Professional Documents
Culture Documents
245
245
245
Г РА Д Е Ж Н И Ш Т ВО
245
ЈУНИ 2016
90 ДЕНАРИ
ПОРТА
градежништво
ɉɈɅɂȿɌɂɅȿɇɋɄɂɂɉɈɅɂɉɊɈɉɂɅȿɇɋɄɂ
ȼɈȾɈȼɈȾɇɂɋɂɋɌȿɆɂ
ȽȺɋɈȼɈȾɇɂɋɂɋɌȿɆɂ
ɋ.ɂɋɂɋɌȿɆɂ
.$ɇȺɅɂɁȺɐɂɋ.ɂɋɂɋɌȿɆɂ
ɂɇɈȼȺɌɂȼɇȺɌȿɏɇɈɅɈȽɂȳȺ
ɉɈɋɂɌȿɂɇɌȿɊɇȺɐɂɈɇȺɅɇɂɋɌȺɇȾȺɊȾɂ
Tel:
00 389 034 212 064
00 389 034 211 757
00 389 034 215 225
00 389 034 215 226
Fax:
00 389 034 211 964
e-mail: contact@konti-hidroplast.com.mk
e-mail: hidropl@t-home.mk
www.konti-hidroplast.com.mk
Industriska bb 1480 Gevgelija
MACEDONIA
4 ПОРТА 25 јули 2014
4
ПОРТА
БРОЈ 245 ПЕТОК 24.6.2016 ГОДИНА XII
Редакција:
ДРАГИ ЧИТАТЕЛИ,
главен и одговорен уредник:
Изборот на победникот на 18. Биенале на и самиот ќе биде приспособлив. Во Дејан БУЃЕВАЦ
македонската архитектура, во стручната денешно време, промените во моделите
новинари:
па и пошироката јавност предизвика на бизнис-работењето се толку чести, Катерина СПАСОВСКА-ТРПКОВСКА
спротивставени оценки. Токму затоа пред што потребата од флексибилност и
вас се два текста, едно интервју и еден приспособливост на просторот се надворешни соработници:
авторски текст, со кои сакаме да ви ги покажа уште при самата изградба. Ангел СИТНОВСКИ
претставиме обата објекти. На тој начин Почнувајќи од овој број, списанието Александар ЧЕРЕПНАЛКОСКИ
Насловна страница: Александра ШЕКУТКОВСКА
самите да донесете свој суд дали првата „Порта 3“ ќе ги отвори страниците и за
награда е дадена во вистински раце или не. регионални урбанистички, архитектонски
ТРЕНИНГ ЦЕНТАР - Владимир Б. ЛАДИНСКИ (В.Британија)
ФК ВАРДАР, СКОПЈЕ Горан МАРКОВСКИ
Во интервјуто со професорот и градежни проекти. Поводот за ова Даниела МЛАДЕНОВСКА
Минас Бакалчев, еден од авторите на е читателите да се запознаат со она Драган РИСТОВ
првонаградениот проект, Тренинг центар што се работи и надвор од Скопје.
ФК Вардар во Скопје, тој вели: „Проектот Да се види дека и таму има добри ПОРТА
ГРАДЕЖНИШТВО
245
ЈУНИ 2016
Печати:
УРБАНИЗАМ 42
МИКРОЗАЕДНИЦАТА КАКО ОСНОВНА Маркетинг:
КЛЕТКА НА МЕГА (МЕТА) ГРАДОТ
biroproekt@biroproekt.com.mk
marketing@porta3.com.mk
ЕНЕРГЕТСКА ЕФИКАСНОСТ 50 Тел: 3243 790; 3243 797
РЕКОНСТРУИРАНИТЕ ФАСАДИ 34 Fax: 3243 796
Моб: 072 248 796
КРИЈАТ ОПАСНОСТ
ГОДИШНА ПРЕТПЛАТА: 800 ден.
АРТ И ДИЗАЈН 55 24 за физички лица: 700 ден.
ВО ЖИВОТОТ Е ВАЖНО ДА СЕ жиро сметка: 300000001995035 во
Комерцијална банка АД Скопје
ПОСЕДУВА СТРАСТА
ЕДБ: 4030004528485
Модерна куќа од
слама во Морахалом
А
ртказал е невообичаена куќа од природни додека слојот од 25 сантиметри ја заштитува куќата од
материјали, подигната во близина на границата на сончевите зраци.
Унгарија и Србија. Архитектот Золтан Тот од Сите врати и прозорци се направени во COR_TEN челик.
студиото Artgroup потпиша проект на куќа од слама 'Рѓосаниот изглед на ваквиот челик совршено се вклопува во
во Морахалом, познато село во јужниот дел на овој вид на изградба. Куќата е опремена со системи за греење
Унгарија по бањскиот туризам. на геотермална енергија, кои ги потпомагаат и соларните
Идејата за правење на ваков објект е добиена од панели на покривот. Оптималната локација на куќата
живописниот пејзаж, кој го красат пластови сено на обезбедува совршена ефикасност на соларните панели.
ожнеаните полиња. Бидејќи сламата ја има во изобилство, Инаку, куќата е опремена со модерен ентериер како и
изборот на материјал за изградба бил логичен и енергетски богатство од содржини за членовите на семејството и гостите.
одржлив. Покрај теренот за одбојка, куќата има сауна, џакузи на
Дрвената структура на куќата е обложена со двоен слој од отворено, како и пинг-понг маса која се наоѓа на покривот од
слама, кој обезбедува и добра вентилација и добра изолација, куќата. n
О
ваа година уметност која
Архитектон- спаѓа во жанрот на
ски ангажираната
факултет уметност.
учествуваше Сликата
на „Скопје креатива“ со „Герника“ треба да
студентите од прва ја сфатиме како
година на предметот опомена, не само
Ликовно изразување, со кај нас туку и
проект на апсолвентката глобално. Затоа
Миа Шириќ и Французите во
соработникот м-р Илчо 2000 година,
3Д колаж на
Илиевски, дипл.инж.арх., под сликата „Герника“ од Пабло Пикасо ја
менторство на проф. Елизабета прогласија за слика на милинеумот, НЕ
Аврамовска, со транскрипцијата – на векот туку на Милениумот! (имајќи
колаж во 3Д на делото „Герника“ од предвид дека во овој милениум
Пабло Пикасо.
Студентите што неуморно и
несебично креативно се вложија во
„Герника“ на создавале и Микеланџело и Леонардо
да Винчи, па сепак...).
Денес во светот се случуваат многу
студентите по
работата на транскрипцијата на „Герники“, и буквално и метафорично;
„Герника“ во 3Д колаж се: Ана и затоа сликата е сè уште актуелна.
Зикова, Ана Јанкуловска, Мартина Во нашиот контекст „Герника“ е
архитектура
Велковска, Стефанија Атанасовски, актуелна на
Андреј Нанески, Мејада Калиси, метафорично/симболично ниво на
Елмедина Дема, Дејан Николовски, повеќе рамништа и треба да ја
Мариа Грчева, Љубица Ефтимова, разбереме како опомена, особено од
Пале Јанева, Стефан Василевски, аспект на конфронтација и
Бисера Несторовска, Никола поделеност меѓу жителите во нашата
Момировски, Александар Петровски, Аврамовска, „Герника“ претставува светски држава, од аспект на „масакрирање“
Андреј Ивановски, Димитар Димовски, симбол на страдање на цивили во на моралните, етичките и човечките
Виктор Наџински, Една Мирковска, братоубиствени конфликти, со неверојатно вредности, што се рефлектира во сите
Христина Царовска и Теодора Богдановска. сугестивно влијание врз човековата совест. области од општествено-политичкото,
Зошто токму „Герника“? Според „Герника“ е првата слика во историјата на социјалното и индивидуалното живеење. n
В
одечкиот бразилски биолог
Москатели, кој со години се
бори со загадувањето на
водите, побара од
привременииот претседател на
Бразил да одобри вонредни финансиски
средства за чистење на две лагуни околу
Олимпискиот парк, од слоеви на талози од
градската канализација. Пред неколку
години, издвоени се 184 милиони долари за
проект за чистење на морското дно од
фекалии, но парите на крајот се задржани и
реализацијата на проектот никогаш не
започнува.
