Professional Documents
Culture Documents
280
280
ПОРТА
Г Р А Д ЕЖНИШТВО
280
МАЈ 2019
90 ДЕНАРИ
ГОДИНИ
Порта 3
15 години дел од медиумскиот пазар
О
ваа година единственото списание Порта 3 е списание кое секогаш е отворено за
за градежништво, архитектура и соработка. Во годините што изминаа го дигнавме
екологија прославува 15 години од гласот против „Скопје 2014“, бевме против
излегувањето на првиот број. Години уривањето на Беко, дававме образложенија за или
во кои темите од овие области против мораториумот за градење во Општина
допреа до многу експерти, професори, работници, Центар, го коментиравме урбанизмот, одржливоста
архитекти, градежници, екологисти, обични на градовите, начинот на распишување и
граѓани. спроведување на архитектонските конкурси, ги
Идејата за специјализирано списание на овие претставувавме ставовите на архитектите и
простори чекореше полека, но сигурно. Почнавме инженерите. И во годините што следат секогаш ќе
со излегување два пати месечно, во еден голем бидеме отворени за изнесување на проблемите, но
формат на обична весникарска хартија. После никогаш не забораваме и да дадеме пофални
неколку промени на дизајнот дојдовме до ова зборови за тоа што навистина заслужува, врз
издание кое и сега го држите во рацете, а кое веќе основа на утврдени, стручни критериуми.
стана препознатлив бренд во полето на медиумите. Она што за крај ќе може да го ветиме е дека со
Низ годините неколку пати се соочивме со истото темпо, па и многу подобро, ќе продолжиме и
конкуренција, но тоа само ни беше мотив за да во наредните години, за прославата на новите
продолжиме со нови и уште поинтересни текстови, јубилеи на Порта 3 да имаме многу повеќе
за што навистина сме благодарни. резултати за да се пофалиме.
По повод 15 години Порта 3, од овој број на сите нови читатели кои ќе се претплатат во наредните седум
месеци ќе им биде доделен попуст од 15 отсто. Исто така не ги забораваме ниту клиентите што ќе покажат
интерес да се рекламираат. И тие ќе добијат 15 отсто попуст на рекламниот простор.
Јубилејот 15 години ќе донесе уште една новина. Ќе почнеме со доделување на Годишна награда на Порта 3
од областите што ги обработуваме, со цел наградата да стане традиција и да се доделува еднаш годишно.
Жири-комисијата составена од експерти во овие области на крајот од годината, во декември, ќе ја доделат
наградата, кога ќе биде и прославата за роденденот.
ГРАДЕЖНИШТВО 14
КОРИДОРОТ 10 КОНЕЧНО ПУШТЕН
ВО ФУНКЦИЈА
ИНТЕРВЈУ 18
50 ГОДИНИ ВО ВРВОТ
НА НАЈДОБРИТЕ КОМПАНИИ 18
АРХИТЕКТУРА 26 26
066 ПУШКИНОВА – ЧЕШКА АРХИТЕКТУРА
СО СЛОБОДЕН ДУХ
АРХИТЕКТУРА 32
ЕПИДЕМИИТЕ И ГОЛЕМИТЕ ВОЈНИ,
ПРЕДУСЛОВИ ЗА СОЦИЈАЛНО ДОМУВАЊЕ?
АРХИТЕКТУРА 36
УЛОГАТА НА ЦРТАЊЕТО Е ВИТАЛНА ВО ПРОЦЕСОТ
НА АРХИТЕКТОНСКОТО ПРОЕКТИРАЊЕ
АРХИТЕКТУРА 40
ВО СЛОЖЕНИ УСЛОВИ, ФУНКЦИОНАЛНИ
СТАНОВИ И СОВРЕМЕНО ОБЛИКУВАЊЕ
УРБАНИЗАМ 44 40
ТЕТОВО, ГРАДОТ ПОД ШАРА,
ТРЕБА ЧАРЕ ДА СИ БАРА
ЗЕМЈОТРЕСНО
ИНЖЕНЕРСТВО 48
ГЕОРАДАР - ПОДИГНУВАЊЕ НА
ИСТРАЖУВАЧКИТЕ КАПАЦИТЕТИ
СООБРАЌАЈ 52
СЕПАК Е BELGRAVE (2)
ЕНТЕРИЕР 56 52
ШИК ГРАДИНА ВМЕТНАТА
ВО „УРБАНАТА ЏУНГЛА“ 56 70
ЕКОЛОГИЈА 60
ОД ЃУБРЕТО ЌЕ ПОЧНЕ ДА
СЕ ЗАРАБОТУВААТ ПАРИ
УРБАНА УМЕТНОСТ 66
НАЈГОЛЕМАТА ПОСТОЈАНА
ИЗЛОЖБА ВО СВЕТОТ
УМЕТНОСТ 70
„РЕНЕСАНСНИОТ АКТ“
ГОДИНИ
ПОРТА
ГРАДЕЖНИШТВО
280
МАЈ 2019
90 ДЕНАРИ
ПОРТА
инфо
В
о Нацрт-законот за за досега направените штети од лошите Во извештајот, кој ќе се разгледува во
управување со природното и политики за управување. Но, во меѓувреме, Баку, УНЕСКО повторно бара од државата:
културно наследство во Охрид општините во Охридскиот Регион - Да воспостави мораториум на какви
на кој се работи од јуни легализираа стотици дивоградби, а било урбани трансформации на брегот сè
минатата година и сè уште не деновиве Комитетот за светско наследство додека не се финализираат и усвојат
е донесен недостасуваат клучни одредби за на УНЕСКО во својот извештај предложи ефективни законски решенија за заштита и
надлежностите на Градежниот Охрид да биде ставен на листата „Светско механизми за нивно спроведување.
инспекторат. наследство во опасност“, препорака која - Да се направи проценка на нелегалните
Станува збор за „клучни одредби“ кои ги треба да се разгледува на 43-тата сесија на градби и да се утврди нивното влијание на
дефинираат надлежностите на Градежниот Комитетот во Баку која ќе се одржи од 30 заштитеното подрачје и потоа да се срушат
инспекторат и биле дел од првичните јуни до 10 јули и можно е да биде усвоена. сите кои претставуваат опасност за
верзии на нацрт-законот, но како што УНЕСКО во новиот нацрт-извештај го подрачјето. Строго да се спроведуваат
објаснуваат учесници во неговата поздравува запирањето на проектите во законите и правилниците за да се спречат
подготовка, потоа на владини седници тој Националниот парк Галичица: изградбата понатамошни дивоградби.
се разгледувал во изменета верзија во која на патот и ски-центарот, но посочува дека - Да се финализира планот за управување
тие членови се отстранети. тоа не е доволно за намалување на со цел да се заштити и одржи заштитеното
Законот меѓу другото требаше да ранливоста на светското наследство. подрачје и да се предаде предлогот на
овозможи власта полесно да ги спроведе Искажува загриженост за малиот напредок Комитетот за светско наследство пред да
препораките на УНЕСКО од 2017 година за во спроведувањето на итните барања и биде усвоен.
итно воведување мораториум и препораки на Комитетот, особено за - Да се имплементираат сите претходни
суспендирање на легализацијата на мораториумот и легализацијата на барања на Комитетот за светско наследство
дивоградби, како и да направи нови студии дивоградбите. и препораките на мисијата од 2017 година.
Инфраструктурата мора
да биде државен,
а не политички проект
4
00, 500, 600 ...... километри регионални,
магистрални, автопатишта, пруги.
Предизборни политички инфраструктурни
наддавања од сите страни. Темелени, не на
стручни, долгорочни, осмислени, издржани
и одржливи анализи туку најчесто на евтини,
популистички ПР стратегии во кои лесно ветените
километрите се користат само како податлива мамка за
освојување на што повеќе гласачки ливчиња. А потоа?!
Потоа, настапува моментот на вистината. Наместо
километри асфалт - тони проблеми. Сериозни, тешко
решливи, фрустрирачки. Купови незапочнати,
недовршени или набрзина склопени проекти, често
базирани на квази-инженерство, надри-истраги,
формални ревизии, сомнителни договори со така-
наречени надзори, залутани (бело)светски изведувачи.
Се надоврзуваат компликувани постапки, бавни
институции, персонални диверзии, разнобојни фидици,
клејмови, варијации, стравови од одговорност......
Следат нереализирани ветувања, изневерени
очекувања, (не)оправдани критики, притисоци од
(не)информираната јавност. Па потоа, (не)вешти
правдања, паника, импровизации, потпирање врз
(не)стручен инженерски клиентелизам, притисоци за
оставарување на дел од ветеното. Борба за квантитет
наспроти квалитет. ,,Шпанска“ инфраструктурна серија
со предвидлив крај - поразена инфраструктура,
урнисано инженерство, политички суицид, општествена
трагедија.
Инфраструктурата, онаа сериозната, започнува со
долгорочно планирање, сеопфатни анализи и се
разбира со изработка на квалитетна проектна
документација. Нешто што овде, при општото
маргинализирање и релативизирање на
интелектуалниот труд, скоро редовно се смета за
нужно зло, инстант фаза, своевидна црна дупка во
сложената инфраструктурна галаксија во која, особено
за оние помалку информираните, единствено црниот
чад од забревтаните, одамна амортизирани половни
машини, представува вистински знак за почеток на нова
градежна офанзива. Чад, збогатен со театрална
мешавина од хедонистичко, костумосано сечење на
црвени ленти, невешто бетонирање на виртуелни
темели, наместени насмевки и ритмичен звук од
формални аплаузи.
А, токму квалитетните проекти, базирани на целосни
и прецизни топографски, геометриски, геотехнички,
хидролошки, еколошки и многу други истраги, проекти
исполнети со знаење но и одговорност, проекти
соодветно вреднувани (велат дека добро платениот
проект не гарантира квалитет, но малку платениот
гарантира неквалитет), се основниот предуслов за
успешна и навремена реализација на квалитетни
инфраструктурни објекти. Реализација ослободена од
стресови, дополнителни експропријации, болни
Aвтопат Демир Капија - Смоквица покачувања на предвидената инвестициска вредност,
анекси, варијации, инженерски срам ......
