‫ﺑﺴﻢاﷲ اﻟﺮﱠﺣﻤﻦ اﻟﺮﱠﺣﻴﻢ‬

‫ﺑﺎ اﻣﻴﺪ ﺑﻪ ﻳﺎري ﺣﻖ و رﺣﻤﺖ اﻟﻬﻲ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻘﺪﻳﻢ اﺣﺘﺮام‬

‫اﻧﺴﺎن‪ ،‬از ﻣﻨﻈﺮي دﻳﮕﺮ‬
‫ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ ﻃﺎﻫﺮي‬
 ‫ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺑﻪ‪:‬‬

‫ﺟﻨﺎب اﺳﺘﺎد دﻛﺘﺮ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﻣﻨﺼﻮري ﻻرﻳﺠﺎﻧﻲ‬

‫و‬
‫ﺳﺮﻛﺎر ﺧﺎﻧﻢ دﻛﺘﺮ وﻳﺪا ﭘﻴﺮزاده‬
‫و‬
‫ﻫﻤﻪي زﻧﺎن و ﻣﺮدان آزاداﻧﺪﻳﺸﻲ ﻛﻪ ﻃﻲ ﭼﻨﺪ دﻫﻪي ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺣﺎﻣﻲ ﺻﺪﻳﻖ‬
‫و وﻓﺎدار اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﺗﻔﻜﺮ ﻧﮕﺎه ﻛﻴﻔﻲ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻮده و در ﻫﻤﻪي ﻋﺮﺻﻪﻫﺎ‪،‬‬
‫ﻣﺸﻮﻗﻲ راﺳﺘﻴﻦ ﺑﺮاي اﻳﻦﺟﺎﻧﺐ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ اﻣﻴﺪ ﺑﻪ ﺣﻖ‬

‫ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ ﻃﺎﻫﺮي‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫• ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪10 .......................................................................................................‬‬

‫• ﭘﻴﺶﮔﻔﺘﺎر ﻣﺆﻟﻒ ‪14 ......................................................................................‬‬
‫• ﻓﺼﻞ او‪‬ل ‪ /‬ﻋﺮﻓﺎن ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ)ﺣﻠﻘﻪ(‪18 ............................................................‬‬
‫رﺣﻤﺖﻋﺎم اﻟﻬﻲ ‪20...........................................................................................................‬‬
‫ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ‪23...............................................................................................‬‬
‫واﻗﻌﻴﺖ وﺟﻮدي ‪23...........................................................................................................‬‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ وﺟﻮدي ‪24..........................................................................................................‬‬
‫ﻣﻨﻈﺮهي ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺎﻇﺮ ‪33...................................................‬‬
‫ﻣﻨﻈﺮهي ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﭼﺸﻢ ﻧﺎﻇﺮ ‪37....................................‬‬
‫ﻣﻨﻈﺮهي ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﺳﺘﺎﻧﻪي درك ﻧﺎﻇﺮ ‪39.....................................‬‬
‫ﻣﻨﻈﺮهي ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺎدي در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر ‪41.........................................‬‬
‫ﻣﻨﻈﺮهي ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺧﻤﺶ ﻓﻀﺎ‪42....................................................‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي ﻧﻬﺎﻳﻲ در ﻣﻮرد ﺟﻬﺎن ﻣﺠﺎزي‪43............................................................‬‬
‫ﭼﺮا ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺠﺎزي ﺧﻠﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ؟ ‪44........................................................‬‬
‫ﺟﻬﺎن ﺗﻚﺳﺎﺧﺘﺎري ‪44....................................................................................................‬‬
‫رﻗﻴﻖﺗﺮﻳﻦ و ﻣﺘﺮاﻛﻢﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع اﻧﺮژي ‪45.......................................................................‬‬
‫ﺟﻬﺎنﻣﺠﺎزي در دﻧﻴﺎي ﻋﻠﻢ‪47......................................................................................‬‬
‫ﺟﻬﺎن ﻣﺠﺎزي در دﻧﻴﺎي ﻋﺮﻓﺎن ‪48................................................................................‬‬
‫اﻫﻞ ﻣﺠﺎز ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ‪55................................................................................‬‬
‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺷﻌﻮر ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ‪58.......................................................................‬‬
‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺷﻌﻮر ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ اﻧﺴﺎن و ﺳﻠﻮل ‪59.....................................................................‬‬
‫ﭘﻠﻪي ﻋﻘﻞ و ﭘﻠﻪي ﻋﺸﻖ ‪60...........................................................................................‬‬
‫ﭼﺮا ﻫﻤﻪي ﻋﺮﻓﺎ از ﻋﻘﻞ ﻧﺎﻟﻴﺪهاﻧﺪ؟‪64..........................................................................‬‬
‫‪ .1‬ﻧﺎﻟﻪ از ﻋﻘﻞ ﺟ‪‬ﺰء ﻧﮕﺮ ‪64.............................................................................................‬‬
‫‪ .2‬ﻧﺎﻟﻪ از ﻋﻘﻞ واﻗﻊ ﻧﮕﺮ ‪65.............................................................................................‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ رﻧﺪ ‪66....................................................................................................................‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻠﻲ ﻋﺮﻓﺎن ‪67......................................................................................................‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ ﻋﺮﻓﺎن ﻧﻈﺮي و ﻋﻤﻠﻲ ‪69..................................................................‬‬
‫• ﻓﺼﻞ دوم ‪ /‬ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‪72 ..............................................................................‬‬
‫ﻓﺮاﻛﻞﻧﮕﺮي ‪78..................................................................................................................‬‬
‫اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎري و ﺗﺤﻮل‪84..............................................................................................‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ اﺗﺼﺎل ‪86...............................................................................................................‬‬
‫ﺑﺮﻗﺮاري اﺗﺼﺎل ‪87.............................................................................................................‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ارﺗﺒﺎط اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺧﺪا ‪92........................................................................................‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺎﻫﺪ و ﺗﺴﻠﻴﻢ‪94................................................................................................‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻻﻳﻪي ﻣﺤﺎﻓﻆ ‪95.................................................................................................‬‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮي ‪97.................................................................................................................‬‬
‫ﻫﺪف از ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮي ‪97.................................................................................................‬‬
‫ﻧﺤﻮهي ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮي ‪101 ..............................................................................................‬‬
‫اﻧﻮاع راهﻫﺎي ارﺗﺒﺎط در »ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ« ‪103 ..................................................................‬‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ راه دور‪104 ....................................................................................................‬‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ راه ﻧﺰدﻳﻚ‪109 ..............................................................................................‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﻴﺮوي ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ‪113 ............................................................................................‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﻴﺮوي ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ ‪114 .........................................................................................‬‬
‫ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ درﻣﺎﻧﻲ‪ -‬ﻧﻴﺮو درﻣﺎﻧﻲ – اﻧﺮژي درﻣﺎﻧﻲ ‪115 .............................................‬‬
‫ﻋﻠﻞ ﺑﺮﻫﻢ ﺧﻮردن ﺣﻮزهي ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ ‪117 ..................................................................‬‬
‫درﻣﺎن ﻃﺒﻴﻌﻲ در ﻣﻮرد ﺣﻮزهﻫﺎي اﻧﺮژي اﻧﺴﺎن ‪121 ...............................................‬‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ و ﭘﻴﻮﻧﺪ اﻋﻀﺎ ‪122 .........................................................................................‬‬
‫اﺻﻞ اﻧﺘﺨﺎب اﺻﻠﺢ از ﻧﻈﺮ ﺷﻌﻮر ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪123 .............................................................‬‬
‫اﺻﻮل ﻣﻬﻢ در ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ‪123 .......................................................................................‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ اﻓﺴﺮدﮔﻲ )از دﻳﺪﮔﺎه ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ( ‪135 ............................................................‬‬
‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎﺗﻲ ‪138 .............................................................................................‬‬
‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ذﻫﻨﻲ ‪139 ......................................................................................................‬‬
‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ رواﻧﻲ ‪140 .......................................................................................................‬‬
‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺟﺴﻤﻲ ‪140 ...................................................................................................‬‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎﺗﻲ از ﻃﺮﻳﻖ اﺳﻜﻦ ﻧﻴﺮوي ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ‪140 ..................................‬‬
‫ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ و دﻻﻳﻞ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻴﻤﺎري ‪141 ..............................................‬‬
‫دﻻﻳﻞ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻴﻤﺎري»اﺧﺘﻴﺎري« ‪142 .....................................................................‬‬
‫دﻻﻳﻞ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻴﻤﺎري»ﻏﻴﺮ اﺧﺘﻴﺎري« ‪143 .............................................................‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺸﻜﻼت ذﻫﻨﻲ ‪151 ..........................................................................................‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺸﻜﻼت رواﻧﻲ ‪151 ...........................................................................................‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺑﻴﻤﺎري در ﻓﺮاﻛﻞﻧﮕﺮي‪152 .............................................................................‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺟﻨﻮن آﻧﻲ ‪153 ...................................................................................................‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻐﺰ در ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‪154 .......................................................................................‬‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺪن و ﺳﻠﻮل ‪158 ............................................................................................‬‬
‫• ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ /‬ﻛﺎﻟﺒﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ وﺟﻮد اﻧﺴﺎن ‪164 ........................................‬‬
‫ﻛﺎﻟﺒﺪ ذﻫﻨﻲ)ﻛﺎﻟﺒﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ( ‪165 ...............................................................................‬‬
‫ﻛﺎﻟﺒﺪ رواﻧﻲ ‪167 ..............................................................................................................‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﻃﻮل ﻋﻤﺮ‪173 .....................................................................................................‬‬
‫ﻛﺎﻟﺒﺪ اﺧﺘﺮي ‪173 ............................................................................................................‬‬
‫اﻧﻮاع ﻣﺮگ‪176 .................................................................................................................‬‬
‫ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ ‪178 .............................................................................................................‬‬
‫ﻣﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪه ‪179 ..............................................................................................‬‬
‫اﺻﻮل ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ اﻧﺴﺎن ‪179 .............................................................................................‬‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ‪180 .......................................................................................................‬‬
‫ﺑﺨﺶ اﺗﻮﻣﺎﺳﻴﻮن ‪180 .....................................................................................................‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰيﻫﺎي ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ ‪180 .........................................................................................‬‬
‫ﻣﻦِ »ﻣﺪاﻓﻊ« و ﻳﺎ ﻣﺎدر دوم )واﻛﻨﺶ دﻓﺎع رواﻧﻲ( ‪182 ...........................................‬‬
‫ﻣﻦِ »دادﺳﺘﺎن« و ﻳﺎ دادﮔﺎه وﻳﮋه‪183 ........................................................................‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻋﻘﻠﻲ ‪186 ..................................................................................................‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ ‪187 .....................................................................................‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺑﺨﺶ اراده و اﺟﺮا ‪188 ......................................................................................‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺗﻠﻘﻴﻦﭘﺬﻳﺮي ‪189 ...............................................................................................‬‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي اﻓﺮاد ‪190 ....................................................................................................‬‬
‫• ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم ‪ /‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻲ‪194 ...............................................‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎزﺗﺎب‪195 .............................................................................................................‬‬
‫ﻓﻴﻠﺘﺮ آﮔﺎﻫﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﻗﺾ ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﺎﺷﺪ ‪197 ..........................................................‬‬
‫ﻓﻴﻠﺘﺮ آﮔﺎﻫﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﻗﺾ ﺳﺘﺎراﻟﻌﻴﻮب ﺑﺎﺷﺪ ‪198 .................................................‬‬
‫ﻓﻴﻠﺘﺮ آﮔﺎﻫﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﻗﺾ اﺧﺘﻴﺎر اﻧﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ ‪198 ...............................................‬‬
‫ﻗﺪرت ﻧﻔﻮذ در دﻳﮕﺮان )ﻓﻜﺮﺧﻮاﻧﻲ‪ -‬ﻣﺴﺦ اﻓﺮاد( ‪200 .............................................‬‬
‫ﻗﺪرت ﺧﻮاﻧﺪن ﺷﺨﺼﻴﺖ دﻳﮕﺮان ‪201 ........................................................................‬‬
‫درك اﻧﺎ اﻟﺤﻖ‪201 ...........................................................................................................‬‬
‫درك وﺣﺪت ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ‪202 ...................................................................................‬‬
‫درك ﺟﻤﺎل ﻳﺎر ‪202 .......................................................................................................‬‬
‫درك ﺣﻀﻮر ‪203 .............................................................................................................‬‬
‫درك ﻫﺪﻓﻤﻨﺪي ﺧﻠﻘﺖ ‪204 .........................................................................................‬‬
‫ﻧﺤﻮهي ﺗﺸﺨﻴﺺ آﮔﺎﻫﻲﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪي ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻲ ‪204 .....................................‬‬
‫ﻛﻤﺎل و ﻗﺪرت ‪205 ..........................................................................................................‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ روﺷﻦﺑﻴﻨﻲ ‪210 ..................................................................................................‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻋﻠﻢ ‪211 ...............................................................................................................‬‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻢ و ﺳﺆال ‪215 ................................................................................................‬‬
‫ﻋﻠﻢ و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻣﻌﻤﺎي ﺧﻠﻘﺖ ‪216 ..............................................................................‬‬
‫دﻻﻳﻞ ﻗﻄﻊ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ و ﻗﻄﻊ ﻻﻳﻪي ﻣﺤﺎﻓﻆ‪219 ................................‬‬
‫اﺻﻞ وﺣﺪت راه ‪221 .......................................................................................................‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ‪226 ................................................................................... Interuniversal‬‬
‫• ﻓﻬﺮﺳﺖ آﻳﺎت ﻗﺮآﻧﻲ ‪231 ......................................................................................................‬‬
‫• ﻓﻬﺮﺳﺖ اﺷﺨﺎص‪232 ............................................................................................................‬‬
‫• ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺑﺮﺧﻲ واژهﻫﺎ ‪233 ....................................................................................................‬‬
 ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﺣﻤﺪ ﭘﺮوردﮔﺎري را ﻛﻪ از ﺟﻬﺖ ﺗﺪاوم ﻓﻴﺾ در ﻫﺮ ﻋﺼﺮي‪ ،‬و ّﻟﻲ را‬
‫ﺣﻠﻘﻪي اﺗﺼﺎل ﻋﺎﻟﻢ ﺧﻠﻖ و ﻋﺎﻟﻢ اﻣﺮ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﻣﻮاﻫﺐ و ﻧﻌﻤﺖﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺎك‬
‫ﺳﻴﺮﺗﺎﻧﻲ را ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﺮد ﺗﺎ ﻫﻤﭽﻮن ﭼﺮاﻏﻲ ﭘﺮﻓﺮوغ‪ ،‬روﺷﻨﻲ ﺑﺨﺶ ﺣﻴﺎت‬
‫اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﮔﺮدﻳﺪه و ﻧﻤﺎد و ﺳﻤﺒﻞ ﺧﻠﻴﻔﺔاﻟﻠﻬﻲ اﻧﺴﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫)اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻣﺼﺒﺎح اﻟﻬﺪاﻳﻪ اﻟﻲ اﻟﺨﻼﻓﺔ و اﻟﻮﻻﻳﺔ‪ ،‬ص‪(17‬‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن از ﻣﻨﻈﺮي دﻳﮕﺮ و دﺳﺘﺎوردي از ﻋﺮﻓﺎن ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‬
‫)ﻋﺮﻓﺎن ﺣﻠﻘﻪ( اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺗﻌﺮﻳﻒ آن ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ رﺷﺘﻪاي از درﻣﺎنﻫﺎي ﻣﻜﻤﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎﻫﻴﺘﻲ‬
‫ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ داﺷﺘﻪ و در ﺑﺴﻴﺎري ﻣﻮارد ﺑﺎ اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮانزﻣﻴﻦ‬
‫ﻫﻢﺧﻮاﻧﻲ دارد‪.‬‬
‫ﻋﺮﻓﺎن اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ دوﺷﺎﺧﻪ ﻋﺮﻓﺎن ﻧﻈﺮي و ﻋﻤﻠﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺎ ﻫﺪف‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ و اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ واﺣﺪ ﺑﻪ ﺗﺒﻴﻴﻦ روشﻫﺎي ﻋﻤﻠﻲ‪ ،‬ﻓﻨﺎ و‬
‫ﺑﻘﺎء ﻣﻲﭘﺮدازد‪.‬‬
‫در اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻋﺮﻓﺎي اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻏﻴﺮاز ذاتاﻗﺪساﷲ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻣ‪‬ﺠﺎز‬
‫ﺑﻮده واﺟﺪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﻫﻤﻪ ﻣﻮﺟﻮدات ﻋﺎﻟﻢ وﺟﻮدات‬
‫‪11‬‬ ‫
‬

‫رﺑﻄﻲ و ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻠﻨﺪ ﻛﻪ در ﻫﻤﻪي اﺑﻌﺎد وﺟﻮدي ﺧﻮد ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ آن ﺣﻘﻴﻘﺖ‬

‫ﻳﮕﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ذات اَﺣ‪‬ﺪﻳﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎ اﻳﻬﺎ اﻟﻨﺎس اﻧﺘﻢ اﻟﻔﻘﺮاء اﻟﻲ اﷲ و اﷲ ﻫﻮ اﻟﻐﻨﻲ اﻟﺤﻤﻴﺪ‪) .‬ﻓﺎﻃﺮ‪(15 :‬‬
‫»اي ﻣﺮدم‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻓﻘﻴﺮ و ﻣﺤﺘﺎﺟﻴﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﺧﺪاﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻲﻧﻴﺎز و‬
‫ﻏﻨﻲ ﺑﺎﻟﺬات و ﺳﺘﻮده ﺻﻔﺎت اﺳﺖ‪«.‬‬
‫و در ﺟﺎي دﻳﮕﺮ آﻣﺪه‪ :‬و اﷲ اﻟﻐﻨﻲ و اﻧﺘﻢ اﻟﻔﻘﺮاء )ﻣﺤﻤﺪ‪(38 :‬‬
‫»ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻲﻧﻴﺎز اﺳﺖ و ﺷﻤﺎ ﻓﻘﻴﺮان و ﻣﺤﺘﺎج ﺑﻪ اوﺋﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﻛﻤﺎل وﺟﻮدي اﻧﺴﺎن ﺑﻪﻋﻨﻮان اﺷﺮف ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻮﺟﻮدي‬
‫ﻣﻤﺘﺪ ﺑﻪ اﻣﺘﺪاد ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻪ اﺗﺼﺎل و ﻓﻨﺎ در ذات ﺣﻖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺗﺼﺎل اﻧﺴﺎن ﺑﻪ آن‬
‫ذات ﻳﮕﺎﻧﻪ‪ ،‬او ﻣﻈﻬﺮ اﺳﻤﺎء و ﺻﻔﺎت اﻟﻬﻲ ﮔﺮدﻳﺪه و ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺴﺮي ﺻﻔﺎت اﻟﻬﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت و ﻣﻮﺟﻮدات ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﻋﺮﻓﺎن ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ)ﺣﻠﻘﻪ( ﻧﻴﺰ ﺑﺎ اﻧﺪﻳﺸﻪاي ﻣﺸﺎﺑﻪ‬
‫ﺗﻔﻜﺮ ﻋﺎرﻓﺎن اﻳﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﻣﺠﺎزي ﺑﻮدن ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛﻪ اﻣﺮوزه‬
‫اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻋﺎرﻓﺎن ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﻴﺰﻳﻜﺪاﻧﺎن ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺑﺎ ﻛﺸﻒ ﻗﻮاﻧﻴﻦ‬
‫ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﻣﺎدي و ﺑﺮذات ﺗﺸﻜﻴﻞدﻫﻨﺪه ﻣﺎده ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﺎﻳﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ‪،‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺣﺮﻛﺖ اﻟﻜﺘﺮونﻫﺎ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﻮد ﻓﻀﺎي ﻣﻴﺎن آنﻫﺎ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ و ﺟﻬﺎن ﺑﻪ‬
‫ﻫﺴﺘﻪ ﻛﻮﭼﻜﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ دﺳﺘﺎورد ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﻤﻨﺪان را ﺑﻪ ﺳﻮي اﻳﻦ ﺑﺎور ﺳﻮق ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ‬
‫آنﭼﻪ را ﻛﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺟﻬﺎن ﻣﺎدي ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺠﺪد ﻗﺮار دﻫﻨﺪ و ﺷﺎﻳﺪ ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻋﻠﻤﻲ ﻣﺎده و ﺟﻬﺎن ﻣﺎدي ﺑﻪ زودي‬
‫دﭼﺎر دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل ﺑﺴﻂ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ و ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﻤﻚﻫﺎي ﺷﺎﻳﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﻪ درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ ﻧﻤﻮده اﻣﺎ ﺑﺸﺮ را از ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي درﻣﺎنﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﺘﻌﺎرف در‬
‫اﺷﻜﺎل ﻣﺨﺘﻠﻒ آن ﺑﻲﻧﻴﺎز ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﭘﺰﺷﻜﻲ و‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪12‬‬

‫ﻋﻠﻮم واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ آن در ﺣﻴﻄﻪي ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻮده و ﻫﻨﻮز ﺑﻪ ﻛﺸﻒ ﻫﻤﻪ‬

‫ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ و درﻣﺎن آنﻫﺎ ﻧﺎﻳﻞ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ذو ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻮدن و ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨﺪ ﺑﻮدن ﻋﺎﻟﻢ ﻫﺴﺘﻲ و ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻈﻢ‬
‫ﺧﺎرقاﻟﻌﺎدهي ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ آن‪ ،‬اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﻳﺎري ﺟﺴﺘﻦ از ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﺎﻻﺗﺮ آﻓﺮﻳﻨﺶ‬
‫در ﻛﺸﻒ ﻣﺮاﺗﺐ ﻣﺎدون و ﻛﺎرﺑﺮدي ﻧﻤﻮدن آن‪،‬ﺟﻬﺖ درﻣﺎن اﻧﻮاع ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ اﻋﻢ‬
‫از روﺣﻲ‪ ،‬رواﻧﻲ و ﺟﺴﻤﻲ ﺳﻮق ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي و‬
‫اﺳﺘﻤﺪاد از ﻫﻤﻪي ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻫﺴﺘﻲ اﺳﺖ؛ ﻟﺬا اﺳﺘﻔﺎده از آن ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي‬
‫ﻧﻘﺾ دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﻋﻠﻮم ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻧﺒﻮده ﺑﻠﻜﻪ ﻧﻮﻋﻲ درﻣﺎن ﻣﻜﻤﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻧﻮع درﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‬
‫)ﺷﺒﻜﻪآﮔﺎﻫﻲ و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻳﺎ ﻫﻤﺎن ﺷﻌﻮر اﻟﻬﻲ( ﻣﺘﺼﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺎروش اﺳﻜﻦ ﻣﻮرد ﻛﺎوش دروﻧﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺮ اﺛﺮ اﺳﻜﻦ‪،‬‬
‫اﻋﻀﺎي ﻣﻌﻴﻮب و ﺗﻨﺶدار ﺑﻴﻤﺎر ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه و ﺑﺎ ﺣﺬف ﻋﻼﻳﻢ‪ ،‬درﻣﺎن آﻏﺎز‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮاي درﻣﺎن از ﺷﻌﻮر اﻟﻬﻲ و از ﻧﻴﺮو و ﻗﺪرت اﻟﻬﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﺎم‬
‫»ﻗﺎﺋﻢ« و »داﺋﻢ« در ﻋﺎﻟﻢ ﺟﺎري اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ آﻧﭽﻪ در روش‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ اﺳﺘﺎد ﻃﺎﻫﺮي ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ در واﻗﻊ ﻣﺎﺣﺼﻞ درﻳﺎﻓﺖﻫﺎي‬
‫اﻳﺸﺎن از ﺷﺒﻜﻪي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ اﻟﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﺑﺎ روش ﻋﻠﻤﻲ و‬
‫ﻛﺎرﺑﺮدي‪ ،‬آن را در اﺧﺘﻴﺎر ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪان ﺑﻪ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ و ﺑﻴﻤﺎران ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﻴﺪ دارﻳﻢ ﻛﻪ اﻟﻬﺎﻣﺎت ﺳﺒﻮﺣﻴﻪ اﻳﺸﺎن ﺑﺎ آﻣﻮزهﻫﺎي ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ و ﻗﺮآﻧﻲ ﻫﻢ‬
‫ﭼﻨﺎن ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ و ﻣﺆﺛﺮ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﻫﻤﮕﺎن ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻃﺒﻴﺐ اﺻﻠﻲ در ﻋﺎﻟﻢ‪،‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻦ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﮔﺮاﻣﻲ را ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ‬
‫ﺟﻠﺐ ﻧﻤﺎﻳﻢ ﻛﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ روش ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﻣﺰﺑﻮر‪ ،‬روش دﻳﮕﺮي وﺟﻮد دارد ﻛﻪ‬
‫در ﺣﻮزهي ﻋﺮﻓﺎن اﺳﻼﻣﻲ ﻣﻄﺮح ﺑﻮده و ﺑﺎ ﻧﺎم ﻗﺮآن درﻣﺎﻧﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﮕﺎرﻧﺪهي‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻣﻜﺘﻮب ﮔﺮدﻳﺪه و در آﻳﻨﺪهي ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻃﺒﻊ ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫‪13‬‬ ‫
‬

‫در روش ﻗﺮآن درﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬دارو‪ ،‬اذﻛﺎر و اﺳﻤﺎء اﻟﻬﻲ اﺳﺖ )ﻳﺎ ﻣﻦ اﺳﻤﻪ دواء و‬
‫ذﻛﺮه ﺷﻔﺎء(‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ داروي اﺳﻤﺎء اﻟﻬﻲ را ﺑﺎﻳﺪ از داراﻟﺸﻔﺎي ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬و ﻧُﻨﺰّل ﻣﻦ اﻟﻘﺮآن ﻣﺎ ﻫﻮ ﺷﻔﺎء و رﺣﻤﺔ ﻟﻠﻤﺆﻣﻨﻴﻦ )اﺳﺮاء‪(82:‬‬
‫»و از ﺑﺮﻛﺎت ﻗﺮآن ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻧﺎزل ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ ﺷﻔﺎ و رﺣﻤﺖ‬
‫اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرا ﻣﺎ را از ﭘﻠﻴﺪي ﻋﺎﻟﻢ ﺗﺎرﻳﻚ ﺑﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪات اﻧﻮارت و دﻳﺪن ﺿﻴﺎء‬
‫ﺟﻤﺎﻟﺖ و ﻣﺠﺎورت ﻣﻘﺮّﺑﺎﻧﺖ و ﻣﺼﺎﺣﺒﺖ ﺳﺎﻛﻨﺎن درﮔﺎﻫﺖ واﺻﻞ ﮔﺮدان و ﺑﺎ‬
‫ﻧﺒﻴﻴﻦ و ﺻﺪ‪‬ﻳﻘﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪﺧﺼﻮص ﻣﺤﻤﺪ و اﻫﻞﺑﻴﺘﺶ ﻛﻪ ﻣﺒﻌﻮث ﺑﺮ ﺗﻤﺎم‬
‫ﺧﻼﻳﻖاﻧﺪ و ﭘﺎكﺗﺮﻳﻦ و ﺑﺮﮔﺰﻳﺪهي ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺸﻮر ﮔﺮدان‪.‬‬

‫اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﻣﻨﺼﻮري ﻻرﻳﺠﺎﻧﻲ‬

 ‫ﭘﻴﺶﮔﻔﺘﺎر ﻣﺆﻟﻒ‬
‫اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮدي ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ در اﺳﻔﻞاﻟﺴﺎﻓﻠﻴﻦ ﺗﻨﻬﺎ و ﺑﻲﻛﺲ رﻫﺎ ﺷﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﻧﻘﺸﻪي ﺧﻠﻘﺖ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻃﺮح و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي‬
‫ﺣﺴﺎبﺷﺪهاي آﻏﺎز ﮔﺸﺘﻪ و ﺗﺼﻮر ﻛﺎر ﺑﺪون ﻃﺮح و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻋﺒﺚ و ﺑﻴﻬﻮده‬
‫ازﺳﻮي ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺎل اﺳﺖ؛ ﻟﺬا ﺧﻠﻘﺖ و ﺣﺮﻛﺖ اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﻫﺪف و‬
‫ﻧﻘﺸﻪي ﻋﻈﻴﻤﻲ آﻏﺎز ﮔﺸﺘﻪ و ﻣﺴﻴﺮ ﺧﻮد را ﻃﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻓﻘﻂ‬
‫ﻟﺞ و ﻟﺞﺑﺎزي ﺑﻴﻦ ﺧﺪا و ﺷﻴﻄﺎن ﻧﺒﻮده و ﻫﺪف ﺑﺰرﮔﻲ را دﻧﺒﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ و آن‪،‬‬
‫رﺳﻴﺪن اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻛﻤﺎل و ﺗﻌﺎﻟﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺗﺴﻬﻴﻼﺗﻲ از‬
‫ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪاﻳﻦ ﺗﺴﻬﻴﻼت در ﭼﺎرﭼﻮب‬
‫رﺣﻤﺖﻋﺎم اﻟﻬﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪون ﻛﻤﻚ ﮔﺮﻓﺘﻦ از رﺣﻤﺖﻋﺎم ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺎ را از ﺣﺪي‬
‫ﻓﺮاﺗﺮ ﺑﮕﺬارد‪.‬‬
‫ﺟﺎﻳﻲ ﻧﺮﺳﺪ ﻛﺲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺧﻮﻳﺶ‬
‫اِﻻّ ﺗﻮ ﭼﺮاغ رﺣﻤﺘﺶ‪ ،‬داري ﭘﻴﺶ‬
‫)ﺳﻌﺪي(‬
‫در اﻳﻦ راه ﭘﺮ ﻓﺮاز و ﻧﺸﻴﺐ‪ ،‬ﻟﻄﻒ او ﻫﻤﻮاره ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺎل اﻧﺴﺎن ﺑﻮده و‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺑﺪون اﻳﻦ ﻟﻄﻒ و ﻣﺮﺣﻤﺖ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺘﻮاﻧﺪ از‬
‫اﻳﻦ ورﻃﻪ ﻧﺠﺎت ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪15‬‬ ‫ر ‬

‫دام ﺳﺨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﻳﺎر ﺷﻮد ﻟﻄﻒ ﺧﺪا‬

‫ورﻧﻪ آدم ﻧﺒﺮد ﺻﺮﻓﻪ‪ ،‬ز ﺷﻴﻄﺎن رﺟﻴـــﻢ‬
‫)ﺣﺎﻓﻆ(‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻮردﺣﺎﻓﻆ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ اﺷﺎره داردﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺪون ﻟﻄﻒاﻟﻬﻲ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺣﺪ اﻋﻼي ﻛﻤﺎل ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﺑﺪان ﻣﻘﺼﺪ ﻋﺎﻟـﻲ‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧﻴـــﻢ رﺳﻴــﺪ‬
‫ﻫﻢ ﻣﮕﺮ ﭘﻴﺶ ﻧﻬﺪ ﻟﻄﻒ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﮔﺎﻣﻲ ﭼﻨﺪ‬
‫)ﺣﺎﻓﻆ(‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي ﺻﻌﻮد اﻧﺴﺎن‪ ،‬رﻳﺴﻤﺎن رﺣﻤﺖ ﺧﻮد را آوﻳﺰان ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ‬
‫ﺑﺮ آن ﭼﻨﮓ ﺑﻴﻨﺪازد و ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺧﻮد را ﺑﺎﻻ ﺑﻜﺸﺪ و ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻃﺎﻟﺐ اﻳﻦ ﻟﻄﻒ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫ﻟﻄﻒ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺪ و اﻧﺪازهاي ﻧﺪارد وﻟﻲ اﻧﺴﺎن ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از اﻳﻦ‬
‫ﻫﻤﻪ ﻟﻄﻒ را ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺷﺮاب ﻟﻄﻒ ﺧﺪاوﻧﺪ را‪ ،‬ﻛﺮاﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫و ﮔﺮ ﻛﺮاﻧﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻗﺼﻮر ﺟﺎم ﺑـﻮد‬
‫)ﻣﻮﻟﻮي(‬
‫اﻧﺴﺎن در ﻣﺴﻴﺮ ﺧﻮد ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ دو راه در ﭘﻴﺶروي دارد‪» ،‬راه وﺣﺪت« و‬
‫»راه ﻛﺜﺮت«‪.‬‬
‫ﻋﺎﻟﻢ وﺣﺪت ﺑﻪ ﻋﺎﻟﻤﻲ اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ادراﻛﻲ ﺑﻮده و در آن اﻧﺴﺎن ﺑﻪ‬
‫درك »ﺗﻦواﺣﺪه« ﺑﻮدن ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻪي اﺟﺰاي آن‬
‫ﺗﺠﻠﻴﺎت اﻟﻬﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ اﻧﺴﺎن ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻫﻤﻪي اﺟﺰاي‬
‫ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ در ارﺗﺒﺎط و ﻳﮕﺎﻧﮕﻲ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺎﻟﻢ ﻛﺜﺮت ﺑﻪ ﻋﺎﻟﻤﻲ اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در آن‪ ،‬اﻧﺴﺎنﻫﺎ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮﺟﺪا‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ دﻧﻴﺎي ﻫﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﺧﻮد ﺷﺪه و ﺧﺎرج از‬
‫ﺧﻮد را ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﺑﻮده و ﻫﻤﻪي ﺗﻮﺟﻪ او‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪16‬‬

‫ﺑﻪ ﺣﻔﻆ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎدي و زﻣﻴﻨﻲ ﻣﻌﻄﻮف ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ روﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫درﮔﻴﺮي ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻀﺎدﻫﺎي ﻓﺮدي ﺑﻪ اوج ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬در ﻋﺎﻟﻢ ﻛﺜﺮت‪،‬‬
‫ﻫﻴﭻ دو اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از رﺣﻤﺖﻋﺎم اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻗﺮار داﺷﺘﻦ در ﻣﺴﻴﺮ وﺣﺪت ﺑﻮده‬
‫و ﺗﺴﻬﻴﻼت و ﻛﻤﻚﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي آن ﻋﺪهاي اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ را اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ در راه ﻋﺎﻟﻢ ﻛﺜﺮت ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮده و ﺧﻮد را ﻣﻄﺮح‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻛﻠﻴﻪي ﻣﺸﻜﻼت ﺧﻮﻳﺶ را‪ ،‬ﺧﻮد ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺣﻞ و ﻓﺼﻞ‬
‫ﻛﺮده و اﻧﺘﻈﺎر ﻫﻴﭻ ﻛﻤﻚ ﻣﺎوراﻳﻲ را ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺘﻜﻲ ﺑﻪ داﻧﺶ‪ ،‬ﻋﻘﻞ‪،‬‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ و اراده و‪ ...‬ﺧﻮد ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﻋﺮﻓﺎن ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ )ﺣﻠﻘﻪ( ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از‬
‫ﺣﻠﻘﻪﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﺤﺪودهي رﺣﻤﺎﻧﻴﺖ ﻋﺎم اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﺗﺴﻬﻴﻼﺗﻲ را در اﺧﺘﻴﺎر‬
‫ﻣﺎ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺮط ﺗﺤﻘﻖ آن‪ ،‬آﻣﺎدﮔﻲ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد وﺣﺪت اﺳﺖ‪،‬‬
‫وﺣﺪت ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﺎ ﭘﺲ از آن ﻋﻀﻮ ﺳﻮم ﻛﻪ روحاﻟﻘﺪس ﻳﺎ‬
‫روحاﻻﻣﻴﻦ ﻳﺎ‪ ....‬ﺑﻮده‪ ،‬ﺣﻠﻘﻪ را ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﺮده و ﺑﺎ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺣﻠﻘﻪ‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﭼﻬﺎرم آن‬
‫ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻓﻴﺾ ﺧﻮد را ﺑﻪ واﺳﻄﻪي روح اﻟﻘﺪس ﺟﺎري ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫اَﻟَﻢﺗﺮ اَنﱠ اﷲ ‪‬ﻳ ‪‬ﻌ َﻠﻢ‪ ‬ﻣﺎ ﻓﻲ اﻟﺴ‪‬ﻤﻮات و ﻣﺎ ﻓﻲ اﻻرض ﻣﺎ ﻳﻜﻮنُ ﻣِﻦ ﻧﺠﻮي‬
‫ﺴﺔٍ اﻻ ‪‬ﻫﻮ‪ ‬ﺳﺎدﺳﻬﻢ و ﻻأدﻧﻲ ِﻣﻦْ ذﻟﻚ‪ ‬و ﻻ اﻛﺜﺮ‬
‫ﺛﻼﺛِﺔ اِﻻّ ‪‬ﻫﻮ‪ ‬راﺑ ‪‬ﻌﻬ‪‬ﻢ و ﻻﺧَﻤ ‪‬‬
‫ﻜﻞﱢ ﺷﻲٍ‬
‫اِﻻّ ‪‬ﻫﻮ‪ ‬ﻣﻌ‪‬ﻬﻢ اَﻳ‪‬ﻦ ﻣﺎ ﻛﺎﻧُﻮا ُﺛﻢ‪ ‬ﻳﻨﱠﺒﺌ ‪‬ﻬﻢ‪ ‬ﺑِﻤﺎ ‪‬ﻋﻤِﻠﻮا ‪‬ﻳﻮ‪‬م‪ ‬اِﻟﻘﻴﺎﻣﺔ اِنﱠ اﷲَ ِﺑ ُ‬
‫ﻋﻠﻴﻢ‪).‬ﻣﺠﺎدﻟﻪ‪ :‬آﻳﻪ ‪(7‬‬
‫»آﻳﺎ ﻧﺪﻳﺪي ﻛﻪ ﺧﺪا آنﭼﻪ در آﺳﻤﺎنﻫﺎ و زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲداﻧﺪ؟ ﻫﻴﭻ‬
‫رازي ﺳﻪ ﻛﺲ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻧﮕﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺰ آن ﻛﻪ او )ﺧﺪا( ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ آنﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻪ‬
‫ﭘﻨﺞ ﻛﺲ ﺟﺰ آن ﻛﻪ او ﺷﺸﻢ آنﻫﺎ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﻛﻢﺗﺮ از آن و ﻧﻪ ﺑﻴﺶﺗﺮ‪ ،‬ﺟﺰ آن‬
‫ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺠﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎ آنﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻫﻤﻪ را ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪي اﻋﻤﺎﻟﺸﺎن‬
‫آﮔﺎه ﺧﻮاﻫﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪا ﺑﻪ ﻫﺮﭼﻴﺰ داﻧﺎﺳﺖ‪«.‬‬
‫‪17‬‬ ‫ر ‬

‫ﻓﺮد ﻣﺘﺼﻞﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دﻳﮕﺮان را در اﻳﻦ روزي آﺳﻤﺎﻧﻲ ﺧﻮد ﺷﺮﻳﻚ‬

‫ﻛﺮده و در ﺟﻬﺖ وﺣﺪت ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪) .‬ﻣِﻤﺎ ر‪‬ز‪‬ﻗﻨﺎﻫ‪‬ﻢ ﻳﻨﻔِﻘﻮ‪‬ن( و رﺳﺎﻟﺖ ﻣﻮﺣﺪ‬
‫ﺑﻮدن ﺧﻮد را ﺑﻪﺟﺎ آورد‪.‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ وﺣﺪت اﻟﻬﻲ را ﻗﺒﻮل داﺷﺘﻪ‪ ،‬در راه رﺳﻴﺪن ﺑﻪ آن‪ ،‬اﻧﺴﺎنﻫﺎ را‬
‫دﻋﻮت ﺑﻪ اﺗﺤﺎد و آﺷﺘﻲ ﺑﺎ ﺧﻮد و ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺣﺪ ﻧﺎﻣﻴﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺘﺎب ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﮔﻮﺷﻪي ﻛﻮﭼﻜﻲ از ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺰرﮔﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ در ﺟﻬـــﺖ‬
‫اﻋﺘﻼي ﻋﺮﻓﺎن اﻳﺮان ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﭘﻴﺎمرﺳﺎن اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﺮان‬
‫ﭘﺎﻳﮕﺎه ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪي ﺑﺮاي ﻋﺮﻓﺎن دﻧﻴﺎ ﺑﻮده و ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ رﻣﺰﮔﺸﺎﻳﻲ و‬
‫ﭘﺮدهﺑﺮداري از آﮔﺎﻫﻲﻫﺎي ﻧﻬﻔﺘﻪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎي ﻣﻌﻨﻮي اﻳﻦ ﻣﺮز و ﺑﻮم اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫ﺧﻮد اﻋﺘﺒﺎري ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻛﺴﺐ ﻛﻨﺪ و در ﺿﻤﻦ ﺑﻪ آنﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ واﺳﻄﻪي ﺧﻼء ﻧﺎﺷﻲ از‬
‫اﻳﻦ روﺷﻨﮕﺮيﻫﺎ‪ ،‬ﺟﺬب ﻋﺮﻓﺎن و ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﻋﺮﻓﺎن ﻧﻤﺎي ﺳﺎﻳﺮ اﻗﻮام و ﻣﻠﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ؛‬
‫اﻳﻦ ﭘﻴﺎم را ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪:‬‬
‫ﺳﺎلﻫﺎ دل ﻃﻠﺐِ ﺟﺎم ﺟﻢ از ﻣﺎ ﻣﻲﻛﺮد‬
‫وانﭼﻪ ﺧﻮد داﺷﺖ ز ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺗﻤﻨﺎ ﻣﻲﻛﺮد‬
‫)ﺣﺎﻓﻆ(‬
‫ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺳﻔﺮهي ﺧﻮد ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﻢ و از ﻏﺬاي ﻣﻌﻨﻮياي ﻛﻪ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﻗﺮنﻫﺎ زﺣﻤﺖ ﻋﺮﻓﺎ و ﻋﺎﺷﻘﺎن راه ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻦ ﻣﺮز و ﺑﻮم ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻨﺎول‬
‫ﻛﺮده و ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﻧﻴﺰ ﺗﻌﺎرف ﻛﻨﻴﻢ و ﺑﺮاي ﻧﺴﻞ ﺟﺪﻳﺪ ﻧﻴﺰ راه ﮔﺸﺎﻳﻲ ﻛﺮده‪،‬‬
‫آنﻫﺎ را از ﺑﻲﻫﻮﻳﺘﻲ و ﺧﻼء ﻓﻜﺮي ﻧﺠﺎت دﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎ آرزوي ﺑﻴﺪاري اﻟﻬﻲ‬
‫ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ ﻃﺎﻫﺮي‬
 ‫ﻓﺼﻞ او‪‬ل‬

‫ﻋﺮﻓﺎن ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ)ﺣﻠﻘﻪ(‬

‫ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣـــﻮي دوﺳــﺖ ﺣﻠﻘـﻪ دام ﺑﻼﺳــﺖ‬

‫ﻫﺮ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺣﻠﻘﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻓﺎرغ از اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮاﺳﺖ‬
‫)ﺳﻌﺪي(‬
‫ﻋﺮﻓﺎنﻛﻴﻬﺎﻧﻲ)ﺣﻠﻘﻪ(‪ ،‬ﻧﮕﺮﺷﻲ اﺳﺖ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭼﺎرﭼﻮب ﻋﺮﻓﺎن اﻳﻦ ﻣﺮز‬
‫و ﺑﻮم ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارد‪ .‬اﺳﺎس اﻳـﻦ ﻋـﺮﻓﺎن ﺑﺮ اﺗـﺼﺎل ﺑـﻪ ﺣﻠﻘﻪﻫـﺎي ﻣﺘﻌﺪد‬
‫»ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ« اﺳﺘﻮار اﺳﺖ و ﻫﻤﻪي ﻣﺴﻴﺮ ﺳﻴﺮ وﺳﻠﻮك آن‪ ،‬از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﻠﻘﻪﻫﺎ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻓﻴﺾ اﻟﻬﻲ ﺑﻪﺻﻮرتﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫در ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺟﺎري ﺑﻮده ﻛﻪ در واﻗﻊ ﻫﻤﺎن ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي رﺣﻤﺖﻋﺎم اﻟﻬﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮرد ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻋﻤﻠﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬از آنﺟﺎ ﻛﻪ اﺗﺼﺎل‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻜﻨﻴﻚ و ﻓﻦ و روش ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد؛ ﻟﺬا در اﻳﻦ ﺷﺎﺧﻪ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﻓﻦ و روش‪ ،‬ﺗﻜﻨﻴﻚ و‪ ...‬وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ و در آن ﺗﻮانﻫﺎي ﻓﺮدي ﻫﻴﭻ‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻣﺤﻮرﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻋﺮﻓﺎن ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ)ﺣﻠﻘﻪ( ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪19‬‬ ‫"!ن آ )‪(
$%‬‬

‫‪ -‬آﺷﻨﺎﻳﻲ ﻧﻈﺮي و ﻋﻤﻠﻲ ﺑﺎ رﺣﻤﺖﻋﺎم و ﺧﺎص اﻟﻬﻲ و ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد آن‪.‬‬

‫‪ -‬اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪي ﻣﺜﺒﺖ )ﺷﺒـﻜﻪيﺷﻌـﻮرﻛــﻴﻬﺎﻧــﻲ( و اﺟـﺘﻨﺎب از‬
‫ﺷﺒﻜﻪي ﻣﻨﻔﻲ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺷﺎﻫﺪي و ﻧﻈﺎرهﮔﺮي )ﺗﺴﻠﻴﻢ(‪.‬‬
‫‪ -‬ﺷﻨﺎﺧﺖ »ﻣِﻦ د‪‬ون اﷲ« و اﺟﺘﻨﺎب از آن‪.‬‬
‫‪ -‬ﺷﻨﺎﺧﺖ »ﻋﺮﻓﺎن ﻛﻤﺎل و ﻋﺮﻓﺎن ﻗﺪرت« و ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻋﺮﻓﺎنﻛﻤﺎل‬
‫و اﺟﺘﻨﺎب از ﻋﺮﻓﺎن ﻗﺪرت‪.‬‬
‫‪ -‬ﺷﻨﺎﺧﺖ »داﻧﺶ ﻛﻤﺎل« ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺸﻲ از داﺷﺘﻪﻫﺎي اﻧﺴﺎن ﻛﻪ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻌﺪي اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻣﺮاﺳﻢ و ﻣﻨﺎﺳﻚ‪ ،‬ﺑﻪﺟﺎي اﻛﺘﻔﺎ ﺑﻪ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت و‬
‫ﻇﺎﻫﺮ آنﻫﺎ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺷﺘﻴﺎق‪ ،‬ﻛﻪ ﭘﻮل راﻳﺞ دﻧﻴﺎي ﻛﻤﺎل ﺑﻮده و در اﻳﻦ وادي ﻣﺸﺘﺎقﺗﺮﻳﻦﻫﺎ‪،‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ در اﻳﻦ وادي‪ ،‬ﻣﺰد اﺷﺘﻴﺎق اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ اﺧﺘﻴﺎر اﻧﺴﺎن ﻛﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪهي ﻛﻤﺎل و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺮﻛﺖ اوﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺮﻓﺎن ﺣﻠﻘﻪ‬
‫ﻋﺮﻓﺎن ﺣﻠﻘﻪ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻈﺮي و ﻋﻤﻠﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ؛ و از‬
‫آنﺟﺎ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺷﻤﻮل اﺳﺖ ﻫﻤﻪي اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺻﺮفﻧﻈﺮ از ﻧﮋاد‪ ،‬ﻣﻠﻴﺖ‪ ،‬دﻳﻦ‪،‬‬
‫ﻣﺬﻫﺐ و ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺷﺨﺼﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺟﻨﺒﻪي ﻧﻈﺮي آن را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ و ﺟﻨﺒﻪي ﻋﻤﻠﻲ‬
‫آن را ﻣﻮرد ﺗﺠﺮﺑﻪ و اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫• اﺻﻞ‪ :‬ﻫﺪف از اﻳﻦ ﺷﺎﺧﻪ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن در راه رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻛﻤﺎل و‬
‫ﺗﻌﺎﻟﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺘﻲ از ﻋﺎﻟﻢ ﻛﺜﺮت ﺑﻪ ﻋﺎﻟﻢ وﺣﺪت‪ .‬در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﻫﻤﺔ ﺗﻼشﻫﺎ‬
‫ﺑﺮاي ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ و از ﻫﺮﻋﺎﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺟﺪاﻳﻲ و اﻳﺠﺎد ﺗﻔﺮﻗﻪ ﺑﻴﻦ آنﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﺟﺘﻨﺎب ﺑﻪﻋﻤﻞ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪20‬‬

‫رﺣﻤﺖﻋﺎم اﻟﻬﻲ‬
‫ﻋﺸﻖ‪ ،‬ﻳﻜﺴﺎن ﻧﺎز دروﻳﺶ و ﺗﻮاﻧﮕﺮ ﻣﻲﻛﺸﺪ‬
‫اﻳﻦ ﺗﺮازو‪ ،‬ﺳﻨﮓ و ﮔﻮﻫﺮ را ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲﻛﺸــﺪ‬
‫)ﺻﺎﺋﺐ ﺗﺒﺮﻳﺰي(‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮﺟﺔ وﻳﮋهاي ﺑﻪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻣﺒﺬول داﺷﺘﻪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ او‪ ،‬ﺑﺎ رﺣﻤﺖ‬
‫ﺗﻤﺎم ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻋﺸﻖ ﻧﺎﺷﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫رﺣﻤﺖﻋﺎم ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻤﺔ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮد و اﻧﺴﺎن در اﻳﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﺣﻖ اﻧﺘﺨﺎب‬
‫داﺷﺘﻪ و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮده و ﻳﺎ اﺟﺘﻨﺎب ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﻮردار‬
‫ﺷﺪن از آن ﻫﻴﭻ اﺟﺒﺎري ﻧﺪارد؛ ﺳﻔﺮهاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ روز ﮔﺴﺘﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﭼﻪ‬
‫ﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﺳﻮي آن دﺳﺖ ﺑﺮده‪ ،‬ﻟﻘﻤﻪاي را ﺑﺮدارد‪.‬‬
‫ﻫﺮﺳﺤﺮﮔﻪ ﻛﻴﻤﻴﺎي ﺳﺮخ روﻳﻲ ﻣﻲزﻧﺪ‬
‫آﻓﺘــﺎب رﺣﻤـﺖﻋـﺎم ﺗـﻮ ﺑـﺮ دﻳـﻮارﻫﺎ‬
‫)ﺻﺎﺋﺐ ﺗﺒﺮﻳﺰي(‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﻫﻤﻪي اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺻﺮفﻧﻈﺮ از ﻧﮋاد‪ ،‬ﻣﻠﻴــﺖ‪ ،‬ﺟﻨﺴﻴــﺖ‪ ،‬ﺳــﻦ و‬
‫ﺳﺎل‪ ،‬ﺳﻮاد و ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪاد و ﻟﻴﺎﻗﺖﻫﺎي ﻓﺮدي‪ ،‬دﻳﻦ و ﻣﺬﻫﺐ‪ ،‬ﮔﻨﺎﻫﻜﺎري و‬
‫ﺑﻲﮔﻨﺎﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺎﻛﻲ وﻧﺎﭘﺎﻛﻲ و‪ ..‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از رﺣﻤﺖﻋﺎم اﻟﻬﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎر و ﮔُﻞ‪ ،‬در ﭘﻠﻪي ﻣﻴﺰان ﺗﺮدﺳﺘﺎن ﻳﻜﻲ اﺳﺖ‬
‫ﭼـﻮن ﻛﻨﻢ ﻗﻄـﻊ اﻣﻴﺪ‪ ،‬از رﺣﻤﺖﻋﺎم ﺑﻬﺎر‬
‫)ﺻﺎﺋﺐ ﺗﺒﺮﻳﺰي(‬
‫ﻓﻴﺾ و رﺣﻤﺖ اﻟﻬﻲ در اﻧﺤﺼﺎر ﻫﻴﭻ ﮔﺮوه ﺧﺎﺻﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻓﺮاد و ﮔﺮوهﻫﺎ‬
‫ﻓﻘﻂ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻌﺮف ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﺷﺨﺎﺻﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد را از ﭘﺮﺗﻮ اﻳﻦ ﻧﻮر ﻧﺠﺎت‬
‫ﺑﺨﺶ ﻣﺨﻔﻲ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﻌﺮض آن ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ؛ ﺑﻪﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﻧﺤﻮهي در‬
‫ﻣﻌﺮض ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ را ﺑﻪ آنﻫﺎ اﻧﺘﻘﺎل داده و از آنﭼﻪ را ﻛﻪ روزي آﺳﻤﺎﻧﻲ‬
‫دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ روزي زﻣﻴﻨﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ دﻳﮕﺮان اﻧﻔﺎق ﻛﻨﻨﺪ )ﻣِﻤﺎ ر‪‬ز‪‬ﻗﻨﺎﻫ‪‬ﻢ ﻳﻨﻔِﻘﻮ‪‬ن(‬
‫‪21‬‬ ‫"!ن آ )‪(
$%‬‬

‫و از اﺗﺼﺎل ﺧﻮد ﺑﺮاي آنﻫﺎ ﻧﻴﺰ اﻳﺠﺎد اﺗﺼﺎل ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻫﻤﻪي ادﻳﺎن و‬
‫ﻣﺬاﻫﺐ اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ و ﭼﻜﻴﺪهي ﻫﻤﻪي ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ و ﻧﻮﻳﺪﻫﺎي اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫رﺣﻤﺎﻧﻴﺖ ﺷﺮوع ﺷﺪه و ﺑﺎ آن ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و از ﻫﺮ دري ﻛﻪ وارد ﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫رﺣﻤﺎﻧﻴﺖ او روﺑﻪرو ﻫﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫اﮔﺮ از زاوﻳﻪي دﻳﮕﺮي ﺑﻪ رﺣﻤﺎﻧﻴﺖ ﻋﺎم اﻟﻬﻲ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ‬
‫ﺑﺮﻣﻲﺧﻮرﻳﻢ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻣﻦ ﺑﻨﺪهي ﻋﺎﺻﻲام‪ ،‬رﺿﺎي ﺗﻮ ﻛﺠﺎﺳﺖ‬
‫ﺗﺎرﻳﻚ دﻟﻢ‪ ،‬ﻧﻮر و ﺻﻔــﺎي ﺗﻮ ﻛﺠﺎﺳﺖ‬
‫ﻣﺎ را ﺗﻮ ﺑﻬﺸﺖ‪ ،‬اَر ﺑﻪ ﻃﺎﻋــﺖ ﺑﺨـﺸﻲ‬
‫اﻳﻦ ﺑﻴﻊ ﺑﻮد‪ ،‬ﻟﻄﻒ و ﻋﻄـﺎي ﺗﻮ ﻛﺠﺎﺳﺖ‬
‫)اﺑﻮﺳﻌﻴﺪ اﺑﻮاﻟﺨﻴﺮ(‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﻮاب اﻧﺴﺎن را از ﻗﺒﻞ آﻣﺎده ﻛﺮده و ﺗﺪارك ﻫﺪﻳﻪاي ﺟﺪا از ﻣﺰد و‬
‫ﭘﺎداش اﻋﻤﺎل‪ ،‬ﺑﺮاي او در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﺗﺎ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪهي ﻟﻄﻒ وﻋﻄﺎي او‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺟﺎي ﻛﻤﺒﻮدي ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻗﻲ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻟﻄﻒ اﻟﻬـﻲ‪ ،‬ﺑﻜﻨـﺪ ﻛــﺎر ﺧﻮﻳــﺶ‬
‫ﻣﮋدهي رﺣﻤﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﺳﺮوش‬
‫)ﺣﺎﻓﻆ(‬
‫و ﺑﺪﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻫﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻮد را در زﻳﺮ ﭼﺘﺮ رﺣﻤﺎﻧﻴﺖ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﻗﺮار داده و از آن ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎراﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻫﻤﻪ‬
‫ﻣﻲﺑﺎرد‪ ،‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﻣﻲﺗﺎﺑﺪ و ﻧﻤﻲﭘﺮﺳﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻧﻮر ﻣﺮا‬
‫درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬آﻳﺎ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر اﺳﺖ و ﻳﺎ ﺑﻲﮔﻨﺎه؟ آﮔﺎه اﺳﺖ و ﻳﺎ ﻧﺎآﮔﺎه؟ ﭘﺎك‬
‫اﺳﺖ و ﻳﺎ ﻧﺎﭘﺎك؟ و‪...‬؛ ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪي اﻧﺴﺎنﻫﺎ از آن ﺟﻬﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﺘﺎج‬
‫رﺣﻤﺎﻧﻴﺖ اوﻳﻨﺪ‪ ،‬در ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪22‬‬

‫ﺑﻴﺎ ﻛﻪ دوش ﺑﻪ ﻣﺴﺘﻲ‪ ،‬ﺳﺮوش ﻋﺎﻟﻢ ﻏﻴﺐ‬

‫ﻧﻮﻳﺪ داد ﻛﻪ ﻋﺎم اﺳﺖ ﻓﻴـﺾ رﺣﻤــﺖ او‬
‫)ﺣﺎﻓﻆ(‬
‫اﻣﺎ اﮔﺮ اﻧﺴﺎن از اﻳﻦ ﺑﺎرش ﺷﻜﻮﻓﺎ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﺎ ﺧﻮد‬
‫را در ﻣﻌﺮض اﻳﻦ ﭘﺮﺗﻮ ﻣﺤﺒﺖآﻣﻴﺰ ﻗﺮار ﻧﺪاده و ﻳﺎ درﺣﺎل ﻏﻔﻠﺖ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬
‫ﭘﺮﺗﻮ ﺧﻮرﺷﻴـﺪ ﻋﺸـﻖ ﺑﺮ ﻫﻤﻪ اُﻓﺘﺪ‪ ،‬وﻟﻴﻚ‬
‫ﺳﻨﮓ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻮع ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﻫﻤﻪ ﮔﻮﻫﺮ ﺷﻮد‬
‫)ﺳﻌﺪي(‬
‫ﻣﻮج رﺣﻤﺎﻧﻴﺖ اﻟﻬﻲ‪ ،‬راﻫﮕﺸﺎي ﻣﺆﺛﺮي ﺑﺮاي ﻫﺪاﻳﺖ ﮔﻤﺮاﻫﺎن اﺳﺖ؛ زﻳﺮا‬
‫وﺳﻴﻠﻪي ارزﺷﻤﻨﺪي ﺑﺮاي آﺷﻨﺎﻳﻲ و اﺛﺒﺎت وﺟﻮد ﺻﺎﺣﺐ آن‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ و‬
‫ﻓﺮد ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي آن‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي »ﻫﺪاﻳﺖ«‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻜﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻋﻴﺴﻲﻣﺴﻴﺢ)ع( ﮔﻤﺮاﻫﺎن ﺑﺪﻧﺎم را در‬
‫اوﻟﻮﻳﺖ ﺑﺮﺧﻮرداري از رﺣﻤﺎﻧﻴﺖ اﻟﻬﻲ ﻗﺮار ﻣﻲداد و اﻃﺮاف او ﺑﺎج ﮔﻴﺮﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺪﻛﺎرهﻫﺎ و‬
‫ﺑﺪﻧﺎمﻫﺎ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎع ﻛﺮده و در ﻛﻨﺎر او راه ﻫﺪاﻳﺖ را ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬رﺳﻮلﺑﺰرگ او ﻧﻴﺰ‪،‬‬
‫ﭘﻮﻟﺲ ﺷﻜﻨﺠﻪﮔﺮ ﺑﻮد؛ ﻛﻪ از ﺷﻜﻨﺠﻪﮔﺮي ﻛﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﭘﻮﻟﺲ رﺳﻮل ﮔﺸﺖ و اﻳﻦ‬
‫ﺗﺤﻮﻻت ﺑﺮاي آنﻫﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ واﺳﻄﻪي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﺣﻠﻘﻪي ﻋﺎم رﺣﻤﺎﻧﻴﺖ اﻟﻬﻲ‪،‬‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻴﺴﻲﻣﺴﻴﺢ)ع(‪ ،‬ﺑﻪ وﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬در ﻣﻌﺮض رﺣﻤﺎﻧﻴﺖ ﻋﺎم‬
‫ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻦ؛ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺮﻗﺮاري اﻣﻜﺎن آﺷﻨﺎﻳﻲ ﻋﻤﻠﻲ و آﺷﺘﻲ ﺑﺎ ﺧﺪا‪.‬‬
‫ﻣﻄﻠﺐ دﻳﮕﺮ اﻳﻦﻛﻪ‪ ،‬ﺗﺸﻨﻪ ﺑﻪ آب ﻧﻴﺎز دارد ﻧﻪ ﺳﻴﺮاب و اﻳﻦ ﮔﻤﺮاه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ و رﺣﻤﺎﻧﻴﺖ او ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻮر رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻣﺤﺘﺎج‬
‫اﻣﺪاد ﻫﺪاﻳﺘﻲ ﻫﻴﭻﻛﺴﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫آب رﺣـﻤــﺖ‪ ،‬ﺑـﺮ آن زﻣﻴـﻦ ﺑــﺎرد‬
‫ﻛــﻪ در آن ﺧــﺎك‪ ،‬ﺗـﺸﻨـﮕﺎن دارد‬
‫)اوﺣﺪيﻣﺮاﻏﻪاي(‬
‫‪23‬‬ ‫"!ن آ )‪(
$%‬‬

‫ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‬

‫اﻛﻨﻮن ﺷﺒﻜﻪ ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ را از ﻧﻘﻄﻪﻧﻈﺮ‬
‫ﺗﺌﻮري ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮده و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﺤﺜﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم »ﺳﻜﻪي وﺟﻮدي« را ﻣﻄﺮح‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ در ﺧﻼل اﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺎدي را‬
‫اﺛﺒﺎت ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫وﺟﻮد ﻫﺮﭼﻴﺰي را درﻋﺎﻟﻢ ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺎدي‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻜﻪاي درﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ‬
‫دو رو دارد‪» :‬واﻗﻌﻴﺖ وﺟﻮدي« و »ﺣﻘﻴﻘﺖ وﺟﻮدي«‪.‬‬

‫واﻗﻌﻴﺖ وﺟﻮدي )واﻗﻊ و ﺣﺎدث ﺷﺪن ﭼﻴﺰي(‬

‫ﺳﻜﺔ وﺟﻮدي‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻠﺖ و ﺳﺒﺐ وﻗﻮع)ﻋﻠﺖ(‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻓﻠﺴﻔﻪي وﻗﻮع)ﭼﺮا(‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺖ وﺟﻮدي‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻴﻔﻴﺖ وﻗﻮع‬

‫واﻗﻌﻴﺖ وﺟﻮدي‬
‫واﻗﻌﻴﺖ وﺟﻮدي ﻫﺮﭼﻴﺰي‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ آن ﭼﻴﺰ وﺟﻮد دارد‪ ،‬واﻗﻊ‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده و ﺣﺎدث ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﭼﻪ اﻳﻦﻛﻪ از ﻋﻠﺖ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ و ﻧﺤﻮهي وﻗﻮع‬
‫آن‪ ،‬اﻃﻼع داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از وﺟﻮد‪ ،‬ﻳﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ ﻳﺎ اﺛﺮ ﺧﻮد‬
‫را روي ﻣﺤﻴﻂ ﻣﻲﮔﺬارد ﻳﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﺛﺒﺖ‪ ،‬ﺿﺒﻂ و اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺑﻮده و ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺸﺨﺼﻪ از‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻮق را دارد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬وﺟﻮد ﻳﻚ ﺗﻜﻪ ﺳﻨﮓ واﻗﻌﻴﺖ دارد و آن ﺳﻨﮓ‬
‫ﺣﺎدث ﺷﺪه و ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ؛ ﭼﻪ ﻧﺤﻮهي ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪن آن را ﺑﺪاﻧﻴﻢ و ﭼﻪ‬
‫ﻧﺪاﻧﻴﻢ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ ﭼﻴﺰﻫﺎ را ﻫﻢ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺒﻴﻨﻴﻢ و ﺣﺴﻲ روي آن ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‬
‫وﻟﻲ واﻗﻌﻴﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬اﺷﻌﻪي ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ واﻗﻌﻴﺖ دارد‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪24‬‬

‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ آن را ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ و ﻳﺎ ﻟﻤﺲ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﻗﺎدر ﻫﺴﺘﻴﻢ آن را ﺑﺎ ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﻲ‬

‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻛﻨﻴﻢ ﺣﺘﻲ ﻣﻮرد ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻋﻤﻠﻲ ﻗﺮار دﻫﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺣﻘﻴﻘﺖ وﺟﻮدي‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ وﺟﻮدي‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮعﻫﺎﻳﻲ را درراﺑﻄﻪ ﺑﺎ واﻗﻌﻴﺖ وﺟﻮدي ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ و‬
‫ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪ - 1‬ﻋﻠﺖ وﺟﻮدي و ﻧﺤﻮهي وﻗﻮع‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻋﻠﺖ ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪن ﺳﻨﮓ ﭼﻴﺴﺖ؟ و ﻳﺎ ﭼﺮا ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‬
‫ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ؟ )ﭼﻪ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﺳﺒﺐ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ؟(‬
‫‪ - 2‬ﻃﺮح وﺟﻮدي و ﻣﺴﺎﻳﻞ ﭘﺸﺖ ﭘﺮدهي واﻗﻌﻴﺖ وﺟﻮدي‬
‫ﻫﺮ واﻗﻌﻴﺘﻲ ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﻃﺮح و ﻧﻘﺸﻪاي ﺑﺎﻳﺪ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺴﺎﻳﻞ‬
‫ﭘﺸﺖ ﭘﺮدهي ﻫﺮ واﻗﻌﻴﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﻃﺮح و ﻧﻘﺸﻪي وﺟﻮدي آن واﻗﻌﻴﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮرد‬
‫ﻛﺮده و آن را ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار داد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬اﻧﺴﺎن ﭼﺮا و ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻨﻈﻮري ﺑﻪوﺟﻮد‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ و ﻳﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪي ﺧﻠﻘﺖ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫‪ -3‬ﻛﻴﻔﻴﺖ وﺟﻮدي ﻫﺮ ﭘﺪﻳﺪه‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ وﺟﻮدي‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ و ﻛﻴﻔﻴﺖ وﺟﻮدي ﻳﻚ واﻗﻌﻴﺖ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻚ‬
‫ﻣﺒﻨﺎﻳﻲ زﻳﺮ ذره ﺑﻴﻦ ﻗﺮار داده و آن را ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ اﻳﻦﻛﻪ آﻳﺎ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﭼﻴﺰي‬
‫وﺟﻮد ﺧﺎرﺟﻲ دارد؟ ﻳﺎ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺠﺎزي اﺳﺖ؟ ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻳﻚ ﺷﻲ‬
‫در آﻳﻨﻪ؛ آن ﺗﺼﻮﻳﺮ واﻗﻌﻴﺖ وﺟﻮدي دارد و در آﻳﻨﻪ واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ وﻟﻲ ﺣﻘﻴﻘﺖ‬
‫وﺟﻮدي ﻧﺪارد‪ ،‬زﻳﺮا ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺷﻲ ﻣﺠﺎزي اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در‬
‫ﻋﺎﻟﻢ ﻫﺴﺘﻲ واﻗﻌﻴﺖ داﺷﺘﻪ و واﻗﻊ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮد آن ﭼﻴﺰ از‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ وﺟﻮدي ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ؛ و ﺑﺮﻋﻜﺲ ﺑﻌﻀﻲ ﭼﻴﺰﻫﺎ از ﻧﻈﺮ ﻣﺎ واﻗﻌﻴﺖ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ وﻟﻲ ﺣﻘﻴﻘﺖ وﺟﻮدي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ اﺷﻌﻪي ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫‪25‬‬ ‫"!ن آ )‪(
$%‬‬

‫ﭼﺸﻢ ﻣﺎ دﻳﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد و ﺑﺮاي ﻣﺎ واﻗﻌﻴﺖ ﻧﺪارد وﻟﻲ ﭼﻮن ﺑﺎ اﺑﺰارﻫﺎﻳﻲ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﺎ داراي ﺣﻘﻴﻘﺖ وﺟﻮدي اﺳﺖ‪ .‬و ﻳﺎ ﻫﺎﻟﻪﻫﺎي‬
‫ﭘﻴﺮاﻣﻮن اﻧﺴﺎن ﻛﻪ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ دﻳﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ و از ﻧﻈﺮ اﻧﺴﺎن واﻗﻌﻴﺖ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﺳﺎلﻫﺎ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺻﺤﺒﺖﻫﺎ ﺧﺮاﻓﻪاي ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‬
‫وﻟﻲ ﺑﺎ ﻋﻜﺲ ﺑﺮداري ﻛﺮﻟﻴﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪﻧﺪ؛ ﭘﺲ ﺑﺎ وﺟﻮدي ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ رؤﻳﺖ‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ وﻟﻲ ﺣﻘﻴﻘﺖ وﺟﻮدي دارﻧﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺣﻘﻴﻘﺖ وﺟﻮدي‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ و ﻛﻴﻔﻴﺖ‬
‫وﺟﻮدي ﻫﺮ ﭘﺪﻳﺪه و ﻫﺮ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎل ﺟﻬﺖ ﺷﻨﺎﺧﺖ »ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ« ﻻزم اﺳﺖ واﻗﻌﻴﺖ و ﺣﻘﻴﻘﺖ‬
‫وﺟﻮدي ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺎدي را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮي ﻗﺮار دﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪدﻧﺒﺎل‬
‫اﻳﻦ ﺑﺤﺚ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع »ﺟﻬﺎنﻣﺠﺎزي« را ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺟﻬﺎن ﻣﺠﺎزي‬
‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ )ﺷﻜﻞ ‪ -1‬اﻟﻒ( ﺗﻴﻐﻪاي دارﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺣﻮل ﻣﺤﻮر وﺳﻂ آن‬
‫ﺑﭽﺮﺧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺳﺆال ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻴﻐﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﺛﺎﺑﺖ واﻗﻌﻴﺖ وﺟﻮدي دارد ﻳﺎ ﺧﻴﺮ؟‬

‫ب‬ ‫اﻟﻒ‬
‫)ﺷﻜﻞ‪(1 -‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪26‬‬

‫ﺟﻮاب اﻳﻦ ﺳﺆال ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ ﺗﻴﻐﻪ ﺣﺎدث ﺷﺪه و واﻗﻌﻴﺖ دارد‪ .‬ﺣﺎل‬
‫اﮔﺮ ﻣﻄﺎﺑﻖ )ﺷﻜﻞ ‪-1‬ب( اﻳﻦ ﺗﻴﻐﻪ را ﺣﻮل ﻣﺤﻮر آن ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﭼﺮﺧﺶ‬
‫درآورﻳﻢ‪ ،‬آنﭼﻪ را ﻛﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬اﺳﺘﻮاﻧﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﻄﺮ ﻗﺎﻋﺪهي آن‬
‫ﻗﻄﺮ ﺗﻴﻐﻪ و ارﺗﻔﺎع آن‪ ،‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺗﻴﻐﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد )ﺷﻜﻞ‪.(2-‬‬

‫)ﺷﻜﻞ‪(2 -‬‬
‫اﻛﻨﻮن اﮔﺮ ﺳﺆال ﺷﻮد ﻛﻪ آﻳﺎ اﻳﻦ اﺳﺘﻮاﻧﻪ واﻗﻌﻴﺖ دارد؟ ﺟﻮاب ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﺜﺒﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺣﺎدث ﺷﺪه و ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫واﻗﻌﻴﺖ دارد و اﮔﺮ ﺳﺆال ﺷﻮد ﻛﻪ آﻳﺎ اﻳﻦ اﺳﺘﻮاﻧﻪ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﻴﺰ دارد؟‬
‫ﺟﻮاب ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻨﻔﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬زﻳﺮا ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺘﻮاﻧﻪاي وﺟﻮد ﺧﺎرﺟﻲ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﻫﺮ زﻣﺎن ﻛﻪ ﺗﻴﻐﻪ را از ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎز دارﻳﻢ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻳﻚ ﺣﺠﻢ ﻣﺠﺎزي و ﻧﺎﺷﻲ از ﺣﺮﻛﺖ ﺗﻴﻐﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫اﻳﻦ اﺳﺘﻮاﻧﻪ واﻗﻌﻴﺖ دارد‪ ،‬وﻟﻲ ﻓﺎﻗﺪ ﺣﻘﻴﻘﺖ وﺟﻮدي اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪدﻧﺒﺎل اﻳﻦ ﻣﺸﺎﻫﺪه و ﺑﺮرﺳﻲ آن‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﺮح ﺳﺆاﻻت دﻳﮕﺮي ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬
‫آﻳﺎ ﺟﻬﺎن ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻣﺎ واﻗﻌﻴﺖ وﺟﻮدي دارد؟‬
‫ﺟﻮاب ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﺑﻲﮔﻤﺎن ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﻣﺎ وﺟﻮد دارﻳﻢ و ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ‬
‫ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫آﻳﺎ ﺟﻬﺎن ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻣﺎ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺖ وﺟﻮدي ﻧﻴﺰ دارد؟‬
‫ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ اﺟﻤﺎﻟﻲ و ﺳﺮﻳﻌﻲ از ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺟﻬﺎن‬
‫ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺧﻮد‪ ،‬در ﺣﺪي ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه و ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬
‫‪27‬‬ ‫"!ن آ )‪(
$%‬‬

‫)در اﺻﻞ ﻓﻘﻂ از‬ ‫ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺟﻬﺎن ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻣﺎ از ﻣﺎده و اﻧﺮژي ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺮژي‪ ،‬ر‪.‬ك‪ .‬ﺟﻬﺎن ﺗﻚﺳﺎﺧﺘﺎري‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ‪(45‬‬
‫دراﺑﺘﺪا ﺑﺨﺶ ﻣﺎده را ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﺟﺮام ﺳﻤﺎوي اﺳﺖ زﻳﺮﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ و‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن آنﻫﺎ را ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ اﺟﺮام از ﻣﻮﻟﻜﻮلﻫﺎ و‬
‫ﻣﻮﻟﻜﻮلﻫﺎ ﻧﻴﺰ از اﺗﻢﻫﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ و اﺗﻢﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪي ﺧﻮد از ذرات‬
‫ﺑﻨﻴﺎدي و ﺿﺪ ذرات آنﻫﺎ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺮ ﺗﺎ ﻣﻨﻬﺎي ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ در دل‬
‫اﺗﻢ اداﻣﻪ دارد ﺑﻪﻃﻮري ﻛﻪ اﺑﺘﺪاﻳﻲ ﺑﺮاي آن ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ‬
‫اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﻮل ﺷﺎه ﻧﻌﻤﺖاﷲ وﻟﻲ‪:‬‬
‫ﻧﻴﺴـﺖ ﻣـﺎ را اﺑﺘـﺪا و اﻧﺘـﻬﺎ‬ ‫در ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺑﻴﻜﺮان اﻓﺘﺎدهاﻳﻢ‬
‫اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي ﻳﻚ اﺗﻢ ﺑﻪﻋﻨﻮان آﺟﺮي از ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺧﻠﻘﺖ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‬
‫و ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ‪ ،‬آن را ﺑﻪ اﻧﺪازهي ﻳﻚ زﻣﻴﻦ ﻓﻮﺗﺒﺎل درﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ؛‬
‫در اﻳﻦﺻﻮرت اﻳﻦ اﺗﻢ‪ ،‬ﻫﺴﺘﻪاي ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻳﻚ ﺗﻮپ ﻓﻮﺗﺒﺎل ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‬
‫)ﺷﻜﻞ‪ .(3-‬اﮔﺮ از ﻓﺎﺻﻠﻪاي دورﺗﺮ ﺑﻪ آن ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻛﺮه ﻋﻈﻴﻤﻲ را ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ‬
‫ﻛﻪ ﻳﻚ زﻣﻴﻦ ﻓﻮﺗﺒﺎل دردل آنﺟﺎي ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻨﻚ ﺑﻪ ﻃﺮح ﺳﺆاﻟﻲ‬
‫ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪ .‬ﺣﺠﻢ وﺷﻜﻞ اﻳﻦ ﻛﺮهي ﻋﻈﻴﻢ‪ ،‬از ﻛﺠﺎ ﻧﺎﺷﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬
‫در ﺟﻮاب ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﺠﻢ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺣﺮﻛﺖ اﻟﻜﺘﺮونﻫﺎ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ آن »اﺑﺮ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ« ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫)ﺷﻜﻞ ‪( 3-‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪28‬‬

‫آﻳﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ ﻛﺮهي ﻋﻈﻴﻢ واﻗﻌﻴﺖ وﺟﻮدي دارد؟‬

‫ﺟﻮاب ﺻﺪدرﺻﺪ ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ ﻛﺮه ﺣﺎدث ﺷﺪه و واﻗﻌﻴﺖ دارد‪،‬‬
‫وﻟﻲ آﻳﺎ ﺣﻘﻴﻘﺖ وﺟﻮدي ﻧﻴﺰ دارد؟‬
‫اﮔﺮ در ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ ﺣﺮﻛﺖ اﻟﻜﺘﺮونﻫﺎ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﺠﻢ ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ از‬
‫ﺣﺮﻛﺖ اﻟﻜﺘﺮونﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪه و از ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭼﺸﻤﺎن ﻣﺎ ﻣﺤﻮ ﻣﻲﺷﻮد و ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﻫﺴﺘﻪي آن ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻳﻚ ﺗﻮپ ﻓﻮﺗﺒﺎل اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﺠﻢ وﺟﻮد ﺧﺎرﺟﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﻧﺎﺷﻲ از ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻮده؛ در‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺠﺎزي اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎل ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﻴﻮه‪ ،‬ﻫﺴﺘﻪي اﺗﻢ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﺴﺘﻪي اﺗﻢ از ﭘﺮوﺗﻮن و ﻧﻮﺗﺮون ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ‬
‫)ﺷﻜﻞ‪ (4 -‬ﭘﺮوﺗﻮن ﺑﻪ دور ﻣﺤﻮر ﺧﻮد ﭼﺮﺧﺶ ﻛﺮده و ﻧﻮﺗﺮون ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي در ﺟﻬﺖ ﻋﻜﺲ ﺣﺮﻛﺖ ﭘﺮوﺗﻮن‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﻪ دور ﺧﻮد ﭼﺮﺧﻴﺪه و ﻫﻢ‬
‫ﺑﻪ دور ﭘﺮوﺗﻮن ﻣﻲﭼﺮﺧﺪ‪ .‬ﭼﺮﺧﺶ ﻧﻮﺗﺮون ﺑﻪ دور ﭘﺮوﺗﻮن‪ ،‬دﻳﺴﻜﻲ را ﭘﺪﻳﺪ‬
‫آورده و ﺣﺠﻤﻲ ﻣﺠﺎزي را اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫)ﺷﻜﻞ‪(4 -‬‬
‫ﺣﺎل درﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﭘﺮوﺗﻮن و ﻧﻮﺗﺮون ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﺠﻢ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲﺷﻮد و از آن ﻓﻘﻂ ذرات ﺑﻨﻴﺎدي ﺑﻪﺟﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﺠﻤﻲ‬
‫ﺑﻪﻣﺮاﺗﺐ ﻛﻢﺗﺮ از ﺣﺠﻢ ﻗﺒﻠﻲ دارد و اﮔﺮ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻮال ﺑﻪ داﺧﻞ ذرات ﻫﺴﺘﻪ‬
‫ﻧﻔﻮذ ﻛﺮده و ﺣﺮﻛﺎت آنﻫﺎ را در ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ‬
‫‪29‬‬ ‫"!ن آ )‪(
$%‬‬

‫ﺣﺠﻢﻫﺎي ﺣﺎدث ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ آنﻫﺎ‪ ،‬ﻳﻜﻲ ﭘﺲ از دﻳﮕﺮي ﻣﺤﻮ ﻣﻲﺷﻮد و اﺛﺮي‬
‫از آنﻫﺎ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺴﺎب‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﻲ ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ﺣﺮﻛﺎت ﺑﻨﻴﺎدي‪ ،‬ﻫﺴﺘﻪي اﺗﻢ را ﺷﻜﻞ داده اﺳﺖ و ﭘﺲ‬
‫از آن‪ ،‬از اﺗﻢﻫﺎ ﻣﻮﻟﻜﻮلﻫﺎ و از ﻣﻮﻟﻜﻮلﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺨﺶ ﻣﺎدي ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫اﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ‪:‬‬

‫ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺎدي از »ﺣﺮﻛﺖ« آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫از ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪ؛ ﺑﺪﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻣﺪرن‬
‫ﻣﺎده‪ ،‬ﻣﻮج ﻣﺘﺮاﻛﻢ اﺳﺖ و ﻣﻮج ﻧﻴﺰ ﺧﻮد ﺣﺮﻛﺖ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺲ ﻫﻤﻪي ﺟﻬﺎن‬
‫ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺎدي‪ ،‬ﭼﻪ از ﺑ‪‬ﻌﺪ ﻣﺎده ﻧﮕﺎه ﺷﻮد و ﭼﻪ از ﺑ‪‬ﻌﺪ اﻧﺮژي‪ ،‬ازﻣﻮج ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و‬
‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻮج ﻧﻴﺰ از »ﺣﺮﻛﺖ« ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺷﺮح ﻣﺨﺘﺼﺮ‬
‫و ﺳﺎدهاي ﻛﻪ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬اﻳﻨﻚ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ ﻃﺮحﺷﺪهي ﻗﺒﻠﻲ‪ ،‬ﻛﻪ آﻳﺎ ﺟﻬﺎن‬
‫ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺎدي ﺣﻘﻴﻘﺖ وﺟﻮدي دارد ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ داد‪ .‬در ﺟﻮاب ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺎدي از ﺣﺮﻛﺖ آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﺟﻠﻮهﻫﺎي‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن آن ﻧﻴﺰ ﻧﺎﺷﻲ از ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻮده و ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﻫﺮ ﺟﻠﻮهاي ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ از‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺎزي اﺳﺖ؛ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺎدي ﻧﻴﺰ ﻣﺠﺎزي ﺑﻮده و‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ وﺟﻮدي ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﭘﻲﺑﺮدن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻛﻪ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺎدي از‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺆال دﻳﮕﺮي را ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫ﭼﻪ ﻋﺎﻣﻠﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﺟﻬﺖ داده اﺳﺖ‬
‫ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ از ﻣﻴﺎن اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻛﺎﻣﻼً ﺳﺎﻣﺎندار و ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺗﺠﻠﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ؟‬
‫در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻮﺟﻮد‪،‬‬
‫ﺟﻬﺘﻲ ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ داده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﺟﻮد ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ؛ ﻛﻪ ﻗﺎدر اﺳﺖ‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻫﺪ ﻫﺮ ﺣﺮﻛﺘﻲ در ﭼﻪ ﺟﻬﺘﻲ و ﺑﻪ ﭼﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﺗﺎ‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪30‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪي ﻧﻬﺎﻳﻲ آن ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ‪ ،‬ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ و ﮔﻮﻳﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪،‬‬

‫ﻣﺎده و اﻧﺮژي و ﻳﺎ ﺑﻪﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬از ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي و ﻳﺎ‬
‫ﺷﻌﻮر ﻳﺎ آﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ در اﺻﻞ‪:‬‬
‫ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺎدي از »آﮔﺎﻫﻲ ﻳﺎ ﺷﻌﻮر وﻳﺎ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي« آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑـﺎ ﺷﻤﺎ ﻧﺎﻣﺤـﺮﻣﺎن ﻣﺎ ﺧﺎﻣﺸﻴﻢ‬ ‫ﻣﺎ ﺳﻤﻴﻌﻴﻢ و ﺑﺼﻴـﺮﻳﻢ و ﻫﻮﺷﻴﻢ‬

‫ﻣﺤﺮم ﺟﺎنﺟﻤﺎدان ﭼﻮن ﺷﻮﻳﺪ؟‬ ‫ﭼﻮن ﺷﻤﺎ ﺳﻮي ﺟﻤﺎدي ﻣﻲروﻳﺪ‬
‫ﻏﻠﻐـﻞ اﺟـﺰاي ﻋـﺎﻟـﻢ ﺑﺸﻨﻮﻳﺪ‬ ‫از ﺟﻤﺎدي ﻋﺎﻟـﻢ ﺟﺎنﻫـﺎ روﻳـﺪ‬
‫وﺳﻮﺳﻪ ﺗـﺄوﻳﻞﻫـﺎ ﻧـﺮ ﺑﺎﻳـﺪت‬ ‫ﻓﺎش ﺗﺴﺒﻴـﺢ ﺟﻤـﺎدات آﻳـﺪت‬
‫)ﻣﻮﻻﻧﺎ(‬
‫و ﻳﺎ‪:‬‬
‫ﺑﺎ ﻣﻦ و ﺗﻮ ﻣﺮده‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﻖ زﻧﺪهاﻧﺪ‬ ‫ﺑﺎد و ﺧﺎك و آب و آﺗﺶ‪ ،‬ﺑﻨﺪهاﻧﺪ‬
‫)ﻣﻮﻻﻧﺎ(‬
‫• اﺻﻞ‪ :‬ﻫﻤﻪي اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي و ﺷﻌﻮر ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮاﻓﻖ و اﺷﺘﺮاك ﻧﻈﺮ رﺳﻴﺪه‪ ،‬ﭘﺲ از آزﻣﺎﻳﺶ و اﺛﺒﺎت آن‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺐ اﻳﻦ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي‬
‫ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻲ ﺑﺮده؛ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪي ﻣﺸﺘﺮك ﻓﻜﺮي ﺑﻴﻦ ﻫﻤﻪي‬
‫اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺷﺪه و ﻗﺪرت و ﺗﺤﻜﻴﻢ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺸﺘﺮك و زﻳﺮﺑﻨﺎي ﻓﻜﺮي‬
‫ﺑﻴﻦ اﻧﺴﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺷﻌﻮر ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ و ﻳﺎ ﺷﻌﻮر اﻟﻬﻲ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ و‬
‫ﺑﻴﻨﺶ‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺸﺘﺮك »ﺷﺒﻜﻪ ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ« ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫• اﺻﻞ‪ :‬ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺎدي از ﺣﺮﻛﺖ آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬از اﻳﻦ رو ﺟﻠﻮهﻫﺎي‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن آن ﻧﻴﺰ ﻧﺎﺷﻲ از ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻮده و ﭼﻮن ﻫﺮ ﺟﻠﻮهاي ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ از ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺎزي اﺳﺖ‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺎدي ﻧﻴﺰ ﻣﺠﺎزي اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ‬
‫ﺣﺮﻛﺘﻲ ﻧﻴﺰ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﺤﺮّك و ﻋﺎﻣﻞ ﺟﻬﺖدﻫﻨﺪه دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬آﮔﺎﻫﻲ و ﻳﺎ‬
‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ آن را »ﺷﺒﻜﻪ ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ«‬
‫‪31‬‬ ‫"!ن آ )‪(
$%‬‬

‫ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﺗﺼﻮﻳﺮي ﻣﺠﺎزي از ﺣﻘﻴﻘﺖ دﻳﮕﺮي ﺑﻮده و در‬
‫اﺻﻞ از آﮔﺎﻫﻲ آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ و اﺟﺰاي آن ﻣﻄﺎﺑﻖ )ﺷﻜﻞ‪ (5 -‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺧﻮد از ﺟﺎﻳﻲ‬
‫اﻳﺠﺎد ﺷﺪه و در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻨﺒﻌﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻨﺒﻊ را ﺻﺎﺣﺐ اﻳﻦ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي داﻧﺴﺘﻪ‪،‬‬
‫»ﺧﺪا« ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت اراﺋﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ در ﻫﺮﻟﺤﻈﻪ ﺳﻪ ﻋﻨﺼﺮ‬
‫در ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺎدي ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ :‬آﮔﺎﻫﻲ‪ ،‬ﻣﺎده و اﻧﺮژي‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺪون وﺟﻮد آﮔﺎﻫﻲ اﻧﺴﺎن ﻗﺎدر ﻧﻴﺴﺖ از ﻣﺎده و اﻧﺮژي اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻛﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻲ درﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻣﺎده و اﻧﺮژي را در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺪون‬
‫داﺷﺘﻦ آﮔﺎﻫﻲ و اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ از آنﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎدهي ﻫﺪﻓﻤﻨﺪي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺳﺎﺧﺘﺎر اﺻﻠﻲ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺎدي‪ ،‬آﮔﺎﻫﻲ ﻳﺎ ﺷﻌﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎده و‬
‫اﻧﺮژي از آن ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬در ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﺳﻪ ﻋﻨﺼﺮ در ﺟﻬﺎن‬
‫ﻫﺴﺘﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ آنﻫﺎ را ﻣﻲﺗﻮان ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻧﺸﺎن داد‪:‬‬

‫آﮔﺎﻫﻲ‬

‫اﻧﺮژي‬ ‫ﻣﺎده‬

‫)ﺷﻜﻞ ‪(5 -‬‬

‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در )ﺷﻜﻞ‪ (5 -‬دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﻮق ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﺷﺪن ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد ﺗﺒﺪﻳﻞ آﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻣﺎده و اﻧﺮژي‪ ،‬ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت‬
‫ﻣﺨﺘﺼﺮي داده ﺷﺪ وﻟﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﺎده و اﻧﺮژي ﺑﻪ آﮔﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺧﻮد ﺑﺤﺚ ﻣﻔﺼﻞ و‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪32‬‬

‫ﭘﻴﭽﻴﺪهاي دارد ﻛﻪ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬درﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ اﺟﺰاي‬

‫ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ را رﻳﺰﺗﺮ و دﻗﻴﻖﺗﺮ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار دﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺷﻤﺎﺗﻴﻚ )‪(6‬‬
‫ﻣﻲرﺳﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﻫﻤﻪي ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻮﺟﻮد ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺎدي را ﻛﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻫﻢ‬
‫زﻣﺎن و در ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ‪ ،‬وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲﮔﺬارد‪.‬‬

‫آﮔﺎﻫﻲ اﻟﻬﻲ ﻗﺒﻞ از اﻧﻌﻜﺎس در ﺟﻬﺎن دو ﻗﻄﺒﻲ)ﺟﻬﺎن ﺗﻀﺎد(‬

‫ﺷﻌﻮر‬

‫ﺿﺪ اﻧﺮژي‬ ‫ﺿﺪ ﻣﺎده‬

‫اَﺑ‪‬ﺮ ﺷﻌﻮر‬
‫اﻧﺮژي‬ ‫ﻣﺎده‬

‫ﺿﺪ ﺷﻌﻮر‬

‫)ﺷﻜﻞ‪( 6 -‬‬

‫ﭘﺲ ﺗﺎ اﻳﻦﺟﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺎدي‪ ،‬ﻣﺠﺎزي و ﻣﺎﻧﻨﺪ‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮي در آﻳﻨﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺮﻛﺖ ﻧﺎﺷﻲ از ﺻﻔﺤﻪي ﻣﻮرد ﻣﺜﺎل )ﺷﻜﻞ‪(1-‬‬
‫ﺑﻮده و وﺟﻮد ﺧﺎرﺟﻲ ﻧﺪارد‪ .‬اﻳﻨﻚ از اﺑﻌﺎد دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫‪33‬‬ ‫"!ن آ )‪(
$%‬‬

‫ﻣﻨﻈﺮهي ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺎﻇﺮ‬

‫ﺣﺎل در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﻧﺎﻇﺮي در ﻓﻀﺎ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲداﻧﻴﻢ‬
‫درﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﺻﻮت و ﻳﺎ ﻧﻮر ﻧﺰدﻳﻚ و ﻳﺎ دور ﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ و‬
‫ﻃﻮل ﻣﻮج آنﻫﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل درﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺻﻮت‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن ﺑﻪ آن‪ ،‬ﻃﻮل ﻣﻮج آن ﻓﺸﺮدهﺗﺮ ﺷﺪه و درﻫﻢ ﻣﻲرود‪ ،‬در‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ آن اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده‪ ،‬ﺻﻮت زﻳﺮﺗﺮ ﺷﻨﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد و درﺻﻮرﺗﻲ‬
‫ﻛﻪ از آن دور ﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻃﻮل ﻣﻮج ﺑﺎزﺗﺮ و ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ آن ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده‪ ،‬ﺻﺪا‬
‫ﺑ‪‬ﻢﺗﺮ ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﻲرﺳﺪ )ﭘﺪﻳﺪه د‪‬ﭘﻠﺮ(‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﻣﻮرد ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻮر ﻧﻴﺰ‬
‫ﺻﺪق ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن و دور ﺷﺪن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‬
‫ﭘﻴﺶ آﻣﺪه‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻧﮓ و ﻣﻨﻈﺮه ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ)ﺷﻜﻞ‪.(7-‬‬

‫)ﺷﻜﻞ‪(7-‬‬
‫)ﺷﻜﻞ‪ (8-‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ از ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻮر و ﻳﺎ ﺻﻮت در ﺣﺎل دور‬
‫ﺷﺪن ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﻃﻮل ﻣﻮج آن ﻣﻨﺒﻊ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺷﺪه‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ آن ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺻﺪا ﺑﻢﺗﺮ ﺷﻨﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫)ﺷﻜﻞ‪(8-‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪34‬‬

‫ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﻧﺎﻇﺮ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣﺸﺎﻫﺪات ﻧﺎﻇﺮ‪ ،‬از ﻣﻨﺎﻇﺮ‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭼﺸﻤﺎن او را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻘﺪر‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻨﻈﺮهي ﻣﻘﺎﺑﻞ او ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬و در ﻫﺮ‬
‫ﺳﺮﻋﺘﻲ ﻣﻨﻈﺮهي ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﺑﺮاي ﻧﺎﻇﺮ ﺟﻠﻮهﮔﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ‬
‫ﻣﻨﻈﺮهي ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ را در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﺮه ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﺖ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺛﺎﺑﺘﻲ در ﺣﺎل ﺣﺮﻛﺖ در ﻓﻀﺎ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬زﻳﺮا زﻣﻴﻦ ﻛﻪ‬
‫ﺟﺰﻳﻲ از ﻣﻨﻈﻮﻣﻪي ﺷﻤﺴﻲ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺛﺎﺑﺘﻲ ﺑﻪ دور ﺧﻮد و‬
‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻣﻲﭼﺮﺧﺪ و ﻣﻨﻈﻮﻣﻪي ﺷﻤﺴﻲ ﻧﻴﺰ در ﻳﻜﻲ از ﺑﺎزوﻫﺎي ﻛﻬﻜﺸﺎن راه‬
‫ﺷﻴﺮي ﻗﺮار داﺷﺘﻪ و ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﻲ ﺣﻮل ﻣﺮﻛﺰ آن در ﮔﺮدش ﺑﻮده و اﻳﻦﻛﻬﻜﺸﺎن‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﻲ در ﻓﻀﺎ‪ ،‬ﺑﻪ دور ﻣﺮﻛﺰ دﻳﮕﺮي در ﮔﺮدش اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺣﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ را در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻨﻈﺮه و ﺗﻨﻮع رﻧﮓﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ و اﮔﺮ در ﻛﻬﻜﺸﺎن دﻳﮕﺮي زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ را ﺑﺎ ﻣﻨﻈﺮه و ﺗﻨﻮع رﻧﮕﻲ دﻳﮕﺮي ﻣﺸﺎﻫﺪه‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻳﻢ‪.‬‬
‫در ﺳﺮﻋﺖﻫﺎي ﺑﺎﻻ‪ ،‬آنﭼﻪ ﻛﻪ ﻧﺎﻇﺮ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺗﻔﺎوتﻫﺎي‬
‫ﻓﺎﺣﺸﻲ دارد ﺑﺎ آنﭼﻪ ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﭘﻴﺮاﻣﻮن‬
‫ﺧﻮد را ﺑﻪراﺣﺘﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ اﻣﺎ ﻫﺮ ﭼﻘﺪر ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺎ ﺑﻴﺶﺗﺮ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬زاوﻳﻪي ﻣﻨﻈﺮهي ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺎ ﺟﻤﻊﺗﺮ ﺷﺪه ﺑﻪﻃﻮري ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﺮ ﻓﺮض ﻣﺤﺎل‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬آنﭼﻪ ﻛﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﺎﻇﺮ ﻗﺎدر ﺑﻪ‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﻓﻘﻂ روزﻧﻪاي ﺑﻮد در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﻳﺪﮔﺎن ﻣﺎ و ﻏﻴﺮاز اﻳﻦ روزﻧﻪ‪ ،‬ﭼﻴﺰ‬
‫دﻳﮕﺮي را ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬زﻳﺮا ﻧﻮرﻫﺎي ﻛﻨﺎري ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺎ‬
‫ﻣﻲرﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬از آن ﻣﺤﻞ دور ﺷﺪه ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬در ﺿﻤﻦ‪ ،‬اﻳﻦ روزﻧﻪ‪ ،‬ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‬
‫ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﺮد )ﺻﺮفﻧﻈﺮ از اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﺷﺪن ﻣﻮج ﻣﺎده ﭘﺪﻳﺪ‬
‫ﻣﻲآﻳﺪ و در ﻳﻚ ﺳﺮﻋﺘﻲ اﺣﺘﻤﺎﻻً در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺎ دﻳﻮارهي ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﻋﺒﻮر ﺗﺸﻜﻴﻞ‬
‫‪35‬‬ ‫"!ن آ )‪(
$%‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﻮج ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﺎده ﻣﻲﮔﺮدد( ‪ 1‬و ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ از آن‬
‫روزﻧﻪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰي ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﺪ و ﭼﻪ دﻧﻴﺎﻳﻲ ﭘﺪﻳﺪار ﻣﻲﮔﺸﺖ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫ﻧﺎﻇﺮي ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ را ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺻﻮرت ﻳﻚ‬
‫روزﻧﻪ‪ ،‬آن ﻫﻢ ﺑﺎ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻲدﻳﺪ و اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ دﻧﻴﺎي اوﺳﺖ و اﮔﺮ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺎﻇﺮي ﻗﺒﻼً واﻗﻌﻴﺖ ﺟﻬﺎن ﻣﺎ را ﻧﺪﻳﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﻗﻄﻊ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﺗﺼﻮر ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺧﺎرج از ﺟﻬﺎن روزﻧﻪاي را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ آن را درك ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ )ﺷﻜﻞ‪ (9 -‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲﺷﻮد وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ دﺳﺖ راﺳﺖ‬
‫ﺧﻮد ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺳﺘﺎرهي ‪ R‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﺪ‪ ،‬در واﻗﻊ اﻳﻦ ﺳﺘﺎره‬
‫در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ َ‪ R‬ﻗﺮار دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻧﺎﻇﺮ در ﭘﻴﺶروي ﺧﻮد ﺑﺎ دو ﻧﻮع ﻣﻴﺪان‬
‫دﻳﺪ روﺑﻪرو اﺳﺖ‪ :‬ﻳﻜﻲ ﻣﻴﺪان دﻳﺪ واﻗﻌﻲ و دﻳﮕﺮي ﻣﻴﺪان دﻳﺪ ﺣﻘﻴﻘﻲ‪.‬‬
‫زاوﻳﻪي ﻣﻴﺪان دﻳﺪ واﻗﻌﻲ‪ ،‬زاوﻳﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺎﻇﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﻲء ﻣﻮرد رؤﻳﺖ در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻮد ﻋﻤﻼً ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﺪ و زاوﻳﻪي ﻣﻴﺪان دﻳﺪ ﺣﻘﻴﻘﻲ‪ ،‬زاوﻳﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺤﻞ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺷﻲء ﻣﻮرد رؤﻳﺖ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﺎﻇﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦﺟﺎ دﻳﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻘﺪر ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺷﻮد‪ ،‬زاوﻳﻪي ﻣﻴﺪان دﻳﺪ ‪ AB‬و ‪ EF‬ﻛﻢﺗﺮ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮري ﻛﻪ در ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﺳﺮ او ﭼﻴﺰي ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺒﻮده و در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ او ﻧﻴﺰ ﻣﻮج ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﺑﺎ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﻓﻮق‪ ،‬ﻃﻮل ﻣﻮج اﻧﺮژي در ﺳﺮﻋﺖﻫﺎي ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺪري‬
‫ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﺎﻇﺮ اﻳﺠﺎد ﻣﻮج ﻣﺘﺮاﻛﻢ )ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﺎده اﺳﺖ(‬
‫ﻛﺮده و ﺳﺪي را در ﻣﻘﺎﺑﻞ او اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ در ﻳﻚ ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﺮﺿﻲ وﻳﮋهاي‬

