ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ

ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Τ.Ε.

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 1432

ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΝΕΑΣ ΕΝΑΕΡΙΑΣ

ΓΡΑΜΜΗΣ ΔΙΑΝΟΜΗΣ Μ.Τ. (20kV)

ELECTRICAL STUDY OF 20kV DISTRIBUTION

LINE

Σ Π Ι ΝΟ Σ Α Ν Δ Ρ Ε Α Σ ,Α . Μ : 5 8 24

Π Ο Τ ΑΜ Ι Τ Η Σ Μ Α ΛΑ Φ Ο Υ Ρ Η Σ ΙΩ Α Ν Ν Η Σ , Α . Μ : 5 6 19

ΕΠΟΠΤΕΥΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Μ ΙΜ ΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ

Π Α Τ Ρ Α 20 1 6
 ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Η παρού σα πτυ χια κή εργ ασία ασχολ είται μ ε την η λεκ τρολογικ ή
μ ελέτη μ ιας νέας γρ αμ μ ής διανομ ής 20kV, η ο ποία θ α προκ ύ ψ ει από
την τροπο ποίησ η υ φ ιστάμ ενω ν γραμ μώ ν και τη δημ ιου ργία νέω ν
τμ ημ άτω ν. Πιο συ γκεκριμ ένα γίνετ αι ο υ πολογισμ ός της πτώ σης
τάσ ης της γραμ μ ής στο χείριστο σημείο της γραμ μ ής και γίνεται
υ πολογισμ ός του μ έγιστου και του ελάχι στου ρεύ μ ατος
β ρ αχυ κύ κλω σης .

I
 ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η παρού σα πτυ χια κή εργ ασία ασχολ είται μ ε την η λεκ τρολογικ ή
μ ελέτη μ ιας νέας γρ αμ μ ής διανομ ής 20kV, η ο ποία θ α προκ ύ ψ ει από
την τροπο ποίηση υ φ ιστάμ ενω ν γραμ μώ ν και τη δημ ιου ργία νέω ν
τμ ημ άτω ν. Πιο συ γκ εκριμ ένα:

Στο πρώ το κεφ ά λαι ο δίνεται μ ια εκτεν ής περιγρ αφ ή του ελληνι κού
δι κτύ ου διανομ ής ηλεκτρικ ής ενέργειας . Στη συ νέχεια περι γράφ ονται
οι δι άφ ορες τοπολο γίες τω ν δικτύ ω ν, οι αγω γοί και τα μ έ σα ζεύ ξ ης
και πρ οστ ασίας .

Στο δεύ τερο κεφ άλ αιο γίνεται ο υ πολο γισμ ός της πτώ σης τάσης της
γρ αμ μ ής στο χείριστο σημ είο της , το οποίο βρέθηκε κατόπιν
υ πολογισμ ώ ν σε όλ ο το μ ήκος της . Πρέπει να σημ ειω θεί ότι σε όλ η
τη γρ αμ μ ή , όχι μ όνο η πτώ ση τάσης δε ν πρέπει να υ περβαί νει το 8 %
(υ πόταση (18,4 k V)) , αλλ ά και ν α μ ην υ πάρχει ού τε και υ πέρταση
(21,6 k V).

Στο τρίτο κ εφ άλαι ο γίνετ αι υ πολογισμ ός του ελάχιστου ρεύ μ ατος

β ρ αχυ κύ κλω σης της γραμ μ ής στο χείριστο σημ είο της γραμ μ ής το
οποί ο χρειάζετ αι για τη ρύ θμ ιση τω ν μ έσω ν προστασίας της γραμ μ ής .
Επί σ ης υ πολογίζετ αι το μ έγιστο ρεύ μ α βραχυ κύ κλω σης που
εμ φ ανίζεται στου ς ζυ γού ς 20kV, ώ στε να γίνει υ πολογισμ ός της
ι σ χύ ς βραχυ κύ κλω σης , η οποί α δεν θ α πρέ πει να υ περβαίνει τ α
250M VA .

Τέλος στο τέτ αρτ ο κεφ άλ αιο δίνο ν ται τα συ μ περάσμ ατα της
παρ ού σας πτυ χια κής εργασίας .

II
 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΠΡ ΟΛ ΟΓ ΟΣ ................................ ................................ ............... I
ΠΕΡ ΙΛ ΗΨ Η ................................ ................................ .............. II
Ε ΙΣΑΓ ΩΓ Η ................................ ................................ ............... vi
ΚΕΦΑΛ Α ΙΟ 1 - Τ Ο Δ ΙΚΤΥΟ ΜΕ ΣΗΣ Τ ΑΣΗΣ ΣΤΗ Ν ΕΛ Λ ΑΔΑ ........ 1
1 . 1 . Βασικ ά μ εγέθη του δικτύ ου ηλεκτρισμ ού ........................................ 1
1 . 2 . Μέση τάση ................................................................................................... 1
1 . 3 . Τύ ποι παροχώ ν μ έσ ης τάσης ................................................................. 2
1 . 3 . 1. Παροχή τύ που Α1 κ αι Α2 ................................................................... 3
1 . 3 . 2. Παροχή τύ που Β1 κ αι Β2 ................................................................... 3
1 . 4 . Δίκτυ α μ έσης τάσης ................................................................................. 4
1 . 4 . 1. Ακτινικ ά δίκτυ α ..................................................................................... 4
1 . 4 . 2. Βροχοειδή δί κτυ α .................................................................................. 5
1 . 5 . Σφ άλμ ατα σ τα εν αέρ ια δίκτυ α ............................................................. 6
1 . 6 . Σφ άλμ ατα σ τα υ πόγ εια δίκτυ α ............................................................. 7
1 . 7 . Υποσταθμ ός κατ ανα λω τή μ έσης τάσης ............................................. 8
1 . 8 . Συ ντήρηση κύ ριου εξ οπλισμ ού .......................................................... 11
1 . 8 . 1. Διακό πτες S F6 ...................................................................................... 11
1 . 8 . 2. Μετασχηµ ατιστ ής λ αδιού ................................................................. 11
1 . 8 . 3. Έλεγχος λαδιού κάθ ε χρόνο ............................................................ 11
1 . 8 . 4. Μετασχηµ ατιστ ής ξ ηρού τύ που ..................................................... 12
1 . 9 . Συ ντήρηση του βοη θ ητικού εξ οπλισμ ού ........................................ 12
1 . 9 . 1. Συ σσω ρευ τές µ ολύ βδου .................................................................... 12
1 . 9 . 2. Συ σσω ρευ τές καδµ ίου - νικελίου .................................................. 13
1 . 9 . 3. Φορτιστές ............................................................................................... 13
1.10. Απώ λειες χα λκού κ α ι σιδήρου ........................................................ 13
1.11. Διαφ ορική προστ ασί α μ ετασχημ ατιστ ή ι σχύ ος ........................ 14
1.12. Εγκατ άσταση και ψ ύ ξ η του μ ετασχημ ατιστή ισχύ ος .............. 15
1 . 1 3 . Επιλεκ τική συ νεργα σία μ εταξ ύ τω ν οργάνω ν προστ ασίας
σ τι ς δύ ο πλευ ρές του μ ετασχημ ατιστή ....................................................... 17
1.14. Προστασία μ ετα σχ η μ ατιστή ισχύ ος από υ περφ όρτιση .......... 18
1 . 1 5 . Προστασία μ ετασχ η μ ατιστή λα διού από εσω τερικά
σ φ άλμ ατα .............................................................................................................. 22

III
1 . 1 6 . Πώ ς είναι κατασ κευ ασμ ένος ο μ ετασχημ ατιστής μ ε μ όνω ση
λαδι ού 23
1 . 1 7 . Πώ ς είναι κατασ κευ ασμ ένος ο μ ετασχημ ατιστής ξ ηρού
τύ που μ ε μ όνω ση χυτορητίνης ...................................................................... 26
1.18. Καλώ δια Μέσης Τ ά σης ...................................................................... 29
1 . 1 8 .1. Εγκατ άσταση κα λω δ ίω ν μ έσης τάσης μ έσα στο έδαφ ος .... 31
1 . 1 8 .2. Εγκατ άσταση κα λω δ ίω ν μ έσης τά σης σε σχάρες ................. 32
1 . 1 8 .3. Τερμ ατισμ ός καλω δίω ν μ έσης τάσης ........................................ 34
1.19. Διακό πτες ισχύ ος ................................................................................. 37
1.20. Διακό πτες ισχύ ος επί φ ορείου ........................................................ 39
1.21. Τα μ έρη του διακόπ τη ισχύ ος ......................................................... 40
1.22. Χαρακ τηριστικά μ εγ έθη τω ν διακο πτώ ν ι σχύ ος ....................... 42
1 . 2 2 .1. Χαρακ τηριστικά πο υ αναφ έρονται στην αντοχή σε τάση . 42
1 . 2 2 .2. Χαρακ τηριστικά πο υ αναφ έρονται στην αντοχή σε ρεύ μ α
43
1 . 2 2 .3. Ιδι αίτερα χαρα κτηρι στικά τω ν δια κοπ τώ ν ισχύ ος S F6 ...... 44
1 . 2 2 .4. Ιδι αίτερα χαρα κτηρι στικά τω ν δια κοπ τώ ν ι σχύ ος πτω χού
ελαί ου 44
1.23. Ασφ άλειες εκτόνω σ ης μ έσης τάσης .............................................. 45
1.24. Διακό πτης φ ορτίου ............................................................................. 46
1.25. Διακό πτης φ ορτίου μ ε ασφ άλειες HR C ....................................... 46
1 . 2 5 .1. Σβέση τόξ ου μ ε φύ σημ α αέρα στο δι ακό πτη φ ορτίου ........ 48
1.26. Διακό πτης Απομ όνω σης .................................................................... 49
1.27. Διακό πτες Αυ τόμ ατης Επαναφ ορ άς (Δ/ ΑΕ) ............................... 51
1 . 2 7 .1. Τριπολικοί Δ/ Α Ε .............................................................................. 51
1 . 2 7 .2. Δ/ ΑΕ Ξηρού Τύ που ......................................................................... 54
1 . 2 7 .3. Μονοπολικοί Δ/ ΑΕ .......................................................................... 55
1 . 2 7 .4. R ecl oser C ont rol το υ Δ/ ΑΕ .......................................................... 56
1.28. Ασφ άλειες σκόνης υ ψ ηλής ικανότ ητας δι ακοπ ής (HR C ) ...... 60
1 . 2 8 .1. Πω ς λειτου ργεί μ ια ασφ άλεια HR C .......................................... 62
1.29. Ρ ύ θμ ιση Τάσης (Vol t age R e gul at i on) .......................................... 63
1 . 2 9 .1. Ρ ύ θμ ιση τάσης σε π αθητικά δίκτυ α .......................................... 64
1 . 2 9 .2. Συ μ βατικά μ έσα ρύ θμ ισης τάσης ............................................... 65

IV
ΚΕΦΑΛ Α ΙΟ 2 - ΜΕΛΕΤΗ ΠΤΩΣΗΣ ΤΑΣΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΓΡΑΜΜΗΣ 70
2 . 1 . Υπολογισμ ού της πτ ώ σης τάσης σε γραμ μ ή διανομ ής .............. 70
2 . 2 . Περιγραφ ή της νέας γραμ μ ής διανομ ής .......................................... 74
ΚΕΦΑΛ Α ΙΟ 3 - ΜΕΛΕΤΗ ΒΡΑΧΥΚΥΚΛΩΣΗΣ ΑΠΟ ΤO ΖΥΓΟ ΤΩΝ 150kV
ΜΕΧΡΙ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ R22 ΜΗΚΟΥΣ 16.32Κm .................... 83
3.1 Γ ενικά στοιχεία για του ς υ πολογισμ ού ς ......................................... 83
3.2 Τα στοιχεία τ ης γρα μ μ ής ...................................................................... 84
3.2.1 Καλώ δια ΜΤ .......................................................................................... 84
3.2.2 Τεχνικ ά Χαρα κτηρι στικ ά ΜΣ Y.Τ 150/ 20 kV ......................... 85
3.3 Υπολογισμ ός τω ν στ οιχείω ν ανοιγμ ένα σ την Μέση Τάσ η ....... 86
3.3.1 Σύ στημ α .................................................................................................. 86
3.3.2 Μετασχημ ατιστ ής ................................................................................ 86
3.3.3 Εναέριοι αγω γοί M. Τ. ........................................................................ 86
3.4 Υπολογισμ ός ελά χισ του ρεύ μ ατος βραχυκυ κλω σης ................... 87
3.5 Υπολογισμ ός μ έγιστου ρεύ μ ατος βραχυ κύ κλω σης ..................... 88
ΚΕΦΑΛ Α ΙΟ 4 - Π Ε Ρ ΙΛ ΗΨ Η – ΣΥΜΠΕ Ρ ΑΣΜΑΤΑ ....................... 90
Β ΙΒΛ ΙΟΓ Ρ ΑΦ ΙΑ ................................ ................................ ...... 91

V
 ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η παρ αγω γή η λεκ τ ρικής ενέργειας επ ιτυ γχάνεται μ ε τ ην αξ ιοποίησ η
δι αφ ορετικώ ν πρω τ ογενώ ν πηγώ ν ενέρ γειας , όπω ς τα ορυκτά καύ σιμ α
(πετρ έλ αιο, φ υ σικό αέριο, λιγνίτη ς , λιθάνθρακ ας , κλπ. ), οι
Ανανεώ σιμ ες Πηγές Ενέργειας (Α ΠΕ) ή άλ λες σύ γχρονες τεχνο λογίες
(μ εγάλα υ δροη λεκτρ ικά, αν τλησιοτ αμ ίευ ση, κλ π.).

Το τελικώ ς χρ ησιμ οποιού μ ενο μ ίγμ α καυ σίμ ω ν διαφ έρει από χώ ρα σ ε
χώ ρ α, αν άλογ α μ ε τ ου ς διαθέσιμ ους ενεργειακού ς πόρου ς , την εκάσ τοτε
εθ νι κή ενεργειακ ή πολιτική κ αι στρατηγικ ή που ακολ ου θείται, τι ς
γεω λογικές , γεω φ υ σικές , κλιμ ατο λογι κές , και λοιπές ιδ ιαιτερότητες
αυ τής . Το ποσοστ ό συ μ μ ετοχής του πετρελ αίου στην παραγω γ ή
ηλεκτρι κής ενέργει ας παραμ ένει ιδι αίτ ερα υ ψ ηλό σε κ άπο ιες αραβικές
πετρ ελαιο παρ αγω γικ ές χώ ρες , αλλά η γενικότερη χρ ήση του στην
ηλεκτρο παρα γω γή έ χει περιοριστεί σημ αντικ ά κατ ά τις τελευ ταίες 2 – 3
δεκαετίες . Το φ υ σικό αέριο αντιθέτω ς εμ φ ανίζει αυ ξ ητικό ποσοστό
σ υ μ μ ετοχής στο ενεργειακό μ ίγ μ α χ ω ρώ ν της Ευ ρώ πης κατά τα
τελευ ταία χρό νια (Ο λλα νδία, Ισ πανί α, Ιρ λανδί α, Ελ λάδ α, κλ π .).

Η παρ αγω γ ή ηλεκ τρικής ενέργειας στην Ελλάδ α προέρχεται κυ ρίω ς από
θ ερ μ οηλεκτρικού ς σταθμ ού ς καύ σης λιγνίτη (50 %). Ακ ολου θού ν οι
σ ταθ μ οί χρήσης φ υ σικού αερίου (25%), οι Α ΠΕ κ αι τα μ εγά λα
υ δρ οηλεκτρικ ά έργα (17%) και οι πε τρελαϊκοί σταθμ οί (8%). Στην
Περ ι φ έρεια Δυ τικής Μακεδονίας π αράγ εται σημ αντικό τατο τμ ήμ α της
σ υ νολικής ηλεκτρι κής ενέργειας απ ό λιγνιτικού ς σταθμ ού ς . Η
σ υ γκέντρω ση τω ν θερμ οηλεκτρικώ ν σ ταθμ ώ ν στο Βορρά της χώ ρας ,
έναντι της αυ ξ ημ ένης καταν άλω σης στ ο Νότο, δημ ιου ργεί αυ ξ ημ ένες
απώ λειες κατ ά τη μ εταφ ορά της ηλεκτρικής ενέργειας στα κέντρ α
κατα νάλω σ ης και ανισορροπία στ η λ ειτου ργία του Συ στήμ ατος . Ο
σ χεδι ασμ ός του ς ωστόσο βασίστηκε κ ατά τις προηγού μ ενες δε καετίες
σ την εγγύ τητά του ς στις περιοχές που υ πάρχου ν πλού σια κοιτάσμ ατα
λι γνί τη, ο οποίος α ποτελεί τη ν καύ σιμ η ύ λη για αυ τού ς του ς σταθμ ού ς .
Κατά τη ν τελευ ταί α δεκαετία, η στ α διακή διείσδυ ση του φυ σικού
αερ ί ου στο ισοζύ γιο ηλε κτρ οπαρ αγω γής της χώ ρας , είχε ω ς αποτέ λεσμ α
την ανά πτυ ξ η σημ αντικού αριθμ ού σύ γχρονω ν μ ονάδω ν καύ σης του
ευ γενού ς καυ σίμ ου , μ ε υ ψ ηλή α πόδοση και μ ειω μ ένες εκπο μ πές αέριω ν
ρ ύ πω ν στο περιβάλ λ ον.

Σύ μ φ ω να μ ε τα επίσημ α στοιχεί α του Λ ειτου ργού της Αγοράς

Ηλεκτρι κής Ενέργε ιας - Λ ΑΓ ΗΕ Α.Ε. ( Μηνιαίο Δε λτίο Συ στήμ ατος
Συ ναλλ αγώ ν ΗΕ Π Ιου νίου 2013), για την καθ αρή ισχύ τω ν μ ονάδω ν του
Δι ασ υ νδεδεμ ένου Συ στήμ ατος , οι λιγνι τικές ανέρχον ταν σ ε 4456 MW ,

vi
οι πετρελ αϊκές σε 6 98 MW , οι μ ονάδες φ υ σικού αερίου σε 4906 MW , οι
μ εγάλες υ δροηλεκ τρικές μ ονάδες ( ΥΗΕ) σε 3017 MW και οι
Ανανεώ σιμ ες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) σε 4205 MW . Το σύ νολο τω ν
θ ερ μ ι κώ ν μ ονάδω ν ξ επερνά τ α 10.000 M W (10.060 MW ), ενώ το σύ νολο
τω ν μ ονάδω ν ΑΠΕ και ΥΗΕ φ θάνει τα 7.222 MW . H συ νολική καθαρ ή
ι σ χύ ς του συ νόλου τω ν μ ονάδω ν του Διασυ νδεδεμ έ νου Συ στήμ ατος ,
ανέρ χεται σε 17.282 MW .

Η ηλεκ τρική ενέργ εια που παρ άγεται από του ς σταθμ ού ς παραγω γ ής ,
αρ χι κώ ς μ εταφ έρεται σε κοντινού ς μ ετασχημ ατιστές που μ ετατρέπου ν
τη Χαμ η λή Τ άση το υ ρεύ μ ατος σε Υψ ηλή Τάσ η. Με αυ τόν τον τρόπο, η
ηλεκτρι κή ενέργει α μ ετ αφ έρεται μ έσω γραμ μ ώ ν μ εταφ οράς σε πολύ
μ εγάλες αποστ άσεις μ ε λιγότερες απώ λειες , καθώ ς οι σταθμ οί
παρ αγω γ ής είναι συ νήθω ς εγκατεστη μ ένοι μ ακριά α πό τα ασ τικά
κέντρ α. Το Δίκτυ ο Μεταφ οράς μ εταφ έρει την η λεκτρι κή εν έργεια υ πό
Υψ ηλή Τάση στου ς Υποσταθμ ού ς Μέσ ης και Χαμ ηλής τά σης , και εκεί
μ ετατρέπεται (υ ποβι βάζεται) σε Μέση κ αι Χαμ ηλή Τ άση, π ροκειμ ένου ,
μ ε τη βοήθεια εναέ ριω ν και υ πόγειω ν γραμ μ ώ ν να δι ανεμ ηθεί τελικώ ς
σε β ιομ ηχανίες και μ εγά λου ς εμ πορικού ς καταν α λω τές που
χρ ησ ι μ οποιού ν Μέση Τάση και σε κατοικί ες ή λοιπού ς μ ικρούς
κατα ναλω τές , που χ ρησιμ οποιού ν Χαμ ηλή Τάση.

Το Σύ στημ α Μετα φ οράς , μ εταφ έρει την η λεκτρικ ή ισχ ύ από του ς
σ ταθ μ ού ς παραγω γής στους υ ποσταθμ ούς (Υ/ Σ) μ εταφ οράς . Η μ εταφ ορ ά
γί νεται υ πό Υψ ηλή Τάση, μ έσω του δικτύ ου Υψ ηλής (150kV) και Υπερ -
υ ψ ηλής (400kV) Τά σης , για να μ ειω θο ύ ν οι απώ λειες ισχ ύ ος , όταν οι
αποσ τάσεις είν αι μ εγάλες . Οι γραμ μ ές Μεταφ οράς δεν μ πορού ν να
τρ οφ οδοτήσου ν άμ εσα του ς κατα ναλω τ ές που χρησιμ οποιού ν Χαμ ηλ ή
Τάσ η (220/ 380V,) αλλ ά φ θάνου ν μ έχρι ορισμ ένα σημ εία, του ς
υ ποσ ταθμ ο ύ ς μ εταφοράς , όπου γίνεται υ ποβιβασμ ός της τάσης στη
Μ έσ η Τάση, δη λαδ ή στα 20 kV του Δικτ ύ ου .

Οι υ ποσταθμ οί απο τελού ν κόμ βου ς στο δίκτυ ο του ηλεκ τ ρισμ ού . Από
αυ τά τα σημ εία ό πο υ βρίσκονται οι υ πο σταθμ οί μ εταφ οράς , εκκινού ν οι
γρ αμ μ ές διανομ ής , που κατ αλή γο υ ν στ ου ς υ ποσταθμ ούς διανομ ής , όπου
γί νεται υ ποβιβασμ ός της μ έσης τάσης στη χαμ η λή τάση που
χρ ησ ι μ οποιού ν οι περισσότεροι τελικοί κ αταν αλω τές .
Τα σ υ στατικά στοι χ εία τω ν γραμ μ ώ ν μ εταφ οράς είναι:

 Πυ λώ νες ή πύ ργοι, στου ς οποίους στηρίζονται οι αγω γο ί τω ν

εναέ ριω ν γραμ μ ώ ν
 Μονω τήρες , μ έσω τω ν οποίω ν α ναρτ ώ νται στου ς πυ λώ νες οι
αγω γοί γραμ μ ώ ν
 Αγω γοί, κυ ρίω ς από χαλ κό και αλου μ ίνιο.

Το Δί κτυ ο Διανομ ής , περιλαμ βάνει:

vii
 το δίκτυ ο διανομ ής Μέσης Τάσης (20kV) που μ εταφ έρει την
ηλεκτρι κή ενέργεια από του ς Υποσταθμ ού ς μ ετ αφ οράς στου ς
Υποσταθμ ού ς διανο μ ής .
 το δίκτυ ο διανομ ής Χαμ ηλής Τάσης ( 220/ 380V) που μ εταφ έρει
την ηλεκ τρική ενέρ γεια από του ς Υποσταθμ ού ς διανομ ής στους
κατα ναλω τές .

viii
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ ΜΕΣΗΣ ΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

1.1. Βασικά μεγέθη του δικτύου ηλεκτρισμού

 1 10.75 0 χλμ . Δίκτυ ο Μέσης Τάσης (Μ.Τ.).

 1 24.575 χλ μ . Δίκτυ ο Χαμ ηλής Τάσ ης (Χ. Τ.).
 1 60.575 Υποσταθμ οί Μέσης Τάσης π ρος Χαμ ηλή Τ άση (Υ/ Σ
ΜΤ/ ΧΤ).
 945χλμ . Δίκτυ ο Υψ ηλής Τ άσης ( Υ.Τ.) ε κ τω ν οποίω ν 200χλ μ στην
Αττική και 745χλμ στα μ η διασυ νδεδεμ ένα νησιά.
 2 25 Υποστ αθμ οί Υ ψ ηλής Τάσης προς Μέση Τάση (Υ/ Σ Υ Τ/ ΜΤ),
εκ τω ν ο ποίω ν 19 κλειστού τύ που , κατα νεμ ημ ένοι 199 στο
Διασυ νδεδεμ ένο Σύ στημ α και 26 στ α μ η Διασυ νδεδεμ ένα ν ησιά.
 7 .425.244 Πε λ ά τε ς (11.418 ΜΤ & 7.413 .826 ΧΤ).
 42.597 GWH Κα τα ν α λώ σε ις Π ε λα τώ ν (10.818 στη ΜΤ & 31. 779
στη ΧΤ).

1.2. Μέση τάση

Στη μ έση τάση εντ άσσονται εγκ αταστ ά σεις εναλλασσόμ ενο υ ρεύμ ατος ,
μ ε ονομ αστική πο λική τάση 1000 V και έω ς 35 kV τριφ ασικού
σ υ σ τήμ ατος ή άνω τω ν 1400 V και έω ς 50 kV ονομ αστικής τάσης
σ υ νεχού ς ρεύμ ατος . Η τροφ οδότηση εν ός καταν αλω τή γ ίνε ται συ νήθω ς
από το δί κτυ ο μ έσης τάσης αν ο κ ατα ν αλω τής έχει προβλε πόμ ενη ισχύ
μ εγαλύ τερη α πό 13 5 kVA. Ακόμ α όμ ω ς και σε μ ικρότε ρες ισχείς , η
σ ύ νδεση μ ε την μ έση τάση μ πορεί ν α επιβάλ λεται από τ η ΔΕΗ γι α
τεχνι κού ς λόγου ς ή αν συ μ φ έρει οικονομ ικά λόγω τιμ ολογίο υ .

1
 Ε ικ όν α 1: Μια γ ρα μμ ή Μέ ση ς Τ ά ση ς

1.3. Τύποι παροχών μέσης τάσης

Η ΔΕΗ έχει τυ ποπ οιήσει τέσσερις τύπου ς παροχώ ν μ έσης τάσης που
αναφ έρονται σ τον παρα κάτω Πίν ακ α Π α ρ οχή τύπ ου Α1 κ α ι Α2 Η
παρ οχή αυ τή γίνετ αι από το εν αέριο δίκτυ ο τω ν 20 kV και είναι η
απλού στερη σε δια τάξ εις . Τα μ έσα που χρησιμ οποιεί η ΔΕΗ, δηλαδ ή
ασ φ αλειοα ποζεύ κτ η ς , Μ/ Σ μ έτρησης έντασης και τ άσης είναι πά νω σ ε
σ τύ λο, δηλ αδή υ π αί θρια.Οι μ ετρητές εν έργειας τοποθετού ντ αι σε ειδικό
ερ μ άρ ιο. Από το στύ λο ανα χω ρεί καλω δι ακή γραμ μ ή προς τον
υ ποσ ταθμ ό του κατα ναλω τή, τ ην οποία κ ατασκευ ά ζει ο κατα ναλω τής . Η
παρ οχή Α1 ασφ α λ ίζεται μ ε ασφ άλει ες εκτόνω σης βραδείας τήξ ης
ονομ αστικής ένταση ς μ έχρι 30 Α. Η παροχή Α2 διαφ έρει α πό την Α 1
σ το ότι χρησιμ οποιεί διακόπτη απομ όν ω σης αντί ασφ αλει οαποζεύ κτ η.
Παρ οχή τύ που B1 κ αι B2 Η παροχή αυ τ ή εγκαθίστατ αι σε καταν αλω τές
μ ε αυ ξ ημ ένη ζήτη ση ισχύ ος και η εγκατ άσταση τ ης ΔΕΗ είναι
εσ ω τερικού τύ που . Ο κατ ανα λω τής είν α ι υ ποχρεω μ ένος να διαθέσει στη
ΔΕΗ έν α χώ ρο δι α μ ορφ ω μ ένο σύμ φ ω να μ ε τις οδηγίες τ ης ΔΕΗ. Στο
χώ ρ ο α υ τό η ΔΕΗ εγκαθιστά έν αν προ κατασ κευ ασμ ένο πί νακα 20 kV
που περιλαμ βάνει ε κτός τω ν διακο πτώ ν, του ς Μ/ Σ μ έτρησης και του ς

2
μ ετρ ητές ενέργειας . Η σύ νδεση μ ε το δίκτυ ο της ΔΕ Η γ ίνεται κ ατά
κανόν α ακ τινικά, α ν πρόκειτ αι για εν α έριο δίκτυ ο ή βροχ οειδώ ς , αν
πρ όκειται για υ πόγ ειο δίκτυ ο. Στη β ροχοειδή σύ νδεση έχου μ ε δύ ο
καλώ δι α που οδεύ ου ν από το δίκ τυ ο της ΔΕΗ στον κα ταν αλ ω τή. Το έν α
καλώ διο της π αροχή ς προέρ χεται από το ν προηγού μ ενο κατ α ναλω τή κ αι
το άλ λο κα λώ διο τη ς παροχής οδηγεί στ ον επόμ ενο κα ταν αλ ω τή.

Π ίν α κ α ς 1: Τ υπ οπ οιη μ έ ν ε ς πα ρ οχέ ς μέση ς τά ση ς τη ς Δ Ε Η

Μέ γ ιστη ισχύς
Τ ύ π ος Ε γ κ α τά στα ση μ έ τρη ση ς
μ ε τα σχη μ α τιστή
A1 Εξ ω τερικά (υ παίθρι α) 630 Kva
Περιορισμ ένη μ όνο από το
A2 Εξ ω τερικά (υ παίθρι α)
δίκτυ ο ΜΤ
B1 Εσω τερικά (στεγ ασμ ένη) 1250 Kva
Περιορισμ ένη μ όνο από το
B2 Εσω τερικά (στεγ ασμ ένη)
δίκτυ ο ΜΤ

1.3.1. Π α ρ οχή τύπ ου Α1 κα ι Α2

Η παρ οχή αυ τή γίν εται από το εναέρι ο δίκτυ ο τω ν 20 kV και είναι η

απλού στερη σε διατ άξ εις . Τα µ έσα που χρησιµ οποιεί η Δ ΕΗ, δηλα δή
ασ φ αλειοα ποζεύ κτ η ς , μ ετασχημ ατιστής µ έτρησης έντασης και τάση ς
εί ναι πάνω σε σ τύ λο, δηλα δή υ πα ίθρια. Οι µ ετρητές ενέργειας
τοποθ ετού νται σε ε ιδικό ερµ άριο. Από το στύ λο ανα χω ρεί καλω δι ακή
γρ αμ μ ή προς τον υ ποσταθμ ό του καταν αλω τή, τ ην οποία κ ατασκευ ά ζει
ο καταν αλω τής . Η παροχή Α1 ασφ α λί ζεται μ ε ασφ άλειες εκτόνω σης
β ρ αδείας τήξ ης ονο μ αστικής έντασης 3 0 Α. Η π αροχή Α2 διαφ έρει από
την Α1 στο ό τι χρησιµ οποιεί διακόπτ η α πομ όνω σης αντί
ασ φ αλειοα ποζεύ κτ η.

1.3.2. Π α ρ οχή τύπ ου Β 1 κα ι Β 2

Η π αροχή αυ τή ε γ καθίστατ αι σε κατ ανα λω τές µ ε αυ ξ ηµ ένη ζήτ ησ η

ι σ χύ ος και η εγκατάστασ η της ΔΕ Η εί ναι εσω τερικού τύ που . Ο
κατα ναλω τ ής είναι υ ποχρεω µ ένος να διαθέσει στη ΔΕ Η ένα χώ ρ ο
δι αµ ορφ ω µ ένο σύ µφω να µ ε την οδ ηγία τ ης ΔΕΗ. Στο χώ ρο α υ τό η ΔΕΗ
εγκαθ ι στά έ ναν πρ οκατασ κευ ασµ ένο π ίνακα 20 kV που π εριλαμ βάνει
εκτός τω ν διακο π τώ ν, του ς μ ετασχημ ατιστές μ έτ ρησης και του ς
μ ετρ ητές ενέργειας . Η σύ νδεση µ ε το δίκτυ ο της ΔΕΗ γίνεται κατ ά

3
κανόν α α κτινικ ά, α ν πρόκειτ αι για ε ν αέριο δίκτυ ο ή βρο χοειδώ ς , αν
πρ όκειται για υ πόγ ειο δίκτυ ο. Στη βροχοειδή σύ νδεση έχου µ ε δύ ο
καλώ δι α που οδεύ ου ν από το δίκ τυ ο της ΔΕΗ στον κ α ταν αλ ω τή. Το έν α
καλώ διο της π αροχή ς προέρ χεται από το ν προηγού µ ενο κατ α ναλω τή και
το άλ λο κα λώ διο τη ς παροχής οδηγεί στ ον επόµ ενο κα ταν αλ ω τή.