Москатели, кој е најголем бразилски
активист за чистење на водите во Рио, во
неколку наврати има изјавено дека
загадувањето во најголем дел потекнува од
фекалии од канализацијата, а тоа би го
објаснил на состанок со в.д. претседателот
кој не би траел подолго од 10 минути.
„Доколку чистењето не започне пред
Олимпијадата, бидете сигурни дека никогаш
нема да започне“, вели Москатели.
Загадувањето на водите е „најжешкото“
прашање пред Олимписките игри кои ќе се во води полни со опасни бактерии и вируси. отпад во водите на двете лагуни, се шири
одржат од 5 до 21 август. Големото чистење Градските власти на Рио, неодамна ја непријатен мирис и штетни испарувања по
е најавено како еден од главните проекти обвинија централната власт за неуспехот во човековото здравје, а истите ќе бидат
кои би биле трајно наследство од Игрите, реализацијата на овој проект, оценувајќи го сериозно поттикнати од ветерот и брановите
бидејќи студиите покажале дека тој факт како „национален срам“. Поради особено карактеристични за Рио во месец
олимписките веслачи би се натпреварувале високата концентрација на канализационен август, подвлекува Москатели. n
В
о Редакцијата на „Порта 3“ добивме писмо од заштита на доминантните стаклени фасадни мембрани од
архитектот Владимир Пота, негов осврт за прекумерна сончева инсолација, што на објектот не е
БИМАС 2016, со коментар за настанот по применето (рефлексното стакло делумно го решава
повод одбиената специјална награда наменета проблемот). Непримената на хоризонтални брисолеи
за авторите на архитектонската реализација (настрешници, тераси, тремови) се во колизија со заложбите за
Управна зграда на ПРОКРЕДИТ БАНКА од енергетска ефикасност на објектите!? Незаштитените влезни,
фирмата „РАДИУС архитекти“ од Скопје. Архитектот Пота парадни, мермерни скали од атмосферски влијанија, од
беше еден од членовите на жирито на овогодишното биенале. северната страна на објектот, со чудно поставен стаклен
Писмото го објавуваме во целост. влезен портал, без ветробран, остава впечаток на проктантска
Демонстративното одбивање на доделената специјална недореченост!?
награда од страна на авторите на архитектонската реализација Монотона композиција од едноритмични конструктивни
Управна зграда на ПРОКРЕДИТ БАНКА, остави мачен впечаток дилатирани фасадни кубуси (зголемена развиена фасадна
на аудиориумот и на мене лично. Дотолку лично, што како член површина). Објект со должина од околу 74 метри (легнат
на жирито знаев дека Големата награда незаслужено се паралелопипед) не поседува просторен впечатлив
доделува на архитектонски израз,
архитектонска кој би придонел за
реализација која ни од неговата просторна
близу не заслужува да динамика со која би
го носи тој епитет. се анулирала
Токму поради тоа, монотонијата на
добиената шлаканица, нивелираниот кровен
наменета на сите нас венец.
од жирито, ја На Архитектонскиот
прифаќам, ја факултет, истиот во
одобрувам и ја кој Вие денес
доживувам како лична „домувате“, моите
стручна сатисфакција професори, а можеби
за моето објективно и и Ваши, ме учеа дека
самопрегорно искреноста во
работење. архитектурата е битна
За сите три финални вредност. За завршна
архитектонски фасадна обработка
реализации направив на архитектонската
компаративна архитектонска стручна (напишана) експертиза, реализација на Тренинг центарот, применета е имитација од
која ја приложив како издвоено мислење кон записникот за фугована тула од тврдопресуван полистирен, кoj за
работата. Во нејзиното резиме, предложив на која неупатениот е фугована тула!?
архитектонска реализација треба да се додели Големата Верувам дека и колегите, Вашите конкуренти кои
награда! демонстративно ја одбија специјалната награда, ги знаат овие
Го пишувам овој текст со големи проектантски емоции и во мои очебијни констатации, па доделената награда ја разбрале
потполност сочувствувам со почитуваните колеги губитници, како утешна и затоа и не ја примија.
бидејќи и јас сум бил автор – губитник на повеќе конкурси каде Во оценувачката работа на жирито, кое не гласаше унисоно
имало кујни од различна провениенција! Сега, кога завесата на (седум члена), мојот глас е само еден и исто вреди како
архитектонската сцена е спуштена, ќе следат полемиките за и гласовите на други двајца архитекти кои никогаш не
против одлуката на жирито. практикувале проектирање, но го даваат гласот по лична
Тому поради тоа, ценетите повеќекратни лауреати на опсервација и убедување (утврдените факти не можат да ги
претходните БИМАС-и (професори, доценти и асистенти) треба согледат). На помош кон погрешно насочување на Големата
да знаат (а знаат!), дека нивната архитектонска реализација награда, претходеа и два воздржани гласа на архитекти, кои,
Тренинг центар „ФК Вардар“ обилува со флагрантни пак, знаат што е проектирање. n
елементарни проектантски недоследности, а тој што нив ги
констатира, се разбира од заедничкиот занает. Во таа смисла П.С. Мојот текст има за цел да влијае како позитивно-
укажувам на недоследностите поради кои мојот глас го дадов негативно искуство на идните жирија, со сличните
на губитниците! неправедни одлуки да внимаваат повторно да не ги повредат
Нужното јужно ориентирање на објектот (веројатно поради проектантските авторски чувства, и повторно да добијат
фудбалските терени и близината кон нив) наметнува потреба за шлаканица, како ние на БИМАС 2016.
В
о организација на
Здружението Македонски
комитет за големи брани
(ЗМКГБ или MACOLD), во
првата половина на мај беше
реализирана стручна посета
на брани со придружни
објекти и хидроцентрали во Италија. Речиси
педесетина членови на ЗМКГБ, вработени во
градежни компании, водостопански
претпријатија, инженеринг фирми и научни
институции во Република Македонија, имаа
можност да видат некои од неповторливите
решенија на вештите градители на брани од
Италија.
Стручната екскурзија беше во целост
спроведена според усвоената техничка
програма, предложена од претседателот на
Италијанскиот комитет за големи брани
(ITCOLD), Giоvanni Ruggeri. Според најновите
Нов концепт и
визуелен изглед
проф. д-р Мишко РАЛЕВ, Факултет насока на задоволување на потребите како на локалното население,
Н
за архитектура и дизајн при УАКС така и на бројните туристи кои го посетуваат ова наше познато езеро. Па
затоа експонатите ќе бидат презентирани подоцна на изложба во
а почетокот на месецов, Музејот на град Скопје ги Дојран, а проектите ќе бидат предадени на општината за нивна
отвори вратите за 7. Годишна изложба на Факултетот понатамошна реализација.
за архитектура и дизајн на УАКС. На изложбата, оваа Во останатиот дел од музејот беа поставени уште два концепти.
година, ѝ беше даден еден поинаков концепт и Едниот од учеството на овогодишната манифестација „Биста 2016“, а
визуелен изглед. На неа беше претставен избор од вториот концепт беа директно поставени студентски проекти на еден
50 карактеристични решенија, иако бројот на хоризонтален објект и се однесуваат на другите предмети кои ја
проекти кои се реализирани е многу поголем. сочинуваат целокупната наставна програма на факултетот. Со овој
Изложбата е потврда дека Факултетот за архитектура и дизајн е активен приказ се дава пресек на целокупното работење во академската
учесник на културната сцена во Скопје. 2015/2016 година.
