Professional Documents
Culture Documents
Luc Van Tien - 662
Luc Van Tien - 662
Muåc luåc
http://www.ebooks.vdcmedia.com
NGUYÏÎN ÀÒNH CHIÏÍU 2
Nguyïîn Àònh Chiïíu (1822 - 1888) laâ möåt nhaâ nho yïu nûúác
chên chñnh tiïu biïíu cuãa Nam Böå trong thïë kyã XIX.
Cuâng chung söë phêån vúái nhiïìu vùn thi haâo vaâ sô phu kiïåt hiïåt
khaác nhû Cao Baá Quaát, Nguyïîn Khuyïën, Tuá Xûúng, Hoaâng Diïåu,
Phan Àònh Phuâng, Trûúng Àõnh..., Nguyïîn Àònh Chiïíu söëng vaâo
möåt giai àoaån vö cuâng àen töëi cuãa lõch sûã dên töåc. Triïìu àònh nhaâ
Nguyïîn (vúái nhûäng öng vua thuã cûåu nhû Tûå Àûác...) àang trïn àaâ
suy suåp, àaä mêët hùèn khaã nùng laänh àaåo nhên dên kïí caã trong cöng
cuöåc xêy dûång cuäng nhû cöng cuöåc baão vïå nïìn àöåc lêåp cuãa Töí quöëc.
Xaä höåi Viïåt Nam thúâi àoá rúi vaâo tònh traång ngûng trïå vaâ laåc
hêåu thaãm haåi. Röët cuöåc, trûúác sûå xêm lûúåc cuãa thûåc dên Phaáp, caái
triïìu àònh ûún heân, bêët lûåc àoá àaä khöng thïí àöëi phoá, khöng thïí lêåp
àûúåc "thïë cên bùçng" vúái ngoaåi bang, vaâ àaä àïí àêët nûúác ta rúi troån
vaâo tay chuáng.
Trûúác vêån mïånh bi àaát cuãa àêët nûúác, trûúác caãnh "sinh dên
nghiïng ngheâo" êëy, Nguyïîn Àònh Chiïíu cuäng nhû bao ngûúâi hiïìn
taâi khaác, àaä àau loâng nhûác oác biïët laâ nhûúâng naâo!
Trûúác kia Nguyïîn Traäi àaä tûâng nhêån àõnh rùçng trïn àêët nûúác
ta, caác thúâi àaåi "tuy maånh yïëu coá luác khaác nhau, song haâo kiïåt
khöng bao giúâ thiïëu" (Bònh Ngö àaåi caáo).
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 3
Nguyïîn Àònh Chiïíu laâ möåt ngûúâi con haâo kiïåt cuãa vuâng àöìng
bùçng Nam Böå, laâ möåt nhên caách lúán maâ sûå nghiïåp vaâ tïn tuöíi cuãa
öng seä maäi maäi saáng ngúâi. Laâ nhaâ thú suöët àúâi bõ muâ loaâ, nhûng
khöng nhûäng öng laâ taác giaã cuãa taác phêím bêët huã Luåc Vên Tiïn, cuãa
"Ngû tiïìu y thuêåt vêën àaáp", "Dûúng Tûâ Haâ Mêåu"..., öng coân laâ taác
giaã cuãa nhûäng baâi thú, nhûäng baâi vùn tïë nöíi tiïëng, trong àoá öng àaä
tûúái maáu vaâ nûúác mùæt cuãa mòn h hoaâ chung vúái nhûäng bi kõch maâ
nhên dên anh huâng bêët khuêët vaâ àau thûúng cuãa öng phaãi chõu
àûång khi chöëng traã boån xêm lûúåc. Coá nhûäng cêu thú cuãa öng àaä
khùæc sêu vaâo loâng ngûúâi:
Chúã bao nhiïu àaåo thuyïìn khöng khùèm
Àêm mêëy thùçng gian buát chùèng taâ.
Lõch sûã vùn hoåc àaä xaác nhêån Nguyïîn Àònh Chiïíu laâ nhaâ vùn,
nhaâ thú tiïn khu vô àaåi, ngûúâi múã àêìu cho doâng vùn hoåc yïu nûúác vaâ
caách maång Viïåt Nam cuöëi thïë kyã XIX vaâ àêìu thïë kyã XX.