‫ﺠﻦّ و‪ ‬اﻻِﻧﺲ اِنِ اﺳ َﺘﻄَﻌﺘُﻢ اَن ﺗَﻨﻔُﺬو‪‬ا ﻣِﻦ اَﻗﻄﺎر اﻟﺴ‪‬ﻤﻮاتِ و اﻻرض ﻓﺎﻧﻔﺬوا‬
‫ﺸﺮَ اﻟ ِ‬
‫‪ -1‬ﻳﺎ ﻣ‪‬ﻌ َ‬
‫ﻻ ﺗﻨﻔﺬونَ اِﻟّﺎ ِﺑﺴ‪‬ﻠﻄﺎنٍ)اﻟﺮﺣﻤﻦ‪(33:‬‬
‫»اي ﮔﺮوه ﺟﻦ و اﻧﺲ‪ ،‬اﮔﺮ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﺪ از ﻣﺮزﻫﺎي آﺳﻤﺎنﻫﺎ ﺑﮕﺬرﻳﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﮕﺬرﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﮕﺬرﻳﺪ‬
‫ﻣﮕﺮ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﻗﺪرﺗﻲ )ﺗﺴﻠﻄﻲ(«‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪36‬‬

‫ﻛﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﻧﺎﻇﺮ دارد‪ ،‬ﺟﻬﺎن ﺻ‪‬ﻠﺐ و ﺳﺨﺖ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ ﻫﺮ‬
‫ﻃﺮف ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬دﻳﻮارهاي ﺳﺨﺖ راه او را ﺳﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻫﻢ ﻣﺤﺪود و ﻫﻢ ﻻﻳﺘﻨﺎﻫﻲ اﺳﺖ(‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪن ﻧﺎﻇﺮ دوﺑﺎره‬
‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻣﻘﺎﺑﻞ او‪ ،‬از ﻓﺸﺮدﮔﻲ ﺧﺎرج ﺷﺪه و از ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎده ﻛﻪ ﺧﻮد ﻣﻮج‬
‫ﻣﺘﺮاﻛﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻮج ﻏﻴﺮﻣﺘﺮاﻛﻢ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﻧﺎﻇﺮ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺎﺟﺮا ﺗﻜﺮار ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺴﺎن در ﻓﻀﺎ از ﻳﻚ ﺣﺪي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖﻫﺎي ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﺛﺎﺑﺖ در ﻓﻀﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮد )ﺷﻜﻞ‪.(9-‬‬

‫)ﺷﻜﻞ‪(9-‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ﻧﻮع ﻣﻨﻈﺮه‬
‫داﺷﺘﻪ و ﻫﺮ ﻧﺎﻇﺮي ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪﺳﺮﻋﺘﻲ ﻛﻪ در ﻓﻀﺎ دارد‪ ،‬آن را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺧﺎﺻﻲ‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﻣﻜﺎن واﻗﻌﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ اﺻﻼً ﺗﺼﻮرش را ﻧﻴﺰ‬
‫‪37‬‬ ‫"!ن آ )‪(
$%‬‬

‫ﻧﺨﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪ .‬اﻣﺎ در اﻳﻦﺟﺎ ﺳﺆاﻟﻲ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ آﻳﺎ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‬
‫داراي ﻳﻚ ﻣﻨﻈﺮهي اﺻﻠﻲ اﺳﺖ؟‬
‫ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲرﺳﻴﻢ ﻛﻪ‪:‬‬

‫ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺎدي داراي ﻳﻚ ﻣﻨﻈﺮهي ﺛﺎﺑﺖ و اﺻﻠﻲ ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﻨﻈﺮهي‬

‫آن ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺎﻇﺮ دارد و ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﻧﺎﻇﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺨﺘﻠﻒ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻧﺎﻇﺮ‪ ،‬ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ﻧﻮع ﻣﻨﻈﺮه از‬
‫ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺎدي وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻨﻈﺮهي ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﭼﺸﻢ ﻧﺎﻇﺮ‬

‫ﻫﺮ ﻧﺎﻇﺮي ﺑﺎ ﭼﺸﻤﺎن ﺧﻮد ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻫﺮ ﭼﺸﻤﻲ‬
‫داراي ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﭼﻨﺪ ﺗﺼﻮﻳﺮ را در ﻳﻚ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮده و درك ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ در ﻣﻮرد ﭼﺸﻢ اﻧﺴﺎن ‪ 24‬ﺗﺼﻮﻳﺮ‬
‫اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ‪ 24‬ﺗﺼﻮﻳﺮ در ﻳﻚ ﺛﺎﻧﻴﻪ از ﻣﻘﺎﺑﻞ دﻳﺪﮔﺎن ﻣﺎ ﻋﺒﻮر ﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺎ آن را ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻛﻢﺗﺮ از اﻳﻦ ﺗﻌﺪاد ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻨﻈﺮه‪،‬‬
‫ﺑﺮﻳﺪه ﺑﺮﻳﺪه و ﻏﻴﺮﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻲآﻳﺪ )اﺳﺎس اﺧﺘﺮاع ﺳﻴﻨﻤﺎ( و ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺼﺎوﻳﺮ‪ ،‬ﻣﻨﻈﺮه ﺑﻪ ﻃﺮز ﻏﻴﺮﻋﺎدي داراي ﺣﺮﻛﺎﺗﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﺷﺪه و ﺑﺎز ﻫﻢ‬
‫در ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﺶﺗﺮ‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺮﻫﺎ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ اﮔﺮاﻧﺴﺎن ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‬
‫ﭼﺸﻢ اوﺳﺖ و اﮔﺮ اﻳﻦ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻋﺪد دﻳﮕﺮي ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻨﻈﺮهي ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﻪﮔﻮﻧﻪي دﻳﮕﺮي دﻳﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﺗﻴﻐﻪاي ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ‪ 50‬دور در‬
‫ﺛﺎﻧﻴﻪ دوران ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن در ﭘﻴﺶ ﭼﺸﻤﺎن ﺧﻮد داﻳﺮهاي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺎل‬
‫اﮔﺮ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﭼﺸﻢ ﻧﺎﻇﺮي ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻘﺪار ﻳﻌﻨﻲ ‪ 50‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ ﺗﻴﻐﻪ را‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪38‬‬

‫ﺛﺎﺑﺖ دﻳﺪه و ﻓﻘﻂ ﺛﺎﻧﻴﻪاي ‪ 50‬ﺑﺎر ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ ﺳﺮ ﺗﻴﻐﻪﻫﺎ ﺟﺎﺑﺠﺎ‬

‫ﻣﻲﺷﻮد و اﺛﺮي از داﻳﺮه ﻧﻴﺰ دﻳﺪه ﻧﻤﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈﺮهاي ﻛﻪ ﻳﻚ ﻋﻘﺎب ﺑﺎ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﭼﺸﻢ ‪ 20000‬ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﺑﺎ آنﭼﻪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻔﺎوت دارد‪ .‬ﻳﻚ ﻋﻘﺎب ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ دﻗﺖ ﺗﻤﺎم‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻳﻚ ﻣﮕﺲ را در ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ دﻧﺒﺎل ﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻛﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻨﻈﺮهي ﺑﺎرش ﺑﺎران را ﺑﻪﺻﻮرت ﻗﻄﺮه ﻗﻄﺮه ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪ ،‬در‬
‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ آن را ﺑﻪﺻﻮرت ﺧﻄﻲ ﻧﻈﺎره ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻳﺎ آنﭼﻪ را ﻛﻪ ﻳﻚ ﺣﻠﺰون‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﭼﺸﻢ ‪ 5‬ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﻋﺠﻴﺐ وﻏﺮﻳﺐ اﺳﺖ؛ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫در ﺣﺎل ﺣﺮﻛﺖ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬دﻧﺒﺎﻟﻪاي را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮل ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺘﺮ‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ)ﺷﻜﻞ‪ (10-‬و ﻓﻘﻂ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺛﺎﺑﺖ اﻳﺴﺘﺎدهاﻳﻢ ﻣﺎ را ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺷﻜﻞ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺒﻴﻨﺪ و ﻳﻚ ﻣﮕﺲ در ﺣﺎل ﭘﺮواز را ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ دﻧﺒﺎﻟﻪاي ﺑﻪ ﻃﻮل ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺘﺮ دارد‪.‬‬

‫)ﺷﻜﻞ‪(10-‬‬
‫‪39‬‬ ‫"!ن آ )‪(
$%‬‬

‫ﺣﺎل اﮔﺮ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﭼﺸﻢ اﻧﺴﺎن ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﻲ ﻣﻲاﻓﺘﺎد؟‬
‫آنﭼﻪ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﭼﺸﻤﺎن ﻫﺮ ﻧﺎﻇﺮي ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪي ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬
‫اﺳﺖ و ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺮﻛﺖ و ﭼﺮﺧﺶ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪن اﻳﻦ ﺗﻮاﻟﻲ و ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﭼﺸﻢ ﻧﺎﻇﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ ﻣﻨﺎﻇﺮ ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﭼﺸﻤﺎن او ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ در ﭼﺸﻢ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ و در اﻳﻦﺻﻮرت دﻳﮕﺮ ﭼﻴﺰي را‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻲ ﺣﺮﻛﺖ اﻟﻜﺘﺮونﻫﺎ و ﻓﺮﻛﺎﻧﺲﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﻪﻃﻮر‬
‫ﺳﺎﻛﻦ و اﻳﺴﺘﺎ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ؛ وﭼﻮن اﻟﻜﺘﺮونﻫﺎ و ذرات ﺑﻨﻴﺎدي‪ ،‬ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ از‬
‫ﺣﺮﻛﺖ و ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪﺗﺪرﻳﺞ ﺑﺎ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﭼﺸﻢ و ﻧﺰدﻳﻚ‬
‫ﺷﺪن ﺑﻪ ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﻣﻨﻈﺮهي ﻋﺎﻟﻢ ﻫﺴﺘﻲ از ﻣﻘﺎﺑﻞدﻳﺪﮔﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺎﻇﺮي ﻣﺤﻮ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬از ﻧﻘﻄﻪﻧﻈﺮ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﭼﺸﻢ ﻧﺎﻇﺮ‪ ،‬ﺑﺎزﻫﻢ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ‬
‫ﻧﻮع ﻣﻨﻈﺮه دارد ﻛﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان اﻳﻦ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‪ ،‬ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺧﻮد‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ و داراي ﻣﻨﻈﺮهي ﺛﺎﺑﺘﻲ ﻧﺒﻮده و ﻣﺠﺎزي اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪:‬‬

‫ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺎدي ﻓﺎﻗﺪ ﺷﻜﻞ و ﻣﻨﻈﺮهي ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ و ﻫﺮ ﻧﺎﻇﺮي آن را‬
‫ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺮﻛﺘﺶ در ﻓﻀﺎ و ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﭼﺸﻤﺶ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﭼﺸﻤﻲ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﺻﺎﺣﺐ آن ﻣﺘﺠﻠﻲ ﺳﺎزد و ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﺠﺎزي ﻧﺎﺷﻲ از ﺣﺮﻛﺖ ذرات را ﺑﻪ ﻧﺎﻇﺮ‬
‫ﮔﺰارش دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻨﻈﺮهي ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﺳﺘﺎﻧﻪي درك ﻧﺎﻇﺮ‬

‫ﻫﺮ ﻧﺎﻇﺮي ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ آﺳﺘﺎﻧﻪي درك ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ را ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺎر آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ رؤﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎ اﻧﺴﺎن‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪40‬‬

‫ﺗﻔﺎوت دارد‪ ،‬زﻳﺮا آﺳﺘﺎﻧﻪي درك او ﺑﺎ اﻧﺴﺎن ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ؛ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻣﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫اﺷﻌﻪي ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ را ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﺷﺐ دﻳﺪ ﻛﺎﻣﻞ داﺷﺘﻪ و ﺑﺮاي او ﺗﺎرﻳﻜﻲ‬
‫ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﻧﺪارد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬روز و ﺷﺐ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي او ﻓﺮﻗﻲ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﺣﺮارت ﺑﺪن ﻣﻮﺟﻮدات و اﺷﻴﺎء را ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ آنﭼﻪ را ﻛﻪ از ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ آنﭼﻪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻴﻢ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎل اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ ﻳﻚ ﻣﺎر ﻫﻢ‬
‫ﮔﺰارش ﺧﻮد را از ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ اراﺋﻪ دﻫﺪ و آن را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﺪ؛ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ‬
‫ﮔﺰارش ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﻗﻄﻊ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ دﭼﺎر اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮ ﺷﺪﻳﺪي ﻣﻲﺷﺪﻳﻢ‪ .‬ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻳﻚ ﺧﻔﺎش از ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ دارد؛ آن را ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤﺪود و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﻧﻘﺸﻪي‬
‫ﺳﻮﻧﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ و ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻣﻴﺰان ﺑ‪‬ﺮد اﻣﻮاج ﺻﻮﺗﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑ‪‬ﺮد ﻣﺤﺪودي را‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪي آن ﺑﺎ ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ دارﻳﻢ ﺑﻪﻫﻴﭻوﺟﻪ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻗﻴﺎس ﻧﻴﺴﺖ زﻳﺮا ﺧﻔﺎش ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻓﻘﻂ ﺑ‪‬ﺮد ﻣﺤﺪودي را زﻳﺮﭘﻮﺷﺶ رادار‬
‫ﻣﺎﻓﻮق ﺻﻮت ﺧﻮد ﻗﺮار دﻫﺪ و ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮاي او ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‬
‫ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺤﺪودهي ﻣﺸﺨﺼﻲ ﻣﻲﺷﻮد و اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﺎ او راﺟﻊ ﺑﻪ ﺟﻬﺎن‬
‫ﻻﻳﺘﻨﺎﻫﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﻗﻄﻊ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻲﺧﻨﺪﻳﺪ و ﻣﺎ را ﻣﺴﺨﺮه‬
‫ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﮕﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﺟﻬﺎن ﻻﻳﺘﻨﺎﻫﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮا ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﻣﻮﺟﻮدات از‬
‫ﻳﻚ ﻣﻴﻜﺮواُرﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﺗﺎ آﺧﺮ اداﻣﻪ دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ از اﻳﻦ زاوﻳﻪ ﻧﻴﺰ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‬
‫ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻨﻈﺮه داﺷﺘﻪ و ﻫﺮ ﻧﺎﻇﺮي ﺑﻪ ﺗﻨﺎﺳﺐ اﺑﺰارﻫﺎي ﺣﺴﻲ ﺧﻮد آن را ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﻣﻨﻈﺮهﻫﺎ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻧﻴﺴﺖ؛ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻫﻤﻪي ﻣﻨﻈﺮهﻫﺎي ﺟﻬﺎن‬
‫ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺠﺎزي و ﻏﻴﺮﺣﻘﻴﻘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا اﮔﺮ ﺳﺆال ﺷﻮد ﻛﻪ ﻛﺪام ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻨﻈﺮهي‬
‫اﺻﻠﻲ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ را ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﺟﻮاﺑﻲ ﺑﻪ آن ﻣﻲﺗﻮان داد؟‬

‫ﻫﺮ ﻧﺎﻇﺮي ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ آﺳﺘﺎﻧﻪي درك ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﺼﻮر و ﺑﺮداﺷﺘﻲ از‬
‫ﻣﻨﻈﺮهي ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺎدي دارد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻨﻈﺮه ﺑﺮاي ﻋﺎﻟﻢ‬
‫وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫‪41‬‬ ‫"!ن آ )‪(
$%‬‬

‫آنﭼﻪ را ﻳﻚ ﻛﻮر ﻣﺎدرزاد از دﻧﻴﺎ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻓﺮد‬

‫ﺑﻴﻨﺎ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻳﻚ ﻓﺮد ﻛﺮ و ﻻل ﻣﺎدرزاد ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ‬
‫از دﻧﻴﺎ دارد‪.‬‬

‫ﻣﻨﻈﺮهي ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺎدي در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر‬

‫ﺷﺐﻫﻨﮕﺎم‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﺑﻪآﺳﻤﺎن ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻨﻈﺮهي زﻳﺒﺎﻳﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﻳﺪﮔﺎن‬
‫ﺧﻮد ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ‪ .‬ﺳﺘﺎرﮔﺎن زﻳﺎدي را رؤﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ ﻋﻈﻤﺖ آنﻫﺎ‪ ،‬ﭼﺸﻤﺎن ﻣﺎ را‬
‫ﺧﻴﺮه ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻳﺎ آنﭼﻪ را ﻛﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭼﺸﻤﺎن ﺧﻮد ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺖ دارد و ﻳﺎ ﻣﺠﺎزي‬
‫اﺳﺖ؟‬
‫در ﺟﻮاب ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ آنﭼﻪ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺮي ﻣﺠﺎزي از‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬در ﻫﻤﺎن ﻣﺤﻞ رؤﻳﺖ‬
‫ﻗﺮار ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ زﻣﺎنﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬از ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮﻳﻦ ﺳﺘﺎره ﻛﻪ‬
‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺳﺘﺎرﮔﺎن و ﻛﻬﻜﺸﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺳﺎل‬
‫ﻗﺒﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪) .‬ﺷﻜﻞ‪(11-‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل آنﭼﻪ را ﻛﻪ از ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻫﺸﺖ‬
‫دﻗﻴﻘﻪ ﻗﺒﻞ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﻳﻚ ﺷﻲ را در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻳﻚ ﻣﺘﺮي ﺧﻮد ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﻢ‬
‫‪-8‬‬
‫اﻳﻦ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ‪ 0/33*10‬ﺛﺎﻧﻴﻪ ﻗﺒﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻫﻤﻪي آنﭼﻪ را ﻛﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻣﺠﺎزي اﺳﺖ و ﻋﺎﻣﻞ ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﻧﻮر ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد اﻳﻦ ﻣﺠﺎز ﺷﺪه و آنﭼﻪ ﻛﻪ رؤﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮد در واﻗﻊ ﺗﻮﻫﻤﻲ‬
‫ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪات ﺧﻮد اﺳﺘﻨﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ و آنﭼﻪ را ﻛﻪ‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻣﺠﺎزي اﺳﺖ‪.‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪42‬‬

‫)ﺷﻜﻞ‪(11-‬‬

‫ﻣﻨﻈﺮهي ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺧﻤﺶ ﻓﻀﺎ‬

‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﺧﻂ ﺻﺎف در ﻓﻀﺎ ﺑﻪﺻﻮرت ﺧﻤﻴﺪه ﺑﻮده و‬
‫ﻫﺮﻣﺘﺤﺮﻛﻲ در ﻓﻀﺎ ﻗﻮﺳﻲ را ﻃﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻓﻀﺎ ﻛﺮوي و‬
‫ﻻﻳﻪﻻﻳﻪ اﺳﺖ و ﻫﺮ ﻣﺘﺤﺮﻛﻲ ﺑﺨﻮاﻫﺪ در آن ﺣﺮﻛﺖ آزاد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در‬
‫ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﻻﻳﻪﻫﺎ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد و ﻗﻮس آن را ﻃﻲ ﻛﻨﺪ و اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻣﺴﻴﺮ اﻳﻦ‬
‫ﻗﻮس را ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﺪ؛ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺮف اﻧﺮژي ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎل اﮔﺮ ﻧﺎﻇﺮي ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﺎ‬
‫ﺗﻠﺴﻜﻮﭘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺮض ﺑ‪‬ﺮد ﻧﺎﻣﺤﺪود داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﻧﮕﺎه ﻛﻨﺪ‪ ،‬اول‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑ‪‬ﺮد دﻳﺪ او ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده و ﺷﻌﺎع ﻳﻚ داﻳﺮهي ﻋﻈﻴﻢ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﺑﺮاي او ﻣﻄﺎﺑﻖ )ﺷﻜﻞ‪ (12-‬ﻣﺤﺪود و ﻣﺤﺼﻮر در‬
‫اﻳﻦ داﻳﺮه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬دوم اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪي دورﺗﺮي را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺟﺎي‬
‫دﻳﺪن روﺑﻪروي ﻳﻚ ﺷﻲ ﺳﻤﺎوي‪ ،‬ﺳﻤﺖ ﺑﻐﻞ آن را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ﺗﺎ‬
‫‪43‬‬ ‫"!ن آ )‪(
$%‬‬

‫ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﻘﺪار اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ‪ ،‬ﺑﻪﺟﺎي روﺑﻪروي ﻳﻚ ﺷﻲ‪ ،‬ﺳﻤﺖ ﭘﺸﺖ‬
‫آن ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫)ﺷﻜﻞ‪(12-‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي ﻧﻬﺎﻳﻲ در ﻣﻮرد ﺟﻬﺎن ﻣﺠﺎزي‬

‫ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر اﺟﻤﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲرﺳﻴﻢ ﻛﻪ‬
‫از ﻫﺮ زاوﻳﻪ ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺠﺎزي اﺳﺖ و در واﻗﻊ ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﺠﺎز‬
‫در ﻣﺠﺎز در دل ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ را ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ‪:‬‬

‫ﺧﻴﺎﻟﻲ ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻧﺪر ﺳﺮ ﻣﺎ‬ ‫ﻣﺠـﺎز اﻧﺪر ﻣﺠﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺎ‬
‫ﺟﻬـﺎﻧـﻲ دﻳﮕﺮ آﻳـﺪ‪ ،‬در ﺑـﺮ ﻣـﺎ‬ ‫ﭼﻮ رﺳﺘﻴﻢ ﻋﺎﻗﺒﺖ‪ ،‬از اﻳﻦ ﺗﻮﻫﻢ‬
‫)ﻃﺎﻫﺮي(‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪44‬‬

‫ﭼﺮا ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺠﺎزي ﺧﻠﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬

‫ﻣﺠﺎزي ﺑﻮدن ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺎدي ﺧﻮد ﻧﺸﺎﻧﻪي ﺧﻼﻗﻴﺖ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﺧﺎﻟﻖ‬
‫ﻫﺴﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺠﺎز وﺟﻮد ﺧﺎرﺟﻲ ﻧﺪارد وﻟﻲ ﺣﺎﻣﻞ‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ و از دل ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺠﺎز اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻌﺎﻟﻲ اﻧﺴﺎن اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ‬
‫و ﻣﺴﻴﺮ ﻛﻤﺎل در آنﺟﺎري ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ اﻧﺴﺎن آن را ﻛﺸﻒ و ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮده ﺑﺎ او ﺑﻪ ﻳﻜﺘﺎﻳﻲ ﺑﺮﺳﺪ )اﻟﻴﻪراﺟﻌﻮن(‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺠﺎزي ﺑﻮدن‬
‫»ﻫﺴﺘﻲ« ﺑﻪﻋﻠﺖ ﻋﺪموﺟﻮد ﺣﻘﻴﻘﻲ آن‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﻠﻘﺖ ﺟﻬﺎن‬
‫ﻫﺴﺘﻲ را رد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪدﻟﻴﻞ اﻳﻦﻛﻪ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ وﺟﻮد ﺧﺎرﺟﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺗﺎ‬
‫ﻣﺪرﻛﻲ ﺑﺮ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي ﺧﻠﻘﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺟﻬﺎن ﺗﻚﺳﺎﺧﺘﺎري‬
‫اﺻﻞ وﺣﺪت ﺳﺎﺧﺘﺎري‬
‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ اﺛﺒﺎت ﺷﺪ‪ ،‬ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺎدي از ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي و ﻳﺎ آﮔﺎﻫﻲ آﻓﺮﻳﺪه‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ اوﻟﻴﻪ را اﻳﺠﺎد ﻛﺮده و ﺑﻪ آن ﺟﻬﺖ داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺮﻛﺖ اوﻟﻴﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﺧﻮد اﻳﺠﺎد ﻓﻀﺎ و زﻣﺎن ﻛﺮده و ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن‪ ،‬اﻧﺮژي اﻳﺠﺎد ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ و اﻧﺮژي ﺧﻮد دوﺑﺎره اﻳﺠﺎد ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ درﻓﻀﺎ و زﻣﺎن ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺮژي ﺑﻪ دو ﺑﺨﺶ ﻛﻠﻲ»اﻧﺮژي ﻣﺘﺮاﻛﻢ و ﻏﻴﺮﻣﺘﺮاﻛﻢ« ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺴﻴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺎن ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺮژي در واﻗﻊ ﺧﻮد‪ ،‬ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ و ﺣﺮﻛﺖ اﺳﺖ و‬
‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺪونوﺟﻮد ﺷﻌﻮر و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫داراي ﺟﻬﺖ و ﻫﺪﻓﻤﻨﺪي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪:‬‬
‫اﻧﺮژي‪ ،‬در »ﻣﻴﺪان ﺷﻌﻮري« ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺪون وﺟﻮد ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻴﺪاﻧﻲ‪،‬‬
‫ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ اﻧﺮژياي ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻟﺬا ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺎدي ﻳﻚ ﺑ‪‬ﻌﺪ‬
‫ﺑﻴﺶﺗﺮ ﻧﺪارد و آنﭼﻪ را ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪﻋﻨﻮان اﺑﻌﺎد ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻀﺎي ﺳﻪ‬
‫‪45‬‬ ‫"!ن آ )‪(
$%‬‬

‫ﺑ‪‬ﻌﺪي و زﻣﺎن ﻳﺎ ﺑ‪‬ﻌﺪ ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﻫﻤﮕﻲ در اﻳﻦ ﻣﻴﺪان ﺷﻌﻮري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻨﺎ ﭘﻴﺪا‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و در واﻗﻊ‪ ،‬ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ و اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در اﻳﻦ ﻣﻴﺪان ﺷﻌﻮري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ و ﻣﺎﻫﻴﺖ اﻧﺮژي ﻣﻲﺷﻮد »ﺗﺮاﻛﻢ و ﻋﺪمﺗﺮاﻛﻢ«‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ را ﺑﻪوﺟﻮد آورده ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦﺻﻮرت ﻛﻪ اﺧﺘﻼف ﻓﺎزي از ﻧﻘﻄﻪﻧﻈﺮ ﻣﻴﺰان ﺗﺮاﻛﻢ در ﻫﺮ ﺑﺨﺶ‬
‫اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﻮاﻟﻲ را ﺑﻪوﺟﻮد ﻣﻲآورد‪ ،‬ﺗﻮاﻟﻲ در ﻣﻜﺎن و ﺗﻮاﻟﻲ در زﻣﺎن‪ .‬اﺧﺘﻼف‬
‫ﻓﺎز ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﻴﻦ اﻧﺮژيﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻤﺶﻫﺎي ﻓﻀﺎﻳﻲ و ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﺣﻠﻘﻮي ﺷﺪه‬
‫ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺮدﺑﺎد ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮان آنﻫﺎ را ﮔﺮدﺑﺎدﻫﺎي ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪ‪.‬‬

‫رﻗﻴﻖﺗﺮﻳﻦ و ﻣﺘﺮاﻛﻢﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع اﻧﺮژي‬

‫ﻓﻀﺎ در ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻛﻪ اﻧﺮژي رﻗﻴﻖ اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ ﺷﺪه و ﺣﺲ زﻣﺎن در‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺮﻋﻜﺲ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺴﺎب ﻓﻀﺎ و زﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﻋﻜﺲ دارﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻘﺪر ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﺣﺲ زﻣﺎن ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻘﺪر ﻳﻚ ﺗﻮده اﻧﺮژي ﻣﺘﺮاﻛﻢﺗﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ آن ﺗﻮده‪ ،‬ﻛﻢﺗﺮ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺎﻋﺚ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﻀﺎي ﻣﺠﺎور آن ﺷﺪه و ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي‬
‫ﮔﺮدﺑﺎدي اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺟﺮام ﺳﻤﺎوي و‬
‫ﻛﻬﻜﺸﺎنﻫﺎ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬در ﻣﺮﻛﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮدهﻫﺎﻳﻲ‪ ،‬اﻧﺮژي ﻣﺘﺮاﻛﻢﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺮاﻛﻢ اﻧﺮژي‪ ،‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﻴﺰاﻧﻲ دارد ﻛﻪ ﭘﺲ از رﺳﻴﺪن ﺑﻪ آن ﻣﻴﺰان‪ ،‬ﺷﻴﻔﺖ‬
‫ﻣﺠﺪد ﺑﻪ ﺿﺪ اﻧﺮژي ﺧﻮد را آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ و زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻧﺮژي ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺣﺪاﻗﻞ‬
‫ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﺮﺳﺪ ﺑﺎزﻫﻢ‪ ،‬اﻳﻦ روﻧﺪ ﻣﻌﻜﻮس ﺷﺪه و ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﺷﺪن‬
‫ﺷﺮوع ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺎ دوﺑﺎره اﻳﻦ ﭼﺮﺧﺶ )ﺳﻴﻜﻞ( ﺗﻜﺮار ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﺮاﻛﻢ اﻧﺮژي‬ ‫اﻧﺮژي‬ ‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﺮاﻛﻢ اﻧﺮژي‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪46‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻓﻀﺎ و زﻣﺎن ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﻮده و ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ در ﻳﻚ ﭼﺮﺧﺶ )ﺳﻴﻜﻞ(‬

‫اﻧﻘﺒﺎض و اﻧﺒﺴﺎط داﻳﻤﻲ ﻗﺮار دارد و در ﻫﺮ اﻧﻘﺒﺎض ﺑﻪ ﻳﻚ اﻧﻔﺠــﺎر ﺑـﺰرگ‬
‫‪ Big Bang‬ﺧﺎﺗﻤﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﻳﻦ اﻧﻔﺠﺎر‪ ،‬آﻏﺎز اﻧﺒﺴﺎط ﺑﺮاي ﺳﻴﻜﻞ ﺑﻌﺪي‬
‫ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺴﺎب ‪ Big Bang‬ﻳﺎ اﻧﻔﺠﺎرﻫﺎي ﺑﺰرگ زﻳﺎدي اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻛﻨﻮن ﻛﻪ ﺟﻬﺎن در ﺣﺎل اﻧﺒﺴﺎط اﺳﺖ و اﻧﺮژيﻫﺎي آن در ﺣﺎل رﻗﻴﻖ‬
‫ﺷﺪن اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ از رﺳﻴﺪن ﺑﻪ رﻗﻴﻖﺗﺮﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻮد‪ ،‬دوﺑﺎره دﭼﺎر اﻧﻘﺒﺎض‬
‫ﺷﺪه ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺘﺮاﻛﻢﺗﺮﻳﻦ ﺣﺪ ﺧﻮد ﺑﺮﺳﺪ و ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺿﺪ ﺧﻮد ﺷﺪه و ‪Big Bang‬‬
‫دﻳﮕﺮي را اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ اﻧﻔﺠﺎر ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﻪ ﻛﻴﻬﺎن ﻓﻌﻠﻲ را ﺷﻜﻞ داده ﻧﻴﺰ‬
‫اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎدث ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﭘﺎﻳﺎن اﻧﺒﺴﺎط ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﻫﻤﻪي اﻧﺮژيﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫رﻗﻴﻖﺗﺮﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﺧﻮد ﻣﻲرﺳﺪ و ﺑﺮﻋﻜﺲ‪ ،‬درﺳﺖ ﻗﺒﻞ از ﺣﺎدﺛﻪ ‪،Big Bang‬‬
‫ﻫﻤﻪي اﻧﺮژي ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﺑﻪ اﻧﺮژي ﻣﺘﺮاﻛﻢ »ﺳﻴﺎهﭼﺎﻟﻪ ﻋﻈﻴﻢ« ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد‬
‫و ﺑﺎﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن ﺑﻪﺣﺪ »اﻧﺮژي ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﺑﺤﺮاﻧﻲ«‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺷﻴﻔﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ‬
‫»اﻧﺮژي رﻗﻴﻖ ﺑﺤﺮاﻧﻲ« آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد؛ ﻳﻌﻨﻲ در اﺑﺘﺪا اﻧﻔﺠﺎر ﺑﺰرگ و ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن‬
‫ﭘﺪﻳﺪهي اﻧﺒﺴﺎط ﺟﻬﺎن دوﺑﺎره ﺑﻪ وﻗﻮع ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪد‪ .‬ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﺤﺪودهي اﻳﻦ‬
‫اﻧﻔﺠﺎر و ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ آن‪ ،‬ﻓﻀﺎ و زﻣﺎن ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻻزم را ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از اﻧﻔﺠﺎر ﺑﺰرگ ‪ ،Big Bang‬ﻓﻀﺎ ﺑﻪ‬
‫وﺳﻌﺖ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻧﺒﻮده و در ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻴﺰان ﺧﻮد ﻗﺮار داﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻲ در واﻗﻊ‬
‫ﻗﺒﻞ از اﻧﻔﺠﺎر‪ ،‬ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻳﻨﻚ در ﭘﻴﺶ ﭼﺸﻤﺎن ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﭼﻮن زﻣﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﻋﻜﺲ ﺑﺎ ﻓﻀﺎ دارد‪ ،‬ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﺑﺎ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي ﺟﺎري ﺑﻮده اﺳﺖ »زﻣﺎن ﺑﺤﺮاﻧﻲ«‪.‬‬
‫ﻫﺮﭼﻘﺪر ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮدهي اﻧﺮژي ﻛﻢﺗﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺷﺪه و ﺑﺮﻋﻜﺲ‬
‫ﻫﺮﭼﻘﺪر ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺷﻮد‪ ،‬از ﺗﺮاﻛﻢ آن ﻛﺎﺳﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ در ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﻧﻮر ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺧﻮد رﺳﻴﺪه در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺟﺮم ﺻﻔﺮ ﻣﻲﺷﻮد؛ ﻳﻌﻨﻲ در واﻗﻊ‬
‫ﺟﺮم‪ ،‬ﻣﺴﺎوي ﺑﺎ ﻣﻴﺰان ﺗﺮاﻛﻢ اﻧﺮژي اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ اﮔﺮ ﺗﺮاﻛﻢ اﻧﺮژي در ﺣﺪاﻗﻞ ﺧﻮد‬
‫‪47‬‬ ‫"!ن آ )‪(
$%‬‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺟﺮم‪ ،‬ﻣﺴﺎوي ﺻﻔﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺣﺮﻛﺖ ﻫﺮ ﺷﻲ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖﻫﺎي ﺑﺎﻻ‬

‫)ﭼﻨﺪدﻫﻢ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر ﻳﺎ ﺑﻴﺶﺗﺮ( ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮﺧﻮرد آنﻫﺎ ﺑﺎ دﻳﻮارهاي ﺷﺪه ﻛﻪ آن را‬
‫»دﻳﻮارهي ﻧﻮري« )ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻳﻮاره ﺻﻮﺗﻲ( ﻧﺎم ﻣﻲﮔﺬارﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ دﻳﻮاره در واﻗﻊ ﻧﺎﺷﻲ از‬
‫ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﺷﺪن ﻣﻮج ﺑﻮده ﻛﻪ ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ‬
‫درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺷﻲاي ﻗﺎدر ﻧﻴﺴﺖ از آن ﻋﺒﻮر ﻛﻨﺪ و ﺑﺮاي ﻋﺒﻮر از ﭼﻨﻴﻦ‬
‫دﻳﻮارهاي ﺑﻪ ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ اﻧﺮژي ﻧﻴﺎز ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺑﻪواﺳﻄﻪي ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ‪ ،‬ﺟﺮم آن‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﻪﺳﻤﺖ ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ﺳﻮق ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻓﻘﻂ اﻧﺮژي ﻏﻴﺮﻣﺘﺮاﻛﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر ﻋﺒﻮر ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺟﻬﺎنﻣﺠﺎزي در دﻧﻴﺎي ﻋﻠﻢ‬

‫در دﻧﻴﺎي ﻋﻠﻢ و در ﻓﻴﺰﻳﻚ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﺎﻇﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‬
‫را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﻳﻦﻛﻪ آﻳﺎ اﻧﺮژي ﻣﻮج ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ذره؟‬
‫دﻳﺪﮔﺎه ﻗﺪﻳﻤﻲ اﻧﺴﺎن )دﻳﺪﮔﺎه ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻧﻴﻮﺗﻮﻧﻲ(‪ ،‬اﻳﻦ ذﻫﻨﻴﺖ را ﺑﻪ اﻧﺴﺎن‬
‫داده ﺑﻮد ﻛﻪ ﭼﻪ ﻧﺎﻇﺮ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ واﻗﻌﻴﺖ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﻲ داﺷﺘﻪ و ﺷﻜﻞ و ﻓﺮم و ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﻪ راه ﺧﻮد‬
‫اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫﺪ و اﻳﻦ ﭼﺸﻤﺎن ﻧﺎﻇﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﻈﺮهي ﻋﺎﻟﻢ ﻫﺴﺘﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮ ﺧﻼف آن‪ ،‬در ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻣﺪرن‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﺎﻇﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ واﻗﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﭼﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻤﻪي ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﻮج ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﻳﺎ ﺗﻤﺎﻣﻲ آن از ذره ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ؟ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻛﻪ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺘﻮاﻧﺪ‬
‫در ﻳﻚ زﻣﺎن‪ ،‬ﺟﻬﺎن را ﻫﻢ ﻣﻮج ﺑﺒﻴﻨﺪ و ﻫﻢ ذره‪.‬‬

‫‪ .1‬ﭘﺎورﻗﻲ ﺻﻔﺤﻪ ‪.36‬‬

‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪48‬‬

‫ﺟﻬﺎن ﻣﺠﺎزي در دﻧﻴﺎي ﻋﺮﻓﺎن‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻓﻮق‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي و ﺟﻬﺎن‬
‫ﻣﺠﺎزي در دﻧﻴﺎي ﻋﺮﻓﺎن‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻮده و ﻋﺮﻓﺎي ﻣﺎ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻗﻮي ﺑﻪ آن ﭘﻲ ﺑﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﺑﻴﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬آنﻫﺎ را در اﺷﻌﺎر ﺧﻮد‬
‫ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦﺟﺎ ﺑﺮﺧﻲ از ﺳﺮودهﻫﺎي ﻋﺮﻓﺎي اﻳﺮان را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫اﺟﻤﺎﻟﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ .‬در وﻫﻠﻪي اول ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ ﻛﻪ آنﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﺴﺄﻟﻪي‬
‫ﺣﺮﻛﺖ را ﺷﻨﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺎ زﺑﺎن ﻣﺨﺼﻮص و ﻟﻄﻴﻒ ﺧﻮد آن را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ را ﺑﻪ رﻗﺺ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬در اﻳﻦﺟﺎ ﺑﻪ ﺳﺮودهاي اﺷﺎره‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭼﻪ دﻗﺖ و ﻇﺮاﻓﺘﻲ‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺮ زﻳﺒﺎﻳﻲ از زﺑﺎن ذره را ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫آن ﺑـﺎم‪ ،‬ﻛـﻪ ﻧـﺮدﺑـﺎن ﻧـﺪارد‬ ‫ﻣﺎ ﺑـﺮ در و ﺑـﺎم ﻋﺸﻖ‪ ،‬ﺣﻴﺮان‬
‫‪........................‬‬ ‫‪........................‬‬
‫اﻣـﺎ ﭼـﻪ ﻛﻨـﺪ ‪ ،‬زﺑـﺎن ﻧـﺪارد‬ ‫ﻫﺮ ذره‪ ،‬ﭘﺮ از ﻓﻐﺎن و ﻧﺎﻟﻪﺳـﺖ‬
‫ﺟﺰ رﻗـﺺ دﮔـﺮ‪ ،‬ﺑﻴـﺎن ﻧـﺪارد‬ ‫رﻗﺺ اﺳـﺖ‪ ،‬زﺑـﺎن ذره زﻳـﺮا‬
‫)ﻣﻮﻟﻮي(‬
‫اﻳﻦ ﺳﺮودهﻫﺎ ﺑﻪﻃﻮر دﻗﻴﻖ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻋﺮﻓﺎ ﺑﻪﻃﺮﻳﻖ ﺷﻬﻮدي ﺑﻪاﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ‬
‫ﭘﻲ ﺑﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ذرات ﻋﺎﻟﻢ ﻫﺴﺘﻲ ﺑﺎ زﺑﺎن رﻗﺺ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻴﺘﻲ ﻣﻌﻨﺎ و ﻣﻔﻬﻮم دادهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﻋﺎﻟـﻢ‪ ،‬ﻫﻤـﻪ ﻋﺸﻖ ﺑـﺎزي اﺳـﺖ‬
‫ذره ﺑﻪ ذره ﻫﻤﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ‪ ،‬ﻫﻢ آﻏـﻮﺷﻲ اﺳـﺖ‬
‫دﺳﺖ در دﺳﺖ و ﺳﺒﻚ ﺑﺎل و رﻗﺼﺎن ﻫﻤـﻪ‬
‫ﻛـﺎر ﻫﻤـﻪ ﺗـﺎ ﺑﻪ اﺑﺪ‪ ،‬ﻋﺸﻮه و ﻃﻨﺎزي اﺳﺖ‬
‫)؟(‬ ‫و ﻳﺎ‪:‬‬
‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺗﻮ را‪ ،‬ﻣﺴﺨـﺮ آﻳﻴـﻢ‬ ‫ﭼﻮن ذره‪ ،‬ﺑﻪ رﻗﺺ اﻧـﺪر آﻳﻴـﻢ‬
‫ﻫﻢ ﭼﻮن ﺧﻮرﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑـﺮآﻳﻴﻢ‬ ‫در ﻫﺮ ﺳﺤﺮي‪ ،‬ز ﻣﺸﺮق ﻋﺸـﻖ‬
‫)ﻣﻮﻟﻮي(‬
‫‪49‬‬ ‫"!ن آ )‪(
$%‬‬

‫آنﻫﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﭘﻲ ﺑﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﻠﻲ دروﻧﻲ)ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ(‪ ،‬ﻫﺮ‬

‫ذره را ﺑﻪ رﻗﺺ و ﺣﺮﻛﺖ وادار ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻧﻜﺘﻪي ﻣﻬﻢ در اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ‪،‬‬
‫ﻫﺪﻓﻤﻨﺪي آن اﺳﺖ ﻛﻪ ذره را ﺑﻪ ﻣﻘﺼﺪي ﺧﺎص ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ ﻣﻴـﻞ اﺳـﺖ ﺑﺎ ﻫﺮ ذره رﻗﺎص‬
‫ﻛﺸﺎن ﻫـﺮ ذره را ﺗـﺎ ﻣﻘـﺼﺪ ﺧـﺎص‬
‫‪........................‬‬ ‫‪........................‬‬
‫اﮔـﺮ ﭘـﻮﻳـﻲ ز اﺳﻔـﻞ ﺗـﺎ ﺑـﻪ ﻋﺎﻟﻲ‬
‫ﻧـﺒـﻴﻨـﻲ ذرهاي زﻳـﻦ ﻣﻴـﻞ ﺧﺎﻟـﻲ‬
‫‪........................‬‬ ‫‪........................‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻴﻞ اﺳﺖ اﮔﺮ داﻧﻲ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻴﻞ‬
‫ﺟـﻨﻴﺒﺖ در ﺟـﻨﻴﺒﺖ‪ ،‬ﺧﻴﻞ در ﺧﻴﻞ‬
‫ﺳـﺮ اﻳﻦ رﺷﺘـﻪﻫـﺎي ﭘﻴـﭻ در ﭘﻴـﭻ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻴـﻞ اﺳﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﻫﻴـﭻ ﺑﺮ ﻫﻴﭻ‬
‫از اﻳﻦ ﻣﻴﻞ اﺳﺖ ﻫﺮ ﺟﻨﺒﺶ ﻛﻪ ﺑﻴﻨـﻲ‬
‫ﺑـﻪ ﺟـﺴـﻢ آﺳـﻤـﺎﻧـﻲ ﻳـﺎ زﻣﻴﻨـﻲ‬
‫‪........................‬‬ ‫‪........................‬‬
‫ﺑـﻪ ﻫـﺮ ﻃـﺒـﻌـﻲ ﻧـﻬـﺎده آرزوﻳـﻲ‬
‫ﺗﻚ و ﭘﻮ داده ﻫﺮ ﻳﻚ را ﺑـﻪ ﺳـﻮﻳـﻲ‬
‫)وﺣﺸﻲ ﺑﺎﻓﻘﻲ(‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ دﻳﺪ ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺎدي از »ﺣﺮﻛﺖ« ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ از دﻳﺪ ﻋﺎرف‪ ،‬ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ از »رﻗﺺ« آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه ﻛﻪ در واﻗﻊ ﻫﻤﺎن‬
‫ﺣﺮﻛﺖ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺑﻴﺎﻧﻲ ﺷﻴﺮﻳﻦﺗﺮ و ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ ﻇﺮﻳﻒﺗﺮ‪ .‬ﺑﻪدﻧﺒﺎل اﻳﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﭘﻴﺶ ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد زﺑﺎن ﻋﺎرف ﺑﺎ زﺑﺎن ﻗﺸﺮﻫﺎي دﻳﮕﺮ‬
‫ﺗﻔﺎوت اﺳﺎﺳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺮاي اﻳﻦﻛﻪ »رﻗﺺ« داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬
‫»آﻫﻨﮓ« وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮاي اﻳﻦﻛﻪ آﻫﻨﮕﻲ ﻧﻮاﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬وﺟﻮد »ﺳﺎز« اﻟﺰاﻣﻲ‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪50‬‬

‫اﺳﺖ و ﺑﺮاي ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺳﺎز ﻧﻴﺰ ﺑﻪ »ﻣﻄﺮب« ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ ،‬از اﻳﻦ رو ﺳﺮودهﻫﺎي ﻋﺮﻓﺎ ﭘ‪‬ﺮ از‬
‫واژهﻫﺎي رﻗﺺ‪ ،‬آﻫﻨﮓ‪ ،‬ﺳﺎز و ﻣﻄﺮب اﺳﺖ و اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﺧﺎرج از دﻧﻴﺎي ﻋﺮﻓﺎن ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫اﻳﻦ اﺻﻄﻼﺣﺎت ﺳﺮ و ﻛﺎري ﻧﺪارﻧﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ ﺑﺎ دﻳﺪهي ﺷﻚ و ﺗﺮدﻳﺪ و در ﺑﻌﻀﻲ‬
‫ﻣﻮاﻗﻊ ﺑﺎ دﻳﺪهي ﺗﻜﻔﻴﺮ ﻧﮕﺎه ﻛﺮده و دﻧﻴﺎي ﻋﺮﻓﺎن را ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻻاُﺑﺎﻟﻲﮔﺮي و‬
‫دﻋﻮت ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻋﻴﺶ وﻃﺮب و ﺑﻲﺧﻴﺎﻟﻲ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﻳﻜﻲ از رﺳﺎﻟﺖﻫﺎي ﻣﺎ‬
‫»اﻋﺘﻼي ﻋﺮﻓﺎن اﻳﺮان« اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎ ﻛﺸﻒ رﻣﺰ و ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻗﻴﻖ‪ ،‬درﺻﺪد ﺗﺒﺮﺋﻪي‬
‫دﻧﻴﺎي ﻋﺮﻓﺎن ﺑﺮآﻣﺪه و ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﺼﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻮءﺗﻔﺎﻫﻤﻲ ﺑﻴﺶ ﻧﺒﻮده و ﻛﻼم‬
‫ﻋﺮﻓﺎي اﻳﻦ ﻣﺮز و ﺑﻮم‪ ،‬ﻋﻤﻴﻖﺗﺮ از اﻳﻦ ﻇﺎﻫﺮﺑﻴﻨﻲﻫﺎﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﻗﻮل ﺣﺎﻓﻆ‪:‬‬
‫ﺟﻨﮓ ﻫﻔﺘﺎد و دو ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻪ را ﻋﺬر ﺑﻨﻪ‬
‫ﭼﻮن ﻧﺪﻳﺪﻧﺪ ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ره اﻓﺴﺎﻧـﻪ زدﻧـﺪ‬
‫ﭘﺲ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻮﺿﻮع رﻗﺺ ﺑﻪ ﻣﻄﺮب رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺣﺪﻳﺜﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫درﺑﺎرهي آن ﺑﺤﺚ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻄﺮﺑﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭼﻨﺎن ﺳﺎزي ﺑﻨﻮازد ﻛﻪ ﺑﺎ آﻫﻨﮓ آن‬
‫ﻫﻤﻪي ذرات ﻋﺎﻟﻢ ﻫﺴﺘﻲ ﺑﻪ رﻗﺺ آﻣﺪه و ﺑﺎ رﻗﺺ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎ و ﻣﻔﻬﻮم و ﻫﺪف‬
‫ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﻪ ﻣﻄﺮﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ آﻫﻨﮓﺳﺎز ﺧﻮد‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻏﻮﻏﺎﻳﻲ ﺑﺮﭘﺎ ﻛﻨﺪ؟‬
‫ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻄﺮب‪ ،‬ﺣﺪﻳﺚ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﻮاﺧﺘﻦﺳﺎزي دلاﻧﮕﻴﺰ‪ ،‬ﻫﻤﻪي ذرات‬
‫ﻋﺎﻟﻢ ﻫﺴﺘﻲ را ﺑﻪ رﻗﺺ و ﭘﺎﻳﻜﻮﺑﻲ واداﺷﺘﻪ؛ ارﻛﺴﺘﺮ ﺳﻤﻔﻮﻧﻴﻚ ﻋﻈﻴﻢ و‬
‫ﺣﻴﺮتاﻧﮕﻴﺰي ﺑﻪ ﭘﺎ داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺗﺼﻮر آن ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﻣﺤﺎل اﺳﺖ و ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن رﻗﺼﻲ‬
‫ﻣﻮزون ﻛﻪ ﻫﻤﻪي ﻋﺎﻟﻢ را ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ در دﻧﻴﺎي ﻋﺮﻓﺎن‪ ،‬ﺗﺮﺗﻴﺐ زﻳﺮ را دارﻳﻢ‬
‫ﻛﻪ در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﻣﻌﺎدلﻫﺎي آنﻫﺎ را ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬

‫رﻗﺺ‬ ‫آﻫﻨﮓ‬ ‫ﺳﺎز‬ ‫ﻣﻄﺮب‬

‫اﻋﺪاد‬ ‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي‬ ‫ﺧﺪا‬

‫‪51‬‬ ‫"!ن آ )‪(
$%‬‬

‫در ﻧـﻤـﻮدار ﺻﻔﺤـﻪ ﻗﺒـﻞ دﻳـﺪه ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻮﺷﻤﻨـﺪي را )ﻛﻪ‬
‫ﻣﻌﺎدلﺳﺎز اﺳﺖ( ﺧﻠﻖ ﻛﺮده و از اﻳﻦ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‬
‫ﭘﺪﻳﺪار ﮔﺸﺘﻪ و ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ ارادهي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﺣﻜﻢ ﻓﺮﻣﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺮﮔﻲ‬
‫از درﺧﺖ ﻧﻤﻲاﻓﺘﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ در ﭼﺎرﭼﻮب اِذن و اﺟﺎزه ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﻗﻮاﻧﻴﻦ اوﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻧﻴﺰ اﻋﺪاد را ﺑﻪوﺟﻮد آورده و ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﺑﻪﻋﺒﺎرﺗﻲ از اﻋﺪاد ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻋﺪاد ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪهي ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﺑﻮده و ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻋﺪد ﺛﺎﺑﺖ‪،‬‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪه وﻗﺎﻳﻊ آن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﺟﻬﺖ ﻫﻤﻴﻦ اﻋﺪاد اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ‬
‫روي ﻛﺮه زﻣﻴﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪) .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬اﻋﺪاد ﺛﺎﺑﺖ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ ﭘﻼﻧﻚ‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ ﭘﻲ‪،‬‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻧﭙﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ آووﮔﺎدرو و‪ ،...‬اﻋﺪاد ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪي زﻣﻴﻦ از‬
‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺷﺘﺎب ﺟﺎذﺑﻪي زﻣﻴﻦ و‪ (...‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺣﺘﻲ ﺟﺰﻳﻲ در ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻋﺪاد ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻮد و ﻧﺒﻮد ﻣﺎ را رﻗﻢ زده اﺳﺖ و ﻫﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮي در آﻳﻨﺪه ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺮگ و‬
‫زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎن را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻠﻲ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ دﻗﺘﻲ در اﻋﺪاد و ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﭼﻨﺎن آﻫﻨﮓ‬
‫ﻣﻮزوﻧﻲ‪ ،‬ﺟﺰ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﻧﻤﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺳﺎزي ﻛﻪ ﺑﻲﺳﺎز اﺳﺖ و ﺻﺪاي آﻫﻨﮓ آن را ﻓﻘﻂ‬
‫ﻋﺎرف اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﮔﻮش ﺟﺎن ﺑﺸﻨﻮد و آن را ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻗﻠﻢ ﻛﺸﻴﺪه و در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫دﻳﺪﮔﺎن ﻣﺎ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ آﻫﻨﮕﻲ را ﻧﺸﻨﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫آن را اﻧﻜﺎر ﻛﺮده و ﺗﻜﻔﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪ ﻋﻘﻼﻧﻲ در ﺑﺎرهي ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺻﺤﺒﺖﻫﺎ و ﻗﻠﻢ ﻓﺮﺳﺎﻳﻲﻫﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮﭼﻪ ﺑﻲﺳﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺎز ﻣﻄﺮب ﻋﺸﺎق ﻣﺎ‬
‫ﮔـﺮ ﻧـﻮازد ﺳـﺎز ﻣـﺎ‪ ،‬ﺳـﺎز ﮔﺮدد ﻋﺎﻗﺒﺖ‬
‫)ﺷﺎه ﻧﻌﻤﺖاﷲ وﻟﻲ(‬
‫ﻋﺎرف ﭘﻲ ﺑﺮده ﻛﻪ ﻧﺎﻣﻮزوﻧﻲ ﺳﺎز وﺟﻮدي اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﺮ اﺛﺮ ﺣﺮﻛﺖﻫﺎي ﻏﻠﻂ‬
‫ﺧﻮد او ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺸﺘﻪ ﺗﺎ ﺳﺎز ﻣﺎ از ﻛﻮك اﺻﻠﻲ ﺧﺎرج ﺷﺪه و ﺻﺪاي‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪52‬‬

‫ﻧﺎﻣﻮزون از آن ﺷﻨﻴﺪه ﺷﻮد‪ ،‬ﻟﺬا ﻋﺎرف ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻄﺮب ﻳﻚﺑﺎر‬

‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺳﺎز وﺟﻮد ﻣﺎ را ﻛﻮك ﻛﺮده و از ﻧﺎﻣﻮزﻧﻲ ﺑﺮﻫﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻧـﺎﻟﺶ درآر آن ﭘ‪‬ﺮ آﻫﻨﮓ را‬ ‫ﺑﻴﺎ ﻣﻄﺮﺑـﺎ‪ ،‬ﺳﺎزﻛـﻦ ﭼـﻨﮓ را‬
‫ﺑﺴﻮز اﻳﻦ دل ﻋﺸﻖ ﭘـﺮورده را‬ ‫ﺑﻴﺎ ﻣﻄـﺮﺑﺎ‪ ،‬ﺳـﺎز ﻛﻦ ﭘـﺮده را‬
‫)اﻣﻴﺮﺧﺴﺮو دﻫﻠﻮي(‬
‫ﻣـﻄــﺮب ﺳــﺎده‪ ،‬ﺳــﺎز ﺑـﻨـﻮاز‬
‫ﻛـﺎﻣـﺸـﺐ‪ ،‬ﺷـﺐ ﺑﺰم ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﺴﺖ‬
‫)ﻋﻄﺎر(‬
‫و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻗﻮل ﺣﺎﻓﻆ‪:‬‬
‫ﻣﻄﺮب ﭼﻪ ﭘﺮده ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻛﻪ در ﭘﺮدهي ﺳﻤﺎع‬
‫ﺑـﺮ اﻫـﻞ وﺟـﺪ و ﺣﺎل‪ ،‬درِ ﻫﺎي و ﻫﻮي ﺑﺴﺖ‬
‫اوﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻲﻧﻈﻴﺮﺗﺮﻳﻦ ﻗﻄﻌﻪي ﺧﻮد را ﻧﻮاﺧﺘﻪ و ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻛﺮده؛‬
‫اﺛﺮ ﺷﻜﻮﻫﻤﻨﺪ ﺧﻮد را ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﺎز ﺣﻴﺮتاﻧﮕﻴﺰش‪ ،‬ﻧﻮاي ﻋﺸﻖ را ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﺑﻪ‬
‫اﺟﺮا درآورده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺮب ﻋﺸﻖ‪ ،‬ﻋﺠﺐ ﺳﺎز و ﻧﻮاﻳﻲ دارد‬
‫ﻧﻘﺶ ﻫﺮ ﻧﻐﻤﻪ ﻛﻪ زد‪ ،‬راه ﺑﻪﺟﺎﻳﻲ دارد‬
‫)ﺣﺎﻓﻆ(‬
‫ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﻃﺮح ﻣﻮﺿﻮع آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪن ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ از »ﺣﺮﻛﺖ« و ﻳﺎﻓﺘﻦ‬
‫واژه »رﻗﺺ« ﺑﻪﻋﻨﻮان واژه ﻣﻌﺎدل آن در دﻧﻴﺎي ﻋﺮﻓﺎن و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ‪،‬‬
‫آنﭼﻪ ﻛﻪ از ﺣﺮﻛﺖ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺎزي اﺳﺖ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﺠﺎزي اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﻧﻴﺰ در دﻧﻴﺎي ﻋﺮﻓﺎن ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲدﻫﻴﻢ و ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﻋﺮﻓﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﺠﺎز ﺑﻮدن ﻋﺎﻟﻢ ﻫﺴﺘﻲ وﻗﻮف ﻛﺎﻣﻞ‬
‫داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﻛﻨﻮن ﺑﺎ اﺷﺎره ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﺳﺮودهﻫﺎي آنﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﻣﻮرد‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮي ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫‪53‬‬ ‫"!ن آ )‪(
$%‬‬

‫ﺟﺰ ﺧﻴﺎﻟﻲ ﭼﺸﻢ ﺗﻮ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺒﻴﻨﺪ از ﺟﻬﺎن‬

‫از ﺧﻴـﺎل ﺟﻤﻠﻪ ﺑﮕﺬر‪ ،‬ﺗﺎ ﺟﻬﺎن آﻳﺪ ﭘﺪﻳﺪ‬
‫)ﻋﻄﺎر(‬
‫در اﻳﻦﺟﺎ ﻋﻄﺎر ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ اﺷﺎره دارد ﻛﻪ آنﭼﻪ را ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭼﺸﻤﺎن‬
‫ﻣﺎ ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﻫﻤﮕﻲ ﻣﺠﺎز ﺑﻮده و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻴﺎﻟﻲ اﺳﺖ و ﺟﻬﺎن اﺻﻠﻲ ﺑﻌﺪ از ﻛﻨﺎر‬
‫زدن اﻳﻦ ﭘﺮدهي ﺧﻴﺎل ﻫﻮﻳﺪا ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺧﻮد ﻣﻮﺿﻮع ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺤﺚ دﻳﮕﺮي‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺟﻨﺎب ﻣﻮﻻﻧﺎ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻻﺟـﺮم ﺳﺮﮔـﺸﺘﻪ ﮔﺸﺘﻴـﻢ‪ ،‬در ﺿﻼل‬
‫ﭼـﻮن ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺷـﺪ ﻧﻬـﺎن‪ ،‬ﭘﻴﺪا ﺧﻴﺎل‬
‫و در ﺟﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻋﻠﻤﻲ ﻛﻪ ﺗﻮ را ﮔﺮه ﮔﺸﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑـﻄﻠـﺐ‬
‫زان ﭘﻴﺶ ﻛﻪ از ﺗﻮ ﺟﺎن ﺑﺮآﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻄﻠﺐ‬
‫آن ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﺴﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﮕﺬار‬
‫آن ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻄﻠﺐ‬

‫در اﻳﻦﺟﺎ ﻣﻮﻻﻧﺎ ﺻﺤﺒﺖ از آن دارد ﻛﻪ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻣﺠﺎزي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﺎ‬

‫ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﺮده و ﺑﻪ ﺷﻜﻞ »ﻫﺴﺖ« ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪه و ﺟﺎي ﻫﺴﺖ ﺣﻘﻴﻘﻲ را ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬او ﻫﻢ اﻳﻦ ﺗﺄﻛﻴﺪ را دارد ﻛﻪ اﮔﺮ اﻳﻦ ﻫﺴﺖ ﻣﺠﺎزي را ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻳﻢ‪،‬‬
‫ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن ﻫﺴﺖ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﭘﺪﻳﺪار ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻓﻬﻤﻴﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ در دل‬
‫ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻏﻴﺮاز ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﻏﻴﺮ ﺧﺪا‪ ،‬در دو ﺟﻬﺎن ﻫﻴـﭻ ﻧﻴﺴﺖ ﻫﻴﭻ ﻧﮕﻮ ﻏـﻴﺮ‪ ،‬ﻛﻪ آن ﻫﻴﭻ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫اﻳــﻦ ﻛﻤـﺮ ﻫـﺴﺘـﻲ ﻣـﻮﻫـﻮم را ﭼﻮن ﺑﮕﺸﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻫﻴﭻ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﻣﺒﻴﻦ اي اوﺣـﺪي ﻏﻴﺮ از ﺧﺪا ﻫﻴـﭻ ﻛﻪ ﭼﻮن واﻗﻒ ﺷﻮي ﻏﻴﺮاز ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺖ‬
‫)اوﺣﺪي ﻣﺮاﻏﻪاي(‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪54‬‬

‫ﺳﺎﻳﺮ ﻋﺮﻓﺎي اﻳﺮان ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻫﻤﮕﻲ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ را داﺷﺘﻪاﻧﺪ؛ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺷﺎه‬
‫ﻧﻌﻤﺖاﷲ وﻟﻲ‪ ،‬در ﺗﻌﺮﻳﻔﻲ ﻛﻪ از »ﻋﺎﻟَﻢ« اراﺋﻪ داده اﺳﺖ‪ ،‬آن را در واﻗﻊ ﻧﻘﺶ و‬
‫ﺧﻴﺎﻟﻲ ﺧﻮاﻧﺪه و ﺗﺄﻛﻴﺪ دارد ﻛﻪ ﻣﻌﻨﻲ اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ را ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻣﻲداﻧﻨﺪ؛‬
‫زﻳﺮا اﻓﺮاد ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ را ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ دﻧﻴﺎ ارزﺷﻲ‬
‫ﻧﺪارد و زود ﮔﺬر اﺳﺖ و ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ آن دل ﺑﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻘﺸﻲ و ﺧﻴﺎﻟﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﺧﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ﻣﻌﻨـﻲ ﺳﺨﻦ‪ ،‬ﻣﺤﻘﻘـﺎن ﻣـﻲداﻧـﻨـﺪ‬
‫)ﺷﺎه ﻧﻌﻤﺖاﷲ وﻟﻲ(‬
‫و ﻳﺎ‪:‬‬
‫ﻧﻘـﺸﻲ اﺳـﺖ ﺧﻴـﺎل ﻋﺎﻟﻢ اي ﻳﺎر‬
‫ﺧﻮاﺑﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮ ﻫﻢ ﺑﺨـﻮاب درﻳﺎب‬
‫)ﺷﺎه ﻧﻌﻤﺖاﷲ وﻟﻲ(‬
‫و ﺷﻴﺦ ﻣﺤﻤﻮد ﺷﺒﺴﺘﺮي ﻧﻴﺰ ﺑﻪ روﺷﻨﻲ ﺑﻪ »وﻫﻢ« ﺑﻮدن آنﭼﻪ ﻛﻪ ﺑﺎ آن‬
‫ﺳﺮ و ﻛﺎر دارﻳﻢ‪ ،‬اﺷﺎره دارد‪:‬‬
‫ﺗﻮ در ﺧﻮاﺑﻲ و اﻳﻦ دﻳﺪن‪ ،‬ﺧﻴﺎل اﺳﺖ‬
‫ﻫـﺮ آنﭼﻪ دﻳﺪهاي از آن‪ ،‬ﻣﺜﺎل اﺳﺖ‬
‫ﺑـﻪ روز ﺣﺸـﺮ‪ ،‬ﭼـﻮن ﮔﺮدي ﺗﻮ ﺑﻴﺪار‬
‫ﺑﺒﻴﻨﻲ ﻛﻴﻦ ﻫﻤﻪ‪ ،‬وﻫـﻢ اﺳـﺖ و ﭘﻨﺪار‬
‫ﻋﺮﻓﺎي ﻣﺎ ﻫﻤﮕﻲ ﺑﻪﺻﺮاﺣﺖ ﻋﻨﻮان ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ آنﭼﻪ را ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺧﻮاب و‬
‫ﺧﻴﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ در واﻗﻊ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﻲ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ در ﺧﻮاب ﺑﻪﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮد و در‬
‫ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﭘﺮدهي »وﻫﻢ« در روز ﻣﺤﺸﺮ ﺑﻴﻔﺘﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫آنﭼﻪ را ﻛﻪ ﻣﻲدﻳﺪﻳﻢ و ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬وﻫﻢ و ﭘﻨﺪار و ﺧﻴﺎﻟﻲ ﺑﻴﺶ‬
‫ﻧﺒﻮده و در اﺻﻞ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺖ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي ﺑﻮده اﺳﺖ و ﺷﺮﻣﻨﺪه و ﺧﺠﺎﻟﺖ زده‬
‫ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﻴﺮ اﻳﻦ ﻣﺠﺎز ﺑﻮده و ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻴﺖ اﺻﻠﻲ آن ﭘﻲ ﻧﺒﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪55‬‬ ‫"!ن آ )‪(
$%‬‬

‫ﻓﺮدا ﻛﻪ ﭘﻴﺸﮕﺎه ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺷﻮد ﭘﺪﻳـﺪ‬

‫ﺷﺮﻣﻨﺪه رﻫﺮوي ﻛﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺮ ﻣﺠﺎز ﻛﺮد‬
‫)ﺣﺎﻓﻆ(‬
‫در واﻗﻊ ﻣﺎ ﻣﺠﺎز ﺑﺎز ﺑﻮدهاﻳﻢ‪ .‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ از ﻋﺮﻓﺎ‪ ،‬اﻫﻞ ﻣﺠﺎز‬
‫ﺑﻮده‪ ،‬در ﻣﺠﺎز ﻏﺮق ﺷﺪه و در واﻗﻊ ﻓﺮﻳﺐ ﻣﺠﺎز را ﺧﻮرده اﻳﻢ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻣﺠﺎزي‬
‫ﻛﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪﺟﺎي ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﺸﻤﺎن ﻣﺎ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫داﻧﻲ ز ﭼﻪ روﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺑﻪ ﻧﺎﻛـﺮدن ﻣﻦ‬
‫زﻳﺮا ﻛﻪ ﺣﺮام ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺧﻮردن ﻣﻦ‬
‫ﺑﺮ اﻫﻞ ﻣﺠﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺣﺮام‬
‫ﻣﻲﺧﻮردن اﻫﻞ راز‪ ،‬ﺑﺮ ﮔـﺮدن ﻣـﻦ‬
‫)ﺧﻴﺎم(‬
‫ِﻣﻲ ﺧﻮردن = ﻧﻮﺷﻴﺪن از ﺷﺮاب آﮔﺎﻫﻲ و وﺣﺪت اﻟﻬﻲ )ﻣﺆﻟﻒ(‬

‫رﻣـﺰ ﺧـﻠﻘـﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣﺎ ﻧﮕﻔـﺖ ﻛﺴﻲ‬

‫اﻳـﻦ ﺣﻘﻴﻘـﺖ‪ ،‬ﻣـﭙﺮس ز اﻫـﻞ ﻣﺠﺎز‬
‫)ﭘﺮوﻳﻦ اﻋﺘﺼﺎﻣﻲ(‬
‫اﻫﻞ ﻣﺠﺎز ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬
‫اﻫﻞ ﻣﺠﺎز ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ دﻧﻴﺎي ﻣﺎدي را »ﺣﻘﻴﻘﺖ« ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ و ﺳﺨﺖ ﺑﻪ‬
‫آن ﺳﺮﮔﺮم ﺷﺪه و اﻳﻦ را ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻨﻈﻮري روي زﻣﻴﻦ آﻣﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ درك آن ﻧﺎﻳﻞ ﺷﻮﻧﺪ )ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ داﻧﺶ ﻛﻤﺎل(‪.‬‬
‫ﺟﻬﺎنﻫﺴﺘﻲ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻋﻜﺴﻲ از روي اوﺳﺖ ﻛﻪ در آﻳﻴﻨﻪي ﻫﺴﺘﻲ اﻧﻌﻜﺎس‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ و آنﭼﻪ را ﻛﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺠﻠﻲ اﻟﻬﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﺷﺪه‪ ،‬ﻫﺮ‬
‫ﻛﺠﺎ را ﻛﻪ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﭘﺮﺗﻮ روي اوﺳﺖ‪.‬‬
‫أﻳﻨﻤﺎ ﺗﻮ ّﻟﻮا ﻓﺜﻢ‪ ‬وﺟﻪ اﷲ‪) .‬ﺑﻘﺮه‪(115 :‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪56‬‬

‫ﻛﻌﺒﻪام ﺑﺮ ﻟﺐ آب‪ ،‬ﻛﻌﺒﻪام زﻳﺮ اﻗﺎﻗﻲﻫﺎﺳﺖ‪،‬‬

‫ﻛﻌﺒﻪام ﻣﺜﻞ ﻧﺴﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻲرود ﻛﻮه ﺑﻪ ﻛﻮه‪ ،‬ﻣﻲرود دﺷﺖ ﺑﻪ دﺷﺖ‪،‬‬
‫ﺣﺠﺮاﻻﺳﻮد ﻣﻦ‪ ،‬روﺷﻨﻲ ﺑﺎﻏﭽﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)ﺳﻬﺮاب ﺳﭙﻬﺮي(‬
‫ﻣﺎ در ﭘﻴﺎﻟـﻪ‪ ،‬ﻋﻜـﺲ رخ ﻳـﺎر دﻳﺪهاﻳﻢ‬
‫ﺷـﺮب ﻣـﺪام ﻣﺎ‬
‫اي ﺑـﻲﺧﺒـﺮ ز ﻟـﺬ ّت ُ‬
‫)ﺣﺎﻓﻆ(‬
‫و ﻳﺎ‪:‬‬
‫ﻋﻜـﺲ روي ﺗـﻮ‪ ،‬ﭼﻮ در آﻳﻨﻪي ﺟﺎم اﻓﺘﺎد‬
‫ﻋﺎرف از ﭘﺮﺗﻮ ﻣـﻲ‪ ،‬در ﻃﻤـﻊ ﺧـﺎم اﻓﺘـﺎد‬
‫ﺣ‪‬ﺴﻦ روي ﺗﻮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﺟﻠﻮه ﻛﻪدر آﻳﻨﻪ ﻛﺮد‬
‫اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻧﻘﺶ‪ ،‬در آﻳﻴﻨـﻪي اوﻫـﺎم اﻓﺘـﺎد‬
‫اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻋﻜﺲ ﻣﻲ و ﻧﻘﺶ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻛﻪ ﻧﻤﻮد‬
‫ﻳﻚ ﻓﺮوغ ر‪‬خ ﺳﺎﻗﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ در ﺟﺎم اﻓﺘﺎد‬
‫)ﺣﺎﻓﻆ(‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺎ از‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬در ﻛﺪام ﺳﻄﺢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ در ﺟﻠﻮي آﻳﻨﻪ اﻳﺴﺘﺎدهام‪،‬‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮﻳﺮ در آﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ دارم و آنﭼﻪ ﻛﻪ در آﻳﻨﻪ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻣﺠﺎز‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻦ‪ ،‬آﻳﻨﻪ و ﺗﻤﺎم ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ »ﻣﺠﺎز« و ﺷﻌﻮر‬
‫ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ »ﺣﻘﻴﻘﺖ« اﺳﺖ‪ .‬و زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ را ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﻣﺠﺎز و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﺤﺾ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﺷﻌﻮرﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﻦ‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺖ‬

‫ﺷﻌﻮرﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‬ ‫ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﻦ در آﻳﻨﻪ‬ ‫ﻣﺠﺎز‬
‫‪57‬‬ ‫"!ن آ )‪(
$%‬‬

‫از راﺑﻄﻪي ﺻﻔﺤﻪ ﻗﺒﻞ درﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻄﻠﻖ وﺟﻮد دارد‬
‫و ﻏﻴﺮاز آن ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ ﻣﺠﺎزي اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﻞ ﺷﻲ ﻫﺎﻟﻚ اﻻّ وﺟﻬﻪ )ﻗﺼﺺ‪(88:‬‬
‫در ﻧﻤﻮدار ﺑﻌﺪي‪ ،‬واژهﻫﺎي ﺑﻪﻛﺎر رﻓﺘﻪ در دﻧﻴﺎي ﻋﺮﻓﺎن و ﻣﻌﺎدل ﻫﺮ ﻳﻚ از‬
‫آﻧﻬﺎ ﻗﻴﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻲ‬ ‫ﺳﺎﻏﺮ‬ ‫ﺧﻢ‬

‫ُ‬ ‫ﺳﺎﻗﻲ‬
‫ﺑﺎده‬ ‫ﭘﻴﺎﻟﻪ‬ ‫ﻛﻮزه‬
‫ﺷﺮاب‬ ‫ﺳﺒﻮ‬
‫ﻟﻌﻞ‬ ‫ﺟﺎم‬
‫آب اﻧﮕﻮر‬ ‫آﺑﮕﻴﻨﻪ‬

‫آﮔﺎﻫﻲ‬ ‫آدم‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬

‫ﻧﺸﺎط‬ ‫دوﺳﺖ )ﻳﺎر(‬

‫ﺑﻪ ﻣﻲﺳﺠﺎده رﻧﮕﻴﻦ ﻛﻦ‪ ،‬ﮔﺮت ﭘﻴﺮﻣﻐﺎن ﮔﻮﻳﺪ‬

‫ﻛﻪ ﺳﺎﻟﻚ ﺑﻲﺧﺒﺮﻧﺒﻮد ز راه و رﺳﻢ ﻣﻨـﺰلﻫـﺎ‬
‫)ﺣﺎﻓﻆ(‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺮ روﺷﻦ ﺿﻤﻴﺮ )آﮔﺎه( اﻋﻼم ﻛﺮد‪ ،‬از آﮔﺎﻫﻲ زﻣﻴﻦ را ﻟﺒﺮﻳﺰ ﻛﻦ‪،‬‬
‫ﻣﺮاد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﮔﺎﻫﻲﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﺑﺮﺳﺎن‪.‬‬
‫ﻣﻲ‪ :‬آﮔﺎﻫﻲ‬
‫ﺳﺠﺎده‪ :‬ﻣﺤﻞ ﺳﺠﺪه ﮔﺎه‪ ،‬زﻣﻴﻦ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺳﻬﺮاب ﺳﭙﻬﺮي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪58‬‬

‫»‪ ...‬ﻗﺒﻠﻪام ﻳﻚ ﮔﻞ ﺳﺮخ‪ ،‬ﺟﺎﻧﻤﺎزم ﭼﺸﻤﻪ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻬﺮم ﻧﻮر‪ ،‬دﺷﺖ ﺳﺠﺎدهي‬

‫ﻣﻦ‪«....‬‬
‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺷﻌﻮر ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‬
‫‪ -‬ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺎدي از »ﺷﻌﻮر« آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻫﻤﻪي اﺟﺰاء و ذرات‬
‫آن »ﺷﻌﻮر« ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺷﻌﻮر ﻧﻪ ﻣﺎده اﺳﺖ و ﻧﻪ اﻧﺮژي زﻳﺮا ﻣﺎده و اﻧﺮژي ﺧﻮد از ﺷﻌﻮر ﻧﺎﺷﻲ‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺎده و اﻧﺮژي در ﻣﻮرد آن‬
‫ﺻﺪق ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ؛ ﻟﺬا ﺷﻌﻮر‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﻮج اﺳﺖ و ﻧﻪ ذره و ﻓﺎﻗﺪ ﻛﻤﻴﺖ و ﺟﻨﺴﻴﺖ ﺑﻮده‬
‫و ﺑﺮاي آن ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﻧﻤﻮداري ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻛﺮد‪ .‬ﺷﻌﻮر ﻓﻘﻂ ﺗﺎﺑﻊ ﻛﻴﻔﻴﺖ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺷﻌﻮر ﻓﺎﻗﺪ ﺑ‪‬ﻌﺪ زﻣﺎن وﻣﻜﺎن اﺳﺖ؛اﻧﺘﻘﺎل و ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ آن ﺑﻪ زﻣﺎن ﻧﻴﺎز‬
‫ﻧﺪارد و ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻜﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺷﻌﻮر ﻛﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪهي ﺷﻌﻮر اﺟﺰاء اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺷﻌﻮر ﻫﻤﻪ اﺟﺰاي ﻋﺎﻟﻢ ﻫﺴﺘﻲ ﺑﺮ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲﮔﺬارد‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬاري ﺷﻌﻮر اﺟﺰاء ﺑﺮ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‪» ،‬ﺗﺸﻌﺸﻌﺎﺗﻲ« اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت‬
‫ﺷﻌﻮري‪ ،‬ﻓﺎﻗﺪ آﺛﺎر ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﺳﺖ و ﻣﻮج و ذره ﻧﺒﻮده و ﻓﻘﻂ ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﺷﻌﻮري ﺑﻪﺟﺎي ﻣﻲﮔﺬارد‪.‬‬
‫‪ -‬ﺷﻌﻮرِ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از اﺟﺰاء‪ ،‬ﺷﻌﻮر ﻛﻞ آن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﺤﺴﻮبﺷﺪه ﻛﻪ‬
‫ﻣﺴﻠﻂ ﺑﺮ ﺷﻌﻮر ﻫﺮ ﻳﻚ از اﺟﺰاي آن اﺳﺖ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪهي‬
‫ﺣﺮﻛﺖ اﺟﺰاﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺷﻌﻮر ﺟﺰء‪ ،‬ﻫﻤﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻞ را در ﺧﻮد دارد‪.‬‬
‫‪59‬‬ ‫"!ن آ )‪(
$%‬‬

‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺷﻌﻮر ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ اﻧﺴﺎن و ﺳﻠﻮل‬

‫‪ -‬ﻳﻚ ﺳﻠﻮل داراي ﺷﻌﻮر ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﻮده ﻛﻪ ﺷﺮح وﻇﻴﻔﻪي آن‬
‫ﺳﻠﻮل را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﺷﻌﻮر ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺮﻋﻬﺪهي »ﻛﺎﻟﺒﺪ ذﻫﻨﻲ« اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ‬
‫ﺷﻌﻮري و ﺷﺮح وﻇﻴﻔﻪي ﻫﺮ ﺳﻠﻮل را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ارﺗﺒﺎط ﺷﻌﻮر ﺳﻠﻮل و ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ از ﻃﺮﻳﻖ »ﻛﺎﻟﺒﺪ ذﻫﻨﻲ«‬
‫ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﺷﻌﻮر داراي ﺗﺸﻌﺸﻊ اﺳﺖ‪ .‬اﺟﺰا در ﻛﻨﺎر ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﺤﺖﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ و اﻓﺮاد ﻧﻴﺰ ﺗﺤﺖﺗﺄﺛﻴﺮ ﺷﻌﻮر ﺗﺸﻌﺸﻌﺎﺗﻲ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻗﺮار‬
‫دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬اﻓﻜﺎر‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﺑﻴﻤﺎري اﻧﺴﺎن )ﺗﺸﻌﺸﻊ ﺳﻠﻮﻟﻲ( ﻧﻴﺰ داراي ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت‬
‫ﺷﻌﻮري اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي ﺷﻌﻮر ﺗﺸﻌﺸﻌﺎﺗﻲ اﻓﺮاد »روح ﺟﻤﻌﻲ« آن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ را ﺗﺸﻜﻴﻞ‬
‫داده‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ روح ﺟﻤﻌﻲ ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺑﺸﺮﻳﺖ را ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺷﻌﻮر ﺳﻠﻮل ﻫﻢ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ و ﻫﻢ از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫ﺷﻌﻮر ﻣﺎده‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ اﺻﻼح اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ »اﺻﻼح ﺷﻌﻮر ﺳﻠﻮﻟﻲ« ﺑﻪﻃﻮرﻣﺴﺘﻘﻴﻢ از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ اﺷﺘﺒﺎﻫﻲ رخ ﻧﺪاده و ﺑﺎ ﻋﺎرﺿﻪي ﺟﺎﻧﺒﻲ روﺑﻪرو‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺷﺪ‪.‬‬
‫وﻟﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﺷﻌﻮر ﻣﺎده اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬اوﻻً‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻏﻠﻂ‬
‫وﺟﻮد داﺷﺘﻪ و ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ ،‬اﻣﻜﺎن اﻳﻦﻛﻪ ﺷﻌﻮري ﺑﺮاي ﺳﻠﻮل ﺧﺎﺻﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺑﺮاي‬
‫ﺳﻠﻮل دﻳﮕﺮ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪60‬‬

‫ﭘﻠﻪي ﻋﻘﻞ و ﭘﻠﻪي ﻋﺸﻖ‬

‫اﻧﺴﺎن ﻫﻤﻮاره دو ﭘﻠﻪ در ﭘﻴﺶ رو دارد‪ :‬ﭘﻠﻪي ﻋﻘﻞ و ﭘﻠﻪي ﻋﺸﻖ‪.‬‬

‫ﭘﻠﻪﻫﺎي ﻣﺴﻴﺮ ﺣﺮﻛﺖ اﻧﺴﺎن‬

‫ﭘﻠﻪي ﻋﺸﻖ‬

‫دﻧﻴﺎي ﺑﻲاﺑﺰاري‬
‫دﻧﻴﺎي ﻛﻴﻔﻴﺖ‬
‫ﭘﻠﻪي ﻋﻘﻞ‬ ‫ذوق و ﺷﻮق‬
‫وﺟﺪ و ﺳﺮور‬
‫ﺣﻴﺮت و ﺗﻌﺠﺐ‬
‫دﻧﻴﺎي اﺑﺰار‬ ‫ﻣﻬﺮ و ﻣﺤﺒﺖ‬
‫دﻧﻴﺎي ﻛﻤﻴﺖ‬ ‫ﺷﻮر و ﻫﻴﺠﺎن‬
‫ﺗﻔﻜﺮ و ﺗﻌﻘﻞ‬ ‫اﻳﺜﺎر و ﻓﺪاﻛﺎري‬
‫ﻓﻦ و ﺗﻜﻨﻴﻚ‬ ‫ﻋﺸﻖ و ﻋﻼﻗﻪ‬
‫ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‬ ‫‪....‬‬
‫اﺑﺰارﻫﺎي اﺻﻠﻲ‬ ‫ﭘﻨﺪ و ﻧﺼﻴﺤﺖ‬
‫دﻟﻴﻞ و اﺳﺘﺪﻻل‬
‫ﺗﺨﻴﻞ و ﺗﺼﻮر‬
‫ﺳﻌﻲ و ﻛﻮﺷﺶ‬
‫اراده و ﺧﻮاﺳﺖ‬
‫اﺑﺰارﻫﺎي واﺳﻄﻪ اي‬ ‫ﺗﻠﻘﻴﻦ و ﺗﻜﺮار‬
‫ذﻛﺮ و ﻣﺎﻧﺘﺮا‬
‫‪....‬‬
‫‪61‬‬ ‫"!ن آ )‪(
$%‬‬

‫ﺗﻤﺎم ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎي اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬از روي ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ دو ﭘﻠﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد و آنﭼﻪ را ﻛﻪ روي ﻫﺮ ﭘﻠﻪ ﺑﺎ آن ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮرﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ‬
‫درد ﭘﻠﻪي دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻲﺧﻮرد‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از آن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ روي ﭘﻠﻪي دﻳﮕﺮ‬
‫ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻋﺎﺷﻘﻲ را ﺑﺎ ﭘﻨﺪ و ﻧﺼﻴﺤﺖ و ﻳﺎ‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﺪﻻل و دﻟﻴﻞ از ﻋﺸﻘﺶ ﻣﻨﻊ ﻛﺮد و ﻳﺎ او را ﻗﺎﻧﻊ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﺸﻘﻲ ﺗﻦ در‬
‫دﻫﺪ‪ ،‬ﻟﺬا روي ﭘﻠﻪي ﻋﺸﻖ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫ﭘـﺎي اﺳﺘـﺪﻻﻟﻴـﺎن‪ ،‬ﭼـﻮﺑﻴـﻦ ﺑـﻮد‬
‫ﭘﺎي ﭼﻮﺑﻴﻦ‪ ،‬ﺳﺨﺖ ﺑﻲﺗﻤﻜﻴـﻦ ﺑـﻮد‬
‫)ﻣﻮﻻﻧﺎ(‬
‫و ﻳﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺎ ﻓﻦ و ﺗﻜﻨﻴﻚ‪ ،‬ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ و ﻳﺎ ﺗﻔﻜﺮ و ﺗﻌﻘﻞ در ﻛﺴﻲ اﻳﺠﺎد‬
‫ذوق ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ او ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺷﻌﺮي ﺑﺴﺮاﻳﺪ و ﺷﻮري را ﺑﻪﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑﮕﺬارد‪ .‬ﺑﻪﻋﺒﺎرت‬
‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬دﻧﻴﺎي ﻋﺸﻖ‪ ،‬دﻧﻴﺎي دل اﺳﺖ و دﻧﻴﺎي دل‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮاي ﻓﻦ و ﺗﻜﻨﻴﻚ و‪ ...‬ﻧﻴﺴﺖ‬
‫و راه ﻣﺨﺼﻮص ﺧﻮد را ﻃﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﭘﻨﺪ و ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻧﻴﺰ در آن ﻫﻴﭻ ﻛﺎراﻳﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻣﻦ از ﻛﺠﺎ‪ ،‬ﭘﻨﺪ از ﻛﺠﺎ‪ ،‬ﺑﺎده ﺑﮕﺮدان ﺳﺎﻗﻴﺎ‬
‫آنﺟﺎم ﺟﺎن اﻓﺰاي را‪ ،‬ﺑﺮرﻳﺰ ﺑﺮﺟﺎن ﺳﺎﻗﻴﺎ‬
‫)ﻣﻮﻻﻧﺎ(‬
‫ﺗﺒﻌﺎت دﻧﻴﺎي ﻋﺸﻖ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺘﺎب و ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻘﺎل و ﻓﻬﻤﻴﺪن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻛﻪ درس ﻋﺸﻖ‪ ،‬در دﻓﺘﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‬ ‫ﺑﺸﻮي اوراق‪ ،‬اﮔﺮ ﻫﻤﺪرس ﻣﺎﻳﻲ‬
‫)ﺣﺎﻓﻆ(‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺷﺎه ﻧﻌﻤﺖاﷲ وﻟﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮوده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻃﺎﻋﺖ ز ﺳﺮ ﺟﻬﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰ وﺳﻮﺳﻪ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫اﺣﻜﺎم وﺻﻮل و ذوق‪ ،‬در ﻣﺪرﺳﻪ ﻧﻴﺴـﺖ‬
‫ﻋﺎرف ﻧﺸﻮي‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻖ و ﻫﻨـﺪﺳـﻪ ﺗـﻮ‬
‫ﺑﺮﻫﺎن و دﻟﻴﻞ ﻋﺸﻖ‪ ،‬در ﻫﻨـﺪﺳﻪ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪62‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺻﺎﺋﺐ ﺗﺒﺮﻳﺰي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫آن ﻧﻘﻄﻪي ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ‪ ،‬در ﺣﺮف ﻧﻤﻲﮔﻨﺠﺪ‬
‫ﺑﺮ ﻃﺎق ﻓﺮاﻣـﻮﺷﻲ‪ ،‬ﺑـﮕـﺬار ﻛﺘـﺎب اول‬
‫ﺑﺎ ﺳﻌﻲ‪،‬ﻛﻮﺷﺶ‪ ،‬ﺗﻘﻼ و اراده ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﻪ دﻧﻴﺎي ﻋﺸﻖ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭘﻴﺪا‬
‫ﻛﺮد؛ ﻣﺜﻼً ﻛﺴﻲ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺗﻼش ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ دﻳﮕﺮ ﻋﺎﺷﻖ ﺷﻮد‬
‫و ﻳﺎ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﺎ ﺗﻼش‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﭘﻲ ﺑﺒﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺳﻌﻲ ﺧﻮد ﻧﺘﻮان ﺑﺮد ﭘﻲ ﺑﻪ ﮔﻮﻫﺮ ﻣﻘﺼﻮد‬
‫ﺧﻴـﺎل ﺑﺎﺷﺪ ﻛـﺎﻳـﻦ ﻛـﺎر‪ ،‬ﺑـﻲﺣﻮاﻟﻪ ﺑﺮآﻳﺪ‬
‫)ﺣﺎﻓﻆ(‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ زور‪ ،‬ﺷﻌﺮ ﻧﻐﺰي ﺑﺴﺮاﻳﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻫﻴﺠﺎن ﺑﻴﺎﻳﺪ و‬
‫ﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻓﺸﺎر ﺑﻴﺎورد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﻴﺮت و ﺗﻌﺠﺐ ﺑﻴﺎﻓﺘﺪ‪ .‬ﺗﺒﻌﺎت دﻧﻴﺎي ﻋﺸﻖ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﺻﻮرت ﺧﻮد ﺟﻮش اﻳﺠﺎد ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ از روي ﭘﻠﻪي ﻋﻘﻞ ﺑﻪ ﻋﺎﺷﻖ ﻧﮕﺎه‬
‫ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻋﺎﺷﻖ دﻳﻮاﻧﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد زﻳﺮا ﺗﺒﻌﺎت ﻋﺸﻖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻘﻞ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻴﻪ‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑ‪‬ﻌﺪ‪ ‬ﻣﺎ ﺿﺎ ‪‬ﻋـﺖ اُﺻﻮل اﻟﻌـﺎﻓﻴﻪ‬ ‫ﻛﻴﻒ‪ ‬ﻳﺄﺗﻲ اﻟﻨﱠﻈﻢ‪ ‬ﻟﻲ واﻟﻘـﺎﻓﻴﻪ‬
‫ﺟﻨُﻮن‬
‫ﺑﻞ ﺟ‪‬ﻨﻮنٌ ﻓﻲ ﺟ‪‬ﻨﻮنٍ ﻓﻲ ‪‬‬ ‫ﺸﺠ‪‬ﻮن‬
‫ﺟﻨُﻮن واﺣﺪ‪ ‬ﻟﻲ ﻓﻲ اﻟ ﱡ‬
‫ﻣﺎ ‪‬‬
‫)ﻣﻮﻻﻧﺎ(‬
‫»ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﻢ و ﻗﺎﻓﻴﻪ ﺑﭙﺮدازم؟ ﺑﻌﺪ از اﻳﻦﻛﻪ رﻳﺸﻪي ﺳﻼﻣﺘﻲام ﺿﺎﻳﻊ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬در رﻳﺸﻪي ﻣﻦ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ دﻳﻮاﻧﮕﻲ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ دﻳﻮاﻧﮕﻲ در دﻳﻮاﻧﮕﻲ در‬
‫دﻳﻮاﻧﮕﻲ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻟﺬا ﻋﺎرف ﺧﻮد اﻋﺘﺮاف ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ دﻳﻮاﻧﻪ اﺳﺖ و دﻳﻮاﻧﮕﻲ او دﻳﻮاﻧﮕﻲ در‬
‫دﻳﻮاﻧﮕﻲ در دﻳﻮاﻧﮕﻲ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﺎﻗﻼن ﺑﻪ او ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻧﮕﺎه‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻗﺒﻞ از اﻳﻦﻛﻪ آنﻫﺎ ﺑﻪ او ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ دﻳﻮاﻧﻪ‪ ،‬او ﺧﻮد ﺧﻴﺎل ﻫﻤﻪ‬
‫را راﺣﺖ ﻛﺮده و اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ دﻳﻮاﻧﮕﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪63‬‬ ‫"!ن آ )‪(
$%‬‬

‫در اﻛﺜﺮ ﻣﻮاﻗﻊ‪ ،‬ﺗﺒﻌﺎت ﻋﺸﻖ ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻋﻘﻞ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‬
‫اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺟﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ دﻳﮕﺮي ﺑﺪﻫﺪ و اﻳﺜﺎر و ﻓﺪاﻛﺎري ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ‬
‫ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻋﺎﻗﻼﻧﻪاي ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﻋﻘﻞ آن را رد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫ﻋﻘـﻞ راه ﻧـﺎاﻣـﻴـﺪي‪ ،‬ﻛـﻲ رود؟ ﻋﺸﻖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﺎن ﻃﺮف ﺑﺎ ﺳﺮ دود‬
‫ﻻاُﺑـﺎﻟﻲ ﻋـﺸـﻖ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻧﻲ ﺧﺮد ﻋﻘﻞ آن ﺟﻮﻳﺪ ﻛﺰآن ﺳـﻮدي ﺑﺮد‬
‫)ﻣﻮﻻﻧﺎ(‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻋﻘﻞ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻠﻤﻮس و ﻣﺎدي ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻫﺮ ﻛﺠﺎ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺎر دل را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ‬
‫ﺳﺮﺳﺨﺘﺎﻧﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺷﺨﺺ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺗﺠﺮﺑﻪاي‬
‫ﻣﺎوراﻳﻲ و ﻏﻴﺮﻣﺘﻌﺎرف ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻘﻞ ﺑﻪﺷﺪت واﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎن داده و ﺑﻪ ﻛﻠﻲ‬
‫وﺟﻮد ﭼﻨﻴﻦ دﻧﻴﺎﻳﻲ را ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫روي ﭘﻠﻪي ﻋﻘﻞ‪ ،‬دو دﺳﺘﻪ اﺑﺰار وﺟﻮد دارد؛ ﻳﻚ دﺳﺘﻪ از اﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎ‪ ،‬اﺻﻠﻲ‬
‫ﺑﻮده و دﺳﺘﻪي دﻳﮕﺮ واﺳﻄﻪاي اﺳﺖ‪ .‬اﺑﺰارﻫﺎي اﺻﻠﻲ‪ ،‬اﺑﺰارﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻪﻃﻮرﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﺑﻪﺻﻮرت ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﻠﻢ و‬
‫داﻧﺶ‪ ،‬ﻓﻦ و ﺗﻜﻨﻴﻚ و‪ ...‬اﺑﺰارﻫﺎي واﺳﻄﻪ اي‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﻋﺮﺿﻪ و‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي و آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﺧﺪﻣﺖ اﺑﺰارﻫﺎي ﻋﻘﻼﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻌﻲ‬
‫و ﻛﻮﺷﺶ‪ ،‬اراده‪ ،‬ﺗﺨﻴﻞ و ﺗﺼﻮر و ﺗﺠﺴﻢ و‪ ...‬ﺑﺮﺧﻼف دﻧﻴﺎي ﻋﻘﻞ‪ ،‬دﻧﻴﺎي ﻋﺸﻖ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺮﻳﺢ و ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻧﺒﻮده و ﺗﺠﺮﺑﻪي آن ﺑﺎ ﻛﻼم ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﮔﺮﭼﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ زﺑﺎن‪ ،‬روﺷﻦ ﮔﺮ اﺳﺖ‬
‫ﻟﻴﻚ ﻋﺸﻖ ﺑﻲزﺑﺎن روﺷﻦﺗﺮ اﺳـﺖ‬
‫)ﻣﻮﻻﻧﺎ(‬
‫در ﺣﺮﻳﻢ ﻋﺸﻖ‪ ،‬ﻧﺘـﻮان زد دم از ﮔﻔـﺖ و ﺷﻨﻴﺪ‬
‫زان ﻛﻪ آنﺟﺎ ﺟﻤﻠﻪ اﻋﻀﺎ‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻮد و ﮔﻮش‬
‫)ﺣﺎﻓﻆ(‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪64‬‬

‫دﻧﻴﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ وﺟﻮدي ﻫﺴﺘﻲ و اﻧﺴﺎن را ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬دﻧﻴﺎي‬

‫ﻋﺮﻓﺎن و ﻳﺎ دﻧﻴﺎي ﻋﺸﻖ‪ ،‬دﻧﻴﺎي دل و ﻳﺎ دﻧﻴﺎي ﺑﻲاﺑﺰاري ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﭼﺮا ﻫﻤﻪي ﻋﺮﻓﺎ از ﻋﻘﻞ ﻧﺎﻟﻴﺪهاﻧﺪ؟‬

‫ﻫﻤﻪي ﻋﺮﻓﺎ از ﻋﺎﻗﻞﺗﺮﻳﻦ و ﻋﺎﻟﻢﺗﺮﻳﻦ اﻓﺮاد زﻣﺎن ﺧﻮد ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫ﺳﺮودهﻫﺎي آنﻫﺎ ﭘ‪‬ﺮ از ﺷﻜﻮه و ﺷﻜﺎﻳﺖ از »ﻋﻘﻞ« اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪراﺳﺘﻲ ﭼﺮا ﻋﺮﻓﺎ‬
‫ﻫﻤﻮاره از ﻋﻘﻞ ﻧﺎﻟﻴﺪهاﻧﺪ؟‬
‫ﻋﺮﻓﺎ ﺑﻪ دو دﻟﻴﻞ از ﻋﻘﻞ ﻧﺎﻟﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪:‬‬

‫‪ .1‬ﻧﺎﻟﻪ از ﻋﻘﻞ ﺟ‪‬ﺰء ﻧﮕﺮ‬

‫داﺳﺘﺎن ﻓﻴﻞ و اﺧﺘﻼف ﻣﺮدم در ﺷﻜﻞ و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ آن‪ ،‬اﺷﺎره ﺑﻪ ﻋﻘﻞ ﺟﺰﻳﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در آنﺟﺎ ﻣﺮدم ﺑﻲﺧﺮد‪ ،‬ﺣﺲ را ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻌﺮﻓﺖ و ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ و‬
‫در اﺛﺮ اﻳﻦ اﺷﺘﺒﺎه دﭼﺎر اﺧﺘﻼف ﺷﺪﻳﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬آن ﻋﻘﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﻧﻜﻮﻫﺶ ﻋﺮﻓﺎ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻘﻞ ﺟﺰﻳﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻮﻻﻧﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮوده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺟﺰ ﭘﺬﻳﺮاي ﻓﻦ و ﻣﺤﺘﺎج ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫ﻋﻘﻞ ﺟﺰوي‪ ،‬ﻋﻘﻞ اﺳﺘﺨﺮاج ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺣﺎﻓﻆ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪاي‪ ،‬ﻛﻪ ره ﻋﻘﻞ و ﻓﻀﻞ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﻓﻬـﻢ ﺿﻌـﻴـﻒ‪ ،‬رأي ﻓـﻀﻮﻟـﻲ ﭼﺮا ﻛﻨﺪ‬

‫ﻳﺎ در ﺟﺎي دﻳﮕﺮي ﻣﻲﺳﺮاﻳﺪ‪:‬‬

‫ﺗﺎ ﻣﻲﻟﻌﻞ آوردش ﺧﻮن ﺑﻪ ﺟﻮش‬ ‫اﻳـﻦ ﺧـﺮد ﺧـﺎم ﺑـﻪ ﻣﻴﺨﺎﻧﻪ ﺑﺮ‬
‫‪65‬‬ ‫"!ن آ )‪(
$%‬‬

‫‪ .2‬ﻧﺎﻟﻪ از ﻋﻘﻞ واﻗﻊ ﻧﮕﺮ‬

‫ﺳﺨﺖﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺮاي ﻋﺎرف‪ ،‬ﻣﺮﺣﻠﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ از روي ﭘﻠﻪي‬
‫ﻋﻘﻞ ﺑﻪ ﭘﻠﻪي ﻋﺸﻖ ﮔﺎم ﺑﮕﺬارد‪ .‬در اﻳﻦﺻﻮرت ﻋﻘﻞ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ اﻳﺠﺎد ﻣﺎﻧﻊ‬
‫ﻛﺮده‪ ،‬ﺿﻤﻦ اﻧﻜﺎر ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻠﻪاي‪ ،‬او را ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ از اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺮ ﺣﺬر ﻣﻲدارد‪.‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺷﺶ ﺟﻬﺖ ﺣﺪ اﺳﺖ و ﺑﻴﺮون راه ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﻋﺸـﻖ ﮔـﻮﻳﺪ‪ ،‬راه ﻫﺴـﺖ و رﻓﺘـﻪام ﻣﻦ ﺑﺎرﻫﺎ‬
‫ﻋﻘﻞ‪ ،‬ﺑـﺎزاري ﺑـﺪﻳـﺪ و ﺗـﺎﺟـﺮي آﻏــﺎز ﻛـﺮد‬
‫ﻋﺸـﻖ دﻳـﺪه زان ﺳـﻮي ﺑـﺎزار ﻋﻘﻞ‪ ،‬ﺑﺎزارﻫـﺎ‬
‫ﻋﻘﻞ ﮔﻮﻳـﺪ ﭘـﺎ ﻣﻨـﻪ‪ ،‬ﻛﺎﻧﺪر ﻓﻨﺎ ﺟﺰ ﺧﺎر ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﻋﺸﻖ ﮔﻮﻳﺪ ﻋﻘﻞ را‪ ،‬ﻛﺎﻧﺪر ﺗﻮ اﺳﺖ آن ﺧـﺎرﻫﺎ‬
‫)ﻣﻮﻻﻧﺎ(‬

‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻋﻘﻞ ﻛﻪ ﺑﺪون وﺟﻮد آن‪ ،‬ﻋﺸﻘﻲ ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫در ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻋﺎرف دﺳﺖ و ﭘﺎ ﮔﻴﺮ ﺷﺪه و ﺑﻴﻦ ﻋﻘﻞ او و ﻋﺸﻖ ﺗﻀﺎد ﻋﻤﻴﻘﻲ‬
‫اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﻃﻐﻴﺎن ﻋﺎرف ﻋﻠﻴﻪ ﻋﻘﻞ ﺷﺪه‪ ،‬او را ﻣﺠﺒﻮر‬
‫ﻣﻲﺳﺎزد ﺗﺎ ﺑﻪ ﻋﻘﻞ ﻧﻬﻴﺐ زﻧﺪ و ﺑﺨﻮاﻫﺪ در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﺷّﺮش ﺧﻼص ﺷﻮد‪:‬‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻢ ﮔﻮش ﻋﻘﻞ و ﮔﻔﺘﻢ اي ﻋـﻘﻞ‬

‫ﺑﺮون رو‪ ،‬ﻛﺰ ﺗﻮ وارﺳﺘـﻢ ﻣﻦ اﻣـﺮوز‬
‫ﺑﺸﻮي اي ﻋﻘﻞ‪ ،‬دﺳﺖ ﺧﻮﻳﺶ از ﻣﻦ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺠﻨﻮن‪ ،‬ﺑﭙﻴﻮﺳﺘﻢ ﻣـﻦ اﻣـﺮوز‬
‫)ﻣﻮﻻﻧﺎ(‬
‫ﻋﺎرف ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻓﻬﻤﻴﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ زﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻪ روي ﭘﻠﻪي‬
‫ﻋﺸﻖ ﮔﺎم ﺑﮕﺬارد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻘﻞ را رﻫﺎ ﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪66‬‬

‫زﻳـﻦﺧـﺮد‪ ،‬ﺟﺎﻫﻞ ﻫﻤﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺪن دﺳـﺖدر دﻳـﻮاﻧﮕﻲ‪ ،‬ﺑــﺎﻳـﺪ زدن‬

‫‪........................‬‬ ‫‪........................‬‬
‫ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ‪ ،‬دﻳﻮاﻧﻪ ﺳﺎزم ﺧﻮﻳﺶ را‬ ‫آزﻣـﻮدم‪ ،‬ﻋﻘـﻞ دوراﻧــﺪﻳـﺶ را‬
‫)ﻣﻮﻻﻧﺎ(‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ رﻧﺪ‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬دﻧﻴﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻜﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ دو رو دارد‪:‬‬
‫‪ -‬واﻗﻌﻴﺖ وﺟﻮدي‬
‫‪ -‬ﺣﻘﻴﻘﺖ وﺟﻮدي‬
‫اﮔﺮ اﻧﺴﺎن ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ واﻗﻌﻴﺖ آن ﻧﮕﺎه ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن واﻗﻊﻧﮕﺮ ﻣﻲﺷﻮد و‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ واﻗﻌﻴﺖﻫﺎ ﺑﺮاي او ﺑﻪ ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪن ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‪ ،‬ﺗﺨﺼﺺ‪ ،‬ﻣﻬﺎرت‪ ،‬ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪،‬‬
‫ﺣﺮﻓﻪ و‪ ...‬ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪه و ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ درﮔﻴﺮ ﺑﺎزي ﺑﺎ واﻗﻌﻴﺖﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮد؛ ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪاي ﻛﻪ اﻧﺴﺎن اﻣﺮوز‪ ،‬ﺑﻪ آن رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬و اﮔﺮ اﻧﺴﺎن ﻓﻘﻂ از ﺑ‪‬ﻌﺪ ﺣﻘﻴﻘﺖ و از اﻳﻦ‬
‫روي ﺳﻜﻪ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﺟﺰ ﻣﺠﺎز ﻧﺨﻮاﻫﺪ دﻳﺪ و ﺑﺮاي او ﻣﻔﻬﻮم ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ از‬
‫ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ و دﻳﮕﺮ داد و ﺳﺘﺪ و ﺧﻴﻠﻲ از ﻛﺎرﻫﺎي روزﻣﺮه ﺑﻲﻣﻌﻨﻲ ﻣﻲﺷﻮد و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻓﺮد‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮ ﺑﻪ ﻛﻮه و دﺷﺖ و ﺻﺤﺮا ﮔﺬاﺷﺘﻪ و از زﻧﺪﮔﻲ ﻋﺎدي ﺟﺪا ﺷﻮد و راه ﺷﻴﺪاﻳﻲ را‬
‫دﻧﺒﺎل ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ دو راه ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻧﺎﻗﺺ اﺳﺖ‬
‫و ﻫﺮ ﻳﻚ ﭼﻴﺰي ﻛﻢ دارد و در ﻫﺮ راه‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻛﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪ ﺧﻮدي ﺧﻮد ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت اراﺋﻪ ﺷﺪه‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﻣﻲﺗﻮان »رﻧﺪ« را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮد‪.‬‬
‫»رﻧﺪ« ﺑﻪﻛﺴﻲ اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﻢ ﺑﻪواﻗﻌﻴﺖ ﺗﻮﺟﻪ دارد و ﻫﻢ ﺑﻪﺣﻘﻴﻘﺖ‪.‬‬
‫در ﻋﺮﻓﺎن ﺣﻠﻘﻪ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺮام رﻧﺪي‪ ،‬ﻧﻪ واﻗﻌﻴﺖ ﻓﺪاي ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺷﺪه و ﻧﻪ‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻓﺪاي واﻗﻌﻴﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎﻧﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬رﻧﺪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در واﻗﻌﻴﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻲﮔﺮدد و ﺑﺮﻋﻜﺲ؛ ﻳﺎ ﺑﻪﻋﺒﺎرﺗﻲ ﻫﻢ ﻗﺎدر ﺑﻪ دﻳﺪن واﻗﻌﻴﺖ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻢ ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺎرك دﻧﻴﺎ ﺷﺪن‪ ،‬ﭘﻨﺎه ﺑﺮدن ﺑﻪ‬
‫ﻏﺎر‪ ،‬رﻳﺎﺿﺖ و ﺳﺨﺘﻲ دادن ﺑﻪ ﺟﺴﻢ و‪ ...‬در رﻧﺪي ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪67‬‬ ‫"!ن آ )‪(
$%‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻠﻲ ﻋﺮﻓﺎن‬

‫»ﻋﺮﻓﺎن« ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ روي ﭘﻠﻪي ﻋﺸﻖ‪ ،‬رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﺷﺮاق‪،‬‬
‫روﺷﻦﺑﻴﻨﻲ و درك ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻫﺴﺘﻲ و ﺑﻪﻃﻮر ﻗﻄﻊ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪاي از دﻧﻴﺎي‬
‫ﻋﻘﻞ و ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻤﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻴﻨﻨـﺪ ﺧﻴﺎل ﻏﻴـﺮ در ﺧـﻮاب‬ ‫آنﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻋﻘﻞ ﺑﻴﻨﻨـﺪ‬
‫ﻫـﺮﮔﺰ ﻧﺮﺳﺪ ﺑﻪ ﻧـﻮر ﻣﻬـﺘـﺎب‬ ‫ﻋﻘﻞ ار ﭼـﻪ ﭼﺮاغ ﺑﺮﻓـﺮوزد‬
‫)ﺷﺎه ﻧﻌﻤﺖاﷲ وﻟﻲ(‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ و ﺑﻪاﺧﺘﺼﺎر دﻧﻴﺎي ﻋﺮﻓﺎن داراي ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت و ﺗﻌﺎرﻳﻒ زﻳﺮ‬
‫اﺳﺖ‪) .‬در ﻛﺘﺎب ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪاي ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ وﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد(‪.‬‬
‫‪ .1‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ دﻧﻴﺎي ﻋﺮﻓﺎن‪ ،‬دﻧﻴﺎي ﻋﺸﻖ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﻓﺎﻗﺪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻓﻦ و‬
‫روش و ﺗﻜﻨﻴﻚ‪ ،‬ﭘﻨﺪ و ﻧﺼﻴﺤﺖ و اﺳﺘﺪﻻل‪ ،‬ﺳﻌﻲ و ﻛﻮﺷﺶ و‪ ...‬ﺑﻮده و دﻧﻴﺎي‬
‫ﺑﻲاﺑﺰاري اﺳﺖ؛ ﭼﻪ اﺑﺰارﻫﺎي اﺻﻠﻲ و ﭼﻪ اﺑﺰارﻫﺎي واﺳﻄﻪاي‪.‬‬
‫‪ .2‬دﻧﻴﺎي ﻋﺮﻓﺎن دﻧﻴﺎي ﻣﺎوراي ﺗﻜﻠﻴﻒ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﻋﺸﻖ دﻧﻴﺎي اﻧﺠﺎم‬
‫وﻇﻴﻔﻪ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺮاي رﻓﻊ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ؛ دﻧﻴﺎي ﻋﺎﺷﻖ ﺑﻪ دور از‬
‫ﺣﺴﺎب و ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻋﻘﻼﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮدا ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺸﺮ اﻧﺪر آﻳﺪ زن و ﻣﺮد‬
‫و ز ﺑﻴﻢ ﺣﺴـﺎب رويﻫـﺎ ﮔـﺮدد زرد‬
‫ﻣﻦ ﺣ‪‬ﺴﻦ ﺗﻮ را ﺑﻪ ﻛﻒ ﻧﻬﻢ ﭘﻴﺶ روم‬
‫ﮔﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﺣﺴـﺎب ﻣﻦ از اﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد‬
‫)اﺑﻮﺳﻌﻴﺪ اﺑﻮ اﻟﺨﻴﺮ(‬
‫‪ .3‬دﻧﻴﺎي ﻋﺮﻓﺎن ﻣﺎوراي ﻣﺰد و ﭘﺎداش اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﻋﺎﺷﻖ ﺑﻪ ﻃﻤﻊ ﻣﺰد و‬
‫ﭘﺎداش ﺑﻪ ﻋﺸﻖ ﻧﺮﺳﻴﺪه ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ اداﻣﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎﻳﻲ‬
‫دﻧﺒﺎل ﻛﻨﺪ ﻛﻪ درآن ﺻﻮرت دﻧﻴﺎي او ﻧﻴﺰ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ دﻧﻴﺎي ﻋﻘﻼﻧﻲ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻛﺎن ﺟﻬﺎن ﻋﺎﺷﻘـﺎن اﺳـﺖ ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﻣـﺎوراي ﻧـﺎر و ﻧـﻮر اﺳـﺖ‬
‫) ﻋﻄﺎر(‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪68‬‬

‫ﻣﺎ زدوﺳﺖ ﻏﻴﺮاز دوﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺼﺪي ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ‬

‫ﺣـﻮر و ﺟـﻨـﺖ اي زاﻫـﺪ‪ ،‬ﺑـﺮ ﺗـﻮ ﺑـﺎد ارزاﻧﻲ‬
‫)ﺷﻴﺦ ﺑﻬﺎﻳﻲ(‬
‫‪ .4‬دﻧﻴﺎي ﻋﺮﻓﺎن دﻧﻴﺎي ﺗﺮس و ﺣﺰن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫دﻧﻴﺎي ﻋﺮﻓﺎن دﻧﻴﺎي ﻋﺸﻖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﺧﺪا و در دل ﻋﺎﺷﻖ او‪ ،‬ﺗﺮس و‬
‫ﻧﺎاﻣﻴﺪي و ﻏﻢ وﻏﺼﻪ و‪ ...‬راﻫﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫»اﻻ اِنّ اوﻟﻴﺎء‪ ‬اﷲ ﻻ ﺧﻮف‪ ‬ﻋﻠﻴﻬﻢ و ﻻ ﻫﻢ ‪‬ﻳﺤﺰﻧﻮن« )ﻳﻮﻧﺲ‪(62:‬‬
‫»آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ دوﺳﺘﺎن ﺧﺪا ﺗﺮس ﻧﺪارﻧﺪ و ﻏﻤﮕﻴﻦ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪«.‬‬
‫‪ .5‬دﻧﻴﺎي ﻋﺮﻓﺎن دﻧﻴﺎي ﻏﻢ و اﻧﺪوه و ﺣﺰن‪ ،‬ﻳﺎس و ﻧﺎاﻣﻴﺪي‪ ،‬اﺿﻄﺮاب‪،‬‬
‫اﺣﺴﺎس ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﻪﻃﻮرﻛﻠﻲ اﻳﻦ دﺳﺘﻪ از ﺟﻨﻮد ﺷﻴﻄﺎن ﺑﻪ آن راه‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﻏﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻋﺎرف وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻏﻢ ﺟﺪاﻳﻲ از ﺧﺪا و دور اﻓﺘﺎدن‬
‫از اﺻﻞ ﺧﻮﻳﺶ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺸﻨﻮ اﻳﻦ ﻧﻲ ﭼﻮن ﺣﻜﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ وز ﺟـﺪاﻳـﻲﻫـﺎ ﺷﻜـﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫)ﻣﻮﻻﻧﺎ(‬
‫‪ .6‬ﻋﺮﻓﺎن ﻣﻮﺟﺐ اﻳﺠﺎد وﺣﺪت اﺟﺰا و ارﺗﺒﺎط »ﺟﺰء« و »ﻛﻞ« اﺳﺖ؛ زﻳﺮا‬
‫ﻛﻞ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ دارد ﻛﻪ ﺟﺰء از آن ﺑﻲﺧﺒﺮ اﺳﺖ و ﺑﺎ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻛﻞ‪،‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮان آن ﭘﻴﺎمﻫﺎ را درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮد؛ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻳﻚ ﺳﻠﻮل‪ ،‬ﻓﺎﻗﺪ آﻣﺎل و آرزو‬
‫اﺳﺖ اﻣﺎ وﺣﺪت ﺻﺪ ﺗﺮﻳﻠﻴﻮن ﺳﻠﻮل‪ ،‬ﻛﻞ را ﺗﺸﻜﻴﻞ داده و اﻳﻦ ﻛﻞ ﭼﻴﺰي را‬
‫ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ اﺟﺰا از آن ﺑﻲﺧﺒﺮﻧﺪ‪ .‬ﻛﻞ‪ ،‬آﻣﺎل و آرزو دارد و اﻫﺪاﻓﻲ را دﻧﺒﺎل‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﻠﻮل ﺣﺘﻲ ﻣﻌﻨﻲ آرزو را ﻫﻢ ﻧﻤﻲداﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .7‬ﻋﺮﻓﺎن‪ ،‬ﺿﺪ ﺿﺮﺑﻪ ﺷﺪن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺎرف در راه رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻋﺸﻖ ﺧﻮد ﺑﺎ ﻫﺮ ﺗﻠﻨﮕﺮ و ﺿﺮﺑﻪاي دﭼﺎر وﻗﻔﻪ و‬
‫ﺳﻜﻮن ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬او در ﻣﺴﻴﺮ ﻋﺸﻖ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ را ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻓﺮاد ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ از‬
‫آن ﺑﻲﺑﻬﺮهاﻧﺪ‪ .‬او در اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ زورق وﺟﻮدي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛﺸﺘﻲ‬
‫‪69‬‬ ‫"!ن آ )‪(
$%‬‬

‫اﻗﻴﺎﻧﻮسﭘﻴﻤﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻣﻮاج ﺳﻬﻤﮕﻴﻦ اﻗﻴﺎﻧﻮس زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻪ‬

‫ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻓﺮاد ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺑﺎ اوﻟﻴﻦ ﻣﻮﺟﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ‬
‫اﻗﻴﺎﻧﻮس ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬واژﮔﻮن ﺷﺪه و ﺗﺨﺘﻪ ﭘﺎرهﻫﺎي وﺟﻮد آنﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ‬
‫ﺳﻤﺘﻲ ﭘﺮﺗﺎب ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .8‬ﻋﺮﻓﺎن‪ ،‬درك ﻛﻤﺎل اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﻧﻴﺎي ﻋﺮﻓﺎن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي آﮔﺎﻫﻲﻫﺎﻳﻲ را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻌﺪي اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .9‬از آنﺟﺎ ﻛﻪ ﻋﺮﻓﺎن‪ ،‬دﻧﻴﺎي ﻋﺸﻖ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ در آن اﻧﺤﺼﺎرﻃﻠﺒﻲ ﺟﺎﻳﻲ‬
‫ﻧﺪارد و دﻧﻴﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻤﻪي اﻧﺴﺎنﻫﺎ را در ﺧﻮد ﺟﺎي دﻫﺪ و‬
‫ﻫﻤﮕﻲ آنﻫﺎ را ﻣﺸﻤﻮل ﻋﺸﻖ اﻟﻬﻲ ﺑﺪاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .10‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﻋﺸﻖ ﻋﻤﻞ اﺳﺖ ﻧﻪ ﺣﺮف و ﻧﻮﺷﺘﻪ و‪ ،...‬ﭘﺲ ﻋﺮﻓﺎن‪،‬‬
‫دﻧﻴﺎي ﻋﻤﻞ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻠﻤﻮس ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .11‬دﻧﻴﺎي ﻋﺮﻓﺎن ﺣﺮﻛﺖ از ﻇﺎﻫﺮ ﺑﻪ ﺑﺎﻃﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ ﻋﺮﻓﺎن ﻧﻈﺮي و ﻋﻤﻠﻲ‬

‫ﻋﺮﻓﺎن ﺑﻪ دو ﺑﺨﺶ ﻧﻈﺮي و ﻋﻤﻠﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺴﻴﻢ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺑﺨﺶ ﻧﻈﺮي ﻛﻪ آن را ﻣﻲﺗﻮان روي ﭘﻠﻪي ﻋﻘﻞ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار داد‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻪ روي ﭘﻠﻪي ﻋﺸﻖ ﻗﺮار دارد و در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻧﻤﻲﺗﻮان از‬
‫ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ اﺑﺰاري اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﻋﺮﻓﺎن ﻋﻤﻠﻲ ﺑﻪﻃﻮر ﻗﻄﻊ ﺑﺎﻳﺪ روي ﭘﻠﻪي ﻋﺸﻖ‬
‫ﺻﻮرت ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻋﺮﻓﺎن ﻋﻤﻠﻲ‪ ،‬دﻧﻴﺎي ﺑﻲاﺑﺰاري ﺑﻮده و ﺑﺎ ﺗﻜﻨﻴﻚ و ﻓﻦ و‬
‫داﻧﺶ‪ ...‬ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺼﻮل ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺮﻓﺎن ﻧﻈﺮي ﺑﻪدﻟﻴﻞ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺤﺘﺎج ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺿﻴﺢ و روﺷﻦﮔﺮي اﺳﺖ؛‬
‫ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ ﺧﻮد را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮده و ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﺪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪﻛﺠﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺒﺮد؟‬
‫ﻟﺬا در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﺠﺒﻮر اﺳﺖ از اداي ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت‪ ،‬اﺳﺘﺪﻻل‪ ،‬ﻣﻨﻄﻖ و‪ ...‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪70‬‬

‫ﻛﻪ ﻫﻤﻪي اﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ دﻧﻴﺎي ﻋﻘﻞ اﺳﺖ‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﻋﺮﻓﺎن ﻧﻈﺮي روي‬
‫ﭘﻠﻪي ﻋﻘﻞ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ و ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ دﻧﻴﺎي اﺑﺰار اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻋﺮﻓﺎن‬

‫ﻋﺮﻓﺎن ﻋﻤﻠﻲ‬

‫ﭘﻠﻪي ﻋﺸﻖ‬
‫ﻋﺮﻓﺎن ﻧﻈﺮي‬ ‫)دﻧﻴﺎي ﺑﻲاﺑﺰاري(‬

‫ﭘﻠﻪي ﻋﻘﻞ‬
‫)دﻧﻴﺎي اﺑﺰار(‬

‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ؛ اﻧﺴﺎن ﻫﻤﻮاره دو ﭘﻠﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻮد دارد‪ :‬ﭘﻠﻪي‬
‫ﻋﻘﻞ و ﭘﻠﻪي ﻋﺸﻖ‪ .‬ﭘﻠﻪي ﻋﻘﻞ دﻧﻴﺎي اﺑﺰار‪ ،‬ﻓﻦ و روش و ﺗﻜﻨﻴﻚ‪ ،‬ﭘﻨﺪ و‬
‫ﻧﺼﻴﺤﺖ‪ ،‬دﻟﻴﻞ و ﺑﺮﻫﺎن و اﺳﺘﺪﻻل‪ ،‬ﺳﻌﻲ و ﻛﻮﺷﺶ و ﺗﻼش‪ ... ،‬و ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ‬
‫ﺣﻴﻄﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪاﺻﻄﻼح آن را »دﻧﻴﺎياﺑﺰار« ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﻢ و ﭘﻠﻪي ﻋﺸﻖ ﻛﻪ‬
‫دﻧﻴﺎي وﺟﺪ و ذوق و ﺷﻮق‪ ،‬ﺣﻴﺮت و ﺗﻌﺠﺐ‪ ،‬ﺟﺬﺑﻪ و از ﺧﻮد ﺑﻲﺧﻮد ﺷﺪن‪،‬‬
‫اﻳﺜﺎر و ﻣﺤﺒﺖ و‪ ...‬اﺳﺖ و ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﭼﺎر ﭼﻮﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ آن را ﺑﻪاﺻﻄﻼح‬
‫»دﻧﻴﺎي ﺑﻲاﺑﺰاري« ﻧﺎمﮔﺬاري ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺣﺮف‪ ،‬ﻗﺼﻪ‪ ،‬ﻛﺘﺎب و‪ ....‬در اﻳﻦ وادي‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﭘﻠﻪي ﻋﻘﻞ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻪ ﻓﻬﻢ ﭘﻠﻪي ﻋﺸﻖ ﺑﻮده و ﻛﻠﻴﻪي ادراﻛﺎت‬
‫اﻧﺴﺎن از ﻃﺮﻳﻖ آن ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد و از آنﺟﺎ ﻛﻪ ﻛﻠﻴﻪي ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮيﻫﺎ روي‬
‫ﭘﻠﻪي ﻋﻘﻞ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺪون ﭘﻠﻪي ﻋﻘﻞ‪ ،‬ﻛﻤﺎﻟﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦﺻﻮرت ﭘﻠﻪي ﻋﻘﻞ و ﭘﻠﻪي ﻋﺸﻖ ﻻزم و ﻣﻠﺰوم ﻳﻜﺪﻳﮕﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪71‬‬ ‫"!ن آ )‪(
$%‬‬

‫ﻋﺎﻗﻞ ﻋﺎﺷﻖ ﻣﻲﺷﻮد و ﻋﺎﺷﻖ‪ ،‬ﻋﺎﻗﻞ‪ .‬ﻋﺸﻖ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻴﻦ ﻋﻘﻞ ﺟﺰء و ﻋﻘﻞ ﻛﻞ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻘﻞ ﺟﺰء ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻘﻞ ﻛﻞ ﭘﻲ ﺑﺮد ﻣﮕﺮ اﻳﻦﻛﻪ‬
‫روي »ﭘﻞ ﻋﺸﻖ« اﻳﺴﺘﺎد‪.‬‬

‫ﻋﺎﻗﻞ‬ ‫ﻋﺎﺷﻖ‬ ‫ﻋﺎﻗﻞ‬

‫)ﻋﻘﻞ ﺟﺰء(‬ ‫)ﭘﻞ(‬ ‫)ﻋﻘﻞ ﻛﻞ(‬

‫*****‬
‫***‬
‫*‬
 ‫ﻓﺼﻞ دوم‬

‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‬

‫ﺟﺎنﻫﺎ در اﺻﻞ ﺧﻮد ﻋﻴﺴﻲ د‪‬ﻣﻨﺪ ﻳﻚ زﻣﺎن زﺧﻤﻨﺪ و ﮔﺎﻫﻲ ﻣﺮﻫﻤﻨﺪ‬

‫ﮔﺮ ﺣﺠﺎب از ﺟﺎنﻫﺎ ﺑـﺮﺧﺎﺳﺘـﻲ ﮔﻔﺖ ﻫﺮ ﺟﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺴﻴـﺢ آﺳـﺎﺳﺘـﻲ‬
‫)ﻣﻮﻟﻮي‪ ،‬ﻣﺜﻨﻮي‪ ،‬دﻓﺘﺮ اول(‬
‫‪........................‬‬ ‫‪........................‬‬
‫ﭘﺲﺑﻪﺻﻮرت آدﻣـﻲ ﻓـﺮع ﺟـﻬﺎن وز ﺻﻔـﺖ اﺻﻞ ﺟﻬﺎن‪ ،‬اﻳﻦرا ﺑﺪان‬
‫ﻇﺎﻫﺮش را ﭘﺸـﻪاي آرد ﺑـﻪ ﭼﺮخ ﺑﺎﻃﻨﺶ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﻔـﺖ ﭼـﺮخ‬
‫)دﻓﺘﺮ ﭼﻬﺎرم(‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ درﻣﺎن ﻣﻜﻤﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺎﻫﻴﺘﻲ ﻛﺎﻣﻼً ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ دارد و‬
‫ﺷﺎﺧﻪاي از »ﻋﺮﻓﺎن ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ )ﺣﻠﻘﻪ(« ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ رﺷﺘﻪ ﺑﺎ ﻗﺪﻣﺘﻲ‬
‫ﺳﻲﺳﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ ادراﻛﺎت ﺷﻬﻮدي اﺳﺘﻮار ﺑﻮده‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻧﮕﺎرﻧﺪه )ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ‬
‫ﻃﺎﻫﺮي( ﺑﻨﻴﺎنﮔﺬاري ﺷﺪه و اﺻﻮل آن ﺑﺎ ﻋﺮﻓﺎن اﻳﺮان ﺑﻪﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻨﻄﺒﻖ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﺎﺧﻪي درﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‬
‫‪73‬‬ ‫!ادر‬

‫)ﺷﺒﻜﻪي آﮔﺎﻫﻲ و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ‪ -‬ﺷﻌﻮر اﻟﻬﻲ( ﻣﺘﺼﻞ‬

‫ﺷﺪه و ﻣﻮرد ﻛﺎوش )اِﺳﻜﻦ( ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﺿﻤﻦ اراﺋﻪي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ از ﻧﺤﻮهي‬
‫اﺗﺼﺎل ﺧﻮد‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ دﻳﺪن رﻧﮓﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻮرﻫﺎ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺣﺮﻛﺖ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻧﻮﻋﻲ‬
‫اﻧﺮژي در ﺑﺪن و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﻃﺮﻳﻖ ﮔﺮم ﺷﺪن‪ ،‬درد ﮔﺮﻓﺘﻦ‪ ،‬ﺗﻴﺮﻛﺸﻴﺪن‪،‬‬
‫ﺿﺮﺑﺎن زدن‪ ،‬ﺗﺸﻨﺞ وﻏﻴﺮه‪ ،‬اﻋﻀﺎي ﻣﻌﻴﻮب و ﺗﻨﺶ دار ﺑﺪن او ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه و‬
‫ﺑﻪاﺻﻄﻼح اِﺳﻜﻦ و ﺑﺎ ﺣﺬف ﻋﻼﻳﻢ‪ ،‬روﻧﺪ درﻣﺎن آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر از ﻛﺎوش)اِﺳﻜﻦ(‪ ،‬زﻳﺮ ذره ﺑﻴﻦ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ وﺟﻮد ﺑﻴﻤﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ‬
‫دراﻳﻦﺻﻮرت ﺳﺎﺑﻘﻪي ﺑﻴﻤﺎري ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﻓﻌﻠﻲ ﺑﻴﻤﺎر آﺷﻜﺎر ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫اﻓﺘﺎدن ﭘﺮوﻧﺪهي ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻴﺮونرﻳﺰي آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪﺟﺴﻢ‪ ،‬روان‪ ،‬ذﻫﻦ و ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎي وﺟﻮدي ﺑﻴﻤﺎر ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺻﺒﺮ‬
‫و ﺣﻮﺻﻠﻪ اﺟﺎزه داده ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﻴﺮونرﻳﺰيﻫﺎ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻳﺎﺑﺪ و درﻣﺎن اﺳﺎﺳﻲ رخ دﻫﺪ‪.‬‬
‫• ﻧﻜﺘﻪي ﻣﻬﻢ‪ :‬ﺑﻴﺮونرﻳﺰي‪ ،‬رو آﻣﺪن ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ و ﺑﻴﺮون رﻳﺨﺘﻦ‬
‫آنﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﺑﻘﻪي ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺣﺘﻲ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ دوران ﺟﻨﻴﻨﻲ‪،‬‬
‫ﻃﻔﻮﻟﻴﺖ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﻛﻨﻮﻧﻲ آﺷﻜﺎر و ﻳﺎ ﻧﻬﺎن ﻓﺮد ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺮسﻫﺎي‬
‫ﻧﻬﻔﺘﻪ‪ ،‬ﮔﺮهﻫﺎ و ﺗﻨﺶﻫﺎي رواﻧﻲ‪ ،‬ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻧﻲﻫﺎي ذﻫﻨﻲ و‪. ....‬‬
‫اﺳﻜﻦ ﺑﻪﺻﻮرﺗﻲ ﻫﻤﻪﺟﺎﻧﺒﻪ روي ﺟﺴﻢ‪ ،‬روان و ذﻫﻦ ﻓﺮد اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در اﺳﻜﻦ‪ ،‬ﮔﺎه ﻋﻼﻳﻤﻲ ﺑﺮوز ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ آﻣﺎدﮔﻲﻫﺎي ﺑﺪن را ﺑﺮاي اﺑﺘﻼ ﺑﻪ‬
‫ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎﻳﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻً در آﻳﻨﺪه ﺑﺮوز ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺮوز ﻟﺮزش ﺷﺎﻳﺪ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ آﻣﺎدﮔﻲ ﻓﺮد ﺑﺮاي اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﭘﺎرﻛﻴﻨﺴﻮن‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ درد در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻗﻠﺐ و ﻳﺎ ﺿﺮﺑﺎن ﻏﻴﺮﻋﺎدي ﻛﻪ ﻓﺮد در اﻳﻦ ﻣﻮرد‬
‫ﺳﺎﺑﻘﻪاي ﻧﺪاﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ وﺟﻮد ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ در ﻧﺎﺣﻴﻪي ﻗﻠﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪدﻧﺒﺎل‬
‫اﺳﻜﻦ رﻓﻊ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺷﻴﻮهي ﻧﮕﺮش‪ ،‬ﺑﺮاي درﻣﺎن اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻫﻤﻪي اﺟﺰاي وﺟﻮدي او‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﻛﻞ وﺟﻮد ﺑﻴﻤﺎر ﺑﻪﻃﻮرﻫﻢ زﻣﺎن در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪74‬‬

‫ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد ﺗﺎ ﺑﺎ ﺻﻼﺣﺪﻳﺪ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رﻓﻊ اﺧﺘﻼل در‬

‫اﺟﺰاي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎي ﻻزم ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺒﻜﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻓﺮد ﻣﺮاﺣﻞ درﻣﺎن‬
‫را ﻃﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﺎم ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ از آنﺟﺎ ﺑﺮ روي اﻳﻦ ﺷﺎﺧﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ از‬
‫دﻳﺪﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم »ﻓﺮاﻛﻞﻧﮕﺮي« ﻧﺎﺷﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻜﺘﺐ درﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي درﻣﺎن ﻫﻤﻪي اﻧﻮاع ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫و درﻣﺎﻧﮕﺮ اﺟﺎزه ﻧﺪارد ﻛﻪ ﻧﻮﻋﻲ از ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ را ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﻋﻼج ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮا درﻣﺎن‬
‫ﺗﻮﺳﻂ »ﺷﺒﻜﻪ« ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﻧﻪ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ؛ ﻟﺬا ﺑﺮاي ﺷﻌﻮر و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي‬
‫ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﻫﺮ ﻧﻮع اﺻﻼح و رﻓﻊ ﻫﺮ اﺧﺘﻼﻟﻲ در ﺑﺪن ﺑﻪآﺳﺎﻧﻲ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺮد و ﻳﺎ ﺷﻌﻮر ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺟﻬﺎن‬ ‫ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي ﻫﻮش‪ِ ،‬‬
‫ﻫﺴﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ آن آﮔﺎﻫﻲ ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﻳﻜﻲ از ﺳﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﻣﻮﺟﻮد در‬
‫ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﻓﻮق ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪ :‬ﻣﺎده‪ ،‬اﻧﺮژي و آﮔﺎﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ آﮔﺎﻫﻲ ﻧﻪ ﻣﺎده اﺳﺖ و ﻧﻪ اﻧﺮژي؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑ‪‬ﻌﺪ زﻣﺎن و ﻣﻜﺎن‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﺮ آن ﺣﺎﻛﻢ ﻧﺒﻮده و درﻣﺎن ﺑﻪ ﻛﻤﻚ اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ از راه دور و ﻧﺰدﻳﻚ‬
‫اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ آﮔﺎﻫﻲ‪ ،‬ﻓﺎﻗﺪ ﻛﻤﻴﺖ ﺑﻮده و ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ‬
‫ذﻛﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﺎ اﻳﺠﺎد اﻧﮕﻴﺰشﻫﺎﻳﻲ در ﺑﺪن ﺑﻴﻤﺎر‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪي اﺛﺮ آن آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ درﻣﺎﻧﮕﺮ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﺑﺎﺑﺖ ﻗﺪرت آن‪ ،‬ﭼﻴﺰي را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻧﺴﺒﺖ دﻫﺪ‪.‬‬
‫• ﻧﻜﺘﻪي ﻣﻬﻢ در اﻳﻦ ﻣﻜﺘﺐ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﺧﻴﻠﻲ از روشﻫﺎ )ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ درﻣﺎﻧﻲ(‪ ،‬درﻣﺎن ﺗﻮﺳﻂ درﻣﺎﻧﮕﺮ اﻧﺠﺎم ﻧﺸﺪه‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ از ﻃﺮﻳﻖ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ‬
‫ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد و درﻣﺎﻧﮕﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻘﺶ ﻳﻚ راﺑﻂ را ﺑﺎزي‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﻠﻘﻪاي ﺑﻪﻧﺎم »ﺣﻠﻘﻪي وﺣﺪت« ﻛﻪ ﺣﻠﻘﻪاي ﺑﺴﻴﺎر ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ و ﻓﻴﺾ رﺣﻤﺖﻋﺎم اﻟﻬﻲ در آنﺟﺎري ﺷﻮد و درﻣﺎن ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺷﺮط‬
‫اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮاي ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺣﻀﻮر ﺑﻲﻃﺮﻓﺎﻧﻪ ﻓﺮد در اﻳﻦ ﺣﻠﻘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻪﺻﻮرت ﻳﻚ »ﺷﺎﻫﺪ و ﻧﻈﺎرهﮔﺮ« در اﻳﻦ ﺣﻠﻘﻪ ﺷﺮﻛﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬داﺷﺘﻦ‬
‫‪75‬‬ ‫!ادر‬

‫اﻳﻤﺎنواﻋﺘﻘﺎد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺣﻀﻮر در ﺣﻠﻘﻪ ﺑﻪﻫﻴﭻوﺟﻪ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻓﻮق ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ درﻣﺎن ﺑﻪ اﻧﺮژي و ﻣﻬﺎرت ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﺑﺴﺘﮕﻲ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ داﺷﺘﻦ اﺳﺘﻌﺪاد‪ ،‬ﻗﺪرت و اﻧﺮژي ﺧﺎﺻﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻮﺷﻲ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺮﺗﺮ‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ و رﻫﺒﺮي ﻣﻲﺷﻮد و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻓﺮدي ﺗﺄﺛﻴﺮي در اﻧﺠﺎم درﻣﺎن‬
‫ﻧﺪارد؛ در ﻧﺘﻴﺠﻪ درﻣﺎﻧﮕﺮ ﻧﻴﺰ دﭼﺎر ﻫﻴﭻ ﻧﻮع ﻋﺎرﺿﻪاي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺴﺘﮕﻲ و ﺗﺤﻠﻴﻞ‬
‫ﺟﺴﻤﻲ ﻧﺸﺪه و ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﺟﺒﺮان اﻧﺮژي از ﻃﺒﻴﻌﺖ و ﻏﻴﺮه را ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬در‬
‫ﺿﻤﻦ‪ ،‬وﺟﻮد ﻻﻳﻪي ﻣﺤﺎﻓﻆ‪ ،‬درﻣﺎﻧﮕﺮ را از ﺧﻄﺮ »ﺗﺸﻌﺸﻊ ﺷﻌﻮر ﻣﻌﻴﻮب ﺳﻠﻮﻟﻲ« و‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت ﻣﻨﻔﻲ ﺑﻴﻤﺎر و ﻣﻮﺟﻮدات ﻏﻴﺮاُرﮔﺎﻧﻴﻚ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫درﻣﺎن ﺑﺮاي ﺑﻴﻤﺎر ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﻣﺘﺤﻮل ﻛﺮدن او‬
‫ﺑﻪﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬زﻳﺮا در اﻳﻦ ﻣﻜﺘﺐ ﺷﻔﺎي ﺟﺴﻢ ﺑﺪون ﺗﺤﻮﻻت ﻣﺜﺒﺖ‬
‫دروﻧﻲ‪ ،‬ﻓﺎﻗﺪ ارزشﻫﺎي ﻻزم اﺳﺖ و اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻤﺎر ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ‬
‫او را ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻌﻲ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺟﻠﺐ ﻛﺮده و زﻣﻴﻨﻪي اﻳﺠﺎد ﺗﺤﻮﻻت دروﻧﻲ را ﺑﺮاي او‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﻗﻴﺎ ﺑﺪه ﺟﺎﻣﻲ‪ ،‬زان ﺷﺮاب روﺣﺎﻧﻲ‬
‫ﺗﺎ دﻣﻲ ﺑﻴﺎﺳﺎﻳﻢ‪ ،‬زﻳﻦ ﺣﺠﺎب ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ‬
‫)ﺷﻴﺦ ﺑﻬﺎﻳﻲ(‬
‫• ﻧﻜﺘﻪي ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻬﻢ‪ :‬ﺳﻦ‪ ،‬ﺟﻨﺴﻴﺖ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺗﺤﺼﻴﻼت‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت‪،‬‬
‫ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ و ﺗﺠﺎرب ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ و ﻓﻜﺮي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪاد و ﻟﻴﺎﻗﺖﻫﺎي ﻓﺮدي و‪...‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺤﻮه و ﻧﻮع ﺗﻐﺬﻳﻪ‪ ،‬ورزش‪ ،‬رﻳﺎﺿﺖ و‪ ...‬ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮي در ﻛﺎر ﺑﺎ‬
‫ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ اﺗﺼﺎل و ﺑﺮﺧـﻮرداري از ﻣـﺪد آن‪،‬‬
‫ﻓﻴﺾ و رﺣﻤﺖﻋﺎم اﻟﻬﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﺪون اﺳﺘﺜﻨﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺎل ﻫﻤﮕﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻴﺎ ﻛﻪ دوش ﺑﻪ ﻣﺴﺘﻲ‪ ،‬ﺳﺮوش ﻋﺎﻟﻢ ﻏﻴﺐ‬
‫ﻧـﻮﻳـﺪ داد ﻛﻪ ﻋﺎم اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻴﺾ رﺣﻤـﺖ او‬
‫)ﺣﺎﻓﻆ(‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪76‬‬

‫در اﻳﻦ ﻣﻜﺘﺐ ﻓﺮد از ﺗﻤﺎم ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲﻫﺎ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻓﺮدي ﻛﺎﻣﻼً ﺧﻠﻊ ﺳﻼح‬
‫ﺷﺪه و ﺑﺪون داﺷﺘﻦ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ وﺳﻴﻠﻪ و روﺷﻲ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ آن را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻧﺴﺒﺖ‬
‫دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻔﻮﻳﺾ اﺗﺼﺎل و ﻻﻳﻪي ﻣﺤﺎﻓﻆ‪ ،‬اﻗﺪام ﺑﻪ درﻣﺎﻧﮕﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ و در اﻳﻦ‬
‫راﺳﺘﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي درﻣﺎن و درﻣﺎﻧﮕﺮي از ﻫﻴﭻ ﻧﻮع ﺗﻤﺮﻛﺰ‪ ،‬ﺗﺼﻮر و ﺗﺨﻴﻞ‪ ،‬ذﻛﺮ و‬
‫ﻣﺎﻧﺘﺮا‪ ،‬ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺳﻤﺒﻞ‪ ،‬ﻧﻤﺎد و ﻃﻠﺴﻢ‪ ،‬ﺗﻠﻘﻴﻦ و روشﻫﺎي ﺧﻮد ﻫﻴﭙﻨﻮﺗﻴﺰم و‪...‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺑﻴﻨﺶ‪ ،‬اﻋﺘﻘﺎد ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از‬
‫ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪيﻫﺎي ﻣﻌﻨﻮي ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﻮان درﻣﺎﻧﮕﺮي ﻳﻜﻲ‬
‫ازآنﻫﺎﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ اﺗﺼﺎل ﻣﻲﺗﻮان در ﺷﻨﺎﺧﺖ ﮔﻨﺞﻫﺎي دروﻧﻲ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري‬
‫ﻧﻤﻮد‪ ،‬و ﺑﻪ روﺷﻦﺑﻴﻨﻲ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي روﺷﻦ دﻳﺪن و اﺷﺮاق اﺳﺖ و‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ درك و ﻓﻬﻢ روﺷﻦ از ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ زﻣﻴﻨﻪي ارﺗﻘﺎء‬
‫روحﻓﺮدي و روحﺟﻤﻌﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﻮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫اﻋﺘﻼي اﻧﺴﺎن ﺷﺪه و از درد و رﻧﺞ او ﺑﻜﺎﻫﺪ؛ زﻳﺮا درد و ﺑﻴﻤﺎري ﺷﺎﻳﺴﺘﻪي اﻧﺴﺎن‪،‬‬
‫ﻫﻤﺎن اﺷﺮف ﻣﺨﻠﻮﻗﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي ﺧﻠﻖ او ﺑﻪ ﺧﻮد ﺗﺒﺮﻳﻚ ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺖ و‬
‫ﺗﻼش ﺑﺮاي رﻫﺎﻳﻲ از درد‪ ،‬رﻧﺞ‪ ،‬ﺧﻔﺖ و ﺧﻮاري‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺎرﻣﺎﻳﻲ )ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ‬
‫ﻣﻨﻔﻲ( ﺑﺮاي او ﺑﻪوﺟﻮد ﻧﻤﻲآورد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻬﺎر آن‪ ،‬ﺟﺰﻳﻲ از رﺳﺎﻟﺖ اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺰ‬
‫ﻫﺴﺖ؛ ﺑﻪﺧﺼﻮص اﻳﻦﻛﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﺮﺧﻲ از دردﻫﺎ و ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺎﺷﻲ از‬
‫ﻧﺤﻮهي زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻃﺮز ﻓﻜﺮ و ﺑﻴﻨﺶﻫﺎي ﻏﻠﻂ و از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮ دور اﻓﺘﺎدن اﻧﺴﺎن‬
‫از رﺣﻤﺎﻧﻴﺖ اﻟﻬﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻜﺘﺐ‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي رﺣﻤﺖﻋﺎم اوﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺪون ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪي از آن‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻛﺎري ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻓﺮد ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪،‬‬
‫ﻟﺬا در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻓﺮد ﺑﻪﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺧﻠﻊ ﺳﻼح ﺷﺪه و ﺑﻪﻫﻴﭻﻋﻨﻮان ﻛﺎري اﻧﺠﺎم‬
‫ﻧﻤﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم درﻣﺎن را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻨﺘﺴﺐ ﻛﻨﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬در‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ اداي ذﻛﺮ و ﻣﺎﻧﺘﺮا‪ ،‬ﺗﺨﻴﻞ و ﺗﺼﻮر و ﺗﺠﺴﻢ‪ ،‬ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺳﻤﺒﻞ و‬
‫‪77‬‬ ‫!ادر‬

‫اﺷﻜﺎل ﻧﻤﺎدﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻠﻘﻴﻦ و روشﻫﺎي ﺧﻮد ﻫﻴﭙﻨﻮﺗﻴﺰم و‪ ...‬ﻧﻴﺎزي ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﺛﺒﺎت اﻳﻦ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎده اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﻫﻤﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺪون اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از اﻳﻦ روشﻫﺎ ﻧﻴﺰ درﻣﺎن ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﻗﺎﺑﻞ‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﺑﻪ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت‪ ،‬اداﻫﺎ‪ ،‬ﺟﻤﻼت‪،‬‬
‫ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻛﻠﻲ و ﺟﺰﻳﻲ و ﻳﺎ ﺑﺎ اﻋﻼم اﻳﻦﻛﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺑﻨﺪ از اﺻﻮل ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‬
‫را ﻗﺒﻮل ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﻮد اﻳﺠﺎد ﺷﺎﺧﻪ و روش ﻛﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺎ ﺑﺮداﺷﺘﻦ و ﺣﺬف‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒﻫﺎي آﻧﺎن و ﻳﺎ ﻛﻢ ﻛﺮدن اﻟﺤﺎﻗﺎت آنﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ‬
‫ﻛﻤﺎﻛﺎن ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﻐﻴﻴﺮات وارد ﺷﺪه‪ ،‬اﺻﻞ ﻣﻮﺿﻮع‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ روش آﺷﻜﺎرﺳﺎزي ﺷﻴﻮهي‬
‫ﻣﺘﻘﻠﺒﻴﻦ و ﺑﺪﻋﺖﮔﺰاران و اﻓﺮاد ﻓﺮﺻﺖﻃﻠﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﺪﻳﻮن‬
‫ﺑﺎﻗﻲﻣﺎﻧﺪه و ﻋﻤﻞ آنﻫﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺧﻴﺎﻧﺖ در اﻣﺎﻧﺖ ﻫﻤﻮاره ﭼﻬﺮهي زﺷﺖ ﺧﻮد‬
‫را ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﺪ داد )ﺻﺮفﻧﻈﺮ از ﻋﻮاﻗﺐ آﺳﻤﺎﻧﻲ(‪.‬‬
‫در ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ و ﺑﻴﻤﺎر ﻓﻘﻂ ﺑﺎ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‬
‫و ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪن در ﻣﻘﺎﺑﻞ آن‪ ،‬از رﺣﻤﺖﻋﺎم اﻟﻬﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪه و ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻧﺠﺎم‬
‫درﻣﺎن ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻧﻘﺶ ﺷﺎﻫﺪ را ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ز ﻣﻲ ﺑﻨﻴﻮش و دل‪ ،‬در ﺷﺎﻫﺪي ﺑﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺣ‪‬ﺴـﻨـﺶ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪي زﻳﻮر ﻧﺒﺎﺷﺪ‬
‫)ﺣﺎﻓﻆ(‬
‫آنﭼﻪ را ﻛﻪ اﻧﺴﺎن در اﻳﻦ ﺣﻠﻘﻪﻫﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورد؛ روزي آﺳﻤﺎﻧﻲ ﻣﺤﺴﻮب‬
‫ﺷﺪه و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از آن ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻫﻢ اﻧﻔﺎق ﻛﻨﺪ )و ﻣِﻤﺎ ر‪‬ز‪‬ﻗﻨﺎﻫ‪‬ﻢ ﻳﻨﻔِﻘﻮ‪‬ن(‪.‬‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ در ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬در واﻗﻊ ﻣﺴﻴﺮي ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ ﻃﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺎ‬
‫ﻣﺴﺎﻳﻠﻲ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ زﺑﺎن ﺧﺎص ﺧﻮد را دارد ﻛﻪ در ﺗﺌﻮري ﻣﻄﺮح و در‬
‫ﻋﻤﻞ اﺛﺒﺎت ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪78‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪي ﻧﻬﺎﻳﻲ اﻳﻦﻛﻪ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﻫﺪف ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ وﺳﻴﻠﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻛﻤﻚ آن ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﻨﺎﺳﻲ ﻧﺎﻳﻞ ﺷﻮﻳﻢ و ﻫﺪف اﺻﻠﻲ‪ ،‬رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻛﻤﺎل و‬
‫اﻳﺠﺎد ﺗﺤﻮﻻت ﻓﺮدي اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻧﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺳﻨﺠﺶ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﻗﺎﺑﻞ رؤﻳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺎ ﻓﻘﻂ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ اﺛﺮات آن را در ﺑﺪن ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪه و ﮔﺰارش دﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻓﺮد درﺣﺎﻟﺖ اﺗﺼﺎل‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺷﺎﻫﺪ و ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻮده ﺗﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﺑﺮ‬
‫روي وﺟﻮد او ﭼﻪ ﻛﺎري اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ و در اﻳﻦﺻﻮرت ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﻣﺪاﺧﻠﻪاي در‬
‫اﻧﺠﺎم ﻛﺎر اﺳﻜﻦ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻛﺴﻲ ﻛﻪ زﺧﻢ ﻣﻌﺪه دارد‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮد را ﻓﻘﻂ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻌﺪهي ﺧﻮد ﻣﻌﻄﻮف ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ زﻳﺮا ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎري او روان ﺗﻨﻲ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﺻﻼﺣﺪﻳﺪ ﺷﻌﻮر و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ از روان ﻓﺮد‪ ،‬اﺳﻜﻦ را ﺷﺮوع ﻛﻨﺪ ﭘﺲ‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻋﻤﺎلﻧﻈﺮ و ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻛﺮده و ﺣﻮاس ﺧﻮد را ﻓﻘﻂ ﺑﻪ درد و ﻋﻀﻮ دردﻣﻨﺪ‬
‫ﻣﻌﻄﻮف ﻛﺮد‪ .‬از اﻳﻦ رﻫﮕﺬر اﺗﻔﺎق ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﻪ آن را »ﺣﺬفِ ﻣﻦ« ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﻢ‬
‫ﻛﻪ در ﻃﻲ آن ﻓﺮد ﻣﻮﻓﻖ ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﺧﻮد را ﻛﻨﺎر ﮔﺬارده و از ﻣﻈﺎﻫﺮ »ﻣﻦ و‬
‫ﻣﻨﻴﺖ« ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﻴﺮد و اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻤﺮﻳﻨﻲ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻣﻦ‪ ،‬زﻳﺮا‬
‫ﻣﺎ ﻋﺎدت ﻧﻜﺮدهاﻳﻢ ﻛﻪ درﻛﺎرﻫﺎ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻧﻜﻨﻴﻢ و ﻓﻘﻂ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن از‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻛﺎﻣﻞ از ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي و اﻳﻦﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﻳﻦ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎ را‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺗﺨﺼﺺﻫﺎي ﻓﺮدي‪ ،‬ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎ و ﻏﻴﺮه را ﻛﻨﺎر ﮔﺬارده و ﻓﻘﻂ‬
‫»ﻧﺎﻇﺮ و ﺷﺎﻫﺪ« اﻧﺠﺎم اﻣﻮر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ‪.‬‬

‫ﻓﺮاﻛﻞﻧﮕﺮي‬
‫ﻓﺮاﻛﻞﻧﮕﺮي ﻧﮕﺮﺷﻲ اﺳﺖ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻞ ﻧﮕﺮ ﺑﻮده و دﻳﺪﮔﺎﻫﻲ‬
‫ﻛﺎﻣﻼً ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن اﻧﺴﺎن ﺑﻪ وﺳﻌﺖ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻪ‬
‫ﻓﻘﻂ ﻣﺸﺘﻲ ﮔﻮﺷﺖ و ﭘﻮﺳﺖ و اﺳﺘﺨﻮان‪.‬‬
‫‪79‬‬ ‫!ادر‬

‫ﺟﻬﺎن اﻧﺴﺎن ﺷـﺪ و اﻧﺴﺎن ﺟﻬـﺎﻧـﻲ‬

‫از اﻳـﻦ ﭘـﺎﻛﻴﺰهﺗـﺮ ﻧﺒـﻮد ﺑﻴـﺎﻧــﻲ‬
‫)ﺷﻴﺦ ﻣﺤﻤﻮدﺷﺒﺴﺘﺮي(‬
‫و ﻳﺎ‪:‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﻪﺻﻮرت‪ ،‬ﻋـﺎﻟـﻢ اﺻﻐـﺮ ﺗـﻮﻳﻲ‬
‫ﭘﺲ ﺑﻪ ﻣﻌﻨـﻲ‪ ،‬ﻋـﺎﻟـﻢ اﻛﺒﺮ ﺗـﻮﻳـﻲ‬
‫)ﻣﻮﻻﻧﺎ(‬
‫در اﻳﻦ دﻳـﺪﮔـﺎه‪ ،‬اﻧـﺴﺎن ﻣـﺘـﺸﻜﻞ اﺳﺖ از ﻛﺎﻟﺒﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻛﺎﻟﺒﺪ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻟﺒﺪ رواﻧﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻟﺒﺪ ذﻫﻨﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻟﺒﺪ اﺧﺘﺮي و ﻛﺎﻟﺒﺪﻫﺎي دﻳﮕﺮ و‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﺒﺪلﻫﺎي اﻧﺮژي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻛﻪ ﺑﻪاﺻﻄﻼح ﺑﻪ آنﻫﺎ »ﭼﺎﻛﺮا« ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و‬
‫ﻧﻴﺰ ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي اﻧﺮژي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي ﻣﺤﺪود و ﻣﺴﺪود ﭼﻬﺎردهﮔﺎﻧﻪ‬
‫در ﺑﺪن ﻛﻪ در ﻃﺐ ﺳﻮزﻧﻲ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺮژي در‬
‫اﻃﺮاف ﺑﺪن ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺣﻮزهي ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ‪ ،‬ﺣﻮزهي ﺑﻴﻮﭘﻼﺳﻤﺎ و ﻧﻴﺰ اﺟﺰاﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺷﻌﻮر ﺳﻠﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ و ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ اﺟﺰاي ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ دﻳﮕﺮ‪.‬‬
‫در ﺑﻴﻨﺶ ﻓﺮاﻛﻞﻧﮕﺮي‪ ،‬ﻫﺮ ﺳﻠﻮﻟﻲ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻠﻮلﻫﺎ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد؛ ﺟﺴﻢ‪ ،‬روان‪ ،‬ذﻫﻦ و ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎﻟﺒﺪﻫﺎي وﺟﻮدي اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬
‫در ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ و ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺻﺪﻣﻪ دﻳﺪن ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ اﺟﺰا‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﻟﻄﻤﻪ دﻳﺪن ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺼﻮﻳﺮي از اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﻴﻤﺎري و ﺑﺨﺶ ﻣﻌﻴﻮب‬
‫وﺟﻮد او ﻛﺎري ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ .‬درﻣﺎن ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺑﻮده اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻫﺮ ﻣﻜﺘﺐ و ﺷﻴﻮهي ﻓﻜﺮي ﻓﻘﻂ از ﻳﻚ زاوﻳﻪي ﺧﺎص ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻧﮕﺎه ﻛﺮده و‬
‫از آن زاوﻳﻪ‪ ،‬ﻧﻘﺎﻳﺺ را ﻣﻮرد ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻗﺮار داده و ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن ﺑﻴﻤﺎري و درﻣﺎن‬
‫را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻃﺐ راﻳﺞ اﻧﺴﺎن را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﻣﺎﺷﻴﻦ داﻧﺴﺘﻪ‬
‫وﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻛﺎﻟﺒﺪ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﮔﻮﺷﺖ‪ ،‬ﭘﻮﺳﺖ و اﺳﺘﺨﻮان ﺗﻮﺟﻪ دارد؛‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪80‬‬

‫ﻫﻮﻣﻴﻮﭘﺎﺗﻲ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺷﻌﻮر ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﻲﭘﺮدازد؛ »ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲدرﻣﺎﻧﻲ« ﺣﻮزهي‬

‫ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ و»ﺳﺎﻳﻤﺘﻴﻚﺗﺮاﭘﻲ« ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ را ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار داده اﺳﺖ و‬
‫ﻧﮕﺮشﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از زاوﻳﻪاي ﺧﺎص ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻧﮕﺎه ﻛﺮده‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳﻔﻲ ﻳﻚ‬
‫ﺑ‪‬ﻌﺪي از او اراﺋﻪ ﻛﺮده و اﻧﺴﺎن را ﻓﻘﻂ از ﻳﻚ ﺟﻬﺖ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار دادهاﻧﺪ‪.‬‬
‫از اﻳﻦ رو داﺳﺘﺎن اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﺟﺮاي ﻓﻴﻠﻲ در ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﺟﻨﺎب ﻣﻮﻻﻧﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫در آن ﻧﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻋﺪهاي در ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﻓﻴﻠﻲ را ﻟﻤﺲ ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﭘﺎي‬
‫ﻓﻴﻞ را ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺖ ﻓﻴﻞ ﻳﻚ ﺳﺘﻮن اﺳﺖ و آنﻛﺲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﺸﺖ ﻓﻴﻞ دﺳﺖ‬
‫ﻛﺸﻴﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ ﻓﻴﻞ ﻳﻚ ﺗﺨﺖ اﺳﺖ و ﻓﺮدي ﻛﻪ ﮔﻮﺷﺶ را ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺖ ﻓﻴﻞ‬
‫ﻳﻚ ﺑﺎدﺑﺰن اﺳﺖ و ﺗﺎ آﺧﺮ‪.‬‬
‫ﻣﺎﺟﺮاي اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﺪﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ؛ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﮔﻮﺷﺖ‪ ،‬ﭘﻮﺳﺖ و اﺳﺘﺨﻮان را‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎري را ﻓﻘﻂ ﻧﺘﻴﺠﻪي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺪ اﻳﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎ ﻣﻲداﻧﺪ و‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺷﻌﻮر ﺳﻠﻮﻟﻲ را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﻣﻲﭘﻨﺪارد ﺑﻴﻤﺎري زﻣﺎﻧﻲ ﺣﺎدث ﻣﻲﺷﻮد‬
‫ﻛﻪ ﺷﻌﻮر ﺳﻠﻮل ﻣﺨﺘﻞ ﺷﻮد‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭼﺎﻛﺮا ﺳﺮ و ﻛﺎر دارد‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‬
‫ﺑﻴﻤﺎري زﻣﺎﻧﻲ رخ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﻌﺎدل ﭼﺎﻛﺮاﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺧﻮرده ﺑﺎﺷﺪ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮ ﻃﺐ ﺳﻮزﻧﻲ واﻗﻒ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎري زﻣﺎﻧﻲ ﭘﻴﺶ‬
‫ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﺗﻌﺎدل اﻧﺮژي در ﻫﺮﻳﻚ از ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي ﭼﻬﺎرده ﮔﺎﻧﻪ ﺑﺮﻫﻢ ﺧﻮرده و ﻳﺎ‬
‫ﻣﺴﺪود ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ﺑﻴﻤﺎري در ﺳﺎﻳﻤﺘﻴﻚ ﺗﺮاﭘﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻫﻢ ﺧﻮردن ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‬
‫ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ ﺑﺪن‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ درﻣﺎﻧﮕﺮﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻴﻤﺎري را ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮﻫﻢ‬
‫ﺧﻮردن ﺣﻮزهي ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ ﺑﺪن ﻣﻲداﻧﻨﺪ و آنﻫﺎ ﻛﻪ ﻫﺎﻟﻪ را ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار دادهاﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻴﻤﺎري را در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﻨﺪ و ﻓﻘﻂ در ﺟﻬﺖ اﺻﻼح ﻫﺎﻟﻪﻫﺎ ﺑﺮﻣﻲآﻳﻨﺪ و‪....‬‬
‫اﻣﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺟﺎﻣﻊ و ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻴﻤﺎري ﭼﻴﺴﺖ و ﭼﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻠﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي‬
‫آن اراﺋﻪ داد؟‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﻈﺮﻳﻪي ﻓﺮاﻛﻞﻧﮕﺮي‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺑﻴﻤﺎري ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪81‬‬ ‫!ادر‬

‫وﺟﻮد ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﺧﺘﻼل‪ ،‬اﻧﺴﺪاد‪ ،‬ﺻﺪﻣﻪ و ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل در ﻫﺮﻳﻚ از‬

‫ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ اﺟﺰاي ﺗﺸﻜﻴﻞدﻫﻨﺪهي وﺟﻮد اﻧﺴﺎن‪.‬‬
‫درﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻓﺮاﻛﻞﻧﮕﺮي را از ﺑﻴﻤﺎري ﻗﺒﻮل ﻛﺮده و ﺑﻪﻛﺎر‬
‫ﺑﺒﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﻴﻤﺎري ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺴﺎن ﻛﺎري ﻣﺤﺎل و ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ از‬
‫دﻻﻳﻞ ﺗﻌﺪد ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي درﻣﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﺟﺮاﻳﻲ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ درﻣﺎﻧﮕﺮ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﻜﺎن ﻳﻚ ﺷﺎﺧﻪ را ﺑﻪ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد و‬
‫ﺗﺨﺼﺼﻲﺗﺮي ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﺸﺨﻴﺺ‪ ،‬آﺳﺎنﺗﺮ و دﻗﻴﻖﺗﺮ ﺻﻮرت ﺑﮕﻴﺮد؛‬
‫وﻟﻲ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺗﺸﺨﻴﺺﻫﺎ ﻏﻠﻂ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎر ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻔﻲ ﻛﻪ در ﻓﺮاﻛﻞﻧﮕﺮي از ﺑﻴﻤﺎري‬
‫اراﺋﻪ ﺷﺪ‪ ،‬دﻧﺒﺎل ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻧﻮع ﺑﻴﻤﺎري و ﺑﻬﺒﻮد آن‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﻼف ﻫﻤﻪي‬
‫رﺷﺘﻪﻫﺎ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮد اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد و درﻣﺎﻧﮕﺮ در اﻧﺠﺎم آن ﻧﻘﺶ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪهاي ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻞ از وﺟﻮد ﻋﻮاﻣﻞ اﻧﺴﺎﻧﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد و در‬
‫آن ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻋﻈﻴﻤﻲ ﻛﻪ ﻛﺎر ﻛﺎوش)اِﺳﻜﻦ( ﺑﺪن و ﺗﺸﺨﻴﺺ اﺟﺰاي ﻣﻌﻴﻮب و‬
‫رﻓﻊ آنﻫﺎ را ﺑﻪﻋﻬﺪه دارد‪ ،‬ﻧﻘﺶ اﺻﻠﻲ را اﻳﻔﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬اِﺳﻜﻦ ﻋﺒﺎرت‬
‫اﺳﺖ از زﻳﺮ ذره ﺑﻴﻦ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻫﻤﻪي وﺟﻮد اﻧﺴﺎن و ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪ‪،‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﺷﺎﻣﻞ ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ اﺟﺰاي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺖ‪ ،‬و اﻳﻦ ﻛﺎر ﺟﺰ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻳﻚ‬
‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻋﻈﻴﻢ و ﻣﺎﻓﻮق ﻫﻮش و ﺗﺨﺼ‪‬ﺺ و ﻋﻠﻢ اﻧﺴﺎن اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﺑﻪ دو دﻟﻴﻞ از ﻛﻠﻴﻪي ﺗﻮانﻫﺎي ﻓﺮدي ﺧﻠﻊ ﺳﻼح ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ (1‬در ﺟﻬﺖ اﺛﺒﺎت ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮري ﻛﻪ ﭘﺲ از اﻧﺠﺎم درﻣﺎن‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪﺟﺰ ﺷﻌﻮر اﻟﻬﻲ ﻫﻴﭻ ﭘﺪﻳﺪهي دﻳﮕﺮي در اﻧﺠﺎم درﻣﺎن‬
‫ﻧﻘﺸﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﭘﺲ از اﻳﻤﺎن و ﻳﻘﻴﻦ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن‪ ،‬ﺑﻪﺻﺎﺣﺐ‬
‫اﻳﻦ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ ﭘﻲ ﺑﺮده و ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ ﺧﺪاﺷﻨﺎﺳﻲ ﻋﻤﻠﻲ‬
‫ﻧﺎﻳﻞ ﺷﻮد‪ .‬زﻳﺮا‪:‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪82‬‬

‫آن ﻧـﻮر ﻛﻪ ﺧﻮاﻧﻴـﺶ ﺑﻪ ﻣﻬﺘﺎب‬ ‫روﺷﻦ ﺑﻨﮕـﺮ ﻛﻪ آﻓﺘـﺎب اﺳﺖ‬

‫)ﺷﺎه ﻧﻌﻤﺖاﷲ(‬

‫اﻳﻦ ﻣﺴﺖ ﺧﻮش ﺧﺮاب‪ ،‬درﻳﺎب‬ ‫ﻣﺴﺘﻴــﻢ وﺧـﺮاب‪ ،‬در ﺧﺮاﺑﺎت‬

‫ﻣـﻪ ﺑـﻨﮕـﺮ و آﻓﺘـﺎب درﻳـﺎب‬ ‫آﻳﻨـﻪ ﺑﻪ ﻧـﻮر اوﺳـﺖ روﺷـﻦ‬
‫)ﺷﺎه ﻧﻌﻤﺖاﷲ(‬
‫‪ (2‬ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪن و ﺧﻮد را ﺳﭙﺮدن و دﺳﺖ ﺑﺮداﺷﺘﻦ از ﺗﻼش و ﺗﻘﻼّ در ﻣﻮارد‬
‫ﻣﻌﻨﻮي و آﺳﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬در ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي رﺣﻤﺎﻧﻴﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﺳﻌﻲ ﺧﻮد ﻧﺘﻮان ﺑﺮد‪ ،‬ﭘﻲ ﺑﻪ ﮔﻮﻫﺮ ﻣﻘﺼﻮد‬

‫ﺧﻴـﺎل ﺑـﺎﺷـﺪ ﻛـﺎﻳﻦ ﻛـﺎر‪ ،‬ﺑﻲﺣﻮاﻟﻪ ﺑﺮآﻳﺪ‬
‫)ﺣﺎﻓﻆ(‬
‫در ﺿﻤﻦ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﻧﻴﺖ ﻛﺮدن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺎم ﺟﻬﺎن ﻧﻤﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺿﻤﻴﺮ ﻣﻨﻴـﺮ دوﺳـﺖ‬
‫اﻇﻬﺎر اﺣﺘﻴﺎج ﺧﻮد آﻧﺠﺎ‪ ،‬ﭼﻪ ﺣﺎﺟﺖ اﺳﺖ‬
‫)ﺣﺎﻓﻆ(‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ﻛﺎر آﺳﻤﺎﻧﻲ‪ :‬ﺗﺴﻠﻴﻢ‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ﻛﺎر زﻣﻴﻨﻲ‪ :‬ﺗﻼش و ﻣﺠﺎﻫﺪت‬
‫»ﻟَﻴﺲ‪ ‬ﻟﻼِﻧﺴﺎن اِﻻّ ﻣﺎ ﺳ‪‬ﻌﻲ« )ﻧﺠﻢ‪(39 :‬‬
‫»و‪ ‬ﺟﺎﻫ‪‬ﺪوا ﻓﻲ ﺳ‪‬ﺒﻴﻠﻪ‪) «....‬ﻣﺎﺋﺪه‪(35 :‬‬
‫»‪ ...‬و‪ ‬ﺟﺎﻫ‪‬ﺪوا ِﺑﺄَﻣﻮاﻟِﻜﻢ و اَﻧ ُﻔﺴِﻜﻢ ﻓﻲ ﺳ‪‬ﺒﻴﻞِ اﷲ‪) «....‬ﺗﻮﺑﻪ‪(41 :‬‬
‫ﭘﺲ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﺿﻤﻦ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن اﻣﻜﺎن درﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺧﺪاﺷﻨﺎﺳﻲ ﻋﻤﻠﻲ‬
‫ﻧﻴﺰ رﻫﻨﻤﻮن ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪﻋﻨﻮان وﺳﻴﻠﻪي ﻣﺆﺛﺮي در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫‪83‬‬ ‫!ادر‬

‫در اﻳﻦﺟﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ‪ ،‬ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ از ﻃﺮﻳﻖ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر‬

‫ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺶﺗﺮي ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺎدي اﺳﺖ‪ .‬در ﻋﺮﻓﺎن‬
‫ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ )ﺣﻠﻘﻪ(‪.‬‬

‫'ا‬

‫ﺷﺒﻜﻪ ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‬

‫درﻣﺎن‬

‫ﻓﺮاﻛﻞﻧﮕﺮ(‬

‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‬
‫)ﺷﻜﻞ ‪(13-‬‬

‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در )ﺷﻜﻞ‪ (13-‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي اﺗﺼﺎل زﻳﺎدي‬

‫ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺣﻠﻘﻪي ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﻓﻘﻂ ﻳﻜﻲ از‬
‫آنﻫﺎﺳﺖ‪] .‬ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪[.‬‬
‫ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ ﺷﻌﻮرﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺴﻬﻴﻼت ﺧﺎﺻﻲ را در اﺧﺘﻴﺎر‬
‫اﻧﺴﺎن ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در ﻋﺮﻓﺎن ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ)ﺣﻠﻘﻪ( ﺑﻪ ﻛﻤﻚ اﻳﻦ ﺣﻠﻘﻪﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮان‬
‫ﻣﺴﻴﺮ ﺧﻮدﺷﻨﺎﺳﻲ را ﻃﻲ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪84‬‬

‫اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎري و ﺗﺤﻮل‬

‫ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺒﺎرزهﻫﺎي اﻧﺴﺎن در ﻃﻮل ﺣﻴﺎت او‬
‫روي ﻛﺮهي ﺧﺎﻛﻲ ﺑﻮده و روﻳﺎي ﭘﻴﺮوزي ﺑﺮ آن‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ آرزوﻫﺎﻳﺶ‬
‫را ﺷﻜﻞ داده اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ در اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑﻮده ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﻴﻤﺎري وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻃﻌﻢ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ را ﭼﺸﻴﺪه و دﻣﻲ را ﺑﻪ آﺳﺎﻳﺶ ﺑﮕﺬراﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﻪراﺳﺘﻲ اﮔﺮ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻴﻤﺎري دﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﺮﻳﺒﺎن ﻧﺒﻮد‪ ،‬آﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻌﺎدت‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ و آراﻣﺶ ﺑﺮﺳﺪ؟‬
‫ﺑﺪونﺷﻚ ﺟﻮاب ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺆال ﻣﻬﻢ ﻣﻨﻔﻲ اﺳﺖ؛ ﭼﺮا ﻛﻪ ﺑﺎ اﻧﺪﻛﻲ دﻗﺖ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﭘﻲ ﺑﺮد‪ ،‬ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻊ رﺳﻴﺪن اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺳﻌﺎدت‪،‬‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ و آراﻣﺶ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎري ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ وﺟﻮد ﺧﻮد اوﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻢ ﭼﻮن‬
‫زﻫﺮي ﻋﻠﻴﻪ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﻫﻤﻮاره ﺑﻪﻛﺎر رﻓﺘﻪ و آﺳﺎﻳﺶ و آراﻣﺶ او را ﺑﻪ ﺑﺎد داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﺑﺪيﻫﺎ آﻧﭽﻪ ﮔﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻫﺴﺖ ﻗﺼﺪم ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ‬
‫زان ﻛﻪ زﻫﺮي ﻣﻦ ﻧﺪﻳﺪم در ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﭼﻮن ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ‬
‫‪........................‬‬ ‫‪........................‬‬
‫دﺷﻤﻦ ﺟﺎﻧﻢ ﻣﻨﻢ‪ ،‬اﻓﻐﺎن ﻣﻦ ﻫﻢ از ﺧﻮد اﺳـﺖ‬
‫ﻛﺰ ﺧﻮدي ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺨﻮاﻫﻢ ﻫﻤﭽﻮ ﻫﻴﺰم‪ ،‬ﺳﻮﺧﺘﻦ‬
‫)ﻣﻮﻻﻧﺎ (‬
‫و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻗﻮل ﺣﺎﻓﻆ‪:‬‬
‫ﺣﺠﺎب راه ﺗﻮﻳﻲ ﺣﺎﻓـﻆ‪ ،‬از ﻣﻴـﺎن ﺑﺮﺧﻴـﺰ‬
‫ﺧﻮﺷﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ راه‪ ،‬ﺑﻲﺣﺠﺎب رود‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬دﺷﻤﻦ اﺻﻠﻲ و ﺣﺠﺎب ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ اﻧﺴﺎن‪ ،‬وﺟﻮد ﺧﻮد اوﺳﺖ؛ و ﺑﺎ‬
‫ﺣﺬف و از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت او ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺣﻞ ﻧﺸﺪه‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﻣﻜﺎن‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ آن ﻧﻴﺰ ﻣﻲرﻓﺖ زﻳﺮا ﺑﻴﻤﺎري ﺧﻮد ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮي ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺑﻠﻨﺪ‬
‫ﭘﺮوازيﻫﺎ و ﺳﺮﻛﺸﻲﻫﺎي اﻧﺴﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﻫﻤﺎنﺟﺎه ﻃﻠﺒﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن‬
‫ﺧﻮد ﺷﻴﻔﺘﻪ را ﺑﻪ ورﻃﻪي ﻧﺎﺑﻮدي و ﻓﻼﻛﺖ ﻛﺸﺎﻧﻴﺪ‪.‬‬
‫‪85‬‬ ‫!ادر‬

‫ﮔﺮ ﺳـﺮ ﻓـﺮﻋـﻮن را‪ ،‬درد ﺑ‪‬ﺪي و ﺑـﻼ‬

‫ﻻف ﺧﺪاﻳﻲ ﻛﺠﺎ‪ ،‬در د‪‬ﻫ‪‬ﺪي آن ﻋ‪‬ﻨﻮد‬
‫)ﻣﻮﻻﻧﺎ(‬
‫در اﻳﻦﺻﻮرت ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻔﻬﻤﻴﻢ ﻛﻪ درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ راه ﻧﺠﺎت و‬
‫رﻫﺎﻳﻲ اﻧﺴﺎن ﺳﺮﮔﺸﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ و او ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﻓﺮاﺗﺮ از درﻣﺎن ﻧﻴﺎز دارد؛ ﻋﺎﻣﻠﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺤﻮل او ﺷﺪه و او را از دﺳﺖ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﻧﺠﺎت دﻫﺪ‪ ،‬ﺗﺤﻮﻟﻲ‬
‫ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻛﻤﺎل؛ و ﺑﺪون ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺤﻮﻟﻲ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﻫﻤﻮاره در ﻓﻼﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﺮ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺮد‪.‬‬
‫در راﺳﺘﺎي ﺗﺤﻘﻖ ﭼﻨﻴﻦ آرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎ ﻧﮕﺮﺷﻲ ﻧﻮ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن و ﻣﺸﻜﻼت او‬
‫ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ و ﻫﺮ راهﺣﻠﻲ را در ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻮل او ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ و ﭘﻲﮔﻴﺮي ﻗﺮار‬
‫داده و درﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ ﺧﺎرج از اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه‪ ،‬راهﺣﻞﻫﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﭼﻨﺪاﻧﻲ در اﻳﺠﺎد‬
‫ﺗﺤﻮﻟﻲ ﻣﺜﺒﺖ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬درﻣﺎن از دﻳﺪ اﻳﻦ ﻣﻜﺘﺐ‪ ،‬ﻓﻘﻂ وﺳﻴﻠﻪاي اﺳﺖ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺗﺤﻮل‬
‫در ﺑﻴﻤﺎر و درﻣﺎﻧﮕﺮ‪.‬‬
‫ﻣﻜﺘﺐ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ »ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ« ﺑﻪﻋﻨﻮان راﻫﻲ در ﺟﻬﺖ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاف‬
‫ﻣﺘﻌﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺿﻤﻦ ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ اﻣﺮ درﻣﺎن‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪي اﻳﺠﺎد ﺗﺤﻮل‬
‫ﻓﻜﺮي و ﺑﻴﻨﺸﻲ را ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﻴﻮهاي ﻛﻪ در ﺿﻤﻦ ِ درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎر‪،‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ او را ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺒﺪأ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﻳﻚ ﺷﻌﻮر ﻻﻳﺰال ﺟﻠﺐ ﻛﺮده ﺗﺎ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ‪،‬‬
‫زﻣﻴﻨﻪ ﺳﺎز اﻳﺠﺎد ﺗﺤﻮﻟﻲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﺑﺨﺶ ﺷﻮد و ﻣﺸﻜﻞ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻋﺪم آﺷﻨﺎﻳﻲ ﻋﻤﻠﻲ‬
‫ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻨﺒﻌﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ روﻧﺪي را ﺑﺮاي ﺑﻴﻤﺎر ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪهي‬
‫روﻧﺪ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ درﻣﺎن ﺧﻮد ﻛﻪ ﺑﺪون دﺧﺎﻟﺖ ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺎدي و ﻳﺎ ﻛﺎري‬
‫ﻛﻪ ﻣﻨﺘﺴﺐ و ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻬﺎرتﻫﺎ و ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ اﻧﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ؛ او ﺑﺘﻮاﻧﺪ‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪86‬‬

‫ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻗﺪرﺗﻲ ﻋﻈﻴﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ درك اﻳﻦ ﻣﻨﺒﻊ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‬
‫ﺑﺮﺳﺪ و ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻴﻨﺸﻲ ﻻزم و ﺗﺤﻮﻻت ﺑﻌﺪي ﺑﻪوﺟﻮد ﺑﻴﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در اﻳﻦ ﻣﻜﺘﺐ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺎﻳﺰ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ‪،‬‬
‫اﺻﺎﻟﺖ اﻳﻦ ﻧﮕﺮش ﺣﻔﻆ ﺷﺪه و ﻓﺮد را ﻓﻘﻂ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﻗﺮار‬
‫دﻫﺪ و از دﺧﺎﻟﺖ ﻫﻢ زﻣﺎن ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ درﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻴﺎه درﻣﺎﻧﻲ‪،‬‬
‫ﺣﺠﺎﻣﺖ‪ ،‬ﻣﺎﺳﺎژ درﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻫﻮﻣﻴﻮﭘﺎﺗﻲ و‪ ...‬ﻫﺮ روش ﻏﻴﺮﻣﺘﻌﺎرف درﻣﺎﻧﻲ دﻳﮕﺮ ﻛﻪ‬
‫ذﻫﻦ ﺑﻴﻤﺎر را از ﺷﻌﻮر اﻟﻬﻲ ﻣﻨﺤﺮف ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد داري ﻛﺮده ﺗﺎ ﺑﺮاي ﺑﻴﻤﺎر اﻳﺠﺎد‬
‫ﺳﺮدرﮔﻤﻲ ﻧﻜﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﻧﺸﻮد ﻛﻪ روﻧﺪ و ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﺗﻔﻜﺮي ﺑﻴﻤﺎر‪،‬‬
‫ﺑﺪون ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮي اداﻣﻪ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺟﻼل و ﻋﻈﻤﺖ ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر‬
‫ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ را ﻣﺨﺪوش ﻛﺮده و ﺑﻴﻤﺎر را از دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ آﮔﺎﻫﻲ ﻧﺎب و رﻫﺎﻳﻲ ﺑﺨﺶ‬
‫ﻣﺤﺮوم ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﺧﻮد ﻧﻴﺰ دﭼﺎر آﺷﻔﺘﮕﻲﻫﺎ و ﺑﻪ ﻫﻢ رﻳﺨﺘﮕﻲﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﻗﻲ ﺑﻴﺎ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﺎﺗﻒ ﻏﻴﺒﻢ ﺑﻪ ﻣﮋده ﮔﻔﺖ‬
‫ﺑﺎ درد ﺻﺒﺮ ﻛﻦ‪ ،‬ﻛﻪ دوا ﻣـﻲﻓـﺮﺳﺘـﻤﺖ‬
‫)ﺣﺎﻓﻆ(‬

‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﺑﺮﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺠﻮﻳﺰﻫﺎي‬

‫اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻴﻞ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻧﻤﺎﻳﻲ و اﻳﺠﺎد اﺧﺘﻼﻟﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ اﺗﺼﺎل‬
‫ﻣﻨﻈﻮر از اﺗﺼﺎل در ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮاري ﻧﻮﻋﻲ ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺗﻌﺮﻳﻒ‬
‫دﻗﻴﻘﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬زﻳﺮا در دﻧﻴﺎي ﺑﻲاﺑﺰاري اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ آﺛﺎر‬
‫آن را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار دﻫﻴﻢ و ﻧﻪ ﺧﻮد اﺗﺼﺎل را‪.‬‬
‫‪87‬‬ ‫!ادر‬

‫ﺑﺮﻗﺮاري اﺗﺼﺎل‬
‫• اﺻﻞ‪ :‬ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﻋﺮﻓﺎن ﻋﻤﻠﻲ ﻋﺮﻓﺎن ﺣﻠﻘﻪ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻳﺠﺎد اﺗﺼﺎل‬
‫ﺑﻪ ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﺷﺒﻜﻪ ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﺗﺼﺎﻻت‪ ،‬اﺻﻞ ﺟﺪاﻳﻲﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﻳﻦ ﺷﺎﺧﻪي ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻬﺖ‬
‫ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ ﻫﺮ ﻣﺒﺤﺚ در ﻋﺮﻓﺎن ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ »ﺣﻠﻘﻪ«ي‬
‫ﻣﺸﺨﺺ و »ﺣﻔﺎظ«ﻫﺎي ﺧﺎص آن ﺣﻠﻘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﺗﺼﺎل ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﻛﺎرﺑﺮان و‬
‫ﻣﺮﺑﻴﺎن اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﻔﻮﻳﻀﻲ ﺑﻮده و در ﻗﺒﺎل ﻣﻜﺘﻮب ﻧﻤﻮدن ﺳﻮﮔﻨﺪ‬
‫ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﺎن ﺗﻔﻮﻳﺾ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﻔﻮﻳﺾﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل و ﻫﺪاﻳﺖﻛﻨﻨﺪهي ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺮﻓﺎن ﺣﻠﻘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫• اﺻﻞ‪ :‬دو ﻧﻮع ﻛﻠﻲ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ وﺟﻮد دارد‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ :‬راه ﻓﺮدي )اُدﻋ‪‬ﻮﻧﻲ اﺳﺘﺠﺐ ﻟﻜﻢ‪-‬ﻏﺎﻓﺮ‪.(60 :‬‬
‫راه ﻓﺮدي راﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺗﻌﺮﻳﻔﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و در آن ﺷﺨﺺ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫واﺳﻄﻪي اﺷﺘﻴﺎق ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺪون ﻛﻤﻚ ﻣﻌﻠﻢ و راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ‬
‫ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ اﺗﺼﺎل ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺮﻗﺮاري اﻳﻦ اﺗﺼﺎل وﺟﻮد اﺷﺘﻴﺎق‬
‫زاﻳﺪ اﻟﻮﺻﻔﻲ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪) .‬ﺷﻜﻞ ‪ –14‬اﻟﻒ(‬

‫ﺣﺎﻓﻆ آن ﺳﺎﻋﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻈﻢ ﭘﺮﻳﺸﺎن ﻣﻲﻧﻮﺷﺖ‬

‫ﻃﺎﻳﺮ ﻓﻜﺮش ﺑﻪ دام اﺷﺘﻴــﺎق اﻓﺘـﺎده ﺑـﻮد‬
‫)ﺣﺎﻓﻆ(‬
‫ب‪ :‬راهﺟﻤﻌﻲ )و اﻋﺘَﺼﻤﻮا ﺑﺤ‪‬ﺒﻞ اﷲ ﺟﻤﻴﻌﺎً و ﻻ ﺗَﻔﺮّﻗﻮا‪ -‬آلﻋﻤﺮان‪ .(104:‬راه‬
‫ﺟﻤﻌﻲ راﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﻓﺮد ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﻣﺘﺼﻞﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬در ﺣﻠﻘﻪي‬
‫وﺣﺪت ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺣﻠﻘﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ )ﺷﻜﻞ‪14-‬ب( ﺳﻪ ﻋﻀﻮ دارد‪ :‬ﺷﻌﻮر‬
‫ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻓﺮد ﻣﺘﺼﻞﻛﻨﻨﺪه و ﻓﺮد ﻣﺘﺼﻞﺷﻮﻧﺪه‪ .‬ﺑﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺣﻠﻘﻪ‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫»ﻓﻴﺾاﻟﻬﻲ« در آن ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن اﻓﺘﺎده و اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪88‬‬

‫ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﭼﺎرﭼﻮب اﻳﻦ ﻋﺮﻓﺎن ﺗﺤﻘﻖ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ ﺣﻠﻘﻪﻫﺎ‪،‬‬
‫وﺟﻮد ﺳﻪ ﻋﻀﻮ ذﻛﺮ ﺷﺪه ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‪ ،‬در اﻳﻦﺻﻮرت ﻋﻀﻮ ﭼﻬﺎرم‪» ،‬اﷲ« ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻋﺮﻓﺎن ﺣﻠﻘﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي راه ﺟﻤﻌﻲ)اﻋﺘﺼﻤﻮا(‪ ،‬اﻳﺠﺎد اﺗﺼﺎل ﻛﺮده و ﻓﻴﺾ اﻟﻬﻲ‬
‫ﻧﻴﺰ در آنﺟﺎري ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﺸﻜﻴﻞ اﻳﻦ ﺣﻠﻘﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ )ﺷﻜﻞ– ‪ 14‬ب( اﺳﺖ‪:‬‬

‫اﷲ‬
‫اﷲ‬
‫ﺷﺒﻜﻪ ﺷﻌﻮرﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‬
‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي‬
‫>‬
‫ﻛﺎرﮔﺰاران‬ ‫اﺷﺘﻴﺎق<‬
‫>‬
‫ﺣﻠﻘﻪي وﺣﺪت‬
‫)ﺣﺒﻞاﷲ(‬ ‫اﻧﺴﺎن‬
‫ﺗﻮ‬ ‫ﻣﻦ‬ ‫اﺗﺼﺎل ادﻋﻮﻧﻲ‬

‫)ب(‬ ‫)اﻟﻒ(‬
‫)ﺷﻜﻞ‪(14-‬‬

‫در دﻧﻴﺎي ﻋﺮﻓﺎن ﺑﺎ ﺗﻌﺎﺑﻴﺮ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺮّات از ﺣﻠﻘﻪي وﺣﺪت ﻧﺎمﺑﺮده ﺷﺪه‬
‫و ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺳﻌﺪي در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﺣﻠﻘﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺳﻠﺴﻠﻪي ﻣﻮي دوﺳـﺖ‪ ،‬ﺣﻠﻘـﻪي دام ﺑـﻼﺳﺖ‬
‫ﻫﺮﻛﻪ دراﻳﻦ ﺣﻠﻘﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻓﺎرغ ازاﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮاﺳﺖ‬
‫‪89‬‬ ‫!ادر‬

‫او ﺿﻤﻦ ﺑﻴﺎن وﺟﻮد اﻳﻦ ﺣﻠﻘﻪ‪ ،‬اﺷﺎره دارد ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺣﻠﻘﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪي‬
‫ﻓﻴﺾ ﺟﺎري در آن ﻣﺤﺮوم ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ او ﺑﻪ روﺷﻨﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ‬
‫ﻓﺮد در وﺣﺪت ﺑﺎ ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮي ﻗﺮار ﻧﮕﻴﺮد‪ ،‬ﭼﻴﺰي را ﺑﻪ او ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﻛﻪ ﻣﺠﻤـﻮع ﻧﺒـﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻧﺮود‬
‫ﻳﺎر ﺑﺎ ﻳﺎر ﺳﻔـﺮ ﻛـﺮده‪ ،‬ﺑـﻪ ﺗﻨـﻬـﺎ ﻧـﺮود‬
‫)ﺳﻌﺪي(‬
‫و ﺣﺎﻓﻆ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ اﺷﺎره دارد ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﭘﺎي از اﻳﻦ داﻳﺮه ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﺣﻠﻘﻪي اﺗﺼﺎل اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻴﺮون ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺮﻛـﻪ را ﺑـﺎ ﺳـﺮ ﺳﺒﺰت‪ ،‬ﺳﺮ ﺳﻮدا ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﭘﺎي از اﻳﻦ داﻳـﺮه ﺑﻴـﺮون ﻧﻨﻬـﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻣﻮﻻﻧﺎ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﺗﺼﺎل اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮوده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻫﺴـﺖ رب اﻟﻨﺎس را ﺑﺎ ﺟﺎن ﻧﺎس‬ ‫اﺗﺼﺎﻟﻲ ﺑﻲﺗﻜﻠﻒ‪ ،‬ﺑـﻲﻗﻴـﺎس‬
‫اﺗﺼﺎﻟـﻲ ﻛـﻪ ﻧـﮕﻨﺠـﺪ در ﻛﻼم ﮔﻔﺘﻨـﺶ ﺗﻜﻠﻴـﻒ ﺑﺎﺷﺪ واﻟﺴﻼم‬
‫و ﺟﻨﺎب ﺣﺎﻓﻆ ﻧﻴﺰ اﺗﺼﺎل ﮔﺮﻓﺘﻦ را ﺑﻪ ﻧﻮﺷﻴﺪن ﻣﻲ از ﺟﺎم ﺳﺎﻗﻲ ﺗﺸﺒﻴﻪ‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ و آن را ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﺮاﻣﺖ و رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻛﻤﺎل ﻣﻲداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺮاﻣـﺖ ﻓـﺰاﻳـﺪ‪ ،‬ﻛـﻤـﺎل آورد‬ ‫ﺑﻴﺎ ﺳﺎﻗﻲ آن ﻣﻲ ﻛﻪ ﺣـﺎل آورد‬
‫وزﻳﻦ ﻫﺮ دو ﺑﻲﺣـﺎﺻﻞ اﻓﺘﺎدهام‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻦ ده ﻛﻪ ﺑﺲ ﺑﻴﺪل اﻓﺘﺎدهام‬
‫و ﺷﺎﻋﺮي دﻳﮕﺮ ﻣﻲاﻓﺰاﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺑﻴﺎ ﺳﺎﻗﻲ آنﺟـﺎم ﺻـﺎﻓﻲ ﺻﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ دل ﮔﺸـﺎﻳـﺪ در ﻣﻌـﺮﻓﺖ‬
‫ﺑـﺪه ﺗـﺎ ﺻــﻔـﺎ در درون آردم دﻣـﻲ از ﻛــﺪورت‪ ،‬ﺑـﺮون آردم‬
‫ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻦ در ﺣﻠﻘﻪي وﺣﺪت و ﺑﺮﻗﺮار ﺷﺪن اﺗﺼﺎل‪ ،‬ﻓﻴﺾ رﺣﻤﺖ او‬
‫ﺟﺎري ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻋﺮﻓﺎ اﻳﻦ اﺗﺼﺎل را ﺑﻪ ﻧﻮﺷﻴﺪن ﻣﻲﺗﺸﺒﻴﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ؛ ﻣﻲ از ﺧُﻢ‬
‫ﻣﻌﺮﻓﺖ او ﻛﻪ ﺿﻤﻦ ﺳﺮﺧﻮﺷﻲ روﺣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻋﻠﻢ و آﮔﺎﻫﻲ و ﻣﻌﺮﻓﺖ و ﻋﺸﻖ را ﺑﺮ ﺟﺎن‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﻲرﻳﺰد‪ .‬و اﻳﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ زﺑﺎن ﻋﺎرف »ﺳﺎﻗﻲ« ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪90‬‬

‫ﺳﺎﻗﻴـﺎ ﺑﺪه ﺟﺎﻣﻲ‪ ،‬زان ﺷﺮاب روﺣﺎﻧﻲ‬

‫ﺗﺎ دﻣﻲ ﺑﻴﺎﺳﺎﻳﻢ‪ ،‬زﻳﻦ ﺣﺠﺎب ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ‬
‫)ﺷﻴﺦ ﺑﻬﺎﻳﻲ(‬
‫ﺟﻨﺎب ﻣﻮﻻﻧﺎ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ اﺗﺼﺎل و ﻧﻮﺷﻴﺪن از ﺧُﻢ وﺣﺪت اﻟﻬﻲ و‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ آن ﺑﺎ ﺧُﻢ ﺑﺎدهي زﻣﻴﻨﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﺳﺮاﻳﺪ‪:‬‬
‫اي ﺳﺎﻗﻲ ﺟﺎن ﭘﺮ ﻛﻦ‪ ،‬آن ﺳﺎﻏﺮ ﭘﻴﺸﻴـﻦ را‬
‫آن راﻫــﺰن دل را‪ ،‬آن راﻫـﺒـﺮ دﻳـــﻦ را‬
‫زان ﻣـﻲ ﻛﻪ ز دل ﺧﻴـﺰد‪ ،‬ﺑﺎ روح درآﻣﻴـﺰد‬
‫ﻣﺨﻤﻮر ﻛﻨﺪ ﺟﻮﺷﺶ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﺸﻢ ﺧﺪا ﺑﻴـﻦ را‬
‫آن ﺑﺎده اﻧـﮕـﻮري ﻣـﺮ ا ‪‬ﻣـﺖ ﻋـﻴﺴــﻲ را‬
‫و اﻳـﻦ ﺑـﺎده ﻣﻨﺼﻮري ﻣـﺮ اﻣ‪‬ﺖ ﻳﺎﺳﻴـﻦ را‬
‫ﺧُﻢﻫﺎﺳﺖ از آن ﺑﺎده‪ ،‬ﺧُﻢﻫﺎﺳﺖ از اﻳﻦ ﺑﺎده‬
‫ﺗﺎ ﻧﺸﻜﻨﻲ آن ﺧُﻢ را‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﻧﭽﺸﻲ اﻳـﻦ را‬
‫آن ﺑﺎده ﺑﻪ ﺟﺰ ﻳﻚ د‪‬م‪ ،‬دل را ﻧﻜﻨـﺪ ﺑﻲﻏﻢ‬
‫ﻫﺮﮔﺰ َﻧﻜﺸﺪ ﻏﻢ را‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ َﻧـﻜﻨـﺪ ﻛﻴـﻦ را‬
‫ﻳﻚ ﻗﻄﺮه از اﻳﻦ ﺳﺎﻏﺮ‪ ،‬ﻛﺎر ﺗﻮ ﻛﻨﺪ ﭼﻮن زر‬
‫ﺟﺎﻧﻢ ﺑـﻪ ﻓـﺪا ﺑـﺎدا‪ ،‬اﻳـﻦ ﺳﺎﻏـﺮ زرﻳـﻦ را‬
‫و در ﺧﺎﺗﻤﻪ‪:‬‬
‫آه ﻛﻪ ﺳﺒﻮي ﺗﻦ ﻣﻦ‪ ،‬ﺧــــﺎﻟﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻣﻲﭼﻪ ﻣﻲاي‪ ،‬در ﻛﻒ آن ﺳﺎﻗﻲ اﺳـﺖ‬
‫ﭘﺲ ﺗﻮ ﺑﻴﺎ ﺳﺎﻗـــﻲ ﺟــﺎن‪ ،‬ﻣﻲ ﺑﺮﻳﺰ‬
‫ﻣﻲ ﺑــﻪ ﺳﺒــﻮي دل و ﺟﺎﻧـﻢ ﺑﺮﻳــﺰ‬
‫ﺧـﻢِ ﻣـﻌـﺮﻓـﺖ و ﻓـﻬـﻢ ﺧـﻮد‬
‫ﻣﻲ ز ُ‬
‫از ﺧ ِـﺮَد و وﺣـﺪت و آن ﻋﺸـﻖ ﺧـﻮد‬
‫)ﻃﺎﻫﺮي(‬
‫‪91‬‬ ‫!ادر‬

‫ﻓﻴﺾ ﺣﻠﻘﻪي وﺣﺪت از ﺑﺮﻛﺖ ﻧﺰدﻳﻜﻲ و وﺣﺪت ﺣﺪاﻗﻞ دو ﻧﻔﺮ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه‬
‫و ﻫﺮ ﻛﺠﺎ ﺣﺪاﻗﻞ دو ﻧﻔﺮ در ﺣﻠﻘﻪ ﺟﻤﻊ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﺳﻮم روحاﻟﻘﺪس و ﻋﻀﻮ‬
‫ﭼﻬﺎرم آن ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺮط ﺣﻀﻮر در ﺣﻠﻘﻪي وﺣﺪت »ﺷﺎﻫﺪ« ﺑﻮدن اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻫﺪ ﻛﺴﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻈﺎرهﮔﺮ و ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﻲ ﺑﺎﺷﺪ و در ﺣﻴﻦ ﻧﻈﺎره ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﻗﻀﺎوﺗﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬
‫و ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﺗﻔﺎﻗﻲ را در ﺣﻠﻘﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮده‪ ،‬زﻳﺮ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و در ﺣﻴﻦ‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه از ﺗﻌﺒﻴﺮ و ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺟﺪا ﺑﺎﺷﺪ )ﺗﻌﺒﻴﺮ و ﺗﻔﺴﻴﺮ ﭘﺲ از ﻣﺸﺎﻫﺪه(‪.‬‬
‫ﻫﻴﭻﻛﺲ ﺣﻖ ﻣﻌﺮﻓﻲ اﻳﻦ اﺗﺼﺎل را ﺑﺎ ﻧﺎم دﻳﮕﺮي ﻏﻴﺮاز ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر‬
‫ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ و ﻳﺎ ﺷﻌﻮر اﻟﻬﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﻓﺮﻳﺐ دﻳﮕﺮان ﻣﺤﺴﻮب ﺷﺪه و ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺳﻮق آنﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻏﻴﺮ از ﺧﺪا و اﻧﺤﺮاف آنﻫﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ )اﺻﻞ اﺟﺘﻨﺎب از‬
‫ﻣﻦ دون اﷲ( و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻫﺮ ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﻓﺮد اﺗﺨﺎذ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺪانوﺳﻴﻠﻪ ﺧﻮد را‬
‫ﻣﻄﺮح ﻛﺮده و ﻳﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ »ﻣﻨﻴ‪‬ﺖ« و ادﻋﺎي رﺟﺤﺎن و ﺑﺮﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬از اﻧﺤﺮاﻓﺎت ﺑﺎرز اﺳﺖ )اﺻﻞ اﺟﺘﻨﺎب از اَﻧَﺎ ﺧِﻴﺮٌ ﻣِﻨﻪ‪.(‬‬
‫از ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﻓﻮق ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬درﻣﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ اﻧﺠﺎم ﻧﺸﺪه‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ از ﻃﺮﻳﻖ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ‬
‫ﻓﻘﻂ ﻧﻘﺶ ﻋﻀﻮي را ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺣﻠﻘﻪاي ﺑﻪ ﻧﺎم ﺣﻠﻘﻪي وﺣﺪت‪ ،‬ﻛﻪ‬
‫ﺣﻠﻘﻪي ﻓﻴﺾ اﻟﻬﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬درﻣﺎن واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻧﺮژي و ﻣﻬﺎرت او ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻮﺷﻲ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺮﺗﺮ از ﻫﻮش اﻧﺴﺎن ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺳﺘﻌﺪاد و ﺗﻮان‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺗﺄﺛﻴﺮي در ﻧﺘﻴﺠﻪي ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﻧﺪارد‪ .‬در اﻳﻦﺻﻮرت ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ‬
‫ﻧﻴﺰ دﭼﺎر ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﻋﺎرﺿﻪي ﺟﺴﻤﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺴﺘﮕﻲ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺟﺴﻤﻲ ﻧﺸﺪه و‬
‫ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﺟﺒﺮان اﻧﺮژي از ﻃﺒﻴﻌﺖ و ﻏﻴﺮه را ﻧﻴﺰ ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺷﺮط ورود ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺣﻠﻘﻪ‪ ،‬ﺗﺴﻠﻴﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪي ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻮدن اﺳﺖ و ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ درﺑﺎرهي‬
‫آن ﺻﺤﺒﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪92‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ارﺗﺒﺎط اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺧﺪا‬