1.4. Δίκτυα μέσης τάσης

1.4.1. Ακ τιν ικ ά δίκ τυα

Στα α κτινικ ά δίκτ υ α οι γραμ μ ές των 20 kV (συ νήθω ς εναέριες )

αναχω ρού ν από το ν κεντρι κό υ ποστα θμ ό 150/ 20 kV τη ς ΔΕΗ κ αι
απλώ νο νται σαν τις ακτί νες ενός κύ κ λ ου , απ ' ό που κ αι τ ' όνομ ά του ς ,
δηλαδ ή α κτινικ ά. Κ ατά μ ή κος κάθε γρα μ μ ής συ νδέονται οι κατα ναλω τές
Μ έσ ης Τάσης . Κάθε κατ ανα λω τής Μέση ς Τάσης πρέπει να διαθέτει το
δι κό του ιδιω τ ικό υ ποσταθμ ό για ν α μ π ορέσει να συ νδεθεί μ ε ασφ άλει α
σ το δίκτυ ο της Μέσης Τάσης . Βασι κό μ ειονέκτημ α τω ν ακτινι κώ ν
δι κτύ ω ν είναι ό τι σ ε περίπτω ση σφ άλμ ατος κα τά μ ή κος τη ς γραμ μ ής , ο
δι ακόπ της ισχύ ος (ci rcui t -br eak er) F 1 που υ πάρ χει στ ην αρ χή της
γρ αμ μ ής αν οίγει μ ε αποτέ λεσμ α ό λοι οι κατ ανα λω τές πο υ υ πάρχου ν
κατά μ ή κος της γρα μ μ ής να μ είνου ν χωρίς τάση.

Ε ικ όν α 2:Μορ φή ακ τιν ικ ού δικ τύου δια ν ομ ή ς

4
Οι σ υ νέπειες της απ ώ λειας της μ έσης τά σης για του ς κατ ανα λω τές είναι
κρ ί σ ι μ ες και, π ολλές φ ορές , ε πικίνδυ νες . Στ η ν περίπτω σ η
εγκατ αστάσεω ν μ ε ηλεκτρι κά φ ορτία π ου δεν πρέπει να μ είνου ν πολύ
χρ όνο εκτός λειτου ργίας , Π.χ νοσοκομ εία, στρατιω τικές εγκ αταστάσεις ,
ψ υ γεί α, χημ ικές βιομ ηχανίες κ.λπ., η απώ λεια τ ης μέσης τάσης
αντι μ ετω πίζετ αι μ ε την ύ παρξ η ενός τοπικού ηλεκτρ οπαραγω γού
ζεύ γου ς (ντηζε λομ ηχανή και γενν ήτρια 400 V). Το η λεκτ ροπαραγω γ ό
ζεύ γος αναλ αμ βάν ει να τροφ οδοτή σει τα κρίσιμ α φ ορτία της
εγκατ άστασης , μ έχ ρι την α ποκ ατάστ αση του σφ άλμ ατ ος και τη ν
επαν αφ ορά της μ έσης τάσης στο δίκτυ ο της ΔΕΗ. Γ ια το λόγο αυ τό τα
ακτι νι κ ά δίκτυ α δεν είναι πολύ διαδεδο μ ένα στη μ έση τάσ η. Αντίθετα,
σ τη χαμ η λή τάσ η, τ ο σύ νολο τω ν δικτύ ω ν είναι ακτι νικού τ ύ που .

1.4.2. Β ρ οχοε ιδή δίκ τυα

To β ασικό μ ειονεκ τήμ ατα τω ν α κτινι κώ ν δικτύ ω ν ξ επερ νιέται μ ε τ α

β ρ οχοειδή δίκτυ α. Όπω ς φ αίνεται και στην Ει κόνα ,οι γρ αμ μ ές τω ν 20
kV (εναέριες ή υ πόγεια καλώ δι α) πο υ αναχω ρού ν από τον κεντρικό
υ ποσ ταθμ ό 150/ 20 kV της ΔΕΗ, σχημ ατίζου ν ένα κ λειστ ό βρόχο που
ξ ανακα ταλ ήγει στο υ ς ζυ γούς τω ν 20 kV του υ ποσταθμ ού 150/ 20 kV.
Κατα μ ήκος του βρόχου συ νδέονται οι κατα ναλ ω τές b1, b2 , b3, b4, b5.
Ο β ρ όχος προστ ατε ύ εται στις δύ ο άκρε ς του μ ε του ς διακόπτες ισχύ ος
F1, F2. Σε περίπτω σ η σφ άλμ ατος σε κά π οιο σημ είο του βρόχου , Π.χ στο
τμ ήμ α b3, b4 λειτ ου ργού ν οι προστα σίες τω ν διακο πτώ ν F1, F2, οι
δι ακόπ τες ανοίγου ν και ο βρόχος μ ένει χ ω ρίς τάση.

Αφ ού εντοπίσου μ ε τη θέση του σφ άλματος , ανοίγου μ ε του ς διακόπτες

φ ορ τί ω ν Q1 στο b3 και Q2 στο b4 κ αι απομ ονώ νου μ ε το τ μ ήμ α b3, b4.
Ξανα κλείνου μ ε του ς διακόπτες F1, F2 κ αι επανέρ χεται η μ έ ση τάση στο
δί κτυ ο. Το βροχοειδές δίκτυ ο τώ ρα λειτο υ ργεί σαν δύ ο ακτινικά δίκτυ α.
Τα σ υ νεργεία απο κ αθιστού ν τη ζημ ιά, οι διακόπτες φ ορτ ίου Q1, Q2
ξ ανακλεί νου ν και ο βρόχος επανέρχετ αι στην κα νονική του λ ειτου ργία.

5
 Ε ικ όν α 3:Μορ φή βρ οχοε ιδούς δικ τύου δια ν ομ ή ς

1.5. Σφάλματα στα εναέρια δίκτυα

Του ς χειμ ερινού ς μ ήνες , ο δυ νατός ά νεμ ος ή ο σχ ημ ατι σμ ός πάγου
μ πορ εί να φ έρου ν σε επαφ ή του ς αγ ω γού ς τω ν εναέριω ν γραμ μ ώ ν,
δημ ι ου ργώ ντας στιγ μ ιαία ένα προσω ρι νό βραχυ κύ κ λω μ α μ εταξ ύ τω ν
φ άσ εω ν ή μ εταξ ύ φάσης και γης . Του ς καλο καιρινού ς μ ήνες , η αστοχί α
σ τη μ όνω ση τω ν ραγ ισμ ένω ν μ ονω τήρω ν σε συ νδυ ασμ ό μ ε τη σκόνη που
επι κάθετ αι στου ς μονω τήρες δημ ιου ργεί υ περπηδήσεις που προκαλού ν
β ρ αχυ κυ κλώ μ ατα μ ε ταξ ύ φ άσης και γης. Τα περισσότερα από αυ τά τα
σ φ άλμ ατα είν αι αυ το -καθ αριζόμ ενα. Γ ια παρ άδειγμ α, ή έ ντονη ζέστ η
που δημ ιου ργεί το ηλεκτρικό τόξ ο έχει σαν αποτέ λεσμ α να καθαρίσει τη
δι αδρ ομ ή του ρεύ ματος , Π.χ να λιώ σ ει ο πάγος , μ ε συνέπεια τη ν
αποκ ατάστ αση της μ όνω σης .

Εν τω μ εταξ ύ η π ροστασία της γραμ μ ής έχει δώ σει εν τολή και ο

δι ακόπ της ισχύ ος στην αρχή της γραμ μ ής ανοίγει (πολλές φ ορές λέμε
πέφ τει αντί ανοί γει). Η εμ πειρία μ ας έχει δείξ ει ότι τις περισσότερες
φ ορ ές η απλή ε παν αφ ορά της τάσης μ ε το ξ ανακ λείσιμ ο του διακόπτ η
ι σ χύ ος είναι αρκε τ ή για να επ αναφ έρ ει το δίκ τυ ο στην κανονι κή του
κατάσ τ αση. Έτσι, ε ίναι δυ νατόν να βε λτιώ σου μ ε την αξ ιοπιστία τω ν

6
εναέρ ι ω ν δικτύ ω ν δίνοντας α πλ ά εντ ολή στο δι ακό πτη ισχύ ος να
εκτελέσει περισσότερου ς (συ νήθω ς τρείς ) κύ κλου ς λειτου ργίας
(άνοι γμ α - κλείσιμ ο), όπω ς φ αίνεται στη ν Εικόνα 4. Οι επ α ναφ ορές δεν
εκτελού νται στα υ π όγεια δίκτυ α, γιατί τα σφ άλμ ατ α εκεί είναι κατά
κανόν α μ όνιμ α.

Ε ικ όν α 4: Ο ι τρ ε ις ε π α ν α φορέ ς του δικτύου μ έ χρ ι ν α δοθε ί μ όν ιμ ο

σφά λμ α

O Άν οιγ μ α διακ όπ τη
RR Γ ρ ή γ ορ ο ε π αν α κ λε ίσιμ ο
S R Αρ γ ό ε π α να κ λε ίσιμο
Io Μη δε ν ικ ό ρε ύμ α
I n Κα ν ον ικ ό ρ ε ύμ α γρα μ μ ή ς
If Ρε ύμ α σφά λμ α τος

1.6. Σφάλματα στα υ πόγεια δίκτυα

Στι ς αστικές περιο χές και ειδικά σ τα κέντρα τω ν πόλεω ν τα δίκτυ α
μ έσ ης τάσης για λό γου ς αισθητικού ς και πρα κτικού ς δεν μ πορού ν να
εί ναι εναέρια. Έτσι τα δίκτυ α μ έσης τ άσης κατ ασκευ άζον ται υ πόγει α
χρ ησ ι μ οποιώ ντας κα λώ δια ονομ αστικ ής τασης 20 k V.

Τα σ φ άλμ ατ α στα υ πόγεια δί κτυ α κ αλω δίω ν μ ερικές φ ορές οφ είλονται

σ την α προσεξ ία κ α τά τη διάρ κεια τ ης κατ ασκευ ής του ς , Π.χ κα κές
σ υ νδέσεις (μ ού φ ες ) ή κ ακό τρ άβηγμ α κα τά τ ην εγ κατ άσταση. Τι ς
περ ι σ σότερες φ ορές οφ είλονται σε εκτελού μ ενες εργασίες από
σ υ νερ γεία άλλω ν δημ οσίω ν υ πηρεσιώ ν, π.χ. Ετ αιρεία Ύ δρευ σης -
Αποχέτευ σης , που χρησιμ οποιού ν εκσκαφ είς , κομ πρεσέρ κ.λπ. Α λλες
φ ορ ές παρατηρείται λόγω υ περτάσεω ν, αστοχία στ α ακρο κιβώ τια τω ν
καλω δίω ν 20 kV, στ α σημ εία που αυ τά συ νδέονται μ ε εναέρ ιες γραμ μ ές.
Οι υ περτάσεις αυ τές είναι κατ ά κα ν όνα ατμ οσφ αιρικής προέλευ σης

7
(κερ αυ νοί). Σε αυ τά τα σημ εία χρη σιμ οποιού μ ε απαγω γείς τάσει ς
(αλεξ ι κέραυ ν α), έτσ ι ώ στε το κρου στικ ό κύ μ α να ε κτονω θε ί προς τη γη
πρ ι ν σ υ ναντήσει το υ πόγειο καλώ διο.

Τα σ φ άλμ α τα στα υ πόγεια δίκτυ α εί ναι πολύ λι γότερα από τ α σφ άλμ α τα

σ τι ς εναέριες γραμμ ές αλλά είναι κ ατ ά κανόν α περισσότ ερο μ όνιμ α,
δηλαδ ή χρει άζετ αι π ολύ περισσότερος χ ρόνος για τον εντο π ισμ ό και την
αποκ ατάστ ασή του ς από τα συ νεργ εία του παροχέ α ηλεκτρι κής
ενέρ γειας (ΔΕΗ).

1.7. Υποσταθμός καταναλωτή μέσης τάσης

Μ ε τον όρο υ ποστα θμ ός κατανα λω τή μ έσης τάσης ή απ λά υ ποσταθμ ός

(γ/ Σ) εννοού μ ε το σύ νολο του εξ οπλισμ ού που έχει σαν στόχο τον
ασ φ αλή υ ποβιβασμ ό της Μέσης Τάσης (20 kV) σε Χαμ ηλή Τάση (400
V). Χ αμ ηλή Τάση χ αρακτ ηρίζεται η τάσ η που εί ν αι μ ικρότε ρη α πό 1000
V. Μ έση Τάσ η χ αρακτηρί ζεται η τάσ η που είναι μ εγα λύ τε ρη από 1000
V και μ ικρότερ η α πό 30.000 V. Στην Ελλ άδα, αλ λά και σε όλη τη ν
Ευ ρ ώ πη, η χαμ η λή τ άση που χρησιμ οποι είται είναι η τ άση 4 00/ 230 V.

Ε ικ όν α 5:Υπ οστα θμ ός κ α τα ν α λω τή Μέ ση ς Τ ά ση ς

Όπω ς φ αίνεται κ α ι στο μ ονογραμ μ ικό διάγραμ μ α της παρα κάτω

ει κόνας , τα βασι κά μ έρη ενός υ ποσταθμ ού καταν αλω τή είν α ι:

8
 Ο Π ίν ακ α ς 20 k V: Στον πίνα κα 20 kV έρχεται το κα λώ διο από το
δίκτυ ο της ΔΕΗ και ανα χω ρεί το κ αλώ διο π ρος το
μ ετασχημ ατιστή (Μ / Σ). Αν ο υ ποσταθ μ ός έχει και δεύ τερο Μ/ Σ
τότε για κάθε Μ/ Σ υ πάρχει ξ εχω ριστή γραμ μ ή από τον πίν ακα 20
kV. Κάθε μ ετασχημ ατιστής προστα τεύ εται μ ε ασφ άλειες σκ όνης ή
διακόπ τη ισχύ ος μ ε ηλεκτρον όμ ου ς προστασίας .
 Ο Μετασχημ ατιστ ή ς 20/ 0,4 kV: Ο μ ετασχημ ατιστ ής υ ποβιβά ζει
την τάσ η τω ν 20 k V σε τάση διανομ ή ς 400 V για τ α φ ορτία του
κατα ναλω τ ή. Το πρ ω τεύ ον τύ λιγμ ά του είναι σε τρίγω νο ( Δ) κ αι
το δευ τερεύ ον τύ λιγμ ά του σε αστέρα (Υ) μ ε γειω μ ένο τον
ου δέτερο κόμ βο.
 Ο Γ ενικός Πίνα κας 400 V: Στο γενι κό πίνα κα 400 V έρχε ται το
ρεύ μ α χαμ ηλής τάσ ης μ ε τη βοήθεια καλω δίω ν ή εγκιβω τι σμ ένω ν
ζυ γώ ν, αν το ρεύ μ α εί ναι πο λύ μ εγάλο (> 2000 Α). Στη ν άφ ιξ η του
πίνακ α υ πάρχει έν α ς διακόπτης ισχύ ος μ ε θερμ ική και μ αγνητική
προστασία. Οι ανα χ ω ρήσεις προστατεύ ονται μ ε δι ακό πτες ισχύ ος
ή τηκτές ασφ άλειε ς και τροφ οδοτού ν του ς πίνακες διανομ ής
400/ 230 V που υ πάρχου ν στην εγκ ατ άσταση του κατ αν αλω τή.
Όταν ο Υ/ Σ έχει δ ύ ο Μ/ Σ τότε ο Πίν ακας 400 V διαθέτ ει δύ ο
αφ ίξ εις (εισόδου ς ) και οι ζυ γοί του χω ρίζονται σε δύ ο μ έρη. Τα
δύ ο μ έρη τω ν ζυ γώ ν συ νδέονται μ ε διακ όπτη ι σ χύ ος .

9
Ε ικ όν α 6:Τ ο δίκ τυο δια ν ομ ή ς στη ν Ε λλά δα

10
1.8. Συντήρηση κύριου εξοπλισμού

Οι κατ ασκευ αστές του εξ οπλισµ ού του υ ποσταθµ ού , συ νοδεύ ου ν τον

εξ οπλισµ ό µ ε αναλυ τικά εγχειρίδια οδηγιώ ν για τη σω στή χρήση αλλ ά
και σ υ ντήρησ ή του . Παρα κάτω αν αλύ ετ α ι η διαδικ ασία συ ν τήρησης γι α
το β ασικό εξ οπλισ µ ό του υ ποσταθμ ού, όπω ς έχει καθιερ ω θεί από τη
δι εθ νή πρα κτική.

1.8.1. Δ ια κ όπ τε ς S F6

Η γενική συ ντήρη ση τω ν διακοπτώ ν S F6, γίνεται µ ε βάση τι ς

κατα πονήσεις που υ πέστησαν κ αι όχι αν ά σταθερά χρονι κά διαστήµ ατα.
Γ ι α πα ρά δειγµ α η γενική ε πιθεώ ρη ση γίνεται ύ στερα από 5.000
λει του ργίες (άνοιγ µ α -κλείσιµ ο) µ ε ε ντάσεις µ έχρι τη ν ονοµ αστική
έντασ η. Σε περίπτω ση λειτου ργίας µ ε ρεύ µ α σφ άλµ ατος , καλό είναι να
γί νεται έκ τα κτη ε πιθεώ ρηση του διακόπ τη.
Έκτα κτη συ ντ ήρηση του διακόπ τη γίνετ αι, αν π.χ. αυ τό υ πο δειχθεί από
σ υ σ κευ ή παρακο λού θησης της κατ άστασ ής του - εφ όσον υ πάρχει τέτοι α
σ υ σ κευ ή - ή αν εµ φ ανιστεί κά ποια αν ώ µ αλη συ νθήκ η στ ο διακό πτη.
Στη γενικ ή συ ντήρη ση ελέγχου µ ε τα π α ρακάτω :

 Συ νεχής παρα κα λού θηση της πυ κνότ ητα ς (πίεσης ) του αερίου S F6
 Δοκιµ ές καλής λειτο υ ργίας µ ε µ ηδενικό φ ορτίο
 Επιθεώ ρηση του µ ηχανισµ ού κίνησης τ ου διακόπτη

1.8.2. Με τα σχη µ α τιστή ς λα διού

 Οπτικός έλεγ χος κά θε τρεις µ ήνες

 Καθαρίζου µ ε τη σκ όνη από το υ ς µ ονω τήρες (σκόνη κ αι υ γρασί α
βοηθού ν σε υ περπηδ ήσεις )
 Ελέγχου µ ε για πιθα νή διαρροή λαδιού
 Ελέγχου µ ε τη στάθµ η του λαδιού στο δο χείο διαστολ ής .
 Ελέγχου µ ε την κ ατά σταση του αφ υ γραντ ήρα ω ς εξ ής :
o γαλά ζιο χρώ µ α - > κ αλή κατ άσταση
o ροζ χρώ µ α -> πρ έπει να αντικ αστα θεί το S i l i ca Gel
(ζελ ατίνα πυ ριτίου ) ή να ξ ηρανθεί.

1.8.3. Έλε γ χος λ α διού κ άθε χρ όν ο

Το ορυ κτό µ ονω τι κό λ άδι, σε συ νδυ ασµ ό µ ε υ λικά απ ό κυ τταρίνη

(χαρ τί , ταινίες βαµ βακερές κ.λπ.) έχει αποδειχθεί εδώ κα ι 100 χρόνι α
ω ς ένας πολύ καλό ς , συ νδυ ασµ ός ηλεκτρικής µ όνω σης . Παρόλα αυ τά,
κάθ ε χρόνο, πρέ πε ι να γί νεται έλεγ χ ος της ποι ότητας του λαδιού .
Ο έλεγχος γίνε ται βάσει δείγµ ατος που παίρνου µ ε α πό τη β άνα
εκκένω σης του μ ετασχημ ατιστή. Το δείγ µ α πρέπει να είναι τ ου λάχιστον
ένα λίτρο. Τ α δοχ εία, µ που κάλια, χω νιά που θα χρησιµ οποιήσου µ ε,

11
πρ έπει να είναι κα θαρά και στεγνά. Τ ο δοχείο ή µ που κάλι πρέπει να
σ φ ρ αγιστεί ερµ ητικά µ ετά το γέµ ισµ α.
Αν ο εργαστ ηριακός έλεγχος , δείξ ει ότι η διηλε κτρική αντο χή α λλ ά κ αι
τα ά λλ α χ αρα κτηρισ τικά του λαδιού δεν είναι εντ άξ ει, το λ ά δι πρέπει να
αντι κ αταστ αθεί ή ν α ανα γεννηθεί µ ε ειδική µ ηχαν ή καθ α ρισµ ο ύ . Την
ερ γασ ία αυ τή τ ην αν αλαµ βά νου ν εξ ειδικευ µ ένα συ νεργεία.
Γ ι α την ε πιµ ήκυ ν ση της ω φ έλιµ ης ζω ής του λαδιο ύ , συ νήθω ς
χρ ησ ι µ οποιού νται π ρόσθετα (π.χ ΤΟΡ ΑΝΟ L σε ανα λογί α 0,3%), τα
οποί α αν αµ ιγνύ οντα ι µ ε το καινού ργιο ή το αναγε ννηµ ένο λ άδι.

1.8.4. Με τα σχη µ α τιστή ς ξ η ρ ού τύπ ου

Η σ υ ντήρηση του μ ετασχημ ατιστ ή ξ ηρ ού τύ που είναι µ όνο εξ ω τερική

επι θ εώ ρηση µ ια φ ορά το χρόνο.

1.9. Συντήρηση του βοηθητικού εξοπλισμού

Κάθ ε υ ποσταθµ ός χ ρειάζεται γι α τη λειτου ργία του , µ ια βοηθητική πηγ ή
ηλεκτρι κής ενέργειας , που πρακτικ ά είναι µ ι α συ στοιχία συ σσω ρευ τώ ν
και ένας (ή δύ ο για λόγου ς ασφ αλείας ) φ ορτιστής .
Το σ ύ στηµ α συ σσω ρευ τής - φ ορτιστής παράγει συ νεχέ ς ρεύµ α µ ε
ονοµ αστική τάση 24 V, 48 V, 110 V ή 220 V, που χρησιµ ο ποιείται γι α
του ς χειρισµ ού ς τω ν διακοπτώ ν αλ λά κ α ι τις ενδείξ εις του υποσταθµ ού .
Παρ ακ άτω αν αλύ ετα ι η διαδικασί α συ ντ ήρησης τω ν συ σσω ρευ τώ ν.

1.9.1. Συσσω ρ ε υτέ ς µ ολύβ δου

Κατά τη συ ντήρηση τω ν παραδοσια κώ ν συ σσω ρευ τώ ν µ ολύ βδου γίνοντα

γενι κά:

 Καθαρισµ ός
 Μηνιαίος έλεγχος σ τεγανοποί ησης και σ τάθµ ης ηλεκτρο λύ τη
 Εκφ όρτιση και επ αναφ όρ τιση αν ά δύ ο χρόνια µ ε ταυτόχρονη
µ έτρηση τω ν ηλε κτρ ικώ ν µ εγεθώ ν

Στου ς α ν οικ τούς συσσω ρ ε υτέ ς µ ολύβδου ελέγχεται η πυ κνότητ α του

ηλεκτρο λύ τη αν ά µ ήνα κ αι αυ τό απο τε λεί µ έρος της χω ρητικότητας του
σ υ σ σ ω ρευ τή.
Στου ς κ λε ιστούς συσσω ρ ε υτέ ς µ ολύβ δου ελέγχοντ αι ο ι β α λβίδες του ς
γι α τυ χόν απώ λει α ηλεκτρο λύ τη. Δε γί νεται µ έτρηση τ ης πυ κνότητ ας
του ηλεκτρολύ τη.

12
1.9.2. Συσσω ρ ε υτέ ς κ α δµίου - ν ικ ε λίου

Στου ς α ν οικ τούς συσσω ρ ε υτέ ς κ α δµ ίου - ν ικ ε λίου γίνεται έλεγχος τ ης

τάσ ης της συ στοιχίας και της τ άσης κά θε συ σσω ρευ τή κάθ ε 2 -4 µ ήνες .
Παρ άλ λη λα ε λέγχου µ ε τη συ γκέντρω ση του ανθρακικού κ αλ ίου .

1.9.3. Φ ορ τιστέ ς

Οι φ ορτιστές έχου ν ελάχιστ η συ ντήρηση λόγω της µ εγ άλης αξ ιοπιστίας

τω ν ηλεκ τρονικώ ν του ς συ στηµ άτω ν. Τελευ ταία, χρ ησ ιµ οποιού νται
δι ατάξ εις παροκο λο ύ θησης της κατάσ τασης τω ν συ σσω ρευ τώ ν, τω ν
γεφ υ ρ ώ ν, τω ν ασφ αλειώ ν και τω ν δια κ οπτώ ν που α ντιστοι χού ν στου ς
σ υ σ σ ω ρευ τές . Οι διατάξ εις αυ τές εποπτεύ ου ν την ολική τάση του
σ υ σ τήµ ατος και αυ τ όµ ατα δίνου ν εν τολ ές για βραχυ χρόνιες περιοδικές
εκφ ορ τίσεις της συστοιχίας . Με τον τρόπο αυ τό ε λέγχε τα ι η καλ ή
κατάσ τ αση τω ν ε πα φ ώ ν και την ε κφ όρτιση διαδέχετ αι η επ α ναφ όρτιση.

1.10. Απώλειες χαλκού και σιδήρου

Οι απώ λειες στο εσ ω τερικό του Μ/ Σ χω ρίζονται σε δύ ο κατ ηγορίες :

 Μαγνητι κές απώ λειε ς

 Ηλεκτρι κές απώ λειε ς

Οι μ αγνητικές απώ λειες οφ είλονται στη μ αγνητικ ή υ στέρηση και τα

δι νορ ρεύ μ ατα που εμ φ ανίζονται στο σιδερένιο πυ ρήνα τ ου Μ/ Σ. Γ ι '
αυ τό ονομ άζοντ αι κ αι απώ λειες σιδήρο υ (P Fe) ή α πώ λειες κενού , διότι
υ πάρ χου ν όσο ο Μ/ Σ είναι συ νδεδεμ ένος στο δίκτυ ο μ έσης τάσης ,
ανεξ άρτητ α από το φ ορτίο που υ πάρχει στην π λευ ρά της χα μ ηλής τάσης .

Οι ω μ ικές αντιστά σεις στα χάλκι να τυ λίγμ ατα της μ έσης και της
χαμ ηλής τάσ ης του Μ/ Σ δημ ιου ργού ν ηλεκτρικές απ ώ λειες που
αυ ξ άνονται μ ε το τε τράγω νο του ρεύ μ ατ ος (P C u = R * I2). Οι απώ λειες
αυ τές ονομ άζονται και απώ λειες χαλ κού και είν α ι συ νάρτηση το υ
φ ορ τί ου , δηλαδή, όταν ο Μ/ Σ λειτου ργεί εν κενώ είναι μ ηδενικές ενώ
σ ε πλήρες φ ορτίο φ θάνου ν στη μ έγισ τη τιμ ή του ς . Το σύ νολο τω ν
απω λειώ ν χ αλ κού και σιδήρ ου φ θάνει για μ ικρού ς Μ/ Σ μ έχρι το 5% και
γι α μ εγάλου ς μ έχρι το 2.5% του ονομ αστικού φ ορτίου .

13
1.11. Διαφορική προστασία μετασχηματιστή ισχύος

Στη δι αφ ορική προστασία γίνεται σύ γ κριση τω ν ανηγμ έν ω ν ρευ μ άτω ν,

πρ ω τεύ οντος και δε υ τερεύ οντος . Γ ια να γίνει αυ τό χρει αζ όμ αστε από
τρ εί ς Μ/ Σ έντασ ης στη μ έση κ αι χ αμ ηλή τάση αντίστοι χα.
Τα δευ τερεύ οντα τ ω ν έξ ι Μ/ Σ κ ατα λ ήγου ν στο δι αφ ορικό Η/ Ν, που
ελέγχει ότι τα α ν ηγμ ένα εισερχόμ εν α ρεύ μ ατα είναι ίσα μ ε τα
εξ ερ χόμ ενα ρεύ μ ατα. Αν η δι αφ ορά τω ν δύ ο ρευ μ άτω ν (απ ' όπου και τ ο
όνομ α διαφ ορικός Η/ Ν) ξ επερνά έ να όριο, π.χ. 100 m A, τότε ο Η/ Ν
δί νει εντολή από ζευ ξ ης στο διακόπτη ισ χύ ος στην πλευ ρά μ έσης τάσης .

Η δι αφ ορική προστ ασία έχει το πλεον έκτημ α ότι περιορίζει τη ζημ ι ά

σ το ελάχιστο, σε σχέση μ ε την προστασία του Η/ Ν Buch hol z . Επειδή
όμ ω ς είναι μ ια σχετικά α κριβή προσ τασία τη συ ναν τάμ ε σε πολύ
μ εγάλου ς Μ/ Σ (πά ν ω από 1600 kV Α) .

Αξ ί ζει να σημ ειώ σου μ ε ότι, η διαφ ορική προστασία θυ μ ίζει το γνω στό
Δ.Δ.Ε. (διακό πτη δι αρροής έντασης ) πο υ συ ναντάμ ε στους ηλεκτρι κού ς
πί νακες τω ν Ε.Η.Ε. Ο Δ.Δ.Ε. συ γκρίνει το ρεύ μ α της φ άσης μ ε το ρεύμ α
του ου δετέρου (για μ ονοφ ασικού ς πί νακες ). Αν η διαφ ο ρά τω ν δύ ο
ρ ευ μ άτω ν ξ επεράσει τα 30 m A, τότε ανοίγει αυ τόμ ατ α, δηλαδ ή δίνει
εντολή από ζευ ξ ης στον εαυ τό του .

Ε ικ όν α 7:Αρ χή λε ιτουρ γ ία ς δια φορ ικ ής π ρ οστα σία ς ΜΣ

14
1.12. Εγκατάσταση και ψύξη του μετασχηματιστή ισχύος

Οι Μ / Σ εγκαθίστα ντ αι πάν τοτε σε δικό τ ου ς ανεξ άρτητο χώ ρο.

Οι Μ / Σ λαδιού εγκα θίστανται στο υ πόγε ιο του κτιρίου ή σε ανεξ άρτητο

οι κί σ κο, ενώ οι Μ/ Σ ξ ηρ ού τύ που μ πορού ν να εγ κα τασταθού ν σ ε
οποι οδήπο τε όροφ ο του κτιρίου . Βασική απαίτ ηση για τ ην απρόσκο πτη
λει του ργία του Μ/ Σ είναι ο σω στ ός φ υσικός ή τεχνητός αερισμ ός του
χώ ρ ου εγκατ άστασή ς του , για ν α α πάγ εται η θερμ ότητα ( = α πώ λειες )
που δημ ιου ργείται.

Στην εικόν α βλέ που μ ε την τομ ή του δω μ ατίου ενός Μ/ Σ λαδιού . Κάτω
από το Μ/ Σ υ π άρχ ει ένας στεγανός λάκ κος από σ κυ ρόδεμ α για τη
σ υ γκέντρω ση του λαδιού σε περίπ τω ση διαρροής . Η στ ρώ ση μ ε τα
χαλί κι α ( g) έχει σ κο πό να μ ειω θεί η ποσ ότητα του λαδιού πο υ μ πορεί να
καεί σ ε περίπ τω ση π υ ρκαγιάς .

Ο Μ / Σ πατ άει π άν ω σε σιδηροτροχιές . Η είσοδος του αέρα είναι στο

χαμ ηλότερο σημ είο (f) και ή έξ οδος στο υ ψ η λότερο σημ είο (c). Το
μ έγεθ ος τω ν ανοιγμ άτω ν υ πολογίζετ α ι από το μ ελετ ητ ή και είν αι
ανά λογο τω ν ονομ α στικώ ν απω λειώ ν τ ου Μ/ Σ. 'Έτσι σ χημ ατίζεται ένα
φ υ σ ι κό ρεύμ α αέρα γύ ρω από το Μ/ Σ που είναι απαρ αίτ ητο για τη
σ ω σ τή ψ ύ ξ η του .

Οι δι αστάσεις του δω μ ατίου πρ έπει να είναι αρκετά μ εγά λες ώ στε να

εξ ασ φ αλίζεται δι άδρ ομ ος πλάτου ς του λά χιστον 70 cm γύ ρω από το Μ/ Σ.

15
Ε ικ όν α 8 :Τ ομ ή ε ν ός Υπ οστα θμ ού Μέ σ η ς Τ ά ση ς

a. Σω λή ν α ς πρ οστα σία ς κ α λω δίω ν

b . Γ α λβ αν ισμ έ ν η διά τρ η τη σχά ρ α

c. Άν οιγ μ α α ε ρ ισμ ού μ ε π ρ οστα τε υτικ ό π λέ γ μ α

(έ ξ οδος α έ ρ α )

d . Σω λή ν α ς γ ια ά ν τλη ση λα διού

e. Ε π ίπ ε δο δω μ α τίου μ ε τα σχη μ α τιστή

f . Άν οιγ μ α α ε ρ ισμ ού μ ε π ρ οστα τε υτικ ό π λέ γ μ α

(ε ίσοδος α έ ρ α )

g. Στρ ώ ση μ ε χον τρά χα λικ ία

16
 1.13. Επιλεκτική συνεργασία μεταξύ των οργάνων
προστασίας στις δύο πλευρές του μετασχηματιστή
Μ ι α από τις βασικ ές απαιτήσεις της προστασίας ενός Μ/ Σ είναι η
επι λεκτι κή (ή επιλο γική) συ νεργασία (d i scri m i nat i ve oper at i on) μ εταξ ύ
τω ν ασφ α λειώ ν στη ν π λευ ρά μ έσης τά σης και του διακό π τη ισχύ ος ή
τω ν ασφ αλειώ ν στη ν πλευ ρά της χ αμ ηλή ς τάσης .