Luåc Vên Tiïn laâ taác phêím "tiïíu thuyïët bùçng thú nöm" sau choát
cuãa vùn hoåc Viïåt Nam, àûúåc Nguyïîn Àònh Chiïíu saáng taác ngay
trong thúâi kò cêån àaåi. Àoá laâ àiïím son cuöëi cuâng cuãa loaåi hònh taác
"truyïån nöm", "diïîn ca nöm" nhû Chinh phuå ngêm, cung oaán ngêm
khuác, Hoa Tiïn, Phan Trêìn, Nhõ Àöå Mai, Bêìn nûä thaán, Truyïån
Kiïìu, truyïån nöm khuyïët danh...
Nguyïîn Àònh Chiïíu àaä saáng taác Luåc Vên Tiïn vúái àöång cú gò?
Nhû trïn àaä noái, trûúác khi thûåc dên Phaáp xêm lûúåc nûúác ta, xaä
höåi Viïåt Nam, trong cú chïë cuãa möåt chïë àöå phong kiïën phûúng Àöng
ngûng trïå, laåc hêåu, àûúng trûúåt daâi trïn con àûúâng suy thoaái. Khùæp
àêët nûúác phúi baây tònh caãnh ngheâo àoái xaác xú, àaåo àûác con ngûúâi
cuäng nhû phong hoaá dên töåc ngaây möåt sa suát.
Nguyïîn Àònh Chiïíu laâ möåt nhaâ Nho chên chñnh, cho nïn
trong loâng öng luác naâo cuäng àau àaáu nhûäng yá tûúãng vïì sûå "kinh
bang tïë thïë". Do haån chïë vïì lõch sûã, öng chûa nhêån thûác àûúåc rùçng
nhûäng yá tûúãng cuãa nhûäng sô phu phong kiïën nhû öng muöën khöi
phuåc laåi möåt xaä höåi lyá tûúãng thúâi Nghiïu - Thuêën, thûåc ra àaä löîi thúâi
röìi...
Tuy nhiïn vúái têm huyïët söi suåc cuãa möåt con ngûúâi nhêåp thïë
tñch cûåc, nhêët thiïët öng phaãi haânh àöång àïí phuång sûå àêët nûúác vaâ
http://www.ebooks.vdcmedia.com
NGUYÏÎN ÀÒNH CHIÏÍU 4
dên töåc öng. Chñnh vò thiïët tha muöën "àem lúâi noái àöët chaáy loâng
thiïn haå" (thú Puskin) maâ öng viïët Luåc Vên Tiïn. Vúái öng, trong luác
àúâi àang suy, viïåc viïët möåt taác phêím àûáng àùæn vaâ mang àêìy nhiïåt
huyïët nhû Luåc Vên Tiïn chñnh laâ möåt diïåu kïë, khaã dô cûáu vaän àûúåc
sûå suy thoaái cuãa àêët nûúác vaâ chêën hûng àûúåc phong hoaá cuãa dên
töåc.
Luåc Vên Tiïn laâ baãn trûúâng ca àïì cêåp vïì luên lñ àaåo àûác cuãa
con ngûúâi, noái caách khaác: vïì "Àaåo lyá Viïåt Nam".
Àaåo lyá êëy rêët giaãn dõ: Trai thò trung vúái nûúác, hiïëu vúái cha meå,
coá chñ tiïën thuã, giuáp nûúác cûáu dên; gaái thò tiïët haånh vaâ cao quyá;
àöìng baâo ùn úã vúái nhau thò coá thuyã coá chung, luön luön sùén saâng cûáu
giuáp nhau trong nhûäng cún hoaån naån, khöng vò danh lúåi maâ chaâ àaåp
lïn tònh ngûúâi, khöng vò nhûäng àöë kõ vaâ oaán hêån riïng têy maâ haåi
ngûúâi, khöng nïn "haânh" nhûäng nghïì lûâa bõp tûác cûúâi nhû lang
bùm, thêìy boái, thêìy phaáp nhaãm nhñ...
