yağar. 7 Satranç oynuyorlar.
7 Bu yıl sınava hazırlanacağız. 7 Dayım Ankara’ya gitti.
7 Babamla birlikte balık tuttuk. 7 Babam ehliyetini kaybetmiş.
7 Bebek günde bir litre süt içiyor. 7 Eve koltuk takımı aldık.

ÖZNE VE İŞ, OLUŞ, HAREKET BİLDİREN KELİMELER

Aşağıdaki cümlelerin öznesini ve iş, oluş, hareket bildiren kelimelesini bulup örnekteki
gibi tabloyu doldurunuz.

İş, Oluş, Hareket

Cümleler Özne
Bildiren Kelime

Annem ile arkadaşı pastanede buluştular. buluştular Annem ile arkadaşı

Bütün aşılarımızı zamanında olmalıyız.

Gideceğimiz yeri hatırlayamadım.

İşçiler erkenden çalışmaya başladı.

Canlılar susuz yaşayamazlar.

Erdem akşama kadar uçurtma uçurdu.

Rüzgâr ağaçların dallarını kırmış.

İnsanlar yol kenarında eğleniyorlar.

Onlar her gün spor yapar.

Mert uzun bir yoldan geldi.

Çiçekler doğanın dilidir.

Arılar en çalışkan varlıklardır.

131
TÜRKÇE İş, Oluş, Hareket Bildiren Kelimeler

CÜMLELER OLUŞTURALIM
Aşağıdaki iş, oluş, hareket bildiren kelimelerden cümleler oluşturunuz. Oluşturduğunuz
cümlelerin öznesinin altını örnekteki gibi çiziniz.
bakacağım
• Kardeşime yarın ben bakacağım.

ötüyor

• ...................................................................................................................................................

konuşuyor

• ...................................................................................................................................................

uyudu

• ...................................................................................................................................................

buluştular

• ...................................................................................................................................................

silinmiş

• ...................................................................................................................................................

Aşağıdaki özne, tümleç ve iş, oluş, hareket bildiren kelimeleri kullanarak örnekteki gibi
cümleler oluşturunuz.

özne tümleç yüklem

• Selma • Çocuklar • Çay • Resim • Oyun • Yere • Yapıyor • Oynadılar

• Terzi • Rüzgâr • Elbise • Hızla • Dikti • Döküldü • Esiyordu

• Selma resim yapıyor.

• ...................................................................................................................................................

• ...................................................................................................................................................

• ...................................................................................................................................................

• ...................................................................................................................................................

132
İş, Oluş, Hareket Bildiren Kelimeler Test 18

CA­NIM Kİ­TAP
Bir sü­rü ki­ta­b›m ol­du. Kü­çük ki­tap­l›­ğ›­m›n raf­la­r›­n› dol­
dur­du­lar. Hep­si­ni se­vi­yo­rum. Se­vil­mez mi? Ki­tap bu...
Ön­ce öğ­ret­me­ni­min öner­dik­le­ri­ni al­d›m, oku­dum.
Bende oku­ma me­ra­k›­n›n ge­liş­ti­ği­ni gö­ren an­nem,
ba­bam, ağa­be­yim f›r­sat bul­duk­ça bana ki­tap ar­ma­
ğan et­ti­ler. Bun­la­ra bir iki yaş gü­nüm­de ar­ka­daş­la­r›mın
ver­dik­le­ri­ni de ek­ler­sek va­r›n siz sa­y›n ne ka­dar ço­ğal­m›ş...
Be­nim ki­tap­la­r›m hep çi­çek ko­kar. Renk renk gü­zel­lik ko­kar. Ba­r›ş ve sev­gi ya­y›­l›r on­la­r›n
or­ta­m›n­dan. Bel­ki bu yüz­den, ki­tap­la­r›m­la bir­lik­te evi­miz­de da­ha gü­zel bir dün­ya oluş­tu.
En gü­ze­li ben da­ha an­la­y›ş­l›, da­ha iç­ten biri o­lu­ver­dim. Kuş­lar­la, ke­le­bek­ler­le, ağaç­lar­la
bu­lut­lar­la dost ol­mak ne zev­kli bir oyun­muş me­ğer. Ki­tap­la­r›m­la, ora­da­ki kah­ra­man­lar­la
bir­lik­te ya­şa­ya­rak öğ­ren­dim hep­si­ni. İyi­ler­le bü­tün­leş­me­yi on­lar­la bir­lik­te öğ­ren­dim.
Ki­tap­s›z bir ev­ren dü­şü­ne­mi­yo­rum di­yor­sam he­nüz ki­tap oku­ma­m›ş kar­deş­le­rim be­ni
ba­ğ›ş­la­s›n­lar, doğ­ru söy­lü­yo­rum. Az›­c›k zor­la­y›n ken­di­ni­zi, bir al›ş­t›­n›z m›, o gü­ze­lim say­fa­
lar­dan ken­di­ni­zi ala­maz­s›­n›z.
Ce­lal ÖZ­CAN
(K›­sal­t›l­m›ştır.)

(‹lk 5 so­ru­yu metne gö­

re cevapla­
y›n›z.)
1. An­ne­si, ba­ba­s›, ağa­be­yi ve ar­ka­daş­
la­r› ço­cu­ğa ne ar­ma­ğan et­miş­ler?
A. ki­tap B. ka­lem
C. def­ter D. çan­ta
2. Ço­cu­ğun ki­tap­la­r› ne ko­ku­yor­muş?
A. ko­lon­ya B. par­füm C. Öğ­ret­men sö­zü din­le­me­nin öne­mi
C. çi­çek D. bil­gi
4. “Az›­c›k zor­la­y›n ken­di­ni­zi.” der­ken ki­me
ses­le­ni­yor?
A. ağabeyine B. an­ne­si­ne
C. ba­ba­s›­na D. ço­cuk­la­ra
5. Bu par­ça­n›n ana dü­şün­ce­si ne­dir?
A. He­di­ye al­ma­n›n gü­zel­lik­le­ri
B. Ki­ta­b›n öne­mi ve fay­da­la­r›
D. Ki­tap okuma alışkanlığı

3. Ki­tap oku­ma­ya baş­la­d›k­tan son­ra ço­ 6. “-Yor” eki aşa­ğ›­da­ki za­man­lar­dan

cuk­ta ne gi­bi de­ği­şik­lik­ler ol­muş? han­gi­si­ne ait­tir?
A. Da­ha an­la­y›ş­l›, da­ha iç­ten ol­muş. A. ge­le­cek za­man
B. Mut­suz ol­muş. B. ge­niş za­man
C. Ka­ram­sar­l›­ğa ka­p›l­m›ş. C. şim­di­ki za­man
D. Hiç­bir şey­den zevk al­ma­m›ş. D. geç­miş za­man
133
İş, Oluş, Hareket Bildiren Kelimeler Test 18
7. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­le­rden hangisinin iş,
oluş, hareket bildiren kelimesi olum­
suzdur?
A. Başarılı olmak için çalışıyorum.
B. Kötü bir kaza geçirdik.
C. Seni telefonla aradım.
D. Bugün size gelemedim.
8. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­le­rin hangisinin iş,
oluş, hareket bildiren kelimesi ge­
cek za­manı göstermektedir?
A. Der­si­me ça­l›­ş›­yo­rum.
B. Bu olay­dan o so­rum­lu de­ğil­miş.
C. Ya­r›n ar­ka­daş­lar bi­ze ge­le­cek­.
D. O her gün böy­le ge­zerdi.
9. “Do­lap­ta­ki bü­tün yi­ye­cek­ler çü­rü­müş.”
cüm­le­sin­de­ki eylem ne­ bil­dir­mek­te­
dir?
A. İş bil­dir­mek­tedir.
B. Oluş bil­dir­mek­tedir.
C. Ha­re­ket bil­dir­mek­tedir.
D. Düşünce bildirmektedir.
12. “Eylemler iş, oluş, hareket bil­di­ren ke­li­
me­ler­dir.”
Aşağ­›­da­ki cüm­le­le­rin han­gi­sin­de
eylem oluş bil­dir­mek­te­dir?
A. Çi­çek­ler su­la­n›n­ca ça­buk bü­yü­yor.
B. Kar­de­şim ev­de has­ta ya­t›­yor.
C. De­niz­de çok gü­zel yüz­dük.
D. Zey­nep ders ça­l›­ş›­yor.
le­
13. Aşa­ğ›­da­ki cümlelerin hangisinde iş,
oluş, hareket bildiren kelimeyi yapan
kişi "siz" dir?
A. okuyor. B. okuyoruz.
C. okuyorlar. D. okuyorsunuz.
14. Aşa­ğ›­da­ki ke­li­me­ler­den han­gi­si­nin kö­
kü iş, oluş, hareket bildiren kelimedir?
A. defterden B. kalemleri
C. silgiler D. çantaları

10. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­le­rin han­gi­sin­de iş,

oluş, hareket bildiren kelime geç­miş
za­man­da kul­la­n›l­m›ş­t›r?
A. Bu­gün üç say­fa ödev yapacağım.
B. Kö­pek ço­cu­ğu ko­va­la­m›ş.
C. Ara­ba­m›z yi­ne ça­l›ş­m›­yor.
D. Haf­taya de­ni­ze gi­de­cek­ler.
15. “Dok­tor am­ca, be­ni iyileştirecek.”
cüm­le­si­nde han­gi ke­lime iş, oluş, ha­
reket bildirir?
A. dok­tor B. be­ni
C. amca D. iyileştirecek

11. “Cumhuriyet Bayramı sabahı herkes

yüreğindeki özgürlük ve demokrasi
sevincini okula taşıdı.” cüm­le­sin­de­ iş,
oluş, hareket bildiren kelime hangisi­
dir?
A. herkes B. özgürlük
C. demokrasi D. taşıdı
134
16. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­ler­in hangisinde ey­
lemi yapan kişi diğerlerinden farklıdır?
A. Yapılan uyarıları dikkate aldı.
B. Değişik yöntemler deneyeceğiz.
C. Arkadaşlarla iş birliği yaptık.
D. Çalışma için bilgi topluyoruz.
İş, Oluş, Hareket Bildiren Kelimeler Test 19
1. Aşa­ğ›­da­ki iş, oluş, hareket bildiren ke­
limelerden han­gi­si mas­tar eki al­ma­
m›ş­t›r?
A. bak­mak B. gül­mek
C. sev­mek D. ağ­la
2. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­le­rin han­gi­sin­de oluş
bil­di­ren bir eylem var­d›r?
A. Tu­rist­ler reh­ber­le­ri­ni bek­li­yor­lar­d›.
B. Yaşlı oduncu çok çalıştı.
C. Ba­bam ara­ba­y› y›­k›­yor.
D. Bah­çe­de­ki çi­çek­ler su­suz­luk­tan sol­
muş.
3. “Üçün­cü ki­ta­b›­m› ya­z›­yo­rum.” cüm­le­
si­nin iş, oluş, hareket bildiren kelimesi
han­gi za­mandad›r?
A. ge­niş za­man
B. ge­le­cek za­man
C. geç­miş za­man
D. şim­di­ki za­man
4. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­le­rin han­gi­sin­de oluş
bildiren eylemler bir ara­da ve­ril­miş­tir?
A. eri­mek - gül­mek - oku­mak
B. at­mak - ça­l›ş­mak - yü­rü­mek
C. ek­şi­mek - ›s›n­mak - sa­rarmak
D. ezil­mek - yat­mak - yaz­mak
5. Aşa­ğ›­da­ki çe­kim­li iş, oluş, hareket bil­
diren kelimelerden han­gi­si olum­suz­
dur?
A. ça­l›­ş›­yorum B. gitmiyorsun
C. yazıyoruz D. top­la­ya­cak
135
6. “Çiz.” eyleminin ge­le­cek za­man,
üçüncü te­kil şahsına göre çekimlen­
miş hâli aşa­ğ›­da­ki­ler­den han­gi­si­dir?
A. çi­ze­rim B. çi­ze­cek
C. çi­ze­me­di D. çi­zi­yor
7. Aşa­ğ›­da­ki­ler­den han­gi­si iş, oluş, hare­
ket bildiren kelimelerin so­ru eki­dir?
A. -mi B. -mak
C. -mek D. -d›r
8. Aşa­ğ›­da­ki iş, oluş, hareket bildiren ke­
limelerin han­gi­si­nin za­ma­n› di­ğer­le­rin­
den fark­l›­d›r?
A. al­d›m B. gel­di
C. sat­t›­lar D. dö­ke­cek­sin
9. “Uyu­yor - ala­cak - çizeceğim” iş, oluş,
hareket bildiren kelimelerinin za­ma­n›
s›­ra­s›yla a­şa­ğ›­da­ki­ler­den han­gi­si­dir?
A. ge­le­cek za­man - geç­miş za­man -
şim­di­ki za­man
B. şim­di­ki za­man - ge­le­cek za­man -
geç­miş za­man
C. şim­di­ki za­man - ge­le­cek za­man -
gelecek za­man
D. ge­çmiş za­man - şim­di­ki za­man - ge­
le­cek za­man
10. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­le­rin han­gi­si­nin iş,
oluş, hareket bildiren kelimesi “Arıyor.”
kelimesi ile ay­n› za­man­da çe­kim­len­
miş bir eylemdir?
A. Tre­ni ka­ç›r­d›.
B. Ya­r›n İs­tan­bul’a gi­de­cek­miş.
C. Ağabeyim bah­çe­de top oy­nu­yor.
D. Ör­gü ör­me­si­ni iyi bi­lir.
İş, Oluş, Hareket Bildiren Kelimeler Test 19
11. Aşa­ğ›­daki cüm­le­le­rin han­gi­sin­de bir
işin geç­miş­te ya­p›l­d›­ğ› an­la­t›l­mak­ta­
d›r?
A. O, bü­tün ge­ce çalışmış.
B. Si­bel çok h›z­l› ya­z›­yor.
C. Dok­tor bi­raz­dan bu­ra­da olur.
D. Bi­ze ne za­man ge­le­cek­sin?
12. Aşağ›daki iş, oluş, hareket bildiren ke­
limelerden hangisi geçmiş zaman 1.
çoğul şahs›na göre çekimlenmiştir?
A. çizdik B. duruyorsun
C. açıyor D. ilerleyecek
13. Aşağ›daki cümlelerin hangisinde
olumsuz bir iş, oluş, hareket bildiren
kelime vard›r?
A. Derse ne zaman girdiler?
B. Sen de beni çok üzdün.
C. Sana bir daha yard›m etmeyece-
ğim.
D. Yaşl› amcay› ziyaret edeceğim.
14. Aşağ›daki iş, oluş, hareket bildiren ke­
limelerden hangisi işin sonra yapıla­
cağını bildirir?
A. çal›ştı B. okuyacak
C. gezmiş D. gülüyor
15. Aşağ›daki cümlelerin hangisinde iş sö­
zün söylendiği anda yapılmaktadır?
A. Çok güzel şark› söylüyor.
B. Yar›n tiyatroya gideceğim.
C. S›n›f›m›za yeni bir öğrenci geldi.
D. Derslerime çok çal›şacağım.
136
16. Aşağ›daki cümlelerden hangisinde
devam eden bir iş, oluş, hareket bildi­
ren kelime vardır?
A. Yatakta mışıl mışıl uyuyor.
B. Okuduklarının hepsini unutmuş.
C. Avşa’ya yüzmeye gideceğiz.
D. Küçük çocuk çok ağladı.
17. Aşağ›daki cümlelerin hangisinde
“Eda” kelimesi özne görevindedir?
A. Eda, eve gitmiş.
B. Ayça, Eda’nın tokasını almış.
C. Ben, Eda ile okulda tanıştım.
D. Elif, Eda’ya hediye aldı.
18. Aşağ›daki cümlelerden hangisinin iş,
oluş, hareket bildiren kelimesi olumlu­
dur?
A. Bugün işe gidemedim.
B. Bu olaya çok güldüm.
C. Bisikleti bir türlü süremedim.
D. Birlikte oyun oynamadık.
19. Aşağ›daki iş, oluş, hareket bildiren ke­
limelerden hangisi geçmiş zamanın III.
tekil şahsına göre çekimlenmiştir?
A. yıkanıyor B. uyumuş
C. sıkıldılar D. gittik
20. “Sonbaharda ağaçların yaprakları te-
ker teker dökülür.” cümlesinin öznesi
aşağıdakilerden hangisidir?
A. sonbaharda
B. teker teker
C. ağaçların yaprakları
D. dökülür
TÜRKÇE Okuyalım , Anlayalım

BALON
Küçük çocuk, baloncuyu büyülenmiş gibi takip ederken, şaşkınlığı-
nı gizleyemiyordu. Onu hayrete düşüren şey, "Bizim eve bile sığmaz."
dediği o güzelim balonların adamı nasıl havaya kaldırmadığı idi.
Baloncu dinlenmek için durakladığında o da duruyor ve sonra yine
takibe koyuluyordu. Bir ara kendisine baktığını fark ederek ona doğru
yaklaştı ve bütün cesaretini toplayarak:
-Baloncu amca, dedi. Biliyor musun benim hiç balonum olmadı.
Adam çocuğu şöyle bir süzdükten sonra:
-Paran var mı? diye sordu. Sen onu söyle.
Bayramda vardı, diye atıldı çocuk. Önümüzdeki bayram yine ola-
cak.
-Öyleyse bayramda gel, dedi adam. Acelem yok, ben beklerim.
Çocuk sessizce geri döndü. O ana kadar balonlardan ayıramadığı gözleri dolu dolu oldu.
Bir kaç adım attıktan sonra elinde olmadan tekrar onlara baktığında gördüklerine inana-
madı. Balonlar, her nasılsa adamın elinden kurtulmuş ve yol kenarındaki büyük bir akasya
ağacının dallarına takılmıştı. O anda baloncu ona doğru dönerek:
-Küçük, diye seslendi. Balonları ağaçtan kurtarırsan birini sana veririm.
Yapılan teklif, yavrucağın aklını başından almıştı. Koşarak ağaca yöneldi. Tırmanmaya
başladı. Sincap çevikliğiyle balonlara ulaştı. Dallara dolanan ipi çözerek, baloncuya sarkıttı.
Ancak, balonlardan birisi ağaçta kalmıştı. Onu kurtaramadan ağaçtan indi. Adama döne-
rek:
-Birini bana verecektiniz. Hangisi o?
-Seninki ağaçta kaldı evlat, dedi. İstersen çık al.
Çocuk, kaldırım kenarına oturup baloncunun uzaklaşmasını izlerken "olsun," diye mırıldan-
dı. Ağacın üzerinde kalsa da bir balonum var artık...