Во првиот изложбен дел беа креирани 16 изложбени паноа – призми Забележлив беше и проектот за колективно домување – Домување во
на кои се претставени педесет специфични идејни архитектонски трето животно доба, кој е продукт на традиционалната соработката со
решенија и проекти, тематски конципирани за потребите на Дојран, Домот за стари лица „Мајка Тереза“ во с. Злокуќани. Интересно е што
изработени од студентите од сите академски години, од двата циклуса студентите од трета година својата завршна презентација на проектот ја
на студии. имаа токму таму, а на предметниот наставник и на неговите
Токму соработката со Општина Дојран беше она што ја одбележа соработници, во улога на комисија, им се придружија и корисниците на
минатата година. Студентите од повеќе генерации од двата циклуса на домот.
студии, работеа на проекти за различни типови објекти и дизајни За потенцирање на потребата од директен контакт на студентите со
лоцирани во општината. Проектните програми беа структурирани во локацијата и со корисниците, тие работеа и надвор од академската
средина. Студентите од трета година, на предметот Ентериер 2, работеа
во просторот на Националната галерија „Мала станица“, а предметот на
проектирање беше токму просторот на оваа институција. Директно во
просторот на нивната задача, во контакт со вработените како извор на
информации и како идни директени корисници на новите решенија на
работниот и комерцијален простор на институцијата.
На факултетот за архитектура и дизајн на УАК, а тоа се виде и на
изложбата, постојано се следи зацртаната образовна политика на
школата таа да биде општествено ангажирана и посветена на реалните
проблеми на заедницата од аспект на урбанизам, архитектура, дизајн,
екологија. Оттука и годинава, како и сите изминати, изложбата во
оформувањето исклучиво го следи концептот на користење на
материјали за рециклирање и реупотреба, со помош на компанијата
„Пакомак“. n
24 јуни 2016 ПОРТА 13
градежништво
Лабораторија за испитување на
бетон и арматура во Битола
Н
Капацитет на затегање – max 500 kN
2. Определување на јакост на притисок на бетон
а 01.06.2016 ГЕИНГ КуК свечено ги отвори вратите (Испитувањето се врши на бетонски коцки со максимална
на својата нова, веќе втора регионална димензија на страна 150 mm, или на бетонски цилиндри со
канцеларија во Битола, во присуство на голем максимални димензии d/h = 160 x 320 mm) Капацитет на
број гости, пријатели, соработници, претставници притисок – max 1500 kN
на институции и вработени. По првата успешно Опремата содржи и додатоци - Екстензометри за мерење на
отворена канцеларија во Штип, веќе и Битолскиот деформации на арматурата после кинење. Истата е целосно
регион ја има можноста да биде поблиску до дигитализирана со вграден печатач кој веднаш после
услугите на ГЕИНГ Кребс унд Кифер и до широкиот спектар на испитувањето дава извештај т.е. резултати од испитувањето.
експертизи.
Канцеларијата располага и со Лабораторија за испитување на
бетон и арматура која е снабдена со најнови инструменти и опрема
потребни за извршување на испитувањата.
Лабораторијата за испитувања на геомеханика, градежни
материјали и животна средина „ГЕИНГ КуК“, стационирана во
подружницата во Битола, поседува комбинирана опрема од
последната технолошка генерација со компактен дизајн, која во
суштина е предимензионирана со цел да се обезбеди висок степен
на цврстина и стабилност. Поседува хидрауличен безбедносен уред
со максимален и минимален број на удари. Работи комбинирано, при
што со хидрауличен селектор се избира опит за јакост на
затегнување или јакост на притисок.
Со оваа опрема се извршуваат следниве испитувања:
1. Определување на јакост на затегнување на арматура
(Испитувањето се врши на арматурни прачки со димензии од O 6 Сл. 1. Комбинирана опрема за испитување на арматура и бетон
14 ПОРТА 24 јуни 2016
градежништво
ПОРТА
градежништво 60 ГОДИНИ ЗАВОД ЗА ИСПИТУВАЊЕ НА МАТЕРИЈАЛИ
З
аводот за
испитување на
материјали и развој
на нови технологии
или попознат како
Завод за испитување на
материјали, годинава
одбележува 60 години од
постоењето. Тој е формиран од
страна на Факултетската управа
на Техничкиот факултет во
Скопје со строго дефинирани
задачи.
Според барањата на тоа
време, на Заводот му се
доверени вршење на научни
истражувања, со цел да ги
анализира и усовршува
градежните и дугите слични
материјали како и на готовите
конструкции, потоа да ја
координира својата работа со акционерско друштво. Проширувањето на опфатот
другите Заводи во земјата и на дејностите со кои се занимава Заводот, наметна и
странство, и да ги објавува потреба од соодветен кадар. Денес, може слободно
своите научни достигнувања, но да се каже дека за нивно извршување Заводот
и да служи за очевидна настава располага со доволно стручни кадри од сите
на Техничкиот факултет. Исто технички факултети.
така, меѓу одредените задачи Во својата 60-годишна историја, името на Заводот
било вршењето технолошка е присутно во сите капитални проекти кои се
анализа на составните елементи изведувале во Република Македонија. Заводот
на материјалите и помагање на соработувал и соработува и со многу странски
градежната оператива со тоа компании кои градат фабрики во државава, од
што ќе врши технички испитувања на градежните и другите слични фазата на консултантски услуги, па се до завршување на објектите со
материјали како и на готовите конструкции. технички прием и нивно пуштање во употреба. Треба да се каже дека
Со текот на времето потребите наметнаа проширување на дејноста. Па Заводот бил присутен девет години со својата лабораторија и стручен
така, Заводот почна да се занимава и со проектирање, ревизија, надзор и кадар во Ирак. Исто така, Заводот има изведувано по системот
градежништво. Во 2002 година, Заводот го проширува своето име и инженеринг градежни работи на проект во Астана, главен град на
добива назив Завод за испитување на материјали и развој на нови Казахстан. Во времето на поранешна Југославија бил член на
технологии „Скопје“. Во 2007 година се трансформираше во координативен одбор на градежни институти на Југославија.
ПОРТА
интервју
Линија:
Дејан БУЃЕВАЦ
П
ретпоставувам дека за
првпат индивидуално и
помеѓу земјата
како тим се соочивте со
предизвик спортски
објект? Каде го гледате
Вашиот авторски
и небото
архитектонски
израз/предизвик во реализација на еден
ваков спортски објект, каков што е Тренинг
центар ФК Вардар?
n Секој проект е нов почеток. Искуството е
заднина, но со проектот секогаш се поминува
Овогодишни лауреати на 18. Биенале на низ неизвесноста, преиспитувањето,
предизвикот - архитектурата ја искусуваме
македонската архитектура се авторите - архитекти како за првпат („Touched for the very first
time“). Проектот нужно вклучува
Минас Бакалчев, Саша Тасиќ, Гордан Петров и истражување, пресоздавање и преиспитување
Александар Петановски. Тие се добитници на на досегашната практика. Ако не е тоа,
нашите дела не би биле архитектура туку,
Големата награда за реализиран архитектонски можеби, одредени слики, илустрации кои
објект, за објектот Тренинг центар ФК Вардар во потсетуваат на неа.