ПОРТА
Експресен пат Градско - Дреново
ПОРТА
градежништво
Коридор 10 конечно
во целосна функција
На овој проект беа применети неколку типови системи на заштита. Изборот на
системот и степенот на заштита се изврши според усвоените национални
нормативи за секоја позиција поодделно, но и во согласност со ЕН 1504-2
Материјали и системи за површинска заштита на бетонот
Мост Врла
О
вој месец беше отворен
Последната делница на овој автопат е со бетонот. Поучени од искуствата за ранливоста
последниот дел од
модерни и скапи решенија. Со цел да се на бетонот на различни механички, физички и
автопатското решение од
совладаат овие 26 километри пробиени се два хемиски агресии во текот на експлоатацијата,
коридорот 10 на територијата
тунела, Манајле и Предајане, кренати се 33 на овој проект беа применети неколку типови
на Србија низ Грделичката
мостови, изведена е регулација на коритото на системи на заштита. Изборот на системот и
Клисура. Коридор 10 како дел од
Јужна Морава и стабилизација на косини и степенот на заштита се изврши според
паневропската мрежа на автопати додаден е
лизгање на земјиште каде што се јавија усвоените национални нормативи за секоја
на конференцијата во Хелсинки во 1997, а тоа
14 ПОРТА 31 мај 2019
позиција поодделно, но и во согласност со ЕН
1504-2 Материјали и системи за површинска
заштита на бетонот. Во најголем дел од
објектите беа применети решенијата понудени
од фирмата Адинг и тоа:
1. Заштитна облога на бетонски површини на
мостовските конструкции, потпорни ѕидови
и кај тунелите во делот на калота со
акрилен премаз. Применет е Антикорозин
ББ. Овој тип на заштита во последните
години наоѓа сè поширока намена. Основна
цел е да ја затвори површинската структура Aнтикорозин ББ
на бетонот и да го спречи процесот на
карбонизација. Изложеноста на високи
концентрации на CO₂ на објектите на Aнтикорозин РБ
патната инфраструктура ја намалува
алкалноста на бетонот, а со тоа и
заштитната улога на бетонот и појава на
корозија на арматурата во АБ конструкции. применува на објектите од патната
Заштитниот систем со Антикорозин ББ е во Применети производи и редослед на инфраструктура во Србија, а претходно е веќе
примена веќе 20 години. Со неговата примена изведба: докажан како успешен за оваа намена.
се докажа дека кај објектите кои се заштитени • Епоксиден прајмер Адингпокс 1ПВ 4. Завршна заштитна облога во тунел. Во
во голема мера се зголемува циклусот на • Кварцен посип Полнило С/Х - еден слој тунелот Манајле, со должина од 1.804 метри
реконструкции и намалени се трошоците за • Премаз - глет на база на епоксиди и катран по две цевки, применето е комбинирано
одржување. Вредноста на чинење за изведба Адингпокс ТЕР решение за завршна заштитна облога на
на ваква заштита кај мостовите се мери во • Кварцен посип Полнило С/Х (0,3-0,8 мм) секундарната бетонска подграда. На
промили од нивната вредност. • Метакрилатен завршен премаз Адингколор ѕидовите до висина од 4,5 метри изведена е
Покрај финансискиот бенефит од примена РФ - два слоја заштита во бела боја со епоксиден малтер
на овој тип на заштита, објектот добива на водена
унифицирана завршна површина по боја и Вака нанесениот систем предвидува база во
текстура и значително дава вредност на импрегнација на бетонската подлога, изведба
неговиот завршен изглед. на епоксиден противлизгачки под со
дебелина до 2 мм и завршен декоративен и
Примена на мостовски конструкции – УВ- стабилен премаз.
целосно обложување на конструкцијата на Овој систем веќе подолго време се
мостот.
2. Заштита на бетонски елементи непосредно
покрај коловозот – бетонски заштитни
бариери. Применет е производ
Антикорозин РБ, антикорозивен премаз во
боја, за заштита на бетонски површини,
произведен врз база на синтетички
/метакрилатни/ смоли и растворувачи. На
овие објекти е применет во боја за
сообраќајна сигнализација /RAL9016 i RAL
3020/.
Разликата со заштитата опишана во првиот
дел е што тука покрај заштитата од
карбонизација се бара зголемена отпорност
на соли и на механички оштетувања.
3. Заштита на пешачките патеки на мостовите
и натпатниците. Во оваа позиција, покрај
зголемената агресија од карбонизација,
соли, механички оштетувања, се јавува
задржување на вода, за што е потребна
дополнителна зголемена сигурност од
мрзнење и УВ-стабилност на облогата.
Во однос на експлоатационите барања
облогата требаше да задоволи
противлизгачка површина како и декоративна
завршна обработка со стандардни и сигнални
бои.
ПОРТА
млаз под притисок. Во делот на калотата не
се предвидени вакви интервенции поради
што е применет производ за заштита од
карбонизација, каде е и најинтензивна.
Покрај предвидените параметри за
заштита според ЕН 1504-2, двата производи
го задоволуваат високиот праг за пожарна
класа: B –S1 d0.
Примената на овие системи за заштита
на бетонските површини покрај својата
основна функција на оваа делница ѝ дава
дополнително чувсто на задоволсто и
Aдингсистем за заштита на тротоари сигурност во патувањето.
Современата Европска пракса при
изведба на објекти од сообраќајната
инфраструктура задолжително предвиува
примена на материјали и системи за заштита
на бетонот. Примената на ваквите системи
овозможува со минимална инвестиција
повеќекратно да се зголеми трајноста на
објектите и да се елиминира потребата од
нивно санирање. Бројни примери на
заштита на бетонските конструкции во
Република Северна Македонија ја
потврдуваат наведената пракса, но и покрај
Aнтикорозин ББ тоа не се применети во целост во новите
објекти.
Како што беше илустрирано во примерите
од Кориодорот 10, изборот на систем и
материјали за заштита на различните објекти
и конструкции се врши во зависност од
степенот на нивната изложеност на
дебелина до 1.5 мм. Применет е Адингпокс површини во сигнално црвена и зелена Механички, атмосферски и хемиски
Аква, трокомпонентен водено епоксиден боја. влијанија. Еворопските норми кои ја
малтер во бела боја и завршен премаз Примената на епоксиден малтер со дефинираат ова проблематика (ЕН 1504-2
Антикорозин ББ. Во делот на калотата е поголема дебелина е поради потребната Материјали и системи за површинска
применет Антикорозин ББ во сива нијанса. издржливост на хемиски агресии, но и заштита на бетонот) се повеќе се прифаќаат
Дополнително со овој производ е потребата од редовно чистење – и хармонизираат со домашната легислатива
изведена и сигнализацијата на ѕидните одржување со ротациони четки и воден во државите во регионот. n
Aнтикорозин ББ
Aдингпокс аква
ПОРТА
ПОРТА
интервју БЛАГОЈА ДОНЧЕВ, ГЕНЕРАЛЕН ДИРЕКТОР НА АДИНГ
50 години во врвот
на најдобрите компании
Невозможно и недостижно во работењето за нас не постои, тоа е одлика која е
впишана во нашиот код. Тука ги изедначувам генерациите на Адинг
Љупчо АТАНАСОВСКИ, дипл. инж. арх. Оваа година е 50-годишнината на Адинг. поради тоа што во 50-тите адингови години ги
ГОЛЕМ. ГОЛЕМ јубилеј. Веројатно силно поминувам 40-те години во него од приправник
чувство на гордост за опстојувањето низ сите – инженер до сегашната најодговорна
ва веројатно е единствено
О
премрежиња кои нè следат сите овие функција - генерален директор и претседател
интервју во кое на прашања
години... на Управниот одбор која ја извршувам 13-14
на бивш ќе одговара актуелен
50 години се навистина голем јубилеј за години.
директор и тоа на производна
една компанија. За Адинг тоа се години
фирма. Впрочем делиме иста
постоење во две столетија 20 и 21 век. Гордо Во некои времиња од бившата држава, ги
историја на Адинг...
го одбележуваме јубилејот, денешните паметиме големите фирми и проекти на кои
Да навистина редок пример поранешен
Адинговци, а се надевам и сите оние кои веќе работеа, во Советскиот Сојуз, ДДР, Блискиот
генерален директор на Адинг (1990-1994) сега
не се во Адинг се гордеат што работеле и дале Исток. Северна Африка... а на кои и нашиот
после 25 години во улога на новинар,
свој придонес во растежот на компанијата. Адинг беше и тоа како присутен како
веројатно полесна работа од претходната, да
Јас ја имам привилегијата да бидам на чело „состојка на секоја градба“ и реално меѓу
прави интервју и поставува „прави и тешки“
на компанијата за еден таков јубилеј, а моето најголемите фирми во својата бранша, во
прашања на сегашниот генерален директор на
чувство, емоции и гордост се посебни и Југоисточна Европа. Тоа е убавата историја
Адинг.
18 ПОРТА 31 мај 2019
на југословенското и македонското Беа тоа времиња во кои Адинг се гордееше пазарот. За тоа е потребно многу знаење и
градежништво. Каде е денес Адинг? со продавање на памет и технички решенија вложување во него. Тоа го правиме со
на градежни проблеми, преку примената на инвестирање во инженерскиот кадар и
n Во старата држава и до нејзиното производите од својата програма. Денес следење на сè што се случува на европско и
распаѓање Адинг беше дел од големата секако тоа не е баш така. светско ниво со што успеваме да се носиме
југословенска приказна кога градежништвото n Секоја компанија го троши и има со конкуренцијата имајќи ги сите потребни
го достигна својот врв во едни други односи во своето време и бреме. Можни се елементи за успешен настап на домашниот и
Европа и светот, а по распаѓањето на споредувања во делот на целта која ја има странскиот пазар, а тоа се европски
југословенската држава и паѓањето на компанијата, но начинот како да се стигне квалитет со сите потребни сертификати.
