Karenni Historical Political Paper

ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးနင
ို င
် ရ
ံ ရျိုးဆိုငရ
် ာသမိုငျိုး် မှတတ
် မ်ျိုးမ ာျိုး
ို င
် ရ
ံ ရျိုးဆင
ို ရ
် ာ
သမိုငျိုး် မှတတ
ဖက်ဒရယ်ဂ ာနယ် - မမန်မာ မှ ထိုတရ

် ေသည်။
၂၀၂၃ ခိုနစ
ှ ်
ဖက်ဒရယ်ဂ ျာနယ်-မြန်ြျာ ြှ ထုတ်ဝေသည်။

ို င
် ရ
ို င
် ရ
ံ ရျိုးဆင
ို ရ
် ာ သမိုငျိုး် မှတတ
Historical Document of
Karenni National Political Affairs
စုဆ ောင်းပ ြုစုသူ - Mi Non Di
ထုတဆေသူ - ဖကဒရယဂ ောနယ- ပြနြော
၂၀၂၃ ခုနစ
ှ

ို င
် ရ
Writer – Mi Non Di
Publisher
The Publication Federal Journal-Myanmar
Cherry Foundation
@Federal Journal-Myanmar 2022
Copies - 1500
Price - 6,000 Kyats
Contact - Cherry Foundation/Federal Journal-Myanmar
Ph: +66629109029
Ph: +95943094087
Email: Federaljournalnews@gmail.com
Journal of Federalism-Myanmar
The quarterly publication of the Journal of Federalism is designed to be a platform for
various stakeholders, particularly those who can’t access mainstream media to express
inspired future federal democratic state-building. The content of the Journal is intended
to promote and protect the rights of the people in Burma.
You can visit here-

https://www.federaljournalmm.org
https://www.facebook.com/federaljournalmyanmar

ို င
် ရ
ဖကဒရယဂ ောနယ - ပြနြော၏ြူေါဒ
၁။ ဖက်ဒရယ်ဂ ျာနယ်-မြန်ြျာသည် စစ်ြှန်သသျာဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စု တည်သ ျာက်

သရေးတွင် အသ ျာက်အကူမြြုရန်။
၂။ တုင်ေးရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးစုတန်ေးတူညီြျှသရေးနှင် ကုယြ

် ုင်မြဌျာန်ေးခွင်ြ ျာေးရရှသရေး သ ျာင်
ရွက်ရန်။
၃။ မြည်တွင်ေးငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေး သဖျာ်သ ျာင်ရျာတွင် အသ ျာက်အကူမြြုရန်။
၄။ တုင်ေးရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးစုသဒသြ ျာေးရှ လူူ့အခွင်အသရေးခ ြုေးသဖျာက်ခံရြှုြ ျာေးကု သဖျာ် ုတ်

ရန်။
၅။ တုင်ေးရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးစုြ ျာေး၏ နုင်ငံသရေးအသအမြင် မြြှင်ြျာေးလျာသစရန်နင

ှ ် စည်ေးလံုေး
ညီညတ
ွ ်သရေး ကု သဖျာ်သ ျာင်နုင်ရန်။
၆။ အနာဂတ်မြည်သ ျာင်စုနင
ု ်ငံသတျာ်တည်သ ျာက်သရေးအခန်ေးကဏ္ဍတွင်တုင်ေးရင်ေးသျာေး
လူြ ြုေးစုြ ျာေး၏ြါဝင်ြှု မြြှင်တင်လျာနင
ု ်ရန်။
၇။ တုင်ေးရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးစုြ ျာေး၏ ခံယူခ က်ြ ျာေး၊ အယူအ ြ ျာေးကု မြည်သူလူ ုတစ်ရြ်
လံုေး သမြင်သစရန်။

ို င
် ရ
မာတကာ
အတိုကကောက်စကောားလိုားမ ောား .......................................................................................................... 1
ကရင်နအ
ီ မ ားသောားနင
ို င
် ကရားသမိုငား် ဖြစ်စဉ်အက ဉ်ား ..................................................................5
အခန်ား (၁) ..........................................................................................................................................14
ကရင်နအ
ို င
် ကရားသမိုငား် အစ .....................................................................................14
၁.၁။ ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးမ ာျိုး စတင်နနထိုင်ရာနယ်န မမ ာျိုး ..............................................14
၁.၂။ ကရင်နီဖြည်သကနေတည်ဖခင်ား ..........................................................................................15
၁.၃။ ြထဝီအကနအထောားနှင ် အက ယ်အဝန်ား ......................................................................16
အက ယ်အဝန်ား ........................................................................................................17
၁.၄။ လူဦားကရနှင ် လူမ ားမ ောား....................................................................................................18
၁.၅။ အိုြ်ခ ြ်ကရားစနစ်မ ောား......................................................................................................18
၁.၇။ နင
ို င
် တကောဆက်ဆကရား ................................................................................................. 28
၁.၇.၁။ ကရင်န ီ - ဇင်ျိုးမယ်ဖြည် ဆက်ဆကရား ................................................. 28
၁.၇.၂။ ကရင်န-ီ ဗမော ဆက်ဆကရား..................................................................... 29
၁.၇.၃။ ကရင်န-ီ ဗဗတသျှဆက်ဆကရား ..............................................................30
အခန်ား (၂) ...........................................................................................................................................37
ကိုလိုနက
ီ ခတ် ကရင်နန
ီ င
ို င
် ကရားအကဖခအကန ..............................................................................37

ို င
် ရ
အခန်ား (၃).......................................................................................................................................... 42
လွတ်လြ်ကရားအကက ကောလနှင ် ကရင်နန

ီ င
ို င
် ကရား ................................................................... 42
အခန်ား(၄) ........................................................................................................................................... 57
ဖြည်ကထောင်စိုဖမန်မောနင
ို င
် ကတော်နင
ှ ် ကရင်နဖီ ြည်..................................................................... 57
ကယောားဖြည်နယ်ဖြစ်ကြေါ်လောြို ............................................................................................... 57
အခန်ား (၅) ......................................................................................................................................... 61
ကရင်နအ
ီ မ ားသောားခိုခကတော်လှနက
် ရားစတင်လောဖခင်ား .............................................................. 61
အခန်ား (၆) ......................................................................................................................................... 94
ဗငမ်ားခ မ်ားကရားကက ားြမ်ားမှုနင

ှ ် ကရင်နအ
ီ မ ားသောားကတော်လှနက
် ရားလှုြ်ရှောားမှု ......................... 94
အခန်ား (၇) ....................................................................................................................................... 112
ကနွဦားကတော်လှနက
် ရားနှင ် ကရင်နအ
ို င
် ကရားတိုားတက်ကဖြောင်ားလဲမှုမ ောား ............ 112
ကဝေါဟောရဆိုငရ
် ော အဓြပေါယ်ြွငဆ
် ိုခ က်မ ောား ............................................................................ 136
ကိုားကောားခ က်မ ောား .......................................................................................................................... 138

ို င
် ရ
အြှောစော
“ဖက်ဒရယ်ဂ ာနယ် မန်မာ” သည် တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးလူမ ျိုးမ ာျိုး အမ ျိုးသာျိုးနိုင်ငံနရျိုးသမင

ို ်ျိုး
စာအိုပ်မ ာျိုးကို ပ စိုနရျိုးသာျိုးထိုတ်နေမည် ဖစ်န ကာင်ျိုး သရှရပါ၍ နေတ်နင
ှ ်အမှီ နိုျိုး ကာျိုးတက်ကကြွ
သည် တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးလူငယ်မ ာျိုးအင်အာျိုးစိုကို လှိုကလ
် ှှဲစြွာ ေ ျိုးီ က ျိုးဂိုဏ် ပ ပါန ကာင်ျိုး ဦျိုးစြွာန ပာ
ကာျိုးလိုပါသည်။
ထိုသိုို့ “ဖက်ဒရယ်ဂ ာနယ် မန်မာ” သည် ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးနိုငင

် ံနရျိုးဆိုင်ရာ သမိုငျိုး်
မှတ်တမ်ျိုးမ ာျိုး စာအိုပ်ထိုတ်နေရာ၌ အမှာစာနရျိုးနပျိုးရန် အကူအညီနတာင်ျိုးေံလာသည်ကို
ကျွန်နတာ်အနန ဖင် မ ာျိုးစြွာေမ်ျိုးန မာက်ေမ်ျိုးသာမပါန ကာင်ျိုး န ပာ ကာျိုးလိုပါသည်။
ထိုသိုို့ လူမ ျိုးအမ ျိုးသာျိုးသမိုင်ျိုးကို ပ စိုနရျိုးသာျိုးရာတြွင် သမိုင်ျိုးစာအိုပ်စာနစာင်မ ာျိုး ကို

ကိုျိုးကာျိုးမှီ ငမ်ျိုးရမည် ဖစ်နသာ်လည်ျိုး မန်မာသမင
ို ်ျိုးပညာရှင် နဒါက်တာသန်ျိုးထြွန်ျိုးက သမိုင်ျိုးတကက
သိုလ်နက ာင်ျိုးဖြွင်ပြွှဲတြွင် အလြွန်တန်ဖိုျိုးရှနသာမှတ်တမ်ျိုးေင်စကာျိုးတစ်ေြွန်ျိုးမှာ မ‘အ’နအာင် သမင
ို ်ျိုး
သင် ကာျိုးနပျိုးရမည် ဟူသတည်ျိုး။ ထိုသိုို့ အန ပာနကာင်ျိုး၊ အသနကာင်ျိုး၊ ပညာရှသူနတာ်နကာင်ျိုး
စကာျိုးသည် မှတ်သာျိုးစရာ ဖစ်၏၊ ထိုစကာျိုးမှာလည်ျိုး နေတ်အဆက်ဆက် ယူနဆာင်နလရှကာ
အန ကာင်ျိုးတိုကဆ
် ိုင်တိုန်ျိုး ဘယ်တိုန်ျိုးက၊ ဘယ်သူက ဘယ်လိုန ပာဆိုနရျိုးသာျိုးေှဲသည်ဟူ၍
နနောင်လာနနောက်သာျိုးမ ာျိုးကို လက်ဆင်ကမ်ျိုး ကသည်၊ ထိုသသ
ိုို့ မိုင်ျိုးတနကြွွေ့မနမနင
ို ်စရာ နကာင်ျိုး
နသာသမိုင်ျိုးစာမ ာျိုး၊ ယိုတတယိုတတန်မရှနသာ သမိုင်ျိုးစာမ ာျိုး သရှရင်ျိုးက နဆာင်အပ်သည်ကန
ို ဆာင်၊
နရှာင်အပ်သည်ကန
ို ရှာင်ပပီျိုး နေတ်ကို မင်တတ်၊ နေတ်ကထ
ို င်ဟပ်နစနသာ နကာက်ေ က်ေ ထာျိုး
သည် သမိုင်ျိုးအမှန်သည် နေတ်နှင် အညီ မှန်နသာသမိုင်ျိုးတြွင်နပတည်ျိုး ဟူ၍ ထိုတ်နဖာ်ေ က်
သည် သတ ပ ရမည် အေ က်ပင် ဖစ်သည်။
ပနဒသရာဇ်နေတ်ကာလ ရာဇေင်သမိုင်ျိုးဆိုသည်မှာ နန်ျိုးနတာ်ထှဲမှာ ထိုင်ပပီျိုး ဘိုရင်

ဘိုန်ျိုးနတာ်ဂိုဏ်နတာ်တင်၍ နရျိုးသာျိုးသည်သမိုင်ျိုးမ ာျိုး ဖစ်သည်၊ ဥပမာ လြွန်ေှဲနသာ နှစ်နပါင်ျိုး
တစ်နထာင်နက ာ်ေနို့်က အနလာင်ျိုးစည်သူမင်ျိုးသည် တိုင်ျိုးေမ်ျိုးလှည်လည်ရာတြွင် ပင်လယ်
ဆပ်ကမ်ျိုးမှာ ဘိုျိုးဘြွာျိုးဘီဘင်တည်ထာျိုးေှဲသည် လူနက ာက်ရိုပ်၊ ဗံိုနမာင်ျိုးနက ာက် ရိုပ်မ ာျိုးထက
ေိုန်တီျိုးမှိုတ် ကန ကာင်ျိုး မြန်ြျာရျာဇဝင်တွင် သင် ကာျိုး ေင်ျိုး၊ အနလာင်ျိုးစည်သူမင်ျိုးတရာျိုးကကီျိုးသည်

ို င
် ရ
အိုမင်ျိုးမစြွမ်ျိုးလက် ပင်ျိုးက သည်အရွယပ

် င်လျှင် မင်ျိုးစီျိုးစစ်နရျိုး အစြွမ်ျိုး ပရာတြွင် စစ်သူရှဲတစ်က ပ်
လိုကလ
် ံဖမ်ျိုးဆီျိုးရာ၌ မလိုကန
် ိုင်ဘှဲ လူနတ်သာျိုး၊ နတ် မင်ျိုးစီျိုးသည် ထက် မန်န ကာင်ျိုး န မာက်ပင်
ကသည်ကို သင် ကာျိုးလာေှဲ ေင်ျိုး၊ အနနော်ရထာဘိုရင်သည် သူရှဲနကာင်ျိုးက န်စစ်သာျိုးကို လိုကလ
် ံ
သတ် ဖတ်နစပပီျိုး က န်စစ်သာျိုး ထြွက်န ပျိုးရာတြွင် နမာပန်ျိုးသ ဖင် အပ်စက်အနောျိုးယူရန် မမကင
ို ်
နဆာင်ထာျိုးနသာ အရနဒမာလှံကို ခေံ ပိုတ်ထှဲသိုို့ ပစ်သြွင်ျိုးရာ သူူ့ကို လိုကလ
် ံလိုပ်ကကံသည် စစ်သူရှဲ
(၇) ဦျိုးသည် လှံနတာ်တြွင် သီတန်ျိုးပပီျိုး နသဆံိုျိုးန ကာင်ျိုး စသည်သမိုင်ျိုးမ ာျိုးကို သင် ကာျိုးလာေှဲ
နသာ်လည်ျိုး ယနနို့တြွင် နေတ်အလိုက် သမိုင်ျိုးအနပေါ် သတတ် မင်တတ်လာသ ဖင် သင် ကာျိုး ေင်ျိုး
မရှနတာနပ၊ သရ
ိုို့ ာတြွင် ယနနို့နေတ်ကာလထ အနနော်ရထာဘိုရင်သည် ပထမ မန်မာနိုငင
် ံနတာ်
ကတ
ို ည်နထာင်ေှဲန ကာင်ျိုး၊ ဘိုရင်နနောင်ဘိုရင်သည် ဒိုတယ မန်မာနိုငင
် ံနတာ်ကို တည်နထာင်ေှဲ
န ကာင်ျိုး၊ အနလာင်ျိုးမင်ျိုးတရာျိုးသည် တတယ မန်မာနိုင်ငံနတာ်ကို တည်နထာင်ေှဲန ကာင်ျိုး မန်မာ
သမိုင်ျိုးစာတြွင် သင် ကာျိုးလ က်ရသ
ှ ဖင် သရှရ ေင်ျိုးပင် ဖစ်သည်၊ လြွန်ေှဲနသာ နအဒီ ၁၈၈၅ ေိုနှစ်
တြွင် အဂဂလပ်ကလ
ို ိုနီသည် မန်မာဘိုရင်သီနပါမင်ျိုးကို ကက်ဖမ်ျိုးငှက်ဖမ်ျိုးသကှဲသိုို့ အလြွယ်တကူ
ဖမ်ျိုးဆီျိုးနေေါ်နဆာင်သြွာျိုးသ ဖင် ရှမ်ျိုးနစာ်ဘြွာျိုးမ ာျိုး၊ ကရင်နီနစာဖ ာမ ာျိုး၊ ကေ င်ဒူျိုးေါျိုးမ ာျိုး၊ ေ င်ျိုး
ရမ်အိုပ်နတာင်ပင
ို ်သတျာင်စျာေးမင်ျိုးမ ာျိုး၊ ‘ေ’နစာ်ဘြွာျိုးမ ာျိုးတက
ိုို့ ငါတအ
ိုို့ ရှင်သေင် သီနပါမင်ျိုးဘိုရင်
ဖမ်ျိုးသြွာျိုးသည်ကို မနက နပ်သ ဖင် အဂဂလပ်ကလ
ို န
ို ီကို ၁၀ နှစ်နက ာ် ကာလတိုင် လက်နက်ကင
ို ်
နတာ်လှန်တိုကေ
် ိုက်ေန
ှဲ ကာင်ျိုး မန်မာသမိုင်ျိုးစာတြွင် သင် ကာျိုးသရှရသည်။
တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးနေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုး ဖစ် ကသည် ကရင်နီနစာဖ ာနယ်မ ာျိုးသည် သီျိုး ောျိုး

လြွတ်လပ်သည် ပည် ဖစ်သည်၊ ထအ
ိုို့ တူ ရှမ်ျိုးနစာ်ဘြွာျိုးမ ာျိုး၊ ကေ င်ဒူျိုးေါျိုးမ ာျိုး၊ ေ င်ျိုးရမ်အိုပ်
နတာင်ပိုင်သတျာင်စျာေးမင်ျိုးမ ာျိုး၊ ‘ေ’နစာ်ဘြွာျိုးမ ာျိုးတသ
ိုို့ ည်လည်ျိုး သီျိုး ောျိုးကိုယ်ပိုင်အိုပ် ေ ပ်ေင
ြွ ်ရ
နယ်န မမ ာျိုး ဖစ် ကသည်မှာ သမိုင်ျိုးအေ က်အလက်အမှန်ပင် ဖစ်သည်၊ သိုို့ ဖစ်ပါ၍ သမိုင်ျိုး
ဖစ်ရပ်အမှနမ
် ှာ မမတပ
ိုို့ ိုငန
် ယ်န မကိုက ျိုးနက ာ်လာသည် အဂဂလပ်ကလ
ို န
ို ီကို ေိုေံတိုကေ
် ိုက် ေင်ျိုး
ပင် ဖစ်သည်။ ထန
ိုို့ ကာင် အ ောျိုးလူမ ျိုးမှ နရျိုးသာျိုးသည်သမိုင်ျိုးမ ာျိုးသည် မမတိုို့ အမ ျိုးသာျိုး
ဇာတနသြွျိုး၊ ဇာတမာန်၊ သမိုင်ျိုးမှန်နှင် မကိုကည
် ီပါက အ မင်ရှင်ျိုးစြွာ ဖယ်ရှာျိုးရမည် ဖစ်နပသည်။
တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးလူမ ျိုးအခ ြုျို့သြုင်ေးြ ျာေးတွင်လည်ေး မမလူမ ျိုးသည် နနနတ်သာျိုးက ဆင်ျိုး

သက်လာန ကာင်ျိုး၊ အမနဂါျိုး အဖေဇဇာမှ ဆင်ျိုးသက်လာန ကာင်ျိုး နဖာ် ပထာျိုးကို နတြွွေ့ရှရသည်။ ထိုို့

ို င
် ရ
အတူ ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးမ ာျိုးသည် ကနနရီ ကနနရာ နဒြွျိုးမယ်နနော်ေိုနစ်နဖာ်မှ ဆင်ျိုးသက်လာ

န ကာင်ျိုးနှင် ကန်ေိုနစ်ဆင်၊ ေိုနစ်စင် ကယ် စသည် ဖင် သမိုင်ျိုးန ကာင်ျိုးကို ဂိုဏ်ယူနဖာ်က ျိုးလာေှဲ
သည်။ထိုသိုို့ လြွန်ေှဲနသာ နှစ်နပါင်ျိုးနထာင်ေ မ
ီ ှ ရာစိုနှစ်အထ ဂိုဏ်ယူစရာ ဟို ေံယလ
ူ ာေှဲ ကနသာ်
လည်ျိုး ယနနို့ကာလတြွင် ဂိုဏ်ယူစရာသမိုင်ျိုးမဟိုတ်ဘှဲ ဒဏဏာရီသမိုင်ျိုးအ ဖစ်သာ ေံယူထာျိုး က
သည်၊ နနောင်လာမည် ဆယ်ရာစိုနှစ်ကာလတြွင် ယင်ျိုးသမိုင်ျိုးမ ာျိုးကို လက်ေံနင
ို ်မည်မဟိုတ်နပ၊
သိုို့ ဖစ်ပါ၍ ယနနို့နေတ်သစ်ကာလ လူမ ျိုးတစ်မ ျိုးအမ ျိုးသာျိုးသမိုင်ျိုး ပ စိုနရျိုးသာျိုးရာတြွင် တတ်
နိုင်သမျှလိုအပ်သည် အကိုျိုးအကာျိုး အနထာက်အထာျိုးမ ာျိုး ပါရှသည် သမိုင်ျိုး ဖစ်ရပ်အမှနက
် ို
ပ စိုနရျိုးသာျိုးထိုတ်နေ ကရမည် ဖစ်နပသည်။
တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးလူငယ်မ ာျိုးအင်အာျိုးစိုစည်ျိုးထာျိုးသည် “ဖက်ဒရယ်ဂ ာနယ် မန်မာ” မှ

ပ စိုနရျိုးသာျိုးထာျိုးနသာ ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးနိုင်ငံနရျိုးသမိုင်ျိုးမှတ်တမ်ျိုးမ ာျိုး စာအိုပ်ကို ဖတ်ရှို နလ
လာရာတြွင် ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုး စတင်ဆင်ျိုးသက်လာပံို၊ အဆင်ဆင်ဆင်ျိုးသက်လာပံို၊ ကရင်နီ
အိုပ်စိုသည် ကရင်လူမ ျိုးအိုပ်စို၊ ပအိုေ်ျိုးလူမ ျိုးအပ
ို စ
် ို တန
ိုို့ ှင် စကာျိုးတူအိုပ်စို ညီအစ်ကို လူမ ျိုးမ ာျိုး
နတာ်စပ်ပံိုအန ကာင်ျိုးကိုလည်ျိုးနကာင်ျိုး၊ ကရင်နအ
ီ မ ျိုးသာျိုးမ ာျိုးသည် ကိုယ်ပိုင် အိုပ်ေ ပ်နသာ ေြွီျိုး
(နေေါ်) နစာဖ ာနယ်မ ာျိုး၊ စာဟြွာျိုးနယ်မ ာျိုးတက
ိုို့ ို စိုစည်ျိုး၍ ကရင်နီ ပည် တည်နထာင်ပံိုကို နဖာ် ပ
ထာျိုးသည်အ ပင် ကရင်နီနစာဖ ာနယ်မ ာျိုး၊ စာဟြွာျိုးနယ်မ ာျိုး အက ယ်အေန်ျိုးနင
ှ ် လူဦျိုးနရ၊ အိုပ်ေ ပ်
နရျိုး၊ စီျိုးပြွာျိုးနရျိုး၊ အဂဂလပ်ကလ
ို ိုနီ၊ မန်မာဘိုရင်၊ ဇင်ျိုးမယ်ဘိုရင် တန
ိုို့ ှင် နိုငင
် ံတကာဆက်ဆံနရျိုးကို
အနထာက်အထာျိုးအကိုျိုးအကာျိုး မ ာျိုး ဖင် နဖာ် ပထာျိုးန ကာင်ျိုး နတြွွေ့ရှရသည်။
မန်မာနင
ို ်ငံလြွတ်လပ်နရျိုးအကက ကာလ သီျိုး ောျိုးလြွတ်လပ်နသာ ကရင်နီ ပည်အန ေ
အနနကလ
ို ည်ျိုးနကာင်ျိုး၊ မန်မာနိုငင
် ံလြွတ်လပ်နရျိုးရပပီျိုးသည်နနောက် ဖဆပလ အစိုျိုးရက ကရင်နီ
ပည်ကို က ျိုးနက ာ်တိုကေ
် ိုက်လာသ ဖင် ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးမ ာျိုးသည် နိုင်ငံနရျိုး၊ စစ်နရျိုး
နတာက်နလျှာက် ေိုေံနတာ်လှန်နရျိုးစစ် ဆင်နြွှဲလာသည်ကလ
ို ည်ျိုးနကာင်ျိုး နဖာ် ပထာျိုးသည်
အ ပင် ကရင်နအ
ီ မ ျိုးသာျိုးနယ်န မမ ာျိုး ပန်လည်စိုစည်ျိုးနရျိုးအတြွက် ဒိုတယအကကမ် ကယန်ျိုး
အမ ျိုးသာျိုးညီလာေံမှတ်တမ်ျိုးကိုလည်ျိုးနကာင်ျိုး၊ ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးနသြွျိုးစည်ျိုးညီညွတ်နရျိုး အန ေေံ
နက ာရိုျိုး ဖစ်သည် ကရင်နီ ပည်နယ်ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးပံိုအန ေေံဥပနဒစတိုတထ မူ ကမ်ျိုးကိုနရျိုးဆြွှဲ ျာေးန ကာင်ျိုး

ို င
် ရ
နဖာ် ပပါရှ ေင်ျိုးသည် ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးစည်ျိုးလံိုျိုးညီညွတ်နရျိုး အတြွက် မ ာျိုးစြွာတြွန်ျိုးအာျိုးနပျိုး

နှိုျိုး ကာျိုးနစမည် ဖစ်နပသည်။
နနောက်ဆျိုးံို အနန ဖင် “ဖက်ဒရယ်ဂ ာနယ် မန်မာ” ြှ ပ စိုနရျိုးသာျိုးထိုတ်နေမည် ကရင်နီ

အမ ျိုးသာျိုးနိုင်ငံနရျိုးဆိုင်ရာ သမင
ို ်ျိုးမှတ်တမ်ျိုးမ ာျိုး စာအိုပ်သည် ပနဒသရာဇ်နေတ် ကာလမှစ၍
လြွတ်လပ်နရျိုးမရရှမီကာလ၊ လြွတ်လပ်နရျိုးရရှပပီျိုးကာလမှသည် ယနနို့နနြွဦျိုးနတာ်လှန်နရျိုးကာလ
ကရင်နီ ပည်အတိုင်ပင်ေံနကာင်စီ (KSCC) နှင် ကရင်နီ ပည် ကာျိုးကာလအိုပ်ေ ပ်နရျိုးနကာင်စီ
(IEC) ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးပပီျိုးသည်အထ အ ပည်အစံို ပ စိုနရျိုးသာျိုးပါရှထာျိုး ေင်ျိုးသည် ယေိုကာလ၊ နနောင်
ကာလတြွင် ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးမ ာျိုးအတြွက် အထူျိုးဂိုဏ်ယူ မှတ်တမ်ျိုးတင်ထာျိုးရှရမည်
သမိုင်ျိုးစာအိုပ်နကာင်ျိုးတစ်အိုပ် ဖစ်န ကာင်ျိုးကို နဖာ် ပလိုက် ရနပသည်။ ။
Khau Marko Ban or Phu Ban

ေြွန်ျိုးမာျိုးရ်ကဘ
ို န် (ေ) ဖူျိုးဘန်
၁၉၉ေ ေိုနှစ် ပည်သူူ့လွှတ်နတာ်ကိုယ်စာျိုးလှယ်
ကယန်ျိုးအမ ျိုးသာျိုးစည်ျိုးလံိုျိုးညီညွတ်နရျိုးဒမ
ီ ိုကနရစီအဖြွှဲွေ့(DOKNU)
Member of Parliamentary Unoin of Burma (MPU)

ို င
် ရ
အြှျာစျာ
မမအာျိုး ဖက်ဒရယ်ဂ ာနယ်- မန်မာ၊ နရျိုးသာျိုး ပ စိုသည် ဤ “ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုး

နိုင်ငံနရျိုးသမိုင်ျိုး”အတြွက် အမှာစာနရျိုးနပျိုးပါရန် နမတတာရပ်ေံလာေှဲရာ မမအနန ဖင် နထြွ
ပာျိုးမှိုနှင် တြွနဆ
်ို့ ိုတ်မှိုမ ာျိုး စတ်အတြွင်ျိုး အနည်ျိုးငယ် ဖစ်နပေါ်မပါသည်။ သန
ိုို့ သာ် ဤ ပ စု
နရျိုးသာျိုးမှို စာတမ်ျိုးသည် မမတိုို့ ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးလူငယ်မ ျိုးဆက်မ ာျိုးနှင် အ ောျိုးနသာ
ပည်နထာင်စိုအတြွင်ျိုး အတူတကြွ မှီတင်ျိုးနနထိုင် ကကိုန်နသာ တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးညီအစ်ကမ
ို ာျိုး
အတြွက် အလြွန်ရပ
ှို ်နထြွျိုးနပြွလီလှသည် ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးတ၏
ိုို့ တစတ်တပိုင်ျိုးနသာ သမိုင်ျိုး
ဖစ်စဉ်မှတ်တမ်ျိုးမ ာျိုးကို ဖတ်ရှိုနလလာေြွင် ရရှသြွာျိုးလမ်မည်၊ ထအ
ိုို့ ပင် ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုး တ၏
ိုို့
အနောဂါတ်သစ်အတြွက် စည်ျိုးလံိုျိုးညီညတ
ြွ ်နစမည် န မာက်မြျာေးစြွာနသာ သမိုင်ျိုးမှတ် တမ်ျိုးမ ာျိုး
ထှဲက သင်ေန်ျိုးစာယူစရာ ကိုျိုးကာျိုးရမည် သမိုင်ျိုးအလှည်အန ပာင်ျိုးတနကြွွေ့မှ မှတ်တမ်ျိုးတစ်ေို
ဖစ်လမ်မည်ဟူနသာ အ မင် ဖင် နမတတာနစတနောနရှွေ့ထာျိုးပပီျိုး အမှာစာကို နရျိုးသာျိုးနပျိုးရန်
ဆံိုျိုး ဖတ်ေှဲပါသည်။
မမအနန ဖင် ငယ်စဉ်စာသင်သာျိုးဘေကပင် သမိုင်ျိုးဆိုင်ရာအေ င်ျိုးအ ရာမ ာျိုးအနပေါ်

အထူျိုးစတ်ေင်တစာျိုးရှေှဲပပီျိုး စာသင်ေန်ျိုးမှ သင် ကာျိုးပေ
ိုို့ နပျိုးေသည
ှဲ ် မန်မာသမိုင်ျိုးနှင် ကမ္ာ
သမိုင်ျိုးမ ာျိုးအနပေါ် အထူျိုးအာျိုးစိုကသ
် င်ယူမှတ်သာျိုးမှို ပ ေှဲပါသည်။ စာသင်ေန်ျိုးကို စြွနေ
်ို့ ြွာပပီျိုး
အ ပင်ပတ်ေန်ျိုးက င်က နယ်ပယ် အသီျိုးသီျိုး၌ နှီျိုးနြွယ်က င်လည်လာပပီျိုးသည်နနောက်ပိုင်ျိုးတြွင်
ပည်နထာင်စိုအတြွင်ျိုး မှီတင်ျိုးနနထင
ို ် ကနသာ တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးလူမ ျိုးအသီျိုးသီျိုးတ၏
ိုို့ သမိုင်ျိုး
န ကာင်ျိုးဆိုင်ရာမ ာျိုးမှာ အမှနအ
် ကန်နရျိုးသာျိုး ပ စိုထာျိုး ေင်ျိုးနှင် စာသင်ေန်ျိုးအတြွင်ျိုး၌နသာ်လည်ျိုး
နကာင်ျိုး၊ ပင်ပတြွင် နရျိုးသာျိုးထိုတ်နေ ဖန်ေ
ို့ ေင်ျိုးမ ာျိုးနသာ်လည်ျိုးနကာင်ျိုး အိုပ်ေ ပ်သူ အဆက်
ဆက်မှ ေြွင် ပ ထာျိုး ေင်ျိုးမရှဘှဲပတ်ပင်ထာျိုး ေင်ျိုးနှင် သမိုင်ျိုးဆိုင်ရာနဖ ာက်ဖ က်ထာျိုးမှိုမ ာျိုးကို နလ
လာ မင်နတြွွေ့ရနပသည်။ သမိုင်ျိုးသစ်၊ ပံိုစံသစ်၊ ယဉ်နက ျိုးမှိုအသစ်မ ာျိုး ပါေင်နသာ ထြွင်လံိုျိုးမ ာျိုး
ဖင် အမ ျိုးသာျိုး၊လူမ ျိုးအပ
ို ်စိုမ ာျိုးအ ကာျိုး စတ်ေမ်ျိုးကြွှဲနစမှိုမ ာျိုးဆီသိုို့ ဦျိုးတည်နစေှဲ သည်သာမက
သမိုင်ျိုးဆိုင်ရာ အ ငင်ျိုးပြွာျိုးမှိုမ ာျိုး ဖစ်နပေါ်နစေှဲသည်။
မမတိုို့ ကရင်နအ
ီ မ ျိုးသာျိုးမ ာျိုး၏ သမိုင်ျိုးဆိုင်ရာ နကာက်န ကာင်ျိုးမ ာျိုးကို စိုစည်ျိုးရာ တြွင်
လြွန်စြွာနထြွ ပာျိုးပပီျိုး တရွာတပိုဒ်ဆန်ျိုး ပံို ပင်ဒဏဏာရီသဖြွယ် ကာျိုးနောမှတ်သာျိုးမှတ်တမ်ျိုးတင်ထာျိုး
မှိုနှင် နရာပပြွမ်ျိုးနန ေင်ျိုး ရှသကှဲသိုို့ လူမ ျိုး ောျိုးဘာသာစာနပမ ာျိုး ဖင် မှတ်တမ်ျိုးတင်ထာျိုးသည်
သမိုင်ျိုးမှတ်တမ်ျိုးမ ာျိုးအနပေါ်တြွင်သာ နလလာမှတ်သာျိုးရသည်က မ ာျိုး ပာျိုးနပသည်။ မမလက်

ို င
် ရ
ေယ်တြွင် အဆပ
ို ါလူမ ျိုး ောျိုးဘာသာစာနပမ ာျိုး ဖင် နရျိုးသာျိုးထာျိုးသည် ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုး
ဆင
ို ်ရာ သမိုင်ျိုးမှတ်တမ်ျိုးမ ာျိုး အတန်အသင်စိုနဆာင်ျိုးထာျိုးရှပါသည်။ သန
ိုို့ သာ် ယနနို့တိုင် မမ
အန ကာင်ျိုး မမအနည်ျိုးငယ်သာသရှနန ေင်ျိုးမှာ လြွန်စြွာမှေမ်ျိုးနည်ျိုးဖြွယ် ဖစ်မပါသည်။
ယနနို့တိုင်ပင် မည်သူက မည်သည်သမိုင်ျိုးမှတ်တမ်ျိုးအာျိုး နရျိုးသာျိုးထာျိုး သည်မှာ အမှနအ
် ကန်ဟို
မှတ်ယူရာပင် ေက်ေှဲနပသည်။ မမ မင်နတြွွေ့သည် အာျိုးနည်ျိုးေ က်တစ်ေိုမှာ ကရင်နအ
ီ မ ျိုးသာျိုး
မ ာျိုးတြွင် ကိုယ်ပိုင်စာနပမ ာျိုး မထြွန်ျိုးကာျိုးေှဲ က ေင်ျိုးပင် အဓက ဖစ်သည်ဟို မှတ်ယူပါသည်။ ၁၉
ရာစို၊ ၂၀ ရာစိုကာလမှသာ ကိုယ်စီဘာသာစာနပမ ာျိုးကို တီထြွင်နဖာ်ထိုတ်အသံိုျိုး ပ လာ ကသည်
က မ ာျိုးသည်ဟို သံိုျိုးသပ်ေ င်ပါသည်။ သမိုင်ျိုးမှ ညွှန်ျိုးဆိုေှဲသည် န မာက်မ ာျိုးစြွာနသာ အာျိုးနည်ျိုး
ေ က်မ ာျိုးနှင် သင်ေန်ျိုးစာမ ာျိုးအနပေါ် နလလာမှတသ
် ာျိုးပပီျိုး ပင်ဆင်ရဖြွယ်မ ာျိုးအာျိုး ဆင် ေင်ရမည်
အေ န်ဟိုလည်ျိုး နောျိုးလည်ထာျိုးပါသည်။
နဂံိုျိုးအနန ဖင် သမိုင်ျိုးစဉ်ဆက် အစဉ်အလာနကာင်ျိုးေှဲသည် ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးတိုို့၏

သမိုင်ျိုးအာျိုး အနောဂါတ်သစ်တြွင် နေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုး ဖစ်လာ ကမည် အနောဂါတ်လင
ူ ယ်လူရွယမ
် ာျိုး
မှ ကိုယ်စီအသစတ်နှင်အတူ အစဉ်ဆန်ျိုးသစ်ပပီျိုး စည်ျိုးလံိုျိုးညည
ြွီ ြွတ်စြွာ ဖင် ဖစ် နပေါ်တိုျိုးတက်နသာ
ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးတ၏
ိုို့ သမိုင်ျိုးသစ်ကို ထိုထြွင်ျိုးပန
ံို ဖာ်နိုင်ရန်အတြွက် ဆက်လက်ပပီျိုး ပိုေံိုျိုးန ပာင်ျိုး
ယူနိုင် ကလမ်မည်ဟို တထစ်ေ ယံို ကည်ပါသည်။ ဤစာတမ်ျိုး တြွင် ေျွတ်နေ ာ်လွှှဲမှာျိုးသည်၊
အကိုျိုးအကာျိုး၊ အနထာက်အထာျိုးမ ာျိုးလည်ျိုး ပါေင်နိုင်နသျိုး သည်ကို လက်ေံထာျိုး ကရမည် ဖစ်
သကှဲသိုို့ ထိုအာျိုးနည်ျိုးမ ပည်စံိုမှိုမ ာျိုးအတြွက် အ ပ သနဘာနဆာင်နေဖန်နထာက် ပ ဖည်ဆည်ျိုး
သြွာျိုး ကရန်လည်ျိုး တိုကတ
် ြွန်ျိုးလိုပါသည်။ ကရင်နအ
ီ မ ျိုးသာျိုးမ ာျိုးအနန ဖင် လာလတံနသာ ပည်
နထာင်စိုနိုင်ငံသစ်အတြွင်ျိုး အ ောျိုးနသာတိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးညီအစ်ကို အမ ျိုးသာျိုးနှင်အတူ နအျိုး အတူ ၊
ပူအမျှ ယှဉ်တြွှဲနနထိုင်ပပီျိုး ြျှနေေံစာျိုးမှိုမ ာျိုး ပ နိုင် ကနစရန် အဓဌာန် ပ ရင်ျိုး ဤအမှာစာ အာျိုး
နဂံိုျိုးေ ပ်အပ်ပါသည်။
တရာျိုးြျှတပပီျိုး ပငမ်ျိုးေ မ်ျိုးသာယာဖြွံပဖ ျိုးတိုျိုးတက်နသာ အနောဂါတ် ပည်နထာင်စိုသစ်ဆီသိုို့
နတာ်လှန်နရျိုးသစစာ ဖင်
ေူဦျိုးရယ်
ဥကကဌ
ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးတုေးတက်သရေးြါတီ

ို င
် ရ
အတရ
ို ကာက်စကာျိုးလျိုးံို မ ာျိုး
ULA/AA - ရက္ြုင်အြ ြုေးသျာေး/ရက္ြုင်တြ်သတျာ်

ABSDF - မြန်ြျာနင
ု ်ငံလံုေး င
ု ်ရျာ သက ျာင်ေးသျာေးြ ျာေး ဒီြုကရက်တစ်တြ်ဦေး
AFPFL - ဖက် စ်သတျာ်လှန်သရေးနှင် မြည်သူ့ူ လွတ်သမြျာက်သရေးအဖွျို့ခ ြုြ်
ANDP - လူြ ြုေးသြါင်ေးစံု ဒီြုကသရစီြါတီ
BC - ခရစ်သတျာ်ြသြေါ်ြီ
BGF - နယ်မချာေးသစျာင်တြ်ဖွျို့
BIA - ဗြျာလွတ်လြ်သရေးတြ်ြသတျာ်
BSPP - မြန်ြျာ ုရှယလ
် စ်လြ်ေးစဉ်ြါတီ
CBO - ရြ်ရွျာအသမခမြြုအဖွျို့အစည်ေး
CNF - ခ င်ေးအြ ြုေးသျာေးတြ်ဦေး
CPB - ဗြျာမြည်ကွန်မြြူနစ်ြါတီ
CPT - ုင်ေးကွန်မြြူနစ်ြါတီ
CRPP - မြည်သူူ့လွှတ်သတျာ်ကုယ်စျာေးမြြုသကျာ်ြတီ
CRPH - မြည်သ ျာင်စုလွှတ်သတျာ် ကယ
ု ်စျာေးမြြုသကျာ်ြတီ
CSO - အရြ်ဖက်လြ
ူ ှုအဖွျို့အစည်ေး
DAB - မြန်ြျာမြည်ဒြ
ီ ုကရက်တစ် ြဟျာြတ်အဖွျို့ခ ြုြ်
DOKNU - ကယန်ေးအြ ြုေးသျာေးြ ျာေး စည်ေးလံုေးညီညတ
ွ ်သရေးဒီြုကသရစီအဖွျို့
EAO - တုင်ေးရင်ေးသျာေးလက်နက်ကင
ု ် သတျာ်လှန်သရေးအဖွျို့အစည်ေး
FPNCC - ဖက်ဒရယ်နုငင
် ံသရေး ညြှနှုင်ေးသ ွေးသနွေးြှု အတုငြ
် င်ခံသကျာ်ြတီ
GAD - အသ ွသ အ
ွ ုြ်ခ ြုြ်သရေးဦေးစီေးဌျာန
HCKNU - ကယန်ေးအြ ြုေးသျာေးညီညတ
ွ ်သရေး ဦေးသ ျာင်သကျာ်ြတီ
IDP - မြည်တွင်ေးသနရြ်စွန်ခွျာစစ်သ ေးတြ်ေးသရှျာင်သူြ ျာေး
ဖက်ဒရယ်ဂ ျာနယ်-မြန်ြျာ ြှ ထုတ်ဝေသည်။ 1

ို င
် ရ
IEC - ကရင်နီမြည်ကကျာေးကျာလအုြ်ခ ြုြ်သရေးသကျာင်စီ

INGO - အစုေးရြဟုတ်သည် နုင်ငံတကျာ အရြ်ဖက်လူြအ
ှု ဖွျို့အစည်ေး
KCSN - ကရင်နီလူြအ
ှု ဖွျို့အစည်ေးကွန်ရက်
KIO/KIA - ကခ င်မြည်လွတ်လြ်သရေးအဖွျို့အစည်ေး/
ကခ င်လွတ်လြ်သရေးတြ်ြသတျာ်
KMT - ကူြင်တန်
KNDF - ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးြ ျာေးကျာကွယ်သရေးတြ်ဖွျို့
KNDP - ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးဒီြုကရက်တစ်ြါတီ
KnED - ကရင်နီြညျာသရေးဌျာန
KNG - ကယန်ေးအြ ြုေးသျာေးကျာကွယ်သရေးတြ်
KNGY - ကယန်ေးြ ြုေး က်သစ်လူငယ်
KNLP - ကယန်ေးမြည်သစ်ြါတီ
KnMHC - ကရင်နီအြ ြုေးသျာေး နယ်လှည်က န်ေးြျာသရေးသကျာ်ြတီ
KNP - ကယန်ေးအြ ြုေးသျာေးြါတီ
KNPDP - ကရင်နီအြ ြုေးသျာေး ငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေးနှင် ဖွံျို့ငဖြုေးသရေးြါတီ
KNPLF - ကရင်နီမြည်လူြ ြုေးသြါင်ေးစံုမြည်သူူ့လွတ်သမြျာက်သရေးတြ်ဦေး
KNPP - ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးတုေးတက်သရေးြါတီ
KnRC - ကရင်နီဒုက္သည်သကျာ်ြတီ
KNU - ကရင်အြ ြုေးသျာေးအစည်ေးအရံုေး
KNUJC - ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးညီညတ
ွ ်သရေး ြူေးတွသကျာ်ြတီ
KNWO - ကရင်နီအြ ြုေးသြီေးအစည်ေးအရံုေး
KSANLD - ကယျာေးမြည်နယ် လူြ ြုေးသြါင်ေးစံု ဒီြုကသရစီအဖွျို့ခ ြုြ်
KSCC - ကရင်နီမြည်နယ်အတုငြ
် င်ခံသကျာင်စီ
KSCSN - ကရင်နီမြည်လူ ုအသမခမြြုအရြ် က်လူူ့အဖွျို့အစည်ေးြ ျာေးကွန်ရက်
KSJMC - ကယျာေးမြည်နယ်ြူေးတွသစျာင်ကကည်သရေးသကျာ်ြတီ

ို င
် ရ
KSIEC - ကရင်နီမြည်ကကျာေးကျာလအုြ်ခ ြုြ်သရေးသကျာင်စီ

KSPMN - ကယျာေးမြည်နယ် ငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေး သလလျာသစျာင်ကကည်သရေးကွန်ရက်
LDU - လျာေးဟူဒြ
ီ ုကရက်တစ်အစည်ေးအရံုေး
MNDAA - မြန်ြျာအြ ြုေးသျာေးဒီြုကရက်တစ်ြဟျာြတ်တြ်ြသတျာ်
MPC - မြန်ြျာငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေးစင်တျာ
NBF - ညီသနာင်တုင်ေးရင်ေးသျာေးြါတီြ ျာေးဖက်ဒသရေးရှင်ေး
NCA - တစ်နုင်ငံလံုေး အြစ်အခတ်ရြ်စသရေး ုင်ရျာညြှနင
ှု ေး် သရေးအဖွျို့
NCCT - နုင်ငံသရေးညြှနှုင်ေးသ ွေးသနွေးြှု ကယ
ု ်စျာေးလှယ်အဖွျို့
NCGUB - မြည်သ ျာင်စုမြန်ြျာနုငင
် ံအြ ြုေးသျာေးညွှန်သြါင်ေးအစုေးရ
NCUB - မြည်သ ျာင်စုမြန်ြျာနုငင
် ံအြ ြုေးသျာေးသကျာင်စီ
NDAA - အြ ြုေးသျာေးဒီြုကသရစီြဟျာြတ်တြ်ြသတျာ် (ြုင်ေးလျာေး)
NDF - အြ ြုေးသျာေးဒီြုကသရစီတြ်သြါင်ေးစု
NDUF - အြ ြုေးသျာေးဒီြုကသရစီညီညတ
ွ ်သရေးတြ်သြါင်ေးစု (ြဒညတ)
NGO - အစုေးရြဟုတ်သသျာအရြ်ဖက်အဖွျို့အစည်ေး
NLD - အြ ြုေးသျာေးဒီြုကသရစီအဖွျို့ခ ြုြ်
NUCC - အြ ြုေးသျာေးညီညတ
ွ ်သရေးအတုင်ြင်ခံသကျာင်စီ
NUG - အြ ြုေးသျာေးညီညတ
ွ ်သရေးအစုေးရ
NMSP - ြွန်မြည်သစ်ြါတီ
SLORC - နုင်ငံသတျာ်ငငြ်ဝြ်ြမြျာေးသရေးနှင်တရျာေးဥြသဒစုေးြုေးသရေးသကျာင်စီ(နဝတ)
SNPLO - ရှြ်ေးမြည်လူြ ြုေးသြါင်ေးစံုမြည်သူူ့လွတ်သမြျာက်သရေးအဖွျို့ (ရလလတ)
SPDC - နုင်ငံသတျာ်သအေးခ ြ်ေးသျာယျာသရေးနှငဖ
် ွံျို့ငဖြုေးတုေးတက်သရေးသကျာင်စီ
(နအဖ)
SSA/RCSS - သျှြ်ေးမြည်မြန်လည် ူသ ျာင်သရေးသကျာင်စီ
SSA/SSPP - သျှြ်ေးမြည်နယ်ဖွံျို့ငဖြုေးတုေးတက်သရေးြါတီ
TNLA - တအျာင်ေးအြ ြုေးသျာေး လွတ်သမြျာက်သရေးတြ်ြသတျာ်

ို င
် ရ
UKSY - ကရင်နီမြည် လူငယ်ြ ျာေးသြဂဂ

UNA - စည်ေးလံုေးညီညတ
ွ ်သသျာ တုင်ေးရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးြ ျာေး ြဟျာြတ်
UNFC - စည်ေးလံုေးညီညတ
ွ ်သသျာတုင်ေးရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးြ ျာေးဖက်ဒရယ်သကျာင်စီ
UNLD - မြည်သ ျာင်စုတုင်ေးရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးြ ျာေး ဒီြုကသရစီအဖွျို့ခ ြုြ်
USDA - မြည်သ ျာင်စုကကံခင
ု ်သရေးနှင် ဖွံျို့ငဖြုေးသရေးအသင်ေး
USDP - မြည်သ ျာင်စုကကံခင
ု ်သရေးနှင် ဖွံျို့ငဖြုေးသရေးြါတီ
UWSA - ဝမြည် သသွေးစည်ေးညီညတ
ွ ်သရေးတြ်ြသတျာ်
WNO - ဝအြ ြုေးသျာေးအစည်ေးအရံုေး
ဖ ြလ - ဖက် စ် န်က င်သရေးမြည်သူူ့လွတ်လြ်သရေးအဖွျို့ခ ြုြ်
ြ လ - မြန်ြျာ ုရှယလ
် စ်လြ်ေးစဉ်ြါတီ
လညတ - လူြ ြုေးစုြ ျာေး ညီညတ
ွ ်သရေးတြ်ဦေး
လြဒတ - လူြ ြုေးသြါင်ေးစံုမြည်သူ့ူ ဒြ
ီ ုကသရစီတြ်သြါင်ေးစု

ို င
် ရ
ကရငနီအြ ြု်းသော်းနုငငံဆရ်းသြုင်းပဖစစဉအက ဉ်း
BC - ၂၂၃၄ သ ီလံု - ြွန်ဂုေးလီေးယျာေး၊ အသရှျို့တျာကစစတန် - တဗက်- ယူနန် တွင်

ခုနှစ်ြှ BC သန ုင်ခကက
၁၃၈၅ ခုနှစ်
BC ၁၁၂၈ ခုနှစ် ယူနန်ြှ သ ံု၊ တန်ဖ၊ ရန်ကန

ု ်၊ သတျာင်ငူ၊ က ြုက် ီေးရုေးသဒသသု သရွျို့သမြျာင်ေး
ြှ AD ၁၀ရောစု လျာခ။
ခရစနှစ ၁၁ လက်ရသန
ှ င
ု ်ရျာ စစ်သတျာင်ေးမြစ်အသရှျို့ က် သတျာင်ေးတန်ေး တသလျှျာက်၊
ရောစု ဆနောက ုင်း ဖျာြွန် သမြျာက်ြုင်ေး၊ သံလွင်မြစ်၊ ြွန်သခ ျာင်ေး၊ ီလူေးသခ ျာင်ေးေန်ျိုးက င်
သငွသတျာင်၊ ဒီသြျာ ၊ု ြုေးငဗ၊ လွယ်လံု၊ သြါင်ေးသလျာင်ေးသဒသတွင် အသမခခ
သန ုင်ခကက။
၁၁ ရောစုြှ သက ေးရွျာအုြ်ခ ြုြ်သရေးစနစ်မဖင် နယ်သမြသဒသအသီေးသီေး အုြ်ခ ြုြ်ခကက။

၁၇ရောစု
၁၇၅၀ ေန်းက င သ ျာလခနယ်တွင် သစျာဖ ျာြင်ေး က်(ဖ န်ြင်ေး) စတင်ခ။
၁၇၆၅ ေန်းက င ကကယ်ဖုေးကကီေးနယ်တွင် သစျာဖ ျာြင်ေး က်စတင်ခ။
၁၈၀၉ အသရှျို့ကရင်နီသစျာဖ ျာကကီေး ဖ

ု ဒူ
ု (ခ) ဖသဖျာ်ကကီေးနှင် ဇင်ေးြယ် ုရင်တု က ခ ြု
စျာခ ြုြ်မဖင် ခ စ်ကကည်သရေး စျာခ ြုြ်ခ ြုြ် ုခ။
၁၈၀၀ ေန်းက င ကနဒာရဝတီနယ်တွင် သစျာဖ ျာေးြင်ေးစတင်ခ။
၁၈၂၄ - ၁၈၂၆ ြ ြ အဂဂလြ်-မြန်ြျာစစ်ြွ။
၁၈၃၇ ကကယ်ဖုေးကကီေးသစျာဖ ျာကကီေးြှ ဦေးသ ျာင်ငြီေး အသနာက်ကရင်နီနှင် ရှြ်ေးမြည်

သမြျာက်ြုင်ေး သညျာင်သရွှေနှင် စံကျာေးမြည်နှင် နယ်နြတ်စည်ေး သတ်ြှတ်နုင်ခ။
၁၈၃၉ သီရသဒါငြြုျို့ (သခေါ်) လွြုင်သကျာ်ငြြုျို့ (ခ) ီေးရီသဒါကု ဦေးသီရီြှ ကကီေးြှြူေးငြီေး

တည်သ ျာင်ခ။
၁၈၅၂ - ၁၈၅၃ ဒုတယအဂဂလြ်- မြန်ြျာ က ြူေးသက ျာ်စစ်။

ို င
် ရ
၁၈၅၇ ပဗတသျှအစိုျိုးရနှင် အနနောက်ကရင်နန

ီ ယ် မဟာမတ်စာေ ပ် ခ ြုြ် ုခ။
၁၈၆၃ ပဗတသျှအစိုျိုးရ နှင် အနနောက်ကရင်နီနယ်တု ဒိုတယအကကမ်အမဖစ်နွာေးခ ြု

မဟာမတ် စာေ ပ်ေ ပ်ဆို၍ န ကညာေ က်ထိုတ် ပန်ေှဲ။
၁၈၇၅ သီေးမချာေးလွတ်လြ်သသျာ ကရင်နီမြည်အမဖစ် သတ်ြှတ်သကကျာင်ေး ကုန်ေးသ ျာင်

ြင်ေးနှင် ငဗတသျှအစုေးရအကကျာေး ခ ြုြ် ု ျာေးသသျာ ြဋဉျာဉ်ဝန်ခံခ က် သရေး ုေး
ခ။
၁၈၈၅ တတယ အဂဂလပ်- မန်မာစစ်ပြွှဲ။
၁၈၈၉ ပဗတသျှ၏က ျိုးနက ာ်သမ်ျိုးပိုကမ

် ှိုကို ေိုေံတြွန်ျိုးလှန်ေှဲသသျာ သစျာဖ ျာနစာလ
နဖာ်၏ နတာ်လှန်နရျိုး ပပီျိုး ံုေးခ။
၁၈၉၂ အဂဂလြ်တြှ
ု ကရင်နီမြည်အသြေါ် ျာနဒ်ဥြသဒမြဌျာန်ေးခ။
၁၈၉၁- ၉၂ သံလြွင်ကို ဖတ်နက ာ်၍ ထိုင်ျိုးဘိုရင်တပ်မ ာျိုး ကရင်နီ ပည်ကို ေင်နရာက်

က ျိုးနက ာ်ခ။
၁၉၄၁ - ၄၅ ပဗတသျှအစိုျိုးရကိုယ်စာျိုးလှယ် Mr. အက်ဒ်ေပ်အိုရီနလျိုးသည် အနနောက်