Како што знаете, јас сум професор на
Скопје. Според Комисијата за доделување на архитектонско проектирање, кое во својата
содржина го вклучува архитектонското
награди на 18. БИМАС, се работи за рационален и проектирање на колективно домување. Ние
воздржан архитектонски израз, за еден вид предаваме, а потоа на архитектонските
студија со колегите, со целиот тим кој е
дисциплинарен аскетизам со кој на вклучен во овој проект, како и со студентите,
високопрефинет начин e афирмирано истражуваме и вежбаме објекти од
колективно домување. Да ве потсетам, тоа се
Мисовото минималистичко хотели, студентски домови, домови за стари,
архитектонско кредо детски градини како и различните форми на
колаборативното домување. Еден многу
„помалку е повеќе“. чувствителен сегмент на заедничкото
живеење и на општествената одговорност. За
жал, нашето искуство на планот на теоријата
и методологијата на проектирање, а потоа
преку истражените случаи на овој тип на
објекти, и различните специфични места, е
систематски игнорирано. Така, ако зборуваме
за проблемот на колективно домување на
младите или домувањето во трето животно
доба, или за грижата на децата, не се работи
само за исполнување на квантитет туку и за
создадени дела, нови вредности. Да се
потсетиме, во 1948 година ги имаме објектите
на студентскиот дом „Стив Наумов“ од
авторите Антон Урлих и Славко Леви; потоа
во 1958 година, домот „Кузман Јосифовски
Питу“ од Јован Ранковиќ; во 1969 година,
домот „Гоце Делчев“ од Георги
Константиновски; во 1996 година, домот за
нега „Сју Рајдер“ од Зорица Блажевска и
Георги Константиновски.
И Антон Урлих и Јован Ранковиќ и Георги
Константиновски и Зорица Блажевска беа
професори на предметите поврзани со
проектирање на станбени згради и објекти за
колективно домување, на денес
Архитектонски факултет при >>
Автори на проектот: архитектите Минас Бакалчев, Саша Тасиќ, Гордан Петров и Александар Петановски
ПОРТА
интервју
мобилизираат и помагаат за одреден поглед архитектонски остварувања од сите места преку изведување на вистинските
на глобалните и локалните случувања во на Македонија, но никако не смее да се потенцијали и вредности. Вистинските
архитектурата и општеството, но сами по сведе на триумфализам на осредното. вредности треба да се негуваат, покажуваат
себе не се доволни. И затоа е важно на Напротив, едно е прегледот, инклузивноста и истакнуваат, а наспроти тоа да се потисне
биеналето да се прикажат, да се вклучат, да во пристапот, а друго е негово осилениот фанатизам на меинстримот во
се привлечат што повеќе архитекти и премислување, моделирање, вреднување, македонската архитектура. n
ПОРТА
ПОРТА
архитектура ДЕЛОВЕН ОБЈЕКТ „ПРОКРЕДИТ БАНКА“, СКОПЈЕ
Отвореноста е новата
сигурност што еден објект
треба да ја покаже
О
банка и неговото приспособување кон новонастанатите пштата слика за
општествено-економски потреби, бара простор кој и архитектонското
творештво во
самиот ќе биде приспособлив. Во денешно време, Македонија, глобално
не може да
промените во моделите на бизнис-работењето се толку предизвика некоја
чести, што потребата од флексибилност и позитивна перцепција.
Сепак, поединечно, дел од архитектите
приспособливост на просторот прават напори во архитектонскиот израз да
ја потенцираат современета димензија на
се покажа уште при архитектурата и претставата за неа. Ова нè
самата изградба. водеше нас, во „Радиус архитекти“, и при
конципирањето на деловниот објект на
„Прокредит банка“.
Во денешно време, првата слика која ни
се појавува кога ќе се спомне деловен
објект изграден во Република Македонија, е
сликата на едноволуменски објект со
„предна“ и „задна“ фасада, конципиран со
длабоки канцеларии распоредени по еден
долг, слабо осветлен централен ходник. Во
последните 20 години, оваа типологија на
административни згради е доминантна, и на
некој начин ја отсликува македонската
транзициска архитектура. Длабоките,
мрачни и тесни канцеларии ја нагласуваат
монотоноста на осумчасовното
канцелариско работење, а долгите ходници
без визури ги „гетоизираат“ вработените во
сопствените простори - коцки.
ДИНАМИЧНОСТ И ДОСТАПНОСТ
Оваа „затвореност“ е уште повидлива кога
станува збор за банка како деловен објект,
која традиционално е објект од затворен
тип. Со ваква типологија не само што не се
обезбедуваат хумани услови за работа на
вработените, туку во градското јадро
ваквите градби претставуваат здодевни и
одбивни места. Како објекти, банките
традиционално имаа една конзервативна
амбиција да покажат доминација, сигурност,
традиција, недостижност, но со промените
што настанаа во банкарското работење во
последната декада, тие веќе добиваат
современа димензија, според која не се
Деловен објект „Прокредит банка“, претставуваат како недостапни, туку сакаат
Скопје клиентите да ги доживуваат како отворени и
Проектанти: „Радиус архитекти“, Скопје поблиски до нив. Сликата на бавна
Година: 2016 администрација со многу сложени
Површина: 6.000 м2 процедури се менува во слика на
Локација: ул. Манапо / бул. Илинден, динамичност, достапност и отвореност.
Скопје, Р. Македонија Овие три принципи ги зедовме како главна
визија при проектирањето на објектот на
„Прокредит банка“.
Целта на ваквата визија е да се добијат
хумани услови за работа на корисниците на
објектот. Под корисници на објектот ги
подразбираме вработените во банката, >>
ДИСПОЗИЦИЈА И ОТВОРЕНОСТ НА
ОБЈЕКТОТ
Контекстот на локацијата и нејзиниот планиран
развој во голема мера ја одредија
диспозицијата на објектот и ориентацијата на
просториите, како и нивната разместеност во
самиот објект. Локацијата е ограничена со
улици од северната и од источната страна и со
соседни парцели од јужната и западната
страна.
Зададената површина за градење се протега
по оската исток-запад, што значи дека објектот
би требало да има доминантна ориентација
кон југ и север. Но, во непосредна близина (на
растојание од 12 м) долж јужната страна на
локацијата е планирано да се изгради
ПАРКИНГ
СИСТЕМИ
В
о наредните броеви на урбанистички план. Урбанистичкиот Конкретната локација за поставување на
списанието, „Порта 3“ ќе локалитет „Суви Лаки“ е викенд населба мини авантуристички парк кој ќе содржи:
ги отвори страниците и за која се протега од двете страни на детско игралиште, детско игралиште за
регионални регионалниот пат Струмица - Берово, така инвалиди, мини авантуристички парк и
урбанистички, што во делот на постојна сообраќајна велосипедски парк, сите овие содржини ќе
архитектонски и мрежа трасата на коловозот на бидат распоредени на три различни
градежни проекти. регионалниот пат е од асфалт, додека лево градежни парцели дадени според
Поводот за овој чекор на Редакцијата е и десно од овој пат се протегаат поголем Деталниот урбанистички план вон населено
читателите да се запознаат со она што се број на патеки од земјана површина кои место за туристичка населба Суви Лаки,
работи и надвор од Скопје. Да се види дека гравитираат кон регионалниот пат. општина Берово.
и таму има добри решенија кои заслужуваат
да бидат достапни до пошироката јавност.
Во овој број ви го претставуваме проектот
на архитектите од „Студио Атриум“ од Штип
- Мини авантуристички парк во туристичкиот
локалитет „Суви Лаки“.
Планирањето на регионалниот развој во
Југоисточниот плански регион претставува
еден од основните чекори кон
исполнувањето на мисијата на
регионалниот центар за развој, а во исто
време и започнување на процесот на
регионалниот развој кој претставува процес
на идентификување, поттикнување,
управување и искористување на развојните
потенцијали во овој регион. По барање на
инвеститорот, Југоисточниот плански
регион, архитектите од „Срудио Атриум“
пристапија кон изработка на Основниот
проект за изградба на мини авантуристички
парк во туристичкиот локалитет, кој припаѓа
на општина Берово.
Туристичката населба Суви Лаки е
лоцирана на територијата на општина
Берово и се наоѓа на оддалеченост од 20
километри од Берово и на 30 од Струмица.
Населбата Суви Лаки е долга 3,5 километри
и зафаќа површина од 80 хектари. Таа е
урбанизирана во 1978 година. Во моментов
таму се наоѓаат 450 викенд куќи, две детски
одмаралишта, а предвидена е можност за
градба на уште стотина викенд и
комерцијални објекти.