Μ ε τον όρο επιλεκτ ική συ νεργασία ενν οού μ ε ότι το όργανο προστασίας
που είναι πλ ησιέστερο στο σφ άλμ α π ρέπει να δια κόπτει πρώ το. Γ ι α
παρ άδειγμ α, αν το σφ άλμ α (βραχυ κύ κλω μ α) γίνει στην πλευ ρά της
χαμ ηλής τ άσης του Μ/ Σ πρέπει ν α αν οίξ ει μ όνο ο διακόπτ η ς ισχύ ος της
Χ.Τ., ενώ οι ασφ άλε ιες της ΜΤ πρέπει ν α μ είνου ν ανεπηρέ α στες .

Γ ι α να μ πορέσουμ ε να μ ελετήσου με την επιλεκτι κή συ νεργασί α

χρ ησ ι μ οποιού μ ε τις χαρακτ ηριστικές απόζευ ξ ης (t ri ppi ng
chara ct eri st i cs) που περιγράφ ου ν το κάθ ε όργανο προστ ασία ς .

Στην εικόν α έχου μ ε σχεδιάσει σε κ οινό σύ στημ α αξ όνω ν:

 τη χαρα κτηριστικ ή απόζευ ξ ης της ασφ άλειας μ έσης τάσης (κόκκιν η

καμ πύ λη )
 τη χαρα κτηριστι κή απόζευ ξ ης του δια κ όπτη ισχύ ος χαμ ηλ ής τάσης
(μ πλε κ αμ πύ λη)

Ο ορ ι ζό ντιος άξ ονα ς είναι βαθμ ολογ ημ ένος σε kA ε νώ ο κ ατακόρυ φ ος

σε s.

Και οι δύ ο χαρα κ τηριστικές έχου ν την ιδιότητα του α ντίστροφ ου

χρ όνου , δηλ αδή όσ ο μ εγαλώ νει το ρε ύ μ α τόσο ελαττώ νε ται ο χρό νος
απόζευ ξ ης , Η χαρ ακτηριστικ ή της ασφ άλειας είναι μ ια συ νεχής
καμ πύ λη ε νώ η χ αρακτ ηριστική του αυ τόμ ατου διακόπ τη έχει έν α
απότομ ο σ καλο πάτι που οφ είλετ αι στ η λειτου ργία του μ αγνητικού
σ τοι χείου .

Γ ι α να πετύ χου μ ε την επι λεκτι κή συ νεργασία πρέ πει να ισχύ ου ν τα

παρ α κάτω :

 Όλα τα σημ εία της καμ πύ λης της ασφ άλειας να είναι πά ν ω και δεξ ιά
από τη ν καμ πύ λη το υ αυ τόμ ατου διακόπ τη.
 Αν φ έρου μ ε μ ια οριζόντια ευ θ εία, που κόβει τις καμ πύ λες του
αυ τόμ ατου διακόπτ η και της ασφ άλειας στα σημ εία Α και Β αντίστοιχ α,
πρ έπει Β/ Α >1,35, δ ηλαδ ή, αν το ρεύ μ α στο σημ είο Α είναι 1000 Α, το
ρ εύ μ α στο σημ είο Β της ασφ άλειας ν α ε ίναι του λάχιστο ν 13 50 Α.
 Αν φ έρου μ ε μ ια κάθετη ευ θεί α που κόβει τις καμ πύ λες του αυ τόμ ατου
δι ακόπ τη και της α σφ άλειας στα σημ εία C και D αντίστ οιχα, πρέπει

17
D/ C >2, δηλα δή, α ν ο χρόνος στο σημ είο C είναι 1,5s ο χρόνος στο
σ ημ εί ο D της ασφ άλ ειας να είναι του λ άχ ιστον 3,0s.

Ε ικ όν α 9: Επ ιλε κτικ ότη τα μ ε ταξ ύ τω ν α σφα λε ιώ ν ΜΤ κ α ι του

δια κ όπ τη ισχύος Χ.Τ π ου χρ η σιμ οπ οιούν τα ι στη ν
π ρ οστα σία ε ν ός μ ε τα σχη μ α τιστή .

1.14. Προστασία μετασχηματιστή ισχύος από υπερφόρτιση

Οι απώ λειες χαλ κού και σιδήρου του Μ/ Σ μ ετατρέπον ται στ ο εσω τερικό
του σ ε θερμ ότητα που έχει ω ς συ νέπεια τη ν αύ ξ ηση της θερμ οκρασίας
του λαδιού (αν ο Μ/ Σ είναι ελαιόψ υ κτος ) ή της χυ τορητίνης (αν ο Μ/ Σ
εί ναι ξ ηρού τύ που ).

Μ ι α από τις βασικέ ς απαιτ ήσεις της σω στής προστασίας το υ Μ/ Σ είναι

ο έλεγχος της θερ μ οκρασίας (λα διού ή χυ τορητίνης ), ώ στε να μ ην
ξ επερ άσει τα όρια π ου έχει ορίσει ο κατασκευ αστής του Μ/ Σ.

Γ ι α Μ/ Σ λα διού χρησιμ οποιού νται τα θερμ όμ ετρα λαδιού (βλ.εικόν α )

που παρα κολου θού ν τη θερμ οκρασία το υ ανώ τερου στρώ μ ατος λαδιού .
Αυ τή πρέπει ν α είνα ι μ ικρότερη τω ν 100°C .

18
Το θ ερμ όμ ετρο είναι εφ οδιασμ ένο μ ε δύ ο ανοικτές ε πα φ ές . Όταν η
β ελόνα ξ επερ άσει τ ο πρώ το όριο τω ν 9 0°C , τότε κλεί νει η πρώ τη επ αφ ή
και κτυ π ά ο συ ναγε ρμ ός του υ ποσταθμ ού .

Ο σ υ ντηρητής θ α πρέπει αμ έσω ς να ελέγξ ει, αν υ π ά ρχει κά ποι ο

πρ όβ λημ α στο σύ στ ημ α ψ ύ ξ ης του Μ/ Σ ή, στην αν άγκ η, ν α απορρίψ ει
άμ εσ α κά ποια α πό τ α φ ορτία του Μ/ Σ.

Αν η θερμ οκρασία τ ου λαδιού συ νεχίζει να ανεβ αίνει και η βελόνα του

θ ερ μ ομ έτρου ξ επεράσει το δεύ τερο όρ ιο, π.χ 100°C , αυ τόμ ατα δίνετ αι
εντολή από ζευ ξ ης (t ri p) του διακόπ τη η ισχύ ος στην πλε υ ρά χαμ ηλής
τάσ ης του Μ/ Σ.

Στου ς Μ/ Σ xυ τoρητίνης υ πάρχου ν τοπο θετημ ένοι μ έσα στα τυ λίγμ ατα
της χαμ η λής τ άσης θερμ ίστορες (συ νήθω ς δύ ο θερμ ίστορες σε κάθ ε
φ άσ η). Οι θερμ ίστορες είναι ηλεκτρο νικά στοιχεί α που η αντίστ ασ η
του ς μ εταβάλλεται μ ε τη θερμ οκρασία το υ ς .

Όπω ς φ αίνεται στην εικόνα ( δ) οι θερμ ίστορες είναι οργανω μ ένοι σ ε

δύ ο ομ άδες . Η πρ ώ τη ομ άδα δίνει εντολή οπτι κού κα ι ηχη τικού
σ υ ναγερμ ού (ρελέ Κ2) και η δεύ τερη ομ άδα δίνει εντο λ ή από ζευ ξ ης
(t ri p) (ρε λέ Κ1 ) το υ διακόπτ η ισχύ ος στην πλευ ρά χαμ ηλ ής τάσης του
Μ / Σ.

Το θ ερμ όμ ετρο (στου ς Μ/ Σ λαδιού ) ή οι θερμ ίστορες (στου ς Μ/ Σ

χυ τορ ητίνης ) δίνου ν εντολή από ζευ ξ ης στο διακόπ τη ισ χύ ος στην
πλευ ρ ά χ αμ ηλής τάσ ης .

Ε ικ όν α 10: Τ οπ οθέτη ση θε ρ μ ιστόρω ν στα τυλίγ μ α τα χα μη λή ς τά ση ς

19
Ε ικ όν α 11: Αρ χή λε ιτουρ γ ία ς τη ς π ρ οστα σία ς μ ε θε ρ μ ίστορε ς

Ε ικ όν α 12: Κουτί μ ε η λε κ τρ ον όμ ους π ροστα σία ς

20
Ε ικ όν α 13: Λε ιτουργ ικ ό διά γρ α μ μα π ροστα σία ς Μ Σ μ ε θε ρ μ ίστορ ε ς

21
 1.15. Προστασία μετασχηματιστή λαδιού από εσωτερικά
σφάλματα
Σε περίπτω ση εσ ω τερικού σφ άλμ ατος στο Μ/ Σ λαδιού , π.χ.
β ρ αχυ κύ κλω μ α μ ετα ξ ύ τω ν σπειρώ ν στα πην ί α μ έσης ή χαμ ηλής τ άσης ,
εξ αι τί ας αστοχί ας στη μ όνω ση, το πικ ά η θερμ οκρ ασία του λαδιού
ανεβ αίνει α πότομ α μ ε συ νέπεια:

 την εξ άτμ ισή του και τη δημ ιου ργία φ υ σσαλίδω ν (αερίου ) που
οδεύ ου ν προς τα πά νω .
 την έντον η ροή του λαδιού .

Ο Ηλεκτρονόμ ος (Η/ Ν) Buchhol z τοποθετείται στο σω λήνα που συ νδέει

το δοχείο του Μ/ Σ μ ε το δοχείο διαστ ολής . Γ ια λόγου ς ο ικονομ ικού ς
τον σ υ ναντάμ ε συ νήθω ς σε Μ/ Σ μ εγαλύ τερου ς από 630 kVΑ. Ο Η/ Ν
Buchhol z περιέχει ξ εχω ριστές επαφ ές γι α σήμ ανσ η κι νδύ νου (al a rm ) και
απόζευ ξ η (t ri ppi n g).

Ο Η/ Ν Buchhol z δίνει εντολές (κλείνοντ ας τις αντίστοιχες επαφ ές ) όταν

ανι χνεύ σει:

 Tη σ υ γκέντρω ση φ υ σαλίδω ν. Όταν ο όγκος του αερίου ξ επεράσει

κάποι ο όριο δίνει α ρχικά εντο λή σήμ α νσης κινδύ νου και, αν ο όγκος
εξ ακολου θεί να αυ ξ άνει, εντολ ή α πόζευ ξ ης .
 Tην έντο ν η ροή τ ου λαδιού στο σω λήνα που συ νδέει το δοχεί ο
δι ασ τολής μ ε το δοχ είο του Μ/ Σ. Δίνει αμ έσω ς εντολή απόζε υ ξ ης .
 Tην πτώ ση στ άθμ ης του λα διού (λόγω διαρροής ). Ότ αν η στάθμ η του
λαδι ού κ ατέβει κ ά τω από το ε πιτρεπ τό όριο δίνει αρχι κά σήμ α νσ η
κι νδύ νου . Αν η στάθμ η εξ ακολου θεί να κατεβαίνει και πέσ ει κάτω και
από το όριο ασφ α λεί ας τότε δίνει εντολ ή απόζευ ξ ης .

Η ανίχνευ ση δεν διορθώ νει προφ ανώ ς το σφ άλμ α, αλλ ά μ ας

πρ οει δοποιεί να στ α μ ατήσου μ ε άμ εσα το Μ/ Σ, αλλιώ ς υ πάρ χει κίνδυ νος
μ εγάλης ζημ ιάς .

Πρ ακτικ ά, η α πό ζευ ξ η μ ε Η/ Ν Buchhol z σημ αίνει ότι ο Μ/ Σ πρέ πει να

σ ταμ ατήσει τη λειτ ου ργία του , να επι θεω ρηθεί και, ενδε χομ ένω ς , να
επι σ κευ αστεί.

22
1.16. Πώς είναι κατασκευασμένος ο μετασχηματιστής με
μόνωση λαδιού
Στην Εικόν α βλέπου μ ε την τομ ή ενός τριφ ασικού Μ/ Σ λαδιού . Τα μ έ ρ η
του μ ετασχημ ατιστ ή έχου ν αριθμ ηθεί από το 1 έω ς το 16 και
ανα λύ ονται π αρακ άτ ω .

Ε ικ όν α 14:Τ ομ ή ε νός 3Φ ΜΣ λα διού

1. Π υ ρ ή ν α ς (Core)

Κατασ κευ άζεται απ ό ειδικά σιδερένια ελάσμ ατα που μ εταξ ύ τους είναι
μ ονω μ ένα για να ελ αττώ σου μ ε τις μ αγνητικές απώ λειες . Ο πυ ρήνας έχει
τρ ί α σ κέλη, έ να γι α κάθε φ άση.

2. Στη ρ ίγ μ α τα π υρή ν α (Core su p p ort)

Μ εταξ ύ του πυ θμ ένα του δοχείου και του πυ ρήνα μ εσολα βεί κάποι α
απόσ τασ η για ν α μ π ορεί να κυ κλοφ ορεί το λάδι.

23
3. Τ υ λίγ μ α τα (Wi nd i n g)

Σε κάθε σ κέλος τ ου πυ ρήνα υ πάρ χο υ ν δύ ο τυ λί γμ ατα (πηνί α). Σ το

εσ ω τερικό βρίσκεται το τύ λιγμ α τ η ς χαμ ηλής τ άσης (Χ.Τ.) και
εξ ω τερικά το τύ λι γμ α της μ έσης τ άσης . Το τύ λιγμ α Χ.Τ. είν αι
κατασ κευ σμ ένο από χάλ κινες ή α λου μ ινένιες μ πάρες , ενώ το τύ λιγμ α
της Μ .Τ. είναι από χ άλκινο σύ ρμ α.

4. Στη ρ ίγ μ α τα τυλι γ μ ά τω ν (wi n d in g su p p ort)

Η σ τερέω ση τω ν τυ λιγμ άτω ν Χ.Τ. και Μ.Τ. τόσο μ εταξ ύ του ς όσο και
πάνω στο ν πυ ρήν α είναι πολύ κρίσι μ η και γί νεται μ ε μ ονω τικά
σ τηρ ί γμ ατα. Σε π ερίπτω ση βραχυ κυ κλώ μ ατος , αν απτύ σσονται στα
τυ λί γμ ατα μ εγά λες δυ νάμ εις Lapl ac e π ου μ πορού ν να κατα στρέψ ου ν το
Μ / Σ.

5. Άκ ρ α τω ν τυλιγ μά τω ν (α )

Τα τρ ία ά κρα τω ν τ υ λιγμ άτω ν χαμ ηλ ής τάσης γεφ υ ρώ νονται μ ε χάλκιν η

μ πάρ α κ αι δημ ιου ργείται ο ου δέτερος κόμ βος . Ο ου δέτερος συ νδέεται
σ το κάτω μ έρος του μ ονω τήρα διέλευ σης και προκύ πτει έτσι ο
ακρ οδέκτ ης το υ ου δετέρου (n).

6. Άκ ρ α τω ν τυλιγ μά τω ν (β )

Τα τρ ία ά λλ α άκρ α τω ν τυ λιγμ άτω ν χ αμ ηλής τάσης συ νδ έονται στου ς

μ ονω τήρες διέλευ σης και προκύ πτου ν οι ακροδέκτες 2U, 2V, 2W .

7. Μον ω τή ρε ς διέ λε υση ς Χ.Τ . (L V b u sh i n g) α π ό π ορ σε λά νη

Ονομ άζοντ αι μ ονω τήρες διέλευ σης , διότι από μ έσα του ς διέρχεται το
ρ εύ μ α Χ.Τ.. Στον ένα του ς ακροδέ κτ η, που είναι μ έσα στο λ άδι ,
σ υ νδέονται οι απο λήξ εις τω ν τυ λιγμ άτω ν Χ.Τ.. Στον άλλο του ς
ακρ οδέκτ η, που εί ναι στον αέρα, συ νδέονται τα κα λώ δ ια Χ.Τ. που
αναχω ρού ν α πό το Μ/ Σ.

8. Μον ω τή ρε ς δι έ λε υση ς Μ.Τ . (MV b u sh i n g) α π ό π ορ σε λάν η .

Στον ένα του ς ακρ οδέκτη, που είναι μ έσα στο λάδι, συ νδέονται οι
απολ ήξ εις τω ν τυ λιγμ άτω ν Μ.Τ.. Στον άλλο του ς ακροδέκτ η, που είναι
σ τον αέρα, συ νδέον ται τα κ αλώ δια Μ.Τ . που έρχοντ αι από την κυ ψ έλη
πρ οσ τασίας του Μ/ Σ .

24
9 . Ρυ θμ ιστή ς τά ση ς (of f -ci rcu i t tap ch an ger)

Τα τυ λίγμ ατ α μ έσης τάσης έχου ν ε νδιά μ εσα λήψ εις που κα ταλή γου ν σ ε
ένα περιστροφ ικό δ ιακόπτ η. Έτσι έχου μ ε τη δυ νατότητα δ ιαφ ορετικώ ν
λήψ εω ν, δηλαδ ή να χρησιμ οποιού μ ε περισσότερες ή λιγότερες σπείρες
σ το πρω τε ύ ον. Αυ τό έχει ω ς αποτέ λεσμ α την α λλ αγή του λόγου τω ν
σ πει ρ ώ ν του Μ/ Σ και, συ νε πώ ς , τη ρύ θμ ιση της τάσης του
δευ τερεύ οντος . Η ρύ θμ ιση αυ τή γίνεται όταν ο Μ/ Σ είναι εκτός
κυ κλώ μ ατος (off -ci r cui t ).

10. Χε ιρ ιστή ρ ιο ρ υθμ ιστή τά ση ς

1 1 .Δ οχε ίο δια στολή ς (exp an si o n vessel )

Η θ ερ μ οκρασία του λαδιού σε κανονικ ή λειτου ργία του Μ/ Σ φ τάνει του ς

100°C , μ ε αποτέλ εσμ α τη διαστολ ή του . Το δοχείο διαστολής
σ υ νδέεται μ ε σω λήν α μ ε το δοχείο του Μ/ Σ και όσο η θερμ οκρασία του
λαδι ού ανεβ αίνει, α νεβαίνει η στ άθμ η τ ου λαδιού , διώ χνοντ ας τον αέρ α
που β ρίσκεται στο π άνω μ έρος του δοχεί ου . Το αντίθετο συ μ βαίνει ότα ν
η θ ερμ οκρασία το υ λαδιού κατεβαί νει. Σήμ ερα κα τα σκευ άζονται
σ τεγανοί Μ/ Σ λ αδι ού , μ ε ειδικά σχεδιασμ ένα πτερύ για ψ ύ ξ ης που
παί ρ νου ν τις διασ τ ολές του λα διού κ αι, συ νεπώ ς , δεν χρειάζοντ αι
δοχεί ο διαστολ ής . Οι στεγανοί (se al e d t ank) Μ/ Σ δεν χρειάζοντ αι
σ υ ντήρηση, διότι το λάδι δεν έρχεται σε επαφ ή μ ε τον αέρα και έτσι δεν
αλλοι ώ νε ται

12. Δ ε ίκ τη ς στά θμ ης λα διού (oi l -l evel i n d i cator)

Μ άς δείχνει τη στάθ μ η του λαδιού στο δοχείο διαστολ ής .

13. Τ ά π α α ερ ισμ ού κ α ι π λή ρω ση ς με λά δι (Ven ti l ati on and f il l i n g

cap )

Από εδώ εξ έρχετ αι ο αέρας που υ πάρ χει στο δο χείο δια στολής ότα ν
θ ερ μ αίνεται το λ άδι του Μ/ Σ.

14. Β ά ν α α π οχέ τε υση ς του λα διού (Dra i n p lu g)

Από εδώ γίνετ αι η ε κκένω ση του λ αδιού .

15. Τ ρ οχοί κ ύλη ση ς (Rol l er)

Η μ ετακίνηση του Μ/ Σ μ έχρι την τελι κή του θέση γίνετα ι μ ε κύ λησ η

σ του ς τέσσερις τροχού ς του .

25
16. Ψ υκ τή ρ ε ς (cooli n g ri b s )

Μ οι άζου ν μ ε τις φ έτες τω ν θερμ αντικ ώ ν σω μ άτω ν ακτιν οβολίας και

χρ ησ ι μ εύ ου ν για τη φ υ σική ψ ύξ η του λαδιού .

1.17. Πώς είναι κατασκευασμένος ο μετασχηματι στής ξηρού

τύπου με μόνωση χυτο ρητίνης
Ονομ άζοντ αι Μ/ Σ ξ ηρού τύ που (dr y -t ype t ransform ers) δι ότι δεν έχου ν
λάδι . Εμ φ ανίστηκ αν στην αγορά τη δε καετία του 1960. Αν και είναι
ακρ ι β ότεροι από του ς αντίστοιχου ς μ ε λάδι, έχου ν ορισμ ένα
πλεονε κτήμ ατ α πο υ πολλές φ ορές του ς κάνου ν να είναι τελικά
οι κονομ ικότεροι. Δύ ο από τα σημ αντικά του ς πλεονεκτήμ ατα είναι τ α
εξ ής :

 Η στερεή μ όνω σή τ ου ς είναι άκαυ στη, σε αντίθεση μ ε το λ άδι που

εί ναι ιδιαίτερα εύ φ λεκτο. Έτσι δεν α παιτού νται μ ια σει ρά από
ει δικές προφ υ λάξ εις όπω ς ελαιοδεξ αμ ενή, τοίχοι πυ ρά ντοχοι ,
σ ύ στημ α πυ ρόσβεσης κ.ά. που συ ναντάμ ε σε Μ/ Σ λαδιού .
 Μπορού ν να εγκατ α σταθού ν σε οποιοδήποτε σημ είο του κτιρίου σ ε
αντίθεση μ ε του ς Μ/ Σ λαδιού που πρ έπει να ε γκαθίστ αν ται στο
υ πόγειο του κτιρίου ή σε ανεξ άρτη τα κ τίρια. Έτσι του ς συ ναντάμ ε
σ ε πλοί α, σήρ αγγες , πλ ατφ όρμ ες άντ λη σης πετρελ αίου και γενικ ά
όπου δεν μ πορεί να χρησιμ οποιηθεί ο Μ/ Σ λαδιού .

Στην εικόν α βλέ που μ ε την τομ ή ενός μ ετασχημ ατιστ ή ξ ηρού τύ που μ ε
μ όνω σ η εποξ ειδικής χυ τορ ητίνης . Τα μ έρη του μ ετασχ ημ α τιστή έχου ν
αρ ι θ μ ηθεί από το 1 έω ς το 12 και ανα λύ ονται π αρακ άτω .

26
 Ε ικ όν α 15: Τ ομ ή ε νός 3Φ ΜΣ ξ η ρ ού τύπ ου

1. Ακ ρ οδέκ τε ς χα μη λή ς τά ση ς

Καθ ένα από τα τρί α τυ λίγμ ατ α Χ.Τ. κ αταλ ήγει σε δύ ο α κ ροδέκτες . Οι

τρ ει ς ακροδέκτες γ εφ υ ρώ νον ται μ ε αλ ου μ ινένια ή χ άλ κιν η μ πάρ α κ αι
πρ οκύ πτει ο ακρο δέκτης του ου δετέρου . Τα υ πόλοιπα τρία άκρ α
κατα λήγου ν στου ς ακροδέκτες Χ. Τ., ό που συ νδέονται τ α καλώ δι α τω ν
400 V.

27
2. Ακ ρ οδέκ τε ς μ έ ση ς τά ση ς

Καθ ένα α πό τα τρία τυ λίγμ ατα Μ.Τ. καταλή γει σε δύ ο ακροδέ κτες . Οι
ακρ οδέκτες γεφ υ ρ ώ νονται χι αστί μ ε μ ονω μ ένου ς αγωγού ς για να
δημ ι ου ργήσου ν το τρίγω νο (Δ) τω ν τυ λι γμ άτω ν της μ έσης τάσης .

3. Τ ύ λιγ μ α χα μ η λής τά ση ς

Κατασ κευ άζοντ αι συ νήθω ς από φ ύ λλο αλου μ ινίου που τυ λίγεται σ ε
μ ορ φ ή κυ λίνδρου . Τα φ ύ λλα μ ονώ νονται μ ε ταξ ύ του ς , ώ στε να
σ χημ ατίσου ν έναν συ μ παγή κύ λινδ ρο. Κατόπιν εμ πο τίζονται μ ε
εποξ ει κή ρητίνη και ψ ήνονται σε ειδικο ύ ς φ ού ρνου ς .

4. Τ ύ λιγ μ α μέ ση ς τά ση ς

Κατασ κευ άζοντ αι συ νήθω ς από φ ύ λλο αλου μ ινίου που τυ λίγεται σ ε
μ ορ φ ή πηνίου . Κα τόπιν χυ τεύ ονται σ ε καλού π ι α μ ε χυ τ ορητίνη. Η
δι αδι κασία τ ης χύ τευ σης αποτελεί τ ο πιο κρίσιμ ο σημ είο στην
κατασ κευ ή του Μ/ Σ.

5. Ρυ θμ ιστή ς τά ση ς

Κάθ ε τύ λιγμ α μ έσης τάσης έχει ενδιάμεσες λήψ εις που καταλή γου ν σ ε
ένα κι βώ τιο ακροδε κτώ ν στο μ προστιν ό μ έρος κάθε τυ λίγ μ ατος . Έτσ ι
έχου μ ε τη δυ νατότητ α διαφ ορετ ικώ ν λήψ εω ν, δηλαδ ή να
χρ ησ ι μ οποιού μ ε περισσότερες ή λιγότερες σπείρες στο πρω τεύ ον. Αυ τό
έχει ω ς αποτέ λεσμ α την α λλ αγή του λό γου τω ν σπειρώ ν το υ Μ/ Σ και ,
σ υ νεπώ ς , τη ρύ θμ ιση της τάσης του δευ τερεύ οντος . Η ρύ θμ ιση αυ τή
γί νεται ότα ν ο Μ/ Σ είναι εκτός κυ κλώ μ ατος (offci rcui t ).

6. Π υ ρ ή ν α ς (Core)

Κατασ κευ άζεται απ ό ειδικά σιδερένια ελάσμ ατα που μ εταξ ύ τους είναι
μ ονω μ ένα για να ελ αττώ σου μ ε τις μ αγνητικές απώ λειες . Ο πυ ρήνας έχει
τρ ί α σ κέλη, έ να γι α κάθε φ άση.

7. Σφικ τή ρ ε ς π υρ ήνα

Στο π άνω κ α ι στο κ άτω μ έρος του Μ/ Σ υ πάρχου ν σιδερένια δοκάρια που
σ χημ ατίζου ν το π λα ίσιο του Μ/ Σ και τ α υ τόχρονα χρ ησιμ οποιού νται γι α
τη σ ύ σφ ιξ η τω ν ελασμ άτω ν του πυ ρήνα.

8. Τ ρ οχοί κ ύλη ση ς (Rol l er)

Η μ ετακίνηση του Μ/ Σ μ έχρι την τελι κή του θέση γίνετα ι μ ε κύ λησ η

σ του ς τέσσσερις τροχού ς του .

28
9. Ακ ρ οδέκ τη ς γ ε ίω ση ς

Στον α κροδέκτ η α υ τό γειώ νονται ό λ α τα μ εταλ λικ ά μ έ ρη του Μ/ Σ

(πυ ρ ήνας , π λαίσιο κ .λπ.) που δε διαρρέο νται α πό ρεύ μ α.

10. Άγ κ ιστρ α α ν ύψ ω ση ς

Χρ ησ ι μ οποιού νται γ ια τη μ εταφ ορά του Μ/ Σ.

11. Π ιν α κ ίδα

Στην πινα κίδα αυ τ ή αν αγρ άφ οντ αι τ α τεχνικ ά στοι χεία του Μ/ Σ, το

ερ γοσ τάσιο και το έ τος κατασκευ ής του .

12. Κουτί μ ε η λε κ τρ ον όμ ους πρ οστα σία ς

Στο κου τί αυ τό κα ταλή γου ν τα κα λώ δια α πό του ς θερμ ίστορες που

υ πάρ χου ν στα τυ λίγ μ ατα Χ.Τ. και μ ας ε πιτρέπου ν να προστ ατεύ ου μ ε το
Μ / Σ από υ περφ όρτιση.

1.18. Καλώδια Μέσης Τάσης

Παρ ακ άτω περιγρ ά φ ονται κά ποια από τα κα τασκευ στικ ά στοιχεία τω ν
καλω δίω ν μ έσης τ ά σης . Οι αγω γοί του ς είναι από χα λκό (σπάνι α α πό
αλου μ ίνιο) και περιβάλλον ται α πό μ ία μ αύ ρη ημ ιαγώ γιμ η ταινία που
σ κοπό έχει την εξ ομ άλυ νση του ηλεκτ ρικού πεδίου που δημ ιου ργείται
σ το εσ ω τερικό του καλω δίου , μ εταξ ύ του αγω γού και της θω ράκισης .

Η μ όνω σή του ς είναι από δι κτυ ω μ ένο πολυ αιθυ λένιο (X LP E), δηλαδ ή
ένα π λαστικό μ ίγμ α που έχει πολύ κ αλ ές μ ονω τικές ιδιότητες για να
αντέχει στο ισ χυ ρ ό ηλεκτρι κό πεδίο π ου υ π άρχει στο εσω τερικό του
αγω γού .Η μ όνω ση α υ τή αντέχει για συ ν εχή λειτου ργία σε 9 0°C και γι α
χρ όνο 5s (δη λαδή σε περίπτω ση βρα χυ κυ κλώ μ ατος ) του ς 250°C .

Η θ ω ράκιση είν αι α παραίτ ητη στ α κ αλ ώ δια Μ.Τ. διότι δη μ ιου ργεί μ αζί
μ ε τον αγω γό το υ καλω δίου , ένα ομ οι ογενές ηλεκτρι κό π εδίο. Αυ τή
γει ώ νεται και στις δύ ο άκρες του καλω δίου στο σύ στημ α γείω σης μ έσης
τάσ ης . Η ύ παρξ η τ ω ν δύ ο αγώ γιμ ω ν επιφ ανειώ ν, δη λαδ ή του αγω γού
φ άσ ης και της θω ράκισης μ ε το διηλεκτρικό (= μ ονω τικό) μ εταξ ύ τους
δημ ι ου ργε ί εκ τω ν πραγμ άτω ν έν α παρασιτι κό πυ κνω τ ή. Έτσι τα
καλώ δι α μ έσης τάσης χαρακ τηρίζον ται από τη χω ρητικότ η τά του ς (C ),
κάτι που δεν ισ χύ ει στα κοινά κα λώ δι α χαμ η λής τάσης . Γ ια καλώ δι α
δι ατομ ής 50 m m 2 είναι C = 0.25 μ F/ km . Έτσι, όταν δι ακόπ τ εται η τάσ η
σ ε ένα καλώ διο, ο παρασιτι κός πυ κνω τ ής παραμ ένει φ ορτισμ ένος γι α

29
αρ κετές ώ ρες . Γ ι' αυ τό πρέπει να γειώ νου μ ε προσεκτικά τα καλώ δι α,
πρ οτού εργαστού μ ε στα δίκτυ α τω ν 20 k V.

Το εξ ω τερικό τους περίβλημ α είναι πά ντοτε από κόκ κινο P VC για να

ξ εχω ρ ίζου ν από τα καλώ δι α χ αμ ηλ ής τά σης Uo/ U = 0.6/ 1 k V που έ χου ν
πάντ α μ αύ ρο μ ανδύ α από P VC .

Ε ικ όν α 16: Κα λώ δια μ έ ση ς τά ση ς μ ε μόν ω ση α π ό XL PE

α . μ ον οπ ολικ ό τύπ ου N2XS Y

β .τρ ιπ ολικ ό τύπ ου 2XS E YFY

1. χά λκ ιν ος α γω γ ός

2. η μ ια γώ γ ιμη θωρά κ ιση κ ά τω κα ι π άν ω απ ό τη μ όνω ση α π ό

XL PE

3. μ όνω ση α π ό δικ τυω μέ ν ο π ολυα ιθυλέν ιο

4. π λέ γ μ α α π ό χά λκιν α συρ μ α τίδια

5. π ε ρ ίβ λημ α α π ό PVC

6. θώ ρ ακ α ς α π ό πεπ λα τυσμ έ ν α α τσά λιν α συρ μ ά τινα

30
1.18.1. Εγκατάσταση καλωδίων μέσης τάσης μέσα στο
έδαφος
Η εγκα τάστασ η τω ν κα λω δίω ν στο έ δαφ ος γίνεται μ έσα σε ειδικά
χαντ άκια πο υ ανοί γονται κ ατά μ ή κος τω ν δρόμ ω ν. Αν στο χαντ άκι
οδεύ ου ν και κα λώ δ ια χαμ η λής τάσ ης , τότε τα κα λώ δια μ έσης τάσης
τοποθ ετού νται στο κάτω μ έρος του χαν τακιού και δι αχω ρίζ ονται μ εταξ ύ
του ς και μ ε τα κ αλ ώ δια χαμ η λής τάσ ης μ ε τσιμ εντένιες πλ άκες (Εικό να
α).