ကရင်နီနယ် အကကီျိုးအကှဲ နကျိုးဖိုျိုးဒန
ူ င
ှ ် မဟာမတ်စာေ ပ် ေ ပ်ဆိုေ။ှဲ
၁၉၄၆ သဖသဖျာ်ဝါရီလ (၂၅) ရက်သနတွင် ကရင်နအ

ီ ြ ြုေးသျာေးအစည်ေးအရံုေးကု
ဖွျို့စည်ေးခ။
၁၉၄၆ ဧငြီလ (၃) ရက်တွင် ကရင်နီ၊ ြုသဒါင်သကျာင်စီကု ဖွျို့စည်ေးခ။
၁၉၄၆ စက်တင် ျာ (၁၁) ရက်သနတွင် စည်ျိုးလံိုျိုးညီညြွတ်နသာ ကရင်နီ ပည်၏

လြွတ်လပ်နသာ ပည်နယ်မ ာျိုးနကာင်စီ ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးန ကာင်ျိုး န ကညာခ။
ဦေးစန်အျာေး အဖွျို့ြှ ုတ်ြယ်သကကျာင်ေး ုတ်မြန်။
၁၉၄၆ ဒီဇင် ျာလ (၂၃) ရက်သနတွင် ကရင်နီမြည်တွင် ဗုလ်ခ ြုြ်သအျာင် န်ေး

လွြုင်သကျာ်သု လျာသရျာက် ြန်ခန
ွ ်ေးသမြျာခ။
၁၉၄၇ ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးအဖွျို့ခ ြုြ် (Karenni National Organization) ကု


ို င
် ရ
၁၉၄၇ တုင်ေးမြြုမြည်မြြုလွှတ်သတျာ်အစည်ေးအသဝေးန ြတ်သက်ငြီေး ကရင်နီမြည်

ည်သွင်ေးမခင်ေးအသြေါ် ကန်ကွကသ
် ကကျာင်ေး ဥကကဌဂု ီတူရီတြှ
ု သကကညျာခ က်
ုတ်မြန်ခ။
၁၉၄၈ ဇန်နဝါရီလ (၄) ရက်သနတွင် အဂဂလြ်ြှ မြည်သ ျာင်စုမြန်ြျာနင

ု ်ငံသတျာ်
အမဖစ် လွတ်လြ်သရေးသြေးခ။ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဖွျို့စည်ေးြံုတွင် ကရင်နီမြည်ကု
ကရင်မြည်နယ် သအျာက်တွင် ည်သွင်ေးခ။
၁၉၄၈ ဇန်နဝါရီလ (၂) ရက်သနတွင် ကရင်နီမြည်နယ်သကျာင်စီအျာေး ဥကကဌစဝ်ဝဏ္ဏ

နှင် ြဟျာသသရစည်သူဦေးစန်၊ သီရြ ံခ ဦီ ေးသအမြသလေး တြှ
ု ဦေးသ ျာင် ဖွျို့စည်ေး။
၁၉၄၈ ဩဂုတ်လ (၉) ရက်သနတွင် ဖ ြလတြ်ြ ျာေး ကရင်နီမြည်ကု စတင်

ဝင်သရျာက်တုကခ
် ုက်ခ။
၁၉၄၈ ဩဂုတ်လ (၁၇) ရက်သနတွင် United Karenni States Independent

Army - UKSIA (ညီညတ
ြွ ်နသာကရင်နီ ပည်လြွတ်လပ်နရျိုးတပ်မနတာ်)
၁၉၄၈ စက်တင် ျာလ (၈) ရက်သနတွင် ဥကကဌဂု ီတူရီ လုြ်ကကံသတ်မဖတ်ခံခရ။
၁၉၄၈ သအျာက်တု ျာ (၃) ရက်သနတွင် Karenni Supreme Concil ကု

တည်သ ျာင်ခ။ ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးသတျာ်လှန်သရေး ြုြုအရှန် သကျာင်ေးလျာခ။
၁၉၄၉ KNU၊ ပအိုေ်ျိုးနှင် အ ောျိုးတိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးမ ာျိုးပါ လက်နက်ကင

ို ် နတာ်လှန်နရျိုး၌
ပါေင်လာေှဲ ေင်ျိုး။
၁၉၅၂ ဇန်နဝါရီလ (၁၅) ရက်သနတွင် ဖဆဖလ အစိုျိုးရမှ ကရင်နီ ပည်ကို “ကယာျိုး

ပည်နယ်” ဟို အမည်န ပာင်ျိုးလှဲခ။
၁၉၅၂ ဖ ြလအစုေးရြှ ကရင် ပည်နယ် နယ်နမတ်နရျိုးဆြွှဲ သတ်မှတ် ေင်ျိုး။ ကယျာေး

မြည်နယ်ကု သီေးမချာေးမြည်နယ်အမဖစ် သတ်ြှတ်ခ။
၁၉၅၄ နယ်သလေးနယ်ကု ကုယ်စျာေးမြြုသသျာ ကရင်နီမြည်သ ျာင်စု (United

Karenni State – U.K.S) ကု တည်သ ျာင်ခ။

ို င
် ရ
၁၉၅၄ ဂ ပန်နှင် နလာပတ (ဘီလူျိုးနေ ာင်ျိုး) နရအာျိုးလျှပ်စစ်စီမံကန်ျိုး စတင်နဖာ်

နဆာင် ေင်ျိုး။
၁၉၅၆ ဒီြုကရက်တစ်လူြ ြုေးစုြ ျာေး ညီညွတ်သရေးတြ်ဦေးဖွျို့စည်ေးရျာတွင် တည်သ ျာင်

ခကက။
၁၉၅၇ သြလ (၂) ရက်သနတွင် ကရင်နအ

ီ ြ ြုေးသျာေးအစည်ေးအရံုေးကု ကရင်နအ
ီ ြ ြုေး
သျာေးတုေးတက်သရေးြါတီသု တုေးမြြှင်ဖွျို့စည်ေး။
၁၉၅၇ ဇူလုင်လ (၂၆) ရက်သနတွင် ြ ြ ံုေးအကကြ် ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးကွန်ဂရက်

ကု က င်ေးြခ။ ကရင်နန
ီ ုင်ငံသတျာ်ဖွျို့စည်ေးြံအ
ု ုြ်ခ ြုြ်ြအ
ံု သမခခံဥြသဒနှင်
နည်ေးဥြသဒြ ျာေးကု သရေး ခ
ွ ။
၁၉၅၇ KNPP ြ ြ ံုေး ဥကကဌ သ ျာြလု လုြ်ကကံခံရမခင်ေး။
၁၉၅၈ သအျာက်တု ျာလ (၈) ရက်သနတွင် ဖ ြလအစုေးရ ဝန်ကကီေးခ ြုြ်ဦေးနုြှ

ဗုလ်ခ ြုြ်ကကီေး သနဝင်ေးအျာေး အစုေးရလွသမြျာင်ေးခ။
၁၉၅၉ အြ်သစျာင်အစုေးရြှ ကရင်နီနစာဖ ျာမ ာျိုးကု ေြွှဲထြွက်ေြွင် အေြွငအ

် နရျိုးကို
လက်မှတ်ထိုျိုး စြွနို့်လွှတ်ရန် အတင်ေးအက ြ် တုကတ
် ွန်ေးခ။
၁၉၅၉ KNPP ဒုတယအြ ြုေးသျာေးကွန်ဂရက်ကု က င်ေးြခ၊ အြ ြုေးသျာေးဒီြုကသရစီ

ညီညတ
ွ ်သရေး တြ်သြါင်ေးစု (NDUF) ဖွျို့စည်ေး ရျာတွင် ြါဝင်ခ။
၁၉၆၀ ဌြသမြျာက် KNPP ဥကကဌအသစ် ဖုေးသက ျာ်ကု ဖ. .ြ.လြှ ဖြ်ေး ီေးခ။
၁၉၆၀ ဧငြီလ (၄) ရက်သနတွင် ဗုလ်သနဝင်ေးြှျာ သရွေးသကျာက်ြွအနုင်ရ ဦေးနုအျာေး

အျာဏ္ျာ မြန်လည်လွအြ်ခ။
၁၉၆၀ ဇူလုင်လတွင် က င်ေးြသသျာ သတျာင်ကကီေးညီလျာခံအျာေး KNPP ြှ သလလျာသူ

အမဖစ် တက်သရျာက်ခ။
၁၉၆၀ ညီညတ
ွ ်သသျာလူြ ြုေးစုြ ျာေးတြ်ဦေး တွင် KNPP ြါဝင်ခ။
၁၉၆၁ ရှမ်ျိုး၊ ကရင်နန

ီ ှင် အ ောျိုးတိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးနေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုး ပူျိုးနပါင်ျိုး၍ “ဖက်ဒ
ရယ်အဆို ပ လွှာ” နရျိုးဆြွှဲ တင်သြွင်ျိုး ေင်ျိုး။

ို င
် ရ
၁၉၆၂ ြတ်လ (၂) ရက်တွင် ရှြ်ေးြူသည် ခွ ွကသ

် ရေးဟု အသကကျာင်ေးမြြုငြီေး
ဗုလ်ခ ြုြ်ကကီေးသနဝင်ေးစစ်တြ်ြှ အျာဏ္ျာသြ်ေးခ။
၁၉၆၂ နနေင်ျိုးစစ်အာဏာသမ်ျိုးပပီျိုးနနောက် စဝ်ေဏဏနှင် ဖက်ဒရယ် နေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုး

ဖမ်ျိုးဆီျိုးထန်ျိုးသမ်ျိုးေံရ ေင်ျိုး၊ မန်မာနည်ျိုး မန်မာဟန်ဆိုရယ
ှ ်လစ်လမ်ျိုးစဉ်ကို
စတင် က င်သံိုျိုး ေင်ျိုး။ ဦေးသအမြသလေးြှ ကယျာေးမြည်နယ်ဦေးစီေးအဖွျို့ဥကကဌ
မဖစ်လျာ။
၁၉၆၃ KNPP အသနမဖင် NDUF နှင်အတူ တစ်နိုင်လံိုျိုးအတိုင်ျိုးအတာ “ပငမ်ျိုးေ မ်ျိုးနရျိုး

နဆြွျိုးနနြွျိုးရန် ကမ်ျိုးလမ
ှ ်ျိုးမှို” အတြွင်ျိုး ပါေင်ကယ
ို ်စာျိုး ပ ေှဲ။
၁၉၆၄ ဗုလ်ခ ြုြ်သနဝင်ေး၏ သငွသကကေးဖ က်သြ်ေးသည် သကကညျာခ က်သကကျာင် ၁၉၆၄

ခုနှစ် ဇွန်လတွင် ဖယ်ခံုငြြုျို့ရှ တြ်စခန်ေးတစ်ခုကု ဝင်သရျာက်တုကခ
် ုက်ခ။
၁၉၆၄ ရှမ်ျိုးနှင် ကယာျိုးနယ်စပ်၌ ကယန်ျိုး ပည်သစ်ပါတီ ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးထူနထာင်ခ။
၁၉၆၇ ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးတိုျိုးတက်နရျိုးပါတီ (KNPP)၊ ကရင်အမ ျိုးသာျိုးညီညတ

ြွ ်နရျိုး
ပါတီ (KNUP)၊ ကယန်ျိုး ပည်သစ်ပါတီ (KNLP)၊ ဇိုမီျိုးအမ ျိုးသာျိုးတပ်ဦျိုးတိုို့
ပါေင်သည် လူမ ျိုးစိုမ ာျိုး ညီညတ
ြွ ်နရျိုးတပ်ဦျိုး (လ.ည.တ) ကု ဖွျို့စည်ေးခ။
၁၉၇၃ KNPP တတယအကကြ်သမြျာက် အြ ြုေးသျာေးကွနဂ

် ရက်က င်ေးြခ ၊ ကရင်နီ
အြ ြုေးသျာေးသတျာ်လှန်သရေးသကျာင်စီအမဖစ် သမြျာင်ေးလဖွျို့စည်ေး။
၁၉၇၅ မြည်နယ်သြါင်ေးစုမြည်သ ျာင်စု အြ ြုေးသျာေးဒီြက

ု သရစီ တြ်သြါင်ေးစုတွင်
ြါဝင်ငြီေး မြည်လည်ဖွျို့စည်ေးခ။
၁၉၇၆ ဗမာဆိုရှယ်လစ်လမ်ျိုးစဉ်ပါတီ၏ ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးပံိုအန ေေံဥပနဒ မတ်ဆက် ေင်ျိုး။
၁၉၇၆ ဖက်ဒရယ်နဖာ်နဆာင်မည် NDF အဖြွွေ့ှဲ ကို ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးရာ၌ KNPP ပူနပါင်ျိုး ပါေင်ခ
၁၉၇၇ စက်တင် ျာတွင် စတုတထသမြျာက်ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးကွန်ဂရက်ကု က င်ေးြ

ခ။
၁၉၇၈ KNLP သည် NDF ြှ နှုတ် ွက်ငြီေး ဗကြနှင် ြူေးသြါင်ေးခ။
၁၉၇၈ KNPP ြှ ကရင်နီမြည်လူြ ြုေးသြါင်ေးစံု မြည်သူူ့လွတ်သမြျာက်သရေး တြ်ဦေး

(ကလလတ) ခွ ွက်မခင်ေး။

ို င
် ရ
၁၉၈၀ ြဉ္စြသမြျာက် ကရင်နအ

ီ ြ ြုေးသျာေးကွန်ဂရက်ကု အက ဉ်ေးခ ံြုေးက င်ေးြခ။
၁၉၈၃ (KNLP), (KNPLF), နှင် - ရလလဖ(SNPLO) တပ

ိုို့ ါေင်နသာ နယ်န မဆိုင်ရာ
စစ်နရျိုးမဟာမတ်အဖြွှဲွေ့ကို ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးခ။
၁၉၈၆ ဌြသမြျာက်ြါတီ KNPP ကွန်ဂရက် က င်ေးြငြီေး ကရင်နီမြည်ယျာယီအစုေးရ

(Provisional Government of Karenni) ကု ဖွျို့စည်ေးခ။
၁၉၈၈ ဒီမိုကနရစီအံိုကကြွမှိုမ ာျိုး၊ မဆလ ပပ ကြွှဲ၍ နေတ အစိုျိုးရတက်လာ ေင်ျိုး၊ KNPP-

NDF နယ်န မသိုို့ ပည်ပနရာက်နက ာင်ျိုးသာျိုးမ ာျိုးနှင် ဒီမိုကနရစီ လှိုပ်ရှာျိုးသူ
မ ာျိုး ေင်နရာက်ေိုလံှိုလာ ေင်ျိုး။
၁၉၈၈ သတျာ်လှန်သရေးအင်အျာေးစုြ ျာေးြှ NLD နှင် ABSDF တက

ု ု တည်သ ျာက်ခကက။
၁၉၈၉ ဗကပ ပပ ကြွှဲပပီျိုးနနောက် တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးအပစ်အေတ်ရပ်စှဲနရျိုး စတင်လာ ေင်ျိုး။
၁၉၉၀ အနထြွနထြွနရွျိုးနကာက်ပ၌
ြွှဲ NLD ပါတီ အနိုင်ရ ေင်ျိုး၊ ကယာျိုး ပည်နယ်၌
KSANLD ကိုယ်စာျိုးလှယ် ၂ နနရာရရှေှဲ၊ ကရင်နှင် ရှမ်ျိုး ပည်နယ် DOKNU ၌
ကိုယ်စာျိုးလှယ် ၂ နနရာရရှေှဲ၊ ဖနှပ်ေ ပ် ေယ်မှိုမ ာျိုး ဆက်လက် ဖစ်ပြွာျိုး
လာ ေင်ျိုး။
၁၉၉၀ ဒီဇင် ျာလ (၁၈) ရက်သနတွင် NCGUB ကု ဖွျို့စည်ေးခ။
၁၉၉၂ KNLP ြှ ကယန်ေးအြ ြုေးသျာေးကျာကွယ်သရေးတြ် (KNG) ခွ ွက်ခ။
၁၉၉၂ KNG ြှ အပစ်အေတ်ရပ်စှဲခ။ ဖရူဆိုပမ ွေ့နယ်တစ်ေိုက၌

် စစ်တြ်မှ စိုစည်ျိုး
နက ျိုးရာွ စီမံေ က် စတင်နဖာ်နဆာင် ေင်ျိုး။
၁၉၉၂ ကရင်နီမြည်သည် “ကုယ်စျာေးမြြုမခင်ေးြခံရသညလ

် ူြ ြုေးနှင် အြ ြုေးသျာေးြ ျာေး
အဖွျို့” (Unpresentative Nations and People Organization- UNPO)
အဖွျို့ဝင်အမဖစ် ြါဝင်ခ။
၁၉၉၂ KNPP သတတြအကကြ်သမြျာက်ြါတီကွန်ဂရက်ကု က င်ေးြခ၊ ကရင်နီမြည်

အစုေးရအမဖစ် သမြျာင်ေးလဖွျို့စည်ေးခ။
၁၉၉၂ ကရင်နီမြည်၏ ြ ြ ံုေး နုင်ငံဥသသျှျာင်သြမတအမဖစ် သစျာသြျာ်ရျာယ်ကု

တင်သမြြှျာက်ခကက။

ို င
် ရ
၁၉၉၂ နဝတဥကကဌအမဖစ် ဗုလ်သစျာသြျာင်အျာေး ဗုလ်သန်ေးသရွှေနှင် အစျာေး ုေးခ။
၁၉၉၃ ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးပံိုအန ေေံဥပနဒသစ် နရျိုးဆှဲြွ ပင်ဆင်ရန် အမ ျိုးသာျိုးညီလာေံ နေေါ်ယူ

က င်ျိုးပ ေင်ျိုး၊ USDA စတင်ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးတည်နထာင် ေင်ျိုး။
၁၉၉၄ ကလလတ၊ ကယန်ျိုး ပည်သစ်နှင် ရလလဖတိုို့ နဝတအစိုျိုးရနှင် အပစ်အေတ်

ရပ်စှဲေှဲ၊ ကယာျိုး ပည်နယ် တြွင်ျိုး အထူျိုးနဒသ ၁ ၊ ၂ ၊ ၃ စတင်သတ်မှတ် ေင်ျိုး။
၁၉၉၅ KNPP ြါတီနှင် နဝတတု လွြုင်သကျာ်တွင် သတွျို့ ံုငြီေး နှုတ်ကတအြစ်အခတ်

ရြ်စသရေး သသ ျာတူခကက။
၁၉၉၅ KNPP နှင် နဝတကကျာေး တုကြ

် ွမြန်လည် ြစ်ခတ်ခ။
၁၉၉၅ KNPP နှင် နဝတအစိုျိုးရအ ကာျိုး ယာယီအပစ်အေတ်ရပ်စှဲေှဲ၊ ဒီနမာဆို

ပမ ွေ့နယ်၌ KNPP ထံမှ KNDP ေြွှဲထြွက်ခ။
၁၉၉၆ ကယာျိုး ပည်နယ်အေှမ်ျိုး တပ်မနတာ်၏ စိုစည်ျိုးနက ျိုးရာွ စီမံေ က်မ ာျိုး စတင်
နဖာ်နဆာင်လာငြီေး မဖတ်သလေးမဖတ် လုြ်သ ျာင်ခ။
၁၉၉၇ နေတ အစိုျိုးရမှ နအဖ ဟို အမည်န ပာင်ျိုး ေင်ျိုး။
၁၉၉၉ ဟိုယာနဒသ၌ KNPP မှ KNPDP ေြွထ

ှဲ ြွက်သြွာျိုး ေင်ျိုး။
၂၀၀၂ KNPP မှ KNSO ေြွှဲထြွက်ေ၊ှဲ UNA မဟာမတ်နှင် KSANLD ပါတီ ပူျိုးနပါင်ျိုး

သြွာျိုး ေင်ျိုး။
၂၀၀၃ ဝန်ကကီေးခ ြုြ်နင

ှ ် စစ်သ ျာက်လှြ်ေးသရေးြှြူေးခ ြုြ် ဗုလခ
် ြုြ်ခင်ညန
ွှ ်၏ “စည်ေးကြ်ေး
မြည်ဝသသျာ ဒီြုကသရစီစနစ် ွန်ေးကျာေးသရေး” လြ်ေးမြသမြြံု (၇) င်ကု
သကကညျာခ။
၂၀၀၄ တုင်ေးရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးြ ျာေးသကျာင်စီ (ENC) တုေးခ ျို့ဖွျို့စည်ေးရျာတွင် KNPP

ြါဝင်ခ။
၂၀၀၈ ပည်လံိုျိုးကျွတ်လူထိုဆနဒေယ
ံ ူပြွှဲ က င်ျိုးပငြီေး ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးပံိုအန ေေံ ဥပနဒသစ်
ပဌာန်ျိုး အတည် ပ ေင်ျိုး။

ို င
် ရ
၂၀၀၉ အပစ်အေတ်ရပ်စှဲထာျိုးသည် အဖြွှဲွေ့အစည်ျိုးမ ာျိုးကို နယ် ောျိုးနစာင်တပ် အသြွင်

န ပာင်ျိုးရန် ဖအာျိုးနပျိုးလာ သည်အနပေါ် KNPLF လက်ေံသနဘာတူေှဲ၊ KNDP,
KNDNP, KNLP, KNSO နှင် KNG တသ
ိုို့ ည် ပည်သူူ့စစ်တြ်ဖွျို့ြ ျာေး အမဖစ်
အသြွင်န ပာင်ေးခ။
၂၀၁၀ အသ ွသ ွသရွေးသကျာက်ြွ က င်ေးြခ၊ ဦေးသန်ေးစန်အစုေးရ တက်လျာခ။
၂၀၁၁ UNFC ၌ KNPP ပူျိုးနပါင်ျိုးပါေင်လာေှဲ၊ ဦျိုးသန်ျိုးစန်၏ ပငမ်ျိုးေ မ်ျိုးနရျိုး လိုပ်ငန်ျိုးစဉ်

သစ် စတင်အနကာင်အထည် ေင်ျိုး။
၂၀၁၁- ၂၀၁၂ ဦေးသန်ေးစန်အစုေးရနှင် KNPP အကကျာေး အြစ်အခတ်ရြ်စသရေး မြန်လည်

သ ွေးသနွေးခ။
၂၀၁၂ ကာျိုး ဖတ်နရွျိုးနကာက်ပြွှဲ ဖင် လွှတ်နတာ်သိုို့ NLD နရာက်ရှလာေှဲ၊ KNPP

အပစ်အေတ်ရပ်စှဲ ေင်ျိုး။
၂၀၁၂ ကရင်နီမြည်တွင်ေးရှ လက်နက်ကင

ု ်အဖွျို့အစည်ေး (၆) ဖွျို့ စုစည်ေးငြီေး လူ ု
က န်ေးြျာသရေး နှင် ဖွံျို့ငဖြုေးသရေးကွန်ရက်- ကရင်နီမြည် (CHDN) ကု ဖွျို့စည်ေးခ။
၂၀၁၅ အနထြွနထြွနရွျိုးနကာက်ပ၌
ြွှဲ NLD အနင
ို ်ရရှခ။
၂၀၁၅ လွြုင်သကျာ်ငြြုျို့၌ ကရင်နီ ပည်ညလ

ီ ာေံက င်ျိုးပ ေင်ျိုး။
၂၀၁၆ ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးညီညတ

ွ ်သရေးြူေးတွသကျာ်ြတီ (KNUJC) ကု ဖွျို့စည်ေးခ။
၂၀၁၆ ၂၁ ရာစိုပင်လံိုညီလာေံ၌ UNFC မဟာမတ်အ ဖစ် KNPP တက်နရာက်ပါေင်

ေင်ျိုး။ UNFC ြှ အ ုမြြုခ က် (၈) ခ က်ကု သသ ျာတူခ။
၂၀၁၇ FPNCC စတင်ဖြွှဲွေ့စည်ျိုး ေင်ျိုး နှင် UNFC အျာေးနည်ေးလျာမခင်ေး၊ ဒိုတယအကကမ် ၂၁

ရာစို ပင်လံို ညီလာေံက င်ျိုးပ ေင်ျိုး၊ KNPP နှင် UNFC တက်နရာက်မှိုမ ပ ရန်
ဆံိုျိုး ဖတ် ေင်ျိုး။
၂၀၁၇ ကယန်ေးအြ ြုေးသျာေး ဒုတယအကကြ် ညီလျာခံ က င်ေးြခ။
၂၀၁၈ ၂၁ ရာစိုပင်လံိုနင
ှ ် NCA လိုပင
် န်ျိုးစဉ်၌ ပါေင်ရန် ဆက်လက်စဉ်ျိုးစာျိုးနန ေင်ျိုး။
၂၀၁၉ ကရင်နီမြည်နယ်ဖွျို့စည်ေးြံအ
ု သမခခံဥြသဒ (စတုတထြူကကြ်ေး) ကု သရေး ခ
ွ ကက။

ို င
် ရ
၂၀၂၀ ၂၀၂၀ အသ ွသ ွသရွေးသကျာက်ြွက င်ေးြခ၊ NLD ြှ အြ ျာေး ံုေး အနုင်ရရှခ။
၂၀၂၁ သဖသဖျာ်ဝါရီလ(၁)ရက်တွင် ဗုလ်ခ ြုြ်ြှြူေးကကီေး ြင်ေးသအျာင်လှုင် ြှ စစ်အျာဏ္ျာ

သြ်ေးခ။
၂၀၂၁ CRPH, NUCC, NUG ဖွျို့စည်ေးခ။
၂၀၂၁ ဧငြီလ (၉) ရက်သနတွင် ကရင်နီမြည်နယ်အတုငအ

် ြင်ခံသကျာင်စီ ဖွျို့စည်ေးခ။
၂၀၂၁ သြလ (၃၁) ရက်သနတွင် ကရင်နီမြည်အြ ြုေးသျာေးြ ျာေး ကျာကွယ်သရေးတြ်ဖွျို့

ကု ဖွျို့စည်ေးခ။
၂၀၂၃ ဇွန်လ (၆) ရက်သနတွင် ကရင်နီမြည်ကကျာေးကျာလအုြ်ခ ြုြ်သရေးသကျာင်စီ

(IEC) ကု ဖွျို့စည်ေးခ။
ကရငနီပ ည ဆနေ့ထူ်းဆနေ့ပြတြ ော်း
ဇနနေါရီလ (၁၅) ရက ကယျာေးမြည်နယ်သန
ဇွနလ ၄ ရက ကယန်ေးလက်နက်ကင
ု ်သတျာ်လှန်သရေးသန
ဇွနလ ၂၁ ရက ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးသန
ဩဂုတလ (၉) ရက ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးခုခံသတျာ်လှန်သရေးသန
ဩဂုတလ ၁၇ ရက ကရင်နီတြ်ြသတျာ်သန
စကတငဘောလ (၈) ရက ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးအျာဇျာနည်သန

ို င
် ရ
အခန်း (၁)
ကရငနီအြ ြု်းသော်းနုငငံဆရ်းသြုင်းအစ
၁.၁။ ကရင်နီအြ ျိုးသျာျိုးြ ျာျိုး စတင်ဝနထုင်ရျာနယ်ဝမြြ ျာျိုး
ကမ်ျိုးယန်အပ
ို ်စိုကကီျိုး အိုပ်စိုေင်မ ာျိုး ဖစ် ကနသာ ကရင်အိုပ်စို၊ ပအေ
ို ်ျိုးအိုပ်စိုတန
ိုို့ ှငအ
် တူ
ကရင်နီ အိုပ်စိုတသ
ိုို့ ည် ဘီစီ (၂၂၃၄) ေိုနှစ်တြွင် နဘဘီလံိုမှ စတင်ထြွက်ေြွာပပီျိုး မြွန်ဂိုျိုးလီျိုးယာျိုး၊
အနရှွေ့တာကစစတန်၊ တဘက်၊ ယူနန် အဆင်ဆင် ဆင်ျိုးသက်လာကာ ယူနန်နဒသမှ ပထမ
အသိုတ်သည် ဘီစီ ၁၁၂၅ တြွင်လည်ျိုးနကာင်ျိုး၊ ဒိုတယအသိုတ်သည် ဘီစီ ၇၃၉ ေိုနှစ်တြွင်လည်ျိုး
နကာင်ျိုး၊ သထံို၊ ဒဂြွမ်ျိုး (နေေါ်) ရန်ကိုန်၊ နတာင်အူ (ေ) နတာင်ငူ၊ တန်ဖတ်၊ လံိုျိုးလလို (ေ)
က က်ထီျိုးရိုျိုး၊ က ကခမီ နဒသမ ာျိုးသိုို့ ဆင်ျိုးသက်လာေှဲရာ အမ ာျိုးစိုသည် ပနို့်နှစ
ံို့ ြွာ အန ေေ နနထိုင်
ေှဲ ကသည်။ ပအိုေ်ျိုးလမ
ူ ျိုးတသ
ိုို့ ည် မိုို့ထကရင်နှငအ
် တူ ပထမအသိုတ် ဘီစီ ၁၁၂၅ ေိုနှစ်တြွင်
နရာက်လာ ကပပီျိုး၊ ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးနှင် ဖာျိုးထကရင်အိုပ်စိုတသ
ိုို့ ည် ဒိုတယအသိုတ် ဘီစီ ၇၃၉
ေိုနှစ်တွင် နရာက်လာသည်ဟို ယူဆသည်။ ထိုသကကျာင် ၃၈၆ နှစ် ကာ ကြွှဲကာြွ ေှဲသည်ညီအစ်ကို
ပအိုေ်ျိုးလမ
ူ ျိုးတန
ိုို့ ှင် ပန်လည်နတြွွေ့ဆံို ကသ ဖင် (၇) ရက်၊ (၇) ည နပ ာ်ပြွှဲရွှင်ပြွှဲ က င်ျိုးပ ေင်ျိုး ဖစ်နိုင်
နပသည်။
ကရင်နီအပ
ို ်စို၊ ကရင်အိုပ်စိုနင
ှ ် ပအိုေ်ျိုးအပ
ို ်စိုတသ
ိုို့ ည် မြွနလ
် ူမ ျိုးနှင်အတူ နှစ်နပါင်ျိုး ၂၀၀၀
နက ာ် အတူတကွနနထိုင်လာေှဲ ကသည်ဟို ယံို ကည်ရနပသည်။ ထိုသိုို့ နှစ်နပါင်ျိုး ၂၀၀၀ နက ာ်
အတူတူနနထိုင်လာေှဲရာမှ လြွန်ေှဲနသာ ပိုဂံ ပည် အနနော်ရထာမင်ျိုးက သထံိုမနူဟာမင်ျိုးကို လာ
နရာက်တိုကေ
် ိုက်ေနသာ
ှဲ သကကရာဇ် ၁၀၅၇ ေိုနှစ်တြွင် စစ်နဘျိုးစစ်ဒဏ်န ကာင် ကရင်နီ
အမ ျိုးသာျိုးအာျိုးလံိုျိုးနီျိုးပါျိုး ပအိုေ်ျိုးလမ
ူ ျိုး အမ ာျိုးအ ပာျိုးနှင် ကရင်အိုပ်စို ပကူျိုးအနြွယ် အနည်ျိုးငယ်တိုို့
သည် သံလြွင် မစ်၊ စစ်နတာင်ျိုး မစ်အတိုင်ျိုး ဆန်တက် လာေှဲပပီျိုး ၁၀၇၇ ေိုနှစ်တြွင် ကရင်နီအိုပ်စို
သည်စစ်နတာင်ျိုး မစ် အနရှွေ့ဘက်နတာင်တန်ျိုးတနလ ာက်၊ ဖာပြွန်န မာက်ပိုင်ျိုးနဒသ၊ သံလြွင် မစ်၊
ပြွန်နေ ာင်ျိုး၊ ဘီလူျိုးနေ ာင်ျိုးပတ်ေန်ျိုးက င် လြွ င်ငင်ျိုး (ေ) နငြွနတာင်၊ ဒီနမာဆို ပတ်ေန်ျိုးက င်၊ မိုျိုးပဗှဲ၊
လြွယ်လံို၊ နပါင်ျိုးနလာင်ျိုးနဒသပတ်ေန်ျိုးက င် စသည်နဒသမ ာျိုးတြွင် အန ေစိုကန
် နထိုင် လာ က
သည်။ ထိုသန
ိုို့ နထိုင် ကရာမှာ ပအေ
ို ်ျိုးအိုပ်စိုသည် ဆက်လက်ဆန်တက်ပပီျိုး သထံိုနပျိုး (နေေါ်)

ို င
် ရ
ဆီဆိုင် နှင် ဟိုပံိုျိုး ပတ်ေန်ျိုးက င်နဒသမ ာျိုးတြွင် စတင်အသမခခ ငြီေး အတည်တက သန ုင်လျာခ
ကကသည်။
ထိုအေ န်ကာလနနှောင်ပိုင်ျိုးတြွင် ရှမ်ျိုးယြွန်ျိုးလမ

ူ ျိုးမ ာျိုး ကကီျိုးစိုျိုးအိုပ်ေ ပ်နနသည် ကာလ ဖစ်
သည်။ ထိုအေ န်ကာလတြွင် ကရင်နီအပ
ို ်စိုသည် တိုင်ျိုး ပည်စတင်တည်နထာင်နိုင် ေင်ျိုး မရှနသျိုး
ဘှဲ နက ျိုးရာွ အိုပ်စိုအလိုက် တည်နထာင်ကာ နက ျိုးရာွ အိုပ်ေ ပ်နရျိုး ဖစ်သည် Prá . Pron (နေေါ်)
လူစြွမ်ျိုး၊ Pü Kan (နေေါ်) ရွာသူကကီျိုး၊ Pü Hen (နေေါ်) တိုကန
် ယ် သူကကီျိုးအိုပ်ေ ပ်နရျိုးစနစ် အဆင်
အတန်ျိုး ဖင် အုြ်ခ ြုြ်ခကကသည်။
ကရင်နီတသည်
ု ကရင်လူြ ြုေးြ ျာေးနှင်အြ ြုေးအနွှယ် တစ်ခုတည်ေးမဖစ်သည်။ ကရင်နီ
အမ ျိုးသာျိုးတြွင် ကယာျိုး၊ ကယန်ျိုး၊ ပရှဲွေ့ - ကနယာ၊ ယင်ျိုးတလှဲ၊ မနူျိုးမနနော - နကာ်နယာ်၊ နကဘာျိုး၊
ပကူျိုး စသည် လူမ ျိုး (၇) မ ျိုး တသ
ိုို့ ည် နဒြွျိုးမယ်နနော် ေိုနစ်နဖာ်၊ ကနနရီကနနရာ ေိုနစ်စင် ကယ်ဟို
တင်စာျိုး ကသည်။
ြှတ်ခ က်။ ။ ဆင်ျိုးသက်လာေှဲသည် သကကရာဇ်ေန

ို ှစ်ကအ
ို စြွှဲ ပ ပပီျိုး ကရင် ပကခဒန်၊ ကယာျိုး
ပကခဒန်၊ ကယန်ျိုး ပကခဒန်၊ ပရှဲွေ့-ကနယာ ပကခဒန်၊ နကဘာျိုး ပကခဒန် သကကရာဇ်ေိုနှစ်သည် ဒိုတယ
အသိုတ်အစံိုအလင် နရာက်ရလာနသာ
ှ ဘီစီ ၇၃၉ ေိုနှစ်နင
ှ ် ေရစ်သကကရာဇ်နှင် သြါင်ေးငြီေး သတ်
ြှတ်ကကသည်။ (ဥြြျာ - နအဒီ ၂ေ၂၂ ေိုနှစ် သည် ကရင်နီလမ
ူ ျိုး ပကခဒန်သကကရာဇ်အရ
၇၃၉+၂ေ၂၂= ၂၇၆၁ခုနစ် မဖစ်သည်။)
၁.၂။ ကရင်နီပ ညသဆနေတညပခင်း
ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးသမိုင်ျိုးတြွင် ဘူျိုးမို (ေ) ဘိုျိုး ဖ လှမင်ျိုး (ေ) ဖဘနို့်မင်ျိုးသည် ကရင်နီ

အမ ျိုးသာျိုးကို အစဉ်အဆက် အိုပ်စိုျိုးလာန ကာင်ျိုး သမိုင်ျိုးတြွင်နဖာ် ပထာျိုးသည်။ သမင
ို ်ေး
အသ ျာက်အ ျာေးအရ နဘာလေှဲ နစာဖ ာမင်ျိုးဆက်၏ ဒိုတယသမြျာက် ဖိုျိုး ဖ လှမင်ျိုးဆက်၏
သာျိုးနတာ် နဆာင်ရီဒူမင်ျိုးသည် ၁၇၆၃ ေိုနှစ်တွင် နဘာလေှဲပမ ွေ့၌ နဟာ်နန်ျိုးစိုကထ
် ူပပီျိုး ဦျိုးစြွာ
ကရင်နီနယ်မ ာျိုးကို စိုစည်ျိုးအိုပ်ေ ပ်န ကာင်ျိုး သမိုင်ျိုးစာတြွင် နဖာ် ပပါရှသည်။ ဘိုျိုး ဖ လှမင်ျိုး၏
ဖ စင်နသာရက်နရာမှိုန ကာင် နကျိုးလ ာျိုး (နေေါ်) ကယ်ဖိုျိုးကကီျိုးနယ်၊ ကနဒာရေတီ(ေ) နစာလံိုနယ်၊
နနောင်ပိုလန
ှဲ ယ်နှင် နန်ျိုးမယ်ေံိုနယ် (၅)နယ်အ ပင် ကယန်ျိုးစာဟြွာျိုးမ ာျိုး ဖစ်နသာ မိုျိုးပဗှဲ နစာ်ဘြွာျိုး
နယ်၊ ကှဲနစာ နစာ်ဘြွာျိုးနယ်မ ာျိုးပါ စည်ျိုးရံိုျိုးစိုစည်ျိုး နိုင်ေှဲသည်။

ို င
် ရ
ကရင်နီမြည်အတွင်ေးြါဝင်သသျာ သဒသြ ျာေးသည် အသစျာြုင်ေးကျာလတွင် နက ျိုးရာွ အိုပ်စို

အလိုက် အုြ်ခ ြုြ်သရေးတည်နထာင်ကာ နက ျိုးရာွ အိုပ်ေ ပ်နရျိုး ဖစ်သည် Prá Pron (နေေါ်) လူစြွမ်ျိုး၊
Pü Kan (နေေါ်) ရွာသူကကီျိုး၊ Pü Hen (နေေါ်) တိုကန
် ယ်သူကကီျိုးအိုပ်ေ ပ်နရျိုးစနစ် အဆင်အတန်ျိုး ဖင်
အုြ်ခ ြုြ်ခကကသည်။
၁၇ ရျာစုဝန်ေးက င်အ ကရင်နီလူြ ြုေးတသည်

ု ကရင်နီနယ်သမြတစ်ခုတည်ေးအတွင်ေး
တ က်တစြ်တည်ေး သန ုင်လျာခကကသမဖင် အစုအစည်ေး ံုေးကျာလ၊ အညီအညွတ် ံုေးကျာလ
ဟု ုနုင်သလု အုြခ
် ြုြ်သရေးနှင် နည်ေးြညျာြ ျာေး အ ွန်ေးကျာေး ံုေးအခ န် မဖစ်ခသည်။ ၁၇ ရျာစု
အလယ်ြင
ု ်ေးြှ စတင်ငြီေး စျာဟွျာေး၊ သစျာဖ ျာ၊ သစျာ်က၊ စသည်မဖင် နယ်ြ ျာေးကု ြုင်ေးမချာေးသတ်ြှတ်
အုြ်ခ ြုြ်ခကကသည်။သသသျာ်
ု လည်ေး ုနယ်ြ ျာေးသည် ကရင်နီမြည်အမဖစ် ခံယူကက ြင်မဖစ်
သည်။ ံုေးတြ်ေးအစဉ်အလျာအတုင်ေး အုြ်ခ ြုြ်သသျာစနစ်မဖင် အုြ်ခ ြုြ်ငြီေး တစ်နယ်နှင် တစ်နယ်
ကကျာေး နုင်ငံသရေး၊ စီေးြွျာေးသရေး၊ လူြှုသရေး၊ သြါင်ေးစြ်ညြှနှုင်ေးြှု (Confederate) စနစ်မဖင် ကူေးလူေး
က် ံကကသည်။
၁.၃။ ထေီအဆနအထော်းနှင အက ယအေန်း
ကရင်နီမြည်သည် အသနာက်ကရင်နီနှင် အသရှျို့ကရင်နီနယ်နှစ်ခုကု သြါင်ေးစည်ေး ျာေး

သည်။ အသနာက်ကရင်နီမြည်တွင် ြါဝင်သသျာ နယ်ြ ျာေး ၁။နဘာလေှဲနယ်၊၂။ ကယ်ဖိုျိုးကကီျိုးနယ်၊
၃။ နနောင်ပိုလန
ှဲ ယ် ၄။ နန်ျိုးမယ်ေံိုနယ်၊ ၅။ မိုျိုးပဗှဲနယ် တြါဝင်
ု သည်။ အသရှျို့ကရင်နန
ီ ယ်တွင်
ကနဒာရ၀တီနယ် ြါဝင်သည်။ မြင်
ု စျာဟွျာေးနယ်ြ ျာေးအမဖစ် ၁။ ကှဲနစာနယ် (နေေါ်) နကေိုဒိုင်နယ်
နတာင်ငူအနရှွေ့ နတာင်တန်ျိုးနဒသ၊၊ ပ ဉ်ျိုးမနောျိုးအနရှွေ့နတာင်တန်ျိုးနဒသ နှင် ၂။ လြွယ်ငန်ျိုး (နေေါ်)
နငြွနတာင်နယ် (နငြွနတာင်နယ် နစာဖ ာနယ် သည် နသျိုးငယ်၍ မင်ျိုးဆက်တစ်ဆက်သာ ရှပပီျိုး
ကနဒာရေတီနယ်နှင် ပူျိုးနပါင်ျိုးသည်) တု ြါဝင်သည်။
အထက်ပါနဖာ် ပပါ နစာဖ ာနယ် (၆) ေို စာဟြွာျိုးနယ် (၂) နယ်သည် ကရင်နီ ပည်ပင်
ဖစ်သည်။ သနာက်ြုင်ေးတွင် လွယ်ငန်ေး (သခေါ်) သငွသတျာင်နယ်သည် ကနဒာရဝတီနယ် သလည်
ု ေး
သကျာင်ေး၊ သနာင်ြုလသည် သတျာင်သ ျာ်လခနယ်နှင် ကနဒောရေတီနယ် သလည်
ု ေးသကျာင်ေး၊
နန်ေးြယ်ခံုသည် သမြျာက်သ ျာ်လခ သလည်
ု ေးသကျာင်ေး သြါင်ေးစည်ေးသွျာေးသည်။ ကသစျာနယ်သည်
မြန်လည်အစည်ေးသမြသွျာေးငြီေး သက ေးရွျာြ ျာေး အ ငသ
် ု မြန်လည်သလ ျာက သွျာေးသည်။ သကကျာင
ု ်

ို င
် ရ
ကရင်နီမြည်သည် သ ျာ်လခ၊ ကကယ်ဖုေးကကီေး၊ ကနဒာရ ဝတီ၊ ြုေးငဗ ဟူ၍ နယ်ကကီေး (၄) နယ်တုသည်
နယ်တစ်နယ်ခ င်ေးစီအလုက် ကုယ်ြင
ု ်မြဌျာန်ေးခွင် အမြည်နင
ှ ် အုြ်ခ ြုြ်ကကသည်။
ြုေးငဗနယ်သည် ကရင်နီမြည်သအ
ူ ြ ျာေးစု သန ုငက် ကသသျာ်လည်ေး အုြ်ခ ြုြ်သူတသည်
ု
ရှြ်ေးသစျာ် ွျာေး၊ သစျာဖ ျာြ ျာေး မဖစ်ကကသည်။ ငဗတသျှကုလုနီလက် က်တွင် ြုေးငဗနယ်ကု ရှြ်ေးမြည်
၏အစတ်အြုင်ေးအသနမဖင် သတ်ြှတ်ခသည်။ မြည်သ ျာင်စုသြမတမြန်ြျာနုင်ငံသတျာ် ဖွျို့စည်ေး
အုြ်ခ ြုြ်ြအ
ံု သမခခံဥြသဒ (၁၉၄၇ ခုနှစ်) အခန်ေး (၉) ြုဒ်ြ ၁၈၂ တွင် “ြသဒသရျာဇ် ရှြ်ေးမြည်နယ်
စုရှ ြုေးငဗနယ်ဟု ယခင်ကသခေါ်တွင်ခသသျာ နယ်သမြကု ုနယ်သမြ၌ သန ုင်ကကသူြ ျာေးက အလုရှ
ခသသျာ် ကယျာေးမြည်နယ်အတွင်ေး သြါင်ေးသွင်ေးရြည်” ဟု ၁၉၅၁ ခုနှစ် အက်ဥြသဒ ၆၂) မဖင် မြင်
င်မြဌျာန်ေးခသသျာ်လည်ေး၊ လက်သတွျို့တွင် အသကျာင်အ ည်ြသဖျာ်နင
ု ်ခသြ။ လက်ရအခ
ှ န်အ
ြုေးငဗနယ်သည် ရှြ်ေးမြည်နယ်၏ အစတ်အြုင်ေးအမဖစ် တည်ရှသန မဖစ်ြါသည်။
အက ယအေန်း
ကုလုနီသခတ် ကရင်နီမြည် စုစုသြါင်ေးအက ယ်အဝန်ေးသည် စတုရန်ေးြုင်သြါင်ေး ၃၁၃၀ ရှ

သည်။ လက်ရှ ကယျာေးမြည်နယ် (ကရင်နီမြည်) အက ယ်အဝန်ေးြှျာ စတုရန်ေးြုင်သြါင်ေး ၄၅၁၉ ရှ
သည်။ ကနဒာရဝတီနယ် - ၂၅၀၀ စတုရန်ေးြုင်၊ ကကယ်ဖုေးကကီေးနယ် - ၃၅၀ စတုရန်ေးြုင်၊ သ ျာ်လခ
(၂၀၀ စတုရန်ေးြုင်)၊ နန်ေးြယ်ခန
ံု ယ် ( ၅၀ စတုရန်ေးြုင်)၊ သနာင်ြုလ ( ၃၀ စတုရန်ေးြင
ု ်) က ယ်ဝန်ေး
သည်။
ကရင်နီအြ ြုေးသျာေး သန ုင်ရျာသဒသြ ျာေး

ို င
် ရ
၁.၄။ လူဦ်းဆရနှင လူြ ြု်းြ ော်း
၁၉၀၁ ခုနှစ် သန်ေးသခါင်စျာရင်ေးအရ ကရင်နီမြည်တွင် လူဦေးသရ ၄၅၉၇၅ ဦေး ရှသည်။

ကနဒာရဝတီ တွင် ၂၆၃၃၃ ဦေး၊ ကကယ်ဖုေးကကီေးနယ်တွင် ၉၈၆၇ ဦေး၊ သ ျာ်လခနယ်တွင် ၅၇၀၁ ဦေး၊
နန်ေးြယ်ခံုနယ်တွင် ၂၆၂၉ ဦေး၊ သနာင်ြလ
ု နယ်တင
ွ ် ၁၂၆၅ ဦေး သန ုင်ကကသည်။ ၂၀၁၄ ခုနှစ်
သန်ေးသခါင်စျာရင်အရ ကယျာေးမြည်နယ် (ကရင်နီမြည်) ၏ လူဦေးသရြှျာ ၂သန်ေး ၈ သသျာင်ေးသက ျာ်
ရှသည်။
ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးတြွင် ကယာျိုး၊ ကယန်ျိုး၊ ပရှဲွေ့ - ကနယာ၊ ယင်ျိုးတလှဲ၊ မနူျိုးမနနော -

နကာ်နယာ်၊ နကဘာျိုး၊ ပကူျိုး စသည် လူမ ျိုး (၇) မ ျိုး တသ
ိုို့ ည် နဒြွျိုးမယ်နနော် ေိုနစ်နဖာ်၊
ကနနရီကနနရာ ေိုနစ်စင် ကယ်ဟို တင်စာျိုး ကသည်။ ကရင်နီနဒသတြွင် ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးမ ာျိုး
အ ပင် ဗမာ၊ ရှမ်ျိုး၊ ပအိုေ်ျိုး၊ နှင် အ ောျိုး တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးမ ာျိုးလည်ျိုး နနထိုင် ကသည်။
ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးတသ
ိုို့ ည် အစမရှအဆံိုျိုးမရှ ကမ္ာမိုျိုးန မနှင် လူသတတေါမ ာျိုးတက
ိုို့ ို
ဖန်ဆင်ျိုးရှင် (ဖသလို) ထာေရဘိုရာျိုးအာျိုး အစအဦျိုးက ယံို ကည်ကျိုးို ကယ
ြွ ် ကသည်။ ထာေရ
ဘိုရာျိုး (ဖသလို) သည် ကမ္ာန မ၊ တိုင်ျိုး ပည်တက
ိုို့ ို ဖန်ဆင်ျိုးနပျိုးအပ်နတာ်မူသ ဖင် နက ျိုးဇူျိုးတင်
ရှေျိုးို ပူနဇာ်ပသရန် နရှျိုးဦျိုးစြွာ ကယာျိုးနေေါ် နက၊ ကယန်ျိုးနေေါ် ကန်ျိုး အလှ တိုင်နတာ် (နကထိုျိုးဘိုျိုး
နေေါ် ကန်ျိုးေြွမ်နဘာင်ျိုး တိုင်နတာ်) ကို စိုကထ
် ူပပီျိုး ပူနဇာ်က င်ျိုးပကတသစစာဆို ကသည်။ ထိုို့ ပင်
ဗိုဒဓဘာသာနှင် ေရစ်ယာန်ဘာသာမ ာျိုး ကျိုးို ကယ
ြွ ် ကသည်။
၁.၅။ အု ခ ြု ဆရ်းစနစြ ော်း
အသနာက်ကရင်နီမြည်တွင် ြါဝင်သသျာ နယ်ြ ျာေး
၁။ နဘာလေှဲနယ် ( ခရစ်သကကရျာဇ် ၁၇၅၀- ၁၉၅၉ အ )
၂။ ကယ်ဖိုျိုးကကီျိုးနယ် (ခရစ်သကကရျာဇ် ၁၇၆၅ ဝန်ေးက င် - ၁၉၅၉ အ )
၃။ နနောင်ပိုလန
ှဲ ယ် (ခရစ်သကကရျာဇ် - ၁၉၂၇ ခုနှစ်အ ) သတျာင်သ ျာ်လခနယ်နှင် ကနဒောရေတီ
နယ်တွင် အသီေးသီေး ြူေးသြါင်ေးခသည်။
၄။ နန်ျိုးမယ်ေံိုနယ် (ခရစ်သကကရျာဇ် - ၁၉၂၇ခုနှစ်အ ) သမြျာက်သ ျာ်လခနယ်အမဖစ်

က်လက်တည်ရှခသည်။

ို င
် ရ
၅။ မိုျိုးပဗှဲနယ် (ခရစ်သကကရျာဇ် ၁၅၄၁ - ၁၉၅၉ ခုနှစ်အ )
အသရှျို့ကရင်နန
ီ ယ်
၁။ ကနဒာရ၀တီနယ် (ခရစ်သကကရျာဇ် ၁၈၁၀ - ၁၈၅၉ ခုနှစ်အ )
စျာဟွျာေးနယ်ြ ျာေး
၁။ ကှဲနစာနယ် (နေေါ်) နကေိုဒိုင်နယ် (ခရစ်သကကရျာဇ် ၁၃၂၂ - ၁၈၅၃ အ )
၂။ နဆာင်ထ(ိုို့ နေေါ်) ဘန်ျိုးဖရာ(နေေါ်) လြွယ်လန

ံို ယ် (ခရစ်သကကရျာဇ် - ၁၉၅၉ ခုနှစ်အ )
၃။ လြွယ်ငန်ျိုး(နေေါ်) နငြွနတာင်နယ် (နငြွနတာင်နယ်သည် နသျိုးငယ်၍ မင်ျိုးဆက်တစ်ဆက်သာ

ရှပပီျိုး ကနဒာရေတီနယ်နှင် ပူျိုးနပါင်ျိုးသည်။
၁။ ကဲဝစျာော့(ဝခေါ်) ဝြျာင်ဝက ျာ် ကယန်ျိုး (ကဲဝဒ ော့)၊ စျာဟျာျိုးနယ် တည်ဝထျာင်မခင်ျိုး
ကရင်နီလမ
ူ ျိုးစို ဖစ်နသာ ကယန်ျိုး(နကေို)၊ နကဘာျိုးလူမ ျိုးစို သည် မန်မာသကကရာဇ်
၆၈၄ ေိုနှစ်၊ ခရစ်သကကရျာဇ် ၁၃၂၂ ေိုနှစ်တြွင် စစ်ကိုင်ျိုးမင်ျိုး ရှမ်ျိုးဘိုရင်ထံသိုို့ စေ်စာနက ာ်အမည်
ရှနသာ ရှမ်ျိုးမင်ျိုးသာျိုးတစ်ပါျိုးကို မမတုနစာ်ဘြွာျိုးအ ဖစ် တင်န မာက်၍ ကြွှဲနစာ(ေ) နမာင်နက ာ်ရွာ
တြွင် နဟာ်နန်ျိုးကို စတင်အိုပ်ေ ပ်နစေှဲန ကာင်ျိုး သမိုင်ျိုးအရနတြွွေ့ရှရသည်။ အေ ွေ့သမိုင်ျိုးစာတြွင်
ကယန်ျိုးလူမ ျိုး စေ်စာနက ာ်ဆိုသူသည် စစ်ကင
ို ်ျိုးမင်ျိုးအသေဂယာစေ်ယြွန်ျိုးထံ ေစာျိုးရာမှ နစာ်ဟြွာျိုး
(ေ)နစာ်ဘြွာျိုး ဖစ်သြွာျိုးန ကာင်ျိုး သမိုင်ျိုးအရ နဖာ် ပထာျိုးသည်။ ယင်ျိုး ကှဲနစာ (ေ) နမာင်နက ာ်
စာဟြွာျိုးမင်ျိုးဆက်သည် ရှည်လ ာျိုးပပီျိုး မင်ျိုးဆက် (၄၃) ဆက်န မာက် သိုကက
် လစာဟြွာျိုးလက်
ထက် ၁၈၅၂-၅၃ ေိုနှစ် အထ ဖစ်သည်။
ကှဲနစာ(ေ)နမာင်နက ာ် စာဟြွာျိုး ြင်ေး က်ြ ျာေး
(၁) စပ်စာနက ာ် Sao’CaKyo’ သည် စစ်ကင

ို ်ျိုးမင်ျိုး(ရှမ်ျိုး) အသေဂယာ စေ်ယြွန်ျိုးမ ျိုးဆက်မှ
AD ၁၃၂၂ ေို မန်မာ သကကရာဇ် ၆၈၄ ေိုနှစ် ကှဲနစာ(ေ)နမာင်နက ာ်ရွာတြွင် စာဟြွာျိုး
နဟာ်နန်ျိုးကို စတင်ထူနထာင်သည်။ စပ်စာနက ာ်သည် နတာင်ငူငယ်ပမ ွေ့ ၆၄၁
ေိုနှစ်တြွင် တည်နထာင်ေှဲနသာ သေန်ငယ်မင်ျိုးနင
ှ ် နေတ်ပပ င်သည်။
(၂) ၎င်ျိုး၏သာျိုး သန်ျိုးဖါျိုးနအနလာ (Thān Phā Ae Lō)
(၃) ၎င်ျိုး၏သာျိုး ေလိုဖါျိုးနအတာ (Klao’ phā Ae Tå)