За локалитетот е подготвен и Детален
30 ПОРТА 24 јуни 2016
Со проектот се предвидува поставување и
на реквизити за детските игралишта, за
мини авантуристичкиот парк и за
велосипедскиот парк на три посебни
градежни парцели. Градежната парцела е
со вкупна површина за градба 2.610 м², и
наменета е за поставување на урбана, разни
реквизити и соодветни патеки за
рекреативци. Многу битно е да се каже дека
проектантите предвиделе сите реквизити и
опрема во авантуристичкиот парк да бидат
направени од локален материјал, во кој ќе
доминираат дрвото и каменот.
Во состав на детското игралиште се
предвидува поставување и на детско
игралиште за деца со посебни потреби, на
површина од 300 м2, во чиј склоп е
предвидено да се постават реквизити
приспособени за овие деца, со доволно
широки патеки кои ќе водат до нив, со цел
да се овозможи нивно непречено движење.
Инаку, детското игралиште ќе содржи
повеќенаменска баланс патека,
повеќенаменска дрвeна куќичка за
качување, вртелешка, нишалка со
амортизери, мрежи за качување,
повеќенаменски дрвен реквизит со лизгалка
и мрежи за качување, тројна дрвена
лулашка, повеќенаменска патека со
реквизити за качување и балансирање,
дрвени трупци за балансирање, лулашка >>
за деца со посебни потреби, дрвени мобилни санитарии. материјали. Во рамките на овој парк ќе има
клацкалки, дрвен мост со повеќе трупци за Велосипедскиот парк, исто така, ќе биде велосипедска патека за почетници,
качување, летниковец, дрвени клупи, чешма, простор за игра, разни активности и забава скокачка велосипедска патека за средно
корпи за отпадоци и мобилни санитарии. на отворено. Тој е наменет за млади луѓе и ниво и велосипедска патека – free ride. И
Со оглед на теренот на самата локација, рекреативци. Теренот на локацијата овде се планирани летниковец, дрвени
кој е нерамен и со константен пад кон дозволува целосно вклопување во клупи, чешма, корпи за отпадоци и мобилни
реката Суви Лаки, предвидено е детските околината и примена на природни санитарии. n
реквизити да бидат поставувани на
подна обработка со различен
состав со каскадно паѓање кон
реката Суви Лаки. Почнувајќи од
бехатон плочи, па гумирани меки
плочи поставени на израмнета
бетонска подлога, ситен песок и
дрвени фибер влакна врз подлога
од чакал.
Авантуристичкиот парк ќе нуди
можност за игра, разни активности
и забава на отворено, а наменет е
за млади луѓе, рекреативци и
семејства со авантуристички дух.
Самиот терен на локацијата
дозволува целосно вклопување во
околината со примена на природни
материјали. Авантуристичкиот парк
ќе биде поделен на дел за
возрасни и за почетници. Во
неговиот состав ќе има
трамболина, летниковец, дрвени
клупи, чешма, корпи за отпадоци и
Типологија на канцеларии
– нетипични работни простори
Денес во современиот дизајн на
ентериери, поттикнато од
организацискиот менаџмент, се појавува
нов тип на канцелариски простор, или
поточно нов начин на користење на
канцеларијата - хот дескинг
О
проф. д-р Мишко РАЛЕВ, Факултет за архитектура и дизајн при УАКС секогаш на заминување. Тие работат на
една локација (не е тоа конкретно работно
колу новите работни на вработените. Тие издиференцирале три место, недоделено) од еден до три дена во
технологии, главни стилови на работа. Секој од нив неделата, и тоа само по неколку часови во
организациски поседува своја карактеристика која во денот.
однесувања и голема мера влијае врз дизајнот на - Флексибилен стил - хибриден стил кој е
потребните работниот простор и, секако, потребните нешто помеѓу резидентниот и мобилниот.
ентериерни простори, ресурси и алатки. Вработените што му припаѓаат на овој
во американската - Резидентен стил - вработените од овој стил работат на доделени работни места
компанија за дизајн на мебел и системи од стил работат на своите работни места четири до пет дена во неделата, но само
мебел „Херман Милер“, ги посматрале повеќе од шест часа дневно, четири до пет три до максимум пет часа во денот.
своите вработени и извеле одредени денови во неделата. Ваквото истражување, кое го спровеле
заклучоци во однос на стилот на работење - Мобилен стил - мобилните вработени се менаџерите и дизајнерите на компанијата
ПОРТА
рубрика
брика
брика
DVORNIK
Лична заштитна опрема
од 1990
www.liting.mk
Lexan* поликарбонатни плочи и системи; Архитектонска подготовка и изведба
8 Mарт, бр. 2, 1000 Скопје
Тел.: +389 2 3110 624 Акрилни плочи Plexy и производи од ПММА;
+389 2 3110 901
Факс: +389 2 3110 546
info@dvornik.com.mk
www.dvornik.com.mk Звучни и сигурносни бариери; Профили, гума и трака; +389 2 3114 360
Разбивање на стереотипите за
Противпожарната
станица го рефлектира
контекстот на
заедницата, како со
димензиите така и со
изборот на материјал за
изградба, оставајќи
наследство за
противпожарната
служба. Резултатот е
станица која го
прифаќа огнот и го
користи како алатка за
својата убавина и
заштита.
Александар ЧЕРЕПНАЛКОСКИ,
инженер по дрвна индустрија
Ф
ункционалната
еднставност на
противпожарната
станица во
гратчето Грешам,
кое се наоѓа во
близина на
метрополата Портланд (Орегон, САД), се
совпаѓа со практичните земјоделски
објекти кои доминираат во руралната
околина. Навидум, противпожарната
станица е проектирана да не биде многу
поголема од едно обично локално
живеалиште со предимензионирана
гаража. Естетиката на екстериерот е
главно изразена преку градежните
материјали, кои го претставуваат и
главниот архитектонски концепт на целиот
објкет.
огнот и дрвото
ПОРТА
ПОРТА
урбанизам
Ф
повеќе ограничувања од страна на
ункционалната еднставност на
владата на Тајланд и укинувањето противпожарната станица во гратчето
на повеќето од поддршката за Грешам, кое се наоѓа во близина на
метрополата Портланд (Орегон, САД), се
креативните индустрии, Банкок на совпаѓа со практичните земјоделски
микро размер бележи постепено објекти кои доминираат во руралната
околина. Навидум, противпожарната
создавање на иницијативи и станица е проектирана да не биде многу поголема од едно
инсталации од граѓанска обично локално живеалиште со предимензионирана гаража.
Естетиката на екстериерот е главно изразена преку градежните
партиципативност, скромно материјали, кои го претставуваат и главниот архитектонски
концепт на целиот објкет.
враќање кон автентичните Комплексот е составен од два објекта, еден за сместување на
карактеристики на персоналот и гаража за противпожарните возила и зафаќа
вкупна површина од 940 м2. Во гаражата, покрај паркинг места за
микрозаедницата возилата, предвидени се и работилница, дел за чистење на
екстериерот со ентериерот преку материјален континуитет. работните простории со многу природна светлина. На гаражата,
Долгата и линеарна форма на објектот за персоналот ја нарушува исто така, се проектирани големи отвори низ кои се гледаат
трем кој со неговата вовлеченост овозможува заштита на луѓето противпожарните возила како најпрепознатлива слика од
од временските неприлики. противпожарната станица.