Caái àaåo lyá rêët mûåc dên daä êëy thûåc ra laåi laâ rûúâng cöåt cuãa nïìn
àaåo àûác cuãa caã möåt dên töåc, laâ cöåi nguöìn cuãa haånh phuác con ngûúâi.
Caái kïët thuác "coá hêåu" cuãa Luåc Vên Tiïn phaãn aánh quan niïåm cuãa
nhên dên àöëi vúái nhûäng ai biïët giûä gòn àaåo àûác (nhû Luåc Vên Tiïn,
Kiïìu Nguyïåt Nga, Vûúng Tûã Trûåc, Húán Minh...). Ngûúåc laåi, nhûäng
nhên vêåt nhû Voä Cöng, meå con Thïí Loan, Trõnh Hêm, àaä phaãi traã
giaá àùæt chó vò hoå àaä vûát boã caái àaåo laâm ngûúâi àoá.
Laâ taác phêím viïët cho quaãng àaåi quêìn chuáng, chuyïn luêån baân
vïì luên lñ àaåo àûác, Luåc Vên Tiïn àûúåc saáng taác, cöët truyïån maåch laåc
vaâ hêëp dêîn, àêåm àaâ maâu sùæc vùn hoaá Nam Böå.
Àoåc Luåc Vên Tiïn chuáng ta caãm nhêån àûúåc caái tinh thêìn àaåo
àûác cao quyá vaâ tònh ngûúâi chan chûáa hiïån ra phúi phúái trong möîi
trang thú.
Caác nhên vêåt chñnh nhû Luåc Vên Tiïn, Kiïìu Nguyïåt Nga,
Vûúng Tûã Trûåc, Tiïíu Àöìng, vaâ caác nhên vêåt phuå nhû Thïí Loan,
Kiïìu Cöng, Trõnh Hêm, Buâi Kiïåm... àûúåc taác giaã miïu taã nkhaá sinh
àöång, coá caá tñnh.
Àùåc biïåt nûä nhên vêåt Kiïìu Nguyïåt Nga - ngûúâi con gaái Viïåt
Nam àûác haånh nïët na - roä raâng coá möåt cuöåc söëng nöåi têm khaá phong
phuá, sêu sùæc, möåt sûå thöng minh dïî thûúng vaâ möåt àûác kiïn trinh
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 5
àaáng khêm phuåc, khiïën chuáng ta khöng thïí khöng xuác àöång vaâ yïu
quyá naâng.
Têët caã nhûäng àiïìu àoá giaãi thñch vò sao Luåc Vên Tiïn àaä àûúåc
àöng àaão quêìn chuáng nhên dên, nhêët laâ nhên dên Nam Böå, mïën möå
suöët hún möåt thïë kyã qua; vò sao Luåc Vên Tiïn àaä ài vaâo ca dao:
Vên Tiïn Vên Tiïín Vên Tiïìn
Cho töi möåt tiïìn, töi kïí Vên Tiïn...
Thiïn Chûúng
http://www.ebooks.vdcmedia.com
NGUYÏÎN ÀÒNH CHIÏÍU 6
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 9
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 11
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 13
Chuá thñch
(1) Baâi vùn tûå rùn nöíi tiïëng baân vïì àaåo hiïëu vaâ àaåo nhên, do Trûúng
Taái laâm.
(2) Hai taám: 16 tuöíi
(3) Sên Trònh: Chó Trònh Chiïu vaâ Trònh Di, hai nhaâ Töëng nho nöíi
tiïëng.
(4) Vùn àaä nhû phûúång tröîi dêåy, röìng bay cao, tûác vùn àaä thaânh taâi.
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 15
http://www.ebooks.vdcmedia.com
NGUYÏÎN ÀÒNH CHIÏÍU 16
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 17
http://www.ebooks.vdcmedia.com
NGUYÏÎN ÀÒNH CHIÏÍU 18
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 19
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 21
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 23
http://www.ebooks.vdcmedia.com
NGUYÏÎN ÀÒNH CHIÏÍU 24
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 27
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 29
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 31
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 33
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 35
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 37
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 39
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 41
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 43
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 45
Chuá thñch
(55) Höì Viïåt nhûát gia: ngûúâi Höì (phña Bùæc) keã Viïåt (phña Nam) chung
möåt nhaâ.