ို င
် ရ
(၄) ၎င်ျိုး၏သာျိုး တာလာျိုးဖါျိုးလ (Tá La Phā Li’)
(၅) ၎င်ျိုး၏သာျိုး ဖူျိုးကှဲကီျိုး (Phū Ke’ Ki)
(၆) ၎င်ျိုး၏သာျိုး ဖူျိုးနကာဖလို (Phú Kō Flo’)
(၇) ၎င်ျိုး၏သာျိုး ဖူျိုးနစျိုးဒူ (Phū Ce Du’)
(၈) ၎င်ျိုး၏သာျိုး ဖူျိုးကဒ (Phū Ka Dā) ၎င်ျိုးမင်ျိုးသည် အင်ျိုးေဘိုရင် သဒိုျိုးမင်ျိုးဘိုရာျိုး (AD

၁၃၆၄- ၁၃၆၈ခုနှစ်) နှင် နေတ်ပပ င်သည်။
(၉) ၎င်ျိုး၏သာျိုး ဖူကဒန်ျိုး (Phū Ka Dān)
(၁၀) ၎င်ျိုး၏သာျိုး ရန်ကဒို (Ran Ka Do’)
(၁၁) ၎င်ျိုး၏သာျိုး လူဖါျိုးစီပနရာ (Lu Phá Ci Pro)
(၁၂) ၎င်ျိုး၏သာျိုး ရိုဖါျိုးနထာက်မိုက် (Rō Phā Htō Mai)
(၁၃) ၎င်ျိုး၏သာျိုး ပရာဆက

ို ်ဖါျိုးတနို (Prá Sai Phā Ta Nū)
(၁၄) ၎င်ျိုး၏သာျိုး ပရာဒူဖါျိုးတူျိုးဒါ (Prá Dü Phā Tu Da’)
(၁၅) ၎င်ျိုး၏သာျိုး လီဖါျိုးတူလိုက် (LI Phá Tu Lai)
(၁၆) ၎င်ျိုး၏သာျိုး ယိုဖါျိုးစေန် (Jō Phā Ca Khan)
(၁၇) ၎င်ျိုး၏သာျိုး ကလိုကဖ

် ါျိုးဘူျိုး (Khlai’ Phā Bū)
(၁၈) ၎င်ျိုး၏သာျိုး သိုကန

် ဖါဖါျိုးတူျိုးတာ (Thai Pha’ Phā Tú Ta)
(၁၉) ၎င်ျိုး၏သာျိုး သန်ျိုးဖါေးနပဟာ [Thin pha Pe Ha)
(၂၀) ၎င်ျိုး၏သာျိုး နဖါဖါေးနဗြွတာ (Pho’ ph Bwe Ta)
(၂၁) ၎င်ျိုး၏သာျိုး ထူထိုကဖ

် ါျိုးနမာ် (Hti Hai Pha Mo)
(၂၂) ၎င်ျိုး၏သာျိုး ထူသြွီျိုးဖါျိုးလမ်ျိုးနဖါ (Htu Thwi Phā Lan’ Phō)
(၂၃) ၎င်ျိုး၏သာျိုး ဖူျိုးတနကာ (Phú Ta Ko’)
(၂၄) ၎င်ျိုး၏သာျိုး ဖူျိုးကတို (Phü Ka Tō)

ို င
် ရ
(၂၅) ၎င်ျိုး၏သာျိုး လီဖါျိုးပရန် (LI Pha Prán)
(၂၆) ၎င်ျိုး၏သာျိုး ဖါျိုးလန်ျိုးသာ (Phá Lān Thå)
(၂၇) ၎င်ျိုး၏သာျိုး ရီကာလ (Ri ka la)
(၂၈) ၎င်ျိုး၏သာျိုး ဖူျိုးကဒို (Phū Ka Do’)၊ ထိုမင်ျိုးသည် ဒိုတယအင်ျိုးေနေတ် ဆင် ဖ ရှင်

သျာေးသတျာ် နညာင်ရမ်ျိုးမင်ျိုးနှင် နေတ်ပပ င်သည်။
(၂၉) ၎င်ျိုး၏သာျိုး ဖူျိုးကှဲကီျိုး (Phū Ke’ Ki’)
(၃ေ) ၎င်ျိုး၏သာျိုး လီျိုးယာျိုး (Li’ Jā)
(၃၁) ၎င်ျိုး၏သာျိုး စန်ျိုးဖါျိုးကလာ (Cán Phā Ka La’)
(၃၂) ၎င်ျိုး၏သာျိုး စီငါျိုးယာျိုးစီ (Ci Ngà jā Ci’)
(၃၃) ၎င်ျိုး၏သာျိုး ကလိုကဖ

် ါျိုးရျိုးီ (Khlai Phā Ri’)
(၃၄) ၎င်ျိုး၏သာျိုး န ောက်ရာကနလ (Kjao’ Ra Klé)
(၃၅) ၎င်ျိုး၏သာျိုး ရီျိုးကလ (Ri Ka Lā)
(၃၆) ၎င်ျိုး၏သာျိုး လတက် (La Te) သည် ကိုန်ျိုးနဘာင်မင်ျိုးနှင် နေတ်ပပ င်သည်။
(၃၇) ၎င်ျိုး၏သာျိုး ဗလို (Blo’)
(၃၈) ၎င်ျိုး၏သာျိုး ရိုျိုးထ (Ri Htá)
(၃၉) ၎င်ျိုး၏သာျိုး ပနရ (Pré)
(၄၀) ၎င်ျိုး၏သာျိုး ေီနက (Oi Ké) သည် သီနပါမင်ျိုးနှင် နေတ်ပပ င်သည်။
(၄၁) ၎င်ျိုး၏သာျိုး ဘိုျိုးကို (Bō Kō)
(၄၂) ၎င်ျိုး၏သာျိုး ကီျိုးနကာ် (Ki Kō)
(၄၃) ၎င်ျိုး၏သာျိုး သိုကက

် လ (Thai Ka Lā) (ေ) နမာင်နက ာ် အထ မင်ျိုးဆက် (၄၃)
ဆက် ရှ သည်။ ၎င်ျိုး၏သာျိုး ငင်ျိုးလံိုျိုးယာလက် က်တွင် ကှဲနစာနစာ်ဘြွာျိုးအဆင်
မှ နကေတ
ို ိုက် နစာ်ကှဲအဆင် ဖစ်သြွာျိုးသည်။

ို င
် ရ
၂။ ြု်းဗ ြဲဆစောဘွော်းြင်း ကြ ော်း
ခရစ်သကကရျာဇ် ၁၅၄၁ ေိုနှစ် ရှမ်ျိုးမင်ျိုး၊ ကိုန်ျိုးနဘာင် ေြွန်မိုင်ျိုးကကီျိုး အင်ျိုးေဘိုရင် ဖစ်စဉ်က

သာျိုးနတာ် နစာနဖအာျိုး မိုျိုးပဗှဲနယ်ကို အိုပ်ေ ပ်နစသည်။
၁။ စေ်နဖ(ေ) မိုျိုးပဗှဲနရပတ (AD - ၁၅၄၁ ေိုနှစ်တြွင် မိုျိုးပဗှဲနစာ်ဘြွာျိုး ဖစ်လာပပီျိုး ၁၅၄၆ ေိုနှစ်

တြွင် အင်ျိုးေ ဘိုရင်အ ဖစ် နန်ျိုးတက်ကာ (၆)နှစ်စိုျိုးစံသည်)
၂။ ညီနတာ်စေ်ကံနကာ် (၁၆၄၆ ေိုနှစ်)
၃။ ညီနတာ်စေ် ကာ
၄။ သာျိုးနတာ်စေ်နန်ဖ
၅။ သာျိုးနတာ်စပ်ကံထက် (AD - ၁၆၇၉ - ၁၆၈၂ ခုနှစ)်
၆။ မိုင်ျိုးတံိုမင်ျိုးသာျိုး (၁၆၈၃- ၁၆၉၂ ခုနှစ်)
၇။ မိုင်ျိုးရယ်မှ ပိုဂ္ လ်တစ်ဦျိုး
၈။ စေ်ေြွန် ပာျိုး
၉။ စေ်ေြွန်ယံိုျိုး (အိုပ်ေ ပ်သူမရှသ ဖင် နစာ်ဘြွာျိုးသြွာျိုးေယ်လာသည်) ယင်ျိုးနစာ်ဘြွာျိုးသည်

ကယန်ျိုး လူမ ျိုးတက
ိုို့ နနောင်မြွန်နစာ်ဘြွာျိုး (သမ
ိုို့ ဟိုတ်) မိုင်ျိုးပြွန်နစာ်ဘြွာျိုး သာျိုးနတာ်ကို
နရွှနငြွရတနော ဖင် အပပီျိုး ေယ်ယူသည်။
၁၀။ ယင်ျိုး၏သာျိုး စေ်ေြွန်သူရယ
၁၁။ ယင်ျိုး၏သာျိုး စေ်ပညာ၊ (စေ်ပညာလက်ထက်တြွင် ၁၉၃၃ေိုနှစ် အေြွန်ဘဏဏာနပျိုးနဆာင်

ေင်ျိုး ပသာနောန ကာင် နစာ်ဘြွာျိုး စေ်ပညာနှင် ကယန်ျိုးစာဟြွာျိုး ဖသိုကဘ
် ဟန်တသ
ိုို့ ည်
မိုျိုးပဗှဲနယ်ကို န မာက်ပင
ို ်ျိုး-နတာင်ပိုင်ျိုး ပိုင်ျိုး ောျိုးပပီျိုး နယ်န မတပိုင်ျိုးစီ အိုပ်ေ ပ်လာေှဲသည်၊
နစာ်ဘြွာျိုးစေ်ပညာ ကို ကယန်ျိုးလမ
ူ ျိုးမှ ၁၉၄၅ ေိုနှစ်တြွင် အပပီျိုးတိုက်ထိုတ်လိုက်ငြီေး
သစျာ် ွျာေးစနစ်ကု ဖ က်သြ်ေးလုကသ
် ည်။
၁၂။ ဖသိုက်ဘဟန် (ကယန်ျိုးအမ ျိုးသာျိုး) ၁၉၄၅ ေိုနှစ်
၁၃။ ဖပီျိုးေေါျိုး (ကယန်ျိုးအမ ျိုးသာျိုး) ၁၉၄၆ ေိုနှစ်

ို င
် ရ
၁၄။ ဖအိုကန
် မာင်ဦျိုး (ကယန်ျိုးအမ ျိုးသာျိုး) ၁၉၄၉ ေိုနစ
ှ ်မှ ၁၉၅၉ ေိုနှစ် အေ န်ထ နစာ်ဘြွာျိုး
နစာဖ ာမ ာျိုး အာဏာစြွနို့်လွှတ်သည်အထ ဖစ်သည်။
၃။ ဆဘောလခြဲနယကု အု စု်းဆသော ဝစျာဖ ျာြင်း ကြ ော်း
(၁) ပထမ ဖဘနို့်မင်ျိုး (တနဘာလ ာနှင် တေှဲလ ာ နေ ာင်ျိုး (၂) နေ ာင်ျိုးအနီျိုး နဘာလေှဲ
နဟာ်နန်ျိုးကို တည်နထာင်သည်) AD- ၁၇၅၀ ခုနစ
ှ ်
(၂) ဒိုတယ ဖဘနို့်မင်ျိုး
(ထိုမင်ျိုးလက်ထက်တြွင် ကရင်နီ ပည်နအာက်ပိုင်ျိုးမှလာနသာ နမာင်နမာင်ဖိုျိုး (ပရယ်ပ

သရျာ်) ပိုဂ္ လ်တစ်ဦျိုးအာျိုး ဘိုျိုးဖိုျိုးဒူ (နေေါ်) နစာဖ ာဖနဖာ်ကကီျိုး ဘြွှဲွေ့နောမည် ဖင် ပြွန်နေ ာင်ျိုး
အနရှွေ့ဘက် နစာလံို နဟာ်နန်ျိုးစိုကထ
် ူကာ အနရှွေ့ကရင်နီ ပည်ကို အိုပ်ေ ပ်နစသည်)
(၃) နစာစံနဆာင် (ဖာနဆာင်ျိုးသိုို့ နဟာ်နန်ျိုးန ပာင်ျိုးစိုကထ

် ူသည်၊ နနောက်ထပ် ဒိုတ်နရာ်သိုို့
နဟာ်နန်ျိုး န ပာင်ျိုးနရွွေ့သည်)
(၄) တတယ ဖဘနို့်မင်ျိုး (ဒိုတ်နရာ်မှနဘာလေှဲသိုို့ နဟာ်နန်ျိုးန ပာင်ျိုးစိုကထ

် ူသည်၊ AD ၁၉၀၀
ေိုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ (၄) ရက်နနို့တြွင် ပဗသသျှကိုမဏ
ပ ီနှင် နမာ်ေ ျိုးီ မှိုင်ျိုး သတတ တူျိုးနဖာ်နရျိုး
စာေ ပ် ထပ်မံေ ပ်ဆိုသည်။ အထမ်ျိုးအမှတ်အ ဖစ် နမာ်ေ ျိုးီ တြွင် နညာင်ပင်ကို စိုကထ
် ူေှဲ
ပပီျိုး နညာင်ပင်စေန်ျိုးဟို နောမည်တြွင်သည်)
(၅) နစာေြွန်ငယ် (နအဒီ ၁၉၁၄) (နအဒီ ၁၉၃၉ ေိုနှစ် ဧပပီလ ၃ ရက်နနို့တြွင် အဂဂလပ်ကိုြမဏ္ီ
နှင် ဒိုတယအကကမ် စာေ ပ်ထပ်မံေ ပ်ဆိုသည်)
(၆) နစာေြွန်ဖ (နအဒီ ၁၉၄၂ ေိုနှစ် မတ်လ ၁၁ ရက်နနို့မှစ၍ ငဗတသျှအဂဂလြ် လက်သအျာက်

တွင် အက ယ်ေ ပ် ေင်ျိုး ေံရသည်။
(၇) ရင်ေြွင်ပိုကအ
် ိုပ်ေ ပ်နရျိုးအဖြွှဲွေ့ (ဦျိုးဘိုျိုးရှင်၊ ဦျိုးထြွန်ျိုး၊ ဦျိုးစန်တက
ိုို့ အိုပ်ေ ပ်သည်။ ဒိုတယ
ကမ္ာစစ်အတြွင်ျိုး ဦျိုးဖိုျိုးစန်တစ်ဦျိုးတည်ျိုး အိုပ်ေ ပ်လာေှဲသည်။ စစ်ပပီျိုး စေ်ကူျိုးမတ်ကူျိုးကာ
လတြွင် ပမ ွေ့အပ
ို ်ဂိုဘီတူရီ အိုပ်ေ ပ်လာေှဲသည်။ ကယန်ျိုးလူမ ျိုးမ ာျိုးက ဂိုဘီဟိုနေေါ်သည်၊
အနဖကကီျိုး၊ နေါင်ျိုးနဆာင်ကကီျိုး ဟို အဓပပါယ်ရသည်၊ တူရီသည် ဂိုဘီ၏ဖေင် အမည်
ဖစ်သည်)

ို င
် ရ
(၉) နစာငယ်ဒူျိုး (နအဒီ ၁၉၄၈ မှ ၁၉၅၉ ေိုနှစ်ထ စေ်ငယ်ဒူျိုးအိုပ်ေ ပ်သည်။ နစာငယ်ဒူျိုးသည်

နဘာလေှဲနယ်၏နနောက်ဆံိုျိုးနစာဖ ာ ဖစ်ပပီျိုး ၁၉၅၉ ေိုနှစ်၊ နအာက်တိုဘာလ (၁) ရက်
နနို့တြွင် နစာဖ ာ အာဏာကို စြွနို့်လွှတ်သည်အထ ဖစ်သည်)
၄။ ဘုို့ဖုျိုးဝဒ (ဝခေါ်) ဝစျာလု (ဝခေါ်) ကနဒောရေတီနယ်ကု အုပ်စုျိုးဝသျာ ဝစျာဖ ျာြင်ျိုးဆက်ြ ျာျိုး
အနရှွေ့ကရင်နီ ပည်၊ နစာလံိုနယ်(နေေါ်)ကနဒောရေတီနယ်ကတ

ို ည်နထာင်သမ
ူ ှာ မြွန်မင်ျိုး
ဆက် နမာင်ဖိုန်ျိုး (နေေါ်) ဘဖ
ိုို့ ိုျိုးဒူ (နေေါ်) ဖနဖေါ်ကကီျိုး ဖစ်သည်။ ၁၈၁၀ ေိုနှစ်တြွင် နဘာလေှဲနစာဖ ာ
တတယဖဘနို့်မင်ျိုးထံမအ
ှ နရှွေ့ကရင်နီနယ်ကို အိုပစ
် ိုျိုးေြွင်ရရှ၍ (ဘဖ
ိုို့ ိုျိုးဒ)ူ ဘြွှဲွေ့ကေ
ို ံယူကာ၊ သေင်ကကီျိုး
(နေေါ်) နစာလံိုပမ ွေ့ ကို တည်နထာင်အိုပ်စိုျိုးသည်။
(၁) ဘဖ
ိုို့ ိုျိုးဒူ (နေေါ်) ဖနဖေါ်ကကီျိုး (နအဒီ ၁၈၁၀)
(၂) ဘိုျိုးဖိုျိုးဆီ (နေေါ်) ဖနဖေါ်ကနလျိုး (နအဒီ ၁၈၄၅)
(၃) နစာဖ ာလင်နှင် နစာလနဖာ် အတူအိုပ်ေ ပ်
(၄) နစာလနဖာ် (နအဒီ ၁၈၆၆)
(၅) နစာလေီ (နအဒီ ၁၈၈၉)
(၆) သစျာေြွန်နန် (နအဒီ ၁၉၀၇)
(၇) နစာေြွန်လ (နအဒီ ၁၉၁၂) ေိုနှစ်တြွင် နစာလံိုမှ လြွ င်နကာ်ပမ ွေ့သိုို့ န ပာင်ျိုးနရွှွေ့ပပီ နအဒီ
၁၉၁၂ ေိုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၈ ရက်နနို့တြွင် နဟာ်နန်ျိုးတက်ပြွှဲ မဂဂလာက င်ျိုးပသည်။
ရင်ေြွင်ပိုကအ
် ပ
ို ်ေ ပ်နရျိုးအဖြွှဲွေ့
နစာ မာနူျိုး - နစာလေီ၏ဇနီျိုး
နစာပန်ကှဲ - ယင်ျိုးတလှဲအမ ျိုးသာျိုး
နစာနေါင်ပူျိုး - ကယာျိုးအမ ျိုးသာျိုး
ည မှဲ - မြွန်အမ ျိုးသာျိုး
စေ်နရွှမံှို - ရှမ်ျိုးအမ ျိုးသာျိုး
(၈) နစာလေီ (နအဒီ ၁၉၃၀ ေိုနှစ်) အမ်နရှွေ့မင်ျိုးသာျိုး (ရင်ေြွင်ပိုက်)

ို င
် ရ
ရင်ေြွင်ပိုကအ
် ပ
ို ်ေ ပ်နရျိုးအဖြွှဲွေ့
- နစာနရွှဟိုန်
- နစာလင်ေမ်ျိုး
- နစာေြွန်ဆိုျိုး
(၉) နစာနရွှဟိုန် (နအဒီ ၁၉၄၅ ေိုနှစ် - (ယာယီ)
(၁ေ) နစာလေီ၊ ဦေးစန်၊ နစာေဏ္ဏ၊ နစာနရွှဟိုန်နပါင်ျိုး (၄) ဦျိုး ပါေင် ယှဉ်ပပ င် ကရာ နစာလေီ
မှဲမ ာျိုး၍ ၁၉၄၈ ေိုနှစ် ဇန်နေါရီလ ၅ ရက်နနို့တြွင် ကနဒောရေတီနစာဖ ာမင်ျိုးအ ဖစ် ဆက်ေံ
ေှဲသည်။ နစာလေီသည် ကနဒောရေတီနယ်၏ နနောက်ဆျိုးံို နစာဖ ာမင်ျိုး ဖစ်သည်။ ၁၉၅၉
ေိုနှစ် နအာက်တိုဘာလ (၁) ရက်နနို့တြွင် နစာဖ ာအာဏာကို စြွနို့်လွှတ်သည်။
၅။ဝကျိုးလ ျာျိုး(ဝခေါ်) ကကယ်ဖုျိုးကကီျိုးနယ်ကု အုပ်စုျိုးဝသျာ ဝစျာဖ ျာ
မင်ျိုးဆက်မ ာျိုးနကျိုးလ ာျိုး (နေေါ်) ကယ်ဖိုျိုးကကီျိုးနယ်ကို စတင်တည်နထာင်သမ

ူ ှာ နကျိုးဖိုျိုးဒူ
ဖစ်သည်။ ငယ်နာမည်မှာ ရှာျိုးရယ် ဖစ်သည်။ နကဖူျိုးဒမ
ူ ှာ နကျိုးသည် “တိုင်ျိုး၊နိုင်ငံ၊နယ်” ဟူ၍
လည်ျိုးနကာင်ျိုး၊ ဖူျိုးသည် “အပြွင်” ဟူ၍ လည်ျိုးနကာင်ျိုး၊ ဒူသည် “ကကီျိုး” ဟူ၍လည်ျိုးနကာင်ျိုး
“ ပည်ပြွင်ကကီျိုး” ဟူ၍ အနက်အဓပပာယ်ရပါသည်။
(၁) နကျိုးဖိုျိုးဒူ
(၂) ခွီေးေြွန်တီ -ခွီေးေြွန်သျှာျိုး (နအဒီ ၁၇၂၉ ေိုနှစ်)
(၃) ခွီေးဖိုျိုးကလှဲ (ခွီေးေြွန်တီ၏သာျိုး) ၊ ခွီေးဦျိုးရယ် (ခွီေးဖိုျိုးကလှဲ၏နယာကခ)
(၄) ခွီေးနဆာ်ရယ် (ခွီေးဦျိုးရယ်၏သာျိုး)
(၅) ခွီေးဗ ာျိုးရယ် (ခွီေးေြွန်သျှာျိုး၏ န မျိုး)
(၆) ခွီေးဆူရယ် (ခွီေးဖိုျိုးကလှဲ၏သာျိုး) သာျိုးနတာ် ေူဂ ထ

ီ ြွန်ျိုးနဖ၊ ေူထှဲဘူျိုးဖှဲ၊
(၇) ခွီေး ကာျိုးရယ်နစာနရွှ (ခွီေးနဆာ်ရယ်၏သာျိုး)နစာဖ ာနစာနရွှနှင်အတူ ဦျိုးနအ မနလျိုး တြွှဲ

ဖက် အိုပ်ေ ပ်သည်။
(၈) ေ ျိုးီ ဖာျိုး (ပရှဲွေ့-ကနယာ အမ ျိုးသာျိုး) ယာယီအိုပ်ေ ပ်သည်။

ို င
် ရ
(၉) ခွီေးနစာဖှဲ (နကဖိုျိုးဒ၏

ူ သမီျိုး မမယ်၏န မျိုး)
(ခွီေးနစာဖှဲသည် ၁၉၅၉ ေိုနှစ်၊ နစာဖ ာ အာဏာစြွနို့်လွှတ်သည်အထ ကယ်ဖိုျိုးကကီျိုးနယ်ကု

အိုပ်စိုျိုးသည်)
၆။ နန်ြယ်ြို့ု (ဝခေါ်) နန်ျိုးြယ်ခန

ု ယ်ကု အုပ်စုျိုးဝသျာ ဝစျာဖ ျာ ြင်ျိုးဆက်ြ ျာျိုး
(၁) ဘိုျိုးဗ ာျိုးဒတ် (နဒါပတရွာတြွင် နဟာ်နန်ျိုးစိုက်ထူ၍ နန်ျိုးမယ်ေံို နယ်ကို အိုပ်စိုျိုးေှဲသည်။)
(၂) နစာေြွန်နဖာ်
(၃) နစာ ဖတ်တို (နန်ျိုးမယ်ေံိုသိုို့ န ပာင်ျိုးနရွွေ့နဟာ်နန်ျိုးစိုကသ

် ည်။)
(၄) နစာနေညွှနို့်
(နစာနေညွှနို့်ကြွယ်လြွန၍
် နန်ျိုးမယ်ေံိုနစာဖ ာမင်ျိုးဆက် ပတ်သြွာျိုးသည်။ ၁၉၂၇ ေိုနှစ်တြွင်
နန်ျိုးမယ်ေံိုနယ်ကို န မာက်နဘာလေှဲနယ်အ ဖစ်ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးပပီျိုး နတာင်နဘာလေှဲ နစာဖ ာ
ပိုင်နယ် ဖစ်သည်။)
၇။ နုျိုးပလျာ (ဝခေါ်) ဝနောင်ပလ

ု ဲနယ်ကု အုပ်စုျိုးဝသျာ ဝစျာဖ ျာြင်ျိုးဆက်ြ ျာျိုး
နနောင်ပိုလန
ှဲ ယ်ကို စတင်တည်နထာင်သမ
ူ ှာ ပရိုကဖ
် ဒူ ဖစ်သည်။ နစာဖ ာပရိုကဖ
် ဒူသည်
မန်မာ ဘိုရင်ထံသိုို့ ေင်နရာက်ေစာျိုး၍ လက်နဆာင် ဘဏ္ဍာနတာ်ကို သြွာျိုးနရာက်ဆက်သေှဲ
သည်။ မန်မာဘိုရင်မှ ၎င်ျိုးအာျိုး ပဗဗာတရာဇာနက ာ်နေါင် နရွှနဖူျိုးစည်ျိုးတံဆပ်နတာ်ကို ေ ျိုးီ မင်ေှဲ
သည်။ ပရိုကဖ
် ဒူသည် ကယန်ျိုး၊ ကငန်လူမ ျိုး ဖစ်၍ နဒါနရာက်ေူ ဇာတ ဖစ်သည်။
(၁) နစာပရိုကဖ
် ဒူမင်ျိုး (နစာဖ ာပရိုကဖ
် ဒူသည် နနောင်ပိုလှဲနယ်နစာဖ ာအ ဖစ်မှ ယာဒိုဘက်
သိုို့ နရာက်ရပပီ
ှ ျိုး နစာ်ကှဲမင်ျိုး ဖစ်သြွာျိုးသည်။)
(၂) နစာလူဆီျိုးနအာ
(၃) ဗ ာျိုး မာဒူ
(၄) နစာကက်တနက်မင်ျိုး (၁၈၈၉)ေိုနှစ်

ို င
် ရ
ယင်ျိုး၏သာျိုး နစာခွန်လ (၁၉၂၇)ေိုနှစ်တြွင် ကြွယ်လြွန်သြွာျိုးသ ဖင် မင်ျိုးဆက် ပတ်သြွာျိုးပပီျိုး

နတာင်နဘာလေှဲနစာဖ ာနယ်ထှဲတြွင်ပူျိုးနပါင်ျိုးပါေင်သည်။)

ို င
် ရ
၁.၆။ စီ်း ွော်းဆရ်းလု ငန်းြ ော်း
ကရင်နီမြည်သူမြည်သျာေးြ ျာေးသည် စုကြ

် ြုေးသြွေးမြြူသရေးလုြ်ငန်ေးြ ျာေးကု အဓကလုြ်ကင
ု ်
ကကသည်။ သြွေးမြြူသရေးလုြ်ငန်ေး၊ အြလုကလ
် ုြ်ငန်ေးြ ျာေးကုလည်ေး လုြ်ကင
ု ်ကကသည်။ မြင်
ု
သကကေးသွန်ေးြညျာကု က ြ်ေးက င်စွျာတက်သမြျာက်ကကသည်။ အဂဂလြ်တနှ
ု င် က် ံသရေး တည်
သ ျာက်ငြီေးသနာက်ြုင်ေးတွင် သတတြုတူေးသဖျာ်သရေးလုြ်ငန်ေးြ ျာေးကု အဂဂလြ်တအျာေး
ု လုြ်ခင
ွ ်သြေးခငြီေး
အခွန်ြ ျာေးကု ရရှခသည်။
သငွသကကေးစနစ်အသနမဖင် အသစျာြုင်ေးကျာလြ ျာေးတွင် ကုန်စည်တုကရ

် ုကလ
် လှယ်စနစ်ကု
အသံုေးမြြုခကကသည်။ သနာက်ြုင်ေးတွင် သငွတံုေးြ ျာေးကု အသံုေးမြြုခကကသည်။ ဗြျာမြည် အဂဂလြ်
လက်သအျာက်က သရျာက်ငြီေး သနာက်ြင
ု ်ေးတွင် ကုနစ
် ည်ကူေးသန်ေးသရျာင်ေးဝယ်ြှုသကကျာင် ဗြျာမြည်ြှ
ုတ်လုြ်သသျာ ဒဂဂါေးမြျာေးြ ျာေး ကရင်နီမြည်သု သရျာက်ရှလျာငြီေး အသြါက်သဖျာက်ကျာ အသံုေးမြြုခ
ကကသည်။ မြည်ြနှင် ကုန်သွယ်သရေးလုြင
် န်ေး လုြက
် ုင်ရန်အတွက် အသြါက်ြသဖျာက် ျာေးသသျာ
ဒဂဂါေးြ ျာေးကု သြ်ေး ည်ေး ျာေးကကသည်။
၁.၇။ နုငငံတကော က ံဆရ်း
ကရင်နီမြည်သည် သမြျာက်ြုင်ေးတွင် ရှြ်ေးမြည်၊ သတျာင်ြုင်ေးတွင် ြွနန

် ုင်ငံသတျာ်၊ အသရှျို့
ြုင်ေးတွင် ဇင်ေးြယ်မြည်နှင် အသနာက်ြင
ု ်ေးတွင် ကုန်ေးသ ျာင်နုင်ငံသတျာ်နင
ှ ် စြ်သနသည်။ ု
အြ်နီေးခ င်ေးြ ျာေးနှင် စစ်သရေးအရ သတွျို့ြှုြ ျာေးရှခငြီေး၊ ကုန်သွယ်သရျာင်ေးဝယ်ြြ
ှု ျာေးလည်ေး မြြုလုြ်
ခကကသည်။
၁.၇.၁။ ကရငနီ - ဇင်ျိုးြယ်ပ ည က ဆ

ံ ရ်း
အနရှွေ့ကရင်နီ ပည် ဖစ်သည် ကနဒောရေတီနယ်နေေါ် နစာလံိုနယ် နစာဖ ာကကီျိုး ဘဖ

ိုို့ ဒ
ိုို့ (ူ ေ)
ဖနဖာ်ကကီျိုး လက် က် ၁၈၀၉ေိုနှစ်တြွင် ဇင်ေးြယ်မြည်ြှ ြင်ေးသျာေးကေ၏သာျိုးတန
ိုို့ ှင် သံလြွင် မစ်
နှင် နနို့်ပန်နေ ာင်ျိုးတသြါင်
ု ေး ံုရျာ သာယရွာနအာက် (၅) မိုင်အကြွာ နက ာက်နမှာက်ေံိုနအာက်
တွင် နှစ်မြည်သ ျာင်အကကျာေး ငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေးအတွက် ကတစာေ ပ်ေ ပ်ဆိုေှဲ ကသည်။ ယင်ျိုးနှစ်
နိုင်ငံကတစာေ ပ်ေ ပ်ဆိုရာတြွင် မဟာမတ် သစစာ (၃) ေ က် ဖစ်နသာ အထမ်ျိုးအမှတ်အ ဖစ် ကျွှဲ
ေ ကု တစ်နယာက်တဖက်ယူ၍ ကျွှဲေ မန ဖာင်သမျှ၊ နက ာက်ဂူမပပ သမျှ၊ သံလြွင် မစ်မေန်ျိုးသမျှ

ို င
် ရ
ထာေရေ စ် ကည် နရျိုးေင

ို ်ပမှဲရမည်ဟို ကရင်နီ ထံိုျိုးတမ်ျိုး အစဉ်အလာအရ ကျွှဲနသြွျိုးနှင် အရက်နဖာ်
ပပီျိုး သစစာရည်နသာက် ကသည်။ နစာဖ ာဖါနဖာ်ကကီျိုး သမီျိုးနတာ် (ထြွာျိုးမယ်) နှင် ဇင်ျိုးမယ်ဘိုရင်
ကေ၏ သာျိုးနတာ်တက
ိုို့ ို ထမ်ျိုး မာျိုးလက်ထပ် မဟာမတ် ပ ကသည်။ ဤသိုို့မဖင် အသရှျို့ကရင်နန
ီ ှင်
ဇင်ေးြယ်အကကျာေး နယ်နြတ်အမငင်ေးြွျာေးြှုနှင် တုကြ
် ွြ ျာေးကု အ ံုေးသတ်နုင်ခသည်။
၁.၇.၂။ ကရငနီ- ြော က ဆ

ံ ရ်း
သြုင်ေးြှတ်တြ်ေး တင် ျာေးမခင်ေးြရှသသျာ်လည်ေး ၁၆ ရျာစု သနာက်ြုင်ေးတွင် ကရင်နီန

ဗြျာတု ကုန်သွယ်ကူေးသန်ေးသရျာင်ေးဝယ်ြအ
ှု သနမဖင် ရှနုင်ခသည်။ သြုင်ေးြှတ်တြ်ေးအရ ၁၈၆၀
ခုနှစ် ဝန်ေးက င်တွင် ြင်ေးတုန်ေးြင်ေးြှ ဗုဒရ
ဓ ုြ်ြွျာေးသတျာ်ြ ျာေးကု ကရင်နီသစျာဖ ျာြ ျာေးသု သြေးအြ်ငြီေး
သျာသနာမြြုမခင်ေးကု စတင်ခသည်။ ုအခ န်ြစ
ှ ငြီေး ဗြျာြင်ေးနှင် ကရင်နီတု က် ံသရေး
ြုြုနီေးစြ်လျာသည်ဟု ြှတ်ယူနုင်သည်။ ၁၈၆၈ခုနစ
ှ ်တွင် အသရှျို့ကရင်နီမြည် ကနဒောရေတီသစျာဖ ျာ
စဝ်လသဖျာ်သည် ကသနာင်ြင်ေးသျာေးကကီေးကု လုြ်ကကံငြီေး သရျာက်ရှလျာသည် မြင်ကွန်ေးြင်ေးသျာေး နှင်
အသြါင်ေးအြါကလ
ု က်ြခံ ျာေး တုက် ုတ်သြေးခမခင်ေးသကကျာင် ဗြျာ ုရင်နှင် က် ံသရေး ြြ
ု ု
ခုင်ခံခသည်။

ို င
် ရ
ကုန်ေးသ ျာင်ြင်ေး က်ြ ျာေးနှင် အသရှျို့ကရင်နီမြည်တု သကျာင်ေးြွန်သသျာ က် ံသရေးရှခ

သသျာ်လည်ေး အသနာက်ကရင်နီမြည်နင
ှ ်ကျာေး စစ်သရေးတင်ေးြျာြှုနှင် ြဋြက္ြ ျာေးရှနုင်သည်ဟု
ယူ နုင်သည်။ (ကကယ်ဖုေးကကီေးနယ်သစျာဖ ျာသကေးဖုေးဒူြှ ၁၈၂၆ ခုနှစ်တွင် သျာေးသတျာ်ကု သြျာ်လ
ငြြုင်သု သစလွှတ်ငြီေး အဂဂလြ်န ြဟျာြတ်ဖွျို့ကျာ ဗြျာ ုရင်ြ ျာေး က ြူေးသက ျာ်တုကခ
် ုက်ြှုရန်ြှ
တျာေးသြေးရန်သတျာင်ေး ုခသည် ုသည်အသြေါ် ကကည်မခင်ေးအျာေးမဖင် ဗြျာြင်ေးြ ျာေး အသနာက်
ကရင်နီနယ်ြ ျာေးကု စစ် ုေးသလရှသကကျာင်ေး သံုေးသြ်နုင်သည်။)
ကရင်နီမြည်ကု ၁၈၁၁ ခုနှစ်တွင် တစ်ကကြ်၊ ၁၈၂၀ ခုနှစ်တွင် တစ်ကကြ်၊ ၁၈၃၅ ခုနှစ်

တွင် တစ်ကကြ် ဗြျာ ုရင်ြ ျာေးက ကရင်နီကု လျာသရျာက်တုကခ
် ုက်ခသည်။ ဒါမြင် ၁၈၄၅ ခုနှစ်
တွင် သနာက် ြ်တကကြ် ြ်ြံက ြူေးသက ျာ် တုကခ
် ုက်ခသည်။ သသသျာ်
ု ကရင်နီမြည်သည်
ဗြျာြင်ေးြ ျာေးလက်သအျာက် ြက သရျာက်ခဖူေးသြ။
၁.၇.၃။ ကရငနီ- ဗ တသျှ က ံဆရ်း
၁၈၂၄- ၁၈၂၆ ေိုနှစ်တြွင် ြ ြအဂဂလပ်-ဗမာစစ်ပြွှဲတွင် ငဗတသျှတု အနုင်ရရှခသည်။

ြ ြ အဂဂလြ်-မြန်ြျာစစ်ြွကု သမြငငြ်ေးသစရန် ရနတြုစျာခ ြုြ်ကု အဂဂလြ်ကယ
ု ်ေးစျာေးလှယြ
် ျာေးနှင်
ကုန်ေးသ ျာင် ုရင်နုင်ငံသတျာ်အစုေးရ ကုယ်စျာေးလှယ်သတျာ်ြ ျာေးက ခ ြုြ် ုခကကသည်။ “ရေိုင် ပည်
နှင် နမာ်လပမ င် အပါအေင် တနသဂာရီတိုင်ေးနှငအ
် ျာသံကို ငဗတသျှတု ံ သြေးရြည်။ ြဏ္ြူရ၊
ကခ ျာနှင်ဂ န်ေးတယနယ်ြ ျာေးသဝင်
ု သရျာက်စွက်ဖက်မခင်ေးြမြြု” ဟုြါရှသသျာသသ ျာတူညီခ က်နှင်
အဂဂလြ်က ြူေးသက ျာ်စစ်ကု အ ံုေးသတ်လုကသ
် ည်။
ုစဉ် ကရင်နီ ပည် ကယ်ဖိုျိုးကကီျိုးနယ် နစာဖ ာကကီျိုး နကျိုးဖိုျိုးဒသ

ူ ည် မမသျာေးသတျာ်ကို
နမာ်လပမ င်သိုို့ အဂဂလပ်တန
ိုို့ ှငမ
် ဟာမတ်ဖြွှဲွေ့ရန် နစလွှတ်ခသည်။ ၁၈၂၆ ေိုနှစ်တြွင် သာျိုးနတာ်
သည် ေန်တင်နြွောျိုးအနကာင် (၉ေ) ၊ သရွှေမက ည်ျိုးနတာင် (၁)နတာင်ျိုး ယူနဆာင်၍ လူအင်အာျိုး
တစ်ရာနက ာ် ဖင် ဆင်၊ မင်ျိုးစီျိုးပပီျိုး နမာ်လပမ င်သိုို့ စိုန်ဆင်ျိုးေှဲသည်။ နမာ်လပမ င်သအ
ိုို့ နရာက်တြွင်
အဂဂလပ်နှင် မဟာမတ်ဖြွှဲွေ့ပပီျိုး နစာဖ ာသာျိုးနတာ်က ဗမာဘိုရင်မှ ကရင်နီ ပည်အာျိုး မ ကာေဏ
က ျိုးနက ာ်တိုကေ
် ိုက်သည်ကို တာဆီျိုးနပျိုးရန် နတာင်ျိုးဆိုေသည်
ှဲ ။ အဂဂလပ်ထမ
ံ ှ တူမီျိုးနသနတ်
အလက်တစ်ရာနက ာ်ကို ေယ်ယူေှဲသည်။ သကကျာင
ု ် ကရင်နီစစ်သရေးအင်အျာေး သတျာင်တင်ေးခ
သည်။

ို င
် ရ
၁၈၃၅ ေိုနှစ်တြွင် မန်မာဘိုရင်တပ်သည် ကရင်နီ ပည်အာျိုး ထပ်မံ တိုကေ

် ိုက်လာနသာ်
လည်ျိုး ကရင်နီတပ်မ ာျိုးြှျာ လက်နက်အင်အျာေး သတျာင်တင်ေးသနသမဖင် ပန်လည်တိုကေ
် ိုက်တြွန်ျိုး
လှန်နင
ို ်ေှဲသည်။
၁၈၃၅ ခုနှစ်တွင် အဂဂလြ်အစုေးရြှ တရုတ်မြည်န ကူေးသန်ေးသရျာင်ေးဝယ်သရေးမြြုလုြ်နင

ု ်
ရန်အတွက် ကရင်နီမြည်ကု မဖတ်သန်ေးခွင်သြေးရန် သစျာဖ ျာ ံခွင်ြန်ခသည်။ ကရင်နီ က်ြှ
လည်ေး ြဟျာြတ် က် ံသရေးကု သရှေးရှုငြီေး ခွင်မြြုသြေးခသည်။ အ
ု ခ န်ြှစငြီေး ကရင်နန
ီ ှင်
အဂဂလြ်ကကျာေး က် ံသရေး ြုြုသကျာင်ေးြွန်ခသည်။
၁၈၃၇ ေိုနှစ်၊ နဖနဖာ်ေါရီလ ၅ ရက်နနို့တြွင် ကယ်ဖိုျိုးကကီျိုး နစာဖ ာကကီျိုးသည် အနနောက်

ကရင်နီ ပည် နစာဖ ာနယ်မ ာျိုးအင်အာျိုး စိုနဆာင်ျိုးပပီျိုး ကိုယ်တိုင်ဦျိုးစီျိုးကာ မိုျိုးပဗှဲတြွင်တပ်ေ ထာျိုး
နသာ မန်မာတပ်ဖြွှဲွေ့အာျိုး ေ တ
ီ က်တိုကေ
် ိုက်ေသည်
ှဲ ။ အနနောက်ကရင်နီ ပည်န မာက်ပိုင်ျိုး နယ်
နမတ်ေ င်ျိုးထစပ်နနနသာ နညာင်နရွှနစာ်ဘြွာျိုး၊ စံကာျိုးနစာ်ဘြွာျိုးတိုို့ နှင် နယ်နမတ်ကို အပပီျိုးသတ်
ညနှိုင်ျိုးသတ်မှတ်နိုင်ေှဲသည်။
၁၈၅၂ - ၁၈၅၃ ခုနှစ် ဒုတယအဂဂလပ်-ဗမာဒိုတစစ်ပြွှဲအပပီျိုးတွင် နအာက်ဗမာ ပည်နင

ှ ်
အထက်ဗမာ ပည်နယ်နြတ်တိုင်ျိုးတာရန် Majar Alarm (ဗိုလ်မှ ျိုးအာလန်) သည် ရေိုင်ဖိုျိုးေန်
နတာင်မှ န မထှဲ၊ သရက်၊ နအာင်လံ၊ စစ်နတာင်ျိုး မစ်၊ နရနီရွာအထ တိုင်ျိုးတာနရာက်ရှေ န်တြွင်
ကယ်ဖိုျိုးကကီျိုး နစာဖ ာကကီျိုးက သာျိုးနတာ်ကို နစလွှတ်ပပီျိုး စစ်နတာင်ျိုး မစ် အနရှွေ့နတာင်တန်ျိုး
တနလျှာက် နပါင်ျိုးနလာင်ျိုးမှ နတာင်ငူအနရှွေ့နတာင်တန်ျိုးမှ နက ာက်နဆာင်၊ နက ာက်ညပ်အထ
သည် ဗမာ ပည်မဟိုတ်န ကာင်ျိုး၊ ကရင်နီ ပည် ဖစ်န ကာင်ျိုး ဆက်လက်၍ တိုင်ျိုးတာ ေင်ျိုးမ ပ ရန်
ကနို့်ကြွကေ
် ှဲရျာ၊ န မတိုင်ျိုးနေါင်ျိုးနဆာင် နမဂ ာအာလန် သည် န မတိုင်ျိုးလိုပင
် န်ျိုးအျာေး ေ က်ေ င်ျိုးရပ်
ဆိုင်ျိုးလုကသ
် ည်။
ကရင်နီ ပည် နကျိုးဖိုျိုးဒူ (နေေါ်) ကယ်ဖိုျိုးကကီျိုးနစာဖ ာသည် ၁၈၅၇ ေိုနှစ်တြွင် အဂဂလပ်-

ကရင်နီ မဟာမတ်ဆက်ဆံနရျိုးကို ဆက်လက် အသအမှတ် ပ နင
ို ်ရန် သာျိုးနတာ်ကိုယ်စာျိုးလှယ်
အဖြွှဲွေ့အျာေး နတာင်ငူသန
ိုို့ စလွှတ်ပပီျိုး ပဗတသျှအနဒယဘိုရင်ေံကယ
ို ်စာျိုးလှယ် Ed.W.D.0. Assistance
Commissioner နှင် ၁၈၅၇ ေိုနှစ်၊ ဇန်နေါရီလ (၁၆) ရက်နနို့တြွင် ေ စ် ကည်နရျိုးမဟာမတ်
စာေ ပ်ေ ပ်ဆိုေှဲ ကသည်။ အဂဂလပ်အစိုျိုးရအနန ဖင် ဗမာဘိုရင်ြှ ကရင်နီသဒသအနပေါ် က ျိုး
နက ာ်တိုကေ
် ိုက် ေင်ျိုးကို ကနို့်ကြွကန
် ပျိုးရန်နှင် ကရင်နီ ပည်၏ သီျိုး ောျိုးလြွတ်လပ်နရျိုးကို
ဗမာဘိုရင်ြှ အသအမှတ် ပ ရန်အတြွက် ဆက်လက်ဖအာျိုးနပျိုးသြွာျိုးရန် ထပ်မံနတာင်ျိုးဆိုေသည်
ှဲ ။

ို င
် ရ
ထန
ိုို့ ကာင် ပဗတသျှ-အနဒယဘိုရင်ေံ နလာဒ်ဒါလ်ဟိုစီ (Lord Dalhosie) က ကရင်နီ ပည်အျာေး
ဗမာဘိုရင်ြှ က ြူေးသက ျာ်တိုကေ
် ိုက်ရန် တပ်မ ာျိုးနစလွှတ်သနသည်ကို ကနို့်ကြွကေ
် ှဲသည်။
၁၈၆၃ ေိုနှစ်တြွင် အနရှွေ့ကရင်နီကစစနှငပ

် တ်သက်၍ မစစတာအီျိုးအိုရီနလျိုး (Mr.`O'
Rilay) ြှ ဒိုတယအကကမ် အနနောက်ကရင်နီ၊ ကယ်ဖိုျိုးကကီျိုးပမ ွေ့သိုို့ ထပ်မံနရာက်ရလာေှဲ
ှ သည်။ ထို
အေ န်တြွင် နစာဖ ာကကီျိုးမှာ အသက်တစ်ရာနက ာ်ပပီ ဖစ်၍ သာျိုးနတာ်ကိုသာ တိုင်ျိုး ပည်ကို အစစ
အရာရာ ဦျိုးနဆာင်အိုပ်ေ ပ်နနပပီျိုး နစာဖ ာကကီျိုးမှာ ကယ်ဖိုျိုးကကီျိုး၊ ဟိုျိုးဒက
ူ ူျိုး (နဟာ်နန်ျိုး) တြွင်သာ
နနထိုင်ေှဲသည်။ ဤတစ်ကကမ်တြွင် မစစတာအီျိုးအရ
ို ီနလျိုးနှင်အတူ နရွှက င်နကာ်မရှင်နာမင်ျိုးကကီျိုး
နှင် အဂဂလပ်စစ်သာျိုး (၂၅)ဦျိုး ပါလာေှဲပပီျိုး ၁၈၅၇ ေိုနှစ်၊ ဇန်နေါရီလ ၁၆ ရက်နနို့တြွင် ေ ပ်ဆိုေှဲ
သည် အဂဂလပ်-ကရင်နီ မဟာမတ်စာေ ပ် အထမ်ျိုးအမှတ်ကို ပိုမို ေိုင်မာနစရန် ကရင်နီ ထံိုျိုးစံအရ
ကတသစစာကို ထပ်မံ ပ လိုပ် ေှဲသည်။
မဟာမတ်စာေ ပ်ထပ်မံ၍ ေိုင်မာနအာင် ပ လိုပ်ပမ

ံို ှာ နစာဖ ာကကီျိုးက အ ပစ်အနောအဆာ
ကင်ျိုးသည် နြွောျိုးထီျိုးတစ်နကာင်ကရ
ို ှာပပီျိုး အထမ်ျိုးအမှတ် ပ လိုပ်သည်နနရာသိုို့ ဆြွှဲနေေါ်ေှဲသည်။
နစာဖ ာကကီျိုးနှင် မစစတာ အီျိုးအိုရီနလျိုးတသ
ိုို့ ည် နြွောျိုးနဘျိုးတစ်ဘက်တစ်ေ က်စီတြွင် မတ်တပ်ရပ်ပပီျိုး
လက်တစ်ဖက်စီကို နြွောျိုးတန
ိုို့ ပေါ်သို့ို တင်ထာျိုး ကသည်။ နြွောျိုးနရှွေ့တည်တည်တြွင် နစာဖ ာ၏
မယ်နတာ်က က န်ဆိုရန်ရပ်နနသည်။ ထန
ိုို့ နောက် မစစတျာအီျိုးအိုရီနလျိုးြှ ကရင်နီ ပည်တြွင်
လြွတ်လပ်စြွာ ေရစ်ယာန်သာသနော ပ ေြွင် ပ ရန်၊ သတထ တူျိုးနဖာ်ေြွင် ပ ရန်၊ ကျွန်ျိုးသစ်ထိုတ်လိုပ်ေြွင်
ပ ရန် နတာင်ျိုးဆိုေသည်
ှဲ ။ နစာဖ ာကကီျိုးသည်လည်ျိုး သင်နလ ာ်သည် အေြွန်ဘဏဏာ နပျိုးနဆာင်ရန်
နှင် သနဘာတူေြွင် ပ န ကာင်ျိုး နအာ်န ပာေှဲသည်။ ထန
ိုို့ နောက် နစာဖ ာကကီျိုးက မန်မာဘိုရင်တပ်မှ
ကရင်နီ ပည်အာျိုး လာနရာက်တိုကေ
် ိုက်သည်ကို ကနို့်ကြွကန
် ပျိုးရန်၊ မန်မာဘိုရင်အနန ဖင်
ကရင်နီ ပည်၏ သီျိုး ောျိုးလြွတ်လပ်နရျိုးကို အသအမှတ် ပ နပျိုးရန် ထပ်မံနတာင်ျိုးဆိုေသည်
ှဲ ။
မစစတာအီျိုးအိုရီနလျိုးသည် နဆာင် ရွက်နပျိုးမည် ဖစ်န ကာင်ျိုး နအာ်န ပာေှဲသည်။ ထန
ိုို့ နောက် နြွောျိုး
နရှွေ့တည်တည်တြွင် ရပ်နနနသာမယ်နတာ်က သင်တိုို့ ပ သည် ကတအတိုင်ျိုး နဆာင်ရွက် ကပါ၊
ဤကတကို နဖာက်ဖ က်သူသည် ဤနြွောျိုးကသ
ှဲ ိုို့ နသပါနစဟို က န်ဆိုကာ နြွောျိုးသတ်သမာျိုးလည်ျိုး
နြွောျိုးနေါင်ျိုးအာျိုး နပါက်ဆန် ဖင် တစ်ေ က်တည်ျိုး ထို၍သတ်နလရာ နြွောျိုးလည်ျိုး ေ က်ေ င်ျိုးနသသြွာျိုး
သည်။ နြွောျိုးနသကို နှစ် ေမ်ျိုးေြွှဲ၍ တစ် ေမ်ျိုးကို အဂဂလပ်တအ
ိုို့ ာျိုးနပျိုးပပီျိုး က န်တစ် ေမ်ျိုးကို နစာဖ ာ
ကကီျိုးမှ ယူထာျိုးသည်။ ယေင်က ေ ပ်ဆထ
ို ာျိုးေှဲနသာ စာေ ပ်ကို နြွောျိုးေ နှစ်ဖက်ထှဲတြွင် ထည်သြွင်ျိုး
ပပီျိုး တစ်နေ ာင်ျိုးကိုအဂဂလပ်ယူထာျိုးပပီျိုး က န်တစ်နေ ာင်ျိုးကို နစာဖ ာကကီျိုးက သမ်ျိုးထာျိုးလိုကသ
် ည်။

ို င
် ရ
ထိုအေ န်မှစ၍ အဂဂလပ်နှင် ေ ပ်ဆိုထာျိုးေှဲနသာစာေ ပ်ကို နြွောျိုးေ စာေ ပ် ဟိုနေေါ်တြွင်လာေှဲသည်။

ယင်ျိုးနြွောျိုးေ စာေ ပ် နငြွသာျိုးနပေါ်တြွင် ၁၈၅၇ ေိုနှစ် ဇန်နေါရီ ၁၆ ရက်ဟို နဖာ် ပပါရှသည်။
၁၈၆၉ ေိုနှစ်တြွင် ကယ်ဖိုျိုးကကီျိုးနစာဖ ာကကီျိုးသည် အဂဂလပ်အစိုျိုးရထံသိုို့ သံတမန်အဖွျို့

တစ်ဖြွှဲွေ့နစလွှတ်ပပီျိုး မမဖေမည်ျိုးနတာ် လက်ထက်က ေ ပ်ဆိုေသည
ှဲ ် အဂဂလပ်-ကရင်နီ မဟာမတ်
စာေ ပ်ကို ဆက်လက်အသအမှတ် ပ န ကာင်ျိုး အန ကာင်ျိုး ကာျိုးပပီျိုး တဆက်တည်ျိုးတြွင် ဗမာ
ဘိုရင်က ကရင်နီ ပည်ကို လာနရာက်တိုကေ
် ိုက်နနသည်ကို ဆက်လက်ကနို့်ကြွကန
် ပျိုးရန်နှင်
ဗမာဘိုရင်က ကရင်နီ ပည်၏သီျိုး ောျိုးလြွတ်လပ်နရျိုးကို ဆက်လက်ဖအာျိုးနပျိုးရန် ထပ်မံနတာင်ျိုး
ဆိုေှဲသည်။
ထန
ိုို့ ကာင် ၁၈၇၅ ေိုနှစ်တြွင် အနဒယဘိုရင်ေံေ ပ်သည် အနနောက်ကရင်နီ ပည်၏ သီျိုး ောျိုး
လြွတ်လပ်နရျိုးကို အသအမှတ် ပ နရျိုးကစစနှင် ပတ်သက်၍ ဆာနဒါကလပ်နဖာဆစ်(သ်)၏
ဦျိုးနဆာင်သံတမန်အဖြွှဲွေ့တစ်ဖြွှဲွေ့ကို ဗမာဘိုရင် မင်ျိုးတိုန်ျိုးမင်ျိုးထံသိုို့ နစလွှတ်ေှဲသည်။ ဤသံတမန်
အဖြွှဲွေ့၏ စြွမ်ျိုးနဆာင်မှိုန ကာင် အဂဂလပ်အစိုျိုးရနှင် ဗမာဘိုရင်တသ
ိုို့ ည် ကရင်နီနစာဖ ာ နရှွေ့နမှာက်
တြွင် အနနောက်ကရင်နီ ပည်အာျိုး သီျိုး ောျိုးလြွတ်လပ်နသာ ပည်အ ဖစ် အသအမှတ် ပ န ကာင်ျိုး
စာေ ပ်တစ်ရပ်ကို ၁၈၇၅ ေိုနှစ်၊ဇြွန်လ (၂၁) ရက်နနို့တြွင် လက်မှတ်နရျိုးထိုျိုး ကသည်။ ဗမာဘိုရင်
ကိုယ်စာျိုး ကင်ျိုးေန်မင်ျိုးကကီျိုးက လက်မှတ်နရျိုးထိုျိုးပပီျိုး အဂဂလပ်အစိုျိုးရဘက်တြွင် ဆာနဒါကလပ်

