ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΝΩΣΕΩΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ

(Π.Ο.Ε.Σ.)
Νόμιμα αναγνωρισμένη συνδικαλιστική Ομοσπονδία με την υπ΄ αριθμ. 4/2019 διαταγή του Ειρηνοδικείου Λαυρίου,
καταχωρημένη στα βιβλία Ομοσπονδιών του Πρωτοδικείου Αθηνών με αύξοντα αριθμό 860

Φειδίου 10, ΤΚ 10678, Αθήνα, Τηλ: 2168004777, FAX: 2168004778

ηλεκτρονική διεύθυνση: www.poes.gr e-mail: info@poes.gr

ΠΡΟΣ : Αρ. πρωτ. 1273/2023

Πίνακας Αποδεκτών Αθήνα, 11 Αυγούστου 2023
ΚΟΙΝ. :

ΘΕΜΑ: Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία

ΣΧΕΤ.: α. ΝΔ 1400/1973 (ΦΕΚ Α΄ 114, «Περί Καταστάσεως των Αξιωματικών των

Ενόπλων Δυνάμεων»)
β. Ν. 3850/2010 (ΦΕΚ Α΄ 84, «Κύρωση του Κώδικα Νόμων για την υγεία
και την ασφάλεια των εργαζομένων»)
γ. ΠΔ 11/2014 (ΦΕΚ Α΄ 17, «Κρίση Σωματικής Ικανότητας των στρατευσί-
μων, αυτών που κατατάσσονται στις Ένοπλες Δυνάμεις, καθώς και του
στρατιωτικού προσωπικού γενικά»)
δ. Υπ’ αριθμ. πρωτ. 1376/2022 έγγραφό μας
ε. Υπ’ αριθμ. πρωτ. 1461/2022 έγγραφό μας
στ. Ν. 5018/2023 (ΦΕΚ Α΄ 25, «Μέριμνα υπέρ του προσωπικού των
Ενόπλων Δυνάμεων, εξορθολογισμός της νομοθεσίας των Ενόπλων Δυνά-
μεων, οργάνωση της Εθνοφυλακής και άλλες διατάξεις»)
ζ. ΥΑ αρ.πρωτ. Φ. 454/11/229946/σ.3662/2023 (ΦΕΚ Β΄ 3267, «Ευεργετι-
κά μέτρα και διοικητικές διευκολύνσεις για το προσωπικό των Ενόπλων Δυ-
νάμεων»)
η. Φ.700/73/222376/Σ.2287/3-Απρ-23/ΓΕΝ/Β3
θ. Υπ’ αριθμ. πρωτ. 1046/2023 έγγραφό μας

Κύριε Υπουργέ.

Κατά τη διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης για το (στ) σχετικό νόμο, ο οποίος
στο πλαίσιο του γενικότερου ευτελισμού των λέξεων είχε αποκαλείτο «νόμος μέρι-
μνας», είχαμε μεταξύ άλλων σχολιάσει ως απάνθρωπη τη διάταξη του άρθρου 22
(άρθρο 24 του σχεδίου νόμου), που επανέφερε επί του (α) σχετικού την αυτεπάγγελ-
τη αποστρατεία στελεχών με προβλήματα υγείας ακυρώνοντας αντίστοιχη, προηγού-
μενη ευεργετική διάταξη του ν.4609/2017 (Α΄ 67).

Δυστυχώς η πρόβλεψή μας για μία ακόμα φορά απεδείχθη εύστοχη, αφού έκτοτε
έχουν ξεκινήσει οι σχετικές διαδικασίες, όπως αποδεικνύεται και από το (ενδεικτικό)
(η) σχετικό έγγραφο που αφορά στελέχη του ΠΝ, τα οποία το τελευταίο διάστημα μας
γνωστοποιούν τις ανησυχίες τους. Απόρροια εν λόγω διαδικασιών είναι οι πρώτες
αποστρατείες (απολύσεις) για λόγους υγείας, όπου θεωρούμε περιττό να σχολιάσου-
με τη σοβαρότητα εν λόγω ενέργειας εν μέσω αυξανόμενων παραιτήσεων. Ωστόσο
η υπόθεση δείχνει περισσότερο περίπλοκη.