Ε ικ όν α 17:Τ οπ οθέ τη ση κ α λωδίων ε ν τός του ε δά φους

Τα κα λώ δια παρ α δίδονται α πό το εργοστάσιο κατ ασκευ ής του ς

τυ λι γμ ένα σε ξ ύ λινα στροφ εία (Εικόνα β ). Η τοποθέτηση τω ν καλω δίω ν
σ το χαντά κι γίνεται μ ε προσεκτικό ξ ετύ λιγμ α από το στροφ είο και μ ε τη
β οήθ εια ειδικ ώ ν κυ λιστήρω ν (ράου λ α) που επιτρέπου ν το τ ράβηγμ α του
καλω δίου χω ρίς να τ ραυ μ ατίζεται η μ όν ω σή του ς (Εικόνα β) .

31
Ε ικ όν α 18: Δ ιαδικ ασία τοπ οθέ τη ση ς κ α λω δίω ν ε ν τός του ε δά φους

Σε όλο το μ ήκος τ ης διαδρομ ής του ς τα καλώ δι α το ποθ ετού νται α π '

ευ θ εί ας μ έσα στο χαντ άκι και κ αλύ π τ ονται μ ε άμ μ ο ή κ οσκινισμ ένο
χώ μ α. Στα σημ εί α που το χ αντά κι διασχί ζει κ άπ οιο δρόμ ο,
τοποθ ετού νται σε π λαστικού ς σω λήνες από P VC διαμ έτρου D> 100 m m .
Έτσ ι σε περίπτω ση ζημ ιάς και αν τικα τ άστασής του ς , δε χ ρειάζεται να
ξ ανασ καφ τεί ο δρόμ ος .

1.18.2. Εγκατάσταση καλωδίων μέσης τάσης σε σχάρες

Η εγκατάσ ταση τω ν καλω δίω ν μ έσης τάσης στον αέρα γίνεται πάνω σ ε
πρ οκατ ασκευ ασμ ένε ς διάτρητες μ ετα λλ ικές σχάρες κ αλω δί ω ν (Εικόν α
α). Οι σχ άρες είναι διάτρητες για να μ η ν εμ ποδίζου ν το φ υ σικό αερισμ ό
(ψ ύ ξ η) τω ν καλω δίω ν.

Κατασ κευ άζοντ αι α πό γα λβανισμ ένη. λ αμ αρίνα π άχου ς 0,5 έω ς 2 m m

και σ ε μ ήκη από 2 έω ς 4 m . Οι σχάρες στηρίζονται στον τοίχο ή στην
ορ οφ ή, ανά 1.5m περίπου , μ ε ειδι κά μ ετα λλι κά στ η ρίγμ ατα. Οι
κατασ κευ αστές σχα ρώ ν καλω δίω ν, κα τ ασκευ άζου ν κ αι μ ια σει ρά α πό
εξ αρ τήμ ατα ό πω ς γω νίες , ταυ , σταυ ρούς κ.λπ (Εικόν α β κ α ι γ), που μ ας
επι τρ έπου ν να σ υ νδέσου μ ε τις σχάρες μ εταξ ύ του ς και να

32
δημ ι ου ργήσου μ ε το δίκτυ ο τω ν σχαρώ ν κα λω δίω ν μ έσης και χαμ ηλ ής
τάσ ης . Πά νω στις σχάρες μ έσης τάσης τοποθετού νται μ όνο τα καλώ δι α
μ έσ ης τάσης , ενώ στις σχάρ ες χαμ ηλής τάσης μ όνο τα κ αλώ δια χαμ η λής
τάσ ης .

Τα κα λώ δια δένο ντα ι μ ε πλαστικ ά κο λά ρα πάνω στις σχ άρες ανά 20 cm

περ ί που . Μεταξ ύ τω ν κα λω δίω ν αφ ήνου μ ε απόστασ η όση εί ναι περί που
η δι άμ ετρός του ς .

Ε ικ όν α 19: Σχά ρ α κα λω δίω ν μ ε τα στηρ ίγ μ α τά τη ς

Ε ικ όν α 20: Εξ ά ρ τημα τα υ γ ια τη σύν δεση τρ ιώ ν σχα ρών

33
 Ε ικ όν α 21: Δέ σιμ ο κα λω δίω ν πά νω στις σχά ρ ε ς

1.18.3. Τερματισμός καλωδίων μέσης τάσης

Ιδι αί τερη προσοχή π ρέπει να δίνε ται στο ν τερμ ατισμ ό (t erm i nat i on) τω ν
καλω δίω ν μ έσης τά σης . Ο λόγος εί ναι ότι στο σημ είο που διακόπ τεται η
θ ω ρ άκισή του , το ηλεκτρι κό πεδίο γίνεται ανομ οιογεν ές και πολύ
ι σ χυ ρ ό. Έτσι μ ε την πρώ τη κατ από νηση του καλω δίου ( π.χ υ πέρταση), η
μ όνω σ ή του κατ αστ ρέφ εται (τρυ πάει ) και έχ ου μ ε σφ άλμ α μ εταξ ύ του
αγω γού φ άσης και της γει ω μ ένης θω ράκισης , δηλα δή σφ άλμ α φ άσης -
γης .

Γ ι α να αποφ ύ γου μ ε τα π αρα πάνω προβλ ήμ ατα χρησιμ οποιού μ ε, και στι ς
δύ ο τις άκρες του καλω δίου , ειδικά σύ νολα (κιτ) εξ αρτ ημ άτω ν που
ονομ άζονται ακρο κ εφ αλές ή α κροκιβώ τια. Πρέπει να α κο λου θήσου με
πρ οσ εκτικ ά τις οδ η γί ες που υ πάρχου ν στο κιτ της α κροκε φ αλής . Στ ην
ει κό να ( α) β λέπου μ ε τα μ έρη μ ιας πλ αστικής ακροκ εφ αλής που
χρ ησ ι μ οποιείται για τον τερμ ατισμ ό καλ ω δίω ν μ ε πλαστικ ή μ όνω ση.

Σε γενικές γραμ μ ές η σειρά τω ν εργασιώ ν για την εφ α ρμ ογή μ ιας

πλασ τι κής ακρο κεφ αλής είν αι:

 Αφ αιρείται η θω ράκ ιση σε μ ήκος περίπο υ 200 m m

 Καθαρίζετ αι προσεκ τικά η μ όνω ση α πό την ημ ιαγω γή σ τρώ ση.
 Τοποθετείται το ειδι κό δακ τυ λίδι.
 Τοποθετείται ο κώ ν ος εξ ομ άλυ νσης (st ress cone)

34
Σε πα λιότερες εγκ αταστάσεις όπου υ πάρχου ν κα λώ δια μ ε χάρτινη
μ όνω σ η, θα συ ναντήσου μ ε ακροκεφ αλές από πορσελάν η γεμ άτες με
μ ονω τικό λάδι. Σ ε πολλού ς υ ποστ αθμ ού ς συ ναντάμ ε πλαστι κές
θ ερ μ οσυ στελλόμ ενες ακροκεφ αλές (ει κόνα β). Σήμ ερα είναι πολύ
δι αδεδομ ένες οι ψ υ χροσυ στελλόμ ενες ακ ροκεφ αλές .

Ε ικ όν α 22: Τε ρ μ α τισμ ός κ α ι σύν δε σ η κα λω δίω ν σε κ υψ έ λη μ έ ση ς

τά ση ς

35
Ε ικ όν α 23: Μον οπ ολικ ό π λα στικ ό θε ρ μοσυστε λλόμ ε ν ο α κ ροκ ιβώ τιο

Παρ ακ άτω περιγρά φ ονται τα βήμ ατ α για την κ ατα σκευ ή μ ιας
ψ υ χρ οσυ στελλόμ ενης ακροκεφ αλ ής :

1 . Αφ αιρού μ ε τον εξωτερικό μ ανδύ α σε μήκος Α + Β.Οι διασ τάσει ς

Α, Β υ πάρ χο υ ν στις οδηγίες που συ νοδεύ ει το ακροκιβώ τιο. Γ ι α
ακροκιβώ τια τω ν 20 kV είναι, Α = 200 m m και Β = 40 m m .
2 . Τοποθετού μ ε τη μ αστιχοταινία και λυ γ ίζου μ ε τα συ ρμ ατίδια της
θω ράκισης πάνω στ η μ αστιχοται νία. Τα στερεώ νου μ ε μ ε μ ονω τική
ταινία.
3 . Αφ αιρού μ ε την ημ ιαγώ γι μ η θω ράκιση μ έχρι 50 m m μ προστά α πό
την ά κρη του μ ανδύ α.
4 . Αφ αιρού μ ε την κύ ρια μ όνω ση σύ μ φ ω να μ ε τη διάσταση Β.
5 . Τοποθετού μ ε και συ μ πιέζου μ ε τον ακροδέκτη χρησιμ οπο ιώ ντας
χειροκίνητ η ή υ δραυ λική πρέσα.
6 . Τυ λίγου μ ε τον ακρο δέκτη μ ε τ ην ειδι κή μ ονω τική ταινί α, μ έ χρι να
φ τάσει τη διάμ ετρο της κύ ριας μ όνω σης.
7 . Απλώ νου μ ε το γρ άσ ο σιλικόν ης στο τέλος της ημ ιαγ ώ γιμ ης
θω ράκισης και για 40 m m πάνω στην κύ ρια μ όνω ση,

36
 προσπαθώ ντ ας να γεμ ίσου μ ε το σκαλοπάτι που δημ ιου ργείται
μ εταξ ύ κύ ριας μ όνωσης και ημ ιαγώ γιμ η ς θω ράκισης .
8 . Φοράμ ε το ακροκιβ ώ τιο στο κ αλώ διο (τ α πι άτα να κοιτ άζου ν προς
τα κά τω ) και το φ έρνου μ ε μ έχρι τη μ ονω τική ταινί α.
9 . Τραβάμ ε την άκρη του πλασ τικού ελ ατηρίου προσέχον τ ας το
ακροκιβώ τιο να εί να ι στη θέση του .

1.19. Διακόπτες ισχύος

Οι δι ακόπτες ισχύ ος (ci rcui t -bre ake r ) ανοίγου ν και κ λείνου ν το
κύ κλω μ α σε οποι εσδήποτε συ νθήκες λειτου ργίας , δηλ . τόσο σ ε
κανονι κές συ νθήκε ς όσο και σε βρ αχυ κύ κλω μ α. Τ α ρ εύ μ ατα που
μ πορ ού ν να δια κό ψ ου ν είναι πά νω από 7 kA, δηλ αδή, όσο το
αναμ ενόμ ενο ρεύ μ α βραχυ κυ κλώ μ ατος στο δίκτυ ο μ έσης τά σης στην
Ελλά δα. Ο διακό πτη ς ισχύ ος είναι σε θέση να αντέξ ει, αμ έσω ς μ ετά τη
σ β έσ η του τόξ ου , στην επιβα λλόμ ενη τ άση του δικτύ ου . Οι διακόπτες
ι σ χύ ος , ανάλογα μ ε το ρευ στό που χρησιμ οποιείται για τ η σβέση του
τόξ ου χω ρίζονται στ ις παρακά τω τρεις κ ατηγορίες :

 Πτω χού ελαίου (oi l - m i ni m um )

 Εξ α-φ θοριού χου θείου (S F6) (προφ έρετ αι ες εφ σιξ )
 Κενού (vacuum )

Στι ς δεκαετίες 1970 -1990 κυ ριάρχησε ο διακόπτης πτω χού ελαίου

(ονομ άστηκε έτσι σ ε αντιδιαστο λή μ ε του ς προηγού μ ενους διακόπτες
ι σ χύ ος που χρησιμοποιού σαν πολ λα πλ άσιες ποσότητες λ αδιού ). Στην
τελευ ταία δε καετί α αντικ αταστ άθηκε α πό το δια κόπτ η ισχ ύ ος μ ε S F6.
Το αέριο S F6 είναι ένα αδρα νές αέριο μ ε άριστες μ ονω τι κές ιδιότητες
που β ρίσκεται μ έσα στου ς πόλου ς του διακόπ τη ισχύ ος . Οι διακόπτες
ι σ χύ ος μ ε κενό χρησιμ οποιο ύ ν σαν μ ονω τικό το κενό, δηλαδ ή την
έλλει ψ η ο ποιου δήπο τε αερίου . Δεν πρέ πει να ξ εχνάμ ε ότι το από λυ το
κενό είναι το τέ λειο μ ονω τικό.

37
 Ε ικ όν α 24: Ο ι φά σεις κ α τά τη ν σβ έ ση του τόξ ου σε ρ ε ύμα
β ρ α χυκ υκ λώ μ α τος στο π όλο ε ν ός δια κόπ τη ισχύος S F6

Η ΔΕΗ έ χει υ πολο γ ίσει για το διασυ νδ εδεμ ένο ηλεκ τρικό δίκτυ ο μ έσης
τάσ ης της χώ ρας μ α ς , την τιμ ή του ανα μ ενόμ ενου βραχυ κυ κλώ μ ατος σ ε
7 kA. Σ τον υ πο λο γισμ ό αυ τό συ μ μ ετέχου ν όλες τις γε ν νήτριες , οι
αντι σ τάσεις τω ν γρ αμ μ ώ ν μ εταφ οράς και πο λλές ά λλες παράμ ετροι .
Πολλές φ ορές το συ ναντάμ ε κ αι σαν ισχύ συ μ μ ετρικού
β ρ αχυ κυ κλώ μ ατος στη μ έση τάση S = 250 MVA. Αυ τό πρ οκύ πτει απ ό
τον γνω στό τύ πο S = √3 • U • I = 1,73 • (20 kV) • (7 kA ) ≈ 250 MVA

Ε ικ όν α 25β
Ε ικ όν α 25α
Αρ χή μ η χα ν ικ ή ς λειτουρ γ ία ς δια κ όπ τη
Τ ομ ή ε ν ός διακ όπ τη ισχύος
ισχύος

38
1.20. Διακόπτες ισχύος επί φορείου

Του ς διακόπτες ισχ ύ ος επί φ ορείου του ς συ ναντάμ ε και μ ε το όνομ α

σ υ ρ όμ ενοι ή συ ρταρω τοί. Όπω ς φ αίνεται στην Εικόνα , ο διακόπτης
ι σ χύ ος πτω χού ελαίου είναι τοποθετημ ένος σε φ ορείο μ ε ρόδες . Κάθ ε
πόλος του διακόπτ η περιλαμ βάνει δύ ο βυ σμ ατω τές επαφ ές που του
επι τρ έπου ν ν α συ νδέεται και να αποσυ νδέεται α πό το κύ ριο κύ κλω μ α.
Μ ετά το άνοιγμ α (openi ng) του διακ όπτη ισχύ ος μ πορού μ ε να τον
τρ αβ ήξ ου μ ε και να δημ ιου ργήσου μ ε έτσι μ ια ικανή απόστ αση ( περίπου
20 cm ). Η α πόστα ση αυ τή θε ω ρείται απόστ αση ασφ αλε ίας για τη
δημ ι ου ργία απομ όν ω σης . Έτσι οι κυ ψ έλες μ έσης τάσης πο υ φ ιλοξ ενού ν
του ς διακόπτες ισχ ύ ος επί φ ορείου δε χρειάζετ αι ν α περ ιλαμ βάνου ν
δι ακόπ τη α πομ όνω σης (απο ζεύ κτη), τό σο στην π λευ ρά τω ν ζυ γώ ν όσ ο
και σ την πλευ ρά τ ου καλω δίο υ . Το κόστος του διακόπτ η αυ τού σ ε
σ υ νδυ ασμ ό μ ε την αντίστοιχη κυ ψ έλη που θα τον φ ιλοξ ενήσει, είναι
αρ κετά υ ψ ηλότερο από το συ νδυ ασμ ό του σταθερού διακόπτη ισχύ ος
και του απο ζεύ κτη φ ορτίου . Έτσι τον συ ναντάμ ε στα πρω τ ογενή δίκτυ α
δι ανομ ής μ έσης τάσ ης , δηλ α δή στου ς κε ντρικού ς υ ποσταθμ ού ς της ΔΕΗ
ή σ του ς σταθμ ού ς παραγω γής Η λεκτρικ ής Ενέργειας .

Ε ικ όν α 26: Δ ιακ όπ τη ς ισχύος ε π ί φορ ε ίου

39
1.21. Τα μέρη του διακόπτη ισχύος

Ανεξ άρτητα α πό το μ ονω τικό μ έσο (λάδι, S F6, κενό) που

χρ ησ ι μ οποιείται γι α τη σβέση του τόξ ο υ και το εργοστάσιο κατ ασκευ ής
του ς , όλοι οι δι ακό πτες ισχύ ος απο τελ ού νται α πό τ α ίδι α μ έρη. Στη ν
Ει κόνα βλέ που μ ε ένα διακό πτη ισ χύ ος S F6 ονομ αστικής τάσης 24 kV
και ονομ αστικού ρ εύ μ ατος 400 Α. Στην εικόνα έ χου ν σημ ειω θεί με
αρ ι θ μ ού ς από το 1 ω ς το 10 τα μέρη το υ διακόπτη ισχύ ος που
ενδι αφ έρου ν άμ εσα το συ ντηρητή το υ υ ποσταθμ ού . Στον παρ ακά τω
πί νακ α α ναλύ οντ αι οι αριθμ οί που υ πάρχου ν στην Εικόνα .
Δι ατηρήσ αμ ε και τις αγγ λικές εκφ ράσεις , διότι τα τεχνι κά φ υ λλάδια που
σ υ νοδεύ ου ν του ς διακόπτες , σπά νια είν αι μ εταφ ρα σμ ένα στα Ελλη νικά.
Εκτός από τα μ έρη του διακόπ τη ισχύ ος που φ αίνονται σ την Εικό να,
υ πάρ χου ν μ ια σειρά από εξ αρτήμ ατ α που αποτελού ν το μ ηχανισμ ό
λει του ργίας του διακόπ τη ισχύ ος και τα οποία πε ριγράφ ονται
παρ α κάτω :

Ο μ ηχανισμ ός λειτου ργίας του διακόπτη ισχ ύ ος βασίζεται σε δύ ο

ελατήρι α που απ οθηκεύ ου ν μ ηχανική ενέργεια, ότ α ν τανυ στού ν
(τεντω θού ν). Τα δύ ο ελατήρι α είναι:

 το ελατ ήριο κλεισίμ ατος

 το ελατ ήριο ανοίγμ α τος

Τα δύ ο ελα τήρια ξ εχω ρίζου ν από τ ο μ έγεθός του ς . Το ελατ ήρι ο

κλει σ ί μ ατος είναι μ εγαλύ τερο και, συ νεπώ ς , ισχυ ρότερο από τ ο
ελατήριο ανοίγμ ατ ος , επειδή το ελ α τήριο κλεισίμ ατος τανύ ζει το
ελατήριο ανοίγμ ατο ς .

Η απε λευ θέρω ση κα ι τω ν δύ ο ελατ ηρίω ν δίνει κίνησ η στον ίδιο άξ ονα.
Στον άξ ον α αυ τό συ νδέονται μ ε μ οχ λού ς από μ ονω τικ ό υ λικό, οι
κι νητές επ αφ ές τ ου διακόπ τη ισχύ ος . Η απε λευ θέρω ση του ελατηρίου
κλει σ ί μ ατος περιστ ρέφ ει τον άξ ονα, έτσι ώ στε οι κινητέ ς επαφ ές να
έλθ ου ν σε επαφ ή μ ε τις ακίνητες επ αφ ές και ο δια κόπτ ης κλε ίνει.

H απε λευ θέρω ση του ελατηρίου ανοίγμ ατος περιστρέφ ει τον άξ ονα κ ατά
την αντίθε τ η φ ορά, ώ στε οι κινητές επαφ ές να απομ ακρυ νθού ν από τι ς
ακί νητες επ αφ ές και ο διακόπ της ανοίγει .

Η λει του ργία του αυ τόμ ατου διακόπτ η ξ εκινά μ ε την τάνυ ση του
ελατηρίου κλεισίμ α τος . Η τάνυ ση του ελατηρίου κλεισίμ ατ ος μ πορεί να
γί νει :

 Χειροκίνητα μ ε έν α μ οχ λό (μ ανιβέλ α) (2 )
 Ηλεκτρι κά μ ε τη β οήθεια ενός μ ικρού ηλεκ τρικού κινη τή ρα που
λειτου ργεί μ ε ΣΡ ή ΕΡ

40
Το ελατήριο κλεισίμ ατος , αφ ού τανυ θεί, αυ τοσυ γκρατείται.

Απελευ θέρω ση του ελατηρίου κ λεισίμ ατ ος μ πορεί να γίνει:

 Χειροκίνητα μ ε το κ ου μ πί κλεισίμ ατος (4)

 Ηλεκτρι κά στέλνο ν τας ρεύ μ α στο πηνίο του ηλεκτρομ α γνήτη
κλεισίμ ατος (cl osi n g sol enoi d)

Η απε λευ θέρω ση του ελατηρίου κλε ισίμ ατος τανύ ζει το ελατήρι ο
ανοί γμ ατος που αυ τ οσυ γκρατείται.

Η απε λευ θέρω ση του ελατηρίου ανοίγμ ατος μ πορεί να γίνει :

 Χειροκίνητα μ ε το κ ου μ πί ανοίγμ ατος (3)

 Ηλεκτρι κά στέλνο ν τας ρεύ μ α στο πηνίο του ηλεκτρομ α γνήτη
ανοίγμ ατος (openi n g sol enoi d, shunt rel ease, t ri p coi l )

Ε ικ όν α 27: Δ ιακ όπ τη ς ισχύος S F6

1 Η λε κ τρ ον όμ ος υπ ερέ ν τα ση ς

Μοχλός γ ια τη μ η χα ν ικ ή τάν υση του ελα τη ρ ίου

2
κ λε ισίμ α τος

3 Κουμ π ί α ν οίγ μ α τος

41
 4 Κουμ π ί κ λε ισίμ α τος

Έν δε ιξ η ότι το ε λα τή ρ ιο κ λε ισίμ α τος ε ίν α ι: -

5
τα ν υσμ έ ν ο (κ ίτρ ιν ο) - α τά ν υστο (λε υκ ό)

Συσκ ε υή μ π λοκ αρ ίσμ α τος κ α ι έ ν δε ιξ ης τη ς π ίε ση ς του

6
α ε ρ ίου S F6

7 Έν δε ιξ η α ν οικ τός / κ λε ιστός δια κ όπ τη ς ισχύος

8 Ακ ρ οδέκ τε ς μ έ σ η ς τά ση ς

9 Με τα σχη μ α τιστέ ς έ ν τα ση ς γ ια τον Η Ν υπ ε ρ έν τα ση ς

10 Π όλος δια κ όπ τη ισχύος

1.22. Χαρακτηριστικά μεγέθη των διακοπτών ισχύος

Στα φ υ λλάδι α τω ν κατασ κευ αστώ ν υ λικώ ν μ έσης τάσης (διακόπ τες
ι σ χύ ος , μ ετασχημ ατιστές ισχύ ος και μ έτρησης , κα λώ δια κ. ά. ) συ ναντ άμ ε
μ ι α σ ειρά από έννοι ες που χαρακτηρί ζο υ ν τις δυ νατότητες αλλ ά και τ ην
αντοχή του υ λικού . Η γνώ ση τω ν εννοι ώ ν αυ τώ ν είναι καθ οριστική στο
μ ελετητή γι α να κά νει τη σω στή ε πιλο γή τω ν υ λικώ ν. Στο συ ντηρητή
ηλεκτρο λόγο, η γν ώ ση τω ν εννοιώ ν αυ τώ ν είναι απ αρα ί τητη για τ η
σ ω σ τή και ασφ αλ ή λειτου ργία του υ πο σταθμ ού αλλ ά κ αι τ ης ίδιας του
της ζω ής . Τις έννοιες (=χαρα κτηριστικ ά) αυ τές τις χω ρίζου μ ε σε δύ ο
κατηγορίες :

 σε αυ τές που αναφ έρονται στην αντ οχή της μ όνω σης (αντοχή
τάσης ), και
 σε αυ τές που αναφ έρονται στην α ντοχή στη διέλευ ση του
ρεύ μ ατος .

1.22.1. Χα ρ α κ τηρ ιστικ ά π ου α ν α φέ ρ ον τα ι στη ν α ν τοχή σε τά ση

 Ο ν ομ α στικ ή τά ση (Rated vol tage ) εί ναι η τ άση γι α την οποί α

έχει κα τασκευ αστεί να λειτου ργεί συ νεχώ ς ο διακό πτης ι σχύ ος .
Γ ια όλα τα υ λικ ά μ έσης τάσης (20 kV) η τάση αυ τή εί ναι 24 kV,
δηλαδ ή είναι 20% μ εγαλύ τερη α πό τη ν τ άση λειτου ργίας .

42
  Αν τοχή σε ε ν α λλα σσόμ ε ν η τά ση συxν ότη τα ς 50 Η Ζ (Wi th stan d
vol tage at 50 Η Ζ) είναι η τάση στη οποία αντέ χει ο διακόπτης
ισχύ ος για χρόνο 1 m i n. Με την τά ση αυ τή δο κιμ άζετ αι στο
εργοστάσιο κατ ασ κ ευ ής του κάθε πίνακας μ έσης τάσης , γι' αυ τό
και λέγετ αι δοκιμ ή σειράς . Γ ια όλα σχε δόν τα υ λικά μ έσης τάσης ,
η τάση δο κιμ ής είνα ι 50 kV.
 Αν τοχή σε κ ρ ουστικ ή τά ση (Imp u l se i th stan d vol tage) είναι η
κρου στική τάση ( π αρόμ οια μ ε την τά ση που δημ ιου ργεί ένας
κε ραυ νός ). Με την τάση αυ τή δο κιμ άζε ται σε ειδικά εργ ασ τήρι α
ένας πρότυ πος δια κόπτης ισχύ ος , γι ' αυ τό και λέγεται δοκιμ ή
τύ που . Γ ια όλα σ χεδόν τ α υ λικά μ έσης τάσης , η τιμ ή της
κρου στικής τάσης είναι 125 kV.

1.22.2. Χα ρ α κ τηρ ιστικ ά π ου α ν α φέ ρ ον τα ι στη ν α ν τοχή σε ρ ε ύμ α

 Ο ν ομ α στικ ό ρ εύμ α (Rated n or mal cu rren t) εί ναι το ρεύ μ α γι α

το οποίο έχει κατασ κευ αστεί να λειτου ργεί συ νεχώ ς ο διακόπτης
ισχύ ος . Συ νήθω ς είναι 400 Α και πάνω .
 Ο ν ομ α στικ ό ρ ε ύμα α π όζε υξ η ς σε β ρ α χυκ ύκ λω μ α ( Rated
b reak i n g cap aci ty) είναι το ρεύ μ α του βραχυ κυ κλώ μ ατος που
μ πορεί να ανοίξ ει ο διακό πτης ισχύ ος μ ε ασφ άλει α, δη λαδ ή χω ρί ς
να κατ αστραφ εί. Συ νήθω ς είναι 8 kA και πάνω . Το ρεύ μ α αυ τό
πρέπει να το αν τέξ ει για του λάχιστον 3 s, δηλαδή όσο χρό νο θ α
χρειαστού ν οι διάφ ορες προστασίες για να δώ σου ν την ε ντολή
απόζευ ξ ης . Αν η προστασί α δε δου λέψ ει και το ρεύ μ α
βραχυ κυ κλώ μ ατος ξ επεράσει τα 3 s τό τε το σίγου ρο είναι ότι ο
διακόπ της ισχύ ος θα κα ταστραφ εί δημ ιου ργώ ντας μ εγάλες υ λικές
ζημ ιές και ίσω ς ανθρώ πινες απώ λειες .
 Ο ν ομ α στικ ό ρ ε ύμ α ζε ύξ η ς σε β ρα χυκ ύκ λωμ α (Mak i n g b reak i n g
cap aci ty) είναι το ρεύ μ α που μ πορεί να κλείσει μ ε ασφ άλεια ο
διακόπ της ισχύ ος , στην περί πτω ση που κλείνει σε βρα χυ κύ κ λω μ α.
Συ νήθω ς είναι από 2 0 kA και π άνω .

43
Ε ικ όν α 28: (1) Ε ν α λλα σσόμ ε ν η τά ση συ χν ότη τα ς 50Η z ε ν ε ρ γ ούς τιμ ή ς
50k V

(2) Κρ ουστικ ή τά σ η 1,2/ 50 μ s

1.22.3. Ιδια ίτε ρ α χαρ α κ τηρ ιστικ ά των δια κ οπτώ ν ισχύος S F6

Ιδι αί τερα κρίσιμ ο στοιχείο στου ς διακόπτες ισχύ ος S F6 είναι η πίεσ η

του αερίου S F6 πο υ υ πάρχει μ έσα στο υ ς πόλου ς . Η πίεση του αερίου
εί ναι περίπου 0,5 bar μ εγαλύ τερη από την ατμ οσφ αιρική π ίεση. Αν και
οι πόλοι είναι σφ ραγισμ ένοι από το εργοστάσιο, σε περ ίπτω ση που
έχου μ ε διαρροή του αερίου σε κά ποιον από του ς τρεις πόλου ς , τότε ο
δι ακόπ της ισχύ ος θα αστοχήσει στ ην επό μ ενη εντολή διακο π ής και αυ τό
μ πορ εί να είναι μ οιραίο. Συ νήθω ς οι διακόπτες ισχύ ος S F6 είναι
εφ οδι ασμ ένοι μ ε ειδικό μ ηχανισμ ό που ελέγχει τ ην πίεση το υ αερίου . Σε
περ ί πτω ση ε λατ τω μ ένης πίεσης σε κά ποιον α πό του ς πό λου ς δίδεται
ένδει ξ η και ταυ τό χρονα μ πλο κάρετ αι το κλείσιμ ο του διακόπ τη ισχύ ος .

1.22.4. Ιδια ίτε ρ α χαρ α κ τηρ ιστικ ά των δια κ οπτώ ν ισ χύος π τω χού
ε λα ίου

Ιδι αί τερα κρίσιμ ο στοιχείο στου ς διακό πτες ισχύ ος πτω χού ελαίου είναι
ο έλεγχος της στάθμ ης και η ποιότη τα του μ ονω τικού λαδιού που
υ πάρ χει στου ς πόλο υ ς . Αυ τό γίνεται ε ύ κολα, διότι οι μ π ου κάλες τω ν
πόλω ν είναι από δι αφ ανές υ λικό (π λεξ ιγκ λάς ενισχυ μ ένο μ ε υ αλόνημ α)
και έτσι εύ κολα μ πορού μ ε να ελέγχου με τη στάθμ η. Η συμπλήρω ση μ ε
ει δι κό λάδι γίνετ αι σύ μ φω να μ ε τις οδηγίες του κατασ κευ αστή. Η
ποι ότητα του λ αδιο ύ ελέγχετ αι συ νήθ ω ς οπτικά βλέπο ντ ας το χρώ μ α
του . Αντικατ άσταση στο λάδι πρέπει ν α γίνεται μ ετά α πό έ ναν αριθμ ό

44
κανονι κώ ν χειρισμ ώ ν (συ νήθω ς 500 χειρισμ οί). Οι διακόπτ ες ισχύ ος θ α
πρ έπει να ε πιθεω ρού νται μ ετά από κάθε διακοπ ή βραχυ κυ κ λ ώ μ ατος .

1.23. Ασφάλειες εκτόνωσης μέσης τάσης

Τι ς ασ φ άλειες εκτόν ω σης τις συ ναντάμ ε στα σημ εία διακ λα δώ σεω ν τω ν
εναέρ ι ω ν δικτύ ω ν της ΔΕΗ. Α ποτελο ύ νται από έ να κοί λο μ ονω τικό
σ ω λήνα δι αμ έτρου 2 -3 cm και μ ή κου ς 30 -35 cm (Εικόν α) το εσω τερικό
του οποίου είναι κα λυ μ μ ένο μ ε βορικό οξ ύ . Στο εσω τερικό του σω λήνα
υ πάρ χει ένας αγω γό ς , το τηκτό, τ ανυ σμ ένος μ ε ελατήριο. Σ ε περίπτω σ η
υ περ ένταση ς , το τηκτό τή κεται ( λιώ νει), δημ ιου ργείται τόξ ο στο
εσ ω τερικό του σω λ ήνα, το ο ποίο π αρά γει υ δρατμ ού ς που βοηθού ν στη
σ β έσ η του τόξ ου .

Ε ικ όν α 29: Στύλος μ έ ση ς τά ση ς ό π ου φα ίν ον τα ι οι α σφά λε ιε ς

ε κ τόνω ση ς

45
1.24. Διακόπτης φορτίου

Οι δι ακόπτες φ ορτίου είναι κατασ κευ ασμ ένοι για να διακόπτου ν μ ε

ασ φ άλεια ρεύ μ ατα μ έχρι το ονομ αστικ ό του ς ρεύμ α (συ νήθω ς 400 Α).
Έτσ ι δε μ πορού ν να χρ ησιμ οποιηθού ν για τη δι ακο πή σφ αλμ άτω ν,
δηλαδ ή ρεύ μ α βραχυ κυ κλώ μ ατος που φθάνει τα 7 kA, όπω ς συμ βαίνει
μ ε του ς διακόπτες ι σχύ ος .Ο μ ηχανισ μ ός λειτου ργίας για το κλείσιμ ο και
το άνοιγμ α ενός διακόπτ η φ ορτίου είναι παρόμ οιος μ ε το μ ηχανισμ ό
λει του ργίας του διακόπτη ισ χύ ος .