ို င
် ရ
နဖာဆစ်သ်က လက်မှတ်နရျိုးထိုျိုးေှဲသည်။ ုသနကု ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးသနအမဖစ် သတ်ြှတ်ခကက

သည်။

ို င
် ရ

ို င
် ရ
ဤစာေ ပ်သည် အနနောက်ကရင်နန

ီ ှင်သာ အက ံ ျိုးေင်ပတ်သက်ေှဲသည်ဟု န
ု ုင်သည်။
ထိုအေ န်က အနရှွေ့ကရင်နအ
ီ ာျိုး အိုပ်ေ ပ်ေှဲနသာ နစာဖ ာနစာလနဖာ်မှာ ဗမာဘိုရင်နှင်မတ်ဖြွှဲွေ့ကာ
အဂဂလပ်ကို ဆနို့်က င်ေှဲသည်။ အနနောက်ကရင်နီနှင် ဗမာ ပည် နယ် ောျိုးသတ်မှတ်ရာတြွင်
အဂဂလပ်အရာရှတဦျိုးဦျိုးက သတ်မှတ်နပျိုးရမည်ဟိုပါရှနလရာ ေရစ်သကကရာဇ် ၁၈၇၆ ေိုနှစ်တြွင်
မစစတာနအအပ်ေ ်ဟယ်ဒီဘရမ်ျိုးက လာနရာက်၍ ပါေင်သတ်မှတ်နပျိုးေသည်
ှဲ ။ ထိုသန
ိုို့ ယ် ောျိုး
သတ်မှတ်မှိုပပီျိုးစီျိုးသည်နနောက် ၁၈၇၇ ေိုနှစ်အတြွင်ျိုး ကရင်နီနယ်စပ်အနီျိုး တပ်စြွှဲထာျိုးနသာ ဗမာ
တပ်ဖြွှဲွေ့မ ာျိုးသည် နယ်စပ်မှ အပပီျိုးအပင
ို ် ဆိုတ်ေြွာသြွာျိုးေှဲ ကသည်။
အဆိုပါစာေ ပ်န ကာင်ပင် ကရင်နီတအ

ိုို့ တြွက် အက ျိုးရလဒ်အေ ွေ့ကို ရရှေှဲသည်ဟို ဆို
နိုင်ပါသည်။ ထို အန ကာင်ျိုးတရာျိုးမ ာျိုးမှာ-
(၁) ဗမာတြ်မ ာျိုး ဆိုတ်ေြွာသြွာျိုးသ ဖင် ကရင်နီ ပည်တင

ြွ ် တည်ပငမ် နအျိုးေ မ်ျိုးလာ ေင်ျိုး၊
(၂) အနရှွေ့ကရင်နန
ီ ှင် အနနောက်ကရင်နီတအ
ိုို့ ကာျိုး ဖစ်ပြွာျိုးေနသာ
ှဲ တင်ျိုးမာမှိုမ ာျိုးသည် ဗမာ
စစ်တပ်မ ာျိုး ဆိုတ်ေြွာသြွာျိုးပပီျိုးသည်နနောက် ပငမ်ျိုးေ မ်ျိုးစြွာ န ပလည်နအာင်န ဖရှင်ျိုးနိုင် ေင်ျိုး၊
(၃) ကရင်နီ ပည်တြွင်ျိုးရှ ကျွန်ျိုးသစ်၊ သတတ နှင်ေ ပ်တအ

ိုို့ ာျိုး အဂဂလပ်တန
ိုို့ င
ှ ် လြွတ်လပ်စြွာ ကိုန်
စည်နရာင်ျိုးေယ်နိုင် ေင်ျိုး၊
(၄) ကမ္ာမှမသရှေှဲနသာ ကရင်နီ ပည်အာျိုး ဤစာေ ပ်န ကာင်သရှလာ ေင်ျိုး၊
(၅) ကိုလိုနီနယ်အ ဖစ် သမ်ျိုးသြွင်ျိုး ေင်ျိုးမှကင်ျိုးလြွတ်ေှဲရ ေင်ျိုး၊
(၆) သီျိုး ောျိုးလြွတ်လပ်သည် အစဉ်အလာကို ဆက်လက်ထန်ျိုးသမ်ျိုးရပ်တည် ရှင်သန်ေြွင်ရရှ

ေင်ျိုး၊
(၇) ဗမာ နှင် အဂဂလပ်တ၏

ိုို့ ကုလန
ု ီ ပ မှိုမှ လြွတ်ကင်ျိုးေြွင်ရရှ ေင်ျိုး တိုို့ ဖစ်သည်။
ဤသိုို့ ဖင် အဆိုပါစာေ ပ်ကို အစြွှဲ ပ ၍ ၁၈၇၅ ေိုနစ

ှ ်၊ ဇြွန်လ (၂၁) ရက်နနို့တြွင် ကရင်နီ
ပည်သူတသ
ိုို့ ည် သီျိုး ောျိုးလြွတ်လပ်နသာ အမ ျိုးသာျိုးတစ်ရပ်အ ဖစ် ေိုင်မာလာေှဲသည်။ ထိုအေ န်မှ
စ၍ ကရင်နီ ပည်နစာဖ ာမ ာျိုးသည် ဇြွန်လ(၂၁)ရက်နနို့ကို ကရင်နအ
ီ မ ျိုးသာျိုးနနို့ဟို သတ်မှတ်၍
အခြ်ေးအနာေးက င်ေးြခသည်။ ယင်ျိုးစာေ ပ်တြွင် အနနောက်ကရင်နီ ပည်ဟို နဖာ် ပထာျိုးပပီျိုး
အနနောက်ကရင်နီ ပည်တြွင် ကယ်ဖိုျိုးကကီျိုးနယ်၊ နဘာလေှဲနယ်၊ မိုျိုးပဗှဲနယ်၊ နန်ျိုးမယ်ေန
ံို ယ်၊ နနောင်
ပိုလှဲနယ်၊ နဆာင်ထိုို့ (ေ) ဘန်ျိုးဖာ (ေ) လြွယ်လံိုနယ်၊ ကှဲနစာနယ် (၇) နယ်ပါေင်သည်။

ို င
် ရ
အခန်း (၂)
ကုလုနီဆခတ ကရငနီနုငငံဆရ်းအဆပခအဆန
ကရင်နီသည် သီေးမချာေးလွတ်လြ်သသျာနယ်တစ်ခုအမဖစ် ကုလုနီငဗတသျှအစုေးရနှင် ဗြျာ

ုရင်အကကျာေး သသ ျာတူစျာခ ြုြ်ခ ြုြ် ုခသသျာ်လည်ေး ၁၈၈၅ ခုနှစ် တတယအဂဂလြ် - မြန်ြျာ
က ြူေးသက ျာ်စစ်အငြီေးတွင် ငဗတသျှတသည်
ု ကရင်နီနယ်အသရေးနှင် ြတ်သက်ငြီေး အတုင်ေးအတျာ
တစ်ခုအ ဝင်သရျာက်စွက်ဖက်စီြံြှုြ ျာေးရှခသည်။ သကကျာင
ု ် မြန်ြျာမြည်၊ ရှြ်ေးမြည်၊ ကခ င်နှင်
ခ င်ေးသတျာင်တန်ေးသဒသြ ျာေး ငဗတသျှလက်သအျာက်က သရျာက်သွျာေးခ န်တွင် ကရင်နီနုင်ငံသရေးသည်
ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးသခါင်ေးသ ျာင်ကကီေးြ ျာေး လက် တွင် အမြည်အဝြရှ ငဗတသျှတြှ
ု သွယ်ဝုက်
၍လည်ေးသကျာင်ေး၊ တုကရ
် ုကသ
် သျာ်လည်ေးသကျာင်ေး န်ေးခ ြုြ်ခသည်။ သသသျာ်
ု ကရင်နီမြည်သည်
နုင်ငံသရေးဂုဏ္်သက္ျာ (Political Dignity) အရ သီေးမချာေးလွတ်လြ်သသျာ ကရင်နီမြည် အမဖစ်
ငဗတသျှအဂဂလြ်တနှ
ု င် စြ်နယ်ြ ျာေးအျာေးလံုေးြှ သတ်ြှတ်ခသည်။ သသသျာ်
ု အုြ်ခ ြုြ်သရေးကဏ္ဍ
( Administrative power) အရ ငဗတသျှတြှ
ု အတုင်ေးအတျာတစ်ခုအ န်ေးခ ြုြ် ျာေးသည်။
၁၈၇၅ ခုနှစ်တွင် ငဗတသျှနင

ှ ် ကင်ေးဝန်ြင်ေးကကီေးအကကျာေး ခ ြုြ် ုသသျာ စျာခ ြုြ်အရ အ
သနာက်ကရင်နန
ီ ှင် အဂဂလြ်တအကကျာေး
ု နာေးလည်ြှုရှငြီေး က် ံသရေးသကျာင်ေးြွန်သည်။ ု
သကကျာင် အဂဂလြ်တုက အသနာက်ကရင်နီကု နယ်ခ ျို့ရန်အတွက် အတင်ေးအက ြ်ကကြုေးြြ်ေးမခင်ေး
ြရှ သတတြုတူေးသဖျာ်သရေး၊ က န်ေးသစ် ုတ်လုြ်သရေးအတွက်သျာ အသရေး ျာေးလုြ်သ ျာင်ခသည်။
အသရှျို့ကရင်နန
ီ ယ်မဖစ်သသျာ ကနဒာရဝတီနယ် သစျာဖ ျာသစျာလသဖျာ်သည် ကုန်ေးသ ျာင်
ြင်ေးအသြေါ် သစစျာခံသည်အတွက် အဂဂလြ်တက
ု ု ြုန်ကန်တုကခ
် ုက်ခသည်။ ၁၈၈ေ ေိုနှစ်တြွင်
အဂဂလပ်အစိုျိုးရအရာရှမစစတာစတီဗင်ဆင်က ရှမ်ျိုး ပည်နတာင်ပိုင်ျိုးသေ
ိုို့ ရီျိုးလှညလ
် ည်စဉ် နစာဖ ာ
နစာလနဖာ်အာျိုး နယ်စပ်တနနရာသိုို့ လာနရာက်နတြွွေ့ဆံိုရန် ဖတ်နေေါ်သည်ကို ငင်ျိုးဆန်ေှဲသည်။
၁၈၈၆ ေိုနှစ်တြွင် ကရင်နီနေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုးအာျိုး ရှမ်ျိုးနစာ်ဘြွာျိုးမ ာျိုး အနနအထာျိုးကှဲသပ
ိုို့ င် ဆက်
ဆံသြွာျိုးမည်ကို အန ကာင်ျိုး ကာျိုးသနစေှဲသည်။ ရှြ်ေးမြည်၏ နယ်တစ်ခုမဖစ်သသျာ သြျာက်ြယ်ကု
သစျာလသဖျာြှ သွျာေးသရျာက်တုကခ
် ုက်ြှုြ ျာေး မြြုလုြ်ခသလု၊ အဂဂလြ်ြှ သြျာက်ြယ်ကု မြန်လည်
တုကခ
် ုက်သြ်ေးယူလုကန
် ှင် အသရှျို့ကရင်နန
ီ ှင် အဂဂလြ်အကကျာေး စစ်သရေးတင်ေးြျာလ က်ရသည်
ှ ။

ို င
် ရ
နမာက်မယ်အနရျိုးနှင်ပတ်သတ်အပပီျိုး တင်ျိုးမာမှိုအဆံိုျိုးသတ်ရန်အတြွက် အဂဂလပ်က အနရှွေ့

ကရင်နီအာျိုး နအာက်ပါအတိုင်ျိုး နတာင်ျိုးဆိုသည်။
(၁) ဘိုရင်မ သစစာနတာ်ကိုေံယူရန်၊
(၂) စစ်နလ ာ်န ကျိုးက ပ်နငြွ နှစ်သန်ျိုးနပျိုးနဆာင်ရန်၊
(၃) ဒါျိုးအလက် (၅ေေ) နပျိုးအပ်ရန်၊
(၄) အေြွန်နတာ်နငြွ တနှစ်လျှင်နငြွသာျိုး (၅,ေေေ) နပျိုးနဆာင်ရန် တိုို့ ဖစ်သည်။
ဤစာကို အဂဂလပ်အရာရှဟယ်လ်ဒီဘရမ်ျိုးမှ ကနဒောရေတီနစာဖ ာ နစာလနဖာ် ထံ

၁၈၈၈ ေိုနှစ် နိုေင်ဘာလ (၁၆) ရက်နနို့တြွင် နပျိုးအပ်ေှဲသည်။ သန
ိုို့ သာ် နစာဖ ာနစာလနဖာ်က
အဆိုပါ နတာင်ျိုးဆိုေ က်ကို လက်မေံဘှဲ ပယ်ေ ေှဲသည်။ ၁၈၈၈ ေိုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ (၉) ရက်နနို့
တြွင် ဖာပြွန်ရှအဂဂလပ်တပ်မှ ျိုးကာလ်နယ်ဟာဗီျိုးဦျိုးစီျိုးနသာတပ်သည် ကရင်နီကို စစ်ေ လ
ီ ာသ ဖင်
ညီနတာ်စေ်လေီအာျိုး နကာင်ျိုးလျှင် "စံ"၊ ဆိုျိုးလျှင် "ေံ" ဟို ဆိုကာ အဂဂလပ်တန
ိုို့ ှင် နတြွွေ့ဆံိုရန် နစ
လွှတ်လိုကသ
် ည်။ သိုို့ ဖင်အဂဂလပ်တသ
ိုို့ ည် စေ်လေီအာျိုး ၁၈၈၉ ေိုနှစ် ဇန်နေါရီလ (၂၉) ရက်နနို့
တြွင် နစာဖ ာအရာ ေ ျိုးီ န မာက်လ က် နစာလံိုကို အိုပ်ေ ပ်နစေှဲသည်။
စေ်လေီအာျိုး ပမ ွေ့စာျိုးအ ဖစ် ေနို့အ

် ပ်စာလွှာတြွင် နအာက်ပါစည်ျိုးကမ်ျိုး ကနို့်သတ်ေ က်မ ာျိုး
ပါေင်သည်။
(၁) သင်၏ နယ်ကို ရှရင်ျိုးဓနလထံိုျိုးစံအတိုင်ျိုး အိုပေ

် ပ်သြွာျိုးရမည်။ အရှင်အဂဂလပ်
ဘိုရင်မကို အေြွန်နတာ်ဆက်သသြွာျိုးရမည်။
(၂) အဂဂလန် ပည်မှတပါျိုး အ ောျိုးတိုင်ျိုး ပည်မ ာျိုးနင

ှ ်နဆြွျိုးနနြွျိုး ေင်ျိုး၊ စာေ ပ်ေ ပ်ဆို ေင်ျိုး
မ ပ လိုပ်ရ။
(၃) သင်သည် အဂဂလပ်အစိုျိုးရကို နှစ်စဉ်အေြွန်နတာ်အ ဖစ်နငြွသာျိုး ၅ေေေ နပျိုးနဆာင်

ရမည်။
(၄) သင်သည် ကစစဟူသမျှ ရှမ်ျိုး ပည်၊ အဂဂလပ်အစိုျိုးရအိုပ်ေ ပ်နရျိုးအရာရှ၏ အမနို့်ကို

နောေံရမည်။
(၅) သင်၏ သံလြွင်အနရှွေ့ဘက်နယ်န မကစစနှင်ပတ်သက်၍ ယိုျိုးဒယာျိုးနှင် ငင်ျိုးေံိုမှို ဖစ်

ေှဲလျှင် ကာျိုးဆျိုးံို ဖတ်နပျိုးသူအ ဖစ် ရှမ်ျိုး ပည်ရှအဂဂလပ်အစိုျိုးရအရာရှကို အန ကာင်ျိုး
ကာျိုးရမည်။

ို င
် ရ
(၆) အနရှွေ့ကရင်နီ၏ မည်သည်အပင

ို ်ျိုးတြွင်မဆို ရှမ်ျိုး သမ
ိုို့ ဟိုတ် ဗမာ သမ
ိုို့ ဟိုတ် အဂဂ
လပ် လက်နအာက်ေံ မည်သည်လမ
ူ ျိုးပင် ဖစ်နစ၊ မမသနဘာမတူဘှဲ မတာျိုးဆီျိုး၊
မဆိုင်ျိုးငံထာျိုးရ၊ သူတသ
ိုို့ ြွာျိုးလာလိုနသာနနရာသိုို့ လြွတ်လပ်စြွာ သြွာျိုးလာနိုင်နစရ
မည်။
ေရစ်သကကရာဇ် ၁၈၈၉ ေို၊ ဇန်နေါရီလ (၂၉) ရက်
နအ၊အပ်ေ ် ဟယ်ဒီဘရနို့်
ရှမ်ျိုး ပည်အိုပ်ေ ပ်နရျိုးအရာရှ
အသရှျို့ကရင်နီမြည်အျာေး ငဗတသျှတြှ
ု စည်ေးြ ဉ်ေးခ ငြီေး ကန်သတ်ြှုြ ျာေး မြလုြ်ခသလု
၁၈၉၁ ေိုနှစ်တြွင် အနဒယရှ ပဗတသျှအစိုျိုးရြှ အနနောက်ကရင်နီကု “ဆာနဒ်ဥပနဒ” ပဋ္ဌာန်ျိုးငြီေး
စတင်ခ ြုြ်ကင
ု ်ခသည်။ အဆိုပါ ဆာနဒ်ဥပနဒကို အနရှွေ့နှင် အနနောက် ကရင်နန
ီ ှစ်နယ်လံိုျိုးတြွင်
က င်သံိုျိုးေှဲသည်။ အနနောက်ကရင်နအ
ီ ာျိုး ရှမ်ျိုး ပည်နတာင်ပိုင်ျိုးရှ ပဗတသျှအိုပ်ေ ပ်နရျိုးအရာရှ၏
အကကံနပျိုးေ က်အရ လိုပ်နဆာင်သြွာျိုးရန် ညွှန် ကာျိုးေှဲသည်။ အနရှွေ့ကရင်နန
ီ ယ်ကမ
ို ူ နကာ်မရှင်နော
မင်ျိုးကကီျိုး၏ အကကံ ပ ေ က်အရ လိုပ်နဆာင်ရန် ညွှန် ကာျိုးေှဲသည်။ ဤအေ က်သည် ငဗတသျှတိုို့
အနန ဖင် ၁၈၇၅ ေိုနှစ်တွင် ေ ပ်ဆိုေှဲသည် "မည်သည်ဘက်မျှ အေ ပ်အ ောအာဏာကို ေင်
နရာက်စြွက်ဖက် ေင်ျိုး သမ
ိုို့ ဟိုတ် အိုပ်ေ ပ်လွှမ်ျိုးမိုျိုး ေင်ျိုး မရှရ" ဟူနသာ သနဘာတူညီေ က်ကို
သတြြူြ ေ ျိုးနဖာက်ေှဲ ေင်ျိုး ဖစ်သည်ဟို နတာင်တန်ျိုးနဒသ အိုပ်ေ ပ်နရျိုးဘိုတ်အဖြွှဲွေ့၊ အတြွင်ျိုး
ေန်မစစတာစတီဗင်ဆင် က သနာက်ြုင်ေးတွင် မြန်လည်သမြျာကကျာေးခသည်။
၁၈၉၂ ေိုနှစ်၊ ဇန်နေါရီလ (၂၄) ရက်နနို့တြွင်အနရှွေ့နှင် အနနောက်ကရင်နီ ပည်တအ

ိုို့ နပေါ်
ပဌာန်ျိုးေှဲနသာ ဆာနဒ်ဥပနဒ ပဌာန်ျိုးေ က် (၁၂) ေ က်မှာ နအာက်ပါအတိုင်ျိုး ဖစ်သည်။
(၁) ၁၈၈၉ ေိုနှစ်ဇန်နေါရီလ (၁) ရက်နနို့မှစ၍ ၁၈၉၃ ေိုနှစ်ဒီဇင်ဘာလ (၃၁) ရက်သန တိုင်
ဘဏ္ဍာနတာ်ဆက်န ကျိုး (၅၀၀၀) က ပ် ဆက်သြွင်ျိုးရမည်။ (ထိုဆက်န ကျိုးကို ထို နှစ်မှ
တဖန် ပင်ဆင်ရန်)
(၂) ပဗတသျှနယ်ပယ်အတြွင်ျိုး နယ်မ ာျိုးနှင် ဖစ်နစ၊ အ ပင်အပနယ်မ ာျိုးနှင် ဖစ်နစ၊ ဆက်

သြွယ် ေင်ျိုးမ ပ ရ၊ ဆက်သြွယ်ရန်အန ကာင်ျိုးရှက အထက် မန်မာတိုင်ျိုးမင်ျိုးကကီျိုးထံ ဖစ်
နစ၊ ရှမ်ျိုး ပည်နယ် ောျိုးေန်ထံကို ဖစ်နစ၊ တိုကရ
် ိုက်နရျိုးသာျိုး နလျှာက်ထာျိုးရမည်။

ို င
် ရ
(၃) ကနဒောရေတီနယ် သမ
ိုို့ ဟိုတ် အနရှွေ့ကရင်နန
ီ ယ်အတြွင်ျိုးကစစကို လည်ျိုးနကာင်ျိုး၊ နယ်
စပ်အနရျိုးကိုလည်ျိုးနကာင်ျိုး အထက် မန်မာ ပည်တိုင်ျိုးမင်ျိုးကကီျိုး၏ သတ်မှတ်ညန
ွှ ် ကာျိုး
ေ က်မ ာျိုးကို လက်ေံနဆာင်ရွကရ
် မည်။
(၄) ကနဒောရေတီနယ်အတြွင်ျိုး၌ ေိုလံှိုနနသူအနပါင်ျိုးတက

ိုို့ ို ၎င်ျိုးတ၏
ိုို့ ထံိုျိုးတမ်ျိုးဓမမတာ အစဉ်
အလာအတိုင်ျိုး အိုပ်ေ ပ်လ က် နှပ်စက်ကလူမ ပ ရ။
(၅) ကူျိုးသန်ျိုးနရာင်ျိုးေယ်နဖာက်ကာျိုးရာ ထြွကလ

် မ်ျိုး၊ ေင်လမ်ျိုးမ ာျိုးကို ပတ်ပင် ေင်ျိုးမ ပ ရ၊
ကနဒောရေတီနယ်နမတ်အတြွင်ျိုး၌ နြွောျိုးေန်တင်မ ာျိုးနှင် ကိုန်သည်မ ာျိုးအာျိုး လိုယက်
တိုကေ
် ိုက်၊ အနနှောက်အယှက် တစံိုတရာ ပ ေှဲနသာ် ရှမ်ျိုး ပည်နယ် ောျိုးေန်မှေ မှတ်
နသာ နလ ာ်န ကျိုးမ ာျိုးကို နပျိုးအပ်ရမည်။
(၆) ရှမ်ျိုး ပည်နယ် ောျိုးေန်၏ သနဘာအရ ကနဒောရေတီနယ်နင

ှ ် စပ်လ ဉ်ျိုးနသာအန ကာင်ျိုး
အ ေင်ျိုးအရာ သလြွယ်ရန် ကိုယ်စာျိုးလှယ်တစ်ဦျိုးလွှတ်၍ နယ် ောျိုးေန်၏ ဌာနေ ပ်တြွင်
နနထိုင်ရန်။
(၇) ရှမ်ျိုး ပည်နယ်ပယ်မ ာျိုးနှင် အေ င်ျိုးမ ာျိုးေှဲနသာ်မနက နပ်မှိုကို ရှမ်ျိုး ပည်နယ် ောျိုးေန်ထံ
အန ကာင်ျိုးကကျာေး နလျှာက်ထာျိုးရမည်။ ထေ
ို န်ကကီျိုး အဆံိုျိုးအ ဖတ်ကို နောေံရမည်။ ကရင်
နီတိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးမ ာျိုးက ၎င်ျိုးတန
ိုို့ ယ်ပယ် အ ပင်အပသထ
ိုို့ ြွက်၍ က ျိုးနက ာ်နသာင်ျိုး
က န်ျိုးတိုကေ
် ိုက် ေင်ျိုး ပ ေှဲနသာ် နယ် ောျိုးေန်၏ဆံိုျိုး ဖတ်သတ်မှတ်နသာ နလ ာ်န ကျိုး
မ ာျိုးကို နပျိုးနဆာင်ရမည်။
(၈) ကနဒောရေတီနယ်သိုို့ ဖတ်၍ မီျိုးရထာျိုးလမ်ျိုး၊ ဆက်သြွယ်နဖာက်လိုပ်ရန် အနဒယအစိုျိုးရ

က လိုလာျိုးေှဲနသာ်လိုအပ်သည်န မကို အေမှဲနပျိုးလ က် ထိုအစိုျိုးရအာျိုး တတ်အာျိုးသ
နရွွေ့ ကူညီရမည်။
(၉) ဘိုရင်ေံေ ပ်နကာင်စီက မ ျိုးယစ်ေြွန်နဆာင်ရန် သတ်မှတ်ထာျိုးနသာ ဘန်ျိုး၊ အရက်

နသစာ စနသာပစစည်ျိုးေတထ မ ာျိုးကို ကရင်နီနယ်မှ မန်မာ ပည်တြွင်ျိုးသိုို့ ဥပနဒအရ
သတ်မှတ်ထာျိုးနသာ အေြွန်အနကာက် မနပျိုးနဆာင်ဘှဲ မသြွင်ျိုးရ။
(၁ေ) ရာဇေတ်က ျိုးလြွန်၍ ကနဒောရေတီနယ်တြွငျိုး် သိုို့ ေင်နရာက်ေိုနအာင်ျိုးနနနသာ ေရမ်ျိုး

န ပျိုးမ ာျိုးကို ဖမ်ျိုးဆီျိုးရန်လာနသာ ပဗတသျှအရာရှမ ာျိုးအာျိုး ကူညီဖမ်ျိုးဆီျိုးနပျိုးအပ်ရ
မည်။

ို င
် ရ
(၁၁) ပဗတသျှနယ်သူနယ်သာျိုး တဦျိုးတနယာက်သည် ကနဒောရေတီနယ်အတြွင်ျိုး ရာဇေတ်

ပစ်မှိုတစံိုတရာ က ျိုးလြွန်ေှဲနသာ် ထို ပစ်မှိုက ျိုးလြွန်သူတက
ိုို့ ို တရာျိုးဥပနဒစီရင်ေြွင်
မရှနစရ၊ အန ကာင်ျိုးအာျိုးနလ ာ်စြွာ ရှမ်ျိုး ပည်နယ် ောျိုးေန်ထံ နလျှာက်ထာျိုးရမည်။
(၁၂) အထက် မန်မာ ပည်တိုင်ျိုးမင်ျိုးကကီျိုး၏ အေြွငအ

် ာဏာ တစံိုတရာမရရှဘှဲ ကရင်နီ ပည်
အမှိုထမ်ျိုး၊ အရာထမ်ျိုး မေနို့်အပ်ရ။
ကရင်နီနယ်မ ာျိုးသည် ဗြျာမြည်ြကသု ကုလုနလ

ီ က်သအျာက်ခံနယ်ြဟုတ်သခ ။ အနဒယ
ရှ မဟာရာဇာနစာ်ဘြွာျိုးနယ်ြ ျာေးကသု သီေးမချာေးလွတ်လြ်သရေးသြေး၍ ကယ
ု ်ြုငအ
် ိုပ်ေ ပ်သစသည်
အသစျာင်အသရှျာက်ခံအုြ်ခ ြုြ်သရေး (Protectorate State) မဖစ်သည်။
ုမြဌျာန်ေးခ က်သကကျာင် ငဗတသျှနှင် အသနာက်ကရင်နီနယ်သခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေးအကကျာေး

အမငင်ေးြွျာေးြှုမဖစ်ြွျာေးခငြီေး ကန်သတ်ြှုြ ျာေးကု ြခံြရြ်နုင်သညအ
် ံုေး ၁၈၉၂ ခုနှစ်တွင် လွြုင်သကျာ်
အသမခစုက် ငဗတသျှစခန်ေးကု သတျာင်ငူရှ ငြြုျို့စျာေးသူရီြှ ကရင်နီလြ
ူ ြုေးစုြ ျာေးအျာေးလံုေးကု စုရံုေးလ က်
အင်အျာေး တစ်သ ျာင်သက ျာ်မဖင် တုကခ
် ုက်ခသည်။ သသသျာ်
ု ငြြုျို့စျာေးသူေးရီက ံုေးခတျာသကကျာင်
တြ် ုတ်မြန်ခရသည်။ ုသု တုကခ
် ုက်ငြီေးသနာက်ြုင်ေးတွင် အဂဂလြ်တက
ု ကရင်နီမြည်၏
လွတ်လြ်ြှုကု ြြ
ု ုကန်သတ်လျာခသည်။
၁၉၁၈ ေိုနှစ်တြွင် ဖက်ဒရယ်ရှြ်ေးမြည်သ ျာင်စု ( Federated Shan State) သအျာက်တြွင်

ကရင်နီ ပည်ကို ထည်သင
ြွ ်ျိုးသြွာျိုးရန် အဆိုတင်သြွင်ျိုးေှဲသည်။ ဤကစစနှင် ြတ်သက်၍ မစစတာ
စတာလင်အာျိုး အကကံဉာဏ်နတာင်ျိုးရာတြွင် မစစတာစတာလင်က လက်မေံသ ဖင် ယင်ေးကစစကို
ရပ်ဆိုင်ျိုးထာျိုးေှဲသည်။ ၁၉၂ေ ေိုနှစ်တြွင် ကရင်နီနေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုးအာျိုး သဒသနပါင်ျိုးစိုမှိုတြွင် ပါေင်
ရန် နမျိုး မန်ျိုးသညအ
် ေါ ကရင်နီနေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုးကလည်ျိုး ငင်ျိုးဆိုေှဲသည်။ ကရင်နီတိုို့အသနမဖင်
ရှြ်ေးအုြ်ခ ြုြ်သရေး ြြါဝင်ြါက နပျိုးနနသညပ
် ညာနရျိုးနှင် က န်ျိုးမာနရျိုးသ ျာက်ြြှု
ံ မ ာျိုးကို (၁၀)
နှစ် နနောက်ပိုင်ျိုး၌ ရပ်ဆင
ို ်ျိုးသြွာျိုးမည်ဟို အဂဂလြ်အစုေးရက ကရင်နီနေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုးကို သမြျာ
ကကျာေးခသည်။ အမှန်တကယ်လည်ျိုး အဆိုပါ နထာက်ပံမှိုကို ပဗတသျှတက
ိုို့ ရပ်ဆိုင်ျိုးထာျိုးေှဲသည်။
ဖက်ဒရယ်ရှြ်ေးမြည်သ ျာင်စုအတြွင်ျိုး ကရင်နီတပ
ိုို့ ါေင်ရန် အတင်ျိုးအက ပ် မ ပ လိုပ်သင်။ သန
ိုို့ သာ်
နငြွနရျိုးန ကျိုးနရျိုး အက ပ်အတည်ျိုးကို အန ကာင်ျိုး ပ ပပီျိုးပါေင်ရန် တိုကတ
် ြွန်ျိုးသင်သည်ဟို သနဘာ
ထာျိုး ေ မှတ်ေှဲသည်။

ို င
် ရ
အခန်ျိုး (၃)
လွတလ
် ပ်ရရျိုးအကက ကာလနှင ် ကရင်နီနင
ို င
် ရ
ံ ရျိုး
၁၉၄ေ ေိုနှစ် သဂိုတ်လ (၁၉ -၂ေ) ရက်မ ာျိုး၌ နဘာလေှဲပမ ွေ့စာျိုးအာျိုး စိုနပါင်ျိုးထာျိုးသသျာ
ရှြ်ေး ပည်နယ်အတြွင်ျိုး ပါေင်သြွာျိုးရန် နဆြွျိုးနနြွျိုးေှဲရာတြွင် သူူ့အနနနှင် တစတ်တပိုင်ေးဆနဒရှဟန် ပ
ေှဲနသာ်လည်ျိုး ဗမာ ပည်နှင် ဆက်စပ်ရန် ထတ်လနို့်နန ေင်ျိုး နှင် သံသယမကင်ျိုးစတ်န ကာင်
ပဗတသျှတ၏
ိုို့ စည်ျိုးရံိုျိုးမှို မနအာင် မင်ေှဲနပ။
၁၉၄၂ ေိုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ (၂၁) ရက်နနို့တြွင် ဆင်ျိုးမလာျိုး၌ ပ လိုပ်နသာ မစ်ေ ယ်နကာ်မ

ရှင်အစည်ျိုးအနေျိုးတြွင်လည်ျိုး နတာငူနယ်ပယ်၊ သထံိုနယ်ပယ်မ ာျိုးကို သံလြွင်ေရိုငန
် ှင် ကရင်နီ
နယ်တိုို့ နပါင်ျိုးစပ်ပပီျိုး က ယ် ပနို့်နသာ ကရင်စိုနပါင်ျိုးနယ် ဖစ်လာရန် စီစဉ်ေှဲ ကသည်။ သန
ိုို့ သာ်
လည်ျိုး ၁၉၄၃ ေိုနှစ်တိုင်နအာင် အဆိုပါကစစကို နဆာင်ရွက်နိုင် ေင်ျိုး မရှသ ဖင် ရပ်ဆိုင်ျိုးထာျိုး
ေှဲသည်။
ဗမာ ပည်အပ
ို ်ေ ပ်နရျိုး လက်နထာက်အတြွင်ျိုးေန် ဖစ်သူ Mc Guire က နပါင်ျိုးစပ်ထာျိုး
နသာ ပည်နယ်အတြွင်ျိုး ကရင်နီတက
ိုို့ အလိုအနလ ာက် ပါေင်လာမည်ဟူနသာ ယူဆေ က်နှင်
နဆြွျိုးနနြွျိုးမှို ပ လိုပ်နနလျှင် သံသယရှည်နနရံိုသာ ရှမည်ဟိုအ မင်ရှပပီျိုး အ ပတ်ရှင်ျိုးလိုနသာ
သနဘာထာျိုးရှသူ ဖစ်သည်။ သန
ိုို့ သာ် ငဗတသျှ-ဘာျိုးမာျိုးတြွင် ကရင်နီပါေင်နရျိုးကို သနဘာတူေှဲ
နသာ်လည်ျိုး တရာျိုးေင်သမ်ျိုးပိုက် ေင်ျိုးမ ပ လိုပလ
် ျှင် ပ၍
ို နကာင်ျိုးမည်ဟိုဆသ
ို ည်။ လန်ဒန်
ဆံိုျိုး ဖတ်ေ က်အရ ကရင်နအ
ီ ာျိုး ပဗတသျှ- ဘာျိုးမာျိုးအစတ်အပိုင်ျိုးအ ဖစ် အက်ဥပနဒ အပိုင်ျိုး (၁) ရှ
နယ်န မတြွင်အက ံ ျိုးေင်နရျိုးအတြွက် ကရင်နီအာျိုး သမ်ျိုးပိုကမ
် ည်နလာ၊ သမ
ိုို့ ဟိုတ် နေါင်ျိုးနဆာင်
မ ာျိုးြှ ကိုယ်တိုင်ပါေင်လာ ေင်ျိုးနလာ၊ သမ
ိုို့ ဟိုတ်နကာင်စီ၏အမနို့်အရ ပါေင်လာ ေင်ျိုးမ ျိုး ဖစ်
နအာင် နဆာင်ရွက်ရန်ဆံိုျိုး ဖတ်ေှဲသည်။
ဤသက
ိုို့ ရင်နီအာျိုး နတာင်တန်ျိုးနဒသအိုပ်ေ ပ်နရျိုး ဘိုတ်အဖြွှဲွေ့နှင် နပါင်ျိုးစည်ျိုးနရျိုး၊ ဗမာ
ပည်ြနှင် ပူျိုးနပါင်ျိုးနရျိုး ကစစနှင် ပတ်သက်ပပီျိုး ကရင်နီနေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုးက မမတ၏
ိုို့ သီျိုး ောျိုး
လြွတ်လပ်နရျိုးကို ေကြွက်အပ်လိုကပ
် ါက ပဗတသျှတအ
ိုို့ နန ဖင် ဗမာ ပည်မှ ထြွက်ေြွာသြွာျိုးသည်

ို င
် ရ
အေါ မမတ၏
ိုို့ မူလအေြွင်အနရျိုး ရပိုင်ေြွငမ
် ာျိုးကို မမတသ
ိုို့ နဘာဆနဒတူညီမှိုမပါဘှဲ ဗမာ
လက်နအာက်သိုို့ လွှှဲန ပာင်ျိုးနပျိုးလိုကမ
် ည်ကို စိုျိုးရြ်သည်။
ကရင်နီ ပည်သမ်ျိုးသြွင်ျိုးနရျိုးနဆြွျိုးနနြွျိုးပြွှဲမ ာျိုး၏ အဓကရည်ရွယ်ေ က် မှာ “ကျွန်ိုပ်တ၏

ိုို့
အက ျိုးအ မတ်ကို ရည်ရွယ် ေင်ျိုးမဟိုတ်ဘှဲ ကရင်နီအပ
ို ်ေ ပ်နရျိုးတိုျိုးတက်မှိုနှင် နမာ်ေ ျိုးီ သတတ
တြွင်ျိုး၏အေြွန်ေင်နငြွကို စနစ်တက ထန်ျိုးသမ်ျိုးနိုင်ရန်သာ ဖစ်သည်" ဟို စတီဗင်ဆင်က ဆိုသည်။
မစစတာစတီဗင်ဆင်က ပဗတသျှတအ
ိုို့ နန ဖင် စစ်ကကီျိုးအတြွင်ျိုးက ကရင်နီနှင်ကရင်တအ
ိုို့ ာျိုး
နပျိုးဆပ်ရန် အနကကြွျိုးရသည်
ှ ဟလ
ို ည်ျိုး ဆိုပါသည်။
ဒိုတယကမ္ာစစ်ကကီျိုးအတြွင်ျိုး နှစ်ကကမ်တိုင်တိုင် ပဗတသျှအနပေါ် သစစာရှစြွာ ပါေင်တိုက်

ေိုက်နပျိုးေှဲ ေင်ျိုးသည် အနရျိုးပါပပီျိုး အဓကက သည်န ပာင်န မာက်နသာ စစ်ဗ ဟာတစ်ရပ် ဖစ်
န ကာင်ျိုး၊ ၁၉၄၂ ေိုနှစ်နမာ်ေ ျိုးီ လမ်ျိုးတိုကပ
် ြွှဲတြွင်ပတ်ဆေ
ိုို့ ံရနသာ အဂဂလပ်နှင် တရိုတ်တပ် အမှတ်
(၅)ကို လြွတ်န မာက်နအာင် ရွပ်ရွပ်ေျွံေျွံ ဂ ပန်တပ်မ ာျိုးကို တိုကေ
် ိုက်နပျိုးေသည
ှဲ ်အ ပင် ၁၉၄၅
ေိုနှစ်တြွင် အဆိုြါနမာ်ေ ျိုးီ လမ်ျိုးမကကီျိုးတြွင် နတာင်ငူကို စစ်ကူအ ဖစ် ေ တ
ီ က်လာနသာ ဂ ပန်တပ်မ
(၁၅) ကို ကာျိုး ဖတ်တိုကေ
် ိုက် ပဖ ေြွင်နပျိုးနိုင်ေှဲသ ဖင် ပဗတသျှတိုို့ ဦျိုးစီျိုးသည် မဟာမတ်တပ်ဖြွှဲွေ့မ ာျိုး
အသက်ရှ နေ ာင်သာြွ ျိုးေှဲသည်ဟို နတာင်တန်ျိုးနဒသအိုပ်ေ ပ်နရျိုးဘိုတ်အဖြွှဲွေ့၏အတြွင်ျိုးေန် ဖစ်ေှဲသူ
မစစတာစတီဗင်က သူ၏ ၂၄-၆-၁၉၄၆ ေို မှတ်တမ်ျိုးတြွင်နဖာ် ပထာျိုးသည်။
ဒုတယကြဘျာစစ်တွင် ကရင်နီနယ်ြ ျာေးသည် ြဟျာြတ်အဂဂလြ် က်ြှသနငြီေး ဖက် စ်

ဂ ြန်ြ ျာေးကု တုကခ
် ုက်ခသည်။ ဒုတယကြဘျာစစ်သကကျာင် ကရင်နီအြ ြုသျာေး သခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေး
သည် နုငင
် ံသရေးအမြင် ြုြုက ယ်လျာကကသည်။ သသသျာ်
ု ြုေးငဗနယ်ြှ သခါင်ေးသ ျာင် သိုကဘ
် ဟန်ြှျာ
ဖ ြလတြ်နှင် ြူေးသြါင်ေးငြီေး ဂ ြန် က်ြှ သနငြီေး အဂဂလြ်တက
ု ု တုကခ
် ုက်ခသည်။
သသသျာ်
ု ကရင်နီနယ်အျာေးလံုေးအသရေးကု သမဖရှင်ေးနင
ု ်သရေးတွင် နယ် ၅ နယ်လံုေးြှ ကရင်နီ
အြ ြုေးသျာေးသခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေးနှင် သစျာဖ ျာြ ျာေး၊ နယ်အသီေးသီေးြှ လူ ု ကယ
ု ်စျာေးလှယ်ြ ျာေးသည်
၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် အစည်ေးအသဝေးတစ်ရြ်က င်ေးြငြီေး ကရင်နီနင
ု ်ငံသတျာ်အတွက် နုငင
် ံသရေးအရ
စုဖွျို့ြှုကု မြြုလုြ်လျာကကသည်။ နုင်ငံသတျာ်ကု စီြံကွြ်ကရန်အတွက် အျာဏ္ျာြင
ု ်ြ ျာေးကု
သရွေးသကျာက် တင်သမြြှျာက်ခကကသည်။ သရွေးသကျာက်ြှုအရ ကကယ်ဖုေးကကီေးနယ်ြှ သစျာဖ ျာသစျာသရွှေ၊
ကနဒောရေတီနယ်ြှ စြ်လဝီနှင် စြ်ဝဏ္ဍ၊ သတျာင်သ ျာ်လခနယ်ြှ သစျာဖ ျာခွန်ဖနှင် စြ်ငယ်ဒေးူ ၊
သမြျာက်သ ျာ်လခနယ်ြှ ဂု ီတူရီ၊ ြုေးငဗနယ်ြှ သခါင်ေးသ ျာင် သုက် ဟန် တမဖစ်
ု သည်။

ို င
် ရ
ကရင်နီနယ်ြ ျာေးသတ်ြှတ်ခ က်န ြတ်သက်ငြီေး ြုေးငဗသည် လက်ရတွ

ှ င် ရှြ်ေးမြည်နယ်
အတွင်ေး ရှသနသသျာသကကျာင် ြုေးငဗအသနမဖင် ကရင်နီတွင် တရျာေးဝင်ြါဝင်ခွင်ရရှရန်အတွက်
မြည်သူူ့ နဒခယ
ံ ူရန် အကကံမြြုခသည်။ အ
ု ကကံမြြုခ က်အရ သိုကဘ
် ဟန်သည် ြုေးငဗတွင်
မြည်သူလူ ုြ ျာေး၏ နဒကု ရယူခသည်။ မြည်သအ
ူ ျာေးလံုေး ကရင်နီမြည်တွင်ေး ြါဝင်လုသကကျာင်ေး
ရျာနှုန်ေးမြည် နဒြသြေးကကသည်။ သသသျာ်
ု ကရင်နီမြည်အတွင်ေး ဥြသဒအရ တရျာေးဝင်ြါဝင်နင
ု ်သရေး
အတွက် ြလုြ်သ ျာင်နုင်ခမခင်ေးသကကျာင် လက်ရအခ
ှ န်အ ြုေးငဗနယ်သည် ရှြ်ေးမြည်နယ်တွင်
ြါဝင်သန မဖစ်သည်။
ဒိုတယကမ္ာစစ်အပပီျိုး ၁၉၄၅ ေိုနှစ် စက်တင်ဘာလ (၁) ရက်နနို့တြွင် ကရင်နန

ီ ယ်၏
အိုပ်ေ ပ်နရျိုးကို သလလျာရန်အတြွက် အဂဂလပ်တက
ိုို့ နမဂ ာဂနရဟန် (Major Graham) နှင်
ဂီျိုးလ်ဘတ်ကရာစူတန
ိုို့ ှစ်ဦျိုးကို လြွ င်နကာ်သန
ိုို့ စလွှတ်ေှဲ ပန်သည်။ ၁၉၄၆ ေိုနှစ် နဖနဖာ်ေါရီလ
တြွင် နတာင်တန်ျိုးနဒသဆိုင်ရာမင်ျိုးကကီျိုး မစစတာစတီဗင်ဆင် သည် လြွ င်နကာ်သိုို့ ဆိုကန
် ရာက်
လာပပီျိုး ကရင်နီနေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုးနှင် နတြွွေ့ဆံိုေှဲသည်။

ို င
် ရ
၁၉၄၆ ခုနှစ်တွင် ရှြ်ေးမြည်ရှ သစျာ် ွျာေးြ ျာေးကလည်ေး ြ ြအကကြ် ြင်လံု၌ က င်ေးြသသျာ

အစည်ေးအသဝေးကု ကရင်နီသခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေးကု ဖတ်ကကျာေးခသည်အသြေါ် သီေးမချာေးလွတ်လြ်ငြီေးမဖစ်
သည် ကရင်နီအသနမဖင် အစည်ေးအသဝေးတက်သရျာက်ရန်ြလုဟု ုကျာ တက်သရျာက်မခင်ေးြရှသြ။
၁၉၄၆ ခုနှစ် သဖသဖျာ်ဝါရီလ (၂၅) ရက်သနတွင် ကရင်နအ

ီ ြ ြုေးသျာေး အစည်ေးအရံုေးကု
ဖွျို့စည်ေးခသည်။ ဥကကဌအမဖစ် ဂု ီတူရီအျာေး တင်သမြြှျာက်ခကကသည်။ ၁၉၄၆ ခုနှစ် ြတ်လ (၃၁)
ရက်တွင် သတျာင်တန်ေးသဒသနှင် ြူေးသြါင်ေးသရေး အစည်ေးအသဝေးတွင် သတွျို့ ံုသ ွေးသနွေးရန် ရှြ်ေး
သစျာ် ွျာေးြ ျာေး၊ ကခ င်ဒူေးဝါေးြ ျာေး၏ ဖတ်ကကျာေးခ က်အရ ကနဒာရဝတီနယ်ြှ သစျာဖ ျာစဝ်လဝီနင
ှ ်
သစျာဇန၊ လူ ုကယ
ု ်စျာေးလှယ် စဝ်သန်ေးနှင် ဦေး သသျာင်ေး၊ ကကယ်ဖုေးကကီေးနယ်ြှ သစျာဖ ျာစဝ်သရွှေ၊
လူ ုကယ
ု ်စျာေးလှယ် ဦေးသအမြသလေး၊ သ ျာလခနယ်ြှ သစျာဖ ျာစဝ်ငယ်ဒူေး၊ လူ ုကယ
ု ်စျာေးလှယ်
ဦေးလွီေးဇီ၊ ြုေးငဗနယ်ြှ ဖသက
ု ် ဟန်တု တက်သရျာက်ခကကသည်။ ကရင်နီမြည်သည် သီေးမချာေးလွတ်
လြ်ငြီေးသသျာ နုငင
် ံမဖစ်၍ သတျာင်တန်ေးသဒသနှင် ြြူေးသြါင်ေးနုင်သကကျာင်ေး သမြျာကကျာေးငြီေးမြန်လျာ
ခသည်။
၁၉၄၆ ခုနှစ် ဧငြီလ (၃) ရက်သနတွင် ကွန်ဂရက်တစ်ရြ်က င်ေးြငြီေး ကရင်နီ/ ြသဒါင်

သကျာင်စီကု ဖွျို့စည်ေးခငြီေး ဥကကဌအမဖစ် ဦေးစန်အျာေး သရွေးသကျာက် တင်သမြျာက်ခသည်။ ုသကျာင်စီ
တွင် သကျာင်စီလူကကီေးအသနမဖင် တနယ်လျှင် သစျာဖ ျာလက်သ ျာက်တစ်ဦေး၊ လူ ုကယ
(၃) ဦေး၊ သြါင်ေး တစ်နယ် (၄) ဦေးက မဖင် သကျာင်စီဝင် (၁၆) ဦေးမဖင် ဖွျို့စည်ေးလုကသ
် ည်။ ၁၉၄၆ ခုနှစ်၊
ဧငြီလ (၂၄) ရက်သနတွင် ကရင်နီမြည်အသနမဖင် သတျာင်တန်ေးသဒသနှင် ြူေးသြါင်ေးသရေး၊ ဗြျာမြည်ြ
နှင် ြူေးသြါင်ေးသရေးနှင် ြတ်သက်ငြီေး သလလျာရန် ဥကကဌ ဂု ီတူရီ ဦေးသ ျာင်သသျာ ကနဒောရေတီနယ်ြှ
စဝ်လဝီနှင် စဝ်ဇန်၊ လူ ုကယ
ု ်စျာေးလှယ်ဦေးစန်၊ ဦေး သသျာင်ေး၊ စဝ်သန်ေး၊ ကုငငြ်ေး၊ ကကယ်ဖုေးကကီေး
နယ်ြှ သစျာဖ ျာစဝ်သရွှေ၊ လူ ုကယ
ု ်စျာေးလှယ် ဦေးသအမြသလေး၊ သြျာင်ဖုေး၊ သ ျာ်လခနယ်ြှ လူ ု
ကုယ်စျာေးလှယ် လွီေးဇီ၊ ြုေးငဗနယ်ြှ ဖသိုကဘ
် ဟန်၊ လူ ုကယ
ု ်စျာေးလှယ် သစျာ ီခဝါေး တုသည်
လွြုင်သကျာ်ငြြုျို့ြှ ွက်ခွျာ၍ ဧငြီ (၂၆) ရက်သနတွင် သတျာင်ငူငြြုျို့သစျာဂ န် င်ဒီဖုေးြင်ေး ဦေးသ ျာင်
သသျာ ကရင်အစည်ေးအသဝေးသု တက်သရျာက်သလလျာခသည်။ ဧငြီလ (၂၈) ရက်သနတွင် ရန်ကုန်
သု သရျာက်ရှကကသည်။ ဧငြီလ (၃၀) ရက်သနတွင် ဦေးစန်က ကရင်နီသခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေးကု ဗုလ်ခ ြုြ်
သအျာင် န်ေးကု ြတ် က်သြေးသည်။ ုစဉ်က ဗုလ်ခ ြုြ်သအျာင် န်ေးသည် ဗြျာမြည်ယျာယီ
အစုေးရအဖွျို့တွင် ဒုဥကကဌအမဖစ် တျာဝန်ယူ ျာေးသည်။ ဖ ြလ၏ စည်ေးရံုေးြှုကကျာေးတွင်
ဗြျာမြည်နှင် တွသရေး၊ ခွသရေး အမြင်သသ ျာ ျာေးြ ျာေး ကွလွကကသည်။

ို င
် ရ
ုစဉ်အေ န်တြွင်ကရင်နီနေါင်ျိုးနဆာင်အဖြွှဲွေ့သည်
(၁) ကရင်နီ ပည်သီျိုး ောျိုးလြွတ်လပ်မှိုကက

ို ာကြွယ်ရန်၊
(၂) ဗမာ ပည်မနှငလ

် ြွတ်လပ်နရျိုး ပူျိုးနပါင်ျိုးယူပါကလည်ေး ကရင်နီ ပည်၏ အေြွင်အနရျိုး
ကို အ ပည်အေရယူရန်နှင်
(၃) ကရင်နီ-ဗမာလြွတ်လပ်နရျိုး ပူျိုးနပါင်ျိုးရယူရန်
စသည် အခ က်အသြေါ်အသမခခံငြီေး အဖွျို့ြ ျာေးကွသနငြီေး အခ င်ေးခ င်ေးအကကျာေး ကွလွခ

ကကသည်။ ဗြျာသခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေးက ကရင်နီသခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေးနှင် အတူ အြှတ်တရဓါတ်ြရ
ံု ုက်
ရန် သြတတျာရြ်ခံသမဖင် ဥကကဌဦေး ီတူရီြှအြ ကရင်သခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေးသည် ဗြျာမြည်သခါင်ေး
သ ျာင်ေးြ ျာေးနှင်အတူ အြှတ်တရဓျာတ်ြံု ရုကက် ကသည်။
ုကျာလြ ျာေးတွင် ဖ ြလတြ်တွငြ

် ါဝင်သနသည် ဖသိုကဘ
် ဟန် နှင် လူ ုကယ
ု ်စျာေး
လှယ် ဦေးစန်တသည်
ု ဗြျာမြည်ြနှင် ြူေးသြါင်ေးသရေးကု အသည်ေးအသန် ကကြုေးြြ်ေးသနသည်။ ရှြ်ေး
သခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေးကလည်ေး ကရင်နီမြည်အသနမဖင် သတျာင်တန်ေးသဒသြ ျာေး (Frontier Area)

ို င
် ရ
နှင်အတူ အနာဂတ်နင
ု ်ငံသရေး တည်သ ျာက်ရန် သ ွေးသနွေးခသည်။ မြင်
ု ကရင်သခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေး
ကလည်ေး ြုေးငဗ၊ ကရင်နီမြည်၊ သတျာင်ငူ၊ သံလွင်ခရင
ု ်၊ ဖျာြွန်နှင် တနသဂျာရီအ စုသြါင်ေးငြီေး ကရင်
မြည် တည်သ ျာက်သရေးအတွက် သ ျာ်ဩတုကတ
် ွန်ေးခသည်။
၁၉၄၆ ခုနှစ်၊ စက်တင် ျာလ (၁၁) ရက်၊ (၁၂) ရက် သနတွင် အြ ြုေးသျာေးညီလျာခံတစ်ရြ်
က င်ေးြငြီေး သီေးမချာေးလွတ်လြ်သသျာ ကရင်နီမြည်သ ျာင်စုသကျာင်စီ (UKISC) ကု ဖွျို့စည်ေး
အုြ်ခ ြုြ်ြအ
ံု သမခခံဥြသဒနှင်တကွ ခ ြှတ်ဖွျို့စည်ေးခသည်။ ၎င်ေးအစည်ေးအသဝေးတွင် ဦေးစန်အျာေး
တျာဝန်ြှ ုတ်ြယ်ငြီေး ဥကကဌအမဖစ် သ ျာလခနယ်ြှ ဂု ီတူရီနှင် ဒုဥကကဌအမဖစ် ကနဒောရေတီ
နယ်ြှ သစျာသန်ေး၊ အတွင်ေးသရေးြှြူေးအမဖစ် ကကယ်ဖုေးကကီေးနယ်ြှ သစျာ တက
ု ု တင်သမြျာက်ခ
ကကသည်။ ုစဉ်က ကရင်နီသလေးနယ်ကု ကုယ်စျာေးမြြုသည် ကကယ်သလေးြွငြ
် ါ ကရင်နီ အလံကု
အသံုေးမြြုခသည်။
ကကယ်သလေးြွင်ြါ ကရင်နအ
ီ လံ
၁၉၄၆ ခုနှစ် ဒီဇင် ျာလ (၂၃) ရက်သနတွင် ကရင်နီမြည်သည် ဗြျာမြည်နှင် ြူေးသြါင်ေးရန်