‫اﺻﻞ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن از ﺧﺪاوﻧﺪ درﺧﻮاﺳﺘﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ از ﺧﺪا درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﺎك ﻧﺴﺘﻌﻴﻦ ﻓﻘﻂ )ﻣﻄﻠﻖ( از ﺗﻮ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﺟﻮﻳﻴﻢ )ﻓﺎﺗﺤﻪ‪(5 :‬‬
‫ﻗُﻞ اﻧﱠﻤﺎ اَﻧﺎ ﺑ‪‬ﺸﺮٌ ﻣﺜﻠﻜﻢ ‪‬ﻳﻮﺣﻲ اِ َﻟﻲ‪ ‬اَﻧﱠﻤﺎ اِﻟﻬﻜﻢ اِﻟﻪ واﺣﺪ ﻓﺎﺳﺘﻘﻴﻤﻮا اِﻟﻴﻪ و‬
‫اﺳﺘﻐﻔﺮوه‪ ‬و وﻳﻞ ﻟﻠﻤﺸﺮﻛﻴﻦ‪) .‬ﻓﺼﻠﺖ‪(6 :‬‬
‫»ﺑﮕﻮ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﺸﺮي ﻫﺴﺘﻢ ﻣﺜﻞ ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ وﺣﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺧﺪاي ﺷﻤﺎ‬
‫ﺧﺪاﻳﻲ اﺳﺖ ﻳﮕﺎﻧﻪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﺳﻮي او ﺑﺮوﻳﺪ و از او اﺳﺘﻐﻔﺎر ﺑﻄﻠﺒﻴﺪ و‬
‫واي ﺑﺮ ﻣﺸﺮﻛﻴﻦ)ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ »ﻓﺎﺳﺘﻘﻴﻤﻮا اﻟﻴﻪ« را ﻧﻘﺾ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ(‪«.‬‬
‫اﻣﺎ درﺧﻮاﺳﺖ اﻧﺴﺎن ازﻃﺮﻳﻖ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي اﻟﻬﻲ و ﻳﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﻗﺮاردادي از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﭘﺎﺳﺦ داده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪:‬‬
‫ﺳﻞَ‬
‫و ﻣﺎ ﻛﺎن ﻟﺒ‪‬ﺸﺮٍ اََن ﻳﻜ ِّﻠ ‪‬ﻤﻪ‪ ‬اﷲُ اِﻻ و‪‬ﺣﻴﺎً اَو ﻣِﻦ ورآيء ﺣِﺠﺎبٍِ أو ﻳﺮ ِ‬
‫ر‪‬ﺳ‪‬ﻮﻻً َﻓﻴﻮﺣﻲ ِﺑﺎِذﻧِﻪ ﻣﺎﻳﺸﺎء )ﺷﻮري‪(51 :‬‬
‫»و ﻫﻴﭻ ﺑﺸﺮي را ﻧﺮﺳﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺎ او ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺟﺰ ﺑﻪ وﺣﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻳﺎ از‬
‫ﭘﺸﺖ ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻳﺎ رﺳﻮﻟﻲ ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺟﺎزهي او آنﭼﻪ را ﺑﺨﻮاﻫﺪ وﺣﻲ ﻛﻨﺪ‪«...‬‬
‫و ﻫﻴﭻ اﻧﺴﺎﻧﻲ از اﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪه ﻣﺴﺘﺜﻨﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﻧﺎم اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ‬
‫اﻃﻼق ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﻤﻮدار زﻳﺮ در ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﻮد ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﮔﺮ‬
‫ﻧﺎم اﻧﺴﺎن از روي ﻛﺴﻲ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬دﻳﮕﺮ در اﻳﻦ زﻣﺮه ﺗﻠﻘﻲ ﻧﺸﺪه و ﻛﻤﺎل‬
‫او از ﺻﻮرت اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮد و دﻳﮕﺮ در ﭼﺎر ﭼﻮب ﻛﻤﺎل و ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻛﻪ در‬
‫ﻣﻮرد اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺻﺪق ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻋﻨﻮان‬
‫ﻣﻮﺟﻮدي ﻏﻴﺮاز اﻧﺴﺎن ﺗﻠﻘﻲ ﺷﻮد؛ در ﻏﻴﺮاﻳﻦﺻﻮرت ﮔﺬﺷﺘﻪ از ﻧﻘﺾ آﻳﻪﻫﺎي‬
‫ﺷﺮﻳﻔﻪ ﻓﻮق‪ ،‬ﻋﺪاﻟﺖ اﻟﻬﻲ را ﻧﻴﺰ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﺑﺮاﺑﺮي ﻫﻤﻪي اﻧﺴﺎنﻫﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮﺳﺆال ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬
‫‪93‬‬ ‫!ادر‬

‫ﺧﺪا‬

‫ﻛﺎرﮔﺰاران‬
‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي اﻟﻬﻲ‪،‬ﺷﺒﻜﻪ ي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‬
‫اﻧﺴﺎن‬

‫در ﻣﺴﺎﻳﻞ آﺳﻤﺎﻧﻲ )ﻣﻌﻨﻮي(‪ ،‬ﺗﺴﻠﻴﻢ و در ﻣﺴﺎﻳﻞ زﻣﻴﻨﻲ )دﻧﻴﻮي( ﺗﻼش‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪهاي ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﻣﺴﺎﻳﻞ زﻣﻴﻨﻲ ﺧﻮد ﻧﻴﺰ ﺗﺎﺑﻊ ﺟﺒﺮ و اﺧﺘﻴﺎر‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﺟﺒﺮ ﻋﺎﻣﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻬﺎن دوﻗﻄﺒﻲ را ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮده و ﺑﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪي ﺣﺮﻛﺖ اﻧﺴﺎن ﻣﻌﻨﺎ داده اﺳﺖ‪ .‬در ﻏﻴﺮاﻳﻦﺻﻮرت‬
‫ﻫﻤﻪي اﺗﻔﺎﻗﺎت ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﺷﺪ و دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي و اﺧﺘﻴﺎر اﻧﺴﺎن ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻟﺬا ﺣﺮﻛﺖ اﻧﺴﺎن ﺑﻪﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻲﻣﻌﻨﻲ‬
‫ﺷﺪه و ﻓﻠﺴﻔﻪي ﺧﻠﻘﺖ اﻧﺴﺎن ﭘﻮچ و ﺑﻴﻬﻮده ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫درﻋﺮﻓﺎنﺣﻠﻘﻪ‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞاﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻛﻠﻴﻪيﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻓﺮدي‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ‬
‫و اﻗﻠﻴﻤﻲ‪ ،‬اﻣﻜﺎﻧﺎت و ﺗﻮانﻫﺎي ﻓﺮدي و‪ ...‬ﻧﻘﺸﻲ در اﻳﺠﺎد اﺗﺼﺎل و درﻳﺎﻓﺖﻫﺎي‬
‫ﻣﺎوراﻳﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻮارد زﻳﺮ ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮي در اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺒﻜﻪ و‬
‫درﻳﺎﻓﺖ آﮔﺎﻫﻲﻫﺎي آن ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪ -‬ﺟﻨﺴﻴﺖ‪ ،‬ﺳﻦ‪ ،‬ﻣﻠﻴﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪاد‪ ،‬ﺳﻮاد‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت‪ ،‬ﺗﻔﻜﺮات‪ ،‬اﻋﺘﻘﺎدات‪،‬‬
‫ﺗﺠﺎرب ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ‪ ،‬و‪...‬‬
‫‪ -‬رﻳﺎﺿﺖ‪ ،‬ورزش‪ ،‬ﻧﻮع ﺗﻐﺬﻳﻪ و‪...‬‬
‫‪ -‬ﺳﻌﻲ‪ ،‬ﻛﻮﺷﺶ‪ ،‬ﺗﻼش‪ ،‬اراده‪ ،‬ﺗﻘﻼ و‪...‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪94‬‬

‫‪ -‬ﺗﺨﻴﻞ و ﺗﺼﻮر و ﺗﺠﺴﻢ‪ ،‬ذﻛﺮ و ﻣﺎﻧﺘﺮا‪ ،‬ﻧﻤﺎد و ﺳﻤﺒﻞ‪ ،‬ﺗﻠﻘﻴﻦ و ﺗﻜﺮار‪،‬‬

‫ﺗﻤﺮﻛﺰ و‪...‬‬
‫‪ -‬ﻧﻮع ﺗﻴﭗ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻓﺮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻴﭗ دﻣﻮي‪ ،‬ﺻﻔﺮاوي‪ ،‬ﺳﻮداوي‪ ،‬ﺑﻠﻐﻤﻲ و ﻳﺎ‬
‫ﺗﻴﭗﻫﺎي ﻛﺎﻓﺎ‪ ،‬واﺗﺎ‪ ،‬و ﭘﻴﺘﺎ و‪...‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺎﻫﺪ و ﺗﺴﻠﻴﻢ‬

‫ﺷﺎﻫﺪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﻧﻈﺎرهﮔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬در اﻣﺮ ﻧﻈﺎرهﮔﺮي ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺨﻴﻞ‪ ،‬ﺗﺼﻮر‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ و‪ ...‬وارد‬
‫ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﺑﺎﻋﺚ ﺧﺮوج او از ﻋﻤﻞ ﻧﻈﺎرهﮔﺮي ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬واﻗﻌﻴﺖ و ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺒﻴﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﻲﻃﺮف ﺑﻮده و ﭘﻴﺶداوري ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬در زﻣﺎن ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺷﺮﻃﻲ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬آزاد ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ﻋﺪماﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد ﺗﻮﻫﻢزا(‬
‫‪ -‬ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ﻋﺪم اﻧﺠﺎم ﻫﺮ ﻛﺎري در ﺣﻠﻘﻪ(‬

‫ﻧﻴﺴـﺖ ﻛـﺲ را از ﺗﻮﻛﻞ ﺧﻮبﺗﺮ ﭼﻴﺴﺖ از ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺧﻮد ﻣﺤﺒﻮبﺗﺮ‬

‫)ﻣﻮﻟﻮي(‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺮط ﺣﻀﻮر در ﺣﻠﻘﻪي وﺣﺪت‪ ،‬ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻮدن اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻫﺪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻧﻈﺎرهﮔﺮ و ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﻲ ﺑﺎﺷﺪ و در ﺣﻴﻦ ﻧﻈﺎره ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﭘﻴﺶداوري و‬
‫ﻗﻀﺎوﺗﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﺗﻔﺎﻗﻲ را در ﺣﻠﻘﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮده‪ ،‬زﻳﺮ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و در ﺣﻴﻦ ﻣﺸﺎﻫﺪه از ﺗﻌﺒﻴﺮ و ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺧﻮداري ﻛﻨﺪ )ﺗﻌﺒﻴﺮ و ﺗﻔﺴﻴﺮ ﭘﺲ‬
‫از ﻣﺸﺎﻫﺪه(‪ .‬ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺑﻮدن‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺮط ﺗﺤﻘﻖ ﻣﻮﺿﻮع ﺣﻠﻘﻪي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪95‬‬ ‫!ادر‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻻﻳﻪي ﻣﺤﺎﻓﻆ‬

‫ﻻﻳﻪي ﻣﺤﺎﻓﻆ ﻻﻳﻪاي از ﺟﻨﺲ آﮔﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻣﻜﺘﻮب‬
‫ﻧﻤﻮدن ﺳﻮﮔﻨﺪﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﺗﻔﻮﻳﺾ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻻﻳﻪ ﺗﺤﺖ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﺿﻤﻦ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ‪،‬‬
‫ﺑﻴﻤﺎر را ﻧﻴﺰ ﭼﻪ در ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ از راه دور و ﭼﻪ از راه ﻧﺰدﻳﻚ در ﺣﻔﺎظ ﻣﻄﻤﺌﻨﻲ ﻗﺮار‬
‫داده ﺗﺎ از »ﺗﺪاﺧﻞ ﺷﻌﻮر ﻣﻌﻴﻮب ﺳﻠﻮﻟﻲ« و »ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت ﻣﻨﻔﻲ« و ﺑﻪﺧﺼﻮص در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻔﻮذ »ﻣﻮﺟﻮدات ﻏﻴﺮاُرﮔﺎﻧﻴﻚ« ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻛﻨﺪ‪) .‬ﺷﻜﻞ‪(15 -‬‬

‫)ﺷﻜﻞ ‪(15-‬‬
‫زﺑﺎن اﺻﻠﻲ اﻧﺴﺎن‪ ،‬زﺑﺎن ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻤﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﻲ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ دﻗﺎﻳﻘﻲ را در ﻛﻨﺎر ﻳﻚ ﻓﺮد اﻓﺴﺮده‬
‫ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺪون اﻳﻦﻛﻪ او را ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ و ﻳﺎ ﺑﺎ او ﺣﺮﻓﻲ زده ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﭘﺲ از زﻣﺎن‬
‫ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ اﺣﺴﺎس ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ‪ ،‬رﺧﻮت و ﺧﻤﻮدﮔﻲ ﭘﻴﺪا ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد و در‬
‫واﻗﻊ »اﻓﺴﺮده دل اﻓﺴﺮده ﻛﻨﺪ اﻧﺠﻤﻨﻲ را« و ﺑﺮﻋﻜﺲ؛ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻛﻨﺎر ﻳﻚ‬
‫اﻧﺴﺎن ﺳﺮﺣﺎل و ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﻢ ﭘﺲ از ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ اﺣﺴﺎس‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪96‬‬

‫ﺳﺮﺣﺎﻟﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺎ از روﺑﻪرو ﺷﺪن ﺑﺎ ﺑﻌﻀﻲ اﻓﺮاد اﺣﺴﺎس آراﻣﺶ و ﺑﺎ‬
‫ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﺣﺴﺎس اﺿﻄﺮاب ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫روانﭘﺰﺷﻜﺎن و اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﻪﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺠﺒﻮر ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ اﻓﺮاد‬
‫روانﭘﺮﻳﺶ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮده و درﺣﻴﻦ رواﻧﻜﺎوي و ﺻﺤﺒﺖ ﻣﺠﺒﻮر ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻪروي آنﻫﺎ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻴﺰان ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺶﺗﺮي در ﻣﻌﺮض ﺗﺪاﺧﻞ‬
‫ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت ﻣﻨﻔﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺪاﺧﻼت ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺗﻴﻚﻫﺎي ﻣﻨﻔﻲ‬
‫ﺑﻴﻤﺎران از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت ﺑﻪ آنﻫﺎ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬اﻓﺮاد دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﻛﻪ ﺑﻪواﺳﻄﻪي ﺣﺮﻓﻪي ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺪتﻫﺎي ﻃﻮﻻﻧﻲ رو ﺑﻪ روي ﻣﺮاﺟﻌﻴﻦ ﺧﻮد ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﻪ ﺣﺮفﻫﺎي‬
‫آنﻫﺎ ﮔﻮش داده و ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ در ﻣﻌﺮض اﻧﺘﻘﺎل اﻳﻦ‬
‫آﻟﻮدﮔﻲﻫﺎ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﮔﺮوه ﻣﻲﺗﻮان وﻛﻼ‪ ،‬ﻫﻴﭙﻨﻮﺗﻴﺰورﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺸﺎورﻳﻦ و‪ ...‬را‬
‫ﻧﺎم ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﻋﺘـﻘـﺎد ﻓـﺮادرﻣـﺎﻧـﻲ ﻳﻜـﻲ از راهﻫـﺎي ﺳـﺮاﻳـﺖ آﻟـﻮدﮔـﻲ ﺑــﻪ اﻧﺴـﺎن‬
‫»آﻟﻮدﮔﻲ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎﺗﻲ« اﺳﺖ‪.‬‬
‫• ﻧﻜﺘﻪي ﻣﻬﻢ‪ :‬ﭘﺲ از ﻣﻜﺘﻮب ﻧﻤﻮدن ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ زﻣﺎن درﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﻻﻳﻪي ﻣﺤﺎﻓﻆ را ﺗﻌﻴﻴﻦ و ﺑﻪ ﻣﺮﺑﻲ ﺧﻮد اﻋﻼم ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﺮﺑﻲ ﻧﻴﺰ آن را ﺑﻪ‬
‫ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ اﻋﻼم ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي درﻳﺎﻓﺖ ﻻﻳﻪي ﻣﺤﺎﻓﻆ‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ‬
‫ﻓﺮد از ﻧﻘﻄﻪﻧﻈﺮ ﺟﻬﺖ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ از ﻗﺒﻴﻞ‪ :‬ﻧﺸﺴﺘﻪ‪ ،‬اﻳﺴﺘﺎده‪،‬‬
‫ﺧﻮاﺑﻴﺪه و‪ ...‬در ﺣﺎل ﺣﺮﻛﺖ و ﻳﺎ ﺳﻜﻮن و‪ ...‬ﺗﺄﺛﻴﺮي در ﻧﺘﻴﺠﻪي درﻳﺎﻓﺖ ﻻﻳﻪي‬
‫ﻣﺤﺎﻓﻆ ﻧﺪارد و ﺣﺘﻲ درﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﺪ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻻﻳﻪي‬
‫ﻣﺤﺎﻓﻆ‪ ،‬اﺟﺮا ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻻﻳﻪي ﻣﺤﺎﻓﻆ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺛﺮ اﻧﮕﺸﺖ او‪ ،‬ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد ﺑﻮده و‬
‫ﻧﺤﻮهي اﺟﺮا و ﺷﻜﻞ آن ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻓﺮد ﺑﻪ ﻧﻮع ﺧﺎﺻﻲ اﺳﺖ و اﻣﻜﺎن اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺮاي‬
‫دو ﻧﻔﺮ ﻳﻜﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪97‬‬ ‫!ادر‬

‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮي‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮي ﺑﻪﻋﻤﻠﻲ اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در آن ﻓﺮد درﻣﺎﻧﮕﺮ ﻛﻪ در اﻳﻦﺟﺎ‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺘﺼﻞ ﻛﺮدن ﺑﻴﻤﺎر ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر‬
‫ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬او را در ﻣﻌﺮض اﻳﻦ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻗﺮار داده ﺗﺎ درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎر ﻣﻄﺎﺑﻖ آنﭼﻪ‬
‫ﻛﻪ در ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺻﻮرت ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎر ﻧﻴﺰ‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﻴﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و درﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ در ﻣﺤﻞﻫﺎي‬
‫اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺻﻮرت ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺤﻞﻫﺎ را ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺎه ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﻢ‪.‬‬

‫ﻫﺪف از ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮي‬
‫درﻣﺎن ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻚ روش ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ‪ ،‬در راه رﺳﺎﻧﻴﺪن ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﺑﻪ اﻫﺪاف‬
‫زﻳﺮ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪:‬‬
‫‪ .1‬آﺷﻨﺎﻳﻲ ﻋﻤﻠﻲ ﺑﺎ ﺷﻌﻮر اﻟﻬﻲ)ﺷﺒﻜﻪ ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ( و ﺧﺪاﺷﻨﺎﺳﻲ ﻋﻤﻠﻲ‬
‫ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﻛﺎر ﻋﻤﻠﻲ درﻣﺎن‪ ،‬ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت‬
‫رﺳﻴﺪه و ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن ﺳﺆاﻟﻲ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻨﺒﻊ اﻳﻦ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﺠﺎﺳﺖ‬
‫و ﻳﺎ ﺻﺎﺣﺐ آن ﻛﻴﺴﺖ؟‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻌﻲ رﺳﻴﺪه و ﻳﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ اﻳﻦ‬
‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﺧﻮد از ﺟﺎﻳﻲ آﻣﺪه اﺳﺖ و ﻳﺎ ﻣﻨﺒﻊ و ﺻﺎﺣﺒﻲ دارد ﻛﻪ آن را‬
‫»ﺧﺪا« ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﻢ و در واﻗﻊ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ از اﺛﺮ‪ ،‬ﭘﻲ ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺐ اﺛﺮ ﺑﺒﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫آن ﻧﻮر ﻛﻪ ﺧﻮاﻧﻲاش ﺑﻪ ﻣﻬﺘـﺎب‬ ‫روﺷﻦ ﺑﻨﮕﺮ ﻛـﻪ آﻓﺘـﺎب اﺳـﺖ‬
‫)ﺷﺎه ﻧﻌﻤﺖاﷲ وﻟﻲ(‬
‫از دﻳﺪن ﻣﻬﺘﺎب ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻊ اﺻﻠﻲ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻮر آن ﻛﻪ آﻓﺘﺎب اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻲ ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ‬
‫ﺿﻤﻦ اﻳﻦﻛﻪ ﻟﺤﻈﻪاي ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺪون‬
‫ﻫﻴﭻﺧﻄﺮي ﺑﻪ ﻣﻬﺘﺎب ﻧﮕﺎه ﻛﺮده و از ﻧﻮر آن ﻟﺬت ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪98‬‬

‫‪ .2‬رﻫﺎﻳﻲ از اﺳﺎرت در ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ‬

‫ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت اﻧﺴﺎن‪ ،‬اﺳﺎرت در ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪي‬
‫اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ در ﺣﺎل ﺗﻔﻜﺮ و ﺻﺤﺒﺖ درﺑﺎرهي ﻣﺸﻜﻼت ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫اﮔﺮ ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮي ﺑﺨﻮاﻫﺪ در ﻣﻮرد ﻣﺸﻜﻞ ﺧﻮد ﺑﺎ ﻣﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ آن ﻣﺸﻜﻞ ﺧﻮد اوﺳﺖ و ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي‬
‫اﻧﺴﺎن در ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪه و در ﻳﻚ ﺳﻴﺮ ﺗﺴﻠﺴﻞ ﺑﺎﻃﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﮔﺮﻓﺘﺎر از درون ﻗﻠﻌﻪي وﺟﻮد ﺧﻮد ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎري از ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺟﻬﺎن‬
‫ﻫﺴﺘﻲ را درك ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺠﺎب ﺗﻮ ﺷﻮد ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺎر‬ ‫اﮔﺮ در ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﮔﺮدي ﮔﺮﻓﺘﺎر‬
‫)ﺷﺒﺴﺘﺮي(‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺷﺎﺧﻪي ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ‪ ،‬درﻣﺎﻧﮕﺮي ﺑﻪﻋﻨﻮان وﺳﻴﻠﻪاي ﺑﺮاي ﺟﺪا‬
‫ﺷﺪن از ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺷﺨﺺ از ﺧﻮد ﺑﻴﺮون آﻣﺪه‪،‬‬
‫ﺟﻮﻳﺎي ﻣﺸﻜﻼت دﻳﮕﺮان ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﭘﺲ از ﻛﺴﺐ اﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﺮون از ﻗﻠﻌﻪ وﺟﻮدي ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﻧﻴﺰ ﻣﺤﻴﻄﻲ زﻳﺒﺎ و دل ﭘﺬﻳﺮ وﺟﻮد‬
‫دارد و او ﺑﻲﺟﻬﺖ درون ﻗﻠﻌﻪاي زﻧﺪاﻧﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺧﻮد را‪ ،‬ﺑـﺒﻴﻨـﻲ در ﻣﻴﺎﻧـﻪ‬ ‫ﻧﺒﻨﺪي زان ﻣﻴﺎن‪ ،‬ﻃﺮﻓﻲ ﻛﻤﺮوار‬
‫)ﺣﺎﻓﻆ(‬
‫و ﻳﺎ‪:‬‬
‫ﺗﺎ ﻋﻠﻢ وﻓﻀﻞ ﺑﻴــﻨﻲ‪ ،‬ﺑـﻲﻣﻌﺮﻓـﺖ ﻧﺸﻴﻨـﻲ‬
‫ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪ ات ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ ،‬ﺧﻮد را ﻣﺒﻴﻦ ﻛﻪ رﺳﺘﻲ‬
‫)ﺣﺎﻓﻆ(‬
‫‪ .3‬ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻋﺒﺎدت ﻋﻤﻠﻲ‬
‫ﻋﺒﺎدت ﺑﺮ دو ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﻋﺒﺎدت ﻧﻈﺮي و ﻳﺎ زﺑﺎﻧﻲ و ﻋﺒﺎدت ﻋﻤﻠﻲ‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫درك ﺑﻬﺘﺮ اﻳﻦ ﺑﺤﺚ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻋﺒﺎدت را ﺑﺎ رﻓﺎﻗﺖ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪99‬‬ ‫!ادر‬

‫رﻓﺎﻗﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺒﺎدت ﺑﺮ دو ﻧﻮع اﺳﺖ‪ :‬رﻓﺎﻗﺖ زﺑﺎﻧﻲ و رﻓﺎﻗﺖ ﻋﻤﻠﻲ‪ .‬در‬
‫رﻓﺎﻗﺖ زﺑﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ از ﻧﺎم آن ﭘﻴﺪاﺳﺖ‪ ،‬زﺑﺎن ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪهي ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ اﺳﺖ و‬
‫ﺑﺎ زﺑﺎن و زﺑﺎن ﺑﺎزي ﻣﺎ ﺧﻮد را ﺣﺘﻲ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ و ﻓﺪاي ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ و ﺧﺎك زﻳﺮﭘﺎ‪،‬‬
‫ﻏﻼم و ﭼﺎﻛﺮ و ﻧﻮﻛﺮ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬درد ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را ﺑﻪ ﺟﺎن ﻣﻲﺧﺮﻳﻢ اﻣﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺸﻜﻠﻲ ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎنﻫﺎ ﻛﻪ ﻓﺪاﻳﻲ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻗﺮﺑﺎن ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻓﺮار را ﺑﺮ ﻗﺮار ﺗﺮﺟﻴﺢ داده‪ ،‬ﻫﺮﻳﻚ از ﮔﻮﺷﻪاي و ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪاي ﺻﺤﻨﻪ را ﺧﺎﻟﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫اﻳﻦ ﺗﻮﺿﻴﺢ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ روي دوﺳﺘﻲ اﻓﺮاد ﺣﺴﺎب ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎً زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ در‬
‫ﻋﻤﻞ و ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﮔﺮﻓﺘﺎري‪ ،‬در ﺻﺤﻨﻪي ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺎ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬در اﻳﻦﺻﻮرت‬
‫دوﺳﺘﻲ واﻗﻌﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬در ﻋﺒﺎدت ﻋﻤﻠﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺪﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ‬
‫ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬اﻟﺤﻤﺪﷲ‪ ،‬ﺳﺒﺤﺎناﷲ و ﺧﻴﻠﻲ ﭼﺮب زﺑﺎﻧﻲﻫﺎي دﻳﮕﺮ‪ .‬اﻣﺎ‬
‫ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺎﻻ ﭼﻪ زﻣﺎﻧﻲ روي ﻣﺎ و ﺣﺮفﻫﺎي ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺴﺎب ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻃﻮر ﻗﻄﻊ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺣﺮفﻫﺎ و ﺷﻴﺮﻳﻦ زﺑﺎﻧﻲﻫﺎي ﻣﺎ ﺑﺎ ﻋﻤﻞ ﻫﻤﺮاه ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ واﻋﻤﺎل ﻣﺎ ﺗﺄﻳﻴﺪﻛﻨﻨﺪهي‬
‫ﺣﺮفﻫﺎي ﻣﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا »ﺣﻲﻋﻠﻲ ﺧﻴﺮاﻟﻌﻤﻞ« ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪهي ﻧﻬﺎﻳﻲ دوﺳﺘﻲ ﻣﺎ ﺑﺎ ﻋﺎﻟﻢ‬
‫ﺑﺎﻻ اﺳﺖ‪ .‬در ﻏﻴﺮاﻳﻦﺻﻮرت ﭼﺮبزﺑﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻛﺎري ﻧﺪارد و ﻫﻤﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫»رﻓﺎﻗﺖﻋﻤﻠﻲ« ﺗﻀﻤﻴﻦﻛﻨﻨﺪهي »رﻓﺎﻗﺖ زﺑﺎﻧﻲ« اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪون رﻓﺎﻗﺖ ﻋﻤﻠﻲ‪ ،‬رﻓﺎﻗﺖ‬
‫زﺑﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﻓﺎﻗﺪ ارزش اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻘﺪر ﻫﻢ ﻛﻪ ﭼﺮب و ﺷﻴﺮﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣ‪‬ﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رﻓﺎﻗﺖ ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎر ﻋﻤﻠﻲ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺑﺮ ﻣﻲﺧﻮرد‬
‫ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﻛﺎرﻫﺎي ﻣﺎ ﻧﻴﺎزي ﻧﺪارد و در ﺑﻲﻧﻴﺎزي ﻣﻄﻠﻖ ﻗﺮار دارد‪.‬‬
‫ز ﻋﺸﻖ ﻧﺎﺗﻤﺎم ﻣﺎ‪ ،‬ﺟﻤﺎل ﻳﺎر ﻣﺴﺘﻐﻨـﻲ اﺳﺖ‬
‫ﺑﻪ آب و رﻧﮓ و ﺧﺎل و ﺧﻂ‪ ،‬ﭼﻪ ﺣﺎﺟﺖ روي زﻳﺒﺎ را‬
‫)ﺣﺎﻓﻆ(‬
‫ﭘﺲ در اﻳﻦﺻﻮرت ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد؟‬
‫در ﺟﻮاب ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎي ﻋﻤﻠﻲ ﻣﺜﺒﺖ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﺗﺠﻠﻴﺎت‬
‫او ﻛﻪ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺪه و اﻧﺴﺎن ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﺗﺠﻠﻴﺎت اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺪﻣﺖ‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪100‬‬

‫ﻋﻤﻠﻲ ﻣﺎ ﺷﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺷﻮد‪ .‬ﻟﺬا در دﻧﻴﺎي ﻋﺮﻓﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد »ﻋﺒﺎدت ﺑﻪ ﺟﺰ‬
‫ﺧﺪﻣﺖ ﺧﻠﻖ ﻧﻴﺴﺖ« و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد »ﺣﻲﻋﻠﻲ ﺧﻴﺮ اﻟﻌﻤﻞ«‪.‬‬
‫و ﻳﺎ‪:‬‬
‫ﻫﻤﻪ روزه روزه ﺑﻮدن‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺷﺐ ﻧﻤﺎز ﻛﺮدن‬
‫ﻫﻤﻪ ﺳﺎﻟﻪ ﺣﺞ ﻧﻤﻮدن‪ ،‬ﺳﻔﺮ ﺣﺠـﺎز ﻛـﺮدن‬
‫ﺷﺐ ﺟﻤﻌﻪﻫﺎ ﻧﺨﻔﺘﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧـﺪاي راز ﮔﻔﺘـﻦ‬
‫ز وﺟـﻮد ﺑﻲﻧـﻴـﺎزش‪ ،‬ﻃﻠـﺐ ﻧﻴـﺎز ﻛـﺮدن‬
‫ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺟـﺪ و ﻣﻌﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻫﻤـﻪ اﻋﺘﻜﺎف ﺟﺴﺘﻦ‬
‫ز ﻣﻨﺎﻫﻲ و ﻣﻼﻫـﻲ‪ ،‬ﻫـﻤﻪ اﺣـﺘﺮاز ﻛـﺮدن‬
‫ز ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻛﻌﺒﻪ‪ ،‬ﺳﺮ و ﭘﺎ ﺑـﺮﻫﻨﻪ رﻓﺘـﻦ‬
‫دو ﻟﺐ از ﺑﺮاي ﻟﺒﻴﻚ‪ ،‬ﺑﻪ وﻇﻴﻔﻪ ﺑـﺎز ﻛـﺮدن‬
‫ﺑﻪ ﺧﺪا ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ را‪ ،‬ﺛﻤﺮ آﻧﻘـﺪر ﻧﺒـﺎﺷﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ روي ﻧﺎ اﻣﻴـﺪي‪ ،‬در ﺑﺴﺘـﻪ ﺑﺎز ﻛـﺮدن‬
‫)ﺷﻴﺦ ﺑﻬﺎﻳﻲ(‬
‫ﺑﻪدﻧﺒﺎل اﻳﻦ ﺗﻮﺿﻴﺢ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮي ﻛﻪ اﻳﻨﻚ ﺑﻪ‬
‫ﻛﻤﻚ رﺣﻤﺎﻧﻴﺖ اﻟﻬﻲ‪ ،‬در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬وﺳﻴﻠﻪي ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي‬
‫اﻧﺠﺎم ﻋﺒﺎدت ﻋﻤﻠﻲ ﺑﻮده و ﺿﻤﻦ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت دﻳﮕﺮان‪ ،‬آنﻫﺎ را ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﺎ ﺷﻌﻮر اﻟﻬﻲ آﺷﻨﺎ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬
‫‪ .4‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﮔﻨﺞ درون‬
‫اﻧﺴﺎن در راﺑﻄﻪ و اﺗﺼﺎل ﺑﺎ ﺷﻌﻮر ﻻﻳﺰال اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﻠﻴﺪ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ‬
‫ﮔﻨﺞ دروﻧﻲ وﺟﻮد ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ را ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻛﺎراﻳﻲ ﻣﻌﻨﻮي ﺧﻮد ﺑﻴﻔﺰاﻳﺪ و ﻣﺴﻴﺮ‬
‫ﻛﻤﺎل را ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻃﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮ ز ﭼﺸﻢ ﺧﻮﻳﺶ ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬اﮔﺮ ﭘﻴﺪا ﺷﻮي‬
‫در ﻣﻴﺎن ﺟﺎن ﺗﻮ‪ ،‬ﮔﻨﺠﻲ ﻧﻬﺎن آﻳﺪ ﭘـﺪﻳﺪ‬
‫)ﻋﻄﺎر(‬
‫‪101‬‬ ‫!ادر‬

‫‪ .5‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮدن راه ﻧﺠﺎت ﺟﻤﻌﻲ‬

‫ﻧﺠﺎت اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻧﺠﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﺟﻤﻌﻲ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺧﻮد را ﻧﺠﺎت‬
‫دﻫﺪ‪ ،‬دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮ ﺧﻮدﺧﻮاﻫﻲ و ﺧﻮد ﺷﻴﻔﺘﮕﻲ اوﺳﺖ‪ .‬راه ﺧﺪا از دل ﺧﻠﻖ‬
‫ﻣﻲﮔﺬرد‪ .‬ﺑﻪ ﻗﻮل اﺑﻦ ﻋﺮﺑﻲ‪:‬‬
‫اذا دان ﻟﻚ اﻟﺨﻠﻖُ‪ ،‬ﻓﻘﺪ دانَ ﻟﻚ اﻟﺤﻖُ‪.‬‬
‫»ﻫﺮﮔﺎه ﺧﻠﻖ در ﭘﻴﺶ ﺗﻮ ﺧﻮار ﺷﺪ‪ ،‬ﺣﻖ در ﻧﻈﺮت ﺑﻲﻣﻘﺪار ﺷﻮد‪«.‬‬
‫ﺗﺎ ﻫﺴﺖ ﻏﻢ ﺧﻮدت‪ ،‬ﻧﺒﺨﺸـﺎﻳﻨـﺪت‬
‫ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﻮ‪ ،‬ﺗﻮﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻫﻴـﭻ ﻧـﻨﻤـﺎﻳﻨﺪت‬
‫ﺗﺎ از ﺧﻮد و ﻫﺮ دو ﻛـﻮن‪ ،‬ﻓﺎرغ ﻧﺸﻮي‬
‫اﻳﻦ در ﻣﺰناي ﺧﻮاﺟﻪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻧﮕﺸﺎﻳﻨﺪت‬
‫)ﺷﺒﺴﺘﺮي(‬
‫و ﻳﺎ‪:‬‬
‫ﻫﺮﻛﻪ را اﻓﺴﺮده دﻳﺪي‪ ،‬ﻋﺎﺷﻖ ﻛﺎر ﺧﻮد اﺳﺖ‬
‫ﻣﻨﮕﺮ اﻧﺪر ﻛﺎر ﺧﻮﻳﺶ و ﺑﻨﮕـﺮ اﻧـﺪر ﻛﺎر ﻣﻦ‬
‫)ﻣﻮﻟﻮي(‬
‫ﻧﺤﻮهي ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮي‬
‫اﺗﺼﺎل ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮي ﻃﻲ ﻳﻚﺟﻠﺴﻪ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﺗﻔﻮﻳﺾ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻔﻮﻳﺾ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻣﻜﺘﻮب ﻧﻤﻮدن »ﺳﻮﮔﻨﺪﻧﺎﻣﻪي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ« ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﺳﺘﻔﺎدهي ﺻﺤﻴﺢ و‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ از اﻳﻦ اﺗﺼﺎل‪ ،‬ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﭘﺲ از ﻣﻜﺘﻮب ﻧﻤﻮدن ﺳﻮﮔﻨﺪﻧﺎﻣﻪ‪،‬‬
‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ درﻣﺎﻧﮕﺮي و »ﻻﻳﻪي ﻣﺤﺎﻓﻆ« آن ﺑﻪ ﻓﺮد ﺗﻔﻮﻳﺾ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫ﭘﺲ از درﻳﺎﻓﺖ ﻻﻳﻪ ﻣﺤﺎﻓﻆ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از راهدور و ﻧﺰدﻳﻚ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮي را ﺑﺎ ﺗﻤﺎم‬
‫ﺟﺰﺋﻴﺎت آن ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻗﺒﻞ از آن ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻫﺪف و ﻣﻨﻈﻮر ﺧﻮد از‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮي آﮔﺎﻫﻲ ﻛﺎﻣﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻓﻘﻂ در ﺟﻬﺖ‬
‫ﻛﺴﺐ ﻛﻤﺎل اﺳﺖ و ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن ﺑﻪ آن ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻛﺴﺐ ﻗﺪرت‪ ،‬ﻛﺎري ﺧﻄﺮﻧﺎك‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪102‬‬

‫ﺑﻮده‪ ،‬ﻓﺮد را ﺑﻪ داﻣﻦ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻨﻔﻲ ﻣﻲﻛﺸﺎﻧﺪ و ﺑﻪزودي از او اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻲﺳﺎزد‬

‫ﻣﻐﺮور و ﺧﻮدﺑﺰرگ ﺑﻴﻦ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﻣﻌﺮﻛﻪﮔﻴﺮي و ﺧﻮدﻧﻤﺎﻳﻲ اﺳﺖ؛ در‬
‫اﻳﻦﺻﻮرت‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﻛﺴﺐ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻫﺪف ﻧﻬﺎﻳﻲ اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ اﺳﺖ از ﺷﺨﺺ‬
‫ﺳﻠﺐ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ اﺻﻮل ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ درﻣﺎن و ﻫﺪف از‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮي‪ ،‬ﺑﻪ دﻗﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﻳﺎ از ﻣﺮﺑﻴﺎن اﻳﻦ رﺷﺘﻪ ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد و ﻗﺒﻞ از‬
‫ﻣﻜﺘﻮب ﻧﻤﻮدن ﺳﻮﮔﻨﺪﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻻزم را از ﻣﺮﺑﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫• ﻧﻜﺘﻪي ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻬﻢ‪ :‬ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺘﺎب ﻗﺎﺑﻞ ﻓﺮاﮔﻴﺮي ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬زﻳﺮا‬
‫رﺷﺘﻪاي اﺳﺖ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ و ﻛﺴﺐ آنﭼﻪ را ﻛﻪ در ﻋﺮﻓﺎن ﻋﻤﻠﻲ‪ ،‬ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮان از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺘﺎب و ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻪدﺳﺖ آورد ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺮﺑﻴﺎن ﺑﻪ‬
‫ﺷﺎﮔﺮدان ﺗﻔﻮﻳﺾ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺸﻮي اوراق‪ ،‬اﮔﺮ ﻫﻢ درس ﻣﺎﻳﻲ ﻛﻪ درس ﻋﺸـﻖ‪ ،‬در دﻓﺘﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‬
‫)ﺣﺎﻓﻆ(‬
‫و ﻳﺎ‪:‬‬
‫آن ﻧﻘﻄﻪي ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ‪ ،‬در ﺣﺮف ﻧﻤﻲﮔﻨﺠﺪ‬
‫ﺑﺮ ﻃﺎق ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ‪ ،‬ﺑﮕـﺬار ﻛﺘـﺎب اول‬
‫)ﺻﺎﺋﺐ ﺗﺒﺮﻳﺰي(‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ اﻫﺪاف دورهي ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪ -‬آﺷﻨﺎﻳﻲ ﻧﻈﺮي ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪ ﺷﻌﻮر ﻛﻴـﻬﺎﻧﻲ و ﻣﻘﺪﻣﻪي اﻧﺴـﺎنﺷﻨﺎﺳﻲ و‬
‫ﻋﺮﻓـﺎن‪.‬‬
‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﻋﻤﻠﻲ ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ از ﻃﺮﻳﻖ‪:‬‬
‫‪ -‬اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ و در ﻣﻌﺮض درﻣﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ )اِﺳﻜﻦ ﺑﺪن( ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺳﺎﺑﻘﻪي ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ و ﺗﻨﺶﻫﺎي ﺑﺪن و ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺑﺮﻗﺮاري ﺳﻼﻣﺖ‬
‫روﺣﻲ و ﺟﺴﻤﻲ‪ ،‬ﺣﺬف ﺣﺮﻛﺎت ﻏﻴﺮارادي و ﺗﻴﻚﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ و اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺰان‬
‫آراﻣﺶ و ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻓﻜﺮ‪.‬‬
‫‪103‬‬ ‫!ادر‬

‫‪ -‬اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﻲ درﻣﺎﻧﮕﺮي و ﻛﺴﺐ ﻻﻳﻪي ﻣﺤﺎﻓﻆ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﺪاﺧﻞ و‬

‫ﺗﺸﻌﺸﻊ ﺷﻌﻮر ﻣﻌﻴﻮب و ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت ﻣﻨﻔﻲ ﻣﺤﻴﻂ و ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻔﻮذ‬
‫ﻣﻮﺟﻮدات ﻏﻴﺮاُرﮔﺎﻧﻴﻚ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر اﻳﺠﺎد اﻳﻤﻨﻲ ﻻزم در ﻛﺎرﻫﺎي ﻋﻤﻠﻲ ﺑﺎ‬
‫ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‪.‬‬

‫اﻧﻮاع راهﻫﺎي ارﺗﺒﺎط در »ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ«‬

‫در ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ از ﻧﻘﻄﻪﻧﻈﺮ ﻧﺤﻮهي ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺑﻴﻤﺎر‪ ،‬راهﻫﺎﻳﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ‬
‫دوﻃﺮﻓﻪ‬ ‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻧﻤﻮدار زﻳﺮ ﻣﻲﺗﻮان آنﻫﺎ را ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻫﻢ زﻣﺎن‬
‫ﻳﻚﻃﺮﻓﻪ‬ ‫دو ﻃﺮﻓﻪ‬ ‫راه دور‬
‫ﻏﻴﺮ ﻫﻢ زﻣﺎن‬
‫ﻳﻚ ﻃﺮﻓﻪ‬

‫درﻣﺎن ﺑﺎ ﺷﻌﻮرﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‬ ‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‬

‫ﺑﺪون ﺗﻤﺎس دﺳﺖ‬
‫درﻣﺎن و اِﺳﻜﻦ‬
‫ﺑﺎ ﻧﻴﺮوي ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‬

‫درﻣﺎن ﻣﻮﺿﻌﻲ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻤﺎس دﺳﺖ‬ ‫راه ﻧﺰدﻳﻚ‬
‫درﻣﺎن ﻏﻴﺮ ﻣﻮﺿﻌﻲ‬
‫) ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻫﺪاﻳﺖ ﺷﺒﻜﻪ(‬
‫ﺷﻮك‬
‫ﺗﺰرﻳﻖ‬
‫ﻛﺎﻧﺎل‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪104‬‬

‫درﻣﺎن ﺑﺎ ﻫﺪاﻳﺖ ﺷﺒﻜﻪ ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‬

‫در ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪ‪ ،‬درﻣﺎن از راه دور و ﻧﺰدﻳﻚ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺠﺎم‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ آﻣﻮزش ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺮﺑﻴﺎن اﻧﺠﺎم ﺷﻮد وﻟﻲ در ﻣﻮرد راهﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪي اﻳﺠﺎد اﺗﺼﺎل‪ ،‬ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﺨﺘﺼﺮي ذﻛﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ راه دور‬

‫ﺳﺎدهﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬درﻣﺎن از راه دور اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ‬
‫ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮرﻛﻴﻬﺎﻧﻲ و ﺑﻪ دو ﻃﺮﻳﻖ ﻫﻢزﻣﺎن و ﻏﻴﺮﻫﻢزﻣﺎن ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺠﺎم اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻟﻒ‪ .‬ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ راه دور ﻏﻴﺮﻫﻢ زﻣﺎن‬
‫در اﻳﻦ ﻧﻮع درﻣﺎن ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻳﻚ ﻣﺸﺨﺼﻪ از ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺑﻴﻤﺎر‬
‫ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎم ﺑﻴﻤﺎر و ﻳﺎ در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻦ ﻋﻜﺲ ﺑﻴﻤﺎر‪ ،‬آﺷﻨﺎ ﺑﻮدن ﭼﻬﺮهي ﺑﻴﻤﺎر‬
‫ﺑﺮاي ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ و ﻳﺎ ﻣ‪‬ﻌﺮف ﺑﻴﻤﺎر‪ ،‬ﺑﺮاي ﺷﺮوع ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫اﻳﻦﺻﻮرت ﻣﺎ ﻧﺎم ﺑﻴﻤﺎر و ﻳﺎ ﻣ‪‬ﻌﺮف )ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭼﻬﺮه ﺑﻴﻤﺎر آﺷﻨﺎﺳﺖ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ‬
‫ﻧﺎم ﺑﻴﻤﺎر را ﻧﺪاﻧﺪ( را وارد ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺑﻴﻤﺎران ﺧﻮد ﻛﺮده و ﻳﺎ ذﻫﻨﻲ آن را ﻣﺮور‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ )ﻣﻮﺿﻮع »ﻧﻈﺮ« درﻋﺮﻓﺎن( و اﻳﻦ ﺛﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪي ﭘﺬﻳﺮش ﻧﻤﻮدن ﺑﻴﻤﺎر‬
‫در »ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ« اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ ﭘﺲ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﻫﻴﭻﻛﺎر دﻳﮕﺮي از‬
‫ﻃﺮف ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ و ﻳﺎ ﺑﻴﻤﺎر در ﺟﻬﺖ درﻣﺎن ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد و ﻫﺮ دو ﻃﺮف ﺗﺴﻠﻴﻢ‬
‫ﺷﺪه و ﻛﺎر درﻣﺎن را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ واﮔﺬار ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻧﺠﺎم ﻫﺮﻛﺎري‪ ،‬ﻣﺪاﺧﻠﻪ در‬
‫ﻛﺎر ﺷﻌﻮر اﻟﻬﻲ ﺑﻮده و اﻳﺠﺎد اﺧﺘﻼل در اﻣﺮ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﭼﻘﺪر ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻛﻢﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬درﺟﻪي ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻮده و‬
‫درﻣﺎن آﺳﺎنﺗﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد؛ و اﻳﻦ ﺧﻮد ﺳﺨﺖﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﻛﺎر ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪي‬
‫ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا اﻧﺴﺎن ﻋﺎدت ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺎري را ﺑﺎ ﺗﻼش و‬
‫ﺳﻌﻲ ﺧﻮد اﻧﺠﺎم دﻫﺪ؛ ﻟﺬا در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻏﻴﺮزﻣﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺑﺮ‬
‫آن ﺣﺎﻛﻢ اﺳﺖ و در آنﺟﺎ ﻓﻘﻂ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﻌﻨﺎ داﺷﺘﻪ و ﺗﻮانﻫﺎي ﻓﺮدي ﻫﻴﭻ‬
‫‪105‬‬ ‫!ادر‬

‫ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن دﭼﺎر ﺳﺮدرﮔﻤﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﻛﻤﻲ دﻗﺖﻧﻈﺮ و‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﺟﺎ اﻓﺘﺎده و ﺑﻪراﺣﺘﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻛﻪ از رﺣﻤﺖﻋﺎم اﻟﻬﻲ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫درﻣﺎن راه دور ﻏﻴﺮﻫﻢ زﻣﺎن دو ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ .1‬ارﺗﺒﺎط ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﻏﻴﺮﻫﻢ زﻣﺎن دو ﻃﺮﻓﻪ‬
‫در اﻳﻦ ﻧﻮع ارﺗﺒﺎط‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎر ﺧﻮد ﻗﺒﻮل ﻛﺮده ﻛﻪ وارد ﺣﻠﻘﻪي وﺣﺪت ﺷﻮد و‬
‫در واﻗﻊ درﻣﺎن از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺑﺮﻗﺮاري‬
‫اﺗﺼﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ در واﻗﻊ اﻳﻦ ﻧﻮع ارﺗﺒﺎط دو ﻃﺮﻓﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦﺻﻮرت ﻏﻴﺮاز‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺑﻴﻤﺎر‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎﻋﺖ و ﻳﺎ ﺳﺎﻋﺖﻫﺎﻳﻲ را در ﺧﻼل ﺑﻴﺴﺖ و‬
‫ﭼﻬﺎر ﺳﺎﻋﺖ ﺷﺒﺎﻧﻪ روز ﺑﺮاي ﺑﺮﻗﺮاري اﺗﺼﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ اﻋﻼم ﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ در اوﻟﻴﻦ ﻓﺮﺻﺖ‪ ،‬زﻣﺎنﻫﺎي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه را ﻳﻚ ﺑﺎر ﻣﺮور ﻛﺮده‬
‫ﺗﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎر در ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﺛﺒﺖ ﺷﻮد‬
‫و از اﻳﻦ ﭘﺲ ﺿﻤﻦ ﺑﺮﻗﺮار ﺑﻮدن اﺗﺼﺎل ﺑﻴﺴﺖ و ﭼﻬﺎر ﺳﺎﻋﺘﻪ ﻛﻪ اﺗﺼﺎل ﻋﺎم آن‬
‫ﻓﺮد اﺳﺖ‪ ،‬در ﺳﺎﻋﺖﻫﺎي اﻋﻼم ﺷﺪه‪ ،‬ﻓﺮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﺗﺼﺎل ﺧﺎص ﻧﻴﺰ ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﺪ‬
‫و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺮاﺣﻞ اِﺳﻜﻦ ﺧﻮد را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﻏﻴﺮاز اﻋﻼم ﻟﻴﺴﺖ ﺑﻴﻤﺎران ﺧﻮد ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻴﺎز‬
‫ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻫﻴﭻﻛﺎر دﻳﮕﺮي ﻧﺪارد وﻟﻲ اﮔﺮ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﺮ روز ﻟﻴﺴﺖ‬
‫ﺑﻴﻤﺎران ﺧﻮد را ﻣﺮور ﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ اﻟﺰاﻣﻲ ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﻴﻞ ﺧﻮد او‬
‫ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬در اﻳﻦﺟﺎ ﺑﻪذﻛﺮ ﻣﺜﺎﻟﻲ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪ ،‬ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ در ﺳﺎﻋﺖ ﻫﻔﺖ‬
‫ﺻﺒﺢ ﻧﺎم ﺑﻴﻤﺎر ﺧﻮد راﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ اﻋﻼم ﻣﻲﻛﻨﺪ)ﺷﻜﻞ‪ (16-‬و ﺑﻴﻤﺎر در ﺳﺎﻋﺖ ده‬
‫ﺷﺐ ارﺗﺒﺎط ﺧﻮد را درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪).‬ﺷﻜﻞ‪(17-‬‬
‫در اﻳﻦ زﻣﺎن ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ در ﺣﺎل اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎي ﺧﻮد اﺳﺖ و ﻧﻴﺎزي ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﻛﻪ او ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺮاه ﺑﻴﻤﺎر‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﺧﺎﺻﻲ داﺷﺘﻪ و ﻳﺎ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ را در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ‬
‫اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪.‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪106‬‬

‫)ﺷﻜﻞ‪(16-‬‬

‫ﻳﻜﻲ از دﻻﻳﻠﻲ ﻛﻪ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﻴﺮ ﺑﺮاي ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎطﻫﺎ ﺳﺎﻋﺖﻫﺎي‬

‫ﻣﺸﺨﺼﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺎن ﺑﺴﺘﻪ و ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد اﺗﺼﺎل‬
‫ﻣﻠﺰم ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺧﻮد ﻧﻈﺎرهﮔﺮ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ روي او و در ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺒﻮد‪ ،‬ﭼﻪ‬
‫ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺷﺮوع ارﺗﺒﺎط‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺳﺎﻋﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎر اﻋﻼم‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ وﻟﻲ زﻣﺎن ﺧﺎﺗﻤﻪي آن ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺎ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺷﺒﻜﻪي‬
‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ زﻣﺎن ﺧﻴﻠﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺲ از‬
‫ﺣﺪود ‪ 15‬اﻟﻲ ‪ 20‬دﻗﻴﻘﻪ از ﺣﺎﻟﺖ »اﺳﻜﻦ ﺷﺪن« ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪107‬‬ ‫!ادر‬

‫)ﺷﻜﻞ‪(17-‬‬

‫‪ .2‬ارﺗﺒﺎط ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﻏﻴﺮﻫﻢ زﻣﺎن ﻳﻚ ﻃﺮﻓﻪ‬

‫اﻳﻦ ﻧﻮع ارﺗﺒﺎط ﺑﺮاي اﻓﺮادي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‬
‫اﻋﻼم آﻣﺎدﮔﻲ ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ و در واﻗﻊ‪ ،‬ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﻧﺪارﻧﺪ و ﻓﻘﻂ‬
‫ﺗﻤﺎﻳﻞ اﻃﺮاﻓﻴﺎن آنﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺮاي ﻓﺮد از ﺷﺒﻜﻪ ﻛﻤﻚ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺮﻗﺮاري اﻳﻦ ﻧﻮع ارﺗﺒﺎط‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﻓﻮق ﻋﻤﻞ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻛﻪ‬
‫ﺑﻴﻤﺎر ﻓﺎﻗﺪ ﺳﺎﻋﺖ ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ و ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻃﻮر ﻳﻚ ﺟﺎﻧﺒﻪ ﻧﺎم او را ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ اﻋﻼم‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ درﺻﺪ ﺑﻬﺒﻮدي اﻳﻦ اﻓﺮاد‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ از ﻣﻮارد دو ﻃﺮﻓﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪108‬‬

‫ب‪ .‬ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ راه دور ﻫﻢ زﻣﺎن‬

‫اﻳﻦ ﻧﻮع درﻣﺎن ﺑﺮاي ﻣﻮاردي اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوريﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻠﻔﻦ‪ ،‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و ﻏﻴﺮه ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦﺻﻮرت ﻣﺎﻧﻨﺪ درﻣﺎن راه‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ‪ ،‬ﺑﺪون ﻧﻴﺎز ﺑﻪﻛﺎرﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺑﻴﻤﺎر )درﺻﻮرت ﺗﻤﺎﻳﻞ(‬
‫ﮔﻮش داده و روﻧﺪ درﻣﺎن را ﭘﻲﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻲﺗﻮان از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻔﻦ‬
‫اﻳﺠﺎد اﺗﺼﺎل ﻛﺮده و ﺳﭙﺲ ﺗﻠﻔﻦ را ﻗﻄﻊ ﻛﺮد ﺗﺎ در ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ‪ ،‬ﮔﺰارش‬
‫ﺑﻴﻤﺎر ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻧﻮع ارﺗﺒﺎط درﻳﺎﻓﺖ ﺷﻮد‪) .‬ﺷﻜﻞ‪(18 -‬‬

‫)ﺷﻜﻞ ‪(18-‬‬
‫‪109‬‬ ‫!ادر‬

‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ راه ﻧﺰدﻳﻚ‬

‫ﻣﻨﻈﻮر از درﻣﺎن راه ﻧﺰدﻳﻚ‪ ،‬درﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎر و ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬
‫رو در رو ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦﺻﻮرت ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻪ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ اﻗﺪام ﺑﻪ اﺧﺬ ﮔﺰارش ﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن درﻣﺎن ﺑﻪ راه اﻓﺘﺎده و اِﺳﻜﻦ ﺑﻴﻤﺎر آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻴﻤﺎر ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﻛﺎري ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬ﻧﻈﺎرهﮔﺮي و ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻮدن اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺮﻳﺎن ِ اِﺳﻜﻦ‬
‫وﺟﻮد ﺧﻮد را ﭘﻲﮔﻴﺮي ﻛﺮده و درﺻﻮرت ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ‪ ،‬ﻧﺤﻮهي اِﺳﻜﻦ ﺧﻮد‬
‫را ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﻈﻪ ﮔﺰارش ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﻤﺎر ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ارﺗﺒﺎط را ﺑﺎ ﭼﺸﻤﺎن ﺑﺴﺘﻪ دﻧﺒﺎل‬
‫ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺣﻮاس ﺧﻮد را روي ﻧﺤﻮهي اﺳﻜﻦ ﺟﻤﻊ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫• ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ و ﺑﻴﻤﺎر ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﻧﻴﺖ ﻛﺮدن ﻧـﺪارﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮا در آن ﻟﺤﻈﻪ‪،‬‬
‫ﻫﺮ دو ﻃﺮف در اﺗﺼﺎل ﻗﺮار داﺷﺘﻪ و در اﻳﻦﺻﻮرت ﻧﻴـﺖ ﻛﺮدن ﺑﻲﻣﻌﻨﻲ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺎم ﺟﻬﺎن ﻧﻤﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺿﻤﻴﺮ ﻣﻨﻴـﺮ دوﺳـﺖ‬
‫اﻇﻬﺎر اﺣﺘﻴﺎج ﺧﻮد آنﺟﺎ‪ ،‬ﭼﻪ ﺣﺎﺟﺖ اﺳﺖ‬
‫)ﺣﺎﻓﻆ(‬
‫درﻣﺎن راه ﻧﺰدﻳﻚ ﻧﻴﺰ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﺑﺪون ﺗﻤﺎس دﺳﺖ‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع درﻣﺎن ﺧﻮد ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺨﺶﻫﺎي زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ و اِﺳﻜﻦ از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‬
‫اِﺳﻜﻦ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﻲ در ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﺑﻮده و در ﺟﺮﻳﺎن‬
‫آن‪ ،‬ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﺑﺎ ﺷﺮوع ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ و در ﺧﻼل آن‪ ،‬ﺑﺪون ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎي ﺧﺎص‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﮔﺰارشﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎر را ﺷﻨﻴﺪه )اﻟﺒﺘﻪ‬
‫درﺻﻮرت ﺗﻤﺎﻳﻞ( و روﻧﺪ درﻣﺎن را ﭘﻲﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬درﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ‬
‫ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺷﻨﻴﺪن ﮔﺰارشﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎر ﻧﺒﺎﺷﺪ )اﺻﻼً ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻧﻴﺴﺖ( ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪110‬‬

‫اﻳﺠﺎد اﺗﺼﺎل‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎر را ﺗﻨﻬﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺗﺎ در زﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ دﻳﮕﺮي‪ ،‬ﮔﺰارش ﻣﺮﺑﻮط‬
‫ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪي اﻳﻦ اﺗﺼﺎل را ﭘﻲﮔﻴﺮي ﻛﻨﺪ‪) .‬ﺷﻜﻞ–‪(19‬‬

‫)ﺷﻜﻞ‪(19-‬‬
‫‪ .2‬درﻣﺎن و اِﺳﻜﻦ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوي ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع اِﺳﻜﻦ زﻣﺎﻧﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﻴﺮ‬
‫ﻗﺮار دارد‪ .‬در اﻳﻦﺻﻮرت ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ دﺳﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﻴﻤﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ )ﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﻴﺮ از ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ و از راه دور ﻫﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻧﻴﺎزي ﻧﻴﺴﺖ(‬
‫‪111‬‬ ‫!ادر‬

‫و ﺑﻴﻤﺎر از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﻒ دﺳﺖﻫﺎ و ﺳﺎﻳﺮ اﻋﻀﺎ‪ ،‬ورود ﻧﻴﺮوﻳﻲ را ﺣﺲ ﻛﺮده و‬

‫ﻧﻴﺮوﻳﻲ وارد ﺑﺪن او ﺷﺪه‪ ،‬ﻛﺎر اِﺳﻜﻦ را آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﻤﺎر ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫روي ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺪن او ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ در ﺣﺎل اﻧﺠﺎم اﺳﺖ و ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﮔﺰارش آن را از ﺑﻴﻤﺎر درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع اِﺳﻜﻦ‪ ،‬درﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ را‬
‫ﺑﺮاي ﺑﻴﻤﺎر ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﻣﻲآورد و در ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ آن »اِﺳﻜﻦ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوي ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ«‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪) .‬ﺷﻜﻞ–‪(20‬‬

‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ‬ ‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﻴﺮ‬
‫)ﺷﻜﻞ‪(20 -‬‬
‫• ﻧﻜﺘﻪي ﻣﻬﻢ‪ :‬وﺿﻌﻴﺖ و ﺟﻬﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﻴﻤﺎر ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم اِﺳﻜﻦ ﺷﻌﻮر‬
‫ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮي ﺑﺮ ﻧﺘﻴﺠﻪ درﻣﺎن ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻴﻤﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در‬
‫وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻮاﺑﻴﺪه‪ ،‬ﻧﺸﺴﺘﻪ‪ ،‬اﻳﺴﺘﺎده و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺟﻬﺘﻲ و‬
‫ﺳﻤﺘﻲ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺿﻤﻦ ﺑﺴﺘﻦ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم اِﺳﻜﻦ ﺑﺮاي ﺑﻴﻤﺎر‬
‫اﻟﺰاﻣﻲ ﻧﻴﺴﺖ اﻣﺎ درﺻﻮرت اﻧﺠﺎم‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎر ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻧﺤﻮهي اِﺳﻜﻦ ﺧﻮد‬
‫را ﺑﻬﺘﺮ ﭘﻲﮔﻴﺮي ﻛﻨﺪ؛ ﺑﻪﺧﺼﻮص زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎر ﺗﺸﺘﺖ ذﻫﻨﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺴﺘﻦ ﭼﺸﻢ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﻜﺘﻪي دﻳﮕﺮ اﻳﻦﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎر ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺑﻴﻤﺎري ﺧﻮد ﻓﻜﺮ ﻛﻨﺪ و ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻞ وﺟﻮد ﺧﻮد را زﻳﺮ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪112‬‬

‫ب‪ -‬ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺗﻤﺎس دﺳﺖ‬

‫‪ .1‬ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ از ﻃﺮﻳﻖ دﺳﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻦ و ﻟﻤﺲ )درﻣﺎن ﻣﻮﺿﻌﻲ(‬
‫ﭘﺲ از ﻣﻜﺘﻮب ﻧﻤﻮدن ﺳﻮﮔﻨﺪﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﺗﻔﻮﻳﺾﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﻣﻮﺿﻌﻲ از ﻃﺮﻳﻖ دﺳﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻦ‬
‫و ﻳﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻮﺿﻊ درد اﺳﺖ‪.‬‬
‫روش ﻛﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎده اﺳﺖ؛ ﺑﺪﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﻣﻮﺿﻊ درد را ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫و ﻳﺎ ﺑﺮ آن دﺳﺖ ﻣﻲﮔﺬارد و از ﺑﻴﻤﺎر ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻮﺿﻌﻲ را ﮔﺰارش‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎر ﻟﺤﻈﺎﺗﻲ ﭘﺲ از اﻳﻦ ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ درد و ﺑﻬﺒﻮد را ﮔﺰارش ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ راه ﻧﺰدﻳﻚ )ﺗﻤﺎﺳﻲ ﻏﻴﺮﻣﻮﺿﻌﻲ(‬
‫ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﺗﻔﻮﻳﺾﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ آن دﺳﺖ‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺟﺪﻳﺪي ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻋﻤﺎل ﺷﻮك‪ ،‬ﻛﺎﻧﺎل و ﺗﺰرﻳﻖ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ وﻳﮋﮔﻲ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮدي را دارد‪ .‬ﻧﺤﻮهي اﺟﺮا ﺑﻪ اﻳﻦﺻﻮرت‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ اﻋﻀﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﭻ ﭘﺎ‪ ،‬دﺳﺖ و ﺳﺎﻋﺪ‪ ،‬ﮔﻮش و‪ ...‬را ﮔﺮﻓﺘﻪ و‬
‫از ﺑﻴﻤﺎر ﮔﺰارش ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ و ﺑﻴﻤﺎر ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻧﻴﺎز و ﻛﺎرﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪،‬‬
‫اﺣﺴﺎس ﺷﻮك‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻛﺎﻧﺎل و اﺣﺴﺎس ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻴﻠﻪاي را از ﻣﺤﻞ ﮔﺮﻓﺘﻦ دﺳﺖ‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﺗﺎ درون ﺑﺪن ﺧﻮد‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻮع ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻛﻪ در آن اﻳﺠﺎد‬
‫ﺷﻮك‪ ،‬ﻛﺎﻧﺎل و ﻳﺎ ﺗﺰرﻳﻖ ﺻﻮرت ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ و ﺑﺮ‬
‫اﺳﺎس ﻧﻴﺎز ﺑﻴﻤﺎر ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ در ﻣﻮرد آن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ‬
‫ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در ﻣﻮرد ﺑﻴﻤﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺣﺎل اﻏﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻋﻀﺎ‬
‫ﺑﺪن او ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﻮك اﻋﻤﺎل ﺷﺪه و ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن ﺑﻴﻤﺎر‬
‫از ﺣﺎﻟﺖ اﻏﻤﺎء ﺧﺎرج ﺷﻮد و ﻳﺎ در ﻣﻮرد ﺑﻴﻤﺎران ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﺣﺮﻛﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫دﺳﺖ و ﻳﺎ ﭘﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ‪ ،‬ﻛﺎﻧﺎل اﻳﺠﺎد ﺷﺪه و از ﻣﺤﻞ ﺗﻤﺎس دﺳﺖ ﺗﺎ‬
‫ﻣﻐﺰ و ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ اﻋﻀﺎ اﻣﺘﺪاد ﭘﻴﺪا ﻛﺮده و ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﻴﺮ ﮔﺰارش داده‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن ﮔﺰارش ﻣﺜﺒﺘﻲ را از اﻋﻀﺎي ﻓﻠﺞ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪ .‬در‬
‫‪113‬‬ ‫!ادر‬

‫ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮاﻗﻊ ﻧﻴﺰ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﻴﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻴﻠﻪ و ﻳﺎ ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ را ﮔﺰارش ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎ درد ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ و ﺗﺰرﻳﻖ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻛﺎري ﺷﺒﻴﻪ ﻣﻮرد ﻛﺎﻧﺎل را در آن‬
‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪ ،‬اﻣﺎ در ﺣﺪي ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤﺴﻮسﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﻴﺮوي ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﻧﻴﺮوي ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﻳﻜﻲ از زﻳﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ازﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﻧﺎﺷﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﻪﺻﻮرت ﻧﻴﺮو‪ ،‬در ﺳﻄﺢ ﻛﻴﻬﺎنﺟﺎري‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬اﺣﺴﺎس اﻳﻦ ﻧﻴﺮو ﻃﻲ ﻳﻚ ﺟﻠﺴﻪ ﺑﻪ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﺗﻔﻮﻳﺾ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و ﭘﺲ از آن‪ ،‬او ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ دﺳﺖ ﺧﻮد در ﻫﻮا‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻴﺮو را‬
‫ﺣﺲ ﻛﺮده و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﻲ ﺑﺒﺮد ﻛﻪ ﻣﺎ در آن ﻏﻮﻃﻪ ور و ﺷﻨﺎور ﻫﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻧﻴﺮوي ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺰرﻋﻪ ﺟﺎري اﺳﺖ و ﺑﺪون آن‬
‫ﻫﻤﻪي ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺧﺸﻜﻴﺪه و از ﺑﻴﻦ ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺰرﻋﻪ ﺻﺮفﻧﻈﺮ از ﻧﻮع‬
‫ﮔﻴﺎه‪ ،‬ﻫﻤﮕﻲ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻫﻤﻪي ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ داراي ﻳﻚ‬
‫رﻳﺸﻪي اﺷﺘﺮاﻛﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪي ﻣﺸﺘﺮك دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوي‬
‫ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻛﺎر ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻴﺮو در ﻣﻜﺎﺗﺐ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ اﻧﺠﺎم‬
‫»ﺗﺨﻴﻞ« ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ ﻓﺮد ﺗﺨﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ اﻳﻦ ﻧﻴﺮو را‬
‫ﺗﻨﻔﺲ ﻛﺮده و ﺑﻪ درون ﺑﺪن ﺧﻮد ﻛﺸﻴﺪه و آن را ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎي وﺟﻮدي‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﻳﻦ ﻧﻴﺮو ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻴﺮو ﺑﺨﺸﻲ و ﻛﺎرﻫﺎي ﻻزم را‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ )ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﻳﻮﮔﺎ( و ﻳﺎ ﺗﺨﻴﻞ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮاﻳﻦﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ دﺳﺖ‬
‫در ﻫﻮا‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻴﺮو ﺑﺎ دﺳﺖ ﻣﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در ﺗﺎي ﭼﻲ( و ﻣﺎ آن‬
‫را ﺟﺬب ﺑﺪن ﺧﻮد ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ و‪ ...‬اﻣﺎ ﻣﺸﻜﻞ اﻳﻦ روشﻫﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم‬
‫ﭘﺲ از ﺳﺎلﻫﺎ ﺗﻤﺮﻳﻦ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻓﺮد ﺑﮕﻮﻳﺪ آن را ﺣﺲ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ اﺣﺴﺎس ﺗﺨﻴﻠﻲ ﺑﻮده و ﺑﺮ اﺛﺮ ﺷﺮﻃﻲ ﺷﺪن اﻳﺠﺎد ﺷﺪه و ﻳﺎ‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪114‬‬

‫ﺑﻪﻃﻮر واﻗﻌﻲ ﺑﻪ آن رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬از آنﺟﺎ ﻛﻪ در ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ اﻧﺠﺎم »ﺗﺨﻴﻞ« و‬

‫»ﺷﺮﻃﻲ ﺷﺪن« ﻣﺠﺎز ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻟﺬا از اﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﺑﻪﻫﻴﭻﻋﻨﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲﺷﻮد‪،‬‬
‫ﺗﺎ از ﺷﺮﻃﻲ ﺷﺪن اﻓﺮاد ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺑﻪﻋﻤﻞ آﻳﺪ‪.‬‬
‫درﻣﺎن ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﺣﻮزهي ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ ﺑﺪن)ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ درﻣﺎﻧﻲ‪ -‬اﻧﺮژي درﻣﺎﻧﻲ(‬
‫از آنﺟﺎ ﻛﻪ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ و اﻧﺮژي درﻣﺎﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ و ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﻧﻴﺎزي‬
‫ﺑﻪﻛﺎر ﺑﺎ ﺣﻮزهي ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺟﻬﺖ اﻃﻼع ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺗﻲ دراﻳﻦ ﺧﺼﻮص‬
‫اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ درﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻛﺸﻴﺪن ﭘﺎس دﺳﺖ ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮي‬
‫ﺑﺪن ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر اﺻﻼح ﺣﻮزهي ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ ﺑﺪن ﺑﻴﻤﺎر اﺳﺖ )ﺷﻜﻞ‪.(22-‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﻴﺮوي ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ‬

‫ﻳﻜﻲ از ﺣﻮزهﻫﺎي ﻧﻴﺮوي اﻃﺮاف اﻧﺴﺎن و ﺳﻠﻮل‪ ،‬ﺣﻮزهي ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻗﻄﺒﻴﺖ ﺑﻮده و اﻧﺮژي ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ ﻧﻮﻋﻲ اﻧﺮژي اﺳﺖ ﻛﻪ داراي‬
‫دوﻗﻄﺐ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻲ )ﺷﻜﻞ‪ (21-‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺣﻮزه ﺑﻪ واﺳﻄﻪي ﺗﺒﺎدﻻت ﻳﻮﻧﻲ و اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ ﺻﺪ ﺗﺮﻳﻠﻴﻮن ﺳﻠﻮل ﺑﺪن اﻳﺠﺎد‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ ﺑﺪن اﻧﺴﺎن ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ وﺟﻮد‬
‫دارد ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از آنﻫﺎ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن اﻟﻜﺘﺮﻳﻚ اﺳﺖ و ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻃﺒﻖ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻓﻴﺰﻳﻚ‪ ،‬وﻗﺘﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن اﻟﻜﺘﺮﻳﻚ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ دور آن ﺣﻮزهاي ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺣﻮزه ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪي ﺧﻮد دو ﻗﻄﺐ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻲ در دو ﺳﺮ ﺧﻮد اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ دﻫﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻘﺸﻪي ﺣﻮزهي ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ ﺑﺪن اﻧﺴﺎن‪ ،‬در ﻳﻜﻲ از‬
‫داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و اﻣﺮوزه اﻳﻦ رﺷﺘﻪ‪ ،‬در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺗﺤﺖﻋﻨﻮان »اﻧﺮژيدرﻣﺎﻧﻲ« ﺗﺪرﻳﺲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ از ﻛﺸﻒ ﺣﻮزهي ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ‬
‫در آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﻧﺎم ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ درﻣﺎﻧﻲ؛ اﻧﺮژي درﻣﺎﻧﻲ و ﻳﺎ ﻧﻴﺮو درﻣﺎﻧﻲ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ دﻧﻴﺎ ﺑﺮ‬
‫ﺳﺮ زﺑﺎنﻫﺎ اﻓﺘﺎد‪.‬‬
‫‪115‬‬ ‫!ادر‬

‫)ﺷﻜﻞ‪(21 -‬‬

‫ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ درﻣﺎﻧﻲ‪ -‬ﻧﻴﺮو درﻣﺎﻧﻲ – اﻧﺮژي درﻣﺎﻧﻲ‬

‫ﺿﻤﻦ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اوﻟﻴﻪ در ﻣﻮرد ﺣﻮزهي ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ ﺑﺪن‪ ،‬ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ ﻣﺘﻮﺟﻪ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از دﻻﻳﻞ ﺑﻴﻤﺎري اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ وﺟﻮد اﺧﺘﻼل در ﺣﻮزهي‬
‫ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ ﺑﺪن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪدﻧﺒﺎل اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﭘﻲ ﺑﺮده ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫دﺳﺖ ﻛﺸﻴﺪن از ﻓﺎﺻﻠﻪي ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮي ﺑﺪن و ﭘﺎس دادن از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫دﺳﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺪن ﺑﻴﻤﺎر در ﺗﺪاﺧﻞ ﺑﺎ ﺣﻮزهي ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ دﺳﺖ درﻣﺎﻧﮕﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫)ﺷﻜﻞ‪ ،(22-‬ﺗﺪاﺧﻞ اﻳﻦ ﺣﻮزه ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﻧﻮﻋﻲ ﺣﺮﻛﺖ و ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ در آن‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺣﺮﻛﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ و ﺗﺒﺎدﻻت ﻳﻮﻧﻲ در ﺑﺪن ﻣﻲﮔﺮدد‬
‫و اﮔﺮ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در اﻳﻦﺻﻮرت اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﻔﻴﺪ واﻗﻊ ﺷﺪه و‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺻﻼح ﺣﻮزهي ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ ﺑﺪن ﺷﺪه و ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ آن درﻣﺎن ﺻﻮرت‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در ﻋﻴﺐﻫﺎي ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ آرﺗﺮوز‪ ،‬ﻟﻬﻴﺪﮔﻲ و ﻳﺎ ﺻﺪﻣﺎت ﻧﺨﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﻣﺎدرزادي و‪ ،...‬ﺑﻪﻃﻮر‬
‫ﻣﺴﻠﻢ اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮي در ﺑﻬﺒﻮد وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻴﻤﺎر ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪116‬‬

‫)ﺷﻜﻞ‪(22-‬‬
‫ﻫﻤﻪي اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﺪون اﺳﺘﺜﻨﺎ داراي ﻧﻴﺮوي ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪدﻟﻴﻞ اﻳﻦﻛﻪ‬
‫ﺣﻮزهي ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ‪ ،‬ﺟﺰﻳﻲ از وﺟﻮد ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻫﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻌﻀﻲ اﺷﺨﺎص‬
‫ﺣﻮزهي ﻗﻮيﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان دارﻧﺪ‪ .‬در ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮ اﺛﺮ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ‬
‫ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻣﻨﻈﻢ ﺷﺪن ﺗﺒﺎدﻻت ﻳﻮﻧﻲ و اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﺑﺪن‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﻮزه‬
‫ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮد اﺻﻼح ﺷﺪه و ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آن ﺑﺎ دﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫• ﻧﻜﺘﻪي ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻬﻢ‪ :‬در ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ درﻣﺎﻧﻲ ﻧﺪارد زﻳﺮا‬
‫درﺻﻮرت ﻧﻴﺎز ﺑﻴﻤﺎر‪ ،‬در ﺗﻤﺎس و اﺗﺼﺎل ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪ ﺷﻌﻮرﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺣﻮزهي ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ ﺧﻮد‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮد اﺻﻼح ﻣﻲﺷﻮد و اﮔﺮ ﻫﻢ در درﻣﺎن راه ﻧﺰدﻳﻚ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﺎ‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ و درﻣﺎﻧﮕﺮ در اﻧﺘﺨﺎب آن ﻧﻘﺸﻲ ﻧﺪارد‪،‬‬
‫ﻣﮕﺮ اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪117‬‬ ‫!ادر‬

‫ﻋﻠﻞ ﺑﺮﻫﻢ ﺧﻮردن ﺣﻮزهي ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ‬

‫در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻋﻠﺖ را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﺪﻳﺪي در زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎن ﺑﻪوﺟﻮد آورده‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮ ﻫﻢ ﺧﻮردن ﺗﻌﺎدل ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺷﺪه و آﻟﻮدﮔﻲﻫﺎﻳﻲ را در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان آنﻫﺎ را ﺑﻪ ﭼﻨﺪ دﺳﺘﻪي ﻛﻠﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ‬
‫ﻛﺮد از آن ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫‪ .1‬دﺳﺘﻪي اول ﻛﻪ ﻧﺎم »آﻟﻮدﮔﻲ ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ )‪ « (Polarity Pollution‬را ﺑﺮ‬
‫آن ﻣﻲﮔﺬارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪ -‬آﻟﻮدﮔﻲ ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ ﻧﺎﺷﻲ از وﺟﻮد ﻓﻠﺰ در زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎن‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل زﻧﺪﮔﻲ در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﻜﻠﺖ ﻓﻠﺰي‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از اﺷﻴﺎي ﻓﻠﺰي‪،‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﻮدرو و ﻏﻴﺮه‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻠﺰات در ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺧﻮد ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺣﻮزهاي داده ﻛﻪ‬
‫ﺗﻤﺎس و ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﺎ آنﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺣﻮزهﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ و در زﻣﺎن‬
‫ﻃﻮﻻﻧﻲ روي ﺗﺒﺎدﻻت ﻳﻮﻧﻲ و اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ ﺳﻠﻮل‪ ،‬اﺛﺮ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﺑﻪﺟﺎ ﻣﻲﮔﺬارد و‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺪام و ﭘﻲ در ﭘﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺳﻠﻮل اﻳﺠﺎد ﺳﺮدرﮔﻤﻲ و اﺧﺘﻼل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬آﻟﻮدﮔﻲ ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺟﺮﻳﺎن اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﺘﻪ در زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎن‪.‬‬
‫ﺳﻴﻢ و ﻛﺎﺑﻞﻫﺎي ﺑﺮق‪ ،‬وﺳﺎﻳﻞ ﺑﺮﻗﻲ و ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻫﺮ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮق ﺟﺮﻳﺎن‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در اﻃﺮاف ﺧﻮد ﺣﻮزهاي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ در ﻣﻌﺮض آنﻫﺎ ﻗﺮار‬
‫دارﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﻮزهﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد اﺧﺘﻼل در ﺣﻮزهي ﺳﻠﻮلﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ آن‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﻠﻮل ﻣﺨﺘﻞ ﺷﺪه و ﺷﺨﺺ دﭼﺎر اﺧﺘﻼل ﺳﻠﻮﻟﻲ و ﺑﻴﻤﺎري ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .2‬دﺳﺘﻪي دوم ﻛﻪ ﻧﺎم »آﻟﻮدﮔﻲ اﻣﻮاج )‪ «(Wave Pollution‬را ﺑﺮ آن‬
‫ﻣﻲﮔﺬارﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮش اﺳﺘﻔﺎدهي اﻧﺴﺎن از ﻃﻮل ﻣﻮجﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در‬
‫زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي »ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻣﺨﺎﺑﺮات« و ﻏﻴﺮه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪118‬‬

‫دﻧﻴﺎي اﻣﺮوز ﺑﻪﻋﺒﺎرﺗﻲ دﻧﻴﺎي اﻣﻮاج اﻳﺠﺎدﺷﺪهي دﺳﺖ ﺑﺸﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﻫﺮ‬
‫ﻟﺤﻈﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﻣﻮج ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت از اﻧﻮاع ﻣﻮجﻫﺎي‬
‫رادﻳﻮﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻫﻤﺮاه و‪ ...‬از ﺑﺪن ﻣﺎ ﻋﺒﻮر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻣﻨﻔﻲ در ﺟﻬﺖ اﻳﺠﺎد اﺧﺘﻼل روي ﺑﺪن اﻧﺴﺎن‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻲدﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﻋﺒﻮر اﻣﻮاج ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺧﻮد اﻳﺠﺎد ﺣﻮزهﻫﺎي‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ﻛﺮده و ﺑﻪ اﻳﻦﺻﻮرت‪ ،‬اﺧﺘﻼﻻﺗﻲ را ﺑﺮاي ﺳﻠﻮل اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .3‬دﺳﺘﻪ ﺳﻮم ﻛﻪ ﻧﺎم »آﻟﻮدﮔﻲ ﻫﺪاﻳﺘﻲ )‪ «(Conductivity Pollution‬را ﺑﺮ آن‬
‫ﻣﻲﮔﺬارﻳﻢ‪ ،‬ﻧﺎﺷﻲ از وﺟﻮد ﻣﻮاد ﻋﺎﻳﻖ و ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺒﺎدﻻت ﻳﻮﻧﻲ و اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ‬
‫ﺑﺪن اﻧﺴﺎن و زﻣﻴﻦ را ﻗﻄﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﻛﻔﺶ ﺑﺎ زﻳﺮه ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ و ﺟﻮراب از اﻟﻴﺎف‬
‫ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﻛﻪ ﻋﺎﻳﻖ ﺑﻮده و ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ اﺟﺎزه ﺗﺒﺎدﻻت ﻳﻮﻧﻲ و اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ را ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ )ﺷﻜﻞ‪ (23-‬اﻧﺴﺎن از ﻃﺮﻳﻖ »ﻫﻮا« ﺗﺤﺖﺗﺄﺛﻴﺮ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎت ﺣﻮزهاي و اﻣﻮاج‬
‫ﻣﺎﮔﻨﺘﻴﻚ ﻗﺮار دارد و از ﻃﺮﻳﻖ زﻣﻴﻦ ﻧﻴﺰ ﺗﺤﺖﺗﺄﺛﻴﺮ اﻟﻜﺘﺮﻳﻚ و ﺗﺒﺎدﻻت ﻳﻮﻧﻲ و‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻓﻮق‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺟﺬب اﻟﻜﺘﺮونﻫﺎ و ﻳﻮنﻫﺎي آزاد و ﻫﺪاﻳﺖ و‬
‫ﺗﺨﻠﻴﻪي آنﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﻒ ﭘﺎﻫﺎ و ﺳﺎﻳﺮ ﻋﻀﻮﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ زﻣﻴﻦ در اﺗﺼﺎل ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻟﺒﺎسﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ اﻟﻴﺎف ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻴﺰان ﺟﺬب ﻳﻮنﻫﺎ و اﻟﻜﺘﺮونﻫﺎي آزاد را‬
‫ﻛﺎﻫﺶ داده و اﻳﻦ ﻫﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ دﻳﮕﺮ در ﻫﻤﻴﻦ زﻣﻴﻨﻪ اﻳﺠﺎد ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻛﺮده و‬
‫ﺳﻼﻣﺘﻲ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﺑﻴﺎﻧﺪازد‪ .‬ﺑﺎ ﺟﺪا ﺷﺪن اﻧﺴﺎن از وﺿﻌﻴﺖ ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژﻳﻚ ﻃﺒﻴﻌﻲ‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﺑﺪن اﻧﺴﺎن و زﻣﻴﻦ ﻗﻄﻊ ﺷﺪه در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺗﺒﺎدﻻت آزاد ﻳﻮنﻫﺎ و اﻟﻜﺘﺮونﻫﺎ‬
‫و ﺷﺎرژ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺳﻠﻮلﻫﺎ ﻧﻴﺰ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲﺷﻮد و روزﺑﻪروز ﻫﻢ اﻳﻦ ﺟﺪاﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻧﻮع زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺷﻐﻞ و ﻟﻮازم ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهي دﺳﺖ ﺑﺸﺮ‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪ ﺳﺎز اﻳﻦ ﺟﺪاﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﻣﺸﺎﻏﻠﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻮاﻧﻮردي ﻛﻪ ﺳﺎﻋﺖﻫﺎﻳﻲ را در آﺳﻤﺎن ﺳﭙﺮي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬
‫و ﻓﻘﻂ ﺗﺤﺖﺗﺄﺛﻴﺮ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺎﮔﻨﺘﻴﻚ ﻫﻮاﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ زﻣﻴﻦ اﺗﺼﺎل ﻧﺪارﻧﺪ ﺗﺎ ﺗﻌﺎدل‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ در آنﻫﺎ ﺑﻪوﺟﻮد ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭘﺲ از ﺳﺎﻋﺘﻲ ﭘﺮواز ﺑﻴﺶﺗﺮ از ﻓﺮدي ﻛﻪ‬
‫روي زﻣﻴﻦ ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺎر ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺧﺴﺘﮕﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻳﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫‪119‬‬ ‫!ادر‬

‫ﺑﻪﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﻲ در زﻳﺮدرﻳﺎﻳﻲ ﺑﻪﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ و ﻳﺎ در آﻳﻨﺪه در اﻳﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻓﻀﺎﻳﻲ‬

‫ﺳﺎﻛﻦ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪﻧﻈﺮ‪ ،‬ﺑﺮاي آنﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺎرﺳﺎﻳﻲﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪوﺟﻮد ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺠﺒﻮر‬
‫ﺷﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﻤﻬﻴﺪاﺗﻲ آن را ﺟﺒﺮان ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮونﻫﺎ و ﻳﻮنﻫﺎي آزاد‬ ‫اﻟﻜﺘﺮونﻫﺎ و ﻳﻮنﻫﺎي آزاد‬

‫ﺷﺎرژ از زﻣﻴﻦ‬ ‫ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ‬

‫)ﺷﻜﻞ‪(23-‬‬

‫ﭘﺲ‪ ،‬در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ زﻣﻴﻦ )ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺎ ﭘﺎي ﺑﺮﻫﻨﻪ(‪ ،‬ﺑﺪن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﺧﺎزن از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺒﺎدﻻت ﻳﻮﻧﻲ و اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ‪ ،‬ﺷﺎرژ ِ اﻟﻜﺘﺮﻳﻚ ﺷﺪه و اﻳﻦ در ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﻠﻮل‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻘﺶ ﻣﺆﺛﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎﺧﻪاي از درﻣﺎنﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﺘﻌﺎرف‪،‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪120‬‬

‫ﺑﻪاﻳﻦﺻﻮرت اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ درﻣﺎﻧﮕﺮ ﺧﻮد را در ﺗﻤﺎس ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ زﻣﻴﻦ و‬

‫ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﺧﺎزن ﺷﺎرژ ﻣﻲﺷﻮد و ﭘﺲ از آن‪ ،‬در ﺗﻤﺎس‬
‫و ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺑﻴﻤﺎر‪ ،‬آنﭼﻪ را ﻛﻪ ﺷﺎرژ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬روي ﺑﻴﻤﺎر ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺑﺎ دﺷﺎرژ ﺷﺪن درﻣﺎﻧﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎر ﺷﺎرژ ﺷﺪه و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﻠﻮلﻫﺎ ﺑﻬﺘﺮ و‬
‫ﺣﺎل ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻴﻤﺎر ﺑﻬﺒﻮد ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﺎ ﻋﻤﻞ ﺷﺎرژ ﺑﻴﻤﺎر‪ ،‬درﻣﺎﻧﮕﺮ‬
‫ﺑﻪﺷﺪت ﺗﺤﻠﻴﻞ رﻓﺘﻪ و ﻫﺮ ﺑﺎر ﭘﺲ از درﻣﺎﻧﮕﺮي‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺷﺎرژ ﻣﺠﺪد دارد‪ .‬در‬
‫اﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﻧﻮع ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ درﻣﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤﺪود ﺑﻮده و ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺎرﺳﺎﻳﻲ ﺳﻠﻮل از ﻧﻘﻄﻪﻧﻈﺮ ﺗﺒﺎدﻻت ﻳﻮﻧﻲ و اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ‬
‫ﻧﻘﺶ ﻋﻤﺪهاي در اﻳﺠﺎد ﺑﻴﻤﺎري دارﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ در ﻧﻘﺺﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻟﻬﻴﺪﮔﻲ ﻧﺨﺎع‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﻣﺎدرزادي و‪ ...‬ﺗﺄﺛﻴﺮي ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫• ﻧﻜﺘﻪي ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻬﻢ‪ :‬درﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ اﻳﻦ روش‪ ،‬ﺑﻪﻫﻴﭻوﺟﻪ ﻛﺎرﺑﺮد درﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ب‪ -‬ﺗﺄﺛﻴﺮ اﺟﺮام ﺳﻤﺎوي‬
‫اﺟﺮام ﺳﻤﺎوي ﻫﺮﻳﻚ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺮهي زﻣﻴﻦ‪ ،‬داراي ﺣﻮزهي ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﺎ ﺗﺤﺖﺗﺄﺛﻴﺮ آنﻫﺎ ﻗﺮار دارﻳﻢ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬وﺟﻮد ﻣﺎه و ﺧﻮرﺷﻴﺪ‬
‫ﺑﻪﺧﺼﻮص در ﺑﻌﻀﻲ از زﻣﺎنﻫﺎ و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﺧﺎص‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ »ﻗﻤﺮ در‬
‫ﻋﻘﺮب« ﻛﻪ ﻛﺮهي ﻣﺎه درﺻﻮرت ﻓﻠﻜﻲ ﻋﻘﺮب ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد؛ ﺗﺠﺮﺑﻪي ﺗﺎرﻳﺨﻲ‬
‫ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ‪ ،‬ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻧﻲﻫﺎي ﺟﺴﻤﻲ‪ ،‬رواﻧﻲ و ذﻫﻨﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺧﻮد ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬
‫در واﻗﻊ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﻫﻤﻮاره ﺗﺤﺖﺗﺄﺛﻴﺮ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﺣﻮزهﻫﺎي‬
‫ﺳﻤﺎوي ﻗﺮار دارد‪) .‬ﺷﻜﻞ‪ (24-‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺣﻮزهي ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ زﻣﻴﻦ و‬
‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺄﺛﻴﺮات آنﻫﺎ ﺑﺮ روي ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫زﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ اﺳﺖ و اﺛﺮ آن روي اﻧﺴﺎن ﺑﻴﺶﺗﺮ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪121‬‬ ‫!ادر‬

‫)ﺷﻜﻞ‪(24-‬‬
‫درﻣﺎن ﻃﺒﻴﻌﻲ در ﻣﻮرد ﺣﻮزهﻫﺎي اﻧﺮژي اﻧﺴﺎن‬
‫ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺷﻔﺎي اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬در اﺻﻞ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎري اﻧﺴﺎن ﻧﺎﺷﻲ از‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﻃﺒﻴﻌﺖ‪ ،‬ﻃﻲ ﻗﺮون ﻣﺘﻤﺎدي ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻀﻮر در دل ﻃﺒﻴﻌﺖ‬
‫ﺑﻪ دور از ﻣﻈﺎﻫﺮ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ رﻓﻊ ﻧﻘﺺ ﺣﻮزهﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ وﺟﻮدي اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن اﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ را دارد ﻛﻪ وﻗﺘﻲ در ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬از ﺣﺎل ﺑﻬﺘﺮي‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻲﺷﻮد و اﻳﻦ را ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻫﻮاي ﭘﺎك و ﻣﻤﻠﻮ از اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻲﮔﺬارد‪.‬‬
‫درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻧﻴﺰ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺜﺒﺘﻲ در ﺳﻼﻣﺘﻲ اﻧﺴﺎن دارد وﻟﻲ ﻋﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﺆﺛﺮ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﺻﻼح‬
‫ﺣﻮزهﻫﺎي وﺟﻮدي اﻧﺴﺎن ﺷﺪه و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد وﺿﻌﻴﺖ ﺳﻼﻣﺘﻲ اﻧﺴﺎن‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ذﻛﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺮط ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺘﻔﺎدهاي از ﻃﺒﻴﻌﺖ و ﺑﺮﺧﻮرداري از‬
‫ﻣﻮاﻫﺐ آن‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﻣﻈﺎﻫﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺪرن اﺳﺖ و ﻧﻴﺰ اﻳﻦﻛﻪ ﺗﺎ ﺣﺪ‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪122‬‬

‫اﻣﻜﺎن ﺑﺎ ﻃﺒﻴﻌﺖ آﺷﺘﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﻫﺮ زﻣﺎن ﻛﻪ در دل ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ‪،‬‬

‫ﻓﻠﺰات را از ﺧﻮد دور ﻛﺮده و ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﻜﺎن ﺑﺎ ﭘﺎي ﺑﺮﻫﻨﻪ در داﻣﻦ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻗﺮار‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﺗﺎ از ﻣﺤﺒﺖ ﺑﻲﭘﺎﻳﺎن آن ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﻮﻳﻢ‪.‬‬

‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ و ﭘﻴﻮﻧﺪ اﻋﻀﺎ‬

‫ﭘﻴﻮﻧﺪ اﻋﻀﺎ در ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻮارد ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﭘﺲ زدن ﻋﻀﻮ‪ ،‬روﺑﻪرو اﺳﺖ و ﺑﺎ‬
‫وﺟﻮد ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻫﻤﻪي ﺗﺪاﺑﻴﺮ ﻻزم و آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻛﻪ ﺗﻀﻤﻴﻦﻛﻨﻨﺪهي‬
‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻋﻤﻞ ﭘﻴﻮﻧﺪ اﺳﺖ اﻣﺎ ﻋﻀﻮ ﭘﺲ زده ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪي ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫دﻓﺎﻋﻲ ﺑﺪن ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺪون اﻳﻦﻛﻪ در ﻇﺎﻫﺮ اﺷﻜﺎﻟﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ‬
‫ﻋﻠﺖ ﭘﺲ زدن از دﻳﺪﮔﺎه ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻋﺪم ﻫﻢﻓﺎزي و ﻫﻢﺧﻮاﻧﻲ ﺷﻌﻮر ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻋﻀﻮ‬
‫اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﺑﺎ ﺷﻌﻮر ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺪن ﮔﻴﺮﻧﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻋﺪم ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻋﻀﻮ ﺟﺪﻳﺪ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺪن )ذﻫﻦ‪ -‬ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﻌﻮر ﺳﻠﻮﻟﻲ( ﺷﺪه و در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﻣﻮرد‬
‫ﺣﻤﻠﻪي ﺳﻴﺴﺘﻢ دﻓﺎﻋﻲ ﺑﺪن ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺣﺘﻲ در ﭘﺎرهاي از ﻣﻮارد ﻛﻪ ﺑﺨﺶ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ از ﺑﺪن ﺧﻮد ﺑﻴﻤﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه‪،‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎ ﻋﺪم ﻫﻢﺧﻮاﻧﻲ ﺷﻌﻮري روﺑﻪرو ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‬
‫درﻋﻤﻞ ﻗﻠﺐ ﺑﺎز ﻛﻪ رگ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ از ﭘﺎي ﺑﻴﻤﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ اﺷﻜﺎﻟﻲ روﺑﻪرو ﺷﻮد‪ .‬دراﻳﻦﺻﻮرت‪ ،‬ﻓﺮد ﺑﻪاﺣﺘﻤﺎل ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي دﭼﺎر‬
‫ﺗﻀﺎد ﺷﻌﻮري ﺷﺪﻳﺪي در ﺑﺪن ﺧﻮد ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺨﺘﻞﻛﻨﻨﺪهي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺪن اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﺧﺘﻼل ﺷﻌﻮري در ﺑﺪن ﻓﺮد اﻳﺠﺎد‬
‫ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮوز ﻋﺪمﻫﻢﺧﻮاﻧﻲ ﺷﻌﻮر ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﺧﻮن ﻫﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻮارض ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﻲ در ﺑﺪن‪ ،‬روان و ذﻫﻦ ﺑﻴﻤﺎر‬
‫اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از اﻧﺘﻘﺎل ﺧﻮن‪ ،‬ﺑﺮاي اﻧﻄﺒﺎق ﻛﺎﻣﻞ و ﻫﻢﺧﻮاﻧﻲ ﺷﻌﻮري‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ وﻗﺖ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪123‬‬ ‫!ادر‬

‫اﺻﻞ اﻧﺘﺨﺎب اﺻﻠﺢ از ﻧﻈﺮ ﺷﻌﻮر ﺳﻠﻮﻟﻲ‬

‫آﻟﻮده ﺑﻮدن ﺑﻪ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺰمﻫﺎ‪ ،‬دﻟﻴﻞ ﻗﻄﻌﻲ ﺑﺮاي ﺑﻴﻤﺎرﺷﺪن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از اﻓﺮاد‪ ،‬ﻧﺎﻗﻞ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺰمﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﻮد ﺑﻴﻤﺎر ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﻓﺮادي ﻧﺎﻗﻞ وﻳﺮوس اﻳﺪز ﻫﺴﺘﻨﺪ وﻟﻲ ﺧﻮد اﻳﺪزي ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ و‬
‫ﻳﺎ ﻧﺎﻗﻞ وﻳﺮوس ﺳﻞ و ﻳﺎ آﻧﻔﻠﻮﻧﺰا و‪ ...‬ﺑﻮده‪ ،‬وﻟﻲ ﺧﻮد ﻣﺒﺘﻼ و ﺑﻴﻤﺎر ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﭘﻴﺪﻣﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده و ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﻣﺴﺮي ﻛﻪ‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ را ﺑﻪ ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺸﺮي ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻮاره ﻋﺪهاي ﺳﺎﻟﻢ‬
‫ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه و از اﻳﻦ ﻣﻬﻠﻜﻪﻫﺎ ﺟﺎن ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻪ در ﺑﺮدهاﻧﺪ؛ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦﻛﻪ اﻳﻦ اﻓﺮاد‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻃﻮرﻗﻄﻊ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ آﻟﻮده ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺟﺎنﺳﺎﻟﻢ ﺑﻪدرﺑﺮدهاﻧﺪ؟‬
‫در ﺟﻮاب از دﻳﺪﮔﺎه »ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ« ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬آن ﻋﺪه ﻛﻪ زﻧﺪه ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪،‬‬
‫داراي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﻌﻮر ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﺮاﺳﺎس اﺻﻞ اﻧﺘﺨﺎب اﺻﻠﺢ‪،‬‬
‫از ﻧﻘﻄﻪﻧﻈﺮ ﺷﻌﻮر ﺳﻠﻮﻟﻲ آنﻫﺎ را ﺣﻔﻆ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻮرد اﻳﻦدﺳﺘﻪ‪،‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ دﻓﺎﻋﻲ ﺑﺪن‪ ،‬ﺑﻪواﺳﻄﻪي ﺑﺮﺧﻮرداري از ﺷﻌﻮر ﺳﺎﻟﻢ ﺳﻠﻮﻟﻲ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ دﻓﺎع ﻣﺆﺛﺮي در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺰمﻫﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪،‬‬
‫ﺑﺎوﺟﻮد آﻟﻮدﮔﻲ ﻗﻄﻌﻲ ﻣﺤﻴﻂ‪ ،‬ﺑﻪﺑﻴﻤﺎري ﻣﺒﺘﻼ ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫اﺻﻮل ﻣﻬﻢ در ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‬

‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﺗﺎﺑﻊ اﺻﻮﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آنﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺴﻴﺮ را ﻫﻤﻮارﺗﺮ ﻛﺮده‪،‬‬
‫ﺗﻔﺴﻴﺮ و ﺗﻌﺒﻴﺮ روﻧﺪ ﺣﺮﻛﺖ را ﺷﻔﺎفﺗﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬اﺻﻮل ﻣﻬﻢ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫• اﺻﻞ‪ :‬اوﻟﻮﻳﺖ درﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﺰﺷﻜﻲ راﻳﺞ اﺳﺖ و درﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﺆﺛﺮ واﻗﻊ ﻧﺸﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﻴﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮان در ﺟﻬﺖ آزﻣﺎﻳﺶ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﻛﻤﻚ‬
‫ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﻴﺮ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ از درﻣﺎنﻫﺎي راﻳﺞ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪاي‬
‫ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻠﻘﻲ‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪124‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ از ﻃﺐ راﻳﺞ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻧﺘﻴﺠﻪاي ﺣﺎﺻﻞ ﻛﻨﺪ )ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﻴﺮ ﺗﻔﻬﻴﻢ ﺷﻮد(‪ .‬ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ را روي ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﻴﺮ آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫• اﺻﻞ‪ :‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ داروﻫﺎﻳﻲ ﻣﺼﺮف ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ آنﻫﺎ را ﺑﻪ ﻳﻚﺑﺎره‬
‫ﻗﻄﻊ ﻛﻨﻨﺪ و ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻫﻢ ﻧﺘﻴﺠﻪاي از درﻣﺎن راﻳﺞ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﺟﻬﺖ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ‪ ،‬اﻗﺪام ﻛﺮده و زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﭘﺰﺷﻚ ﻣﻌﺎﻟﺞ ﺧﻮد‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي‬
‫درﻣﺎﻧﻲ را ﭘﻲﮔﻴﺮي ﻛﺮده و ﺑﺎ ﻧﻈﺮ آﻧﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ دارو اﻗﺪام ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﻲ‬
‫اﺳﺖ در اﻳﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﻛﻠﻴﻪي ﻣﺴﺆﻟﻴﺖﻫﺎي داروﻳﻲ ﺑﻪﻋﻬﺪهي ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﻴﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫• اﺻﻞ‪ :‬اﻃﻼع از ﻧﻮع ﺑﻴﻤﺎري ﻓﺮد‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮي در ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﻧﺪارد‪ .‬در ﺿﻤﻦ ﻧﻮع‬
‫ﺑﻴﻤﺎري اﺷﺨﺎص ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ اﺳﺖ و ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﺣﻖ ﺳﺆال ﻛﺮدن در اﻳﻦ ﻣﻮرد را‬
‫ﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻦﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎر ﻣﺎﻳﻞ ﺑﺎﺷﺪ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻧﻮع ﺑﻴﻤﺎري ﺧﻮد ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﺪ ﻛﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﻴﺰ ﻛﻤﻜﻲ ﺑﻪ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫• اﺻﻞ‪ :‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﺑﺮاي ﻓﺮدي اﻳﺠﺎد اﺗﺼﺎل ﻛﻨﺪ؛ ﺧﻮد ﻧﻴﺰ در‬
‫ﻣﻌﺮض اﺗﺼﺎل و اِﺳﻜﻦ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫درﻣﺎن‬ ‫ﺑﻴﺮون رﻳﺰي‬ ‫اﺳﻜﻦ ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‬ ‫• اﺻﻞ‪ :‬ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‬
‫• اﺻﻞ‪ :‬ﻋﺪم اﺣﺴﺎس اِﺳﻜﻦ و ارﺗﺒﺎط ﺑﻪ ﻋﻠﻞ زﻳﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺗﺸﺘﺖ ذﻫﻨﻲ )آﺷﻔﺘﮕﻲ ذﻫﻨﻲ ﺷﺪﻳﺪ(‬
‫‪ -‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬
‫‪ -‬ﻗﻔﻞ ذﻫﻨﻲ‬
‫ﻗﻔﻞ ذﻫﻨﻲ ﻧﺘﻴﺠﻪي ﻋﻤﻠﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰيﻫﺎي ﺿﻤﻴﺮ ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه اﺳﺖ ﻛﻪ در‬
‫اﻛﺜﺮﻳﺖ اﻓﺮاد ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻋﻘﻞ‪ ،‬ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ از دوران ﻃﻔﻮﻟﻴﺖ و ﻛﻮدﻛﻲ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬دراﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ از ورود و ﺣﺲ ﻫﻤﻪي ﻣﺴﺎﻳﻞ‬
‫ﻏﻴﺮﻋﻘﻼﻧﻲ و ﺧﺎرج از ﭼﺎر ﭼﻮب ﻣﻨﻄﻖ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮده و ﭼﻨﻴﻦ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را‬
‫ﺳﺎﻧﺴﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮد را از ﻗﺒﻮل و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﺘﺎﻓﻴﺰﻳﻚ ﻣﺤﺮوم ﻣﻲﻛﻨﺪ و‬
‫‪125‬‬ ‫!ادر‬

‫اﺣﺴﺎسﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن را ﺳﺎﻧﺴﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰار اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺎرج از ﻋﻘﻞ‪ ،‬ﻋﻠﻢ و واﻗﻌﻴﺖ ﻫﻴﭻﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﻴﻤﺎر‬
‫ﺑﻪﻫﻴﭻوﺟﻪ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻋﻠﻤﻲ و ﻋﻘﻼﻧﻲ ﻧﺪارد؛ درﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰار ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ‬
‫اﺟﺎزهي ورود اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن را ﻧﺪاده و در ﻣﻘﺎﺑﻞ آن اﻳﺠﺎد ﻗﻔﻞ ذﻫﻨﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪن اﻳﻦ ﻗﻔﻞ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺪﺗﻲ زﻣﺎن ﻻزم داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻋﺪمﺣﻀﻮر در ﺣﻠﻘﻪي ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻲﻃﺮف ﻧﺒﻮدن و داﺷﺘﻦ ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮي‬
‫ﻣﻨﻔﻲ و اﺣﺴﺎس ﺗﻤﺴﺨﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن و‪...‬‬
‫ﺗﺒﺼﺮه‪ :‬ﻏﻴﺮ از ﻣﻮرد آﺧﺮ‪ ،‬ﻋﺪم اﺣﺴﺎس اِﺳﻜﻦ و ارﺗﺒﺎط‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮي در‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮي و ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﻴﺮي ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺗﺒﺼﺮه‪ :‬ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬اﻧﺮژي درﻣﺎﻧﻲ)ﻧﻴﺮو درﻣﺎﻧﻲ( ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬زﻳﺮا اﻧﺮژي درﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﺘﻜﻲ ﺑﻪ ﺣﻮزهي ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ ﺑﺪن درﻣﺎﻧﮕﺮ اﺳﺖ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﻣﺘﻜﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻮزهي ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ را ﻫﻤﻪي اﻧﺴﺎنﻫﺎ دارﻧﺪ‬
‫وﻟﻲ در ﺑﻌﻀﻲ از اﻓﺮاد ﻗﻮيﺗﺮ از ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ اﺳﺖ‪» .‬اﻧﺮژي درﻣﺎﻧﻲ« ﺟﺰء ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﻛﻮﭼﻜﻲ از »ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ« اﺳﺖ‪ .‬ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮان ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺎﻓﻲ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮرﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﺤﻮي اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬
‫• اﺻﻞ‪ :‬درﻳﻚ زﻣﺎن ﺗﻌﺪادي ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ روي ﻳﻚ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﻴﺮ‪،‬‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻌﺪادي ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﻴﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در‬
‫ﻳﻚ زﻣﺎن‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﻳﻚ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻠﻪ ﻣﺸﺎﺑﻪ‬
‫ﺑﻮده و ﺗﺄﺛﻴﺮي در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﺪارد‪ .‬در ﺿﻤﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ درﻣﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻌﻮر‬
‫ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻓﺮﻗﻲ ﺑﻴﻦ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮان وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫• اﺻﻞ‪ :‬داﺷﺘﻦ اﻳﻤﺎن و اﻋﺘﻘﺎد ﺑﺮاي ﺣﻀﻮر در ﺣﻠﻘﻪي وﺣﺪت ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ و‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺮط ﻻزم‪ ،‬ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻮدن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪126‬‬

‫• اﺻﻞ‪ :‬ﻧﻮع ﺑﻴﻤﺎري)ﻣﺎدرزادي و ژﻧﺘﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻋﻴﺐ در ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻋﻀﺎ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي‬

‫ﻋﻔﻮﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻳﺐ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻛﻬﻮﻟﺖ و ﺧﺴﺘﮕﻲ‪ ،‬اﺷﻜﺎﻻت ذﻫﻨﻲ‪ ،‬رواﻧﻲ‪ ،‬روانﺗﻨﻲ‪،‬‬
‫ذﻫﻨﻲ ﺗﻨﻲ و‪ (...‬ﻣﺰﻣﻦ‪ ،‬ﺣﺎد ﺑﻮدن و ﻗﺪﻣﺖ ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮي در ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫• اﺻﻞ‪ :‬زﻣﺎنﻫﺎي ارﺗﺒﺎط راه دور ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﻴﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺧﻼل ﺗﻤﺎم ﻣﺪت‬
‫ﺷﺒﺎﻧﻪ روز و ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد دﻓﻌﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻞ اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﺷﻮد و ﻣﺤﺪودﻳﺘﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ زﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺎ ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺤﻠﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه و ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﻴﺮ در ﻫﺮ ﻛﺠﺎي‬
‫دﻧﻴﺎ ﻛﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺎﻋﺖﻫﺎي ارﺗﺒﺎط ﺧﻮد را ﺑﻪ وﻗﺖ ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻪ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ‬
‫اﻋﻼم ﻛﺮده و ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ زﻣﺎنﻫﺎ را ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ اﻋﻼم ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫• اﺻﻞ‪ :‬ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ از راهدور و ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻳﻜﺴﺎن در‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪي درﻣﺎن دارﻧﺪ و ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻪ ﺗﻮان‪ ،‬ﻟﻴﺎﻗﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪاد و‪ ...‬ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫• اﺻﻞ‪ :‬در ﻣﻮارد زﻳﺮ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ اﺧﺬ اﺟﺎزه و درﻳﺎﻓﺖ ﮔﺰارش از ﺧﻮد‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﻴﺮ ﻧﻴﺴﺖ وﻟﻲ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻳﻜﻲ از اﻃﺮاﻓﻴﺎن او‪ ،‬در ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬اﻃﻔﺎل و ﻛﻮدﻛﺎن‬
‫‪ -‬ﺑﻴﻤﺎران اﻏﻤﺎﺋﻲ‬
‫‪ -‬ﺑﻴﻤﺎران ﺧﻴﻠﻲ ﻣﺴﻦ‬
‫‪ -‬ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪهﻫﺎي ذﻫﻨﻲ‬
‫‪ -‬ﺑﻴﻤﺎران رواﻧﻲ‪ -‬ذﻫﻨﻲ‬
‫‪ -‬ﻣﻮارد اورژاﻧﺲ‬
‫‪ -‬ﺑﻴﻤﺎران ﺧﺎص ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻓﺮاد آﻟﺰاﻳﻤﺮي ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ اراﺋﻪي ﮔﺰارش ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫• اﺻﻞ‪ :‬ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﻴﺮاﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﻞ زﻧﺪﮔﻲ آنﻫﺎ در ﻧﻘﺎﻃﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﻣﺤﻠﻲ آﻧﺎن ﺑﺎ ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺤﻠﻲ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﺗﻔﺎوت دارد‪ ،‬زﻣﺎن ارﺗﺒﺎطﻫﺎي ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‬
‫را ﺑﻪ وﻗﺖ ﻣﺤﻠﻲ ﺧﻮد اﻋﻼم ﻛﺮده و ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي اﻋﻼم اﻳﻦ زﻣﺎنﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫‪127‬‬ ‫!ادر‬

‫ﺷﺒﻜﻪ ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬از ﻫﻤﺎن ﺳﺎﻋﺖﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد و ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫آنﻫﺎ ﺑﻪ زﻣﺎن ﻣﺤﻠﻲ ﺧﻮد را ﻧﺪارد‪.‬‬
‫• اﺻﻞ‪ :‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﻜﺎن ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ از راه دور و ﺑﺪون ﺗﻤﺎس دﺳﺖ‬
‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ و در ﺧﻼل ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬از ﺧﻮراﻧﺪن ﻫﺮﭼﻴﺰي ﺣﺘﻲ آب ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ‪ ،‬ﺧﻮدداري ﺑﻪﻋﻤﻞ آﻣﺪه و درﺻﻮرت ﻧﻴﺎز ﺗﻮﺳﻂ اﻃﺮاﻓﻴﺎن‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﻴﺮ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﺗﺎ از اﻳﺠﺎد ﺷﺒﻬﺎت اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺑﻪﻋﻤﻞ آﻳﺪ‪.‬‬
‫• اﺻﻞ‪ :‬ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮي ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﻛﺎرﻣﺎ و ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﻧﺪارد‬
‫زﻳﺮا ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻌﻮراﻟﻬﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد ﻧﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ‪.‬‬
‫• اﺻﻞ‪ :‬اﻓﺮاد ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از درﻳﺎﻓﺖ ﻻﻳﻪي ﻣﺤﺎﻓﻆ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻗﺪام ﺑﻪ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮي‬
‫ﻛﻨﻨﺪ زﻳﺮا در ﻣﻌﺮض ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت ﻣﻨﻔﻲ ﺑﻴﻤﺎر و ﻧﻔﻮذ ﻣﻮﺟﻮدات ﻏﻴﺮارﮔﺎﻧﻴﻚ‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ اﺛﺮات آن در ﻛﻮﺗﺎه و ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺪت روي آﻧﺎن ﭘﺪﻳﺪار‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬درﻳﺎﻓﺖ ﻻﻳﻪي ﻣﺤﺎﻓﻆ ﺑﺎ ﻣﻜﺘﻮب ﻧﻤﻮدن ﺳﻮﮔﻨﺪﻧﺎﻣﻪ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدهي ﻣﺜﺒﺖ و اﻧﺴﺎﻧﻲ از آن‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮد ﺗﻔﻮﻳﺾ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﭘﺲ از ﺗﺠﻬﻴﺰ‬
‫ﺑﻪ آن ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت ﺷﻌﻮر ﻣﻌﻴﻮب ﺳﻠﻮﻟﻲ و‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت ﻣﻨﻔﻲ و ﺗﺪاﺧﻞ ﻣﻮﺟﻮدات ﻏﻴﺮارﮔﺎﻧﻴﻚ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫• اﺻﻞ‪ :‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪،‬‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﺣﻖ ﻧﺪارد ﻫﻴﭻ ﻧﻮع از اﻧﻮاع ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ را ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﻋﻼج ﺑﺪاﻧﺪ‪.‬‬
‫• اﺻﻞ‪ :‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي‬
‫ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦﺻﻮرت ﻧﻪ ﻣﺎده و ﻧﻪ اﻧﺮژي اﺳﺖ؛ در‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺑ‪‬ﻌﺪ زﻣﺎن و ﻣﻜﺎن ﺑﺮ آن ﺣﺎﻛﻢ ﻧﺒﻮده و درﻣﺎن از راه دور و ﻧﺰدﻳﻚ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ آن اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫• اﺻﻞ‪ :‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﭘﺲ‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ﺣﻖ ﻧﺪارد از ﺑﺎﺑﺖ اﻧﺠﺎم آن ﭼﻴﺰي را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻨﺘﺴﺐ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪128‬‬

‫• اﺻﻞ‪ :‬از آنﺟﺎ ﻛﻪ ﺷﻌﻮر اﻟﻬﻲ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﻜﻤﻠﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬ﻟﺬا ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي‬
‫ﺗﺤﺖ ﻫﺮ ﻧﺎم و ﻋﻨﻮان‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﺑﻪ آن ﻧﺒﻮده و اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪراﺣﺘﻲ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ اﺛﺒﺎت اﺳﺖ؛ ﭼﺮا ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﺬف ﻋﺎﻣﻞ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫ﺣﻠﻘﻪي وﺣﺪت ﻛﻤﺎﻛﺎن ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﻳﻦ ﺧﻮد رﺳﻮاﻛﻨﻨﺪهي ﺑﺪﻋﺖﮔﺬاران و‬
‫ﻣﺘﻘﻠﺒﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺑﺪﻋﺘﻲ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ و ﻓﻘﻂ‬
‫ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﻣﻴﻞ ﻓﺮد ﺑﻪ ﺧﻮدﻧﻤﺎﻳﻲ و ﻣﻄﺮح ﻛﺮدن ﺧﻮد اﺳﺖ‪.‬‬
‫• اﺻﻞ‪ :‬ارﺗﺒﺎط راه دور ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﻴﺮ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮرت ﻧﺸﺴﺘﻪ‪ ،‬اﻳﺴﺘﺎده‪ ،‬درازﻛﺶ و ﺑﻪ ﻫﺮ‬
‫ﺻﻮرت‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ و وﺿﻌﻴﺘﻲ و ﺑﻪ ﻫﺮ ﺟﻬﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي او ﻣﻘﺪور ﺑﺎﺷﺪ و در ﻫﺮ ﻣﺤﻠﻲ‪،‬‬
‫ﺛﺎﺑﺖ و ﻳﺎ ﻣﺘﺤﺮك )ﻣﺎﻧﻨﺪ درون اﺗﻮﺑﻮس‪ ،‬ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ‪ ،‬ﻛﺸﺘﻲ و‪ (...‬ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻗﺮاري اﺳﺖ‪.‬‬
‫• اﺻﻞ‪ :‬دردﻫﺎ و ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﻓﻌﻠﻲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﺮوﻧﺪهي ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪي ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﻴﺮ ﻛﻪ ﻳﺎ درﻣﺎن ﻧﺸﺪه و ﻳﺎ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻧﺎﻗﺺ درﻣﺎن‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬دوﺑﺎره ﺑﺎزﺧﻮاﻧﻲ ﺷﺪه و ﻋﻼﻳﻢ آن آﺷﻜﺎر و ﻣﻄﺎﺑﻖ اﻟﮕﻮﻫﺎي زﻳﺮ‪ ،‬روﻧﺪ‬
‫درﻣﺎن آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬در ﭘﺎرهاي از ﻣﻮارد‪ ،‬درﻣﺎن ﺑﻪﻃﻮر ﺳﺮﻳﻊ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫درﻣﺎن‬

‫ﺑﻴﻤﺎري‬

‫‪ -‬در ﺧﻴﻠﻲ از ﻣﻮارد ﻋﻼﻳﻢ درد و ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻪ اوج ﺧﻮد رﺳﻴﺪه‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺗﺎ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪي درﻣﺎن‪ ،‬ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن درﻣﺎن رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر از اوج ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬ﺑﺎزﺳﺎزي ﻋﻼﻳﻢ ﺑﻴﻤﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺎﻓﻈﻪي ﺳﻠﻮﻟﻲ آن‬
‫ﻋﻼﻳﻢ را از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن داده‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﻮرد ﭘﻲﮔﻴﺮيﻫﺎي ﻻزم ﻗﺮار ﮔﻴﺮد و ﺷﻌﻮر‬
‫‪129‬‬ ‫!ادر‬

‫ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺳﺎﻟﻢ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ آن ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﻏﺪهاي در ﺑﺪن ﺑﻴﻤﺎر وﺟﻮد‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ از اِﺳﻜﻦ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻋﻼﻳﻢ آﺷﻜﺎرﻛﻨﻨﺪهي آن‪ ،‬ﻓﻌﺎل ﻣﻲﺷﻮد‬
‫وﻟﻲ ﺑﻪﻫﻴﭻﻋﻨﻮان ﻏﺪه ﺑﺰرگﺗﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﺑﻠﻜﻪ درد و آﺛﺎر آن ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪه و‬
‫ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن روﻧﺪ درﻣﺎن و ﺑﻬﺒﻮد رخ ﻣﻲدﻫﺪ و ﻳﺎ در ﻳﻚ ﺑﻴﻤﺎر ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ آﻟﺮژي‪،‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺗﺼﺎل ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻋﻼﻳﻢ آﻟﺮژي آﻏﺎز ﺷﺪه و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ اوج‬
‫ﺧﻮد ﺑﺮﺳﺪ اﻣﺎ ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻋﻼﻳﻢ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪه‪ ،‬روﻧﺪ درﻣﺎن و ﺑﻬﺒﻮد‬
‫آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻳﺎ ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ روي ﻳﻚ ﺑﻴﻤﺎر ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﻣﻴﮕﺮن‪ ،‬ﻋﻼﻳﻢ‬
‫ﻣﻴﮕﺮن ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮد و ﺗﺎ ﻣﺮﺣﻠﻪي اوج ﺧﻮد ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻪ و ﭘﺲ از آن ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﻋﻼﻳﻢ ﻓﻮق‪ ،‬روﻧﺪ ﺑﻬﺒﻮد ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫درﻣﺎن‬

‫اوج‬ ‫‪
$%‬‬
‫‪+,‬ر( و درد‬

‫ﺑﻴﻤﺎري‬

‫‪ -‬درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي»روانﺗﻨﻲ« )ﺳﺎﻳﻜﻮﺳﻮﻣﺎﺗﻴﻚ( ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﻤﻮدارﻫﺎي‬

‫زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ .1‬ﻧﻤﻮدار ‪ E-A‬ﺑﻴﻤﺎران روانﺗﻨﻲ‬

‫درﻣﺎن‬

‫ﺑﻴﻤﺎري‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪130‬‬

‫‪ .2‬ﻧﻤﻮدار ‪ E-B‬ﺑﻴﻤﺎران روان ﺗﻨﻲ‬

‫درﻣﺎن‬

‫ﺑﻴﻤﺎري‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪي اوج ﺑﻴﻤﺎري‬

‫‪ .3‬ﻧﻤﻮدار ‪ E-C‬ﺑﻴﻤﺎران روان ﺗﻨﻲ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻴﻨﺸﻲ‬

‫درﻣﺎن‬

‫ﺑﻴﻤﺎري‬

‫‪ -‬در ﻣﻮرد ﺑﻴﻤﺎران »ذﻫﻨﻲ« ﻧﻤﻮدار درﻣﺎن ﺑﻪﺻﻮرتﻫﺎي زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ .1‬ﻧﻤﻮدار ‪M-A1‬‬
‫درﻣﺎن‬

‫ﻣﺸﻜﻼت ذﻫﻨﻲ‬
‫‪131‬‬ ‫!ادر‬

‫‪ .2‬ﻧﻤﻮدار ‪M-A2‬‬
‫درﻣﺎن‬

‫ﻣﺸﻜﻼت ذﻫﻨﻲ‬
‫‪ .3‬ﻧﻤﻮدار‪M -B1‬‬
‫درﻣﺎن‬

‫ﻣﺸﻜﻼت ذﻫﻨﻲ‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪي اوج ﻣﺸﻜﻞ ذﻫﻨﻲ‬

‫‪ .4‬ﻧﻤﻮدار‪M-B2‬‬
‫درﻣﺎن‬

‫ﻣﺸﻜﻼت ذﻫﻨﻲ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪي اوج ﻣﺸﻜﻞ ذﻫﻨﻲ‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪132‬‬

‫‪ .5‬ﻧﻤﻮدار ‪ :M-CA1‬ﺑﺎ ﻓﺮم ﻛﻠﻲ ﻧﻤﻮدار ‪ M-A1‬وﻟﻲ ﺑﺎ ﻓﺮم ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ‪.‬‬

‫‪ .6‬ﻧﻤﻮدار ‪ :M-CA2‬ﺑﺎ ﻓﺮم ﻛﻠﻲ ﻧﻤﻮدار ‪ M-A2‬وﻟﻲ ﺑﺎ ﻓﺮم ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ‪.‬‬
‫‪ .7‬ﻧﻤﻮدار ‪ :M-CB1‬ﺑﺎ ﻓﺮم ﻛﻠﻲ ﻧﻤﻮدار ‪ M-B1‬وﻟﻲ ﺑﺎ ﻓﺮم ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ‪.‬‬
‫‪ .8‬ﻧﻤﻮدار ‪ :M-CB2‬ﺑﺎ ﻓﺮم ﻛﻠﻲ ﻧﻤﻮدار ‪ M-B2‬وﻟﻲ ﺑﺎ ﻓﺮم ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻧﻤﻮدار درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎران »ﺟﺴﻤﻲ« و »رواﻧﻲ« ﺑﻪﺻﻮرتﻫﺎي زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ .‬ﺑﺪون ﺑﻴﺮونرﻳﺰي‬
‫درﻣﺎن‬

‫ﺑﻴﻤﺎري‬
‫ب‪ .‬ﺑﺎ ﺑﻴﺮونرﻳﺰي‬
‫درﻣﺎن‬
‫ﺑﻴﻤﺎري‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪي اوج ﺑﻴﻤﺎري و درد‬

‫‪ -‬اﺳﻜﻦ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﺷﺎﻣﻞ آﺷﻜﺎر ﺳﺎزي ﺗﺮسﻫﺎي دوران ﻛﻮدﻛﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫در ﺿﻤﻴﺮ ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه ﻓﺮد ﺛﺒﺖ و ﺿﺒﻂ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﺎ دو دﺳﺘﻪ ﮔﺰارش روﺑﻪرو‬
‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺷﺪ‪ .‬دﺳﺘﻪي اول اﻓﺮادي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ درﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪ و ﮔﺰارﺷﻲ‬
‫از وﺟﻮد ﺗﺮس ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از اﺳﻜﻦ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺗﺮسﻫﺎي ﻣﺒﻬﻢ و ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪاي‬
‫روﺑﻪرو ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﻮد از ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ آن ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ اﻃﻼﻋﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬در ﺧﻴﻠﻲ از ﻣﻮارد‬
‫اﻳﻦ ﺗﺮس و ﻳﺎ ﺗﺮسﻫﺎ‪ ،‬در اﺑﺘﺪا رو ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﮔﺬارد و ﭘﺲ از ﻳﻚ دوره‬
‫ﺑﻴﺮونرﻳﺰي‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده و ﺧﺎﺗﻤﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻴﺮونرﻳﺰي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬
‫در ﺧﻮاب و ﺑﻪﺻﻮرت ﻛﺎﺑﻮس ﻫﻢ اﺗﻔﺎق ﺑﻴﺎﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫‪133‬‬ ‫!ادر‬

‫ﻓﺮد در ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدي‬ ‫وﺿﻌﻴﺖ ﻋﺎدي‬

‫اوج ﺗﻈﺎﻫﺮ ﺗﺮس‬

‫دﺳﺘﻪي دوم در ﻣﻮرد اﻓﺮادي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪ و ﮔﺰارش وﺟﻮد ﺗﺮسﻫﺎﻳﻲ را‬
‫از ﻗﺒﻞ دارﻧﺪ و ﺟﺰء ﻣﻮرد ﺷﻜﺎﻳﺖ آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ اﻓﺮاد ﭘﺲ از اﺳﻜﻦ‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در اﺑﺘﺪا ﺗﺮس آنﻫﺎ رو ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﮕﺬارد و ﭘﺲ از آن‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده و در اﻧﺘﻬﺎ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫وﺿﻌﻴﺖ ﻋﺎدي‬
‫ﻓﺮد ﺑﺎ ﮔﺰارش ﺗﺮس‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪي اوج ﺗﻈﺎﻫﺮ ﺗﺮس‬

‫• اﺻﻞ ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺜﺒﺖ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮد و در ﻣﻌﺮض آﮔﺎﻫﻲﻫﺎي اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ‬
‫ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪي ﻣﻨﻔﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﻓﺮد اﻗﺪام ﺑﻪ اﻳﺠﺎد اﺗﺼﺎل ﻛﺮده و درﻳﭽﻪي آﮔﺎﻫﻲﻫﺎي‬
‫ﻣﻨﻔﻲ را ﺑﻪ روي او ﺑﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻜﺮﺧﻮاﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻔﻮذ در اﻓﺮاد‪ ،‬آﻳﻨﺪهﺑﻴﻨﻲ و‪.(...‬‬

‫ﺷﺒﻜﻪي ﻣﻨﻔﻲ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪي ﻣﺜﺒﺖ‬

‫اﻧﺴﺎن‬

‫ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺷﺒﻜﻪي ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻲ و درﻳﺎﻓﺖ آﮔﺎﻫﻲﻫﺎي دو ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در‬

‫ﺧﻮاب و ﺑﻴﺪاري اﺗﻔﺎق ﺑﻴﺎﻓﺘﺪ )ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﻣﺘﻦ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ وﻣﻨﻔﻲ(‪ .‬ﻻزم‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ از ﭘﺬﻳﺮش آﮔﺎﻫﻲﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪي ﻣﻨﻔﻲ اﺟﺘﻨﺎب ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪134‬‬

‫• اﺻﻞ‪ :‬درﻋﺮﻓﺎن ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ )ﺣﻠﻘﻪ(‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻓﺮدي‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ‬

‫ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ و اﻗﻠﻴﻤﻲ‪ ،‬اﻣﻜﺎﻧﺎت و ﺗﻮانﻫﺎي ﻓﺮدي و‪ ...‬ﻧﻘﺸﻲ در اﻳﺠﺎد اﺗﺼﺎل و‬
‫درﻳﺎﻓﺖﻫﺎي ﻣﺎوراﻳﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻮارد زﻳﺮ ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮي در اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي ﻋﺮﻓﺎن ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ )ﺣﻠﻘﻪ( و ﻛﻤﺎلﭘﺬﻳﺮي اﻧﺴﺎن ﻧﺪارد‪:‬‬
‫‪ -‬ﺳﻦ‪ ،‬ﺟﻨﺴﻴﺖ‪ ،‬ﻧﮋاد و ﻣﻠﻴﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪاد‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺗﺤﺼﻴﻼت‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت‪ ،‬ﻧﻮع‬
‫ﺗﻔﻜﺮات‪ ،‬اﻋﺘﻘﺎدات و‪...‬‬
‫‪ -‬رﻳﺎﺿﺖ‪ ،‬ورزش‪ ،‬ﻧﻮع ﺗﻐﺬﻳﻪ و‪...‬‬
‫‪ -‬ﺗﻴﭗ )ﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژي‪ -‬ﺗﻴﭗﺷﻨﺎﺳﻲ( ﺳﺎﺧﺘﺎري اﻓﺮاد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻴﭗ دﻣﻮي‪،‬‬
‫ﺑﻠﻐﻤﻲ‪ ،‬ﺳﻮداوي و ﺻﻔﺮاوي و ﻳﺎ ﺗﻴﭗﻫﺎي واﺗﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺘﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻓﺎ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻴﭗﻫﺎي‬
‫اِﻧﺪوﻣﻮرﻓﻲ‪ ،‬ﻣِﺰو ﻣﻮرﻓﻲ‪ ،‬اِﻛﺘﻮ ﻣﻮرﻓﻲ و‪...‬‬
‫‪ -‬ﻗﻴﺎﻓﻪي اﻓﺮاد از ﻧﻈﺮ ﻗﻴﺎﻓﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ‬
‫‪ -‬ﺳﻌﻲ‪ ،‬ﻛﻮﺷﺶ‪ ،‬ﺗﻼش‪ ،‬اراده‪ ،‬ﺗﻘﻼ و‪...‬‬
‫‪ -‬ﺗﺨﻴﻞ‪ ،‬ﺗﺼﻮر و ﺗﺠﺴﻢ‪ ،‬ذﻛﺮ و ﻣﺎﻧﺘﺮا‪ ،‬ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻧﻤﺎد و ﺳﻤﺒﻞ‪ ،‬ﺗﻠﻘﻴﻦ و ﺗﻜﺮار‪ ،‬ﺗﻤﺮﻛﺰ و‪. .‬‬
‫‪ -‬ﻋﻠﻢ اﻋﺪاد‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺳﺘﺎرﮔﺎن‪ ،‬ﺳﺎل و ﻣﺎه ﺗﻮﻟﺪ اﻓﺮاد و‪...‬‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﻫﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ در ﻫﺮ ﮔﻮﺷﻪي دﻧﻴﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺤﻮل ﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮده و‬
‫ﺟﻮﻳﺎي ﻛﻤﺎل ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫• اﺻﻞ‪ :‬ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ دﻳﮕﺮان ﻛﻤﻚ ﺑﻪ درﻣﺎن ﺧﻮد ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫• اﺻﻞ‪ :‬ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ درﻣﻮرد ﮔﻴﺎﻫﺎن و ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻧﻴﺰ ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫• ﺗﻮﺻﻴﻪي ﻣﻬﻢ‪ :‬ﭘﺲ از ﻫﺮ ﻧﻮع ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﺷﺒﻜﻪ ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ‬
‫اﺳﺖ ﺷﻜﺮﮔﺬاري ﺑﻪ درﮔﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻜﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫آنﭼﻪ ﻛﻪ داﻧﺴﺘﻦ آن ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎر ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺗﺴﻠﻴﻢ و ﺷﺎﻫﺪ ﺷﺪن در ﻛﻠﻴﻪي ﻣﻮارد و ﻋﺪم اﻧﺠﺎم ﻫﺮ ﻛﺎري ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺗﺨﻴﻞ‪ ،‬ﺗﺼﻮر‪ ،‬اداي ذﻛﺮ و ﻣﺎﻧﺘﺮا‪ ،‬ﺧﻮد ﻫﻴﭙﻨﻮﺗﻴﺰم‪ ،‬ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺳﻤﺒﻞ و ﻧﻤﺎد و‪...‬‬
‫‪135‬‬ ‫!ادر‬

‫‪ -‬اﻃﻼع از ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺟﺮﻳﺎن اِﺳﻜﻦ ﻛﻪ در آن ﺳﺎﺑﻘﻪي ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ رو آﻣﺪه و‬

‫ﺑﻴﻤﺎر ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در اﺑﺘﺪا ﺣﺎل ﻇﺎﻫﺮي ﺧﻮﺑﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﺑﻪﺷﺪت دﭼﺎر‬
‫ﺑﻴﺮونرﻳﺰي ﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﻴﻤﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻋﻼﻳﻢ ﺑﻴﻤﺎري‬
‫ﺑﺎزﺳﺎزي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺮاي ﺑﻴﻤﺎر ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺧﻄﺮي ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪ -‬داﺷﺘﻦ اﻃﻼع ﻛﺎﻓﻲ از اﺻﻮل ﻣﻬﻢ در ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‬
‫‪ -‬اﻃﻼع از ﻧﻤﻮدارﻫﺎي درﻣﺎن و ﻧﺤﻮهي اِﺳﻜﻦ و ﺑﻴﺮونرﻳﺰي ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ اﻓﺴﺮدﮔﻲ )از دﻳﺪﮔﺎه ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ(‬

‫ﻃﺮز ﺗﻠﻘﻲ ﻓﺮد از ﻣﺤﻴﻂ و ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺎدي و ﺣﻮادث ﺑﻴﺮوﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﺣﻮاس اﻧﺴﺎن‬
‫ﺑﻪ ﻣﻐﺰ ﮔﺰارش ﺷﺪه و ﭘﺲ از آن از ﻓﻴﻠﺘﺮ و ﭼﺎر ﭼﻮﺑﻲ ﻋﺒﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ آن را ﺑﻴﻨﺶ‬
‫ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻃﺮز ﻓﻜﺮ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺖﻫﺎي ﻓﺮدي و ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻣﺤﻴﻄﻲ از‬
‫ﻗﺒﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ راﺟﻊ ﺑﻪﺷﺪت و ﺿﻌﻒ‪ ،‬ارزش وﺟﻮدي ﻳﻚ ﺣﺎدﺛﻪ و‬
‫ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي دﻳﮕﺮ آن‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻲﻫﺎي ﻻزم را ﺻﻮرت ﻣﻲدﻫﺪ‪» .‬ﺑﻴﻨﺶ« ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ‬
‫از ﻃﺮز ﺗﻠﻘﻲ اﻧﺴﺎن از ﺧﻮد و ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‪ .‬ذﻫﻦ‪ ،‬واﻛﻨﺶ ادراﻛﻲ ﻻزم را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﺮﺣﺎدﺛﻪ‬
‫ﭘﺲ از ﻋﺒﻮر از اﻳﻦ ﭼﺎرﭼﻮب و ﻃﺒﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰيﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در آن‪ ،‬از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن داده و‬
‫ذﻫﻨﻴﺖ ﻣﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ آن ﺣﺎدﺛﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي ذﻫﻦ‪ ،‬ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ واﻛﻨﺶ‬
‫روان ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪهي ﻧﻮع اﺣﺴﺎس ﻣﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﺮ ﺣﺎدﺛﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي ذﻫﻦ و روان ﺑﻪ ﻣﻐﺰ ﻣﺨﺎﺑﺮه ﺷﺪه و اﻳﻦ ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻐﺰ‬
‫ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﻴﺰﻳﻚ و ﺟﺴﻢ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪﺻﻮرت ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﻋﺼﺒﻲ ﺑﻪ ﺑﺪن‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد و ﭘﺲ از آن ﺟﺴﻢ ﻧﻴﺰ واﻛﻨﺶﻫﺎي ﻻزم را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن ﭘﻴﺎمﻫﺎ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در ﺿﻤﻦ ادراﻛﺎت و اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻧﻴﺰ ﭘﺲ از ﻣﺨﺎﺑﺮه‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻐﺰ‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻮرت ﭘﺲ از ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺎ آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻧﻤﺎي ﺷﻤﺎﺗﻴﻚ ﺳﺎدهاي‪ ،‬ﻧﺤﻮهي ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻓﺴﺮدﮔﻲ را از‬
‫ﻧﻈﺮ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪:‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪136‬‬

‫وﻗﺎﻳﻊ و ﺣﻮادث ﺑﻴﺮوﻧﻲ)ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ(‬ ‫ﺳﻨﺴﻮرﻫﺎي ‪12‬‬

‫واﻛﻨﺶ ﻛﺎﻟﺒﺪ‬
‫ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ )ﻣﻐﺰ(‬ ‫واﻛﻨﺶ ﻛﺎﻟﺒﺪ‬ ‫واﻛﻨﺶ ﻛﺎﻟﺒﺪ‬ ‫ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺑﻴﻨﺸﻲ‬
‫روا‪-‬‬
‫ذﻫﻨﻲ‬

‫ﺗﺮﺟﻤﻪ واﻛﻨﺶﻫﺎ‬ ‫واﻛﻨﺶ ﺿﻤﻴﺮ‬

‫ﺑﻪ زﺑﺎن ‪./‬‬ ‫ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎ‪0‬‬

‫واﻛﻨﺶ دﻓﺎع رواﻧﻲ‬

‫واﻛﻨﺶ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‬

‫واﻛﻨﺶ ﺑﺎزﺗﺎﺑﻲ )ﺗﺪاﻋﻲ(‬

‫واﻛﻨﺶ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎﺗﻲ‬
‫‪............‬‬
‫‪.‬‬
‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎﺗﻲ‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ ﺳﺮاﻳﺖ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎﺗﻲ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان‬

‫آﺷﻜﺎرﺳﺎزي ﺗﻐﻴﻴﺮات ذﻫﻨﻲ )ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻐﺰ(‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ذﻫﻨﻲ‬

‫آﺷﻜﺎرﺳﺎزي ﺗﻐﻴﻴﺮات رواﻧﻲ )ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻐﺰ(‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ رواﻧﻲ‬

‫آﺷﻜﺎرﺳﺎزي ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺟﺴﻤﻲ )ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻐﺰ(‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺟﺴﻤﻲ‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭼﻬﺮه)ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﭼﻬﺮه(‪ ،‬ﻋﺒﻮس ﺷﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ در راه رﻓﺘﻦ‬

‫از دﺳﺖ رﻓﺘﻦ ذوق و ﺷﻮق‪ ،‬وﺟﺪ و ﺳﺮور‪ ،‬ﺣﻴﺮت و‪...‬‬
‫ﺧﻤﻮدﮔﻲ ذﻫﻨﻲ و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻨﻔﻲ در ادراﻛﺎت و ذﻫﻨﻴﺖ و‪...‬‬
‫‪137‬‬ ‫!ادر‬

‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﻤﺎي ﺷﻤﺎﺗﻴﻚ ﻓﻮق‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎﺗﻲ اوﻟﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪاي اﺳﺖ‬

‫ﻛﻪ ﺑﻪوﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ و در آن ﺗﺸﻌﺸﻊ ﻓﺮد ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ‬
‫ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﻋﻼﻳﻢ دﻳﮕﺮي ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻇﺎﻫﺮي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد و ﺧﻮد‬
‫ﻓﺮد ﻧﻴﺰ ﻫﻴﭻاﻇﻬﺎري ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻧﺪارد‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺪﺗﻲ ﺑﻌﺪ‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺑﻪ‬
‫ذﻫﻦ ﻧﻴﺰ ﺳﺮاﻳﺖ ﻛﺮده و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ذﻫﻨﻲ آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد و در ادراﻛﺎت ﻓﺮد‪،‬‬
‫ﺑﻪﺗﺪرﻳﺞ آﺛﺎر اﻓﺴﺮدﮔﻲ اﻧﻌﻜﺎس ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻫﻨﻮز‬
‫اﺣﺴﺎﺳﺎت‪ ،‬ﺗﺤﺖﺗﺄﺛﻴﺮ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻗﺮار ﻧﺪارد و ﺷﺨﺺ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻧﺸﺎن دادن‬
‫اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﺜﺒﺖ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن و اداﻣﻪي روﻧﺪ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬روان ﻧﻴﺰ‬
‫درﮔﻴﺮ ﻣﻲﺷﻮد و اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺗﺤﺖﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﻨﻔﻲ ﮔﺮاﻳﺶ‬
‫ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ را اﻓﺴﺮدﮔﻲ رواﻧﻲ ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ‪ ،‬ﺗﺸﻌﺸﻊ‬
‫ﻓﺮد ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻨﻔﻲ و ادراﻛﺎت او ﻣﺨﺪوش و اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻧﻴﺰ ﻣﻨﻔﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اداﻣﻪ‬
‫اﻳﻦ روﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم آﺛﺎر ﻣﺨﺮب اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺑﻪ ﺟﺴﻢ ﻧﻴﺰ ﺳﺮاﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و‬
‫ﺣﺮﻛﺎت‪ ،‬راه رﻓﺘﻦ‪ ،‬ﺣﺎﻻت ﭼﻬﺮه و ﺑﺪن‪ ،‬ﻫﻤﮕﻲ دﭼﺎر اُﻓﺖ و ﺧﻤﻮدي ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ اداﻣﻪي روﻧﺪ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻧﻴﺰ روﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮش ﮔﺬاﺷﺘﻪ‬
‫و ﺑﻪﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﺑﺪن ﻣﻨﻄﺒﻖ ﻣﻲﺷﻮد‪) .‬ﺷﻜﻞ‪(25-‬‬
‫ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن و درﮔﻴﺮ ﺷﺪن ﺟﺴﻢ‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎﺗﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪراﺣﺘﻲ‬
‫ﻫﻤﻪي ﺑﺪن را در ﻣﺪارات ﺑﻴﻀﻲ ﺷﻜﻞ ﺗﺴﺨﻴﺮ ﻛﺮده و زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻪي ﺑﺪن را‬
‫ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬از ورود ﺟﺮﻳﺎﻧﺎت ﻣﺜﺒﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻴﺮوي ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ و اﻧﺮژيﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﭼﺎﻛﺮاﻫﺎ و رآﻛﺘﻮرﻫﺎي اﻧﺮژي ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي‬
‫ﺑﻪﻋﻤﻞ ﻣﻲآورد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻪدﻧﺒﺎل اﺧﺘﻼل در آنﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺨﺶ روان ﻗﺪرت ﺧﻮد را‬
‫در ﺗﻔﻜﻴﻚ اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﺑﺨﺶ ذﻫﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺧﻮد را در ﺗﺸﺨﻴﺺ ادراﻛﺎت از‬
‫دﺳﺖ داده و ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن ﺿﻤﻦ اﻳﻦﻛﻪ ﻓﺮد ﻣﻌﻨﺎي ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ‬
‫ﻣﻲﻓﻬﻤﺪ اﻣﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ درك روح و ﻣﻌﺮﻓﺖ ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ و ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ ﺑﺮاي او‬
‫ﻣﺮده و ﺑﻪﺗﺪرﻳﺞ درك و اﺣﺴﺎس ﺧﻮد را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ از دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪138‬‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺪ وﻟﻲ دﻳﺪن او اﺣﺴﺎﺳﻲ را در او‬
‫ﺑﺮﻧﻤﻲ اﻧﮕﻴﺰد‪ .‬درك راﺑﻄﻪﻫﺎ از ﺑﻴﻦ ﻣﻲرود و ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ ارﺗﺒﺎط ﻣﻌﺮﻓﺘﻲ ﻓﺮد‬
‫ﺑﺎ ﺑﻴﺮون از ﺧﻮد ﺑﻪﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻗﻄﻊ ﺷﺪه و دﻳﮕﺮ ارزش و اﻫﻤﻴﺖ ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎ ﺑﺮاي‬
‫او از ﺑﻴﻦ ﻣﻲرود و ﺣﺎﻟﺘﻲ ﺑﺮاي ﺷﺨﺺ ﺑﻪوﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ آن را »ﻣﺮگ‬
‫ﻧﺎﻣﺤﺴﻮس« ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﻢ‪.‬‬

‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎﺗﻲ‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰارﺑﻴﻨﺶ ﺑﺎ ﻧﮕﺮش ﻣﻨﻔﻲ‪ ،‬ﺣﻮادث ﺑﻴﺮوﻧﻲ را ﺗﻌﺒﻴﺮ و‬
‫ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻟﺒﺪ رواﻧﻲ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت ﻣﻨﻔﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ آﻟﻮدﮔﻲ و درﮔﻴﺮي دﻳﮕﺮان ﺷﺪه و آنﻫﺎ را ﺗﺤﺖ ﺷﻌﺎع ﺧﻮد ﻗﺮار‬
‫ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ اﻓﺮادي ﻛﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﺷﺨﺎص اﻓﺴﺮده ﻗﺮارﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﭘﺲ ازﻣﺪﺗﻲ‬
‫اﺣﺴﺎس اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ آنﻫﺎ دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﺒﺎرﺗﻲ »اﻓﺴﺮده دل‪ ،‬اﻓﺴﺮده‬
‫ﻛﻨﺪ اﻧﺠﻤﻨﻲ را‪«.‬‬
‫از ﮔﺮوهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪﺷﺪت درﻣﻌﺮض آﻟﻮدﮔﻲﻫﺎي ﺗﺸﻌﺸﻌﺎﺗﻲ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪،‬‬
‫روانﭘﺰﺷﻜﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﻣﻌﺮض اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اﻧﺘﻘﺎﻻت ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻃﻮر‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺗﻔﻜﺮات اﻧﺴﺎن ﻳﺎ ﺟﻨﺒﻪي ﻣﺜﺒﺖ دارد ﻳﺎ ﻣﻨﻔﻲ‪ .‬درﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫اﻳﺠﺎد ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت ﻣﺜﺒﺖ ﻛﺮده و ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن روﺣﻴﻪي ﻣﺜﺒﺖ و ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ اﻳﺠﺎد‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻨﻔﻲ‬ ‫ﻣﺜﺒﺖ‬
‫ﺗﻔﻜﺮات اﻧﺴﺎن‬
‫ﺗﺸﻌﺸﻊ ﻣﻨﻔﻲ‬ ‫ﺗﺸﻌﺸﻊ ﻣﺜﺒﺖ‬
‫ﭘﮋﻣﺮدﮔﻲ‬ ‫روﺣﻴﻪي ﻣﺜﺒﺖ‬
‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ رواﻧﻲ‬
‫‪139‬‬ ‫!ادر‬

‫درﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت اﻧﺴﺎن ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﻛﺎﻟﺒﺪ‬

‫رواﻧﻲ را آﻟﻮده ﻛﺮده و در ﻣﺪارﻫﺎي ﺑﻴﻀﻲ ﺷﻜﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻐﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺮوع ﺑﻪ رﺷﺪ ﻛﺮده و ﺑﻪﺗﺪرﻳﺞ ﻫﻤﻪي وﺟﻮد را ﻓﺮاﻣﻲﮔﻴﺮد‬
‫)ﺷﻜﻞ‪.(25-‬‬

‫ﺗﻮزﻳﻊ اﻣﻮاج ﻣﻨﻔﻲ اﻓﺴﺮدﮔﻲ در ﻛﺎﻟﺒﺪ رواﻧﻲ و اﻧﻄﺒﺎق آن ﺑﺎ ﻛﺎﻟﺒﺪ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‬

‫)ﺷﻜﻞ ‪(25-‬‬

‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ذﻫﻨﻲ‬
‫دوﻣﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ از اﻓﺴﺮدﮔﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺲ از آﻟﻮدﮔﻲ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎﺗﻲ‪ ،‬درﮔﻴﺮي‬
‫ﺑﻪ ذﻫﻦ ﻓﺮد ﻛﺸﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪﺗﺪرﻳﺞ آﺛﺎر ﺗﻔﻜﺮات ذﻫﻨﻲ ﻣﻨﻔﻲ در ﺷﺨﺺ‬
‫ﭘﺪﻳﺪار ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻫﻨﻮز ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﺑﺮاز اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﺜﺒﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺧﻨﺪه و ﺷﻮﺧﻲ در ﻓﺮد ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪140‬‬

‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ رواﻧﻲ‬
‫ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪي اﻓﺴﺮدﮔﻲ »اﻓﺴﺮدﮔﻲ رواﻧﻲ« اﺳﺖ ﻛﻪ درﮔﻴﺮي از ذﻫﻦ‬
‫ﺑﻪ روان ﺷﺨﺺ ﮔﺴﺘﺮش ﭘﻴﺪا ﻛﺮده و از اﻳﻦ ﭘﺲ‪ ،‬روان ﻧﻴﺰ ﺗﺤﺖﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ و اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻓﺮد ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﻨﻔﻲ ﺳﻮق ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻘﻄﻊ‪،‬‬
‫ﻋﻼﻳﻢ ﭘﮋﻣﺮدﮔﻲ در روﺣﻴﻪي ﺷﺨﺺ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺟﺴﻤﻲ‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم اداﻣﻪي اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﺟﺴﻢ اﻧﺘﻘﺎل ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي‬
‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ در ﺟﺴﻢ آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭼﻬﺮهي ﻓﺮد ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده‪ ،‬ﻧﺤﻮهي ﮔﻔﺘﺎر‬
‫و ﺣﺮﻛﺖ او ﺷﻜﻞ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن‪ ،‬راه ﺑﺮ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت ﻣﺜﺒﺖ‬
‫و از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺮﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﭘﺲ از اﻳﻦﻛﻪ ﻫﻤﻪ وﺟﻮد ﻓﺮد‬
‫از ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت اﻓﺴﺮدﮔﻲ اﺷﺒﺎع ﺷﺪ‪ ،‬او را ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺘﻲ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان آن را‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪي ﻣﺮگ ﻧﺎﻣﺤﺴﻮس ﻧﺎﻣﻴﺪ‪ .‬در آن ﺻﻮرت ارﺗﺒﺎط ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ و ﻣﻌﺮﻓﺘﻲ ﻓﺮد ﺑﺎ‬
‫دﻧﻴﺎي ﺑﻴﺮون از ﺧﻮد‪ ،‬ﻗﻄﻊ ﻣﻲﺷﻮد و آنﭼﻪ را ﻛﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ و ﻳﺎ ﻣﻲﺷﻨﻮد ﺿﻤﻦ‬
‫اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻔﻬﻮم آنﻫﺎ را ﻣﻲﻓﻬﻤﺪ وﻟﻲ در او اﻳﺠﺎد ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ اﻧﮕﻴﺰﺷﻲ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻳﻚ دﺳﺘﻪ اﻓﺮادي ﻛﻪ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ را در اﺑﺘﺪا ﺧﻮب ﻣﺘﻮﺟﻪ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ؛ اﻓﺮاد اﻓﺴﺮدهاي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﺎ اﺻﻼً ﺟﺮﻳﺎن اِﺳﻜﻦ را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﺸﺪه و ﻳﺎ‬
‫آن را ﺗﺎ ﻧﺎﺣﻴﻪﻫﺎﻳﻲ از ﺑﺪن ﺧﻮد ﺣﺲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ‬
‫ﺑﻔﻬﻤﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﺎ ﭼﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪاي از ﻛﺎﻟﺒﺪ رواﻧﻲ ﻓﺮد‪ ،‬در اﺷﻐﺎل اﻧﺮژي ﻣﻨﻔﻲ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬
‫ﻗﺮار دارد‪.‬‬

‫آزﻣﺎﻳﺶ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎﺗﻲ از ﻃﺮﻳﻖ اﺳﻜﻦ ﻧﻴﺮوي ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‬

‫درﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ اِﺳﻜﻦ ﻧﻴﺮوي ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ را روي اﻓﺮاد اﻧﺠﺎم دﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ ﻧﻴﺮوي ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﻛﻪ وارد ﺑﺪن ﻓﺮد ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﻣﺤﺪودهاي ﻧﻔﻮذ ﻛﺮده و‬
‫‪141‬‬ ‫!ادر‬

‫در آنﺟﺎ ﻗﻔﻞ ﻣﻲﺷﻮد و ﻓﺮد ﻣﻮرد اﺳﻜﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﺰارش ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوﻳﻲ در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺮﻳﺎن ورودي ﻗﺮار دارد؛ اﻳﻦ ﻣﺤﺪوده ﺑﻪﻃﻮر ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ ﭼﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪاي از ﺑﺪن‪ ،‬در اﺷﻐﺎل ﺗﺸﻌﺸﻊ ﻣﻨﻔﻲ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻗﺮار‬
‫دارد‪.‬‬
‫ﺑﺎ اداﻣﻪي اﺳﻜﻦ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮوي ﻧﻴﺮوي ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻐﺰ)ﺷﻜﻞ‪(25-‬‬
‫آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ رﺳﻴﺪن ﻧﻴﺮو ﺑﻪ آن ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬اﻧﺮژي ﻣﻨﻔﻲ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺧﻨﺜﻲ‬
‫ﺷﺪه و ﻋﺎرﺿﻪي اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺑﺮﻃﺮف ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ و دﻻﻳﻞ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻴﻤﺎري‬

‫در ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬درﺻﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ از ﺑﻴﻤﺎران ﺑﺎ ﻳﻚ ﺑﺎر ارﺗﺒﺎط ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‪،‬‬
‫ﺑﻬﺒﻮد ﭘﻴﺪا ﻛﺮده و از ﭼﻨﮓ آن ﺑﻴﻤﺎري ﻧﺠﺎت ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻪ ﻧﻮع ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬ﺣﺎد و ﻣﺰﻣﻦ ﺑـﻮدن و ﻃــﻮل ﻣﺪت‬
‫درﮔﻴﺮي ﺑﻴﻤﺎر ﺑﺎ ﺑﻴﻤﺎري و‪ ...‬ﻧﺪارد‪ .‬درﻣﺎن اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎران ﻣﻄﺎﺑـﻖ ﻧﻤﻮدار زﻳﺮ‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬

‫درﻣﺎن‬

‫ﺑﻴﻤﺎري‬
‫ﻧﻤﻮدار درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎران ﺟﺴﻤﻲ‬ ‫ﻣﺤﻮر زﻣﺎن‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪142‬‬

‫اﻣﺎ در ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻮارد در ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎران ﭘﺲ از‬

‫ﺑﻬﺒﻮد و درﻣﺎن‪ ،‬دﭼﺎر ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻴﻤﺎري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬دﻻﻳﻞ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻴﻤﺎري را‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﺧﻼﺻﻪ ﻛﺮد‪:‬‬

‫ﺷﻚ و ﺗﺮدﻳﺪ‬
‫اﻧﻜﺎر و ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﻲ‬ ‫اﺧﺘﻴﺎري‬
‫ﻛﺘﻤﺎن‬ ‫)ﺗﺨﻠﻔﺎت(‬
‫ﻧﺴﺒﺖ دادن درﻣﺎن ﺑﻪﺟﺎﻳﻲ ﻏﻴﺮاز دﻻﻳﻞ‬
‫ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‬ ‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻴﻤﺎري‬
‫اﻟﻒ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ دادﮔﺎه وﻳﮋه)ﺑﻴﻤﺎران روان ﺗﻨﻲ‪(1 -‬‬

‫ب‪ :‬ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻴﻨﺸﻲ)ﺑﻴﻤﺎران روان ﺗﻨﻲ‪(2 -‬‬ ‫ﻏﻴﺮاﺧﺘﻴﺎري‬

‫پ‪ :‬ﺑﻴﻤﺎران ذﻫﻨﻲ‬

‫دﻻﻳﻞ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻴﻤﺎري»اﺧﺘﻴﺎري«‬

‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺎزﮔﺸﺖ زﻣﺎﻧﻲ رخ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎر ﺑﻪﺻﻮرﺗﻲ اﺧﺘﻴﺎري ﻣﺮﺗﻜﺐ‬
‫ﺗﺨﻠﻔﺎﺗﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در آن ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﻧﻘﺶ ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ در درﻣﺎن‪ ،‬از ﻃﺮف‬
‫ﺑﻴﻤﺎر ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و ﻳﺎ ﻣﻮرد ﻛﺘﻤﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﺎرز اﻳﻦ‬
‫ﺗﺨﻠﻔﺎت‪ ،‬ﺷﻚ و ﺗﺮدﻳﺪ‪ ،‬اﻧﻜﺎر و ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻛﺘﻤﺎن و ﻧﺴﺒﺖ دادن درﻣﺎن ﺑﻪﺟﺎﻳﻲ‬
‫ﻏﻴﺮاز ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻟﺬا درﺻﻮرت ﺑﺮوز اﻳﻦ ﺗﺨﻠﻔﺎت‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل دارد ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎر ﭘﺲ از اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺪت‬
‫زﻣﺎن )‪ (T1‬را در ﺑﻬﺒﻮدي ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎﮔﺎه ﺑﻴﻤﺎري ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻛﺮده و‬
‫ﺣﺎل او ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺒﻞ از درﻣﺎن ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪143‬‬ ‫!ادر‬

‫)‪(T1‬‬

‫درﻣﺎن‬

‫ﺑﻴﻤﺎري‬

‫ﻧﻤﻮدار ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺘﺨﻠﻒ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﺤﻮر زﻣﺎن‬

‫دﻻﻳﻞ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻴﻤﺎري»ﻏﻴﺮ اﺧﺘﻴﺎري«‬

‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺎزﮔﺸﺖ را ﺑﻴﻤﺎراﻧﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻼت روان و ذﻫﻦ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ‬
‫اوﻟﻴﻪ و اﺻﻠﻲ ﺑﻴﻤﺎري آنﻫﺎ ﺑﻮده و ﻳﺎ دﭼﺎر ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻴﻨﺸﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦﺻﻮرت ﺑﺪون اﻳﻦﻛﻪ ﺧﻮد در ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻴﻤﺎري ﻧﻘﺸﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮﺳﺎز‬
‫و ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ از ﺳﻮي روان و ذﻫﻦ‪ ،‬درﻣﺎن آنﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖِ )دادﮔﺎه وﻳﮋه( روﺑﻪرو ﻣﻲﺷﻮد‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻴﻤﺎري ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﺗﻜﺮار ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﻧﻤﻮدارﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﻴﻤﺎر ﻧﺠﺎت ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﻌﺪي‪ ،‬ﻧﻤﻮدارﻫﺎي‬
‫درﻣﺎﻧﻲ اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺑﻴﻤﺎران ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫اﻟﻒ‪ -‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ دادﮔﺎه وﻳﮋه‬

‫‪ -1‬ﻧﻤﻮدار ‪) E-A‬ﺑﻴﻤﺎران روان ﺗﻨﻲ(‬
‫اﻳﻦ دﺳﺘﻪ از ﺑﻴﻤﺎران در اﺑﺘﺪا ﺑﻬﺒﻮد ﭘﻴﺪا ﻛﺮده و ﭘﺲ از ﻣﺪت زﻣﺎن ‪T1‬‬
‫دﭼﺎر ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻴﻤﺎري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﮔﺰارش آنﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ وﺿﻌﻴﺖ‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪144‬‬

‫ﺑﻴﻤﺎر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺒﻞ از درﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اداﻣﻪي روﻧﺪ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎر‬
‫دوﺑﺎره ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻄﻠﻮب رﺳﻴﺪه و اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ را ﻃﻲ زﻣﺎن ‪ T2‬ﻛﻪ از زﻣﺎن‬
‫‪ T1‬ﻃﻮﻻﻧﻲﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﻔﻆ ﻛﺮده و ﭘﺲ از ﻃﻲ اﻳﻦ زﻣﺎن‪ ،‬دوﺑﺎره ﺑﻴﻤﺎري‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺎر وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻴﻤﺎر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻓﻌﻪي‬
‫ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﻬﺘﺮ ﮔﺰارش ﻣﻲﺷﻮد و اﻳﻦ روﻧﺪ ﺗﺎ ﺗﺜﺒﻴﺖ وﺿﻊ ﺑﻴﻤﺎر و رﺳﻴﺪن‬
‫ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل‪ ،‬اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪T1‬‬ ‫‪T2‬‬ ‫‪T3‬‬ ‫‪T4‬‬

‫درﻣﺎن‬

‫ﺑﻴﻤﺎري‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ E- A‬درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎران روان ﺗﻨﻲ )دادﮔﺎﻫﻲ(‬ ‫ﻣﺤﻮر زﻣﺎن‬

‫‪ -2‬ﻧﻤﻮدار‪) E- B‬ﺑﻴﻤﺎران روان ﺗﻨﻲ(‬

‫ﻧﻤﻮدار اﻳﻦ دﺳﺘﻪ از ﺑﻴﻤﺎران ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﻮدار ‪ A‬اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻛﻪ‬
‫اوﻟﻴﻦ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻛﻪ ﭘﺲ از زﻣﺎن ‪ T1‬رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر وﺧﻴﻢﺗﺮ از وﺿﻌﻴﺖ‬
‫اوﻟﻴﻪي ﮔﺰارش ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪﻃﻮري ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎر ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دﭼﺎر وﺣﺸﺖ ﺷﺪه و از‬
‫اداﻣﻪ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﻣﻨﺼﺮف ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ درﺻﻮرت اداﻣﻪي روﻧﺪ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎر ﭘﺲ از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﻧﻮﺳﺎن‪،‬‬
‫دوﺑﺎره ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ درﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪145‬‬ ‫!ادر‬

‫‪T1‬‬ ‫‪T2‬‬ ‫‪T3‬‬ ‫‪T4‬‬

‫درﻣﺎن‬

‫ﺑﻴﻤﺎري‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ E-B‬درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎران روان ﺗﻨﻲ )دادﮔﺎﻫﻲ(‬ ‫ﻣﺤﻮر زﻣﺎن‬

‫ب‪ -‬ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻴﻨﺸﻲ )ﺑﻴﻤﺎران ذﻫﻨﻲ ‪ -‬ﺗﻨﻲ(‬

‫ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻌﻀﻲ از اﻓﺮاد‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺿﻌﻒ و ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻴﻨﺸﻲ اﺳﺖ و ﺑﻴﻤﺎري آنﻫﺎ در‬
‫اﻳﻦ راﺑﻄﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻓﺮدي ﻛﻪ دﭼﺎر ﺗﺮس از ﻣﺮگ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺷﺮوع ﺑﻴﻤﺎري او در‬
‫اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﻮده‪ ،‬درﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻴﻨﺸﻲ ﻓﺮد ﺑﺮﻃﺮف ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ ﭘﺲ از ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ و ﺑﻬﺒﻮد ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻨﻴﺪن ﺧﺒﺮ ﻣﺮگ‪ ،‬دﻳﺪن اﻋﻼﻣﻴﻪي‬
‫ﺗﺮﺣﻴﻢ و ﻫﺮ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﻛﻪ او را ﺑﻪ ﻳﺎد ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺮگ ﺑﻴﺎﻧﺪازد‪ ،‬دوﺑﺎره دﭼﺎر ﺑﻴﻤﺎري ﺷﺪه و‬
‫ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ اوﻟﻴﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ ﻛﻪ رﻳﺸﺔ آن‬
‫ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻴﻨﺸﻲ و ادراﻛﻲ ﻓﺮد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻤـﺎريﻫـﺎي ذﻫﻨﻲ – ﺗﻨﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪T1‬‬ ‫‪T2‬‬ ‫‪T3‬‬ ‫‪T4‬‬

‫درﻣﺎن‬

‫ﺑﻴﻤﺎري‬
‫ﻧﻤﻮدار درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎران ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻴﻨﺸﻲ )دادﮔﺎﻫﻲ(‬ ‫ﻣﺤﻮر زﻣﺎن‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺗﻔﺎﻗﺎﺗﻲ ﻛﻪ درﺳﺖ در ﻟﺤﻈﻪي ﻗﺒﻞ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻴﻤﺎري رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬
‫وﺟﻪ اﺷﺘﺮاﻛﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ ﻛﻪ از ﺑﺮرﺳﻲ آنﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻴﻨﺸﻲ ﻓﺮد ﭘﻲ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪146‬‬

‫ﻧﻘﺎﻃﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬در آن ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻴﻨﺸﻲ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫درﻣﺎن‬

‫ﺑﻴﻤﺎري‬
‫ﻧﻤﻮداردرﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎران ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻴﻨﺸﻲ )دادﮔﺎﻫﻲ(‬ ‫ﻣﺤﻮر زﻣﺎن‬

‫اﻳﻦ دﺳﺘﻪ از ﺑﻴﻤﺎران ﭘﺲ از آﮔﺎه ﺷﺪن از ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻴﻨﺸﻲ ﺧﻮد و ﭘﺬﻳﺮش‬

‫آن‪ ،‬ﭘﺲ از اﻳﻦﻛﻪ ﻃﺎﻟﺐ ﺑﺮﻃﺮف ﺷﺪن آن ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺷﺒﻜﻪي‬
‫ﺷﻌﻮرﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺗﺜﺒﻴﺖ درﻣﺎن آنﻫﺎ ﻧﻴﺰ آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از اﻳﻦ رو‬
‫راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮان در اﻳﻦ ﻣﻮرد و ﺗﻮﺿﻴﺢ اﻳﻦ ﻧﻤﻮدار ﺑﺮاي اﻳﻦ ﮔﺮوه از‬
‫ﺑﻴﻤﺎران‪ ،‬اﻟﺰاﻣﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫پ‪ -‬ﺑﻴﻤﺎران ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ذﻫﻨﻲ‬

‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪيﻫﺎي ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت دﺳﺘﻪاي از اﻓﺮاد‪» ،‬ذﻫﻨﻲ«‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪.‬در اﻳﻦﺻﻮرت ادراﻛﺎت آنﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻏﻴﺮﻋﺎدي ﺗﻠﻘﻲ‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬وﺳﻮاس‪ ،‬ﺗﻮﻫﻢ)اﺳﻜﻴﺰوﻓﺮﻧﻲ(‪ ،‬ﺑﺪﺑﻴﻨﻲ)ﭘﺎراﻧﻮﺋﻴﺪي(‪ ،‬اﻧﺤﺮاﻓﺎت‬
‫ﺟﻨﺴﻲ‪ ،‬ﻓﺮاﻣﻮﺷﻜﺎري‪ ،‬ﺑﻴﺶ ﻓﻌﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺗﺮسﻫﺎي اﻓﺮاﻃﻲ و ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ)ﻓﻮﺑﻴﺎ( و‪...‬‬
‫‪147‬‬ ‫!ادر‬

‫)در ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﺮوه دﻳﺪﮔﺎه ﺧﺎﺻﻲ وﺟﻮد دارد و درﻣﺎن آنﻫﺎ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺎﺧﻪي اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺑﻪﻧﺎم »ﺗﺸﻌﺸﻊ دﻓﺎﻋﻲ« دﻧﺒﺎل ﻣﻲﺷﻮد و اﺳﺎس آن در‬
‫ﻛﺘﺎب »ﻣﻮﺟﻮدات ﻏﻴﺮارﮔﺎﻧﻴﻚ« ﻧﻮﺷﺘﻪي ﻣﺆﻟﻒ‪ ،‬ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪه اﺳﺖ(‪ .‬در زﻳﺮ‬
‫ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﺑﻬﺒﻮد ﺑﻴﻤﺎران ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت »ذﻫﻨﻲ« ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻤﻮدارﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﻴﺮ ﺑﻬﺒﻮد و درﻣﺎن اﻳﻦ ﮔﺮوه‪ ،‬روي‬
‫ﺧﻄﻲ ﺑﺎ ﺷﻴﺐ ﻣﺜﺒﺖ ﻛﻪ آن را »ﺧﻂ درﻣﺎن« ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﻢ‪ ،‬ﻃﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺣـﺮﻛـﺖ روي اﻳﻦ ﺧﻂ‪ ،‬زﻳﮕﺰاﮔﻲ اﺳﺖ و ﺑﻪ دو ﺷﻜﻞ ﻛﻠﻲ ‪ A‬و ‪ B‬ﺻﻮرت‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫اﻟﻒ‪ .‬ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﮔﺮوه ‪ A‬ﺑﻴﻤﺎران ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ذﻫﻨﻲ‬
‫ﺑﻴﻤﺎران اﻳﻦ ﮔﺮوه‪ ،‬ﻃﻲ روﻧﺪي زﻳﮕﺰاﮔﻲ روي ﺧﻂ درﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺴﻴﺮ ﺑﻬﺒﻮد را‬
‫ﻃﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و وﺿﻌﻴﺖ آنﻫﺎ در ﻫﺮ ﺑﺎر ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ از دﻓﻌﻪي ﻗﺒﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻧﻮع ‪ A1‬ﻫﺮ ﭼﻘﺪر ﻛﻪ روي ﺧﻂ درﻣﺎن ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻳﻢ‪ ،‬دﻧﺪاﻧﻪﻫﺎي زﻳﮕﺰاگ‬
‫درﺷﺖﺗﺮ ﺷﺪه و زﻣﺎن ﻫﺮ دﻧﺪاﻧﻪ ﻃﻮﻻﻧﻲﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬وﻟﻴﻜﻦ در ﻧﻮع ‪ A2‬ﻫﺮﭼﻘﺪر‬
‫روي ﺧﻂ درﻣﺎن ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻳﻢ‪ ،‬دﻧﺪاﻧﻪﻫﺎ ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ و زﻣﺎن آنﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ .1‬ﻧﻤﻮدار ‪ M-A1‬ﺑﻴﻤﺎران ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ذﻫﻨﻲ‬

‫‪T1‬‬ ‫‪T2‬‬ ‫‪T3‬‬ ‫‪T4‬‬

‫درﻣﺎن‬
‫ﺧﻂ درﻣﺎن‬

‫ﺑﻴﻤﺎري‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ M- A1‬درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎران ذﻫﻨﻲ‬ ‫ﻣﺤﻮر زﻣﺎن‬

‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪148‬‬

‫‪ .2‬ﻧﻤﻮدار ‪ M-A2‬ﺑﻴﻤﺎران ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ذﻫﻨﻲ‬

‫‪T1‬‬ ‫‪T2‬‬ ‫‪T3‬‬ ‫‪T4‬‬

‫درﻣﺎن‬

‫ﺧﻂ درﻣﺎن‬
‫ﺑﻴﻤﺎري‬
‫ﻧﻤﻮدار ‪ M- A2‬درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎران ذﻫﻨﻲ‬ ‫ﻣﺤﻮر زﻣﺎن‬

‫‪ .3‬ﻧﻤﻮدار ‪ :M-CA1‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻧﻤﻮدار ‪ M-A1‬وﻟﻲ ﺑﺎ ﻓﺮم ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ‪.‬‬

‫‪ .4‬ﻧﻤﻮدار ‪ :M-CA2‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻧﻤﻮدار ‪ M-A2‬وﻟﻲ ﺑﺎ ﻓﺮم ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ‪.‬‬

‫ب‪ .‬ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﮔﺮوه ‪ B‬ﺑﻴﻤﺎران ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ذﻫﻨﻲ‬

‫ﻧﻤﻮدار درﻣﺎن اﻳﻦ دﺳﺘﻪ از ﺑﻴﻤﺎران ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻓﻮق ﺑﻮده و روي‬
‫ﺧﻂ ﺷﻴﺐدار درﻣﺎن ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد؛ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻛﻪ در دﻧﺪاﻧﻪي اﺑﺘﺪاﻳﻲ‬
‫آن‪ ،‬ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ وﺧﻴﻢ ﺑﺎﺷﺪ و ﮔﺰارش ﺑﻴﻤﺎر در ﺑﺮﮔﺸﺖ اوﻟﻴﻪ ﺣﺎﻛﻲ از‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺮوع درﻣﺎن‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ ﺑﺪﺗﺮي دارد وﻟﻲ ﺑﺎ اداﻣﻪي روﻧﺪ‬
‫درﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺴﻴﺮ ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺧﻂ درﻣﺎن ﻃﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬دودﺳﺘﻪي ﻛﻠﻲ‬
‫ﻧﻤﻮدار در اﻳﻦ ﮔﺮوه ﻗﺮار دارﻧﺪ‪:‬‬

‫‪ .1‬ﻧﻤﻮدار ‪ M-B1‬ﺑﻴﻤﺎران ذﻫﻨﻲ‬

‫در اﻳﻦ ﻧﻤﻮدار‪ ،‬دﻧﺪاﻧﻪﻫﺎي زﻳﮕﺰاﮔﻲ ﻣﺴﻴﺮ درﻣﺎن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ درﺷﺖ ﺷﺪن‬
‫ﭘﻴﺶ ﻣﻲرود و زﻣﺎنﻫﺎ ﻃﻮﻻﻧﻲﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪149‬‬ ‫!ادر‬

‫‪T1‬‬ ‫‪T2‬‬ ‫‪T3‬‬ ‫‪T4‬‬

‫درﻣﺎن‬

‫ﺧﻂ درﻣﺎن‬
‫ﺑﻴﻤﺎري‬
‫اوج ﺑﻴﻤﺎري‬
‫ﻧﻤﻮدار ‪ M-B1‬درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎران ذﻫﻨﻲ‬ ‫ﻣﺤﻮر زﻣﺎن‬

‫ﻧﻤﻮدار درﻣﺎن ‪ M-B2‬ﺑﻴﻤﺎران ذﻫﻨﻲ‬

‫در اﻳﻦ ﻧﻤﻮدار‪ ،‬دﻧﺪاﻧﻪﻫﺎ رﻳﺰﺗﺮ ﺷﺪه و زﻣﺎنﻫﺎ ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮدارﻫﺎي‬
‫ﻓﻮق‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﭼﺮا ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﺗﺠﺮﺑﻪي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻛﻪ‬
‫وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻴﻤﺎر وﺧﻴﻢﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد؛ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻴﻤﺎر از اداﻣﻪي درﻣﺎن ﻧﮕﺮان‬
‫ﺷﺪه و از ﭘﻲﮔﻴﺮي آن ﻣﻨﺼﺮف ﺷﻮد ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ و‬
‫ﺗﺸﺮﻳﺢ اﻳﻦ ﻧﻤﻮدار‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺑﻴﻤﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪T1‬‬ ‫‪T2‬‬ ‫‪T3‬‬ ‫‪T4‬‬

‫درﻣﺎن‬

‫ﺧﻂ درﻣﺎن‬

‫ﺑﻴﻤﺎري‬
‫اوج ﺑﻴﻤﺎري‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ M-B2‬درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎران ذﻫﻨﻲ‬ ‫ﻣﺤﻮر زﻣﺎن‬

‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪150‬‬

‫‪ .3‬ﻧﻤﻮدار ‪ :M-CB1‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻧﻤﻮدار‪ M-B1‬وﻟﻲ ﺑﺎ ﻓﺮم ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ‪.‬‬

‫‪ .4‬ﻧﻤﻮدار ‪ :M-CB2‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻧﻤﻮدار ‪ M-B‬وﻟﻲ ﺑﺎ ﻓﺮم ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ‪ :‬ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﻪ درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎران رواﻧﻲ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﺪون ﺑﺮﮔﺸﺖ‬
‫و آﻧﻲ ﺑﻮده و روي ﺧﻂ ﺷﻴﺐدار درﻣﺎن ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻓﻘﻂ زﻣﺎن ﺗﺜﺒﻴﺖ آن‬
‫در ﻣﻮارد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬

‫درﻣﺎن‬

‫ﺑﻴﻤﺎري‬

‫ﻧﻤﻮدار درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎران رواﻧﻲ‬ ‫ﻣﺤﻮر زﻣﺎن‬

‫ﻧﻤﻮدار ﺑﻴﻤﺎران ﺑﺎ ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد )ﻧﻤﻮدار ﻣﺨﺘﻠﻂ(‬

‫در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮاﻗﻊ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﺮد ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري در ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم اﺳﻜﻦ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻫﻤﮕﻲ آنﻫﺎ ﺑﻪﻳﻚﺑﺎره آﺷﻜﺎر ﺷﺪه‬
‫و روﻧﺪ ﺑﻴﺮونرﻳﺰي آﻏﺎز ﺷﻮد؛ در اﻳﻦﺻﻮرت ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬ﺑﻪﻋﻠﺖ اﻳﻦﻛﻪ ﻫﺮ‬
‫ﻳﻚ از ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ‪ ،‬از ﻧﻤﻮدار ﺧﺎص ﺧﻮد ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺰارشﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎر‪،‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻏﻴﺮﻋﺎدي ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در واﻗﻊ‪ ،‬ﻧﻤﻮدار درﻣﺎن ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﺮ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺷﺪه و‬
‫وﺿﻌﻴﺘـﻲ ﻏﻴﺮﻋﺎدي اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﻴﻤﺎر در ﻣﻮرد آن ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻧﺸﻮد‪،‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳــﺖ از ﺑﺮوز اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺑﻴﺮونرﻳﺰي ﺳﺮ در ﮔﻢ ﺷﺪه و از اداﻣﻪ درﻣﺎن‬
‫ﻣﻨﺼﺮف ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪151‬‬ ‫!ادر‬

‫درﻣﺎن‬

‫ﺑﻴﻤﺎري‬

‫ﻧﻤﻮدار ﺑﻴﻤﺎران ﺑﺎ ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻂ‬ ‫ﻣﺤﻮر زﻣﺎن‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺸﻜﻼت ذﻫﻨﻲ‬

‫‪ -‬ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻔﻜﺮ‪ ،‬رﻓﺘﺎر و ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻏﻴﺮﻋﺎدي و ﻫﺮ ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻛﻪ در روﻧﺪ ادراﻛﺎت‬
‫اﻧﺴﺎن اﻳﺠﺎد اﺧﺘﻼل ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬اﻧﺤﺮاﻓﺎت ﺟﻨﺴﻲ‪ ،‬دﻳﮕﺮ آزاري‪ ،‬ﺧﻮد‬
‫آزاري‪ ،‬ﻧﺎآراﻣﻲ‪ ،‬ﻋﺼﺒﻴﺖﻫﺎي ﺑﻲدﻟﻴﻞ و‪...‬؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﻮﻫﻢﻫﺎي‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ) دﻳﺪاري‪ ،‬ﺷﻨﻴﺪاري‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﭘﻨﺪاري و‪ ،(...‬وﺳﻮاس‪ ،‬دو ﻗﻄﺒﻲ‪،‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ‪ ،‬ﺗﺮسﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺧﻮدﻛﺸﻲ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺸﻜﻼت رواﻧﻲ‬

‫ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻧﺎﻫﻨﺠﺎري اﺣﺴﺎﺳﻲ ﻣﺰﻣﻦ و داﻳﻤﻲ ﻛﻪ ﺟﺰء وﺟﻮدي ﻓﺮد ﺷﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﺮ ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻛﻪ روﻧﺪ اﺣﺴﺎﺳﻲ اﻧﺴﺎن را ﻏﻴﺮﻋﺎدي ﻧﺸﺎن دﻫﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬اﺣﺴﺎس ﻧﺎرﺿﺎﻳﺘﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮد‪ ،‬دﻳﮕﺮان و ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻪﻃﻮر داﻳﻢ و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‬
‫‪ -‬اﺣﺴﺎس ﻋﺪم ﺗﺤﻤﻞ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ و ﺗﺤﺮﻳﻚﭘﺬﻳﺮي داﻳﻤﻲ‬
‫‪ -‬اﺣﺴﺎس دل ﺷﻮره‪ ،‬اﺿﻄﺮاب و ﻧﮕﺮاﻧﻲ‬
‫‪ -‬اﺣﺴﺎس ﮔﻨﺎه و ﻋﺬاب وﺟﺪان‬
‫‪ -‬اﺣﺴﺎس ﻏﻢ و اﻧﺪوه‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪152‬‬

‫‪ -‬اﺣﺴﺎس ﺑﻲاﻧﮕﻴﺰﮔﻲ‪ ،‬ﺑﻲﻫﺪﻓﻲ‪ ،‬ﺑﻲﺗﻔﺎوﺗﻲ‬

‫‪ -‬اﺣﺴﺎس اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬
‫ﻻزم ﺑﻪذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻛﺜﺮ ﻣﺸﻜﻼت رواﻧﻲ رﻳﺸﻪ در ذﻫﻦ ﺑﻴﻤﺎر داﺷﺘﻪ و در اﺻﻞ‬
‫ذﻫﻨﻲ ﺑﻪﺣﺴﺎب ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺣﺴﺎس ﻧﮕﺮاﻧﻲ‪ ،‬اﺿﻄﺮاب و دﻟﻬﺮه ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﺎﻻت‬
‫ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﺰو اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ و در زﻣﺮهي ﻣﺸﻜﻼت روان ﺑﻪﺣﺴﺎب ﻣﻲآﻳﻨﺪ‬
‫وﻟﻲ در اﺻﻞ از ذﻫﻨﻴﺖ و ﺑﻴﻨﺶﻫﺎي ﻏﻠﻂ ﻓﺮد ﻧﺎﺷﻲ ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ روان را درﮔﻴﺮ‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺣﺴﺎس ﻋﺬاب وﺟﺪان و ﻧﺎرﺿﺎﻳﺘﻲ‪ ،‬از ذﻫﻨﻲ ﻣﺸﻜﻞدار ﻛﻪ‬
‫دﭼﺎر ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰيﻫﺎي ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎﺷﻲ ﺷﺪه و ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن ذﻫﻦ ﺷﺮوع ﺑﻪ‬
‫ﺗﺮﺳﻴﻢﻫﺎي ﻏﻠﻂ از ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ و ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺧﻮد ﻛﺮده و ﺑﺎ اﻳﺠﺎد رﻋﺐ و وﺣﺸﺘﻲ‬
‫ﻛﺎﻣﻼً ﻏﻴﺮواﻗﻌﻲ و ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺗﺮس را ﺑﻪ روان ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺑﻴﻤﺎري در ﻓﺮاﻛﻞﻧﮕﺮي‬

‫وﺟﻮد ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻧﻘﺼﻲ‪ ،‬در ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ اﺟﺰاي ﺗﺸﻜﻴﻞدﻫﻨﺪهي وﺟﻮد‬
‫اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎري ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫از ﻧﻘﻄﻪﻧﻈﺮ دﻳﮕﺮي ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎﻟﺒﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺴﺎن )ﺟﺴﻤﻲ‪ ،‬رواﻧﻲ‪ ،‬ذﻫﻨﻲ‪،‬‬
‫اﺧﺘﺮي و‪ (...‬در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﻮده )ﻫﻢ ﻓﺎزي ﻛﺎﻟﺒﺪي(‪ ،‬ﭼﺎﻛﺮاﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫در وﺿﻌﻴﺖ درﺳﺖ و ﺑﻪ دور از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﺧﺘﻼل و اﻧﺴﺪادي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي‬
‫اﻧﺮژي ﭼﻬﺎرده ﮔﺎﻧﻪ )ﻣﻄﺮوﺣﻪ در ﻃﺐ ﺳﻮزﻧﻲ( در ﺗﻌﺎدل ﺑﻮده‪ ،‬ﺣﻮزهﻫﺎي اﻧﺮژي‬
‫ﭘﻴﺮاﻣﻮن او)ﺣﻮزه ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ و ﺑﻴﻮﭘﻼﺳﻤﺎ( ﻣﻨﻈﻢ و در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ درﺳﺖ ﻗﺮار‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻌﻮر ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺳﺎﻟﻢ و ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ ﺳﻠﻮﻟﻲ‪ ،‬اﻧﺤﺮاﻓﻲ از ﻣﻴﺰان‬
‫واﻗﻌﻲ ﺧﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و‪...‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻴﻤﺎري را ﺑﻪﮔﻮﻧﻪي دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﻛﺮد‪ .‬وﺟﻮد‬
‫اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻳﺮ اﺟﺰاء ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ از ﺳﻪ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪه ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه‬
‫‪153‬‬ ‫!ادر‬

‫اﺳﺖ؛ ﺑﺨﺶ ﺷﻌﻮر‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻣﺎده و ﺑﺨﺶ اﻧﺮژي )اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‬
‫ﺑﺨﺶ ﻣﺎده و اﻧﺮژي ﺧﻮد از ﺷﻌﻮر ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ(‪ .‬ﺑﻴﻤﺎري ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻫﺮ‬
‫ﻳﻚ از اﻳﻦ ﺳﻪ ﺑﺨﺶ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮات و ﺗﺒﺪﻳﻼﺗﻲ ﻛﻪ در وﺟﻮد اﻧﺴﺎن ﭘﻴﺪا‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﺷﻮد و ﭼﻮن وﺟﻮد اﻧﺴﺎن ﻳﻚ ﭘﺎرﭼﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ‬
‫ﺑﺨﺶﻫﺎ ﻧﻴﺰ اﻧﺘﻘﺎل ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺑﻴﻤﺎريدرﺑﺨﺶﻣﺎده؛ ﺷﺎﻣﻞ‪ :‬ﺻﺪﻣﺎت ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺳﻤﻮم‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ اﺳﺘﻬﻼك‪،‬‬
‫ﻛﻬﻮﻟﺖ و ﺧﺴﺘﮕﻲ‪.‬‬
‫ﺑﻴﻤﺎري در ﺑﺨﺶ اﻧﺮژي؛ ﺷﺎﻣﻞ‪ :‬ﻋﺪمﺗﻌﺎدل ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي اﻧﺮژي‪ ،‬ﭼﺎﻛﺮاﻫﺎ‪،‬‬
‫ﺣﻮزهي ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ و‪. ...‬‬
‫ﺑﻴﻤﺎري در ﺑﺨﺶ ﺷﻌﻮر؛ ﺷﺎﻣﻞ‪ :‬اﺧﺘﻼﻻت ﺷﻌﻮر ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﻃﺎن و‪....‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺟﻨﻮن آﻧﻲ‬

‫اﻧﺴﺎن داراي ﻛﺎﻟﺒﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ اﺳﺖ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺎﻟﺒﺪ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‪ ،‬ذﻫﻨﻲ‪ ،‬رواﻧﻲ‪،‬‬
‫اﺧﺘﺮي و‪. ...‬‬
‫ﻋﺪم ﻫﻢﻓﺎزي ﻛﺎﻟﺒﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ وﺟﻮدي اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﺮوز ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻣﻲﺷﻮد‬
‫ﻛﻪ از ﺑﻪﻫﻢ رﻳﺨﺘﮕﻲﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺷﺮوع ﺷﺪه و ﺗﺎ ﻣﺮز ﺟﻨﻮن آﻧﻲ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻓﻬﻢ ﺳﺎز و ﻛﺎر اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺜﺎﻟﻲ ﻣﻲزﻧﻴﻢ‪ .‬ﺷﻬﺮي را درﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ‪ ،‬ادارهي اﻣﻮر ﻋﻤﺮاﻧﻲ آن ﺷﻬﺮ را ﺑﻪﻋﻬﺪه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺷﻬﺮداري‪ ،‬ﻣﺨﺎﺑﺮات‪ ،‬ﺑﺮق‪ ،‬آب وﻓﺎﺿﻼب‪ ،‬ﮔﺎز‪ ،‬ﻣﺘﺮو و‪ . ...‬در ﺷﻬﺮي ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‬
‫ﻣﺪوﻧﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻧﻲ زﻳﺎدي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ را ﺷﻬﺮداري‬
‫آﺳﻔﺎﻟﺖ ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن ﺳﺎزﻣﺎن آب و ﻓﺎﺿﻼب اﻗﺪام ﺑﻪ ﻛﻨﺪن ﻛﺎﻧﺎل ﺑﺮاي‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻛﺸﻲ آب ﻣﻲﻛﻨﺪ و دوﺑﺎره ﭘﺲ از ﺗﺮﻣﻴﻢ آن‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن دﻳﮕﺮي ﺑﺮاي ﭘﺮوژه ﺧﻮد‬
‫اﻗﺪام ﺑﻪ ﻛﻨﺪن ﻣﺤﻞ دﻳﮕﺮي از ﻋﺮض ﻫﻤﺎن ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﻳﻦﻣﺎﺟﺮا ﺑﻪﻃﻮر‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪154‬‬

‫داﻳﻤﻲ اداﻣﻪداﺷﺘﻪ و ﺿﺮرﻣﺎﻟﻲ و ﻧﺎراﺣﺘﻲﻫﺎي زﻳﺎدي را ﺑﻪوﺟﻮد ﻣﻲآورد‪ .‬اﻳﻦ‬

‫ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ واﺳﻄﻪي ﻋﺪمﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻳﻚ ﺳﺘﺎد‬
‫اﺟﺮاﻳﻲ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ آنﻫﺎﺳﺖ‪ .‬وﺟﻮد اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﻬﺮي‬
‫اﺳﺖ و اﻓﺮاد ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ داراي وﺟﻮدي از ﻫﻢ ﮔﺴﺴﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در آن ﻛﺎﻟﺒﺪﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ وﺟﻮدي‪ ،‬ﻫﺮ ﻳﻚ ﺑﻪﻃﻮر ﺧﻮد ﻣﺨﺘﺎر ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ﻣﺜﻼً ﻛﺎﻟﺒﺪ ذﻫﻨﻲ‪،‬‬
‫ﻛﺎﻟﺒﺪ رواﻧﻲ و ﻛﺎﻟﺒﺪ ﺟﺴﻤﻲ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ در‬
‫ارﺗﺒﺎط ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اﻓﺮاد ﺧﻴﻠﻲ از ﻣﻮاﻗﻊ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺳﺎدهﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع روزﻣﺮه را ﺑﻪ‬
‫ﻳﺎد ﻧﻤﻲآورﻧﺪ و ﻳﺎ در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻛﻮﭼﻚﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪاي ﺑﻪﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻨﺘﺮل و ﺗﻌﺎدل‬
‫ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﺑﻪاﺻﻄﻼح ﺑﻪ ﻫﻢ رﻳﺨﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮز ﻧﻬﺎﻳﻲ اﻳﻦ ﺑﻪ ﻫﻢ‬
‫رﻳﺨﺘﮕﻲ »ﺟﻨﻮن آﻧﻲ« اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮد ﺿﻤﻦ اﻳﻦﻛﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﺪ‪،‬‬
‫زﻣﺎن و ﻣﻜﺎن را ﻧﻴﺰ ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮده و ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺻﻼً ﭼﻴﺰي را ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﻧﻴﺎورد زﻳﺮا ﺑﺎ ﻗﻄﻊ ﺑﻮدن ارﺗﺒﺎط ﻛﺎﻟﺒﺪﻫﺎ‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت ادراﻛﻲ و اﺣﺴﺎﺳﻲ ﺑﺎ ﻛﺎﻟﺒﺪ‬
‫ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ)ﺟﺴﻢ( ﻗﻄﻊ ﻣﻲﺷﻮد و دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻧﻴﺰ از ﺑﻴﻦ ﻣﻲرود‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻐﺰ در ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‬

‫ﻣﻐﺰ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي آﻧﺘﻦﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺣﻮاس ﻣﺨﺘﻠﻒ داﺧﻠﻲ و‬
‫ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﺪن را ﺑﻪ ﻛﺎﻟﺒﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ وﺟﻮدي اﻧﺴﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺎﻟﺒﺪ ذﻫﻨﻲ )ﺑﺨﺶ‬
‫ادراﻛﺎت(‪ ،‬ﻛﺎﻟﺒﺪ رواﻧﻲ )ﺑﺨﺶ اﺣﺴﺎﺳﺎت( و ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎﻟﺒﺪﻫﺎ ﻣﺨﺎﺑﺮه ﻛﺮده‪ ،‬ﻳﺎ از‬
‫آنﻫﺎ درﻳﺎﻓﺖ و ﺑﻪ زﺑﺎن ﺟﺴﻢ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫در دﻧﻴﺎي ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻣﻐﺰ اﻧﺴﺎن را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ اَﺑﺮراﻳﺎﻧﻪ در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﺑﺪن ﺑﻮده و ﻫﺪاﻳﺖﻛﻨﻨﺪهي ﺗﻤﺎم ﻣﺴﻴﺮ ﻓﻜﺮي و ﺣﻴﺎﺗﻲ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﻬﺖ ﺑﺮرﺳﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ ﻣﻐﺰ و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن‪ ،‬در اﺑﺘﺪا ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺣﻴﺎﺗﻲ و ﺳﺘﺎدي را ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪:‬‬
‫‪155‬‬ ‫!ادر‬

‫ﻛﻨﺘﺮل اﻋﻤﺎل ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺑﺪن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻨﻔﺲ‪ ،‬ﺿﺮﺑﺎن‬

‫ﻗﻠﺐ‪ ،‬ﻗﻨﺪ ﺧﻮن‪ ،‬ﻓﺸﺎرﺧﻮن‪ PH ،‬ﺧﻮن‪ ،‬ﺗﻨﻈﻴﻢ‬
‫ﺣﺮارت ﺑﺪن‪ ،‬ﺗﻨﻈﻴﻢ دﻳﺪ ﭼﺸﻢ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ ﭘﻠﻚ‪،‬‬ ‫داﺧﻠﻲ‬
‫ﻣﻌﺪه‪ ،‬روده و‪...‬‬
‫ﻛﺸﻒ و واﻛﻨﺶ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮرﺳﻲ درد‪ ،‬و ‪...‬‬ ‫‪ -‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‬
‫اﻧﺠﺎم ﺣﺮﻛﺎت ارادي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺮﻛﺎت ﺳﺮ‪،‬‬
‫دﺳﺖ و ﭘﺎ‪ ،‬ﮔﺮدن و‪...‬‬ ‫ﺧﺎرﺟﻲ‬
‫اﻧﺠﺎم واﻛﻨﺶ ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ارادي‬
‫ﺟﻤﻊ آوري اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﻳﺎدﮔﻴﺮي و ﺳﭙﺮدن ﺑﻪ ﺣﺎﻓﻈﻪ‬
‫ﻳﺎدآوري و اﺳﺘﺨﺮاج از ﺣﺎﻓﻈﻪ‬
‫ﭼﻴﺪﻣﺎن اﻃﻼﻋﺎت ) ﺗﻔﻜﺮ(‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﻗﻴﺎس اﻃﻼﻋﺎت)ﻣﻨﻄﻖ(‬ ‫‪ -‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﻓﻜﺮي‬
‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﺑﻴﻨﺸﻲ)ﻃﺮزﺗﻠﻘﻲ از وﻗﺎﻳﻊ ﺑﻴﺮون و ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ(‬ ‫)ﭘﻠﻪي ﻋﻘﻞ(‬
‫اﻧﺘﺨﺎب اﻃﻼﻋﺎت و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي )اﺧﺘﻴﺎر(‬
‫ﺗﺨﻴﻞ‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ‬
‫اراده‬
‫‪.........‬‬

‫ذوق و ﺷﻮق‬
‫وﺟﺪ و ﺳﺮور‬
‫ﺣﻴﺮت و ﺗﻌﺠﺐ‬
‫اﻳﺜﺎر و ﻓﺪاﻛﺎري‬ ‫‪ -‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ذوﻗﻲ‬
‫ﻣﻬﺮ و ﻣﺤﺒﺖ‬ ‫)ﭘﻠﻪيﻋﺸﻖ(‬
‫ﺷﻮر و ﻫﻴﺠﺎن‬
‫ﺷﻴﺪاﻳﻲ و ﺷﻮرﻳﺪﮔﻲ و از ﺧﻮد ﺑﻲﺧﻮدﺷﺪﮔﻲ‬
‫‪.......‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪156‬‬

‫در اﻳﻦﺟﺎ ﺳﺆاﻻﺗﻲ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮد؛ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳﻚ راﻳﺎﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫اﭘﺮاﺗﻮر ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ ﻫﻤﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ دوﺑﺎره ﺗﻮﺳﻂ اُﭘﺮاﺗﻮر ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد و ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل ﺑﺪون وﺟﻮد اﭘﺮاﺗﻮر‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻫﻢ ﺧﻮد را ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻛﺮده و ﻫﻢ از آن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪:‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻐﺰ ﻳﻚ اَﺑ‪‬ﺮراﻳﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اُﭘﺮاﺗﻮر آن ﻛﺠﺎﺳﺖ؟‬
‫اﭘﺮاﺗﻮر ﺟﺰﻳﻲ از ﻣﻐﺰ اﺳﺖ و ﻳﺎ ﺑﺨﺸﻲ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻣﻐﺰ اﺳﺖ؟‬
‫اﻛﻨﻮن از زاوﻳﻪاي دﻳﮕﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ؛ ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻐﺰ از‬
‫ﻧﻮرونﻫﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻳﻚ ﻧﻮرون ﺗﻮزﻳﻊﻛﻨﻨﺪهي ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻟﻜﺘﺮﻳﻚ ﻣﻐﺰ‬
‫اﺳﺖ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﻛﻨﺘﺎﻛﺘﻮر ﺑﺮق ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻧﻮرونﻫﺎ‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻳﻚ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺮق را ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﻤﻚ اﻳﻦ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن‪ ،‬ﻛﻠﻴﻪي‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﻮدﻛﺎر)اﺗﻮﻣﺎﺳﻴﻮن( ﺑﺪن ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻳﻚ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن‬
‫ﻛﻨﺘﺎﻛﺘﻮر ﺑﺮق‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﻛﻨﺘﺎﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮق ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد؛‬
‫ﭘﺎﻟﺴﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ از ﺳﻨﺴﻮرﻫﺎ و ﮔﻴﺮﻧﺪهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻲرﺳﺪ ﺑﺎ ﺗﺤﺮﻳﻚ‬
‫ﺑﻮﺑﻴﻦﻫﺎي ﻛﻨﺘﺎﻛﺘﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﻛﻨﺘﺎﻛﺖﻫﺎ ﺷﺪه و ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن‬
‫ﻛﻠﻴﻪي اﻋﻤﺎل ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪﻃﻮر اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﺑﻪ اﺟﺮا در ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫در ﻳﻚ ﻧﻮرون ﻧﻴﺰ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪي ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ از ﻳﻚ ﻃﺮف ﺟﺮﻳﺎن اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ وارد‬
‫ﺷﺪه و از ﻃﺮﻳﻖ »ﺳﻴﻨﺎﭘﺲ«ﻫﺎ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻨﺘﺎﻛﺖﻫﺎي ﻳﻚ ﻛﻨﺘﺎﻛﺘﻮر ﺑﺮق ﻋﻤﻞ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ واﻛﻨﺸﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم »واﻛﻨﺶ اﺳﺘﻴﻞ ﻛﻮﻟﻴﻦ« ﻫﺎدي و ﻋﺎﻳﻖ ﺷﺪه و‬
‫ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻳﺎ ﺟﺮﻳﺎن اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ را از ﺧﻮد ﻋﺒﻮر ﻣﻲدﻫﺪ و ﻳﺎ آن را ﻗﻄﻊ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻮرون ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﻓﺮق اﺳﺎﺳﻲ ﺑﻴﻦ ﻧﻮرون و ﻛﻨﺘﺎﻛﺘﻮر ﺑﺮق وﺟﻮد دارد و آن ﻫﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن اﻟﻜﺘﺮﻳﻚ ﻧﻮرون‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺎز و ﻛﺎر ﺗﻐﻴﻴﺮ وﻟﺘﺎژ و آﻣﭙﺮاژ ﻣﺠﻬﺰ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻫﺮ ﻧﻮرون ﺑﺎ زﺑﺎن اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات‪ ،‬ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ﭘﻴﺎم اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ را درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮده و ﺑﻪ‬
‫ﻧﻮرون ﻣﺠﺎور ﺧﻮد ارﺳﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﺳﻨﺴﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫‪157‬‬ ‫!ادر‬

‫داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﺪن‪ ،‬اﻋﻤﺎل ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺑﻪﻃﻮر ﺧﻮدﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻓﻮق در ﻣﻮرد ﻧﻮرون‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﺆال اﺳﺎﺳﻲ را ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫اﭘﺮاﺗﻮر ﻧﻮرون ﻛﺠﺎﺳﺖ؟ آﻳﺎ ﻧﻮرون ﻧﻴﺰ داراي ﻳﻚ ﻣﻐﺰ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اﺳﺖ؟ در آن‬
‫ﺻﻮرت‪ ،‬اﭘﺮاﺗﻮر ﻣﻐﺰ ﻧﻮرون در ﻛﺠﺎ ﻗﺮار دارد؟ ﺑﻪﺧﺼﻮص ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ‬
‫ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻣﻐﺰي ﺑﺮاي ﻧﻮرون ﻳﺎﻓﺖ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪) .‬ﺷﻜﻞ‪(26-‬‬