(56) Döìi: trau döìi son phêën.
(57) Duyïn cêìm sùæt: duyïn vúå chöìng hoaâ thuêån ïm êëm (nhû tiïëng
àaân sùæt, àaân cêìm hoaâ nhau).
(58) Keã úã nûúác Têën (phña Àöng) ngûúâi úã nûúác Têìn (phña Têy), chó sûå
xa c aách möîi ngûúâi möåt ngaã.
(59) Tûác giai ngêîu (möåt àöi töët àeåp), chó vúå chöìng töët àöi.
(60) Dêu nam giaãn: Ngûúâi con dêu trung hêåu, àaãm àang, lêëy yá tûâ
kinh Thi: "Haái rau têìn tûâ búâ suöëi phña Nam", laâ thú khen ngûúâi vúå treã
àaãm àang lo viïåc nöåi trúå. Trai àöìng saâng: chó chaâng rïí töët.
(61) Ngaäi tïë: con rïí.
(62) Àaåi khoa: laâ thi àöî. Tiïíu khoa: laâ cûúái vúå.
(63) Toát àúâi: hún àúâi, hún hïët moåi ngûúâi.
(64) Trûúác: laâ truác. Àêy yá noái hai ngûúâi kïët baån thên vúái nhau laâ rêët
töët, nhû truác, mai.
(65) Bònh thuyã hûäu duyïn: beâo nûúác coá duyïn.
(66) Giao kïì: saánh ngöìi gêìn kïì bïn nhau.
(67) Kò: chó ngûúâi taâi gioãi khaác thûúâng.
(68) Baåch Haâm Nhû Hoaânh: hai nhên vêåt nöíi tiïëng thú vÎ n, taâi h oa
trong truyïån Bònh Sún Laänh Yïën.
(69) Lûúng àöëng: rûúâng cöåt, chó ngûúâi coá taâi àûác lúán giuáp nöíi viïåc
nûúác.
(70) eán höåc: yá noái chim eán khöng saánh àûúåc vúái chim höåc (Trûåc noái
nhuán)
(71) Thûúång trònh: lïn àûúâng.
(72) Tiïíu nhi: con treã, tiïëng cha meå goåi con. Lïn àònh: Sên coá tröìng
lï.
(73) Töëng tònh: tiïîn nhau trong tònh caãm.
(74) Liïîm dung: Nghiïm chónh daáng àiïåu àïí toã yá tön troång.
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 47
http://www.ebooks.vdcmedia.com
NGUYÏÎN ÀÒNH CHIÏÍU 48
(97) Bêët taâi àöì thú: khöng coá taâi nùng vïì saách vúã, tûác laâ noái ngûúâi hoåc
töìi, sûác hoåc keám coãi.
(98) Tön Têín laâ baån hoåc binh phaáp vúái Baâng Quyïn, sau bõ Quyïn
haåi, chùåt hai chên, àïí gòm taâi. Thêìy hoåc Quyã Cöëc Tûã àaä baão trûúác cho
Tön Têín nhûng öng khöng àïì phoâng (khöng lûâa, khöng lûåa choån).
(99) Tuyïìn: troån àuã caã. yá caã cêu: öng coá thöng thuöåc caã kinh sûã hay
khöng?
(100) Hay gheát hay thûúng: biïët gheát vaâ biïët thûúng.
(101) Têìm phaâo: vu vú, haäo huyïìn.
(102) Kiïåt Truå: Vua Kiïåt nhaâ Haå, vua Truå nhaâ Thûúng, caã hai àïìu
baåo ngûúåc, vö àaåo, hoang dêm.
103 U Lïå: U vûúng vaâ Lïå vûúng thúâi nhaâ Chu laâm nhiïìu viïåc baåo
ngûúåc, vö àaåo. Àa àoan: lùæm chuyïån rùæc röëi.
104 Nguä baá: cuöëi àúâi nhaâ Chu, nùm vua chû hêìu kïë tiïëp nhau nöíi lïn
laâm chuã möåt thúâi, nhên dên phaãi lêìm than àiïu àûáng. Phên vên: löån
xöån böëi röëi nhû caãnh loaån.