Soruları metne göre cevaplayınız.

1. Çocuğu hayrete düşüren şey nedir?

........................................................................................................................................
2. Baloncu, çocuğa ne zaman gelmesini söylüyor?
........................................................................................................................................
3. Balonlar nereye takılıyor?
........................................................................................................................................
4. Hikâyenin sonunda, baloncunun yaptığı davranışı doğru buluyor musunuz? Siz olsay-
dınız ne yapardınız?
........................................................................................................................................

137
TÜRKÇE Noktalama İşaretleri

NOKTALAMA İŞARETLERİ
Aşağıdaki cümlelerdeki eylemler ne bildiriyorlar? Örnekteki gibi yazınız.

Ayşe bugün çok hasta ( )

Burada Arapça ( ) Türkçe kitaplar bulunur ( )

Siz burayı gördünüz mü ( )

Yetişin komşular, yetişin ( )

Dikkat çocuk var ( )

Gökçe ( ) yi gördün mü ( )

Babası diyor ki ( ) ( ) Ben kızımı seviyorum. ( )

Canım kardeşim ( )

Bahçemizde çok çiçek var ( ) Menekşeler, laleler, güller ( )

Aşağıda noktalama işaretleri ile ilgili verilen bilgilerde boş bırakılan yerleri uygun keli-
melerle tamamlayınız.

7 Eş görevli kelimeleri ayırmada ................................... kullanılır.

7 Heyecan, korku, şaşkınlık vb. belirten cümlelerin sonuna ................................ konur.

7 Konuşmalardan önce ........................................................... kullanılır.

7 Cümlelerin sonunda, tarih ve saatleri yazarken rakamların arasına ..................... konur.

7 Soru bildiren cümlelerin sonuna ...................................................... konur.

7 Satır sonuna sığmayan kelimeler ...................................................... ile ayrılır.

7 Özel adlara gelen çekim eklerini ayırmada ...................................................... kullanılır.

7 Sıra bildiren sayıların yanına ...................................................... konur.

138
TÜRKÇE Noktalama İşaretleri

Aşağıdaki yay ayraçların içine uygun noktalama işaretlerini getiriniz.

W Manavdan erik( ) domates( ) biber ve soğan aldım( )

W Ne mutlu Türk( )üm diyene( )
W Trakya( )da ayçiçeğine( ) Gündöndü( ) derler( )
W Şuna biraz su koyar mısın( )
W Umduk( ) bekledik( ) düşündük( )
W ( )Kim açtı bu kapağı( )
W Sevgili Dedeciğim ( )
W Eyvah( ) ülkede ormanlar yanıyor( )
W Atatürk( )ün( ) Nutuk( ) adlı eserini okudun mu( )
W Bir yılda elli iki hafta vardır( )
W Ey Türk Gençliği( )

Aşağıdaki cümlelerde nokta konulması gereken yerler unutulmuş. Kırmızı kalemimizi

kullanarak olması gereken yerlere nokta koyunuz.

V Bu yıl 4 sınıfta okuyorum.

V Ben 12 09 2008’de doğdum.

V Arkadaşım Yeşim, Cumhuriyet Mah 5 Sokak’ta oturuyor.

V Apartmanın 3 katına çıktım.

V Prof Dr Alper Aker’in yeni kitabını okudun mu?

V Sabah saat 09 00’da uyandım.

V XXI yüzyılda teknoloji iyice ilerledi.

V Bir sonbahar sabahı yağmur yağıyordu.

V Sinemaya saat 14 00’te gideceğiz.

V Av Sahra Mutlu davayı kazandı.

V Cumhuriyetimizin 90 yıldönümünü kutladık.

139
TÜRKÇE Noktalama İşaretleri

NOKTALAMA İŞARETLERİ
Aşağıdaki hikâyede kutuların içine uygun noktalama işaretlerini koyunuz.

Kamç›s›z Yönetim

Atatürk bir gece tramvaya binmek iste-

di Bunun üzerine atl› tramvay haz›rland›

Atatürk ve yaverleri şehre indiler Tramvaya

bindiler

Tramvayc› yerini ald› Kamç›y› şaklatt›

Atatürk sordu

Sen atlar› kamç› ile mi yönetirsin

Elbette Paşam Kamç›s›z yönetilir mi

Neden yönetilmesin

Biz görmedik

Atatürk tramvayc›n›n yan›na ç›kt›

Sen şu yerini bana ver Ben kam-

ç›s›z yöneteyim

Tramvayc› derhâl yerini terketti Ata-

türk dizginleri eline ald› Kamç›s›z

tramvay atlar›n› sürmeye başlad›

Nas›l yönetebiliyor muyum

Benden daha güzel yönetiyorsunuz

Paşam

Ben de senin gibi yöneticiyim Ben de yüzbinlerce insan› yönettim Ama bir

tanesine kamç› kullanmad›m

Niyazi Ahmet BANO⁄LU

Nükbe ve F›kralar›yla Atatürk

140
TÜRKÇE Noktalama İşaretleri

KESME İŞARETİ
Aşağıdaki cümlelerde kesme işareti doğru kullanıldı ise cümlenin başına "D", yanlış
kullanıldı ise "Y" yazınız.

2008’den beri okula gidiyorum.

Ayşeler bize geldiler.
Mustafa Kemal İlkokulu’nda okuyorum.
Arkadaşım Neslihan Sivas’lıdır.
Kitaplık’taki kitapların hepsini okudum.
Cumhuriyet Bayramı’nı coşkuyla kutladık.
Esra’nın kendine ait şiirleri varmış.
Öğretmenler Caddesi’nde oturuyoruz.
İstanbul’da yaşamak güzeldir.
Atatürk’çü Düşünce Derneği kurulmuş.
Köpeğim Karabaş’sız ben ne yaparım?
Öğretmen, Yusuf’a karnesini gülerek verdi.

NOKTA, ÜNLEM İŞARETİ, SORU İŞARETİ

Aşağıdaki cümleleri belirten noktalama işaretlerine göre tamamlayınız.

Sınavdan ...................................................................................................
Nokta

Okulda .......................................................................................................

Arkadaşımla ..............................................................................................
Ünlem İşareti

Hey .............................................................................................................

Yaşasın .......................................................................................................

Eyvah .........................................................................................................
Soru İşareti

Orada hava ..............................................................................................

Nerede ......................................................................................................

Günde kaç ................................................................................................

141
TÜRKÇE Noktalama İşaretleri

TIRNAK İŞARETİ
Aşağıdaki cümlelerde tırnak işareti kullanılması gereken yerlere tırnak işareti koyunuz.

3 Bütün öğrenciler Nutuk adlı eseri incelediler.

3 Atatürk Yurtta sulh, cihanda sulh! sözüyle barışa verdiği önemi dile getirmiştir.

3 Yıllardır Nasrettin Hoca Fıkraları adlı kitabı okurum.

3 Kedinin İngilizce karşılığı cat tir.

3 Yaşlı kadın Yetişin! diye bağırdı.

3 İlkokul birinci sınıfta Atatürk Ölmedi adlı şiiri okumuştum.

3 Annem Bir gün beni anlayacaksın. dedi.

3 Atalarımız çalışmanın önemini anlatmak için İşleyen demir ışıldar. demişlerdir.

3 En son Soru Fabrikası adlı test kitabını çözdüm.

KONUŞMA ÇİZGİSİ
Aşağıdaki cümleleri konuşma çizgisi kullanarak tekrar yazınız.

Öğretmenim “Eser, sanırım sen öde- Annem odamın dağınıklığını gö-

vini yapmadın.” dedi. Ben de “Evet rünce “Samet lütfen odanı toplar
öğretmenim. Hastaydım yapama- mısın?” dedi. Ben de “Özür dilerim
dım.” dedim. Öğretmenim “Geç- anneciğim. Hemen topluyorum.”
miş olsun.” dedi. dedim.

.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
142
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
TÜRKÇE Noktalama İşaretleri

ÜNLEMLERLE CÜMLE KURALIM

Aşağıda verilen ünlemleri birer cümlede kullanınız.

ha  .........................................................................................................................
vah  .........................................................................................................................
ay  .........................................................................................................................
of  .........................................................................................................................
hey  .........................................................................................................................
ey  .........................................................................................................................
haydi  .........................................................................................................................
eyvah  .........................................................................................................................
yaşasın  .........................................................................................................................
imdat  .........................................................................................................................

NOKTALAMA İŞARETLERİ
Aşağıdaki metinde yay ayraçların içlerine gereken noktalama işaretlerini koyunuz.

Ormanlar kralı aslan bir gün uyurken( ) fare

aslanın üzerinde dolaşmaya başlamış( ) Aslan si-
nirlenip fareyi yakalamış( ) Fare yalvarmış( )

( )Ne olur beni bırak( ) Belki bir gün sana iyili-

ğim dokunur( ) demiş( )

Aslan gülerek( )

( )Sen küçücük bir faresin bana ne iyiliğin doku-

nabilir( ) deyip( ) fareye acımış ve onu bırakmış( )

Aslan bir gün avcının tuzağına yakalanmış( )

Bunu gören fare hemen dişleri ile tuzağın iplerini
kemirerek kesmiş( ) Aslanı tuzaktan kurtarmış( ) Aslan böylece yapılan bir iyiliğin karşılıksız
kalmayacağını anlamış( )

143
TÜRKÇE Noktalama İşaretleri

Aşağıdaki hikâyede yay ayraçların içlerine uygun noktalama işaretlerini yerleştiriniz.

Soruları cevaplayınız.
ARILAR
İlkbahar geldi ( ) Güneş ( ) karları eritti ( ) Derelerde ( ) ırmaklarda ( ) nehirlerde sular
kabardı ( ) Ağaçlarda küçük küçük ( ) yeşil yeşil yapraklar belirdi ( ) Tomurcuklar gerilip şişti
( ) Arılar ( ) gözlerine ovuşturarak çevreye bakındılar ( ) Elma ağacına doğru uçtular ( )
– Karnımız aç ( )Bize yemek var mı ( ) dediler ( )
Elma ağacı ( )
– Ah ne yazık ( ) dedi ( ) Çok erken geldiniz ( ) Çiçeklerim daha açılmadı ( ) Kiraz ağa-
cına gidin ( ) Belki onun çiçekleri açılmıştır ( ) Arılar kiraz ağacının dallarına kondular ( )
– Sevgili kiraz ağacı ( ) bize biraz yiyecek verir misin ( )
Kiraz ağacı ( )
– Haftaya gelirseniz size güzel bir ziyafet çekerim ( ) dedi ( ) Arıcıklar hâlsiz kovanlarına
dönerken menekşeleri gördüler ( ) Bahçenin bir köşesinde ne güzel açmışlardı ( ) Hemen
oraya uçtular ( ) Onların tatlı ( ) kokulu ballarıyla karınlarını doyurdular ( ) Kovanlarına bol
bol polen taşıdılar ( )

1. İlkbahar gelince güneş ne yaptı?

...................................................................................................................................................

2. İlkbahar gelince ağaçlarda hangi değişiklikler oldu?

...................................................................................................................................................

3. Arılar nereye doğru uçtular?

...................................................................................................................................................

4. Elma ağacı, arılara ne dedi?

...................................................................................................................................................

5. Elma ağacı arılara hangi ağaca gitmelerini söyledi?

...................................................................................................................................................

6. Arılar karınlarını nerede doyurdular?

...................................................................................................................................................

144
Noktalama İşaretleri Test 20

GORD‹ON
Çok es­ki çağ­lar­da An­ka­ra’n›n gü­ney­ba­t›­s›n­da  çift­çi­lik­le uğ­ra­şan Frig­ler ya­ş›­yor­lar­d›.
Bu ça­l›ş­kan in­san­lar top­ra­ğ› iş­li­yor, bol ürün el­de edi­yor­lar­d›.
Bir za­man gel­di, bu çift­çi top­lu­mun­da bir­ta­k›m s›­k›n­t›­lar baş­la­d›. So­run­la­r›­n›n çö­zü­me
ka­vuş­tu­rul­ma­s› için bir kral seç­me­ye ka­rar ver­di­ler. Fa­kat, na­s›l bir se­çim ya­pa­cak­la­r›­n›
bi­le­mi­yor­lar­d›. Bu­nun için ken­tin en bü­yük ta­p›­na­ğ›­n›n kâ­hi­ni­ne baş­vur­du­lar.
Kâ­hi­nin ya­n›­t› şöy­le ol­du:
- Çok er­ken sa­at­ler­de, he­nüz şa­fak sök­me­den kim ken­tin mey­da­n›­na yük ara­ba­s›y­la
gi­rer­se, kra­l›­n›z o ola­cak­t›r.
Bir­kaç gün son­ra he­nüz şa­fak sök­me­miş­ti ki; Gor­di­as ad›n­da bir köy­lü ken­tin mey­da­
n›­na gir­di. Gor­di­as öküz­le­rin çek­ti­ği bir kağ­n› ara­ba­s›­na dol­dur­du­ğu yük­le­ri pa­zarda sat­
ma­ya gi­di­yor­du.
Halk bü­yük bir coş­kuy­la kar­ş›­la­d› Gor­di­as’›. Onu kral ilan edip sa­ra­ya gö­tür­dü­ler. Böy­le­
ce o ken­tin ilk kralı Gor­di­as ol­du. O gün­den son­ra da bu ken­te Gor­di­as’›n ken­ti Gor­di­on
de­nil­di.
Do­ğan Kar­deş­ler Der­gi­si
(K›­sal­t›l­m›ş­t›r.)