ဖ ြလသခါင်ေးသ ျာင် ဗလ
ု ်ခ ြုြ်သအျာင် န်ေးကုယတ
် ုင် လွြုင်သကျာ်တွင် သဟျာသမြျာခသည်။ ု
သဟျာသမြျာြွကု ကရင်နအ
ီ ြ ြုေးသျာေးသခါင်ေးသ ျာင်သစျာဖ ျာ တစ်ဦေးြျှ ြတက်သရျာက်ခသြ။
၁၉၄၇ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလြှ စငြီေး ကရင်နီအြ ြုသျာေးအလံကု လွြုင်သကျာ်ငြြုျို့၊ သ ျာလံုေး

ကွင်ေးတွင် လွှင် ူခသည်။ ကရင်နီနယ်သလေးနယ်ကု ကုယ်စျာေးမြြု သရေး ွ ျာေးသသျာ်လည်ေး ြုေးငဗ
သည် လက်ရအခ
ှ န်အ ရှြ်ေးမြည်တွင်ေးြှျာသျာ ရှသနသသျာသကကျာင် ုအလံကု ြသံုေးသင်သကကျာင်ေး

ို င
် ရ
သတျာင်တန်ေးသဒသ ုင်ရျာြင်ေးကကီေး ြစစတျာစတီဗင် င်က အကကံမြြုမခင်ေးသကကျာင် အလံကု သံုေးနယ်

ကုယ်စျာေးမြြုအလံမဖင် သမြျာင်ေးလလွှင် ူခသည်။
၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ (၁၂) ရက်သနတွင် ဥကကဌ ဂု ီတူရီနှင် သစျာဖ ျာစဝ်သရွှေတု

ဦေးသ ျာင်ငြီေး ကရင်နီလူငယ်အစည်ေးအရံုေးကု ဖွျို့စည်ေးသြေးခသည်။ ုအစည်ေးအရံုေးြှ လူငယ်ြ ျာေး

ို င
် ရ
ကု နုင်ငသ
ံ ရေးအသြညျာ၊ စစ်သရေးြညျာ၊ အုြခ
် ြုြ်သရေးြညျာြ ျာေးကု ည်ေးြူေးသလလျာရန် တုက်
တွန်ေးနှုေးသ ျာ်ခသည်။
ဥကကဌ ဂု ီတူရီ သမြျာကကျာေးခသသျာ ြန်ခွန်ေးြှျာ -
(၁) သီေးမချာေးလွတ်လြ်သသျာ ကရင်နီမြည်ကု အငြကျာကွယ်သစျာင်သရှျာက်

န်ေးသြ်ေးရန်။
(၂) သီေးမချာေးလွြ်လြ်သသျာ ကရင်နီမြည်ကု တြါေးနုငင

် လ
ံ က်သအျာက်သု ြအြ်
နှံရန်။
(၃) ကရင်နီနင
ု ်ငံသတျာ်၏ တျာဝန်သည် ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးတုင်ေး၏ တျာဝန်မဖစ်
သည်။
စသည်တု မဖစ်သြသည်။
၁၉၄၇ ခုနှစ် သဖသဖျာ်ဝါရီလ (၁၂) ရက်သနတွင် ရှြ်ေးမြည်၊ ြင်လံုငြြုျို့တွင် သတျာင်တန်ေး

သဒသ (ရှြ်ေး၊ ခ င်ေး၊ ကခ င်) နှင် ဗြျာမြည်ြတု အတူြူေးသြါင်ေးငြီေး လွတ်လြ်သရေးယူရန် လက်ြှတ်
သရေး ုေးခကကသည်။ ြ
ု င်လံုညီလျာခံကု ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးကုယ်စျာေးလှယ်တစ်ဦေးြျှ ြတက်
သရျာက်သလု၊ ြင်လံုစျာခ ြုြ်တွင် ကုယ်တုင်(သြဟု
ု တ်) ကုယ်စျာေး လက်ြှတ်ြ ုေးခသြ။
ုအခ န်တွင် ကရင်နီမြည်တွင် သီေးမချာေးလွတ်လြ်သသျာ နုင်ငံတစ်ခုအသနမဖင် ရြ်တည်

လုသသျာအဖွျို့နင
ှ ် ဗြျာမြည်ြနှင်အတူြူေးသြါင်ေးလွတ်လြ်သရေးယူသရေးအဖွျို့ နှစ်ဖွျို့တအကကျာေး
ု
သသ ျာ ျာေးကွလွြှု ြုြုကကီေးြျာေးလျာခသည်။
၁၉၄၇ ခုနှစ် ဧငြီလ (၁၄) ရက်သနတွင် ရီေးစ်ဝီလ ံသကျာ်ြရှင်( Rees William Commissi
-on) ဖတ်သခေါ်ခ က်အရ ဥကကဌဂု ီတူရီ ဦေးသ ျာင်သသျာ သ ျာလခနယ်ြှ လူ ုကယ
သစျာသရွှေသလေး၊ ကကယ်ဖုေးကကီေးနယ်ြှ သစျာဖ ျာစဝ်သရွှေ၊ လူ ုကယ
ု ်စျာေးလှယ် ဦေးသအမြသလေး၊ ကနဒောရ
ေတီနယ်ြှ စဝ်လဝီ၊ လူ ုကယ
ု ်စျာေးလှယ် ဦေးစန်နင
ှ ် ဝီေးလ် တ်ဝရျာစူေး (သမြျာသရေး ုခွင်သြေးအြ်
ခံရသူ) နှင် လူငယ်ကယ
ု ်စျာေးလှယ် ဦေး သသျာင်ေးတု တက်သရျာက်ခသည်။ ုအစည်ေးအသဝေးတွင်
ဗြျာမြည်ြနှင် ြူေးသြါင်ေးလုသသျာ ကရင်နီကယ
ု စ
် ျာေးလှယ်ြ ျာေးနှင် ြုေးငဗကယ
ု ်စျာေးလှယ်ြ ျာေးက
နဒ(၁၀) ခ က်ကု တင်မြခကကသည်။
(၁) ယေင်ရရှပပီျိုးနသာ အေြွငအ

် နရျိုးမ ာျိုးကိုမထေိုကန
် စဘှဲ နတာင်တန်ျိုးနဒသ နှင်
(ကရင်နီ) ပူျိုးနပါင်ျိုးလိုသည်။

ို င
် ရ
(၂) ကရင်နီ ပည်တြွင်ျိုးနရျိုးကို မန်မာေန်ကကီျိုးမ ာျိုးက ေင်နရာက်စြွက် ေင်ျိုး မ ပ ရန်။
(၃) (ကရင်နီကယ
ို ်စာျိုး) အမှိုနဆာင်နသာ ေန်ကကီျိုးတစ်ဦျိုးကို ( မန်မာအစုေးရတွင်) ေနို့်
ထာျိုးရန်။
(၄) ေြွှဲထြွက်ေြွင်နင
ှ ် ပူျိုးနပါင်ျိုးေြွင်ကို (ကရင်နမ
ီ ာျိုး) လြွတ်လပ်စြွာ က င်သံိုျိုးေြွင်ရရမည်
ှ ။
(၅) နိုင်ငံ ောျိုးနရျိုး၊ စာတိုက၊် န ကျိုးနန်ျိုး၊ လမ်ျိုးပန်ျိုးဆက်သြွယ်နရျိုး၊ ဘဏ္ဍာနငြွ၊ ကာ

ကြွယ်နရျိုးမ ာျိုးမှအြ က န်အနရျိုးမ ာျိုးကို ကရင်နီနကာင်စီမှ နဆာင်ရွက်ရန်။
(၆) ကရင်နီတြွင်ပညာနရျိုး၊ က န်ျိုးမာနရျိုး၊ လမ်ျိုး၊ တံတာျိုး စသည်တိုို့ ပန်လည်ထူ

နထာင်နရျိုးကို ကူညီနပျိုးရန်။
(၇) ရရှနသာ အ မတ်န ကျိုး၊ အေြွန်နတာ်ေင်နငြွမ ာျိုးတြွင် အေ ျိုးက ရရှရမည်။
(၈) ဒီြုကနရစီအေြွင်အနရျိုး ရရှရမည်။
(၉) လူထိုနရွျိုးနကာက်တင်န မာက်နသာ ကိုယ်စာျိုးလှယ်မ ာျိုး ပါေင်ရမည်။
(၁၀) ကရင်နီနကာင်စီသည်ဘဏ္ဍာနရျိုး၊ ဥပနဒ ပ နရျိုး၊ အိုပ်ခ ြုြ်နရျိုး အာဏာတတ

ိုို့ ြွင်
ေနို့်အပ်ေင
ြွ ်အာဏာရရှနစရမည်။
စသည်တု မဖစ်သည်။
၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ ဧငြီလ (၇) ရက်သနတွင် ငဗတသျှ ဗြျာမြည်၌ ဥြသဒမြြုလွှတ်သတျာ်

အြတ် သရွေးသကျာက်ြွက င်ေးြရျာတွင်လည်ေး ကရင်နီြှ ဝင်ငြြုင်မခင်ေးြရှသြ။ သသသျာ်
ု
ရှြ်ေးမြည်တွင် ြါဝင်သနသသျာ ကရင်နီနယ်တစ်ခမု ဖစ်သည် ြုေးငဗနယ်ြှ သခါင်ေးသ ျာင်
ဖသိုကဘ
် ဟန်ြှျာ လွှတ်သတျာ် အြတ်အသနမဖင် ြါဝင်ခသည်။
၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ (၉) ရက်သနတွင် ဥြသဒသရေး ွရန်အစည်ေးအသဝေးကလ

ု ည်ေး ကရင်နီ
ကုယ်စျာေးလှယ်တစ်ဦေးြှ ြတက်သရျာက်ခသြ။ ၁၉၄၇ ခုနှစ် သြလ (၁၉) ရက်သနြှ (၂၃) ရက်သန
အ ြဏ္ျာြညီလျာခံကု က င်ေးြငြီေး ဖွျို့စည်ေးအုြခ
် ြုြ်ြံု အသမခခံဥြသဒြူကကြ်ေးသရေး သရေး
ွ ုင်ရျာ
အ ုမြြုခ က် (၁၄) ခ က်ကု အတည်မြြုခသည်။ သုသသျာ် ဖ. .ြ.လ ြဏ္ျာြမြင် င်ြှု ညီလျာခံြှ
သရေး ခ
ွ သသျာ နုင်ငံသတျာ်ဖွျို့စည်ေးအုြ်ခ ြုြ်ြှုအသမခခံဥြသဒ တွင် ကရင်နီမြည်နယ်ကု ကရင်မြည်
နယ်သအျာက်တွင် ည်သွင်ေးသရေး ွ ျာေးသည်။

ို င
် ရ
၁၉၄၇ ခုနှစ် ဇွန်လ (၁၀) ရက်သနတွင် ြ ြအကကြ် တုင်ေးမြြုမြည်မြြုလွှတ်သတျာ်အစည်ေး

အသဝေးကု က င်ေးြငြီေး ဖ ြလ ြဏ္ျာြညီလျာခံြှ ခ ြှတ်ခသသျာ ံုေးမဖတ်ခ က်ြ ျာေးအသြေါ်
ဦေးသအျာင် န်ေးက ဖွျို့စည်ေးအုြ်ခ ြုြ်ြံု အသမခခံဥြသဒသရေး ွရျာတွင် အသမခခံရြည် အခ က် (၇)
ခ က်ကု ဇွန်လ (၁၆) ရက်တွင် အ ုတင်သွင်ေးသည်။ အ ုြါညီလျာခံြှ အသမခခံဥြသဒသရေး ွသရေး
သကျာ်ြတီကု ဖွျို့စည်ေးသကကျာင်ေး ံုေးမဖတ်ခသည်။
ုသကျာ်ြတီတွင် -
(၁) မြည်သ ျာင်စုနှင် မြည်နယ်ြ ျာေး ုင်ရျာ ြ်သကျာ်ြတီ - အဖွျို့ဝင် (၁၉) ဦေး
(၂) တရျာေးစီရင်ြှု ြ်သကျာ်ြတီ - အဖွျို့ဝင် (၁၂) ဦေး
(၃) ြူလအခွငအ
် သရေး ုင်ရျာ ြ်သကျာ်ြတီ - အဖွျို့ဝင် (၁၅) ဦေး
(၄) လူနည်ေးစု ုင်ရျာ ြ်သကျာ်ြတီ - အဖွျို့ဝင် (၁၅) ဦေး
(၅) ရှြ်ေးမြည်နယ် အုြ်ခ ြုြ်သရေးအသမခခံဥြသဒ ုငရ

် ျာ ြ်သကျာ်ြတီ - အဖွျို့ဝင် (၁၆) ဦေး
(၆) ခ င်ေးမြည်နယ်အုြ်ခ ြုြ်သရေးအသမခခံဥြသဒ ုငရ

် ျာ ြ်သကျာ်ြတီ - အဖွျို့ဝင် (၈) တု
မဖစ်သည်။
နုင်ငံသတျာ်ဖွျို့စည်ေးအုြ်ခ ြုြ်ြံုအသမခခံဥြသဒသရေး သရေးသကျာ်

ွ ြတီနှင် ြ်သကျာ်ြတီဝင်
ြ ျာေးတွင် ကရင်နီကယ
ု ်စျာေးမြြုသူ တစ်ဦေးြျှ ြါဝင်မခင်ေးြရှသြ။ ရှြ်ေးမြည်နယ်တွင် ြါဝင်သသျာ ြုေးငဗ
လွှတ်သတျာ်အြတ် ကရင်နီလူြ ြုေး သုက် ဟန် သျာ ြါဝင်သည်။ သသသျာ်
ု သက
ု ် ဟန်အသနမဖင်
ကရင်နီနယ်ြ ျာေးနှင် ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးကု ကုယ်စျာေးမြြု တက်သရျာက်မခင်ေးြရှသြ။
၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ (၂၆) ရက်သနတွင် ြူေးသြါင်ေးသရေးကု အခ ြုျို့ကရင်နီြ ျာေး အြတ်တ

ကုတ်ကကြုေးြြ်ေးသနသကကျာင်ေးသတွျို့ရှရသည်အတွက် အြ ျာေး နဒအရ ဥကကဌ ဂု ီတူရီနှင် စဝ်သန်ေးတု
ကုယ်တုင်လက်ြှတ်သရေး ုေး ျာေးသသျာ ကန်ကွကစ
် ျာ သကကညျာစျာတြ်ေးတစ်သစျာင်ကု ုတ်မြန်
သကကညျာခသည်။

ို င
် ရ
LOIKAW 26 JUNE 1947
The Karenni States cannot take part in the Constituent Assembly

discussions on the Shane State are not the same status as the Karenni State.
Burma has not yet become an independent State. The White Karens, Shan, Chins,
Kachins and Arakanese are now merely beginning to discuss the future
constitution of Burma and any draft constitution they produce will have to be
placed before the British Parliament, for the Constituent Assembly itself has no
power to finalise the constitution except with the sanction of the British
Parliament. It should be clear to all that the present Constituent Assembly has no
power or authority of itself. The Constituent Assembly is drawing up the
constitution with the sanction of the masses but that constitution can never
become law until Parliament agrees. Only when the agreement is obtained will
Burma become an independent country. At Governor House at 3;30 pm on 20-6-
47 the Governor informed the Karenni delegation that as Karenni was inhabitants
with full sovereign the British Government could do nothing about Karenni
without the consent of the inhabitants themselves. Therefore, it should be quite
clear to anyone who knows about politics that an independent country like
karenni cannot take part in an Assembly which is now merely a proposed
constitution for a country about to become independent. When Burma has
achieved independence, karenni will be prepared to enter into aneaty of alliance
with her or with whatever is in power at that time.
Loikaw (sd) U Bee Tu Ree
(sd) Saw Thein.

ို င
် ရ
( မန်မာဘာသာ ဖင်) တိုင်ျိုးသူ ပည်သာျိုးအနပါင်ျိုးတု-
ဗြျာမြည်မဖစ် တိုင်ျိုး ပည် ပ လွှတ်နတာ်တြွင် လြွတ်လပ်နသာ ဗမာ ပည်၏ အနောဂတ်

အုပ်ေ ပ်နရျိုးစည်ျိုးမ ဉ်ျိုးနရျိုးဆှဲရ
ြွ ာ၌ ကရင်နီနယ်ြ ျာေးအတွင် ြြါနင
ို ်နေ ။ အဘယ်န ကာင်ဆို
သသျာ် ဗြျာမြည်၊ ရှြ်ေးမြည်တသည်
ု ကရင်နီနယ်ြ ျာေးကသု အ င်အတန်ေး ြတူသခ ။ ဗြျာမြည်
သည် ြလွတ်လြ်သသေးသြ။ လြွတ်လပ်စြွာ အိုပ်ေ ပ်နိုင်ရန်အတြွက် ဗမာ ပည်၏အိုပ်ေ ပ်နရျိုး
ကို ယေိုမှသာလျှင် ကရင်မဖြူ၊ ရှြ်ေး၊ ေ င်ျိုး၊ ကခ င် နှင် ရေိုင် နေါင်ျိုးနဆာင်ကကီျိုးမ ာျိုးနင
ှ ် တိုင်ပင်
နဆြွျိုးနနြွျိုးေ က် အိုပ်ေ ပ်နရျိုးစည်ျိုးမ ဉ်ျိုးကို စတင်နရျိုးဆြွှဲလ က်ပင် ရှနပသည်။ ၎င်ျိုးလက်ရနရျိုး
ှ ဆှဲြွ
နသာ အိုပ်ေ ပ်နရျိုးစည်ျိုးမ ဉ်ျိုးကို အဂဂလြ်ြါလီြန်လွှတ်သတျာ်တွင် တင်သွင်ေးရြည်။ ယခုဗြျာ
မြည် အနာဂတ်အြ
ု ်ခ ြုြ်သရေး စည်ျိုးမ ဉ်ျိုးဆြွှဲနသာအဖွျို့သည် ဘာမှအာဏာမရှနသျိုးသည်ကို
တိုင်ျိုးသူ ပည်သာျိုးတို သသင်သည်။ သအတြွ
ု က် ၎င်ျိုးတု အလိုရှ သရေး ွနသာ မန်မာနိုင်ငလ
ံ ံိုျိုးဝ
အျာဏ္ျာြုင်အိုပ်ေ ပ်နရျိုး စည်ျိုးမ ဉ်ျိုးသည် မြည်သူလူ ုအသြေါ်တြွင်ရှသည်ဟို ဆထ
ို ာျိုးနသာ်
လည်ျိုး အြှန်စင်စစ် အဂဂလြ်ြါလီြန်၏ သသ ျာတူညီခ က် ရရှြှသျာလျှင် လံုေးဝအျာဏ္ျာြုင်
လွတ်လြ်သသျာ ဗြျာမြည်အုြ်ခ ြုြ်သရေးကု ရရှနုငလ
် ြ်ြည်။
ကရင်နီနယ်မ ာျိုးသည် အခ ြုြ်အမချာအျာဏာပိုင်အပ

ို ်ေ ပ်နရျိုး ရရှ ျာေးသလငြီ။ ကရင်နီ
နယ်မ ာျိုး သသ ျာြတူနိုင်ဘှဲ အဂဂလပ်အစိုျိုးရက ျာမှလိုပ်နိုင်န ကာင်ျိုးကို (၂၀.၆.၄၇) ရက်နနို့
ရန်ကိုန်ပမ တြွင် ည (၃:၃၀) နောရီအေ န်တွင် ဘိုရင်ခံအြ်သတျာ်၌ သတွျို့ ံုစဉ်အခါက ုရင်ခံ
ကုယ်တုင် ဝန်ခံသလသည်။ သအတြွ
ု က် ကရင်နီနယ်မ ာျိုးသည် လြွတ်လပ်ပပီျိုးနသာ န မမ ာျိုး ဖစ်
သည်အတြွက် မန်ြျာ ပည်လံုေးဝအျာဏ္ျာြုင်လွတလ
် ြ်သရေးအတွက် သရေး သည
ွ ် စည်ေးြ ဉ်ေး
တွင် ြြါဝင် ုကသ
် သေးသကကျာင်ေးကု နုင်ငသ
ံ ရေးနာေးလည်သူတုင်ေး သသင်သြသည်။
မန်မာ ပည် တကယ်လြွတ်လပ်နရျိုးပပီျိုးနနောက်မသ

ှ ျာလျှင် နှစ်မြည်တစ်မြည်စျာခ ြုြ်
ြဟျာြတ်အသနနှင် နရျိုးဆှဲသ
ြွ င်နပသည်။ မန်မာ ပည်သည် လြွတ်လပ်နရျိုးရပပီျိုးသည်နနောက်
မည်သည်အဖြွှဲ၊ ပါလီအစိုျိုးရ ဖစ်မည်ကလ
ို ည်ျိုး ကျွန်ိုပ်တု လံိုျိုးဝမသနိုင်နေ ။ သအတြွ
ု က် မန်မာ
ပည်သည် လံိုျိုးေလွတ်လပ်နရျိုးရရှငြီေးသနာက် အစုေးရမဖစ်လျာြည်အဖွျို့နင
ှ ် အ က်သဖျာ်မြြါ
အတုင်ေး ြဟျာြတ်အသနနှင် စျာခ ြုြ်မြြုလုြ်ရြည်မဖစ်သကကျာင်ေး သရှနာေးလည်ရန် ထိုတ်နဖေါ်
နရျိုးသာျိုးလိုက် ေင်ျိုး ဖစ်သည်။
လွြုင်သကျာ်ငြြုျို့ ကရင်နီကယ
ု ်စျာေး
၂၆.၆.၁၉၄၇ ြံ/ု ဂု ီတူရ/ီ သစျာသန်ေး

ို င
် ရ
ဒုတယအကကြ် တုင်ေးမြြုမြည်မြြုလွှတ်သတျာ် ဒုတအကကြ်ညီလျာခံကု ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဇူလုင်

(၂၉) ရက်သနတွင် က င်ေးြခငြီေး အသမခခံဥြသဒကု အသခ ျာသရေး ွခသည်။ တုင်ေးမြြုမြည်မြြုလွှတ်
သတျာ် တတယအကကြ်ညီလျာခံကု စက်တင် ျာ (၁၅) ရက်တွင် က င်ေးြခငြီေး စက်တင် ျာ (၂၄)
ရက်တွင် မြည်သ ျာင်စု မြန်ြျာနုင်ငံသတျာ်၏ ဖွျို့စည်ေးအုြ်ခ ြုြ်ြအ
ံု သမခခံဥြသဒကု အတည်မြြု
မြဌျာန်ေးလုကသ
် ည်။
၁၉၄၇ ခုနှစ် ဖွျို့စည်ေးအုြ်ခ ြုြ်ြအ

ံု သမခခံဥြသဒအတွင်ေးြှ ည်သွင်ေး သရေး ွ ျာေးသသျာ
ြုဒြ
် ၁၈၀ (၁) (က) ြါအခ က်ကု မြန်လည်ြယ်ဖ က်သြေးရန်အတွက် သစလွှတ်ခသည်။ ဥကကဌ
ဂု ီတူရီနှင် သစျာသန်ေးတသည်
ု တုင်ေးမြြုမြည်မြြုလွှတ်သတျာ်ကု တက်သရျာက်ငြီေး တုကရ
် ုက်
ကန်ကွကမ် ခင်ေးြရှ မြန်လျာခသည်။ သသသျာ်
ု လွှတ်သတျာ်တက်သနသသျာ ြုေးငဗကယ
ဖသိုကဘ
် ဟန်က ကရင်နီမြည်ကု ဖွျို့စည်ေးြည် ကရင်မြည်နယ်သအျာက်တွင် ည်သွင်ေး ျာေး
သကကျာင်ေး လွှတ်သတျာ်ြ ံုေးြီတွင် ကရင်နီမြည်သု မြန်လည်သမြျာကကျာေးသည်။ ကရင်နီသခါင်သ ျာင်
တသည်
ု လူ ုအစည်ေးအသဝေးတစ်ရြ်ကု အသ ျာတလ င်သခေါ်ယူငြီေး ဦေးစန်၊ စဝ်ဝဏ္ဏ၊ ဦေးသအမြ
သလေးနှင် သစျာသန်ေးတင်တက
ု ု ကုယ်စျာေးလှယ်အမဖစ် သရွေးခ ယ်ငြီေး ရန်ကုန်သု သစလွှတ်ကျာ
ကရင်နီမြည်ကု မြည်သ ျာင်စုမြန်ြျာနင
ု ်ငံသတျာ်အတွင်ေး ည်သွင်ေး ြသရေး ရန်
ွ ကန်ကွကသ
် စ
ခသည်။
သသသျာ်
ု ုကုယ်စျာေးလှယ်အဖွျို့တွင် ြါဝင်သသျာ စဝ်ဝဏ္ဏနှင် ဦေးစန်တနှ
ု စ်ဦေးြှျာ လူ ု
အစည်ေးအသဝေးြွ၏ ံုေးမဖတ်ခ က်အတုင်ေး ကန်ကွကခ
် မခင်ေးြရှသည်အမြင် အြ ျာေးသသ ျာတူ
တရျာေးဝင်လုြ်ြုငခ
် ွင်အျာဏ္ျာအြ်နှင်ေးခံ ျာေးရမခင်ေးြရ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဒီဇင် ျာလ (၂၇) ရက်တွင်
ဖ ြလ ဥကကဌ ဦေးနုနှင် တတ်တ တ် သွျာေးသရျာက်သတွျို့ ံုငြီေး ကရင်နီမြည်အျာေး ဗြျာမြည်နှင်
ြူေးသြါင်ေးရန် နဒရှသကကျာင်ေး ြြတနှ
ု စ်ဦေးြှျာ ကရင်နီအကကီေးအကြ ျာေးအမဖစ် သတ်ြှတ်နင
ု ်သကကျာင်ေး
၊ သနာင်သြေါ်သြါက်လျာြ အသရေးကစစြ ျာေးအတွက် ြြတတျာဝန်
ု ယူြည်မဖစ်သကကျာင်ေး သမြျာကကျာေးခ
သည်။ ြြတြှ
ု ျာ နဒအသလ ျာက် လျာသရျာက်ြူေးသြါင်ေးမခင်ေးမဖစ်၍ ရှြ်ေးမြည်ကု သြေး ျာေးသသျာ ခွ
ွက်ခွင်ကုလည်ေး ြြတကရင်
ု နီအျာေး သြေးသစလသ
ု ကကျာင်ေး သြတတျာရြ်ခံခသည်။ မြင်
ု ကရင်နီ
မြည်ကု ကျာကွယ်ရန်အတွက် လအ
ု ြ်သည် စစ်ရတြ် ဖွျို့ခွင်သြေးရန်နှင် သ
ု ု ဖွျို့စည်ေးသရေးတွင်
လုအြ်ြည် သင်တန်ေးနည်ေးမြ ရျာြ ျာေးနှင် စစ်လက်နက်ြ ျာေးကု ြံြုေးကူညီသြေးရန် တြါတည်ေး
သတျာင်ေး ုခသည်။

ို င
် ရ
၁၉၄၇ ခုနှစ် မြည်သ ျာင်စုမြန်ြျာနင

ု ်ငံသတျာ် ဖွျို့စည်ေးအုြ်ခ ြုြ်ြံု အသမခခံဥြသဒတွင်
ကရင်နီမြည်နယ်ကု ကရင်မြည်နယ်သအျာက်တွင် ည်သွင်ေးသရေး ွ ျာေးသည်။ ုလုြရ
် ြ်သည်
ကရင်နီနယ်ရှ သခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေး၊ သစျာဖ ျာြ ျာေး၏ သီေးမချာေး လွတ်လြ်သသျာ ကရင်နီမြည် တည်
သ ျာင်သန င
ု ်လုသသျာ စတ် နဒကု ြသလေးစျာေးရံုသျာြက အတင်ေးအက ြ် မြန်ြျာနုင်ငအ
ံ တွင်ေး
သွတ်သွင်ေးမခင်ေးသည် ကုလုနီမြြုရျာသရျာက်သည်။
၁၉၄၇ ခုနှစ် ဖွျို့စည်ေးြံုအသမခခံဥြသဒအရ ၁၉၄၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ (၂) ရက်သနတွင်

ကရင်နီမြည်အစုေးရဖွျို့စည်ေးရန် မြည်နယ်ဥကကဌ (ဝန်ကကီေး) နှင် မြည်နယ်သကျာင်စီဝင်ြ ျာေးကု အငြီေး
သတ် ဖွျို့စည်ေးခသည်။ ကရင်နီမြည်နယ် ဝန်ကကီေးအမဖစ် စဝ်ဝဏ္ဏကု တင်သမြျာက်ခငြီေး ဦေးစန်အျာေး
သသရစည်သူ ွျို့တံ ြ်နှင် အတွင်ေးဝန်ရျာ ူေးကု သြေးအြ်ခသည်။ ဦေးသအမြသလေးအျာေးလည်ေး သီရ
ြ ံခ ီ ွျို့တံ ြ် တက
ု ု သြေးအြ်ခသည်။
၁၉၄၇ ခုနှစ် မြည်သ ျာင်စုမြန်ြျာနုင်ငံ၏ ဖွျို့စည်ေးအုြ်ခ ြုြ်ြံုအသမခခံဥြသဒကု အသ

အြှတ်ြမြြုသသျာ ကရင်နီသခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေးနှင် ကရင်နီမြည်သူတသည်
ု ဖ ြလ၏အုြ်ခ ြုြ်သရေး
ကု လက်ြခံခသြ။ ုသကကျာင် ဖ ြလ ကအတင်ေးအက ြ် စစ်သရေးသံုေးငြီေး ကရင်နီမြည်ကု က ြူေး
သက ျာ်ခသည်။

ို င
် ရ
၁၉၄၇ ခုနှစ် ဖွျို့စည်ေးအုြ်ခ ြုြ်ြံုအသမခခံဥြသဒ

ို င
် ရ
အခန်ျိုး(၄)
မပည်ရထာင်စိုမမန်မာနင
ို င
် ရ
ံ တာ်နင
ှ ် ကရင်နီမပည်
၁၉၄၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ (၄) ရက်သနတွင် ငဗတသျှအဂဂလြ်လက်သအျာက်ြှ မြန်ြျာမြည်

လွတ်လြ်သရေးရရှခငြီေး၊ ၁၉၄၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ (၂) ရက်သနတွင် ကရင်နီမြည်နယ်သကျာင်စီအဖွျို့
ကု ဖွျို့စည်ေးခသည်။ ကရင်နီမြည်နယ်သကျာင်စီ ဥကကဌ စဝ်ဝဏ္ဏနှင် မဟာသနရစည်သူ ဦျိုးစန်
(ပါလီမန်အတြွင်ျိုး၀န်)၊ သီရြ ံခ ဦီ ေးသအမြသလေး တုက ဦေးသ ျာင်ငြီေး ကရင်နီမြည်နယ်သကျာင်စီအဖွျို့
ကု ဖွျို့စည်ေးခသည်။
ကရင်နီမြည်ကု မြန်ြျာမြည်သအျာက် သွင်ေးသွတ်ြှုအသြေါ် လက်ြခံကကသသျာ ကရင်နီ

မြည်အြ ြုေးသျာေးသခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေးက ကရင်နီမြည်သကျာင်စီ၏ အုြ်ခ ြုြ်ြှု ယနတရျာေးကု လက်ခံမခင်ေး
ြရှသြ။ အသစျာြုင်ေးကျာလအတုင်ေး သစျာဖ ျာြ ျာေးနှင် အြ ြုေးသျာေးသခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေးက နယ်ြယ်
အသီေးသီေးကု က်လက်အုြ်ခ ြုြ်လ က်ရသည်
ှ ။ မြင်
ု ကရင်နီနယ် ကု ဝင်သရျာက်လျာသည်
ဖ ြလတြ်ြ ျာေးကုလည်ေး မြန်လည်ခုခံတုကခ
် ုက်ခသည်။
ကယာျိုးမပည်နယ်မဖစ်ရပေါ်လာပံို
၁၉၄၉ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ ၁၀ ရက်သနတွင် က င်ေးြသသျာ ကရင်နီမြည်နယ်သကျာင်စီ

ဒုတယညီလျာခံတွင် ကရင်နီမြည်နယ်အြတ် ဦေးစန်သည် ကရင်နီမြည်ကု ကယျာေးမြည်နယ်
ဟူသသျာအြည်သု သမြျာင်ေးလရန် အ ုတင်သွင်ေးခသည်။ မြင်
ု ၁၉၅၀ ခုနှစ်၊ သဖသဖျာ်ဝါရီလ ၉
ရက်သန၌ က င်ေးြသသျာ တုင်ေးမြည်မြြုလွှတ်သတျာ် (ြါလီြန်) တွင် တင်သွင်ေးခသမဖင် ကရင်နီ
အ ူေးစံုစြ်ေးသရေးသကျာ်ြီရှင်အဖွျို့ကု ဖွျို့စည်ေးသ ျာင်ရွကခ
် သည်။ ကရင်နအ
ီ ူေးစံုစြ်ေးသရေးသကျာ်ြ
ရှင်တွင် စဝ်ခွန်ခ ြု (ရှြ်ေးမြည်နယ်နှင် နင
ု ်ငံမချာေးသရေးဝန်ကကီေး)- သ ျာြတ၊ ဒူေးဝါေးသဇျာ်လွန်ေး (ကခ င်
မြည်နယ် ဏ္ဍသရေးနှင် အခွန်သတျာ်ဌျာနဝန်ကကီေး) ၊ သတုေးြဟျာသသရစည်သူ ဦေးခ န် ွန်ေး ( နုင်ငံ
သတျာ်သရှျို့သနခ ြုြ်)၊ ဦေးတင်မြန်သအျာင် (က န်ေးြျာသရေးဌျာနဝန်ကကီေး)၊ ြဟျာသသရစည်သူဦေးစန်
(ကရင်နီမြည်နယ်ဝန်ကကီေး၏ ြါလီြန်အတွင်ေးဝန်)၊ ဦေးမြင် ူေး (မြည်နယ်ြ ျာေး ုင်ရျာ ဥြသဒအကကံ

ို င
် ရ
သြေးအရျာရှ)၊ ဦေးဖုေးလတ် (ကရင်နီမြည်နယ်ဝန်ကကီေး ဌျာနအတွင်ေးဝန်)- အတွင်ေးသရေးြှြူေး ြှ ဦေးသ ျာင်

ခသည်။ သ ျာ်လခ၊ ကကယ်ဖုေးကကီေး၊ ကနဒောရေတီ နယ်သံုေးနယ်ြှ ရွျာသြါင်ေး ၄၄၅ ရွျာ၊ မြည်သူ -
၇၆၆၅ ဦေး ကု သြေးမြန်ေးခသည်။ သသသျာ်
ု သစျာဖ ျာနှင်ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးသခါင်ေးသ ျာင် တစ်ဦေးြျှကု
သြေးမြန်ေးခမခင်ေး ြရှသြ။

ို င
် ရ
၁၉၅၀ ခုနှစ် ြတ်လ ၁ ရက်သနတွင် ုတ်မြန်ခသသျာ အ ူေးစံုစြ်ေးစစ်သ ေးသရေးသကျာ်ြ

ရှင်၏ စံုစြ်ေးသြေးမြန်ေးမခင်ေးရလဒ်အရ ကရင်နဟ
ီ သ
ူ သျာ အြည်သည် ကရင်နှင် ြှျာေးယွင်ေးကက
သကကျာင်ေးနှင် ုနာြည်ကု ြကကြုက်ကကသကကျာင်ေး၊ ကယျာေးဟူသသျာ အြည်ကသ
ု ျာ ကကြုက်နှစ်သက်
သကကျာင်ေး ွက် ုကကသည်ဟု သဖျာ်မြ ျာေးသည်။ ကရင်နီမြည်နယ်သျာေး အျာေးလံုေးသည်ြင်လျှင်
ကရင်မြည်နယ်အတွင်ေး ြါဝင်လုမခင်ေးြရှဟု သ
ု ကကျာင်ေး သဖျာ်မြ ျာေးသည်။
ကရင်နီဟူသသျာ လက်ရအြည်
ှ က် ကယျာေးဟူသသျာအြည်ကု ကကြုက်နှစ်သက်ကကသူ
ြ ျာေးက သဖျာ်မြကကသသျာ အသကကျာင်ေးတြှ
ု ျာ သအျာက်ြါအတုင်ေး မဖစ်သလသည်။
(၁) ကရင်ဟူသသျာစကျာေးသည် တုင်ေးရင်ေး ျာသျာစကျာေးြဟုတ်၊ မြန်ြျာစကျာေးသျာ မဖစ်

၍၊ တုင်ေးရင်ေးသျာေးတအျာေး
ု မြန်ြျာတက
ု သခေါ် ုသသျာအြည်သျာ မဖစ်သလသည်။
(၂) တုင်ေးရင်ေးသျာေးတအျာေး
ု တုင်ေးရင်ေး ျာသျာစကျာေးမဖင် ကယျာေးဟုသျာသခေါ် ုသလသည်။
(၃) ကရင်နီဟူသသျာအသခေါ်ကု တုင်ေးရင်ေးသျာေးတုင်ေးြသကက၊ နာေးြလည်ကက၊ ကယျာေးဟူ

သသျာအြည်ကသ
ု ျာ အရြ်တုင်ေး၌ တုင်ေးရင်ေးသျာေးြ ျာေး သကက၊ နာေးလည်ကကသည်။
(၄) ကရင်နီဟူသသျာ အြည်သည်၊ ကရင်ဟူသသျာ အြည်နှင် ြကကျာခဏ္သရျာသ ွေးြှျာေး

ယွင်ေးတတ်သမဖင် အလုြရှအြ်။
ဟု အနှစ်ခ ြုြ်အစီအရင်ခံစျာတွင် တင်မြ ျာေးသည်။
၁၉၅၁ ခုနှစ် ြတ်လ (၂၄) ရက်သနတွင် ုတ်မြန်သသျာ ၁၉၅၁ ခုနှစ်၊ ဖွျို့စည်ေးအုြ်ခ ြုြ်ြံု
အသမခခံဥြသဒ မြင် င်ခ က်အက်ဥြသဒတွင် “မြည်သ ျာင်စုမြန်ြျာနုင်ငံသတျာ် ဖွျို့စည်ေးအုြခ
် ြုြ်ြံု
အသမခခံဥြသဒတွင် “ကရင်နီမြည်နယ်” ုသည်စကျာေးရြ်ြါရှသည် သနရျာတုင်ေး၌ ုစကျာေးရြ်
အစျာေး “ကယျာေးမြည်နယ်” ုသည် စကျာေးရြ်ကု ည်သွင်ေးရြည်။” ဟု ြါရှသည်။ ကရင်
မြည်နယ်ကလ
ု ည်ေး သီေးမချာေးခွ ုတ်လုကင် ြီေး ကယျာေးမြည်နယ်သည် သီေးမချာေးမြည်နယ်တစ်ခု
မဖစ်လျာခသည်။
၁၉၅၂ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ (၁၅) ရက်သနတွင် နြကရဏ္ြဂဂလျာသ င် အခြ်ေးအနာေး

က င်ေးြငြီေး တရျာေးဝင်သတ်ြှတ်သမြျာင်ေးလသခေါ်သဝေါ်ခသည်။ အ ုြါသနကု ကယျာေးမြည်နယ်သန
(ကယျာေးသဒေး) ဟု သတ်ြှတ်ငြီေး နှစ်စဉ်ြွသတျာ် က င်ေးြသလရှသည်။ ုအခ န်ြှစငြီေး ကရင်နီ
အြ ြုေးသျာေးသခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေးနှင် ကရင်နီမြည်သျာေးတု၏ သသ ျာ ျာေးအစစ်အြှန် ြဟုတ်

ို င
် ရ
ကရင်နီမြည်ကု ကယျာေးမြည်နယ်ဟု သမြျာင်ေးလခသည်။ ုြီေးစသည် လက်ရအခ

ှ န် တုင်
ြဋြက္တစ်ခုအမဖစ် တည်ရှသန မဖစ်သည်။
ကယျာေးမြည်နယ်အလံ

ို င
် ရ
အခန်ျိုး (၅)
ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးခိုခံရတာ်လန
ှ ်ရရျိုးစတင်လာမခင်ျိုး
ကရင်နီမြည်သည် သီေးမချာေးလွတ်လြ်ြှုကု အသလေး ျာေးသည်။ ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးတရြ်

လံုေး၏ သသ ျာ နဒြဟုတ် ကရင်နီသခါင်ေးသ ျာင်အခ ြုျို့၏ စတ် နဒနှင် ဗြျာမြည်ြနှင် ြူေး
သြါင်ေးငြီေး မြည်သ ျာင်စု တည်သ ျာက်ြှုအသြေါ် လံုေးဝလက်ြခံနုင်မခင်ေးြှ ကရင်နီမြည်တစ်ခုလံုေး၌
ြဋြက္အသတျာြသတ်နုင်ခသြ။
၁၉၄၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ (၄) ရက်သနတွင် မြည်သ ျာင်စုသြမတမြန်ြျာနုင်ငံသတျာ်ဟု

သခေါ်တွင်ငြီေး အဂဂလြ် န်ေးခ ြုြ်ြြ
ှု ှ လံုေးဝလွတ်သမြျာက်သသျာ သီေးမချာေးလွတ်လြ်သည် နုင်ငအ
ံ မဖစ်
သကကညျာခသည်။ ုသု မြန်ြျာနုငင
် ံသတျာ်အတွင်ေး ြါဝင်လုမခင်ေး ြရှသသေးသသျာ ကရင်နီမြည်ကု
ကရင်နီလူ ုသခါင်ေးသ ျာင်အခ ြုျို့၏ ြြသသ ျာ နဒနှင် သြါင်ေးစည်ေးရန် ကကြုေးြြ်ေးခ က်အသြေါ်
ဗြျာမြည်ြသခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေးက လက်ခံမခင်ေးသည် ကရင်နီတြ ြုေးသျာေးလံုေး၏ နင
ု ်ငံသရေးအသြေါ် ြ
သလေးစျာေးမခင်ေး ြည်သည်။ သကကျာင
ု ် ကရင်နီမြည်ကု ဖ ြလအစုေးရြှ မြန်ြျာမြည်သ ျာင်စု
အတွင်ေး သွတ်သွင်ေးမခင်ေးအသြေါ် လံုေးဝလက်ြခံသသျာ ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးသခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေးသည်
ကရင်နီမြည်၏ သီေးမချာေးလွတ်လြ်သရေးအသြေါ် ကျာကွယ် န်ေးသြ်ေးခသည်။
၁၉၄၈ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ (၉) ရက်သန၊ အျာရံြ

ု တက်ြီ နံနက် (၄) နာရီ အခ န်တွင်
ဖ. .ြ.လ ဦေးသ ျာင်သသျာ တြ်ဖွျို့သည် ကရင်နီအစည်ေးအရံုေးဌျာနခ ြုြ် ရံုေးစုကရ
် ျာ ဥကကဌ ဂု ီတူရီ
သနသသျာ မြလရွျာကု စတင်က ြူေးသက ျာ်တုကခ
် ုက်ခသည်။ ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးတြ်ြ ျာေးလည်ေး မြန်
လည်ခုခံတုကခ
် ုက်ခသည်။ ( သကကျာင
ု ် ဩဂုတလ
် (၉) ရက်သနကု ကရင်နအ
ီ ြ ြုေးသျာေးလက်နက်
ကုင် ခုခံတုကလ
် ှန်သရေးသန အမဖစ် သတ်ြှတ်ခသည်)။ ဥကကဌဂု ီတူရီ၏ သနအြ်ကု လက်နက်ြ ြုေး
စံုမဖင် တရြ်စြ်ြစ်ခတ်သသျာသကကျာင် ဥကကဌ ဂု ီတူရီလည်ေး ြြကင
ု ်သ ျာင်သသျာ ကျာ ုင်
သသနတ်မဖင် မြန်လည်ြစ်ခတ်ရျာ နယ်ခ ျို့က ြူေးသက ျာ်သရေး က်ြှ နှစ်သယျာက်သသ၍ ငါေးသယျာက်
ဒဏ္်ရျာရရှကျာ ဥကကဌဂု ီတူရီနှင် အသြါင်ေးအြါတသည်
ု သီသီကသလေး လွတ်သမြျာက်သွျာေးငြီေး
သြျာ်ခ ေးီ အနီေးတဝုကတ
် ွင် တြ်ေးသရှျာင်ခရသည်။

ို င
် ရ
ဥကကဌဂု ီတူရီ (Credit)
၁၉၄၈ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ (၁၀) ရက်သနတွင် သြျာ်ခ ေးီ ငြြုျို့၌ တြ်ခ ျာေးသသျာ စစ်ရတြ်ကု
ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးတြ်ြသတျာ်ြှ လက်နက်သြ်ေးငြီေး တုကခ
် ုက်သြ်ေးြုကခ
် သည်။ မြင်
ု စစ်ရ
တြ်တွင်ေးရှ လျာေးဟူရသ ျာ်ြ ျာေး၊ ကရင်နီရသ ျာ်ြ ျာေး ကရင်နီတြ်ြသတျာ်နှင် ြူေးသြါင်ေးခသည်။
၁၉၄၈ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ (၁၇) ရက်သနညသနြင

ု ်ေးအခ န်တွင် သြျာ်ခ ေးီ ၊ လုခါေးလရ
ု ွျာ၌
အစည်ေးအသဝေးတစ်ရြ်က င်ေးြ၍ ၎င်ေးအစည်ေးအသဝေးတွက် ကရင်နီမြည်တြ်ြသတျာ်ကု ဖွျို့စည်ေး
တည်သ ျာင်ငြီေး ရသ ျာ် (၇) သယျာက်မဖစ်သသျာ - (၁) ရသ ျာ်သ ျာြလု၊ (၂) ရသ ျာ်သတျာ်ဒု၊ (၃)
ရသ ျာ်စံသဒွေး၊ (၄) ရသ ျာ်ကယ် ူေး၊ (၅) ရသ ျာ်စတျာေးလု၊ (၆) ရသ ျာ်လယ် ူေး၊ (၇) ရသ ျာ်ဖုေးနီ
တအျာေး
ု ကရင်နီတြ်ြသတျာ်ကု ဦေးစီေးကွြ်ကရန် တျာဝန်သြေးအြ်ခသည်။
၁၉၄၈ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လကုန်ြုင်ေးတွင် ဂု ီတူရီနှင် ညြှနှုင်ေးလုသည်ဟု သ

ု မဖင် ကကယ်ဖုေး
ကကီေးနယ်သစျာဖ ျာ စဝ်သရွှေ ံြှ တ င် သမြျာကကျာေးခသည်သြေါ် ဂု ီတူရီြှ ဖရူ ုငြြုျို့သု မြန်သွျာေးခ
သည်။ ုသသရျာက်
ု သသျာအခါ ကတကဝတ်အတုင်ေး သ ွေးသနွေးမခင်ေးြမြြု ၊ လွြုင်သကျာ်ငြြုျို့အခ ြုြ်
သ ျာင်သု သွင်ေးခသည်။ မြင်
ု ဂု ီတူရီနှင် အတူြါလျာသသျာ သဒေးဝါခီေးသျာေး သြျာ်ြုေးလုကုလည်ေး

ို င
် ရ
သတ်လုကသ
် ည်။ မြင်
ု ဦေး ီ၏သျာေးမဖစ်သူ နန်ေးြယ်ခံုြှအြတ်ကကီေးစုင်ေးနုနင
ှ ် ြုလြ်သ ျာင်ေးသဖျာ
အြါအဝင် သ ျာသရွျာသူကကီေး သ ျာေးရယ်ကလ
ု ည်ေး သတ်လုကသ
် ည်။
၁၉၄၈ ခုနှစ်၊ စက်တင် ျာလ (၇) ရက် သနည (၁၁) နာရီအခ န်တွင် ဥကကဌဦေး ီတူရီကု
လွြုင်သကျာ်အက ဉ်ေးသ ျာင်ြှ ုတ်၍ ဂံုနီအတ်ကကီေးတစ်လံုေး သု ည်ကျာ ခ က်ဗလက် (၃)
တန်ကျာေးသနာက်ြှျာ ကကြုေးနှင် တန်ေးလန်ေး ွငြီေး ရသျာေးကျာေးသြျာင်ေးသူ သြျာင်ငငြ်ေးအျာေး လွြုင်သကျာ်
ငြြုျို့တစ်ြတ် တရွတ်တုက် ွသစခငြီေး၊ ၁၉၄၈ ခုနစ
ှ ် စက်တင် ျာ (၈) သန ညသန်ေးသခါင်သက ျာ်
အခ န်တွင် လွြုင်သကျာ်ငြြုျို့ အလယ်တံတျာေး ( ီအုစီ) သြေါ်၌ ရြ်သစသည်။ သနာက်
ု သနာက်ြှ
ကကြုေးကုသမဖ၍ ဂံုနီအတ် ရှသသျာ ဥကကဌဂု ီတူရီကု လှံစွြ် က်နက်မဖင် အခ က်သြါင်ေးြ ျာေးစွျာ
ုေးငြီေး ဥကကဌဂု ီတူရီကု ီလူေးသခ ျာင်ေး သု ရက်စက်စွျာ ြစ်ခ သတ်မဖတ်လုကသ
် ည်။ မြင်
ု
လွြုင်သကျာ်ငြြုျို့ရှ ရြ်ြရြ်ဖအခ ြုျို့ကြ
ု ါ သတ်ခသလသည်။
ဥကကဌ ဂု ီတူရီ နှင် ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးသခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေး၊ မြည်သူြ ျာေး လုြ်ကကံသတ်
မဖတ်ခံရသသျာသကကျာင် ကရင်နီတြ ြုေးသျာေးလံုေး ြခံရြ်နုင်မဖစ်ငြီေး ြုြုအံုကကွလျာငြီေး ြငငြ်ြသက်မဖစ်
လျာသည်။ ဖ ြလအစုေးရအြေါ် ြုြအ
ု ယံုအကကည်ကင်ေးြလျာသည်။ ဖ ြလအစုေးရနှင် ကရင်နီ
အြ ြုေးသျာေး သခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေးအကကျာေး ြဋြက္ြ ျာေးကု သ ွေးသနွေးညြှနှုင်ေးရန် ြကကြုေးြြ်ေးလုသတျာသြ။
ဥကကဌစဝ်သရွှေသည် ၁၄၉၈ ခုနှစ်၊ စက်တင် ျာလ(၁) ရက်သနြှစငြီေး ကရင်နီမြည်အစည်ေးအရံုေး
ဥကကဌအမဖစ် တျာဝန်ယူခသည်။ ဥကကဌကကီေးဂု ီတူရီ အသတ်ခံရမခင်ေးသကကျာင် သစျာဖ ျာစြ်သရွှေ
သည် ခုခံသတျာ်လှန်သရေး သု သမခစံုြစ်ဝင်ခသည်။
၁၉၄၈ ခုနှစ် စက်တင် ျာလ (၂၄) ရက်သနတွင် ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးတြ်ြသတျာ်ြှ လွြုင်

သကျာ်ငြြုျို့တစ်ငြြုျို့လံုေးကု မြန်လည် သြ်ေးြုကန
် င
ု ်ခသည်။ ၁၉၄၈ ခုနှစ် စက်တင် ျာလ (၂၇) ရက်
တွင် ကရင်နီမြည်တစ်ခုလံုေးကု မြန်လည်ရရှခသည်။ ြ ြ ံုေးအမဖစ် မြန်လည်တုကခ
် ုက်နုင်
ခသသျာ စစ်သကကျာင်ေးသလေးသကကျာင်ေးြှျာ (၁) လွြုင်သြွြှ လွြုင်သကျာ်သစစ်
ု သကကျာင်ေး၊ (၂) သြျာ်ခ ေးီ ြှ
လွြုင်သကျာ်သစစ်
ု သကကျာင်ေး၊ (၃) ဖျာလှုင်ြှ လွြုငသ
် ကျာ်သစစ်
ု သကကျာင်ေး၊ (၄) ကကယ်ဖုေးကကီေးနယ်ြှ
လွြုင်သကျာ်သစစ်
ု သကကျာင်ေး တု မဖစ်သည်။
၁၉၄၈ ခုနှစ်၊ သအျာက်တု ျာလ (၃) ရက်သနတွင် ကရင်နီမြည်အစည်ေးအရံုေးြှ အစည်ေး

အသဝေးမြြုလုြ်ငြီေး ကရင်နီစူြရင်ေးသကျာင်စီ (Karenni Supreme Concil) ကု တည်သ ျာင်ငြီေး
အုြ်ခ ြုြ်သရေးနှင် တြ်ကု မြန်လည်ဖွျို့စည်ေးခသည်။
(၁) ကရင်နီစူြရင်ေးသကျာင်စီ၊ နုင်ငံသတျာ်ဥကကဌ - သစျာဖ ျာစဝ်သရွှေ

ို င
် ရ
(၂) အတွင်ေးသရေးြှြူေးခ ြူြ် - သကျာသဝ ုေး (သခေါ်) လှဦေး
(၃) ဥကကဌစဝ်သရွှေ၏ ကုယ်သရေးအတွင်ေးသရေးြှြူေး - သစျာ (ခ) သကျာ်
(၄) ကျာကွယ်သရေးတျာဝန်ခံ - သစျာခသရ
(၅) စစ်ဦေးစီေးခ ြုြ် - ဗုလ်ြှြူေးခ ြုြ်လှဝင်ေး
(၆) တြ်ရက္ျာစုသ ျာင်ေးမဖန်မဖြူေးသရေး - ရျာ နီ
(၇) စစ် င်သရေးြှြူေး - ဗုလ်ကကီေးသ ျာြလု
(၈) နယ်အသီေးသီေးြှ သစျာဖ ျာြ ျာေးအမဖစ် _
ကကယ်ဖုေးကကီေးနယ် - သစျာဖ ျာဦေးရယ်
ကနဒောရေတီနယ် - သစျာဖ ျာစဝ်ဇန
သ ျာလခနယ် - ဝီလ င် ီတူရီ
ြုေးငဗနယ် - အြတ်ကကီေးသြါလံု
အသီေးသီေး တျာဝန်သြေးအြ်လုကသ
် ည်။
၁၉၄၈ ခုနှစ် ဒီဇင် ျာလကုန်ြုင်ေးြှျာ စငြီေး ဖ. .ြ.လ တြ်ြ ျာေး ကရင်နီမြည်ကု စတင်
တုကခ
် ုက်ခကကငြီေး လွြုင်သကျာ်ကု မြန်လည်သြ်ေးယူခသည်။ သသသျာ်
ု ၁၉၄၉ ခုနှစ် ဇူလုငလ
် တွင်
လွြုင်သကျာ်နင
ှ ် ဖယ်ခံုငြြုျို့ြ ျာေးကု ကရင်တြ်နှင် ကရင်နီတြ်တု မြန်လည်သြ်ေးယူနင
ု ်ခသည်။
၁၉၅၀ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလတွင် ဖယ်ခံု၊ လွြုင်သကျာ်နှင် ဖရူ န
ု ယ်ြ ျာေးကု ဖ ြလက တဖန်
မြန်လည်သြ်ေးယူခသည်။
၁၉၅၄ ခုနှစ်တွင် နယ်သလေးနယ်ကု ကုယ်စျာေးမြြုသသျာ ကရင်နီမြည်သ ျာင်စု (United