105 Àúâi thuác quyá: àúâi suy loaån sùæp bõ diïåt vong. Phên bùng: chia lòa.
Súám àêìu töëi àaánh: súám àêìu haâng, töëi laåi àaánh.
106 Thaánh nhên: chó Khöíng Tûã, khöng àûúåc duâng, tûâng ài khùæp caác
nûúác Töëng, Vïå, Trêìn, Khuöng tòm caách haânh àaåo cuãa mònh maâ khöng
àûúåc. Vïì sau öng trúã vïì nûúác Löî múã trûúâng daåy hoåc.
107 Nhan Tûã: tûác Nhan Uyïn, hoåc troâ gioãi cuãa Khöíng Tûã.
108 Gia Caát: tûác Gia Caát Lûúång, tûå Khöíng Minh, giuáp Lûu Bõ àaánh
baåi Taâo Thaáo, dûång nûúác úã àêët Thuåc, hïët sûác lo viïåc trung hûng nhaâ
Haán, nhûng khöng thaânh.
109 Àöìng Tûã: tûác Àöíng Troång Thû, danh nho àúâi Haán.
110 Nguyïn Lûúång: tûác Àaâo Tiïìm àúâi Têën, tñnh tònh cao thûúång,
khöng cêìu danh lúåi, gioãi thú vùn.
111 Haân Duä: àúâi Àûúâng, tinh thöng luåc kinh, baách gia chû tûã, àöî tiïën
sô laâm quan úã triïìu. Vua mï tñn àaåo Phêåt, rûúác xûúng Phêåt vaâo cung,
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 49
öng dêng súá cûåc lûåc ngùn caãn. Vò thïë öng bõ àöíi ra laâm quan úã àêët
Triïìu Chêu.
112 Liïm, Laåc: chó Chu Àön Di úã Liïm Khï vaâ hai anh em hoå Trònh úã
Laåc Dûúng. Caã ba àïìu laâ nhûäng nhaâ triïët hoåc àúâi Töëng, coá ra laâm
quan nhûng khöng àûúåc àùæc duång, laåi trúã vïì daåy hoåc.
113 Noái nhên taâi úã chöî ngheâo heân.
114 Kinh luên: taâi sùæp àùåt töí chûác viïåc nûúác.
115 Nghiïu Thuêën: hai vua truyïìn thuyïët àûúåc nhaâ nho coi laâ mêîu
mûåc, àaä theo àûúåc àaåo trúâi maâ trõ dên.
116 Saâo Phuã Hûáa Do: Hai êín sô nöíi tiïëng àúâi Nghiïu.
117 Baá Di vaâ Thuác Tïì, hai ngûúâi lêëy viïåc nûúác mêët laâm xêëu höí, boã lïn
nuái thuá dûúng haái rau vi maâ Îùn, khöng chõu ùn thoác nhaâ Chu. Chùng
khûáng: khöng chõu.
Ai hêìu chi ai: khöng ai chõu hêìu haå, phuåc dõch cho ai caã.
118 Hai àaåi cöng thêìn nhaâ Thûúng.
119 Thaái Cöng: Khûúng Tûã Nha, giaâ hún 70 tuöíi vêîn ngöìi cêu caá úã búâ
söng Võ. Chu Vùn Vûúng nhên ài sùn gùåp öng, beân àoán öng vïì kinh,
tön laâm thêìy. Öng giuáp Vùn Vûúng vaâ con laâ Vuä vûúng dûång nghiïåp
nhaâ Chu.
120 Nghiïm Lùng: êín sô àúâi vua Quang Vuä.
121 Caây mêy cêu nguyïåt: caây trong mêy, cêu dûúái trùng laâ noái caãnh
thanh cao êín dêåt. aáo cêìu: aáo cûâu, aáo may bùçng da thuá. Nghiïm Lùng
ngöìi lêu nùm aáo cûâu àaä raách naát.
122 Trêìn Àoaân: hoåc röång, tinh thöng kinh Dõch, êín úã nuái Vuä Dûúng,
tu luyïån àaåo tiïn.
123 Tuái thú ngêm phong võnh nguyïåt, coi cöng danh phuá quyá nhû
giêëc chiïm bao.