Το προηγούμενο διάστημα διαπιστώσαμε ότι υπήρξε μια συστηματική προ-

σπάθεια υποβάθμισης της μέριμνας στις ΕΔ, κάτι που σχολιάσαμε με ιδιαίτερα
καυστικό τρόπο μεταξύ άλλων και με το (θ) σχετικό έγγραφό μας. Πιο συγκεκριμένα,
με την (ζ) σχετική ΥΑ επήλθε μια αδιαμφισβήτητη επιδείνωση στο προηγούμενο
καθεστώς μέριμνας, προφανώς για να καταστεί εφικτή η κάλυψη των κενών ένεκα
υποστελέχωσης με «εσωτερική ανακατανομή» του προσωπικού. Όπως στην περί-
πτωση του άρθρου 22 του (στ) σχετικού, όπου θεσμοθετήθηκε το ίδιο εις βάρος
στελεχών με σοβαρά προβλήματα υγείας, αντίστοιχα με τη (ζ) σχετική διαπιστώνεται
ακριβώς το ίδιο προς τα στελέχη που υπάγονται σε ειδικές κατηγορίες και κοινωνικά
ευαίσθητες ομάδες (όπως οικογένειες με επιμέλεια ΑμεΑ, μονογονείς κλπ).

Τα συγκεκριμένα δύο θεσμικά κείμενα έχουν ένα κρίσιμο κοινό σημείο: δεν
βασίζονται στη βελτίωση των συνθηκών, αλλά δημιουργούν χειρότερες, προς όφε-
λος της Υπηρεσίας. Καθ’ αυτόν τον τρόπο, εν λόγω κείμενα συνδυαζόμενα, δημι-
ουργούν ένα αλληλοσυμπληρούμενο πλαίσιο με εμφανή κοινό σκοπό την αύξηση της
«δεξαμενής» του διαθέσιμου για μεταθέσεις προσωπικού, προκειμένου να αντιμετω-
πιστεί το πρόβλημα της υποστελέχωσης, δίχως να απαιτούνται σοβαρές προσ-
λήψεις νέου προσωπικού. Εν λόγω κίνηση είναι εμφανώς εναρμονισμένη με τη
γενικότερη φιλοσοφία των μη (ή έστω ελαχίστων δυνατών) προσλήψεων που έχει
διαπιστωθεί τα τελευταία έτη, αποτέλεσμα της οποίας είναι (και) οι διαρκείς «μετακι-
νήσεις» προσωπικού προς άλλους τομείς του Δημοσίου για κάλυψη άλλων αναγκών.

Όσο κι αν δεν θέλουμε να προβούμε στον ακόλουθο συσχετισμό, θεωρούμε ότι

δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι οι απολύσεις του προσωπικού για λόγους υγείας
λειτουργούν ως μοχλός πίεσης προς πάσα κατεύθυνση υπό μορφή της δαμόκλει-
ου σπάθης, ότι οι ΕΔ δεν έχουν κανένα πρόβλημα να απολύσουν όσους θεωρείται ότι
δεν πληρούν τις «προϋποθέσεις» (είναι «ανίκανοι»). Εδώ όμως αναφύεται ένα
ιδιαίτερα σοβαρό πρόβλημα ως προς τα κριτήρια και τις ακολουθούμενες διαδικασίες.

Οι διαδικασίες που ακολουθούνται διαφαίνεται ότι περιορίζονται μόνο στην

εξέλιξη και την τρέχουσα κατάσταση της πάθησης και δεν ελέγχουν επαρκώς εάν το
πρόβλημα υγείας ενδέχεται να σχετίζεται με την Υπηρεσία («ένεκα αυτής»). Κοινώς,
η όλη διαδικασία δείχνει να πάσχει σε πολύ μεγάλο βαθμό, διότι ως έχουμε αναδεί-
ξει κατ’ επανάληψη, στις ΕΔ μόνο ελάχιστα (και κατά βάσιν μόνο επιφανειακά)
τηρούνται οι προβλέψεις του (β) σχετικού Κώδικα, σύμφωνα με την οποίαν ο εργοδό-
της (που κατά το νόμο είναι ο ΥΕΘΑ) οφείλει να αναλαμβάνει όλες τις απαιτούμενες
ενέργειες βελτίωσης των συνθηκών εργασίας, ένα μέτρο προς την οποίαν κατεύθυν-
ση είναι και η προσαρμογή της εργασίας στον άνθρωπο (στο πλαίσιο άρθρων 17, 18,
42 και 43 του ιδίου).