(‹lk 4 so­ru­yu parçaya gö­re cevapla­ 4. Halk sa­ba­h Gor­di­as’› na­s›l kar­ş›­l›­yor?
y›n›z.) A. bü­yük bir coş­kuy­la
B. ağ­la­ya­rak
1. Çok es­ki çağ­lar­da An­ka­ra’n›­n gü­ney C. si­nir­li bir şe­kil­de
ba­t›­s›n­da kim­ler ya­ş›­yor­muş? D. umur­sa­maz bir ta­v›r­la
A. Lid­ya­l›­lar B. Hazarlar
C. Pers­ler D. Frig­ler

2. Çift­çi­ler so­run­la­r›­n› gi­der­mek için ne 5. “Kol­la­r›­n› aç­t› ( )” cüm­le­sin­de yay ay­

yap­ma­ya ka­rar ver­miş­ler? raç yerine aşa­ğ›­da­ki nok­ta­la­ma işa­
A. kral seç­me­ye ret­le­rin­den han­gi­si ge­ti­ril­me­li­dir?
B. baş­kan seç­me­ye A. (.) B. (:)
C. göz­cü seç­me­ye C. (,) D. (...)
D. Ki­tap okuma alışkanlığı

3. Gor­di­as sa­ba­h›n er­ken sa­at­le­rin­de ne­ 6. Aşa­ğ›­da­ki k›­salt­ma­la­r›n han­gi­sin­de

re­ye gi­di­yor­muş? nok­ta yan­l›ş yer­de kul­la­n›l­m›ş­t›r?
A. ki­li­se­ye B. pa­za­ra A. Prof. B. C.a.d
C. oku­la D. evi­ne C. Doç. D. Av.
145
Noktalama İşaretleri Test 20
7. “Yu­mur­ta­lar ta­ze mi­dir( )” cüm­le­sin­de
yay ayraçla gösterilen yere aşa­ğ›­da­ki
nok­ta­la­ma işa­ret­le­rin­den han­gi­si ge­ti­
ril­me­li­dir?
A. (:) B. (.)
C. (,) D. (?)
8. “Tat­l› dil y›­la­n› de­li­ğin­den ç›­ka­r›r.” ata­
sö­zünde han­gi ke­li­me­den son­ra vir­gül
ko­nul­ma­l›­d›r?
A. y›­la­n› B. dil
C. tat­lı D. de­li­ğin­den
9. “Tür­ki­ye’nin de­niz­le­ri şun­lar­d›r” cüm­le­
si­nin so­nu­na han­gi nok­ta­la­ma işa­re­ti
ko­nul­ma­l›­d›r?
A. (:) B. (:)
C. (;) D. (...)
10. Aşa­ğ›­da­kilerin han­gi­sin­de kes­me işa­
re­ti­ne ge­rek yok­tur?
A. TBMM’de B. Oğuz’a
C. Kay­se­ri’li D. Ay­d›n’a
11. Aşa­ğ›­da­ki bil­gi­ler­den han­gi­si yan­l›ş­t›r?
A. Eş görevli kelimeler arasına virgül
konur.
B. Her cüm­le­nin so­nu­na nok­ta ko­nur.
C. Özel adlara ge­ti­ri­len çekim ek­leri
kes­me işa­re­tiy­le ay­r›­l›r.
D. So­ru cüm­le­si­nin so­nu­na so­ru işa­re­ti
ko­nur.
146
12. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­le­rin han­gi­sin­de vir­
gül kal­d›­r›­l›r­sa cüm­le­nin an­la­m›n­da
de­ği­şik­lik olur?
A. An­ka­ra, Tür­ki­ye’nin baş­ken­ti­dir.
B. Za­val­l›, yok­sul bir adam­d›.
C. Has­ta, ço­cu­ğa kö­tü kö­tü ba­k›­yor­
du.
D. Kar­de­şim, ya­şa­d›k­la­r›­n› unu­ta­m›­yor­
du.
13. Aşağıdakilerden hangisinin sonuna
ünlem işareti konulmaz?
A. İmdat B. Eyvah
C. Vah vah D. Değerli
14. “Bir per­şem­be gü­nü bi­zi s›­n›f­tan al­d›­lar
( ) yu­ka­r›­ya ç›­kar­d›­lar ( ) Ye­ni po­tin­ler
ver­di­ler ( ) Aca­ba ne ola­cak ( )”
Yu­ka­r›­da­ki me­tin­de yay ayraç iç­le­ri­
ne s›­ra­s›y­la han­gi nok­ta­la­ma işa­ret­le­ri
ge­ti­ril­me­li­dir?
A. (,) (.) (.) (?) B. (.) (,) (...) (:)
C. (,) (:) (,) (?) D. (:) (,) (:) (?)
15. 1. Öğretmen çocuğa sordu:
2. Arkadaşının kalemini sen mi aldın?
3. Hayır ben almadım?
4. Kim aldı öyleyse?
Aşa­ğ›­da­ki cümlelerin han­gi­sin­de yan­
lış noktalama yapılmıştır?
A. 4  B. 3  C. 2  D. 1
Noktalama İşaretleri Test 21
1. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­le­rin han­gi­sin­de kes­
me işa­re­ti yan­l›ş kul­la­n›l­m›ş­t›r?
A. Se­rap 1995’te doğ­du.
B. Ba­har’› gör­me­den yaz gel­di.
C. Ali’nin ara­ba­s› çok gü­zel.
D. T.C.’nin eşit yurttaşlarıyız.
2. “Git­me­miz ge­re­ki­yor ( ) bek­le­yen­ler
var.” cüm­le­sin­de yay ayraçla gös­te­ri­
len ye­re aşa­ğ›­da­ki nok­ta­la­ma işa­ret­
le­rin­den han­gi­si ge­ti­ril­me­li­dir?
A. (,) B. (:)
C. (;) D. (...)
3. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­le­rden han­gi­sinin so­
nu­na üç nok­ta (...) kon­ma­s› doğ­ru ol­
maz?
A. Gök sarı, toprak sarı, çıplak ağaçlar
sarı...
B. Bu ka­dar ko­lay so­ru­yu na­s›l çö­ze­
mez­sin...
C. Se­ni eli­me bir ge­çi­rir­sem...
D. On­da her tür­lü ki­tap bu­lu­nur: Po­li­si­
ye, ma­ce­ra, şi­ir...
4. “Dağ­l›k bir böl­ge­de us­ta ( ) ç›­ra­ğ›y­la
yürürken ç›­rak ( ) aya­ğ›­n› ta­şa çar­par (
) Can ac›­s›y­la “Ah ( )” di­ye ba­ğ›­r›r.”
Yukar›daki yay ayraçların içine s›­
ras›yla hangi noktalama işaretleri ge­
tirilmelidir?
A. (,) (.) (:) (!) B. (,) (!) (.) (.)
C. (,) (,) (.) (!) D. (,) (,) (!) (.)
147
5. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­le­rin han­gi­si­nin so­nu­
na so­ru işa­re­ti ko­nul­maz?
A. Kü­çük eli­ni kal­d›­r›p “Bek­le.” de­di
B. Bu­gün ders ça­l›ş­ma­y› dü­şü­nü­yor
mu­sun
C. Dünkü geziye kimler geldi
D. Meh­met bu­gün­ de mi gel­me­ye­cek
6. Aşa­ğ›­da­ki­ler­den han­gi­sin­de k›­sa çiz­gi
(-) kul­la­n›l­maz?
A. Sa­t›r son­la­r›n­da bit­me­yen ke­li­me­le­
rin bö­lün­müş ol­du­ğu­nu gös­ter­mek
için
B. Ke­li­me­le­ri he­ce­le­ri­ne ay›­r›r­ken
C. Bir­bi­riy­le iliş­ki­li iki ül­ke ad›­n›n ara­s›n­
da
D. C üm­le içe­ri­sin­de eş gö­rev­li ke­li­me­
le­rin ara­s›n­da
7. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­ler­den han­gi­si­nin so­
nu­na so­ru işa­re­ti konulmaz?
A. Ne za­man ge­le­cek bi­lin­mez
B. Ne­den gel­miş­ler
C. Ne za­man gi­de­cek­ler
D. Na­s›l çalışacaksın
8. Genç k›z ( ) bir­den si­nir­len­di( )
( )Kim­se ba­na işi­mi öğretemez( )
Yu­ka­r›­da­ki cümlelerde yay ayraçla
be­lir­ti­len yer­le­re s›­ra­s›y­la han­gi nok­ta­
la­ma işa­ret­le­ri ge­ti­ril­me­li­dir?
A. (,) (:) (–) (!) B. (,) (.) (!) (–)
C. (,) (.) (–) (!) D. (.) (–) (–) (!)
Noktalama İşaretleri Test 21

9. “Genç çocuğa ba­ka­rak gü­lü­yor­du.” 14. Hi­tap ke­li­me­le­rin­den son­ra aşa­ğ›­da­ki

cüm­le­sin­de an­lam ka­r›­ş›k­l›­ğ›­n› ön­le­ nok­ta­la­ma işa­ret­le­rin­den han­gi­si kul­
mek için han­gi ke­li­me­den son­ra vir­gül la­n›­l›r?
ko­nul­ma­l›­d›r? A. (‘) B. (.)
A. gü­lü­yor­du B. genç C. (?) D. (,)
C. ba­ka­rak D. çocuğa

10. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­le­rin han­gi­si­nin so­nu­

na ün­lem işa­re­ti kon­maz? 15. Aşağ›daki cümlelerin hangisinde, vir­
A. Ey­vah, ye­mek taş­t› gül yanl›ş yerde kullan›lm›şt›r?
B. Aa, olur mu öy­le şey A. Elmay›, portakal› çok severim.
C. Ha­y›r, gel­me­ye­cek­sin B. Yaşl› , kad›na yer verdim.
D. Boş ye­re çok üzül­dü C. Anneler, çocuklar›n› çok severler.
D. Kuşlar›, ağaçlar› ve çiçekleri koru-
mal›y›z.
11. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­le­rin han­gi­si­nin so­nu­
na nok­ta kon­ma­l›­d›r?
A. Yaşasın, köye gidiyoruz 16.
B. Of of, çok kö­tü yan­m›ş
3 Kısaltmalarda kullanılır.
C. Ki­ta­b› sen mi al­d›n
3 Tarih ve saat yazarken kullanılır.
D. Top­lan­t›­da ko­nuş­ma yap­t›m
3 Cümlelerin sonunda kullanılır.

12. Hangi seçenekte noktalama yanlışı Yukarıdaki görevler aşağıdaki nokta­

yapılmıştır? lama işaretlerinden hangisine aittir?
A. Oto­büs 11,30 da kal­ka­cak
A. kısa çizgi B. nokta
B. 352.37TL
C. ünlem D. soru işareti
C. 12.03.1992’de
D. 3. ol­du

17. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin so­

13. “Ata­türk, as­ker­le­ri­ne şö­yle ses­le­ni­yor­du ( )” nuna soru işareti konmalıdır?
cüm­le­sin­de yay ayraç yerine han­gi A. Ne dediğini anlayamadım
nok­ta­la­ma işa­re­ti ge­ti­ril­me­li­dir? B. Ne yöne gittiğini sordum
A. (;) B. (.) C. Ne zaman sana kötü davrandık
C. (:) D. (!) D. Kimin kazandığını biliyorum

148
TÜRKÇE Okuyalım , Anlayalım

GÖRÜNCE
Uçan bir kuş görünce Açan bir gül görünce
Ben de onunla göğe Umutlara can gelir
Uçarım kanat kanat Topraklardan yemyeşil
Engine maviliğe Bir heyecan yükselir

Solan bir gül görünce Bir kelebek görünce

Üzülür dertlenirim Pırıl pırıl, rengârenk
Bir şeyler kopar benden Kananında uçuşur
Bir mum gibi eririm. Yüreğimde bir âhenk.
Rıfkı KAYMAZ

Aşağıdaki ifadeleri şiire göre eşleştiriniz.

Solan bir gül görünce 1 A Umutlara can gelir.

Açan bir gül görünce 2 B Ben de onunla göğe uçarım.

Uçan bir kuş görünce 3 C Üzülür dertlenirim.

Bir kelebek görünce 4 D Pırıl pırıl rengârenk kanadında uçuşur.

Aşağıda boş bırakılan yerleri şiire göre doldurunuz.

H Şiir ........................ kıtadan oluşmaktadır.

H Şiir ........................ dizeden oluşmuştur.

H Şiirin adı ..................................... 'dir.

H Şiirin şairi ........................................... dır.

H Şiirin konusu ..............................................................................................................................

H Şiirin ana duygusu ....................................................................................................................

149
TÜRKÇE Yazım Kuralları

-Kİ EKİNİN YAZIMI

Aşağıdaki cümlelerde yazım yanlışları yapılmıştır. Doğrularını noktalı yerlere yazınız.

Bankada ki paranın toplam tutarı beş yüz on milyondur.

........................................................................................................................................................

Evde ki kitapların tozunu aldım.

........................................................................................................................................................

Sınıfta ki öğrenciler sessizce bekliyordu.

........................................................................................................................................................

O kadar yorgunumki hemen uyuyacağım.

........................................................................................................................................................

Ağacın dalında ki elmalar çok güzeldi.

........................................................................................................................................................

Aşağıdaki tabloda verilen cümlelerde "-ki" eki ile ilgili doğru sütunu işaretleyiniz.

Cümleler Bağlaç olan ki Ek olan -ki

Planlı ol ki başarılı olasın.

Bahçedeki kediyi bir türlü yakalayamadım.

Öyle bir çalıştım ki ablam şaşırdı.

Şuradaki evde oturuyoruz.

Sıra bana gelmedi ki tost alayım.

Öyle çok acıktım ki ekmeğin tamamını yiyebilirim.

Evdeki hesap çarşıya uymaz.

Bunu çok beğendim ki aldım.

Okuldaki arkadaşlarımla iyi anlaşıyorum.

150
TÜRKÇE Yazım Kuralları

-Mİ EKİNİN YAZIMI

Aşağıdaki cümlelerde "-mi" soru ekinin yazımıyla ilgili yanlışlıklar yapılmıştır. Cümleleri
doğru olarak yazınız.

Sen de geliyormusun?
.........................................................................................................................

Evemi gidiyorsun?
.........................................................................................................................

Temizliğine dikkat etmiyormusun?

.........................................................................................................................

Yarın akşam gelmeyi düşünüyormusun?

.........................................................................................................................

Bizimle sizmi ilgileneceksiniz?

.........................................................................................................................

Buraya benim içinmi geldiniz?

.........................................................................................................................

Ödevini düzenli yaptınmı?

.........................................................................................................................

-DE EKİNİN YAZIMI

"–De"ekinin yazımı ile ilgili doğru yazılan cümlelerin başına "D", yanlış yazılan cümlelerin
başına "Y" yazınız.

Köpeğimde durmadan havlıyordu. Annemde benimle parka geldi.

Bu cadde de bizim evimiz var. Deniz de yüzmeye bayılırım.

Beren’de yeni elbise almış. Tatil olsada memlekete gitsem.

Bende seninle aynı fikirdeyim. Çiçeklerin de dili vardır.

Silgim sen de kalmış. Hayvanlarında sevgiye ihtiyacı vardır.

Selen de geziye katılacakmış. Dilde bir iletişim aracıdır.

Okulun bahçesi de güzel. Çocuklarda sorumluluklarını bilmelidir.

151
TÜRKÇE Yazım Kuralları

Aşağıdaki cümlelerde yazım yanlışları yapılmıştır. Yanlışları düzelterek cümleleri nokta-

lı yerlere yeniden yazınız.
Cumhuriyet 29 ekim 1923'te ilan edildi.
.........................................................................................................................

Afyon'lular misafirperver olurlar.

.........................................................................................................................

Kedim yumak, bütün evi dağıtmıştı.

.........................................................................................................................

Dün istanbul boğazından geçtik.

.........................................................................................................................

Alman'lar Türk'çe öğrenmek için türkiyeye gelmiş.

.........................................................................................................................

Aşağıdaki cümlelerde kısaltmalarla ilgili yanlışlıklar yapılmıştır. Yanlışları düzelterek

cümleleri yeniden yazınız.

Ambarlı m.a.h. Öğretmenler cad. N: 18’de oturuyoruz.

......................................................................................................................................................

23 Nisan 1920’de TB.MM açıldı.

......................................................................................................................................................

Prof Dok Hasan Avcı’dan randevu aldım.

......................................................................................................................................................

Dersin bitmesine 15 dak. 3 san. var.

......................................................................................................................................................

Okulda bütün öğrencilere b.c.g aşısı yapıldı.

......................................................................................................................................................