124 Baãy ngûúâi àúâi Têën, tñnh tònh phoáng àaåt, thûúâng hoåp nhau vui
chúi núi rûâng Truác (Truác Lêm thêët hiïìn).
125 Rûâng nhu biïín thaánh: àaåo nho daây nhû rûâng, röång nhû biïín.
126 Khai phong: múã phong thû.
http://www.ebooks.vdcmedia.com
NGUYÏÎN ÀÒNH CHIÏÍU 50
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 51
http://www.ebooks.vdcmedia.com
NGUYÏÎN ÀÒNH CHIÏÍU 52
174 Àúâi Vên Tiïn bõ xaáo àöång, cöng danh trùæc trúã.
175 êën: phuâ pheáp trûâ taâ cuãa thêìy phaáp.
176 Phuâ chuá: laá buâa vaâ cêu thêìn chuá.
177 Höì linh: bêìu thiïng, coá thïí thu chûáa caã trúâi àêët.
178 Saái àêåu thaânh binh: raãy haåt àêåu maâ hoaá thaânh binh lñnh.
179 Àaåo hoaã: giêîm lïn lûãa. Phoá thang: dêën mònh vaâo nûúác söi.
180 Múã àaâng thiïn hoang: múã àûúâng trúâi àêët.
181 Hïì: hïì àöìng
182 Baân Cöí: öng töí cuãa trúâi àêët, vaån vêåt. Toaå tiïìn chûáng miïng: trûúác
baân thúâ chûán g minh cho.
183 Tön Ngöå Khöng.
184 Voä hêåu: tïn möåt võ thêìn thûúâng ài laåi trïn àaåi dûúng.
185 Võ tûúáng àúâi Àûúâng.
186 Baâ tiïn cai quaãn tiïn nûä.
187 Cöng chuáa Nguä Long: nùm cöng chuáa cuãa Long vûúng.
188 Bònh nam nguä höí: nùm tûúáng d uäng maänh àaánh chiïëm phûúng
Nam. An dinh: àoáng yïn doanh traåi.
189 Chó chung caác võ thêìn úã trïn trúâi, dûúái êm phuã, vaâ trong loâng
söng úã Àöång Àònh vaâ Xñch Lên.
190 Traáo chaác: lûâa döëi, trúã mùåt.
191 Thon von: cö àún sa suát gian nguy.
192 Khuyïn giaáo: ài xin cuãa böë thñ.
193 Cêìu bùæc qua raåch Laá Buön (Biïn Hoaâ).
194 Luöng tuöìng: túi búâi.
195 Hai rùçm: hai ngaây rùçm, tûác hai thaáng.
196 Àêët suåt trúâi sêåp, chó tai biïën lúán.
197 Sún quên: vua nuái, chó con höí.
198 Raâng raâng: raânh raânh.
199 Ngûúâi tang: ngûúâi bêån aáo tang.
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 53
http://www.ebooks.vdcmedia.com
NGUYÏÎN ÀÒNH CHIÏÍU 54
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 55
http://www.ebooks.vdcmedia.com
NGUYÏÎN ÀÒNH CHIÏÍU 56
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 57
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 59
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 61
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 63
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 65
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 67
Chuá thñch
245 Chùn dên: trõ dên, cho dên yïn öín laâm ùn.
246 Nhêîn nay: àïën nay, túái bêy giúâ.
247 Tú àiïìu: tú àoã xe duyïn.
248 Nguyïåt Nga chûa nïn nghôa vúå chöìng vúái Vên Tiïn, cuäng nhû
Chûác nûä, Ngûu lang chûa kõp gùåp nhau trïn söng Ngên maâ nhõp cêìu
Ö àaä rúi mêët, khöng bao giúâ gùåp laåi àûúåc nûäa.
249 Phuâ du: con vúâ.
250 Cöng phu lúä laâng: boã sûác ra laâm dang d úã.
251 Àöìng tõch àöìng saâng: cuâng giûúâng cuâng chiïëu.
252 Vuâa hûúng baát nûúác: baát hûúng vaâ cheán nûúác thúâ.
253 Vûâa àûa chöìng vïì laåi bïn kia söng Ngên, thò àaä laåi àïën Cêìu Lam
rûúác ngûúâi tònh khaác. yá noái mêët chöìng naây tòm chöìng khaác.