‫در‪6‬‬

‫‪78‬‬

‫‪4‬رون‬

‫‪5‬آ‪4‬ن‬

‫)ﺷﻜﻞ – ‪(26‬‬

‫ﺳﺆاﻻت دﻳﮕﺮي را ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮان در ﻣﻮرد ﻧﻮرون ﻣﻄﺮح ﻛﺮد؛ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬آﻳﺎ‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮرون اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ وﺣﺪت ﻳﺎ ﻛﺜﺮت ﺑﺮود؟ از‬
‫اﻳﻦ راه ﺑﺮود و ﻳﺎ از آن راه؟ ﻳﺎ ﻧﻮرون اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﻋﺎﺷﻖ ﺷﺪه‬
‫و از ﺧﻮد ﺑﻲﺧﻮد ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﺣﻴﺮت و ﺗﻌﺠﺐ ﺑﻴﻔﺘﺪ و ﻳﺎ اﻳﺜﺎر و ﻓﺪاﻛﺎري ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر از ﻧﻮرون ﻛﻪ ﻳﻚ ﻛﻨﺘﺎﻛﺘﻮر ﺑﺮق اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﻧﻤﻲآﻳﺪ و‬
‫ﺑﻪﻫﻴﭻوﺟﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري را ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻧﻮرونﻫﺎ‪،‬‬
‫ﺑﺨﺶ ﺧﻮدﻛﺎر )اﺗﻮﻣﺎﺳﻴﻮن( ﺑﺪن را اداره ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و در ﻣﻮارد اﻋﻤﺎل‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪158‬‬

‫ﻏﻴﺮﺧﻮدﻛﺎر‪ ،‬ﻫﻤﺎنﻃﻮري ﻛﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺎمﻫﺎ از ﺟﺎي‬

‫دﻳﮕﺮي ﻏﻴﺮاز ﻣﻐﺰ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮد و در واﻗﻊ ﻣﻐﺰ ﻳﻚ آﺷﻜﺎرﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ و‬
‫دﺳﺘﻮراﺗﻲ را از ﻛﺎﻟﺒﺪ رواﻧﻲ و ﻛﺎﻟﺒﺪ ذﻫﻨﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮده‪ ،‬آن را ﺑﻪ زﺑﺎن ﺟﺴﻢ‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻓﻮق را ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺸﻜﺎﻓﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ را در ﻣﻮرد‬
‫ﺑﺪن و ﺳﻠﻮل ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺪن و ﺳﻠﻮل‬

‫ﻳﻜﻲ از ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻛﺎﻟﺒﺪ ذﻫﻨﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺪن و ﺳﻠﻮل اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮح‬
‫وﻇﻴﻔﻪي ﻫﻤﻪي ﺳﻠﻮلﻫﺎ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ و داراي آﻧﺎﺗﻮﻣﻲ ﺧﺎﺻﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﺻﺪ ﺗﺮﻳﻠﻴﻮن اﻧﺸﻌﺎب ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺳﻠﻮلﻫﺎ ﺑﻮده‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬
‫ﻫﻤﻪي ﺳﻠﻮلﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﻛﺎﻟﺒﺪ ذﻫﻨﻲ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫اﺛﺒﺎت اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ‪ ،‬ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ را ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ :1‬در ﻳﻜﻲ از آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهي ﻫﻴﭙﻨﻮﺗﻴﺰم‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮژهاي‬
‫ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺳﺎﻋﺪ دﺳﺖ او ﺑﻲﺣﺲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ از اﻧﺠﺎم ﺗﻠﻘﻴﻦ‪،‬‬
‫ﺳﺎﻋﺪدﺳﺖ ﺳﻮژه ﺑﻲﺣﺲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺣﺎل اﮔﺮ ﺳﻮزﻧﻲ را ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎﻳﻲ از ﻛﻒ‬
‫دﺳﺖ و ﺑﺎزوي ﺳﻮژه ﺑﺰﻧﻴﻢ‪ ،‬اﺣﺴﺎس درد ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ وﻟﻲ اﮔﺮ ﺳﻮزن را ﺑﻪ‬
‫ﺳﺎﻋﺪ او ﺑﺰﻧﻴﻢ‪ ،‬اﺣﺴﺎس دردي ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﻲ‬
‫ﺳﻮژه ﺑﻪﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺳﺎﻟﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻣﻜﺎن دارد ﻛﻒ دﺳﺖ و ﺑﺎزوي او درد را‬
‫ﺣﺲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺳﺎﻋﺪ ﻛﻪ در ﻣﺴﻴﺮ ﺷﺒﻜﻪ ﻋﺼﺒﻲ ﻗﺮار دارد‪ ،‬دردي را ﺣﺲ‬
‫ﻧﻜﻨﺪ و ﺑﻲﺣﺲ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫ﺟﻮاب اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﻳﺐ ﺧﻮردن و ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎه اﻓﺘﺎدن ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺪن‪ ،‬ﺑﺮ‬
‫اﺛﺮ اﻟﻘﺎء ﺧﺒﺮ ﻏﻴﺮواﻗﻌﻲ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺪن ﺧﺒﺮ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﻣﻮﺿﻊ‬
‫ﺳﺎﻋﺪ‪ ،‬اﻳﻦ دﺳﺘﻮر را ﻣﺨﺎﺑﺮه ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ درد را ﮔﺰارش ﻧﻜﻨﻨﺪ‪) .‬اﺛﺮ ﺗﻠﻘﻴﻦ‬
‫‪159‬‬ ‫!ادر‬

‫ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﺷﻮد(‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﺻﺪور اﻳﻦ دﺳﺘﻮر‪ ،‬ﺳﺎﻋﺪ دﭼﺎر‬
‫ﺑﻲﺣﺴﻲ ﻣﻮﺿﻌﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ در واﻗﻊ اﻳﻦ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎ ﻣﺨﺎﺑﺮه ﺷﺮح وﻇﺎﻳﻒ‬
‫ﺳﻠﻮلﻫﺎ‪ ،‬آنﻫﺎ را در اﻧﺠﺎم وﻇﺎﻳﻒ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :2‬ﺑﻪ ﻓﺮدي ﻛﻪ ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻗﻄﻌﻪاي‬
‫آﻫﻦﮔﺪاﺧﺘﻪ را در ﻛﻒ دﺳﺖ او ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺬاﺷﺖ اﻣﺎ در ﻋﻤﻞ ﻳﻚ ﺗﻜﻪ ﻳﺦ ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻛﻒ دﺳﺖ ﺳﻮژه ﺗﺎول ﻣﻲزﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ‬
‫آﻫﻦ داﻏﻲ در ﻛﺎر ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻒ دﺳﺖ ﺳﻮژه ﺗﺎول زده اﺳﺖ؟‬
‫ﺟﻮاب ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮرد ﻗﺒﻠﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺷﺪن ﻣﺪﻳﺮ ﺑﺪن در ﻣﻮرد‬
‫ﺧﺒﺮ ﺟﻌﻠﻲ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ آﻫﻨﻲ داغ در ﻛﻒ دﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻠﻮلﻫﺎي آن ﻧﺎﺣﻴﻪ‪ ،‬دﺳﺘﻮر واﻛﻨﺶ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﻮﺧﺘﮕﻲ را ﻣﺨﺎﺑﺮه ﻣﻲﻛﻨﺪ و‬
‫اﻳﻦ ﺳﻠﻮلﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ واﻛﻨﺶ را ﺑﺮوز ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﭼﺸﻤﺎن ﺳﻮژه ﺑﺎز ﺑﻮد و ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ ﻳﻚ ﺗﻜﻪ ﻳﺦ ﻛﻒ دﺳﺖ او‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ اﺗﻔﺎق ﻧﻤﻲاﻓﺘﺎد زﻳﺮا در اﻳﻦﺻﻮرت ﻣﺪﻳﺮ ﺑﺪن ﺑﺎ اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﻏﻠﻂ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺐ ﻧﻤﻲﺧﻮرد‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :3‬آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﺑﺮﻋﻜﺲ ﻣﺜﺎل ﻗﺒﻞ را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﺷﺮح ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻮژه ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﻜﻪ ﻳﺨﻲ در ﻛﻒ دﺳﺖ او ﺧﻮاﻫﻨﺪ‬
‫ﮔﺬاﺷﺖ‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮش اﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺪن و ﺳﻠﻮل ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ دﺳﺘﻮر اﺑﺮاز واﻛﻨﺶ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻳﺦ زدﮔﻲ را ﺑﻪ ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﻛﻒ دﺳﺖ‬
‫ﻣﺨﺎﺑﺮه ﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﺳﻠﻮلﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ واﻛﻨﺶ را از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﻨﺪ‬
‫داد و ﻋﻼﻳﻢ ﻳﺦ زدﮔﻲ در ﻛﻒ دﺳﺖ ﻇﺎﻫﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ در ﻋﻤﻞ‪،‬‬
‫آﻫﻨﻲ داغ را در ﻛﻒ دﺳﺖ ﺳﻮژه ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬واﻛﻨﺶ ﺟﺴﻢ‪ ،‬ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﻣﺪﻳﺮ ﺑﺪن دارد و ﻧﻪ درﮔﻴﺮي‬

‫ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻛﻪ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪160‬‬

‫اﻛﻨﻮن ﺑﺎ ﻓﺮﻳﺐ ﺧﻮردن ﻣﺪﻳﺮ ﺑﺪن ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻏﻠﻂ و ﺻﺪور دﺳﺘﻮر‬
‫واﻛﻨﺶ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﻳﺦ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ در ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻗﻄﻌﻪاي آﻫﻦ داغ‬
‫در ﻛﻒ دﺳﺖ ﺳﻮژه ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﭼﺮا ﺳﻠﻮل در ﺗﻤﺎس ﺑﺎ آﻫﻦ داغ‪ ،‬ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻧﺸﺪه‬
‫اﺳﺖ؟‬
‫در ﺟﻮاب ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﻠﻮل ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺮح وﻇﻴﻔﻪاي دارد ﻛﻪ ﺑﺮاي‬
‫آن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﻘﺎوﻣﺖ آن ﻧﻴﺰ در ﻫﺮ ﺷﺮاﻳﻄﻲ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮدات درﻳﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ازﻋﻤﻖ ‪ 2500‬ﻣﺘﺮي‬
‫ﺳﻮاﺣﻞ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﺑﻴﺮون آوردهاﻧﺪ‪ ،‬درﺟﻪي ﺣﺮارﺗﻲ ﻣﻌﺎدل ‪ 250‬درﺟﻪي‬
‫ﺳﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد و ﻓﺸﺎر ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي را در ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻤﻘﻲ ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﻠﻮﻟﻲ آنﻫﺎ ﻓﺮﻗﻲ ﺑﺎ ﺳﻠﻮلﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻣﻮﺟﻮدات ﻧﺪارد و اﮔﺮ‬
‫ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ از اﻋﻤﺎق ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻗﻴﺎﻧﻮسﻫﺎ ﻣﻮﺟﻮدات آﺑﺰي را ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺳﻠﻮل ﺑﺪن آنﻫﺎ ﺣﺮارت و ﻓﺸﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﻳﻲ را ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﺪ و اﻳﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺑﺮاي ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪه‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺮارت و ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ ﻓﻮق ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻋﺪهاي ﺑﺎ ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎي ﻃﻮﻻﻧﻲ و ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﺧﻮد ﻫﻴﭙﻨﻮﺗﻴﺰم و وارد ﻛﺮدن دﺳﺘﻮرﻫﺎ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي‬
‫ﻧﺮماﻓﺰاري در ﺑﺨﺶ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺪن و ﺳﻠﻮل‪ ،‬ﻗﺎدر ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ روي آﺗﺶ راه ﺑﺮوﻧﺪ‬
‫ﺑﺪون اﻳﻦﻛﻪ ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ آﺛﺎر ﺳﻮﺧﺘﮕﻲ در آنﻫﺎ اﻳﺠﺎد ﺷﻮد‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺷﺎﻳﺪ روي آﺗﺶ‪،‬‬
‫اﺣﺴﺎس ﻳﺦ زدﮔﻲ ﻧﻴﺰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻳﺎ اﻓﺮادي در دﻣﺎي ﭼﻨﺪ درﺟﻪ زﻳﺮ ﺻﻔﺮ‪ ،‬ﻳﺦ‬
‫روي ﺳﻄﺢ آب را ﺷﻜﺴﺘﻪ و در آن اﻗﺪام ﺑﻪ ﺷﻨﺎ ﻛﻨﻨﺪ و‪...‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :4‬در ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﻫﻴﺴﺘﺮﻳﻚ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻠﺞ ﻫﻴﺴﺘﺮﻳﻚ‪ ،‬ﻛﻮري‬
‫ﻫﻴﺴﺘﺮﻳﻚ‪ ،‬ﻛﺮي ﻫﻴﺴﺘﺮﻳﻚ و‪ ...‬اﺳﺖ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ ﺿﻤﻦ اﻳﻦﻛﻪ اﻋﻀﺎ‬
‫درﮔﻴﺮ و ﻣﺸﻜﻞ دار ﺑﻪﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺳﺎﻟﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎ درﮔﻴﺮ ﺑﻮده و‬
‫ﻓﺮد ﺑﻴﻤﺎر ﺑﺮ ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي اﻳﻦ اﻋﻀﺎ ﻗﺎدر ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﻛﻮري ﻫﻴﺴﺘﺮﻳﻚ‬
‫‪161‬‬ ‫!ادر‬

‫ﻓﺮد ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬در ﻓﻠﺞ ﻫﻴﺴﺘﺮﻳﻚ ﻓﺮد از ﺣﺮﻛﺖ دادن ﻋﻀﻮ ﻓﻠﺞ ﻋﺎﺟﺰ‬
‫اﺳﺖ و در ﻛﺮي ﻫﻴﺴﺘﺮﻳﻚ ﻓﺮد ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺷﻨﻴﺪن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻛﻨﻮن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦﻛﻪ ﻫﻤﻪي اﻳﻦ ﻋﻀﻮﻫﺎ ﺳﺎﻟﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﭘﺲ ﭼﺮا در اﺧﺘﻴﺎر و ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮد ﻗﺮار‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ؟‬
‫در ﺟﻮاب ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ از ﺳﺎز و ﻛﺎر ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﻫﻴﺴﺘﺮﻳﻚ )ﻛﻪ‬
‫ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ(‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮ ﺑﺪن ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺷﺪه ﻛﻪ‬
‫دﺳﺘﻮراﺗﻲ را ﺑﻪ اﺟﺮا ﺑﮕﺬارد؛ ﻣﺜﻼً ﺑﺮاي ﭘﻴﺎده ﻛﺮدن ﺗﻮﺟﻴﻬﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻓﺮد را از‬
‫ﻳﻚ ﺳﺮي ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎﻳﺶ ﻣﻌﺎف ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺨﺸﻲ از ﻧﺨﺎع دﺳﺘﻮري ﻣﺨﺎﺑﺮه‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﭘﻴﺎﻣﻲ از آن ﻣﻮﺿﻊ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﮔﺰارش ﻧﻜﻨﺪ و درﻧﺘﻴﺠﻪ ﻓﺮد ﺿﻤﻦ‬
‫ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻓﻠﺞ ﺷﺪه و ﻗﺪرت ﺣﺮﻛﺖ را از دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﺪ و ﻳﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ‬
‫دﻳﺪن و ﻳﺎ ﺷﻨﻴﺪن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :5‬ﺑﻌﻀﻲ اﻓﺮاد ﺑﺎ ﭘﻴﺶ آﻣﺪن ﺧﺒﺮي ﻧﺎﮔﻮار ﻏﺶ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺎز و ﻛﺎر‬
‫ﻏﺶ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟‬
‫درﺻﻮرت ﭘﻴﺶ آﻣﺪن ﺣﺎدﺛﻪاي ﻧﺎﮔﻮار‪ ،‬اﮔﺮ ﻃﺒﻖ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﺨﺶ واﻛﻨﺶ‬
‫دﻓﺎع رواﻧﻲ‪ ،‬وﺧﺎﻣﺖ اوﺿﺎع ﺧﺎرج از ﺗﺤﻤﻞ ﻓﺮد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮔﺰارش آن ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬
‫ﺑﺪن داده ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﺪﻳﺮ ﺑﺪن ﻧﻴﺰ دﺳﺘﻮر ﻋﺪم ﻣﺒﺎدﻟﻪي ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﺧﺎرﺟﻲ را ﺗﺎ اﻃﻼع ﺛﺎﻧﻮي‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﻐﺰ ﺻﺎدر ﻣﻲﻛﻨﺪ و از اﻳﻦ ﭘﺲ ﺣﺎﻟﺖ ﻏﺶ‬
‫روي ﺷﺨﺺ ﺑﻪ اﺟﺮا در ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻮدﻛﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم رﻓﺘﻦ ﺑﻪ دﺑﺴﺘﺎن‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن دﭼﺎر دل درد ﺷﺪﻳﺪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬
‫و ﭘﺲ از ﺳﭙﺮي ﺷﺪن زﻣﺎن و اﻃﻤﻴﻨﺎن از اﻳﻦﻛﻪ زﻣﺎن رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪ ﺳﭙﺮي‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬دل درد آنﻫﺎ ﺧﻮب ﻣﻲﺷﻮد و‪...‬‬
‫ﻫﻤﻪي ﺷﻮاﻫﺪ و ﻣﺪارك ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺳﻠﻮل‪ ،‬ﺷﺮح وﻇﻴﻔﻪي ﺧﻮد را از‬
‫ﺟﺎي دﻳﮕﺮي درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪162‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮ ﺑﺪن در ﻛﺠﺎ ﻗﺮار دارد؟ آﻳﺎ ﺟﺰﻳﻲ از ﻣﻐﺰ اﺳﺖ و ﻳﺎ در ﺧﺎرج از آن‬
‫ﻗﺮار دارد؟‬
‫در ﺟﻮاب ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺟﺰﻳﻲ از ﻣﻐﺰ ﻧﻴﺴﺖ و ﻧﻮرونﻫﺎ ﻧﻴﺰ‬
‫دﺳﺘﻮرات و ﺷﺮح وﻇﻴﻔﻪي ﺧﻮد را از اﻳﻦ ﺑﺨﺶ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و در واﻗﻊ‬
‫ﻣﺪﻳﺮ ﺑﺪن‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﺻﺪ ﺗﺮﻳﻠﻴﻮن ﺳﻠﻮل را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارد ﻛﻪ ﻧﻮرونﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺟﺰﻳﻲ‬
‫از آنﻫﺎﺳﺖ‪ .‬آﻧﺎﺗﻮﻣﻲ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﺻﺪ ﺗﺮﻳﻠﻴﻮن اﻧﺸﻌﺎب ﻧﺎﻣﺮﻳﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻚﺗﻚ ﺳﻠﻮلﻫﺎ ﻛﺸﻴﺪه و از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻦ اﻧﺸﻌﺎبﻫﺎ‪ ،‬ﺷﺮح وﻇﻴﻔﻪي‬
‫ﺳﻠﻮلﻫﺎ ﺑﻪ آنﻫﺎ ﻣﺨﺎﺑﺮه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻒ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻐﺰ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻬﺘﺮاﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻐﺰ را ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﺑﺨﺶ ﻛﻠﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﺑﺨﺶ اﺗﻮﻣﺎﺳﻴﻮن ﻳﺎ ﺑﺨﺶ ﻛﻨﺘﺮل ﺧﻮدﻛﺎر ﺑﺪن‬
‫‪ .2‬ﻛﻨﺘﺮل واﻛﻨﺶﻫﺎي ﻏﻴﺮﺧﻮدﻛﺎر‬
‫‪ .3‬ﺣﺎﻓﻈﻪي ﻣﻐﺰي‬
‫‪ .4‬آﺷﻜﺎرﺳﺎزي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﭘﻠﻪي ﻋﻘﻞ و ﭘﻠﻪي ﻋﺸﻖ‬
‫‪ .5‬درﻳﺎﻓﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺳﻨﺴﻮرﻫﺎي ﺣﻮاس ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫‪ .6‬ﻣﺨﺎﺑﺮهي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﻨﺴﻮرﻫﺎي ﺣﻮاس ﺑﻪ ﻛﺎﻟﺒﺪﻫﺎي وﺟﻮدي ﻣﺨﺘﻠﻒ و‬
‫درﻳﺎﻓﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺨﺎﺑﺮه ﺷﺪه از آنﻫﺎ‪.‬‬
‫‪ .7‬ﺗﺮﺟﻤﻪي اﻃﻼﻋﺎت درﻳﺎﻓﺘﻲ از ﻛﺎﻟﺒﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ زﺑﺎن ﺟﺴﻢ‪ ،‬از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺗﺮﺷﺢﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‪.‬‬
‫*****‬
‫***‬
‫*‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‬

‫ﻛﺎﻟﺒﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ وﺟﻮد اﻧﺴﺎن‬

‫ﻳﻚﻣﻮي ﻧﺪاﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺴﻲﻣﻮي ﺷﻜﺎﻓـﺖ‬ ‫دل ﮔﺮﭼﻪ در اﻳﻦ ﺑﺎدﻳﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺘﺎﻓﺖ‬
‫آﺧـﺮ ﺑـﻪ ﻛﻤـﺎل ذرهاي راه ﻧﻴـﺎﻓـﺖ‬ ‫ﮔﺮﭼﻪ ز دﻟﻢ ﻫﺰار ﺧـﻮرﺷﻴـﺪ ﺑﺘﺎﻓـﺖ‬
‫)اﺑﻮﺳﻌﻴﺪ اﺑﻮاﻟﺨﻴﺮ(‬
‫اﻧﺴﺎن داراي ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻫﺰار ﻛﺎﻟﺒﺪ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺖ ﻛﻪ در واﻗﻊ ﺑﺨﺶ ﻏﻴﺮﻣﺎدي‬
‫)ﺧﺎرج از ﺣﻮزهي ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ ﻗﺎﺑﻞ دﻳﺪ و ﺣﺲ اﻧﺴﺎن( وﺟﻮد او را ﺗﺸﻜﻴﻞ‬
‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ درﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻐﺰ ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ از‬
‫ﺣﻮزهﻫﺎي درك ﻣﺎ ﺧﺎرج از ﺗﻮان ﻳﻚ ﺳﻠﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﻴﻤﺎر روﺣﻴﻪاش ﺧﻮب ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﻴﺪ ﻧﺠﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮي دارد ﻣﻨﻈﻮر او‬
‫ﭼﻴﺴﺖ؟ و ﻳﻚ ﻧﻮرون ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ روﺣﻴﻪي ﺧﻮب داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ آن را اﻳﺠﺎد‬
‫ﻛﻨﺪ؟ اﺻﻮﻻً ﻣﮕﺮ ﻳﻚ ﻛﻨﺘﺎﻛﺘﻮر ﺑﺮق )ﻧﻮرون( ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ روﺣﻴﻪ ﺳﺎز ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫وﻗﺘﻲ روانﺷﻨﺎﺳﻲ از روح ﺟﻤﻌﻲ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و‪...‬‬
‫ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل‪ ،‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻮرون ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻋﺎﺷﻖ ﻣﻲﺷﻮد‪،‬‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻃﺮف ﺑﺮود و ﻳﺎ از آن ﻃﺮف‪ ،‬اﻣﻴﺪوار ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻧﺎاﻣﻴﺪ‪،‬‬
‫‪165‬‬ ‫آ;هي ‪ $9‬و‪4/‬د ان‬

‫اﻳﺜﺎرﮔﺮ و ﻓﺪاﻛﺎر ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ و اﻳﻦ ﻧﻮرون ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺟﻮك ﻣﻲﺳﺎزد؛ ﻫﻴﭻ ﻣﺪار‬
‫ﻓﺮﻣﺎن و ﻣﺪار ﻣﻨﻄﻖ )‪ (Logic‬ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﺟﻮك و ﻃﺮح ﺷﻮﺧﻲ ﻧﻴﺴﺖ و‪...‬‬
‫ﺗﻤﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺧﺎرج از ﺟﺴﻢ و ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎﻟﺒﺪﻫﺎي دﻳﮕﺮ‬
‫وﺟﻮد اﻧﺴﺎن ﻫﺪاﻳﺖ و رﻫﺒﺮي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻐﺬﻳﻪي اﻧﺮژي آنﻫﺎ‬
‫ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﻣﺠﺰا ﻋﻤﻞ ﻛﺮده و اﻳﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎ را ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ وﻟﻲ ﺳﺎﺧﺘﺎر آنﻫﺎ‬
‫در ﻣﺤﺪودهي ﺣﻮاس و درك ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣﺎ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي‬
‫ﻓﻨﺎوري و ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻋﻜﺲ ﺑﺮداريﻫﺎي ﭼﻨﺪ دﻫﻪي اﺧﻴﺮ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ اﺛﺒﺎت‬
‫رﺳﻴﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن اﺑﻌﺎد وﺟﻮدي دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ دارد ﻛﻪ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ دﻫﻪي ﻗﺒﻞ‬
‫ﻣﻮرد ﺗﻤﺴﺨﺮ ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ و ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ ﺧُﺮاﻓﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در‬
‫ﺷﻜﻞﻫﺎي ﺷﻤﺎﺗﻴﻚ ﺑﻌﺪي‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﭼﻨﺪ ﻛﺎﻟﺒﺪ ﻣﻬﻢ در ﻗﺎﻟﺒﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎده ﻧﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه و درﻳﺎﻓﺖﻫﺎي ﻣﺆﻟﻒ را در ﻣﻮارد ﻓﻮق ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻛﺎﻟﺒﺪ ذﻫﻨﻲ)ﻛﺎﻟﺒﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ(‬

‫ﻛﺎﻟﺒﺪ ذﻫﻨﻲ ﺧﻮد از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﺷﻜﻞ‪ (27-‬ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان‬
‫ﻫﺮ ﻳﻚ از آن ﺑﺨﺶﻫﺎ را ﻧﻴﺰ ﻳﻚ ﻛﺎﻟﺒﺪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب آورد‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪ -‬ﺣﺎﻓﻈﻪ و آرﺷﻴﻮ اﻃﻼﻋﺎت اﺑﺪي‬
‫‪ -‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺣﺎﻓﻈﻪ‬
‫‪ -‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭼﻴﺪﻣﺎن اﻃﻼﻋﺎت )ﻓﻜﺮﺳﺎزي(‬
‫‪ -‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻠﻮل و ﺑﺪن‬
‫ﻛﺎﻟﺒﺪ ذﻫﻨﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ را ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫و ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺨﺶﻫﺎي زﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺧﻮد‬
‫زﻳﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎي ﻣﻔﺼﻠﻲ دارد‪ .‬ﺑﺨﺶﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪ -‬ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ ﺑﺪن و ﺳﻠﻮل‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪166‬‬

‫‪ -‬ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ ادراﻛﺎت اﻧﺴﺎن‬

‫‪ -‬ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ اﻃﻼﻋﺎت )آرﺷﻴﻮ و ﺑﺎﻳﮕﺎﻧﻲ اﺑﺪي اﻃﻼﻋﺎت(‬

‫)ﺷﻜﻞ ‪ ،27-‬ﻛﺎﻟﺒﺪ ذﻫﻨﻲ(‬

‫ﺣﺎل ﺳﺆاﻟﻲ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ؛ ﭼﻪ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮ ﺑﺪن ﺑﺮاي‬
‫ﺳﻠﻮل و ﻳﺎ ﺳﻠﻮلﻫﺎ دﺳﺘﻮر و ﺷﺮح وﻇﻴﻔﻪي اﺷﺘﺒﺎه ﺻﺎدر ﻛﻨﺪ و ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪،‬‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻲ دﭼﺎر ﭘﺮ ﻛﺎري )ﺳﺮﻃﺎن( و ﻳﺎ ﻛﻢ ﻛﺎري )ﺗﺤﻠﻴﻞ رﻓﺘﮕﻲ( ﺷﻮد؟‬
‫ﺟﻮاب اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺨﺶ زﻳﺎدي از اﻧﺮژي ﻣﺪﻳﺮ ﺑﺪن ﻫﺪر رﻓﺘﻪ و ﺗﻠﻒ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬دﻻﻳﻞ اﺗﻼف اﻧﺮژي ذﻫﻨﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪ -‬درﮔﻴﺮي ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ اﻳﻦ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﻳﻠﻲ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻪ ﻓﺮد‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﺗﺄﺛﻴﺮي در زﻧﺪﮔﻲ او ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬درﮔﻴﺮ ﺷﺪن ذﻫﻦ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ وﺣﺪت ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ و ﭼﻨﺪ ﭘﺎرﭼﻪ ﻛﺮدن آنﻫﺎ‬
‫و اﻳﺠﺎد ﺗﺒﻌﻴﺾ و ﻛﺜﺮت ﻛﻪ ﺧﻮد ﺑﺎﻋﺚ ﺻﺮف اﻧﺮژي ذﻫﻨﻲ ﺑﻴﺶﺗﺮي ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺮودهاي از ﻣﺮﺣﻮم ﺳﻬﺮاب ﺳﭙﻬﺮي ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫»ﻣﻦ ﻧﻤﻲداﻧﻢ ﻛﻪ ﭼﺮا ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺐ ﺣﻴﻮان ﻧﺠﻴﺒﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺒﻮﺗﺮ زﻳﺒﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫‪167‬‬ ‫آ;هي ‪ $9‬و‪4/‬د ان‬

‫و ﭼﺮا در ﻗﻔﺲ ﻫﻴﭻﻛﺴﻲ ﻛﺮﻛﺲ ﻧﻴﺴﺖ؟‬

‫ﮔﻞ ﺷﺒﺪر ﭼﻪ ﻛﻢ از ﻻﻟﻪي ﻗﺮﻣﺰ دارد؟ ﭼﺸﻢﻫﺎ را ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺴﺖ‪ ،‬ﺟﻮر دﻳﮕﺮ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ دﻳﺪ‪ ،‬واژهﻫﺎ را ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺴﺖ‪.‬‬
‫واژه ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮد ﺑﺎد‪ ،‬واژه ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮد ﺑﺎران ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫از آنﺟﺎ ﻛﻪ اﻧﺮژي ذﻫﻨﻲ اﻧﺴﺎن ﻣﺤﺪود اﺳﺖ ﻟﺬا ﺑﺮاي ﺻﺮف اﻳﻦ اﻧﺮژي‪،‬‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻃﺮح و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺤﺖﻋﻨﻮان »ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺮژي ذﻫﻨﻲ« ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮارﮔﻴﺮد‪).‬ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ از ﻣﺆﻟﻒ(‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ ﻛﻪ در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺮژي ذﻫﻨﻲ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ اﻧﺮژيﻫﺎي ذﻫﻨﻲ ﻫﺪر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﻪذﻛﺮ ﻣﺜﺎﻟﻲ‬
‫ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪ .‬ﻋﺎﺑﺮي ﻛﻪ از ﭘﻴﺎدهروﻳﻲ ﻋﺒﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺻﺪﻫﺎ ﻧﻔﺮ از ﻣﻘﺎﺑﻞ او‬
‫ﻣﻲﮔﺬرﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪي اﻳﻦ اﻓﺮاد را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار داده و ﻫﻤﻪي ﻣﺸﺨﺼﺎت‬
‫ﻇﺎﻫﺮي و ﺣﺘﻲ در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮاﻗﻊ ﻣﺸﺨﺼﺎت دروﻧﻲ )ﻣﺜﻞِ‪ ،‬ﺧﻮش ﺟﻨﺴﻲ و‬
‫ﺑﺪﺟﻨﺴﻲ‪ ،‬ﺷﺨﺼﻴﺖ دروﻧﻲ و‪ (...‬را ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺮده و ﻫﻤﻪي آنﻫﺎ را از ﻧﻈﺮ ﭼﺎﻗﻲ‬
‫و ﻻﻏﺮي‪ ،‬زﺷﺘﻲ و زﻳﺒﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ و ﺑﻠﻨﺪي ﻗﺪ و‪ ...‬ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ و ﻗﻀﺎوت ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﺪون اﻳﻦﻛﻪ اﻳﻦ ارزﻳﺎﺑﻲﻫﺎ ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﻓﺎﻳﺪهاي ﺑﺮاي ﺷﺨﺺ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮآوردﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺻﺮف اﻧﺮژي ذﻫﻨﻲ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي ﺷﺪه و اﻧﺮژيﻫﺎي‬
‫اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻢ را ﺑﻪﻫﺪر ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ذﻫﻦ دﭼﺎر ﺧﺴﺘﮕﻲ و‬
‫آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻣﻲﺷﻮد و در اداره و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺪن دﭼﺎر اﺧﺘﻼل ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﻛﺎﻟﺒﺪ رواﻧﻲ‬
‫ﻛﺎﻟﺒﺪ رواﻧﻲ‪ ،‬ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮاز ﻛﺎﻟﺒﺪﻫﺎي ﻣﻬﻢ وﺟﻮدي اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫اﺣﺴﺎﺳﺎت را ﻛﺸﻒ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ و ﻇﺎﻫﺮ ﻛﺮده و ﺗﺒﻌﺎت ﭘﻠﻪي ﻋﺸﻖ را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﻗﺮار داده‪ ،‬ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن را ﺑﻪ ﻣﻐﺰ ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﭘﺲ از آن ﻣﻐﺰ ﻧﻴﺰ‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪168‬‬

‫واﻛﻨﺶﻫﺎي ﻻزم را روي ﺟﺴﻢ آﺷﻜﺎر ﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل دﻳﺪن ﺻﺤﻨﻪاي‬
‫ﺗﺮﺳﻨﺎك؛ اﺑﺘﺪا ﺑﺎ ﻋﺒﻮر اﻳﻦ ﺻﺤﻨﻪ از ﻳﻚ ﻓﻴﻠﺘﺮ)ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺑﻴﻨﺶﻫﺎ در ﻛﺎﻟﺒﺪ ذﻫﻨﻲ(‬
‫ﺷﺪت آن ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣﻴﺰاﻧﻲ ﺑﺮاي آن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺻﺤﻨﻪاي‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﺑﺴﻴﺎر وﺣﺸﺖاﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل دارد ﺑﺮاي ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮي‪،‬‬
‫ﺗﺮﺳﻨﺎك ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ﺑﺎ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪن ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻳﻚ ﻣﻮش‪ ،‬ﺧﺎﻧﻤﻲ ﻏﺶ ﻛﺮده و در‬
‫ﺣﺪ ﻣﺮگ ﺑﺘﺮﺳﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻢ دﻳﮕﺮي ﭼﻨﻴﻦ واﻛﻨﺸﻲ ﻧﺸﺎن ﻧﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل‪ ،‬ﭘﺲ از ارزﻳﺎﺑﻲ وﻗﺎﻳﻊ ﺑﻴﺮوﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻐﺰ واﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎن داده و ﺑﺎ ﭘﻴﺎمﻫﺎي‬
‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﺪن را ﺑﻪ ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ واﻣﻲدارد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ اﺑﺘﺪا ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﻮادث ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻣﻲﺗﺮﺳﻴﻢ و‬
‫ﭘﺲ از آن ﺑﺎ ﺗﺮﺷﺢ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ )در اﻳﻦ ﻣﻮرد آدرﻧﺎﻟﻴﻦ(‪ ،‬ﺑﺪن ﻣﺎ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫آﻣﺎدهﺑﺎش درآﻣﺪه‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي آن‪ ،‬روي ﻣﺎ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮد و ﻳﺎ اﺑﺘﺪا ﻣﺎ ﺗﺤﺖﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﺣﻮادث ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣﺘﺄﺛﺮ ﺷﺪهاﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از آن ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﻣﻐﺰ رﺳﻴﺪه و‬
‫ﻣﻐﺰ ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺎم ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آن را ﺻﺎدر ﻛﺮده اﺳﺖ و ﭘﺲ از آن ﻋﻼﻳﻢ‬
‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻛﺎﻟﺒﺪ رواﻧﻲ ﻣﻄﺎﺑﻖ )ﺷﻜﻞ‪ (28-‬ﺑﻪ دو ﺑﺨﺶ ﻣﺜﺒﺖ و‬
‫ﻣﻨﻔﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻫﺮ ﻳﻚ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫• ﺑﺨﺶ ﻣﺜﺒﺖ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﺜﺒﺖ ﻣﺎ را ﻛﺸﻒ و درك ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺟﺬب و دﻓﻊ‬
‫ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت ﻣﺜﺒﺖ را ﺑﻪﻋﻬﺪه دارد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﺮوز اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﺜﺒﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻐﺰ از ﻳﻚ ﻃﺮف ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮده و ﺑﺨﺶ ﻣﺜﺒﺖ‬
‫روان ﻧﻴﺰ از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﺗﺸﻌﺸﻊ ﻣﺜﺒﺖ ﺻﺎدر ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﮔﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ اﺣﺴﺎﺳﺎت‬
‫ﻣﺜﺒﺖ ﻧﻴﺰ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد ﺗﺸﻌﺸﻊ ﻣﺜﺒﺖ ﺟﺬب ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ در ﺣﺎل اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺨﺶ ﻣﺜﺒﺖ روان ﺧﻮد اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪاﺻﻄﻼح‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ ﻛﻪ در ﻓﺎز ﻣﺜﺒﺖ ﻗﺮار دارد ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻘﻂ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺸﻌﺸﻊ‬
‫ﻣﺜﺒﺖ ﺻﺎدر ﻛﺮده و ﻳﺎ ﺟﺬب ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪169‬‬ ‫آ;هي ‪ $9‬و‪4/‬د ان‬

‫• ﺑﺨﺶ ﻣﻨﻔﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﻨﻔﻲ اﻧﺴﺎن را ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻣﻜﺸﻮف ﻛﺮده و‬

‫ﺣﺎﻟﺖ آن را ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻇﺎﻫﺮ ﺳﺎزد؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺸﻢ و ﻛﻴﻨﻪ‪ ،‬ﻧﻔﺮت‪ ،‬ﺑﺨﻞ و‬
‫ﺣﺴﺪ و‪ ...‬ﺑﺎ ﺑﺮوز اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﻨﻔﻲ‪ ،‬از ﻳﻚ ﺳﻮ ﻣﻐﺰ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻨﺎﺳﺐ را روي ﺟﺴﻢ‬
‫ﭘﻴﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺟﺴﻢ ﻣﺴﻤﻮم ﻣﻲﺷﻮد و از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﻪ اﻳﺠﺎد‬
‫ﺗﺸﻌﺸﻊ ﻣﻨﻔﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﻣﺎ ﺧﻮد و دﻳﮕﺮان را در ﻣﻌﺮض اﻳﻦ ﺗﺸﻌﺸﻊ ﻣﻨﻔﻲ‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ ﻣﺎ ﺑﻪاﺻﻄﻼح در ﻓﺎز ﻣﻨﻔﻲ ﻗﺮار دارﻳﻢ‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن در ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻳﻜﻲ از ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻲ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ و ﻓﻘﻂ ﻳﺎ در ﻓﺎز ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺎﺷﺪ )ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻪ درﻳﭽﻪي ﺑﺨﺶ‬
‫ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺴﺘﻪ و ﺟﻠﻮي درﻳﭽﻪ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺎز ﺑﺎﺷﺪ( و ﻳﺎ در ﻓﺎز ﻣﺜﺒﺖ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ )ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬درﻳﭽﻪي ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺴﺘﻪ و درﻳﭽﻪي ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎز اﺳﺖ(‪.‬‬
‫دﻗﻴﻘﺎً ﻣﺜﻞ اﻳﻦﻛﻪ ﻳﻚ درﻳﭽﻪ ﻓﺮﺿﻲ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺮﺗﺐ ﻳﺎ روي ﺑﺨﺶ ﻣﺜﺒﺖ را‬
‫ﻣﺴﺪود ﻛﻨﺪ و ﻳﺎ روي ﺑﺨﺶ ﻣﻨﻔﻲ را‪ .‬ﻫﺮ ﺑﺨﺸﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﺪود ﺷﻮد‪ ،‬دﻳﮕﺮ از‬
‫ﺟﺬب و دﻓﻊ ﺗﺸﻌﺸﻊ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺤﺮوم ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪدﻧﺒﺎل اﻓﻜﺎر و اﻋﻤﺎل و رﻓﺘﺎر ﻣﺎ‪ ،‬ﺗﺸﻌﺸﻊ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ آن ﺳﺎﻃﻊ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬درﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺎ ﻣﺤﺒﺖ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬آن ﻓﺮد در ﻣﻌﺮض‬
‫ﺗﺸﻌﺸﻊ ﻣﺜﺒﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﮔﺮﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺎ ﺧﺸﻢ و ﻏﻀﺐ ﺑﺮﺧﻮرد‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬آن ﺷﺨﺺ ﻣﻮرد ﺗﺸﻌﺸﻊ ﻣﻨﻔﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﻟﻄﻤﻪ و ﺻﺪﻣﺎﺗﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮري ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت‬
‫درﻳﺎﻓﺘﻲ‪ ،‬در ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﻓﺮد ﻧﻴﺰ اﺛﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت ﻣﺜﺒﺖ و ﻳﺎ‬
‫ﻣﻨﻔﻲ ﺗﺎﺑﻊ ﺑ‪‬ﻌﺪ ﻣﻜﺎن ﻧﺒﻮده و دوري و ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻓﺮد‪ ،‬در ﻣﻴﺰان و ﺷﺪت آن‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮي ﻧﺪارد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ در ﻓﺎز ﻣﺜﺒﺖ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ و ﺗﺸﻌﺸﻌﻲ ﻣﻨﻔﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪدﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ درﻳﭽﻪي ﻣﻨﻔﻲ ﻣﺴﺪود اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﻪ‬
‫ﻧﻔﻮذ در ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ وﻟﻲ درﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ در ﻓﺎز ﻣﻨﻔﻲ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻧﻔﻮذ ﻛﺮده و ﻣﺎ را درﮔﻴﺮ ﻛﻨﺪ و ﺑﺮﻋﻜﺲ اﮔﺮ ﺗﺸﻌﺸﻌﻲ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺎ ﺑﻴﺎﻳﺪ‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪170‬‬

‫و ﻣﺎ در ﻓﺎز ﻣﻨﻔﻲ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪدﻟﻴﻞ اﻳﻦﻛﻪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ درﻳﭽﻪي‬
‫ﻣﺜﺒﺖ ﻣﺴﺪود اﺳﺖ ﻣﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺟﺬب آن ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ و از آن ﻣﺤﺮوم ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﻜﺎن ﺑﺎﻳﺪ در ﻓﺎز ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎ از ورود ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت ﻣﻨﻔﻲ‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪ .‬در ﻛﺎﻟﺒﺪ رواﻧﻲ اﻧﺴﺎن ﺑﺨﺸﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ در آن ﺿﺮﻳﺐ‬
‫ﻃﻮل ﻋﻤﺮ اﻧﺴﺎن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻘﺪر ﻣﻴﺰان ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت‬
‫ﻣﺜﺒﺖ ﺻﺎدر ﺷﺪه و درﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪه ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺿﺮﻳﺐ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺮماﻓﺰاري‬
‫ﻣﻮرد ﺳﻨﺠﺶ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻃﻮل ﻋﻤﺮ اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﭘﻴﺪا ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس ﻋﻴﺴﻲ ﻣﺴﻴﺢ)ع( ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ‬
‫دﺷﻤﻨﺎن ﺧﻮد را ﻧﻴﺰ دوﺳﺖ ﺑﺪارﻳﻢ‪ ،‬زﻳﺮا ﻟﻄﻤﻪاي ﻛﻪ اﻧﺴﺎن در ﻓﺎز ﻣﻨﻔﻲ‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ اﻧﺮژيﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻲ را ﻛﻪ‬
‫اﻧﺴﺎن درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﺮ ﺣﺎﻟﺖ روﺣﻲ ﺑﺎ‬
‫ﻧﻮﻋﻲ اﻧﺮژي روﺑﻪرو اﺳﺖ ﻛﻪ آن را ﺟﺬب ﻛﺮده ﻳﺎ از دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪،‬‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﻣﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ و ﺗﻤﺠﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ اﻧﺮژي را درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ در‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺣﺘﻲ اﺣﺴﺎس ﺧﺴﺘﮕﻲ رﻓﻊ ﺷﺪه و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺣﺴﺎس ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ و‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺧﻮاب ﻧﻴﺰ ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ؛ و ﺑﺮﻋﻜﺲ درﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻮرد اﻧﺘﻘﺎد و‬
‫ﺳﺮزﻧﺶ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬اﻧﺮژي ﺧﻮد را از دﺳﺖ داده‪ ،‬ﺑﻲﺣﻮﺻﻠﻪ ﺷﺪه و ﭘﺎﻫﺎي ﻣﺎ‬
‫ﻳﺎراي ﺣﺮﻛﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و اﺣﺴﺎس ﺿﻌﻒ ﺑﻪ ﻣﺎ دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﺳﺎس‬
‫ﺟﻨﮓ رواﻧﻲ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ و ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺮﺑﻪ ﺗﻼش ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﺑﺎزان‬
‫دﺷﻤﻦ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺧﺒﺎر ﺟﻌﻠﻲ ﺑﻔﻬﻤﺎﻧﻨﺪ ﻛﻪ آنﻫﺎ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻻزم ﺑﺮاي‬
‫ﺟﻨﮕﻴﺪن را ﻧﺪارﻧﺪ و ﺑﺎ در ﻫﻢ ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻏﺮور ﻣﻠﻲ و ﻧﻈﺎﻣﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﻴﺰان ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺷﺪه و در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬از ﺗﻮان رزﻣﻲ آنﻫﺎ ﻛﺎﺳﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺮماﻓﺰار دﻳﮕﺮي وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﻴﺰان رﺿﺎﻳﺖ و ﻧﺎرﺿﺎﻳﺘﻲ ﻣﺎ را ﺳﻨﺠﺶ‬
‫ﻛﺮده و از آن اﻧﺮژي درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً اﮔﺮ ﻣﺎ ﻳﻚ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ دﺳﺖ دوم را‬
‫‪171‬‬ ‫آ;هي ‪ $9‬و‪4/‬د ان‬

‫ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﻨﻴﻢ و دوﺳﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ اﺻﻼً ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﺮﻳﺪاري‬

‫ﺷﺪه ﻧﻤﻲارزد در اﻳﻦﺻﻮرت ﻣﺎ ﺑﻪﺷﺪت از اﻧﺮژي ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺷﺪه و ﺣﺘﻲ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺐ ﻛﺮده و در ﺑﺴﺘﺮ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻴﻔﺘﻴﻢ‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ در ﻫﻤﺎن ﺣﺎل ﻓﺮد‬
‫دﻳﮕﺮي ﺑﻪ ﻣﺎ رﺳﻴﺪه و ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﺮﻳﺪاري ﺷﺪه واﻗﻌﺎً ارزش‬
‫دارد‪ ،‬در آن ﺻﻮرت ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺷﺐ ﺗﺎ ﺻﺒﺢ را از ﻓﺮط ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ‬
‫ﻧﺨﻮاﺑﻴﺪه و اﺣﺴﺎس ﺧﺴﺘﮕﻲ ﻧﻴﺰ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻫﻤﺎن اﻧﺮژي‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻧﺮماﻓﺰار دﻳﮕﺮي »ارزﻳﺎﺑﻲ از ﺧﻮد« را‬
‫ﺑﺮﻋﻬﺪه دارد‪ .‬ﻟﺬا اﺣﺴﺎس ﻣﺤﺒﻮب ﺑﻮدن و ﻣﻮرد اﺣﺘﺮام ﻗﺮار داﺷﺘﻦ ﻧﻴﺰ ﻧﻘﺶ‬
‫ﻣﻬﻤﻲ ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺮماﻓﺰار ﻣﻬﻢ دﻳﮕﺮي‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺎ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺣﺴﺎس ﺛﻮاب و ﮔﻨﺎه‬
‫ﺳﻨﺠﺶ ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﻪ آن اﻣﺘﻴﺎز ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻲ ﻣﻲدﻫﺪ و ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن ﺟﺬب و دﻓﻊ‬
‫اﻧﺮژي اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬درﺻﻮرت دﻓﻊ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ دﻓﺎﻋﻲ ﺑﺪن ﺿﻌﻴﻒ ﻋﻤﻞ ﻛﺮده‪،‬‬
‫اﻣﻜﺎن اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻧﺮماﻓﺰار دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ‪ ،‬اﻣﻴﺎل و‬
‫ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻧﺴﺎن ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد و درﺻﻮرت ﻧﺎﻛﺎم ﻣﺎﻧﺪن‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﺴﺐ‬
‫اﻣﺘﻴﺎز ﻣﻨﻔﻲ‪ ،‬ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﺨﻠﻴﻪ اﻧﺮژي و درﺻﻮرت ﻛﺎﻣﻴﺎب ﺷﺪن‪ ،‬اﻧﺮژي ﺟﺬب‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن اﻧﺴﺎن ﺑﻪ اﺣﺴﺎس ﺑﻬﺘﺮي ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي وﺟﻮدي اﻧﺴﺎن »آرﻣﺎنﮔﺮاﻳﻲ«ﻫﺎي ﻣﺎ را ﻣﻮرد‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار داده و از اﻳﻦ ﺑﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻳﺎ اﻧﺮژي ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻳﺎ اﻧﺮژي دﻓﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﻳﻚ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪي ﻓﻮﺗﺒﺎل ﻛﻪ ﻫﻤﻪي ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﻲﻫﺎ ﺑﺎ وﺿﻌﻴﺖ روﺣﻲ‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﺑﻪ اﺳﺘﺎدﻳﻮم آﻣﺪه و ﻳﺎ در ﭘﺎي ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮنﻫﺎي ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل ﺗﻤﺎﺷﺎي‬
‫ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﮔﺮوﻫﻲ ﻛﻪ ﺗﻴﻢ ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪي آنﻫﺎ ﭘﻴﺮوز‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬اﻧﺮژي ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮده و ﻗﺎدرﻧﺪ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮﻫﺎ ﺑﺪوﻧﺪ و ﻋﺪهاي ﻛﻪ‬
‫ﺗﻴﻢ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ آنﻫﺎ ﺑﺎزﻧﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺨﻠﻴﻪي اﻧﺮژي ﺷﺪه و ﻳﺎراي ﺣﺮف زدن‬
‫را ﻧﻴﺰ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺷﺪت اﺣﺴﺎس ﺧﺴﺘﮕﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و دﭼﺎر ﺑﻲﺣﻮﺻﻠﮕﻲ و‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪172‬‬

‫ﻛﻼﻓﮕﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ از ﺿﻌﻒ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻮع از اﻧﺮژي اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻮاﻗﻊ‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ آرﻣﺎنﻫﺎي اﻳﺪهآل ﺧﻮد‪ ،‬اﻧﺮژي ﺧﺎﺻﻲ در ﻓﺮد‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﻪﻃﻮري‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪاﺻﻄﻼح ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد »ﺗﻤﺎم ﺧﺴﺘﮕﻲام در رﻓﺖ«؛ در ﻏﻴﺮاﻳﻦﺻﻮرت‬
‫ﺧﺴﺘﮕﻲ ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ اﺣﺴﺎس ﻣﻲﺷﻮد؛ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺗﻤﺎم دوﺑﺎره ﻛﺎريﻫﺎ‬
‫اﻧﺮژي ﺑﻴﺶﺗﺮي را ﺻﺮف ﻛﺮده و اﻳﺠﺎد ﺧﺴﺘﮕﻲ زﻳﺎدﺗﺮي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺮژيﻫﺎي وارد ﺷﺪه و دﻓﻊ ﺷﺪه‪ ،‬در ﻳﻚ ﻧﺮماﻓﺰار اﺻﻠﻲ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن ﺿﺮﻳﺐ ﻃﻮل ﻋﻤﺮ و ﻳﺎ ﺑﻪﻋﺒﺎرﺗﻲ ﺿﺮﻳﺐ ﺧﺴﺘﮕﻲ ﺳﻠﻮل‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﺤﻮهي اﻳﻦ ﺳﻨﺠﺶ ﺑﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻫﺮﭼﻘﺪر‬
‫اﻧﺮژيﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ وارد ﺷﺪه ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺿﺮﻳﺐ ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده و ﻃﻮل‬
‫ﻋﻤﺮ ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ اﻧﺮژي ﻣﻨﻔﻲ‪ ،‬اﻳﻦ ﺿﺮﻳﺐ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده‪ ،‬ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺰ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻗﺮار‬
‫داﺷﺘﻦ در ﻓﺎز ﻣﺜﺒﺖ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﻪ ﺳﺰاﻳﻲ در ﻣﻴﺰان ﺳﻼﻣﺘﻲ اﻧﺴﺎن دارد‪.‬‬

‫)ﺷﻜﻞ‪ ،28-‬ﻛﺎﻟﺒﺪ رواﻧﻲ(‬

‫‪173‬‬ ‫آ;هي ‪ $9‬و‪4/‬د ان‬

‫ﺿﺮﻳﺐ ﻃﻮل ﻋﻤﺮ‬

‫ﻣﻄﺎﺑﻖ آنﭼﻪ ﻛﻪ در )ﺷﻜﻞ‪ (28-‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻧﻘﻄﻪ ﭼﻴﻦ ﺑﺎ‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻴﺰان ﺧﻮد در ﺑﺨﺶ ﻣﻨﻔﻲ‪ ،‬ﺷﺮوع ﺷﺪه و ﻫﺮ ﭼﻘﺪر ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﻣﺜﺒﺖ‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻘﻄﻊ را ﺿﺮﻳﺐ ﻃﻮل ﻋﻤﺮ‬
‫ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﻢ‪ .‬ﻣﻘﻄﻊ ﻓﻮق ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻘﺪر از ﺑﺨﺶ ﻣﺜﺒﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺶﺗﺮ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻃﻮل ﻋﻤﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده و ﻫﺮ ﭼﻘﺪر از ﺑﺨﺶ ﻣﻨﻔﻲ‪،‬‬
‫ﺑﻴﺶﺗﺮاﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻴﺰان آن ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻬﻢ در اﻓﺰاﻳﺶ ﻃﻮل ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﻗﺮار داﺷﺘﻦ در ﻓﺎز ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻛﺎﻟﺒﺪ اﺧﺘﺮي‬
‫ﻛﺎﻟﺒﺪ اﺧﺘﺮي دو وﻇﻴﻔﻪي ﻣﻬﻢ را ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارد )ﺷﻜﻞ‪:(29-‬‬
‫‪ -‬ﻫﺪاﻳﺖ رﺷﺪ آﻧﺎﺗﻮﻣﻴﻚ‬
‫‪ -‬ﻫﺪاﻳﺖ ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ‬
‫رﺷﺪ آﻧﺎﺗﻮﻣﻴﻚ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻧﺤﻮهي ﭼﻴﺪﻣﺎن ﺳﻠﻮلﻫﺎ در ﻛﻨﺎر ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ آن‪ ،‬رﺷﺪ از ﻣﺮﺣﻠﻪي ﺟﻨﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪي ﻛﺎﻣﻞ ﺧﻮد اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﭘﺲ از آن ﻧﻴﺰ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﺎز ﺳﺎزي و ﺗﺮﻣﻴﻢ ﺑﺪن اداﻣﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ‬
‫ﻛﻪ ﻫﺮ ﭘﻴﺎم ﻋﺼﺒﻲ ﻛﻪ از ﻣﻐﺰ ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ و ﺳﻠﻮﻟﻲ ارﺳﺎل ﺷﻮد؛ از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻦ‬
‫ﺑﺨﺶ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ آن ﻧﺎﺣﻴﻪ و ﻳﺎ ﺳﻠﻮل‪ ،‬ﻣﺨﺎﺑﺮه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺴﺘﻪاي را ﺑﻪ ﻣﺤﻠﻲ ﭘﺴﺖ ﻛﻨﻴﻢ و ﻫﻢ زﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻠﻔﻦ و‬
‫ﻳﺎ ﺑﻲﺳﻴﻢ ﺑﻪ ﻣﻘﺼﺪ اﻃﻼع دﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺴﺘﻪ و ﻳﺎ ﭘﻴﻐﺎﻣﻲ ﺑﺮاي آنﻫﺎ ارﺳﺎل ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪174‬‬

‫در اﻳﻦﺻﻮرت ﻗﺒﻞ از اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺤﻤﻮﻟﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺼﺪ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﮔﻴﺮﻧﺪهي ﭘﻴﺎم‪،‬‬

‫آﻣﺎدهي درﻳﺎﻓﺖ آن ﺷﺪه و ﺣﺘﻲ از ﻧﻮع ﻣﺤﻤﻮﻟﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﻄﻠﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از‬
‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ ﺣﺮﻛﺎت اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻮدن ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﭘﺲ ﺧﻮر ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎي ﺻﺎدر ﺷﺪه ﺑﻪ اﻋﻀﺎ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺎت ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد دﻳﮕﺮ در واﻛﻨﺶ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﺪن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎﻳﻲ‪،‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ را ﻓﻌﺎلﺗﺮ ﻛﺮده و از آن ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺑﻬﺘﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﻧﻈﻴﺮ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري در ورزشﻫﺎي رزﻣﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد و آنﻫﺎ ﺑﺪون اﻳﻦﻛﻪ از ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺳﺎز و ﻛﺎري ﻣﻄﻠﻊ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن‬
‫ﺻﺤﻨﻪاي را ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ و در ﻣﻮرد آن ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻻزم را ﮔﺮﻓﺘﻪ و اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬در‬
‫ﺣﺪود ‪ 0/3‬ﺛﺎﻧﻴﻪ زﻣﺎن ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ورزشﻫﺎي رزﻣﻲ ﺑﻌﻀﻲ از‬
‫ﺣﺮﻛﺎت در زﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢﺗﺮ از اﻳﻦ ﻣﻘﺪار اﺟﺮا ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺜﻼً در ﺷﻤﺸﻴﺮ‬
‫زﻧﻲ ژاﭘﻨﻲ ﺣﻤﻠﻪ و دﻓﺎع‪ ،‬در زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﺗﺎه و ﺑﺪون ﺗﻔﻜﺮ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫در ورزشﻫﺎي رزﻣﻲ‪ ،‬ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻣﺮﺑﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﺟﺮاي‬
‫ﺣﺮﻛﺎت ﻓﻜﺮ ﻧﻜﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﻓﻜﺮ ﻛﺮدن در ﺣﺮﻛﺎت ورزش‬
‫رزﻣﻲ ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ ﻧﺪارد و ﻫﻨﺮﺟﻮ ﻣﻲآﻣﻮزد ﻛﻪ اﻋﻀﺎ ﺑﺪن او ﺧﻮد در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺿﺮﺑﺎت‪ ،‬واﻛﻨﺶ ﻻزم را ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ و ﺑﻪ آنﻫﺎ ﻣﻲآﻣﻮزﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺑﺮاي ﻓﻜﺮ‬
‫ﻛﺮدن ﻧﺪارﻧﺪ؛ زﻳﺮا ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﺷﻤﺸﻴﺮ زﻧﻲ ﭼﻨﺪ ﺻﺪم ﺛﺎﻧﻴﻪ ﻣﺴﺎوي ﺑﺎ ﻣﺮگ‬
‫و زﻧﺪﮔﻲ اﺳﺖ و در ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪي زﻣﺎﻧﻲ ﻫﻴﭻ ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪارد وﻟﻲ ﻣﮕﺮ اﻋﻀﺎ ﺑﺪن داراي ﻣﻐﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮد واﻛﻨﺶ ﻻزم را در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﺮﻛﺎت ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﻨﺪ؟‬
‫ﺟﻮاب اﻳﻦ ﺳﺆال از ﻧﻘﻄﻪﻧﻈﺮ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‬
‫ﺑﺪون ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﻲ اوﻟﻴﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در زﻣﺎنﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﺗﺎه )ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً‬
‫ﺑﻪﻃﻮر آﻧﻲ( واﻛﻨﺶ ﻻزم را از ﻋﻀﻮ در ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‬
‫ﺑﺨﺶ ﺧﻮدﻛﺎر ﺿﻤﻴﺮ ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه ﻛﻪ ﻛﻨﺘﺮل اﻋﻤﺎل ﺧﻮدﻛﺎر ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎﻳﭗ و‬
‫‪175‬‬ ‫آ;هي ‪ $9‬و‪4/‬د ان‬

‫راﻧﻨﺪﮔﻲ و‪ ...‬را زﻳﺮ ﻧﻈﺮ دارد اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ وﻟﻲ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را‬
‫ﻳﺎدآوري ﻛﺮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻓﻘﻂ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ را ﺑﻪﻃﻮر ﺧﻮدﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ و‬
‫ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ داﻣﻨﻪي ﻣﺤﺪود و ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه و ﻣﺸﺨﺼﻲ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻤﺸﻴﺮزﻧﻲ داراي داﻣﻨﻪي ﻣﺤﺪود‬
‫ﺣﺮﻛﺎت ﻧﻴﺴﺖ و از ﻫﺮ زاوﻳﻪاي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺿﺮﺑﻪاي وارد ﺷﻮد ﻛﻪ از ﻗﺒﻞ‬
‫ﺑﻪﻫﻴﭻﻋﻨﻮان ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎﻳﭗ‪ ،‬ﻛﻠﻴﻪي‬
‫ﺣﺮﻛﺎت آن ﺑﺮاي ﻧﺮماﻓﺰار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻮدﻛﺎر ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه‪ ،‬از ﻗﺒﻞ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه و‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از دﻻﻳﻞ وﺟﻮد اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻋﻀﻮي از‬
‫ﺑﺪن اﻧﺴﺎن ﻗﻄﻊ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦﺻﻮرت ﻓﺮد ﺗﺎ ﻣﺪتﻫﺎ اﺣﺴﺎس درد و‬
‫ﺧﺎرش در اﻋﻀﺎي ﻗﻄﻊ ﺷﺪه را ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﺟﺰء ﺑﺪن‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﺻﻄﻼح ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ دردي ‪ Pain Fhantom‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎر در اﻳﻦ ﻣﻮرد دﭼﺎر وﻫﻢ و ﺗﺼﻮر ﺷﺪه اﺳﺖ و‬
‫ﺧﻴﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ آن ﺑﺨﺶﻫﺎ ﻫﻨﻮز وﺟﻮد دارد؛ در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬دﭼﺎر ﭼﻨﻴﻦ‬
‫واﻛﻨﺶﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در ورزشﻫﺎي رزﻣﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش و ﻛﺎر ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬داﻣﻨﻪي‬
‫ﺳﻨﺴﻮري و ﺣﺲ ﻣﺤﻴﻄﻲ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﮔﺴﺘﺮش ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ اﻓﺮاد رزﻣﻲ ﻛﺎر ﻗﺎدرﻧﺪ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﺴﺘﻪ ﻛﻮﭼﻚﺗﺮﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ را در‬
‫ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺧﻮد ﺑﺎ واﻛﻨﺶ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻋﻤﻞ ﭘﺲ ﺧﻮران ‪ Feed Back‬ﺣﺮﻛﺎت را ﺑﻪﻋﻬﺪه‬
‫دارد و اﮔﺮ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﻛﻠﻴﻪي ﺣﺮﻛﺎت و ﮔﻔﺘﺎر اﻧﺴﺎن ﺑﺮﻳﺪهﺑﺮﻳﺪه‬
‫و روﺑﻮﺗﻴﻚ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪176‬‬

‫)ﺷﻜﻞ‪ ،29-‬ﻛﺎﻟﺒﺪ اﺧﺘﺮي(‬

‫اﻧﻮاع ﻣﺮگ‬
‫از دﻳﺪﮔﺎه ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﺳﻪ ﻧﻮع ﻣﺮگ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪ .1‬ﻣﺮگ ﻧﺎﻣﺤﺴﻮس‬
‫‪ .2‬ﻣﺮگ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‬
‫‪ .3‬ﻣﺮگ ﻗﻄﻌﻲ‬
‫‪ -‬ﻣﺮگ ﻧﺎﻣﺤﺴﻮس زﻣﺎﻧﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﻪ ﻫﺎﻟﻪي اﻧﺮژي ﻣﻨﻔﻲ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬
‫ﻫﻤﻪي وﺟﻮد اﻧﺴﺎن را ﻓﺮا ﻣﻲﮔﻴﺮد)ش‪ .(25-‬در آن ﺻﻮرت ﻫﻤﻪي ارﺗﺒﺎط‬
‫ﻣﻌﺮﻓﺘﻲ اﻧﺴﺎن ﻗﻄﻊ ﺷﺪه و او ﺿﻤﻦ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ را ﻣﻲﻓﻬﻤﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫ﻫﻴﭻ اﻧﮕﻴﺰﺷﻲ در او اﻳﺠﺎد ﻧﺸﺪه‪ ،‬ﻓﺮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﻣﺮدهي ﻣﺘﺤﺮك ﺷﺪه و دﭼﺎر‬
‫ﻣﺮگ ﻧﺎﻣﺤﺴﻮس ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺮگ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ زﻣﺎﻧﻲ رخ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ اﻳﺴﺖ ﻗﻠﺒﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫دراﻳﻦﺻﻮرت از ﻧﻈﺮ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻓﺮد‪ ،‬ﻣﺮده ﻣﺤﺴﻮب و ﺑﺮاي او ﺟﻮاز دﻓﻦ ﺻﺎدر‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ از دﻳﺪﮔﺎه ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ ﻫﻨﻮز ﻣﺮگ ﻗﻄﻌﻲ رخ ﻧﺪاده اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﻳﻚﺻﺪ‬
‫ﺗﺮﻳﻠﻴﻮن ﺳﻠﻮل وﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﺎﻟﺒﺪ ذﻫﻨﻲ‪ ،‬رواﻧﻲ‪ ،‬اﺧﺘﺮي و‪ ...‬ﻫﻨﻮز زﻧﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪177‬‬ ‫آ;هي ‪ $9‬و‪4/‬د ان‬

‫‪ -‬ﻣﺮگ ﻗﻄﻌﻲ وﻗﺘﻲ ﺑﻪ وﻗﻮع ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪد ﻛﻪ ﻛﺎﻟﺒﺪ اﺧﺘﺮي ﻣﻲﻣﻴﺮد‪ .‬ﻣﺮگ‬

‫ﻛﺎﻟﺒﺪ اﺧﺘﺮي ﻣﻌﻤﻮﻻً از دﻗﺎﻳﻘﻲ ﺑﻌﺪ از اﻳﺴﺖ ﻗﻠﺒﻲ ﺷﺮوع ﺷﺪه و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ روز ﺑﻌﺪ ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﻛﺎﻟﺒﺪ زﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﺎ ﻛﺎﻟﺒﺪ اﺧﺘﺮي زﻧﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﻣﺮگ ﻗﻄﻌﻲ ﻧﻴﺴﺖ و اﻣﻜﺎن زﻧﺪه ﺷﺪن و ﺑﺮﮔﺸﺖ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺮگ ﻗﻄﻌﻲ زﻣﺎﻧﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﻟﺒﺪ اﺧﺘﺮي ﺑﻤﻴﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫دﻟﻴﻞ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ و در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ دﻧﻴﺎ‪ ،‬اﻓﺮاد زﻳﺎدي ﺑﻌﺪ از ﻣﺮگ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‪،‬‬
‫دوﺑﺎره زﻧﺪه ﺷﺪهاﻧﺪ ﺣﺘﻲ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦﻛﻪ ﭼﻨﺪ روز از ﻣﺮگ آنﻫﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﻳﺎ‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻣﺪﺗﻲ ﻣﺎﻧﺪن در ﺳﺮدﺧﺎﻧﻪ ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع از ﻧﻘﻄﻪﻧﻈﺮ‬
‫ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻣﺮ ﻣﺤﺎﻟﻲ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ درﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﻟﺒﺪ اﺧﺘﺮي ﻫﻨﻮز زﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻫﺮ ﺷﻮﻛﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺤﺮﻳﻚ آن ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دوﺑﺎره ﺑﺎﻋﺚ ﺟﺎري ﺷﺪن‬
‫ﻧﻴﺮوي ﺣﻴﺎت در ﺟﺴﻢ ﺷﻮد و دوﺑﺎره ﻗﻠﺐ ﭘﺲ از ﻣﺪتﻫﺎ ﺗﻮﻗﻒ ﺷﺮوع ﺑﻪﻛﺎر‬
‫ﻛﺮده و ﺧﻮن ﺑﺪون ﻟﺨﺘﻪ ﺷﺪن در رگﻫﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﻣﻮﺿﻮع زﻧﺪه‬
‫ﺷﺪن اﻓﺮاد ﺑﻌﺪ از ﺻﺪور ﺟﻮاز دﻓﻦ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺴﺄﻟﻪ در دﻧﻴﺎ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫دﻟﻴﻞ ﻋﻠﻤﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي آن ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ اراﺋﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﻌﺪد اﻳﻦ‬
‫ﮔﺰارشﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ در ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺻﺪور ﺟﻮاز دﻓﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ وﺿﻊ‬
‫ﻣﻘﺮارت ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﮕﻬﺪاري اﺟﺴﺎد در اﺗﺎق اﻧﺘﻈﺎر دﻓﻦ‪ ،‬ﻃﺒﻖ ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒﺷﺪهي ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻴﺶﺗﺮ آن را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﻗﻄﻌﻲ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻛﺎﻟﺒﺪ ذﻫﻨﻲ زﻧﺪه ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ و اﻳﻦ ﻛﺎﻟﺒﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ در دﻧﻴﺎي ﻻﻣﻜﺎن اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺎﻟﺒﺪ ذﻫﻨﻲ ﻫﻤﺎن ﺑﺨﺸﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از آن ﺑﻪﻋﻨﻮان »روح« ﻧﺎم ﺑﺮده ﻣﻲﺷﻮد و‬
‫در ﻃﻲ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ارواح در واﻗﻊ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎﻟﺒﺪ ذﻫﻨﻲ ﻓﺮد اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫آن ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم اﻃﻼﻋﺎت وﺗﺠﺎرب ﻓﺮد ﺑﺎ‬
‫دﻗﺖ زﻳﺎدي ﺛﺒﺖ و ﺿﺒﻂ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻫﻴﭙﻨﻮﺗﻴﺰم ﺑﺎ ﻧﻔﻮذ ﺑﻪ ﺳﻄﻮح ﺧﻴﻠﻲ‬
‫ﻋﻤﻴﻖ ﺑﻪ آن دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪178‬‬

‫ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ‬
‫ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري اﺳﺖ)ﺷﻜﻞ‪(30-‬‬
‫ﻛﻪ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري اﺳﺖ از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫‪» -‬ﻣﻦِ« ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪه )ﺷﺨﺼﻴﺖ اوﻟﻴﻪ(‬

‫ﺑﺨﺶ ﺷﺨﺼﻴﺖﭘﺬﻳﺮي)ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ(‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻗﻄﻌﻲ‬ ‫ﺑﺨﺶ اﺗﻮﻣﺎﺳﻴﻮن‬ ‫»ﻣﻦِ« ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﭘﺬﻳﺮ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي واﻛﻨﺸﻲ‬ ‫ﺑﺨﺶ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺮﻃﻲ‬ ‫ﺑﺨﺶ ارزﺷﻴﺎﺑﻲ)وﺟﺪان(‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻴﻠﺘﺮي‬

‫‪» -‬ﻣﻦِ« ﻣﺪاﻓﻊ و ﻳﺎ )ﻣﺎدر دوم(‪ :‬واﻛﻨﺶ دﻓﺎع رواﻧﻲ‬

‫‪» -‬ﻣﻦِ« دادﺳﺘﺎن‪ :‬ﺑﺨﺶ دادﮔﺎه وﻳﮋه‬

‫)ﺷﻜﻞ‪ ،30-‬ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ(‬
‫‪179‬‬ ‫آ;هي ‪ $9‬و‪4/‬د ان‬

‫ﻣﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪه‬

‫اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻮﻟﺪ داراي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي ﻧﺮماﻓﺰاري ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﻮده ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد از ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ داﺷﺘﻦ آن وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد‬
‫ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ از اﻳﻦ ﺣﻴﺚ دو ﻃﻔﻞ ﻫﺮﮔﺰ از ﻧﻈﺮ ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ﻫﺮ ﻳﻚ داراي ﻳﻚ ﺷﺨﺼﻴﺖ اوﻟﻴﻪاﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﺑﺎ ﺧﻮد اﻳﻦ‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ را ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﻣﻲآورﻧﺪ‪.‬‬

‫اﺻﻮل ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ اﻧﺴﺎن‬

‫‪ -‬اﺻﻞ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻟﺬت‬
‫‪ -‬اﺻﻞ دوري از درد‬
‫‪ -‬اﺻﻞ ﺣﺼﻮل ﻧﺘﻴﺠﻪ در ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮﻳﻦ زﻣﺎن )ﻣﻴﺰان ﻋﺠﻮل ﺑﻮدن(‬
‫‪ -‬اﺻﻞ ﻧﺎﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺧﻮاﺳﺘﻪ‬
‫اﺻﻞ اﺣﺴﺎس ﮔﻤﺸﺪ ﮔﻲ‬
‫اﺻﻞ ﺗﺸﺨﻴﺺ )ﺧﻴﺮ و ﺷﺮ(‬ ‫‪ -‬اﺻﻞ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻛﻤﺎل‬
‫اﺻﻞ آﮔﺎﻫﻲ از ﺧﻮد‬ ‫‪ -‬اﺻﻞ ﻛﻨﺠﻜﺎوي‬
‫اﺻﻞ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺧﻮاﻫﻲ‬
‫اﺻﻞ اﻧﺤﺼﺎرﻃﻠﺒﻲ‬ ‫‪ -‬اﺻﻞ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺧﻮد )ﺧﻮد ﺷﻴﻔﺘﮕﻲ(‬
‫اﺻﻞ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻃﻠﺒﻲ‬
‫‪ -‬اﺻﻞ ﺛﺒﺎت واﻛﻨﺶ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ )ﺗﻬﺎﺟﻤﻲ‪ -‬ﺗﺪاﻓﻌﻲ ‪ -‬ﺳﺎزش(‬

‫در ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﺎ دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻓﻌﺎل ﺷﺪه و اﻧﺴﺎن واﻛﻨﺶﻫﺎي‬

‫دﻳﮕﺮي در دﻓﺎع از ﻣﺤﻮرﻳﺖ ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در واﻗﻊ اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎ ﺣﺎﻓﻆ‬
‫اﺻﻞ ﺧﻮد ﻣﺤﻮري ﻓﺮد ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺮماﻓﺰار اوﻟﻴﻪ‪ ،‬ﺑﻪﺷﺪت ﺣﺎﻓﻆ آن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪180‬‬

‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻧﻴﺰ ﻳﻜﻲ از ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً در‬
‫دوران ﻛﻮدﻛﻲ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺎ اﻟﮕﻮ ﺑﺮداري از ﻣﺤﻴﻂ‪،‬‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ اوﻟﻴﻪ ﻓﺮد ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺟﻬﺖ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺨﺶ اﺗﻮﻣﺎﺳﻴﻮن‬
‫ﻛﻠﻴﻪي ﺣﺮﻛﺎﺗﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺗﻜﺮار و ﺗﻮاﻟﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﺪت‬
‫زﻣﺎﻧﻲ اﻟﮕﻮي آن ﺣﺮﻛﺎت ﺑﻪ ﺣﺎﻓﻈﻪي ﺑﺨﺶ ﺣﺮﻛﺎت ﺧﻮدﻛﺎر)اﺗﻮﻣﺎﺳﻴﻮن(‬
‫ﺳﭙﺮده ﺷﺪه و از آن ﭘﺲ ﺑﺪون ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺗﻔﻜﺮي و ﺑﻪﻃﻮر ﺧﻮدﻛﺎر‪ ،‬آن‬
‫ﻛﺎرﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻳﻚ ﺗﺎﻳﭙﻴﺴﺖ در اﺑﺘﺪاي ﻓﺮاﮔﻴﺮي ﺗﺎﻳﭗ‪،‬‬
‫ﺑﺮاي ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن ﺟﺎي ﺣﺮوف ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺴﻴﺎري روﺑﻪروﺳﺖ و ﻟﺤﻈﺎت زﻳﺎدي‬
‫ﺑﺮاي ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن ﺷﺴﺘﻲ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺣﺮوف ﺻﺮف ﻣﻲﻛﻨﺪ وﻟﻲ ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﻲ‪،‬‬
‫ﺣﺎﻓﻈﻪي ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ ﻣﺤﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺣﺮوف را ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻧﺤﻮه و ﺣﺎﻟﺖ‬
‫دﺳﺖ و اﻧﮕﺸﺘﺎن را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﺮماﻓﺰاري ﺧﻮد ﺳﭙﺮده و از آن ﭘﺲ ﺑﻪﻃﻮر‬
‫ﺧﻮدﻛﺎر اﻳﻦ ﻋﻤﻞ را اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ ،‬ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن‬
‫ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺣﺮوف دﺳﺘﮕﺎه ﺗﺎﻳﭗ را ﻧﻴﺰ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰيﻫﺎي ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ‬
‫اﻟﻒ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺮﻃﻲ‬
‫اﻧﺴﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﺮاﻳﻂ ﻃﺒﻖ ﻗﻀﻴﻪ ) اﮔﺮ‪......‬آن ﮔﺎه‪ ( ........‬از‬
‫ﻗﺒﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي رﻓﺘﺎري ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺣﺘﻲ در ﻗﺒﺎل‬
‫ﺧﻴﻠﻲ از ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﻓﺮاد در دوران ﻛﻮدﻛﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫اﮔﺮ از ﺣﻤﺎم ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ و ﺟﻠﻮي ﺑﺎد ﺑﺎﻳﺴﺘﻨﺪ؛ آن ﮔﺎه دﭼﺎر ﺳﺮﻣﺎﺧﻮردﮔﻲ‬
‫‪181‬‬ ‫آ;هي ‪ $9‬و‪4/‬د ان‬

‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻳﺎ درﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ آنﻫﺎ ﻋﺮق داﺷﺘﻪ و ﻳﺎ ﺧﻴﺲ ﺑﺎﺷﺪ و در‬
‫ﻣﻌﺮض ﺑﺎد ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺳﻴﻨﻮزﻳﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ و‪ ...‬اﻳﻦ دﺳﺘﻪ ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ‬
‫را‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎري ﻧﺮماﻓﺰاري ﺷﺮﻃﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪.‬‬

‫ب‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي واﻛﻨﺸﻲ‬

‫ﻳﻚ ﺳﺮي از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰيﻫﺎ ﻗﻄﻌﻲ ﺑﻮده و ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻜﺮر ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻓﺮد ﺑﻪ اﺟﺮا در ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻮدﻛﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺨﻮر‪ ،‬ﺗﻮ ﺿﻌﻴﻔﻲ‬
‫و ﺑﺎ ﺗﻜﺮار اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﻛﻮدك را اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﻮرد زﻳﺮا‬
‫ﻛﻪ ﺿﻌﻴﻒ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺣﺪ ﻧﻬﺎﻳﻲ آن ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﺸﺪه ﻛﻪ ﺗﺎ ﻛﺠﺎ ﺑﺎﻳﺪ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﻛﻪ آن ﻛﻮدك ﺑﺰرگ ﺷﺪه و ﺻﺪ و ﺑﻴﺴﺖ ﻛﻴﻠﻮ وزن دارد‪ ،‬ﻫﻨﻮز‬
‫ﺑﻲاﺧﺘﻴﺎر و ﺑﻪﻃﻮر ﺳﻴﺮيﻧﺎﭘﺬﻳﺮي ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻏﺬا ﻛﺸﺶ داﺷﺘﻪ و ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه‬
‫ﻣﻲﺧﻮرد؛ ﻣﺜﻞ اﻳﻦﻛﻪ ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ در درون او ﻗﺮار داﺷﺘﻪ و اوﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻏﺬاﻫﺎ را ﻣﻲﺑﻠﻌﺪ‪ .‬در زﻣﺎنﻫﺎي ﻗﺪﻳﻢ ﺑﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اﻓﺮاد ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫»ﺟﻮع« دارﻧﺪ و ﺗﺼﻮر ﻣﻲﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﻮدي درون آنﻫﺎ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ‬
‫ﻏﺬاﻫﺎ را ﻣﻲﺑﻠﻌﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﻃﻔﻠﻲ ﻛﻪ روي ﻓﺮش ﺧﺮاب ﻛﺎري ﻛﺮده و ﻣﻮرد دﻋﻮاي‬
‫ﺷﺪﻳﺪ واﻟﺪﻳﻦ ﺧﻮد ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ ﭼﺮا اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻛﺮدي؛ اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ در ﻧﺮماﻓﺰار‬
‫ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ وارد ﺷﺪه و اﻛﻨﻮن ﻛﻪ ﺑﺰرگ ﺷﺪه دﭼﺎر ﻳﺒﻮﺳﺖ ﻣﺰﻣﻦ اﺳﺖ و‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي ﻧﺮماﻓﺰاري او در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﻤﻞ ﻃﺒﻴﻌﻲ دﻓﻊ‪ ،‬ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﺑﻪﻋﻤﻞ ﻣﻲآورد‪.‬‬
‫اﻳﻦ دﺳﺘﻪ از ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ را ﺑﻴﻤﺎري ﻧﺮماﻓﺰاري واﻛﻨﺸﻲ ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﻢ‪.‬‬

‫پ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻓﻴﻠﺘﺮي)ﺑﺎورﻫﺎ(‬

‫در اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﺎ وارد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬در دوران ﻛﻮدﻛﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺑﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ »ﻋﺎﻗﻞﺑﺎش« و آن را ﻣﺮﺗﺐ ﺗﻜﺮار ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ و‬
‫ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي ﻓﻘﻂ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ‪ 2×2=4‬وارد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آن و در‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪182‬‬

‫ﺑﺰرﮔﺴﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻓﺮد ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺧﺎرج از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻋﻘﻞ و ﻣﻨﻄﻖ را ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ درك ﻛﻨﺪ‪ ،‬در‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﺣﺲ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻣﺘﺎﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا اﻳﻦ‬
‫ﻓﻴﻠﺘﺮ‪ ،‬ورود ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي دﻳﮕﺮ را ﻗﻔﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﺟﺎزهي ورود‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﺧﺎرج از آن ﻣﺤﺪوده را ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪه و اﺟﺎزهي ورود اﻃﻼﻋﺎت ﺧﺎرج‬
‫از آن را ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻦِ »ﻣﺪاﻓﻊ« و ﻳﺎ ﻣﺎدر دوم )واﻛﻨﺶ دﻓﺎع رواﻧﻲ(‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ ﺑﻮده‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ را‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ و ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي از ﺗﻨﺶﻫﺎ و اﺿﻄﺮابﻫﺎي آﻧﻲ ﻣﻲﻛﺎﻫﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﻪدﻟﻴﻞ اﻳﻦﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﻤﺎﻳﺖﻫﺎ اﻛﺜﺮاً از ﻣﻨﻄﻖ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ‪،‬‬
‫ﻓﺮار از ﺣﻘﻴﻘﺖ اﺳﺖ‪ ،‬در واﻗﻊ ﺑﺎ ﻧﻮﻋﻲ ﺧﻮدﻓﺮﻳﺒﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﻮده و درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫دﻓﺎعﻫﺎي ﻳﻚ ﻣﺎدر از ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﺿﺮورﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از آن وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺿﺮر و زﻳﺎنﻫﺎﻳﻲ را ﻣﺘﻮﺟﻪ اﻧﺴﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫»ﻣﻦﻣﺪاﻓﻊ« ﺑﻪﻃﻮر ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪاي از ﻓﺮد دﻓﺎع ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ‬
‫ﻳﻚ ﻣﺎدر در دﻓﺎع از ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺴﺎﻳﻞ از ﺟﻤﻠﻪ ﺣﻖ و ﻋﺪاﻟﺖ‪،‬‬
‫درﺳﺘﻲ و ﻧﺎدرﺳﺘﻲ و‪ ...‬را آن ﻃﻮر ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ و ﺷﺎﻳﺪ‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد و ﻓﻘﻂ‬
‫ﺑﻪ ﺑﻴﺮون ﻛﺸﻴﺪن ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد از ﻣﻬﻠﻜﻪ ﻣﻲاﻧﺪﻳﺸﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻣﺪاﻓﻊ ﻧﻴﺰ در ﺑﺴﻴﺎري‬
‫از ﻣﻮارد ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﻳﻦ ﺗﺪاﻓﻊ در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﺟﻨﺒﻪي دوﺳﺘﻲ‬
‫ﺧﺎﻟﻪﺧﺮﺳﻪ را ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪».‬ﻣﻦﻣﺪاﻓﻊ« در ﺟﻬﺖ دﻓﺎع از ﺷﺨﺺ ﺧﺪﻣﺎت زﻳﺮ‬
‫را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪:‬‬
‫‪183‬‬ ‫آ;هي ‪ $9‬و‪4/‬د ان‬

‫ﺧﺪﻣﺎت »ﻣﻦ« ﻣﺪاﻓﻊ‬

‫ﺑﺮﮔﺸﺖ‬ ‫ﺳﺮﻛﻮب‬ ‫ﺑﺎ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از ﻇﻬﻮر ﺗﻤﺎﻳﻼت‬
‫اﻧﻜﺎر‬ ‫ﺑﺎ ﻓﺮار از ﻋﻮاﻣﻞ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪه ﺗﻤﺎﻳﻼت‬ ‫رﻓﻊ اﺿﻄﺮاب‬
‫ﺧﻴﺎل ﺑﺎﻓﻲ‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺎﻫﻴﺖ دادن ﻇﻬﻮر ﺗﻤﺎﻳﻼت‬
‫ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ‬ ‫درون ﻓﻜﻨﻲ‬
‫ﺗﺮس‬ ‫ﻓﺮاﻓﻜﻨﻲ‬
‫ﺟﺒﺮان‬ ‫دﻟﻴﻞ ﺗﺮاﺷﻲ‬ ‫اﺳﺘﺘﺎر ﻣﻨﺒﻊ‬ ‫ﺗﻮﺟﻴﻪ»ﻣﻦ«‬
‫ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞﺳﺎزي‬ ‫ﺟﺎﺑﺠﺎﺋﻲ‬ ‫ﺗﻤﺎﻳﻼت‬
‫ﻣﺘﻜﺎﻣﻞﺳﺎزي‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﺳﺎزي‬
‫ﺑﻴﻤﺎري ﻫﺎي ﻫﻴﺴﺘﺮﻳﻚ‬ ‫اﻧﺘﻘﺎمﺟﻮﻳﻲ‬
‫ﺑﻴﻤﺎري ﺗﻤﺎرﺿﻲ‬
‫ﺑﻴﻤﺎري ﻫﺎي اﺗﻮاﻳﻤﻴﻮن)ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد(‬
‫ﺷﺐ ادراري‪ ،‬ﻋﺪم ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺪﻓﻮع‬
‫ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ‬

‫»ﻣﻦِ دادﺳﺘﺎن« و ﻳﺎ دادﮔﺎه وﻳﮋه‬

‫دادﮔﺎه وﻳﮋه‪ ،‬ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﺧﻮد ارزﻳﺎﺑﻲ ﺧﺎﺻﻲ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﻓﺮادي را ﻛﻪ از ﺷﺮح وﻇﺎﻳﻒ ﺧﻮد ﻋﺪول‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﻣﺠﺎزات ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ دادﮔﺎه در ﻗﺒﺎل ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻣﻨﻔﻲ‬
‫)اﻧﺮژي ﻣﻨﻔﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺣﺮص‪ ،‬ﺧﻮد ﺧﻮري‪ ،‬درونرﻳﺰي و‪ (...‬اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮد‪،‬‬
‫او را ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ و ﻣﺤﻜﻮم ﺑﻪ ﺗﺤﻤﻞ ﺑﻴﻤﺎري ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪاﺻﻄﻼح اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ را‬
‫ﺑﻴﻤﺎري روانﺗﻨﻲ و ﻳﺎ ﺳﺎﻳﻜﻮﺳﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬در ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ‬
‫ﻓﻮق‪ ،‬اﻳﻦ دﺳﺘﻪ را ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي دادﮔﺎﻫﻲ ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﻢ‪ .‬ﻣﺪاﻓﻌﺎت ﻣﺤﻜﻮم در اﻳﻦ دادﮔﺎه‬
‫ﺑﻪﻫﻴﭻوﺟﻪ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل واﻗﻊ ﻧﻤﻲﺷﻮد زﻳﺮا در اﻳﻦ دادﮔﺎه ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺧﻠﻘﺖ‬
‫اﻧﺴﺎن ﻋﻤﻞ ﺷﺪه و اﻋﺘﻘﺎد ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ روي زﻣﻴﻦ ﻧﻴﺎﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫اﻳﺠﺎد اﻧﺮژي ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻣﻨﻔﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻧﺮژي ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻣﻨﻔﻲ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي اﻧﺮژيﻫﺎي‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪184‬‬

‫ﻣﻨﻔﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاﺛﺮ ﺣﺎﻟﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺮص ﺧﻮردن‪ ،‬ﺧﻮدﺧﻮري‪ ،‬درونرﻳﺰي‪ ،‬ﻏﻢ‬
‫و ﻏﺼﻪ و ﺣﺰن و اﻧﺪوه‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻧﺎرﺿﺎﻳﺘﻲ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺷﻜﺴﺖ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﮔﻨﺎه و‪ ...‬در‬
‫اﻧﺴﺎن ﺑﻪوﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻛﻪ اﻳﺠﺎد ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻣﻨﻔﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫رﻓﺘﺎرﻫﺎي دو ﮔﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد زﻳﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬

‫ﺗﻈﺎﻫﺮ و واﻧﻤﻮد ﺳﺎزي‬

‫ﺳﺎزش‬
‫ﺧﺎرج از ﻇﺮﻓﻴﺖ‬ ‫ﺳﺮﻛﻮب‬ ‫رﻓﺘﺎرﻫﺎي‬
‫دوﮔﺎﻧﮕﻲ ﺗﺤﻤﻞ‬
‫‪....‬‬

‫رﻓﺘﺎرﻫﺎي دوﮔﺎﻧﮕﻲ‪ :‬ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪهاي از رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻣﺎ را ﺗﺸﻜﻴﻞ داده و ﺑﻪ‬

‫ﻣﺎ در اﻧﻄﺒﺎق ﺑﺎ ﭘﻴﺮاﻣﻮن و ﻣﺤﻴﻂ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻫﺮ زﻣﺎن ﻛﻪ ﺧﺎرج از‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻳﺠﺎد اﻧﺮژي ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻣﻨﻔﻲ ﺷﺪه و ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﺑﻴﻤﺎري روانﺗﻨﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻛﺎر رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ اﻧﺮژي ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻣﻨﻔﻲ از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫دادﮔﺎه وﻳﮋه ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان اﻳﻦ اﻧﺮژي‪ ،‬ﻓﺮد‬
‫ﻣﺤﻜﻮم ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺑﻴﻤﺎري ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺪون داﺷﺘﻦ ﻋﺎرﺿﻪي‬
‫ﺟﺴﻤﻲ او را دﭼﺎر ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻛﻨﺪ و ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ ﻋﺎرﺿﻪي ﺟﺴﻤﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﻮأم ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ وﻗﺎﻳﻊ ﺑﻴﺮوﻧﻲ‪ ،‬در اﻛﺜﺮ ﻣﻮاﻗﻊ ﺑﺮاي ﺑﻬﺘﺮ اﻧﻄﺒﺎق ﭘﻴﺪا‬
‫ﻛﺮدن ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻮردي دوﮔﺎﻧﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻄﻠﻮب و دﻟﺨﻮاه ﻓﺮد‬
‫ﻧﺒﻮده و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺣﺮص ﺧﻮردن‪ ،‬ﺧﻮدﺧﻮري و ﻏﻢ و اﻧﺪوه و‪ ...‬ﺷﺪه و‬
‫ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن ﻧﻮﻋﻲ اﻧﺮژي ﻣﻨـﻔـﻲ در ﺷـﺨـﺺ اﻳـﺠـﺎد ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛﻪ آن را‬
‫»اﻧﺮژي ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻣﻨﻔﻲ« ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﻢ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان اﻳﻦ ﻧﻮع اﻧﺮژي ﻣﻨﻔﻲ ﺑﻪﺣﺪ‬
‫ﻣﻌﻴﻨﻲ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻓﺮد از ﻃﺮف دادﮔﺎه وﻳﮋه ﻣﻮرد ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪﻃﻮر‬
‫‪185‬‬ ‫آ;هي ‪ $9‬و‪4/‬د ان‬

‫ﻳﻚﺟﺎﻧﺒﻪ ﻣﺤﻜﻮم ﻣﻲﺷﻮد و ﺣﻜﻢ ﺻﺎدره ﺑﻪﺻﻮرت ﺑﻴﻤﺎري روي ﻣﺤﻜﻮم اﺟﺮا‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ در اﻳﻦﺻﻮرت ﺑﻴﻤﺎر ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ روﺑﻪرو ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از‬
‫اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ‪ ،‬ﻋﺎرﺿﻪ ﺑﺪﻧﻲ ﺧﺎﺻﻲ ﻧﺪارﻧﺪ وﻟﻲ درد و اﻳﺠﺎد ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ ﻧﺎﺷﻲ از آن‬
‫را‪ ،‬ﻓﺮد اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﭼﻮن ﻋﺎرﺿﻪي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺰﺷﻚ ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ دﺳﺘﻪ از ﺑﻴﻤﺎران اﻋﻼم ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻞ آنﻫﺎ ﻋﺼﺒﻲ ﺑﻮده و ﻳﺎ ﺑﻪﻋﺒﺎرﺗﻲ‬
‫ﺗﺨﺼﺼﻲﺗﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري روان ﺗﻨﻲ و ﻳﺎ ﺳﺎﻳﻜﻮﺳﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﻣﺒﺘﻼ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺎس ﻛﺎر دادﮔﺎه وﻳﮋه ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ذﻛﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻮد‬
‫ﭘﺎداش دﻫﻲ ﺧﺎﺻﻲ اﺳﺘﻮار ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻓﺮادي را ﻛﻪ از اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻟﺖ ﻛﻤﺎل‬
‫ﺧﻮد ﻗﺼﻮر ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬درﮔﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻓﻠﺴﻔﻪي‬
‫ﺧﻠﻘﺖ و ﻛﻤﺎل اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ و ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﻲﻓﻬﻤﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻫﺪاف‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪه‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺮاي ﺣﺮص ﺧﻮردن‪ ،‬ﺧﻮد ﺧﻮري‪ ،‬ﻏﻢ و ﻏﺼﻪ و ﻣﺤﻨﺖ‬
‫ﻛﺸﻴﺪن‪ .‬در دادﮔﺎه وﻳﮋه ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از دﻻﻳﻞ ﻣﺎ در ﻗﺒﺎل اﻳﺠﺎد اﻧﺮژي ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ‬
‫ﻣﻨﻔﻲ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﻗﺮار ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ وﻗﺎﻳﻊ ﺑﻴﺮوﻧﻲ‬ ‫رﻓﺘﺎر دوﮔﺎﻧﻪ‬

‫ﺣﺮص ﺧﻮردن‬ ‫ﺗﻈﺎﻫﺮ و واﻧﻤﻮد ﺳﺎزي‬

‫ﺧﻮد ﺧﻮري‬ ‫درﺻﻮرت‬ ‫ﺳﺮﻛﻮب‬
‫درون رﻳﺰي‬ ‫ﺧﺎرج ﺑﻮدن از‬ ‫ﺳﺎزش‬
‫ﻏﻢ و ﻏﺼﻪ‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻓﺮدي‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ‬
‫ﺣﺴﺮت ﺧﻮردن‬ ‫‪.....‬‬
‫اﺣﺴﺎس ﮔﻨﺎه‬
‫‪.....‬‬

‫ﺑﻴﻤﺎري روان ﺗﻨﻲ‬

‫اﻧﺮژي ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻣﻨﻔﻲ‬ ‫دادﮔﺎه وﻳﮋه‬ ‫ﺻﺪور ﺣﻜﻢ‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪186‬‬

‫ﺑﺮﺧﻲ از ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﺷﺎﻳﻊ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ دادﮔﺎه وﻳﮋه ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬

‫زﺧﻢ ﻣﻌﺪه‬ ‫ﺧﻮدﺧﻮري‬

‫ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﻗﻠﺒﻲ‬ ‫ﺣﺮص و ﻧﮕﺮاﻧﻲ‬
‫ﮔﻮاﺗﺮ‬ ‫ﻏﻢ و ﻏﺼﻪ‬
‫ﻛﻮﻟﻴﺖ‬ ‫ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﻀﺎد‬
‫‪....‬‬ ‫‪....‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻋﻘﻠﻲ‬

‫اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬اﻧﺴﺎن را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ورود اﻃﻼﻋﺎت ﻏﻴﺮﻋﻘﻼﻧﻲ و ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‬
‫ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﺪﻳﺮ ﺑﺪن را ﻛﻪ ذﻫﻦ اﺳﺖ ﺗﺤﺖ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ورود اﻃﻼﻋﺎت ﻏﻴﺮواﻗﻌﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﭘﻴﺎده ﺷﺪن آن‬
‫روي اﻧﺴﺎن ﻣﻲﺷﻮد و اﻳﻦ در ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻮارد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﻴﻠﺘﺮ‬
‫ﻋﻘﻠﻲ داراي دو ﺑﺨﺶ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺑﺨﺶ آﮔﺎه ﻛﻪ در ﺳﻄﺢ ﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ ﻗﺮار دارد و ﻓﺮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭼﺎرﭼﻮب‬
‫آن آﮔﺎﻫﻲ داﺷﺘﻪ و ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ از آن اﺳﺘﻔﺎدهي آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻋﻘﻼﻧﻲ و‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﻮدن ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰار ﺑﺎ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي درﺳﺖ و ﻏﻠﻂ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﻨﻄﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪه و ﻓﺮد در‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎ و اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎي ﺧﻮد‪ ،‬از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﺨﺶ ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه ﻛﻪ ورودي اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﻪ ذﻫﻦ اﻧﺴﺎن ﺑﻪﻃﻮر ﻏﻴﺮارادي‬
‫ﺑﺴﺘﻪ و اﻳﻦ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ را در ﻗﺒﺎل اﻃﻼﻋﺎت ورودي ﻏﻠﻂ ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﭘﺲ از‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ و اﻧﻄﺒﺎق آنﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻋﻘﻼﻧﻲ و ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛﻪ ﻓﺮد در ﻃﻲ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد ﺑﻪ آنﻫﺎ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﺟﺎزه ﻋﺒﻮر و ورود ﺑﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎي دﻳﮕﺮ‬
‫ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ را ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪187‬‬ ‫آ;هي ‪ $9‬و‪4/‬د ان‬

‫ﻣﺜﺎل‪ :‬اﮔﺮ ﻓﺮدي در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﺎﻣﻼﻳﻤﺎت ﻣﺤﻴﻂ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﺷﺪه و ﺑﮕﻮﻳﺪ‬
‫»دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺒﻴﻨﻢ« ﺑﺨﺶ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻋﻘﻠﻲ ﺧﻮدآﮔﺎه اﻧﺴﺎن ﺑﻪﻃﻮر دﻗﻴﻖ ﻣﻨﻈﻮر ﻓﺮد‬
‫را ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ را ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺒﻴﻨﺪ و ﻣﺎﻳﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ اوﺿﺎع ﻋﻮض‬
‫ﺷﺪه و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ و ﻗﺼﺪ او از ﺑﻴﺎن اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﻧﺎﺑﻴﻨﺎﻳﻲ ﭼﺸﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ وارد ﺑﺨﺶ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ ﺷﻮد‪ ،‬در آنﺟﺎ ﺑﺎ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻋﻘﻠﻲ ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ ﻣﻮاﺟﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﻮﺿﻮع اﺑﺮاز ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻧﺪﻳﺪن‪ ،‬ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺿﻌﻴﻔﻲ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻧﻴﺰ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﺨﺺ‪ ،‬ﻧﺪﻳﺪن ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﺳﺖ و‬
‫ﻓﺮد ﻣﺎﻳﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﺸﻤﺎن او ﻧﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬وارد ﺑﺨﺶ اراده و اﺟﺮا ﺷﺪه و ﭘﺲ از آن‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺪن و ﺳﻠﻮل ﺑﻪ اﺟﺮا در ﻣﻲآﻳﺪ و اﻳﻦ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺗﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺷﺮح آن ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﺷﻮد دﺳﺘﻮر ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻓﺮد از اﻳﻦ ﭘﺲ ﻧﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬ﻟﺬا ﻛﻮري‬
‫ﻫﻴﺴﺘﺮﻳﻚ‪ ،‬اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻮدن ﭼﺸﻢ‪ ،‬ﻓﺮد ﻗﺎدر ﺑﻪ دﻳﺪن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ‬