152
Yazım Kuralları Test 22

MEHMETÇ‹K
Mus­ta­fa Ke­mal, ya­n›n­da­ki­ler­le hü­kü­met ko­na­ğ›­na doğ­ru gi­di­yor­du. Yol­da üs­tü ba­ş›
y›r­t›k, pos­tal­la­r› pat­la­m›ş si­lah­s›z bir er gör­dü. Yü­zü­nün ren­gi ba­k›­ra dön­müş, za­y›f­l›k­tan
de­ri­si ke­mi­ği­ne ya­p›ş­m›ş bir Türk as­ke­ri ağ­l›­yor­du.
Mus­ta­fa Ke­mal pe­ri­şan hâl­de­ki as­ke­re ses­le­ndi:
-- As­ker ağ­la­maz ar­ka­daş!... Ni­ye ağ­l›­yor­sun?
Er ir­kil­di. Ba­ş›­n› kal­d›r­d›. Bu se­si ta­n›­yor­du. Bu yüz ona hiç ya­ban­c› de­ğil­di. Bir­den doğ­
rul­du. Ana­far­ta­lar’da­ki ko­mu­ta­n›­n› ta­n›­m›ş­t›.
Ana­do­lu’nun yü­rek­li ço­cu­ğu içi­ni çek­ti:
-- Düş­man mem­le­ke­ti bas­t›. Hü­kü­met si­la­h›­m›­z› al›p bi­zi sa­l›­ver­di. Top­ra­ğ›­m›­za gi­ren
düş­ma­n› na­s›l ko­va­ca­ğ›m?
Mus­ta­fa Ke­mal de­rin bir so­luk al­d›. Son­ra, bu­ğu­la­nan ma­vi göz­le­rin kar­ş›­s›n­da­ki erin
göz­le­rin­de do­laş­t›­ra­rak:
-- Üzül­me ço­cu­ğum! Gel be­nim­le, de­di.
‹ş­te, Mus­ta­fa Ke­mal’in Ana­do­lu’da, Sam­sun de­po­sun­dan giy­di­rip si­lah­lan­d›­ra­rak
ya­n›­na al­d›­ğ› ilk er bu Meh­met­çik’tir.
Ra­k›m ÇA­LA­PA­LA

(‹lk 5 so­ru­yu metne gö­

re cevapla­ 4. Mus­ta­fa Ke­mal as­ke­re ne ya­p›­yor?
y›n›z.) A. Onu öy­le­ce b›­ra­k›­yor.
B. Ya­n›­na al›­yor.
1. Mus­ta­fa Ke­mal ya­n›n­da­ki­ler­le bir­lik­te C. Sa­va­şa yol­lu­yor.
ne­re­ye gi­di­yor­muş? D. Evi­ne gön­de­ri­yor.
A. or­du­gâ­ha
B. sa­ra­ya
C. hü­kü­met ko­na­ğ›­na
D. evi­ne
5. Yu­ka­r›­da­ki ya­z›­n›n tü­rü ne­dir?
2. Mus­ta­fa Ke­mal ki­mi ağ­lar­ken gör­müş? A. ma­ka­le B. hi­kâ­ye
A. Türk as­ke­ri­ni B. Ço­cu­ğu C. anı D. ma­sal
C. Ko­mu­ta­nı D. Halk­tan bi­ri­ni

3. Mus­ta­fa Ke­mal ses­le­nin­ce er ne ya­p›­

yor?
A. Ko­nuş­ma­ya baş­l›­yor 6. Aşa­ğ›­da­ki ke­li­me­ler­den han­gi­si­nin
B. Ba­ş›­n› önü­ne eği­yor. ya­z›­m› yan­l›ş­t›r?
C. Se­lam ve­ri­yor. A. pa­zar er­te­si B. zan­net­mek
D. ‹r­ki­lip ba­ş›­n› kal­d›­r›­yor. C. af­fet­mek D. kay­bol­mak
153
Yazım Kuralları Test 22
7. Aşa­ğ›­da­ki al­t› çi­zi­li ke­li­me­ler­den han­
gi­si­nin ya­z›­m› yan­l›ş­t›r?
A. As­ma köp­rü tra­fi­ğe aç›l­d›.
B. İngiltere'nin başkenti Londra'dır.
C. Bir ta­k›m in­san­lar bu­ra­ya doğ­ru ge­
li­yor­lar.
D. Gü­neş bat­t›, Ay doğ­du.
8. Aşa­ğ›­da­ki ke­li­me­ler­den han­gi­si­nin
ya­z›­m› yan­l›ş­t›r?
A. tren B. grup
C. ji­let D. si­por­cu
9. “Ki” eki­nin ya­z›­l›­ş› han­gi cüm­le­de doğ­
ru­dur?
A. Seninki yoksa, onun kitabına bakıver.
B. Kar yağmadıki yollar kapansın.
C. Yarın ki maçın sonu ne olacak ba-
kalım.
D. Öyle yorgunumki gözlerim kapanı-
yor.
10. Aşa­ğ›­da­ki cümlelerin hangisinde al­t›
çi­zi­li ke­li­me­nin ya­z›­m› yan­l›ş­t›r?
A. Ben bu­ra­la­r› ka­r›ş ka­r›ş gez­dim.
B. Ara­dan aşa­ğ› yu­ka­r› beş y›l geç­ti.
C. Sa­bah olun­ca apar to­par yo­la ç›k­
t›k.
D. Or­du­ya de­niz al­t›­lar al›­na­cak­m›ş.
11. Aşa­ğ›­da­ki ke­li­me­ler­den han­gi­si­nin
ya­z›­m› doğ­ru­dur?
A. traş B. pi­las­tik
C. p­rog­ram D. tırafik
154
12. Aşa­ğ›­da­ki ke­li­me­ler­den han­gi­si­nin
ya­z›­l›­ş› yan­l›ş­t›r?
A. la­le B. zan­bak
C. orki­de D. süm­bül
13. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­ler­den han­gi­sin­de
ya­z›m yan­l›­ş› ya­p›l­m›ş­t›r?
A. 29 Ma­y›s 1453’ü unut­ma­ya­l›m.
B. Gü­neş bu­gün çok ›s›­t›­yor.
C. Avu­kat R›­za bey gel­di.
D. Son­ba­har­da ha­va­lar se­rin­ler.
14. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­le­rin han­gisin­de ya­
z›m yan­l›ş­ı yapılmıştır?
A. Bu ka­lem se­nin mi?
B. Bun­la­r› sa­na Ha­kan m› an­lat­t›?
C. O be­ni ta­n›­d› m› der­sin?
D. Bu ki­ta­b› ni­çin oku muyorsun?
15. Aşağ›daki tarihlerden hangisinin
yaz›m› yan­l›ş­t›r?
A. 10 Kas›m 1938 B. 23 nisan 1920
C. 18 Mart 1915 D. 29.10.1920
16. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ya-
zım yanlışı yapılmıştır?
A. Beslenme çantasında elma da var.
B. Son zamanlarda çok yoruldum.
C. Araba da telefonumu unutmuşum.
D. Bilgisayara virüs bulaşmış.
Yazım Kuralları Test 23
1. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­le­rin han­gi­sin­de ya­
z›m yanlışı ya­p›l­m›ş­t›r?
A. Mek­tu­bu­na “De­ğer­li ar­ka­da­ş›m” di­
ye baş­la.
B. 25 Mart 1955’te doğ­muş.
C. 2004’te li­se­yi bi­tir­miş.
D. Kon­ser sa­at 20.00’ye er­te­len­miş.
2. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­le­rin han­gi­sin­de özel
adların ya­z›­m›y­la il­gi­li bir yan­l›ş­l›k ya­
p›l­m›ş­t›r?
A. Ur­fa­l› bir dok­tor­du.
B. Arif Bey ya­ş›­yor­muş.
C. Bu­gün Yorgun Savaşçı fil­mi­ni sey­ret­
tik.
D. ‹s­tas­yon cad­de­si çok iş­lek.
3. Aşa­ğ›­da­ki ta­rih­ler­den han­gi­si­nin ya­
z›­m› yan­l›ş­t›r?
A. 12 fiu­bat Sa­l›
B. 8 Ni­san Cu­mar­te­si
C. 15 Ha­zi­ran Pa­zar C. “Mi” eki bi­ti­şik ya­z›l­ma­l›­d›r.
D. 10 ey­lül Per­şem­be
4. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­le­rin han­gi­sin­de “de”
yan­l›ş­yazılmıştır?
A. Bu mey­ve­ler ma­nav­da sa­t›­l›­yor.
B. Bu iş­de ona gö­re de­ğil.
C. Bu f›r­sa­t›da ka­ç›r­d›m.
D. B u­ra­ya gel de ba­na yar­d›m et.
155
5. Aşa­ğ›­da­ki ke­li­me­le­rin han­gi­si­nin ya­
z›­m› ya­nl›ş­t›r?
A. gök kuşağı B. büyükbaş
C. açıkgöz D. K›­z›­l›r­mak
6. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­le­rin han­gi­sin­de al­t›
çi­zi­li ke­li­me­de bir ya­z›m yan­l›­ş› var­d›r?
A. Ba­bam spor ya­p›­yor.
B. Do­ğu Ana­do­lu’da bu­lun­dum.
C. Ma­dem­ki gel­mi­yor­sun öy­ley­se biz
ge­le­lim.
D. Fa­tih’ten bu­ra­ya ge­liy­or­muş.
7. Aşağ­›da­ki cüm­le­ler­de ve­ri­len iki­le­me­
ler­den han­gi­sinin ya­z›­m› doğ­ru­dur?
A. V›­z›r, v›­z›r hiç dur­mu­yor.
B. H›z­l›, h›z­l› ko­nuş­ma an­la­m›­yo­rum.
C. Ara­ba­lar ağ›r, ağ›r iler­li­yor­du.
D. ‹h­ti­yar adam ya­vaş ya­vaş yü­rü­yor­
du.
8. “Mersinli Ali Bey bu­ra da m› ka­l›­yor?”
Cüm­le­sin­de­ki yan­l›ş nas›l dü­zel­ti­lir?
A. “De” eki bitişik ya­z›l­ma­l›­d›r.
B. Cümlenin sonuna nokta konmalıdır.
D. “Bey” kelimesinin ilk harfi küçük ya-
zılmalıdır.
9. Aşa­ğ›daki­le­rin han­gi­sin­de ya­z›m yan­
l›­ş› yok­tur?
A. Ay­şe ha­n›m
B. Ok­tay bey
C. Meh­met Şahin
D. Si­bel güleryüz
Yazım Kuralları Test 23

10. “Şe­ker­çi - rüz­gâr - yamur - te­bes­süm -
prop­lem”
Yu­ka­r›­da­ki ke­li­me­ler­den kaç ta­ne­si­
nin ya­z›­m› yan­l›ş­t›r?
A. 2 B. 3
C. 4 D. 5
11. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­le­rin han­gi­sin­de ya­
z›m yan­l›­ş› ya­p›l­ma­m›ş­t›r?
A. Bunları biliyormusunuz?
B. Hoş gel­di­niz efen­dim.
C. Gü­le, gü­le yo­lu­nuz aç›k ol­sun.
D. Bu ev kilimalı mı?
12. “1999 Y›­l›­n›n so­ğuk bir k›ş ak­şa­m›y­d›.”
cüm­le­sin­de­ki yan­l›ş na­s›l dü­zel­ti­lir?
A. 1999 ya­z›y­la ya­z›l­ma­l›dır.
B. So­ğuk ye­ri­ne so­guk ya­z›l­ma­l›dır.
C. Y›­l›­n›n kelimesinin ilk harfi kü­çük ya­
z›l­ma­l›dır.
D. Ak­şa­m›y­d› ye­ri­ne ak­şa m›y­d› ya­z›l­
ma­l›dır.
13. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­le­rin han­gi­sin­de ya­
z›m yan­l›­ş› yok­tur?
A. Bu­gün gü­neş ile çalışacağız.
B. Ay, Dünya’nın uy­du­su­dur.
C. Gezegenler güneşin çevresinde
döner.
D. Ay! dün­yam ka­rar­d›.
15. “Ba­l›­ğa gi­de­limmi?” cüm­le­sin­de­ki ya­
z›m yan­l›ş­l›­ğ›­na ben­ze­yen bir yan­l›ş­l›k,
aşa­ğ›­da­ki cüm­lele­rin han­gi­sin­de ya­
p›l­m›ş­t›r?
A. Sen de geliyor musun?
B. Ders çal›şal›m m›?
C. Ben de gelebilir miyim?
D. Mehmet’i gördünmü?
16. “-Ki” eki hangi cümlede yanlış yazıl-
mıştır?
A. Erken yat ki erken kalkasın.
B. Akşam ki filmi izledin mi?
C. Yarınki toplantıya katılamayaca-
ğım.
D. Hemen evden çık ki okula geç kal-
mayasın.
17. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özel
adların yazımı ile ilgili bir yanlışlık ya-
pılmıştır?
A. 29 Ekim’de Cumhuriyet Bayramı’nı
kutladık.
B. Mustafa efendi arabası ile kaza
yapmış.
C. Türkiye’nin yedi bölgesi vardır.
D. Kedim Minnoş hastalandı.

14. Aşa­ğ›­da­ki cümlelerin han­gi­sin­de al­t›

çi­zi­li kelimelerin ya­z›­m›n­da bir yan­l›ş­l›k 18. Aşağıdakilerin hangisinde yazım yan-
ya­p›l­m›ş­t›r? lışı yoktur?
A. Yaş otuz­beş ol­muş. A. 2. inci
B. Bir­çok se­ne­ler geç­ti. B. kaymakam Erol bey
C. Ne var ki gö­rü­şe­me­dik. C. İzmirli
D. Bu­gün yor­gun mu­sun? D. türkçe
156
TÜRKÇE Okuyalım , Anlayalım

SAKLA SAMANI GELİR ZAMANI

Köyün birinde, havalar biraz soğuyunca saman fiyatları yükselmiş.Fiyatlar yükselince,

herkes elindeki samanları satmış. Bir tek Nazmi Dayı, alıcıların tüm ısrarlarına rağmen sat-
mamış samanını.
– Nazmi Dayı ,samanlığın ağzına kadar saman dolu, niye satmazsın saklarsın samanını,
diye sorduklarında hep aynı cevabı verirmiş :
– Sakla samanı gelir zamanı, dermiş.Mart ortasına doğru alıcılar yine kapısına dayanmış-
lar:
– Dayı, bak kış bitiyor, baharın ucu göründü görünecek, gel sat şu samanı, demişler.
Nazmi Dayı’nın cevabı yine aynı olmuş:
– Sakla samanı gelir zamanı.
– Ne zaman dayı?
Bahar göründü diyoruz sana; bak demedi deme, elinde kalacak saman. Dayının cevabı
değişmemiş:
– Sakla samanı gelir zamanı .
Ortalık ısınmaya, ağaçlar yapraklanmaya başladığı bir gece, birden hava dönmüş.
Fırtına, yağmur derken lapa lapa kar yağmaya başlamasın mı? Sabah uyananlar her yeri
kar örtülü bulmuşlar. Koyunlar, sığırlar ağıllarda kapalı kalmışlar. Kimse otlatmaya çıkara-
mamış hayvanlarını.
Samanı tükenen koşmuş Nazmi Dayı‘ya:
– Aman dayı, aman bana bir çuval saman!
– Yaaa, demiş Nazmi Dayı, ne demiştim ben size, sakla samanı gelir zamanı. Boyunlarını
bükmüş ötekiler:
– Ne desen haklısın, dayı .
Saman olduğunu duyan koşmuş Nazmi Dayı’ya. Çevre köylerden de alıcılar çıkın-
ca samanın çuvalı altın değerine çıkmış. Nazmi Dayı, mart sonunda sattığı çuval çuval
samanla koca bir han yaptırmış. Han kapısının üstüne de şöyle yazdırmış:
Sakla samanı, gelir zamanı, bahar zamanı, sattım samanı, yaptırdım bu hanı.

157
TÜRKÇE Atasözleri ve Deyimler

Aşağıdaki hikâye haritasını metne göre doldurunuz.

Hikâyenin
Hikâyede Zaman
Kahramanları
...................................... ......................................
...................................... ......................................
...................................... ......................................
Hikâyenin Adı

......................................

Hikâyede Yer Hikâyede Olay

...................................... ......................................
...................................... ......................................
...................................... ......................................

Aşağıdaki soruları metne göre cevaplayınız.

1. Saman fiyatları yükselince herkes ne yapmış?

........................................................................................................................................
2. Nazmi Dayı alıcıların ısrarlarına nasıl cevap vermiş?
........................................................................................................................................
3. Nazmi Dayı samanları ne zaman satmış?
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
4. Nazmi Dayı, yaptırdığı hanın kapısına ne yazdırmış?
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
5. "Sakla samanı gelir zamanı" atasözünü kısaca açıklayınız.
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................

158
TÜRKÇE Atasözleri ve Deyimler

Aşağıdaki tabloda verilen bilgilerden doğru olanlar için D kutusunu, yanlış olanlar için
Y kutusunu işaretleyiniz.

Bilgiler D Y
Atasözleri kalıplaşmış sözlerdir. Atasözlerindeki kelimelerin yerleri de-
1
ğiştirilemez.
2 “Komşu komşunun külüne muhtaçtır.” söz dizisi bir atasözü değildir.
Genellikle gerçek anlamı dışında kullanılarak bir düşünceyi dile geti-
3 ren, iki ya da daha fazla kelimeden meydana gelen kalıplaşmış söz
dizisine atasözleri denir.
4 “İstenmeyen aş, ya karın ağrıtır ya baş.” söz dizisi bir atasözüdür.
Atasözleri ile deyimler arasında biçim ve mecazi anlam yönünden
5
benzerlikler vardır.
Kelime grubu şeklindeki deyimlerden başka, cümle şeklinde deyim-
6
ler de vardır.
7 “Göze girmek” söz dizisi bir atasözüdür.
8 Atasözleri en az bir kelimeden meydana gelir.

Aşağıdaki atasözlerin anlamlarını açıklayınız.

Gülme komşuna gelir başına. Â .............................................................................................................

......................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................

Tembele iş buyur, sana akıl öğretsin. Â ..................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................

İğneyi kendine, çuvaldızı başkasına batır. Â .........................................................................................

.....................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................

Sanat altın bileziktir. Â .............................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................

159
TÜRKÇE Atasözleri ve Deyimler

ATASÖZLERİ
Aşağıdaki açıklamaların hangi atasözleriyle ilgili olduğunu eşleştiriniz.

A
Küçük şeyleri hor görenler büyük şeyleri
Az eli aşta gör, çok eli işte gör.
elde edemezler.

B
Küçük bir tehlike elverişli ortam bulunca Aza kanaat etmeyen çoğu
büyük sorunlara neden olur. bulamaz.

C
Aç kimse uyuyamaz. Az yiyen az uyur,çok yiyen güç
uyur.

Yemek az kişiyle onun dışında kalan işler D

Küçük ateş,çok odun yakar.
ise çok kişiyle daha çabuk yapılır.