Κατά κανόν α, οι δι ακόπτες φ ορτίου , λ ειτου ργού ν και ω ς αποζεύ κτες

(απομ ονω τές ), ώ στε να μ ας επιτρέπου ν να εργαστού μ ε μ ε ασφ άλεια στο
κύ κλω μ α μ ετά τη διακοπ ή του . Στην περίπτω ση αυ τή ονομ άζοντα ι
δι ακόπ τες φ ορτίου - αποζεύ κτες ή απ λά αποζεύ κτες φ ορτίου .

Ε ικ όν α 30:Δ ιά φορ οι τύπ οι δια κ οπ τώ ν φορ τίω ν – α π οζε υκ τών μ έ σης

τά ση ς

1.25. Διακόπτης φορτίου με ασφάλειες HRC

Ο δι ακόπτ ης φ ορτίο υ από μ όνος του - επειδή δεν έχει την ικανότ ητα ν α
δι ακόψ ει το ρεύ μ α βραχυ κυ κλώ μ ατος - δε μ πορεί να χρ ησιμ οποιηθεί ω ς
μ έσ ο προστασίας . Σε συ νδυ ασμ ό όμ ω ς μ ε ασφ άλειες HR C μ πορεί να
λει του ργήσει ω ς μ έσο προστασίας τω ν καλω δίω ν ή του μ ετασχημ ατιστ ή
ι σ χύ ος . Ο συ νδυ ασμ ός αυ τός ονομ άζεται και ασφ α λει ο -διακό πτης

46
φ ορ τί ου ή ασφ αλειο -απο ζεύ κτης φ ορτίου (Fuse - Lo ad swi t ch). Τον
σ υ ναντάμ ε κ ατά κ α νόνα ω ς μ έσο προσ τασίας μ ετασχ ημ ατι στώ ν μ έχρ ι
630 kV Α. Σε περίπτω ση σφ άλμ ατ ος (βραχυ κυ κλώ μ ατος ) τήκετα ι
κάποι α από τις τρεις ασφ άλειες και απελευ θερώ νεται ο δείκτης
λει του ργίας της (st ri ker). Ο δεί κτης κ τυ πά μ ε δύ ναμ η έν α μ ηχ ανισμ ό
από μ οχλού ς που κατα λήγει στη ν απελευ θέρω ση τ ου ελατηρίου
ανοί γμ ατος και στο αυ τόμ ατο άνοιγμ α τ ου διακόπτη φ ορτίο υ .

Ο δι ακό πτης φ ορτίο υ ανοίγει χω ρίς να διακόπ τει το ρεύ μ α σφ άλμ ατος ,
το οποίο έχει ή δη δι ακοπεί από τ ην τ ηκτ ή ασφ άλει α. Γ ια ν α μ πορέσει να
ξ αναλειτου ργήσει η εγκατ άστασή μ ας , πρέπει να αντι κατ α στήσου μ ε και
τι ς τρ εις ασφ άλειες μ ε νέες , διότι το ρεύ μ α σφ άλμ ατος μ πορεί να έχει
αλλοι ώ σει το τ ηκ τό και σε κά ποια άλ λη φ άση.

Ε ικ όν α 31: Δ ια στά σε ις σε mm α σφα λε ιοα π οζε ύκ τη φορ τίου

ον ομ α στικ ή ς τά ση ς 24 k V

47
1.25.1. Σβ έ ση τόξ ου μ ε φύση μ α α έ ρ α στο διακ όπ τη φορ τίου

Τη χρονική σ τιγμ ή της απο χώ ρηση ς τω ν επαφ ώ ν εν ός διακόπτη

δημ ι ου ργείται ένα ηλεκτρι κό τόξ ο. Η ασφ αλ ής σβέση του τόξ ου
αποτε λεί το πλέον κρίσιμ ο σημ είο στη λειτου ργία ενός διακόπτ η
φ ορ τί ου . Στην παρακάτω εικόν α βλέπ ου μ ε τον ειδικό μ ονω τήρα που
υ πάρ χει σε κάθε π όλο του διακόπτη φ ορτίου που χρησιμ οποιεί την
τεχνι κή του φ υ σήμ ατος αέρα για τη σβέση του τόξ ου . Ο μ ονω τήρας
εί ναι κού φ ιος και το εσω τερικό του σχημ ατίζει έν α κύ λ ινδρο. Μέσ α
σ τον κύ λινδρο υ πάρ χει ένα έμ βολο, που παίρνει κίνησ η απ ό τον κύ ρι ο
άξ ονα του διακόπτ η, μ ε τη βοήθεια ενός μ ηχανισμ ού μοχλώ ν α πό
μ ονω τικό υ λικό. Με το άνοιγμ α του δια κόπτη, αρχίζ ει η συ μ πίεση του
αέρ α μ ε τη βοήθεια του εμβόλου . Ο αέρος αυ τός εξ έρχεται από ειδικά
ακρ οφ ύ σια που υ πάρχου ν στην ακίνητ η επαφ ή. Η κίνηση τ ου εμ βόλου
σ υ γχρ ονίζεται μ ε τη ν κίνηση τω ν κύ ριω ν επαφ ώ ν του διακό πτη, ώ στε η
παρ οχή του αέρα να είναι πολύ δυ νατ ή, τη στιγμ ή που απο χ ω ρίζονται οι
επαφ ές και το ηλε κτρικό τόξ ο είναι πολύ έντονο. Ο δυ νατός αέρας
β οηθ ά στη διά χυ ση του τόξ ου και την ταυ τόχρον η ψ ύ ξ η του , με
αποτέ λεσμ α να σβήν ει γρήγορα.

Ε ικ όν α 32:Ε ξω τε ρ ικ ή όψ η κ ούφιου μον ω τήρ α κ α ι τομή μ ονω τή ρ α κ α ι

α ρ χή λε ιτουργ ία ς

48
1.26. Διακόπτης Απομόνωσης

Ο Δι ακό πτης Απομ ό νω σης (ΔΑ) στην α γγλική ορο λογία α ν αφ έρεται ω ς
«S ect i onal i z er ». Ο ΔΑ μ πορεί να ανοίξ ει και να κλείσει ότ αν διαρρέετα ι
από ο νομ αστικό ρε ύ μ α δεν μ πορεί ό μ ω ς να ανοίξ ει σε περίπτω σ η
β ρ αχυ κυ κλώ μ ατος . Η δια φ ορά του Δ Α από έν αν ΔΦ β ρίσκεται στο
γεγονός ότι μ πορεί να «α ντιλ αμ βάν εται » και ν α «θυ μ άται » μ ι α
υ περ ένταση λόγω β ραχυ κυ κλώ μ ατος κ α θώ ς επίσης και τη ν διακοπ ή που
ακολου θεί . Ο Δ Α συ νεργάζεται μ ε έ ν αν Δ Ι κ αι πιο συ γκ εκριμ ένα μ ε
του ς κύ κλου ς επανα φ οράς που εκτελεί α υ τός μ ε την βοήθεια του ΗΝ.

Ε ικ όν α 33:Δ ιακ όπ τη ς α π ομ όνω ση ς μ έ ση ς τά ση ς

Μ ι α β ασική ρύ θμ ιση του ΔΑ είν αι τ α ζ εύ γη «υ περέν τασης – διακο πής »

που θ α μ ετρήσει ο ΔΑ και στη συ νέχει α θα ανοίξ ει. Η ρύ θμ ιση μ πορεί
να πάρει τιμ ή 1,2,3. Γ ια παράδειγμ α α ν η ρύ θμιση πάρει την τιμ ή 2 ο
ΔΑ θ α ανοίξ ει εφ ό σον μ ετρήσει 2 ζεύ γη «υ περέντ ασης – διακο πής ».
Στην συ νέχεια δί νεται ένα π αράδει γμ α για την κα τ ανόηση της
λει του ργίας ενός ΔΑ.

49
Έσ τω ότι συ μ βαίνει κάποιο σφ άλμ α σ ε μ ια εναέρια γραμ μ ή ΜΤ που
τρ οφ οδοτεί κατα να λω τέ ς και προστα τ εύ εται στην αρχή τ ης από έναν
Δ Ι(Σ χ.2.25). Ο Δ Ι μ πορεί να εκτε λεί κύ κλου ς επαναφ οράς σύ μ φ ω να με
το Σχ.2.21. Ας υ πο θέσου μ ε τώ ρα ότι σε μ ια διακ λάδω ση τ ης γραμ μ ής
υ πάρ χει κ ατα να λω τή ς που έχει σ αν μ έσο προστασί ας έναν Δ Α και ότι το
σ φ άλμ α υ πάρχει μ ετά από τον ΔΑ.. Στην περί πτω ση αυ τή, ο ΔΑ
αντι λ αμ βάνεται μ ια υ περένταση χω ρίς όμ ω ς να μ πορεί να α νοίξ ει. Ο Δ Ι
όμ ω ς μ ετά το σφ άλμ α θα α νοίξ ει κα ι θα εκτελέσει το υ ς κύ κλους
επαν αφ οράς . Tην δι ακοπ ή όμ ω ς την αντ ιλαμ βάνεται και ο Δ Α, ο οποίος
θ υ μ άται ότι υ πή ρξ ε ένα ζεύ γος «υ περέντ ασης – διακο πής ». Ο Δ Ι κλείνει
μ ετά από κά ποιο χρόνο ενώ το αρχικό σφ άλμ α εξ ακολου θεί να υ πάρχει
και ο ΔΑ αν τιλαμ βά νεται και πάλι μ ια υ περένταση. Στη συ νέχεια, ο Δ Ι
ξ ανανοίγει και ο Δ Α αντι λαμ βάνετ αι μ ια διακο πή. Ο Δ Α μ ετράει τώ ρ α
ένα δεύ τερο ζεύ γος «υ περέ ντασης – διακοπής ». Εά ν ο ΔΑ είναι
ρ υ θ μ ι σμ ένος να ανοίξ ει αφ ού μ ετρήσει 2 ζεύ γη «υ πε ρέντασης –
δι ακοπ ής » τότε ανο ίγει κατ ά το διάστη μ α που ο Δ Ι είν αι ανοιχτός , Σε
αντί θ εση περίπ τω ση συ νεχίζεται ο κύ κλος επαν αφ ορά ς μ έχρι να
μ ετρ ήσει ο ΔΑ 3 ζεύ γη επ αναφ οράς , η ο ποία εί ναι κα ι η μ έγιστη
ρ ύ θ μ ι ση του .

Ο μ ηχανισμ ός κ ατα μ έτρησης ενός ζεύ γου ς «υ περέ ντασης – διακο πής »
λει του ργεί μ ε τη λογική της μ νήμ ης . Έτσι ο ΔΑ μ πορεί να «θυ μ άτ αι »
γι α κά ποιο χρόνο τ ην κα τάστασ η λειτο υ ργίας του . Αν όμ ως ο ΔΑ έχει
μ ετρ ήσει μ όνο ένα ζεύ γος «υ περέντ ασης – διακοπής » και στ ην συ νέχει α
σ ταμ ατήσει να υ φ ίσταται το σφ άλμ α, ο ΔΑ σε ένα νέο διαφ ορετικό
σ φ άλμ α α πό το προ ηγού μ ενο, το οποίο συ μ βαίνει μ ετά από αρκετή ώ ρ α
θ α μ ετρήσει ένα δε ύ τερο ζεύ γος «υ περ έντασης – δια κοπή ς » , αφ ού θ α
«θ υ μ ά ται » το πρώ τ ο. Έτσι, αν η ρύ θμ ιση είναι στο 2 θα α νοίξ ει ο ΔΑ
ενώ σ την πρ αγμ ατικ ότητα έχει δημ ιου ργηθεί ένα ζεύ γος «υ π ερέντασης –
δι ακοπ ής » που αφ ο ρά το νέο σφ άλμ α . Γ ι’ αυ τό είναι α ναγκ αίο να
«ξ εχν άει » ο ΔΑ μ ετ ά α πό κάποιο χρόνο επα αναφ ορ άς . Επίσ ης υ πάρχει
και ο χρόνος ανοί γμ ατος δηλα δή ο χρόν ος που θα μ εσολαβήσει μ έχρι να
δοθ εί εντολή να ανο ίξ ει ο ΔΑ εφ όσον φ υ σικά έχει μ ετρήσει τον αριθμ ό
ζευ γώ ν στον ο ποίο έχει ρυ θμ ιστεί. Κατ ά το κλείσιμ ο του δ ιακόπτ η, σ ε
ένα κύ κλω μ α δημ ιου ργείται για πολ ύ μικρό χρόνο ρεύ μ α πολλα πλ άσι ο
του ονομ αστικού ρεύ μ ατος του διακόπτη. Το ρεύ μ α αυ τό ονομ άζεται
ρ εύ μ α ζεύ ξ ης , το οποίο είναι πο λύ μ εγάλο ότ αν υ π άρ χει κ άποιος
μ ετασ χημ ατιστής . Ε πειδή το ρεύ μ α αυ τό δεν αποτελεί σφ ά λμ α, υ πάρχει
ρ ύ θ μ ι ση ώ στε να αμ ελεί ται για κ άποιο χρόνο και να μ ην το
αντι λ αμ βάνεται ο Δ Α ω ς υ περένταση. Το ρεύ μ α ζεύ ξ ης ρυ θμ ίζεται σ ε
πολλ απ λάσια του ον ομ αστικού ρεύ μ ατος του διακόπτη. Μπο ρεί να πάρει
τι μ ές 1, 2, 4, 6, 8 φορές του ονομ αστικού ρεύμ ατος . Σε ένα ΔΑ υ πάρχει
η δυ νατότητα ν α ρυ θμ ιστεί κα ι η τιμ ή του ρεύμ ατος που θα θεω ρηθεί ως
σ φ άλμ α α πό τον δι ακόπτ η. Ε πειδή έχο υ μ ε σφ άλμ ατα ω ς προς γη και
σ φ άλμ ατα μ εταξ ύ φ άσεω ν υ πάρχου ν αντίστοιχ α δυ ο διαφ ορετικές
ρ υ θ μ ί σεις : μ ια ρύθμιση για τα σφ άλμ ατ α γης και μ ια για τα σφ άλμ ατα

50
μ εταξ ύ φ άσεω ν. Γ ενικά, η ρ ύ θμ ιση της έντασης γίνεται μ ε βυ σμ ατικές
αντι σ τάσεις , οι οποίες τοποθετού νται πάνω στην ηλε κτρονι κή πλ ακέτ α
του ΔΑ. Υπάρχου ν πίνακες που δείχνου ν το κατάλλ ηλο μ έγεθος της
αντί σ τασης που πρ έπει να τοποθετ ηθ εί για να ρυ θμ ιστεί το ρεύ μ α
σ φ άλμ ατος στην επιθυ μ ητή τιμ ή. Επισημ αίνεται ότι το ρεύ μ α
σ φ άλμ ατος γης ρυ θμ ίζεται σε μ ικρότερες τιμ ές σε σχέση μ ε το ρεύμ α
σ φ άλμ ατος φ άσεω ν. Συ νοπτικά ένας Δ Α έχει τις εξ ής ρυ θμ ίσεις : 􀂾
ρ ύ θ μ ι ση του αριθμ ού τω ν ζευ γώ ν «υ πε ρέντασης – δι ακο πή ς » 􀂾 χρόνο
μ νήμ ης σε sec που είναι ο χρόνος , που μ πορεί ο ΔΑ ν α «θυ μ άται » 􀂾
χρ όνος επα ναφ οράς σε sec, που είν αι ο χρόνος που απ αιτ είται για να
«ξ εχάσει » τις κατ α μ ετρήσεις και να έρθει στην αρχική το υ κατάστασ η
􀂾 χρ όνος ανοίγμ ατος σε κύ κλου ς , ο χρόνος που μ εσολαβεί μ έχρι να
ανοί ξ ει ΔΑ 􀂾 ρ εύ μ α ζεύ ξ ης που πρέ πει να αμ ε ληθεί από τον διακό πτη Η
τάσ η έ χει συ χνότ ητα 50 Hz δη λαδ ή η κυ μ ατομ ορφ ή της τάσ ης
επαν αλαμ βά νεται 50 φ ορές το δευ τερόλε πτο. Έ τσι ο χρόνος σε κύ κλου ς
δεί χνει του ς κύ κλου ς που θα κάνει η τάση μ έχρι να δοθεί εντολή να
ανοί ξ ει ο δι α κόπτ η ς , και φ υ σικά είναι κάτω τω ν 50. Στο κεφ άλ αιο 4
υ πάρ χου ν φ ω τογραφ ίες , στις οποίες παρου σιάζοντ αι οι ΔΑ και οι
ρ υ θ μ ί σεις τω ν ΔΑ u960 που αναφ έροντα ι παρα πάνω .

1.27. Διακόπτες Αυτόματης Επαναφοράς (Δ/ΑΕ)

Ένας Δ/ ΑΕ συ νοδεύ εται πάντ α από έν α ν ηλεκτρονι κό πίν α κα ελέγχου ή

«R ecl os e C ont rol s », κατά λλη λο για τη ν λειτου ργία του διακόπτ η. Τα
τεχνι κά συ νεργεία της Δ.Ε.Η το ονομ άζου ν « C ont rol l er » Α πό τον
«C ont rol l er » γί νοντ αι οι χειρισμ οί ηλε κτρονικά για να α νοίξ ει ή να
κλεί σ ει ο διακό πτη ς . Στον C ont rol l er γίνονται ό λες οι ρ υ θμ ίσεις γι α
του ς Δ Ι. Ο C ont r ol l er περιέχει δηλ αδή του ς η λεκτρο νόμ ου ς του
δι ακόπ τη, που ελέγχ ου ν την λειτου ργία του διακόπτη κ αι είναι σε θέσ η
να δώ σου ν εντολή να ανοίξ ει σε περίπτω ση σφ άλμ ατος . Στο κυ ρίω ς
σ ώ μ α του διακό πτ η δια κρίνει κ ανείς εύ κολα του ς μ ονω τήρες που
σ υ νδέονται οι αγω γ οί και το χώ ρο μ έσα στον οποίο γίνετ αι η σβέση του
τόξ ου . Ο διακόπτης παίρνει εντο λές από τον C ont rol l er για να ανοίξ ει ή
να κλείσει. Ο δια κ όπτης συ νδέεται μ ε τον C ont rol l er μ ε ένα κα λώ δι ο
έτσ ι ώ στε να γίνο νται οι χειρι σμ οί του διακόπ τη από απόστ αση,
πρ οσ φ έροντας ταυ τ όχρονα κ αι ασφ άλε ια στου ς χειριστές . Ένας Δ/ ΑΕ
μ πορ εί να είναι είτε μ ονοφ ασικός είτε τριπολικός .

1.27.1. Τ ρ ιπ ολικ οί Δ / ΑΕ

Οι τρ ι πο λικοί Δ/ ΑΕ μ πορού ν να χω ριστ ού ν στου ς διακόπτε ς ελαίου κ αι

σ του ς ξ ηρού τύ που μ ε «κ εν ό », οι οπο ίοι είναι πιο σύ γχρ ονοι. Στου ς
τρ ι πολικού ς Δ/ ΑΕ μ ε δοχείο λ αδιού δια κρίνου μ ε του ς τύ που ς R E, WE
και τον R VE. Οι παρ απά νω τύ ποι διαφ έρου ν σ τα τεχ νικά

51
χαρ ακ τηριστικ ά του ς . Οι Δ/ ΑΕ εί ναι σ ε θέση ν α εκ τελού ν ξ εχω ριστά
κύ κλου ς επαναφ ορά ς για σφ άλμ ατα γη ς και σφ άλμ ατα φ ά σεω ν μ ε την
β οήθ εια, φ υ σικά, τ ου «C ont rol l er » Στ ον «π ίν ακ α ελέ γχου μ πορού ν να
ρ υ θ μ ι στού ν τα παρα κάτω μ εγέθη:

 Η ελάχισ τη έντ αση διέγερσης για σφ άλ μ ατα φ άσεω ν και γη ς χω ριστά

 Οι καμ πύ λες χρονικ ής καθυ στέρησης κα ι στιγμ ιαίας λειτου ργίας
 Ο αριθμ ός πτώ σεω ν του διακόπτ η που θα οφ είλεται στο Σ.Λ και Χ.Κ
 Οι χρόνοι επα νάζευ ξ ης
 Ο χρόνος επαν αφ οράς σε αρχική κατ άστ αση.

Στου ς Δ/ ΑΕ υ πάρχο υ ν και δι ακό πτες «δ έσμ ευ σης » κά ποιας λειτου ργίας
δηλαδ ή προσω ρινό σταμ άτημ α μ ιας συ γκεκριμ ένης λειτου ργίας .
Υπάρ χου ν διακό πτε ς δέσμ ευ σης της επαν αφ οράς και της λειτου ργίας
από σ φ ά λμ ατα γ ης . Το πηνίο ζεύ ξ ης είναι αυ τό που θα δώ σει την
«ε ντο λή » σ το ελ ατή ριο τω ν επαφ ώ ν του διακό πτη για ν α κ λ είσου ν ή να
ανοί ξ ου ν οι επαφ ές . Το πηνίο αυ τό τρ οφ οδοτείται απευ θε ίας από τ ην
τάσ η του δικτύ ου ΜΤ. Έτσι για ν α μ πορέσει να λε ιτου ργήσει ο
δι ακόπ της πρέ πει το πηνίο αυ τό ν α έ χει μ όνιμ α τάση, τ ην ο π οία π αίρνει
από τ ην μ ια πλευ ρά του δικτύ ου που υ πάρχει η τάση. Αυ τό σημ αίνει ότι
ο Δι ακόπ της πρέπει να τοποθετ ηθεί μ ε συ γκεκριμ ένο τρόπ ο έτσι ώ στε οι
αγω γοί που φ έρου ν τάση να βρίσκ ονται α πό τ ην π λευ ρά όπου
τρ οφ οδοτείται το π η νίο ζεύ ξ ης . Γ ι αυ τό τον λόγο υ π άρχει ει δική ένδειξ η
πάνω στο κ απ άκι τ ου Διακόπ τη, που δ είχνει τις επ αφ ές π ου πρέπει ν α
μ που ν οι αγω γοί πο υ φ έρου ν τάση. Στη ν αντίθετ η περί πτω ση το π ηνί ο
δεν θ α είναι υ πό τάση κ αι δεν θ α μ πορέσει να λε ιτου ργήσει ο
δι ακόπ της . Στη ν π αρακά τω εικόν α φ αίνεται έ νας π αλιό ς Δ/ ΑΕ της
Εται ρ ί ας Mc -G raw Edi son τύ που R VE.

52
Ε ικ όν α 34 : Π α λιός Δ / ΑΕ τη ς Ε τα ιρ ία ς Mc - Graw E d i son τύπ ου RVE

Στην ει κόνα φ αίνον ται το δοχείο λαδιο ύ (1), οι μ ονω τήρες -ακροδέ κτες
(2), σ το πάνω μ έρος τω ν οποίω ν συ νδέονται οι τρεις φ άσεις του δικτύ ου
που βρίσκονται υ πό τάση κ αι οι μ ονω τήρες , στου ς οποίου ς θ α
σ υ νδεθού ν οι τρεις φ άσεις που θέλου μ ε να τροφ οδοτήσο υ μ ε (3). Στο
κόκκι νο κα πάκι (4 ) που φ αίνεται στην ε ικόνα υ πάρ χει μ ια υ ποδοχή γι α
να σ υ νδεθεί μ ε ένα κα λώ διο ο C ont rol l er. Επίσης φ αίνεται η
πρ οει δοποιητι κή πιν ακίδα για του ς ακρο δέκτες στου ς οποίου ς πρέπει ν α
σ υ νδεθού ν οι αγω γοί υ πό τάση (7). Σε όλου ς τους Δ/ ΑΕ υ πάρχει και
χει ρ οκίνητ η λειτου ργία του διακόπτ η σε περίπτω ση που ο C ont rol l er
πάθ ει κά ποια βλάβ η. Επίσης υ πάρχει ένδειξ η για την κα τάσταση του
δι ακόπ τη «OP EN », «C LOS E » Επίση ς φ αίνεται η λαβ ή για τη ν
χει ρ οκίνητ η λειτου ργία (5) καθώ ς επίσης και η ένδειξ η «OP EN »,
«C LOS E » ( 6). Τέλο ς υ πάρχει σύ στημ α το οποίο στέλνει πληροφ ορίες

53
γι α την κα τάστασ η του διακόπ τη α νο ιχτός ή κ λειστός σε διάφ ορ α
σ ημ εί α (π.χ σε έν αν υ ποσταθμ ό).

1.27.2. Δ / ΑΕ Ξ ηρ ού Τ ύπ ου

Ένας νέος τύ πος Δ/ ΑΕ είναι ο « Nov a 27 » της C ooper. O διακόπ της

εί ναι ξ ηρού τύ που μ ε μ που κάλες «κ ε νού ». Ο Δια κό πτης αυ τός
χρ ησ ι μ οποιεί το κενό για την σβέση του τόξ ου αντί λάδι. Έχει και
αυ τός τις ίδιες ακριβώ ς λειτου ργίες, όπω ς οι προηγού μ ενοι. Μι α
λει του ργική διαφ ορ ά είναι ότι εδώ δεν παίζει ρόλο σε ποια πλευ ρά θ α
τοποθ ετηθού ν οι αγ ω γοί τω ν φ άσεω ν που βρίσκονται υ πό τάση. Αυ τό
γί νεται επειδ ή η λ ειτου ργί α του τύ που αυ τού δεν εξ αρτάται α πό το
πηνί ο ζεύ ξ ης αλλά από έν α μ ικρό κι νητήρα, ο οποίος ανοίγει κ αι
κλεί νει τις επαφ ές . Ο κινητήρας τροφ οδοτείται από ξ εχω ριστό κύ κλω μ α
χαμ ηλής τάσης α πευ θείας από το ν C ont rol l er του διακό πτη.
Παρ ατηρείτ αι επίση ς ότι δεν είναι τόσο μ εγάλος όσο ο R VE και ο
χώ ρ ος που γίνεται η σβέση του τόξ ου ε ίναι πο λύ μ ικρότερο ς από πριν.
Αυ τό οφ είλεται στις καλύ τερες μ ονω τικές ιδιότητες του κενού από τα
μ ονω τικά λά δια. Έ ν ας δια κόπ της κενού είναι πιο οικο λογι κός και δεν
υ πάρ χει περίπτω ση να εκραγεί ό πω ς ένας διακόπτης λ αδιού ρυ παίνοντας
τον χώ ρο που βρίσκεται. Στου ς Διακό πτες λ αδιού πρέπει να γίνετα ι
κάθ ε 2 - 3 χρόνια έλ εγχος τω ν μ ονω τικώ ν ιδιοτήτω ν του λαδ ιού . Γ ενικά
όλοι οι Διακ ό πτες ξ ηρού δεν απαιτού ν πολύ μ εγάλη συ ντήρ ηση όπω ς οι
Λ αδι ού , βέβαια είναι ακριβότεροι από τ ου ς Διακόπτες Λ αδιού .

Ε ικ όν α 35 : Δ / ΑΕ Ξη ρ ού Τ ύπ ου

54
1.27.3. Μον οπ ολικ οί Δ / ΑΕ

Οι μ ονοπολικοί δι α κόπτες συ νδέονται ο κάθε ένας σε μ ι α φ άση κ αι

λει του ργού ν ανεξ άρ τητα από τ ου ς δια κό πτες τω ν άλ λω ν 2 φ άσεω ν. Έτσ ι
σ ε ένα μ ονοφ ασικό σφ άλμ α λειτου ργεί μ όνο ο αντίστοιχος Δ/ ΑΕ της
φ άσ ης , που υ πάρχει το σφ άλμ α. Με αυ τ ό τον τρόπο δι ακό π τεται μ όνο η
μ ί α φ άση κ αι ενοχ λ ού νται μ όνο οι κ ατα ναλω τές της φ άσης αυ τής ενώ οι
κατα ναλω τές που συ νδέονται στις ά λλες 2 φ άσεις συ νεχίζου ν να
β ρ ί σ κονται υ πό τάσ η. Ω στόσο σε μ όνιμ ο σφ άλμ α μ πορούν να πέσου ν
και οι τρείς διακό πτες όταν είν αι εφ οδιασμ ένοι μ ε μ ηχανισμ ό που
παρ ασ έρνει σε π τώ ση και του ς υ πόλοιπου ς . Στου ς μ ονοφ ασικού ς Δ/ ΑΕ
η ανί χνευ ση και διε ρε ύ νηση τω ν σφ αλμ άτω ν γίνεται ξ εχω ριστά για κάθ ε
μ ι α φ άση χω ρίς ό μ ω ς να γίνεται δι αχω ρισμ ός σφ αλμ ά τω ν μ εταξ ύ
φ άσ εω ν και γ ης . Οι μ ονοπολικοί Δ/ ΑΕ σ ε αντίθεση μ ε του ς τριπολικού ς
δεν δι αθέτου ν η λεκ τρονικό σύ στημ α ελ έγχου δηλ αδή δε ν έ χου ν πίνα κα
ελέγχου ( C ont ro l l er ) αλλ ά διαθέτου ν υ δραυ λικό σύ στημ α ελέγχου . Η
υ περ ένταση α νιχνεύ εται από έ να σω λ ην οειδές πηνίο, το οπο ίο βρίσκεται
σ ε σ ει ρά μ ε το κύ κ λ ω μ α ισχύ ος απ’ όπο υ περνάει το ρεύ μ α του φ ορτίου
και το ρεύ μ α σφ άλματος . Το ονομ αστικό ρεύ μ α του διακόπτη, η έντασ η
δι έγερ σης καθώ ς και η ικανότ ητα διακοπ ής εξ αρτώ νται από την
ονομ αστική τιμ ή το υ πηνίου

Ε ικ όν α 9:Μον οπ ολικ οί Δ / ΑΕ

55
Το σ ύ στημ α ελέγχο υ λειτου ργεί μ ε το λάδι του Δ/ ΑΕ. Ένας πολύ πλο κος
μ ηχανισμ ός βαλβίδω ν λαβύ ρινθω ν και εμ βόλω ν ρυ θμ ίζει την ταχύ τη τ α
ρ οής του λαδιού και μ ε τον μ ηχανισμ ό α υ τό μ πορού ν να ελε γχθού ν :

 Η χαρα κτηριστικ ή κ αμ πύ λη έντ ασης - χρ όνου του διακόπτη

 Ο χρόνος επαν άζευ ξ ης που είναι 1,5 sec
 Ο αριθμ ός λειτου ργιώ ν μ ε Σ.Λ και ΧΚ
 Ο αριθμ ός λειτου ργιώ ν για τελι κή π τώ ση του Διακόπτ η
 Ο χρόνος επαν αφ οράς σε αρχική κατ άστ αση

Στον πίνα κα δίνον τα ι τα ονομ αστικά στο ιχεία μ ονοφ ασικώ ν Δ/ ΑΕ τύ που
Ε που χρησιμ οποιού νται α πό την Δ.ΕΗ:

Π ίν α κ α ς 2 :Ο ν ομ α στικ ά Στοιχε ία 1Φ Δ/ ΑΕ τύπ ου Ε

1.27.4. Recl oser Con trol τ ου Δ / ΑΕ

O Πί να κας Ε λέγχου ή C ont rol l er του Δ/ ΑΕ R VE είν αι ο F3 και φ αίνετ αι

σ την εικόνα 10 Ο F 3 είναι παλιός τύ πο ς C ont rol er, όπω ς φυ σικά και ο
αντί σ τοιχος Δ/ ΑΕ που ελέγχει. Έτσι όλες οι ρυθμ ίσεις γίνονται μ ε
ηλεκτρονι κό τρόπο χρησιμ οποιώ ντας η λεκτρονι κά στοιχεί α πάνω στην
πλα κέτα του C ont rol er. Με αυ τόν τον τρό πο ελέγ χεται:

 Το ελά χιστο ρεύ μ α Διέγερσης σε σφ άλμ ατα γης και φ άσεω ν

ξ εχω ριστά
 Οι χαρα κτηριστικές έντασης -χρόνου φ άσ εω ν και γης
 Ο αριθμ ός κύ κλω ν λ ειτου ργίας μ έχρι την τελική πτώ ση
 Ο αριθμ ός λειτου ργίας του ΗΝ φ άσεω ν και Γ ΗΣ

Ο πί νακ ας ελέγχου συ νδέεται μ ε καλώ διο μ ε τον Δ/ ΑΕ σε ειδική

υ ποδοχή όπω ς ανα φ έρθηκε παραπ άνω . Βέβαια η τάση καθώ ς και το
ρ εύ μ α που θα ελέγ χει ο Πίνα κας Ε λέγ χου πρέπει ν α είναι σε σχετικά
χαμ ηλές τιμ ές . Γ ι αυ τό υ πάρχει ένας ΜΣ μ έτρησης τάσ ης και ένας

56
μ ετασ χημ ατιστής έν τασης μ έσα στ ον Δ / ΑΕ πριν συ νδεθεί ο Πίνακ ας
ελέγχου μ ε τον Δ/ Α Ε.