Берлинскиот ѕид многу работи се променија. до неа е димензионално различен. Во Асортиманот на производната програма
Независноста на Македонија и нејзиниот ерата на информатичката технологија постојано е подложен на промена со
транзиционен пат го минуваа многу начинот на продавање памет и технички подобрување на постоечките производи и
македонски фирми и многу малку успешно ја решенија е сосема различен како во нови производи. Тоа секако мора да го
поминаа трансформацијата. Една од нив беше изработката така и во презентацијата. следи и надградба на постоечките
и Адинг која успеа да ја преброди и успешно Комуникацијата по електронски пат го технолошки линии кои овозможуваат
да се трансформира меѓу првите пет фирми во промени и го направи неспоредлив начинот производството способно да гарантира
Македонија со откуп на фирмата од своите на техничкиот пласман на производите деклариран квалитет што е најголемата
вработени по тогашната законска регулатива спрема потенцијалниот купувач. Остана ист предност на пазарот.
која важеше за сите. За нас тоа беше правична само сè уште личниот потенцијал како и
приватизација која ни даде еднакви шанси на порано, да си чекор пред силната Многу одамна во склоп на Адинг
сите вработени да станеме сопственици. Доказ конкуренција и да го придобиеш функционира и фирмата Инвест А која се
за тоа е дека Адинг и денес е акционерска инвеститорот како на Балканот така и занимава со изведување на позиции во кои
компанија со повеќе од 300 акционери во која пошироко. се применуваат материјали од
нема доминантен сопственик, без ниедна производната и трговската листа на
регистрирана неправилност или прекршувања Колку успевате светските технолошки производи кои ја имате...
на законските правила. Адинг, котира на новини да ги внесете во производните линии n Како дел од ДС Адинг се и нашите
Македонската берза на хартии од вредност и и секако во начинот на институтските продажни центри БЦ-А, Инвест А и Биро
неговата вредност ја диктира пазарната истражувања и контрола на квалитетот на Проект кои ја надополнуваат нашата понуда
економија, која за жал сè уште во Македонија производството. Колку е присутна на градежниот домашен пазар и пошироко
боледува од затвореност на малиот иновативноста во изборот на нови производи, со специјализирани услуги и и производи.
македонски пазар и многу бавно оди кон нови технологии и сл.? Инвест А успешно работи на специјални
реалниот европски и светски пазар. n Без тоа не може да се одржиш на позиции во градбата на нови и стари
ПОРТА
Државата често се фали со производните фирми пред сè? 40 отсто од вработените како инженерски
субвенционирање на некои производни n Секако, каматите драстично паднаа што кадар, градежници, архитекти, технолози,
гранки од стратешки интерес /или најчесто ни овозможи наше поевтино финансирање на хемичари и останати профили. Денешните
социјален/. Дали има сигнал дека тоа може производството и секако давање подобри генерации на Адинг, имаат одлична основа,
да се случи со фирми кои се пред сè извозно услови за плаќање на купувачите. Адинг е имаат одличен интерен трансфер на знаење и
ориентирани? бонитетна фирма и имаме полесен пристап до „know how“ од претходните генерации, и лично
n Мораме да ја пофалиме Владата дека финансиските кредити со очекување дека сметам дека заради ова се во поголема
Адинг минатата година прв пат во своето каматите и понатаму ќе паѓаат. предност од првите генерации. Тука се и
постоење доби финансиски грант од 25.000 новите технологии кои го олеснуваат
евра за поттик на компаниите. Се надеваме Какво е нивото на техничкиот кадар во функционирањето, но ова е следено и од
дека тоа ќе продолжи и понатаму. денешниот состав на Адинг. Или уште глобализацијата, динамичноста на пазарите и
подиректно. Адинг пред 30-40 години и сега. конкуренцијата, што повторно ја прави тешка
Банките кај нас се најпрофитабилни Што е тоа што го имаше таа тогашна нивната улога. Она што особено нè радува, е
фирми. Дали сегашните кредитни услови генерација, а сегашната го нема и обратно? дека ентузијазмот остана, а посветеноста на
станаа конечно реално подносливи за n Ние сме горда инженерска компанија со нашата мисија е секојдневно присутна. Ако се
ПОРТА
присетиме на почетоците и историјата од зајакне брендот на Адинг? Тука пред сè осумчасовен работен ден. Понатаму, не
првата декада на компанијата, па понатаму во мислам на раководење на фирмата на сите помалку важна е грижата кон вработените,
осумдесеттите, ќе видиме дека било и беше нивоа во технолошко – производни и следење на нивните потреби, почитување и
извонредно тешко за првите Адинговци. Но комерцијални сектори. остварување на правата преку колективните
како и тогаш и денес, невозможно и n Сегашната генерација која веќе ги договори и секаков друг вид на поддршка, кој
недостижно во работењето за нас не постои, раководи сите најважни сегменти од компанијата го пружа на своите вработени во
тоа е одлика која е впишана во нашиот код. работењето на компанијата се помлади од 50- најразлични околности. Тука е и поширокиот
Тука ги изедначувам генерациите на Адинг, а те години на Адинг. Тоа е гаранција што може контекст во која делуваме, а како 100 %
ние повозрасните научивме дека тоа е една од успешно да го продолжи напредокот на Адинг домашна компанија ние сме стратешки
најважните работи. и јас сум убеден дека тоа е можно и определени за одговорен однос кон
сопствениците акционери на Адинг треба да општеството. Тоа се најразлични проекти за
Каде го гледате Адинг во блиска иднина? веруваат дека е така. општото добро, хуманитарни акции, помош на
Има ли интерес и контакти за влегување во загрозени групи, поддршка за научно-
состав на некој европски бренд од областа во Дворот на Адинг блика од убавина. Тоа е истражувачките институции, факултети,
која фунционирате? директно врзано со Вашата желба за убавина училишта, донации за културно-историски
n Очекувам Адинг и во наредните години на просторот... Каде се гледа и чувствува споменици, цркви, културно-уметнички
да биде стабилна и успешна компанија. општествената одговорност на фирмата за манифестации итн. Доколку успеав да набројам
Капитално поврзување со европски бренд од вработените и воопшто за општеството во кое барем приближно, би заклучил дека ова е една
нашата бранша секако е можно, но тоа се живееме? филозофија која е втемелена од многу
прави и е можно кога не само компанијата n Два пати сме добитници за наградата за поодамна во компанијата и се негува и
туку и државата ќе биде стабилна и успешна, најдобро уреден фабрички двор на Град пренесува на новите генерации. Кога
а се надевам дека и тоа ќе се случи. Скопје, а лично сметам дека просториите, но и заедницата ова го препознава и го вреднува, за
пошироката околина во која работиме, треба што сведочат бројните награди и признанија,
Дали сегашната помлада генерација има да се пред сè достоинствени, но и секако дека нè прави задоволни и нè
капацитет и ќе успее да го продолжи и стимулирачки, за да имаме успешно поминат исполнува.
ПОРТА
Адинг е од основањето на Порта 3 најголем на Средна и Југоисточна Европа. Ова дојде секако е од големо значење, како за мене
спонзор. Реално дали тоа носи бенефит во по претходна номинација за наградата за така и за компанијата.
маркетиншкото промовирање иако мислам животно дело „Создавачи на столетието“ за Редакцијата на Порта 3 од сè срце ви го
дека недоволно ја користите таа можност и личен придонес во развојот на честита јубилејот со желби за натамошен
дали ќе продолжи така веќе 15- годишната претприемништвото во овој регион, а како раст и успех во работењето.
соработка? Порта 3 оваа година слави 15 претседател на Управниот одбор и n Ви благодарам на искрената честитка и
години од основањето, што исто така е редок генерален директор на „Адинг“. Комитетот исто ја користам приликата од сите Адинговци
јубилеј за едно вакво списание. што ја доделува оваа награда е составен од да ви го честитам 15-годишниот јубилеј и да ви
n Веројатно нашите генерации, но и дел по еминентни професорски имиња и посакам уште многу години да опстојувате во
нив, а блиски до нашата фела, се сеќаваат на стопанственици од целиот регион и со оглед вашата мисија, Порта 3 да биде списание
„АДИНГ Информатор“, еден вид на гласило и на номинациите немаше лесна работа. По поттикнувач и промотор на трите гранки:
прозорец кон градежништвото во светот, речиси 40 изминати години личен и градежништво, архитектура и екологија во што
издавано од Адинг во раните 90-ти. Место кое професионален ангажман, ова признание ја имате нашата поддршка. n
служеше како медиум за пренос на искуствата,
сознанијата и новитетите од далечните пазари,
пренесени од „патниците по светот“. Веројатно
Порта 3 го препознаваме како проект кој е
некакво продолжение на претходното и
неопходен за споделување на овие искуства.
Порта 3 по изминати 15 години, е исклучително
репрезентативен медиум кој третира три клучни
области за општеството. Во него гледаме наш
стратешки партнер во можноста
градежништвото да има свое место каде ќе се
третира струката и канал за комуникација кон
една потесна, но за нас многу значајна целна
група. Секако дека оваа соработка е на долг рок
и посакувам да си честитаме уште многу јубилеи.