Aşağıdaki metinlerde verilmek istenen öğüdü karşılayan atasözünü tahmin ediniz.

Bazıları, yapılan işlerin birçoğunu bana ve Ben dostlarımın benim kusurla-

başkasına mal ederler. Bu yanlıştır. Bir kişinin, rımı söylemelerini isterim. “Sen bu-
beş kişinin, elli kişinin böyle büyük davalarda dalasın, saçmalıyorsun.” desinler
ne önemi olur ki? Gönlünde vatan muhab- bana. Dostlar arasında açık, yiğit-
beti taşıyan her vatansever o günlerde bizim çe konuşulmasını isterim; dostların
gibi düşünmüş, bizimle beraber olmuştur. Millî düşünceleri ne ise, sözleri de o ol-
Mücadele’de aslan payını kendine ayırmakta malıdır.
hata vardır. Bir elin şamatası olur mu ki? Atasözü: ............................................
Atasözü: .............................................................. ............................................................

İnsanlar, çaresiz anlarında hep çaresizlikle- İyi bir sporcu mu yetiştireceksin?

rini öne çıkarırlar. Kötünün daha kötüsünü dü- Okuma yazma öğrenmeden yetiş-
şünür. Ancak yaşam hiç bu kadar karamsar tir. İyi bir müzisyen mi yetiştirecek-
olmayı gerektirmez. Her kötü zamanın sonu sin? Akıl gerçeğe ermeden sesleri
vardır. öğret. Çünkü bunları belli bir yaştan
Atasözü: ............................................................... sonra değil, erken yaşta öğretebi-
............................................................................... lirsin.
............................................................................... Atasözü: ............................................
............................................................

160
TÜRKÇE Atasözleri ve Deyimler

Aşağıdaki tabloda verilen bilgilerden doğru olanlar için D, yanlış olanlar için Y kutusu-
nu işaretleyiniz.

Bilgiler D Y

A “Dünyayı sel bassa ördeğe vız gelir.” söz dizisi bir deyimdir.

B Atasözlerini söyleyen kişilerin isimleri belli değildir.

“Sarımsağı gelin etmişler de kırk gün kokusu çıkmamış.” söz dizisi bir
C
atasözüdür.

D Deyimler, cümle içinde sıfat, isim ve zarf görevi yaparlar.

E “Eşeğini sağlam kazığa bağlamak.” söz dizisi bir deyim değildir.

F Deyimler genellikle mastar şeklinde olduklarından fiil çekimine girerler.

Deyim; ilim, sanat, meslek vb. gibi özel bir alanı ilgilendiren ve ancak
G
bu alanla sınırlı bir sözdür.

H Deyimler en az iki kelimeden meydana gelir.

Aşağıdaki kelimelerden deyimler oluşturunuz.

diretmek ayak gözü ..............................................................................

küplere göze
kabartmak
kabartmak kafa vermek ..............................................................................
karışmak kulak
..............................................................................
laf bulmak binmek
güçlük hor ..............................................................................
maskara düşmek çenesi
el ..............................................................................
olmak elden
ağzından almak
lafa ..............................................................................
batmak açık
kullanmak çıkarmak ..............................................................................

161
TÜRKÇE Atasözleri ve Deyimler

DEYİMLER VE ANLAMLARI
Aşağıdaki deyimlerin numarasını anlamlarının kutusuna yazarak eşleştiriniz.

1
hesap sormak Bir kimseyi, bir olayı veya şeyi abartmak.
2
gözünde büyütmek Başka birinin düşüncesine göre iş yapmak, davranmak.
3
Bir konuda açıklama ve savunma istemek, sorumlu
aklına uymak
tutmak.
4
barut kesilmek Çok öfkelenmek.

Aşağıdaki deyimlerin anlamlarını açıklayıp cümle içinde kullanınız.

kulağı delik Ê .............................................................................................................................

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
karnı zil çalmak Ê ......................................................................................................................
......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
etekleri tutuşmak Ê ...................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
sonradan görme Ê ....................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
çenesi düşmek Ê .......................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
küplere binmek Ê ......................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

162
Atasözleri ve Deyimler Test 24

1. 4. Aşağıdakilerden hangisi, “İnsanların,

1 Bir elin nesi var, iki elin sesi var.
2 Birlikten kuvvet doğar.
3 Akan su yosun tutmaz.
4 Yalnız taş duvar olmaz.
Buna göre kaç numaralı atasözünün
konusu diğerlerinden farklıdır?
A. 1 B. 2
C. 3 D. 4
2. D. El elin eşeğini türkü çağırarak arar-
arkadaş çevrelerinden etkilendiğini”
ifade etmektedir?
A. Dost başa, düşman ayağa bakar.
B. Bir musibet bin nasihattan yeğdir.
C. Körle yatan şaşı kalkar.
D. Ele verir öğüdü, kendi kırar söğüdü.
5. “Kimse, kimsenin işini kendi işi gibi be-
nimseyerek yapmaz.” açıklaması aşa-
ğıdaki atasözlerinden hangisine aittir?
A. Düşenin dostu olmaz.
B. Dost, kara günde belli olur.
C. Elden gelen öğün olmaz, o da vak-
tinde bulunmaz.
mış.

6. Kapıda yazılı deyimin

Padişahım, aman di- açıklaması aşağıdaki-
yene kılıç kalkmaz. Ekmek
lerin hangisinde vardır? Kapısı
A. Kendisi hiç çalışmaz.
Böyle diyen vezir, padişahtan ne iste- B. 
Geçimini sağladığı iş
mektedir? yeri
A. Kararlı olmasını C. Ekmek satılan yer
B. Teslim olan kişiye kötülük yapma- D. Evimiz herkese açık-
masını tır.
C. Akıllı olmasını
D. Başkasına danışmasını 7.
Zeki Çalışkan

Becerikli Kurnaz

Bu özellikleri taşıyan çocuk için aşağı-

3. Yazın başı pişenin, kışın aşı pişer.
daki deyimlerden hangisini söylemek
Yukarıda yazılı atasözüyle vurgulan- doğru olur?
mak istenen aşağıdakilerden hangisi- A. Kafası almamak.
dir? B. Kafası bulanmak
A. tutumluluk B. çalışmak C. Kafası durmak
C. tecrübe D. huzur D. Kafası işlemek

163
Atasözleri ve Deyimler Test 24
8. Duygularımı anlattım sonunda. Sevdi- 12. Aşağıdaki atasözlerinin hangisinde
ğimi söyledim. Heyecanlarımı dile ge- olumsuz bir sonuçla karşılaşıldığı ifade
tirdim. edilmiştir?
Yukarıda kendini anlatan kişinin duru- A.  Akıllı, sözünü akılsıza söyletir.
mu aşağıdaki deyimlerden hangisiyle B. Tilkiyi kovalarken kurdu uyandırdı.
belirtilebilir? C. Aslanlar kazanır, tilkiler yer.
A. Açığa vurmak D. Bal tutan parmağını yalar.
B. Açıkta kalmak
C. Açık kapı bırakmak
D. Açık vermek

9. Aşağıdaki deyimlerden hangi ikisi 13. “Ak akçe kara gün içindir.” atasözüyle
aynı anlamdadır? aşağıdakilerden hangisinin önemi be-
I İleri gitmek II Ders vermek lirtilmiştir?
A. çalışmanın B. dayanışmanın
III Çizmeyi aşmak IV Yolunu kesmek C. tutumluluk D. yoksulluğun

A. I-II B. II-III
C. I-III D. II-IV

14. Aşağıdaki atasözlerinden hangisinin

anlamı farklıdır?
10. “Güneş girmeyen eve doktor girer.” A. Bir elin nesi var, iki elin sesi var.
atasözü aşağıdakilerden hangisiyle il- B. Danışan dağları aşmış, danışmayan
gilidir? düz ovada şaşırmış.
A. çalışma B. aile C. Akıl akıldan üstündür.
C. mutluluk D. sağlık D. Bin bilsen de bir bilene danış.

11. Çok tembelim, yatarım uyurum,

hiçbir iş yapmayı istemem.

Buna göre bu çocuğun özelliğini veren 15. Aşağıdaki deyimlerden hangisinin an-
deyim aşağıdakilerden hangisidir? lamı farklıdır?
A. Yan gelip yatmak A. Tepesi atmak
B. Adam içine çıkmamak B. Pire için yorgan yakmak
C. Etekleri zil çalmak C. Küplere binmek
D. İnce eleyip sık dokumak D. Kafası kızmak

164
TÜRKÇE Okuyalım , Anlayalım

PARAGRAFLARIN KONUSUNU BULALIM

Her y›l ço­ğa­lan ya­ş› ile de­dem, hiç­bir za­man yaş­l› ol­ma­m›ş­t›r. Di­li bi­zim di­li­
miz­dir.  Ya­şa­yan di­li kul­lan­ma­ya özen gös­te­rir. Bi­zi dik­kat­le din­ler, bi­zim­le tar­
t›­ş›r. Ku­şak ça­t›ş­ma­s› m›? Ha­y›r, de­dem­le ara­m›z­da hiç ol­ma­d›. O, hep bi­zim
ku­şak­tan­d›r; ye­ni­lik­le­ri se­vinç­le kar­ş›­lar. Ken­di ya­şam de­ne­yi­mi­ni, bir ›ş›k ola­rak
gös­te­rir, ›ş›­ğ› ya­kar. Biz, bu ›ş›k­tan ge­re­ği ka­dar ya­rar­la­n›­r›z. So­ru­la­r›­m›­z› her
za­man ya­n›t­lar. “Siz kü­çük­sü­nüz, an­la­maz­s›­n›z.” sö­zü­nü hiç kul­lan­maz.
Türkân Gedik BENG‹

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

Ar› kuşlar›, uçan böceklerle, özellikle ar› ve yaban ar›lar›yla beslenir.

Onun için bilim insanları onlara bu ad› vermişlerdir. Doğa, onlar› şaş›rt›c›
güzellikte bir k›l›ğa bürümüştür. Kimi kiraz gibi k›rm›z›, kimi kehribar gibi sap­
sar›, kimi de yapraklar gibi yemyeşildir. Ar› kuşu bir dala konduğu zaman
orada yeni tomurcuklanan bir çiçeği and›r›r. Gün ›ş›ğ›, tüylerinde oynaşt›ğ›
zamansa mücevher gibi par›ldar. Ar› kuşu küçük olmas›na küçüktür de
bütün küçük yarat›klar gibi kendisini dev aynas›nda görür.
Angel KARL‹YÇEV

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

165
TÜRKÇE Okuyalım , Anlayalım

PARAGRAFLARA BAŞLIK BULALIM

Aşağıdaki metinlere uygun başlık bulunuz.
......................................................................................
Bugün dedemin doğum günü. Dedem doğal› çok olmuş. Yaz›, k›ş›
baharlar› çok kez yaşam›ş. Dedem, her mevsim başlar›nda heyecan­
lan›r. Kar, ilk yağd›ğ›nda bizimle birlikte d›şar› ç›kar. Yüzünü gökyüzüne
uzat›r. Yüzüne kar tanelerinin değmesini ister. Kardan adam yaparken
yan›m›za gelir. Bizi izler.
Türkân Gedik BENG‹

......................................................................................
Çiftliğe varmam›z uzun sürmedi. K›sa bir dinlenme­
den sonra uçarcas›na çay›rlara koştum. K›r çiçeklerinin
bulunduğu yere yöneldim. Şöyle bir çevreme göz att›m.
Yeşil çimenlere biraz uzand›m. Sonra çiçekleri, yaprak­
lar›n› incitmeden okşad›m. Birden irkildim. Yap›şkan,
kara bir şey bulaşm›şt› ellerime. Bu kara, pis, yap›şkan
ziftti. Kim dökmüştü buralara? Güzelim çiçeklere ne
olmuştu böyle? Birilerini uyarmal›, doğay› kurtarmal›,
diye düşündüm.
Handan DERYA

......................................................................................
“Zaman, insan›n sahip olduğu tek sermayedir. Başar›n›n ilk şart› da bu
sermayeyi ak›ll›ca kullanmas›n› bilmek” diyen Edison, bir icat için yirmi
saat çal›şt›ğ› günlerden birinde uykuya mağlup olmuş. Yard›mc›s›na
yar›m saat sonra uyand›rmas›n› tembih ederek istirahate çekilmiş.
Yard›mc›, Edison’u tatl› ve derin bir uykuda bulunca, uyand›rmaya
k›yamay›p bir saat sonra kald›rm›ş. Edison uyan›r uyanmaz saati sormuş;
öğrenince de çok sevdiği yard›mc›s›n› şiddetle azarlayarak “Ne hakla
benim yar›m saatimi yersin?” demiş.
Yaşar DE⁄‹RMENC‹

166
TÜRKÇE Okuyalım , Anlayalım

PARAGRAFLARIN ANA FİKRİNİ BULALIM

Aşağıdaki paragrafların ana fikirlerini yazınız.

Atatürk, ulusumuzun uğrad›ğ› en haks›z, en tehlikeli günlerde meydana

at›lm›şt›r. Türk ulusunun hakl›l›ğ›n› savunmuş, ordular›n›n baş›na geçmiş, Ulusal

Kurtuluş Savaş›'nı vermiştir. Genç ve yeni Türkiye Cumhuriyeti’ni kurmuştur.

Kemal OCAK
........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

Bir ekmek fırınına girdiğimde burnuma, fırından yeni çıkmış

ekmeklerin kokusu gelir. Bu koku,ne hoştur. Sıcacık ekmeklerden

birinin ucunu koparıp yemek isteği uyanır içimde. Bu, midemin

dürtüsüdür. Kitap evlerine girdiğim zaman da burnuma kitapların

o kendine özgü kokusu gelir. Bu kokuyu da çok severim. Oradaki

kitaplardan birini alıp okumaya can atarım. Bu da beynimin dür­

tüsüdür ve beynim, midemin aksine her zaman açtır. Onu, sürekli beslemezsem bakışları­

mın donuklaşacağından, yüzümün anlamsızlaşacağından çok korkarım. Çünkü onun hiç

şakası yoktur.

Kemal OCAK
........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

167
TÜRKÇE Okuyalım , Anlayalım

ŞİİRİN TEMASI VE ANA DUYGUSU

Aşağıdaki şiirlerin temasını ve ana duygusunu yazınız.

Teması:...................................................
Güneyde mis kokulu bir ağaç,
Yuvarlak yaprakları ince, ...............................................................
Yaz gelip de güneş vurunca, Ana duygusu:.........................................
Dallarından bal akar.
...............................................................
...............................................................

Teması:...................................................
............................................................... Anneciğim seni ben,
Çiçeklerden, yemişten.
Ana duygusu:.........................................
Sarı saçlı bebekten,
............................................................... Canımdan çok severim.
...............................................................

Teması:...................................................
Bacalar tüter evlerde,
Gönül ilkbaharı özler. ...............................................................
Rüya görür alevlerde, Ana duygusu:.........................................
Sobalara dalan gözler.
...............................................................
...............................................................

Teması:...................................................
............................................................... Bir köy öğretmeniyim,
Evlerde motif, dillerde destan.
Ana duygusu:.........................................
Gölgesi düşer ay-yıldızın üstümüze;
............................................................... Ve gönüllerde büyür vatan.
............................................................... G. Mehmet UYTUN

168
TÜRKÇE Okuyalım , Anlayalım

Aşağıdaki şiiri okuyunuz.

MUSTAFA KEMALLER TÜKENMEZ

Tükenir elbet,
Gökte y›ld›z, denizde kum tükenir.
Bu vatan, bu topraklar cömert...
Kutsal bir ateşim ki ben, sönmez;
‹nan›n Mustafa Kemaller tükenmez.

Ben de etten kemiktendim elbet.

Ben de bir gün göçecektim elbet.
‹ki Mustafa Kemal var, iyi bilin:
Ben, işte o ikincisi sonsuzlukta;
Ruh gibi bir şey, görünmez.
‹nan›n Mustafa Kemaller tükenmez.

Hep kardeşliğe, bolluğa giden yolda,

Bilimin, yap›c›l›ğ›n ayd›nl›ğ›nda,
Güzel düşünceler, soyut fikirlerde ben,
Evrensel yeni buluşlarda.
Geriliği kovmuşum ben, dönmez.
‹nan›n Mustafa Kemaller tükenmez.

Baş›n m› dertte, beni hat›rla.

Duy beni en s›k›ld›ğ›n an.
Baştan sona, her şeyiyle bu vatan,
Sak›n ağlamas›n kas›mlarda;
Fatihler, Kanuniler ölmez.
‹nan›n Mustafa Kemaller tükenmez.
Halim YA⁄CIO⁄LU

169
TÜRKÇE Okuyalım , Anlayalım

Aşağıdaki soruları okuduğunuz şiire göre cevaplayınız.

1 Şair, şiiri kimin ağzından yazıyor?

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

2 Şaire göre, tükenecek olan şeyler nelerdir?

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

3 ''İki Mustafa Kemal var.'' sözüyle ne anlatılmak istenmiştir?