Ειδικότερα, σύμφωνα με τα ισχύοντα (άρθρο 17 του Κώδικα) ο εργοδότης λαμβά-

νει υπόψιν τις υποδείξεις του Ιατρού Εργασίας, όπου μεταξύ άλλων προβλέπεται η
δυνατότητα «αρχικής τοποθέτησης και αλλαγής θέσης εργασίας για λόγους
υγείας, σωματικής ή ψυχικής, προσωρινά ή μόνιμα, καθώς και ένταξης ή επανέ-
νταξης ατόμων που υφίστανται διακρίσεις ή θυμάτων βίας και παρενόχλησης, συμπε-
ριλαμβανομένης της σεξουαλικής παρενόχλησης, καθώς και θυμάτων ενδοοικογενεια-
κής βίας στην παραγωγική διαδικασία, ακόμη και με υπόδειξη αναμόρφωσης ή
εύλογων προσαρμογών της θέσης εργασίας» (παρα.2ε).

Υπενθυμίζουμε ότι με το (ε) σχετικό έχουμε εκφράσει τις ιδιαίτερα σοβαρές

επιφυλάξεις μας ως προς το αν τηρούνται οι υποχρεώσεις που πηγάζουν από το
συνολικό πλαίσιο περί προστασίας της Υγείας και Ασφάλειας των εργαζομένων και
συγκεκριμένα αν τηρούνται οι Ατομικοί Ιατρικοί Φάκελοι. Διότι στην περίπτωση που η
διαδικασία τήρησης των ΑΙΦ είναι πλημμελής, τότε εύλογα μπορεί να αμφισβητηθεί η
συμμόρφωση της Διοίκησης με τα άρθρα 18, 42 και 43 του Κώδικα, τα οποία σύμφω-
να με το άρθρο 2, παρα.2 του ιδίου έχουν υποχρεωτική εφαρμογή και για το
στρατιωτικό προσωπικό.

Κοινώς, ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας του στελέχους («σωματική υγεία») ή ένα
πρόβλημα υγείας μέλους της οικογένειας που μπορεί να έχει πολύ σοβαρές, άμεσες
ψυχικές επιπτώσεις στο στέλεχος («ψυχική υγεία»), μπορούν να αποτελέσουν λόγο
μόνιμης ή προσωρινής μετακίνησης του στελέχους σε άλλη θέση, ώστε να υπάρχει
επαρκής υποστήριξη από την Υπηρεσία. Εντούτοις, εν λόγω υποχρέωση δείχνει να
μην αποτελεί εμπόδιο λόγω όσων έχουμε μέχρι στιγμής τεκμηριώσει.

Προκειμένου να αποδειχθεί η σοβαρότητα της όλης κατάστασης θα φέρουμε το

εξής παράδειγμα: σύμφωνα με τις παρα.6 και 8 του άρθρου 24 του (α) σχετικού όπως
έχει τροποποιηθεί και ισχύει, ένα στέλεχος του οποίου το νόσημα ή τραύμα έχει ιαθεί
δύναται να αντιμετωπιστεί εξίσου με ένα στέλεχος του οποίου το νόσημα ή τραύμα
είναι ανίατο και τελικώς να αποστρατευθούν αμφότερα. Πως είναι δυνατόν δύο
ιατρικά διαφορετικές περιπτώσεις να αντιμετωπίζονται με ειδικά κριτήρια μόνο εκ του
αποτελέσματος;

Ανεξάρτητα από τα παραπάνω, υπάρχει μία ακόμα ιδιαίτερα σοβαρή προέκταση

και μάλιστα με δικαστική βούλα: είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε για τουλάχιστον μία
περίπτωση όπου οικογένεια στελέχους δικαιώθηκε για πρόκληση σοβαρής βλάβης
στην υγεία του. Το στέλεχος υπηρετούσε σε πολεμικά πλοία επί σειρά ετών αλλά το
πρόβλημα στην υγεία εμφανίστηκε πολλά χρόνια μετά και με αυξημένη σοβαρότητα
που τελικώς οδήγησε στο θάνατό του (για την υπόθεση υφίσταται σχετική αρθρογρα-
φία στο διαδίκτυο). Αναφερόμαστε σε περίπτωση πρόκλησης καρκίνου από αμίαντο.