ПОРТА
комерцијален текст ТИНЕКС СЛАВИ 25 ГОДИНИ
ПОРТА
ПОРТА
архитектура
066 Пушкинова –
Карактеристика на објектот е
нагласената ликовност на уличниот
фронт со кој доминираат бетонски
настрешници со неправилни форми,
кои се поврзани со стаклени елементи
и заедно прават единствена целина
Ѓорѓе ЈОКИЌ, дипл. инж. арх. тој период, за што било потребно многу труд здање“, проект на чешкиот архитект Јан
(специјално за Порта 3 од Белград) и мудрост за да се успее една нова држава Неволе (1812-1903). Тоа била најмоќната и
да се модернизира за кратко време. Покрај најмонументалната зграда во Белград во тој
желбата главниот град да се развива по период. Денес, некои 150 години подоцна,
К
он крајот на деветнаесеттиот век
се случиле големи општествени примерот на европските градови, најјасно од сите влијанија се гледа
промени во српското општество владетелите биле принудени да повикуваат влијанието на градителството и
кои ги следеле и промените во учени луѓе од странство, кои донесувале архитектурата кое странците го имале на
развитокот на просторот и знаење и искуство, кое недостасувало на овие простори во периодот помеѓу двете
градовите. овие простори. светски војни.
Новата држава морала забрзано да ги Првиот значаен објект од тој период, кој и ВЛИЈАНИЕТО НА ЧЕШКАТА АРХИТЕКТУРА
следи трендовите кои постоеле во Европа во денес постои во Белград е „Капетан Мишино Надалеку е позната работата на руските
архитекти кои по Октомвриската револуција југословенските архитекти, кои своите претставува мала револуција во
дошле во Југославија, но покрај нив значаен знаења и први искуства ги стекнувале во архитектонскиот пристап кон луксузната
е и придонесот на чешките архитекти, како тогашна Чехословачка, како што се Момир станбена изградба на овие простори.
што е Јан Дубов, кој ја проектирал Коруновиќ, Александр Дероко, Светомир ПУШКИНОВА РЕЗИДЕНС
Астрономската опсерваторија во 1929 Лазиќ и Никола Добровиќ. Инвеститорот, чешката компанија СЕБРЕ,
година или Јарослав Прхал од Ателјето на По три години изградба, пред извесно направила ексклузивен станбен објект кој го
Матија Блех, кој во текот на 1928 и 1929 ја време во Белград е завршена станбена потпишува архитект од истата земја,
направил зградата на „Српско – зграда со 10 станови во населбата Сењак. Во Станислав Фиала кој повеќе пати бил
американската банка“. Покрај проектите на денешно време на хиперпродукција на ангажиран од страна на инвеститорот.
чешките архитекти во тогашна Југославија, просечна станбена архитектура тоа и не би Името на објектот е Пушкинова резиденс,
изгледот на градовите го менувале и била вест доколку новоизградениот објект не по улицата во која се наоѓа, Пушкинова.
ПОРТА
отвори кон уличниот фронт, туку кон бочните
страни на објектот и пред сè кон југозапад,
користејќи ја ориентацијата на зградата, така
што отворите кои одат по целата катна
висина овозможуваат комуникација на
надворешниот и внатрешниот простор. Како
заштита од прекумерното сонце поради
ориентацијата и големите стаклени површини
секој стан има големи, подвижни тенди во
зелена боја кои од висина изгледаат како дел
од пејзажот кој се наоѓа на ниво на
градината.
Колку се мислело на секој детал, покажува
и тоа што оградата на терасите е направена
од мрежаст материјал кој не го блокира
погледот, а истовремено, за разлика од
стаклото не е подложен на валкање на начин
да влијае на видливоста. Иста технологија,
употреба на мрежа како заштита се користи и
во ентериерот, кај скалите, кои изгледаат
како слободно да стојат во просторот.
Технолошките карактеристики на објектот
претставуваат симбиоза на увозни
технологии, како спомнатата мрежа или
осветлувањето во влезот и локалните
изведувачи кои ги изработиле сите дрвени
елементи во зградата. Употребата на бетон,
дрво и камен видлива е и во ентериерот на
становите, со што внатрешниот јавен простор
и становите на некој начин создаваат
единствена целина. Покрај внимателно
проектираните архитектонски детали,
објектот има и високотехнолошки
карактеристики како топлотни пумпи,
плафони кои го ладат просторот, подно
греење во целиот стан, подвижни тенди,
автоматски систем за поливање на зеленилото
и видеонадзор. Становите се со површина од
130 до 170 квадратни метри со различна
просторна организација, каде е
карактеристичен пространиот дневен престој,
кој се состои од дневна соба и кујна со
трпезарија како заедничка целина. Исто така,
интимното доживување на просторот зависи
од тоа на кој кат се наоѓате. Становите на
горните катови оддаваат впечаток на
поурбано градско опкружување, каде од
тераса можат да се видат и патиштата и
сообраќајниците, движење и градски живот,
додека становите на приземје поради
приватниот двор даваат впечаток на живот во
приватна куќа. Така е добиена можност, во
зависност од катот, корисникот да го избере
карактерот на станбениот простор во кој сака
да живее.
Белград се менува, можно е на различни
начини да се забележат промените во градот
каде е карактеристична сеопшта дихотомија и
крајно хетерогена слоевитост на различни
општествени, архитектонски, историски и
политички околности. Во ваква ситуација во
ПОРТА
градот можат да се најдат крајно различни нова архитектура на Белград, што на овој
објекти од висока класа или луксузна градба, град ќе му донесе знаење и тенденции од
а кои коегзистираат во својата различност. Во архитектонски повредни средини.
моментов во градот има повеќе градилишта на Можеби Станислав Фиала е нов Јан Неволе,
објекти од преку 20 ката, од вкупно што ги а Пушкинова резиденс ново „Капетан Мишино
имало во последните 30 години заедно, што здање“ на нашето време, а тоа не можеме да
говори за фактот дека нешто се променило и го видиме од сегашната перспектива. Ова е
дека работите и натаму се менуваат. Можеби објект кој му треба на Белград, како пример
општествените промени, на кои сме сведоци, дека архитектурата може да биде со
а на кои и не сме свесни, довеле до нов бран слободен дух, на радост на Белград и сите кои
на модернизација која за резултат ќе има и ја сакаат архитектурата. n
ПОРТА
ПОРТА
архитектура
д-р Владимир Б. ЛАДИНСКИ, дипл. инж. арх. придонеле за шокантната здравствена земјата и како истите можат да се
(специјално за Порта 3 од Лондон) состојба на регрутите во британската подобрат.
армија во оваа војна. При ова А1 и Ц3 се Ова резултирало во Извештајот на
е може да се очекува да се однесуваат на категоризацијата на Тјудор Волтерс комитетот (Tudor Walters
„ Н добие А1 население од Ц3
домови“ ова е слоганот на
британски постер од
периодот на Првата светска војна преку
кој се искажувало верувањето дека лошите
здравствената состојба на регрутите
почнувајќи од најдобрата А1. Вообичаено
се смета дека ваквата состојба придонела
за одлуката на британскиот Парламент да
побара посебен комитет да разгледа какви
Committee Report) којшто бил завршен во
ноември 1918, а отпечатен во 1919 година.
Претседавач на комитетот бил Сер Џон
Тјудор Волтерс (Sir John Tudor Walters,
1868-1933) архитект, стручно лице за
услови за живеење во голема мерка се станбените услови за живеење во пример и политичар на Либералната
ПОРТА
единици, а во Шкотска помеѓу 7.000 (1980)
и 34.400 (1970).
Зголемувањето на животниот стандард
во земјата наложило потреба за
подобрување на квалитетот на социјалното
домување со цел тие да се усогласат. Оваа
потреба била идентифицирана во рамките
на Извештајот изготвен во 1961 година од
страна на Паркер Морисовиот Комитет
(Parker Morris Committee) под насловот
„Домови за денес и утре“ (Homes for Today
and Tomorrow) изготвен под раководство
на Сер Паркер Морис (Sir Parker Morris,
1891-1972). Од овој извештај произлегле
оригиналните Паркер Морисонови
стандарди публикувани во 1963 година во
„Шестиот билтен за проектирање –
простор во домот“ (Design Bulletin 6 –
Space in the Home) на Министерството за
домување. Тие биле базирани на
функционалните потреби на современ дом
земајќи ги предвид димензиите на
потребниот мебел и опрема, како и
потребниот простор за нивното користење
поткрепени со антропометриски податоци.
Во рамките на овој билтен се дефинирала
и површината и кубатурата на станбените
за нови градови од 1946 година (New на станбени единици од страна на единици врз основа на видот на
Towns Act 1946) ја промовирал изградбата локалната власт. Ова овозможило во станбениот oбјект, потребниот број на
на нови градови во земјата, додека периодот од 1945 година до 1980 година тоалети, како и потребата за инсталирање
Законот за градско и земско планирање од во Англија и Велс годишно да се градат на системи на греење коишто ќе ја
1947 (Town and Country Planning Act 1947) помеѓу 75.000 (1979) и 188.100 (годишен одржуваат минималната температура во
ги консолидирал определбите за изградба просек за периодот 1951-1955) станбени рамките на истиот. Овие стандарди биле
Марија ПЕТРОВА, Интегративното студио 1 – „Куќа на ул. Васил на сензибилитет кој може да го поседува една
студент на Архитектонски факултет Главинов бр. 7А“, поточно како признание за линија излеана од мастилото на архитектот.
при УКИМ успешно изработен проект преку употребата Вредноста која е сокриена во опусот на скици
на цртеж, скици и дијаграми. од Гоце Аџи-Митревски, почнав да ја
Н
а овогодинешната средба по На почетокот на моето студентско восприемам во подоцнежните години од
повод доделувањето награди за патешествие имав чест да го запознаам и да работата на Факултетот, кога и сама сфатив
најуспешни проекти кои се сум дел од наставата на која присуствуваше колку е витална улогата на цртањето во
резиме на работата на професорот Аџи-Митрески. Неговата работа и процесот на архитектонското проектирање.