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

4 Atatürk neyi kovmuş?

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

5 Atatürk bizden ne istemektedir?

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

6 ''Mustafa Kemaller Tükenmez.'' diyerek şair ne anlatmak istemiştir?

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

7 Şiirin ana teması nedir?

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

170
TÜRKÇE Okuyalım , Anlayalım

GÖRSEL OKUMA
Aşağıdaki grafikte sınıflara göre öğrenci sayıları belirtilmiştir.
35
30

25

20

15

10

5
0
1. sınıf 2. sınıf 3. sınıf 4. sınıf 5. sınıf 6. sınıf 7. sınıf 8. sınıf

Yukarıdaki grafiğe göre verilen cevaplara uygun sorular yazınız.

Soru : ............................................................................................................................................
Cevap : En çok öğrenci 8. sınıfta yer almaktadır.
Soru : ............................................................................................................................................
Cevap : 4. ve 7. sınıflarda 10 ile 15 arasında öğrenci vardır.
Soru : ............................................................................................................................................
Cevap : 1. 2. ve 3. sınıflarda 10'dan az öğrenci vardır.

Aşağıdaki bilgiler doğru ise cümle sonundaki yay ayraç içine D, yanlış ise Y yazınız.

� Mas­ko, Ba­t› Ba­hat Hastanesinin ku­ze­yin­de­

MASKO

dir. ( )
EDİRNE
TEM OTOYOLU TEM GİŞELER AKSARAY YÖNÜ
YOLU

� Ba­t› Ba­hat Hastanesine Mah­mut­bey

HAVAALANI BAĞLANTI YOLU

ATATÜRK

MAHALLESİ
yö­nün­den gi­ril­mek­te­dir. ( )
KUZEY

BAŞBAKANLIK
� Hür­ri­yet, Top­lu Ko­nut­lar›n do­€u­sun­da kal­
TOPLU KONUTLARI
2. VE 3. ETAP
mak­ta­d›r. ( )
� TEM gi­fle­le­ri Ak­sa­ray yö­nün­de­dir. ( )
BATI BAHAT
TOKİ HASTANESİ
AVRUPA
KONUTLARI

İKİTELLİ YÖNÜ MAHMUTBEY

� Ata­türk Ma­hal­le­si, Tem Oto­yo­lu’nun ke­na­
r›n­da­d›r. ( )
YÖNÜ
BAŞBAKANLIK
TOPLU KONUTLARI BAŞBAKANLIK TOPLU
KONUTLARI 1. ETAP HÜRRİYET

� Ba­t› Ba­hat Hastanesi, hem Top­lu Ko­nut­lara

1. ETAP
HALKALI YÖNÜ

DOĞU
hem de Ata­türk Ma­hal­le­si­’ne ya­k›n­d›r. ( )

171
TÜRKÇE Okuyalım , Anlayalım

HİKÂYE HARİTASI
Aşağıdaki hikâyeyi okuyunuz. Hikâye haritasını tamamlayınız.

PAMUK'UN KURTARILMASI
Ke­di­nin ad› Pa­muk’tu. Bah­çe­de ko­şup du­ru­yor­du. Ali “Pa­muk et­me, Pa­muk yap­
ma, dur.” di­yor­du. Ama Pa­muk’un al­d›r­d›­ğ› yok­tu. Ko­şu­yor, z›p­l›­yor da z›p­l›­yor­du.
Bir ara­l›k Pa­muk göz­den kay­bol­du. Ali bah­çe­ye bak­t›. Du­var dip­le­ri­ni ara­d›, Pa­muk
yok­tu.
Ali dön­dü. Tek­rar bah­çe­ye gel­di. Ye­ni­den Pa­muk’u ara­ma­ya baş­la­d›. Yok­tu. Bir
süre son­ra bir mi­yav­la­ma sesi duy­du. Bu se­se doğ­ru koş­tu.
Pa­muk, bü­yük ce­viz ağa­c›­n›n ta te­pe­si­ne ç›k­m›ş­t›. ‹n­ce­cik bir da­l›n üze­rin­dey­di.
Güç­lük­le du­ru­yor­du ora­da.
Pa­muk ac› ac› mi­yav­l›­yor­du. San­ki Ali’ye “Be­ni bu­ra­dan in­dir, be­ni bu­ra­dan in­dir.”
der gi­biy­di. Ama, Ali onu na­s›l ye­re in­di­re­cek­ti?
Ali koş­tu. Bir­kaç ar­ka­da­ş›­n› bul­du. On­la­ra du­ru­mu an­lat­t›. Son­ra hep bir­lik­te gel­di­
ler. Ağa­c›n al­t›­na bü­yükçe bir çar­şaf ge­rip Pa­muk’u bu çar­şa­f›n içe­ri­si­ne dü­şü­re­rek
kur­tar­d›­lar.

Olay Yer

...................................... ......................................
...................................... ......................................
...................................... Hikâyenin Adı
......................................
......................................

Zaman Kahramanlar

...................................... ......................................
...................................... ......................................

172
Okuyalım , Anlayalım Test 25
Önce türkülerimizi öğren,
Seni büyüten ninnilerimizi belle,
Gidenlere yakılan ağıtları...
Her sözün en güzeli Türkçemizde,
Diline takılanları ayıkla,
Yabancı söcükleri at.
Rıfat ILGAZ
(1, 2 ve 3. soruları şiire göre cevaplayınız.)
1. Şiirin ana duygusu nedir?
A. Türkü özlemi B. Halk kültürü
C. Dil sevgisi D. Güzel konuşma
2. Şiirde hangisinden söz edilmemiştir?
A. Türkülerden B. Ninnilerden
C. Ağıtlardan D. Atasözlerinden
3. Şair son iki dizeyle neyi vurgulamak is­
tiyor?
A. Dilimizi yabancı ögelerden arındırma­
yı
B. Türkçe kaynakları incelemeyi
C. Yabancı dil merakını gidermeyi
D. Güzel konuşmayı
173
YURDUMA
Her sa­bah baş­la­r›m sö­ze,
Her sa­bah şük­re­de­rek
Su­yun­dan içer, ek­me­ğin­den ye­rim,
Sa­yen­de iş tu­tar genç el­le­rim.
Ayak­la­r›m al­d›r­maz yo­ku­şa, dü­ze.
Ha­va­n› bir al›r, bir üf­le­rim.
Sev­gin­dir içi­me do­lan...
Sen bes­te­sin, güf­te­sin her tür­kü­ye
Sen, dai­ma sev­gi­li, aziz olan
Va­ta­n›m Tür­ki­ye!
Ha­san Ş‹M­ŞEK
(4, 5 ve 6. soruları şiire göre cevaplayınız.)
4. Şa­ir her sa­bah sö­ze na­s›l baş­l›­yor­muş?
A. şük­re­de­rek
B. afi­yet ol­sun di­ye­rek
C. gü­nay­d›n di­ye­rek
D. iyi sa­bah­lar di­ye­rek
5. Ayak­la­r› ne­ye aldırmazmış?
A. de­re­ye, te­pe­ye
B. yağ­mu­ra, ça­mu­ra
C. yo­ku­şa, dü­ze
D. de­ni­ze, gö­le
6. Şa­i­rin içi­ne do­lan şey ne­dir?
A. mut­lu­luk
B. yurt sev­gi­si
C. coş­ku
D. yur­du­nun gü­zel­li­ği
7. Güneş doğduktan sonra halılar, avlu­
da sabunlu suyla yıkanıp temizlendi.
Yukarıda anlatılana göre eksik olan
öge hangisidir?
A. kişi B. yer
C. olay D. zaman
Okuyalım , Anlayalım Test 25
Pek çoğumuzun, okul ve diğer ihtiyaç­ 11. “İnsan sevdiği kişiler adına çektiği sı­
larımızı karşılamak için ailemizce verilen kıntılara katlanmasını bilmelidir.” cüm­
bir harçlığı vardır. Bu harçlığı ailemiz lesinde anlatılanı hangi atasözümüz
kendi gelir düzeyine göre hesaplar. karşılamaktadır?
Önemli olan bunun azlığı veya çokluğu A.  Yalnız taş ile duvar örülmez.
değil, bunu nerelere harcadığımızdır. B. Gülü seven dikenine katlanır.
C. Dostluk başka, alışveriş başka
(8 ve 9. soruları parçaya göre cevap­ D. Ağaç yaprağıyla gürler.
layınız.)
8. Yukarıdaki paragrafa göre bir öğren­
cinin yapması gereken ne olmalıdır?
A. Harçlığını dilediği gibi harcaması
B. Ailenin gelir durumunu dikkate al­
Ekonomi deyince çoğumuzun
maması
aklına para gelir. Ancak ekonomi
C. Harçlığını ihtiyaçlarına göre harca­
yalnızca parayla ilgili bir kavram
ması
değildir. İhtiyaçlarımız, kaynakları­
D. Çok harçlık almak istemesi
mız, üretim, tüketim gibi konular da
ekonominin alanına girer.

9. Paragrafın ana fikri aşağıdakilerden (12 ve 13. soruları paragrafa göre ce­
hangisidir? vaplayınız.)
A. Çocuk hakları
B. Ailede yardımlaşma
C. Sorumlu davranmak
D. Tutumlu olmak
12. Paragrafta ekonominin hangi ögesin­
den söz edilmemiştir?
10. A. kaynak B. üretim
Her insan, kime ve neye karşı
C. maliyet D. ihtiyaç
olursa olsun kin ve kıskançlıktan
uzak kalmalıdır. İnsana ve bili­
me değer vermeli; çalışmalı ve
yarınlarına umutla bakmalıdır.

Yukarıdaki paragrafta insana hangisi 13. “Ancak” kelimesi paragrafta hangi

önerilmemiştir?
A. Kıskançlıktan uzak durulması
B. Bilime değer verilmesi
C. Yarınlara umutla bakılması
D. Çok çalışıp zengin olunması
174
değişikliğe neden olmuştur?
A. Düşüncenin akışı değişmiştir.
B. Konuyu abartmıştır.
C. Neden - sonuç ilişkisi kurmuştur.
D. Konunun özetlemesini sağlamıştır.
Okuyalım , Anlayalım Test 26
Öte­de be­ri­de, ga­ze­te, ki­tap oku­yan
in­san­la­ra rast­ gel­dik­çe, ye­nil­mez bir
he­ves­le do­lu­yor; yü­züm, tu­haf bir utanç­
la k›­za­r›­yor­du. Oku­yup ya­zan in­san­la­r›n,
biz oku­ma yaz­ma bil­me­yen in­san­lar­dan
büs­bü­tün baş­ka bir ev­ren­de ya­şa­d›k­
la­r›­na ina­n›­yor­dum. On­la­r›n el­le­rin­de­ki
ga­ze­te­le­re, ki­tap­la­ra ac›k­l› bir is­tek­le
ba­k›­yor­dum. Dü­şü­nü­yor­dum ki oku­yup
yaz­ma bi­len­ler be­ni ra­hat­s›z eden bir­çok
so­run­la­r›n kar­ş›­l›k­la­r›­n› bu­la­bi­le­cek ve­ya
ve­re­bi­le­cek du­rum­day­d›­lar. Ben on­la­r›n
bu üs­tün­lük­le­ri­ne im­re­ni­yor­dum. Hiç­bir
şey bil­me­yen bir in­san ol­du­ğu­mu dü­şün­
dük­çe, ken­di­mi in­san­lar ara­s›n­da do­la­
şan hay­van­la­ra ben­ze­ti­yor; bu ac›y­la
ezi­li­yo­rum.
Ah, ne olur­du bir gün ben­de oku­ma
yaz­ma öğ­re­ne­bil­sey­dim! Her gün oku­
mak baş­ka baş­ka şey­ler oku­mak, do­yu­
la­cak zevk miy­di?
(1, 2, 3 ve 4. soruları parçaya göre
cevaplayınız.)
1. Ya­za­r›n yü­zü ne­den k›­za­r›­yor?
A. Çok si­nir­len­di­ği için
B. Utan­gaç ol­du­ğu için
C. Oku­ma yaz­ma bil­me­di­ği için
D. Has­ta ol­du­ğu için
2. Ya­zar ne­den ac› çe­ki­yor­muş?
A. Hiç­bir şey bil­me­di­ği için
B. Oku­yan­la­r›n üs­tün ol­du­ğu­nu dü­şün­
dü­ğün­den
C. Ba­z› sorun­la­r› ol­du­ğu için
D. Has­ta ol­du­ğu için
175
3. Ya­zar ken­di­si­ni ne­ye ben­ze­ti­yor?
A. ço­cuk­la­ra B. hay­van­la­ra
C. çi­çek­le­re D. bü­yük­le­re
4. Yu­ka­r›­da­ki par­ça­n›n ana ­dü­şün­ce­si
ne­dir?
A. Oku­ma ve yaz­ma­n›n öne­mi­nin ol-
ma­d›­ğ›
B. Oku­ma ve yaz­ma bi­len­le­rin üs­tün
ol­duk­la­r›
C. Oku­ma ve yaz­ma bil­me­den da­ha
mut­lu olu­na­ca­ğ›
D. Oku­ma ve yaz­ma­n›n öne­mi
BAYRAK ALTINDA
Bugün genç, ih­ti­yar, ka­d›n, k›z, k›­zan
Uza­n›p yat­sak da çar­dak al­t›n­da
Bo­ru­yu ça­l›n­ca ya­r›n bo­ra­zan,
He­men top­la­r›z bay­rak al­t›n­da.
Bi­zi hiç ta­sa­l› gör­mez bu yer­ler;
Yi­ğit­ler, ölür­ken bi­le gü­ler­ler,
Ye­ter ki ya­şa­yan er oğ­lu er­ler
Bi­zi çiğ­net­me­sin ayak al­t›n­da
Fa­ruk Na­fiz ÇAM­LI­BEL
(5, 6, 7 ve 8. soruları şiire göre cevap­
layınız.)
5. Genç, ih­ti­yar, ka­d›n, k›z, k›­zan ne­re­de
top­la­n›­yor­lar­m›ş?
A. bah­çe­de B. okul­da
C. bay­rak al­t›n­daD. ev­de
6. Şa­i­ri­n “Biz” de­di­ği kim­ler­dir?
A. genç, ih­ti­yar, ka­d›n, k›z, k›­zan
B. ağabeyi, ab­la­s›
C. an­ne­si, ba­ba­s›
D. ar­ka­da­ş›, öğ­ret­me­ni
Okuyalım , Anlayalım Test 26
7. Ölür­ken bi­le gü­len­ler kim­ler­miş?
A. ih­ti­yar­lar B. genç­ler
C. ço­cuk­lar D. yi­ğit­ler
8. Oku­du­ğu­nuz şi­ir kaç dizeden oluş­
mak­ta­d›r?
A. 1 B. 2
C. 3 D. 8
EVDE EŞEK YOK
Kom­şu­su bir gün Nas­red­din Ho­ca’ya
ge­lip eşe­ği­ni ödünç is­ter. Ay­n› adam bir­
kaç de­fa eşe­ği­ni al­m›ş sa­kat­la­y›p dö­vül­
müş ola­rak ge­ri ge­tir­miş­tir. Ho­ca’n›­n ca­n›
yan­d›­ğ› için kom­şu­su­na:
- Ku­su­ra bak­ma kom­şu, eşek bu­ra­da
yok, der.
Kom­şu ge­ri dö­ner­ken, ah›r­da­ki eşek ye­ri
gö­ğü in­le­te­rek an›r­ma­ya baş­lar. Kom­şu­
su Ho­ca’ya:
- Ho­ca'm, ha­ni eşek bu­ra­da yok­tu, di­ye
so­rar.
Ho­ca:
- Aş­k ol­sun kom­şu, bu ya­ş›m­da ak sa­ka­
l›m­la be­nim sö­zü­me inan­m›­yor­sun da,
eşe­ğin sö­zü­ne­ mi ina­n›­yor­sun, der.
(9, 10, ve 11. soruları parçaya göre ce­
vaplayınız.)
9. Nas­red­din Ho­ca’dan kim eşek is­te­
miş?
A. ak­ra­ba­sı B. ka­r›­sı
C. ta­n›­d›­ğı D. komşusu
10. Nas­red­din Ho­ca eşe­ği­ni ne­den ver­
mek isteme­miş?
A. Eşe­ği bir da­ha ge­ri ge­tir­me­di­ği için
B. Kom­şu­su eşe­ği sa­kat­la­y›p dö­vül­
müş ola­rak ge­tir­di­ği için
C. Eşe­ğe çok ağ›r iş­ler yap­t›r­d›­ğ› için
D. Eşe­ği elin­den ka­ç›r­d›­ğ› için
176
11. Eşe­ğin se­si­ni du­yan kom­şu Ho­ca’ya
ne sor­muş?
A.  Ho­ca'm bu ses se­nin eşe­ğin se­si de­
ğil mi?
B. Ho­ca'm eşe­ği ba­na ne­den ver­mi­
yor­sun?
C. Ho­ca'm ha­ni eşek bura­da yok­tu?
D. Ho­ca'm eşe­ğin ne­re­de?
Müdürün kapısı açıktı. Onur, dik mer­
divenleri oflaya puflaya çıktı. Müdürün
yanına girmeden önce, sırtını soğuk
duvara dayadı. Kalbi hızlı hızlı çarpı­
yor, dizleri titriyordu. Müdürün odasına
şöyle bir göz attı. Odada acayip kokan
kâğıt yığınları vardı. Müdür karşısındaki­
lere bağırarak konuşuyordu. İçeriye gir­
mek istedi fakat korktuğundan giremedi.
Misafirlerin çıkmasını bekledi.
(12, 13, ve 14. soruları parçaya göre ce­
vaplayınız.)
12. Paragraf için aşağıdaki duyuların han­
gisinden söz edemeyiz?
A. görme B. işitme
C. tatma D. koklama
13. Paragrafta hangi öge yoktur?
A. kişi B. yer
C. olay D. zaman
14. Aşağıdakilerden hangisi olayın kahra­
manıyla ilgili değildir?
A. Merdiveni zorlanarak çıkması
B. Bağırarak konuşması
C. Sırtını soğuk duvara dayaması
D. Heyecandan dizlerinin titremesi
TÜRKÇE Kendimi Değerlendiriyorum 1

A) A
 şağıdaki kelimelerin büyük ünlü uyumuna uyup uymadıklarını karşılarına yazınız.
(10 puan)

• elbise ➙ .................... • beyaz ➙ .................... •ayakkabılık ➙ ....................