Άραγε η Υπηρεσία έχει λάβει υπόψιν στις ακολουθούμενες διαδικασίες ένα

τέτοιο ενδεχόμενο ετεροχρονισμένης εμφάνισης ενός προβλήματος υγείας;
Πιο απλά, πριν την απόλυση του στελέχους λόγω σωματικής ανικανότητας,
έχουν εξαντληθεί όλες οι πιθανότητες που αποκλείουν το πρόβλημα να οφείλε-
ται στην Υπηρεσία και να ξεκίνησε πολλά χρόνια πριν αλλά να εμφανίστηκε
ετεροχρονισμένα;

Η περίπτωση αυτή καθίσταται θεσμικά ακόμα πιο πολύπλοκη. Σύμφωνα με τους

πίνακες του (γ) σχετικού, υφίσταται σειρά από αυτοάνοσα νοσήματα τα οποία
δύνανται να χρησιμοποιηθούν για να τεκμηριώσουν την κρίση για την «ανικανότητα»
ενός στελέχους. Εντούτοις, αποτελεί κοινή παραδοχή ότι οι έντονα στρεσογόνες
καταστάσεις (όπως αυτές των ΕΔ) μπορούν να συσχετιστούν ευθέως με την εμφά-
νιση αυτοάνοσων νοσημάτων.

Την ίδιαν στιγμή το εργασιακό στρες και τα συναφή επαγγελματικά σύνδρο-

μα δεν αναγνωρίζονται από την Πολιτεία. Πως είναι, λοιπόν, δυνατόν να παραμέ-
νει εκτός κριτηρίων μια πολύ μεγάλη «δεξαμενή» λόγων πρόκλησης προβλημάτων
υγείας, αλλά τα αποτελέσματα αυτών (των προβλημάτων) έχει θεσμοθετηθεί να
χρησιμοποιούνται για να τεκμηριωθεί η «ανικανότητα»; Πρόκειται για παράδοξο.

Συνδυαστικά από τα παραπάνω προκύπτει μια ιδιαίτερα σοβαρή κατάσταση, η

οποία δημιουργεί εύλογα ερωτήματα:

 Πριν καταλήξει η Υπηρεσία στις απολύσεις στρατιωτικού προσωπικού

για λόγους υγείας, έχει εξαντλήσει μετά βεβαιότητας όλα τα μέσα που προβλέπει το
(α) σχετικός Κώδικας;
 Οι γνωματεύσεις των Ανωτάτων Υγειονομικών Επιτροπών έχουν συνυ-
πολογίσει τις εκτιμήσεις των αρμοδίων ανά περίπτωση Ιατρών Εργασίας, προκειμέ-
νου να διερευνηθεί κατά πόσον έχουν εξαντληθεί όλα τα ενδεχόμενα, όπως ο νόμος
ορίζει;
 Στην, προς ώρας υποθετική, περίπτωση ότι έχουν τηρηθεί οι ανωτέρω
προβλέψεις, ελήφθησαν υπόψιν οι αξιολογήσεις των προϊσταμένων των θιγόμενων
στελεχών και σε καταφατική περίπτωση, ποιες οι βαθμολογίες όσων αποστρατεύθη-
καν; Υπάρχει περίπτωση απολυθέν στέλεχος να βαθμολογείτο ως εξαίρετο/άριστο
αλλά παρά ταύτα να κρίνεται ανίκανο για στρατιωτική υπηρεσία λόγω προβλήματος
υγείας;
 Πως μπορεί να αποκλείσει η Υπηρεσία το ενδεχόμενο να έχει προκληθεί
σοβαρή βλάβη υγείας ένεκα της Υπηρεσίας σε ανύποπτο χρόνο αλλά αυτή να
εμφανιστεί έως και πολλά έτη μετά την αρχική της πρόκληση;
 Πως είναι δυνατόν την στιγμή που η Πολιτεία δεν αναγνωρίζει μια μείζο-
να πηγή πρόκλησης προβλημάτων υγείας όπως το εργασιακό στρες και τα σχετιζό-
μενα εργασιακά σύνδρομα, να λαμβάνει υπόψιν για κρίση ανικανότητας τα αποτελέ-
σματα εν λόγω πηγών κινδύνου;

Κύριε Υπουργέ.

Τα τελευταία χρόνια η Ηγεσία διαρκώς επαίρετο για το ενδιαφέρον της για το

προσωπικό αλλά τα έργα της μόνο υπέρ του δεν ήταν. Τα σχετικά (στ) και (ζ) αποτε-
λούν μόνο δύο από τους αδιάψευστους προς τούτο μάρτυρες. Φυσικά δεν αμφισβη-
τούμε τις καλές προθέσεις και το ενδιαφέρον της Ηγεσίας για το προσωπικό διότι δεν
είμαστε κακοπροαίρετοι. Αμφισβητούμε, όμως, τον ρεαλισμό και τα αποτελέσματα
των αντικειμενικών στόχων εν λόγω μέτρων, τα οποία είναι ξεκάθαρα εις βάρος του
προσωπικού. Εξάλλου το έχουμε αποδείξει κατ’ επανάληψη. Ωστόσο, πλέον το
ΥΠΕΘΑ διαθέτει νέα Ηγεσία και ως εκ τούτου θεωρούμε ότι τα πάντα μπορούν να
τεθούν σε μια νέα βάση.