студентите од Архитектонски пожртвуваност ми оставија силен и длабок Во крајниот резултат од работата се
факултет преку зимскиот семестар, во впечаток. Денес, и покрај неговото отсуство, проткајува експерименталната нота во однос
процесот на квалитативното вреднување на но преку неговиот траен отпечаток – цртежот – на развојот на проектот преку решавање на
предложените студентски проекти изложени сѐ уште учам за бескрајно големиот дијапазон просторот по пат на цртање. Од почеток
на ИАС 13, од страна на комисијата покрај
редовно доделените признанија и награди за
најдобрите од сите студија, за прв пат беше
доделена и награда во чест на професорот
Гоце Аџи-Митревски. Наградата „ГОЦЕ АЏИ-
МИТРЕВСКИ“, не само што го носи името на
долгогодишниот професор на нашиот
Архитектонски факултет, истата воедно има за
цел да го носи и незаборавот на
препознатливиот запис на Аџи-Митревски –
АРХИТЕКТОНСКИОТ ЦРТЕЖ. Го имам
задоволството да ја примам оваа награда, која
ми беше доделена за мојата работа на
неопходното обезбедување на светлина преку објектот. Подвижните ѕидови се во функција трансформација, кое наликува на самиот
наизменично јавување на атриуми во рамки на на преградување на делот од хоризонталните образец на незавршениот блок. Дополнително
скелето. А со давањето на поголем процент од комуникации за интимно користење на пакетот проектот иницира нов начин на домување во
површината на основата за комуникации се модул соба со модул санитарии, како и за густо населените градови, во кои цената за
добиваа платоа кои иницира меѓусоседски целосно затворање на автономните содржини изнајмување на просторот е висока. Па самата
интеракции преку користење на истите за на едно семејство за индивидуално користење структура на објектот дозволува лесно
повеќенаменска употреба – како простор за во вид на едносемејна куќа. Па така, во еден споделување на истите соби од страна на
пиење кафе, простирање алишта, сончање и момент основата на кое било ниво може да повеќе семејства, при што проточноста на
сл. биде целосно проточна за споделените и функциите не е попречена ниту во момент
Со повторливоста и флексибилноста на автономни содржини помеѓу различни кога интимната содржина се отцепува од
основа, која проектантски е организирана со сценарија, а во друг момент да биде колективната употреба на просторот.
два типа просторни модули (Модул сервис – раздвоена на неколку соби и пакети за Иако објектот е со минимална површина,
3X1.2 m и Модул соба – 3Х3 m), и со нејзино приватна употреба. истиот претставува детално разрешена
разрешување преку преградни подвижни Куќата се доживува како проток на структура која функционира на
ѕидови е обезбеден целиот образец на активности низ скеле во константна неконвенционален начин. Целата
ПОРТА
комплексност на решението бара посветеност
на цртежот со цел да се долови атмосферата
во објектот. Во процесот на работа цртежот
претставуваше континуиран запис за
различните фази на проектот, кој премина од
слободорачен во дигитален.
Трансформацијата е резултат на дијалогот
помеѓу неизлитениот цртеж повлечен со
слободна рака и новиот начин на работа, кој
се потпира на современата компјутерска
технологија. Покрај својата спротивставеност,
сепак аналогниот и дигиталниот запис
потребно е да се алатки во рацете на
архитектот со кои тој би ја креирал новата
реалност.
Архитектонскиот цртеж никогаш не е само
скица, тоа е идеја за простор кој егзистира во
повеќе од само три димензии. n
ПОРТА
архитектура
В
о недостиг на големи инвестиции
и јавни објекти (ако ги изземеме
објектите од „Скопје 2014“, а
должност ни е), да се занимаваш
кај нас со проектирање главно
значи да се работи на комерцијални станбени
згради. Оваа работа е многу потешка и
покомплицирана отколку што изгледа на прв
поглед. Не поради задачата и предизвиците
со кои се судираат проектантите и кои се
нормален и составен дел од работата, а и
најубав дел. Станува збор за условите во кои
се работат проектите, парите кои се
наплатуваат за проектите (за оваа тема е
многу говорено, но сè уште ништо не е
направено), нелојалната конкуренција во вид
на проектанти тезгароши и пензионери
хонорарци и секако урбанистичките услови.
Да се работи проект за станбена зграда кај
нас во услови на хиперпродукција на
потпросечна станбена архитектура и
неквалитетна функција на станови значи
секако да се задоволи инвеститорот, но исто
така и сопствениците на локациите кои
добиваат процент од изградената површина и
не можам да избегнам, а пак да не повторам
урбанистичките услови. Овие два последни
услова се најкомплицирани. Зошто?
Првиот, затоа што сопствениците на
локациите, декларирани заштитувачи на
јавниот простор во нивното маало, кога се во
позиција на нивната локација да се гради
објект се претвораат во сè спротивно на она
за кое се декларираат. Тогаш веќе јавниот
простор не е важен, изграденоста исто така,
важно е само да се добие поголема станбена
површина, и со еден потег да се реши
станбеното прашање на три генерации
однапред, па така најчеста желба им е да
добијат што повеќе станови, помали, но со
повеќе соби. Ваква раситнета и уценета
станбена структура водена исклучиво од
лични интереси создава проблеми и на
останатата структура на станови во објектот
во поглед на функционалноста и водењето на
инсталациите.
Вториот, затоа што урбанизмот е изработен
по диктат на инвеститорите во корелација со Станбена зграда на улица „Никола Тримпаре“ - Скопје
ПОРТА
секоја соба. Објектот е правоаголник кој е
нагласен во сите елементи и на основата и на
фасадата. Всушност тоа се три
правоаголника, два симетрични и еден малку
потесен во средината на објектот кој ја дели
масата на два еднакви дела. Прозорските
отвори се широки и високи со цел да ја
разбијат полната маса. Правоаголниот отвор
на фасадата каде се терасите е врамен со
ламелирано дрво, поделен по висина со
хоризонтални бетонски плочи на четири
еднакви правоаголника поставени по должина
на отворот. Полните маси на објектот се
ѕидани со фасадна цигла во браон нијанса.
На влезот се поставени жардиниери за цвеќе,
а тој е нагласен со настрешница од челични
мрежести елементи во жолта боја.
Во споменатата наша стварност, условена
од сите страни, практично не постои голема
слобода во архитектонското обликување.
Тешко се проектира архитектура која воедно
ќе биде и функционална и современа, а ќе ги
задоволи сите, па и неархитектонските
барања. Во овие услови на урбанистички
параметри и борба за што повеќе квадрати е
скоро невозможно да се создадат објекти кои
ќе имаат првостепена пластика. Патот да се
стигне до архитектурата е баран пред сè во
функционалноста на становите, потоа преку
второстепена и третостепена пластика, како и
изборот на материјалите и боите кои ќе
придонесат да се формира современ и урбан
изглед. Во овие услови како архитекти мораме
да најдеме проектантски начин кој ќе биде Основа на станбена зграда на улица „Иван Милутиновиќ“ - Скопје (трети кат)
одговор на она што урбанизмот му го направи
на градот. Но како што е тешко да се направи
добра архитектура без добар урбанизам,
исто така е потребно да се има и добар
инвеститор кој умее да почитува проектанти и
архитектура. n
ПОРТА
урбанизам
Панорама на Тетово
К
ако сите градови, и Тетово 2003 година. Поделен е на 127 урбанистички сервиси, Д-зеленило, спорт и рекреација, Е-
поминува низ своите добри и блокови. инфраструктура) не е почитуван затоа што
лоши моменти. Во овој текст ќе се Законскиот рок на важноста на еден ГУП е реалните потреби на градот не се совпаѓаат
истакнуваат некои проблеми со 10 години, што значи ГУП-от е истечен, а нов со предвидените насоки на развојот со овој
кои се соочува градот во требаше да биде донесен во 2013 година. Со ГУП.
актуелните реалности гледајќи од аголот на доцнење на новиот ГУП, секој ден се Најголем е интересот за станбени објекти и
урбанизмот. наголемуваат проблемите за нормално само тие и се градат, а изградени се и вон
Тетово е град со најубави природни функционирање и развој на градот. Познато е зоните за домување и згора на сè и на
ресурси сместен на подножјето на Шар дека постоечкиот ГУП има недостатоци во површините предвидени за други намени.
Планина од северозападната страна и однос на многу малиот процент на негово Состојбата оди дотаму што во
Полошката Котлина од југоисточната страна. спроведување, на неефикасното зонирање, урбанистичките блокови наменети за
Низ градот тече реката Пена со бистра вода и како и во поглед на мал процент на домување, нема раздвоеност на зони за
значителни хидроенергетски и рекреативни изграденост на патната инфраструктура. домување во станбени куќи (А1) и домување
потенцијали. Според статистичките податоци Системот на класи на намени (А-домување, во станбени згради (А2).
градот има околу 60 илјади жители. Б-комерцијални и деловни намени, В-јавни За поголем број од урбанистичките
Последен ГУП за град Тетово е донесен во институции, Г-производство, дистрибуција и блокови сè уште нема донесени ДУП-ови.
ПОРТА
Единствен пристапен пат до Ул. „Д.Г.Кара“-Единствен влез-излез за
Клинички центар -ул. „М.П.Дерала“ два урбанистички блока - 34 и 37
„Благоја Тоска“ и „Илинден“ со децении водоводна, канализациона, електрична, колона од неколку километри. Па така
чекаат да се пробијат, со што значително би телекомуникациска итн. После тоа се дава туристите се принудени да ја носат на раце
се намалил сообраќајот, особено во одобрение за градење на објекти. Во Тетово целата опрема, а некои и децата до
Урбаниот блок 72 (Клиничкиот центар) каде тој редослед не се почитува: се даваат скијачките терени. Оваа слика се повторува
што и внатрешниот и надворешниот одобренија за градење на објекти, а не се секоја година во почетниот квартал на 21 век.
сообраќај се секогаш блокирани. Страшни се трасирани планираните улици. Со голем број дивоградби се узурпирани
последиците од попречено движење на Мал број на села што гравитираат кон најатрактивните терени. Тука спаѓаат и два
возилата на Итна помош каде секоја минута е градот Тетово имаат некаква планска дивоизградени верски објекти кои не се знае
драгоцена за животот на пациентите! документација во вид на општи акти како што улога имаат во еден спортско-
Во спроведување на урбанистичките најнизок вид на планирање на просторот. рекреативен центар.