Тремот е ориентиран со поглед кон прекрасните локални Противпожарната станица, која е комплетирана во 2015 година,
планини, што овозможува простор за релаксација и одмор од го рефлектира контекстот на заедницата, како со димензиите така
работните обврски. Дрвото продолжува и во ентериерот на и во изборот на материјал за изградба, оставајќи наследство за
објектот за персонал, опкружувајќи ги главните собирни места. противпожарната служба. Резултатот е станица која го прифаќа
Големите отвори во фасадата и на кровот ги исполнуваат огнот и го користи како алатка за својата убавина и заштита. n
Пренесување на топлина
и физички својства
на застаклувањето
Слика 1:
Три форми на
пренесување
на топлината
низ двослојно
застаклување
д-р Петар НИКОЛОВСКИ, раздвижување на молекулите, при што топлите делови со помала маса
С
дипл.инж.арх. се искачуваат, додека со студените делови се случува спротивно. Овие
движења резултираат со температурен баланс. Во физиката овој
екогаш кога постои температурна разлика помеѓу две
процес е познат како„Брауново движење“.
точки во некоја материјална средина или помеѓу две
3. Радијација (зрачење) е енергија емитирана од материјално тело со
средини, се случува пренесување на топлината
одредена температура која се пренесува со помош
(топлински проток). Овој
на електромагнетни бранови. Зрачењето
трансфер претставува минување
непречено се одвива низ простор што е
на топлинска енергија како
транспарентен за брановите, но кога брановите
последица од температурната
наидуваат на пречка, тие оставаат дел од
разлика. Насоката на трансферот на топлината
енергијата во пречката, која почнува да емитира
секогаш е од средина со повисока кон средина со
топлина. Овој начин на пренесување може да се
пониска температура. Температурата на некој
одвива и во вакуум, како што е случај со зрачењето
материјал или средина претставува количество на
од сонцето.
просечна кинетичка енергија на молекулите во тој
За да се намалат енергетските загуби и да се
материјал.
обезбеди максимална топлинска изолација на
Како физичка големина, топлината се пренесува на
застаклените елементи на зградата, коефициентот
три начина:
на пренесување на топлината на застаклувањето
1. Кондукција (спроведување) е директно
(Uglass) треба да биде што е можно помал, односно
пренесување на енергија од честички материја
топлинскиот отпор на застаклувањето Rglass да
(цврста или течна) со повисоко енергетско ниво,
биде што е можно поголем. Оваа цел може да се
на честички со пониско енергетско ниво, како
постигне со намалување на загубите на топлината
последица на интеракцијата помеѓу честичките.
преку сите три форми на нејзиниот трансфер:
2. Конвекција (струење) е пренесување на енергија
кондукција, конвекција и радијација (Слика 1).
помеѓу површина на некој материјал и флуид кој
Кондукција
се движи над/под/покрај материјалот или во
Вредноста на коефициентот на спроведување
самиот флуид (течност или гас). Варијациите на
на топлината за стаклото изнесува 1 W/(m•K), а
температурата предизвикуваат разлики во
Слика 2: Топлински отпор на неговиот отпор (за вообичаена дебелина од 4 mm),
густината на флуидот што е причина за
вертикален воздушен слој Rglass = 0,004 (m2•K)/W. Со ваков незначителен
46 ПОРТА 24 јуни 2016
енергетска ефикасност
топлински отпор самото стакло не може да има топлинско-изолациски Слојот се нанесува од едната страна на стаклото, при што се обезбедува
ефекти. Минимална мерка за зголемување на изолациската моќ, односно многу низок фактор на емисија. Во зависност од природата на овој
намалување на загубите преку кондукција, е да се примени двослојно премаз, вредноста ε се намалува на 0,30 – 0,15 (пиролитички премаз) и
застаклување, со вметнување на слој од сув воздух или благороден гас оди до 0,10 – 0,02 (магнетронски премаз). Самиот премаз, всушност се
во просторот меѓу двете стакла. состои од неколку слоја, со вкупна дебелина на микронско ниво.
За разлика од топлинскиот отпор кај цврсти изотропни материјали, Вредностите на топлинскиот отпор на невентилиран слој воздух (Rg) во
чија вредност е правопропорционална на нивната дебелина, Табела 1 и на Слика 2 се пресметани за материјали со фактор на
топлинскиот отпор на слој воздух (Rg) не се зголемува линеарно со емисија на површината ε = 0,9, што одговара на многу градежни
зголемување на неговата дебелина. При мали дебелини (0 до 5 mm), материјали. Во Табела 2, во крајната десна колона, пресметката е
зголемувањето приближно е линеарно. Но, со натамошно зголемување направена за воздушен слој меѓу обични стакла чијшто фактор на
на дебелината, отпорот не се зголемува пропорционално, така што за емисија ε = 0,89. Малата разлика во вредностите Rg се должи токму на
дебелина од 25 mm и поголема, отпорот останува ист (Слика 2). разликата на факторите ε. Меѓутоа, со премаз само на едното стакло од
Во Табела 1 се дадени математички пресметаните вредности на страната кон воздушниот слој, со намалени фактори на емисија 0,1, 0,2,
отпорот на затворен (невентилиран) вертикален воздушен слој. 0,4 и 0,8 значително се зголемуваат топлинските отпори на овој слој,
односно се зголемува неговата изолациска моќ.
Табела 1: Вредности на топлински отпор на вертикален воздушен слој Пресметаните вредности Rg во Табела 2, за случаи со и без премаз, не
во зависност од дебелината на слојот се зголемуваат со зголемувањето на дебелината на воздушниот простор,
како што би се очекувало. Напротив, во сите случаи вредностите за Rg
растат до дебелина од 15 mm (засенчени ќелии) и потоа опаѓаат. Значи, М
оптималните вредности одговараат на слој со дебелина 15 mm. Ова е
причината зошто растојанието меѓу двете стакла во двослојните и
трислојните стакло-пакети во најголем број случаи изнесува 15 – 16 mm.
Профитот пред
безбедноста?!
Дали на сметка на
„поевтина“ изведба,
материјалите што имаат
подобри својства во однос
на противпожарната
заштита се заменети со
нивните поевтини и помалку
квалитетни „колеги“.
„Разубавувањето“ на
фасади не е новост во
светот. Но, страшниот пожар
кој на 19 мај 2015-та се
случи во станбена зграда во
Баку, чија фасада
претходно беше
„разубавена“, постави многу
прашања кои се однесуваат
и на фасадите од проектот
„Скопје 2014“.
Даниeла МЛАДЕНОВСКА
Р
еконструирањето на
фасадите во рамките на
проектот „Скопје 2014“ е
честа тема во медиумите.
Дали е извлечена поука од пожарот на
Главно, се расправа за зградата на ЕВН?
„барокот“, „класицизмот“
односно чудниот и крајно Кој и колку профитирал кај нас од „разубавувањето“ на центарот? Дали зад
кич конгломерат од стилови, високите цени, масовната примена на полиуретанот стојат и некои лукративни причини? Одговорот
(не)оправданоста на ваквиот потфат, на овие прашања и дилеми, веројатно, наскоро ќе го дознаеме. Во меѓувреме, сите
сквернавењето на авторството на бардовите
засегнати страни (инвеститори, изведувачи, проектанти) треба на прво место да
внимаваат на сигурноста и безбедноста на градбите, поучени од трагичното
на модерната архитектура итн. искуство во Баку, но и од пожарот на зградата на ЕВН, кој за среќа мина без
Ретки се дебатите околу она што е денес поголеми последици. Велат, се учиме секогаш само од сопствените грешки. Но,
еден од главните предизвици на модерната најважно е да не се плати висока цена за таа школа.
архитектура - енергетска одржливост на
објектите, во контекстот на „Скопје 2014“.