Ε ικ όν α 37 : O Π ίν ακ α ς Ε λέ γ χου του Δ/ΑΕ RVE

Παρ απ άνω φ αίνετ αι ο Πίνακας Ελέ γχου F3,όπου υ πάρχου ν δ ύ ο περιοχές

ελέγχου . Οι δύ ο π εριοχές ξ εχω ρίζου ν από το χρώ μ α. Στην μ αύ ρ η
περ ι οχή που κα λύ π τει και το μ εγ αλύ τ ερο μ έρος της εικόνας η Δ.Ε.Η
μ πορ εί να κάνει ό λε ς τις ρυ θμ ίσεις του διακόπ τη ενώ σ τη κ άτω π λευ ρ ά
που έχει ασημ ί χρώ μ α μ πορού ν να γίνο υ ν κάποιοι β ασικοί χειρισμ οί. Ο
κατα ναλω τ ής μ ιας εγκατ άσταση έχε ι πρόσβαση μ όνο στην ασ ημ ί
περ ι οχή για ν α μ π ορέσει να κλείσει ή να ανοίξ ει τον δ ιακόπτ η ενώ
απαγορεύ εται να έχ ει πρόσβαση σ τη πε ριοχή που γίνονται οι ρυ θμ ίσεις
από τη ν Δ.Ε.Η. Η περιοχή τω ν ρυ θμ ίσεω ν δεν είναι ορατή α πό τον
Καταν αλω τ ή.

Στο σ ήμ α φ αίνοντ αι οι διάφ ορες ρυ θμίσεις που κάνει η Δ.Ε. Η :

α) Ελά χιστο ρεύ μ α διέγερσης (1): Γ ια να ρυ θμ ιστεί το ελάχιστο ρεύ μ α

δι έγερ σης τοποθετού νται αντιστάσεις , οι οποίες ανάλογα μ ε το μ έγεθος
του ς ρυ θμ ίζου ν και το ρεύ μ α διέγερσης . Στο Σχ. υ πάρχο υ ν τέσσερι ς
αντι σ τάσεις (1) έτσ ι ώ στε να ρυ θμ ιστεί το ρεύ μ α διέγερσης ξ εχω ριστ ά
γι α τι ς τρεις φ άσεις αλλ ά και γι α τη γη . Στη συ γκεκριμ ένη περίπτω σ η

57
παρ ατ ηρεί κ ανείς ότ ι το ε λάχιστο ρεύ μ α διέγερσης για τις τ ρεις φ άσει ς
ανέρ χεται στ α 140 Α ενώ για την γη στ α 50 Α (1).

β ) Χαρακ τηριστικές έντασης – χρόνου (2): Όπω ς ακριβώ ς και πριν έτσ ι
και εδώ ρυ θμ ίζεται ξ εχω ριστά η χαρ α κτηριστική τω ν φ ά σεω ν και της
γης . Η κάθε χαρακ τηριστική ρυ θμ ίζεται από 2 ηλεκ τρονι κά στοιχεί α
που χαρα κτηρί ζοντ αι απ ό ένα ν αριθμ ό ή γράμ μ α (2). Σύ μ φ ω να μ ε
πί νακ α του κατασκ ευ αστή επιλέγοντ αι τα κατάλ λη λα στο ιχεία για ν α
επι τευ χθού ν οι επιθυ μ ητοί χρόνοι διέγερσης για μ ια συ γκεκριμ ένη τιμ ή
ρ εύ μ ατος . Εδώ για την χ αρακ τηριστική της γης έχου ν το π οθετηθεί τα
σ τοι χεία 1 και 13 ενώ για την χαρα κτη ριστική τω ν φ άσεω ν τα στοιχεί α
μ ε το γράμ μ α R και E.

γ) Αριθμ ός λειτ ου ργίας τω ν Η Ν φ άσεω ν, γης και κύ κ λω ν

επαν αφ οράς (3): Κ ατ ά τη ν εκ τέλεση τω ν κύ κλω ν επ αναφ ορά ς μ πορού μ ε
να ρ υ θμ ίσουμ ε τους κύ κλου ς επαναφ οράς που θα πραγμ ατοποιηθού ν
μ έχρ ι την τελικ ή π τώ ση του Δ/ ΑΕ( LO C KOUT). Επίσης μ πορού μ ε να
ρ υ θ μ ί σου μ ε τον αριθμ ό λειτου ργίας του ΗΝ φ άσ εω ν (P hase, Ground t ri p
S ocket ) και γης κα τά την διάρκει α τω ν κύ κλω ν επαν αφ οράς , όπου ο
κάθ ε ΗΝ λειτου ργεί τόσες φ ορές όσες είναι η ρύ θμ ιση του και στην
σ υ νέχεια βγαίνει ε κ τός . Οι ρυ θμ ίσεις αυ τές (3) χρησιμ οπο ιού νται γι α
λόγου ς επιλεκτικ ής συ νεργασίας του Δ/ ΑΕ μ ε τα μ έσα προστασίας που
υ πάρ χου ν στην γρ αμ μ ή.

δ) Χρ όνος επαν αφ ο ράς στην αρχικ ή κ ατάστασ η(4): Με τ ην ρύ θμ ισ η

αυ τή επιτυ γχάνετ αι ο χρόνος σε S ec, στον οποίο ο Δ/ ΑΕ θα είναι σ ε
Θέσ η να «ξ ε χάσει » τα σφ άλμ ατ α που έχου ν συ μ βεί καθώ ς και του ς
κύ κλου ς επα ν αφ ορά ς που έχει κάνει. Εδ ώ ο χρόνος αυ τό έχε ι καθοριστεί
σ τα 45 sec (4).

Στον Πίν ακ α ε λέγχ ου υ πάρχει έν ας μ ετρητής (5 ), ο ο πο ίος μ ετράει

πόσ ες φ ορές άνοιξ ε και έκλεισε ο Δ/ ΑΕ. Μετά από κά ποι ο
σ υ γκεκριμ ένο αριθμ ό λειτου ργίας του Διακόπτη πρέ πε ι να γίνει
σ υ ντήρηση του Δ/ ΑΕ, όπω ς για παράδειγμ α ο έλεγχος της ποιότητας του
λαδι ού . Ο αριθμ ός αυ τός καθορίζεται α π ό τον κατ ασκευ αστή .

Στην ασ ημ ί περιοχ ή όπου έχει πρόσ βαση και ο κατ αν αλω τής της
εγκατ άστασης , το βασικότερο στοιχεί ο είναι ο μ αύ ρος μ οχλός που
αποτε λεί τον Γ ενι κό Διακό πτη του Δ/ ΑΕ . Η ένδειξ η «T R IP » υ ποδηλώ νει
ότι οι επαφ ές του Δ/ ΑΕ είναι κλεισ τές ενώ η ένδειξ η «C LOS E »
σ ημ αί νει ότι οι επαφ ές του διακόπτη είναι ανοιχτές . Στην ασημ ί
περ ι οχή παρατ ηρεί κανείς κ άποιου ς μ ικρού ς διακόπτ ες για να
δεσ μ εύ σου ν κάπ οια συ γκεκριμ ένη λειτο υ ργία του διακό πτη όπω ς επίσης
και γι α ν α γίνει κ άπ οιος απλός έλεγ χος . Έτσι υ πάρχου ν δια κοπτά κια (6 )
γι α να γίνει δέσμ ευ ση της λειτου ργίας του ΗΝ φ άση ς ή για ν α
σ ταμ ατήσει να εκ τε λεί ο Δ/ ΑΕ κύ κλου ς επαναφ οράς και σ την επόμ ενη

58
πτώ σ η ν α παραμ είν ει ανοιχτός . Ε πίσης υ πάρχει έ να διακο πτάκι (7) γι α
έλεγχο τω ν φ ω τεινώ ν ενδείξ εω ν και για να γίνει έλεγχος αν ο διακόπτ ης
μ πορ εί να βγει εκτό ς ( Lockout ). Οι νεό τεροι τύ που Δ/ ΑΕ συ νοδεύ ονται
μ ε C ont rol er, που είναι πλέον ψ ηφ ιακοί. Οι ρυ θμ ίσεις σε αυ τούς
ει σ άγονται μ ε το πληκτρολόγιο, που βρίσκεται πάνω στη κ ονσόλα, στο
s oft ware του C ont rol er. Στου ς ψ ηφ ιακούς ελεγκτές έχου μ ε πάρα πολ λές
λει του ργίες πέρα απ ό τις βασικές που είχαν οι πα λιότεροι ελεγκτές που
αναφ έρθηκ αν παρ απ άνω . Γ ια παράδειγμ α μ πορεί κα νείς να μ ετρήσει τα
ρ εύ μ ατα τω ν φ άσεων, την τάση, την ενε ργή και άεργο ισχύ ς κ.α. Επίσης
μ πορ εί να συ νδεθεί ένας Ηλεκτρονικό ς Υπολογιστής και να πάρου μ ε
δι άφ ορα δεδομ ένα κ αι γραφ ήμ ατα από τ ον ελεγκτ ή.

Και σ ε αυ τού ς του ς ελεγκτές ξ εχω ρίζει η περιοχή τω ν ρυ θμ ίσεω ν που

γί νονται από τ ην Δ. Ε.Η και δε ν επιτρέ π εται σε αυ τήν η πρό σβαση στον
κατα ναλω τ ή καθώ ς επίσης και η περιοχ ή μ ε τις Βασικές λειτου ργίες του
Δ/ ΑΕ που βλέ πει και μ πορεί ν α ε λέ γχει κ αι ο Κ ατα να λω τής . Στι ς
ει κόνες που α κολο υ θού ν φ αίνονται οι πίνα κες ε λέγ χου γ ια τον Δ/ ΑΕ
KVFME κ αι τον Δ/ ΑΕ ξ ηρού τύ που NOVA 27 αντίστοι χα.

Ε ικ όν α 38 : Π ίνα κ ες ε λέ γ χου του Δ / ΑΕ KV FME

59
 Ε ικ όν α 39 : Π ίνα κ ας ε λέ γ χου του Δ / ΑΕ ξ η ρ ού τύπ ου NO VA 27

1.28. Ασφάλειες σκόνης υψηλής ικανότητας διακοπής (HRC)

Β α σικ οί ορ ισμ οί

Ο ν ομ α στικ ή τά σ η (Un )

Εί ναι η μ έγιστη π ολική τάση του δι κτύ ου , στην ο ποία μ πορεί να

ερ γασ θεί συ νεχώ ς η ασφ άλεια. Γ ια το δίκτυ ο μ έ σης τω ν 20 kV, είναι
Un=24 kV. Ά λ λες τ υ ποποιημ ένες ονομ α στικές τάσεις είναι 3.6 , 7.2 , 12
και 17.5 kV. Προφ α νώ ς μ ια ασφ άλεια ονομ αστικής τάση ς 2 4 kV μ πορεί
να ερ γασθεί σε δίκτ υ ο 15 kV, το αντίστ ροφ ο όμ ω ς δεν ισχύει.

Ο ν ομ α στικ ό ρε ύμ α (In )

Εί ναι το ρεύ μ α που μ πορεί να περνά σ υ νεχώ ς μ έσα από τη ν ασφ άλεια,
χω ρ ί ς η θερμ οκρασία της να ξ επεράσε ι του ς 65°C . Οι τυποποιημ ένες
ονομ αστικές τιμ ές τ ω ν ασφ αλε ιώ ν είναι : 6.3, 10, 16, 20, 2 5, 31.5, 40,
50, 63, 80 και 100Α. Το ονομ αστικό ρεύ μ α της ασφ άλειας επιλέγετ αι
από το μ έγεθος τ ου μ ετασχημ ατιστή ισχύ ος , όπω ς φ α ίνεται στον
Πί νακ α.

60
Ε λά χιστο ον ομ α στικ ό ρ ε ύμ α διακ οπ ή ς (I3)

Εί ναι το ε λά χιστο ρεύ μ α που προκα λεί τη ν τήξ η και διακοπ ή της
ασ φ άλειας . Η τιμ ή τ ου I3 είναι 3 ω ς 5 φ ορές το ρεύ μ α In. Σ ημ ειώ νου μ ε
ότι γι α να διακο πεί το ρεύ μ α δεν είναι αρκετό το τ ήξ ιμ ο της ασφ άλειας .
Αν το ρεύ μ α του σφ άλμ ατος είναι μ ικρότερο του 13, η ασφ άλει α
τήκεται αλ λά δεν δι ακόπτε ται απα ρ αίτη τα κ αι το ρεύ μ α. Γ ι ' αυ τό πρέπει
να α ποφ εύ γεται η λε ιτου ργία της ασφ άλε ιας στην περιοχ ή μ ε ταξ ύ In και
Ι3.

Μέ γ ιστο ον ομ α στικ ό ρ ε ύμ α δια κ οπ ή ς (Ι1)

Εί ναι το ρεύ μ α το ο ποίο μ πορεί να διακ όψ ει η ασφ άλεια χω ρίς κίνδυ νο

κατασ τροφ ής τ ης (έ κρηξ η). Η τιμ ή του ρ εύ μ ατος αυ τού κυ μαίνεται από
20 έω ς 80 kA.

Ε ικ όν α 40: Ορ ισμ οί τω ν ρ ε υμ ά των λε ιτουρ γ ία ς μ ια ς α σφάλε ια ς H RC

61
Π ίν α κ α ς 3: Ε π ιλογή α σφά λε ια ς H RC μ ε β ά ση τη ν τά ση λε ιτουρ γ ία ς
κ α ι τη ν ον ομ α στικ ή ισχύ του μ ε τα σχη μ α τιστή .

Τάση Ονομαστική ισχύς μετασχηματιστή (κVA) Ονομαστι

λειτουργίας κή τάση
(kV) 25 50 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 (kV)
3,3 16 25 40 50 50 80 80 100 125 125 160 200 7,2
5,5 10 16 31,5 31,5 40 50 50 63 80 100 125 125 160 160 7,2
6,6 10 16 25 31,5 40 50 50 63 80 80 100 125 125 160 7,2
10 6,3 10 16 20 25 31,5 40 50 50 63 80 80 100 100 125 12
13,8 6,3 10 16 16 20 25 31,5 31,5 40 50 50 63 80 80 100 17,5
15 6,3 10 10 16 16 20 25 31,5 40 50 50 63 80 80 100 17,5
20 6,3 6,3 10 10 16 16 25 25 31,5 40 40 50 50 63 80 24
22 6,3 6,3 10 10 10 16 20 25 25 31,5 40 40 50 50 80 24

1.28.1. Π ω ς λε ιτουρ γ ε ί μ ια α σφά λε ια H RC

Οι ασ φ άλειες σ κόνη ς έχου ν ένα πυ ρήνα από κεραμ ικό υ λικ ό (3), πά νω
σ το οποίο είναι τυλιγμ ένο σε μ ορφ ή σπείρας το τηκτό ( 4). Το τηκτό
εί ναι α πό κράμ α αρ γύ ρου για να έ χει ό σο γίνεται μ ικρότερη αν τίσταση.
Ο τυ λιγμ ένος αγω γός βρίσκεται σε σκόνη χαλ αζία (5 ). Το εξ ω τερικό
περ ί β λημ α είναι απ ό πορσελάνη (2). Όταν το ρεύ μ α ξ επεράσει μ ί α
κρ ί σ ι μ η τιμ ή Ι, τότε τήκετ αι ο αγω γός σ ε ένα ή περισσότερα σημ εία, μ ε
αποτέ λεσμ α η ενέρ γεια που εκλύ ει το τόξ ο να απορροφ άται α πό τη
χαλ αζια κή άμ μ ο που λιώ νει και μ ετατρέπετ αι σε πορσελάνη. Η
αντί σ ταση που παρ εμ βάλλεται στο δρό μ ο του βραχυ κυ κλώ μ ατος είναι
τερ άσ τια και το ρε ύ μ α βραχυ κυ κλώ μ α τος περιορίζεται πρ οτού φ τάσει
σ τη μ έγιστη τιμ ή το υ (κορυ φ ή).

Αυ τό έχει ω ς συ νέπεια, πέρα από την διακοπ ή του σφ άλμ ατος , και το
σ ημ αντικό περιορισμ ό της κορυ φ ής του ρεύ μ ατος βραχυ κυ κλώ μ ατος ,
που σ ε αν τίθετη π ερίπτω ση μ πορεί ν α δημ ιου ργήσει δυ ναμ ικές και
θ ερ μ ι κές καταπονήσ εις στον εξ οπλισμ ό του υ ποσταθμ ού . Οι ασφ άλειε ς
HR C διαθέτου ν και ένα δείκτη λειτου ργίας (6) που συ γκρατείται μ ε
ελατήριο. Ότ αν η α σφ άλεια λειτου ργήσ ει το ελατήριο απε λ ευ θερώ νεται
και ο δείκτ ης εξ έρχεται από το σώ μ α της ασφ άλειας .

Η λει του ργία του δε ίκτη είναι δι πλ ή:

1 . δείχνει ότι η ασφ ά λ εια έχει λειτου ργήσ ει και συ νεπώ ς πρέ πει να
αντικ αταστ αθεί

62
 2 . χτυ πά μ ε δύ ναμ η τ ην άκρ η ενός π λασ τικού μ οχλού που μ ε τη
βοήθεια ενός μ ηχανισμ ού δίνει εντολή απόζευ ξ ης στο διακόπτη
φ ορτίου .

Επει δή οι ασφ άλειε ς σκόνης έχου ν την ικανότη τα να πε ριορίζου ν το

ρ εύ μ α βραχυ κυ κλώ μ ατος , ονομ άζονται και ασφ άλει ες υψ ηλής
ι κανότη τας διακο πή ς (HR C = Hi gh R upt uri ng C ap aci t y)

Ε ικ όν α 41: Τ α μ έ ρη μ ια ς α σφά λε ια ς H RC

1. Ε π α φέ ς
2. Ε ξω τε ρ ικ ός σω λή να ς α π ό π ορ σε λά νη
3. Π υρ ή ν α ς απ ό κ ερ αμ ικ ό υλικ ό
4. Τ η κ τό στοιχε ίο
5. Χα λα ζια κ ή ά μ μ ος
6. Δ ε ίκ τη ς λε ιτουρ γ ίας

1.29. Ρύθμιση Τάσης (Voltage Regulation)

Σε ένα Σ ΗΕ θα πρέπ ει να εξ ασφ αλί ζεται η ορθή κ αι ασφ α λή ς λειτου ργί α
του . Κατά βάση μ ε τον όρο ορθή αναφ ερόμ αστε στην απρόσκοπτ η
παρ οχή υ πηρεσιώ ν στον κατ ανα λω τή καθώ ς και τ η δι ατήρηση τω ν

63
μ εγεθ ώ ν τάσης και συ χνότητας εντός ο νομ αστ ικώ ν ορίω ν. Η ασφ αλής
λει του ργία αναφ έρε ται στις ακίνδυ νες λειτου ργικές κατα π ονήσεις που
θ α πρ έπει ν α είναι α νεκτές από το ν εξ οπ λισμ ό του δικτύ ου .

Το ζήτ ημ α ρυ θμ ίσεω ς ή διατηρήσεω ς της τάσης στα ΣΗΕ, είναι

ι δι αί τερα πολυ σύ νθετο από τη στιγμ ή που τροφ οδοτε ίται από πολλές
πηγές κ αι τροφ οδοτ εί πολ λά φ ορτία. Μ ε άλ λα λόγι α, η δια τήρηση της
τάσ ης δεν είναι δυ νατό να πραγμ ατο π οιηθεί μ ε μ όνο τον έλεγχο μ ιας
γεννήτριας (μ έσω της διεγέρσεώ ς της ), καθώ ς αφ ορά το σύ νολο του
σ υ σ τήμ ατος ηλεκτ ρικής ενέργειας . Γ ια το λόγο αυ τ ό απαιτείτ αι
εξ ει δι κευ μ ένος εξ οπλισμ ός για κάθε ε πίπεδο τάσ ης που θα ανα λαμ βάνει
να την ε πιτηρεί κ αι ρυ θμ ίζει.

Έχου ν αν απτυ χθεί διάφ ορα συ στήμ α τα που εγ καθίσταν ται για την
αντι μ ετώ πιση του ζ ητήμ ατος της ρύ θμ ισης τάσης . Στο κεφ άλαιο αυ τό θ α
γί νει μ ια α ν αφ ορά και σύ ντομ η περ ιγραφ ή σε αυ τά. Ωστόσο, θ α
επι μ εί νου μ ε στην κατεύ θυ νση ρύ θμ ισης τάσης για τα σύ γχρον α
ενερ γητικά δίκ τυ α, δηλαδ ή δίκτυ α μ ε υψ ηλή διείσδυ ση σε ΔΠ, καθώ ς
και σ του ς λόγου ς για του ς οποίου ς ο συ μ βατικός εξ οπλισμ ός ρύ θμ ισης
τάσ ης δεν είν αι σε θέση να φ έρει εις π έρας το έργο του . Ε πιπρόσθετα,
θ α πραγμ ατο ποιηθε ί σύ γκριση στα είδη τω ν ελέγ χω ν (κεντρικού -
αποκε ντρω μ ένου - τοπικού ).

1.29.1. Ρύθμ ιση τά ση ς σε π α θη τικ ά δίκ τυα

Το ζήτημ α της ρύθμ ισης τάσης στα ΣΗΕ παρου σιάζει σημ αντικές
ομ οι ότητες μ ε αυ τό του ελέγχου της συ χνότητας . Συ γκ εκριμ ένα, η
σ υ χνότητα θα πρέπ ει να βρίσκεται σε στενά όρια διακύ μ ανσης στα
πλαί σ ι α της καλ ής λειτου ργίας του δικτύ ου . Ο έλεγχος της συ χνότητας
σ χετί ζεται μ ε το ισοζύ γιο της πραγ μ ατικής (ενεργού ) ισχύ ος στο
σ υ νολικό δίκτυ ο. Εντε λώ ς αντίστοιχα θα πρέπει να διατηρού νται και τα
όρ ι α λειτου ργίας της τάσης του ΣΗΕ, πράγμ α το οποί ο
αντι κ ατοπτρί ζεται στο ισοζύ γιο αέργου ισχύ ος . Γ ενικά, η συ χνότητ α
αποτε λεί δείκ τη ενε ργειακής ισορροπί α ς του συ στήμ ατος , ενώ η τ άσ η
δεί κτης καλ ής λειτου ργία ς αυ τού . Εξ άλλου , η συ χνότητα τυ πικά πρέπει
να εί ναι ενιαία σε όλο το ΣΗΕ (ευ στά θεια), σε αντίθεση μ ε την τάσ η
που δι αφ έρει από ζυ γό σε ζυ γό.

Τα επί πεδα ε πιτρε πτώ ν τιμ ώ ν κ αι τ ω ν δυ ο μ εγεθώ ν θα πρέ πει να

β ρ ί σ κονται αυ στηρ ά στα πλ αίσια τω ν κανο νισμ ώ ν και τ ω ν προτύ πω ν
όπω ς έχει αναφ ερθε ί και σε στην συ χνό τητα γι α το λό γο αυ τό οι ανοχές
σ τη ρύ θμ ιση όπω ς και στ η δια κύ μ ανση της τάσης είναι πολύ
μ εγαλύ τερες . Με άλλα λόγια, η τ άση αποτε λεί μ έγεθος πιο ευ αίσθητο
σ τι ς μ εταβολές το υ φ ορτίου και επ ομ ένω ς τα όρια α κρίβ ειας της
ρ ύ θ μ ι σης τάσης είναι ±1% ενώ για τ η συ χνότητα ±0,03%. Επιπρόσθετα,
γι α τη συ χνότητ α εφ αρμ όζονται π ρω τεύ ου σα και δευ τερεύ ου σα

64
ρ ύ θ μ ι ση, για την τάση είναι επιτρεπτά μ όνιμ α σφ άλμ ατα και για αυ τό
δεν εφ αρμ όζεται δ ευ τερεύ ου σα. Η πρω τεύ ου σα ρύ θμ ιση αφ ορ ά τη
σ υ νεχή παρ ακο λού θηση του μ εγέθου ς ενώ η δευ τερεύ ου σα την
επαν αφ ορά στην κ ανονική τιμ ή. Ενδ εικτικά γι α τη σ υ χνότητα η
πρ ω τεύ ου σα πραγμ ατοποιείται μ έσω συ στημ άτω ν ελέγχου τω ν
κι νητήριω ν ζευ γώ ν τω ν μ ηχανώ ν οι οποίες είναι εφ οδιασμ ένες μ ε
μ ηχανισμ ού ς ρυ θμ ίσεω ς στροφ ώ ν ενώ η δευ τερεύ ου σα από μ ηχανισμ ό
αλλ αγής στροφ ώ ν. [ 10] Ο βασικός λόγο ς για τον οποίο παρ ου σιάζονται
δι ακυ μ άνσεις στα μ εγέθη της τάσ ης και της συ χνότη τας είναι ο ι
μ εταβ ολές τω ν φ ορτίω ν δηλαδή τω ν κ αταν αλώ σεω ν. Κατ ά τη διάρκει α
μ ι ας ημ έρας , εμ φ ανίζονται διάφ ορες μ εταβολές στα φ ορτία, ενώ γενικά
εί ναι εύ κολο ν α π αρ ατηρηθεί ότι μ ια ημ ερήσια καμ πύ λ η φ ο ρτίου μ πορεί
να α ποτε λέσει χαρ α κτηριστικό μ έγεθος ω ς "παρ άθυ ρο" παρ ατήρησης . Η
γενι κή εικόν α είναι ότι τις ώ ρες αιχμ ής (μ έγιστης ημ ερήσιας ζητήσεω ς )
παρ ατ ηρού νται ση μ αντικές πτώ σεις τάσεις στου ς ζ υ γού ς . Στι ς
περ ι πτώ σεις αυ τές πραγμ ατοποιείτ αι επίλυ ση πρ οβλημ άτω ν
β ελτι στοποίησης γι α την κα λύ τερη κα τανομ ή της αέργου πράγμ α το
οποί ο αφ ενός μ ειώ νει τις απώ λειες κ αι αφ ετέρου βελτισ τοποιείται η
οι κονομ ική λε ιτου ργία του ΣΗΕ. Αντίθετα, κα τά τ η διάρκει α
δι ασ τημ άτω ν ελ αχί στου ζητήσεω ς δημ ιου ργείται περίσσευ μ α στο
ι σ οζύ γιο ισχύ ος μ ε αποτέλεσμ α να ε μ φ ανίζονται υ περτ άσεις στους
ζυ γού ς . Σε αυ τές τις περιπτώ σεις η λ ύ ση έγκειται στην απορρόφ ησ η
αέρ γου ισχύ ος πρά γμ α το ο ποίο πο λλ ές φ ορές επιτυ γχάν εται μ ε την
υ ποδι έγερση τω ν σύ γχρονω ν κινητήριω ν μ ηχανώ ν. Το μ ειον έκτημ α τ ης
υ ποδι έγερσης οδηγε ί σε μ είω ση του πε ριθω ρίου ευ στάθειας , για αυ τό
όπω ς θα δού μ ε προτείνονται κι άλ λοι πι ο σύ γχρονοι τρόποι.

1.29.2. Συμ β α τικ ά μέ σα ρ ύθμ ιση ς τ ά ση ς

Παρ ακ άτω παρ ατίθε νται οι συ μ βατικοί τρόποι ρύ θμ ισης της τάσης σ ε
ένα σ υ μ βατικό δί κτυ ο ενώ στη συ νέχει α θα α ποδοθού ν και πι ο σύ γχρονα
μ έσ α .

 Συ στήμ ατα διεγέρσεω ς τω ν γεννητριώ ν: Χρησιμ οποιού νται κατά

κύ ριο λόγο σε δίκτ υ α μ εταφ οράς για α υ τό δεν θα γίν ει εκ τενής
αναφ ορά. Οι ρύ θμ ιση του ρεύ μ ατος διέγερσης μ πορεί να
πραγμ ατο ποιηθεί μ ε πλήθος τεχνικώ ν. Αυ τό που αξ ίζει να
αναφ ερθεί είναι ότι περιλαμ βάνου ν αυ τόμ ατου ς ρυ θμ ιστές τάσης
οι οποίοι ρυ θμ ίζου ν το ρεύ μ α διέγερση ς ώ στε να δι ατηρεί ται η
τάση.
 Συ στήμ ατα α λλ αγής τάσεω ς υ πό φ ορτίο τω ν μ ετασχημ ατ ιστώ ν
ισχύ ος : Σε πολλές περιπτώ σεις οι μ εγάλοι μ ετασχημ α τιστές
ισχύ ος είναι εφ οδιασμ ένοι μ ε μ ηχανισμ ού ς αλλαγ ής λήψ εω ν μ ε
απώ τερο σ κοπό τη μ εταβολή της τάσεω ς εξ όδου . Αν και ο κύ ριος
λόγος για τη χρή ση μ ετασχημ ατιστ ώ ν ισχύ ος είναι για την
μ εταφ ορά ισχύ ος σε διαφ ορετικές βαθμ ίδες τάσης . Ωστόσο, συ χνά

65
 συ ναντάται ο παρ α πάνω μ ηχανισμ ός π ου αναφ έρεται σε αλλ αγή
της σχέσεω ς μ ετασχημ ατισμ ού , επιτελώ ντας κατ ' αυ τόν τρό πο κα ι
το δευ τερεύ ον καθήκον του ελέγχου της δευ τερογενού ς τάσης . Σε
περιπτώ σεις μ ετασχημ ατιστώ ν διανομ ής χαμ ηλής ισχύ ος ή και σ ε
περιπτώ σεις δευ τερογενού ς διανομ ής υ πάρχει η δυ να τότητα
αλλ αγής λήψ εω ν α ν τεθεί ο μ ετασχη μ ατιστής εκτός τ ά σης . Η
τακτικ ή βέβαι α συ νίσταται στη ν τοποθέτηση συ στη μ άτω ν
μ ηχανισμ ώ ν ΣΑΤ Υ Φ (α λλ αγής τ ης τά σης υ πό φ ορτίο - On L oad
T ap C hanger [ O LT C ή LTC )στου ς μ εγαλύ τερου ς μ ετασχημ ατιστές
ΥΥΤ/ ΥΤ κ αθώ ς και ΥΤ/ ΜΤ. Η χρ ήση α υ τώ ν μ ηχανισμ ώ ν δ ύ ναται
να δια τηρήσει την τάση του ζυ γού πρω τογενού ς διασύ νδεσης
σταθερή παρ ά τις μ εταβολές . Το εύ ρος μ εταβο λής γι α
μ ετασχημ ατιστές διανομ ής μ ικρής βάσης ισχύ ος είναι της τάξ ης
του ±5%, ενώ για μ εγαλύ τερου ς που διαθέτου ν ΣΑΤΥΦ είν αι της
τάξ ης ±10 -15% μ ε βήμ ατα μ εταβολ ής 2,5 ή 1,5 %.