• traktör ➙ .................... • masa ➙ ....................

B) A
 şağıdaki cümleleri, yay ayraç içindeki kelimelere uygun ekleri getirerek tamamlayınız.
(15 puan)

• Elindeki oyuncak ....................................... kim aldı?(bebek)

• ....................................... yaprakları dökülmüş.(ağaç)
• Yazılı ....................................... hemen bana ver!(kâğıt)
• Küçük ....................................... kucağından hiç indirmedi.(çocuk)
• Törende ....................................... tutmak ister misin?(bayrak)

C) A
 şağıdaki kelimelerin sonuna karşılarındaki D) A
 şağıdaki kelimelere, ünlü düşmesi
ekleri getirerek kelimeleri yeniden yazınız. olacak şekilde ek getirerek karşıla­
(15 puan) rına yazınız. (15 puan)

Kelime Ek Kelimenin Yeni Hâli ağız ➙ .................................................

Kümes -de ........................................ ömür ➙ ...............................................
Yurt -daş ........................................
burun ➙ ..............................................
Çiçek -ci ........................................
Çalış -gan ........................................ fikir ➙ ...................................................
İnat -cı ........................................ gönül ➙ ..............................................

E) A
 şağıdaki tabloda yer alan kelimeleri inceleyerek kaynaştırma harfi alıp almadıklarını
yazınız. (15 puan)

Kelime Kaynaştırma Harfi Var / Yok

iğneyi ........................................................
öğrenciye ........................................................
sırası ........................................................
balkonu ........................................................
makası ........................................................

177
TÜRKÇE Kendimi Değerlendiriyorum 1

F) A
 şağıdaki cümlelerin gerçek / mecaz anlam olup olmadıklarını karşısına yazınız.
(15 puan)

Çok sıcak kanlı bir adamdı. Â ................................................

Bana çok sert davranıyor. Â ................................................

Söylediği sözler beni çok kırdı. Â ................................................

Bu şehrin suları temizdir. Â ................................................

Soğukta hemen boğazım ağrıyor. Â ................................................

G) A
 şağıdaki kelimelerin kökünü gösterip; yapım eklerine ve çekim eklerine ayırarak yazı­
nız. (30 puan)

Kelimeler Kökü Yapım Ekleri Çekim Ekleri

sevgiler ............................ ............................ ............................

çiçekçiden ............................ ............................ ............................
susuzlar ............................ ............................ ............................
kirliler ............................ ............................ ............................
madenciler ............................ ............................ ............................
kitapçılar ............................ ............................ ............................
evliler ............................ ............................ ............................
telefoncuda ............................ ............................ ............................
kalemlikte
............................ ............................ ............................
çöplükte ............................ ............................ ............................

Değerlendirme Ölçeği

A B C D E F G Toplam
Puan

178
TÜRKÇE Kendimi Değerlendiriyorum 2

A) A
 şağıdaki cümlelerin kurallı mı devrik mi olduklarını yazıp kurallı ise devrik, devrik ise
kurallı cümleler hâline getiriniz. (20 puan)

Kurallı / Devrik
• Bizim sokağa yeni bir market açılmış. Â ........................
...............................................................................................
• Cennet vatanımız güzeldir dört mevsim. Â ........................
...............................................................................................
• Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak. Â ........................
...............................................................................................
• Yağmur yağdığında, etrafı toprak kokusu sarar. Â ........................
...............................................................................................

B) A
 şağıdaki cümlelerin hangi tür ifadeler olduklarını işaretleyiniz. (28 puan)
Karşılaştır­ Özetleyen Destekleyi­ Önem Farklı Dü­
ma ve Sonuç ci ve Belirten şünmeye
Cümleler
ifadeleri Bildiren Açıklayıcı İfadeler Yönlendiren
İfadeler İfadeler İfadeler

1- Tatilde, özellikle denize gir­

mekten hoşlanırım.
2- İlkbaharda hayvanlar,
ağaçlar, çimenler, bitkiler kı­
sacası bütün doğa canlanır.

3- Bayramda ya dayımlara ya
da teyzemlere gideceğim.

4- Dördüncü sınıf, üçüncü sını­

fa göre daha zordur.
5- Et, süt, yumurta gibi gıdalar
çocukların gelişimleri için
çok önemlidir.
6- Sonuç olarak çok okuyup
kendimizi geliştirmeliyiz.
7- Doktordan randevu aldım
ama doktorun acil bir işi çık­
tığı için gitmiş.

179
TÜRKÇE Kendimi Değerlendiriyorum 2

C) A
 şağıdaki cümlelerde yapılan anlatım bozukluklarını bularak doğrusunu yazınız.
(20 puan)

• Dedem güzel masalları anlatır. • Ne kadar temiz, pak bir öğrenci!

................................................................. .................................................................
• Eminim iki saat sonra burada olabilirler. • Ağaçlar yapraklarını dökmüşler.
................................................................. .................................................................

D) A
 şağıdaki cümlelerin nesnel mi, öznel mi olduklarını karşılarına yazınız. (12 puan)

• Bir hafta yedi gündür. Â .............................................................

• Türkiye'nin başkenti Ankara'dır. Â .............................................................

• Sezen Aksu şarkıları beni hep etkilemiştir. Â .............................................................

• Yazarın son kitabı çok sürükleyici bir kitaptır. Â .............................................................

E) A
 şağıdaki kelimeleri, adın durumuna uygun olarak yazınız. (8 puan)

Ad Yalın durumu -i durumu -e durumu -de durumu -den durumu

üzüm

defter

F) A
 şağıdaki kelimelerin türünü (Özel, Cins, Tekil / Çoğul, Topluluk, Somut / Soyut) karşıla­
rına yazınız. (12 puan)

• taş : ....................................................... • Arda : ...................................................

• denizler : ............................................... • Ordu : ...................................................
• mutluluk : .............................................. • düşler : ..................................................

Değerlendirme Ölçeği

A B C D E F Toplam

Puan

180
TÜRKÇE Kendimi Değerlendiriyorum 3

A) A
 şağıdaki cümlelerde geçen varlığın özelliğini belirten kelimeleri bularak hangi özelli­
ğini belirttiklerini işaretleyiniz. (12 puan)
İşaret Soru Belirsizlik
Durumunu Sayısını
Cümleler Ederek Yoluyla Yoluyla
Belirtiyor. Belirtiyor.
Belirtiyor. Belirtiyor. Belirtiyor.
1- Y
 aşlı çınar etrafındaki
sessizliğe üzülüyordu.
2- Bu haberi sana kim
verdi?
3- Eski koltukları yenisiy­
le değiştirdik.
4- Öğretmenimiz üçerli
sıra olmamızı istedi.
5- En son hangi kitabı
okudun?
6- Törene birkaç kişi
katıldı.

B) N
 oktalı yerlere uygun varlığın özelliğini belirten kelimeler yazarak cümleleri tamamlayı­
nız. (18 puan)
• Terli iken ............................ su içmemeliyiz.
• Fırından ............................ ekmek aldım.
• Yaptığınız iş başvurusuna ............................ gün içersinde cevap veririz.
• ............................ sınavdaki ............................ soru on puan değerindedir.
• Depremde evlerimizin zarar görmemesi için ............................ binalar yapmalıyız.
• ............................ gün sonra doktora gideceksiniz?

C) A
 şağıdaki cümlelerde yer alan adın yerine kullanılan kelimeleri bularak karşılarına yazı­
nız. (18 puan)

• Bu sözleri onun söylediğine inanamıyorum. Ê .....................................................................

• Kendine yeni bir güneş gözlüğü almış. Ê .............................................................................
• Kimseyi üzmeye hakkınız yok. Ê ............................................................................................
• Sen olsan hangisini alırdın? Ê ................................................................................................
• Bunları emanete bırakıp geliyorum. Ê .................................................................................
• Birisi camı kırıp kaçmış." Ê ................................................................................................

181
TÜRKÇE Kendimi Değerlendiriyorum 3

D) A
 şağıdaki cümlelerde altı çizili kelimelerin varlığın özelliğini belirten kelime mi adın yeri­
ne kullanılan kelime mi olduğunu karşılarına yazınız. (12 puan)

• Onu hiç böyle görmemiştim. Ê ..............................................................................................

• Kaç kişilik yer ayırttınız? Ê ........................................................................................................
• Bu çöpleri Ali bırakmış. Ê .........................................................................................................
• Şurada biraz dinlenebiliriz. Ê ..................................................................................................
• O hikâyeyi çok beğendim. Ê ................................................................................................
• Sen de bazıları gibi bana sitem etme. Ê .............................................................................

E) A
 şağıdaki cümlelerde yer alan iş, oluş, hareket bildiren kelimeleri bulup zamanlarını
yazınız. (20 puan) İş, oluş, hareket
Bildiren Kelime Zaman

• Sabah arkadaşım gelecek. Ê ............................ ............................

• Hava aniden karardı. Ê ............................ ............................
• Annem bahçedeki çiçekleri suluyor. Ê ............................ ............................
• Her gün düzenli olarak gazete okurum. Ê ............................ ............................
• Burak havuzda yüzüyor. Ê ............................ ............................

F) A
 şağıdaki cümlelerin öznesini ve iş, oluş hareket bildiren kelimelerini bulup yazınız. (20
puan)
İş, oluş, hareket
Özne
Bildiren Kelime

• Öğretmenimiz bize bu konuyu yeni anlattı. Ê ............................ ............................

• Dolabın kapısını, Mine kilitlemiş. Ê ............................ ............................
• O ağır çuvalı babam taşıdı. Ê ............................ ............................
• Sana bunu sabahtan beri anlatıyorum. Ê ............................ ............................
• Güzel günler bizi bekliyor. Ê ............................ ............................

Değerlendirme Ölçeği

A B C D E F Toplam

Puan

182
TÜRKÇE Kendimi Değerlendiriyorum 4

A) A
 şağıdaki cümlelerde ayraç içlerine uygun noktalama işaretlerini getiriniz.
(20 puan)

• Ordular ( ) ilk hedefiniz Akdeniz( )dir( )ileri ( )

• Maddenin üç hâli vardır( ) Katı( ) sıvı( ) gaz( )
• Gelmeden önce neden haber vermediniz( )
• Aaa( ) Sen de nerden çıktın böyle( )
• Otobüs saat 21( )00( )de kalkacakmış( )
• ( ) İş başvurusu için gelmiştim( ) dedi( )
• Yapım eki alarak yeni anlam kazanan kelimelere ( )türemiş kelimeler( ) denir( )

B) A
 şağıda verilen deyimleri, cümlelerdeki uygun yerlere uygun ekleri getirerek yerleştire­
lim. (15 puan)
Ağzında bakla ıslanmamak Can kulağı ile dinlemek

Göz gezdirmek El etek çekmek Ulu orta konuşmak

• Bu konuları ............................................................................................................ istemiyorum.

• Gazeteyi eline alınca sayfalarına şöyle bir ...............................................................................
• Seninle konuştuklarımızı herkese anlatmışsın. Senin de ...........................................................
• Doktorun tavsiyelerini .................................................................................................................
• Bu işten artık .................................................................................................................................

C) A
 şağıdaki cümlelerde geçen yazım yanlışlarını bularak doğrusunu altlarına yazınız.
(20 puan)

• Bizimde tatil pilanlarımız var.

......................................................................................................................
• Başım öyle çok ağrıdıki, iki ağrı kesici bir den içtim.
......................................................................................................................
• İngiliz'ce öğrenmek için bir kaç arkadaş kursa yazıldık.
......................................................................................................................
• O.D.T.Ü nin hangi bölümün de okuyorsun?
......................................................................................................................

183
TÜRKÇE Kendimi Değerlendiriyorum 4
D) A
 şağıdaki yazım yanlışları ile ilgili verilen bilgilerden doğru olanların başına (D), yanlış
olanların başına (Y) yazınız. (21 puan)

( ) Bağlaç olan "de" kendinden önce gelen kelimeye bitişik yazılır.

( ) "-Ki" eki eklendiği sözcüğe bitişik yazılır.
( ) Mektuplarda, hitap sözleri büyük harfle başlar.
( ) Kısaltmalara gelen ekler, kelimenin açılımına göre yazılır.
( ) Mahalle, sokak ve cadde adları küçük harfle yazılır.
( ) Ay ve gün adları bir tarihle kullanıldığında büyük harfle başlar.
( ) "-Mi" eki sadece soru anlamı kattığında ayrı yazılır.

E) A
 şağıdaki atasözlerini anlamlarıyla eşleştiriniz. (24 puan)
A
Rüzgâr eken fırtına biçer. Elden kaçırılan fırsat gözde büyütülür.

B
İnsanlar tek başlarına yaşayamazlar.
Dağ dağa kavuşmaz, insan insana
Mutlaka bir arkadaş, bir dosta ihtiyaç
kavuşur.
duyarlar.

C
Kişi kötülük yaparsa, yaptığı kötülüğün
Kaçan balık büyük olur.
daha kötüsü ile karşılaşır.

D
İnsanlar birbirlerinden çok uzakta da
Can canın yoldaşıdır. olsalar günün birinde bir yerlerde kar­
şılaşabilirler.