50 ПОРТА 24 јуни 2016
енергетска ефикасност
Дали во тендерските критериуми за примерот кога се реконструира само еден однос на противпожарната заштита. Откако
реконструкција на фасадите кај нас, овој дел од објектот (фасадата кон главната улица утрото на 16 февруари годинава, пламна
факт е воопшто земен предвид? Не само во – зградата кај ресторанот Пелистер, пожар на фасадата од зградата на ЕВН во
светот, туку дури и во нашето најблиско Министерството за правда и други). моментот додека се изведуваа зафати на
соседство (Белград, Загреб, Софија) Aргументот за „енергетска ефикасност“ на реконструкција на фасадата, стручната
реконструкциите на фасадите се прават со зградата, соопштен од страна на ЕВН како јавност се разбранува и постави повеќе
цел намалување на потрошувачката на изговор за „преслекувањето“, е дискутабилна прашања во врска со видот и квалитетот на
енергија на објектот, и докажување на бидејќи според тврдењата на стручњаците во материјалите што се вградуваат. Дали на
перформансите преку мерење на текот на последната реконструкција, во текот сметка на „поевтина“ изведба (иронично
потрошувачката на енергија пред и по на деведесеттите години, се користеле бидејќи инвестициите чинат милиони евра),
реконструкцијата. Легендарниот Сава Центар, најнови технологии, енергетски ефикасни материјалите што имаат подобри својства во
спортската Комбанк Арена и други објекти, стакла и сл. Но, додека за енергетската однос на противпожарната заштита се
летово ќе станат енергетски поефикасни, за ефикасност можеби струката и може да заменети со нивните поевтини и помалку
што веќе пишувавме на нашиот портал полемизира, аргументот за адаптација на квалитетни „колеги“. „Чудесниот“ материјал е
(http://www.porta3.mk/energetska-sanacija-na- зградата за да се вклопи со изгледот на полиуретанот, кој освен неспорно добрите
delovni-sportski-objekti-vo-belgrad/). околните згради, навистина не остава термофизички својства, има ниска отпорност
Во нашиов случај, сериозни инвестициски простор за дебата. на механички влијанија, но и висок ризик во
трошоци се вложуваат во згради кои и натаму Еден друг аспект, пак, останува сосема на однос на запаливост. Наспроти полиуретанот,
остануваат подеднакво (или можеби и повеќе маргините. Се работи за критериумите што може да се употреби природен камен (кој е
од досега) енергетски растрошни. Чест е овие објекти треба да ги исполнуваат во благороден, отпорен, незапалив, но и скап) >>
ПОРТА
Имајте доверба во Кнауф.
Чувствувајте се заштитен.
ǁDzǦǣ ȒǨ ǬǫǤǬǨ dzDzǪǣǴ, ǵǨǮDzȋǣ ǵǨǮǷDZǧǣ Ǩ ǧǴǣǦDzǺǨDZǣ. ƾǣǶDzǣ dzǴǨdzǷǼǶǨǶǨ ȋǣ ƸǣǼǣǶǣ
ǧDzǥǨǴǤǣ ǥDz DZDzǥǣǶǣ dzǴDzǦǴǣǰǣ dzǴDzǶǬǥdzDzǪǣǴDZǬ dzǴDzǬǫǥDzǧǬ Dzǧ ǨǥǴDzdzǵǮǬDzǶ ǥDzǧǨǻǮǬ
ǤǴǨDZǧ ǫǣ dzǴDzǬǫǥDzǧǵǶǥDz DZǣ ǦǴǣǧǨǪDZǬ ǰǣǶǨǴǬȋǣǯǬ: Knauf FireWin. ƾǦDzǯǨǰǨǶǨ ȋǣ
ǤǨǫǤǨǧDZDzǵǶǣ DZǣ ǯǷȐǨǶDz Ǭ DzǤȋǨǮǶDzǶ.
z džǴDzǶǬǥdzDzǪǣǴDZǬ dzǯDzǻǬ
z džǴDzǶǬǥdzDzǪǣǴǨDZ ǰǣǯǶǨǴ ǫǣ ǥDZǣǶǴǨǼDZǣ ǷdzDzǶǴǨǤǣ
z džǴDzǶǬǥdzDzǪǣǴǨDZ ǰǣǯǶǨǴ ǫǣ DZǣǧǥDzǴǨǼDZǣ ǷdzDzǶǴǨǤǣ
z džǴDzǶǬǥdzDzǪǣǴDZǣ ǤDzȋǣ
z džǴDzǶǬǥdzDzǪǣǴDZǬ ǰǣDZǪǨǶDZǬ
70
ПОРТА
ФЕДЕРИКО БАБИНА - ИТАЛИЈАНЕЦ ВО БАРСЕЛОНА арт и дизајн
Во животот
е важно да се
поседува
страста
Ф
се дел од играта и тие се вклучени во сцената за подготовка на
секој објект.
едерико Бабина е италијански архитект Архитектурата, всушност, се луѓето. Таа е направена од нив и
и дизајнер. Роден е во Болоња, за нив. Бабина се преселил во Шпанија затоа што нејзината
Италија, но живее и работи во демократија произлегла од диктатурата што беше соборена
Барселона. Во Барселона живеат кон крајот на седумдесеттите години од минатиот век.
голем број Италијанци привлечени во Ентузијазмот на земја ослободена од диктатура донел многу
овој град од различни причини. Бабина енергија и нови идеи кои поттикнале многу млади и способни
заминал како турист, се заљубил во луѓе да се фатат во костец со предизвиците што ги нудело
Каталонија и решил да остане таму. Светлината и сенките на новото време. Од друга страна, Италија имала поконзервативен
Болоња и на Барселона се дел од неговата креативна и статичен пристап. Тоа била една од причините заради која
имагинација. Бабина верува во луѓето, не во нивните матични Бабина решил да остане и работи во Шпанија. Убаво е кога
земји. Во светот постојат љубопитни луѓе кои одат по архитектурата е во можност да разбуди прекрасни и
фасцинантни патишта, без оглед на местото и времето. Кога си неочекувани чувства кај луѓето. Архитектите мора да бидат
љубопитен сакаш да откриваш и истражуваш различни патишта. способни да комуницираат, да зборуваат гласно, но пред да го
„Во животот е важно да се поседува страста“, вели Бабина. сторат тоа треба да знаат да ја слушаат тишината. Убаво е кога
Тој е заљубен во архитектурата, која за него е екстровертна и во архитектурата пронаоѓаш паралелни универзуми, >>
24 јуни 2016 ПОРТА 55
арт и дизајн
ПОРТА
репортажа МОНТРЕАЛ – КУЛТУРНА ПРЕСТОЛНИНА НА КАНАДА (2)
Разновидност во уникатноста
Монтреал, кој е
космополитски град со
население со различни
емигрантски корени,
зрачи со голем
потенцијал за
економски и социјален
развој, поддржан од
јавниот, приватниот и
граѓанскиот сектор,
преку дизајнот како
движечка сила која
дејствува во областа
на внатрешниот
дизајн, графичкиот
дизајн, модата и
архитектурата
Љупка ДУКОВСКА, дипл. инж. арх.
Ш
земји, таа се смета за најуспешна светска чистотата на формата и економија на средствата.
изложба во 20 век. Изложбата беше наречена Неговото космичко и холистичко разбирање на
еесеттите и „Човекот и неговиот свет“, по зборовите на универзумот и нашето место во него, го водело
седумдесеттите Антоан де Сент - Егзипери (Antoine de Saint- кон проучување и користење на технологијата за
години на 20 век се Exupery, 1900 – 1944) од романот „Земјата на подобрување на животот на човештвото.
многу важен период луѓето“ („Terre des homes“, 1939, наградена со Биосферата е синтеза на неговата филозофија и
за Монтреал. Период Grand Prix за роман на Академијата на Франција и уметност. Преку геодетски дизајн изграден од
во кој беа награда National Book Award од САД). Една од триаголници, кои според него се совршена
реализирани повеќе главните теми на изложбата беше домувањето. форма (форма на молекуларни соединенија,
големи проекти, како новиот метро систем, Од убавите павилјони кои беа изградени за Експо врски кои припаѓаат на алотропни форми на
неколкуте нови облакодери во центарот на 67, ќе се осврнам на два, кои се атрактивни и јаглерод, кои сега се нарекуваат фулерени во
градот ... период во кој се случија два големи денес, скоро 50 години после нивното негова чест), тој покажал дека е можно да се
светски настани, преку кои Монтреал го привлече создавање. создаде простор користејќи само една петина од
светското внимание и го заслужи називот Првиот објект е Биосферата, поранешен материјалите, што вообичаено се користат во
Културна метропола на Канада. Тоа е период на павилјон на САД, архитектонско ремек-дело и конвенционалната архитектура. Создал стабилна
движењето на либерализацијата и отворање кон симбол на Експо 67. Се оценува како најуспешен структура, естетски префинета.