Ε ικ όν α 42 α ) Μετα γ ω γή μ έ σω αν τίδρ α ση ς β ) T ap Ch an ger μ ε

ε λε γ κ τή

Τα σ υ στήμ ατα α λλα γής τ άσεω ς βασίζονται σε λει του ργία μ ε

ηλεκτρο κινητ ήρες όπου πραγμ α τοποιείτ αι η μ ετ αγω γή έ τσ ι ώ στε να
εί ναι ταχεία η μ ετάβαση ενώ στο κύ κλω μ α αλλ α γής λήψ εω ν
χρ ησ ι μ οποιού νται αντιστάσεις ή α ντ ιδράσεις (γεφ ύ ρω σης ) για να
μ ει ώ νεται το ρεύ μ α κυ κλοφ ορίας κ αι να περιορίζοντ αι οι σ πινθηρισμ οί .
Τα τελευ ταία χρό νι α μ ε την ανά πτυ ξ η τω ν ηλεκτρο νικώ ν ι σχύ ος έχουν
πρ οταθεί και λύ σεις για την μ εταγω γή μ έσω αυ τώ ν όπω ς φαίνεται και

66
σ την εικόνα 5.1α. Η εντολή για την πραγμ ατο ποίηση χε ιρισμ ού του
μ ετασ χημ ατιστή γίν εται είτε μ ε τηλεχει ρισμ ό είτε σε άλλες περιπτώ σει ς
μ έσ ω αυ τόμ ατου συστήμ ατος ελέγχου μ έσω συ γκριτή κλειστού βρόχου
μ ε δεδομ ένη τάση αναφ οράς ό πω ς φ αίνεται και στ ην ε ικόνα 5.1β .
Λ αμ β άνονται μ ετρ ήσεις στην έξ οδο του μ ετασχημ ατι στή, μ έσω
μ ετασ χημ ατιστή ρε ύ μ ατος γ ια να ευ ρεθεί η τιμ ή του ρεύ μ ατος της
γρ αμ μ ής καθώ ς και μ ετασχημ ατιστή τ άσης για τη ν τιμ ή της τάσης ,
πρ οκειμ ένου να υπολογιστεί δια τη ς μ εθόδου L DC (L i ne Drop
C ompensat i on) η αν άγκη για μ εταβο λή τω ν λήψ εω ν. Το σύ νολο αυ τής
της β αθμ ίδας συ χνά απο καλεί ται αυ τ όμ ατος ρυ θμ ιστής τάσης AVR
(Aut omat i c Vol t age Regul at or) . Γ ια το ν υ πολογισμ ό αλ λα γή ς λήψ εω ν, η
πι ο σ υ νηθισμ ένη και απλ ή περίπτω ση που χρησιμ οποιείται είναι ο
υ πολογισμ ός της πτ ώ σης τάσης ω ς εξ ής : Η συ νάρτηση α ν τιστάθμ ισης
κατά μ ή κος τω ν γρα μ μ ώ ν -η οποία α ποτ ελεί είσοδο του συ γκριτή - είν αι :

𝑉 𝑐𝑜𝑚 =𝑉 2 −𝐼 1 𝑧 1 −𝐼 2 𝑧 2 −⋯

Ε ικ όν α 43: Υπ ολογ ισμ ός π τώ ση ς τά ση ς

Υλοπ οίη ση L DC

 Μετασχημ ατιστές ρύ θμ ισης τάσης Όπω ς αναφ έρθη κε στου ς

περισσότερου ς μ ετασχημ ατιστές ισχύ ος εμ φ ανίζονται μ η χα νισμ οί
ΣΑΤΥΦ για τ η ρύ θμ ιση της τάσης . Υπάρχου ν όμ ω ς και
περιπτώ σεις μ ετασχημ ατιστώ ν χ αμ ηλ ότερης ισχύ ος οι οποίοι
έχου ν σχέση μ ετασ χημ ατισμ ού 1: 1, διότι δεν χρησιμ οποι ού νται
για τον μ ετασχημ α τισμ ό της τάσης αλλά α ποκ λειστικ ά για τη

67
 ρύ θμ ιση της τάσης όπω ς θα εξ ηγηθεί. Οι μ ετασχημ ατισ τές αυ τοί
ονομ άζονται ρυθμι σ τ ές τ άση ς . Πιο αναλυ τικά, έχου ν δυ νατότητ α
αλλ αγής λήψ εω ν μ ε τον ίδιο τρό πο που περιγράφ ηκε κ αι γι α του ς
Μ/ Σ μ ε ΣΑΤΥΦ. Δι ατίθενται σε δυ ο κ ατηγορίες ρύ θμ ισης η μ ι α
αφ ορά α ποκ λειστικά τη ρύ θμ ιση τάσης και η ά λλη που προ σθέτει
φ ασ ική γω νία στο δ ευ τερεύ ον πηνίο. Η συ νδεσμ ολογία αυ το ύ του
είδου ς τω ν μ ετασχημ ατιστώ ν έχου ν τα τυ λίγμ ατά του ς στα ίδι α
σκέλη πυ ρήνω ν.
 Χω ρητική αντιστ άθ μ ιση σειράς ή εγκ άρσια ε πα γω γική
αντιστάθμ ιση τω ν γραμ μ ώ ν Καθώ ς το μ εγαλύ τερος μ έρος τω ν
τροφ οδοτού μ ενω ν φ ορτίω ν σε οποιοδή ποτε επί πεδο τ άσης είναι
επαγω γικού χαρ ακ τήρα, απ αιτείται και κατ ανά λω ση αέργου
ισχύ ος για τη λειτου ργία του ς . Η άεργος η οποί α ζ ητείται απ ό την
κατα νάλω σ η παρέχ εται από το σύ στημ α, το οποίο παρέχει
επιπλέο ν και τις α πώ λειες τις οποίες προ ϋ ποθέτει η ρο ή της
ισχύ ος δια μ έσου τω ν δικτύ ω ν. Πρόσθετη ροή αέργου ισχύ ος
κατα ναλίσ κεται στι ς γραμ μ ές του δικτύ ου ω ς επιπλέον απ ώ λειες
φ ορτίζοντας μ ε αυ τ όν τον τρό πο τις γρ αμ μ ές και μ ειώ νοντας την
μ έγιστη μ εταφ ερόμ ενη ισχύ τω ν αγω γώ ν αλλά αυ ξ άνον τας κ αι τι ς
πτώ σεις τάσεις επ ' αυ τώ ν. Ταυ τόχρον α, όμ ω ς , όπω ς έχει εξ ηγηθεί
και σε προηγού μ ενο κεφ άλαιο η ροή αέργου ισχύ ος έχει άμ εσ η
επιρροή στην τάση . Γ ια του ς λόγου ς αυ τού ς η παραγω γή της
αέργου ισχύ ος στο σύ στημ α γίνεται μ ε τέτοιο τρόπο ώ στε να
ελαχιστο ποιού ντ αι οι απώ λειες ενερ γο ύ ισχύ ος . Αυ τό το είναι
δυ νατό να επιτευ χθ εί μ ε τοπική έγχυ ση άεργου στα σημ εία όπου
ζητείται αντιστ ά θμ ιση. Οι μ έθοδοι επομ ένω ς που
χρησιμ οποιού νται είναι δια της εγχύ σεω ς άεργου ισχύος μ ε
πυ κνω τές εν παραλ λήλω για την τ αυ τόχρονη βελτί ω ση της τάσης
αλλ ά κ αι της οικονο μ ικής λειτου ργίας του συ στήμ ατος . Παρακάτω
αναφ έρονται οι δυ ο κατηγορίες πυ κ νω τώ ν αντιστάθμ ισης .
o Στατοί Πυ κνω τές Οι στατοί πυ κνω τές πρακτι κά α ποτελού ν
συ στοιχίες πυ κνω τώ ν οι οποίοι μ έσω χειρισμώ ν
πραγμ ατο ποιού ν εύ κολα ζεύ ξ η και α πό ζευ ξ η μ ε το δίκτυ ο,
ενώ η δυ νατότ ητ α έγχυ σης άεργο υ του ς μ πορεί να
μ εταβληθεί μ ε συ γκεκριμ ένα βήμ ατα. Πλεονεκ τού ν έναντι
τω ν σύ γχρονω ν πυ κ νω τώ ν στο ότι παρ ου σιάζου ν ελάχιστε ς
απώ λειες λειτου ργίας και ό τι είναι τ υ πικά φ ορητοί. Οι
στατοί πυ κνω τές εί θισται να χρησιμ οποι ού νται -εξ αιτίας του
χαμ ηλού κόσ του ς του ς -σε μ ικρές μ ονάδες και σ τις θέσει ς
ακριβώ ς που απ αιτε ίται η παροχ ή αέρ γο υ ισχύ ος στα δίκτυ α
μ έσης τάσης αλ λά και χ αμ ηλ ής -. Παρ ου σιάζονται ω στόσ ο
και σημ αν τικά μ ειο νεκτήμ ατ α όπω ς κ α τά τη από ζευ ξ ή του ς
όπου συ νοδεύ εται πολλές φ ορές α πό υ περτάσεις ενώ η
ζεύ ξ η του ς από μ εγ άλα κρου στικά ρεύ μ ατα. Α κόμ η, u959 ο ι
στατοί πυ κνω τές δεν μ πορού ν να υ περφ ορτιστού ν καθώ ς
αποτε λού ν ευ παθή π αθητικά σ τοιχεία αλ λά κ αι για το λόγο

68
 ότι η άεργος ισχύ ς του καθορίζεται α π ό την χω ρητι κότητ α
και την τάση εφ αρμ ογής :
o Σύ γχρονοι πυ κνω τέ ς Όταν κάποιος σύ γχρονος κινητήρα ς
χρησιμ οποιείται για να κινεί ένα φ ορτίο, είναι δυ νατό να
λειτου ργεί μ ε υ περδιέγερση και να βε λτ ιώ νει ταυ τόχρονα το
συ ντελεστή ισχύ ος του συ στήμ ατος , πα ρέχοντας άερ γο ισχ ύ
σε αυ τό. Συ χνά, όμω ς , σύ γχρονοι κινητήρες προορίζονται
για α ποκ λειστική χ ρήση μ ε μ οναδι κό σκοπό τ η βε λτίω σ η
του Σ Ι, χω ρίς δ ηλα δή να αξ ιοποιείτ αι η κιν ητήρια δύ ναμ η
του άξ ονα. Σ ημ αντι κό π λεονέκ τημ α του σύ γχρονου πυ κνω τ ή
είναι ότι μ πορεί να λειτου ργήσει σε δυ ο καταστάσεις είτ ε
σε υ περδιέγερση όπου παράγει άε ργο ισχύ είτε σε
υ ποδιέγερση όπου μ πορεί να α πορροφ ήσει άεργο
προσομ οιώ νοντας διασύ νδεση ω ς εγ κάρσια αντίδρασ η.
Τού το σημ αίνει ότι ο σύ γχρονος πυ κνω τής δύ ναται να
λειτου ργήσει σε ένα εύ ρος τιμ ώ ν έναντι τω ν διακριτώ ν
επιλογώ ν τω ν στατ ώ ν πυ κνω τώ ν. Α πο τελεί επομ ένω ς μ ι α
ευ έλικτη πη γή αέργ ου ισχύ ος η οποία μ πορεί να ρυ θμ ιστεί
άμ εσα από το ρεύ μα διέγερσης του κινητήρα, ενώ εξ ίσου
σημ αντικό είν αι το χαρα κτηριστικό της δυ νατότητ ας
λειτου ργίας του σε υ πε ρφ όρτιση για ορισμ ένα μ ικρ ά
διαστήμ ατα. [ 10] Μειονεκτεί έν αντι του στατού πυ κνω τ ή
τόσο στο κόστος επένδυ σης όσο και στο κόστος λειτου ργίας
καθώ ς οι α πώ λειες λειτου ργίας του δ εν είναι μ ικρές . Οι
απώ λειες λειτου ργί ας του μ εταβάλλον ται μ ε τις αλλα γές
τω ν ρευ μ άτω ν διέγε ρσης καθώ ς κα τά τ ις αλλ αγής υ π άρχει
επίδραση και στο ρεύ μ α οπλισμ ού . Η χρήση του είνα ι
προτιμ ητέα σε δίκ τυ α μ εταφ οράς λό γω του αυ ξ ημ ένου
κόστου ς αλλά κ αι τ ης ευ στάθειας (εξ αιτίας της αδράνειας )
που μ πορού ν να απο δώ σου ν στο ΣΗΕ.

69
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

ΜΕΛΕΤΗ ΠΤΩΣΗΣ ΤΑΣΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ

ΓΡΑΜΜΗΣ

2.1. Υπολογισμού της πτώσης τάσης σε γραμμή διανομής

Οι Εναέριες γραμ μ ές διανομ ής μ έσης τάση ς του Ελληνι κού Δικτύ ου , οι
οποί ες τροφ οδοτού ν κυ ρίω ς περιαστικές και επαρ χιακές πε ριοχές είναι
κατασ κευ ασμ ένες βροχοϊδός αλλ ά λειτ ου ρ γού ν ακτινικά. Δηλα δή μ ι α
γρ αμ μ ή ξ εκι νά από έ ναν υ ποσταθμ ό και τερμ ατίζει σε μ ια τομ ή στην
οποί α μ έσω δια κόπτ η ισχύ ος μ πορεί να συ νδεθεί σε μ ία άλ λ η γραμ μ ή , η
οποί α τροφ οδοτείτα ι από τον ίδιο ή δι α φ ορε τικό υ π οσταθμ ό . Πρέπει να
σ ημ ει ω θε ί ότι μ ια γραμ μ ή συ ν ήθω ς μ πορεί να συ νδεθεί μ ε παρα πάνω
της μ ί α γραμ μ ής μ ε τομ ές που υ πάρχου ν διακόπ τες ισχύ ος . Οι διακόπ τες
ι σ χύ ος είναι σε κα νονικές συ νθήκες α νοικτοί δη λαδ ή οι γραμ μ ές δεν
ενώ νονται μ εταξ ύ του ς και η κάθε γραμ μ ή τροφ οδοτεί μ όνο του ς
κατα ναλω τές τ ης . Σε περιπ τώ σεις σφ αλμ άτω ν δι κτύ ου ή π εριπτ ώ σει ς
όπου υ πάρχει αυ ξ ημ ένη ζήτ ηση εν έ ργειας η οποία δε ν μ πορεί να
καλυ φ τεί από την υ πάρχου σα γραμ μ ή π .χ. στου ς καλοκαιρι ν ού ς μ ήνες
σ ε παραθα λάσσιες περιοχέ ς , το δίχτυ ο τροποποιείται μ ε το κατά λλη λο
άνοι γμ α – κ λείσιμ ο τω ν δ ιακο πτώ ν ισχύ ος . Η δυ νατότητα αυ τή
πρ οκύ πτει α πό τον σχεδιασμ ό του δικτύ ου διανομ ής Μ.Τ. όπω ς έχει
ει πω θ εί εί ναι βρο χοϊδές αλ λά λειτο υ ργεί ακτιν ικ ά ( α ρχίζει στον
υ ποσ ταθμ ό και τερμ ατί ζει σε τομ ή ά λλ η ς γ ραμ μ ής ). Το π αρακάτω σχήμ α
δεί χνει μ ία γραμ μ ή Μ.Τ. που λειτου ργεί ακτινικ ά.

Ε ικ όν α 44:Κα τα ν ομή ρ ε υμά των σε γ ρ αμ μ ή δια ν ομ ή ς

Στο παρα πάνω σχ ήμ α φ αίνεται η γραμ μ ή να ξ ε κινά από τον

μ ετασ χημ ατιστή Υ. Τ/ Μ .Τ. του υ ποσταθμ ού και να τροφ οδοτεί έναν
αρ ι θ μ ό καταν αλω τώ ν (Α, Β, Γ , …….. n ). Πρέπει ν α σημ ει ω θεί ότι ο ι
κατα ναλω τές αυ τοί βρίσκονται είτε στις διακλ αδώ σεις της γραμ μ ής είτε
σ υ νδέονται πά νω στην κεντρι κ ή γραμ μ ή οποία λέγε ται κ αι κορμ ός . Στο

70
σ χήμ α φ αίνον ται συ γκεντρω τικ ά τ α φ ορ τία της κάθε δι ακ λ άδω σης που
εμ φ ανίζονται ω ς κα τανα λω τ ής σε κάθε κόμ βο . Έτσι γ ια της εύ ρεση του
ρ εύ μ ατος στο τμ ή μα τ ου κορμ ού από τον μ ετασχημ ατιστή έω ς τον
κόμ β ο A (ολικό ρεύ μ α που δια ρ ρέει την γρ αμ μ ή ) , θα ισχύ ει
I ο λ = Ι Α + Ι Β + Ι Γ +……… + Ι n , δη λαδ ή αθροίζ ου μ ε διανυ σμ ατικά τα ρεύ μ ατα
όλω ν τω ν κ αταν αλ ω τώ ν (φ ορτίω ν) τ ης γρ αμ μ ής . Γ ενικ ά επειδή ο
σ υ ντελεστής ισχύ ος παρ αμ ένε ι πρ ακτικ ά ο ίδιος δεν επιφ έρει μ εγάλο
σ φ άλμ α στον υ πολο γισμ ό του ρεύμ ατος η θεώ ρηση ότι ο συ ντελεστής
ι σ χύ ος είναι σταθε ρός σε όλο το μ ή κος της γραμ μ ή ς και έτσι η
δι ανυ σμ ατική άθροι ση τω ν εντάσεω ν κ αταλ ήγει σε αλ γεβρική . Γ ια τη ν
εύ ρ εσ η του ρεύ μ ατος και στα υ πό λοιπ α τμ ήμ ατα του κορ μ ού , δηλα δή
μ ετά από κ άθε κόμ βο , το ρεύ μ α που συ νε χίζει να διαρρέ ει τον κορμ ό
εί ναι ίσο μ ε το α λγ ε βρικό άθροισμ α τ ω ν ρευ μ άτω ν τω ν κ αταν αλω τώ ν
που β ρίσκονται μ ετ ά τον κόμ βο αυ τό. Γ ια π αράδειγμ α γι α το τ μ ήμ α
μ εταξ ύ τω ν κόμ βω ν Α και Β , τ ο ρεύ μ α που διαρρέει τ ο τμ ήμ α α υ τό
ι σ ού τ αι μ ε I Α Β = Ι Β + Ι Γ +………+ Ι n , ομ οίω ς η έντ αση του διαρρέ ει το
τμ ήμ α του κορμ ού μ εταξ ύ τω ν κό μ βω ν B και Γ ισού ται μ ε
I Β Γ = Ι Γ +………+ Ι n . Σ υ νεπώ ς όσο απο κρινόμ αστε α πό το μ ετασχημ ατιστ ή
(δηλ α πό την αρχή της γραμ μ ής ) , τόσο το συ νολικό ρεύ μ α στον κορμ ό
μ ει ώ νεται. Το ίδιο σ υ μ βαίνει και μ ε την πτώ ση τ άσης για ίδι ο μ ήκος και
γι α ί δια διατομ ή αγ ω γού .

Γ ενι κά σε μ ια γρα μ μ ή διανομ ή ς ω ς επί το π λείστον υ π ά ρχου ν μ όνο

επαγω γικ ά φ ορτία, τα οποί α προκ αλού ν πτώ ση τ άσης κα τ ά μ ήκος της .
Σε μ ι α γραμ μ ή χω ρίς διακλαδώ σεις , το μ έγιστο δυ ναμ ικό βρίσκεται
σ την αρχ ή της γραμ μ ής και το ελά χιστο στο τέλος της .

Ως πτώ ση τάσης (ε %) ορίζεται ο εκ ατοστιαίος λόγος της διαφ οράς

δυ ναμ ικού του σημ είου που ερευ νάμ ε από το δυ ναμ ικό του ζυ γ ού προς
το δυ ναμ ικό του ζυγού . Δηλαδή στο π αραπ άνω σχήμ α η πτώ ση τάσης
του κόμ βου B βρίσκεται από τον τύ πο :

𝑈𝐴 − 𝑈𝐵
𝐸𝐴𝐵 % = 100 ∙
𝑈𝐴

όπου U Α η τάση του ζυ γού (σημ είο Α )

U B η τάση στο υ πό ε ξ έταση σημ ε ίο Β

Ο τύ πος αυ τός είναι γεν ικός και ισχύ ει σε κάθε περίπ τω ση .

71
Πρ έπει να σημ ειω θ εί ότι στις γραμ μ ές Μ.Τ. και συ γκεκ ριμ ένα στο
μ ονογραμ μ ικό διάγ ραμ μ α της γρ αμ μ ής ή α λλιώ ς στο λει του ργικό
δι άγρ αμ μ α δεν είνα ι καταγε γραμ μ ένα τ α φ ορτία τω ν γραμ μ ώ ν αλλά η
ονομ αστική ισχύ ς τ ω ν μ ετασχημ ατισ τώ ν διανομ ής (Φαιν όμ ενη ισχύ ς ). Η
περ ί πτω ση ν α αν α γράφ εται η συ μ φ ω νημ ένη ισχύ ς είνα ι μ όνο σ ε
μ εγάλου ς καταν αλ ω τές Μ. Τ. Γ ια το λό γω αυ τό , ο υ πολογισμ ός της
πτώ σ ης τάσης γ ίνε τ αι συ ν ήθω ς μ ε βάση την ισχύ και όχι τ η ν ένταση τ ης
γρ αμ μ ής .

Ο τύ πος που δίνει την πτώ ση τάσ ης συ ναρτήσει τ ης ισχύ ος ή της

έντασ ης σε ένα συ γκεκριμ ένο τμ ήμ α του κορμ ού που βρίσκεται ανάμ εσ α
σ ε δύ ο κόμ βου ς είναι ο εξ ής :

𝜟𝑼 𝓵 ∙ 𝜳′ ∙ 𝑷 √𝟑 ∙ 𝓵 ∙ 𝜳′ ∙ 𝜤 ∙ 𝒄𝒐𝒔𝝋
𝜺% = 𝟏𝟎𝟎 ∙ = 𝟏𝟎𝟎 ∙ = 𝟏𝟎𝟎 ∙
𝑼 𝑼𝟐 𝑼

Όπου I, έντασ η το υ ρεύ μ ατος του διαρρέει το υ πό εξ έταση τμ ήμ α

β ρ ί σ κεται α πό την φ α ι νόμ ενη ισχύ τω ν μ ετασχημ ατιστώ ν δ ι ανομ ής μ ε
τον παρ ακά τω τύ πο:

𝑺
𝑰=
𝟐𝟎𝟎𝟎𝟎 ∙ √𝟑

Όπου 𝓵 , το μ ήκος το υ υ πό εξ έταση τ μ ήμ ατος

U, η πο λική τ άση το υ δικτύ ου (τάση του ζυ γού ) , U=20 kV

Όπου cos φ , ο συ ντελεστής ισχύ ος , όπου για τη ν πε ρίπτω σή μ ας

επι λέγου μ ε την δυ σμ ενέστερη πε ρ ίπ τω ση ο συ ντελεσ τ ής ισ χύ ος να έχει
τι μ ή ί ση μ ε 0,85.

Όπου Ψ ΄, η ισοδύ να μ η αντίσταση το υ αγω γού ανά μ ονάδα μ ήκου ς (ανά

χι λι όμ ετρ ο ), η ο ποία βρίσκεται από τον τ ύ πο:

𝜳′ = 𝑹′ + 𝑿′ ∙ 𝒕𝒂𝒏𝝋

Όπου R ΄, η αντίστ α ση ανά μ ονά δα μ ήκο υ ς του αγω γού

Όπου Χ ΄, η α ντί δρ α ση ανά μ ονά δα μ ήκο υ ς του αγω γού

72
Η % πτώ ση τ άσης της γραμ μ ής σε ένα σημ είο n βρίσκεται από το
αλγεβ ρικό άθροισμ α τω ν επιμ έρο υ ς πτώ σεω ν τάσεω ν τω ν τμ ημ άτω ν της
γρ αμ μ ή ς έω ς το σημείο n , δηλαδή :

𝜺%𝑨,𝒏 = 𝜺%𝑨,𝑩 + 𝜺%𝑩,𝜞 + ⋯ + 𝜺%𝒏−𝟏,𝒏

Ο τύ πος αυ τός είναι γενικός και ι σχύ ει ανεξ άρτητα τον τρόπο
υ πολογισμ ού τω ν επιμ έρου ς % πτώ σεω ν τάσεω ν. Δηλα δή είτε
υ πολογίζοντ ας τες μ έσω τω ν ισχ ύ ω ν, είτε μ έσω τω ν ε ντάσεω ν.

73
2.2. Περιγραφή της νέας γραμμής διανομής
Γ ι α λόγου ς βελτισ τοποίησης του δικτ ύ ου είναι δυ νατόν η δημ ιου ργί α
μ ι ας νέας γραμ μ ή ς μ έσης τάσης η ο ποία αποτε λείται α πό τμ ήμ ατ α
υ φ ι σ τάμ ενω ν γραμ μώ ν και δημ ιου ργία ν έω ν τμ ημ άτω ν. Στο λειτου ργικό
δι άγρ αμ μ α της νέ ας αυ τής γραμ μ ής όπω ς δείχνου ν ο ι παρα κάτω
φ ω τογραφ ίες , απεικ ονίζονται οι αποστ άσεις , οι διατομ ές τω ν αγω γώ ν
και οι υ ποσταθμ οί δ ιανομ ής μ ε τις ονομαστικές του ς ισχύ ς .

Εικόνα 45: Η αρχή της γραμμής

74
 Εικόνα 46: Η όδευση της γραμμής

Εικόνα 47: Η όδευση της γραμμής (συνέχεια)

75
Εικόνα 48: Ο τερματισμός της γραμμής και η εν δυνάμει ένωση της με υφιστάμενη
γραμμή του δικτύου

Στον πί να κα 4 πο υ ακολου θεί δίνεται η εγκατεστ ημ έν η ισχύ ς τω ν

μ ετασ χημ ατι στώ ν σ ε κάθε διακ λάδω ση του κορμ ού και η ισοδύ ναμ η
έντασ η του ς . Επίση ς δίνεται η απόσ τασ η τω ν τμ ημ άτω ν το υ κορμ ού και
η αντί στοιχ η δια τομ ή του ς . Τα δεδομ ένα αυ τά είναι απαρ αί τητα γι α τον
υ πολογισμ ό τω ν επι μ έρου ς πτώ σεω ν τάσεω ν . Πρέπει ν α ση μ ειω θεί ότι
γι α λόγου ς εκ παιδε υ τικού ς , ο υ πολογισμ ό ς της πτώ σης τ άσ ης δεν έγινε
μ ε β άση την ισχύ αλ λά μ ε βάση τη ν έντ α ση .

76
Π ίν α κ α ς 4: Τ α τε χνικ ά χα ρ ακ τη ρ ιστικά τη ς γ ρ α μμ ή ς

ΚΟΜΒΟΣ ΡΕΥΜΑ ΙΣΧΥΣ ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΜΗΚΟΣ ΔΙΑΤΟΜΗ

(A) (kVA) ΣΗΜΕΙΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΑΓΩΓΟΥ
ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΡΜΟΥ (m)
ΑΡΧΗ (m)
1 ο ς (20) 2,165 75 1432.5 1432.5(ζυγός -1 ο ς ) 3×95 ACSR

2 ο ς (18) 2,886 100 1692.5 260 (1 ο ς - 2 ο ς ) 3×95 ACSR

3 ο ς (21) 174,792 6055 1947.5 255 (2 ο ς - 3 ο ς ) 3×95 ACSR

4 ο ς (43) 2,886 100 2572.5 625 (3 ο ς -42 ο ς ) 3×95 ACSR

5 ο ς (387) 2,886 100 2693 120.5 (4 ο ς - 5 ο ς ) 3×95 ACSR

6 ο ς (399) 1,443 50 3411 718 (5 ο ς - 6 ο ς ) 3×95 ACSR

7 ο ς (44) 4,618 160 3491 80 (6 ο ς - 7 ο ς ) 3×95 ACSR

8 ο ς (318) 2,886 100 3743.5 252.5 (7 ο ς - 8 ο ς ) 3×95 ACSR

9 ο ς (45) 4,618 160 4002 258.5 (8 ο ς - 9 ο ς ) 3×95 ACSR

10 ο ς (46) 23,96 830 4301 299 (9 ο ς - 10 ο ς ) 3×95 ACSR

11 ο ς (49) 4,618 160 4500 299 (10 ο ς - 11 ο ς ) 3×95 ACSR

12 ο ς (50) 4,33 150 4781 281 (11 ο ς - 12 ο ς ) 3×95 ACSR

13 ο ς (344) 7,216 250 5064.5 283.5(12 ο ς - 13 ο ς ) 3×95 ACSR

14 ο ς (51) 1,443 50 5166 101.5(13 ο ς - 14 ο ς ) 3×95 ACSR

15 ο ς (398) 1,443 50 6809 1643 (14 ο ς - 15 ο ς ) 3×95 ACSR

16 ο ς (54) 75,632 2620 7251 442 (15 ο ς - 16 ο ς ) 3×95 ACSR

17 ο ς (206) 2,886 100 8123 872 (16 ο ς - 17 ο ς ) 3×95 ACSR

18 ο ς (412) 4,618 160 8520 397 (17 ο ς - 18 ο ς ) 3×95 ACSR

19 ο ς (243) 2,165 75 8968 448 (18 ο ς - 19 ο ς ) 3×95 ACSR

20 ο ς (411) 2,886 100 9000 32 (19 ο ς - 20 ο ς ) 3×95 ACSR

21 ο ς (406) 4,618 160 10369 1369 (20 ο ς - 21 ο ς ) 3×95 ACSR

22 ο ς (198) 2,886 100 10478.5 109.5(21 ο ς - 22 ο ς ) 3×95 ACSR

23 ο ς (79) 2,886 100 12754 2275.5(22 ο ς -23 ο ς ) 3×35 ACSR

77
24 ο ς (81) 15,877 550 13149 395 (23 ο ς - 24 ο ς ) 3×35 ACSR

25 ο ς (83) 7,5055 260 13537 388 (24 ο ς - 25 ο ς ) 3×35 ACSR

26 ο ς (229) 2,886 100 13700 163 (25 ο ς - 26 ο ς ) 3×35 ACSR

27 ο ς (85) 65,529 2270 13796 96 (26 ο ς - 27 ο ς ) 3×35 ACSR

28 ο ς (90) 8,948 310 14003 207 (27 ο ς - 28 ο ς ) 3×35 ACSR

29 ο ς (209) 2,886 100 14209 206 (28 ο ς - 29 ο ς ) 3×35 ACSR

30 ο ς (92) 7,216 250 14386 177 (29 ο ς - 30 ο ς ) 3×35 ACSR

31 ο ς (322) 2,886 100 14486.5 100.5(30 ο ς - 31 ο ς ) 3×35 ACSR

32 ο ς (93) 4,618 160 14716 229.5(31 ο ς - 32 ο ς ) 3×35 ACSR

33 ο ς (280) 2,886 100 15025.5 309.5(32 ο ς - 33 ο ς ) 3×35 ACSR

34 η (94) 7,216 250 15292 266.5(33 ο ς - 34 ο ς ) 3×35 ACSR

35 ο ς (95) 39,548 1370 15370 78 (34 ο ς - 35 ο ς ) 3×35 ACSR

36 ο ς (309) 9,381 325 15407 37 (35 ο ς - 36 ο ς ) 3×35 ACSR

37 ο ς (98) 2,886 100 16320 913 (36 ο ς - 27 ο ς ) 3×35 ACSR

Η γρ αμ μ ή από την αφ ετηρία μ έχρι και τον κόμ βο 22 απο τελείται από
αγω γό 3×95 AC S R . Σ το υ πόλοιπο κορμ ό της η γραμ μ ή αποτελείται α πό
αγω γό 3×35 AC S R . Οι ω μ ικές και οι χω ρητικές αντιστ άσεις ανά μ ονά δα
μ ήκο υ ς τω ν παραπ ά νω αγω γώ ν , λ αμ βάν ονται α πό τον παρα κάτω πίν ακ α :

Π ίν α κ α ς 5: Η λεκτρ ικ ά χαρ ακ τη ρ ιστικ ά τω ν χρ η σιμοπ οιούμ ε νω ν

α γ ωγ ών

78
Ο υ πολογισμ ός της πτώ σης τάσης στο χείριστ ο σημ είο της γραμ μ ής ,
δηλαδ ή στο σημ είο όπου παίρνει την μ έγιστη τιμ ή της η πτ ώ ση τάσης ,
υ πολογίζετ αι παρα κ άτω . Πρέπει να ση μ ειω θεί ότι ενώ παρο υ σιάζετ αι
μ όνο η πτώ ση τ ά ση ς στο χείριστο σημ είο της γρ α μ μ ής , έχου ν
υ πολογιστεί ο ι πτώ σεις τάσεις σε όλο το μ ήκος της , δη λαδή σε όλες της
δι ακλ αδώ σεις και υ ποδιακλ αδώ σεις τ ης . Στην π αρού σα γραμ μ ή το
χεί ρ ι σ το σημ είο εμφ ανίζεται στο τέ λο ς της λόγο του ότι σημ αντικά
φ ορ τί α βρίσκονται σε αυ τό . Πρέπει επίσ ης να σημ ειω θε ί ότι στην
γρ αμ μ ή αυ τή ο συ ντελεστής ισχύ ος είναι σταθε ρός σε όλη την γ ραμ μ ή
και η τιμ ή του ανέ ρχεται στην δυ σμ ενέστερη τιμ ή 0, 85. Επίσης στην
γρ αμ μ ή δεν υ πάρχου ν ού τ ε παρ α γω γοί ΑΠ Ε, ού τε πυ κνω τές
αντι σ τάθμ ισης αλλ ά ού τε και ρυθμ ιστές τάσης που θα προκαλού σαν
αύ ξ ησ η σ την τ άση σ την γραμ μ ή. Η π τώ σ η τάσης που υ πολογ ί ζεται είν αι
γι α τ η ν μ η πραγμ α τ ική κ ατάσ ταση όπο υ όλοι οι μ ετασ χημ ατι στές είναι
φ ορ τ ι σ μ ένοι στο 100%. Η κατάσ ταση αυ τή δεν πρόκειτ αι ποτέ να
εμ φ ανιστεί σ την πράξ η όπου συ νήθω ς ο λόγος της μ έγιστ ης ζή τησ ης
ι σ χύ ος πρ ο ς την εγκ ατεστημ ένη μ πορεί ν α αγγίξ ε ι κ αι το 5 0% .

Η μ έγιστη πτώ ση τάση της γρ αμ μ ής υ πολογίζετ αι στο ν παρα κάτω

πί νακ α , στον ο ποίο φ αίνονται οι π τώ σεις τάσης σε όλα τ α τ μ ήμ ατα της
γρ αμ μ ής . Προκειμ ένου να υ πολογιστεί η πτώ ση τάσ ης της

Γ ι α παρ άδειγμ α στ ην πρώ το τμ ήμ α τ ης γραμ μ ής (μ ήκου ς 1432,5 m )

πρ οκειμ ένου να υ πο λογιστεί η π τώ ση τά σης , λαμ βάνεται

 Το σύ νολο τω ν ρευμ άτω ν που διαρρέου ν τη γραμ μ ή και τα οποί α

έχου ν υ πολογισθεί μ ε βάση τον τύ πο

𝑺
𝑰=
𝟐𝟎𝟎𝟎𝟎 ∙ √𝟑

o Γ ια τη πρώ τη διακ λ άδω ση της γραμ μ ής (διακλάδω ση 2 0 σ τον

1 ο κόμ βο), η έντ αση ισού ται μ ε:
𝑆 75000
𝐼= = = 2.165 𝛢
20000 ∙ √3 20000 ∙ √3

o Ομ οίω ς γ ια τη δεύ τερη διακλ άδω ση της γραμ μ ής (διακλάδω σ η

18 στον 2 ο κόμ βο), η ένταση ισού ται μ ε :

𝑆 100000
𝐼= = = 2.886 𝛢
20000 ∙ √3 20000 ∙ √3

Η συ νολική έν τασ η πο υ διαρρέει το κάθε τμ ήμ α του κορμ ού

ι σ ού ται μ ε το άθ ροισμ α τω ν εντάσ εω ν τω ν δια κλ αδ ώ σεω ν που

79
τρ οφ οδοτεί (δη λαδ ή τω ν δι ακλ αδώ σεω ν που βρίσκοντ αι δ εξ ιά του ). Γ ι α
το αρ χικό τμ ήμ α του κορμ ού που βρίσκεται ανάμ εσα στο ζυ γό 20 kV και
σ τον 1 ο κόμ βο, η έ νταση αυ τή α νέρχετ αι σε I ο λ =521,059 Α και ισού ται
μ ε την ένταση της γ ραμ μ ής .