Değerlendirme Ölçeği

A B C D E Toplam

Puan

184
Genel Değerlendirme 1
1. Aşağıdakilerden hangisi hem olumlu
hem de devrik cümledir?
A. Dün akşam sokakta düştüm.
B. Dün akşam düştüm sokakta.
C. Dün akşam düşmedim sokakta.
D. Dün akşam sokakta düşmedim.
2. Aşa­ğ›­da­ki cüm­le­ler­den hangisi do­
kunma duyusuyla ilgilidir?
A. Yıldızlara gözlerimle dokundum.
B. Uyanınca rüyam ellerimden uçup
gitti.
C. Öğretmenim dizimdeki yarayı te­
mizledi.
D. Yemeğin kokusu mis gibi geldi.
3. “Nefis - bizi - Asiye - büyüledi - sarma­
larıyla - teyze” kelimelerinden oluşan
kurallı cümlenin üçüncü kelimesi han­
gisidir?
A. bizi B. nefis
C. teyze D. Asiye
4. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin
hece sayısı en fazladır?
A. Çekoslavakyalılarla iyi anlaştık.
B. Gezi için Paris’e gitmeliydik.
C. ­Hastanedeki hastalara moral ver­
meliyiz.
D. Pazardan kavun, karpuz aldık.
185
5. Aşağıdaki hangi ikili arasındaki ilişki
farklıdır?
A. beyaz - siyah
B. zengin - fakir
C. beyaz - ak
D. acemi - usta
6. Aşa­ğ›­da­ki hangi cümlede ünsüz düş­
mesi yoktur?
A. Omuzlarıma büyük sorumluluk yük­
ledi.
B. Bu olay hakkında burnuma kötü ko­
kular geldi.
C. Babam “Aklını başına al.” dedi.
D. Göğsünü gere gere kupayı aldı.
7. Aşağıdaki kelimelerden hangi eş sesli
değildir?
A. mantı B. kaz
C. ocak D. dal
8. Aşağıdaki kelimelerden hangisi hece­
lerine doğru ayrılmıştır?
A. tı-rak-tör B. trak-tör
C. tırak-tör D. tr-ak-tör
9. Aşa­ğ›­da­ki kelimeleri sözlük sırasına
koyduğumuzda ikinci kelime hangisi­
dir?
A. radyo B. ranza
C. radyasyon D. radyatör
Genel Değerlendirme 1
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde var­
lığın özelliğini belirten kelime yoktur?
A. Cama küçük bir taş geldi.
B. Esra’nın yeni kazağı çok güzel.
C. Kar etrafı bembeyaz yaptı.
D. Uzun saçlarını kestirmiş.
11. Aşağ›daki kelimelerden hangisi yanlış
yazılmıştır?
A. eşortman B. tebeşir
C. apartman D. hoparlör
12. “Taşıma su ........ değirmen dönmez.”
atasözünde noktalı yere aşağıdaki
kelimelerden hangisi getirilmelidir?
A. bile B. ve
C. kadar D. ile
13. Aşağ›daki cümlelerden hangisinin iş,
oluş, hareket bildiren kelimesi söylen­
diği zamandan sonra gerçekleşecek­
tir?
A. Masal kitabımı okurken uyumuşum.
B. Parkta salıncakta sallanıyor.
C. Filmi izlerken çok güldüm.
D. Yıkanan çamaşırları asacağım.
14. Aşağ›dakilerden hangisi adın yerine
kullanılan bir kelime olamaz?
A. kendi B. siz
C. onlar D. kırmızı
186
15. Ayşegül minik köpeğine ( ) Karabaş ( )
diye seslenirdi ( )
Parantez içlerine sırasıyla hangi nok­
talama işaretleri gelmelidir?
A. (‘) (!) (.) B. (“) (“) (.)
C. (,) (!) (.) D. (“) (“) (?)
16. Aşağ›daki cümlelerin hangisinde “-ki”
ekinin yazımı yanlıştır?
A. Bu benim kalemim seninki nerede?
B. Cebimdeki para yetmedi.
C. Çok acıkmışki yemeğini bitirmiş.
D. Kitaptaki soruları yanlış çözmüş.
17. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özel
ad vardır?
A. Dünya kadar işim var.
B. Ay, Dünya’nın uydusudur.
C. Ay! Canım çok yandı.
D. Bugün çok güneşlendim.
18.
Bil bakalım!
İnsanlar, bazen yanlışlar ya­
par. Birisine iyilik yaparken
zararı dokunabilir. Karşısında­
kini överken gülünç duruma
düşürebilir. Bunlar tamamen
iyi niyete bağlı hatalardır. Bu
davranışları anlatmak için
hangi deyim kullanılır? Yaz
bakalım...
Buna göre cevap aşağıdaki deyimler­
den hangisidir?
A. Yağmurdan kaçarken doluya tutul­
mak
B. Kaş yaparken göz çıkarmak
C. Ağzından çıkanı kulağı duymamak
D. Burnundan getirmek
Genel Değerlendirme 2
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ne­
den-sonuç ilişkisi yoktur?
A. Sınavına düzenli çalıştığından yük­
sek not alıyor.
B. Onu özlediği için çok sevindi.
C. Koştu ama yetişemedi.
D. Koştuğu için ter içinde kaldı.
2. Aşağıdaki hangi cümlede gereksiz
kelime vardır?
A. Ali ile annesi pazara gitti.
B. Örneğin, mesela sana doğru koş­
sam.
C. Meryem ve Lale parkta oynadılar.
D. Halil evde televizyon izledi.
3. Aşağıdaki cümlelerden hangisi öznel­
dir?
A. Sigara sağlığa zararlıdır.
B. Araba kırmızı ışıkta durdu.
C. En güzel renk kırmızıdır.
D. Ankara başkentimizdir.
4. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin ke­
lime sayısı en fazladır?
A. Traktörle köyde frambuaz topladık.
B. Mete ile Leyla el ele dolaştı.
C. Komik şakalarıyla bizi kahkahalara
boğdu.
D. Rıdvan, Ordu’da fındık toplayıp, ka­
vurdu.
187
5. Aşağıdaki hangi kelime ünlü bir harf
aldığında ünsüz yumuşaması olmaz?
A. çekirdek B. ağaç
C. kitap D. defter
6. Aşağıdaki hangi ikili zıt anlamlı değil­
dir?
A. konuşmak – susmak
B. koşmak – koşmamak
C. gülmek – ağlamak
D. sevinmek – üzülmek
7. Aşağıdaki kelimelerden hangisi büyük
ünlü uyumuna uyar?
A. vasiyet B. valide
C. vakitli D. vasıfsız
8. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde
sert sessiz yumuşaması vardır?
A. Ağacın dalına kuş kondu.
B. Kalemim yere düştü.
C. Meyveli jöleyi hiç sevmem.
D. Gün boyu ütü yaptım.
9. “Maydanoz – mayıs – martı – mango
– meyve” kelimelerini alfabetik sıraya
koyduğumuzda üçüncü sırada olan
kelime hangisidir?
A. maydanoz B. mango
C. meyve D. martı
Genel Değerlendirme 2

10. Aşağıdaki kelimelerden hangisi cins 15. Aşağıdaki kelimelerden hangisi varlı­
addır? ğın özelliğini belirten kelime olamaz?
A. Ömer B. İstanbul A. gelmek B. mavi
C. Türkiye D. Okul C. yuvarlak D. üç

11. Aşağıdaki ikililerden hangisi topluluk

adıdır? 16. Aşağıdaki kelimelerden hangisi iş,
A. kâğıtlar – notalar oluş, hareket bildiren kelimedir?
B. sağlık – aile A. güneş B. sarıl
C. ordu – düzine C. kâğıt D. güzel
D. deste – kalemler

17. “Bora( ) Ahh( ) Kolum kırıldı sanırım( ) ( )

12. Aşağıdaki kelimelerden hangisi çoğul dedi.” cümlesindeki parantezlerin içe­
addır? risine sırasıyla hangi noktalama işaret­
A. sınıf B. talebeler leri konur?
C. öğrenci D. kiler A. (“) (,) (.) (”) B. (”) (!) (.) (“)
C. (–) (,) (!) (.) D. (,) (,) (!) (.)

13. Aşağıdaki hangi cümlede ayrılma eki

vardır?
A. Yeni yılda arkadaşlarım bize geldi.
B. Yeni yıla sevdiklerimle girdim.
C. Yeni yılı sabırsızlıkla bekliyorum.
D. Yeni yıldan tek beklentim sağlığımın
iyi olması.
18. Aşağıdakilerden hangisi doğru yazıl­
mıştır?
A. Ayşeler B. Ayşegil’ler
C. Ayşe’ler D. Ayşe’gil’ler

14. Hangi cümlede adın yerine kullanılan 19. “Yalvarmak” anlamına gelen deyim
kelime vardır? aşağıdakilerden hangisidir?
A. Ayşe, Fatma’yı kırdı. A. Dile gelmek
B. Onun giysisini ödünç istedim. B. Dile düşmek
C. Mehmet, Ali’den kalem aldı. C. Dili varmamak
D. Topu bahçeye attı. D. Dil dökmek
188
 CEVAP ANAHTARI

SAYFA: 21 - 22 Test - 1 SAYFA: 69 - 70 Test - 9

1. B 2. A 3. A 4. C 5. D 6. A 7. A 1. B 2. C 3. A 4. B 5. D 6. A 7. C
8. B 9. B 10. B 11. D 12. A 13. C 14. D 8. B 9. C 10. A 11. D 12. B 13. D 14. B
15. A 16. C 17. B 15. C 16. D 17. B 18. D 19. A
SAYFA: 23 - 24 Test - 2 SAYFA: 79 - 80 Test - 10
1. B 2. D 3. B 4. D 5. B 6. B 7. A 1. B 2. C 3. B 4. C 5. B 6. D 7. D
8. B 9. C 10. A 11. B 12. C 13. B 14. C 8. D 9. B 10. B 11. A 12. B 13. A 14. D
15. D 16. B 15. D 16. A 17. B
SAYFA: 35 - 36 Test - 3
1. A 2. B 3. D 4. C 5. B 6. D 7. C SAYFA: 81 - 72 Test - 11

8. A 9. B 10. D 11. A 12. B 13. B 1. C 2. A 3. C 4. D 5. B 6. A 7. C

8. A 9. A 10. C 11. C 12. A 13. B 14. A
15. B 16. C 17. D
SAYFA: 37 - 38 Test - 4
1. B 2. A 3. C 4. B 5. B 6. C 7. D SAYFA: 93 - 94 Test - 12

8. C 9. C 10. B 11. D 12. D 13. D 14. C 1. B 2. D 3. D 4. B 5. C 6. A 7. D

15. A 16. C 8. B 9. A 10. C 11. B 12. A 13. D 14. A

15. C 16. D 17. B 18. C 19. A 20. C
SAYFA: 49 - 50 Test - 5
1. C 2. A 3. D 4. A 5. C 6. A 7. D SAYFA: 95 - 96 Test - 13

8. D 9. B 10. B 11. C 12. A 13. A 14. D 1. D 2. A 3. B 4. D 5. B 6. C 7. A

15. D 16. C 17. D 8. B 9. D 10. C 11. B 12. C 13. B 14. B

15. B 16. C 17. A 18. B 19. C 20. C
SAYFA: 51 - 52 Test - 6
1. B 2. D 3. C 4. D 5. D 6. C 7. C SAYFA: 107 - 108 Test - 14

8. A 9. B 10. C 11. C 12. C 13. A 14. A 1. B 2. A 3. C 4. A 5. B 6. D 7. C

8. D 9. B 10. C 11. D 12. C 13. B 14. A
15. C 16. A 17. C 18. B 19. D 20. C
15. B 16. D

SAYFA: 59 - 60 Test - 7 SAYFA: 109 - 110 Test - 15

1. B 2. C 3. D 4. C 5. A 6. D 7. B 1. D 2. C 3. A 4. A 5. B 6. D 7. C
8. D 9. A 10. B 11. A 12. B 13. B 14. C 8. C 9. D 10. A 11. C 12. D 13. D 14. A

15. A 16. B 17. C 18. D 19. A 20. D 15. C 16. B 17. A 18. C 19. D

SAYFA: 61 - 62 Test - 8 SAYFA: 119 - 120 Test - 16

1. A 2. C 3. A 4. C 5. D 6. B 7. A 1. C 2. A 3. B 4. B 5. D 6. C 7. A
8. D 9. C 10. B 11. A 12. D 13. B 14. C 8. D 9. B 10. C 11. D 12. A 13. C 14. A

15. D 16. C 17. C 18. A 19. B 20. C 15. B 16. C 17. D 18. C

189
SAYFA: 121 - 122 Test - 17 SAYFA: 173 - 174 Test - 25
1. D 2. C 3. B 4. A 5. D 6. B 7. C 1. C 2. D 3. A 4. A 5. C 6. B 7. A
8. B 9. D 10. D 11. B 12. C 13. A 14. D 8. C 9. C 10. D 11. B 12. C 13. A
15. B 16. B 17. D 18. D 19. B 20. C

SAYFA: 175 - 176 Test - 26

SAYFA: 133 - 134 Test - 18 1. C 2. B 3. B 4. D 5. C 6. A 7. D
1. A 2. C 3. A 4. D 5. B 6. C 7. D 8. D 9. D 10. B 11. C 12. C 13. D 14. B
8. C 9. B 10. B 11. D 12. A 13. D 14. C
15. D 16. A
SAYFA: 177 - 178 Kendimi Değerlendiriyorum 1
A. uyar, - uymaz, - uyar, - uymaz, - uyar
SAYFA: 135 - 136 Test - 19 B. bebeği, - ağacın, - kâğıdını, - çocuğu, - bayrağı
1. D 2. D 3. D 4. C 5. B 6. B 7. A C. kümeste, - yurttaş, - çiçekçi, - çalışkan, - inatçı
8. D 9. C 10. C 11. A 12. A 13. C 14. B D. ağzı, - ömrü, - burnu, fikri, - gönlü

15. A 16. A 17. A 18. B 19. B 20. C E. var, - yok, - var, - yok, - yok
F. mecaz anlam, mecaz anlam - mecaz anlam,
SAYFA: 145 - 146 Test - 20
- gerçek anlam, - gerçek anlam
1. D 2. A 3. B 4. A 5.A 6. B 7. D G. (sev, -gi -ler) - (çiçek, -çi -den) - (su, -suz - lar) - (kir,
8. B 9. B 10. C 11. B 12. C 13. D 14. A -li -ler) - (maden, -ci -ler) - (kitap, -çı -lar) - (ev, -li -ler)
15. B - (telefon, -cu -da) - (kalem, -lik -de) - (çöp, -lük, -de)

SAYFA: 147 - 148 Test - 21

1. B 2. A 3. B 4. C 5. A 6. D 7. A
8. A 9. B 10. D 11. D 12. A 13. C 14. D SAYFA: 179 - 180 Kendimi Değerlendiriyorum 2
15. B 16. B 17. C A. kurallı, - devrik, - devrik, - kurallı

SAYFA: 153 - 154 Test - 22 B. 1-Önem Belirten İfadeler, 2-Özetleyen ve Sonuç

1. C 2. A 3. D 4. B 5. C 6. A 7. C Bildiren İfadeler, 3-Farklı Düşünmeye Yönlendiren İfa-

deler, 4-Karşılaştırma ifadeleri, 5-Destekleyici ve Açık-
8. D 9. A 10. D 11. C 12. B 13. C 14. D
layıcı İfadeler 6-Özetleyen ve Sonuç Bildiren İfadeler,
15. B 16. C
7-Farklı Düşünmeye Yönlendiren İfadeler
C. Dedem masalları güzel anlatır. - Eminim iki saat
SAYFA: 155 - 156 Test - 23 sonra burada olurlar, - Ne kadar temiz bir öğrenci. -
1. A 2. D 3. D 4. C 5. A 6. C 7. D Ağaçlar yapraklarını dökmüş.
8. A 9. C 10. B 11. B 12. C 13. B 14. A D. nesnel, -nesnel, -öznel, -öznel
15. D 16. B 17. B 18. C E. (üzüm, -üzümü,-üzüme, -üzümde, -üzümden) -
(defter, -defteri, -deftere, -defterde, - defterden)
SAYFA: 163 - 164 Test - 24
F. (taş: cins, somut, tekil) - (Arda: özel, tekil, somut)
1. C 2. B 3. B 4. C 5. D 6. B 7. D
- (denizler: cins, somut, çoğul) - (Ordu: Özel, tekil, so-
8. A 9. C 10. D 11. A 12. B 13. C 14. A
mut) - (mutluluk: cins , soyut, tekil) (düşler: cins, çoğul,
15. B soyut)

190
SAYFA: 181 - 182 Kendimi Değerlendiriyorum 3 SAYFA: 185 - 186 Genel Değerlendirme 1
A.1-Durumunu Belirtiyor 2-Soru Yoluyla Belirtiyor 1. B 2. C 3. B 4. C 5. C 6. A 7. A
3-Durumunu Belirtiyor. 4-Sayısını Belirtiyor 5-Soru 8. B 9. D 10. C 11. A 12. D 13. D 14. D
Yoluyla Belirtiyor 6-Belirsizlik Yoluyla Belirtiyor 15. B 16. C 17. B 18. B
B. Soğuk, sıcak, beş, bu, son, sağlam, kaç
C. onun, kendine, kimseyi, sen, bunları, birisi
SAYFA: 187 - 188 Genel Değerlendirme 2
D. zamir, sıfat, sıfat, zamir, sıfat, zamir
1. C 2. B 3. C 4. B 5. D 6. B 7. D
E. Gelecek, gelecek zaman - karardı, geçmiş
8. A 9. A 10. D 11. C 12. B 13. D 14. B
zaman - suluyor, şimdiki zaman - okurum, geniş
zaman - yüzüyor, şimdiki zaman 15. A 16. B 17. C 18. A 19. D

F. Öğretmenimiz, anlattı - Mine, kilitlenmiş - babam,

taşıdı - Ben, anlatıyorum - Güzel günler, bekliyor

SAYFA: 183 - 184 Kendimi Değerlendiriyorum 4

A. Ordular ( , ) ilk hedefiniz Akdeniz( ' )dir ( , ) ileri
( ! ) Maddenin üç hâli vardır ( : ) Katı ( , ) sıvı( , )
gaz ( . ) Gelmeden önce neden haber vermedi-
niz ( ? ) Aaa ( ! ) Sen de nerden çıktın böyle ( ? )
Otobüs saat 21 ( . ) 00 ( ' ) de kalkacakmış ( . ) ( " )
İş başvurusu için gelmiştim ( " ) dedi ( . ) Yapım eki
alarak yeni anlam kazanan kelimelere ( " )türemiş
kelimeler ( " ) denir( . )
B. -ulu orta konuşmak. -göz gezdirdi, ağzında bak-
la ıslanmıyor. -can kulağı ile dinledim. -el etek çek-
miş.
C. -Bizimde tatil planlarımız var., -Başım öyle çok
ağrıdı ki, iki ağrı kesici birden içtim., -İngilizce
öğrenmek için birkaç arkadaş kursa yazıldık.,
-ODTÜ'nün hangi bölümünde okuyorsun?
D. Y, Y, D, Y, Y, D, Y
E. C, D, A, B

191
NOTLARIM