светот. павилјон на изложбата, со вкупно 5,3 милиони Биосферата во Монтреал е лоцирана во
посетители за време на шестмесечниот период на паркот Жан Драпо (Parc Jean-Drapeau), на
ЕКСПО 67, ПРВ ГОЛЕМ НАСТАН, ВИЗИОНЕРСКА Експо 67. По завршувањето на изложбата, островот Света Елена (Saint Helen). Со структура
АРХИТЕКТУРА АТРАКТИВНА И ДЕНЕС владата на САД ја подарила Биосферата на која е повеќе од 75% сфера, таа е најголем објект
Една од најголемите светски универзални градот Монтреал. Проектот е дизајниран и од ваков вид и најкомплицирана од сите куполи
изложби, организирана во чест на создаден од Ричард Бакминстер Фулер ( Richard на Фулер. Сферичниот дијаметар на куполата е
стогодишнината на Канадската конфедерација, Buckminster Fuller, 1895 - 1983 ), архитект, 76 метри, а висината 62 метри. Сферата е
се одржа од април до октомври 1967 година, во инженер, иноватор, футурист, кој ја започнал оформена од затворена челична структура. Се
Монтреал. Со рекордна посетеност на повеќе од својата кариера во 1920 година, преку користат тридимензионални единици, триаголна
50 милиони посетители и учество на 62 странски функционалниот архитектонски пристап, од надвор и шестаголна од внатре, свиткани за да
а на архитектурата
се добие обликот на купола (¾ од сфера).
Обвиена е со транспарентна надворешна
обвивка, составена од околу 1.900 затемнети
акрилни панели. За контрола на внатрешната
температура, искористен е сложен систем на
нијанси. Импресивна енергетска ефикасност се
обезбедува со комбинација на геотермален
систем и врвни технологии, кои, во споредба со
конвенционалните електрични опции, покажуваат
намалување на користењето на енергија од 459
MWh (приближно 21%) на годишно ниво, што е
значајно поради специфичната архитектура на
објектот и северната клима во Канада. Со 37-
метарски ескалатор, најдолг изграден во тоа
време, обезбеден е пристап до седум нивоа. Во
1976 година, за време на реновирање на
објектот, акрилната обвивка била уништена од
голем пожар, но челичната структура останала.
Објектот бил затворен се до 1990 година. Од
1995 година во објектот е отворен првиот
Интерактивен музеј, единствен во Северна
Америка, посветен на водата и на животната
средина, со цел да се подигне свеста за реката
Сен Лоренс и екосистемот на Големите Езера.
Редизајнирањето на ентериерот, во согласност
со оригиналните планови на Фулер, изработено е
од архитектот Ерик Готје (Eric Gauthier), кој е
избран на конкурс. Со збир на затворени
простори дизајнирани во внатрешноста на
оригиналната челична конструкција, музејот нуди
интерактивни активности и изложби за еколошки
прашања поврзани со водата, климатските
промени, воздухот, еколошки технологии и
одржлив развој. >>
Биосфера
ПОРТА
репортажа
Хабитат 67
Вториот проект е амбициозниот станбен објект населена средина. Беше еден од најважните
Хабитат 67, кој како еден од главните симболи на објекти во 60-тите години, модел на заедница и на
Експо 67 доби светски признанија. Беше станбен комплекс. Основната форма на Хабитат
нарекуван „фантастичен експеримент“ и 67 е коцката. Симбол на мудроста, вистината,
„архитектонско чудо“. Проектот на тогаш младиот моралната совршеност, во спознавањето на
студент по архитектура на Универзитетот Мек Гил нашето потекло, нашата цивилизација. Во
во Монтреал, Моше Сaфдиe (Moshe Safdie, 1938), материјална смисла, коцката е симбол на
беше оценет како револуционерен концепт на стабилност. Идејата била, со проектот Хабитат 67
урбано живеење. Редефиниција на сè што се да се понуди „дел од рајот“ за секого. Изградени
очекуваше од урбана заедница. Визија на се 354 коцки, кои поставени една над друга
градовите на иднината. Тој претставуваше формираат 146 станбени единици.
модификација на „стан на една фамилија“, кој Карактеристики на објектот се: варирање на 15
лесно и прегледно егзистира во градска, густо модели со една или пет коцки, поглед на три
Биодом,
Олимписки парк
РАЗНОВИДНОСТ ВО УНИКАТНОСТА НА
АРХИТЕКТУРАТА
Монтреал е град со многу архитектонски
знаменитости, уникатни во нивната разновидност.
Објекти кои заслужуваат посебно внимание. Ќе
спомнам само некои од објектите што се значајни
за модрената архитектура на градот:
Place Bonaventure, деловен, изложбен и
хотелски комплекс со површина од 288.000 м² и
висина од 12 ката, во центарот на Монтреал,
дизајниран во стил на брутализам. Во времето
кога е завршен (1967) бил втор по големина
деловен објект во светот. Во 1998 година Place
Bonaventure е редизајниран. Цената на чинење
била 60 милиони канадски долари.
Од истиот период е и станбено-деловниот
комплекс Westmount Square, проектиран од
Лудвиг Мис ван дер Рое (Ludwig Mies van der
Rohe 1886 – 1969), во интернационален стил.
Изградбата е почната во 1964 година. Комплексот
е отворен на 13 декември 1967 година.
Спомнатите објекти, како и многу други убави
објекти, архитектонски знаменитости на градот
Westmount Square
(кои поради ограничениот простор не се
Montreal
опфатени), изградени во периодот на 60-тите
години и подоцна, придонесоа Монтреал да биде
избран за „Град на дизајнот“ на УНЕСКО. Во 2006
година, Меѓународната дизајн заедница, му
одаде признание на градот, прогласувајќи го за
светска престолнина на дизајн. Градот се
приклучи на мрежата на „Креативни градови“
основана од УНЕСКО во 2004 година. Денес, кога
повеќе од половина од светската популација
живее во градовите, концептот на „Креативни
градови“ се базира на верувањето дека културата
може да игра важна улога во урбаното
обновување.
Монтреал, кој е космополитски град со
население со различни емигрантски корени,
зрачи со голем потенцијал за економски и
социјален развој, поддржан од јавниот,
приватниот и граѓанскиот сектор, преку дизајнот
како движечка сила која дејствува во областа на
внатрешниот дизајн, графичкиот дизајн, модата и
архитектурата. Во Монтреал има четири
универзитети со образовни програми за дизајн,
архитектурата и урбанизам. n
62 ПОРТА 24 јуни 2016
ПОРТА
aрт и дизајн
Футуристичка
ротирачка
скулптура на
Кафка во Прага
У
метничка
инсталација,
поточно глава на
писателот Франц
Кафка, која ја
изработил
контроверзниот
чешки уметник Давид Черни, веќе
некое време ја краси
најфреквентната шопинг зона во
Прага.
Симбол на книжевноста на
20 век, секако, е Франц Кафка,
роден во Прага 1883 година.
Опусот на Кафка, кој може да се
подели во неколку вида (романи,
раскази, афоризми, дневници и
писма), ги врзува тематско,
идеолошко и, би можело да се
www.fabrikakarpos.com.mk
ПОРТА
ПОРТА
ПОРТА
ПОРТА