Karenni State – U.K.S) ဟု သတ်ြှတ်လုကမ် ြဌျာန်ေးခသည်။ ကရင်နီမြည်သ ျာင်စု အစုေးရ (The
Government of United Karenni State) နှင် ကရင်နီလွတ်လြ်သရေးတြ်ြသတျာ် (United
Karenni State Independent Army) ဟု သခေါ် ုခသည်။ ဥကကဌစဝ်သရွှေသည် ၁၉၅၆ ခုနှစ်၊
သဖသဖျာ်ဝါရီလ (၁) ရက်သနတွင် ငှကဖ
် ျာေးသရျာဂါမဖင် သြျာ်ခ ေးီ အနီေး သျာြါခုေး ျာရွျာတွင် ကွယ်လန
ွ ်
သွျာေးသသျာသကကျာင် အုြ်ခ ြုြ်သရေးယနတရျာေးကု ခ ြှတ်ရန် အစီအစဉ်ရှသသျာ်လည်ေး အသကျာင်အ ည်
ြသဖျာ်နုင်ခသြ။ ၁၉၅၆ ခုနှစ်၊ သဖသဖျာ်ဝါရီလြှ သြလအ ဥကကဌစဝ်သရွှေ၏ဇနီေး ကတ်သရင်ေးသရွှေ
က ဥကကဌအမဖစ် တျာဝန်ယူခသည်။

ို င
် ရ
သနာက်
ု ၁၉၅၆ ခုနှစ်၊ သြလတွင် ဥကကဌသနရျာကု ရသ ျာ်သ ျာြလုြှ က်လက်တျာ
ဝန်ယူခသည်။ ၁၉၅၇ ခုနှစ်၊ သြလ (၂) ရက်သနတွင် ကရင်နအ
ီ ြ ြုေးသျာေး အစည်ေးအရံုေးကု
ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးတုေးတက်သရေးြါတီသု တုေးမြြှင်ဖွျို့စည်ေးလုကသ
် ည်။ ြ ြ ံုေး ြါတီဥကကဌအမဖစ်
ရသ ျာ်သ ျာြလု၊ အတွင်ေးသရေးြှြူေးအမဖစ် ရသ ျာ် ယ်မြြူရယ် ြှ တျာဝန်ယူခသည်။
၁၉၅၇ ခုနှစ်၊ ဇူလုင်လ (၂၆) ရက်သနတွင် ြ ြအကကြ် ကရင်နီအြ ြုေးသျာေး ကွန်ဂရက်

ကု ခုြွါခုခရုင်၊ အြှတ် (၃) ငြြုျို့နယ်၊ ခွျာေးခီေးရွျာတွင် က င်ေးြမြြုလုြ်ခသည်။ ကရင်နန
ီ ုင်ငံသတျာ်
ဖွျို့စည်ေးအုြ်ခ ြုြ်ြအ
ံု သမခခံဥြသဒနှင် နည်ေးဥြသဒြ ျာေးကု ခ ြှတ်နုင်၍ ဖွျို့စည်ေးအုြ်ခ ြုြ်ြံု အသမခခံ
ဥြသဒနှင် နည်ေးဥြသဒြ ျာေးကု ခ ြှတ်နုင်ခသည်။
ဖွျို့စည်ေးအုြ်ခ ြုြ်ြအ
ံု သမခခံဥြသဒအရ _
နုင်ငံသတျာ် - ကရင်နီမြည်သ ျာင်စု (United Karenni State – U.K.S)
တြ်ြသတျာ် - ကရင်နီမြည်သ ျာင်စုလွတ်လြ်သရေးတြ်ြသတျာ် (United Karenni State

Independent Army)

ို င
် ရ
နုင်ငံသတျာ်သခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေးြှျာ -
ဥကကဌ ရသ ျာ်သ ျာြလု၊
ဒုဥကကဌ ရသ ျာ်ြီေးအီ (အုြ်ခ ြုြ်သရေး)
ဒုဥကကဌ ရသ ျာ်သစျာသြျာ်ရယ် (ကျာကွယ်သရေး)
အသ ွသ အ
ွ တွင်ေးသရေးြှြူေးခ ြုြ် ရသ ျာ်စသကကျာြူေးသဒေး
တွ က်အတွင်ေးသရေးြှြူေး ရသ ျာ် ယ်မြြူရယ်
စသည်တု မဖစ်သည်။
၁၉၅၇ ခုနှစ်၊ နုဝင် ျာလ (၂) ရက်သနြှ ၁၉၅၈ ခုနှစ်သဖသဖျာ်ဝါရီလအ ဥကကဌ

သစျာသြျာ်ရယ် (အညံခံခ)၊ ၁၉၅၈ ခုနှစ် ြတ်လြှ ၁၉၅၉ ခုနှစ် ---- လအ ဥကကဌအမဖစ် ြီေးအီ ြှ
တျာဝန်ယူခ (တုကြ
် ွတွင်ေး က ံုေးခ) ၊ ၁၉၅၉ ခုနှစ် ----လြှ ၁၉၆၀ မြညန
် ှစ်အ ဥကကဌအမဖစ်
ဦေးသက ျာ်နုင် (ခ) ဖုေးသက ျာ် (တူသြျာင်ြှ ရန်သူ ံ အြ်နှံခ) တျာဝန် ြ်ေးသ ျာင်ခသည်။
၁၉၅၈ ေိုနှစ်၊ နအာက်တိုဘာလ ၂၈ ရက်နနို့တြွင် ပါလီမန် အထူျိုးအစည်ျိုးအနေျိုးနေေါ်ကာ

ဖ ြလအစုေးရေန်ကကီျိုးေ ပ်ဦျိုးနိုသည် ဗိုလ်ေ ပ်ကကီျိုးနနေင်ျိုးအာျိုး ေန်ကကီျိုးေ ပ်ရာထူျိုးလွှအပ်ေှဲသည်။
(၆)လအတြွင်ျိုး တာေန်ထမ်ျိုးနဆာင်ရန်နင
ှ ် ထို(၆)လအပပီျိုးတြွင်လြွတ်လပ်ပပီျိုး တရာျိုးမျှတနသာ
နရွျိုးနကာက်ပြွှဲ က င်ျိုးပရန် ကတ ပ ေှဲသည်။ ၁၉၅၉ နဖနဖာ်ေါရီလတြွင် တရာျိုးေင်အာဏာရရှရန်
ဦျိုးနနေင်ျိုးသည် ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးပအ
ံို န ေေံဥပနဒကို ပင်ဆင်ပပီျိုး ေန်ကကီျိုးေ ပ်ရာထူျိုးကို ဆက်ယူေှဲသည်။

ို င
် ရ
၁၉၆၀ မြည်နှစ် သဖသဖျာ်ဝါရီလတွင် အသ ွသ ွသရွေးသကျာက်ြွ က င်ေးြခငြီေး အနုင်ရရှသည် ဦေးနု၏

သန်ရှင်ေးဖ ြလြါတီကု အျာဏ္ျာမြန်လွအြ်ခသည်။
ဗုလ်သနဝင်ေး၏ အြ်သစျာင်အစုေးရကျာလအတွင်ေး ၁၉၅၉ ခုနှစ် ဧငြီလြှ သအျာက်တု ျာလ

အတွင်ေးတွင် သစျာဖ ျာြ ျာေးအျာေး သြုင်ေးသြေးအခွငအ
် သရေးမဖစ်သည် “လွတ်လြ်စွျာ ခွ ွက်ခွင်ကု
စွန်လွှတ်သကကျာင်ေး သသ ျာတူစျာခ ြုြ်” ကု အတင်ေးအက ြ်လက်ြှတ် ုေးငြီေး အျာဏ္ျာစွန်ခုင်ေး
ခသည်။
၁၉၆၀ မြည်နှစ် ဧငြီလ (၄) ရက်သနတွင် ဗုလ်သနဝင်ေးြှ သရွေးသကျာက်ြွအနင

ု ်ရ ဦေးနုကု
အျာဏ္ျာမြန်လည်လွှအြ်သြေးခသည်။ ၁၉၆၁ ေိုနှစ် ဇူလိုင်လ (၈) ရက်သနြှ (၁၆) ရက်သနအ
ရှမ်ျိုးနေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုးသည် နတာင်ကကီျိုးတြွင် ညီလာေံ က င်ျိုးပေှဲငြီေး ဖက်ဒရယ်မူကို နဆြွျိုးနနြွျိုးေှဲ
သည်။ သတျာင်ကကီေးညီလျာခံကု ကရင်နြ
ီ ှ သလလျာသူအမဖစ် တက်သရျာက်ခသည်။
သတျာင်ကကီေးညီလျာခံ၏ဆံိုျိုး ဖတ်ေ က် (၅) ေ က်မှာ -
၁။ မန်မာ (သ)ိုို့ ဗမာ ပည်နယ် တ ပည်နယ်ကို ပည်နထာင်စို၏ အစတ်အပိုင်ျိုးတစ်ေို

အ ဖစ် တည်နထာင်ရန်။
၂။ ပည်နထာင်စို၏ လွှတ်နတာ်မ ာျိုး ဖစ်နသာ လူမ ျိုးစိုလွှတ်နတာ်နှင် ပည်သူူ့လွှတ်

နတာ်တက
ိုို့ ို အာဏာတူထာျိုးရှရန်။
၃။ ပည်နထာင်စိုအဖြွှဲွေ့ေင် ပည်နယ်တိုင်ျိုးက လူမ ျိုးစိုလွှတ်နတာ်သိုို့ တူညီနသာ လွှတ်

နတာ်အမတ်ဦျိုးနရနစလွှတ်ရန်။
၄။ နအာက်နဖာ် ပပါလိုပ်ပင
ို ်ေြွင်အာဏာမ ာျိုးကို ပည်နထာင်စိုတြွင်ထာျိုးရှပပီျိုး က န်
အာဏာနှင် လိုပပ
် ိုင်ေြွငမ
် ာျိုးကို ပည်နယ်မ ာျိုးသိုို့ လွှှဲန ပာင်ျိုးထာျိုးရှရန်။
၅။ ပည်နထာင်၏ ဘဏ္ဍာရင်ျိုး မစ်မ ာျိုးကို အဖြွှဲွေ့ေင် ပည်နယ်မ ာျိုးသိုို့ တရာျိုးမျှတစြွာ

ေြွှဲနေနပျိုးရန် တိုို့ ဖစ်သည်။
ထရ
ို ှြ်ေးမူသည်ေြွှဲထြွက်နရျိုး ဖစ်န ကာင်ျိုး တပ်မနတာ်က စြွပ်စြွှဲပပီျိုး ၁၉၆၂ ေိုနှစ်၊ မတ်လ (၂)
ရက်တြွင် အာဏာသမ်ျိုးေှဲသည်။ ၁၉၆၃ ေိုနှစ်တြွင် တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးမ ျိုးနြွယ်စို နေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုးကို
ဖမ်ျိုးဆီျိုးထန်ျိုးသမ်ျိုးရာ၌ စေ်ေဏဏ အဖမ်ျိုးေံေှဲရပပီျိုး ကရင်နီနစာဖ ာနှင် နစာဖ ာမ ာျိုး၏အိုပ်ေ ပ်နရျိုး
လည်ျိုး အဆံိုျိုးသတ်သြွာျိုးေသည်
ှဲ ။ ဖ ြလအစုေးရ တစ်ခုလံုေးကု မဖြုတ်ခ ငြီေး စစ်အစုေးရအသနမဖင်
အုြ်ခ ြုြ်ခသည်။

ို င
် ရ
၁၉၆၀ မြညန
် ှစ်ြှ ၁၉၆၄ ခုနှစ်ကျာလသည် KNPP အတွက် အခက်အခကျာလဟု သတ်
ြှတ်နုင်သည်။ ုကျာလအတွင်ေး သခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေး ြငြြှုသကကျာင် အုြ်ခ ြုြ်သရေးစနစ် ခက်ခခ
သည်။ ုကျာလကု ရသ ျာ်သအျာင်သန်ေးသလေး၊ ရသ ျာ်ခဖုေး၊ ရသ ျာ်သစျာသြျာ်ရယ်တြှ
ု ကရင်နီ
မြည် ခုခံသတျာ်လှန်သရေးခရီေးကု ဦေးသ ျာင်ခသည်။
အျာဏ္ျာသြ်ေးစစ်သခါင်ေးသ ျာင် ဗုလ်သနဝင်ေးသည် “မြန်ြျာနည်ေးမြန်ြျာဟန် ုရှယ်လစ်

လြ်ေးစဉ်” ကု စတင်အသကျာင်အ ည်သဖျာ်ခသည်။ မြန်ြျာနည်ေးမြန်ြျာဟန် ုရယ
ှ ်လစ်လြ်ေးစဉ်
ကု အသကျာင်အ ည်ြသဖျာ်ြီ ရန်ကန
ု ်ငြြုျို့၌ တစ်နင
ု ်ငံလံုေး အြစ်အခတ်အတုင်ေးအတျာ “ငငြ်ေးခ ြ်ေး
သရေးသ ေးွ သနွေးရန်ကြ်ေးလှြ်ေးြှု” မြြုလုြ်ခသည် ၁၉၆၃ - ၆၄ ကျာလြ ျာေးတွင် တုကြ
် ွြ ျာေး
ြ ြ ံုေးအကကြ် ရြ်တန်ခသည်။
၁၉၆၃ ခုနှစ်၊ စက်တင် ျာလအတွင်ေး သနဝင်ေးစစ်အစုေးရြှ ငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေး သ ွေးသနွေးရန်

ဖတ်သခေါ်သမဖင် ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးတုေးတက်သရေးြါတီ ကုယ်စျာေးလှယ်မဖင် ရသ ျာ်သစျာသြျာ်ရယ်
က ြဟျာြတ်ကရင်အြ ြုေးသျာေးအစည်ေးအရံုေးနှငအ
် တူ သွျာေးသရျာက်ခသည်။ အ ုြါ သတွျို့ ံုသ ွေး
သနွေးြွသု တင်မြရန် သအျာက်ြါအခ က်အလက်ြ ျာေးကု သ ျာင်ယူသွျာေးသည်။
(၁) သီေးမချာေးလွတ်လြ်သသျာ ကရင်နီမြည်ကု မြန်လည်အသအြှတ်မြြုသရေး။
(၂) ဤကသု သတွျို့ ံုသ ွေးသနွေးသည်ကျာလအတွင်ေး အြစ်အခတ်ရြ်စရန်။
ဗုလ်သနဝင်ေးအစုေးရသည် သတျာ်လှန်သရေးအဖွျို့အစည်ေးြ ျာေးကု သတွျို့ ံုသ ွေးသနွေးြှုသတွ

မြြုလုြ်ခသသျာ်လည်ေး “မြန်ြျာနည်ေးမြန်ြျာဟန် ရ
ု ှယ်လစ်လြ်ေးစဉ်” ကု အတင်ေးအက ြ် လုက်
သလ ျာနာခံသစ၍ လက်နက်ခ အညံခံရြည်ဟူသည် သတျာင်ေး ုြှုသကကျာင် ငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေးသ ေးွ သနွေး
ရန် ကြ်ေးလှြ်ေးြှု” ြ က်ယွင်ေးသွျာေးခသည်။
၁၉၆၄ ေိုနှစ်တြွင် ကရင်နီနယ်၌ သနာက် ြ် သတျာ်လှန်သရေးလက်နက်ကင

ု ်အဖွျို့အစည်ေး
အမဖစ် ကယန်ျိုး ပည်သစ်ပါတီ (KNLP) ထြွက်နပေါ်လာသည်။ ၁၉၆၂ ခုနှစ်၊ ြတ်လ (၂) ရက်တွင်
သတျာ်လှန်သရေးသကျာင်စီက နုင်ငံသတျာ်အျာဏ္ျာကု သြ်ေးယူခသည်အသြေါ် ဒီြုကသရစီလှုြ်ရှျာေး
တက်ကကွသူြ ျာေး၊ တကကသုလ်သက ျာင်ေးသျာေးြ ျာေးသြဂဂ (တကသ)၊ ဗြျာနုင်ငလ
ံ ံုေး ုင်ရျာသက ျာင်ေး
သျာေးသြဂဂြ ျာေးအဖွျို့ခ ြုြ် (ဗကသ) နှင် လူြ ြုေးစုသက ျာင်ေးသျာေးြ ျာေးအဖွျို့ခ ြုြ် (ရန်ကုန်တကကသုလ်)
တက
ု ခ က်မခင်ေးြင်ရံှုျို့ခ န်က င်ခသည်။ လူြ ြုေးစုသက ျာင်ေးသျာေးြ ျာေးအဖွျို့ခ ြုြ် အတွင်ေးသရေးြှြူေး
ဦေးသရွှေသအေး (ခ) ငန်ေးလူေးတျာေး (ကယန်ေးသက ျာင်ေးသျာေး) လည်ေး တြ်ဦေးြှ တက်ကကွစွျာြါဝင်ခသည်။
စစ်တြ်ြှ သက ျာင်ေးသျာေးသြတ်အင်အျာေးစုြ ျာေးကု အကကြ်ေးဖက်နည်ေးမဖင် ရက်စက်စွျာ သတ်မဖတ်ခ

ို င
် ရ
သည်။ သကကျာင
ု ် သက ျာင်ေးသျာေးြ ျာေးနှင် သတျာ်လှန်အင်အျာေးစုြ ျာေးသည် နီေးရျာတုင်ေးရင်ေးသျာေး
သတျာ်လှန်သရေးလွတ်သမြျာက်နယ်သမြြ ျာေးကု ခုလံှုကကသည်။ ကယန်ေး သက ျာင်ေးသျာေး ငန်ေးလူေးတျာေး
(ခ) ဦေးသရွှေသအေး ( ငန်ေးကယန်ေး န်) သည် ကယန်ေးသဒသသု မြန် သရျာက်လျာငြီေး သတျာ်လှန်သရေးအင်
အျာေးစုတစ်ရြ်ကု တည်သ ျာင်ရန် ကကြုေးြြ်ေးခသည်။
၁၉၆၄ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ (၈) ရက်တွင် ဖျာလုင်ေးသက ေးရွျာ၊ အသနာက်ဖက် င်ေးရူေးသတျာ၌

အစည်ေးအသဝေးက င်ေးငြီေး အသမခခံြူ (၁၂) ခ က်ကု တညီတညွတ်တည်ေး ခ ြှတ်ငြီေး ကယန်ေးမြည်သစ်
ြါတီကု ဖွျို့စည်ေးခသည်။ ကယန်ေးမြည်သစ်ြါတီဥကကဌြှျာ ဗုလ်ဗ န်မဖစ်ငြီေး အတွင်ေးသရေးြှြူေးြှျာ
ငန်ေးလူေးတျာေး မဖစ်သည်။ အ
ု သမခခံြူ (၁၂) ခ က်ြှျာ သအျာက်ြါအတုင်ေးမဖစ်သည်။
(၁) ကယန်ေးမြည်သစ် ူသ ျာင်သရေးနှင် ကယန်ေးအြ ြုေးသျာေး လွတ်သမြျာက်သရေး
(၂) ကုယ်ြုင်မြဌျာန်ေးခွင်မြည်နယ်ြ ျာေး သဖျာ် ုတ်သရေး
(၃) တန်ေးတူညီြျှသရေး
(၄) တရျာေးြျှတသရေး
(၅) ဒီြုကသရစီ ွန်ေးကျာေးသရေး
(၆) လွတ်လြ်သရေး န်ေးသြ်ေးသရေး
(၇) မြည်သ ျာင်စုတည်တံခုင်ငြသရေး
(၈) နယ်ခ ျို့ န်က င်သရေး
(၉) ဖက် စ် န်က င်သရေး
(၁၀) ြသဒသရျာဇ် န်က င်သရေး
(၁၁) ဗ ြူရုကရက်အရင်ေးရှင်စနစ် န်က င်သရေး
(၁၂) လူြ ြုေးကကီေးဝါဒ န်က င်သရေးနှင် က ဉ်ေးသမြျာင်ေးသသျာ အြ ြုေးသျာေးသရေးဝါဒ န်က င်

သရေး။
တမဖစ်
ု သည်။

ို င
် ရ
ကယန်ေးမြည်သစ်ြါတီအလံ
ကယန်ေးမြည်သစ်ြါတီသည် ယျာဒုတုက၊် သတျာြုန်ေးတုက၊် နန်ေးခ ြုတုက၊် ုေးြတုက၊်

ဇလီတုကတ
် တွ
ု င် အသမခစုကစ
် ခန်ေးြ ျာေး တည်သ ျာက်ခကကသည်။ ၁၉၆၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင် ျာလခန်
တွင် ဥကကဌဗုလ်ဗ န် လက်နက်ခ ခသမဖင် ကယန်ေးမြည်သစ်ြါတီ မြန်လည်အင်အျာေးခ နခသည်။
သကကျာင
ု ် ငန်ေးလူေးတျာ (ငန်ေးကယန်ေး န်) ြှ ဥကကဌအမဖစ် တျာဝန်ယူခသည်။
ဥကကဌဗုလ်ဗ န်ြှ လက်နက်ခ သွျာေးခ န်တွင် ကယန်ျိုး ပည်သစ်ပါတီ (KNLP) သည် ဌာန
ေ ပ်အျာေး ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးတိုျိုးတက်နရျိုးပါတီ (KNPP) ဌာနေ ပ်အနီျိုးရှ နန်ျိုးအြွမ်ျိုးတြွင်
ယျာယီထာျိုးရှသည်။ ထိုစဉ်က ကယန်ျိုး ပည်သစ်ပါတီ(KNLP) နှင် (KNPP) တ၏
ိုို့ ဆက်ဆံနရျိုး
သည် အလြွန်နကာင်ျိုးမန
ြွ ်ေှဲသည်။ ကယန်ျိုး ပည်သစ်ပါတီသည် ကယန်ျိုးနဒသကို စိုစည်ျိုးရန် ရည်
ရွယ်ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးေှဲသည်။ ထိုကသ
ှဲ ိုို့ အတူတကြွ ပူျိုးနပါင်ျိုးရပ်တည်သည် အေ န်တြွင်လည်ျိုး ကယန်ျိုး ပည်
သစ်ပါတီနှင် KNPP တသ
ိုို့ ည် တဖြွှဲွေ့တည်ျိုးနပါင်ျိုးစည်ျိုးဖြွှဲွေ့စည်ျိုးနိုင်နရျိုးကိုလည်ျိုး ညနှုင်ေးမှိုရှေှဲသည်။
သရ
ိုို့ ာတြွင် “ကရင်နီ” ဟူနသာ နေါဟာရအနပေါ် နောျိုးလည်ေံယူမှို မတူနသာန ကာင် မနအာင် မင်ေှဲ
နပ။
၁၉၆၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင် ျာလတွင် KNPP ြှ ဒုတယအကကြ် ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးကွန်ဖရင်

က င်ေးြခငြီေး ဥကကဌအမဖစ် - ရသ ျာ် သစျာသြျာ်ရယ်၊ ဒုဥကကဌအမဖစ် ရသ ျာ်ခဖုေး၊ စစ်ဦေးစီေးခ ြုြ်အမဖစ်
ရသ ျာ်သအျာင်သန်ေးသလေးကု တျာဝန်သြေးအြ်ခသည်။ ၁၉၆၅ ခုနှစ် နှစ်ဦေးြုင်ေးတွင်နုင်ငံသရေး၊
စစ်သရေးသကျာင်စီအမဖစ် ဖွျို့စည်ေး၍ နုင်ငံသတျာ်၏ ဖွျို့စည်ေးအုြ်ခ ြုြ်ြံု အသမခခံစည်ေးြ ဉ်ေးဥြသဒနှင်
မြစ်ြှု ုင်ရျာ မြည်သူူ့ဥြသဒ (၂၀) ခ က်ကု ခ ြှတ်ခသည်။

ို င
် ရ
၁၉၆၇ ေိုနှစ်တြွင် ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးတိုျိုးတက်နရျိုးပါတီ(KNPP)၊ ကရင်အမ ျိုးသာျိုးညီ

ညွတ်နရျိုးပါတီ(KNUP)၊ ကယန်ျိုး ပည်သစ်ပါတီ (KNLP)၊ ဇိုမီျိုးအမ ျိုးသာျိုးတပ်ဦျိုးတိုို့ ပါေင်သည်
လူမ ျိုးစိုမ ာျိုး ညီညတ
ြွ ်နရျိုးတပ်ဦျိုး(လ.ည.တ)ကို ညီညတ
ြွ ်စြွာ ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးေှဲသည်။ ၁၉၆၇ ခုနှစ်ြှ စငြီေး
KNPP ြှ နယ်သမြခ ျို့ င
ွ ်သရေးကု စတင်လုြ်သ ျာင်ခငြီေး ၁၉၇၂ ခုနှစ်တွင် ြယ်စငြြုျို့ကုြါ
သြ်ေးနုင်ခငြီေး သ ွသြါင်ေးသလျာင်ေးတွင် ဗဟုဌျာနခ ြုြ်အမဖစ် သမြျာင်ေးသရွျို့ခသည်။
၁၉၇၃ခုနှစ်၊ ဧငြီလတွင် ဗဟုဌျာနခ ြုြ်ြှျာ တတယအကကြ်သမြျာက် ကရင်နအ

ီ ြ ြုေးသျာေး
ကွန်ဂရက်ကု က င်ေးြခသည်။ နုငင
် ံသရေး၊ စစ်သရေးသကျာင်စီကု ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးသတျာ်လှန်သရေး
သကျာင်စီအမဖစ် သမြျာင်ေးလ ဖွျို့စည်ေးခသည်။ မြင်
ု ဌျာနကကီေး (၅) ခုကု ဖွျို့စည်ေးခသည်။
(၁) နုင်ငံသရေးမဗြူရု ူေးဖ
(၂) ကျာကွယ်သရေးမဗြူရု သအျာင်သန်ေးသလေး
(၃) စီေးြွျာေးသရေးမဗြူရု ခဖုေး
(၄) နုင်ငံမချာေးသရေးမဗြူရု သစျာသြျာ်ရယ်
(၅) အုြ်ခ ြုြ်သရေးမဗြူရု ူေးဖ
ုကန
ွ ်ဂရက်တွင် ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးအလံကု နီ၊ မဖြူ၊ မြျာ အသရျာင်သံုေးသရျာင် သအျာက်ခံ
တွင် အမဖြူသရျာင် ဖျာေးစည်ေးရုြ်ကု ည်သွင်ေး ျာေးသည်။
ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးအလံ

ို င
် ရ
၁၉၇၃ ေိုနှစ်တြွင် KNPP, SSPP, KNLP တိုို့ ပါေင်နသာ နတာ်လှန်နသာလူမ ျိုးနပါင်ျိုးစံို

မဟာမတ်အဖြွှဲွေ့ကို ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးေှဲ ပန်သည်။ ၁၉၇၄ ေိုနစ
ှ ်၊ ဇန်နေါရီလ (၃) ရက်၊ ကကျာသြသတေးသနတွင်
စစ်အျာဏ္ျာ သြ်ေးသခါင်ေးသ ျာင် ဗုလ်သနဝင်ေးြှ မြည်သ ျာင်စု ုရယ
ှ ်လစ်သြမတ မြန်ြျာနုငင
် ံသတျာ်
ဖွျို့စည်ေးြံုအသမခခံဥြသဒကု မြဌျာန်ေးခသည်။ ဖ
ု ွျို့စည်ေးြံုအသမခခံဥြသဒတွင် ဗြျာမြည်ြကု တုင်ေး
(၇) တုင်ေး ခွငြီေး၊ အမချာေးတုင်ေးရင်ေးသျာေးသဒသြ ျာေးကု မြည်နယ် (၇) ခု သတ်ြှတ်ခသည်။ မြင်
ု
ရှြ်ေးနှင် ကရင်နီမြည်၏ ခွ ွက်ြုင်ခင
ွ ်ကုြါ တုငေး် ရင်ေးသျာေးသခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေး၏သသ ျာ နဒြြါ
ဖ က်သြ်ေးလုကသ
် ည်။ တစ်ြါတီ မြန်ြျာ ုရယ
ှ ်လစ်လြ်ေးစဉ်ြါတီမဖင် နင
ု ်ငံသတျာ်တစ်ခုလံုေး၏
အခ ြုြ်အမချာအျာဏ္ျာကု လက်ဝါေးကကီေးအုြ် ခ ယ်လှယ်ခသည်။ ထအ
ို ာဏာသမ်ျိုးမှိုသည် ကရင်နီ
ပည်၏ သီျိုး ောျိုးလြွတ်လပ်မှိုကို အငြီေးတုင် ဖ က်စီေးလုကသ
် ည်။
၁၉၇၆ ခုနှစ်တွင် အြ ြုေးသျာေးဒီြုကသရစီတြ်သြါင်ေးစု - ြဒတ (NDF) ကု KNPP, KNU,

SSPP, KIO, PSLP, WNO, NMSP, ALP, LNO တမဖင
ု ် ဖွျို့စည်ေးခသည်။ ကရင်နီအြ ြုေးသျာေး
လွတ်လြ်သရေးအတွက် တုကြ
် ွဝင်ခသသျာ ကရင်နီအြ ြုေးသျာေး တုေးတက်သရေးြါတီအသနမဖင်
“ဖက်ဒရယ်” ကု စတင်လက်ခံသံုေးနှုန်ေးလျာခသည်။ အ
ု ခ န်တွင် KNPP သည် အင်အျာေး ၁၀၀၀
သက ျာ်ရှသနငြီ မဖစ်သည်။
ကရင်နီသတျာ်လှန်သရေးအသမခခံနယ်သမြသစ်ြ ျာေးအမဖစ် သံလွင်အသရှျို့ က်မခြ်ေး သဒသကု

စတင်အသမခခ ငြီေး နှစ်အနည်ေးငယ်အတွင်ေးတွင် သက ေးလက်ြ ျာေးသျာြက ငြြုျို့တွင်ေးရှ လူငယ်၊
လူလတ်ြ ျာေးြါ ခုခံသတျာ်လှန်သရေးအတွင်ေး အလ ြုလ ြု ဝင်သရျာက်လျာခကကသည်။ ုကျာလတွင်
ဗြျာမြည်ကန
ွ ်မြြူနစ်ြါတီကု တရုတ်ကွန်မြစ်ြါတီြှ နုငင
် ံသရေးအရ သသျာ်လည်ေးသကျာင်ေး သငွသကကေး၊
လက်နက်အကူအညီြ ျာေးသသျာ်လည်ေးသကျာင်ေး သ ျာက်ြံသနတအခ န်မဖစ်ြါတယ်။ တုင်ေးရင်ေးသျာေး
လက်နက်ကင
ု ်ခုခံသတျာ်လန
ှ ်သရေးအဖွျို့အစည်ေးြ ျာေးအကကျာေး ဗကြြှ သြျာ်စီတုန်ေး၏ ဝါဒသရေးရျာ
စျာသစျာင်ြ ျာေးကု ဗြျာ ျာသျာသု မြန် ုငြီေး မဖနခ
် သ
ီ မဖင် အဖွျို့အစည်ေးအြ ျာေးစုရှ လူငယ်ြ ျာေး၊
ရသ ျာ်ြ ျာေးကကျာေးတွင် အသတျာ်ြ ံျို့နလ
ှံ က်ရသည်
ှ ။
ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးတိုျိုးတက်နရျိုးပါတီနှင် ကရင်နအ

ီ မ ျိုးသာျိုး လက်နက်ကင
ို ်နတာ်လှန်
နရျိုးအတြွင်ျိုးတြွင် တိုျိုးတက်လာနသာ ဗမာ ပည်လက်နက်ကင
ို ်နတာ်လှနန
် ရျိုး၊ ဒီမိုကနရစီနတာ်
လှန်နရျိုး တိုကပ
် ြွှဲမ ာျိုး၏ လက်နတြွွေ့တိုကပ
် ြွှဲမ ာျိုးအတြွင်ျိုး ဖတ်သန်ျိုးရင်ျိုး နလလာ ကနသာ နကဒါ
မ ာျိုး၏ အ မင်မ ာျိုး၊ သံိုျိုးသပ်ေ က်မ ာျိုး၊ နိုင်ငံနရျိုးသနဘာတရာျိုးနရျိုးရာနဆြွျိုးနနြွျိုးမှိုမ ာျိုး တိုျိုးပြွာျိုးလျာခ
သည်။

ို င
် ရ
၁၉၇၇ ခုနှစ်၊ စက်တင် ျာလတွင် စတုတထသမြျာက် ကရင်နီအြ ြုေးသျာေး ကွန်ဂရက်ကု

က င်ေးြခသည်။ ရသ ျာ် ူေးဖကု ဥကကဌအမဖစ် တင်သမြျာက်ခသည်။ ၄င်ျိုးညီလာေံ၏ အ ောျိုး
ဆံိုျိုး ဖတ်ေ က်တစ်ေိုမှာ KNUP ပါတီမှ ေရီျိုးရည
ှ ်ေ တ
ီ က်ေှဲနသာ “နဒါန” အဖြွှဲွေ့ကသ
ှဲ ိုို့ အနရှွေ့န မာက်
နဒသသိုို့ နလလာ နရျိုးမစ်ရှင်တစ်ဖြွှဲွေ့နစလွှတ်ရန် ဆံိုျိုး ဖတ်သည်။ ထိုနလလာနရျိုးမစ်ရှင်
အဖြွှဲွေ့သည် ဗမာ ပည်ကန
ြွ ် မ နစ်ပါတီ KIO, SSPP, PSLO, အဖြွှဲွေ့မ ာျိုး နှင်နတြွွေ့ဆံိုနနြွျိုးရန်
အနရှွေ့န မာက်နဒသ လက်နက်ကင
ို ် အဖြွှဲွေ့အစည်ျိုးမ ာျိုး ၏ အန ေအနနကို နလလာရန် ညီလာေံမှ
ဆံိုျိုး ဖတ်သည်။
၁၉၇၇ ခုနှစ်တွင် ကယန်ေးမြည်သစ်ြါတီသည် NDF ြှ နှုတ် ွက်၍ ရှြ်ေးမြည်နယ်စြ်

တသလျှျာက် ကကီေးစုေး ျာေးသည် “ဗကြ” နှင် ြဟျာြတ်ဖွျို့ကျာ ြအုဝ်ေးအြ ြုေးသျာေးလှုြ်ရှျာေးြှု၏
ခွ ွက်လက်ဝယြ်ေးအဖွျို့နှင် ရှြ်ေးမြည်လြ
ူ ြုေးသြါင်ေးစံု မြည်သူူ့လွတ်သမြျာက်သရေးအဖွျို့ (ရလလဖ)
တနှ
ု င် ြူေးသြါင်ေးသွျာေးခသည်။
မြင်
ု ၁၉၇၈ ခုနှစ်တွင် KNPP အတွင်ေး သသ ျာ ျာေးကွလွြှုသတွ အလွန်ကကီေးြျာေးလျာ
သည်။ သကကျာင
ု ် ီေး ျာရွျာတွင် ြ ြအကကြ်အစည်ေးအသဝေးမြြုလုြ်ငြီေး အသ ွသ အ
ွ တွင်ေးသရေး
ြှြူေးခ ြုြ်အမဖစ် ဗလ
ု ်ြှြူေးသန်ေးဟန် (စုင်ေးသီဟ)၊ ဒုတယအတွင်ေးသရေးြှြူေး (၁) အမဖစ် ရသ ျာ်စန်သြျာင်
သက ျာ်၊ ဒုတယအတွင်ေးသရေးြှြူေး (၂) အမဖစ် ရသ ျာ်ြျာတင် တြှ
ု ဦေးသ ျာင်သသျာ လူငယ်တက်ကကွ
လှုြ်ရှျာေးသူတု အုြ်စုခွ ွက်သွျာေးငြီေး ကရင်နီမြည် လူြ ြုေးသြါင်ေးစံု မြည်သူ့ူ လွတ်သမြျာက်သရေးတြ်ဦေး
(ကလလတ) ကု တည်သ ျာင်ခသည်။ ကရင်နီ ပည်လမ
ူ ျိုးနပါင်ျိုးစံို ပည်သူ့ူ လြွတ်န မာက်နရျိုး
တပ်ဦျိုး (ကလလတ) နိုင်ငံနရျိုးလမ်ျိုးစဉ် မူ ကမ်ျိုးအ ဖစ် ၁၉၇၈ ေိုနှစ်၊ ဇြွန်လ(၂၆) ရက်နနို့ တြွင်
ဗဟိုနကာ်မတီအမ ာျိုးမှ သနဘာတူအတည် ပ ေှဲသည်။
ထိုမူ ကမ်ျိုး၏ အတြွင်ျိုးသနဘာအေ ွေ့မှာ-
၁။ အဖြွှဲွေ့အစည်ျိုးအမည်ကို ကရင်နီ ပည်လမ

ူ ျိုးနပါင်ျိုးစံို ပည်သူူ့လြွတ်န မာက်နရျိုးတပ်
ဦျိုး (ကလလတ) ဟိုနေေါ်ဆိုမည်။
၂။ ရည်မှန်ျိုးေ က်မှာ ကရင်နီ ပည်ရှ လူမ ျိုးနပါင်စံို (ဗမာအပါအေင်) ၏ နိုင်ငံနရျိုး၊

စီျိုးပြွာျိုးနရျိုး၊ လူမှိုနရျိုး အက ျိုးစီျိုးပြွာျိုးမ ာျိုးကို ကာကြွယ်ထန်ျိုးသမ်ျိုးသြွာျိုးမည်။
၃။ တပ်တြွင်ျိုးတြွင် ဒီမိုကနရစီသံိုျိုးရပ် က င်သံိုျိုးနရျိုး၊
၄။ ဗ ရိုကရက် စစ်ဘိုရင်ေါဒ၊ တစ်ဦျိုးေ င်ျိုးေါဒ သိုတ်သင်ပစ်နရျိုး၊

ို င
် ရ
၅။ စိုနပါင်ျိုးနေါင်ျိုးနဆာင်မှိုကို လက်နတြွွေ့က င်သံိုျိုးနရျိုး၊
၆။ က ယ် ပနို့်သည် ပည်သူူ့ဒမ
ီ ိုကနရစီလမ်ျိုးန ကာင်ျိုးအတိုင်ျိုး ေ တ
ီ က်နရျိုး၊
၇။ ဘံိုရန်သူကို တကယ်တန်ျိုးနေ မှိုန်ျိုးသိုတ်သင်ပပီျိုး နအာင်ပြွှဲေံနင

ို ်နရျိုးအတြွက် ဗမာ
ပည်ရှ လက်နက်ကင
ို ်အဖြွှဲွေ့အစည်ျိုးအာျိုးလံိုျိုးနင
ှ ် ပူျိုးနပါင်ျိုးနဆာင်ရွက်နရျိုး၊
၈။ အဖနှပ်ေံ လူမ ျိုးနပါင်ျိုးစံိုတိုို့ လြွတ်န မာက်နိုင်နရျိုးအတြွက် တကယ်တမ်ျိုး အာမေံ

ေ က်ရနသာ
ှ ပည်သူူ့ဒမ
ီ ိုကနရစီနတာ်လှန်နရျိုး လမ်ျိုးန ကာင်ျိုးအတိုင်ျိုး ေ တ
ီ က်နရျိုး၊
၉။ အဖွျို့အစည်ျိုးနဟာင်ျိုး ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးတိုျိုးတက်နရျိုးပါတီနှင် နိုငင

် ံနရျိုးအရ ပန်
လည်နတြွွေ့ဆံိုနဆြွျိုးနနြွျိုးနရျိုး စသည်တိုို့ ဖစ်သည်။
ကယန်ေးမြည်လြ
ူ ြုေးသြါင်ေးစံုလွတ်သမြျာက်သရေးတြ်ဦေး အလံ
တပ်ဦျိုးကိုဖြွှဲွေ့စည်ျိုးလိုကပ် ပီျိုး ဖစ်န ကာင်ျိုး KNPP ြှ နစာနမာ်ရယ်တမ

ိုို့ ှ သရှနသာအေါ
နစာနမာ်ရယ်မှာ ရလလဖ ဥကကဋ္ဌ တာကလယ်၊ ဗိုလ်မှ ျိုးစံလင်ျိုးနင
ှ ် ဗမာ ပည်ကြွန် မ နစ်ပါတီမှ
ရှဲနဘာ်ထြွန်ျိုး မင်တက
ိုို့ ို ပစ်တင်နေဖန် ေင်ျိုး ပ ေှဲသည်။ KNPP နှင် ကလလတ အကကျာေး တုကြ
် ွ
ြ ျာေး စတင်မဖစ်ြွျာေးခသည်။

ို င
် ရ
၁၉၈၀ ခုနှစ်တွင် KNPP ြှ ြဉ္စြသမြျာက်အြ ြုေးသျာေးကွန်ဂရက်ကု ြက င်ေးြ

တုကရ
် ုကသ
် ရွေးခ ယ်စနစ်မဖင် ဦေးသ ျာင်အျာဏ္ျာြုင် (၅) ဦေးကု သရွေးခ ယ်ခသည်။ ုငါေးဦေးြှျာ -
သစျာသြျာ်ရယ်၊ ြန်ေးသအျာင်သန်ေးသလေး၊ ခူ ူေးဖ၊ ယ်မြြူရယ် နီ၊ သစျာခဖုေး တမဖစ်
ု သည်။
နုင်ငံသရေးအမြင်ြတူြှုသကကျာင် KNPP ြှ ကလလတ ခွ ွက်ြှု၏ အက ြုေး က်အသနမဖင်

ု သတျာ်လှန်သရေးအဖွျို့အစည်ေးနှစ်ခုကကျာေး က် ံသရေး ုေးရွျာေးကျာ တင်ေးြျာြှုြ ျာေး မြင်တက်ခ
သည်။ KNPP နှင် ကလလတ အကကျာေး အမြန်အလှန် သခ ျာင်ေးသမြျာင်ေးြစ်ခတ်ြှုနှင် တုကခ
် ုက်ြှု
သကကျာင် နှစ်ဖက်သြါင်ေး ရသ ျာ်ရျာခ ီ က ံုေးခသည်။ KNPP ြှ ကလလတ အျာေး ြခင်အဖွျို့အစည်ေး
နှင် မြန်လည်သြါင်ေးစည်ေးရန် သ ွေးသနွေးတုကတ
် ွန်ေး သတျာင်ေး ုခသသျာ်လည်ေး ကလလတ အသနမဖင်
(၁) အြစ်အခတ်ရြ်စသရေး၊ (၂) အမြန်အလှနအ
် သအြှတ်မြြုသရေး၊ (၃) ြဋြက္ြ ျာေးကု နုင်ငံသရေး
အရ နှစ် က်သသျာ အဖွျို့ြ ျာေးက စတ်ရှည်လက်ရှည် ျာေးကျာ သတွျို့ ံုသမဖရှင်ေးသရေးကု တင်မြ
သတျာင်ေး ုခသည်။
၁၉၈၁ ခုနှစ်နှစ်ကုန်ြုင်ေးတွင် KNPP နှင် ကလလတ အကကျာေး လက်နက်ကင

ု ် ြဋြက္
ြမဖစ်သရေးနှင် နှစ် က်စလံုေး တျာဝန်ယူ န်ေးသြ်ေးသရေး သနာက်တစ်ကကြ် မြန်လည်သတွျို့ ံု
သ ွေးသနွေးသရေး စသည်ြ ျာေးကု နှစ်ဦေးနှစ် က် သသ ျာတူ ံုေးမဖတ်နုင်ခကကသည်။
၁၉၈၃ ေိုနှစ်တြွင် ကယန်ျိုး ပည်သစ်ပါတီ (KNLP)၊ ကရင်နီ ပည်လမ

ူ ျိုးနပါင်ျိုးစံို ပည်သူူ့
လြွတ်န မာက်နရျိုးတပ်ဦျိုး (KNPLF)၊ နှင်ရှမ်ျိုး ပည်လူမ ျိုးနပါင်ျိုးစံို ပည်သူူ့လြွတ်န မာက်နရျိုးအဖြွှဲွေ့ -
ရလလဖ(SNPLO) တပ
ိုို့ ါေင်နသာ နယ်န မဆင
ို ရ
် ာ စစ်နရျိုးမဟာမတ်အဖြွှဲွေ့ကို ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးေှဲသည်။
၁၉၈၉ ခုနှစ်တွင် လူြ ြုေးသြါင်ေးစံုမြည်သူူ့ဒြ
ီ ုကသရစီတြ်သြါင်ေးစု (လ.ြ.ဒ.တ) အမဖစ် သမြျာင်ေးလ
ဖွျို့စည်ေးခသည်။
၁၉၈၆ ခုနှစ် ဇွနလ

် အတွင်ေး၌ က င်ေးြခသသျာ KNPP ြါတီဗဟုသကျာ်ြတီဝင်ြ ျာေး၏
စံုညီအစည်ေးအသဝေးတွင် အြ ြုေးသျာေးကွန်ဂရက်အစျာေး ြါတီကွန်ဂရက်အမဖစ် သလေးနှစ်တစ်ကကြ်
သမြျာင်ေးလသတ်ြှတ်ခသည်။ ု ဌြသမြျာက်ြါတီကွန်ဂရက်တွင် ဥကကဌအမဖစ် ခူြလ ျာေးရယ်
အျာေး တင်သမြျာက်ခသည်။ မြင်
ု ကရင်နီမြည်ယျာယီအစုေးရ (Provisional Government of
Karenni) ကု စတင်ဖွျို့စည်ေးခသည်။ အ ုြါ ယျာယီအစုေးရ၏ ဥကကဌကု ခူြလ ျာေးရယ်ကု
တင်သမြျာက်ခသည်။ နုင်ငံတကျာ က် ံသရေးကလ
ု ည်ေး တုေးမြြှင်သ ျာင်ရွကန
် ုင်ခသည်။ အသြရ
ကန်မြည်သ ျာင်စု၊ ယူသက၊ ဩစသကတေးလ ၊ ကသနဒါနှင် ဥသရျာြနုင်ငအ
ံ ခ ြုျို့နှငလ
် ည်ေး စတင်
က်သွယ်ြှု မြြုလုြ်နုငခ
် သည်။ ဟန်သဂရီနုငင
် ံတွင် တျာဝန်အြ်နှင်ေး ျာေးမခင်ေးခံရသည် ကုယ်စျာေး

ို င
် ရ
လှယ်ြ ျာေး၏ ကကြုေးြြ်ေးြှုသကကျာင် ၁၉၉၃ ခုနှစ်တွင် ကရင်နီမြည်သည် ‘ကုယ်စျာေးမြြုမခင်ေး ြခံရသည်

လူြ ြုေးနှင် အြ ြုေးသျာေးြ ျာေးအဖွျို့’ ၏ အဖွျို့ဝင်အမဖစ် ြါဝင်လျာခသည်။
ြ လအစုေးရြှ သငွစကကြူြ ျာေးကု တရျာေးြဝင်သကကညျာမခင်ေးသကကျာင် မြည်သူြ ျာေး င်ေးရ

က ြ်တည်ေးြှု ြုြုမြြှင်တက်လျာမခင်ေးသကကျာင် ၁၉၈၈ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၈ ရက်သနတွင် ရန်ကုန်ငြြုျို့
အြါအဝင် ငြြုျို့ကကီေးြ ျာေးတွင် သက ျာင်ေးသျာေးြ ျာေး ဦေးသ ျာင်ငြီေး နဒမြသြတ်သြှျာက်ခသည်။ စစ်
တြ်ြှ အကကြ်ေးဖက်နည်ေးလြ်ေးမဖင် အင်အျာေးသံုေး ငဖြုခွြှုသကကျာင် သက ျာင်ေးသျာေးအြါအဝင် နုငင
် ံသရေး
တက်ကကွလှုြ်ရှျာေးသျာေးြ ျာေး၊ လူငယ်လူရွယ်ြ ျာေး သတျာ သု ဝင်သရျာက်လျာခသည်။
၁၉၈၈ ခုနှစ် စက်တင် ျာလ ၁၈ ရက်သန ညသန၊ (၄) နာရီတွင် "နိုင်ငံနတာ်တဝှြ်ေးလံုေး၌

အဘက်ဘက်မှ ယိုယြွင်ျိုးနနနသာအန ေအနနကို အေ န်မီ ထန်ျိုးသမ်ျိုးနင
ို ်ရန်အတြွက် နိုင်ငံနတာ်
ပငမ်ေပ်ပ ပာျိုးမှို တည်နဆာက်နရျိုးအဖြွှဲွေ့၏ န ကညာေ က်အမှတ် ၁/၈၈ ဖင် နင
ို ်ငံနတာ်အာဏာ
အရပ်ရပ်ကို ထန်ျိုးသမ်ျိုး လိုကသ
် ည်" ဆသ
ို ည် န ကညာခ က်မဖင် ဗုလ်သနဝင်ေး၏ ြ လ အစုေးရကု
ဗုလ်ခ ြုြ်ကကီေးသစျာသြျာင် ဦေးသ ျာင်သသျာ စစ်သခါင်ေးသ ျာင်တစ်စုြှ စစ်အျာဏ္ျာ မြန်သြ်ေးလုက်
သည်။ သနာက်
ု နိုင်ငံနတာ်ပငမ်ေပ်ပ ပာျိုးမှိုတည်နဆာက်နရျိုးအဖြွှဲွေ့- နေတအဖြွှဲွေ့ကို ဥကကဋ္ဌ-
ဗိုလ်ေ ပ်ကကီျိုးနစာနမာင်ြှ ဦျိုးနဆာင်ပပီျိုး ဒိုတယဥကကဋ္ဌ - ဒိုဗိုလ်ေ ပ်ကကီျိုးသန်ျိုးနရွှ၊ အတြွင်ျိုးနရျိုးမှ ျိုး
(၁) - ဗိုလ်မှ ျိုးေ ပ်ေင်ညန
ြွ ို့်၊ အတြွင်ျိုးနရျိုးမှ ျိုး (၂) - ဗိုလ်မှ ျိုးကကီျိုးတင်ဦျိုး အပါအေင်စိုစိုနပါင်ျိုး တပ်မ
နတာ်ထပ်တန်ျိုးအရာရှ (၁၉) ဦျိုး နှင် ဖွျို့စည်ျိုးေှဲသည်။ နဝတအစုေးရဟျာ တက်လျာလျာခ င်ေးြှျာြင်
သြတ်စခန်ေးနှင် သတျာ်လှန်သရေးအင်အျာေးစုသတွကု အကကြ်ေးသံုေးငဖြုဖ က်ခသည်။ သကကျာင
ု ်
သက ျာင်ေးသျာေး၊ သက ျာင်ေးသူြ ျာေးအြါအဝင် သတျာ်လှန်သရေး အင်အျာေးစုြ ျာေးသည် ကရင်နီအြ ြုေးသျာေး
လွတ်သမြျာက်နယ်သမြ အြါအဝင် တနင
ု ်ငံလံုေးရှ လွတ်သမြျာက်နယ်သမြြ ျာေးကု အစုလုက် သရျာက်ရှ
ခကကသည်။
၁၉၈၈ခုနှစ် စက်တင် ျာလ၊ ၂၇ ရက်သနတွင် အြ ြုေးသျာေးဒီြုကသရစီအဖွျို့ခ ြုြ် (NLD) ကု

တည်သ ျာင်ခကကသည်။ အတူ
ု မြန်ြျာတစ်နုငင
် ံလံုေး ုင်ရျာ သက ျာင်ေးသျာေးြ ျာေးဒီြုကရက်တစ်
တြ်ဦေး (ABSDF) ကု ၁၉၈၈ ခုနှစ် နုဝင် ျာလ ၁ ရက်သနတွင် တည်သ ျာင်ခသည်။

ို င
် ရ

ို င
် ရ
မြန်ြျာနင
ု ်ငံလံုေး င
ု ်ရျာသက ျာင်ေးသျာေးြ ျာေးဒီြုကရက်တစ်တြ်ဦေး အလံသတျာ်
၁၉၈၉ ဧပပီလအတြွင်ျိုး၌ ဗမာ ပည်ကန

ြွ ် မ နစ်ပါတီအတြွင်ျိုး ပိုန်ကန်မှိုမ ာျိုး နပေါ်နပါက်လာ
ေှဲပပီျိုးနနောက် ေ၊ ကိုျိုးကနို့်၊ ကေ င်နှင် အမချာေးတိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးမ ာျိုးက အာဏာမြန်သမ်ျိုးခသည်။ ထိုို့
န ကာင် အစိုျိုးရအဆက်ဆက်အျာေး နှစ် ၅၀ ဝန်ေးက င်တုင် လက်နက်ကင
ို ်နတာ်လှန်နရျိုးလိုပ်ေှဲ
သည် ဗမာ ပည်ကြွန် မ နစ်ပါတီသည် ပ က်သိုဉ်ျိုးသြွာျိုးေရပပီ
ှဲ ျိုး ဗကပ ပါတီ နေါင်ျိုးနဆာင်ပိုင်ျိုးမှ
အင်အာျိုး ၃၀၀ ေနို့န
် ှင် ၎င်ျိုးတ၏
ိုို့ မသာျိုးစိုမ ာျိုးသည် တရိုတ် ပည်သိုို့ တမ်ျိုးနရှာင်ေှဲသည်။
၁၉၈၉ ခုနှစ်အတွင်ေး ရလလဖ၊ ကလလတ နှင် ကယန်ေးမြည်သစ်ြါတီတု အသရေးသြေါ်

အစည်ေးအသဝေးက င်ေးြကျာ အသမခအသနြ ျာေးကု သံုေးသြ်ငြီေး မဖစ်သြေါ်လျာနင
ု ်ြ နုင်ငံသရေး၊ စစ်သရေး
အသမခအသနြ ျာေးကု တြ်သြါင်ေးစုသဏ္ဍျာန်မဖင် ရင် ုင်သရေးအတွက် ရည်ရွယ်ငြီေး လူြ ြုေးသြါင်ေးစံု
မြည်သူူ့ဒြ
ီ ုကသရစီတြ်သြါင်ေးစု (လြဒတ) ကု ဖွျို့စည်ေးခသည်။
၁၉၈၉ ခုနှစ်ြှ စတင်ငြီေး ဗြျာတြ်ြသတျာ်ြှ စစ်သကကျာင်ေးြ ျာေးသည် “တုင်ေးလံုေးဟန်ေး”