планови редот на нештата е најпрво да се Брдско-планинските села немале и уште Загадувањето на воздухот во градот
трасира патната мрежа со сите линиски немаат никаква урбанистичка документација, достигнува алармантни бројки, честопати е
инфраструктурни видови како што се дури ни општи акти, чија важност со закон на прво место во Европа. Ова е поради
беше до 2016 година. непланската поставеност на високите
Попова Шапка - гордоста на Тетово згради, што го оневозможува потребното
оддалечена само седум километри воздушна ветреење, недостигот на градско централно
линија од градот, како една од ретките греење, се користи индивидуално греење на
туристички атракции е запуштена. Со децении сè и сешто, недостигот на јавен градски
таму не е инвестирано ништо за развој и превоз од што се полнат улиците со голем
унапредување, ниту на зимскиот, ниту на број автомобили.
летниот туризам. Еден урбанистички план кој Проблемот со депонијата за комунален и
не е многу квалитетен, за викенд-населбата е цврст отпад, Тетово го мачи одамна.
донесен во минатиот век (1980 година) сè Користењето на регионалните депонии
уште е во употреба (иако законски е вон „Дрисла“ во Скопје и „Русино“ во Гостивар
сила). Повеќе од дваесет години постојат кои се десетици километри оддалечени, е
обиди да се донесе нов урбанистички план за многу скапо и неефикасно. Затоа не треба
викенд-населба, но до ден денешен не е да зачудува фактот што градот е опколен со
донесен. Постоечката дотраена патна диви депонии, кои се палат загадувајќи ја
инфраструктура низ викенд-населбата ни животната средина и амбиенталниот
оддалеку не ги исполнува условите за воздух.
туристичка дестинација. За време на Реката Пена, наместо со својата убавина
поранешна Југославија направена е и да биде прекрасно место со убав кеј за
функционираше жичарницата Тетово - рекреација и престој на граѓаните, е
Попова Шапка, која веќе три децении е вон претворена во собиралиште на разновиден
употреба. Голем актуелен проблем е и отпад.
недостигот на паркинг-места. Посетителите Од гореизнесените непријатни факти
во зимскиот период паркираат долж може да се резимира: градот под Шара
Внатрешноста на урбан блок 34 единствениот пристапен пат преку кој се треба чаре си бара. n
доаѓа на Попова Шапка со што се создава Н.З.
46 ПОРТА 31 мај 2019
ПОРТА
земјотресно инженерство
ГЕОРАДАР - подигнување
на истражувачките капацитети
Георадарот ќе претставува еден значаен придонес во стимулирањето и поддршката
на младите кадри
К
онтинуираните напори на ИЗИИС
за подигнување на Слика 1 Георадарот во ИЗИИС/1
истражувачките капацитети уште
еднаш вродија со плод.
Неодамна во ИЗИИС беше
набавена опрема за „недеструктивно
рендгентско“ снимање на структурата на
конструкции, елементи од различни градежни
материјали како и на почвената средина.
Конкретно се работи за најнов модел на
георадар, производ на една од
најреномираните светски компании за
производство на ваков тип на опрема, со
седиште во Шведска. Опремата е набавена
од сопствени средства на Институтот, што
исклучително е важно да се потенцира,
особено во услови кога сите државни
средства за научни истражувања се сведени
на минимум.
Георадарот ќе претставува еден значаен
придонес во стимулирањето и поддршката на
младите кадри, пред сè магистрантите и
докторантите во овозможувањето на услови
за истражување слични на оние во
високоразвиените истражувачки центри како
во Европа и пошироко. Истовремено,
бенефитите од георадарот ќе може да ги
искористат и градежните и геотехничките
компании од нашата земја. скенирање на елементи кај културно-
историски објекти, лоцирање на подземни
Георадар во ИЗИИС инсталации, археолошки истраги,
Георадарот во ИЗИИС е еден од најновите детектирање на состојба на патишта и
уреди достапни на светскиот пазар кој железници и др. Сето тоа е овозможено со
постојано се надоградува и во последните 20 следната опрема:
години значително се истражува во примена AKULA - 9000C – Повеќеканален радар (до
на овој недеструктивен метод. Георадарот се 16 канали), компатибилен со антени со
состои од главен контролен уред кој се влече централна фреквенција од 10-4000 MHz.
со копнено возило при што функционалноста GCB-300 – Антена со централна
и практичноста е доста изразена. (слика 1/2) фреквенција од 307 MHz, која се поставува
Мерењата со георадарот се усовршени со на површината на тлото (Ground coupled). Се
комбинирање на ГПС-системот со цел да се применува за:
добијат и координати на измерените места. • Геотехнички истражувања
Примената на георадарот е широка и ги • Детектирање на подземни објекти
опфаќа скоро сите области од инженерската • Археолошки истражувања
пракса: дефинирање на почвени слоеви на • Форензички истражувања
дадена локација, дефинирање на лизгачка GCB-1000 - Антена со централна
рамнина кај свлечишта, дефинирање на фреквенција од 1000 MHz, се поставува на
арматура во армиранобетонски к-ции, Слика 2 Георадарот во ИЗИИС/2 површината на тлото (Ground coupled). Се
Референци:
1. www.geoscanners.com
2. Benedetto, A., & Pajewski, L. (Eds.). (2015).
Civil engineering applications of ground
penetrating radar. Springer.
3.http://www.gpradar.eu/resources/educatio
npack.html
4. Bojadjieva, J., & Dąbrowski, M. (2019).
Report of practical session held on 07.02. 2017
During the training school of application of
ground penetration radar in civil engineering
problems held in Osijek, Croatia, 06th-09th of
March, 2017.
Автори: проф. д-р Влатко Шешов1, вонр.
проф.; Кемал Едип1, доц.; д-р Јулијана
Слика 7. Манифестација на различни материјали во тлото Бојаџиева1; м-р Ирена Ѓорѓеска1; м-р Тони
Тој е брз и релативно економичен начин за Електромагнетните бранови се регистрираат Китановски1; м-р Јорданка Чанева1 и Дејан
карактеризација/снимање во споредба со со антени кои најчесто се поставени на Ивановски.1
други методи за истражување и во зависност површината на тлото (ground coupled) или се 1 Универзитет „Св. Кирил и Методиј“ во
од антените кои ги користи може да се на одредена висина од тлото (airborne). Скопје, Институт за земјотресно инженерство
користи за снимање и до длабочина од над Времето помеѓу трансмисијата и приемот и инженерска сеизмологија (ИЗИИС).
дваесет метри. (слика 6) на електромагнетниот бран TWT (two-way
Овие уреди имаат ограничувања во однос traveltime) мерено во
на интерпретацијата на резултатите и секако наносекунди (ns) е
во тој правец неопходно е да се стекнат функција од
повеќе искуства и практики. Со помош на длабочината на
разни софтверски алатки, снимките од рефлекторот и
георадарот можат да бидат обработувани и брзината на ширење
детално анализирани. на ЕМ бран. Крајниот
резултат од
Принцип на работа георадар-
Георадарот ги детектира промените на истражувањата
електромагнетните својства (диелектрична претставува
пермитивност, спроводливост, магнетна континуирана 2Д
пермеабилност) на различни материјали секција која ги
(слика 7). прикажува
Антените за трансмисија на сигналот амплитудите на
емитираат електромагнетни бранови кои се регистрираните
шират низ различни средини со брзини кои сигнали како
зависат од својствата на материјалот кој функција од
влегува во градбата на теренот, и се времето, односно
рефлектираат од границите кои се длабочината и
одликуваат со голем контраст во растојанието.
електромагнетните својства. Временската оска
м-р Ненад ТОНИЌ , дипл. сооб. инж. сестри. Она што пишувањето го дели од веројатно никогаш нема да ја запознаат
Специјално за Порта 3 од Мелбурн, егзибиционистичката акробација е веќе на прв поглед делува како јалова
С
Австралија густиот облак од неизвесност дали новите работа. Толкувањето пак на нејзиниот
поред бавното, но упорно искуства немилосрдно ќе се пресметаат со народ и обичаи, а притоа и самиот автор за
клатење помеѓу спомените и „соперниците“ или пак спомените секое нив претставува странец, веќе преминува во
новите искуства пишувањето ново искуство ќе го свлечкаат во тестото опасно арогантен потфат! Човечката психа
од туѓина и одењето по наречено носталгија. и визура од една земја можат да направат
затегнато јаже се браќа од две Опишувањето на една земја на луѓе кои штедна касичка, од друга ѕвездена порта за
спас од немаштијата и немоќта. Но само
слоевитиот и објективен дух емигрантскиот
Слика2 Навикнување на сонот
потфат ќе го срамни со, погодувате нели…
секако дека не, со лична односно семејна
револуција! Не револуција како насилна
измена на системските вертикали заради
воспоставување на нови, туку како
драматична трансформација на условите и,
сходно на тоа, резонот, општите и
посебните сфаќања.
Додека ме читаат или слушаат повеќето
луѓе од стариот крај како пак да ме
очекуваат во една од двете крајности: да ми
биде или значително подобро одошто
порано или да ми биде значително полошо.
Во нивната перцепција на мојот живот во
странство нијансите на сиво како да не
БЕЗБЕДНОСТ И
МОДЕРНИЗАЦИЈА
ОХРИД, 10-12 ЈУНИ 2019
организатор:
Македонско здружение
за лифтови ПОРТА
ентериер
Логично на целиот
амбиент на просторот,
во него се среќаваат и
растенија кои му
вдахнуваат
дополнителен живот
на просторот и го
прават концептот на
градина вметната во
простор целосен
ПОРТА
ПИЦА РЕСТОРАН „ГАРДЕН“ ВО ТЕТОВО
„урбаната џунгла“
м-р. Енис ХОЏА, дипл. инж. арх. домашна трпезарија и да ни даде пријатно чувство во текот на
К
консумирањето на нашиот оброк. Така тие преземајќи ја веќе претходно
познатата „куќичка“ која се појавуваше и во кафетеријата, го формираат
ако продолжение на веќе постоечката кафетерија „Гарден“
овој дел од просторот, кој сега обоен во жолта боја, е водечкиот мотив и
во Тетово, која веќе имавме можност да ја запознаеме во
детал во целокупниот простор, во кој истата зрачи со својата топлина.