‫ﻓﻴﻠﺘﺮ دﻳﮕﺮي در ﺑﺨﺶ ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﺘﺸﻜﻞ اﺳﺖ از‬
‫ﻛﻠﻴﻪي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻨﻄﻘﻲ و ﻳﺎ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛﻪ ﺣﺎﺻﻞ زﻧﺪﮔﻲ ﻓﺮدي اﺳﺖ‪ .‬و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را ﻛﻪ در ﻣﻮرد آنﻫﺎ‪ ،‬ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪي ﻓﻜﺮي ﻣﺸﺨﺺ و‬
‫ﻣﻌﻴﻨﻲ رﺳﻴﺪه و ﻳﺎ ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂ و ﺟﺎﻣﻌﻪ روي او ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﻓﻴﻠﺘﺮي را ﺑﺮ ﺳﺮ راه اﻃﻼﻋﺎت ورودي ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ و اﮔﺮ آن اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﺑﺎ ﻣﺤﺘﻮﻳﺎت اﻳﻦ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻫﻢﺧﻮاﻧﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ آنﻫﺎ را ﭘﺲزده و اﺟﺎزه ﻋﺒﻮر‬
‫ﻧﻤﻲدﻫﺪ و درﺻﻮرﺗﻲ ﻫﻢ ﻛﻪ آنﻫﺎ را ﺑﭙﺬﻳﺮد‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ورودي ﺑﻪ ﺑﺨﺶ اراده و‬
‫اﺟﺮا وارد ﺷﺪه و ﺑﻪﻃﻮر ﻗﻄﻊ ﺑﻪ اﺟﺮا در ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺮماﻓﺰار ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ ﻫﻤﻪي اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪي ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪه ﻛﻪ‬
‫اﻧﺠﺎم ﺑﻌﻀﻲ ﭼﻴﺰﻫﺎ را در ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ ﺧﻮد ﻣﻘﺪور و اﻧﺠﺎم ﺑﻌﻀﻲ ﭼﻴﺰﻫﺎي‬
‫دﻳﮕﺮ را ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲداﻧﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺑﻴﺮوﻧﻲ اﻳﻦ ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪188‬‬

‫ﻛﻪ از ورود ﺑﺮﺧﻲ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻓﻘﻂ ﻋﻘﻞ وﻣﻨﻄﻖ ﭘﺎﻳﻪرﻳﺰي ﺷﺪه اﺳﺖ از ﻗﺒﻮل ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺧﺎرج از اﻳﻦ‬
‫ﺣﻮزه‪ ،‬ﺑﻪﺷﺪت اﻣﺘﻨﺎع ورزﻳﺪه و از ﻗﺒﻮل آن ﺳﺮ ﺑﺎز ﻣﻲزﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺑﺨﺶ اراده و اﺟﺮا‬

‫ﭘﺲ از اﻳﻦﻛﻪ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻗﺮار داد‪ ،‬آن را‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ارﺳﺎل ﻛﺮده و در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﻪ اﺟﺮا در ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل اﮔﺮ‬
‫اﻧﺴﺎن ﺑﺨﻮاﻫﺪ روي آﺗﺶ راه ﺑﺮود؛ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻃﻼﻋﺎت ورودي در ﻓﻴﻠﺘﺮ‬
‫ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪﺷﺪت ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺷﺪه و از ﻋﺒﻮر آن ﺑﻪ ﺑﺨﺶ اراده و اﺟﺮا‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺑﻪﻋﻤﻞ ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﻓﺮد ﺑﻪﻫﻴﭻﻋﻨﻮان ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﭘﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻦ‬
‫روي آﺗﺶ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و درﺻﻮرﺗﻲ ﻫﻢ ﻛﻪ ﭘﺎ ﺑﮕﺬارد ﺑﻪﺷﺪت ﺳﻮﺧﺘﻪ و آﺳﻴﺐ‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎل ﻛﺎر ﻣﺪاوم و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﻳﻦ ﻓﻴﻠﺘﺮ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻘﻴﻦ‬
‫و ﺧﻮد ﻫﻴﭙﻨﻮﺗﻴﺰم‪ ،‬ﻓﺮد ﻗﺎدر ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ روي آﺗﺶ ﮔﺎم ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫اﺣﺴﺎس ﮔﺮﻣﺎ ﻧﻜﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ اﺣﺴﺎس ﻳﺦ زدﮔﻲ ﻧﻴﺰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دﻟﻴﻞ اﻳﻦﻛﻪ‬
‫ﺳﻠﻮل دﭼﺎر ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻧﻤﻲﺷﻮد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي واﻛﻨﺶ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﻮﺧﺘﮕﻲ‬
‫دﺳﺘﻮري از ﻛﺎﻟﺒﺪ ذﻫﻨﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦﺻﻮرت ﺳﻠﻮل ﺑﻪراﺣﺘﻲ در آن‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﻫﻤﺎنﻃﻮري ﻛﻪ ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪه در اﻋﻤﺎق ‪ 2500‬ﻣﺘﺮي‬
‫ﺣﺪود ‪ 250‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد ﺣﺮارت را ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻲ آنﻫﺎ دﻗﻴﻘﺎً ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﻠﻮل اﻧﺴﺎن اﺳﺖ وﻟﻲ ﭼﻮن ﺷﺮح وﻇﻴﻔﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﭼﻨﺎن ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪراﺣﺘﻲ ﺗﺤﺖ آن ﺷﺮاﻳﻂ در ﺣﺎل‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ و دﭼﺎرﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪189‬‬ ‫آ;هي ‪ $9‬و‪4/‬د ان‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻫﻴﭙﻨﻮﺗﻴﺰم‬
‫ﻋﺒﻮر اﻃﻼﻋﺎت)ﺗﻠﻘﻴﻦ( از ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻋﻘﻠﻲ ﺑﻪ ﺿﻤﻴﺮ ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه و ﻋﺒﻮر از ﺑﺨﺶ ﻓﻴﻠﺘﺮ‬
‫ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ اراده و اﺟﺮا‪ ،‬وﺿﻌﻴﺘﻲ را ﭘﻴﺶ ﻣﻲآورد ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﻫﻴﭙﻨﻮﺗﻴﺰم‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻫﻴﭙﻨﻮﺗﻴﺰم ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد؛ درﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ‬
‫ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ ﺑﺮﺳﺪ ﻋﻤﻞ ﻫﻴﭙﻨﻮﺗﻴﺰم اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد وﻟﻲ از ﻧﻘﻄﻪﻧﻈﺮ ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ اﻃﻼﻋﺎت‬
‫وارد ﺷﺪه ﺑﺎﻳﺪ از ﻧﺮماﻓﺰار ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰيﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﮕﺬرد و ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮع‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻠﻘﻴﻦﭘﺬﻳﺮي و ﺗﻠﻘﻴﻦﻧﺎﭘﺬﻳﺮي را ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﻣﻲﺗﻮان ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ راﻳﺞ ﻫﻴﭙﻨﻮﺗﻴﺰم‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ﻫﻴﭙﻨﻮز‬ ‫ﺿﻤﻴﺮﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه‬ ‫ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻋﻘﻠﻲ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت)ﺗﻠﻘﻴﻦ(‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻫﻴﭙﻨﻮﺗﻴﺰم از ﻧﻈﺮﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ﻫﻴﭙﻨﻮز‬ ‫اراده و اﺟﺮا‬ ‫ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ‬ ‫ﻓﻴﻠﺘﺮﻋﻘﻠﻲ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت )ﺗﻠﻘﻴﻦ(‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺗﻠﻘﻴﻦﭘﺬﻳﺮي‬
‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺷﺮح داده ﺷﺪ در ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي ﻧﺮماﻓﺰاري وﺟﻮد دارد ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎت وارد ﺷﺪه ﺑﻪ آن‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت در ﺧﻼل زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﺑﻪﺧﺼﻮص در دوران ﻛﻮدﻛﻲ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰار را ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪي اﻃﻼﻋﺎت و‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ورودي ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﻴﻠﺘﺮ اﻧﻄﺒﺎق داده ﻣﻲﺷﻮد و ﭘﺲ از ﻫﻢﺧﻮاﻧﻲ ﺑﺎ آن اﺟﺎزه‬
‫ورود ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻠﻘﻴﻦﭘﺬﻳﺮي ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻋﺪم ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰار ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ورودي‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻓﺮدي ﻛﻪ ﺗﺤﺖﺗﺄﺛﻴﺮات دوران ﻛﻮدﻛﻲ و ﺑﻌﺪ از آن‪،‬‬
‫ﻧﺮماﻓﺰار ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ او ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺻﻮرت ﻋﻘﻼﻧﻲ و ﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪه اﺳﺖ؛ در‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪190‬‬

‫ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺧﺎرج از ﺣﻴﻄﻪي ﻋﻘﻞ و ﻣﻨﻄﻖ‪ ،‬ﻣﺘﺎﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و ﻓﺮاذﻫﻨﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬

‫ﻣﻨﻔﻲ ﻧﺸﺎن داده و ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ آن را ﺑﭙﺬﻳﺮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ از ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ‬
‫او ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﺒﻮر ﻛﺮده و ﺑﻪ ﺑﺨﺶ اراده وارد ﺷﺪه و ﺑﻪ اﺟﺮا در ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ذﻛﺮ ﻣﺜﺎﻟﻲ اﻳﻦ‬
‫ﻣﻮرد را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﻜﺎﻓﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﻫﻴﭙﻨﻮﺗﻴﺰم ﺑﻪ ﺳﻮژهاي ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫ﭘﻠﻚﻫﺎي او ﺳﻨﮕﻴﻦ و ﺳﻨﮕﻴﻦﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي ﻧﺮماﻓﺰاري ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ ﺷﺮوع ﺑﻪ‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﻧﻤﻮده و دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ ﭘﻠﻚﻫﺎي ﻓﺮد ﺳﻨﮕﻴﻦﺗﺮ ﺑﺸﻮد‪،‬‬
‫ﭘﻴﺪا ﻧﻜﺮده و اﻳﻦ ﺧﺒﺮ را ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻗﺮار ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻘﺪر ﻫﻴﭙﻨﻮﺗﻴﺰور‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻛﺮدن ﺗﻼش ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻲﻓﺎﻳﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻮژه ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‬
‫ﻛﻪ دﺳﺖﻫﺎ در ﺣﺎل ﺳﺒﻚ ﺷﺪن اﺳﺖ اﻣﺎ اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي را اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ‬
‫ﻧﻤﻲداﻧﺪ ﻛﻪ دﺳﺖ ﺳﺒﻚﺗﺮ ﺷﻮد و اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ را در ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ اراﻳﻪ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻫﺮﭼﻴﺰي در ﺣﻮزهي ﺟﺎذﺑﻪي زﻣﻴﻦ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﺳﺒﻚﺗﺮ ﺷﺪن آن وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻠﻘﻴﻦﻫﺎي ﻫﻴﭙﻨﻮﺗﻴﺰور در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﻲﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺎﻗﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬در‬
‫ﻣﻮرد ﭼﻨﻴﻦ اﻓﺮادي در اﺻﻄﻼح ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﻠﻘﻴﻦﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻦ‬
‫ﻋﺪه اﻓﺮادي ﻛﻪ ﻧﺮماﻓﺰار ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ آنﻫﺎ ﻫﺮﭼﻴﺰي را اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﺑﺪاﻧﺪ و اﺟﺎزه ﻋﺒﻮر‬
‫ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ورودي را ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ﺗﻠﻘﻴﻦﭘﺬﻳﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺪون ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻠﻘﻴﻦﭘﺬﻳﺮي‪ ،‬ﻫﻴﭻﻛﺴﻲ ﻫﻴﭙﻨﻮﺗﻴﺰم ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﺗﻼشﻫﺎي‬
‫ﻫﻴﭙﻨﻮﺗﻴﺰور در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﻲﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ در ﻫﻴﭙﻨﻮﺗﻴﺰم اﻳﻦ‬
‫ﺳﻮژه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪهي ﻧﺘﻴﺠﻪي ﻫﻴﭙﻨﻮﺗﻴﺰم ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻪ ﻫﻴﭙﻨﻮﺗﻴﺰور‪.‬‬

‫ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي اﻓﺮاد‬
‫اﻓﺮاد در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻣﺴﺎﻳﻞ درﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ آنﻫﺎ را در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﻜﺮده و‬
‫راﺟﻊ ﺑﻪ آنﻫﺎ آﮔﺎﻫﻲ واﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دو ﺻﻮرت ﻛﻠﻲ ﺑﺎ آن ﺑﺮﺧﻮرد‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪﻋﺒﺎرﺗﻲ دﻳﮕﺮ اﻓﺮاد را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﻛﻠﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد‪:‬‬
‫‪191‬‬ ‫آ;هي ‪ $9‬و‪4/‬د ان‬

‫اﻓﺮاد ﺑﺪون ﭘﻴﺶداوري )اﻓﺮاد ﺳﺎده(‬

‫اﻓﺮاد داﻧﺎ‬ ‫ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي اﻓﺮاد‬ ‫‪Comment [U1‬‬

‫اﻓﺮاد ﺑﺎ ﭘﻴﺶداوري‬ ‫‪Comment [U2‬‬

‫اﻓﺮاد ﺳﻮﭘﺮ داﻧﺎ‬

‫اﻓﺮاد ﺑﺪون ﭘﻴﺶداوري‪ :‬اﻓﺮادي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آنﭼﻪ ﻛﻪ ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ‬

‫ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﭘﻴﺶداوري و ﻗﻀﺎوﺗﻲ ﻧﺪارﻧﺪ و اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ‪ ،‬ﻗﻀﺎوت و داوري آنﻫﺎ‬
‫ﻣﻨﻮط ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺸﺎت و ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺑﺮرﺳﻲ اﺳﺖ و ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن‬
‫آﮔﺎﻫﻲ ﻧﺪارﻧﺪ و ﻗﺒﻼً ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ را ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ اﻋﻼم ﻛﺮده و ﻋﺪماﻃﻼع و‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪي ﺧﻮد را از آن ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎ ﺷﺠﺎﻋﺖ اﺧﻼﻗﻲ اﻋﻼم ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل اﻳﻦ‬
‫ﮔﺮوه در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻣﺴﺎﻳﻠﻲ ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﭘﻴﺶداوري ﻧﺪارﻧﺪ و اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ راﺟﻊ ﺑﻪ آن اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺑﺘﺪا آن را‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﺮده و ﺳﭙﺲ ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را اﻋﻼم ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ دﺳﺘﻪ اﻓﺮاد ﻣﺤﻘﻖ و‬
‫ﺑﻲﻧﻈﺮ و ﺑﻪﻋﺒﺎرﺗﻲ اﻓﺮاد ﺳﺎده ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻔﻬﻮم اﻧﺴﺎن ﺳﺎده ﺷﺎﻳﺪ در زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ‪ ،‬ﺧﻮب ﻣﻌﻨﺎ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﻋﻠﺖ‬
‫ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺳﺎده اﻧﺪﻳﺶ و ﺳﺎده ﻟﻮح و‪ ...‬اﻛﺜﺮﻳﺖ اﻓﺮاد ﺑﺮداﺷﺖ ﺧﻮﺑﻲ‬
‫از آن ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ در اﻳﻦﺟﺎ ﻣﻨﻈﻮر از ﺳﺎده‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻋﻴﺴﻲ ﻣﺴﻴﺢ)ع( در اﻧﺠﻴﻞ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ ﻣﺜﻞ ﻛﻮدﻛﺎن ﺳﺎده ﻧﺸﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻠﻜﻮت‬
‫ﺧﺪا را ﻧﺨﻮاﻫﻴﺪ دﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ دﺳﺘﻪ در زﻣﻴﻨﻪ اﺳﺘﻔﺎده از رﺣﻤﺎﻧﻴﺖ اﻟﻬﻲ‪ ،‬از ﻫﻤﻪ‬
‫ﻣﻮﻓﻖﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻓﺮاد ﺑﺎ ﭘﻴﺶداوري‪ :‬اﻓﺮادي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻫﺮ ﻣﻮﺿﻮع‬
‫ﺟﺪﻳﺪي‪ ،‬ﺑﺪون داﺷﺘﻦ اﻃﻼﻋﺎت وﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻛﺎﻓﻲ‪ ،‬ﻓﻮري راﺟﻊ ﺑﻪ آن اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ‬
‫ﻛﺮده و ﺑﻪراﺣﺘﻲ ﻗﻀﺎوت و داوري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ دﺳﺘﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ دو ﮔﺮوه ﺗﻘﺴﻴﻢ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪192‬‬

‫‪ -‬اﻓﺮاد داﻧﺎ‪ :‬ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﻪي وﻗﺎﻳﻊ‪ ،‬ﭘﻴﺶداوري داﺷﺘﻪ و راﺟﻊ ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ وﻟﻲ در اﻧﺘﻬﺎ اﻳﻦ آﻣﺎدﮔﻲ را دارﻧﺪ ﻛﻪ دﺳﺖ از‬
‫ﭘﻴﺶداوري ﺑﺮداﺷﺘﻪ و ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﻪ آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﮕﺬارﻧﺪ و ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ آن را ﻣﻮرد‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﻲﻧﻈﺮاﻧﻪ و ﻣﺤﻘﻘﺎﻧﻪ ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻨﺪ و ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ﻧﻬﺎﻳﻲ را ﻣﻮﻛﻮل‬
‫ﺑﻪ ﺑﻌﺪ از ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺧﻮد ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬اﻓﺮاد ﺳﻮﭘﺮ داﻧﺎ‪ :‬اﻓﺮادي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻫﻤﻪي ﻋﻠﻮم ﻋﺎﻟﻢ‬
‫ﻫﺴﺘﻲ را ﻣﻲداﻧﻨﺪ و ﭼﻴﺰي ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﭘﻬﻨﻪي ﮔﻴﺘﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫از ﺣﻴﻄﻪي ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ آنﻫﺎ ﺧﺎرج ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آنﻫﺎ ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺑﺎﻳﮕﺎﻧﻲ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺗﺠﺎرب و داﻧﺴﺘﻪﻫﺎي ﺧﻮد ﻗﻴﺎس ﻛﺮده و اﮔﺮ ﺑﺎ آن ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﻛﺎﻣﻞ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آن ﮔﺎه ﻣﻮﺿﻮع درﺳﺖ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺎل ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي ﺑﺘﻮاﻧﺪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻲداﻧﻴﻢ‪ ،‬در‬
‫ﭘﻬﻨﻪي ﻫﺴﺘﻲ ﺧﻴﻠﻲ ﭼﻴﺰﻫﺎ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ اﮔﺮ ﻫﻤﻪي داﻧﺶ اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﻃﻮل‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ را روي ﻫﻢ ﺑﮕﺬارﻳﻢ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ آن را ﺣﺪس ﺑﺰﻧﻨﺪ و آن ﻗﺪر‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺗﺼﻮرش را ﻫﻢ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻋﺪه در ﻫﻤﻪي ﻋﺮﺻﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺮﻣﺰﻫﺎي ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﻫﺮ ﻓﻜﺮ ﻧﻮ و‬
‫ﺗﺎزهاي ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺟﺪي دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﻔﻜﺮ واﻗﻌﻲ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺪاﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺳﺆاﻻﺗﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﺨﺶ ﻧﺎآﮔﺎﻫﻲ او آﺷﻜﺎرﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﻮل اﺑﻦﺳﻴﻨﺎ‪:‬‬
‫ﻛـﻪ ﺑـﺪاﻧـﻢ ﻛـﻪ ﻫﻤﻲ ﻧﺎداﻧـﻢ‬ ‫ﺗـﺎ ﺑﺪاﻧﺠـﺎ رﺳﻴـﺪ داﻧـﺶ ﻣﻦ‬
‫و ﻳﺎ‪:‬‬
‫دل ﮔﺮﭼﻪ در اﻳﻦ ﺑﺎدﻳﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺘﺎﻓﺖ‬
‫ﻳﻚ ﻣﻮي ﻧﺪاﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺴﻲ ﻣﻮي ﺷﻜﺎﻓـﺖ‬
‫ﮔﺮﭼﻪ ز دﻟﻢ ﻫﺰار ﺧـﻮرﺷﻴـﺪ ﺑﺘﺎﻓـﺖ‬
‫آﺧـﺮ ﺑـﻪ ﻛﻤـﺎل ذرهاي راه ﻧﻴـﺎﻓـﺖ‬
‫)اﺑﻮﺳﻌﻴﺪ اﺑﻮاﻟﺨﻴﺮ(‬
‫‪193‬‬ ‫آ;هي ‪ $9‬و‪4/‬د ان‬

‫در ﻣﻮرد اﻳﻦ اﻓﺮاد ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد »ﺻﻢ‪ ‬ﺑﻜﻢ‪ ‬ﻋﻤﻲ ﻓَﻬﻢ ﻻﻳﺮﺟﻌﻮن«)ﺑﻘﺮه‪(18 :‬‬
‫»ﻛﺮ و ﻛﻮر و ﻻل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ اﻳﺸﺎن ﺑﺮﻧﻤﻲﮔﺮدﻧﺪ‪«.‬‬
‫در دﻧﻴﺎي ﻋﺮﻓﺎن ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ از اﺗﻼف وﻗﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻋﺪه اﺟﺘﻨﺎب‬
‫ﺷﻮد و ﺑﺎ ﻧﺎمﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از آنﻫﺎ اﺳﻢ ﺑﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺎﻓﻆ در اﻳﻦ ﻣﻮرد‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺑﺎ ﻣﺪﻋﻲ ﻧﮕﻮﻳﻴﺪ‪ ،‬اﺳﺮار ﻋﺸﻖ و ﻣﺴﺘﻲ‬
‫ﺗﺎ ﺑـﻲﺧﺒـﺮ ﺑﻤﻴﺮد‪ ،‬از درد ﺧﻮد ﭘﺮﺳﺘﻲ‬
‫و ﻳﺎ‪:‬‬
‫ﺑـﻪ ﻣﺴﺘـﻮران ﻣﮕـﻮ‪ ،‬اﺳـﺮار ﻫﺴﺘـﻲ‬
‫ﺣـﺪﻳـﺚ ﺟـﺎن ﻣﮕﻮ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻘﺶ دﻳﻮار‬

‫و ﺟﻨﺎب ﻣﻮﻻﻧﺎ اﻳﻦ دﺳﺘﻪ را در ﻣﺎﺟﺮاي ﻓﺮار ﻋﻴﺴﻲ ﻣﺴﻴﺢ)ع( در دﻓﺘﺮ‬

‫ﺳﻮم ﻣﺜﻨﻮي‪ ،‬اﺣﻤﻖ ﺧﻄﺎب ﻛﺮده و در ﻗﺴﻤﺘﻲ از آن ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺮ ﻛﺮ و ﺑﺮ ﻛﻮر ﺧﻮاﻧﺪم ﺷﺪ ﺣﺴـﻦ‬ ‫ﻛﺎن ﻓﺴﻮن و اﺳﻢ اﻋﻈﻢ را ﻛﻪ ﻣـﻦ‬
‫ﺧﺮﻗﻪ را ﺑﺪرﻳﺪ ﺑﺮ ﺧﻮد ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑـﻪ ﻧـﺎف‬ ‫ﺑﺮ ﻛﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﺨﻮاﻧﺪم‪ ،‬ﺷﺪ ﺷﻜﺎف‬
‫ﺑﺮ ﺳﺮ ﻻﺷﻲ ﺑﺨﻮاﻧﺪم ‪ ،‬ﮔﺸـﺖ ﺷﻲ‬ ‫ﺑﺮ ﺗﻦ ﻣﺮده ﺑﺨﻮاﻧﺪم ‪ ،‬ﮔﺸـﺖ ﺣﻲ‬
‫ﺻﺪ ﻫـﺰاران ﺑـﺎر و درﻣـﺎﻧـﻲ ﻧﺸﺪ‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪم آﻧـﺮا ﺑﺮ دل اﺣﻤـﻖ ﺑـﻪ و‪‬د‬

‫و در ﺧﺎﺗﻤﻪ‪:‬‬
‫ز اﺣﻤﻘﺎن ﺑﮕﺮﻳﺰ‪ ،‬ﭼﻮن ﻋﻴﺴﻲ ﮔﺮﻳﺨﺖ‬
‫ﺻﺤﺒﺖ اﺣﻤﻖ‪ ،‬ﺑﺴﻲ ﺧﻮنﻫﺎ ﻛﻪ رﻳﺨﺖ‬

‫و ﺧﻼﺻﻪ در ﺟﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬

‫ﺣﻴﻒ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﻛﺮ زﻧﻲ ﺗﻨﺒﻮري‬
‫ﻳﺎ ﻳﻮﺳﻔﻲ ﻫﻢ ﺧﺎﻧﻪ ﻛﻨـﻲ ﺑـﺎ ﻛـﻮري‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‬

‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻲ‬

‫ﺑﺎ ﻣﺪﻋﻲ ﻣﮕﻮﻳﻴﺪ اﺳﺮار ﻋﺸﻖ و ﻣﺴﺘﻲ‬

‫ﺗﺎ ﺑﻲﺧﺒـﺮ ﺑﻤﻴـﺮد در دردِ ﺧـﻮدﭘﺮﺳﺘـﻲ‬
‫)ﺣﺎﻓﻆ(‬
‫ﺣﺮﻛﺖ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻛﻤﺎل ﺗﺤﺖﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﺷﺒﻜﻪي ﻣﺜﺒﺖ‬
‫دو ﺷﺒﻜﻪ ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪي ﻣﺜﺒﺖ و‬
‫ﺷﺒﻜﻪي ﻣﻨﻔﻲ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪي ﻣﺜﺒﺖ ﻛﻠﻴﻪ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت و آﮔﺎﻫﻲﻫﺎي ﻻزم را در ﺟﻬﺖ‬
‫رﺳﻴﺪن اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻛﻤﺎل در اﺧﺘﻴﺎر او ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ و ﺷﺒﻜﻪي ﻣﻨﻔﻲ ﻛﻠﻴﻪي اﻃﻼﻋﺎت‬
‫و آﮔﺎﻫﻲﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻧﺤﺮاف اﻧﺴﺎن‬
‫ﺷﺒﻜﻪي ﻣﻨﻔﻲ‬ ‫ﺷﺪه و او را از ﻣﺴﻴﺮ ﻛﻤﺎل دور ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬در‬
‫اﺧﺘﻴﺎر اﻧﺴﺎن ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫)ش‪(31-‬‬
‫‪195‬‬ ‫=;<
هي >;‪ 6‬و ‬

‫ﺑﺪون وﺟﻮد ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺮوي ﺑﺎزدارﻧﺪهاي‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻛﻤﺎل ﻓﺎﻗﺪ ارزش‬
‫ﻣﻲﺷﺪ؛ زﻳﺮا ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ آن‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﺻﺮف ﻧﻴﺮو و راهﻛﺎرﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ اﻧﺴﺎن ﻫﻤﻮاره ﺧﻮد را در ﻣﻘﺎﺑﻞ دو ﻧﻴﺮو و ﻛﺸﺶ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ ﻛﻪ در ﻳﻜﻲ ﻛﺸﺶ‬
‫روﺣﺎﻧﻲ و ﻣﻌﻨﻮي و ﻛﻤﺎل ﺟﻮ و در دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺮوﻳﻲ ﺿﺪﻛﻤﺎل در ﺟﺮﻳﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎزﺗﺎب‬
‫ﻫﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ در ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ‪ ،‬داراي ﺑﺎزﺗﺎﺑﻲ وﺟﻮدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪي ﭘﻨﺪار و ﮔﻔﺘﺎر‬
‫و ﻛﺮدار اوﺳﺖ و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺜﺒﺖ ﻳﺎ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎزﺗﺎب ﺑﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺎﻻ اﻧﻌﻜﺎس ﭘﻴﺪا‬
‫ﻛﺮده و از ﻳﻚ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻛﻪ وﺳﻊ ﻓﺮد را ﺳﻨﺠﺶ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪) ،‬ﻻ ﻳﻜﻠّﻒ اﷲ ﻧَﻔﺴﺎً اِﻻﱠ و‪‬ﺳﻌ‪‬ﻬﺎ‪:‬‬
‫ﻫﻴﭻﻛﺴﻲ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻧﺪارد ﻣﮕﺮ ﺑﻪ اﻧﺪازهي وﺳﻊ ﺧﻮد‪ -‬ﺑﻘﺮه‪ (286:‬ﻋﺒﻮر ﻛﺮده و ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ‬
‫آن‪ ،‬ﺑﺎزﺗﺎب ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ را ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺮ ﭼﺎرﭼﻮب ﻋﺪاﻟﺖ‪ ،‬ﻣﺜﺒﺖ ﻳﺎ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺮاي آن ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻲ ارﺟﺎع ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﻧﻴﺰ آن ﺑﺎزﺗﺎب را‬
‫روي ﻓﺮد ﭘﻴﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ»‪...‬ﻳﻀﻞ ﻣﻦ ﻳﺸﺎء و ﻳﻬﺪي ﻣﻦ ﻳﺸﺎء‪ ) «...‬ﻧﺤﻞ‪ .(93:‬ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻃﺒﻖ آﻳﻪي زﻳﺮ در ﻣﻮرد ﺑﺎزﺗﺎب ﻣﻨﻔﻲ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻗﺮآن ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ‬
‫ﺷ ‪‬ﻴﻄَﺎﻧﺎً‬
‫ﺣ ‪‬ﻤﻦِ ُﻧ َﻘ ‪‬ﻴﺾ‪َ ‬ﻟﻪ‪َ ‬‬
‫ﺧﻮدﻣﺎن ﺷﻴﻄﺎن را ﺑﺮ ﻓﺮد ﻣﻲﮔﻤﺎرﻳﻢ‪».‬و‪ ‬ﻣﻦْ ‪‬ﻳ ‪‬ﻌﺶ‪ ‬ﻋﻦْ ذِ ْﻛﺮِاﻟﺮﱠ ‪‬‬
‫َﻓ ‪‬ﻬﻮ‪َ ‬ﻟﻪ‪َ ‬ﻗﺮِﻳﻦٌ«)اﻟﺰﺧﺮف‪ » .(36:‬ﻫﺮﻛﺲ از رﺣﻤﺎﻧﻴﺖ اﻟﻬﻲ ﻏﺎﻓﻞ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮ او ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﻲﮔﻤﺎرﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ او ﻫﻤﺮاه و رﻓﻴﻖ ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ ﺑﺎزﺗﺎب‪ ،‬در وﻫﻠﻪي اول‪،‬‬
‫ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻫﻤﺎن ﺑﺎزﺗﺎب را ﺑﺮاي ﻓﺮد اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ و در وﻫﻠﻪي دوم‪ ،‬آﮔﺎﻫﻲ ﻣﺜﺒﺖ و ﻳﺎ‬
‫ﻣﻨﻔﻲ را ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎزﺗﺎب ﺷﺨﺺ ﺑﺮاي او ﺑﻪوﺟﻮد آورده و ﺑﺎﻋﺚ ﻫﺪاﻳﺖ و ﻳﺎ ﮔﻤﺮاﻫﻲ‬
‫ﺷﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺴﻴﺲ اﺳﺖ اﺣﺘﻤﺎل اﻳﻦﻛﻪ ﺧﺴﻴﺲﺗﺮ ﺑﺸﻮد‬
‫ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻴﺶﺗﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ اﻳﻦﻛﻪ ﺧﺴﺎﺳﺖ او ﻛﻢﺗﺮ ﺷﻮد و ﻳﺎ اﻳﻦﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود آدم‬
‫ﺑﺪﺟﻨﺲ‪ ،‬ﺑﺪﺟﻨﺲﺗﺮ ﺷﻮد و آدم آﮔﺎه‪ ،‬آﮔﺎهﺗﺮ‪ .‬ﻟﺬا در ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎزﺗﺎب آنﭼﻪ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﻀﻞﱡ ‪‬ﻣﻦْ ﻳ‪‬ﺸ‪Ĥ‬ء‪ ‬و‪ ‬ﻳ‪‬ﻬﺪي ‪‬ﻣﻦْ ﻳ‪‬ﺸ‪Ĥ‬ء‪) «...‬ﻓﺎﻃﺮ‪ (8 :‬ﺑﻪﺧﻮﺑﻲ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد »‪َ ...‬ﻓﺎِنﱠ اﷲَ ‪‬ﻳ ِ‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪196‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮان ﻓﻬﻤﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﭼﻪ اﺳﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺮﺗﻴﺐ ﮔﻤﺮاﻫﻲ ﻳﺎ ﻫﺪاﻳﺖ‬

‫اﻧﺴﺎن داده ﻣﻲﺷﻮد؛ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺮ اﻧﺴﺎن ﺷﻴﻄﺎن ﮔﻤﺎرده ﻣﻲﺷﻮد ﻳﺎ ﻣﺸﻤﻮل ﻫﺪاﻳﺖ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﺷﻜﻞ ﺳﺎدهاي راﺑﻄﻪي اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺧﺪا و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺪا‬

‫ﻗﻴﺎس و‪‬ﺳﻊِ ﻓﺮد‬

‫ﺷﺒﻜﻪي ﻣﻨﻔﻲ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪي ﻣﺜﺒﺖ‬

‫ﺑﺎزﺗﺎب‬

‫ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪي ﻣﺜﺒﺖ‬

‫اﻧﺴﺎن‬

‫ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺣﺎﻻت ﻣﻨﻔﻲ‬ ‫ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺣﺎﻻت ﻣﺜﺒﺖ‬

‫ﻧﺎﻗﺾ ﻋﺪاﻟﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ‬

‫ﻧﺎﻗﺾ ﺳﺘﺎراﻟﻌﻴﻮب ﻧﺒﺎﺷﺪ‬

‫ﻧﺎﻗﺾ ﻛﻤﺎل ﻧﺒﺎﺷﺪ‬

‫ﻧﺎﻗﺾ اﺧﺘﻴﺎر ﻧﺒﺎﺷﺪ‬

‫‪.........‬‬
‫‪197‬‬ ‫=;<
هي >;‪ 6‬و ‬

‫آﮔﺎﻫﻲ ﻣﻨﻔﻲ‪:‬‬ ‫آﮔﺎﻫﻲ ﻣﺜﺒﺖ‪:‬‬

‫داﻧﺶ ﻗﺪرتﻧﻤﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺧﻮدﻧﻤﺎﻳﻲ‪،‬‬ ‫آﮔﺎﻫﻲ درﺟﻬﺖ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪،‬‬
‫ﻛﺴﺐ ﺗﻔﻮق و ﺑﺮﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﻓﻬﻢ و درك ﻛﻤﺎل و ﭘﻲﺑﺮدن ﺑﻪ‬
‫دﻳﮕﺮان‪ ،‬رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ و‬ ‫ﻓﻠﺴﻔﻪي ﺧﻠﻘﺖ و راز آﻓﺮﻳﻨﺶ و‬
‫اﻫﺪاف دﻧﻴﻮي و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺷﺨﺼﻲ‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻦ ارزش وﺟﻮدي ﺧﻮد‬

‫آﮔﺎﻫﻲ در ﺟﻬﺖ ﻣﻨﻔﻲ‬ ‫آﮔﺎﻫﻲ در ﺟﻬﺖ ﻣﺜﺒﺖ‬

‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻗﺪرت‪:‬‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻓﻬﻢ و درك ﻛﻤﺎل‪:‬‬
‫ﻗﺪرت ﻧﻔﻮذ در دﻳﮕﺮان‬ ‫درك وﺣﺪت ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‬
‫ﻗﺪرت ﻓﻜﺮﺧﻮاﻧﻲ‬ ‫درك اﻧﺎ اﻟﺤﻖ‬
‫ﻗﺪرت دﻳﺪن آﻳﻨﺪه‬ ‫درك ﺟﻤﺎل ﻳﺎر‬
‫ﻗﺪرت ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺧﻮاﻧﻲ‬ ‫درك ﺣﻀﻮر‬
‫‪........................‬‬ ‫درك ﻫﺪﻓﻤﻨﺪي ﺧﻠﻘﺖ‬
‫‪........................‬‬

‫در ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت زﻳﺮ‪ ،‬راﺟﻊ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﻮارد ﻣﺸﺮوﺣﻪي ﺷﺒﻜﻪي ﻣﺜﺒﺖ و‬

‫ﻣﻨﻔﻲ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪:‬‬

‫ﻓﻴﻠﺘﺮ آﮔﺎﻫﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﻗﺾ ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺷﺒﻜﻪي ﻣﺜﺒﺖ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ آﮔﺎﻫﻲﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﻘﺾ ﻋﺪاﻟﺖ اﻟﻬﻲ ﺷﻮد‪ ،‬در‬
‫اﺧﺘﻴﺎر اﻧﺴﺎن ﻗﺮار ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ اﮔﺮ آﮔﺎﻫﻲ در ﻣﻮرد ﺳﺆاﻻت‬
‫اﻣﺘﺤﺎﻧﻲ را ﻓﺎش ﻛﺮده و در اﺧﺘﻴﺎر ﻛﺴﻲ ﺑﮕﺬارد ﻧﻘﺾ ﻋﺪاﻟﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ و اﻳﻦ‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪198‬‬

‫ﻛﺎر را ﺑﻪﻃﻮر ﻗﻄﻊ اﻧﺠﺎم ﻧﺨﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﭘﺲ اﮔﺮ ﻓﺮدي ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ﻛﻪ آﮔﺎﻫﻲ آن را ﻓﻘﻂ از ﺷﺒﻜﻪي ﻣﻨﻔﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﺪ و ﺷﺒﻜﻪي ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺴﻠﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‬
‫را در اﺧﺘﻴﺎر ﻛﺴﻲ ﻗﺮار ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻴﻠﺘﺮ آﮔﺎﻫﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﻗﺾ ﺳﺘﺎراﻟﻌﻴﻮﺑﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺷﺒﻜﻪي ﻣﺜﺒﺖ‪ ،‬ﺧﻮد ﺳﺘﺎر اﻟﻌﻴﻮب ﺑﻮده و ﻋﻴﺐ ﻫﻤﮕﺎن را ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖ و ﻣﻌﺎﻳﺐ اﻓﺮاد را در‬
‫اﺧﺘﻴﺎر ﻛﺴﻲ ﻗﺮار دﻫﺪ؛ ﭘﺲ اﮔﺮ ﻓﺮدي ﭼﻨﻴﻦ آﮔﺎﻫﻲﻫﺎﻳﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖ دﻳﮕﺮان اﺳﺖ و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻋﻴﺐ ﻛﺴﻲ را‬
‫آﺷﻜﺎر ﻛﺮده و ﻳﺎ درون ﻛﺴﻲ را ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﻗﻄﻊ و ﻳﻘﻴﻦ اﻳﻦ آﮔﺎﻫﻲ‬
‫از ﺷﺒﻜﻪي ﻣﻨﻔﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﻘﻂ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ از ذات اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺧﺒﺮ دارد )اِنﱠاﷲ ﻋﻠﻴﻢ ﺑﺬات اﻟﺼﺪور(‬
‫)آلﻋﻤﺮان‪ .(119 :‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﻀﺎوت در ﻣﻮرد اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﻪﻃﻮر‬
‫ﻣﻄﻠﻖ‪ ،‬ﻣﺨﺘﺺ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ و ﻛﻠﻴﻪي ﻗﻀﺎوتﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻄﺤﻲ و ﻧﺎﻗﺺ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﻴﻠﺘﺮ آﮔﺎﻫﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﻗﺾ اﺧﺘﻴﺎر اﻧﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﻓﻠﺴﻔﻪي ﺧﻠﻘﺖ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي رﺳﻴﺪن اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻛﻤﺎل ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬در اﻳﻦﺻﻮرت ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﺪف را ﺗﺤﻘﻖ ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬اﺧﺘﻴﺎر اﻧﺴﺎن‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪون وﺟﻮد اﺧﺘﻴﺎر‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﻲ ﻣﺘﻮﺟﻪ اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭘﺲ اﮔﺮ‬
‫اﺧﺘﻴﺎر اﻧﺴﺎن ﻣﺨﺘﻞ و ﻣﺨﺪوش ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪ و ﻃﺮح ﻋﻈﻴﻢ ﺧﻠﻘﺖ ﺑﻪﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﻋﺒﺚ و ﺑﻴﻬﻮده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪي ﻣﻨﻔﻲ از راهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬در‬
‫ﺻﺪد ﻣﺨﺪوش ﻛﺮدن اﺧﺘﻴﺎر اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ راهﻫﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫‪199‬‬ ‫=;<
هي >;‪ 6‬و ‬

‫آﮔﺎﻫﻲﻫﺎﻳﻲ را در اﺧﺘﻴﺎر او ﺑﮕﺬارد ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آن‪ ،‬ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﺗﻔﻜﺮ‪ ،‬ﺗﺪﺑﺮ و‬

‫اﻧﺘﺨﺎب راه ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎر ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي از دوش او ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬از آنﺟﺎ‬
‫ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﻪﺷﺪت ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺷﺨﺼﻲ و راﺣﺖ ﻃﻠﺒﻲ دارد؛ در‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺎﻳﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺎﻣﻠﻲ در ﻛﻨﺎر او ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ او ﻫﻤﻪي راهﻫﺎ را‬
‫ﻧﺸﺎن داده و زﺣﻤﺖ ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺑﺮرﺳﻲ را از ﮔﺮدن او ﺳﺎﻗﻂ ﻛﻨﺪ و در ﺿﻤﻦ‬
‫ﺗﻀﻤﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺷﺨﺼﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ؛ از اﻳﻦ رو اﻧﺴﺎن را وﺳﻮﺳﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺗﻤﺎﻳﻞ زﻳﺎدي ﺑﻪ آنﭼﻪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎر ﺗﻔﻜﺮ و ﺗﺤﻘﻴﻖ را از ﮔﺮدن او ﺑﻴﺎﻧﺪازد‪،‬‬
‫ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻃﺎﻟﻊﺑﻴﻨﻲ و‪ ...‬در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﺷﺒﻜﻪي ﻣﻨﻔﻲ ﻧﻴﺰ ﺧﺪﻣﺎت‬
‫ﮔﺴﺘﺮدهاي را اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ از اﻧﺴﺎن ﻣﻮﺟﻮدي ﺑﻲاراده و ﻋﺮوﺳﻚ‬
‫ﺧﻴﻤﻪﺷﺐﺑﺎزي ﺑﺴﺎزد و او را از درون ﺗﻬﻲ و ﺧﺎﻟﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺒﻜﻪي ﻣﺜﺒﺖ‪ ،‬آﮔﺎﻫﻲﻫﺎ و راﻫﻨﻤﺎﻳﻲﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﺴﻴﺮ ﻛﻤﺎل را‬
‫در اﺧﺘﻴﺎر اﻧﺴﺎن ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي و اﻧﺘﺨﺎب راه را در ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺮ‬
‫ﻣﺒﻨﺎي اﺧﺘﻴﺎر ﻓﺮدي‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺴﺎن واﮔﺬار ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ اﻧﺴﺎنﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﺨﺮد؟‬
‫ﻳﺎ ﭼﻪ ﭼﻴﺰي را ﺑﻔﺮوﺷﺪ؟ ﺑﺎ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ازدواج ﻛﻨﺪ؟ آﻳﺎ ﻫﻤﺴﺮش را ﻃﻼق ﺑﺪﻫﺪ‬
‫و ﻳﺎ ﻧﺪﻫﺪ؟ و دو راﻫﻲﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦﻫﺎ را ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮔﻔﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﻛﻪ ﺑﺮﺳﺮ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ دو راﻫﻲﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﻲﺷﻮد و در اﺻﻞ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻣﺘﺸﻜﻞ‬
‫اﺳﺖ از ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ دو راﻫﻲ‪ ،‬از اﻧﺘﺨﺎب ﻳﻚ ﺟﻔﺖ ﻛﻔﺶ ﺗﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻫﻤﺴﺮ و‪...‬؛‬
‫ﺣﺎل اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﺑﺨﺮ و ﭼﻪ ﺑﻔﺮوش و‪ ...‬آن ﮔﺎه ﻧﻘﺶ‬
‫اﻧﺴﺎن در اﻳﻦ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟‬
‫از ﻃﺮﻓﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬از دﻳﺪ ﻧﺎﻇﺮي ﻛﻪ در ﺟﻬﺎن ﺗﻚ ﻗﻄﺒﻲ ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﺑ‪‬ﻌﺪ زﻣﺎن‬
‫و ﻣﻜﺎن وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬از اﻳﻦ رو ﮔﺬﺷﺘﻪ و آﻳﻨﺪه وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‬
‫در ﺻﻔﺮ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪه و ﭘﺎﻳﺎن ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا ﻫﻢ اﻛﻨﻮن اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺣﺎل و آﻳﻨﺪهي ﺟﻬﺎن در آنﺟﺎ ﻧﺰد او )ﺟﻬﺎن ﺗﻚ ﻗﻄﺒﻲ( ﻣﻮﺟﻮد‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ‪ ،‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﻧﺴﺎن ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﺗﺤﻤﻴﻞ‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪200‬‬

‫ﻧﺸﺪه و آنﭼﻪ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻣﺎﺣﺼﻞ اﺧﺘﻴﺎر اﻧﺴﺎن اﺳﺖ و اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﻲاراده و‬
‫ﻋﺮوﺳﻚ ﺧﻴﻤﻪ ﺷﺐ ﺑﺎزي ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻧﻤﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺪرت ﻧﻔﻮذ در دﻳﮕﺮان )ﻓﻜﺮﺧﻮاﻧﻲ‪ -‬ﻣﺴﺦ اﻓﺮاد(‬
‫ﺣﺮﻳﻢ اﻧﺴﺎن داراي ﻣﺤﺪودهي ﻣﻘﺪﺳﻲ اﺳﺖ زﻳﺮا ﺗﻨﻬﺎ ﺟﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ از روح ﺧﻮد در آن دﻣﻴﺪه و وﺟﻮد اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪي ﺧﺪا )ﺑﻴﺖاﷲ(‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد؛ ﭘﺲ ﻫﻴﭻﻛﺲ ﺣﻖ ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﺮﻳﻢ را ﻧﺪارد و‬
‫ﻣﺤﺪودهاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﻘﺪس و اﺣﺘﺮام ﺑﻪ آن ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺣﺮﺑﻪﻫﺎي ﺷﻴﻄﺎن‪ ،‬ﺷﻜﺴﺘﻦ ﺗﻘﺪس اﻳﻦ ﺣﺮﻳﻢ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮرد ﺗﺠﺎوز ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺮﻏﻴﺐ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻴﻪﻫﺎي زﻳﺒﺎﻳﻲ‬
‫وﺟﻮد دارد ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﻓﻬﻤﻴﺪن ﻣﺸﻜﻼت اﺷﺨﺎص وﻛﻤﻚ ﺑﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎ و‪ ...‬ﻛﻪ‬
‫ﺷﺨﺺ را آﻣﺎده ﺗﺠﺎوز و ﻧﻔﻮذ در دﻳﮕﺮان ﻛﺮده و ﭘﺲ از دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻗﺪرت و ﭼﺸﻴﺪن ﻃﻌﻢ ﺷﻴﺮﻳﻦ آن‪ ،‬اﻓﺮاد ﺟﺬب آن ﺷﺪه و دﻳﮕﺮ آن را رﻫﺎ‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺑﺎ اﻟﻘﺎء اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﺪرتﻫﺎ از ﻛﺮاﻣﺖﻫﺎي اﻟﻬﻲ اﺳﺖ و ﭘﺎك‬
‫ﺑﻮدن ﺿﻤﻴﺮ آنﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ درون اﻓﺮاد را دﻳﺪه و ﻳﺎ در آن ﻧﻔﻮذ ﻛﻨﻨﺪ‬
‫و ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﺟﻴﻪﻫﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺳﺮﮔﺮم ﻳﻚ ﺑﺎزي ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺿﻤﻦ ﺑﻪ ﺧﻄﺮ‬
‫اﻧﺪاﺧﺘﻦ اﻣﻨﻴﺖ ﺷﺨﺼﻲ دﻳﮕﺮان‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد آنﻫﺎ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺑﺎد ﻣﻲدﻫﺪ و ﻣﺸﻐﻮل‬
‫ﻛﺎري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺸﺎن‪ ،‬ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﻛﻤﺎﻟﻲ را ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﻧﺨﻮاﻫﺪ آورد‪.‬‬
‫ﻧﻔﻮذ در دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻴﺖﻫﺎي ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ زﻳﺮ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪:‬‬
‫‪ .1‬ﻧﻔﻮذ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪي اﻟﻘﺎء ارادهي ﺷﺨﺼﻲ و ﻣﺴﺦ اﻓﺮاد؛ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺧﻮد ﺑﻪ دو‬
‫ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪:‬‬
‫‪ -‬ﻧﻔﻮذ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪي اﻟﻘﺎء اﻓﻜﺎر‬
‫‪ -‬ﻧﻔﻮذ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪي اﻋﻤﺎل اراده‬
‫‪ .2‬ﻧﻔﻮذ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪي ﺧﻮاﻧﺪن اﻓﻜﺎر‬
‫‪201‬‬ ‫=;<
هي >;‪ 6‬و ‬

‫‪ .3‬ﻧﻔﻮذ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪي ﺧﻮاﻧﺪن ﺷﺨﺼﻴﺖ‬

‫ﻗﺪرت ﺧﻮاﻧﺪن ﺷﺨﺼﻴﺖ دﻳﮕﺮان‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﻓﻜﺮي‪ ،‬در ﺻﺪد ﺗﺸﻮﻳﻖ اﻧﺴﺎن ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﻧﻔﻮذ در‬
‫دﻳﮕﺮان و ﺧﻮاﻧﺪن ﺷﺨﺼﻴﺖ آنﻫﺎﺳﺖ و از آنﺟﺎ ﻛﻪ ﻫﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﻪﻃﻮر ﻗﻄﻊ‬
‫اﺷﻜﺎﻻت و ﻣﻌﺎﻳﺐ ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ ﺧﺎص ﺧﻮد را دارد؛ ﻟﺬا اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪي‬
‫زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺧﺘﻢ ﻧﻤﻲﺷﻮد و ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻋﺚ ﺟﺪاﻳﻲ اﻧﺴﺎنﻫﺎ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ و ﺳﻮق آنﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮي ﻛﺜﺮت ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬زﻳﺮا ﺑﻪ ﻗﻮل ﺣﺎﻓﻆ‪:‬‬
‫ﻫﺮ ﻛﻪ آﻣﺪ ﺑﻪ ﺟﻬـﺎن‪ ،‬ﻧﻘـﺶ ﺧﺮاﺑﻲ دارد‬
‫در ﺧﺮاﺑﺎت ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﻮﺷﻴﺎر ﻛﺠﺎﺳﺖ‬
‫ﺧﻼﺻﻪ اﻳﻦﻛﻪ در درون اﻧﺴﺎن ﭼﻴﺰ زﻳﺒﺎ و ﻗﺸﻨﮕﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮاﻧﺪن وﺟﻮد ﻧﺪارد‬
‫و ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ دﻳﺪ ﻋﻴﺐ ﭘﻮش ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ‬
‫اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻳﺐ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫درك اﻧﺎ اﻟﺤﻖ‬

‫ﺑﻴﺖاﷲ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد؛ زﻳﺮا ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻜﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ از‬
‫روح ﺧﻮد در آن دﻣﻴﺪه اﺳﺖ ) َﻧﻔَﺨﺖ‪ ‬ﻓﻴﻪ ﻣِﻦ ر‪‬وﺣﻲ ‪ -‬ﺳﻮره ﺣﺠﺮ‪ (29:‬ﻟﺬا ﻧﺰدﻳﻚ‬
‫ﺷﺪن ﺑﻪ ﺣﺮﻳﻢ اﻧﺴﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﻘﺪس ﻛﺎﻣﻞ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد و ﻫﻴﭻ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺣﻖ‬
‫ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﺣﺮﻳﻢ دﻳﮕﺮي را ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ ﺑﻪ درك اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﺎﻳﻞ ﺷﻮد ﺑﻪ درك اﻧﺎاﻟﺤﻖ رﺳﻴﺪه و‬
‫ﻣﺤﺮم و اﻫﻞ ﺑﻴﺖاﷲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺤﺒﻮب‪ ،‬ﺟﻤﺎل ﺧﻮد ﺑﻪ آدم ﺑﺨﺸﻴﺪ ﺳـﺮّ ﺣـﺮﻣﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﺎر ﻣﺤﺮم ﺑﺨﺸﻴﺪ‬
‫ﺳﻠﻄﺎن ﺑﻪ ﻛﺮم‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰء ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺨﺸﻴﺪ‬ ‫ﻫـﺮ ﻧﻘﺪ‪ ،‬ﻛﻪ درﺧـﺰاﻧـﻪي ﻋـﺎﻟﻢ ﺑﻮد‬
‫)ﺣﺎﻓﻆ(‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪202‬‬

‫درك وﺣﺪت ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‬

‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ درك وﺣﺪت ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ و اﻳﻦﻛﻪ ﻫﻤﻪي ذرات‬
‫ﻋﺎﻟﻢ در ﻳﻚ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ و ارﺗﺒﺎط ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮕﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻗﺮار دارﻧﺪ؛ ﻳﻜﻲ‬
‫از اﻫﺪاف دﻧﻴﺎي ﻋﺮﻓﺎن اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻳﻚ ﭘﺎرﭼﻪ ﺑﻮده و وﺣﺪت‬
‫و ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ ﺑﺮ آن ﺣﺎﻛﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﺟﺰﻳﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪون وﺟﻮد ﺳﺎﻳﺮ اﺟﺰا‬
‫وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻋﺎرف در دﻧﻴﺎي ﺧﻮد از ﻧﻘﻄﻪﻧﻈﺮ دﻳﮕﺮي اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ و ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ را ﺗﺠﻠﻲ و ﻋﻜﺲ روي ﻳﺎر ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪.‬‬
‫و آﻳﻴﻨﻪي ﺗﻮ‪ ،‬ﻫﻤﻪي ﺟﻬﺎن اﺳﺖ‬ ‫ﺗـﻮ آﻳـﻨـﻪي ﺟـﻤـﺎل اوﻳـﻲ‬
‫)ﻋﻄﺎر(‬
‫درك ﺟﻤﺎل ﻳﺎر‬
‫در ﻋﺎﻟﻢ ﻋﺸﻖ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﻴﺰان و ﻣﻼك ارزﺷﻤﻨﺪي ﺑﺮاي‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻋﺎﺷﻘﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﻋﺎﺷﻖ در ﺟﻤﺎل ﻣﻌﺸﻮق‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻴﺒﻲ ﺑﺒﻴﻨﺪ«‬
‫داﺳﺘﺎن ﻟﻴﻠﻲ و ﻣﺠﻨﻮن ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ اﻳﻦ درس را ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫داﺳﺘﺎن اﻳﻦ ﻋﺸﻖ ﺑﺮ ﺳﺮ زﺑﺎنﻫﺎ اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﻫﺮﻛﺴﻲ در اﻳﻦ ﺗﺼﻮر ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻟﻴﻠﻲ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻪ زﻳﺒﺎروﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺠﻨﻮن را ﭼﻨﻴﻦ آواره دﺷﺖ و ﺑﻴﺎﺑﺎن ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا‬
‫ﻫﻤﻪ ﺧﻮاﻫﺎن دﻳﺪن روي او ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﺗﺎ آنﺟﺎ ﻛﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪ دﺳﺘﻮر ﻣﻲدﻫﺪ ﻟﻴﻠﻲ را ﺑﻪ‬
‫درﺑﺎر ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺎ او را از ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺒﻴﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﭼﻪ ﺟﻤﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺎﻟﻖ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻋﺸﻖ ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻟﻴﻠﻲ را ﻣﻼﻗﺎت ﻛﺮد از دﻳﺪن ﻗﻴﺎﻓﻪ ﻟﻴﻠﻲ‬
‫ﺣﻴﺮت ﻛﺮد زﻳﺮا در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻮد دﺧﺘﺮي ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ دﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ‬
‫ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺠﻨﻮن را ﭼﻨﻴﻦ آوارهي دﺷﺖ و ﺑﻴﺎﺑﺎنﻛﺮدهاي‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﻮ از‬
‫ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ زﻳﺒﺎﺗﺮ ﻧﻴﺴﺘﻲ‪ .‬ﻟﻴﻠﻲ در ﺟﻮاب ﺧﻠﻴﻔﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺰرگ را ﻓﺎش ﻛﺮد ﻛﻪ‬
‫اﻳﻦ ﭼﺸﻢ ﻣﺠﻨﻮن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪن ﭼﻨﻴﻦ ﻋﺸﻖ ﺑﺰرﮔﻲ ﺷﺪه و‬
‫‪203‬‬ ‫=;<
هي >;‪ 6‬و ‬

‫دﻳﺪﮔﺎن ﻋﺎﺷﻖ اوﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻴﺐﻫﺎي ﻣﺮا ﺑﺒﻴﻨﺪ و ﺧﺎﻟﻖ اﻳﻦ ﻋﺸﻖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﭼﺸﻤﻲ ﻣﺜﻞ ﭼﺸﻢ ﻣﺠﻨﻮن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺮ دو ﻋﺎﻟﻢ را ﺑﻪراﺣﺘﻲ ﻃﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ زﻳﺮا ﻛﻪ ﻋﻴﺒﻲ را در آن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺒﻴﻨﺪ‪.‬‬

‫ﮔﻔـﺖ ﻟﻴـﻠـﻲ را ﺧﻠﻴﻔـﻪ‪ ،‬ﻛـﺎن ﺗـﻮﻳـﻲ‬

‫ﻛـﺰ ﺗـﻮ ﻣﺠﻨـﻮن ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺮﻳﺸﺎن و ﻏﻮي‬
‫از دﮔـﺮ ﺧـﻮﺑـﺎن‪ ،‬ﺗـﻮ اﻓـﺰون ﻧﻴـﺴﺘـﻲ‬
‫ﮔﻔﺖ ﺧﺎ ‪‬ﻣﺶ‪ ،‬ﭼﻮن ﺗﻮ ﻣﺠﻨﻮن ﻧﻴﺴﺘــﻲ‬
‫دﻳـﺪهي ﻣـﺠـﻨـﻮن‪ ،‬اﮔـﺮ ﺑـﻮدي ﺗـﻮ را‬
‫ﻫﺮ دو ﻋـﺎﻟـﻢ‪ ،‬ﺑـﻲﺧـﻄﺮ ﺑـﻮدي ﺗـﻮ را‬
‫)ﻣﻮﻻﻧﺎ(‬
‫ﻋﺎﺷﻖ ﺑﻪ وﺣﺪت ﻣﻲرﺳﺪ و ﻏﻴﺮاز ﻣﻌﺸﻮق ﺧﻮد را ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‬
‫ﻋﺎﺷﻖ ﻣﻮﺣﺪ ﻣﻲﺷﻮد و ﻏﻴﺮاز ﻳﺎر ﺧﻮد را ﻃﻠﺐ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﻪ را ﺑﻪ او ﻧﺸﺎن‬
‫ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﻧﮕﺎه او ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﻌﺸﻮق ﺧﻮد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺎﺷﻖ از ﺗﺠﺮﺑﻪي ﻋﺸﻖ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ وﺣﺪت ﻣﻲرﺳﺪ و ﻣﻮﺣﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در‬
‫واﻗﻊ ﻳﻜﻲ از اﻫﺪاف ﻋﺸﻖ زﻣﻴﻨﻲ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ درك اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺧﺎﻣﻮش ﻛﻦ و ﭼﻨﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻏﻤﺨﻮاره ﻣﺸﻮ آﺧﺮ‬
‫آن ﻧﻔﺲ ﻛﻪ ﻋﺎﺷﻖ ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎره ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷـﺪ‬
‫)ﻣﻮﻻﻧﺎ(‬
‫درك ﺣﻀﻮر‬
‫ﺷﻮق وﺻﻞ در وﺟﻮد ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﺶ‪ ،‬وﺟﺪي ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮر ﺑﺮ ﻣﻲاﻧﮕﻴﺰد‪ .‬وﺻﻞ‬
‫او در اﻳﻦ ﺑﺮﻫﻪ از زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻛﻪ در ﻣﺴﻴﺮ »اﻟﻴﻪراﺟﻌﻮن« ﺑﻪﺳﻮي او ﻣﻲروﻳﻢ؛‬
‫ﻫﻤﺎن درك ﺣﻀﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻻﺗﺮ از آن را ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ درﺟﻪي وﺻﻞ در ﺟﺴﻢ‪ ،‬رﺳﻴﺪن ﺑﻪ درك ﺣﻀﻮر اوﺳﺖ‪.‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪204‬‬

‫درك ﻫﺪﻓﻤﻨﺪي ﺧﻠﻘﺖ‬

‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ درك اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻛﻪ ﺧﻠﻘﺖ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻘﺸﻪي ﻫﺪﻓﻤﻨﺪي‬
‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻛﺎر ﻋﺒﺚ و ﺑﻴﻬﻮده از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺤﺎل ﺑﻮده و ﺧﻠﻘﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ‬
‫ﻃﺮﺣﻲ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ و ﻣﻨﻈﻮري ﻣﺘﻌﺎﻟﻲ ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﺤﻮهي ﺗﺸﺨﻴﺺ آﮔﺎﻫﻲﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪي ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻲ‬

‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ﻓﻮق دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻗﺪرتﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ آنﻫﺎ دل ﺑﺴﺘﻪ و ﺑﻪﺷﺪت دﻧﺒﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﺮاي ﺑﻪ دﺳﺖ آوردﻧﺶ‬
‫ﺳﺎلﻫﺎ وﻗﺖ ﺳﭙﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﮕﻲ اﻫﺪاﻳﻲ ﺷﺒﻜﻪي ﻣﻨﻔﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺷﺒﻜﻪي‬
‫ﻣﺜﺒﺖ ﻣﺤﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﻳﻜﻲ از آنﻫﺎ را در اﺧﺘﻴﺎر اﺷﺨﺎص ﺑﮕﺬارد‪ ،‬زﻳﺮا‬
‫ﻧﻘﺾﻛﻨﻨﺪه ﺳﺘﺎراﻟﻌﻴﻮب ﺑﻮدن‪ ،‬ﻋﺪاﻟﺖ اﻟﻬﻲ‪ ،‬اﺧﺘﻴﺎر اﻧﺴﺎن و‪ ...‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل‬
‫ﺷﺒﻜﻪي ﻣﺜﺒﺖ ﻓﻘﻂ آﮔﺎﻫﻲﻫﺎي ﻛﻤﺎل را در اﺧﺘﻴﺎر اﻧﺴﺎن ﻣﻲﮔﺬارد و ﻧﻪ ﭼﻴﺰ‬
‫دﻳﮕﺮي را‪ .‬ﺑﺪون ﺷﻚ ﻳﻜﻲ از ﺷﻴﺮﻳﻦﺗﺮﻳﻦ ﺗﺠﺎرب در دﻧﻴﺎي ﻋﺮﻓﺎن‪ ،‬درﻳﺎﻓﺖ‬
‫آﮔﺎﻫﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮﺷﺪن ﺧﻼء ﻧﺎآﮔﺎﻫﻲ ﺑﺎ آﮔﺎﻫﻲ ﻧﺎب اﻟﻬﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد ﻟﺬﺗﻲ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ دارد و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺴﺎن ﺗﺸﻨﻪ را ﺳﻴﺮاب ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﮔﺎﻫﻲ اﻳﻦ ﺗﺸﻨﮕﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻗﺪري زﻳﺎد اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن دارد او ﻫﺮ ﺟﺎﻣﻲ را ﺑﺎ ﻫﺮ ﻣﺤﺘﻮاﻳﻲ ﺳﺮ ﺑﻜﺸﺪ؛‬
‫ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﺮاب اﻫﺪاﻳﻲ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﺷﺒﻜﻪي ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻠﻴﻪي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺎوراﻳﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورد‪ ،‬ﻳﺎ از ﺷﺒﻜﻪي‬
‫ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ و ﻳﺎ از ﺷﺒﻜﻪي ﻣﻨﻔﻲ‪.‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺒﻜﻪي ﻣﺜﺒﺖ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را در ﺟﻬﺖ ﻛﻤﺎل ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮده و راه‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ وﺣﺪت را ﺑﺎ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﺑﺮاي او ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬از ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي اﻳﻦ‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ‪ ،‬رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺷﺎدي دروﻧﻲ‪ ،‬آراﻣﺶ و‪ ...‬اﺳﺖ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ در ﺟﻬﺖ‬
‫‪205‬‬ ‫=;<
هي >;‪ 6‬و ‬

‫ﺧﻮدﻧﻤﺎﻳﻲ و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬ﻧﺤﻮهي ﺗﺴﻠﻂ و ﻧﻔﻮذ در دﻳﮕﺮان و ﻓﻜﺮﺧﻮاﻧﻲ‬

‫اﺳﺖ و ﻧﻴﺰ ﻛﻠﻴﻪي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻧﻘﺾﻛﻨﻨﺪهي ﻋﺪاﻟﺖ اﻟﻬﻲ‪ ،‬اﺧﺘﻴﺎر اﻧﺴﺎن و‬
‫ﺳﺘﺎراﻟﻌﻴﻮب ﺑﻮدن ﭘﺮوردﮔﺎر ﺷﺪه و ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮ ﻫﻢ زدن اﻣﻨﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ‬
‫دﻳﮕﺮان ﺷﻮد و اﻳﺠﺎد ﻛﺜﺮت ﻛﻨﺪ‪ ،‬از ﺷﺒﻜﻪي ﻣﻨﻔﻲ اﺳﺖ و ﺷﺒﻜﻪي ﻣﺜﺒﺖ‪،‬‬
‫ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻨﻴﻦ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را در اﺧﺘﻴﺎر اﻓﺮاد ﻗﺮار ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫از ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي اﺳﺘﻔﺎده داﻧﺴﺘﻪ و ﻳﺎ ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ از اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺒﻜﻪي ﻣﻨﻔﻲ‪،‬‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﺿﻄﺮاب و ﻧﺎآراﻣﻲ‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬ﻧﺎاﻣﻴﺪي‪ ،‬ﻏﻢواﻧﺪوه‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ‬
‫و‪ ...‬اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺬﺷﺘﻪ از اﻳﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻛﻠﻴﻪي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ اﻳﺠﺎد ﺗﺮس و وﺣﺸﺖ‪،‬‬
‫دﻟﻬﺮه و اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﻳﺄس و ﻧﺎاﻣﻴﺪي‪ ،‬ﻏﻢ و اﻧﺪوه و اﻓﺴﺮدﮔﻲ و‪ ...‬در اﻧﺴﺎن ﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ﭼﻪ در ﺧﻮاب و ﭼﻪ در ﺑﻴﺪاري‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﻗﻄﻊ از ﺷﺒﻜﻪي ﻣﻨﻔﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫آﮔﺎﻫﻲﻫﺎي ﺻﺎدره از ﺷﺒﻜﻪي ﻣﻨﻔﻲ‬ ‫آﮔﺎﻫﻲﻫﺎي ﺻﺎدره ازﺷﺒﻜﻪي ﻣﺜﺒﺖ‬

‫‪ -‬آﮔﺎﻫﻲﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﺴﺐ ﻗﺪرت و ﻛﺴﺐ‬ ‫‪ -‬آﮔﺎﻫﻲﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪي ﺧﻠﻘﺖ‬

‫ﺑﺮﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان‬ ‫ﻫﺪف آﻓﺮﻳﻨﺶ وﻧﺤﻮهي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻛﻤﺎل‬
‫‪ -‬آﮔﺎﻫﻲ ﺟﻬﺖ ﻛﺸﻒ ﻋﻴﺐ دﻳﮕﺮان و‬ ‫‪ -‬ﻧﺤﻮهي ﺣﻞ ﺗﻀﺎد ورﺳﻴﺪن ﺑﻪ وﺣﺪت‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ آنﻫﺎ و ﺗﺮﻏﻴﺐ ﺑﺮاي ﻗﻀــﺎوت در‬ ‫‪ -‬ﻧﺤﻮهي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ادراك ﻛﻤﺎل‬
‫ﻣﻮرد اﻓﺮاد و ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ درﻓﺎزﻣﻨﻔﻲ و ﺳﻮق‬ ‫‪ -‬درك وﺣﺪت ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‬
‫ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻋﺎﻟﻢ ﻛﺜﺮت‬ ‫‪ -‬درك اﻧﺎاﻟﺤﻖ‬
‫‪ -‬آﮔﺎﻫﻲ ﺟﻬﺖ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻗﺪرت‪،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫‪ -‬درك ﺟﻤﺎل ﻳﺎر‬
‫ﻓﻜﺮﺧﻮاﻧﻲ‪ ،‬آﻳﻨﺪه ﺑﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻧﻔﻮذ در دﻳﮕﺮان‬ ‫‪ -‬درك ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ ﺑﻮدن ﺧﻠﻘﺖ اﻧﺴﺎن‬
‫‪ -‬آﮔﺎﻫﻲﻫﺎي ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻦ وﻣﻨﻴﺖ‬ ‫‪ -‬درك ﺣﻀﻮر‬
‫‪ -‬اﺣﺴﺎس ﻧﺎاﻣﻴﺪي‪ ،‬ﺗﺮس‪ ،‬اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ‪،‬‬ ‫‪ -‬اﻳﺠﺎد اﻣﻴﺪ‪ ،‬آراﻣﺶ‪ ،‬اﻣﻨﻴﺖ‪ ،‬ﺷﺎدي‬
‫ﻏﻢ‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ و‪) ...‬ﭼﻪ در ﺑﻴﺪاري و ﭼﻪ در ﺧﻮاب(‬

‫ﻛﻤﺎل و ﻗﺪرت‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪206‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت و آﮔﺎﻫﻲﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻌﺪي اﻧﺘﻘﺎل دﻫﺪ‪،‬‬

‫ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺑﺨﺸﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻋﺮﻓﺎن ﺣﻠﻘﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‬
‫ﺑﺮاي ﺣﺮﻛﺖ در ﻣﺴﻴﺮ ﻛﻤﺎل ﻛﻪ در دﻧﻴﺎي ﻋﺮﻓﺎن ﺑﻪ آن ﺳﻴﺮ و ﺳﻠﻮك ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﺴﻴﺮ دارد‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﻪﻃﻮردﻗﻴﻖ اﻃﻼع داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ در‬
‫اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ‪ ،‬ﭼﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ و ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺿﻤﻦ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ در وﻗﺖ‪،‬‬
‫ﻫﻤﻪي آنﭼﻪ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺪارك دﻳﺪه ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﻻزم اﺳﺖ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ در‬
‫ﺑﺎرهي زﻧﺪﮔﻲﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﻧﻴﺰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ؛ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻌﺪي ﻣﺎ در ﻻﻣﻜﺎﻧﻲ‬
‫اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ و در آن‪ ،‬ﻣﺎ اﺑﻌﺎد ﻣﻜﺎن را از دﺳﺖ داده و ﻗﺎدرﻳﻢ در آن واﺣﺪ در‬
‫ﻫﺮ ﺟﺎﻳﻲ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎﺷﻴﻢ و در آنﺟﺎ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑ‪‬ﻌﺪ زﻣﺎن ﺑﺮ ﻣﺎ ﺣﺎﻛﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﻓﻮق‪ ،‬اﮔﺮ داﺷﺘﻪﻫﺎي اﻧﺴﺎن را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﻛﺪام ﻳﻚ از اﻳﻦ داﺷﺘﻪﻫﺎ در زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻌﺪي ﻛﺎرﺑﺮد ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫داﺷﺘﻪﻫﺎي زﻣﻴﻨﻲ ﺷﺎﻣﻞ داﻧﺶﻫﺎ‪ ،‬ﻗﺪرتﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻮانﻫﺎ و ﺗﺨﺼﺺﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻠﻴﻪي‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﻲ روزﻣﺮه ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﻮده و ﺑﺪون وﺟﻮد آنﻫﺎ‪ ،‬اﻣﻜﺎن‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن دﺷﻮار ﻣﻲﺷﺪ و ﺣﺎﺻﻞ ﻋﻤﺮ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻛﺴﺐ اﻳﻦ داﻧﺶﻫﺎ و‬
‫اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬داﻧﺶ اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬ﻓﻦ و ﺗﻜﻨﻴﻚ ﺣﺴﺎﺑﺪاري‪ ،‬داﻧﺶ ﻃﺮاﺣﻲ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ‪ ،‬راﻳﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ و‪ ...‬ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﻣﻮارد ذﻛﺮ ﺷﺪه در زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﺑﻌﺪي ﻛﺎرﺑﺮدي ﻧﺪارﻧﺪ؛ و ﻓﻘﻂ درﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻓﻬﻢ و درك‬
‫ﻛﻤﺎل ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ و ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮده و در ﻏﻴﺮاﻳﻦﺻﻮرت رﻧﺞ ﺑﻴﻬﻮده ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪﻋﺒﺎرﺗﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺎ در ﻳﻚ ﺑﺎزي زﻣﻴﻨﻲ ﺷﺮﻛﺖ دارﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از‬
‫اﻳﻦ ﺑﺎزي‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ درك ﻣﻈﺎﻫﺮ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻛﻤﺎل ﺑﺮﺳﻴﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻗﺪرتﻫﺎ و‬
‫ﺗﻮانﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺮ اﺛﺮ ورزش‪ ،‬ﺗﻤﺮﻳﻦ و ﻣﻤﺎرﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورد؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻗﺪرت وزﻧﻪ ﺑﺮداري‪ ،‬ﭘﺮش‪ ،‬اﺳﻜﻲ‪ ،‬ﻣﻬﺎرت ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻧﻮﻳﺴﻲ‪ ،‬راﻧﻨﺪﮔﻲ‪ ،‬آراﻳﺸﮕﺮي و‪...‬‬
‫ﻫﻴﭻ ﻛﺪام از اﻳﻦﻫﺎ در زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻌﺪي ﺑﻪ درد ﻣﺎ ﻧﺨﻮرده و ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدهاي ﻧﺪارﻧﺪ؛‬
‫ﻓﻘﻂ ﻧﺘﻴﺠﻪﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از اﻳﻦ ﺗﺠﺎرب اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺧﺪﻣﺖ رﺳﻴﺪن ﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﺪف‬
‫‪207‬‬ ‫=;<
هي >;‪ 6‬و ‬

‫اﺻﻠﻲ از آﻣﺪ و رﻓﺖ ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻬﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻣﺎ ورزش ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ و‬
‫ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﻴﻤﺎر ﻧﺸﺪه و ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺎﺷﻴﻢ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻬﺘﺮ و راﺣﺖﺗﺮ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ‬
‫ﺑﻪ ﭼﺎرﭼﻮب ﻛﻤﺎل ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﻴﻢ‪ .‬در ﺣﺮﻓﻪاي ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ ﺗﺎ ﻧﺎﻧﻲ ﺑﻪﻛﻒ آورده و‬
‫در ﻛﻨﺎر آن ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﭘﺎﺳﺨﻲ ﺑﺮاي ﻛﻤﺎل ﺧﻮد ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺪون ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺎﺳﺨﻲ‪،‬‬
‫آﻣﺪ و رﻓﺖ ﻣﺎ ﻋﺒﺚ و ﺑﻴﻬﻮده ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺑﺮ و ﺑﺎد و ﻣﻪ و ﺧﻮرﺷﻴﺪ وﻓﻠﻚ در ﻛﺎرﻧﺪ‬
‫ﺗﺎ ﺗﻮ ﻧﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻛﻒ آري و ﺑﻪ ﻏﻔﻠﺖ ﻧﺨﻮري‬
‫)ﺳﻌﺪي(‬
‫داﺷﺘﻪﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪاﺻﻄﻼح‪ ،‬ﻣﺎوراﻳﻲ ﻧﺎمﮔﺬاريﻛﺮدهاﻳﻢ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻗﺪرتﻫﺎي‬
‫ﻣﺎوراﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻜﺮﺧﻮاﻧﻲ‪ ،‬آﻳﻨﺪهﺑﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺧﻮاﻧﻲ و‪ ...‬ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ‬
‫از اﻳﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدهاي در زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻌﺪي ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ آنﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺎلﻫﺎي ﻣﺘﻤﺎدي از وﻗﺖ اﻧﺴﺎن ﻫﺪر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮي از داﻧﺶﻫﺎي ﻣﺎوراﻳﻲ‪ ،‬داﻧﺶ ﻛﻤﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻠﻴﻪي‬
‫آﮔﺎﻫﻲﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﺴﻴﺮ ﻛﻤﺎل ﺑﻪ آنﻫﺎ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻫﺴﺘﻴﻢ و ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺸﻲ از داﺷﺘﻪﻫﺎي اﻧﺴﺎن را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻌﺪي اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ داﺷﺘﻪﻫﺎ ﻓﻘﻂ آن ﺑﺨﺶ از ادراﻛﺎت‬
‫اﻧﺴﺎن را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در ﺣﻴﻄﻪي ﻛﻤﺎل ﻣﻄﺮح اﺳﺖ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ درك‬
‫اﻧﺎاﻟﺤﻖ‪ ،‬درك وﺣﺪت‪ ،‬درك ﺟﻤﺎل اﻟﻬﻲ و‪....‬‬
‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺨﺘﺼﺮ اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از داﺷﺘﻪﻫﺎي زﻣﻴﻨﻲ‬
‫اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻌﺪي ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ اﻧﺴﺎن ﺗﺴﻠﻂ ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬ﺣﺴﺎﺑﺪاري‪ ،‬روانﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬راﻳﺎﻧﻪ و‪ ...‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﺑﻌﺪي ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ارزﺷﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﻓﺎﻗﺪ ﻫﺮﻧﻮع ﻛﺎرﺑﺮدي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ داﺷﺘﻪﻫﺎ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻋﻨﻮان واﻗﻌﻴﺖﻫﺎﻳﻲ در زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺑﻪﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﺎ ﺿﻤﻦ‬
‫ﮔﺬران زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آنﻫﺎ ﺑﻪ ﺣﻘﺎﻳﻖ دﻳﮕﺮي دﺳﺖ ﭘﻴﺪاﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪208‬‬

‫ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻗﺪرت و ﻣﻬﺎرت ﺑﺪﻧﻲ ﻧﻴﺰ در زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻌﺪي ﻛﺎرﺑﺮدي‬
‫ﻧﺪارد؛ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺷﺨﺺ وزﻧﻪ ﺑﺮداري ﻛﻪ وزﻧﻪي ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﻛﻴﻠﻮﮔﺮﻣﻲ را ﺑﻠﻨﺪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻳﺎ ورزﺷﻜﺎري ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﺘﺮ رﻛﻮرد ﭘﺮش دارد‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﺗﻮانﻫﺎ را در‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻌﺪي ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪﻛﺎر ﺑﮕﻴﺮد و اﻳﻦ ﺗﻮانﻫﺎ در اﻳﻦ زﻧﺪﮔﻲ در ﺧﺪﻣﺖ ﻛﺴﺐ‬
‫ﺳﻼﻣﺘﻲ و ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ او ﺑﻮدهاﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﺗﻦ ﺳﺎﻟﻢ و ﻋﻤﺮ ﻃﻮﻻﻧﻲﺗﺮ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ و راز ﺧﻠﻘﺖ ﭘﻲ ﺑﺒﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻗﺪرتﻫﺎي ﻣﺎوراﻳﻲ اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻃﺎﻟﻊﺑﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻓﻜﺮﺧﻮاﻧﻲ و ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺧﻮاﻧﻲ‪ ،‬ﻃﻲاﻻرض و‪ ...‬در زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻌﺪي ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎدهاي ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل اﮔﺮ اﻧﺴﺎن ﻃﻲاﻻرض ﻛﻨﺪ‪ ،‬در زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻌﺪي ﺑﻪ ﻋﻠﺖ‬
‫اﻳﻦﻛﻪ ﻓﺎﻗﺪ ﺑ‪‬ﻌﺪ ﻣﻜﺎن اﺳﺖ و ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪن آﻧﻲ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪي ﻛﺎﻟﺒﺪﻫﺎي ذﻫﻨﻲ ﻣﻴﺴﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ارزﺷﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ؛ درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺨﺶ زﻳﺎدي از ﻋﻤﺮ‬
‫ﺧﻮد را ﺻﺮف ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن آن ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ دﻳﺪن آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪن ﻓﻜﺮ دﻳﮕﺮان‬
‫و‪ ...‬ﻫﻤﻪي اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ در آنﺟﺎ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻗﺪرتﻫﺎ دﻳﮕﺮ‬
‫ارزﺷﻲ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ زﻳﺮا در آن زﻧﺪﮔﻲ ﻗﺮار اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺗﺠﺎرب ارزﺷﻤﻨﺪﺗﺮي را‬
‫ﻛﺴﺐ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﻴﭻﻧﻮع ﻗﺪرﺗﻲ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻌﺪي ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮ داﻧﺶﻫﺎي ﻣﺎوراﻳﻲ‪ ،‬داﻧﺶ ﻛﻤﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺸﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻌﺪي اﻧﺘﻘﺎل ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺳﻮاد و داﺷﺘﻪ ﻣﺎ در آنﺟﺎ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب‬
‫ﻣﻲآﻳﺪ و ﺷﺎﻣﻞ ادراﻛﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﺎﻻ ﺑﻪ آنﻫﺎ اﺷﺎره ﺷﺪ؛ درك وﺣﺪت‪،‬‬
‫درك اﻧﺎ اﻟﺤﻖ و‪ ...‬آﮔﺎﻫﻲﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳﻦ ادراﻛﺎت ﻛﻪ ﻓﻘﻂ از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫ﺷﺒﻜﻪي ﻣﺜﺒﺖ در اﺧﺘﻴﺎر اﻧﺴﺎن ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ از ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي اﻋﻤﺎل اﻧﺴﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﺧﺪﻣﺖ‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ادراﻛﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦﺟﺎ ﺑﺮاي‬
‫روﺷﻦ ﺷﺪن ﻧﺘﻴﺠﻪي اﻋﻤﺎل‪ ،‬ﺑﻪذﻛﺮ ﻣﺜﺎﻟﻲ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ‬
‫داﻧﺶآﻣﻮزي ﺗﺎﻛﻨﻮن از درس دﻳﻜﺘﻪ‪ ،‬ﺻﺪﻫﺎ ﺑﺎر ﻧﻤﺮهي ﺻﻔﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ زﻣﺎﻧﻲ‬
‫‪209‬‬ ‫=;<
هي >;‪ 6‬و ‬

‫ﻛﻪ اﻳﻦ داﻧﺶآﻣﻮز ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪ از اﻳﻦ درس‪ ،‬ﻧﻤﺮهي ﺑﻴﺴﺖ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬در اﻳﻦﺻﻮرت‬
‫آﻳﺎ ﻧﻤﺮهﻫﺎي ﺻﻔﺮ ﮔﺬﺷﺘﻪي او اﻫﻤﻴﺘﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ؟ و ﻳﺎ ﺑﺮﻋﻜﺲ‬
‫داﻧﺶآﻣﻮزي ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻧﻤﺮه ﺑﻴﺴﺖ از اﻣﺘﺤﺎن ﺧﻮد ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﺻﻔﺮ‬
‫ﺑﮕﻴﺮد؛ آﻳﺎ دﻳﮕﺮ اﻫﻤﻴﺘﻲ دارد ﻛﻪ او ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻴﺴﺖ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؟‬
‫ﭘﺲ ﻧﺘﻴﺠﻪي اﻋﻤﺎل اﻧﺴﺎن و ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣﻪاي ﻛﻪ او ﺑﺮاي ﺧﻮد از ﺑﺎزي دﻧﻴﺎ‬
‫ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ ،‬داراي اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺧﻮد اﻋﻤﺎل‪.‬‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﻣﺎﺣﺼﻞ ﻫﻤﻪي زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎن در ﻣﻴﺰان درك او از داﻧﺶ ﻛﻤﺎل‬
‫و ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي اﻋﻤﺎل او ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻟﺬا ﻫﻤﻪي داﺷﺘﻪﻫﺎي اﻧﺴﺎن را‬
‫ﻣﻲﺗﻮان در دو دﺳﺘﻪي ﻛﻠﻲ ﻛﻤﺎل و ﻗﺪرت ﺧﻼﺻﻪ ﻛﺮد و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻓﻘﻂ در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ داﻧﺶ ﻛﻤﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ ارزش ﭘﻲﮔﻴﺮي دارد و ﻗﺪرت ﺑﻪ‬
‫ﻫﺮﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زوال ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ و ﻋﻤﺮ اﻧﺴﺎن را ﺑﺮ ﺑﺎد داده‪ ،‬ﮔﺎﻫﻲ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﻓﺮﻳﺐ او ﻣﻲﺷﻮد و ﺗﺤﺖ ﻧﺎم ﻛﺮاﻣﺎت ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺎ در ﺧﺪﻣﺖ‬
‫ﺷﺒﻜﻪي ﻣﻨﻔﻲ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﻣﻮﻻﻧﺎ ﻗﺪرت را ﺑﻪ ﺣﻠﻮا ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻛﺮده‪ ،‬آن را ﺧﻮراك‬
‫ﻛﻮدﻛﺎن ﻣﻲداﻧﺪ و ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺻﺒﺮ ﻛﺮده از ﺧﻮردن آن ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﻢ ﺗﺎ اﺻﻞ‬
‫ﻣﺎﺟﺮا ﻛﻪ درك ﻛﻤﺎل اﺳﺖ‪ ،‬از راه ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮ ﺳﺨﻦ ﺧﻮاﻫﻲ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻲ ﭼﻮن ﺷﻜﺮ‬
‫ﺻﺒﺮ ﻛﻦ از ﺣﺮص و اﻳﻦ ﺣﻠﻮا ﻣـﺨـﻮر‬
‫ﺻﺒﺮ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻣـﺸـﺖﻫﺎي زﻳـﺮﻛـﺎن‬
‫ﻫﺴـﺖ ﺣﻠـﻮا ‪ ،‬آرزوي ﻛـــﻮدﻛـﺎن‬
‫ﻫـﺮﻛـﻪ ﺻﺒـﺮ آورد‪ ،‬ﮔـﺮدون ﺑـﺮر‪‬و‪‬د‬
‫ﻫـﺮﻛـﻪ ﺣـﻠـﻮا ﺧـﻮرد‪ ،‬واﭘﺲﺗﺮ رود‬
‫)ﻣﻮﻻﻧﺎ(‬
‫ﻛﺮاﻣﺎت‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﻛﻤﺎل ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و آن‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎ‪ ،‬ﻓﻘﻂ آﮔﺎﻫﻲ و ادراك ﺗﻮان ﺑﺎﻟﻘﻮهي اﻟﻬﻲ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻲ در ﻣﺴﻴﺮ ﻛﻤﺎل از‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪210‬‬

‫ﻛﺴﻲ ﭘﺮﺳﻴﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﭼﻪ ﻗﺪرﺗﻲ دارد؟ ﺑﻠﻜﻪ ﺳﺆال ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻪ‬
‫آﮔﺎﻫﻲﻫﺎﻳﻲ رﺳﻴﺪه و ﺑﻪ ﭼﻪ درﻛﻲ ﻧﺎﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ روﺷﻦﺑﻴﻨﻲ‬
‫روﺷﻦ ﺑﻴﻨﻲ ﻳﻌﻨﻲ روﺷﻦ دﻳﺪن و رﺳﻴﺪن ﺑﻪ وﺿﻮح دﻳﺪ‪ ،‬در ﻣﻮرد‬
‫ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ و ﻓﻠﺴﻔﻪ ي ﺧﻠﻘﺖ و اﻳﻦ ﻛﻪ از ﻛﺠﺎ آﻣﺪه اﻳﻢ؟ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻨﻈﻮري‬
‫آﻣﺪه اﻳﻢ؟ ﺑﻪ ﻛﺠﺎ ﻣﻲ رو ﻳﻢ و ﭼﻪ ﻫﺪﻓﻲ را دﻧﺒﺎل ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ؟‬
‫روﺷﻦ ﺑﻴﻨﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﭼﺸﻢ ﺑﺼﻴﺮت ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ در ك ﻣﻌﺮﻓﺖ‬
‫ﻳ ﺎﻓﺘﻦ و رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺧﻮاﻧﺪن ﻛﺘﺎب ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻛﻪ ﻛﺘﺎب ﻣﺒﻴﻦ و‬
‫آﻳﺎت آﺷﻜﺎر ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫روﺷﻦ ﺑﻴﻨﻲ ﻧﺘﻴﺠﻪ ي ارﺗﺒﺎط و اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ي ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ و ﭼﻴﺰي‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮان ﺑﻴﻬﻮده ادﻋﺎي آن را داﺷﺖ‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ زور ﺑﻪ آن رﺳﻴﺪ‬
‫و در دﻧﻴﺎي ﻋﺮﻓﺎن و ﻣﻌﺮﻓﺖ و ﺷﻬﻮد و اﺷﺮاق ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺼﻮل اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻜ ﺎﺗﺐ‪ ،‬ﺗﺒﻌﺎت اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻨﻔﻲ را »روﺷﻦ ﺑﻴﻨﻲ«‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪ و آن را وﺳﻴﻠﻪ ي ﻗﺪرت ﻧﻤﺎ ﻳﻲ و اﻋﻤﺎل ﺑﺮﺗﺮ ي ﺑﺮ دﻳ ﮕﺮان ﻗﺮار‬
‫داده‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ اﻧﺤﺮاف ﻓﻜﺮي ﺑﺮاي ﺧﻮد و دﻳﮕﺮان ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ در ﺑﺤﺚ‬
‫»ﻛﻤﺎل و ﻗﺪرت« و »ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻲ« ﺑﻪ آن ﻫﺎ اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫و در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻧﻴﺰ اﺷﺎره ي ﻣﺨﺘﺼﺮي ﺑﻪ آن ﻫﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ -‬آن ﭼﻪ ﻛﻪ ﻧﻔﻮذ در ﺣﺮﻳﻢ ﻣﻘﺪس دﻳﮕﺮان ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻜﺮﺧﻮاﻧﻲ‪،‬‬
‫ﻣﺴﺦ و‪...‬‬
‫‪ -‬آن ﭼﻪ ﻛﻪ ﺳﺘﺎر اﻟﻌﻴﻮب ﺑﻮدن را ﻧﻘﺾ ﻛﻨﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺪرت‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺧﻮاﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻣﻼ ﻛﺮدن ﻋﻴﺐ و اﺳﺮار دﻳﮕﺮان و‪...‬‬
‫‪ -‬آن ﭼﻪ ﻛﻪ اﺧﺘﻴﺎر اﻧﺴﺎن را ﻧﻘﺾ ﻛﻨﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺪرت ﻣﺴﺦ دﻳﮕﺮان و‪...‬‬
‫‪ -‬آن ﭼﻪ ﻛﻪ ﺣﻮادﺛﻲ را ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﻨﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻃﻠﺴﻢ و ﺟﺎدو‬
‫و‪...‬‬
‫‪211‬‬ ‫=;<
هي >;‪ 6‬و ‬

‫‪ -‬آن ﭼﻪ ﻛﻪ ﻋﺪاﻟﺖ اﻟﻬﻲ را ﻧﻘﺾ ﻛﻨﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻃﺎﻟﻊ ﺑﻴﻨﻲ و‪...‬‬

‫‪ -‬آنﭼﻪ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎر ﺑﺎ »ﻣِﻦ د‪‬ونِ اﷲ« )ﻏﻴﺮ از ﺧﺪا( ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ؛‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻤﻚ ﮔﺮﻓﺘﻦ وﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ روح‪ ،‬ﺟﻦ و‪ ...‬ﺑﻪﺟﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ )ﻧﻘﺾ ﭘﻴﻤﺎن‬
‫اﻳﺎكﻧﺴﺘﻌﻴﻦ( )ﻓﺎﺗﺤﻪ‪.(5 :‬‬
‫• ﻫﺸﺪار ﻣﻬﻢ‪ :‬ﻫﻤﻪي ﻋﻼﻗﻤﻨﺪان ﺑﻪ ﻛﻤﺎل و ﺗﻌﺎﻟﻲ ﺑﺎﻳﺪ آﮔﺎﻫﻲ ﻻزم ﺑﺮاي‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻛﻤﺎل و ﻗﺪرت را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻓﺮق آنﻫﺎ را ﺑﻪﺧﻮﺑﻲ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ‬
‫دام ﺷﺒﻜﻪي ﻣﻨﻔﻲ اﺳﻴﺮ ﻧﺸﻮﻧﺪ ﻛﻪ رﻫﺎﻳﻲ از آن‪ ،‬ﻛﺎري ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻋﻠﻢ‬
‫ﻋﻠﻢ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺑﺮرﺳﻲ واﻗﻌﻴﺖﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن ﻋﻠﺖ و ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ‬
‫اﺟﺰاي آن‪ .‬واﻗﻌﻴﺖ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ واﻗﻊ ﺷﺪه و اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬واﻗﻌﻴﺖﻫﺎ از‬
‫ﺧﻮد اﺛﺮاﺗﻲ ﺑﻪﺟﺎي ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻲﮔﻴﺮي‪ ،‬ردﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺛﺒﺖ و‬
‫ﺿﺒﻂ و ﺗﻜﺮار ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﺛﺎر ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪه از واﻗﻌﻴﺖﻫﺎ را از ﻧﻈﺮ ردﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﺗﻮان‬
‫ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪي ﻛﻠﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد‪:‬‬
‫‪ -‬دﺳﺘﻪي اول واﻗﻌﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﻮاس ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﻪي اﻧﺴﺎن ﻗﺎﺑﻞ ردﮔﻴﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬دﺳﺘﻪي دوم آن دﺳﺘﻪ از ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ اﺑﺰار و ﻟﻮازم وﻳﮋهاي ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺛﺒﺖ و ﺿﺒﻂ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬دﺳﺘﻪي ﺳﻮم واﻗﻌﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮدي ﺧﻮد وﺟﻮد دارﻧﺪ وﻟﻲ ﻫﻨﻮز‬
‫ﻛﺸﻒ ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﻧﻘﻄﻪﻧﻈﺮ ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻠﺖ وﻗﻮع ﻳﻚ واﻗﻌﻴﺖ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻋﻠﺖ ﺑﻌﻀﻲ از ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎ‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﻣﻌﻠﻮم و ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ و در ﻣﻮرد ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﻧﻈﺮ ﻧﺤﻮهي اﺳﺘﻔﺎده و ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از واﻗﻌﻴﺖﻫﺎ در دﻧﻴﺎي ﻋﻠﻢ‪،‬‬
‫درﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻋﻠﺖ وﻗﻮع ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن اﻣﻜﺎﻧﺎت اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﻌﻀﻲ از‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪212‬‬

‫آنﻫﺎ را داﺷﺘﻪ و ﺑﺮاي ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ ﻫﻨﻮز اﻣﻜﺎن اﺳﺘﻔﺎده را در اﺧﺘﻴﺎر ﻧﺪارد و در‬
‫وﺿﻌﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﻋﻠﺖ واﻗﻌﻴﺘﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ دو ﺣﺎﻟﺖ روﺑﻪرو ﻫﺴﺘﻴﻢ؛ ﻳﺎ از‬
‫آن ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻋﻤﻠﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ و ﻳﺎ اﻳﻦﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از آنﻫﺎ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ در ﻣﻮرد اول ﻣﺜﺎﻟﻲ ﺑﺰﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ اﺻﻮل ﭘﺮواز ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ را‬
‫ﻳﺎدآوري ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس»اﺻﻞ ﺑﺮﻧﻮﻟﻲ« ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ اﺻﻞ ﺑﻪ ﻣﺎ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬در ﺟﺮﻳﺎن ﻳﻚ ﺳﻴﺎل ﻫﺮﮔﺎه ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﻛﻢﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‬
‫و ﺑﺮﻋﻜﺲ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﺑﺪون داﻧﺴﺘﻦ ﻋﻠﺖ وﻗﻮع اﺻﻞ ﺑﺮﻧﻮﻟﻲ‪ ،‬ﭼﻨﺪﻳﻦ دﻫﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫از ﭘﺮواز ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻫﺎ و ﻫﻠﻲ ﻛﻮﭘﺘﺮﻫﺎ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻋﻤﻠﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ و ﻋﺪم اﻃﻼع‬
‫از ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ وﻋﻠﺖ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ اﺳﺘﻔﺎدهي او ﻧﺸﺪه و ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫آنﭼﻪ را ﻛﻪ واﻗﻌﻴﺖ داﺷﺘﻪ و ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﻣﻮرد ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻋﻤﻠﻲ ﻗﺮار‬

‫ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد؛ ﺧﻮاه ﻋﻠﺖ وﻗﻮع آن را ﺑﺪاﻧﻴﻢ و ﺧﻮاه‬
‫ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺳﺎده ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺟﻮاﻣﻊ ﻋﻠﻤﻲ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫ﻧﺪاﻧﻴﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻌﻀﻲ ﭼﻴﺰﻫﺎ را ﻧﻴﺰ ﺑﺪاﻧﻴﻢ وﻟﻲ درﺻﺪد‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ آن ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬

‫در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد ﻧﻴﺰ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮﻫﺎي ﺟﺎﻫﻼﻧﻪاي ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻟﻜﻪي ﻧﻨﮕﻲ ﺑﺮ‬
‫داﻣﻦ ﻋﻠﻢ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﮔﺰارش آﻛﺎدﻣﻲ ﻋﻠﻤﻲ ﻓﺮاﻧﺴﻪ در ﻗﺒﺎل دﻛﺘﺮ‬
‫آﻧﺘﻮان ﻣﺴﻤﺮ در ﻣﻮرد ﻫﻴﭙﻨﻮﺗﻴﺰم ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﺷﻴﺎدي ﺑﻮدن آن‪ ،‬اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻃﺐﺳﻮزﻧﻲ‪ ،‬ﻫﻮﻣﻴﻮﭘﺎﺗﻲ و‪....‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از دﺳﺖ آوردﻫﺎي دﻧﻴﺎي ﻋﻠﻢ در اﺑﺘﺪا‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺟﻨﺒﻪي ﻏﻴﺮﻋﺎدي داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎورﻧﻜﺮدﻧﻲ و ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎ داﻧﺶ روز و در‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻮاﻗﻊ ﺣﺘﻲ ﺧﺮاﻓﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺗﺎ ﭼﻨﺪ دﻫﻪي ﻗﺒﻞ اﮔﺮ‬
‫در ﻧﻘﺎﺷﻲﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﺮاي ﻣﻘﺪﺳﻴﻦ ﻫﺎﻟﻪاي ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﻗﻄﻊ از‬
‫ﻧﻈﺮ دﻧﻴﺎي ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻏﻴﺮواﻗﻌﻲ و ﺧﺮاﻓﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻲآﻣﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻨﻚ ﺑﺎ ﻋﻜﺲﺑﺮداري‬
‫‪213‬‬ ‫=;<
هي >;‪ 6‬و ‬