254 Mai chûúác: ngûúâi laâm möëi.
255 Ö Qua: tïn ngêìm chó giùåc Qua Oa úã bïí vaâo cûúáp phaá miïìn Chêu
Àöëc, Haâ Tiïn.
256 Chiïu Quên thúâi Haán Nguyïn àïë bõ tuyïín laâm cung nûä. Naâng
khöng chõu àuát loát cho Mao Diïn Thoå nïn bõ y veä xêëu ài, vua khöng
vúâi àïën. Vïì sau bõ choån tiïën vua Hung Nö.
257 Haånh Ngûún: Nhên vêåt truyïån Nhõ Àöå Mai.
258 Sao sao: duâ thïë naâo ài nûäa.
259 Thên danh: thên mònh vaâ danh dûå.
260 E rùçng ngûúâi che chúã vaâ nuöi nêëng mònh coá mûu toan gò?
261 Dêìn lên: lên la dêìn dêìn.
262 Chaánh tiïët: trinh tiïët, ngay thùèng.
263 Ba xuên: ba thaáng xuên, tuöíi xuên.
264 Bêu: cöí aáo.
265 Chùèng phen: chùèng bùæt chûúác. Thoái nûúác Trõnh: thoái taâ dêm nhû
trai gaái nûúác Trõnh treâo tûúâng àoán ngoä ruã rï nhau ra núi àöìng nöåi àïí
thoaã loâng duåc.
http://www.ebooks.vdcmedia.com
NGUYÏÎN ÀÒNH CHIÏÍU 68
266 Cöng chuáa Höì Dûúng chöìng chïët, phaãi loâng Töëng Hoùçng.
267 Haå Cú: Con gaái Trõnh Muåc Cöng, xinh àeåp, lùèng lú, coá chöìng maâ
vêîn möåt luác ngoaåi tònh vúái nhiïìu ngûúâi.
268 Lûä Hêåu: vúå Haán Cao Töí mêët, Lûä Hêåu tû thöng vúái Dõ Ki (Thêím
Tûå Cú) cho Tûå Cú laâm taã thûâa tûúáng àïí tiïån bïì chung chaå.
269 Voä Hêåu thöng tònh vúái hai anh em Trûúng Xûúng Töng vaâ
Trûúng Dõch Chi. (Tûác Di Tön, Tam Tû).
270 Chñnh chuyïn: möåt bïì tiïët haånh. Trùæc nïët: mêët nïët.
271 Naâng Nhû yá sau khi cûáu VÎ n Quên thoaát naån, àem loân g yïu
chaâng, veä hònh chaâng. Sau hai ngûúâi lêëy nhau (tuöìng cöí).
272 Chêëp nhûát: cêu nïå vïì möåt leä.
273 Hïî laâ ngûúâi traãi àúâi thò phaãi biïët caã chêëp kinh (tuên thuã nguyïn
tùæc) lêîn toâng quyïìn (vûúåt ngoaâi nguyïn tùæc).
274 Vêìy: sum hoåp.
275 Tua: nïn phaãi.
276 Göëi saách: göëi gêëp nhiïìu lúáp, coá thïí chöìng lïn nhau maâ ngöìi dûåa.
Baát bûãu: taám vêåt quyá laâ gûúm, giaáo, buáa... bùçng àöìng hay baåc àïí baây
cho thïm sang troång.
277 Giêìy xeáo lïn saânh, àaåp lïn soãi.
278 Khaá tua: phaãi nïn.
279 Nguyïåt Nga àaä tröi giaåt túái chöën cûãa aãi vaâ nuái non, xa xöi caách
trúã.
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 69
http://www.ebooks.vdcmedia.com
NGUYÏÎN ÀÒNH CHIÏÍU 70
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 71
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 73
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 75
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 77
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 79
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 81
Chuá thñch
http://www.ebooks.vdcmedia.com
NGUYÏÎN ÀÒNH CHIÏÍU 82
http://www.ebooks.vdcmedia.com
LUÅC VÊN TIÏN 83
http://www.ebooks.vdcmedia.com