Порта 3, во функција е и модерниот и шик пица - ресторан
Од друга страна пак, надвор од овој „простор во простор“, едноставно
„Гарден“, во кој покрај во одличната храна, посетителите
поставувајќи ги масите во еден ред по должина, дизајнерите вметнуваат
можат да уживаат и во одлично проектираниот и изведен
и дел од традицијата, па така, консумирањето на храна во поголема
дизајн на просторот кој не може да поминете, а да не го забележите и да
група или пак до луѓе кои можеби и не ги ни познаваме, треба да нè
не ве воодушеви.
потсети на семејните собири и да ни го даде чувството на припадност на
Дизајнот и на овој простор, кој продолжувајќи, надополнувајќи и
заедницата, токму во време во кое луѓето секојдневно сè повеќе се
проширувајќи ја веќе постоечката приказна на кафетеријата, имаа не
отуѓуваат.
така едноставна задача, надоврзувајќи се на постоечкото, да создадат
Остатокот од плафонот е обоен во црна боја, што воедно претставува
нешто сепак ново. Да создадат простор кој сепак ќе има сопствен
и контратежа на понискиот жолто обоен плафон. Овде плафонот оддава
идентитет и нема да биде само прераскажување на старата приказна.
чувство на бесконечност и асоцира токму на консумирањето на храна на
Овој простор се одликува со голема висина и тоа е првиот предизвик
отворено (во градина), што надополнето со начинот на седење и мебелот
со кој се соочуваат дизајнерите. Тие, за да ја намалат висината на
кој е искористен во овој дел, го заокружуваат и целосно го исполнуваат
просторот, а истовремено и да внесат повеќе топлина и домашна
овој концепт. Аналогно на тоа, висечките светилки кои се рачно
атмосфера, се одлучуваат на концептот „простор во простор“ кој е
изработени од мрежа, може да се интерпретираат како облачиња кои
одлично решение за просторот што всушност треба да ја замени нашата
исто така даваат многу природна и пријатна димензија на просторот.
31 мај 2019 ПОРТА 57
Логично на целиот амбиент, во него се среќаваат и растенија кои му
вдахнуваат дополнителен живот на просторот и го прават концептот на
градина вметната во целосен простор.
Материјалите кои се искористени во изведбата на овој ентериер
покрај тоа што се карактеристични за ентериерите на ЛД – Студио,
истовремено се и логично решение за простор со ваков концепт и име.
Така, дрвото, металот, тулата, иако обоена во посна сива боја,
надополнети со некои современи материјали се одлична комбинација на
материјалите и така комбинирани одлично го интерпретираат
замислениот концепт на дизајнерите.
Од ѓубрето ќе почне да се
заработуваат пари
Новина во Законот е и тоа
што се воспоставува
термин секундарна
суровина, што е во насока
на спроведувањето на
Стратегијата за
циркуларна економија на
ЕУ. Секундарната
суровина без проблеми во
животната средина ќе
може да се преработи во
друг капацитет со што ќе
се поттикне промет, па
дури и трговија, така што
некој материјал што бил
фрлен сега ќе се врати во
процесите
О
Македонија. Постојните постројки и Главна цел која треба да се постигне со
капацитети за отстранување на отпадот се новиот Закон за управување со отпад,
пштото ниво на свест за
несоодветни, а практиката на управување според Министерсвото за животна средина
животната средина и за
со отпадот придонесува кон загадувањето и просторно планирање е дека со
проблемите со отпадот во
на воздухот, на водните ресурси и на донесувањето на нов закон за управување
Македонија е ниско,
земјиштето, како и кон ризиците за со отпад ќе се овозможи воспоставување
всушност, луѓето не се
биодиверзитетот, земјоделското земјиште и на функционален систем за регионално
свесни за проблемите кои резултираат од
здравјето на луѓето. Речиси единствениот управување со отпад и изградба на
несоодветното управување со отпадот и за
метод за отстранување на отпадот е регионални депонии, а истовремено ќе се
негативните ефекти врз нивното здравје и
депонирањето на депонии, а само дел од затворат сите нестандардни депонии и
врз животната средина и природата.
опасниот отпад од здравствените ѓубришта. Воедно, ќе се овозможи
Повеќето од луѓето немаат свесност за
институции и одредени течни опасни регионално собирање, транспорт,
нивната сопствена одговорност и улога
отпадоци се спалуваат, односно се селектирање, рециклирање на отпад, како и
како создавачи на отпад.
согоруваат. Со депонирањето на отпадот третман и искористување, со што ќе се
Сегашната состојба со управувањето со
ем природата се уништува, ем пари не се зголеми степенот на заштита на здравјето
отпадот во Македонија може да се каже
земаат. на луѓето и заштита на животната средина,
дека е супстандардна во поглед на
а сето тоа ќе биде чекор напред кон
човечките и финансиските ресурси, а сето
СЕ ПОДГОТВУВА НОВ ЗАКОН овозможување на циркуларна економија за
тоа резултира со негативни ефекти врз
За подобро решавање и надминување на овој сектор.
животната средина и врз здравјето на
овој проблем во Северна Македонија, „Воспоставувањето на регионално
луѓето.
Министерството за животна средина и управување со отпад ќе овозможи подобра
Управувањето со отпадот е еден од
просторно планирање подготвува нов контрола врз животната средина од
60 ПОРТА 31 мај 2019
активностите во областа на управувањето која претежно се заснова на преземање на на отпад што ќе пријави дека тој отпад
со отпадот преку намалување на активности од единиците на локалната може да го отстапи на користење на друг
депонирањето, односно намалени самоуправа. Резултатите од неговото субјект за кого тоа е суровина ќе направи
количини на отстранет отпад, а спроведување покажаа слабости и барање, ние ќе провериме дали тоа може
зголемување на преработката и недоречености во случаи кога не постојат да се случи, значи таа секундарна суровина
рециклирањето на отпадот, намалување на доволно капацитети на локалната без проблеми во животната средина да се
нелегално депонирање, кое покрај самоуправа во изнаоѓање на средства за преработи во друг капацитет и на некој
заштитата на животната средина ќе доведе изградба на нова инфраструктура за отпад, начин да поттикнеме промет, па дури и
до зголемување и на приходите, како и во неможноста да се обезбеди трговија, така што некој материјал што бил
зголемување на вработеноста во меѓусебна координација меѓу сите фрлен сега да се врати во процесите“,
индустријата за отпад и обезбедување на засегнати страни. Дополнително, од објаснува Петровска.
поврзан пораст на приходите што ќе досегашното искуство се покажа дека за Исто така, додава таа, се подобруваат
придонесат за зголемување на бруто- развивање на инфраструктура за отпад се процесите за добивање на потврда или
домашниот производ, развивање на потребни големи финансиски средства за лиценца за управител со отпад и оператор
циркуларна економија со што ќе се чие обезбедување е неопходно да постои со отпад. „Значи воспоставуваме едно ново
овозможи поголема искористенот на јасно и прецизно дефинирање на звање оператор со отпад којшто е лице што
ресурсите, а самото тоа ќе доведе и до надлежностите и обврските помеѓу ќе управува утре со регионалните депонии.
економски развој, апроксимација на централната и локалната власт“, наведуваат Тоа е нова квалификација, тука треба нови
националното со европското од МЖСПП. вештини и за да може кога ќе се изгради
законодавство во областа на управувањето Ана Петровска, државен секретар во регионална депонија да биде управувана
со отпадот“, информираат од МЖСПП. МЖСПП вели дека новина во Законот е и соодветно. За да не ни се случи како во
Оттаму велат дека управувањето со тоа што се воспоставува термин Косово каде беа потрошени многу
посебните текови на отпад се уредува со секундарна суровина, што е во насока на европски пари, беа направени нови
Законот за пакување и отпад од пакување, спроведувањето на Стратегијата за депонии, лошо се одржуваа и тие пак
Законот за управување со електрична и циркуларна економија на ЕУ. „Што прераснаа во ѓубришта, МЖСПП
електронска опрема и отпад од електрична всушност значи секундарна суровина? Тоа воспоставува обврска за оператор на
и електронска опрема, како и Законот за е за некого отпад, за некого суровина и со депонија и дефинираме кои се потребните
управување со батерии и акумулатори и новиот закон воспоставуваме обврска кај стручни квалификации, на каков начин тој
отпадни батерии и акумулатори. „Со нас во Министерството за животна средина ќе треба да го полага испитот за да се
досегашниот Закон за управување со отпад и просторно планирање да направиме стекне со право да биде оператор на
се утврди рамката за воспоставување на регистар на секундарни суровини. Значи депонија. Значи се обидуваме од една
инфраструктура за управување со отпад, онаа индустрија или друг вид на создавач страна да ги подобриме регионалните
ПОРТА
хортикултура ОДРЖАН ШЕСТИОТ ПО РЕД ФЕСТИВАЛ НА ЦВЕЌЕТО
З
азеленувањето на градот е она што треба да биде приоритет
за градските власти. А фестивалот „Скопје цвета“ кој шеста
година по ред се организира е само една алка кон тоа и
граѓаните да добијат помош и корисни совети околу изборот на
цветни аранжмани за нивните тераси и дворови. Влогот во здрава
животна средина е трајна придобивка која најдиректно влијае врз
здравјето на сите сегашни и идни генерации.