‫ﻛﺮﻟﻴﺎن ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺧﻮد ﻫﺎﻟﻪﻫﺎي رﻧﮕﻴﻦ دارد و ﻳﺎ اﮔﺮ ﮔﺰارش‬
‫ﺷﺪه ﻛﻪ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺴﻲ ﺑﺎ دﺳﺖ ﻛﺸﻴﺪن ﺑﺮ ﺑﺪن دﻳﮕﺮي ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻔﺎ و‬
‫درﻣﺎن آن ﻓﺮد ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮرﻗﻄﻊ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﺟﻮاﻣﻊ ﻋﻠﻤﻲ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ دﻫﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻘﺸﻪي ﺣﻮزهي ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ ﺑﺪن در ﻳﻜﻲ از داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﺸﻒ ﺷﺪه و ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻳﻦ ﺣﻮزه در ﺳﻼﻣﺖ اﻧﺴﺎن ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻛﺸﻒ ﺳﺒﺐ ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪن رﺷﺘﻪي ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ درﻣﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﻧﻴﺮو درﻣﺎﻧﻲ ﺷﺪ و‬
‫در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ دﻧﻴﺎ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم ﺑﺎ ﭼﺸﻤﺎن ﺧﻮد دﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ دﺳﺖ ﻛﺸﻴﺪن‬
‫ﺑﺮ ﺳﺮ و ﺑﺪن اﻓﺮاد‪ ،‬درﻣﺎن ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ و رد ﺷﻔﺎﻫﻲ ﺷﺎﺧﻪاي ﺗﻮﺳﻂ دﻧﻴﺎي ﻋﻠﻢ‪ ،‬دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮ‬
‫ﻣﺮدود ﺑﻮدن آن ﻣﻮﺿﻮع ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﮕﺮ اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺎ آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎ و ﺗﺤﻘﻴﻖﻫﺎي ﻣﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ رد ﺷﺪه و ﻣﺮدود ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﻪي ﻧﻮآوريﻫﺎ و ﺗﻔﻜﺮﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‬
‫در اﺑﺘﺪا ﺑﺎ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮﻫﺎي ﺷﻔﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻧﺸﺪه و ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻨﺪ دﻧﻴﺎي ﻋﻠﻢ روﺑﻪرو‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻣﻮﺿﻮع ﺟﺪﻳﺪي در ﻋﺼﺮ ﺧﻮد ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﻏﻴﺮﻋﻠﻤﻲ اﻛﺜﺮ ﻋﻠﻤﺎ‬
‫ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪه و ﺑﻪﺟﺎي ﺗﺤﻘﻴﻖ و آزﻣﺎﻳﺶ و ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ واﻗﻌﻴﺖ داﺷﺘﻦ ﻣﻮردي‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺻﺮف اﻳﻦﻛﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪاي در ﻋﻠﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ آن را رد ﻛﺮده و در ﻣﻘﺎﺑﻞ آن‬
‫ﺟﺒﻬﻪﮔﻴﺮي ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻫﻤﻪي اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻊ ﮔﻴﺮيﻫﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ رﺳﻮاﻳﻲ و‬
‫ﺑﺪﻧﺎﻣﻲ دﻧﻴﺎي ﻋﻠﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮي در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻃﺐ‬
‫ﻫﻮﻣﻴﻮﭘﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺣﺪود دو ﻗﺮن ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ آن ﺷﺪ وﻟﻲ در‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎ اﺛﺒﺎت ﻋﻤﻠﻲ‪ ،‬اﻣﺮوزه در دﻧﻴﺎ ﻛﺎﻣﻼً ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﻛﺎراﻳﻲ آن در‬
‫ﺧﻴﻠﻲ از زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي درﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﻴﺪه اﺳﺖ؛ درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﮔﺮ اﻳﻦ رﺷﺘﻪ‬
‫ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺟﻮاﻣﻊ ﻋﻠﻤﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ اﻣﺮوز ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻧﻘﺶ‬
‫ﻣﻬﻢﺗﺮي در ﻃﺐ و ﺷﻨﺎﺧﺖ اﻧﺴﺎن و ﺑﻴﻤﺎري ﺑﺎزي ﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎي‬
‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﻗﻄﻊ آن را ﺑﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪214‬‬

‫ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ دﻧﻴﺎي ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺷﮕﺮد ﺟﺎﻟﺒﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ اﻳﺪهﻫﺎي ﻧﻮ‬
‫دارد ﺑﻪ اﻳﻦﺻﻮرت ﻛﻪ اﺑﺘﺪا در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ اﻳﺪهﻫﺎي ﻧﻮ‪ ،‬ﻣﻨﻜﺮ آن ﺷﺪه و ﺗﺎ‬
‫ﺳﺮﺣﺪ اﻣﻜﺎن ﺑﺮاي آن اﻳﺠﺎد ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﻳﺴﺘﺎدﮔﻲ و‬
‫ﻛﺎرﺷﻜﻨﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ وﻟﻲ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﻳﻦﻛﻪ در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻋﻘﺐ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻮﺿﻊ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻛﺎر را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺟﻨﺒﻪي آﻛﺎدﻣﻴﻚ ﺑﻪ‬
‫آن ﻣﻲدﻫﺪ و ﭼﻨﺎن واﻧﻤﻮد ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﮕﺎر ﺧﻮد ﻛﺎﺷﻒ آن ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮي در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻃﺐ ﺳﻮزﻧﻲ ﻛﻪ در اﺑﺘﺪا از ﺟﺎﻧﺐ دﻧﻴﺎي‬
‫ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺷﻴﺎدي ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﺪ ﭘﺲ از آن ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻋﻤﻠﻲ آن‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻴﺪان آﻣﺪه و ﺳﺮرﺷﺘﻪي ﻛﺎر را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ و‬
‫ﻃﺐ ﺳﻮزﻧﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ را اﻳﺠﺎد ﻛﺮد ﻛﻪ در آن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻟﻜﺘﺮودﻫﺎﻳﻲ‪،‬‬
‫ﻧﻘﺎط ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﻳﺎﻓﺘﻪ و روي آن ﻛﺎرﻫﺎي درﻣﺎﻧﻲ ﻻزم را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ دﻫﻪي اﺧﻴﺮ‪ ،‬در ﺣﺎل ﺗﻤﺴﺨﺮ‬
‫اﻳﻦ رﺷﺘﻪ ﺑﻮده و ﭼﮕﻮﻧﻪ آن را ﺷﻴﺎدي ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ! و اﺻﻼً ﺑﻪ روي ﺧﻮد‬
‫ﻧﻤﻲآورﻧﺪ ﻛﻪ در ﺑﺎرهي آنﭼﻪ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮﻫﺎﻳﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻴﭙﻨﻮﺗﻴﺰم ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آن رﺷﺘﻪي »ﻫﻴﭙﻨﻮﺗﺮاﭘﻲ«‬
‫را ﺑﻪوﺟﻮد آوردهاﻧﺪ و ﺑﺮاي آن ﮔﺰارشﻫﺎ و اﺧﺒﺎر اﻓﺘﺨﺎر آﻣﻴﺰي اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛‬
‫وﻟﻲ ﻫﺮﮔﺰ درﺻﺪد ﺻﺪور ﺑﻴﺎﻧﻴﻪاي ﻣﺒﻨﻲﺑﺮ ﻋﺬرﺧﻮاﻫﻲ از ﻣﺮﺣﻮمآﻧﺘﻮان ﻣﺴﻤﺮ‬
‫ﻧﺒﻮدهاﻧﺪ‪ .‬دﻧﻴﺎي ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ دﻛﺘﺮ ﺳﺎﻣﻮﻳﻞ ﻫﺎﻧﻤﺎن اراﺋﻪدﻫﻨﺪهي ﺗﺌﻮري و‬
‫ﻋﻤﻠﻲ ﻫﻮﻣﻴﻮﭘﺎﺗﻲ ﻧﻮﻳﻦ در ﻓﻘﺮ‪ ،‬ﻓﻼﻛﺖ و ﺑﻴﭽﺎرﮔﻲ دﻧﻴﺎ را ﺗﺮك ﻛﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ‬
‫ﭘﺲ از ﭘﻲ ﺑﺮدن ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ ﻛﺎر او‪ ،‬از وي ﺗﺠﻠﻴﻞ ﺑﻪﻋﻤﻞ آﻣﺪه و ﭘﺲ از ﻧﺒﺶ‬
‫ﻗﺒﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻜﻮه ﺗﻤﺎم در ﭘﺎرﻳﺲ او را دوﺑﺎره ﺑﻪ ﺧﺎك ﺳﭙﺮدﻧﺪ و ﻻاﻗﻞ در اﻳﻦ ﻣﻮرد‬
‫اﻳﻦ رﺳﻮاﻳﻲ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ دﻳﮕﺮ ﭼﻪ ﺳﻮد؟!‬
‫ﺑﺎر ﺳﻨﮕﻴﻦ اﻳﻦ ﻓﺠﺎﻳﻊ در دﻧﻴﺎي ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺑﻪدوش ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ؟‬
‫‪215‬‬ ‫=;<
هي >;‪ 6‬و ‬

‫ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺴﻠﻢ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﻪدوش آنﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﻢ و‬
‫ﺑﺸﺮﻳﺖ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻛﺮده و ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻢ و ﺳﺆال‬

‫آنﭼﻪ را ﻛﻪ اﻧﺴﺎن از ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻓﻬﻢ و درك دارد‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮل ﻳﻚ ﻣﺜﻠﺚ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻢ و ﺳﺆال ﺳﻪ رأس اﻳﻦ ﻣﺜﻠﺚ )ﺷﻜﻞ‪ (32-‬را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﺑﺘﺪاي ﻣﺴﻴﺮ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻛﺪام ﻳﻚ از اﻳﻦ ﺳﻪ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از دﻳﮕﺮي وﺟﻮد داﺷﺘﻪ و‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده و ﺑﻬﺮهﺑﺮداري اﻧﺴﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؟‬

‫ﺗﺠﺮﺑﻪ‬

‫اﻧﺴﺎن‬

‫ﺳﺆال‬ ‫ﻋﻠﻢ‬
‫)ﺷﻜﻞ‪(32-‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﻮري ﺟﻮاب دﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﭼﻴﺰي ﺑﻮده ﻛﻪ اﻧﺴﺎن در‬
‫اﺑﺘﺪا ﺑﺎ آن ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﺮده وآن را ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺪون‬
‫ﺷﻚ ﻫﻤﻮاره ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﺮﺧﻮرد داﺷﺘﻪ اﻳﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮاي اﻳﻦﻛﻪ ﻳﻚ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ‬
‫داﻧﺶ و ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺮدازﺷﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﺠﺎرب ﻛﺴﺐ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺎزيﻫﺎي ﻓﻜﺮي ﻻزم را اﻧﺠﺎم داده و ﺳﺮاﻧﺠﺎم آن‬
‫را ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪي ﻣﺸﺨﺼﻲ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮان ﻧﺎم ﺗﺠﺮﺑﻪ را روي آن ﮔﺬارد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺮدازﺷﮕﺮ‪ ،‬ﺧﻮد ﻧﻴﺎز ﺑﻪﻋﻠﻢ دارد و ﺑﺪون ﻋﻠﻢ ﻫﻴﭻ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺮدازﺷﮕﺮي‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺠﺮﺑﻪاي را ﺛﺒﺖ و ﺿﺒﻂ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪216‬‬

‫ﭘﺲ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﺗﺠﺎرب‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﻢ وﺟﻮد‬

‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺮاي اﻳﻦﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﺑﻪوﺟﻮد ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺒﻞ از آن‪ ،‬ﻣﺠﻬﻮﻻﺗﻲ‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ آنﻫﺎ‪ ،‬ﻋﻠﻢ و داﻧﺸﻲ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺪون ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﺳﺆال‪ ،‬ﻋﻠﻤﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫اﻧﺴﺎن ﻗﺒﻞ از رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺆاﻻﺗﻲ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﺮده ﺗﺎ ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ آنﻫﺎ‪،‬‬
‫ﻋﻠﻢ ﺑﻪوﺟﻮد ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﺑﺪون ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﺳﺆال‪ ،‬ﺟﻮاﺑﻲ ﻫﻢ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻛﻪ‬
‫ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺪون ﺳﺆال ﻫﻢ ﻋﻠﻢ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﺆال‬
‫ﻫﻢ ﺧﻮد ﻧﻴﺎز ﺑﻪوﺟﻮد ﻋﻠﻢ دارد و ﺗﺎ ﻋﻠﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﺳﺆاﻟﻲ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺪﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺗﺎ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﭼﻴﺰي ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺆاﻟﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي او ﻣﻄﺮح ﻧﻤﻲﺷﻮد و‬
‫اﻳﻦ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ وﻗﺎﻳﻊ اﺳﺖ ﻛﻪ او را ﺑﻪ ﻓﻜﺮﻫﺎﻳﻲ وا ﻣﻲدارد ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻃﺮح ﺳﺆال‬
‫ﻣﻲﺷﻮد؛ ﺧﻼﺻﻪ ﺗﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮدن اﺗﻔﺎق ﻧﻴﺎﻓﺘﺪ‪ ،‬ﺳﺆاﻟﻲ ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺴﺎب و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﭘﺎرادوﻛﺲ ﺑﺮﻣﻲﺧﻮرﻳﻢ؛‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻛﺪام ﻳﻚ از ﺳﻪ رأس ﻣﺜﻠﺚ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ زودﺗﺮ ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ در ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در واﻗﻊ اﻧﺴﺎن‬
‫ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮدي ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﺧﺎص ﺧﻮد‪ ،‬از ﻫﻤﺎن‬
‫اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻣﻮازات ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺳﻪ رأس ﻣﺜﻠﺚ را ﺑﻪﻃﻮرﻫﻢ زﻣﺎن‬
‫آﻏﺎز ﻛﺮده وﻫﻢ ﭼﻨﺎن ﺑﻪ ﻣﻮازات ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ آنﻫﺎ را ارﺗﻘﺎء داده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ در واﻗﻊ‬
‫ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد ﺑﻮدن اﻧﺴﺎن را از دل ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت روي زﻣﻴﻦ ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻠﻢ و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻣﻌﻤﺎي ﺧﻠﻘﺖ‬

‫‪217‬‬ ‫=;<
هي >;‪ 6‬و ‬

‫ﺣﺎل ﺳﺆاﻟﻲ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬آﻳﺎ دﻧﻴﺎي ﻋﻠﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺟﻮاب ﻣﻌﻤﺎي ﺧﻠﻘﺖ‬
‫را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﺪ؟‬
‫ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺆال‪ ،‬ﻧﻤﻮداري ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻣﺤﻮر‬
‫زﻣﺎن و ﻣﺤﻮر ﺗﻌﺪاد ﺳﺆاﻻت ﺑﺸﺮ‪ ،‬آن را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬

‫ﻣﺤﻮر ﺗﻌﺪاد ﺳﺆاﻻت‬ ‫ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ‬

‫?‪4‬ر‬
‫زن‬
‫)ﺷﻜﻞ‪(33-‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ﻓﻮق ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن در اﺑﺘﺪا ﭼﻨﺪ ﺳﺆال ﺑﻴﺸﺘﺮ‬

‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﺑﻪﺗﺪرﻳﺞ ﻫﺮ ﭼﻘﺪر ﺟﻠﻮﺗﺮ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺆاﻻت او ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي‬
‫ﻋﻠﻤﻲ ﺷﺪه و آن ﺷﺎﺧﻪﻫﺎ ﻧﻴﺰ دوﺑﺎره ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻃﺮح ﺳﺆاﻻت ﺟﺪﻳﺪ دﻳﮕﺮي‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ و ﺑﺎ ﻣﺮور زﻣﺎن‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﺳﺆاﻻت و ﺗﻌﺪاد ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﭼﻨﺪ دﻫﻪي اﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﺳﺆاﻻت ﻣﻄﺮح ﺷﺪه از ﺗﻌﺪاد ﺳﺆاﻻت ﻛﻞ‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ و در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻨﻮز اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﺆال ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺪاده‪ ،‬ﺻﺪﻫﺎ ﺳﺆال دﻳﮕﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي‬
‫ﻋﻠﻤﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪزودي اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻣﺮزي ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ آن را‬
‫ﻣﺮز »ﺑﺤﺮان ﺳﺆال« ﻧﺎمﮔﺬاري ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺮز ﺑﺤﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻌﺪاد‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪218‬‬

‫ﺳﺆاﻻت ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه ﺑﻪ ﺟﻮابﻫﺎي داده ﺷﺪه‪ ،‬روز ﺑﻪ روز ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺷﺪه و‬
‫ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﺑﻪﻋﺒﺎرﺗﻲ‪:‬‬

‫ﺗﻌﺪاد ﺳﺆاﻻت ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه‬

‫ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ‬
‫ﺗﻌﺪاد ﺟﻮابﻫﺎي داده ﺷﺪه‬

‫در اﻳﻦ ﻣﺮز ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ اﻧﺴﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﻓﻬﻤﻴﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﻫﺮﮔﺰ ﻗﺎدر ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﻮد وﺿﻌﻴﺘﻲ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﺎورد ﻛﻪ روزي اﻧﺴﺎن ﺑﮕﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻪ ﺟﻮاب ﻫﻤﻪي ﺳﺆاﻻﺗﻢ‬
‫رﺳﻴﺪم‪ «.‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﻫﻤﻪي ﻋﺮﻓﺎي اﻳﺮان ﻓﻬﻤﻴﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺎ وﺟﻮدي ﻛﻪ‬
‫ﻫﻤﮕﻲ آنﻫﺎ از ﻋﻠﻤﺎي زﻣﺎن ﺧﻮد ﻧﻴﺰ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ از ﻋﻠﻢ اﺑﺮاز ﻧﺎاﻣﻴﺪي ﻛﺮدهاﻧﺪ‬
‫و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﭘﻲ ﺑﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻌﻤﺎي ﻫﺴﺘﻲ را ﺑﻪ آنﻫﺎ‬
‫ﺑﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻄﺮب و ﻣﻲﮔﻮي و راز دﻫـﺮ ﻛﻤﺘـﺮ ﺟـﻮ‬
‫ﻛﻪ ﻛﺲ ﻧﮕﺸﻮد و ﻧﮕﺸﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺣﻜﻤﺖ اﻳﻦ ﻣﻌﻤﺎ را‬
‫)ﺣﺎﻓﻆ(‬
‫ﻳﺎ ﺟﻨﺎب ﻣﻮﻻﻧﺎ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻣﻲﺳﺮاﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻳﺎ ﻧﺠﻮم و ﻋﻠﻢ ﻃــﺐ و ﻓﻠﺴﻔﻪ‬ ‫ﺧﺮده ﻛﺎريﻫﺎي ﻋﻠـﻢ ﻫﻨﺪﺳﻪ‬
‫رهﺑـﻪ ﻫﻔﺘﻢ آﺳﻤﺎن ﺑﺮ ﻧﻴﺴﺘﺶ‬ ‫ﻛﻪ ﺗﻌﻠﻖ ﺑﺎ ﻫﻤﻴـﻦ دﻧﻴﺎﺳﺘﺶ‬
‫ﺳﻬﺮاب ﺳﭙﻬﺮي‪ ،‬ﻣﺎ را ﺑﻪ اردو زدن ﭘﺸﺖ ﺣﺼﺎر داﻧﺎﻳﻲ دﻋﻮت ﻣﻲﻛﻨﺪ زﻳﺮا‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﭘﻲ ﺑﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ داﻧﺎﻳﻲ ﻣﺎ‪ ،‬راه ﺑﻪﺟﺎﻳﻲ ﻧﻤﻲﺑﺮد و راز ﮔﻞ ﺳﺮخ را ﺑﺎ‬
‫اﻳﻦ ﻣﺤﺪودهﻫﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻛﺎر ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ راز ﮔُﻞ ﺳﺮخ‪،‬‬
‫ﻛﺎر ﻣﺎ ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ ،‬در اﻓﺴﻮن ﮔﻞ ﺳﺮخ ﺷﻨﺎور ﺑﺎﺷﻴﻢ؛‬
‫ﻛﺎر ﻣﺎ ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ ،‬ﭘﻲ ﻧﻴﻠﻮﻓﺮ و ﻗﺮن‪ ،‬ﭘﻲ آواز ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺪوﻳﻢ؛‬
‫‪219‬‬ ‫=;<
هي >;‪ 6‬و ‬

‫ﭘﺸﺖ داﻧﺎﻳﻲ‪ ،‬اردو ﺑﺰﻧﻴﻢ‪.‬‬

‫از آنﺟﺎ ﻛﻪ داﻧﺶ ﺑﻴﺶﺗﺮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺳﺆال ﺑﻴﺶﺗﺮ زﻳﺮا ﻋﻠﻢ از ﺳﺆال اﺳﺖ و‬
‫ﺳﺆال از ﻋﻠﻢ؛ ﻟﺬا ﺑﻮﻋﻠﻲ ﺳﻴﻨﺎ ﺑﻪ واﺳﻄﻪي ﻋﻠﻢ ﮔﺴﺘﺮدهي ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ دﻧﻴﺎﻳﻲ از‬
‫ﺳﺆال ﺑﺮ ﻣﻲﺧﻮرد و از اﻳﻦ رو ﭘﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻲﺑﺮد ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﭼﻴﺰي ﻧﻤﻲداﻧﺪ‬
‫و در واﻗﻊ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪي ﻧﺎداﻧﻲ ﺧﻮد ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻛـﻪ ﺑـﺪاﻧـﻢ ﻛـﻪ ﻫﻤﻲ ﻧﺎداﻧـﻢ‬ ‫ﺗـﺎ ﺑﺪاﻧﺠـﺎ رﺳﻴـﺪ داﻧـﺶ ﻣﻦ‬
‫و ﻳﺎ‪:‬‬
‫دل ﮔﺮ ﭼﻪ در اﻳﻦ ﺑﺎدﻳﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺘﺎﻓﺖ‬
‫ﻳﻚ ﻣﻮي ﻧﺪاﻧـﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺴﻲ ﻣﻮي ﺷﻜﺎﻓﺖ‬
‫ﮔـﺮﭼـﻪ ز دﻟﻢ ﻫﺰار ﺧـﻮرﺷﻴﺪ ﺑﺘﺎﻓﺖ‬
‫آﺧﺮ ﺑــﻪ ﻛﻤـﺎل ذرهاي راه ﻧـﻴـﺎﻓـﺖ‬
‫)اﺑﻮﺳﻌﻴﺪ اﺑﻮاﻟﺨﻴﺮ(‬
‫ﺣﺎﻓﻆ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﺳﺮاﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻃﺎق و رواق ﻣﺪرﺳﻪ و ﻗﺎل و ﻗﻴﻞ ﻋﻠﻢ‬
‫در راه ﺟﺎم وﺳﺎﻗﻲ ﻣﻪ رو ﻧـﻬﺎدهاﻳـﻢ‬
‫و ﻳﺎ‪:‬‬
‫دﻓﺘﺮ داﻧﺶ ﻣﺎ‪ ،‬ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺸﻮﻳﻴﺪ ﺑﻪ ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻓﻠﻚ دﻳﺪم و در ﻗﺼﺪ دل داﻧﺎ ﺑﻮد‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﺑﺎ وﺟﻮد روﺷﻦﮔﺮيﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎرﺧﻮد‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺣﻞ ﻣﻌﻤﺎي ﺧﻠﻘﺖ ﻧﺎﻳﻞ ﺷﻮد و ﻫﺮ روز ﻧﺴﺒﺖ ﻧﺎداﻧﺴﺘﻪﻫﺎي اﻧﺴﺎن ﺑﻪ‬
‫داﻧﺴﺘﻪﻫﺎي او ﺑﻴﺶﺗﺮ و ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫دﻻﻳﻞ ﻗﻄﻊ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ و ﻗﻄﻊ ﻻﻳﻪي ﻣﺤﺎﻓﻆ‬

‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪220‬‬

‫دﻻﻳﻞ ﻗﻄﻊ ﻻﻳﻪي ﻣﺤﺎﻓﻆ و ﻗﻄﻊ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻣﻴﺪ اﺳﺖ ﺑﺎ دﻗﺖ ﻧﻈﺮ ﻻزم‪ ،‬ﻛﻠﻴﻪي ﻣﻔﺎد آن ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﺗﺎ از ﺑﺮوز‬
‫ﻣﺸﻜﻼت اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺑﻪﻋﻤﻞ آﻳﺪ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ﻳﺎدآوري اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻮاردي ﻧﻴﺰ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺻﻼح دﻳﺪ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﻻﻳﻪي ﻣﺤﺎﻓﻆ و ارﺗﺒﺎط ﻗﻄﻊ ﻧﺸﻮد‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﻗﻄﻊ‬
‫درﻳﺎﻓﺖﻫﺎي ﻣﺎوراﻳﻲ و آﮔﺎﻫﻲﻫﺎ‪ ،‬وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬دﻻﻳﻞ ﻓﻮق ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ .‬ﻛﻠﻴﻪي اﻋﻤﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ارﺗﻘﺎي روح ﺟﻤﻌﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﺷﺪه و ﻣﺎﻧﻊ ﻫﺪاﻳﺖ و راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮان ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺧﻮدداري و ﻃﻔﺮه رﻓﺘﻦ از اراﺋﻪي اﻃﻼﻋﺎت و آﮔﺎﻫﻲ در ﻣﻮرد ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪان و ﻣﺸﺘﺎﻗﺎن و ﻣﺤﺮوم ﻛﺮدن آنﻫﺎ از اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮد ﺷﻤﺎ ﺑﻪ‬
‫آﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه و از ﻓﻴﺾ آن درﺟﻬﺖ ﻛﻤﺎل اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬اراﺋﻪي اﻃﻼﻋﺎت ﻏﻠﻂ و ﻋﻮام ﻓﺮﻳﺒﻲ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻦﻛﻪ ﻓﺮد در راﺑﻄﻪاي‬
‫وﻳﮋه و از ﻃﺮف اﻓﺮادي ﺧﺎص )ﻣﻘﺪﺳﻴﻦ( ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪيﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ‬
‫ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﻮد ﺑﺎﻋﺚ ﻧﺎاﻣﻴﺪي دﻳﮕﺮان ﺷﺪه و ﻣﺎﻧﻊ دﺳﺘﺮﺳﻲ‬
‫آﺳﺎن اﻓﺮاد ﻣﺸﺘﺎق ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از رﺣﻤﺖ اﻟﻬﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از آﮔﺎﻫﻲ آنﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮاﻳﻦﻛﻪ ﺑﻪﺳﺎدﮔﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ‬
‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺷﻮد و از ﻣﺴﻴﺮ اﺻﻠﻲ و رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﺖ و‬
‫روﺷﻦﺑﻴﻨﻲ واﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي روﺷﻦ دﻳﺪن و رﺳﻴﺪن ﺑﻪ درك و ﻓﻬﻢ ﺟﻬﺎن‬
‫ﻫﺴﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺤﺮف ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ب‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده در ﺧﻼف ﺟﻬﺖ ﻣﺼﺎﻟﺢ اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ در ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ اﻓﻜﺎر‬
‫ﻣﻨﻔﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺠﺴﺲ و ﻧﻔﻮذ در دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻓﻜﺮ ﺧﻮاﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ‬
‫ﺑﻪﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻓﺮدي اﺷﺨﺎص و اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺿﺮر و زﻳﺎن ﻣﺎدي‬
‫‪221‬‬ ‫=;<
هي >;‪ 6‬و ‬

‫و ﻣﻌﻨﻮي ﺑﺮاي دﻳﮕﺮان ﺷﺪه و اﻣﻨﻴﺖ ﻓﺮدي آنﻫﺎ را ﺑﻪ ﺧﻄﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻒ‬
‫ﺑﺎ ﻋﺪل اﻟﻬﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﺒﻌﻴﺾ ﻗﺎﻳﻞ ﺷﺪن در اراﺋﻪي ﺧﺪﻣﺎت ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان‪.‬‬
‫پ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده در ﺧﻼف ﺟﻬﺖ ﺣﺮﻣﺖ ﺷﺒﻜﻪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺷﻚ‪ ،‬اﻧﻜﺎر‪ ،‬ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﻲ و‪ ...‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻛﺘﻤﺎنِ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺧﻮد در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻣﺎﻧﺪن ﻋﻈﻤﺖ و‬
‫ﺟﻼل ﺷﺒﻜﻪي ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﻫﻤﮕﺎن ﺷﺪه و ﺑﺎﻋﺚ ﻧﺎآﮔﺎه ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪن آﻧﺎن‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ واﻧﻤﻮد ﻛﺮدن ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه‪ ،‬از ﺟﺎﻳﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از ﺣﻠﻘﻪي وﺣﺪت و ﺷﺒﻜﻪ )ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي اﻟﻬﻲ( ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﺒﻜﻪ‪.‬‬
‫‪ -‬در رأس ﻗﺮار دادن ﻫﺮ ﻧﺎﻣﻲ )ﺣﺘﻲ ﻧﺎم ﻣﻘﺪﺳﻴﻦ و ﻣﻌﺼﻮﻣﻴﻦ( ﺑﻪﺟﺎي‬
‫ﻧﺎم ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي او )اﺻﻞ اﻳﺎك ﻧﺴﺘﻌﻴﻦ(‪.‬‬
‫ﻟﺬا ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﻣﻄﻠﻊ ﺷﺪن از ﻗﻄﻊ ﻻﻳﻪي ﻣﺤﺎﻓﻆ ﺧﻮد‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﻗﻄﻊ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬ﻣﺮاﺗﺐ را ﻓﻮري ﺑﻪ اﻃﻼع ﻣﺮﺑﻴﺎن ﺧﻮد ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﺪ‪.‬‬

‫اﺻﻞ وﺣﺪت راه‬

‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ و ﻣﺸﺎﻫﺪهي ﻋﻤﻠﻲ ﻧﺤﻮهي ﻛﺎر اﻳﻦ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي و‬
‫ﺗﺤﻮﻻت ﺧﺎرقاﻟﻌﺎدهي ﭘﻴﺶ آﻣﺪهي ﻧﺎﺷﻲ از اﺗﺼﺎل ﺑﻪ آن و اﻧﺠﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي‬
‫ﻣﺜﺒﺖ و اﻧﺴﺎﻧﻲ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ‪ ،‬ﻣﺎ را ﻫﺮ روز ﺑﻴﺶﺗﺮ از ﭘﻴﺶ ﺑﺎ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه‬
‫ﻋﺠﻴﺐ و ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ اﻟﻬﻲ آﺷﻨﺎ ﻛﺮده و ﺑﻪ درك وﺣﺪت ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺟﻬﺎن‬
‫ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬وﺣﺪﺗﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻪي اﺟﺰاي ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ را ﺑﻪ‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﭘﻴﻮﻧﺪ داده و در ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﻧﺪاي ﺗﻦ واﺣﺪه ﺑﻮدن آن را‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮش‬
‫ﺟﺎنﻫﺎي ﺑﻴﺪار و آﮔﺎه‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻲزﻧﺪ‪:‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪222‬‬

‫اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻋﻜﺲ ﻣﻲو ﻧﻘﺶ ﻧﮕﺎرﻳﻦ ﻛﻪ ﻧﻤﻮد‬

‫ﻳﻚ ﻓﺮوغ رخ ﺳﺎﻗﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ در ﺟﺎم اﻓﺘﺎد‬
‫)ﺣﺎﻓﻆ(‬
‫ﭘﻴﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻓﺮاﺗﺮ از ﻣﺮزﻫﺎي ﺗﻔﻜﺮات و اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻫﺪاﻳﺖ‬
‫ﻛﺮده و در ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪي ﻓﻜﺮي و ﺑﻴﻨﺸﻲ ﻗﺮار داده و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﺮاز و ﻣﺮﺗﺒﻪ از‬
‫آﮔﺎﻫﻲ رﺳﺎﻧﻴﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻨﻲ آدم اﻋﻀﺎي ﻳﻚ ﭘﻴﻜﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ‪:‬‬
‫ﻛﻪ ﺟﺎن ِ ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺟﻤﻠﻪ ﻳﻚ ﭘﻴﻜﺮ اﺳﺖ‬
‫ز ﭘﻴﻜﺮ ﭼﻪ ﮔﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻪ ﻳﻚ ﮔﻮﻫﺮ اﺳـﺖ‬
‫ﺑﺎ ﻛﻤﻚ اﻳﻦ ﻧﮕﺮش‪ ،‬وﺳﻌﺖ دﻳﺪ و اﻧﺪﻳﺸﻪي ﺧﻮد را ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ از ﻣﺮزﻫﺎي‬
‫ﻗﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻗﺒﻴﻠﻪاي‪ ،‬ﻣﻠﻲ)ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل(‪ ،‬ﻧﮋادي و ﺣﺘﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ )اﻳﻨﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل(‬
‫ﮔﺴﺘﺮش داده ﺑﻠﻜﻪ داﻣﻨﻪي ﺗﻔﻜﺮات‪ ،‬درك و ﺑﻴﻨﺶ ﺧﻮد را ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﻫﻤﻪي‬
‫ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ )اﻳﻨﺘﺮﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﺎل‪ (Interuniversal -‬ﻛﺮده و اﻋﺘﻘﺎد دارﻳﻢ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺪون درك ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ آن‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﻫﻤﻮاره در ﻛﺜﺮت و‬
‫ﺳﺮﮔﺸﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺮد و ﻫﻤﻪي راهﻫﺎي ﻣﻘﺎﺑﻞ او ﺑﻪ ﺑﻦ ﺑﺴﺖ ﺧﺘﻢ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ درك ﻋﻤﻴﻖ ﺑﻪدﻧﺒﺎل آﺷﻨﺎﻳﻲ ﻋﻤﻠﻲ ﺑﺎ ﺷﻌﻮر اﻟﻬﻲ ﻳﺎ ﻫﻤﺎن‬
‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺎدي ﭘﻴﺶ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي و‬
‫ﺷﻌﻮر )وﺳﻴﻠﻪ( ﻣﺎ را ﺑﻪ وﺣﺪت ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ )ﻫﺪف( و از ﻃﺮﻳﻖ وﺣﺪت راه‬
‫)ﻣﺴﻴﺮ( ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮط اﺳﺎﺳﻲ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ وﺣﺪت‪ ،‬اﻳﺠﺎب ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻫﻤﻪي ﻋﻮاﻣﻞ در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه و ﺗﻌﺮﻳﻒﻛﻨﻨﺪهي آن‪ ،‬ﺧﻮد در وﺣﺪت ﺑﺎﺷﻨﺪ و‬
‫از اﻳﻦﺟﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﭘﻲ ﺑﺮد ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد در ﻛﺜﺮت راه ﺑﻮد و ﺑﻪ وﺣﺪت رﺳﻴﺪ؛ ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﻓﺮد ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ در ﻫﻢ آﻣﻴﺨﺘﻦ ﭼﻨﺪﻳﻦ راه ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ وﺣﺪت ﺑﺮﺳﺪ؛‬
‫زﻳﺮا ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ راهﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه از ﻧﻈﺮ ﭼﺎرﭼﻮبﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ و ﺗﺠﺰﻳﻪ و‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي ﻻزم‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ در ﺗﻀﺎد ﺑﺎﺷﻨﺪ وﻟﻲ ﻫﻤﮕﻲ آنﻫﺎ‪ ،‬ﻫﺪف ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ‬
‫را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪223‬‬ ‫=;<
هي >;‪ 6‬و ‬

‫ﻛﺎر ﺗﻮ اﺳﺖ ﺳﺎﻗﻴﺎ‪ ،‬دﻓﻊ دوﻳﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺎ‪ ،‬ﺑﻴﺎ‬

‫دِه ﺑﻪ ﻛﻔﻢ ﻳﮕﺎﻧﻪاي‪ ،‬ﺗﻔﺮﻗﻪ را ﻳﮕﺎﻧﻪ ﻛﻦ‬
‫)ﻣﻮﻻﻧﺎ(‬
‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ راهﻫﺎي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ وﺣﺪت ﻣﺘﻌﺪد اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﻧﻔﻮس‬
‫اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ راهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ ﻫﺮ راه ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ در وﺣﺪت ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬راه در ﻛﺜﺮت‪ ،‬ﺧﻮد ﻛﺜﺮت آﻓﺮﻳﺪه و ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن‬
‫اﻏﺘﺸﺎش و ﺳﺮﮔﺮداﻧﻲ ﺑﻪوﺟﻮد ﻣﻲآورد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻋﻤﻞ رﻳﺎﺿﺖ و‬
‫ﺳﺨﺘﻲ دادن ﺑﻪ ﺟﺴﻢ‪ ،‬ﮔﻮﺷﻪﮔﻴﺮي و ﺗﺎرك دﻧﻴﺎ ﺷﺪن‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﻣﻜﺘﺐ دﻳﮕﺮي اﻳﻦ ﻛﺎر ﺧﻄﺎﻳﻲ ﺑﺰرگ ﻣﺤﺴﻮب‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ در اﻳﻦ ﻣﻜﺘﺐ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬وﺣﺪت ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ ﻫﻤﺎن وﺣﺪت‬
‫اﻟﻬﻲ اﺳﺖ و روزي ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ درك اﻳﻦ وﺣﺪت ﻧﺎﻳﻞ ﺷﻮد و ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻋﺎﻟﻢ‬
‫ﻫﺴﺘﻲ در ﻳﻜﺘﺎﻳﻲ و ﻫﻢ ﺳﻮﻳﻲ ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮز ﺧﺪاﻳﻲ ﺷﺪن و ﺧﺪاﻳﻲ دﻳﺪن‬
‫رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺠﺎ رو ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮوغ رخ او را درﻳﺎﺑﺪ و ﺑﻪ ﺟﺰ او را‬
‫ﻧﺒﻴﻨﺪ‪.‬‬
‫رﺳﺪ آدﻣﻲ ﺑﻪﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺰ ﺧﺪا ﻧﺒﻴﻨﺪ‬
‫ﺑﻨﮕﺮ ﻛﻪ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ‪ ‬اﺳﺖ ﻣﻘـﺎم آدﻣـﻴـﺖ‬
‫)ﺳﻌﺪي(‬
‫و در آن ﺻﻮرت ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي‪:‬‬
‫»ﻗﺒﻠﻪام ﻳﻚ ﮔﻞ ﺳﺮخ‪ ،‬ﺟﺎ ﻧﻤﺎزم ﭼﺸﻤﻪ‪،‬‬
‫ﻣﻬﺮم ﻧﻮر‪ ،‬دﺷﺖ ﺳﺠﺎده ﻣﻦ…«‬
‫)ﺳﻬﺮاب ﺳﭙﻬﺮي(‬
‫رﺳﻴﺪه و ﭼﻴﺰي ﺟﺰ ﺗﺠﻠﻲ اﻟﻬﻲ را در ﭘﻴﺶروي ﻧﺒﻴﻨﺪ و ﺑﻪ درك‪:‬‬
‫» اَﻳﻨَﻤﺎ ﺗﻮ‪ّ‬ﻟﻮا َﻓﺜﱠﻢ وﺟﻪاﷲ« )ﺑﻘﺮه‪(115 :‬‬
‫»ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺠﺎ ﻛﻪ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬روي او را ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ«‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪224‬‬

‫ﻧﺎﻳﻞ ﮔﺸﺘﻪ و ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن ؛ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﻣﻌﺮﻓﺖ اﻳﻦ ﺳﺮوده ﺳﻬﺮاب ﺳﭙﻬﺮي ﭘﻲ‬
‫ﺑﺒﺮﻳﻢ ﻛﻪ‪:‬‬
‫ﻛﻌﺒﻪام ﺑﺮ ﻟﺐ آب‪ ،‬ﻛﻌﺒﻪام زﻳﺮ اﻗﺎﻗﻲﻫﺎﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻛﻌﺒﻪام ﻣﺜﻞ ﻧﺴﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻲرود ﺑﺎغ ﺑﻪ ﺑﺎغ‪ ،‬ﻣﻲرود ﺷﻬﺮ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ‪.‬‬
‫ﺣﺠﺮ اﻻﺳﻮد ﻣﻦ‪ ،‬روﺷﻨﻲ ﺑﺎﻏﭽﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﺑﺎ درك ﺗﻦ واﺣﺪه ﺑﻮدن ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻘﺎم »ﺑﻲﻗﺒﻠﻪﮔﻲ« ﺑﺮﺳﻴﻢ‪:‬‬
‫ﺷﺶ ﺟﻬﺖ اﺳﺖ اﻳﻦ وﻃﻦ‪ ،‬ﻗﺒﻠﻪ در او ﻳﻜﻲ ﻣﺠﻮ‬
‫ﺑﻲوﻃﻨـﻲ اﺳـﺖ ﻗﺒـﻠﻪ ﮔـﻪ‪ ،‬در ﻋﺪم آﺷﻴﺎﻧﻪ ﻛﻦ‬
‫)ﻣﻮﻻﻧﺎ(‬

‫و در آن زﻣﺎن ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺳﻮ ﻧﻈﺎره ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺠﻠﻲ او را‬

‫دﻳﺪه و ﺑﺎ دﻳﺪن ﺗﺠﻠﻴﺎﺗﺶ در واﻗﻊ از دﻳﺪن اﺛﺮ‪ ،‬ﭘﻲ ﺑﻪوﺟﻮد ﺻﺎﺣﺐ اﺛﺮ ﺑﺮدهاﻳﻢ‪.‬‬
‫آن ﻧـﻮر ﻛﻪ ﺧﻮاﻧﻴﺶ ﺑﻪ ﻣﻬﺘﺎب‬ ‫روﺷﻦ ﺑﻨﮕﺮ ﻛﻪ آﻓﺘـﺎب اﺳـﺖ‬
‫)ﺷﺎه ﻧﻌﻤﺖاﷲ وﻟﻲ(‬
‫ﺑﺎ ﻧﻈﺎرهي ﻣﻬﺘﺎب‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﭘﻲ ﺑﻪوﺟﻮد آﻓﺘﺎب ﺑﺮدهاﻳﻢ؛ آﻓﺘﺎﺑﻲ ﻛﻪ از‬
‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ اﺳﺖ؛ ﻫﻤﺎن ﺧﻮرﺷﻴﺪي ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﻪ‬
‫آن ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﻢ زﻳﺮا ﭼﺸﻤﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻟﺤﻈﻪاي ﻫﻢ ﺗﺤﻤﻞ دﻳﺪن ﻧﻮرش را ﻧﺪارد‪.‬‬
‫***‬

‫در ﭘﺎﻳﺎن‪ ،‬ﺿﻤﻦ دﻋﻮت ﺑﻪ رﻋﺎﻳﺖ اﺻﻞ وﺣﺪت راه‪ ،‬ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﺧﻮدداري از ﺗﻠﻔﻴﻖ و‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺐ راهﻫﺎ و ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻫﻢ زﻣﺎن ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺪون درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫و ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻜﺎت ﻣﺘﻀﺎد آنﻫﺎ از ﺳﺮﮔﺸﺘﮕﻲ ﺧﻮد و دﻳﮕﺮان ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮده ﺗﺎ از‬
‫ﺑﻪﻫﻢرﻳﺨﺘﮕﻲﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﻛﻪ ﺑﺎرﻫﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺷﻮد و ﻓﺮاﻣﻮش‬
‫ﻧﻜﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﺪف ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬رﺳﻴﺪن ﺑﻪ وﺣﺪت ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ از ﻃﺮﻳﻖ آﺷﻨﺎﻳﻲ ﻋﻤﻠﻲ ﺑﺎ »ﺷﻌﻮر‬
‫اﻟﻬﻲ« اﺳﺖ و ﺗﻤﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﻓﺮاد ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻳﻦ ﻫﺪف ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد و‬
‫‪225‬‬ ‫=;<
هي >;‪ 6‬و ‬

‫در ﻏﻴﺮاﻳﻦﺻﻮرت‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ ﻓﺎﻗﺪ ارزشﻫﺎي ﻻزم ﻣﻌﻨﻮي و ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ ﺑﻮده و ﻓﻘﻂ در‬
‫ﺟﻬﺖ رﺷﺪ ﻣﻨﻴ‪‬ﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻛﻪﮔﻴﺮي و ﺧﻮدﻧﻤﺎﻳﻲ ﺑﻪﻛﺎر ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ‪Interuniversal‬‬
‫‪ Interuniversal‬ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر اﺷﺎره ﺑﻪ ﺗﻔﻜﺮ ﻋﺮﻓﺎن ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ )ﺣﻠﻘﻪ( داﺷﺘﻪ و‬
‫ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ارﺗﻘﺎي ﺳﻄﺢ ﺗﻔﻜﺮ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‪ .‬در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ‬
‫ﻣﺎﻳﻞ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﺑﺮ ﻓﺮاز ﻫﻤﻪ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﻗﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻗﺒﻴﻠﻪاي‪ ،‬ﻧﮋادي‪ ،‬ﻣﻠﻴﺘﻲ و‪...‬‬
‫ﺗﻔﻜﺮ ﻛﺮده و ﺑﺎ درك رﺣﻤﺖﻋﺎم اﻟﻬﻲ ﺑﻪ درك ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻧﺎﻳﻞ ﺷﻮﻳﻢ و‬
‫اﻋﺘﻘﺎد دارﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺪوندرك ﻛﻞ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻧﻘﺸﻪ و ﻃﺮح درﺳﺘﻲ ﺑﺮاي ﻣﺴﻴﺮ‬
‫ﻛﻤﺎل ﺧﻮد ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻣﮕﺮ ﻫﻢ ﻛﻞ ﻓﺮﺳﺘـﺪ‪ ،‬رﻫﻨـﻤﻮﻧـﻢ‬ ‫ﭼﻪ داﻧﺪ ﺟﺰء‪ ،‬راه ﻛــﻞ ﺧـﻮد را‬
‫ﻛﻪ اﻳﻦﺟﺎ در ﻛﺸـﺎﻛـﺶﻫﺎ‪ ،‬زﺑﻮﻧﻢ‬ ‫ﺑِﻜﺶاي ﻋﺸﻖ ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﺟ‪‬ﺰءِ ﺧﻮد را‬
‫زﻫﺠﺮت ﻣﻲﻛﺸﻢ‪ ،‬ﺑـﺎر ﺟـﻬـﺎﻧـﻲ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻲ ﻣﻦ ﺟـﻬﺎﻧـﻲ را‪ ،‬ﺳﺘـﻮﻧﻢ‬
‫)ﻣﻮﻻﻧﺎ(‬

‫اﻧﺴﺎن در ﻧﻘﻄﻪاي ﻗﺮار دارد ﻛﻪ ﺑﻪﻃﻮرﻋﻤﻴﻘﻲ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻓﻬﻢ ﻛﻞ اﺳﺖ و‬

‫ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﻬﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ داﻳﺮهي ﺗﻔﻜﺮات ﺧﻮد را از ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎ ﻧﺠﺎت‬
‫داده و ﺧﻮد را از در ﮔﻴﺮ ﻛﺮدن ﺑﺎ ﺟﺰﻳﻴﺎت ﺑﻲارزش و ﻳﺎ ﻛﻢ ارزش رﻫﺎﻧﻴﺪه و‬
‫اﺻﻞ ﻣﺎﺟﺮا را ﺑﺎ ﻣﺪد ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي اﺗﺼﺎل رﺣﻤﺖﻋﺎم ﺧﺪاوﻧﺪ درك ﻛﺮده ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ‬
‫از اﻳﻦ راه‪ ،‬ﺑﻪ داﻧﺶ ﻛﻤﺎل دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪون ﭼﻨﻴﻦ داﻧﺸﻲ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﻘﺼﻮد و ﻣﻨﻈﻮر آﻣﺪن و رﻓﺘﻦ ﺧﻮد را ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻓﻬﻤﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺪاﻧﺪ آﺳﻴﺎب‪ ،‬ﻣﻘﺼﻮد ﮔﺮدشﻫﺎي ﺧﻮد‬
‫ﻛﺎن ﺳﺘﻮن ﻗﻮت ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻧﺎﻧﺒـﺎ‬
‫آﺑﻴﺶ ﮔﺮدان ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬او ﻧﻴﺰ ﭼﺮﺧﻲ ﻣﻲزﻧـﺪ‬
‫ﺣﻖ آب را ﺑﺴﺘﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬او ﻫﻢ ﻧﻤﻲﺟﻨﺒـﺪ ز ﺟﺎ‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪226‬‬

‫)ﻣﻮﻻﻧﺎ(‬
‫اﮔﺮ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﻛﻞ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آﺳﻴﺎﺑﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻧﻤﻲداﻧﺪ ﺑﺮاي ﭼﻪ ﻫﺪﻓﻲ ﻣﻲﭼﺮﺧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ درك اﻳﻦ ﻫﺪف از‬
‫رﺳﺎﻟﺖﻫﺎي ﻣﻬﻢ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪي ﻗﺮنﻫﺎ درﮔﻴﺮي ﺑﺎ ﺟﺰﻳﻴﺎت و ﻏﺮق ﺷﺪن در آنﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺸﺎن داده‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﻃﻼﻳﻲ ﺧﻮد را از دﺳﺖ داده و ﺑﻪ دﺳﺖ آوﻳﺰ‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻨﻲ ﻧﻴﺰ ﻧﺮﺳﻴﺪه‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ داﻧﺶ ﻛﻤﺎل و ﻋﻘﻞ ﻛﻞ اﻧﻄﺒﺎق داده‬
‫ﻧﺸﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺑﻴﻬﻮده ﺑﻪ دور ﺧﻮد ﭼﺮﺧﻴﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻴﻦ اﻧﺴﺎن و آﺳﻴﺎب ﻓﺮق ﺑﺴﻴﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ آﺳﻴﺎب ﺷﺎﻳﺪ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻛﻞ ﺧﻮد‬
‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﺑﻜﻨﺪ و ﻋﻠﺖ ﭼﺮﺧﺶ ﺧﻮد را ﺑﻔﻬﻤﺪ وﻟﻲ اﻧﺴﺎن ﻣﻮﺟﻮدي اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻛﻞ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻛﺮده و ﺑﻔﻬﻤﺪ ﻛﻪ در ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﭼﻪ ﻧﻘﺸﻲ‬
‫را ﻗﺮار اﺳﺖ ﺑﺎزي ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻨﻚ وﻗﺖ آن رﺳﻴﺪه ﻛﻪ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮﻫﺎي اﺳﺎﺳﻲ در دﻳﺪﮔﺎهﻫﺎي ﺧﻮد‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ و ﻫﺮ آنﭼﻪ ﻛﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻛﻞ و درﻋﻤﻞ ﺑﺮاي ﻣﺎ‬
‫اﻳﺠﺎد ﻣﻌﺮﻓﺖ و آﮔﺎﻫﻲ ﻛﻨﺪ را از ﻧﻮ ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﺷﻜﺎﻻت ﺧﻮد را ﺑﻲﻃﺮﻓﺎﻧﻪ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﺷﺎﻫﺪ ﻋﺎدل‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ دﻗﻴﻖ ﻗﺮار دﻫﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﻛﻤﺎل‬
‫را ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻪ درك آن ﻧﺎﺋﻞ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬از دﻳﺪﮔﺎه ‪ ،Interuniversal‬ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻳﻌﻨﻲ‬
‫زﻧﺪاﻧﻲ ﺷﺪن در ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ‪ ،‬ﻛﻼم‪ ،‬ﻣﺤﺪوده و‪ ...‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه‪،‬‬
‫ﻧﻘﻄﻪي ﻣﻘﺎﺑﻞ زﻧﺪاﻧﻲ ﺷﺪن را ﻣﻄﺮح ﻛﺮده و رﻫﺎﻳﻲ ذﻫﻦ و ﮔﺴﺘﺮش‬
‫ﻣﺤﺪودهي ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ آن را دﻧﺒﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺮا درك و ﻓﻬﻢ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ‬
‫ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ و ﺻﺎﺣﺐ آن‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ذﻫﻨﻲ آزاد و ﺗﻮاﻧﺎ دارد‪ ،‬ذﻫﻨﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫را ﻓﻘﻂ ﺧﺪاي آﺳﻤﺎنﻫﺎ ﺗﺼﻮر ﻧﻜﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ او را ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ و ﻫﻤﻪي‬
‫زﻣﺎنﻫﺎ و ﻟﺤﻈﻪﻫﺎ ﺑﺪاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪227‬‬ ‫=;<
هي >;‪ 6‬و ‬

‫درك ﺧﺪاﻳﻲ ﻛﻪ در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻫﺴﺖ ﺑﺮاي ذﻫﻦﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻋﺪهاي ﻓﻘﻂ در آﺳﻤﺎنﻫﺎ دﻧﺒﺎل ﺧﺪا ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮ زﻣﺎن ﻛﻪ ﺑﺎ او ﻛﺎر‬
‫دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎ او را در درون ﻣﻲﺟﻮﻳﻴﻢ و ﻳﺎ در ﺑﻴﺮون‪ ،‬ﮔﺎﻫﻲ در ﻧﻬﺎن و ﮔﺎﻫﻲ در‬
‫آﺷﻜﺎر؛ ﻏﺎﻓﻞ از اﻳﻦﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺧﺪا را ﭘﺎرﭼﻪ ﭘﺎرﭼﻪ ﻛﺮد ﺑﻞ او را ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ‬
‫ﭘﺎرﭼﻪ دﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻮاﻫﻲ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺑﻴﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺠﻮﻳﺶ‬
‫ﺧﻮاﻫﻲ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺑﺪاﻧﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺪاﻧﺶ‬
‫ﭼﻮن در ﻧﻬﺎﻧﺶ ﺟﻮﻳﻲ‪ ،‬دوري از آﺷﻜﺎرش‬
‫ﭼﻮن آﺷﻜﺎر ﺟﻮﻳﻲ‪ ،‬ﻣﺤﺠﻮﺑﻲ از ﻧﻬـﺎﻧـﺶ‬
‫ﭼﻮن ز آﺷﻜﺎر و ﭘﻨﻬﺎن‪ ،‬ﺑﻴﺮون ﺷﺪي ﺑﻪ ﺑﺮﻫﺎن‬
‫ﭘﺎﻫﺎ دراز ﻛﻦ ﺧﻮش‪ ،‬ﻣﻲﺧﺴﺐ در اﻣﺎﻧﺶ‬
‫)ﻣﻮﻻﻧﺎ(‬

‫دﻳﺪﮔﺎه ‪ Interuniversal‬در ﻋﺮﻓﺎن ﺣﻠﻘﻪ‪ ،‬ﺧﺪا را ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬

‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ و ذﻫﻦ ﻓﺮد را ﺑﺮاي ﭼﻨﻴﻦ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‬
‫آﻣﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ‪ ،‬ﺧﺪا ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ و ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺤﻀﺮ اوﺳﺖ‪ .‬او‬
‫ﻓﻘﻂ ﺧﺪاي آﺳﻤﺎنﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ اﻧﺴﺎنﺟﺎﻳﮕﺎه او را‬
‫ﻓﻘﻂ در آﺳﻤﺎنﻫﺎ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺣﻚ ﻛﺮدهاﻧﺪ و او را ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ از رگ ﮔﺮدن‬
‫ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺣﺘﻲ او را در ﻛﻨﺎر ﺧﻮد و در روي زﻣﻴﻦ ﻫﻢ ﺣﺲ ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ و‪...‬‬
‫ﺧﺪا ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻫﻤﻪي ﻣﻜﺎن ﻫﺎﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﻧﺴﺎنﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬او را‬
‫ﻣﻮرد ﺧﻄﺎب ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ و در ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﺣﺴﺎس ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ او ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ؛ ﻛﺎري‬
‫ﻫﻢ ﺑﺎ او ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪228‬‬

‫ﺧﺪا ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻫﻤﻪي زﻣﺎنﻫﺎﺳﺖ و اﻧﺴﺎن ﺑﺎزﻫﻢ او را ﺑﺮاي زﻣﺎنﻫﺎي‬

‫ﺧﺎﺻﻲ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ و‪....‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ اﻳﻦﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺮداﺷﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﻗﺼﻲ از ﺧﺪاوﻧﺪ دارد و ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺷﺪه ﻛﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ از ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ او داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و‪....‬‬
‫ﭘﺎﻳﻪي ﻓﻜﺮي ﻣﺸﺘﺮك ﻫﻤﻪي اﻧﺴﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﻧﺤﻮهي ﻧﺰدﻳﻜﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ و ﺧﺪا ﻳﻚ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺪارد ﻛﻪ در ﺑﻴﻦ ﻫﻤﻪي اﻧﺴﺎنﻫﺎ‪،‬‬
‫ﻣﺸﺘﺮك اﺳﺖ‪.‬‬
‫راه ﺗﻮ ﺑﻪ ﻫﺮ روش ﻛﻪ ﭘﻮﻳﻨﺪ ‪ ،‬ﺧـﻮش اﺳـﺖ‬
‫وﺻﻞ ﺗﻮ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺟﻬﺖ ﻛﻪ ﺟﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮش اﺳﺖ‬
‫روي ﺗﻮ ﺑﻪ ﻫﺮ دﻳﺪه ﻛﻪ ﺑﻴﻨـﻨـﺪ‪ ،‬ﻧـﻜـﻮﺳـﺖ‬
‫ﻧﺎم ﺗﻮ ﺑﻪ ﻫﺮ زﺑﺎن ﻛﻪ ﮔـﻮﻳﻨـﺪ‪ ،‬ﺧﻮش اﺳـﺖ‬
‫)ﺷﻴﺦ اﺑﻮﺳﻌﻴﺪ اﺑﻮاﻟﺨﻴﺮ(‬

‫ﺑﺎ آرزوي ﺗﻮﻓﻴﻖ اﻟﻬﻲ‬

‫ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ ﻃﺎﻫﺮي‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺖ آﻳﺎت ﻗﺮآﻧﻲ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ -93‬ﺳﻮره ﻓﺎﺗﺤﻪ‪ :‬آﻳﻪ ‪5‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ -93‬ﺳﻮره ﻓﺼﻠﺖ‪ :‬آﻳﻪ ‪6‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ -93‬ﺳﻮره ﺷﻮري‪ :‬آﻳﻪ ‪51‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ -194‬ﺳﻮره ﺑﻘﺮه‪ :‬آﻳﻪ ‪18‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ -196‬ﺳﻮره ﺑﻘﺮه‪ :‬آﻳﻪ ‪286‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ -196‬ﺳﻮره ﻧﺤﻞ‪ :‬آﻳﻪ ‪93‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ -196‬ﺳﻮره اﻟﺰﺧﺮف‪ :‬آﻳﻪ ‪36‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ -196‬ﺳﻮره ﻓﺎﻃﺮ‪ :‬آﻳﻪ ‪8‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ -199‬ﺳﻮرهآلﻋﻤﺮان‪:‬‬
‫آﻳﻪ‪119‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ -202‬ﺳﻮره ﺣﺠﺮ‪ :‬آﻳﻪ ‪29‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ -212‬ﺳﻮره ﻓﺎﺗﺤﻪ‪ :‬آﻳﻪ ‪5‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ – 224‬ﺳﻮره ﺑﻘﺮه‪ :‬آﻳﻪ ‪115‬‬
‫‪230‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ -12‬ﺳﻮره ﻓﺎﻃﺮ‪ :‬آﻳﻪ ‪15‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ -12‬ﺳﻮره ﻣﺤﻤﺪ‪ :‬آﻳﻪ ‪38‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ -14‬ﺳﻮره اﺳﺮاء‪ :‬آﻳﻪ ‪82‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ -17‬ﺳﻮره ﻣﺠﺎدﻟﻪ‪ :‬آﻳﻪ ‪7‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ -36‬ﺳﻮره اﻟﺮﺣﻤﻦ‪ :‬آﻳﻪ ‪33‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ -56‬ﺳﻮره ﺑﻘﺮه‪ :‬آﻳﻪ ‪115‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ -58‬ﺳﻮره ﻗﺼﺺ‪ :‬آﻳﻪ ‪88‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ – 69‬ﺳﻮره ﻳﻮﻧﺲ‪ :‬آﻳﻪ ‪62‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ -83‬ﺳﻮره ﻧﺠﻢ‪ :‬آﻳﻪ ‪39‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ -83‬ﺳﻮره ﻣﺎﺋﺪه‪ :‬آﻳﻪ ‪35‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ -83‬ﺳﻮره ﺗﻮﺑﻪ‪ :‬آﻳﻪ ‪41‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ -88‬ﺳﻮره ﻏﺎﻓﺮ‪ :‬آﻳﻪ ‪60‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ -88‬ﺳﻮرهآلﻋﻤﺮان‪ :‬آﻳﻪ‬
‫‪104‬‬
‫!‪5 68‬ت @‪5‬‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺖ اﺷﺨﺎص‬
‫ﺳﻌﻴﺪ رﺳﺘﻤﻲ‪4 ،‬‬
‫ﺳﻬﺮاب ﺳﭙﻬﺮي‪،167 ،58 ،57 ،‬‬
‫‪224 ،219‬‬
‫ﺷﺎه ﻧﻌﻤﺖاﷲ‪،62 ،55 ،52 ،28 ،‬‬
‫‪225 ،98 ،83 ،68‬‬
‫ﺷﺒﺴﺘﺮي )ﺷﻴﺦ ﻣﺤﻤﻮد ﺷﺒﺴﺘﺮي(‪،‬‬
‫‪102 ،99 ،80 ،55‬‬
‫ﺷﻴﺦ ﺑﻬﺎﻳﻲ‪101 ،91 ،76 ،69 ،‬‬
‫ﺻﺎﺋﺐ ﺗﺒﺮﻳﺰي‪103 ،63 ،21 ،‬‬
‫ﻋﻄﺎر )ﻋﻄﺎر ﻧﻴﺸﺎﺑﻮري(‪،54 ،53 ،‬‬
‫‪203 ،101 ،68‬‬
‫ﻋﻴﺴﻲ ﻣﺴﻴﺢ)ع(‪194 ،171 ،23 ،‬‬
‫ﻛﺮﻟﻴﺎن‪213 ،26 ،‬‬
‫ﻛﻤﺎل ﻃﺎﻫﺮي‪4 ،‬‬
‫ﻟﻴﻠﻲ و ﻣﺠﻨﻮن‪203 ،‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ)ص(‪14 ،‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ ﻃﺎﻫﺮي‪،13 ،5 ،4 ،3 ،‬‬
‫‪229 ،91 ،73 ،44 ،18‬‬
‫ﻣﻮﻻﻧﺎ‪،65 ،64 ،63 ،62 ،54 ،31 ،‬‬
‫‪،85 ،81 ،80 ،73 ،69 ،67 ،66‬‬
‫‪،210 ،204 ،194 ،91 ،90 ،86‬‬
‫‪،227 ،226 ،225 ،223 ،219‬‬
‫‪228‬‬
‫ﻣﻮﻟﻮي‪102 ،95 ،49 ،16 ،‬‬
‫‪231‬‬
‫آﻧﺘﻮان ﻣﺴﻤﺮ‪213 ،‬‬
‫اﺑﻮﺳﻌﻴﺪ اﺑﻮاﻟﺨﻴﺮ‪،165 ،68 ،22 ،‬‬
‫‪229 ،220 ،193‬‬
‫اﺳﺘﺎد دﻛﺘﺮ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﻣﻨﺼﻮري‬
‫ﻻرﻳﺠﺎﻧﻲ‪14 ،5 ،‬‬
‫اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ)ره(‪11 ،‬‬
‫اﻣﻴﺮﺧﺴﺮو دﻫﻠﻮي‪53 ،‬‬
‫اوﺣﺪيﻣﺮاﻏﻪاي‪54 ،23 ،‬‬
‫ﺑﺮﻧﻮﻟﻲ‪213 ،‬‬
‫ﺑﻮﻋﻠﻲ ﺳﻴﻨﺎ‪220 ،‬‬
‫ﭘﺮوﻳﻦ اﻋﺘﺼﺎﻣﻲ‪56 ،‬‬
‫ﭘﻮﻟﺲ‪23 ،‬‬
‫ﺣﺎﻓﻆ‪،56 ،53 ،51 ،23 ،22 ،18 ،16 ،‬‬
‫‪،76 ،65 ،64 ،63 ،62 ،58 ،57‬‬
‫‪،100 ،99 ،90 ،88 ،87 ،85،83،78‬‬
‫‪،202 ،195 ،194 ،180 ،110 ،103‬‬
‫‪222 ،220 ،219‬‬
‫ﺧﻴﺎم‪56 ،‬‬
‫د‪‬ﭘﻠﺮ‪) ،‬ﭘﺪﻳﺪه دﭘﻠﺮ(‪34 ،‬‬
‫دﻛﺘﺮ ﭘﺮوﻳﻦ ﺑﻬﺎرزاده‪4 ،‬‬
‫دﻛﺘﺮ وﻳﺪا ﭘﻴﺮزاده‪5 ،‬‬
‫ﺳﺎﻣﻮﻳﻞ ﻫﺎﻧﻤﺎن )دﻛﺘﺮ(‪215 ،‬‬
‫ﺳﻌﺪي‪،90 ،89 ،23 ،19 ،15 ،‬‬
‫‪224 ،208‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬ ‫‪232‬‬

‫ﻳﻮﺳﻒ‪194 ،‬‬ ‫وﺣﺸﻲ ﺑﺎﻓﻘﻲ‪50 ،‬‬

‫‪233‬‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺑﺮﺧﻲ واژهﻫﺎ‬
‫اﺷﺘﻴﺎق‪89 ،88 ،20 ،‬‬
‫اﺷﺮاق‪211 ،77 ،68 ،‬‬
‫اﻋﺘﻼي ﻋﺮﻓﺎن اﻳﺮان‪51 ،18 ،‬‬
‫اﻋﻤﺎل ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‪157 ،‬‬
‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎﺗﻲ‪،138 ،9 ،8 ،‬‬
‫‪141 ،139‬‬
‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺟﺴﻤﻲ‪141 ،9 ،‬‬
‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ذﻫﻨﻲ‪140 ،138 ،9 ،‬‬
‫آﻛﺴﻮن‪158 ،‬‬
‫آﮔﺎﻫﻲ‪،58 ،56 ،45 ،33 ،32 ،31 ،‬‬
‫‪،180 ،102 ،96 ،90 ،87 ،75 ،74‬‬
‫‪،199 ،198 ،196 ،192 ،191 ،187‬‬
‫‪،223 ،221 ،212 ،210 ،206 ،205‬‬
‫‪227‬‬
‫اﻟﻜﺘﺮون‪) ،‬اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ(‪،116 ،115 ،29 ،‬‬
‫‪121 ،120 ،119 ،118 ،117‬‬
‫آﻟﻮدﮔﻲ اﻣﻮاج‪118 ،‬‬
‫آﻟﻮدﮔﻲ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎﺗﻲ‪140 ،139 ،97 ،‬‬
‫آﻟﻮدﮔﻲ ﻫﺪاﻳﺘﻲ‪119 ،‬‬
‫آﻣﭙﺮاژ‪157 ،‬‬
‫اﻧﺤﺮاﻓﺎت ﺟﻨﺴﻲ‪152 ،147 ،‬‬
‫اِﻧﺪوﻣﻮرﻓﻲ‪135 ،‬‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ اﺳﻼﻣﻲ‪11 ،‬‬
‫اﻧﺮژي‪،36 ،32 ،31 ،30 ،28 ،8 ،7 ،‬‬
‫‪،75 ،74 ،59 ،48 ،47 ،46 ،45 ،43‬‬
‫!‪ ', 68‬واژ‪0‬ه‬
‫اَﺑ‪‬ﺮ آﮔﺎﻫﻲ‪33 ،‬‬
‫اَﺑﺮاﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ‪28 ،‬‬
‫اَﺑ‪‬ﺮراﻳﺎﻧﻪ‪157 ،‬‬
‫اﺑﻌﺎد وﺟﻮدي‪166 ،12 ،‬‬
‫اﭘﺮاﺗﻮر‪158 ،157 ،‬‬
‫اﺗﺼﺎل‪،74 ،22 ،20 ،19 ،12 ،11 ،8 ،‬‬
‫‪،88 ،87 ،84 ،79 ،78 ،77 ،76 ،75‬‬
‫‪،102 ،101 ،94 ،92 ،91 ،90 ،89‬‬
‫‪،109 ،108 ،107 ،106 ،105 ،103‬‬
‫‪،130 ،125 ،119 ،117 ،111 ،110‬‬
‫‪226 ،222 ،211 ،135 ،134‬‬
‫اﺗﻢ‪) ،‬اﺗﻢﻫﺎ(‪30 ،29 ،28 ،‬‬
‫اﺗﻮاﻳﻤﻴﻮن‪184 ،‬‬
‫اﺗﻮﻣﺎﺳﻴﻮن‪) ،‬ﺧﻮدﻛﺎر(‪،158 ،157 ،9 ،‬‬
‫‪181 ،179 ،163‬‬
‫ادراﻛﺎت‪،138 ،137 ،136 ،73 ،71 ،‬‬
‫‪209 ،208 ،167 ،155 ،152 ،147‬‬
‫ارﺗﺒﺎط اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺧﺪا‪93 ،‬‬
‫اﺳﺘﺘﺎر ﻣﻨﺒﻊ‪184 ،‬‬
‫اﺳﻔﻞاﻟﺴﺎﻓﻠﻴﻦ‪15 ،‬‬
‫اﺳﻜﻦ‪،103 ،82 ،79 ،74 ،13 ،9 ،‬‬
‫‪،112 ،111 ،110 ،107 ،106 ،104‬‬
‫‪،135 ،134 ،133 ،130 ،126 ،125‬‬
‫‪151 ،142 ،141 ،136‬‬
‫اﺳﻜﻴﺰوﻓﺮﻧﻲ )ﺗﻮﻫﻢ(‪147 ،‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬
‫‪،142 ،136 ،135 ،130 ،128 ،126‬‬
‫‪،151 ،150 ،149 ،145 ،144 ،143‬‬
‫‪207 ،186 ،176 ،165 ،161 ،153‬‬
‫ﺑﻴﻤﺎران ذﻫﻨﻲ‪،148 ،146 ،143 ،‬‬
‫‪150 ،149‬‬
‫ﺑﻴﻤﺎري ﺗﻤﺎرﺿﻲ‪184 ،‬‬
‫ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي دادﮔﺎﻫﻲ‪184 ،‬‬
‫ﺑﻴﻨﺶ‪223 ،136 ،80 ،77 ،31 ،‬‬
‫ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻣﻨﻔﻲ‪186 ،185 ،184 ،‬‬
‫ﭘﺮوﺗﻮن‪29 ،‬‬
‫ﭘﺲﺧﻮر‪) ،‬ﭘﺲﺧﻮران(‪176 ،175 ،‬‬
‫ﭘﻠﻪي ﻋﺸﻖ‪،70 ،68 ،66 ،62 ،61 ،7 ،‬‬
‫‪168 ،163 ،71‬‬
‫ﭘﻠﻪي ﻋﻘﻞ‪،70 ،66 ،64 ،63 ،61 ،7 ،‬‬
‫‪163 ،156 ،71‬‬
‫ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ‪) ،‬آﻟﻮدﮔﻲ ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲ(‪،75 ،8 ،‬‬
‫‪،118 ،117 ،116 ،115 ،81 ،80‬‬
‫‪214 ،154 ،153 ،126 ،121‬‬
‫ﭘﻮﻻرﻳﺘﻲدرﻣﺎﻧﻲ‪214 ،81 ،‬‬
‫ﭘﻴﺘﺎ‪ ،‬ﺗﻴﭗ ﭘﻴﺘﺎ‪135 ،95 ،‬‬
‫ﺗﺠﻠﻲ اﻟﻬﻲ‪224 ،56 ،‬‬
‫ﺗﺮاﻛﻢ اﻧﺮژي‪46 ،‬‬
‫ﺗﺮسﻫﺎي اﻓﺮاﻃﻲ و ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ)ﻓﻮﺑﻴﺎ(‪،‬‬
‫‪147‬‬
‫ﺗﺰرﻳﻖ‪113 ،104 ،‬‬
‫ﺗﺴﻠﻴﻢ‪،95 ،94 ،92 ،83 ،78 ،20 ،8 ،‬‬
‫‪135 ،105‬‬
‫ﺗﺸﺘﺖ ذﻫﻨﻲ‪125 ،112 ،‬‬
‫ﺗﺸﻌﺸﻊ‪) ،‬ﺗﺸﻌﺸﻊ ﺳﻠﻮﻟﻲ(‪،‬‬
‫)ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت(‪) ،‬ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت ﻣﺜﺒﺖ(‪،‬‬
‫)ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت ﻣﻨﻔﻲ(‪) ،‬ﺗﺸﻌﺸﻊ دﻓﺎﻋﻲ(‬
‫‪234‬‬
‫‪،122 ،116 ،115 ،92 ،81 ،80 ،76‬‬
‫‪،153 ،142 ،141 ،138 ،128 ،126‬‬
‫‪،172 ،171 ،168 ،167 ،166 ،154‬‬
‫‪186 ،185 ،184 ،177 ،173‬‬
‫اﻧﺮژي درﻣﺎﻧﻲ‪126 ،‬‬
‫اﻧﺮژي رﻗﻴﻖ ﺑﺤﺮاﻧﻲ‪47 ،‬‬
‫اﻧﺮژي ﻣﺘﺮاﻛﻢ‪ ،‬اﻧﺮژي ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﺑﺤﺮاﻧﻲ‪،‬‬
‫‪47‬‬
‫اﻧﺴﺎن‪ ،‬در اﻛﺜﺮ ﺻﻔﺤﺎت‬
‫اﻧﻜﺎر‪222 ،184 ،143 ،66 ،52 ،‬‬
‫اﻧﻮاع ﻣﺮگ‪177 ،9 ،‬‬
‫آﻫﻨﮓ‪53 ،52 ،51 ،50 ،‬‬
‫اﻳﺮانزﻣﻴﻦ‪11 ،‬‬
‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل )ﺟﻬﺎﻧﻲ(‪223 ،‬‬
‫اﻳﻨﺘﺮﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﺎل )ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ(‪223 ،‬‬
‫ﺑﺪﺑﻴﻨﻲ)ﭘﺎراﻧﻮﺋﻴﺪي(‪147 ،‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺮﻃﻲ‪181 ،179 ،‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻗﻄﻌﻲ‪179 ،‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي واﻛﻨﺸﻲ‪182 ،179 ،‬‬
‫ﺑﺮﻧﻮﻟﻲ )اﺻﻞ ﺑﺮﻧﻮﻟﻲ(‪213 ،‬‬
‫ﺑ‪‬ﻌﺪ زﻣﺎن‪207 ،200 ،128 ،75 ،59 ،‬‬
‫ﺑ‪‬ﻌﺪ ﻣﻜﺎن‪209 ،170 ،‬‬
‫ﺑﻮﺑﻴﻦ‪157 ،‬‬
‫ﺑﻴﺖاﷲ‪202 ،201 ،‬‬
‫ﺑﻴﺮونرﻳﺰي‪125 ،‬‬
‫ﺑﻴﺶ ﻓﻌﺎﻟﻲ‪147 ،‬‬
‫ﺑﻴﻤﺎر‪) ،‬ﺑﻴﻤﺎري(‪) ،‬ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ(‪،73 ،13 ،‬‬
‫‪،96 ،87 ،86 ،82 ،78 ،76 ،75 ،74‬‬
‫‪،108 ،107 ،106 ،105 ،104 ،98‬‬
‫‪،115 ،113 ،112 ،111 ،110 ،109‬‬
‫‪،125 ،124 ،123 ،121 ،117 ،116‬‬
‫‪235‬‬
‫‪،113 ،110 ،103 ،97 ،94 ،76‬‬
‫‪،156 ،148 ،141 ،124 ،116 ،114‬‬
‫‪207 ،196 ،176 ،171 ،162‬‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ وﺟﻮدي‪،27 ،26 ،25 ،24 ،7 ،‬‬
‫‪67 ،30 ،29‬‬
‫ﺧﺪا‪) ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ(‪ ،‬در اﻛﺜﺮ ﺻﻔﺤﺎت‬
‫ﺣﻠﺰون‪39 ،‬‬
‫ﺧﻔﺎش‪41 ،‬‬
‫ﺧﻴﺎلﺑﺎﻓﻲ‪184 ،‬‬
‫دادﮔﺎه وﻳﮋه‪،184 ،144 ،143 ،9 ،‬‬
‫‪187 ،186 ،185‬‬
‫داﻧﺶ ﻛﻤﺎل‪،209 ،208 ،56 ،20 ،‬‬
‫‪227 ،210‬‬
‫درك اﻧﺎاﻟﺤﻖ‪208 ،206 ،202 ،‬‬
‫درك ﺟﻤﺎل ﻳﺎر‪،203 ،198 ،10 ،‬‬
‫‪206‬‬
‫درك ﺣﻀﻮر‪206 ،204 ،198 ،10 ،‬‬
‫درك ﻧﺎﻇﺮ‪40 ،7 ،‬‬
‫درك ﻫﺪﻓﻤﻨﺪي ﺧﻠﻘﺖ‪،198 ،10 ،‬‬
‫‪205‬‬
‫درﻣﺎن‪،76 ،75 ،74 ،73 ،13 ،12 ،8 ،‬‬
‫‪،92 ،87 ،86 ،83 ،82 ،80 ،78 ،77‬‬
‫‪،109 ،106 ،105 ،104 ،103 ،98‬‬
‫‪،116 ،115 ،113 ،112 ،111 ،110‬‬
‫‪،126 ،125 ،124 ،122 ،121 ،117‬‬
‫‪،132 ،131 ،130 ،129 ،128 ،127‬‬
‫‪،145 ،144 ،143 ،142 ،136 ،133‬‬
‫‪،151 ،150 ،149 ،148 ،147 ،146‬‬
‫‪214 ،152‬‬
‫درﻣﺎنﻫﺎي ﻣﻜﻤﻞ‪11 ،‬‬
‫درونﻓﻜﻨﻲ‪184 ،‬‬
‫!‪ ', 68‬واژ‪0‬ه‬
‫‪،128 ،104 ،97 ،96 ،76 ،60 ،59‬‬
‫‪،142 ،141 ،140 ،139 ،138‬‬
‫‪171 ،170 ،169 ،148‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪136 ،8 ،‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺎﻫﻴﺖ‪184 ،‬‬
‫ﺗﻦ واﺣﺪه‪225 ،222 ،‬‬
‫ﺗﻮﻫﻤﻲ‪42 ،‬‬
‫ﺟﺎدو‪211 ،‬‬
‫ﺟﺎم‪،90 ،83 ،58 ،57 ،18 ،16 ،‬‬
‫‪222 ،220 ،110‬‬
‫ﺟﻨﮓ رواﻧﻲ‪171 ،‬‬
‫ﺟﻬﺎن ﺗﻚﻗﻄﺒﻲ‪200 ،‬‬
‫ﺟﻬﺎن ﺗﻚﺳﺎﺧﺘﺎري‪45 ،28 ،7 ،‬‬
‫ﺟﻬﺎن ﻣﺎدي‪12 ،‬‬
‫ﺟﻬﺎن ﻣﺠﺎزي‪49 ،44 ،26 ،7 ،‬‬
‫ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‪،13 ،12 ،11 ،10 ،7 ،‬‬
‫‪،31 ،30 ،27 ،26 ،25 ،24 ،18 ،16‬‬
‫‪،40 ،38 ،37 ،36 ،35 ،34 ،33 ،32‬‬
‫‪،50 ،48 ،47 ،46 ،45 ،44 ،43 ،42‬‬
‫‪،63 ،62 ،59 ،57 ،56 ،54 ،53 ،52‬‬
‫‪،99 ،98 ،84 ،79 ،77 ،75 ،74‬‬
‫‪،153 ،137 ،136 ،128 ،114 ،100‬‬
‫‪،205 ،203 ،200 ،198 ،167 ،156‬‬
‫‪،225 ،223 ،222 ،221 ،211 ،206‬‬
‫‪228 ،227 ،226‬‬
‫ﭼﺎﻛﺮا‪81 ،80 ،‬‬
‫ﺣﺬفِ ﻣﻦ‪79 ،‬‬
‫ﺣﺮﻛﺖ‪،27 ،20 ،18 ،17 ،15 ،12 ،‬‬
‫‪،37 ،35 ،34 ،33 ،31 ،30 ،29 ،28‬‬
‫‪،49 ،48 ،46 ،45 ،43 ،40 ،39 ،38‬‬
‫‪،74 ،70 ،68 ،66 ،61 ،59 ،53 ،50‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬
‫ﺳﺮﻃﺎن )ﭘﺮﻛﺎري ﻳﺎ ﻛﻢﻛﺎري ﺳﻠﻮل(‪،‬‬
‫‪167 ،154‬‬
‫ﺳﻜﻪي وﺟﻮدي‪24 ،‬‬
‫ﺳﻠﻮل‪،115 ،81 ،69 ،60 ،9 ،7 ،‬‬
‫‪،161 ،160 ،159 ،120 ،119 ،118‬‬
‫‪،173 ،167 ،166 ،165 ،163 ،162‬‬
‫‪189 ،188 ،177 ،174‬‬
‫ﺳﻨﺴﻮر‪157 ،‬‬
‫ﺳﻮﻧﻮﮔﺮاﻓﻲ‪41 ،‬‬
‫ﺳﻴﺮ و ﺳﻠﻮك‪207 ،‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻮدارزﻳﺎﺑﻲ‪184 ،‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﻲ‪،175 ،174 ،159 ،‬‬
‫‪176‬‬
‫ﺳﻴﻜﻞ‪47 ،46 ،‬‬
‫ﺳﻴﻨﺎﭘﺲ‪158 ،157 ،‬‬
‫ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻲ‪) ،‬ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺜﺒﺖ(‪،‬‬
‫)ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻨﻔﻲ(‪،198 ،134 ،103 ،10 ،‬‬
‫‪211 ،205‬‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‪181 ،179 ،9 ،‬‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖﭘﺬﻳﺮي‪179 ،‬‬
‫ﺷﻌﻮر‪ ،‬در اﻛﺜﺮ ﺻﻔﺤﺎت‬
‫ﺷﻌﻮر ﺳﻠﻮﻟﻲ‪،123 ،81 ،80 ،60 ،8 ،‬‬
‫‪154 ،153 ،130 ،124‬‬
‫ﺷﻌﻮر ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‪،24 ،19 ،13 ،10 ،7 ،‬‬
‫‪،76 ،75 ،73 ،60 ،57 ،50 ،31 ،26‬‬
‫‪،96 ،94 ،93 ،92 ،88 ،87 ،84 ،78‬‬
‫‪،106 ،105 ،104 ،103 ،98 ،97‬‬
‫‪،117 ،114 ،113 ،112 ،110 ،108‬‬
‫‪،143 ،141 ،135 ،128 ،126 ،125‬‬
‫‪222 ،221 ،220 ،144‬‬
‫ﺷﻬﻮد‪211 ،49 ،‬‬
‫‪236‬‬
‫دﻧﺪرﻳﺖ‪158 ،‬‬
‫دﻧﻴﺎي ﻛﻴﻔﻴﺖ‪61 ،‬‬
‫دﻳﻮارهي ﻧﻮري‪48 ،‬‬
‫ذرات ﺑﻨﻴﺎدي‪40 ،29 ،28 ،‬‬
‫ذﻛﺮ‪،95 ،89 ،77 ،75 ،61 ،45 ،‬‬
‫‪207 ،191 ،186 ،135 ،122 ،105‬‬
‫ذﻫﻨﻲﺗﻨﻲ‪127 ،‬‬
‫راه ﻛﺜﺮت‪16 ،‬‬
‫راه وﺣﺪت‪16 ،‬‬
‫رﺣﻤﺖﻋﺎم‪) ،‬رﺣﻤﺖﻋﺎم اﻟﻬﻲ(‪،15 ،7 ،‬‬
‫‪،78 ،77 ،76 ،75 ،21 ،20 ،19 ،17‬‬
‫‪226 ،106‬‬
‫رﻓﺎﻗﺖ زﺑﺎﻧﻲ‪100 ،‬‬
‫رﻓﺎﻗﺖ ﻋﻤﻠﻲ‪100 ،‬‬
‫رﻓﺘﺎرﻫﺎي دوﮔﺎﻧﮕﻲ‪185 ،‬‬
‫رﻗﺺ‪53 ،51 ،50 ،49 ،‬‬
‫رﻧﺪ‪67 ،8 ،‬‬
‫روانﺗﻨﻲ‪،184 ،143 ،130 ،127 ،‬‬
‫‪185‬‬
‫روانﺷﻨﺎﺳﻲ‪208 ،165 ،‬‬
‫روﺑﻮﺗﻴﻚ‪176 ،‬‬
‫روح اﻟﻘﺪس‪17 ،‬‬
‫روح ﺟﻤﻌﻲ‪221 ،165 ،60 ،‬‬
‫روحاﻻﻣﻴﻦ‪17 ،‬‬
‫روﺷﻦﺑﻴﻨﻲ‪221 ،211 ،77 ،68 ،10 ،‬‬
‫زﺑﺎن ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت‪96 ،‬‬
‫زﺧﻢ ﻣﻌﺪه‪187 ،79 ،‬‬
‫زﻣﺎن ﺑﺤﺮاﻧﻲ‪47 ،‬‬
‫ﺳﺎﻗﻲ‪222 ،91 ،90 ،87 ،58 ،57 ،‬‬
‫ﺳﺎﻳﻜﻮﺳﻮﻣﺎﺗﻴﻚ‪186 ،184 ،130 ،‬‬
‫ﺳﺎﻳﻤﺘﻴﻚﺗﺮاﭘﻲ‪81 ،‬‬
‫‪237‬‬
‫ﻋﺮﻓﺎن ﻧﻈﺮي‪71 ،70 ،11 ،8 ،‬‬
‫ﻋﺸﻖ‪،62 ،61 ،53 ،49 ،23 ،21 ،‬‬
‫‪،72 ،70 ،69 ،68 ،66 ،65 ،64 ،63‬‬
‫‪،195 ،194 ،103 ،100 ،91 ،90‬‬
‫‪226 ،204 ،203‬‬
‫ﻋﻘﺎب‪39 ،‬‬
‫ﻏﻴﺮارﮔﺎﻧﻴﻚ‪128 ،‬‬
‫ﻏﻴﺮﻣﺘﺮاﻛﻢ‪) ،‬اﻧﺮژي ﻏﻴﺮﻣﺘﺮاﻛﻢ(‪،37 ،‬‬
‫‪48 ،45‬‬
‫ﻓﺎز ﻣﺜﺒﺖ‪174 ،173 ،170 ،169 ،‬‬
‫ﻓﺎز ﻣﻨﻔﻲ‪170 ،‬‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺎه‪98 ،‬‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﺮ ‪ ،‬ﻓﺮادرﻣﺎﻧﮕﻴﺮ‪،75 ،73 ،13 ،‬‬
‫‪،98 ،97 ،96 ،92 ،87 ،82 ،78‬‬
‫‪،107 ،106 ،105 ،103 ،102 ،101‬‬
‫‪،114 ،113 ،112 ،111 ،110 ،108‬‬
‫‪،128 ،127 ،126 ،125 ،124 ،117‬‬
‫‪150 ،147 ،129‬‬
‫ﻓﺮادرﻣﺎﻧﻲ‪،73 ،17 ،13 ،11 ،9 ،8 ،‬‬
‫‪،86 ،84 ،83 ،82 ،79 ،78 ،77 ،75‬‬
‫‪،104 ،103 ،98 ،97 ،96 ،92 ،87‬‬
‫‪،112 ،110 ،109 ،108 ،106 ،105‬‬
‫‪،124 ،123 ،117 ،115 ،114 ،113‬‬
‫‪،133 ،130 ،128 ،127 ،126 ،125‬‬
‫‪،145 ،144 ،143 ،142 ،136 ،134‬‬
‫‪،175 ،155 ،151 ،148 ،147 ،146‬‬
‫‪190 ،184 ،177‬‬
‫ﻓﺮاﻓﻜﻨﻲ‪184 ،‬‬
‫ﻓﺮاﻛﻞﻧﮕﺮي‪،81 ،80 ،79 ،75 ،9 ،8 ،‬‬
‫‪153 ،82‬‬
‫ﻓﺮاﻣﻮﺷﻜﺎري‪147 ،‬‬
‫!‪ ', 68‬واژ‪0‬ه‬
‫ﺷﻮك‪113 ،104 ،‬‬
‫ﺿﺪ اﻧﺮژي‪46 ،‬‬
‫ﺿﺪ ذرات‪28 ،‬‬
‫ﺿﺪ ﺷﻌﻮر‪33 ،‬‬
‫ﺿﺪ ﻣﺎده‪33 ،‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﻃﻮل ﻋﻤﺮ‪،173 ،171 ،9 ،‬‬
‫‪174‬‬
‫ﺿﻤﻴﺮ ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه‪،175 ،133 ،125 ،‬‬
‫‪190‬‬
‫ﻃﺐ راﻳﺞ‪125 ،80 ،‬‬
‫ﻃﺐ ﺳﻮزﻧﻲ‪215 ،153 ،81 ،80 ،‬‬
‫ﻃﻠﺴﻢ‪211 ،77 ،‬‬
‫ﻋﺎرف‪،66 ،63 ،62 ،57 ،52 ،50 ،‬‬
‫‪203 ،90 ،69‬‬
‫ﻋﺎﺷﻖ‪،158 ،102 ،72 ،69 ،68 ،63 ،‬‬
‫‪204 ،203 ،165‬‬
‫ﻋﺎﻟﻢ ﻛﺜﺮت‪206 ،20 ،17 ،16 ،‬‬
‫ﻋﺎﻟﻢ وﺣﺪت‪20 ،16 ،‬‬
‫ﻋﺒﺎدت ﻋﻤﻠﻲ‪101 ،100 ،99 ،‬‬
‫ﻋﺒﺎدت ﻧﻈﺮي‪99 ،‬‬
‫ﻋﺮﻓﺎن‪،18 ،17 ،13 ،12 ،11 ،8 ،7 ،‬‬
‫‪،65 ،58 ،53 ،51 ،50 ،49 ،20 ،19‬‬
‫‪،88 ،84 ،73 ،71 ،70 ،69 ،68 ،67‬‬
‫‪،203 ،194 ،135 ،103 ،101 ،89‬‬
‫‪228 ،226 ،211 ،206 ،205‬‬
‫ﻋﺮﻓﺎن اﺳﻼﻣﻲ‪13 ،11 ،‬‬
‫ﻋﺮﻓﺎن ﺣﻠﻘﻪ‪،89 ،88 ،67 ،20 ،11 ،‬‬
‫‪228 ،206‬‬
‫ﻋﺮﻓﺎن ﻋﻤﻠﻲ‪103 ،88 ،71 ،70 ،‬‬
‫ﻋﺮﻓﺎن ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‪،19 ،17 ،12 ،11 ،7 ،‬‬
‫‪226 ،135 ،84 ،73‬‬
‫ان‪ ،‬از ي د‬
‫ﮔﻮاﺗﺮ‪187 ،‬‬
‫ﻻﻳﻪي ﻣﺤﺎﻓﻆ‪،96 ،77 ،76 ،10 ،8 ،‬‬
‫‪،221 ،220 ،128 ،104 ،102 ،97‬‬
‫‪222‬‬
‫ﻟﻮﺟﻴﻜﻲ‪166 ،‬‬
‫ﻣﺎدر دوم‪183 ،179 ،9 ،‬‬
‫ﻣﺎده‪،35 ،33 ،32 ،31 ،30 ،28 ،12 ،‬‬
‫‪154 ،128 ،75 ،60 ،59 ،36‬‬
‫ﻣﺎر‪40 ،‬‬
‫ﻣﺎﻧﺘﺮا‪135 ،95 ،77 ،61 ،‬‬
‫ﻣﺘﺼﻞ‪221 ،134 ،98 ،74 ،13 ،‬‬
‫ﻣﺠﺎز‪،54 ،53 ،45 ،44 ،42 ،11 ،7 ،‬‬
‫‪115 ،67 ،57 ،56 ،55‬‬
‫ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن‪166 ،157 ،‬‬
‫ﻣﺮگ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‪178 ،177 ،‬‬
‫ﻣﺮگ ﻗﻄﻌﻲ‪178 ،177 ،‬‬
‫ﻣﺮگ ﻧﺎﻣﺤﺴﻮس‪177 ،141 ،139 ،‬‬
‫ﻣﺴﺦ‪211 ،201 ،10 ،‬‬
‫ﻣﺴﻴﺮ وﺣﺪت‪17 ،‬‬
‫ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻴﻨﺸﻲ‪،144 ،143 ،131 ،‬‬
‫‪147 ،146‬‬
‫ﻣﺸﻜﻼت ذﻫﻨﻲ‪،147 ،132 ،131 ،9 ،‬‬
‫‪152 ،149 ،148‬‬
‫ﻣﻄﺮب‪219 ،53 ،52 ،51 ،50 ،‬‬
‫ﻣﻌﺎﻳﺐ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‪127 ،‬‬
‫ﻣﻌﺮﻓﺖ‪،103 ،91 ،90 ،68 ،65 ،20 ،‬‬
‫‪227 ،224 ،221 ،211 ،138‬‬
‫ﻣﻌﺸﻮق‪204 ،203 ،‬‬
‫ﻣﻜﺘﺐ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ‪86 ،‬‬
‫ﻣﮕﺲ‪39 ،‬‬
‫ﻣﻦِ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪه‪179 ،‬‬
‫‪238‬‬
‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‪،38 ،37 ،36 ،35 ،34 ،7 ،‬‬
‫‪153 ،81 ،80 ،45 ،40 ،39‬‬
‫ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺧﻠﻘﺖ‪184 ،‬‬
‫ﻓﻴﺾاﻟﻬﻲ‪88 ،‬‬
‫ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻋﻘﻠﻲ‪190 ،188 ،187 ،9 ،‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎزﺗﺎب‪196 ،10 ،‬‬
‫ﻗﺮآن درﻣﺎﻧﻲ‪14 ،13 ،‬‬
‫ﻗﻔﻞ ذﻫﻨﻲ‪125 ،‬‬
‫ﻗﻴﺎﻓﻪﺷﻨﺎﺳﻲ‪135 ،‬‬
‫ﻛﺎرﻣﺎ‪128 ،‬‬
‫ﻛﺎﻓﺎ‪) ،‬ﺗﻴﭗ ﻛﺎﻓﺎ(‪135 ،95 ،‬‬
‫ﻛﺎﻟﺒﺪ اﺧﺘﺮي‪،177 ،174 ،80 ،9 ،‬‬
‫‪178‬‬
‫ﻛﺎﻟﺒﺪ ﺟﺴﻤﻲ‪155 ،‬‬
‫ﻛﺎﻟﺒﺪ ذﻫﻨﻲ‪،159 ،155 ،80 ،60 ،9 ،‬‬
‫‪189 ،178 ،177 ،169 ،167 ،166‬‬
‫ﻛﺎﻟﺒﺪ رواﻧﻲ‪،140 ،139 ،80 ،9 ،‬‬
‫‪،171 ،169 ،168 ،159 ،155 ،141‬‬
‫‪173‬‬
‫ﻛﺎﻟﺒﺪ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‪155 ،154 ،140 ،80 ،‬‬
‫ﻛﺎﻟﺒﺪﻫﺎ‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت ادراﻛﻲ و اﺣﺴﺎﺳﻲ‪،‬‬
‫‪155‬‬
‫ﻛﺎﻧﺎل‪154 ،113 ،104 ،80 ،‬‬
‫ﻛﺎوش‪82 ،74 ،13 ،‬‬
‫ﻛﺜﺮت‪،206 ،202 ،167 ،158 ،17 ،‬‬
‫‪224 ،223‬‬
‫ﻛﻤﺎل وﺟﻮدي اﻧﺴﺎن‪12 ،‬‬
‫ﻛﻨﺘﺎﻛﺘﻮر‪165 ،158 ،157 ،‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل اﻋﻤﺎل ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺑﺪن‪156 ،‬‬
‫ﻛﻮﻟﻴﺖ‪187 ،‬‬
‫ﻛﻴﻔﻴﺖ وﺟﻮدي‪65 ،25 ،7 ،‬‬
‫‪239‬‬
‫ﻫﺴﺖ ﺣﻘﻴﻘﻲ‪54 ،‬‬
‫ﻫﺴﺖ ﻣﺠﺎزي‪54 ،‬‬
‫ﻫﺴﺘﻪ‪ ) ،‬ﻫﺴﺘﻪﻫﺎ(‪) ،‬ﻫﺴﺘﻪاي(‪29 ،12 ،‬‬
‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي‪،45 ،32 ،31 ،24 ،13 ،‬‬
‫‪،82 ،79 ،75 ،74 ،58 ،54 ،52 ،49‬‬
‫‪،128 ،107 ،98 ،96 ،94 ،93 ،84‬‬
‫‪228 ،223 ،222‬‬
‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي اﻟﻬﻲ‪) ،‬ﺷﺒﻜﻪ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي‬
‫اﻟﻬﻲ(‪222 ،94 ،93 ،54 ،‬‬
‫ﻫﻮﻣﻴﻮﭘﺎﺗﻲ‪،214 ،213 ،87 ،80 ،‬‬
‫‪215‬‬
‫ﻫﻴﭙﻨﻮﺗﻴﺰم‪،135 ،78 ،77 ،10 ،9 ،‬‬
‫‪،191 ،190 ،189 ،178 ،161 ،159‬‬
‫‪215 ،213‬‬
‫ﻫﻴﺴﺘﺮﻳﻚ‪188 ،184 ،162 ،161 ،‬‬
‫واﺗﺎ‪) ،‬ﺗﻴﭗ واﺗﺎ(‪135 ،95 ،‬‬
‫واﻗﻌﻴﺖ وﺟﻮدي‪،27 ،26 ،25 ،24 ،7 ،‬‬
‫‪67 ،29‬‬
‫واﻛﻨﺶ اﺳﺘﻴﻞ ﻛﻮﻟﻴﻦ‪157 ،‬‬
‫واﻛﻨﺶ دﻓﺎع رواﻧﻲ‪،179 ،162 ،9 ،‬‬
‫‪183‬‬
‫وﺣﺪت ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‪223 ،‬‬
‫وﺳﻮاس‪ ،‬ﺗﻮﻫﻢ)اﺳﻜﻴﺰوﻓﺮﻧﻲ(‪147 ،‬‬
‫وﺻﻞ‪229 ،204 ،157 ،‬‬
‫وﻟﺘﺎژ‪157 ،‬‬
‫ﻳﻜﺘﺎﻳﻲ‪224 ،45 ،‬‬
‫ﻳﻮن‪) ،‬ﻳﻮنﻫﺎ(‪) ،‬ﻳﻮﻧﻲ(‪،116 ،115 ،‬‬
‫‪121 ،120 ،119 ،118 ،117‬‬
‫!‪ ', 68‬واژ‪0‬ه‬
‫ﻣِﻦ د‪‬ونِاﷲ‪212 ،‬‬
‫ﻣﻦ و ﻣﻨﻴﺖ‪79 ،‬‬
‫ﻣﻨﻴ‪‬ﺖ‪225 ،92 ،‬‬
‫ﻣﻮج ﻣﺘﺮاﻛﻢ‪36 ،30 ،‬‬
‫ﻣﻮﺟﻮدات ﻏﻴﺮارﮔﺎﻧﻴﻚ‪،104 ،96 ،76 ،‬‬
‫‪148 ،128‬‬
‫ﻣﻮﺣﺪ‪204 ،18 ،‬‬
‫ﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژي‪ ،‬ﺗﻴﭗﺷﻨﺎﺳﻲ‪135 ،‬‬
‫ﻣﻮﻟﻜﻮل‪80 ،‬‬
‫ﻣـﻲ‪91 ،57 ،‬‬
‫ﻣﻴﺪان دﻳﺪ ﺣﻘﻴﻘﻲ‪36 ،‬‬
‫ﻣﻴﺪان دﻳﺪ واﻗﻌﻲ‪36 ،‬‬
‫ﻣﻴﺪان ﺷﻌﻮري‪45 ،‬‬
‫ﻣﻴﻜﺮواُرﮔﺎﻧﻴﺴﻢ‪41 ،‬‬
‫ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ‪،181 ،179 ،126 ،9 ،‬‬
‫‪،189 ،188 ،187 ،184 ،183 ،182‬‬
‫‪228 ،190‬‬
‫ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل‪ ،‬ﻣﻠﻲ‪223 ،‬‬
‫ﻧﺎﻇﺮ‪) ،‬ﻧﺎﻇﺮ و ﺷﺎﻫﺪ(‪،36 ،35 ،34 ،7 ،‬‬
‫‪79 ،48 ،40 ،38‬‬
‫ﻧﻈﺎرهﮔﺮ‪107 ،95 ،92 ،75 ،20 ،‬‬
‫ﻧﻮﺗﺮون‪29 ،‬‬
‫ﻧﻮرون‪165 ،158 ،157 ،‬‬
‫ﻧﻴﺖﻫﺎي ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ‪201 ،‬‬
‫ﻧﻴﺮو درﻣﺎﻧﻲ‪،126 ،116 ،115 ،8 ،‬‬
‫‪214‬‬
‫ﻧﻴﺮوي ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‪،111 ،104 ،9 ،8 ،‬‬
‫‪142 ،141 ،138 ،114 ،112‬‬
‫ﻫﺎﻟﻪ‪81 ،‬‬
Human,
from another outlook

By:
Mohamad Ali Taheri
7th Edition 2009

WWW.Bijanpress.com

Printed in Tehran Iran

By:
Bijan Publication

ISBN:978-600-5046-16-8