စစ် င်သရေးအြည်မဖင် သံလွင်မြစ်သကကျာတသလျှျာက်တွင် အသမခခ ျာေးသည် ကရင်နီမြည်တြ်ြ
သတျာ်၏ အသမခခံစစ်စခန်ေးြ ျာေးကု တုကခ
် ုက်သြ်ေးြုကရ
် ံုြျှြက နယ်စြ်တသလျှျာက်တွင်
ခ ျာေးသသျာ စစ်စခန်ေးြ ျာေးကုြါ အကကီေးအက ယ် ုေးစစ် င်ခသည်။ ုသကကီ
ု ေးြျာေးသသျာ ုေးစစ်
သကကျာင် နယ်စြ်တသလျှျာက်တွင် သန ုင်သည် မြည်သူလူ ြ
ု ျာေးြှ နယ်စြ်မဖတ်သက ျာ်၍
ုင်ေးနုငင
် ံအတွင်ေးသု အလျှြုလျှြု တြ်ေးသရှျာင်ကကရသည်။ ု ုေးစစ်သည် ၁၉၉၂ ခုနှစ် နှစ်လယ်
အ ကကျာမြင်ခငြီေး နှစ်ကုန်ကျာလြှ စစ်သရေးအရှန်က င်ေးလျာခသည်။
ကရင်နီနယ်အတွင်ေးတွင် တုကြ
် ွြ ျာေး မြင်ေး န်သနစဉ်အတွင်ေး ၁၉၉၀ မြည်နှစ်တွင် သရွေး
သကျာက်ြွက င်ေးြသရေးကု အြူတမြင်ေး မြြုလုြလ
် ျာကကသည်။ ၁၉၉၀ ခုနှစ် သြလ (၂၇) ရက်သနတွင်
ြါတီစံုအသ ွသ ွသရွေးသကျာက်ြွကု က င်ေးြခသည်။ ုသရွေးသကျာက်ြွကု ကရင်နီမြည်ြှ
တုင်ေးရင်ေးသျာေးညီညတ
ွ ်သရေးြါတီြှ (၂) သနရျာ၊ ကယျာေးမြည်နယ်လူြ ြုေးသြါင်ေးစံုဒီြုကသရစီအဖွျို့

ို င
် ရ
ခ ြုြ် ြှ (၂) သနရျာ၊ အြ ြုေးသျာေးဒီြုကသရစီအဖွျို့ခ ြုြ် ြှ (၄) သနရျာ အနုင်ရရှခသည်။ သသသျာ်

ု ၁၉၉၀
သရွေးသကျာက်ြွရလဒ်ကု အသအြှတ်မြြုမခင်ေးြရှ နဝတအစုေးရြှ သကကညျာခ က်အြှတ် ၁/၉၀ ကု
ုတ်မြန်ငြီေး စစ်အျာဏ္ျာသြ်ေးမခင်ေးသကကျာင် သရွေးသကျာက်ြွလည်ေး အ ံုေးသတ်သွျာေးရသည်။ ြကကျာ
ြီြှျာြင် သရွေးသကျာက်ခံအြတ်ြ ျာေး၊ ဒီြုကသရစီအသရေး လှုြ်ရှျာေးတက်ကကွသူြ ျာေး၊ နှင် လူငယ်ြ ျာေး
လွတ်သမြျာက်နယ်သမြသု တမဖည်ေးမဖည်ေးသရျာက်ရလျာကကသည်
ှ ။
မပည်ဝထျာင်စုမြန်ြျာနင
ု ်ငဝတျာ်
နုင်ငဝတျာ်ငငြ်ေပ်ပမပျာျိုးြှုတည်ဝဆျာက်ဝရျိုးအဖွဲ့ဲ ဝကကညျာခ က်
(နုင်ငဝတျာ်ငငြ်ေပ်ပမပျာျိုးြှုတည်ဝဆျာက်ဝရျိုးအဖွဲ့ဲ က ဥပဝဒမပ ြှုအျာဏျာ၊ စီြခနို့်ခဲြအ
ှု ျာဏျာ၊
တရျာျိုးစီရင်ြှုအျာဏျာြ ျာျိုး က ငော့်သုျိုးဝကကျာင်ျိုးဝကကညျာခ က်)
ဝကကညျာခ က်အြှတ် ၁/၉၀
ရန်ကုန်ငြ ွဲ့၊ ၁၃၅၂ ခုနှစ်၊ ေ ဝခ င်လဆန်ျိုး ၆ ရက်
(၁၉၉၀ မပညော့်နှစ်၊ ဇူလုင်လ ၂၇ ရက်)
၁။ မန်မာနင
ို ်ငံသည် ၁၉၄၈ ေိုနှစ်၊ ဇန်နေါရီလ ၄ ရက်နနို့တြွင် လံိုျိုးေလြွတ်လပ်နသာ
အေ ပ်အ ောအာဏာပင
ို ်နိုငင
် ံ ဖစ်ေှဲသည်။
၂။ ၁၉၈၈ ေိုနှစ်အတြွင်ျိုး အနရျိုးအေင်ျိုးမ ာျိုး ဖစ်နပေါ်ေှဲသ ဖင် နိုင်ငံတစ်ေန်ျိုးလံိုျိုးတြွင် အန ေ

အနနအရပ်ရပ် ယိုယြွင်ျိုးပ က် ပာျိုးေှဲသည်။ ထိုသိုို့ ယိုယြွင်ျိုးပ က် ပာျိုးေှဲသည် အန ေအနန
အရပ်ရပ်ကို အေ န်မထ
ီ န်ျိုးသမ်ျိုးနိုင်ရန်အတြွက် ပည်သူ ပည်သာျိုးအာျိုးလံိုျိုး အက ျိုးငှာ
တပ်မနတာ်က နိုင်ငံနတာ်၏အာဏာအရပ်ရပ်ကို လံိုျိုးေတာေန်ယေ
ူ ှဲသည်။ ပည်သူူ့
လွှတ်နတာ်အပါအေင် နိုင်ငံနတာ်အာဏာပိုငအ
် ဖြွှဲွေ့အစည်ျိုးမ ာျိုးကို ဖ က်သမ်ျိုးလ က်
နိုင်ငံနတာ်ပငမ်ေပ်ပ ပာျိုးမှိုတည်နဆာက်နရျိုးအဖြွှဲွေ့ကို ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးကာ တာေန်ကကီျိုး ၄ ရပ်ကို
နဆာင်ရွက်မည် ဖစ်န ကာင်ျိုး န ကညာပပီျိုး နိုင်ငံနတာ်၏ အနရျိုးကစစအေေကို တာေန်
ယူနဆာင်ရွကေ
် ှဲသည်။
၃။ နိုင်ငံနတာ်ပငမ်ေပ်ပ ပာျိုးမှိုတည်နဆာက်နရျိုးအဖြွှဲွေ့သည် နိုင်ငံနတာ်အတြွင်ျိုး ပငမ်ေပ်

ပ ပာျိုးနရျိုး၊ တရာျိုးဥပနဒစိုျိုးမိုျိုးနရျိုးနှင် နယ်န မနအျိုးေ မ်ျိုးသာယာနရျိုးတက
ိုို့ ို ထနရာက်စြွာ
ထန်ျိုးသမ်ျိုးနင
ို ်ရန် လအ
ို ပ်နသာ ဥပနဒ၊ အမနို့်၊ န ကညာေ က်၊ ဥပနဒ ကှဲသိုို့ အာဏာ
တည်နသာအမနို့်မ ာျိုးကို ထိုတ် ပန်ေှဲသည်။

ို င
် ရ
၄။ ပည်သူမ ာျိုး၏ စာျိုးေတ်နနနရျိုးနေ ာင်လည်နစရန် ပိုဂ္လက၊ သမေါယမနှင် ဖက်စပ်

လိုပ်ငန်ျိုးမ ာျိုး လိုပ်ကင
ို ်နိုငန
် စရန်အတြွက် အဟနို့်အတာျိုး ဖစ်နစနသာ ဥပနဒမ ာျိုးကို
ပယ်ဖ က်ပပီျိုး လအ
ို ပ်နသာ ဥပနဒ၊ အမနို့်၊ ညွှန် ကာျိုးေ က်၊ ဥပနဒကှဲသိုို့ အာဏာတည်
နသာအမနို့်မ ာျိုးကိုလည်ျိုး ထိုတ် ပန်လ က် လက်နတြွွေ့အနကာင်အထည်နဖာ်နဆာင်
လ က်ရသည်
ှ ။ ထိုို့ ပင် နင
ို ်ငံနတာ်၏ နရရှည်အက ျိုးစီျိုးပြွာျိုးကို နမျှာမ
် ှန်ျိုး၍ လိုပ်နဆာင်
သင်သည်မ ာျိုးကိုလည်ျိုး လိုပ်နဆာင်လ က်ရသည်
ှ ။
၅။ နိုင်ငံနတာ်ပငမ်ေပ်ပ ပာျိုးမှို တည်နဆာက်နရျိုးအဖြွှဲွေ့သည် နိုင်ငံတစ်ေန်ျိုးလံိုျိုးတြွင် လမ်ျိုး

ပန်ျိုးဆက်သြွယ်မှိုလံိုခေံ နေ ာနမြွွေ့နစရန်နင
ှ ် တိုျိုးတက်နကာင်ျိုးမြွန်နစရန်အတြွက် နဆာင်
ရွက်သင်သည်မ ာျိုးကိုလည်ျိုး နဆာင်ရွကလ
် က်ရသည်
ှ ။
၆။ နိုင်ငံနတာ်ပငမ်ေပ်ပ ပာျိုးမှိုတည်နဆာက်နရျိုးအဖြွှဲွေ့ (တပ်မနတာ်) သည်

မည်သည်ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးပံို အန ေေံဥပနဒကိုမျှ လိုကန
် ောက င်သံိုျိုးနသာ အဖြွှဲွေ့အစည်ျိုး မဟိုတ်ဘှဲ
နိုင်ငံနတာ်ကို မာရှယ်နလာ (Martial Law) ဖင် အိုပ်ေ ပ်နနနသာ
အဖြွှဲွေ့အစည်ျိုး ဖစ်န ကာင်ျိုး၊ နိုင်ငံ
နတာ်ပငမ်ေပ်ပ ပာျိုးမှိုတည်နဆာက်နရျိုးအဖြွှဲွေ့အစိုျိုးရသည် စစ်အစိုျိုးရအ ဖစ် အိုပ်ေ ပ်
လ က်ရန
ှ ကာင်ျိုးနှင် ကိုလသမဂ္အပါအေင် ကမ္ာနိုင်ငံအသီျိုးသီျိုးမှ လက်ေထ
ံ ာျိုးသည်
အစိုျိုးရ ဖစ်န ကာင်ျိုး အာျိုးလံိုျိုးအသပင် ဖစ်သည်။
၇။ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံနရျိုးနှငပ
် တ်သက်၍ နင
ို ်ငံနတာ်ပငမ်ေပ်ပ ပာျိုးမှို တည်နဆာက်နရျိုး
အဖြွှဲွေ့သည် လြွတ်လပ်၍ တက်ကကြွနသာ နိုင်ငံ ောျိုးနရျိုးေါဒကို က င်သံိုျိုးမည် ဖစ်န ကာင်ျိုး
န ကညာေှဲပပီျိုး နိုင်ငအ
ံ သီျိုးသီျိုးနှင် ေ စ် ကည်စြွာ ဆက်ဆံလ က်ရသည်
ှ ။ နိုင်ငအ
ံ ေ င်ျိုးေ င်ျိုး
သံတမန်ဆက်ဆံနရျိုး တိုျိုးတက်နကာင်ျိုးမြွန် နစရန် မန်မာနိုင်ငံရှ မည်သည်သံရံိုျိုးကိုမျှ
ယေိုအေ န်ထ ပတ်ပင် ေင်ျိုးမရှဘှဲ ဆက်လက်ဖြွငလ
် ှစ်ထာျိုးရှေြွင် ပ ပပီျိုး ပံိုမန
ှ ်ဆက်ဆံနန
သည်နည်ျိုးတူ နိုင်ငံ ောျိုး တိုင်ျိုး ပည်မ ာျိုးတြွင် မန်မာသံရံိုျိုးမ ာျိုးကိုလည်ျိုး ရိုပ်သမ်ျိုး ေင်ျိုး
မ ပ ဘှဲ ဆက်လက်ဖြွင်လှစ်ထာျိုးရှကာ ပံိုမှန်ဆက်ဆံလ က်ရသည
ှ ်အ ပင် ယေင်က
သံရံိုျိုးမရှေှဲနသာ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံတြွင် သံရံိုျိုးအသစ်တစ်ရံိုျိုး တိုျိုးေ ှဲွေ့ဖြွင်လှစ်ေှဲသည်။
၈။ မန်မာနင
ို ်ငံသည် ကိုလသမဂ္အဖြွှဲွေ့ေင် နိုငင
် ံ ဖစ်သည်နှင်အညီ ကမ္ာနိုင်ငန
ံ ရျိုးကစစရပ်
မ ာျိုးနှင် ကိုလသမဂ္ဆင
ို ်ရာ လိုပင
် န်ျိုးတာေန်မ ာျိုး နဆာင်ရွက်ရာတြွင် ကိုလသမဂ္ဆိုင်
ရာ မန်မာသံရံိုျိုးသည် မန်မာနင
ို ်ငံ၏နိုငင
် ံ ောျိုးနရျိုးေါဒကို တက စြွာ လိုကန
် ောနဆာင်ရွက်

ို င
် ရ
လ က်ရသည်
ှ ။ နိုင်ငံတကာနှင်ဆက်ဆံရာတြွင် မန်မာနိုင်ငံသည် ပငမ်ျိုးေ မ်ျိုးစြွာ အတူ
ယှဉ်တြွှဲနနထိုင်နရျိုးမူနင
ှ ်အညီ လိုကန
် ောက င်သံိုျိုးလ က်ရသည်
ှ ။ ထိုို့ ပင် မန်မာနိုင်ငံ
သည် မမ၏လြွတ်လပ်မှိုကို ထန်ျိုးသမ်ျိုးကာကြွယ်လ က် မမ၏ ပည်တြွင်ျိုးနရျိုးတြွင်
ေင်နရာက်စြွက်ဖက် ေင်ျိုးမ ာျိုးကိုလည်ျိုး ကိုလသမဂ္ပဋညာဉ်စာတမ်ျိုးနှင်အညီ လိုကန
် ော
က င်သံိုျိုးလ က် ရှသည်။
၉။ နိုင်ငံအေ င်ျိုးေ င်ျိုး ဆက်ဆံနရျိုးပ က် ပာျိုးနစမှိုကို နရှာင်ရှာျိုးရန် သံတမန်အေ ွေ့၏

သံတမန်က င်ေတ် နဖာက်ဖ က်မှိုမ ာျိုးကိုလည်ျိုး သနဘာထာျိုးကကီျိုးစြွာ ဖင် သံတမန်
အမည်နှင် နိုင်ငအ
ံ မည်မ ာျိုးနဖာ်ထိုတ် ေင်ျိုးမ ပ ဘှဲ မမတိုို့ ပည်တြွင်ျိုးနရျိုးတြွင် ေင်နရာက်
စြွက်ဖက် ေင်ျိုးမ ပ ရန် အကကမ်ကကမ်န ပာ ကာျိုးေှဲသည်။ ထိုို့ ပင် သံတမန်နည်ျိုးလမ်ျိုးမ ာျိုး
နှင်အညီ သက်ဆင
ို ်ရာသံရံိုျိုးမ ာျိုးသလ
ိုို့ ည်ျိုး အန ကာင်ျိုး ကာျိုးေှဲသည်။ ယင်ျိုးသိုို့ နဆာင်
ရွက် ေင်ျိုး ဖင် နိုငင
် ံအေ င်ျိုးေ င်ျိုး၊ အစိုျိုးရအေ င်ျိုးေ င်ျိုး ဆက်ဆံနရျိုးပ က် ပာျိုးနစမည်
ကစစရပ်မ ာျိုးကို နရှာင်ရှာျိုးနိုင်ေှဲနသာန ကာင် ယနနို့ထမည်သည် ပဿနောမျှ နပေါ်နပါက်
ေှဲ ေင်ျိုးမရှေှဲပါ။ သံတမန်အေ ွေ့၏ လိုပ်ရပ်န ကာင် မမတအ
ိုို့ စိုျိုးရအနပေါ် အထင်အ မင်
လြွှဲမှာျိုးမှိုမ ာျိုးကိုလည်ျိုး သနဘာထာျိုးကကီျိုးစြွာထာျိုး၍ သံတမန်နည်ျိုး ဖင်သာ န ဖရှင်ျိုး
နဆာင်ရွက်ေှဲသည်။
၁၀။ နိုင်ငံနတာ်ပငမ်ေပ်ပ ပာျိုးမှိုတည်နဆာက်နရျိုးအဖြွှဲွေ့ (တပ်မနတာ်) သည် နိုင်ငံနတာ်၏

တာေန်ကို ယူေှဲသည်အေ န်မှစ၍ ပည်နထာင်စမ
ို ပပ ကြွှဲနရျိုး၊ တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးစည်ျိုးလံိုျိုး
ညီညတ
ြွ ်မှိုမပပ ကြွှဲနရျိုး၊ အေ ပ်အ ောအာဏာတည်တံေိုင်ပမှဲနရျိုးတက
ိုို့ ို စြွှဲပမှဲစြွာ ကိုင်စြွှဲ
နဆာင်ရွက်လ က်ရသည်
ှ ။ တစ်ဖက်တြွင်လည်ျိုး လက်နက်စြွှဲ ကိုင်ဆူပူနသာင်ျိုးက န်ျိုးသူ
မ ျိုးစံိုကို တပ်မနတာ်သာျိုးမ ာျိုး၏ အသက်၊ နသြွျိုး၊ နေျွျိုးန မာက် မာျိုးစြွာ နပျိုးလှ လ က်
ထိုျိုးစစ်ကကီျိုးမ ာျိုး ဖင် နေ မှိုန်ျိုးေှဲသည်မှာ အာျိုးလံိုျိုးအသပင် ဖစ်သည်။ တပ်မနတာ်သည်
နိုင်ငံနရျိုးအဖြွှဲွေ့အစည်ျိုးမဟိုတ်သ ဖင် ဆူပူနသာင်ျိုးက န်ျိုးသူမ ာျိုးနှင် နိုင်ငံနရျိုးနည်ျိုးအရ
နစစပ်နဆြွျိုးနနြွျိုး ေင်ျိုးကို ပ လိုပ်ေှဲ ေင်ျိုးမရှပါ။ သရ
ိုို့ ာတြွင် လက်နက်ကင
ို ်လမ်ျိုးစဉ်ကို
စြွနို့်လွှတ်၍ အလင်ျိုးေင်လာသူမ ာျိုးကိုမူ နကာင်ျိုးမြွန်စြွာ လက်ေံကက ဆို၍ ပန်လည်
နနရာေ ထာျိုးနရျိုးလိုပ်ငန်ျိုးမ ာျိုးကို အဖြွှဲွေ့အစည်ျိုး ဖင် နဆာင်ရွက်လ က်ရသည်
ှ ။ နိုင်ငံ
သတျာ်ပငမ်ေပ်ပ ပာျိုးမှိုတည်နဆာက်နရျိုးအဖြွှဲွေ့သည် နိုင်ငံနရျိုးအစိုျိုးရ မဟိုတ်သ ဖင် မည်
သည်လက်နက်ကင
ို ်နသာင်ျိုးက န်ျိုးသူအဖြွှဲွေ့အစည်ျိုးနှင်မျှ နိုငင
် ံနရျိုးနည်ျိုးအရ နစစပ်နဆြွျိုး
နနြွျိုး ေင်ျိုး ပ ရန် အန ကာင်ျိုးမရှနပ။

ို င
် ရ
၁၁။ နိုင်ငံနတာ်ပငမ်ေပ်ပ ပာျိုးမှို တည်နဆာက်နရျိုးအဖြွှဲွေ့ (တပ်မနတာ်) သည် ပါတီစံိုဒီမို

ကနရစီအနထြွနထြွနရွျိုးနကာက်ပြွှဲကို က င်ျိုးပနိုငရ
် န် ပါတီစံိုဒီမိုကနရစီ အနထြွနထြွ
နရွျိုးနကာက်ပြွှဲ က င်ျိုးပနရျိုးနကာ်မရှင်ဥပနဒကို ပဋ္ဌာန်ျိုးလ က် ပါတီစံိုဒီမိုကနရစီ အနထြွ
နထြွနရွျိုးနကာက်ပြွှဲ က င်ျိုးပနရျိုးနကာ်မရှင်ကို ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးနပျိုးေသည်
ှဲ ။ နရွျိုးနကာက်ပြွှဲ
ေင်လိုနသာနင
ို ်ငံနရျိုးပါတီမ ာျိုး မှတ်ပံိုတင်နိုင်ရန် နိုင်ငံနရျိုးပါတီမ ာျိုး မှတ်ပံိုတင် ေင်ျိုး
ဥပနဒကို ပဋ္ဌာန်ျိုးေှဲသည်။ ထိုို့ ပင် လြွတ်လပ်၍ တရာျိုးမျှတနသာ ပါတီစံိုဒီမိုကနရစီ
အနထြွနထြွနရွျိုးနကာက်ပြွှဲ က င်ျိုးပနင
ို ်ရန် ပည်သူူ့လွှတ်နတာ်နရွျိုးနကာက်ပြွှဲဥပနဒ
ကိုလည်ျိုး ပဋ္ဌာန်ျိုးနပျိုးေသည်
ှဲ ။
၁၂။ ပည်သူူ့လွှတ်နတာ်နရွျိုးနကာက်ပြွှဲဥပနဒပိုဒ်မ ၃ တြွင် “လွှတ်နတာ်ကို မှဲဆနဒနယ်မ ာျိုးမှ

ဤဥပနဒနှင်အညီ နရွျိုးနကာက်တင်န မာက်လက
ို ်နသာ လွှတ်နတာ်ကိုယ်စာျိုးလှယ်
မ ာျိုး ဖင် ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးရမည်” ဟူ၍ ပဋ္ဌာန်ျိုးပါရှသည်။ ယင်ျိုး ပဋ္ဌာန်ျိုးေ က်နှင်အညီ
လွှတ်နတာ်နေေါ်ယူဖြွှဲွေ့စည်ျိုး ေင်ျိုးကို နိုင်ငံနတာ်ပငမ်ေပ်ပ ပာျိုးမှိုတည်နဆာက်နရျိုးအဖြွှဲွေ့က
နဆာင်ရွက်နပျိုးမည်။ ထိုသိုို့ လွှတ်နတာ်နေေါ်ယူနိုင်နရျိုးအတြွက် ပါတီစံိုဒီမိုကနရစီ
အနထြွနထြွနရွျိုးနကာက်ပြွှဲက င်ျိုးပနရျိုးနကာ်မရှင်က နဆာင်ရွက်ရန်ကစစရပ်မ ာျိုး၊ နရွျိုး
နကာက်ပြွှဲတြွင် ကိုယ်စာျိုးလှယ် အနရွျိုးေံရသညပ
် ါတီမ ာျိုးနှင် နရွျိုးနကာက်ပြွှဲတြွင် အနရွျိုး
ေံရသည်ပိုဂ္ လ်မ ာျိုးက နဆာင်ရွကရ
် န်ကစစရပ်မ ာျိုးကို ဥပနဒ၊ နည်ျိုးဥပနဒမ ာျိုးနှင်အညီ
နဆာင်ရွက်ထာျိုး ကရန် အေါအာျိုးနလ ာ်စြွာ သတင်ျိုးထိုတ် ပန်နရျိုးအဖြွှဲွေ့က ရှင်ျိုးလင်ျိုးေှဲ
ပပီျိုး ဖစ်သည်။
၁၃။ ယနနို့ ပါတီစံိုဒီမိုကနရစီအနထြွနထြွနရွျိုးနကာက်ပြွှဲက င်ျိုးပပပီျိုးသည် နနောက်ပိုင်ျိုးတြွင်

လွှတ်နတာ်နေေါ်ယူနရျိုး၊ အာဏာလွှှဲန ပာင်ျိုးနရျိုးကစစရပ်မ ာျိုးနှင် စပ်လ ဉ်ျိုး၍ စာနစာင်
မ ာျိုးထိုတ်နေနန ေင်ျိုး၊ နဆြွျိုးနနြွျိုး ငင်ျိုးေံို ေင်ျိုး၊ ပည်ပအသံလွှငဌ
် ာနမ ာျိုးမှ နရှွေ့နဆာင်
လမ်ျိုး ပလိုပ် ေင်ျိုး၊ နသြွျိုးထိုျိုးလံှိုွေ့နဆာ် ေင်ျိုး၊ တရာျိုးမေင်စာရွက်စာတမ်ျိုးမ ာျိုး ထိုတ်နေ
ေင်ျိုးမ ာျိုး ပ လိုပ်နန ကသည်။
၁၄။ လွှတ်နတာ်နေေါ်ယူနရျိုးနှင် ပတ်သက်၍ အထက်တြွင် ရှင်ျိုးလင်ျိုးနဖာ် ပေှဲပပီျိုး ဖစ်သည်။

အာဏာလွှှဲန ပာင်ျိုးနရျိုးကစစနှင် စပ်လ ဉ်ျိုး၍ နိုင်ငန
ံ တာ်ပငမ်ေပ်ပ ပာျိုးမှို တည်နဆာက်
နရျိုးအဖြွှဲွေ့ ဥကကဋ္ဌက တိုင်ျိုးမှ ျိုးမ ာျိုး၊ တပ်မမှ ျိုးမ ာျိုး၊ ပည်နယ်နှင်တိုင်ျိုး ပငမ်ေပ်ပ ပာျိုးမှို
တည်နဆာက်နရျိုးအဖြွှဲွေ့ဥကကဋ္ဌမ ာျိုးအာျိုး အေါအာျိုးနလ ာ်စြွာ န ပာ ကာျိုးေှဲသည် မနို့်ေြွန်ျိုး
မ ာျိုးတြွင် ညွှန် ပေှဲပပီျိုး ဖစ်သည်။ နိုငင
် ံနတာ်ပငမ်ေပ်ပ ပာျိုးမှိုတည်နဆာက်နရျိုးအဖြွှဲွေ့၊

ို င
် ရ
အတြွင်ျိုးနရျိုးမှ ျိုး (၁) အနန ဖင်လည်ျိုး ၁၉၉၀ ပည်နှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၁၃ ရက်နနို့တြွင်

က င်ျိုးပသည် အကကမ် (၁၀၀) န မာက် သတင်ျိုးစာရှင်ျိုးလင်ျိုးပြွှဲ၌ တတလင်ျိုးလင်ျိုး
န ပာဆေ
ို ှဲပပီျိုး ဖစ်သည်။
၁၅။ နိုင်ငံနရျိုးအဖြွှဲွေ့အစည်ျိုးတစ်ရပ်သည် ပည်သူူ့လတ

ွှ ်နတာ်တစ်ရပ် နပေါ်နပါက်ရံို ဖင်
ဥပနဒ ပ မှိုအာဏာ၊ စီမံေနို့်ေြွှဲမှိုအာဏာနှင် တရာျိုးစီရင်မှိုအာဏာဟူနသာ အေ ပ်အ ော
အာဏာသံိုျိုးရပ်ကို အလိုအနလ ာက်မရရှဘှဲ အန ေေံဥပနဒတစ်ရပ် အနပေါ် အန ေ ပ ၍
သာ ရယူနိုင်န ကာင်ျိုး အထူျိုးရှင်ျိုးလင်ျိုးရန်လိုမည် မဟိုတ်ပါ။ ၁၉၄၇ ေိုနှစ်၊ ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးအိုပ်
ေ ပ်ပံို အန ေေံဥပနဒသည် ၁၉၄၇ ေိုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ ၂၄ ရက်နနို့တြွင် တိုင်ျိုး ပည် ပ
လွှတ်နတာ်ကလက်ေံ၍ ဥပနဒအ ဖစ်အတည် ပ ေှဲသည်။ သန
ိုို့ သာ် ထိုအန ေေံဥပနဒ
အာဏာတည်ပပီျိုး အမှန်တကယ် အက ျိုးသက်နရာက်သည်မှာ မန်မာနိုငင
် ံ လံိုျိုးေ
လြွတ်လပ်နသာ အေ ပ်အ ောအာဏာပိုင်နင
ို ်ငံနတာ် ဖစ်န ကာင်ျိုးန ကညာသည် ၁၉၄၈
ေိုနှစ်၊ ဇန်နေါရီလ ၄ ရက်နနို့တြွင်မှ ဖစ်သည်ကို ဥပနဒန ကာင်ျိုးအရ ထင်ရှာျိုးနတြွွေ့
နိုင်သည်။ နိုငင
် ံတစ်ေို၏ ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးပံိုအန ေေံဥပနဒ တစ်ရပ်သည် လြွတ်လပ်နရျိုးမရမီ
နရျိုးသာျိုးသည်ဥပနဒနှင် လြွတ်လပ်နရျိုးရရှပပီျိုးနနောက်မှနရျိုးသာျိုးသည် ဥပနဒဟူ၍
နှစ်မ ျိုးရသည်
ှ ။ လြွတ်လပ်နရျိုး ရရှေှဲ ကသည် ကမ္ာနိုင်ငအ
ံ သီျိုးသီျိုးတြွင် အေ ပ်အ ော
အာဏာကို လက်ဆိုပ်လက်ကင
ို ်ရပပီျိုးမှသာ တိုင်ျိုး ပည် ပ လွှတ်နတာ်နေေါ်ယူ၍ ဖြွှဲွေ့စည်ျိုး
ပံိုအန ေေံဥပနဒကို နရျိုးဆှဲြွ ကသည်အစဉ်အလာရှသည်။ မန်မာနိုငင
် ံတြွင်မူ တိုင်ျိုး ပည်
ပ လွှတ်နတာ်တြွင် ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးပံိုအန ေေံဥပနဒကိုနရျိုးဆြွှဲပပီျိုးမှ လြွတ်လပ်နရျိုး န ကညာေှဲ
ရသည်။ ထိုသိုို့ နဆာင်ရွက်ေှဲ ေင်ျိုးသည် ထိုအေ န်က နိုင်ငံနေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုး အနန ဖင်
ပဗတသျှတထ
ိုို့ ံမှ ပငမ်ျိုးေ မ်ျိုးနသာနည်ျိုး ဖင် လြွတလ
် ပ်နရျိုးကို အ မန်ရယူလိုနသာဆနဒ
န ကာင် နဆာင်ရွက်ေှဲ ေင်ျိုး ဖစ်န ကာင်ျိုးမှာ ထင်ရှာျိုးသည်။
၁၆။ ၁၉၇၄ ေိုနှစ်၊ အန ေေံဥပနဒကို နလလာပါက လြွတ်လပ်နရျိုးရရှပပီျိုးနနောက် နရျိုးဆှဲြွ ေင်ျိုး

ဖစ်ပပီျိုး၊ ပည်သူူ့ဆနဒေံယပ
ူ ြွှဲ ဖင် ပဋ္ဌာန်ျိုးေှဲနသာ ဥပနဒ ဖစ်သည်ကို မည်သူမျှ ငင်ျိုးဆို
ေင်ျိုး ပ နိုငမ
် ည်မဟိုတ်ပါ။
၁၇။ ၁၉၄၇ ေိုနှစ်၊ ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးအိုပ်ေ ပ်ပအ

ံို န ေေံဥပနဒသည် လြွတ်လပ်နရျိုးမရမီ နရျိုးဆှဲသ
ြွ ည်
ဥပနဒ ဖစ်ပပီျိုး၊ ၁၉၇၄ ေိုနှစ်၊ ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးပံိုအန ေေံဥပနဒသည် လြွတ်လပ်နရျိုးရပပီျိုးမှ နရျိုးဆှဲြွ
သည်ဥပနဒ ဖစ်န ကာင်ျိုး ကြွာ ောျိုးေ က်ကို အထူျိုးသတ ပ ကရန် လိုသည်။

ို င
် ရ
၁၈။ ပါတီစံိုဒီမိုကနရစီ အနထြွနထြွနရွျိုးနကာက်ပြွှဲတြွင် ေင်နရာက်ယှဉ်ပပ င်ေှဲ ကသည်

နိုင်ငံနရျိုးပါတီအမ ာျိုးစို၏ဆနဒမှာ ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးပံိုအန ေေံဥပနဒသစ်နရျိုးဆြွှဲနရျိုး ဖစ်န ကာင်ျိုး
ယင်ျိုးတ၏
ိုို့ သနဘာထာျိုးန ကညာေ က်မ ာျိုးအရ သရှနိုင်သည်။ ၁၉၄၇ ေိုနှစ်၊ ဖြွှဲွေ့စည်ျိုး
အိုပ်ေ ပ်ပအ
ံို န ေေံဥပနဒနရျိုးဆြွှဲစဉ်က တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးမ ာျိုးအနရျိုးနှင်ပတ်သက်၍ ပင်လံို
ညီလာေံတြွင် ရှမ်ျိုး၊ ကေ င်၊ ေ င်ျိုးလူမ ျိုးစိုမ ာျိုးနှင်သာ နဆြွျိုးနနြွျိုးညနှိုင်ျိုးေှဲပပီျိုး မြွန်၊ ရေိုင်
စနသာ လူမ ျိုးစိုမ ာျိုးနှင် နဆြွျိုးနနြွျိုးညနှိုင်ျိုးမှိုမရှန ကာင်ျိုး နတြွွေ့ ကရမည် ဖစ်သည်။ ယနနို့
ို ်ငံတြွင် နိုငင
် ံနရျိုးအရနိုျိုး ကာျိုးလာနသာတိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးလူမ ျိုးမ ာျိုး အမ ာျိုးအ ပာျိုး
ရှရာ ၎င်ျိုးတ၏
ိုို့ ဆနဒသနဘာထာျိုးမ ာျိုးကို ညနှိုင်ျိုးရယူပပီျိုး ေိုင်မာသည် ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးပံိုအန ေေံ
ဥပနဒတစ်ရပ် နရျိုးဆြွှဲ ပဋ္ဌာန်ျိုးရန် အထူျိုးလိုအပ်နနန ကာင်ျိုး ထင်ရှာျိုးနနသည်။
၁၉။ နိုင်ငံနတာ်ပငမ်ေပ်ပ ပာျိုးမှိုတည်နဆာက်နရျိုးအဖြွှဲွေ့သည် စစ်အစိုျိုးရတစ်ရပ် ဖစ်သည်နှင်

အညီ မာရှယ်နလာ (Martial Law) ဥပနဒကို ကိုင်စြွှဲက င်သံိုျိုးနနသည် အစိုျိုးရ ဖစ်
သည်။ ထိုသိုို့ ဖစ်သည်နှငအ
် ညီ မန်မာနိုင်ငအ
ံ ာျိုး နအာက်ပါအတိုင်ျိုး အာဏာသံိုျိုးရပ် ဖင်
က င်သံိုျိုးလ က်ရသည်
ှ -
(က) ဥပဝဒမပ ြှုအျာဏျာ။ နင

ို ်ငံနတာ် ပငမ်ေပ်ပ ပာျိုးမှို တည်နဆာက်နရျိုးအဖြွှဲွေ့ကသာ
က င်သံိုျိုးပိုင်ေြွင်ရှ သည်၊
(ေ) စီြခနို့်ခဲြအ
ှု ျာဏျာ။ နိုင်ငံနတာ်ပငမ်ေပ်ပ ပာျိုးမှို တည်နဆာက်နရျိုးအဖြွှဲွေ့က က င်
သံိုျိုးပိုင်ေြွင်ရသည်
ှ ။ သရ
ိုို့ ာတြွင် ယင်ျိုးအာဏာကို အစိုျိုးရအဖြွှဲွေ့နှင်တကြွ ပည်နယ်၊
တိုင်ျိုး၊ ပမ ွေ့နယ်စို၊ ပမ ွေ့နယ်၊ ရပ်ကြွက/် နက ျိုးရာွ အိုပ်စို ပငမ်ေပ်ပ ပာျိုးမှိုတည်
နဆာက်နရျိုးအဖြွှဲွေ့အဆင်ဆင်အာျိုး ေြွှဲနေနပျိုးလ က် စီမံေနို့်ေြွှဲနရျိုးကစစရပ်မ ာျိုးကို
စိုနပါင်ျိုးနေါင်ျိုးနဆာင်မှို ဖင် တာေန်နပျိုး နဆာင်ရက
ွ ်နစလ က်ရသည်
ှ ။ ယင်ျိုးသိုို့
နဆာင်ရွက်နစ ေင်ျိုးမှာ ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးပံိုအန ေေံဥပနဒနှင်အညီ နပေါ်နပါက်လာမည်
အစိုျိုးရလက်ထက်တြွင် ေန်ထမ်ျိုးမ ာျိုးသည် ဌာနဆင
ို ်ရာလိုပ်ငန်ျိုးမ ာျိုးကို နိုငင
် ံနရျိုး
ပါတီမ ာျိုးနှင် ကင်ျိုးရှင်ျိုးစြွာနဆာင်ရွက်နိုင်နစရန် နလက င်နဆာင်ရွကန
် ပျိုး နန
ေင်ျိုး ဖစ်သည်၊
(ဂ) တရျာျိုးစီရင်ြှုအျာဏျာ။ နိုင်ငံနတာ်ပငမ်ေပ်ပ ပာျိုးမှိုတည်နဆာက်နရျိုးအဖြွှဲွေ့က

က င်သံိုျိုးပိုင်ေြွင်ရသည်
ှ ။ သရ
ိုို့ ာတြွင် ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးပံိုအန ေေံဥပနဒ နပေါ်နပါက်လာသည်

ို င
် ရ
အေ န်တြွင် အနလအက င်ရနစရန် သာမန်ရာဇေတ်မှိုနှင် တရာျိုးမမှို စသည်မ ာျိုး

ကို တရာျိုးရံိုျိုးအဆင်ဆင်ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးပပီျိုး စစ်နဆျိုးစီရင် နစလ က်ရသည်
ှ ။
၂၀။ ထန
ိုို့ ကာင် ယနနို့အန ေအနနတြွင် ပည်သူမ ာျိုးကနရွျိုးနကာက်တင်န မာက်လိုကန
် သာ
ကိုယ်စာျိုးလှယ်မ ာျိုးသည် အနောဂတ် ဒီမိုကနရစီနိုင်ငံနတာ်ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးပံိုအန ေေံဥပနဒကို
နရျိုးဆှဲြွ ကရန် တာေန်ရှသည် ပိုဂ္ လ်မ ာျိုး ဖစ်သည်။
၂၁။ နိုငင
် ံနတာ်အာဏာကို ရယူနရျိုးအတြွက် ယာယီဖြွှဲွေ့စည်ျိုးပံို အန ေေံဥပနဒနရျိုးဆြွှဲ၍
အစိုျိုးရဖြွှဲွေ့စည်ျိုး ေင်ျိုးကို မည်သည်နည်ျိုးနှင်မျှ လက်ေံမည်မဟိုတ်သည် ပင် ထိုသန
ိုို့ ဆာင်
ရွက်ပါက ဥပနဒနှငအ
် ညီထနရာက်စြွာအနရျိုးယူမည် ဖစ်န ကာင်ျိုးနှင် ပည်သူူ့ဆနဒနင
ှ ်
အညီ ေင
ို ်မာနသာ ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးပအ
ံို န ေေံဥပနဒသစ်အရ နပေါ်နပါက်လာမည် အစိုျိုးရတစ်ရပ်
မဖြွှဲွေ့စည်ျိုးမီ ကာျိုးကာလတြွင် နိုင်ငံနတာ်ပငမ်ေပ်ပ ပာျိုးမှိုတည်နဆာက်နရျိုးအဖြွှဲွေ့(တပ်မ
နတာ်) အနန ဖင်-
(က) ပည်နထာင်စိုမပပ ကြွှဲနရျိုး၊ တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးစည်ျိုးလံိုျိုးညီညတ

ြွ ်မှိုမပပ ကြွှဲနရျိုး၊ အေ ပ်
အ ောအာဏာ တည်တံေိုင်ပမှဲနရျိုးဟူသည် အနရျိုး ၃ ပါျိုး၊
(ေ) နိုင်ငံနတာ်ပငမ်ေပ်ပ ပာျိုးမှိုတည်နဆာက်နရျိုးအဖြွှဲွေ့ န ကညာေ က် အမှတ် ၁/၈၈

တြွင် ပါရှနသာ တရာျိုးဥပနဒစိုျိုးမိုျိုးနရျိုးနှင် နယ်န မနအျိုးေ မ်ျိုး သာယာနရျိုး၊ လမ်ျိုး
ပန်ျိုးဆက်သြွယ်မှို လံိုခေံ နေ ာနမြွွေ့နစနရျိုး၊ ပည်သူမ ာျိုး၏ စာျိုးေတ်နနနရျိုး နေ ာင်
လည်နစနရျိုးနှင် ပါတီစံိုဒီမိုကနရစီအနထြွနထြွနရွျိုးနကာက်ပြွှဲ က င်ျိုးပနရျိုးစသည်
လိုပ်ငန်ျိုးတာေန်ကကီျိုး (၄) ရပ် အနက် ပါတီစံိုဒီမိုကနရစီ အနထြွနထြွနရွျိုးနကာက်
ပြွှဲ က င်ျိုးပနရျိုးတာေန်မအ
ှ ပ ဖစ်နသာ လိုပ်ငန်ျိုးတာေန်ကကီျိုး ၃ ရပ်နှင်
(ဂ) မန်မာနင
ို ်ငံအတြွင်ျိုးရှ တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးလူမ ျိုးအာျိုးလံိုျိုး၏ ဖြွံွေ့ပဖ ျိုးတိုျိုးတက်နရျိုး
အတြွက် နဆာင်ရွက်ရန် လိုပ်ငန်ျိုးတာေန်မ ာျိုးကို အနလျိုးဂရို ပ ကာကြွယ်နစာင်
နရှာက်သြွာျိုးမည် ဖစ်န ကာင်ျိုး န ကညာလိုကသ
် ည်။
အမနို့အ
် ရ
(ပံို) ေင်ညန
ြွ ို့်
ဗိုလ်ေ ပ်
အတြွင်ျိုးနရျိုးမှ ျိုး(၁)
နိုင်ငံနတာ်ပငမ်ေပ်ပ ပာျိုးမှိုတည်နဆာက်နရျိုးအဖြွှဲွေ့

ို င
် ရ
၁၉၉၀ ပည်နှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၁၈ ရက်နနို့တြွင် ပည်နထာင်စို မန်မာနင

ို ်ငံ အမ ျိုးသာျိုး
ညြွနို့်နပါင်ျိုးအစိုျိုးရ (NCGUB) ကို ကရင်အြ ြုေးသျာေးအစည်ေးအရံုေး (KNU) ဌျာနခ ြုြ် မာနယ်ပနလာ
တြွင် စတင်ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးေှဲသည်။ ၁၉၉၁ ေိုနှစ် ဇန်နေါရီလ ၂၀ ရက်နနို့တြွင် အမ ျိုးသာျိုးဒမ
ီ ိုကနရစီအဖြွှဲွေ့
ေ ပ် (လြွတ်န မာက်နယ်န မ) ဗဟိုစည်ျိုးရံိုျိုးနရျိုးနကာ်မတီအာျိုး မာနယ်ပနလာတြွင် နရာက်ရှနန က
သည် (NLD) ဗဟန
ို ှင်တိုင်ျိုးအဆင်တတ
ိုို့ ြွင် တာေန်ယူေှဲ ကနသာ (NLD) အဖြွှဲွေ့ေင်မ ာျိုး ဖင် ဖြွှဲွေ့စည်ျိုး
ေှဲသည်။ ထိုအဖြွှဲွေ့တြွင် ဥကကဋ္ဌ Dr.စန်ေင်ျိုး၊ အတြွင်ျိုးနရျိုးမှ ျိုး ဦျိုးေင်ျိုးေက်၊ အဖြွှဲွေ့ေင်မ ာျိုးအ ဖစ်
ဦျိုး မင်နအာင်၊ ဦျိုးနမာင်နမာင်နအျိုး၊ ဦျိုးသန်ျိုးဦျိုး တိုို့ပါေင်သည်။ ၁၉၉၁ ေိုနှစ် နဖနဖာ်ေါရီလ ၁၄
ရက်တြွင် အမ ျိုးသာျိုးဒမ
ီ ိုကနရစီအဖြွှဲွေ့ေ ပ် (လြွတ်န မာက်နယ်န မ) ဗဟိုစည်ျိုးရံိုျိုးနရျိုး နကာ်မတီ
အာျိုး တိုျိုးေ ှဲွေ့ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးသည်။ ၁၉၉၁ ေိုနှစ် နဖနဖာ်ေါရီလ ၂၂ ရက်နနို့တြွင် စစ်အာဏာရှင်တိုကဖ
် က်
နရျိုး၊ အမ ျိုးသာျိုးနသြွျိုးစည်ျိုးညီညတ
ြွ ်နရျိုးနကာ်မတီအာျိုး DAB မှ ကိုယ်စာျိုးလှယ်(၇)ဦျိုး၊ (NLD-LA)
မှ ကိုယ်စာျိုးလှယ် (၇)ဦျိုး စိုစိုနပါင်ျိုး(၁၄) ဦျိုး တိုို့ ဖင် ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးေှဲသည်။
၁၉၉၀ ခုနှစ်တွင် နဝတြှ သတွျို့ ံုသ ွေးသနွေးသရေးကု တဖန် ဖတ်သခေါ်ခသသျာ်လည်ေး ABSDF

နှင် NCGUB တက
ု သသသျာ
ု ဗြျာအြ ျာေးစုြါဝင်သည် အစုအဖွျို့ြ ျာေးကု သတွျို့ ံုသ ွေးသနွေးမခင်ေး
ြရှခသြ။ ဗကြ ငြြုလငြီေးသနာက်ြုင်ေး KNPP, KNPLF, KNLP, KNU, PNO, SNPLO အဖွျို့
သခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေးသည် ြ ြ ံုေးအကကြ်အမဖစ် KNU ဌျာနခ ြုြ် ြျာနယ်ြသလျာတွင် သတွျို့ ံု
သ ွေးသနွေးခကကသည်။ သသသျာ်
ု သသ ျာတူညီခ က် တစ်စံုတစ်ရျာြရရှခသြ။

ို င
် ရ
၁၉၉၁ ခုနှစ် PNO ြှ အြစ်အခတ်ရြ်စရန် သသ ျာတူခသည်။ ၁၉၉၂ ခုနှစ်တွင်

အင်အျာေး (၈၀) ခန်ရှသသျာ ကယန်ေးအြ ြုေးသျာေးကျာကွယ်သရေးတြ် (KNG) သည် ကယန်ေးမြည်သစ်
ြါတီြှ ခွ ွက်ငြီေး ြကကျာြီြှျာြင် နဝတအစုေးရနှင် အြစ်အခတ် ရြ်စရန် သသ ျာတူခသည်။
KNPP ၏ ကရင်နီမြည်တြ်ြသတျာ်အသနနှင် အသမခခံစစ်စခန်ေးကကီေးနှစ်ခု မဖစ်သသျာ

သကျာက်သကျာက်နှင် ညျာြူစခန်ေးကုလည်ေး အခုငအ
် ြျာ စတင်တည်သ ျာက်ခသည်။ ၁၉၉၂ ခုနှစ်
ဇူလုင်လတွင် သတတြအကကြ်သမြျာက် ြါတီကွနဂ
် ရက်ကု မြန်လည်က င်ေးြခငြီေး ကရင်နီမြည်
ယျာယီအစုေးရြှ ကရင်နီမြည်အစုေးရအမဖစ် သမြျာင်ေးလဖွျို့စည်ေးခသည်။ ြ ြ ံုေး နုင်ငံဥသသျှျာင်
သြမတအမဖစ် သစျာသြျာ်ရယ်ကု တင်သမြျာက်ခသည်။ ြန်ေးသအျာင်သန်ေးသလေးကု ြါတီဥကကဌနှင်
အစုေးရဝန်ကကီေးခ ြုြ်အမဖစ် ြူေးတွတျာဝန်သြေးအြ်ခသည်။ ဒုဥကကဌအမဖစ် ခူ ူေးဖအျာေး သရွေးခ ယ်ခ
ကကငြီေး ြါတီသရေးရျာနှင် ြူြင
ု ်ေး ုင်ရျာလုြ်ငန်ေးြ ျာေးကု ဦေးသ ျာင်ရန် တျာဝန်သြေးအြ်ခသည်။
၁၉၉၃ ခုနှစ် နုဝင် ျာလ (၁၇) ရက်နှင် (၁၈) ရက်သနတွင် နဝတ၏ အတွင်ေးသရေးြှြူေး (၁)
မဖစ်သူ ဗုလ်ခင်ညန
ွ ်သည် ကရင်နီမြည်၊ သ ျာလခသု သရျာက်လျာခသည်။ မြည်နယ်၊ မြည်ြ
ဖွံျို့ငဖြုေးတုေးတက်သရေးအတွက်ရည်ရွယ်ငြီေး အြစ်အခတ်ရြ်စသရေးကု ကြ်ေးလှြ်ေးခသည်။ ၁၉၉၃
ခုနှစ်၊ နုဝင် ျာလ (၂၂) ရက်သနတွင် င
ု ်ေးနင
ု ်ငံ၊ န်သကျာက်ငြြုျို့ရှ နဝတ၏ စစ်သံြှြူေး
ဗုလ်ြှြူေးသန်ေးသရွှေက ြယ်သဟျာင် န
ွ ် သု လျာသရျာက်ကျာ သကအန်ြီြီ သခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေးနှင်
အြစ်အခတ်ရြ်စြှုမဖစ်သြေါ်လျာသရေးအတွက် အလွတ်သသ ျာ သတွျို့ ံုသ ွေးသနွေးခသည်။ တဖန်
ဒီဇင် ျာ (၉) ရက်သနတွင် ြ်ြံလျာသရျာက်သတွျို့ ံုခသည်။
လွြုင်သကျာ်ငြြုျို့ ကတ်သလစ် ုန်ေးသတျာ်ကကီေး ုသတေးရုဖျာသြျာ ၏ ကကျာေးဝင်သစစြ်သြေးြှု

သကကျာင် ၁၉၉၄ ခုနှစ် သြလ ၉ ရက်သနတွင် စစ်အင်အျာေး (၁၆၁၉) ဦေးရှသသျာ ကရင်နီမြည်လူြ ြုေး
သြါင်ေးစံုလွတ်သမြျာက်သရေးတြ်ဦေးြှ အြစ်အခတ်ရြ်စခသည်။
KNPP မှလ၍
ြွှဲ ကယာျိုး ပည်နယ်အတြွင်ျိုးရှ က န်လက်နက်ကင
ို အ
် ဖြွှဲွေ့အစည်ျိုးမ ာျိုးအာျိုးလံိုျိုး
‘နေတ-နအဖ’ နေတ်၌ အပစ်အေတ်ရပ်စှဲရန် သနဘာတူ ေှဲ က ေင်ျိုး ဖစ်သည်။
၁၉၉၃ ေိုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၉ ရက်တွင် ၁၉၄၇ ခုနစ

ှ ် ဖွျို့စည်ေးအုြ်ခ ြုြ်ြံု အသမခခံဥြသဒကု
ဖ က်သြ်ေးငြီေး အသစ်သရေး ွရန် သညျာင်ေးနှစ်ြင်ညီလျာခံကု န.ဝ.တ အစုေးရြှ သခေါ်ယူက င်ေးြခ
သည်။ ယင်ျိုးနှစ်မှာပင် ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးတည်နထာင်လက
ို ်သည် ပည်နထာင်စိုကကံေင
ို ်နရျိုးနှင်ဖြွံွေ့ပဖ ျိုးနရျိုး
အသင်ျိုး (USDA) သည် တိုင်ျိုး ပည်၏ လူမှိုနရျိုးနင
ှ ် နိုင်ငံနရျိုးအကူျိုးအန ပာင်ျိုး၌ တပ်မနတာ် ကို
နထာက်ေံအာျိုးနပျိုးသည် လူထအ
ို စိုအနေျိုးကကီျိုး အသြွင်နဆာင်လာေှဲသည်။

ို င
် ရ
၎င်ျိုးတ၏
ိုို့ အပစ်အေတ်ရပ်စှဲမှိုန ကာင် KNPLF၊ KNLP နှင် KNG တသ
ိုို့ ည် အ ောျိုးအပစ်
ရပ်အဖြွှဲွေ့အစည်ျိုးမ ာျိုးနှင်အတူ အမ ျိုးသာျိုးညီလာေံသိုို့ တက်နရာက်ရန် ဖတ် ကာျိုးခေ
ံ ှဲရသည်။
နနောက်ပိုင်ျိုး၌ အ ောျိုးေထ
ြွှဲ ြွက်အဖြွှဲွေ့မ ာျိုး ဖစ်သည် KNDP၊ KNPDP နှင် KNSO တလ
ိုို့ ည်ျိုး ပါေင်လာ
ေှဲသည်။
၁၉၉၃ ခုနှစ် ဒီဇင် ျာလ (၁၂) ရက်သန လွြုင်သကျာ်ရှ ကတ်သလစ်သျာသနာြုင်

ရျာသတျာ် ုသတေးရုဖျာေးသြျာနှင်အတူ ုန်ေးသတျာ်ကကီေး ြီေးအီနှင် ုန်ေးသတျာ်ကကီေး လရယ်တက
ု
နယ်စြ်သု လျာသရျာက်ကျာ သကအန်ြီြီ သခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေးနှင် သတွျို့ ံုငြီေး အြစ်အခတ်ရြ်စသရေး
သ ွေးသနွေးြှု မဖစ်သြေါ်နင
ု ်သရေးကု သ ွေးသနွေးခသည်။

ို င
် ရ
ြဏ္ျာြသ ွေးသနွေးြှုအသနမဖင် ကရင်နီမြည်တြ်ြသတျာ် ဒုတယစစ်ဦေးစီေးခ ြုြ် ဗုလ်ြှြူေးခ ြုြ်

သအျာင်မြတ် ဦေးသ ျာင်သည်အဖွျို့တု ီေးဖုေးကလုေး၌ ၁၉၉၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ (၁၂) ရက်သနြှျာ
တစ်ကကြ်၊ ဇန်နဝါရီလ (၁၅) ရက်သနတွင် လွြုင်သကျာ်ငြြုျို့၌ တစ်ကကြ် သတွျို့ ံုသ ွေးသနွေးခသည်။
သ ွေးသနွေးြှုအငြီေး အမြန်ခရီေးတွင် နွာေးလဝုေးသက ေးရွျာ၌ သခတတဝင်သရျာက်ရြ်နာေးစဉ် ညသန်ေးသခါင်
အခ န်တွင် နဝတတြ်ဖွျို့၏ လျှြ်တမြက် ဝင်သရျာက်တုကခ
် ုက်ြှုကု ခံခရသည်။ သကကျာင
ု ်
သတွျို့ ံုသ ွေးသနွေးြှုဟျာ သရှျို့ြတုေးသျာ၊ သနာက်ြ တ
ု ်သျာ မဖစ်သနစဉ်ြှျာြင် သြမတ သစျာသြျာ်ရယ်
သည် လူကကီေးသရျာဂါမဖင် ၁၉၉၄ ခုနှစ် ဧငြီလ (၁၀) ရက်သနတွင် ကွယလ
် ွန်ခသည်။ ဒုတယ
သမြျာက်သြမတအမဖစ် ခူြလ ျာေးရယ်ြှ တျာဝန်ယူခသည်။
၁၉၉၄ ခုနှစ် ဇူလုငလ