Κατόπιν των ανωτέρω επαναφέρουμε τα αιτήματά μας για την:

α. Επαναφορά του άρθρου 2, παρα.2 του ν.4609/2017 με συνακόλουθη

τροποποίηση άρθρου 24 του (α) σχετικού.

β. Κατάργηση της (ζ) σχετικής και την προσωρινή επαναφορά της μέρι-
μνας στο προηγούμενο πλαίσιο, με σκοπό να επανεξεταστεί συνολικά το πλαίσιο
μέριμνας ώστε να βελτιωθεί.

γ. Παύση κάθε διαδικασίας επανάκρισης σωματικής ικανότητας και την

πλήρη ενεργοποίηση ενδιάμεσων προνοιών [όπως του (β) σχετικού] προκειμένου να
υπάρχει η πληρέστερη δυνατή διερεύνηση κάθε περίπτωσης.

δ. Επικαιροποίηση του εθνικού καταλόγου επαγγελματικών ασθενειών του

ΠΔ 41/2012 (Α΄ 91) σε συνεργασία με συναρμόδια Υπουργεία, με την προσθήκη
περιπτώσεως 6 «Ασθένειες που προκαλούνται από ψυχοκοινωνικούς παρά-
γοντες», η οποία μεταξύ άλλων να συμπεριλαμβάνει το εργασιακό στρες και τα
επαγγελματικά σύνδρομα [όπως η ηθική παρενόχληση και εκφοβισμός (mobbing) και
το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης (burn-out)], ως είχαμε τεκμηριώσει και
προτείνει με το (δ) σχετικό.
 Συναφώς των ανωτέρω επαναφέρουμε το αίτημά μας για συνάντηση αντιπρο-
σωπείας της Ομοσπονδίας μας μαζί σας σε χρόνο και τόπο που θα ορίσετε, προκει-
μένου να σας γνωστοποιήσουμε τα προβλήματα του προσωπικού και να διερευνη-
θούν οι δυνατότητες για γόνιμη συνεργασία.

Παραμένουμε στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε διευκρίνιση ή πληροφορία.

Οι κ.κ. βουλευτές της Βουλής των Ελλήνων, προς τις/τους οποίες/ους κοινοποιεί-
ται το παρόν, παρακαλούνται για την ανάδειξη του θέματος, δια του κοινοβουλευτικού
ελέγχου.

Για το Διοικητικό Συμβούλιο

Ο Πρόεδρος Ο Γεν. Γραμματέας

Μεθενίτης Δημήτριος Τσακαλάκης Διονύσιος

Ανθυποπλοίαρχος (Ε) Συνταγματάρχης (ΜΧ)
6957831045 6944998221

ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟΔΕΚΤΩΝ
Αποδέκτες για ενέργεια
ΥΕΘΑ
Αποδέκτες για πληροφορία
ΥΠΕΚΥ (υπόψιν κ. Υπουργού)
Υ. Υγείας (υπόψιν κ. Υπουργού)
κ.κ. ΥΦΕΘΑ
Α/ΓΕΕΘΑ, Α/ΓΕΣ, Α/ΓΕΝ, Α/ΓΕΑ
ΓΕΣ/ΓΕΠΣ/ΓΥΑ
ΓΕΝ/ΓΕΠΝ/ΓΥΑ
ΓΕΑ/ΚΕΑΠΕ
ΔΥΓ/ΓΕΕΘΑ-ΓΕΣ-ΓΕΝ-ΓΕΑ
Σ.ΕΠ.Ε.
Π.Ο.Ε.Σ.
Περιφερειακές ενώσεις – μέλη μας (για ενημέρωση των μελών τους)
Περιφερειακές ενώσεις στρατιωτικών (για ενημέρωση των μελών τους)
Στρατιωτικοί Συντάκτες
ΥΠΕΚΥ/Συμβούλιο Υγιεινής και Ασφάλειας Εργασίας)
ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε.
Μ.Μ.Ε.