Градскиот парк во Скопје беше дом во кој 30-тина цвеќари и
фирми кои се занимаваат со хортикултура и цвеќе ги изложија
своите експонати. Со тоа паркот наликуваше на една голема
градина, шареноликоста од цветни аранжмани ги пленеше
скопјани, па речиси ниту еден не остана рамнодушен и кон својот
дом замина со по некоја саксија цвеќе.
Девојките облечени во цветни фустани, невестинскиот фустан,
големата крошна со цвеќиња, ковчегот со кактуси, чуварот на куќа
со мали бубамари, прекрасните орхидеи и уште многу кактуси,
ПОРТА
www.liting.mk
Lexan* поликарбонатни плочи и системи; Архитектонска подготовка и изведба
Акрилни плочи Plexy и производи од ПММА;
Звучни и сигурносни бариери; Профили, гума и трака; +389 2 3114 360
lj
Оцена на сообразност и технички прегледи на техничка опрема – лифтови, ескалатори, дигалки, транспортери и рударска опрема;
l Консалтинг во областа на вертикален транспорт – пресметка на вертикалниот сообраќај, избор на лифт со оптимални карактеристики,
испитување на комфорот, експертиза, енергетската ефикасност, изработка на техничка документација, надзор над монтажата/модернизација;
l Услуги и консалтинг од областа на безбедност при работа – Проценка на ризик на работните места, испитување на опрема за работа и услови на
работна средина, обуки;
l Услуги и консалтинг од областа на животна средина – Елаборати за заштита на животната средина, Барања за А и Б интегрирана еколошка
дозвола, мерења на бучава во животна средина;
ПОРТА
урбана уметност
Најголемата постојана
изложба во светот
Даниела МЛАДЕНОВСКА
О
колу 270 милиони патници го
користат стокхолмското метро
секоја година. Покрај тоа што
овој вид на јавен превоз е многу
поевтин и еколошки поприфатлив
отколку такси или автомобил, што е всушност
заедничко за сите метро системи насекаде во
светот, во овој скандинавски град метрото
овозможува патување во светот на уметноста.
Веројатно најголемата постојана светска
изложба е лоцирана токму во 110 километри
долгата метро мрежа. Имено, 90 од вкупно 100
метро станици во Стокхолм се специјално
осмислени и дизајнирани од уметници од целиот
свет. Започнувајќи да ја создава својата
уметничка приказна уште во 50-тите години на
минатиот век, стокхолмското метро е всушност
110 километри долго патување низ повеќе од пет
66 ПОРТА 25 јануари 2019
СТОКХОЛОМСКО МЕТРО
ПОРТА
уметност
„Ренесансниот акт“
Хуманизмот и
враќањето кон
природата биле
инспирација за
студиозна
работа со
човечки модели
и секојдневни
копирања од
природата
Оплакување
Христово,
Микеланџело
Буонароти
(околу околу 1540)
Д-р Петрула КОСТОВСКА , историчар на уметност Но, срамот од голото човечко тело има актот и неговата употреба како мотив во
(Специјално за Порта 3 од Лондон) длабоки корени во ранохристијанската уметноста имал примарна улога во
П
мистика и средновековната католичка и создавањето на митот за ренесансната
ролетта 2012, на иницијатива на православна моралистика. Во религиозната уметност, ослободена од средновековните
неименувано здружение на иконографија, во негативна конотација, стеги. Набргу по смртта на Микеланџело, а
жените, соблазнати од голото тело било резервирано за грешниците. дваесет и три години по сликањето на
голотијата на штотуку Антитезата, пак, на реалистичното едро, неговиот Страшен суд во Сикстинската
поставената скулптура на материјално и земно тело, е монашкиот идеал капела, Папата Пиус IV го порачал сликањето
златниот Прометеј наспроти собранискиот – светиот испосник кој се прикажувал со една на драпериите кои ги покриваат гениталиите
дом, уметникот Томе Аџиевски мораше да се неверојатна истоштеност и исцрпеност, која е на некои од протагонистите во ова
самоцензурира и да му „облече“ гаќи на всушност привид на неговото материјално монументалниот дело. Изложбата
митскиот јунак. Меѓу критичката и голо тело. „Ренесансниот акт“ во Кралската академија во
интелектуалната јавност тоа предизвика Ниту ренесансата не била имуна на ваквите Лондон, опфаќа дела од 1400 до 1530 година
лавина критики и обвинувања за лажно трендови на лажна моралност и покрај во разновидни медиуми и од различни
пуританство и конзервативна фактот дека во уметноста на Западна Европа региони на Западна Европа, кои се тематски
малограѓанштина, а одлуката на уметникот ја во периодот помеѓу почетокот на 15 век и групирани и кои сведочат за сличните
сметаше за интегритетно предавство. четвртата деценија на 16 век, откривањето на афинитети, но и контрасти меѓу италијанските
Трите грации,
Рафаел (1517-18)
Св. Себастијан,
Ањоло Бронцино
(околу 1533)
Адам и Ева,
Албрехт Дирер
(1504)
ИНСПИРАЦИЈА ОД КЛАСИЧНАТА
ЛИТЕРАТУРА И ГРЧКО-РИМСКАТА
МИТОЛОГИЈА
Класичната литература и грчко-римската
митологија се уште една инспирација за
ренесансните уметници, а нивните авантури
се притаен изговор за истражување на -
еротското. Преку ласцивните приказни за
прељуба и копнеж, неморал и измама
уметниците пронајдоа можност да ги
заобиколат забранетите теми. Аполон и
мајстори и оние северно од Алпите. Дафнис на Пиетро Перуџино, Битката на
Ренесансните уметници не ги избегнуваат морските богови на Андреа Мантења,
религиозните сижеа и со необичен елан им Фамилијата на сатирот на Дирер, Фаунот и
се навраќаат на некои востановени библиски неговата фамилија со убиениот лав на Лукас
мотиви, во кои главните протагонисти се Кранах Постариот, Херкул и Дејанира и
насликани голи. Старозаветните ликови како Венера на Госарт и Венера Анадиомени на
Адам и Ева на Албрехт Дирер, Џудит со Тицијан се дела кои бесрамно ја слават
главата на Холоферн на Росо Фјорентино и телесната убавина.
Капењето на Батшеба на Жан Бурдишон, Повторното откривање на заборавените
хуманизираните ликови на новозаветните антички филозофски расправи и
светители како Св. Иероним на Донатело, Св. пронаоѓањето на древните скулптурални
Себастијан на Ањоло Бронцино, процесијата ремек-дела го подгреаја интересот за
на флагеланти на браќата Лимбург, и интензивното и детално студирање на
мускулавиот, но ранлив Христос на Јан Госарт идеалните пропорции на човечкото тело.
неретко се горди, идеализирани фигури на Хуманизмот и враќањето кон природата биле
кои треба да им се восхитуваме како на врвни инспирација за студиозна работа со човечки Анатомијата на рамото и
божествени креации. модели и секојдневни копирање од вратот, Леонардо (1510-1511)
природата. Деталните цртежи како
релјеф (Тадеи Тондо) создадени во видеото како негова четврта дименизија, техничките можности на медиумот на видеото
последните 30-тина години од неговото тој како „ренесансен“ скулптор го како современа технологија во откривањето
творештво, но тоа не се подготвителни обликува времето. на духовната и емоционална димензија на
цртежи туку комплетни дела, блескаво Честопати, додека ја вообличува идејата за уметноста, видлива во делата: Триптихот од
изведени и ненадминати во интелектуалната едно дело, Вајола го има на ум и неговото Нантес, Вознесението на Тристан, Мажот во
префинетост. постоење во одреден простор, кој честопати потрага по бесмртност, жената во потрага по
За Бил Вајола медиумот на експресија е е спиритуален простор, како на пример вечност, Сонот на разумот, Сонувачи, Петте
секундарен. За него изборот на видеото катедралата во градот Дарам (Гласникот), или ангели за милениумот и Огнена жена, кои се
како артистички израз е случајност Св. Павле во Лондон (Маченици). Она што само некои од дванаесетте дела изложени во
предизвикана единствено од творењето на плени кај Бил Вајола е употребата на Кралската академија. n
уметникот во одредено време и
технолошките можности што одреден
период ги нуди. Независно од медиумот
на изразување суштинско за уметникот е
фиксација со големите егзистенцијални
теми за животот, смртта и постоењето на
единката, но според Вајола, сепак не се
работи за документирање на човечките
состојби. Напротив, видеото, особено
начинот на едно споро, напати мачно
следење на акцијата е проекција на една
бавна разврска на мислите. Менувањето
на кадрите во видеото доловува полиптих
од секвенционирани слики кои говорат за
внатрешните човечки духовни пориви
(мислите, потсвесното, перцепцијата,
меморијата). Тој честопати намерно ги
успорува видеата што е една од неговите
карактеристики, заедно со
повторувањето во еден затворен круг што
секако дека е метафора на цикличната
природа на постоењето, како и
фасцинираноста од времетраењето на
ПОРТА
ПОРТА
ɉɈɅɂȿɌɂɅȿɇɋɄɂɂɉ
ɉɈɅɂɉɊɈɉɂɅȿɇɋɄɂ
ȼɈȾɈȼɈȾɇɂɋɂɋɌȿɆɂ
ȽȺ
ȺɋɈȼɈȾɇɂɋɂɋɌȿɆɂ
.$ɇȺɅɂɁȺɐɂɋ
ɂɇɈȼȺɌɌɂȼɇȺɌȿɏɇɈɅɈȽɂȳȺ
ɉɈɋɂɌȿɂɇɌȿɊɇȺɐɂɈɇȺɅɇɂɋɌȺ
ȺɇȾȺɊȾɂ
Te
el:
00 389 034 212 064
00 389 034 211 757
00 389 034 215 225
00 389 034 215 226
Fax:
00 389 034 211 964
e-mail: contact@konti-hid
droplast.com.mk
e-mail: hidropl@t-home.mk
www.konti-hidroplast.com.mk
Industriska bb 1480 Gevgelija ПОРТА
MACEDONIA
ПОРТА