 Η αντίστ αση του α γω γού σε αυ τό το κομ μ άτι που υ πολο γίζεται

από ον πίνα κα5 κ αι από τη σ χέση
𝜳′ = 𝑹′ + 𝑿′ ∙ 𝒕𝒂𝒏𝝋

Γ ια αγω γού ς διατομ ής 3 x 95AC SR που είναι τοποθετ ημ ένοι μ έχρ ι

τον κόμ βο 22 του κορμ ού η αντίσταση α νέρχεται σε:

𝜳′ = 𝑹′ + 𝑿′ ∙ 𝒕𝒂𝒏𝝋 = 𝟎. 𝟐𝟏𝟓 + 𝟎. 𝟑𝟑𝟒 ∙ 𝒕𝒂𝒏(𝟑𝟏. 𝟕𝟖𝟖) = 𝟎. 𝟒𝟐𝟐𝜴

Όπου t an φ =t an (31.7 88) μ ε φ = cos - 1 (0.85)

Όπου cos φ , ο συ ντελεστής ισχύ ος , όπου για την περίπ τω σή μ ας

επιλέγου μ ε την δυ σμ ενέστερ η περίπτω σ η ο συ ντελεστής ισχύ ος να
έχει τιμ ή ίση μ ε 0,85.

Άρ α η π τώ ση τάσης στο πρώ το τμ ήμ α αν έρχεται σε:

√𝟑∙𝓵∙𝜳′ ∙𝜤∙𝒄𝒐𝒔𝝋 √𝟑∙𝟏.𝟒𝟑𝟐𝟓∙𝟎.𝟒𝟐𝟐∙𝟓𝟐𝟏.𝟎𝟓𝟖𝟔𝟏𝟕𝟗∙𝟎.𝟖𝟓

𝜺% = 𝟏𝟎𝟎 ∙ = 𝟏𝟎𝟎 ∙ = 𝟐. 𝟑𝟏𝟕𝟖𝟓𝟑𝟗𝟏𝟗 Vol t
𝑼 𝟐𝟎𝟎𝟎𝟎

Σ τ ον π ί ν α κ α π ου ακ ο λ ο υ θε ί φ α ί ν ο ν τ αι ο ι υ π ολ ο γι σ μ οί γι α τ α υ π ό λ ο ι π α
τ μ ή μ α τ α κ α ι η σ υ ν ολ ι κ ή π τ ώ σ η τ άσ η ς τ η ς γρ α μ μ ή ς .

80
 Π ί ν α κ α ς 6 : Υ π ο λ ο γι σμ ό ς Π τ ώσ η ς Τ ά σ η ς τ η ς γ ρ α μ μ ή ς

ΤΜΗΜΑΤΑ S (KVA) Ρεύμα διακλάδωσης (Α) Ρεύμα τμήματος κορμού (Α)) Σ.Ι tanφ ΑΓΩΓΟΣ R' X' Ψ' L (Km) ε%
η
1 (20) 75 2,165063509 521,0586179 0,85 0,619744338 3x95 ACSR 0,215 0,334 0,421994609 1,432 2,317853919
η
2 (18) 100 2,886751346 518,8935544 0,85 0,619744338 3x95 ACSR 0,215 0,334 0,421994609 0,26 0,419090759
η
3 (21) 6055 174,792794 516,0068031 0,85 0,619744338 3x95 ACSR 0,215 0,334 0,421994609 0,225 0,360657033
η
4 (43) 100 2,886751346 341,2140091 0,85 0,619744338 3x95 ACSR 0,215 0,334 0,421994609 0,625 0,6624656
η
5 (387) 100 2,886751346 338,3272577 0,85 0,619744338 3x95 ACSR 0,215 0,334 0,421994609 0,1205 0,126642798
η
6 (399) 50 1,443375673 335,4405064 0,85 0,619744338 3x95 ACSR 0,215 0,334 0,421994609 0,718 0,748163315
η
7 (44) 160 4,618802154 333,9971307 0,85 0,619744338 3x95 ACSR 0,215 0,334 0,421994609 0,08 0,08300212
η
8 (318) 100 2,886751346 329,3783286 0,85 0,619744338 3x95 ACSR 0,215 0,334 0,421994609 0,2525 0,258352616
η
9 (45) 160 4,618802154 326,4915772 0,85 0,619744338 3x95 ACSR 0,215 0,334 0,421994609 0,2585 0,262173619
η
10 (46) 830 23,96003617 321,8727751 0,85 0,619744338 3x95 ACSR 0,215 0,334 0,421994609 0,299 0,29895918
η
11 (49) 160 4,618802154 297,9127389 0,85 0,619744338 3x95 ACSR 0,215 0,334 0,421994609 0,299 0,276704819
η
12 (50) 150 4,330127019 293,2939367 0,85 0,619744338 3x95 ACSR 0,215 0,334 0,421994609 0,281 0,256015267
η
13 (344) 250 7,216878365 288,9638097 0,85 0,619744338 3x95 ACSR 0,215 0,334 0,421994609 0,2835 0,254479603
η
14 (51) 50 1,443375673 281,7469314 0,85 0,619744338 3x95 ACSR 0,215 0,334 0,421994609 0,1015 0,088834507
η
15 (398) 50 1,443375673 280,3035557 0,85 0,619744338 3x95 ACSR 0,215 0,334 0,421994609 1,643 1,430614527
η
16 (54) 2620 75,63288526 278,86018 0,85 0,619744338 3x95 ACSR 0,215 0,334 0,421994609 0,442 0,38288225
η
17 (206) 100 2,886751346 203,2272948 0,85 0,619744338 3x95 ACSR 0,215 0,334 0,421994609 0,872 0,550497031
η
18 (412) 160 4,618802154 200,3405434 0,85 0,619744338 3x95 ACSR 0,215 0,334 0,421994609 0,397 0,24706761
η
19 (243) 75 2,165063509 195,7217413 0,85 0,619744338 3x95 ACSR 0,215 0,334 0,421994609 0,448 0,272378952
η
20 (411) 100 2,886751346 193,5566777 0,85 0,619744338 3x95 ACSR 0,215 0,334 0,421994609 0,032 0,019240422
η
21 (406) 160 4,618802154 190,6699264 0,85 0,619744338 3x95 ACSR 0,215 0,334 0,421994609 1,369 0,810852962
η
22 (198) 100 2,886751346 186,0511242 0,85 0,619744338 3x95 ACSR 0,215 0,334 0,421994609 0,1095 0,063285305
η
23 (79) 100 2,886751346 183,1643729 0,85 0,619744338 3x35 ACSR 0,576 0,397 0,822038502 2,2755 2,522084076
η
24 (81) 550 15,8771324 180,2776216 0,85 0,619744338 3x35 ACSR 0,576 0,397 0,822038502 0,395 0,430904106
η
25 (83) 260 7,505553499 164,4004892 0,85 0,619744338 3x35 ACSR 0,576 0,397 0,822038502 0,338 0,336249403
η
26 (229) 100 2,886751346 156,8949357 0,85 0,619744338 3x35 ACSR 0,576 0,397 0,822038502 0,163 0,154752704
η
27 (85) 2270 65,52925555 154,0081843 0,85 0,619744338 3x35 ACSR 0,576 0,397 0,822038502 0,096 0,089465738
η
28 (90) 310 8,948929172 88,47892875 0,85 0,619744338 3x35 ACSR 0,576 0,397 0,822038502 0,207 0,110828618
η
29 (209) 100 2,886751346 79,52999958 0,85 0,619744338 3x35 ACSR 0,576 0,397 0,822038502 0,206 0,099137946
η
30 (92) 250 7,216878365 76,64324823 0,85 0,619744338 3x35 ACSR 0,576 0,397 0,822038502 0,117 0,05426271
η
31 (322) 100 2,886751346 69,42636987 0,85 0,619744338 3x35 ACSR 0,576 0,397 0,822038502 0,1005 0,042221362
η
32 (93) 160 4,618802154 66,53961852 0,85 0,619744338 3x35 ACSR 0,576 0,397 0,822038502 0,2295 0,092406966
η
33 (280) 100 2,886751346 61,92081637 0,85 0,619744338 3x35 ACSR 0,576 0,397 0,822038502 0,3095 0,115968234
η
34 (94) 250 7,216878365 59,03406502 0,85 0,619744338 3x35 ACSR 0,576 0,397 0,822038502 0,2665 0,095201024
η
35 (95) 1370 39,54849344 51,81718666 0,85 0,619744338 3x35 ACSR 0,576 0,397 0,822038502 0,078 0,024457392
η
36 (309) 325 9,381941874 12,26869322 0,85 0,619744338 3x35 ACSR 0,576 0,397 0,822038502 0,037 0,002746893
η
37 (98) 100 2,886751346 2,886751346 0,85 0,619744338 3x35 ACSR 0,576 0,397 0,822038502 0,913 0,015948574

ΣΥΝΟΛΟ ε% 14,37684996

Στι ς γραμ μ ές Μ.Τ. όπω ς έχει ειπω θεί η μ έγιστη επιτρε πό μ ενη πτώ σ η
τάσ ης δεν πρέ πει να υ περβαίνει το 8% τ ης ονομ αστικής .

Άρ α η % πτώ ση τάσ η της γραμ μ ής μ ε φορ τίο ίσο μ ε την εγκατεστημ έν η

ι σ χύ ς του ανέρχεται σε :

𝛆%𝐀,𝐧 = 𝛆%𝐀,𝐁 + 𝛆%𝐁,𝚪 + ⋯ + 𝛆%𝐧−𝟏,𝐧 = 14.37684996%

Όπω ς έχει ειπω θεί το σενάριο αυ τό δεν πρόκειται πο τέ ν α εμ φ ανιστεί

όχι μ όνο γι α του ς λ όγου ς που προαναφ έρθηκαν αλ λά κ αι ό τι σε πολ λές
περ ι πτώ σεις η εγκ ατεστημ ένη ισχύ ς ξ επερν άει τα θε ρμ ικά όρια τω ν
αγω γώ ν του κορμ ού ! Γ ια λόγου ς μ είω σης τω ν απω λειώ ν τ ω ν γραμ μ ώ ν

81
αλλ ά και ευ στάθει ας του συ στήμ ατ ος πότε δεν προσε γγίζου μ ε το
θ ερ μ ι κό όριο τω ν γραμ μ ώ ν.

Εάν για τ ην νέα γραμ μ ή υ ποθέσου μ ε ότι ο συ ντελεστ ής φ όρτισης τω ν

μ ετασ χημ ατιστώ ν ε ίναι ίδιος για όλου ς του μ ετα σχηματιστές και
ανέρ χεται σε 0, 5, τ ότε η μ έγιστη πτώ ση τάση ς της νέας γραμ μ ής , μ ε
πρ αγμ ατι κές φ ορτ ίσ ε ις , ανέρχεται σ ε:

0 , 5 * 14.37684996 %=7.188 %<8 % .

Άρ α η γραμ μ ή μ ας π ληροί το κριτ ήριο τ ης πτώ σης τάσης .

Στην περίπ τω ση πο υ δεν πληρείται το κριτήριο της πτώ σης τάσης , οι

τρ όποι που ένας μ ελετητή ς μ ειώ νει την πτ ώ ση τάσης σε μ ια γραμ μ ή
εί ναι ο ι ε ξ ής :

 Χρησιμ οποίηση αγ ω γού μ ε μ ικρότερη ω μ ική και χω ρ ητική

αντίσταση , δηλ αδή αντικ ατάστ αση το υ υ πάρχοντος αγω γ ού μ ε
αγω γ ό μ εγαλύ τερης διατομ ής
 Χρήση μ εθόδω ν αντιστάθμ ισης , δηλαδή τοποθέ τηση σε
κατά λλ ηλ α μ έρ η συ στοιχιώ ν πυ κν ω τώ ν είτε μ ονίμ ω ν, είτε
αποζεύ ξ ι μ ω ν .
 Τοποθέτηση ρυ θμ ι στώ ν τ άσε ω ν, οι οπ οίοι κρατάνε σ ταθε ρή την
τάση στο σημ είο πο υ τοποθετού νται .

Στην περίπτω ση πο υ οι παρ απά νω τρ όποι δεν φ έρου ν τ ο επιθυ μ ητό

αποτέ λεσμ α, τότε η μ όνη λύ ση είναι η αναδι άταξ η του δικτύ ου με
αλλ αγές στις τομ ές τω ν γραμ μ ώ ν και πιθανώ ς δημ ιου ργία νέω ν
γρ αμ μ ώ ν όπω ς και η γραμ μ ή που μ ελετά τε.

82
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

ΜΕΛΕΤΗ ΒΡΑΧΥΚΥΚΛΩΣΗΣ ΑΠΟ ΤO ΖΥΓΟ ΤΩΝ

150kV ΜΕΧΡΙ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ R22
ΜΗΚΟΥΣ 16.32Κm
3.1 Γενικά στοιχεία για τους υπολογισμούς
Η γρ αμ μ ή τροφ οδοσίας από το ζυ γό Υ.Τ (150 kV) μ έχρι και το τέλος της
νέας γραμ μ ής Μ.Τ. (20 kV), π αρεμ βα λλομ ένου του μ ετασχημ ατιστ ή
υ ποβ ι βασμ ού 150/ 20 kV φ αίνεται στο πα ρακάτω σχ ήμ α.

Ε ικ όν α 49 : Η μ ον ογρ α μ μ ικ ή α πε ικ όν ιση τη ς ν έ α ς γ ρα μ μ ή ς Μ.Τ .

Από το παρα πάνω σχήμ α γίνεται σαφ ές ότι για τον υ πολογισμ ό του
μ έγι σ του ρεύμ ατος βραχυ κύ κλω σης το σημ είο βραχυ κ ύ κλω σης θ α
πρ έπει ν α είν αι ο ζυ γός 20 kV, ό πο υ σε αυ τήν την π ερίπτω ση δεν
λαμ β άνετ αι υ πόψ η η αντίστ αση τ ης γραμ μ ής . Το μ έγιστο ρεύ μ α
β ρ αχυ κύ κλω σης είναι αναγ καίο για τον καθορισμ ό της ισχύ ς
β ρ αχυ κύ κλω σης του υ πο σταθμ ού , η οποία εξ αρτάται ου σιαστικά από τ α
χαρ ακ τηριστικ ά του συ στήμ ατος ηλε κτ ρικής ενέργεια ς στο σημ είο του
υ πολογισμ ού την ισχύ και την τάση βρα χυ κύ κλω σης του
μ ετασ χημ ατιστή Υ. Τ/ Μ.Τ. Πρέπει να σημ ειω θεί ότι μ ετασχημ ατιστές
Υ.Τ/ Μ.Τ. μ πορού ν να παρα λλ ηλι στού ν μ εταξ ύ του ς αρκεί η συ νολική
ι σ χύ ς να μ ην ξ επερ νάει πρα κτικ ά τ α 5 0 MVA . Η ισχ ύ ς βραχυ κύ κλω σης
του Ελλη νικού Σ υ στήμ ατος έχει καθ οριστεί στα 250 M VA . Γ ια τον
υ πολογισμ ό του ελάχιστου ρεύ μ ατος βραχυ κύ κλω σης το σημ εί ο
β ρ αχυ κύ κλω σης είν αι το χείριστο σημ ε ίο της γραμ μ ής , δη λαδή ε κείνο
το σ ημ είο που έχει την μ εγαλύ τερη α ντ ίσταση σε σχέση μ ε τα υ πόλοιπ α
σ ημ εί α της γραμ μ ής . Ο υ πολογισμ ός του ελάχιστου ρεύ μ ατος
β ρ αχυ κύ κλω σης είν αι καθοριστικός γ ια την ρύ θμ ιση το υ κεντρικού
μ έσ ου προστασίας της γραμ μ ής .

83
3.2 Τα στοιχεία της γραμμής
3 . 2 . 1 Κα λώ δια ΜΤ

Γ ι α τον υ πολογισμ ό του ελάχιστου ρεύ ματος βραχυ κύ κλω ση ς , αρχικά θ α

πρ έπει ν α υ πολο γιστεί η αν τίσταση τη ς γραμ μ ής που εξ ετάζεται. Από
την ει κόνα 50 φ αίν εται ότι η γραμ μ ή μ ας αποτελείτ αι απ ό εναέριου ς
αγω γού ς μ ε διατομ ές 95 AC S R και 35 AC S R .
Στον παρα κάτω πί ν ακα φ αίνον ται οι αντιστάσεις ανά χι λι όμ ετρο γι α
αυ τές τις διατομ ές .

Π ίν α κ α ς 7 : Τ α τε χνικ ά χα ρ ακ τη ρ ιστικά τω ν κ α λω δίω ν Μ.Τ .

3×35 AC S R

R 3 x 3 5 A C S R = 0.576 Ω/ km

X 3 x 3 5 A C S R = 0.397 Ω/km

3×95 AC S R

R 3 x 9 5 A C S R = 0.215 Ω/ km

X 3 x 9 5 A C S R 0.334 Ω/ km

Γ ι α του υ πολογισμ ό του ρεύμ ατος βραχυ κύ κλω σης πρέπει να

υ πολογιστεί επίσης και η αντίστ αση του Μ.Σ Υ.Τ/ Μ.Τ και του
Συ σ τήμ ατος .

84
3 . 2 . 2 Τ ε χν ικ ά χαρ α κ τη ρ ιστικ ά ΜΣ Y.Τ 150/ 20 k V

Γ ι α μ ετασχημ ατιστ ή 150 kV/ 20 kV μ ε ονομ αστική ισχύ S n = 50 MVA , η

τάσ η βραχυ κύ κ λω ση ς ανέρχεται σε περί που U k = 21,7 %.

Γ ι α τον υ πολογισμ ό του ρεύ μ ατος βραχυκύ κλω σης μ πορεί να θεω ρηθεί
ω ς αμ ελητέα η ω μ ικ ή αντίστ αση του Μ.Σ.

Άρ α Χ Μ . Σ . =Ζ Μ . Τ .

Η τάση βρα χυ κύ κλ ω σης ω ς γνω στό ισού ται μ ε την αντίδρα ση του Μ/ Σ
ανοι γμ ένη σε pu .

85
3.3 Υπολογισμός των στοιχείων ανοι γμένα στην Μέση Τάση
3 . 3 . 1 Σύστη μ α

Η ω μ ική και επ αγω γική αντίστασ η (θετικής α κολο υ θίας ) του

σ υ σ τήμ ατος εξ αρτάται όχι μ όνο από το υ πό εξ έταση μ έρος του
σ υ σ τή μ ατος αλλ ά κ αι α πό του ς σταθμ ού ς παραγω γής κ αι τ α φ ορτία που
β ρ ί σ κονται σε λει τ ου ργία , τα οποί α μ εταβάλ λοντ αι διαρκ ώ ς . Γ ια το
λόγο αυ τό οι τιμ ές αυ τές δεν παραμ ένου ν σταθερές αλλά κ υ μ αίνονται
γύ ρ ω από τις μ έσες τιμ ές τους . Για την περίπτω ση μ ας υ ποθέτου μ ε ότι η
μ έσ η ω μ ική αντίσταση ανη γμ ένη στα 20 kV ανέρχεται σε R =0,121 Ω και
η μ έσ η επαγω γι κή α ντίδραση σε X=0,2 8 4 Ω.

3 . 3 . 2 Με τα σχη μ α τιστή ς

Με βάση την ονομαστική ισχύ και την τάση βραχυκύκλωσης μπορούμε να

υπολογίσουμε:

𝑈𝑛2 200002
𝛧𝛭𝛴 = 𝛸𝛭𝛴 = 𝑈𝑘 × = 0.217 × = 1.74𝛺
𝑆𝑁 50 × 106

3 . 3 . 3 Ε ν α έρ ιοι α γω γ οί M. Τ .

3×35 AC S R

5841.5
𝑅1 = 0.576 × = 3.365𝛺
1000

5841.5
𝑋1 = 0.397 × = 2.32𝛺
1000

3×95 AC S R

10478.5
𝑅1 = 0.215 × = 2.25𝛺
1000

10478.5
𝑋1 = 0.334 × = 3.5𝛺
1000

86
3.4 Υπολογισμός ελάχιστου ρεύ ματος βραχυκυκλωσης

Το ελά χιστο ρεύ μ α βραχυ κύ κλω σης είν αι το ρεύ μ α που θα εμ φ ανιστεί
σ το χε ίριστο σημ είο της γρ αμ μ ής σε περίπτω ση βραχυ κυ κλ ώ μ ατος . Μ ε
β άσ η την τιμ ή το υ , ρυ θμ ίζεται το κεντρικό μ έσο προ στασίας της
γρ αμ μ ής , δηλαδή ο κεντρικός ελαιοδι ακ όπτης που βρίσκετα ι στην αρχή
της γραμ μ ής . Στην περίπτω ση που η γραμ μ ή έχει μ εγάλ ο μ ήκος και
πολλ ά φ ορτία, είναι δυ νατόν ο κεντρικό ς ελ αιοδιακόπ της να μ ην μ πορεί
να αντι ληφ θεί το σφ άλμ α αυ τό. Στη ν περίπτω ση αυ τή τοποθετού μ ε
δι ακόπ τη αυ τόμ ατη ς επαν αφ οράς (Δ/ Α Ε) σε σημ είο τ ης γραμ μ ή που
μ πορ εί να αν τιλη φ θεί και να ε πεν εργήσει στο σφ άλ μ α αυ τό. Ο
υ πολογισμ ός του ελ άχιστου ρεύ μ ατος βραχυ κύ κλω σης πραγ μ ατοποιείται
χρ ησ ι μ οποιώ ντας το κύ κλω μ α θετικής ακολου θίας που φ αίνεται στην
παρ α κάτω εικό να :

Ε ικ όν α 50 : Κύκ λωμα θε τικ ή ς α κ ολουθία ς γ ια τρ ιπ ολικ ό

β ρ α χυκ ύκ λω μ α στο τέ λος τη ς γ ρ α μ μ ή ς

Η σ υ νολική εμ πέδησ η (εμ πέδηση θετι κής ακολου θίας ) του βρόχου είναι :

𝑍1 = 0.121 + 2.25 + 3.365 + +𝑗0.284 + 𝑗1.74 + 𝑗3.5 + 𝑗2.32 𝛺 𝜅𝛼𝜄 |𝛧1 | = 9.7175𝛺

Και το ελ άχιστο ρεύ μ α βραχυ κύ κλω σης είναι

20000
𝐸
𝐼𝑘3𝑝(𝐴) = = √3 = 1188.27𝛢 ή 1.188𝑘𝐴
|𝑍1 | 9.7175

87
3.5 Υπολογισμός μέγιστου ρεύματος βραχυκύκλωσης

Το μ έγιστο ρεύ μ α βραχυ κύ κλω σης είναι το ρεύ μ α που θα εμ φ ανιστεί

σ την αρ χή τ ης γραμ μ ής και συ γκεκριμ έ να στο ζυ γό 20 kV σ ε περίπτω σ η
τρ ι φ ασικού βραχυ κυ κλώ μ ατος . Με το ρεύ μ α αυ τό υ πολογίζεται η ισχύ ς
β ρ αχυ κύ κλω σης στου ζυ γού ς 20 kV. Η ι σχύ ς βραχυ κύ κλω σης δεν θ α
πρ έπει σε κ αμ ιά περ ίπτω ση να υ περβαίν ει την ισχύ βραχυ κύ κλω σης του
σ υ σ τήμ ατος δηλαδή τα 250 MVA . Γ ια το λόγο αυ τό δεν παρα λλη λίζοντ αι
δύ ο μ ετασχημ ατιστέ ς 50 MVA . Ο υ πολογισμ ός του μ έγιστου ρεύμ ατος
τρ ι φ ασικού βραχυ κυ κλώ μ ατος πραγμ α τ οποιείται χρησιμ ο ποιώ ντας το
κύ κλω μ α θετικής α κ ολου θίας που φ αίνεται στην π αρα κάτω ει κόνα :

Ε ικ όν α 51 : Κύκ λωμα θε τικ ή ς α κ ολουθία ς γ ια τρ ιπ ολικ ό

β ρ α χυκ ύκ λω μ α στην α ρ χή τη ς γρ α μ μής (ζυγ ός 20 k V) (οι α ν τιστά σε ις
σε Ω)

Η σ υ νολική εμ πέδησ η (εμ πέδηση θετι κής ακο λου θίας ) του βρόχου είναι :

𝑍1 = 0.121 + 𝑗0.284 + 𝑗1.74 𝛺 𝜅𝛼𝜄 |𝛧1 | = 2.0276𝛺

20000
𝐸
𝐼𝑘3𝑝(𝛣) = = √3 = 5.695𝑘𝛢
|𝑍1 | 2.0276

88
Η ι σ χύ ς βραχυ κύ κλω σης στο ζυ γό ανέρχεται σε

𝑆𝐵 = √3 × 20𝑘𝑉 × 5.695𝑘𝐴 = 197.28𝑀𝑉𝐴 < 250𝑀𝑉𝐴

Άρ α κα λύ πτ ετ αι το κριτήριο της ισχύ ς βραχυ κύ κλω σης .

Πρ έπει να σημ ειω θεί ότι η ρύ θμ ιση του κεντρικού ελαιο διακόπ τη δεν
γί νεται στην τιμ ή τ ου ελάχιστου ς ρεύματος βραχυ κύ κλω ση ς , αλλά σ ε
τι μ ή μ ικρότερη από αυ τή, η οποία είναι μ εγαλύ τερη από την μ έγιστη
έντασ η λειτου ρ γίας της γραμ μ ής . Γ ια την περίπτω ση πο υ το ρεύ μ α
β ρ αχυ κύ κλω σης είν αι αρκετ ά μ ικρό και δεν είναι δυ νατ ή η ρύ θμ ιση του
κεντρ ι κού ελ αιοδι ακόπτ η , ό πω ς έχ ει ήδη ει πω θεί, τοποθετείτ αι
Δι ακό πτης Αυ τόμ ατ ου Επαναφ οράς , σε κατά λλ ηλη θέση ώ σ τε αυ τός να
ανι χνεύ ει κ α ι ν α ε κκαθ αρί ζει το σφ ά λμ α. Στην περίπ τ ω ση που το
πλησ ι έστερο μ έσο σ το βραχυ κ ύ κλω μ α είναι τη κ τό (ασ φ άλεια), θ α
πρ έπει αυ τό να ενε ργήσει πριν την ενε ργο ποίηση του κεντ ρικού μ έσο υ
πρ οσ τασίας (ε πιλο γ ική προστασία). Το κεντρικό μ έσο πρ οστασίας σ ε
περ ί πτω ση ασ τοχίας τ ου τηκ τού θα πρ έ π ει να ενεργοποι ηθεί .

Από τα παρα πά νω γίνεται σαφ ές ότ ι η νέα γραμ μ ή πληροί του ς

κανονισμ ού ς περί βραχυ κυ κλώ σεω ν

89
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4

ΠΕΡΙΛΗΨΗ – ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Η παρού σα πτυ χια κή εργασία ασχο λ ήθηκε μ ε το εν αέ ριο δίκτυ ο
δι ανομ ής μ έσης τάσης ( 20kV). Ποιο συ γκεκριμ ένα αρχικ ά έγινε μ ι α
ανα λυ τική π αρου σίαση τω ν στοιχείω ν που απαρτί ζου ν τ ις εναέριες
γρ αμ μ ές Μέσης Τάσης (Μ.Τ) του Ελλη νικού Δικ τύ ου Διανομ ής
Ηλεκτρι κής Ενέργει ας . Στην συ νέχεια μ ελετήθη κε μ ία νέα γραμ μ ή Μ.Τ
η οποί α προέκυ ψ ε α πό τμ ήμ ατα υ φ ισταμ ένω ν γραμ μ ώ ν και ν έα τμ ήμ ατα
μ ε σ κοπό την βελτίω ση του υ φ ιστάμ ενου δικτύ ου . Στην συ νέχει α
υ πολογίστηκε αν η νέα γρ αμ μ ή π ληροί τα κριτ ήρια τω ν καν ονισμ ώ ν της
ΔΕΗ. Γ ια το λόγω αυ τό υ πολογίστηκε η πτώ ση τάσης σε όλα τα σημ εί α
της νέας γρ αμ μ ής μ ε σκοπό την μ ην υ πέρβαση της ορια κ ής τιμ ής τω ν
1 8 , 4k V(υ πόταση ). Δεν έγινε έλεγχος για το κριτήριο τη ς υ πέρτασης
(τι μ ή τάσης μ εγ αλύ τερη τω ν 21,6 k V), επειδή η συ γκεκριμ ένη γραμ μ ή
δεν περιέχει ού τε ρυ θμ ιστή τάσης , ού τε πυ κνω τές , αλλά ού τε και
παρ αγω γού ς ΑΠΕ , δηλαδ ή περιέχει μ όνο επαγω γικ ά φ ορτία . Στην
σ υ νέχεια υ πολογίστ ηκ ε το μ έγιστο τριφ ασικό ρεύ μ α βραχυ κύ κλω σης το
οποί ο χρησιμ οποιεί ται για τον υ πολογ ισμ ό της ισχύ ς βραχυ κύ κλω σης
(του ζυ γού 20 kV ) η οποία δεν πρέ πει να υ περβαίνει την οριακή τιμ ή
τω ν 250 MVA . Τέ λο ς υ π ολογίστηκε το ελάχιστο ρεύ μ α βραχυ κύ κλω σης
της γραμ μ ής μ ε το οποίο γίνετ αι η ρύ θμ ιση του κεντρικού μ έσου
πρ οσ τασίας .

90
 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
 Πέτρος Ντοκό που λος , «Η λεκ τρικές Εγκατ α στάσει ς
Καταν αλω τώ ν », Ε κδ όσεις ΖΗΤΗ
 Παντε λής Μα λατέ στας , «Συ στ ήμ ατα Ηλεκ τρικής Ενέ ρ γειας »,
Εκδόσεις ΤΖ ΙΟΛ Α
 Μιχαηλ. Δ. Δ ανίκ ας , «Σ τοιχεία Υψ η λώ ν Τάσεω ν », Ε κ δόσει ς
ΣΜΠ ΙΛ ΙΑ Σ Α. Β.Ε.Ε .
 Σημ ειώ σεις Μαθήμ ατος Μεταφ ορά Ηλεκ τρικής Ενέργειας ,
Σχοινάς Νικό λαος
 ht t p: / / www.deddi e.gr/ el / t o -di kt uo -i l ekt ri sm ou/ vasi ka -m eget h i -
t ou -di kt uou -i l ekt ri sm ou
 ht t p: / / www.eni a.gr/ proi ont a/ enae ri a -di k t ya/ m onot i res/
 ht t p: / / fi l et o.gr/ 2012/ 12/ 27/ έσκα σ ε -υ ποσταθμ ός -της -δεη-στ η ν -
ξ άνθη
 ht t p : / / www.abb .com
 ht t p : / / en . m .wi ki pedia .or g/ wi ki / R ecl oser
 ht t p : / / www.cooperi ndust ri es . com / cont en t / publ i c / en / power _sys t em
s / product s / cont rol s _and _rel a ys / r ecl oser _cont rol s .ht m l
 ht t p: / / hel l asnrg. gr/ e l / cont ent / aer gos -i sh ys - ant i st at hm i si
 ht t p: / / www.eucat . gr / 0010000170/ πυ κνω τες -αντισταθμ ισης -
αεργου -ισχυ ος .ht m l
 ht t p: / / www.ee.t ei hal .gr/ l essons/ she2/ pri vat e/ upl oads/ AER GOS -
IS XYS .pdf
 ht t p: / / www.ener g yc onservat i on. gr/ τοπι κ ή -αντιστ άθμ ιση -αέρ γου -
ισχύ ος /
 ht t p: / / www.naacen e rg y. com / act i vecom p .ht m l
 www. cabl el . gr
 ht t ps: / / en.wi ki pedi a.org/ wi ki / P ower_ fac t or
 ht t ps: / / en.wi ki pedi a.org/ wi ki / Gri d_en er g y_st ora ge
 ht t p: / / www.t i m esj ournal .com / news/ i m a ge_105d6e1a - f751 -56 ac-
aeb6 -c8 cc8 a28252e. ht m l
 ht t p: / / www.ener g yfa qs.com / 2015/ 05/ advant a ge - and -di sadvan t age -
of.ht m l
 ht t p: / / www.sl i deshare.net / suneel a grwl / p adi ya r -k- r-pow er -
t ransm i ssi on

91