် ၂၆ ရက်သနတွင် လူအင်အျာေး (၁၄၉၆) ဦေး ရှသသျာ ကယန်ေးမြည်
သစ်ြါတီြှ အြစ်အခတ်ရြ်စခသည်။
၁၉၉၄ ခုနှစ် နဝ
ု င် ျာလ (၁၃) ရက်သနတွင် KNPP ြှ မြည်နယ်အ င် စစ် က် င
ု ်ရျာ
အကကီေးအကြ ျာေး၊ စစ်သ ျာက်လှြ်ေးသရေး အကကီေးအကြ ျာေးနှင် အခ က် (၁၆) ခ က်ြါ သ ွေးသနွေးခ က်
ြ ျာေးကု တင်မြသ ွေးသနွေးခသည်။ သနာက်
ု လွြုငသ
် ကျာ်ငြြုျို့၊ ုန်ေးသတျာ်ကကီေး ုသတေးရုဖျာသြျာ၏
ကကျာေးဝင်သစစြ်ြှုမဖင် ၁၉၉၅ ခုနှစ် ြတ်လ (၂၁) ရက်တွင် နှုတ်ကတအျာေးမဖင် နှစ် က်အြစ်
အခတ်ရြ်စသရေးသသ ျာတူညီြှု ရရှသည် အခြ်ေးအနာေးတစ်ရြ်ကု က င်ေးြမြြုလုြ်ခသည်။ ု
အခ န်တွင် KNPP စစ်အင်အျာေး (၇၇၉၀) ဦေး ခန်ရှြါသည်။ အခြ်ေးအနာေးသု နဝတ၏အတွင်ေးသရေး
ြှြူေး (၁) ဗုလ်ခ ြုြ်ခင်ညန
ွှ ် တက်သရျာက်ခငြီေး သကအန်ြြ
ီ ီြှ သြမတ ခူြလ ျာေးရယ်ကယ
ု ်တုင်တက်
သရျာက်ခသည်။ သ ွေးသနွေးြွရလဒ်အသနမဖင် ဗဟု က် ံသရေးရံုေးကု လွြုင်သကျာ်တွင် ဖွင်လှစ်သွျာေး
ြှျာ မဖစ်သလု ဒီသြျာ ၊ု ဖရူ ုနှင် ဖျာသ ျာင်ေးတတွ
ု င်လည်ေး က် ံသရေးရံုေးခွြ ျာေး ဖွင်လှစ်သွျာေးဖု
သသ ျာတူခကကသည်။ သကအန်ြီြြ
ီ ှ တင်မြ ျာေးခသည် သအျာက်ြါ အခ က် (၁၆) ခ က်အသြေါ်
နှစ်ဦေးနှစ်ဖက်က နှုတ်ကတအျာေးမဖင် သသ ျာတူညီြှု ရရှခကကမခင်ေး မဖစ်သည်။
(၁) ကယျာေးမြည်နယ်တွင် တြ်ရင်ေးြ ျာေး ြ်ြံ တုေးခ ျို့မခင်ေး ြမြြုလုြ်ရန်။
(၂) သက ေးရွျာြ ျာေး သမြျာင်ေးသရွှေျို့မခင်ေး ြ်ြံြမြြုလုြ်ရန်၊
(၃) အြစ်အခတ်ရြ်စသရေးသသ ျာတူညီခ က်ရရှငြီေးသနာက် သလျာြီတသရအျာေးလျှြ်စစ်

စက်ရံု လံုခခံြုသရေးအတွက် သဒါစြှ ီေးသငါေး၊ ြွန်ေးသခ ျာင်ေးအသနာက်မခြ်ေး တသလျှျာက်
သက ေးရွျာြ ျာေးနှင် အနီေးစြ် ံုေး ခ ျာေးသသျာ သမြမြြုြ်ြင
ု ်ေးြ ျာေးအျာေး လူ ြ
ု ျာေးသွျာေး
လျာလုြ်ကင
ု ် စျာေးသသျာက်ြှု သခ ျာင်လည်သစသရေးအတွက် မြည်လည်မဖြုတ်သြေးရန်။

ို င
် ရ
(၄) က်လက် န်ေးသြ်ေးမခင်ေး ခံသနသသျာ ကယျာေးမြည်နယ်ြှ နင

ု ်ငံသရေးအက ဉ်ေးသျာေး
အျာေးလံုေးနှင် နဝတ ြုဒ်ြ (၁၇/၁) သတျာတွင်ေးလက်နက်ကင
ု ်အဖွျို့နှင် က်သွယြ
် ှု
မဖင် ဖြ်ေး ီေးမခင်ေးခံ ျာေးရသသျာ ကရင်နီလူ ြ
ု ျာေးအျာေး လွှတ်သြေးရန်။
(၅) ဖြ်ေး ီေးမခင်ေးခံသနရသသျာ ကရင်နီရသ ျာ်ြ ျာေးအျာေး လွှတ်သြေးရန်။
(၆) ကရင်နီမြည်အတွင်ေး သြုင်ေးဝင် အသ ျာက်အအံြ

ု ျာေးနှင် အမချာေးြှတ်သျာေးဖွယ်ရျာ
ြ ျာေးကု ဖ က် ီေးမခင်ေး၊ သရွှေျို့သမြျာင်ေးမခင်ေး ြမြြုလုြ်ရန်။
(၇) အြစ်အခတ်ရြ်စြည် ုလျှင် သူူ့သနရျာ ကုယ်သနရျာ သတ်သတ်ြှတ်ြှတ်ရှရြည်။
(၈) သြေါ်တျာသခေါ်မခင်ေး၊ သြေါ်တျာသကကေးသကျာက်ခံမခင်ေး ြမြြုလုြ်ရန်။
(၉) လူြ ျာေးသခေါ်လျာငြီေး စခန်ေးသစ်ြ ျာေး၊ သက ေးရွျာြ ျာေး ြတည်သ ျာက်ရန်။
(၁၀) တြ်စခန်ေးသနရျာသစ်ြ ျာေး တုေးခ ျို့မခင်ေး ြမြြုလုြ်ရန်။
(၁၁) ကရင်နီမြည်သူြ ျာေး လွတ်လြ်စွျာစျာေးဝတ်သနသရေး ရှျာသဖွ၊သွျာေးလျာလုြ်ကင

ု ်ခွင်မြြု
ရန်။
(၁၂) သကအန်ြြ
ီ ီအသနမဖင် ြြနုင်ငအ
ံ တွင်ေးသျာေးမဖစ်သမဖင် ကရင်နီမြည်အတွင်ေး လွတ်
လြ်စွျာ သွျာေးလျာြည်။
(၁၃) နဝတစခန်ေးြ ျာေးကု လည်ေးသကျာင်ေး၊ နဝတကျာေးလြ်ေးအသြေါ် သွျာေးလျာသည်အခါ၌

လည်ေးသကျာင်ေး ဝင်သရျာက်တုကခ
် ုက်မခင်ေးြမြြုလုြ် ကတအတုင်ေး န်ေးသြ်ေး
ြည်။
(၁၄) ကရင်နီမြည်အတွင်ေး တရျာေးဥြသဒစုေးြုေးသရေးနှင် ခုေး ုေးတုကခ

် ုက်ြှုြ ျာေး ြမဖစ်သစ
သရေးအတွက် တျာဝန်ယူြည်။
(၁၅) သကအန်ြြ
ီ ီြှ အဖွျို့ဝင်နှင် ြသျာေးစုြ ျာေးအျာေးလံုေးအတွက် လုအြ်သသျာ စျာေးဝတ်သန
သရေးကု နဝတ ြှ ြယူ ြြတြ
ု ြြတု ျာသျာ ရြ်တည်သွျာေးြည်။
(၁၆) ဤသသ ျာ ျာေးြ ျာေးကု အသကျာင်အ ည်သဖျာ်ရျာတွင်လည်ေး အခြ်ေးအနာေးမြြုလုြ်

ငြီေး လက်ြှတ်သရေး ုေးကကတျာြ ြုေးြဟုတ် လူကကီေးလူသကျာင်ေး သသ ျာတူလက်ခံ
သည် ြံုစံြ ြုေးမြြုလုြ်ငြီေး ြတုကခ
် ုက်ကက သနသွျာေးြည် စသည်တု မဖစ်သည်။

ို င
် ရ
ုသသ ျာတူညီခ က်အရ နှစ် က်ြှ သဒသဖွံျို့ငဖြုေးသရေးလုြ်ငန်ေးြ ျာေး စတင်သ ျာင်ရွက်

နုင်သရေးအတွက် လုအြ်သသျာ အရင်ေးအမြစ်ြ ျာေးကု ရှျာသဖွရန်၊ သဒသခံ စီေးြွျာေးသရေးအသင်ေးအဖွျို့ြ ျာေး၊
တသီေးြုဂဂလြ ျာေးနှင် ညြှနင
ှု ်ေးလုြ်သ ျာင်ရန် အစီအစဉ်ြ ျာေးခ ြှတ်ခသည်။
၁၉၉၅ ခုနှစ်၊ ဇွန်လတွင် နဝတ က်ြှ စစ်တြ်ြ ျာေးကု သစလွှတ် ုေးစစ် င်ခတျာ
သကကျာင် ဇူလုင်လ (၃) ရက်သနတွင် အြစ်အခတ်ရြ်စသရေး မြန်လည်ြ က်စီေးခသည်။ သကျာက်
သကျာ်စခန်ေးအြါအဝင် ကရင်နီမြည်တြ်ြသတျာ်၏ အသမခခံစစ်စခန်ေးအသစ် အသတျာ်ြ ျာေးြ ျာေး
က သွျာေးခသည်။
တပ်န ပျိုးတပ်ဖြွှဲွေ့ငယ်နပါင်ျိုးမ ာျိုးစြွာ စစ်အစိုျိုးရနှင် အပစ်အေတ်ရပ်စှဲ၍ အလင်ျိုးေင်သြွာျိုးေှဲ

ေင်ျိုးန ကာင် ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးသတျာ်လှန်သရေးအကကျာေး အတုင်ေးအတျာတစ်ခုအ စည်ျိုးလံိုျိုးမှို
ပပ ကြွှဲလာသည်။ KNPP သည် အပစ်အေတ်ရပ်စှဲနရျိုး ပ က် ပယ်သြွာျိုးေပပီ
ှဲ ျိုးနနောက် ၁၉၉၅ ေိုနှစ်
အနရာက်တြွင် ကရင်နအ
ီ မ ျိုးသာျိုးဒမ
ီ ိုကရက်တစ်ပါတီ (KNDP)၊ ၁၉၉၉ ေိုနှစ်အနရာက်တြွင်
ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုး ပငမ်ျိုးေ မ်ျိုးနရျိုးနှင် ဖြွံွေ့ပဖ ျိုးနရျိုးပါတီ (KNPDP)နှင် ၂၀၀၂ ေိုနှစ်အနရာက်တြွင်
ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးစည်ျိုးလံိုျိုးညီညတ
ြွ ်နရျိုးအဖြွှဲွေ့ (KNSO) တ၏
ု ေြွှဲထြွက်မှိုကို ထပ်မံကကံ နတြွွေ့ေှဲရ
သည်။
၁၉၉၅ ခုနှစ် နုဝင် ျာလအတွင်ေး ခူဦေးရယ်ဦေးသ ျာင်သသျာ ကုယ်စျာေးလှယ်အဖွျို့သည်

ရန်ကုန်သု သွျာေးသရျာက်ငြီေး အြစ်အခတ်ရြ်စသရေးကု မြန်လည်ညြှနှုင်ေးခသည်။ သသသျာ်
ု ဒုဗုလ်ြှြူေး
ကကီေးသက ျာ်သန်ေးက သကအန်ေးြီြန
ီ ှင် နဝတတအကကျာေး
ု ြည်သည်သသ ျာတူညီခ က်ြှ မြြုလုြ်
ျာေးမခင်ေးြရှသည်အတွက် သကအန်ြြ
ီ ီြှ အမြင်ြှန်ရငြီေး ဥြသဒသ ျာင်အတွင်ေးသု ဝင်သရျာက်ခ
မခင်ေးသျာမဖစ်သမဖင် ဥြသဒနှင်အညီ က င်ကကံသန ုင်သွျာေးရန် မဖစ်သည်ဟု တံမြန်
ု ခတျာသကကျာင်
ညြှနှုင်ေးသ ွေးသနွေးြှုြသအျာင်မြင်ခသြ။
၁၉၉၈ ခုနှစ်တွင် တကကြ်၊ ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် တစ်ကကြ် ရန်ကုန်သု ြ်ြံသွျာေးသရျာက်

ညြှနှုင်ေးခသသျာ်လည်ေး ြသအျာင်မြင်ခသြ။ ၂၀၀၇ ခုနစ
ှ ်တွင် တစ်ကကြ် ြ်ငြီေး သတွျို့ ံုခသသျာ်လည်ေး
အ ြသမြျာက်ခသြ။
၂၀၀၂ ခုနှစ်တွင် KNPP ြှ ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးစည်ေးလံုေးညီညတ

ွ ်သရေးအဖွျို့- ကကယ်မဖြူ
(KNSO) ြှ ခွ ွက်ငြီေး အြစ်အခတ်ရြ်စသရေး ယူခသည်။ တုင်ေးလံုေးဟန်ေး စစ် င်သရေးမဖင် သလေး
ကွက်က ျာေး သမြလှန်သစစ် င်သရေးတစ်ရြ် င်နွငြီေး မဖတ်(၄) မဖတ်ကု မြြုလုြ်ကျာ မြည်သူလူ ု
နှင် ကရင်နီသတျာ်လန
ှ ်သရေးတြ်ဖွျို့ြ ျာေးအကကျာေး အသမခခ လှုြ်ရှျာေးနုငြ
် ှု ြရှနုင်သရေးအတွက် ြွန်

ို င
် ရ
သခ ျာင်ေးနှင် သံလွင်မြစ်အကကျာေး တည်ရှသနသည် သက ေးရွျာသြါင်ေး (၁၁၈) ရွျာကု အတင်ေးအက ြ်

သရွျို့သမြျာင်ေးသစခသည်။ ုအြန်စျာတွင် သက ေးရွျာအတွင်ေးရှ မြည်သူြ ျာေးအျာေး သက် င
ု ်ရျာ နဝတ
တြ်ရင်ေးြှြူေးြ ျာေးက ဇွန်လ (၇) ရက် သနာက် ံုေး ျာေး၍ ၎င်ေးတု တြ်ရင်ေးဌျာနခ ြုြ်ြ ျာေးရှရျာ ငြြုျို့
တွင်ေးအနီေးဝန်ေးက င်သြြ
ု က်ြကွက်သမြျာင်ေးသရွှေျို့စုစည်ေးကကရန် အြန် ုတ်မြန်ခသည်။
ြွန်သခ ျာင်ေး နှင် သံလွင်မြစ်အကကျာေးတွင် တည်ရှသသျာ သက ေးရွျာြ ျာေးနှင် သမြျာက်ြုင်ေးအရြ်

တွင် တည်ရှသသျာ သက ေးရွျာြ ျာေးကု ရှျာေးသတျာငြြုျို့အနီေးသု လည်ေးသကျာင်ေး၊ အလယ်ြုင်ေးရှ သက ေးရွျာ
ြ ျာေးကု ရွျာသစ်သု လည်ေးသကျာင်ေး၊ သနာက်
ု ဖျာသ ျာင်ေးနှင် သ ျာလခ၊ နန်ေးဖ၊ ဖျာသ ျာင်ေးနှင်
သြျာ်ခ ေးီ (လုခါေးလု) တတွ
ု င်လည်ေးသကျာင်ေး သအျာက်တု ျာလ (၂၅) ရက်တွင် အသီေးသီေး
သမြျာင်ေးသရွှေျို့စုစည်ေးကကရန် ြ်ြံအြန် ြ် ငခ
် မြန်သည်။ ဒီသြျာ န
ု ှင် ဖရူ ုငြြုျို့နယ်ြှ
သက ေးရွျာအခ ြုျို့ကုလည်ေး သ ေးဖုေးကလုေး၊ သဒါတြဒူ သလည်
ု ေး သမြျာင်ေးသရွှေျို့သစခသည်။
ြသမြျာင်ေးသရွျို့လုသသျာမြည်သူြ ျာေးသည် အနီေးဝန်ေးက င် ရှ သတျာင်ယျာခင်ေးြ ျာေး၊ သတျာင်ကကျာေးြ ျာေး၌
အစျာေးအသသျာက်ြ ျာေး သယ်သ ျာင်ကျာ သွျာေးသရျာက် ြုန်ေးသအျာင်ေး သန ုင်ခကကသည်။
အနည်ေးငယ်သသျာ ရွျာသျာေးြ ျာေးသျာ သတ်ြှတ် ျာေးရျာသု သမြျာင်ေး သရွှေျို့သန ုင်ခကကသည်။
သတ်ြှတ်သြေး ျာေးသသျာ ခုနစ်ရက်သက ျာ်လွန်ငြီေးသည်သနာက်သဒသ အတွင်ေးသု ဗြျာစစ်

တြ်ြ ျာေး ဝင်သရျာက်လျာခသည်။ သက ေးရွျာြ ျာေးကု လှန်သလှျာသြွှသနှာက်ကျာ ရွျာသူရွျာသျာေးြ ျာေး
ြုင် ုင်သသျာ န်စြါေးြ ျာေး၊ အြ်ြ ျာေးကု ဖ က်စီေးမခင်ေး၊ ြီေးရှုျို့မခင်ေး၊ သတွျို့ရျာြစစည်ေး ြ ျာေးကု
ယူငင်သွျာေးမခင်ေး မြြုလုြ်ခသည်။ မြင်
ု သတျာနင်ေးငြီေးသတျာသတျာင်အတွင်ေး ြုန်ေးသအျာင်သန
သူြ ျာေးကုလည်ေး သြေးမြန်ေးမခင်ေးြရှ ြစ်သတ်ခသည်။ သကကျာင
ု ် အြ ျာေးစုြှျာ နယ်စြ်ကု ွက်သမြေး
တြ်ေးသရှျာင်ခရသည်။ ုအခ န်တွင် ကရင်နီမြည်၌ စစ်သ ေးသရှျာင် တစ်သန်ေးခွအ မြင်တက်
လျာခသည်။
အြစ်အခတ်ရြ်စငြီေးသနာက်ြုင်ေးတွင် နဝတြှ ဖွံျို့ငဖြုေးသရေးလုြ်ငန်ေးြ ျာေးကု လုြ်သ ျာင်သြေး

ခသသျာ်လည်ေး၊ င်သျာမြင်သျာတုေးတက်ြှု ြ စ
ု သလျာက်သျာ မဖစ် ွန်ေးြှု ရှခသည်။ မြည်သူ
လူ ုအသမြျာက်အမြျာေးသည် င်ေးရတွင်ေး သံသရျာတွင်သျာ နစ်မြြုြ်လ က်ရသည်
ှ ။
အြစ်အခတ်ရြ်စငြီေးသနာက်တွင် စစ်သ ျာင်သလ ျာခ သရေးကု နဝတ က်ြှ အတွင်တွင်

သမြျာ သ
ု နသသျာ်လည်ေး တ က်တွင်ြူ တြ်ရင်ေးတြ်ဖွျို့ြ ျာေးကု ြုြုတုေးခ ျို့ခ ျာေးလျာခသည်။
၂၀၀၇ ခုနှစ် အသရျာက်တွင် ကရင်နီမြည်အတွင်ေး တြ်ရင်ေးသြါင်ေး အနည်ေး ံုေး ၂၈ ခုအ
တုေးြွျာေးလျာခသကကျာင်ေး ခန်ြှန်ေး ျာေးသည်။

ို င
် ရ
၂၀၀၄- ၂၀၀၅ ကျာလအတွင်ေး တြ်ြသတျာ်၏ တွန်ေးြြှု

ု သကကျာင် KNPLF ဦေးသ ျာင်သသျာ
အဖွျို့ြ ျာေးနှင် KNPP အကကျာေး တုကြ
် ွမြင်ေး န်ခသည်။ သနာက် ံုေးတွင် ကရင်နီလူ ုသခါင်ေးသ ျာင်
ြ ျာေး၏ ကကျာေးဝင်သြတတျာရြ်ခံြှုသကကျာင် စစ်ရှန်က သွျာေးခရသည်။ KNPP ကု သမခ ွခ ဖကက
ု ြုေးြြ်ေးသန
တ တြ်ြသတျာ်ရျို့လုြ်ရြ်သျာ မဖစ်တယ်လု သဒသအသရေး သစျာင်ကကည်အကခတ်သူြ ျာေးက သံုေး
သြ်ကကြါသည်။
၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် တက်ကကွသသျာ ကရင်နီလူငယ်ြ ျာေးစွျာတသည်

ု နုင်ငံသရေးအသနုေးကကျာေး
လျာကကသည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် KNPP လူငယ်၊ KNPLF လူငယ်နင
ှ ် ကယန်ေးြ ြုေး က်သစ်လူငယ်
(KNGY) တသည်
ု ကယာျိုး ပည်နယ်လူငယ်အဖြွှဲွေ့ကို ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးေှဲပပီျိုး ၂၀၀၉ ေိုနှစ်တြွင် “ကရင်နီ ပည်
လူငယ်မ ာျိုးသမဂ္ (UKSY)” အမည် ဖင် ပင်ဆင်ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးေှဲသည်။ ထိုအဖြွှဲွေ့သည် ပည်ပနှင်
ပည်တြွင်ျိုးရှ တက်ကကြွလူငယ်မ ာျိုး စိုစည်ျိုးရာနနရာ ဖစ်သကှဲသိုို့ မေင်အဖြွှဲွေ့အစည်ျိုးမ ာျိုး မည်မျှပင်
သင် မတ်မှို မရှနစကာမူ လူငယ်မ ာျိုးကစည်ျိုးလံိုျိုးစြွာလက်တြွှဲရန် ပင်ဆင်မှို၏န ေလှမ်ျိုးအစ ဖစ်ေှဲ
သည်။ UKSY ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးပပီျိုး လူငယ်မ ာျိုးသည်လက်နက်ကင
ို ်အဖြွှဲွေ့အစည်ျိုး အသီျိုးသီျိုးထံသိုို့ သြွာျိုးလာ
ဆက်ဆံပပီျိုး ကရင်နီ ပည်အတြွင်ျိုးရှ တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးအေြွင်အနရျိုး၊ ဒီမိုကနရစီနှငလ
် ူူ့အေြွင်အနရျိုးမ ာျိုး
ကို လှိုပ်ရှာျိုးလံှိုွေ့နဆာ်လာ ကသည်။ ထိုသိုို့ လူငယ်မ ာျိုး၏အစြွှဲကင်ျိုးစြွာ ကက ျိုးစာျိုးမှိုန ကာင် ယေင်
ဖစ်ေှဲနသာ တိုကပ
် ြွှဲ၊ မယံို ကည်မှို၊ အတတစြွှဲမ ာျိုးကို နလျှာေ နရျိုးအတြွက် လံှိုွေ့နဆာ်နိုင်ေှဲသည်။
အထူျိုးသ ဖင် လူလတ်ပိုင်ျိုး နေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုးသည် ယေင် ဖစ်ရပ်မ ာျိုးကို နက ာ်လွှာျိုးနင
ို ်ရန်
အင်အာျိုးစိုတေိုအ ဖစ် ဖစ်နပေါ်လာေှဲသည်။

ို င
် ရ
အခန်ျိုး (၆)
ငငမ်ျိုးခ မ်ျိုးရရျိုးကက ျိုးပမ်ျိုးမှုနင

ှ ်
ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးရတာ်လန
ှ ်ရရျိုးလှုပ်ရှာျိုးမှု
၂၀၀၈ ေိုနှစ် နမလ (၁၀) ရက်နနို့တြွင် န.အ.ဖ စစ်အစိုျိုးရမှ နာဂစ်ြုန်တုင်ေးဒဏ္်သကကျာင်

တစ်နုင်ငံလံုေးအက ြ် ုက်သနခ န် ၂၀၀၈ ခုနှစ် ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးပံိုအန ေေံဥပနဒကို မြည်သူသတွကန်ကွက်
သနသည်ကကျာေးြှ အတည် ပ ေှဲသည်။
နြဖသည် ြ ြ ံုေးသမခလှြ်ေးအမဖစ် ၂၀၀၉ ခုနှစ်၌ အြစ်အခတ် ရြ်စ ျာေးသည်

တုင်ေးရင်ေးသျာေးလက်နက်ကင
ု ်အဖွျို့အစည်ေးအျာေးလံုေးကု တြ်ြသတျာ်၏ န်ေးခ ြုြ်ြှုသအျာက်၌ နယ်
မချာေးသစျာင်တြ်ြ ျာေး (BGF) အမဖစ် အသွင်သမြျာင်ေးရြည်ဟု ြည်သူြျှ ြသြျှျာလ
် င် ျာေးသသျာ သကက
ညျာခ က်တစ်ခုကု ုတ်မြန်သကကညျာခသည်။
ု ုတ်မြန်ခ က်သကကျာင် အြစ်အခတ်ရြ်စ ျာေးသသျာအဖွျို့ြ ျာေးြှျာ အတင်ေးအက ြ်

နယ်မချာေးသစျာင်တြ် အသွင်သမြျာင်ေးခံကကရသည်။ ကလလတ အသနမဖင် ၂၀၀၉ ခုနှစ် နုဝင် ျာလ
တွင် BGF 1004, 1005 တြ်ရင်ေးြ ျာေးအမဖစ် အတင်ေးအက ြ် ဖွျို့စည်ေးခံခရသည်။ KNPP ၏ ခွ ွက်
အဖွျို့ြ ျာေး မဖစ်သသျာ KNSO, KNPDP, KNDP နှင် ကယန်ေးမြည်သစ်ြါတီ၏ ခွ ွက်အဖွျို့ မဖစ်သသျာ
KNG စသည်အဖွျို့တက
ု ု မြည်သူူ့စစ်တြ်အမဖစ် အတင်ေးအက ြ် သတ်ြှတ်ခသည်။ မြင်
ု အ ူေး
သဒသြ ျာေးကု ဖွျို့စည်ေးငြီေး အ ူေးသဒသ(၁)အျာေး KNG အျာေး အုြ်ခ ြုြ်ခွင်မြြုခသည်။ ကလလတအျာေး
အ ူေးသဒသ (၂)ကု သြေးအြ်ခငြီေး အ ူေးသဒသ (၃) အျာေး ကယန်ေးမြည်သစ်ြါတီကု အုြ်ခ ြုြ်ခွင်မြြု
ခသည်။ ကယန်ေးမြည်သစ်ြါတီသည် အြစ်အခတ်ရြ်စခသသျာ်လည်ေး BGF အမဖစ် ြသမြျာင်ေးခ
သြ။
၂၀၁၀ ေိုနှစ်၊ နမလ (၂၀)ရက်နနို့တြွင် ကယန်ျိုးအမ ျိုးသာျိုးမ ာျိုးက ကယန်ျိုးအမ ျိုးသာျိုး

ပါတီကို ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးပပီျိုး နရွျိုးနကာက်ပြွှဲေင်ရန် ပင်ဆင်ေှဲသည်။ နရွျိုးနကာက်ပြွှဲမှ ပါတီကယ
ို ်စာျိုးလှယ်
(၂)ဦျိုး အနိုင်ရေှဲသည်။ နနောက်ပိုင်ျိုးတြွင် ကယန်ျိုးအမ ျိုးသာျိုးပါတီနှင် ကယာျိုး ပည်နယ်ရှ နင
ို ်ငံနရျိုး
ပါတီမ ာျိုးသည် ညီညတ
ြွ ်နရျိုးနှင် ပူျိုးနပါင်ျိုးနရျိုးမ ာျိုးကို နဆြွျိုးနနြွျိုးေှဲ ကသည်။

ို င
် ရ
၂၀၁၀ ေိုနှစ်တြွင် ၂၀၀၈ ဖွျို့စည်ေးြံု အသမခခံဥြသဒသအျာက်ြှ ြ ြ ံုေးအကကြ် အနထြွ

နထြွနရွျိုးနကာက်ပြွှဲ က င်ျိုးပေှဲငြီေး မြည်သ ျာင်စုကကံခုင်သရေးနှင် ဖွံျို့ငဖြုေးသရေးြါတီြှ ြအြ ျာေး ံုေးမဖင်
သရွေးသကျာက်ြွအနုင်ရရှခငြီေး၊ အရြ်ဝတ်လ စစ်သခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေးြှ နုငင
် ံသရေး ဝင်သရျာက်လျာခ
သည်။ ုသရွေးသကျာက်ြွတွင် အြ ြုေးသျာေးဒီြုကသရစီအဖွျို့ခ ြုြ် (NLD) နှင် စစ်တြ်ကု န်က င်
သသျာ နုင်ငံသရေးြါတီြ ျာေး ြှ ဝင်သရျာက်ယှဉ်ငြြုင်မခင်ေးြရှသြ။ သြမတအမဖစ် ဗလ
ု ်ခ ြုြ်သဟျာင်ေး
ဦေးသန်ေးစန်ြှ ဦေးသ ျာင်ငြီေး အစုေးရတျာဝန်ယူခသည်။
KNPP သည် ၂၀၁၁ ခုနှစ် သဖသဖျာ်ဝါရီလအတွင်ေး ဖွျို့စည်ေးတည်သ ျာင်ခသည် စည်ေးလံုေး

ညီညတ
ွ ်သသျာ တုင်ေးရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးြ ျာေး ဖက်ဒရယ်သကျာင်စီ (UNFC) တည်သ ျာင်ရျာတွင်လည်ေး
ဦေးသ ျာင်ြါဝင်ခသည်။ UNFC ၌ အပစ်အေတ် ရပ်စှဲထာျိုး ေင်ျိုးမရှသည် EAOs (အထူျိုးသ ဖင်
KNPP နှင် KNU) မ ာျိုးနှင် BGF အမနို့်ကို ငင်ျိုးဆန်ေှဲ ကသည် အပစ်ရပ်အဖြွှဲွေ့မ ာျိုး (KIO၊ NMSP နှင်
SSA/SSPP) လည်ျိုး ပါေင်ေှဲ ကသည်။ UNFC အာျိုး ဖင် မန်မာနင
ို ်ငံကို ဖက်ဒရယ် ပည်နထာင်စို
တစ်ရပ်အ ဖစ် ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးတည်နထာင်သာြွ ျိုးရန် ရည်မန
ှ ်ျိုးထာျိုး က ေင်ျိုး ဖစ်သည်။
၂၀၁၁ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ (၁၈) ရက်သနတွင် တုင်ေးရင်ေးသျာေးလက်နက်ကင

ု ်ခုခံသတျာ်လှန်
သရေးအဖွျို့အစည်ေးြ ျာေးနှင် အြစ်အခတ်ရြ်စသရေး သတွျို့ ံုသ ွေးသနွေးရန် သသ ျာ ျာေး ုတ်မြန်
သကကညျာခသည်။ အ ြ
ု ါသကကညျာခ က် ုတ်မြန်ငြီေး ြကကျာြီကျာလြ ျာေးတွင် တုင်ေးရင်ေးသျာေး
ု အ
် ဖွျို့အစည်ေးြ ျာေးြှ တစ်ဖွျို့ခ င်ေးစီက သြမတဦေးသန်ေးစန် အစုေးရ၏ ကြ်ေးလှြ်ေး
ခ က်ကု တံမြန်
ု သသျာအျာေးမဖင် အြစ်အခတ်ရြ်စသရေးသတွျို့ ံုသ ွေးသနွေးြှုြ ျာေး မြြုလုြ်လျာခကက
သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ် နုဝင် ျာလ (၂၈) ရက်သနတွင် ဦေးသန်ေးစန်အစုေးရ၏ဝန်ကကီေး ဦေးသအျာင်ြင်ေး
ဦေးသ ျာင်သည် ငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေးကုယ်စျာေးလှယ်အဖွျို့နှင် သကအန်ြီြြ
ီ ှ ကုယ်စျာေးလှယ် (၂) ဦေး
သစလွှတ်ကျာ ုင်ေးနုင်ငံ၊ ခ င်ေးရုင်ေးတွင် အလွတ်သသ ျာစတင်သတွျို့ ံုခသည်။ ုြှ ၂၀၁၂ ခုနှစ်
သဖသဖျာ်ဝါရီလတွင် တရျာေးဝင်သတွျို့ ံုသ ွေးသနွေးြှုမြြုလုြ်နင
ု ်သရေးအတွက် ဝန်ကကီေးဦေးသအျာင်ြင်ေးနှင်
အဖွျို့အျာေး င
ု ်ေးနုငင
် ံ၊ ခ င်ေးြုင်ငြြုျို့တွင် ြ်ြံ သတွျို့ ံုခမြန်သည်။
တရျာေးဝင်သတွျို့ ံုြှုအသနမဖင် ၂၀၁၂ ခုနှစ် ြတ်လ (၇) ရက်သနတွင် လွြုင်သကျာ်ငြြုျို့ အစုေး

ရရြ်သျာတွင် နှစ် က်သတွျို့ ံုကကသည်။ ုမြည်နယ်အ င် သတွျို့ ံုသ ွေးသနွေးြွတွင် ြူသသ ျာ
အျာေးမဖင် -
(၁) နှစ်ဦေးနှစ်ဖက် ြစ်ခတ်တုကခ

် ုက်ြှု ရြ် ုင်ေးရန်ကစစ၊

ို င
် ရ
(၂) က် ံသရေးစခန်ေးကု နှစ်ဖက်သသ ျာတူသည် သင်သတျာ်ရျာသနရျာ၌ (လက်နက်ြြါ)

ျာေးရှရန်ကစစ၊
(၃) မြည်သ ျာင်စုအ င် ငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေးသ ေးွ သနွေးသရေးအဖွျို့နင

ှ ် သ ွေးသနွေးရန်အတွက် ကယ
ု ်
စျာေးလှယ်အဖွျို့ တရျာေးဝင်ဖွျို့စည်ေးရန်နှင် သ ွေးသနွေးြည် သနရက်၊ အခ န်၊ သနရျာ တက
ု ု
ညြှနှုင်ေးမခင်ေးကစစ၊
(၄) သတျာင်ေး ုခ က် အခ က် (၂၀) ြါ အခ က်အလက်ြ ျာေးကု သြမတ ံ က်လက်တင်

မြသွျာေးရန်။ ုအခ က် (၂၀) ြှျာ -
(က) ကရင်နီမြည်အတွင်ေး စစ် င်သရေးအျာေးလံုေး ရြ် ုင်ေးရန်၊
(ခ) တပ်ဖြွှဲွေ့၊ တပ်ရင်ျိုးနှင်တပ်စေန်ျိုးမ ာျိုး ထပ်မံတိုျိုးေ ှဲွေ့ ေင်ျိုး မ ပ လိုပ်ရန်နှင် လူထိုအာျိုး

ေန်ထပ
ို ်ေန်ပိုျိုး ဖစ်နစသည်တပ်စေန်ျိုးမ ာျိုးကို အပစ်အေတ် သနဘာတူညီပပီျိုးသည်
နနောက်ရက်နပါင်ျိုး (၆ေ) အတြွင်ျိုး ပန်လည်ရပ
ို ်သမ်ျိုးနပျိုးရန်၊
(၃) နှစ်ဘက်တပ်ဖြွှဲွေ့မ ာျိုး နနရာသတ်မှတ်ေ ထာျိုး ေင်ျိုး၊ တပ်ဖြွှဲွေ့မ ာျိုး သြွာျိုးလာနရျိုးကစစနှင်

ဆက်ဆံနရျိုးရံိုျိုး ဖြွင်လှစ်နရျိုးကစစ၊
(၄) ကရင်နီ ပည်အတြွင်ျိုး စစ်နရျိုးနလက င်မှိုမ ာျိုးနှင် နက ာင်ျိုးတည်နဆာက်မှိုမ ာျိုးကို ရပ်

တနို့်ထာျိုးရန်၊
(၅) ကရင်နီ ပည်အတြွင်ျိုး အသက် (၁၈) နှစ် ပည်ပပီျိုးသတ

ူ ိုင်ျိုး စစ်မှိုမထမ်ျိုးမနနရ ဥပနဒအာျိုး
အနကာင်အထည်နဖာ် ေင်ျိုး မ ပ လိုပ်နသျိုးရန်၊
(၆) ကရင်နီ ပည်အတြွင်ျိုး စစ်နရျိုးတိုကေ

် ိုက်မှိုမ ာျိုးကို တ ောျိုးတိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးနဒသမ ာျိုး၌ ဖစ်
နပေါ်နနသည်စစ်နရျိုးတိုကေ
် ိုက်မှိုမ ာျိုးနှင် တေ န်တည်ျိုး ရပ်ဆိုင်ျိုးန ကာင်ျိုး ထိုတ် ပန်န က
ညာသြွာျိုးရန်၊
(၇) နှစ်ဘက်အပစ်အေတ်ရပ်စှဲထာျိုးသည် ကာလအတြွင်ျိုး အ ပန်အလှန် ယံို ကည်မှိုတည်

သ ျာက်ငြီေး အသမခအသနတည်ငငြ်ငြီဟု သသခ ျာသစငြီေး အျာြခံသြေးနုင်သညအ
် ခ န်က
ြှသျာ မြည်တွင်ေးြုန်ေးသအျာင်ေးသန င
ု ်သည် လူ ြ
ု ျာေးအျာေး မြန်လည်သနရျာခ ျာေးသရေး
အစီအစဉ်ကု စတင်သ ျာင်ရွကန
် ုင်ရန် နှစ် က် ြ်ြံညန
ြှ ှုင်ေးသ ျာင်ရွက်ရန်၊

ို င
် ရ
(၈) ကရင်နီမြည်အတွင်ေး အသကျာင်အ ည်သဖျာ်ြည် အကကီေးစျာေး စီြံကန်ေးြ ျာေးနှင် မြြုမြင်

ြွြ်ေးြံြြ
ှု ျာေးကု နုင်ငံသရေးအရ သတွျို့ ံုသ ွေးသနွေးြှု ြငြီေးမြတ်သသေးသည် ကျာလအတွင်ေး
ယျာယီရြ် ုင်ေး ျာေးရန်၊
(၉) တြ်ဖွျို့အသီေးသီေးြှ ကရင်နီမြည်သူလူ ုြ ျာေး၏ ဝလံုခခံြုြှုကု ြါေးသစသသျာ လူူ့အေြွင်

အနရျိုးေ ျိုးနဖာက်မှိုမ ာျိုးကို ရပ်တနို့်ရန်၊
(၁ေ) ကရင်နီ ပည်အတြွင်ျိုးရှအစိုျိုးရနှင် ပငမ်ျိုးေ မ်ျိုးနရျိုးရယူထာျိုးပပီျိုး အသြွင်ကူျိုးန ပာင်ျိုးသြွာျိုးပပီျိုး

သည် ပည်သူူ့စစ်မ ာျိုး၊ နယ် ောျိုးနစာင်တပ်ဖြွှဲွေ့ေင်မ ာျိုးနှင် အပစ်ရပ်အဖြွှဲွေ့ေင်မ ာျိုးအာျိုး
နတြွွေ့ဆံိုနဆြွျိုးနနြွျိုးနနသည် ကာလအတြွင်ျိုး စစ်နရျိုးပဋပကခမရှနစရန်အတြွက် အစိုျိုးရမှ
တာေန်ယူနပျိုးသြွာျိုးရန်၊
(၁၁) လက်ရက
ှ န်ျိုးမာနရျိုး၊ ပညာနရျိုး၊ ဖွံျို့ပဖ ျိုးနရျိုးနင
ှ ် လူမှိုနရျိုးလိုပ်ငန်ျိုးမ ာျိုးကို လိုပ်နဆာင်နန
နသာ နိုင်ငံတကာ အဖွျို့အစည်ျိုးမ ာျိုးကို ဆက်လက် လိုပ်နဆာင်ေြွင် ပ ရန်၊
(၁၂) လူ ုစီြံခန်ခအု
ွ ြ်ခ ြုြ်သရေးလုြ်ငန်ေးကု မြည်နယ်အစုေးရနှင် သသျာ်လည်ေးသကျာင်ေး၊ မြည်
သ ျာင်စုအစုေးရနှင် နသာ်လည်ျိုးနကာင်ျိုး ပူျိုးနပါင်ျိုးနဆာင်ရွကမ
် ည်၊
(၁၃) အဖြွှဲွေ့ေင်မ ာျိုးနှင်အမ်နထာင်သည်မ ာျိုး ရပ်တည်နိုငန

် ရျိုးအတြွက် လူြှုအကူအညီမ ာျိုးနှင်
အန ေေံစီျိုးပြွာျိုးနရျိုးလိုပ်ငန်ျိုးမ ာျိုး ရရှရမည်၊
(၁၄) လက်နက်ကင
ို အ
် ဖြွှဲွေ့မ ာျိုးနှင် ယှကန
် ြွယ်ပပီျိုး ဖမ်ျိုးဆျိုးီ ေ ပ်နနှောင် ေင်ျိုးေံရသူမ ာျိုးနှင် နိုင်ငံ
နရျိုးအက ဉ်ျိုးသာျိုးအာျိုးလံိုျိုးကို လွှတ်နပျိုးရမည်။
(၁၅) နိုင်ငံနရျိုးနတြွွေ့ဆံိုနဆြွျိုးနနြွျိုးနရျိုး ဖစ်စဉ်မ ာျိုးတြွင် အ ပည် ပည်ဆိုင်ရာအကှဲ ဖတ်အဖြွွေ့ှဲ

ထာျိုးရှရန်နှင် ဖစ်နပေါ်လာနသာနိုင်ငံနရျိုး ဖစ်စဉ်မ ာျိုးကို ပည်သူလူထိုမ ာျိုးအာျိုးရှင်ျိုးလင်ျိုး
ေ ပသြွာျိုးမည်၊
(၁၆) အက ျိုးနဆာင်အဖွျို့ြ ျာေးနှင် အကကံသြေးြုဂဂြုလ်ကု သတွျို့ ံုသ ွေးသနွေးြွတွင် သက်သသမ ာျိုး

အ ဖစ်သာ ပါေင်တက်နရာက်နောျိုးနထာင်နစရမည်၊
(၁၇) မူျိုးယစ်နဆျိုးေါျိုးနှမ်နင်ျိုးနရျိုးနင
ှ ် ဘေ ပန်လည်ထူနထာင်နရျိုး လိုပင
် န်ျိုးမ ာျိုးကို ြူေးသြါင်ေး
သ ျာင်ရွက်ရြည်

ို င
် ရ
(၁၈) အပစ်အေတ်ရပ်စှဲနရျိုးသနဘာတူညီမှို လက်မှတ်နရျိုးထိုျိုးပပီျိုးနနောက် (၆) လ အတြွင်ျိုး

တတိုင်ျိုးတ ပည်လံိုျိုး အသြွင်နဆာင်သည်နိုင်ငံနရျိုးအရ နတြွွေ့ဆံိုနဆြွျိုးနနြွျိုးမှို စတင်နိုင်ရန်
အ မန်ဆံိုျိုးအနကာင်အထည်နဖာ်ရမည်၊
(၁၉) နကအှဲန်ပပ
ီ ီအာျိုး တရာျိုးမေင်အသင်ျိုးအဖြွှဲွေ့အ ဖစ်န ကညာထာျိုး ေင်ျိုးမှ ရိုပ်သမ်ျိုးနပျိုးရန်
(၂၀) အြစ်အခတ်ရြ်စြှုအတွက် လက်ြှတ်သရေး ုေးငြီေးခသသျာ သသ ျာတူညီြှုြ ျာေးအသြေါ်

နှစ် က်စလံုေးြှ တျာဝန်ယူြှုနှင် တျာဝန်ခံြှု ရှရြည်။
မြည်သ ျာင်စုအ င် သ ွေးသနွေးြွကု ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဇွန်လ (၉) ရက်သနတွင် လွြုင်သကျာ်တြ်

ခန်ေးြ၌ က င်ေးြခသည်။ ုသ ွေးသနွေးြွတွင် အခ က် (၂၀) အနက် အခ က် (၁၄) ခ က်ကု ြူအရ
ြဏ္ျာြသသ ျာတူလက်ြှတ်သရေး ုေးခကကသည်။ ုအခ က် (၁၄) ခ က်တွင်လည်ေး အဓက စစ်
သရေးနှင် ြတ်သက်သည် တြ်ဖွျို့ြ ျာေး စခန်ေးခ ျာေးြှုနှင် တြ်ဖွျို့ြ ျာေးလှုြ်ရှျာေးြှု ုင်ရျာသနရျာသဒသ
ြ ျာေးသတ်ြှတ်မခင်ေး ြြါသသေးသြ။
သဆဘောတူညီခ က ရရှခြဲသည (၁၄) ခ ကြှော -
(၁) ၂၀၁၂ ေိုနှစ်၊ မတ်လ (၇) ရက်နနို့တြွင် ပည်နယ်အဆင်ပဏာမအပစ်အေတ်ရပ်စှဲနရျိုး

လက်မှတ်နရျိုးထိုျိုးပပီျိုးနနောက် ကယာျိုး ပည်နယ်အတြွင်ျိုး တိုကပ
် ြွှဲမ ာျိုးထပ်မံမ ဖစ်ပြွာျိုးေှဲ ေင်ျိုး
အနပေါ် နှစ်ဘက်မှအသအမှတ် ပ သည်။ ေိုေံစစ်မှအပ ထိုျိုးစစ်မ ာျိုးအာျိုးလံိုျိုး ဆက်လက်ရပ်
ဆိုင်ျိုးထာျိုးရန် နှစ်ဘက်မှ သနဘာတူညီသည်။ ကယာျိုး ပည်နယ်အတြွင်ျိုးရှ တပ်မ၊ စစ်တပ်
ဖြွှဲွေ့မ ာျိုးနှင် စပ်လ ဉ်ျိုး၍ နနောက်တကကမ် ပည်နထာင်စိုအဆင်နဆြွျိုးနနြွျိုးပြွှဲတြွင် နှစ်ဘက်မှ
ဆက်လက်နဆြွျိုးနနြွျိုးသြွာျိုးရန် သနဘာတူညီသည်။
(၂) (က) တပ်စေန်ျိုးမ ာျိုး နနရာသတ်မှတ်ေ ထာျိုး ေင်ျိုး၊ သြွာျိုးလာလှိုပ်ရှာျိုးမည် နနရာနဒသ

မ ာျိုး သတ်မှတ် ေင်ျိုးနှင် ပတ်သက်၍ နနောက်တကကမ် ပ လိုပ်မည် ပည်နထာင်
စိုအဆင် နဆြွျိုးနနြွျိုးပြွှဲတြွင် ဆက်လက်နဆြွျိုးနနြွျိုးအန ဖရှာရန်အတြွက် နှစ်ဘက်
မှ သနဘာတူသည်။
(ေ) ဆက်ဆံနရျိုးရံိုျိုးမ ာျိုးနှင်ပတ်သက်၍ လြွ င်နကာ်ပမ ွေ့တြွင် ဆက်ဆံနရျိုးရံိုျိုးေ ပ်ကို

ဖြွင်လှစ်ပပီျိုး ဖာျိုးနဆာင်ျိုးပမ ွေ့နှင် ရှာျိုးနတာပမ ွေ့ နယ်မ ာျိုးတြွင် ဆက်ဆံနရျိုးရံိုျိုးေြွှဲမ ာျိုး
ဖြွင်လှစ်သြွာျိုးရန် က န်သနဘာတူညီသည် ပမ ွေ့နယ်မ ာျိုးတြွင်လည်ျိုး ဆက်ဆံနရျိုး
ရံိုျိုးမ ာျိုး ဆက်လက်ဖြွငလ
် ှစ် သြွာျိုးနိုင်နရျိုးအတြွက် နဆာင်ရွက်သြွာျိုးရန် သနဘာ
တူသည်။

ို င
် ရ
(ဂ) နှစ်ဘက်ဆက်သြွယ်နရျိုးတာေန်ေံမ ာျိုးထာျိုးရှမည် ပိုဂ္ လ်အာျိုး နှစ်ဦျိုးနှစ်ဘက်

သနဘာတူညီမှို ဖင် ထာျိုးရှရန် သနဘာတူသည်။
(၃) အစိုျိုးရနှင် ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးတိုျိုးတက်နရျိုးပါတီ (KNPP) အ ကာျိုး အပစ်အေတ်ရပ်စှဲနရျိုး

ေိုင်မာစြွာတည်နဆာက်နိုင်ရန်နင
ှ ် ပငမ်ျိုးေ မ်ျိုးနရျိုးတည်နဆာက်မှို လိုပင
် န်ျိုးစဉ်မ ာျိုး နအာင်
မင်စြွာ အနကာင်အထည်နဖာ် နဆာင်ရွကသ
် ြွာျိုးနိုင်ရန်အတြွက် နဒသကကီျိုး ကပ်နစာင်
ကည်နရျိုးအဖြွှဲွေ့ (Local Monitor) အာျိုး ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးသြွာျိုးရန် သနဘာတူသည်။ နဒသကကီျိုး ကပ်
နစာင် ကည်နရျိုးအဖြွှဲွေ့ေင်အ ဖစ် ထာျိုးရှမည် လူပဂ
ို ္ လ်စာရင်ျိုးကို အ ပန်အလှန် ညနင
ှို ်ျိုး
အတည် ပ ရန် သနဘာတူသည်။
(၄) ကယာျိုး ပည်နယ်အတြွင်ျိုး နလက င်နရျိုးနက ာင်ျိုး တည်နဆာက်နန ေင်ျိုးနှင် စပ်လ ဉ်ျိုး၍
ပည်သူလူထို၏ဆနဒကို နလလာသံိုျိုးသပ်နိုင်ရန်အတြွက် ကယာျိုး ပည်နယ်အစိုျိုးရအဖြွှဲွေ့မှ
ပည်နယ်အဆင် နလလာသံိုျိုးသပ်နရျိုးအဖြွှဲွေ့ကို ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးပပီျိုး အစီရင်ေံစာကို ၂ေ၁၂ ေိုနှစ်
ဇူလိုင်လ (၁၀) ရက် နနောက်ဆံိုျိုးထာျိုးပပီျိုး နိုင်ငံနတာ် သမမတထံ တင် ပန်ရန် သနဘာတူ
သည်။
(၅) ပည်တြွင်ျိုးနရွှွေ့ န ပာင်ျိုးနနထင

ို ်သူ (IDPs) မ ာျိုး ပန်လည်နနရာေ ထာျိုးနရျိုး အစီအစဉ်ကို
စနစ်တက ဖစ်နစရန်အတြွက် နှစ်ဘက်ညနှိုင်ျိုးနဆာင်ရွက်သြွာျိုးရန် သနဘာတူသည်။
(၆) ကယာျိုး ပည်နယ်အတြွင်ျိုး အနကာင်အထည်နဖာ်မည် ရွာသစ်စီမံကန်ျိုး အပါအေင် အကကီျိုး

စာျိုးစီမံကန်ျိုးမ ာျိုးကို အမ ာျိုး ပည်သူလူထိုလူမှိုအသင်ျိုးအဖြွှဲွေ့မ ာျိုးအာျိုး နလလာေြွင် ပ ရန်နှင်
ပြွင်လင်ျိုး မင်သာမှိုရှရန်အတြွက် အသနပျိုးသြွာျိုးရန် သနဘာတူသည်။
(၇) ကယာျိုး ပည်နယ်အတြွင်ျိုး လူူ့အေြွင်အနရျိုးေ ျိုးနဖာက်မှိုမ ာျိုး မရှနစရန်အတြွက် အမ ျိုးသာျိုး

လူူ့အေြွင်အနရျိုးနကာ်မရှငန
် ှင် ပူျိုးနပါင်ျိုးနဆာင်ရွကရ
် န် သနဘာတူသည်။ (Local Monitor
-ing Group) အဖြွှဲွေ့ ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးနဆာင်ရွက်ရန် သနဘာတူသည်။
(၈) အကူျိုးအန ပာင်ျိုးကာလတြွင် က န်ျိုးမာနရျိုး၊ ပညာနရျိုး၊ ဖြွံွေ့ပဖ ျိုးနရျိုးနှင် လူမှိုနရျိုး လိုပ်ငန်ျိုးမ ာျိုး
ကို လိုပ်နဆာင်နနနသာ INGO, NGO အဖြွှဲွေ့အစည်ျိုးမ ာျိုးကို ဆက်လက်လိုပ်နဆာင်ေြွင် ပ
ပပီျိုး တေ န်တည်ျိုးတြွင် ပည်နယ်အစိုျိုးရနှင် ပည်နထာင်စို အစိုျိုးရသိုို့ တင် ပသြွာျိုးရန် သနဘာ
တူသည်။
(၉) နကအှဲန်ပပ
ီ ီ တပ်ဖြွှဲွေ့ေင်မ ာျိုး၊ မသာျိုးစိုေင်မ ာျိုးကို နိုငင
် ံနတာ်အစိုျိုးရ၏ အကူအညီ ဖင် လည်ျိုး
နကာင်ျိုး နိုင်ငံတကာအဖြွှဲွေ့အစည်ျိုးမ ာျိုး၏ အကူအညီ ဖင် လည်ျိုးနကာင်ျိုး အကူအညီနပျိုးရန်

ို င
် ရ
သနဘာတူသည်။ ဥပနဒနှင်အညီ စီျိုးပြွာျိုးနရျိုးကမ

ို ပဏီမ ာျိုး ထူနထာင်နဆာင်ရွကလ
် ပ
ို ါက
သက်ဆင
ို ်ရာဌာန၊ အဖြွှဲွေ့အစည်ျိုးမ ာျိုးမှ ေြွင် ပ ေ က်ရရှနရျိုး ကူညီနဆာင်ရွကန
် ပျိုးရန်
သနဘာတူသည်။
(၁၀) နကအှဲန်ပပ
ီ ီ လက်နက်ကင
ို ်အဖြွှဲွေ့ေင်မ ာျိုးနင
ှ ် ဆက်နြွယ်သည် အက ဉ်ျိုးသာျိုးမ ာျိုး ဖမ်ျိုးဆီျိုးေံ
ထာျိုးရ ေင်ျိုးကို ရာဇေတ်မှိုမှအပ အ မန်ဆံိုျိုး ပန်လည်လြွတ်န မာက်နရျိုး ကူညီနဆာင်ရွက်
နပျိုးရန် သနဘာတူသည်။
(၁၁) နှစ်ဘက်နိုင်ငံနရျိုး နတြွွေ့ဆံိုနဆြွျိုးနနြွျိုးနရျိုး ဖစ်စဉ်မ ာျိုးတြွင် ပိုမိုထနရာက်အက ျိုးရနစန

ှ ိုင်ရန်
အတြွက် နှစ်ဘက်သနဘာတူညီနသာ ပိုဂ္ လ်မ ာျိုး ပါေင်သည် နလလာနရျိုးအဖြွှဲွေ့ထာျိုးရှရန်
(၁၂) ကယာျိုး ပည်နယ်အတြွင်ျိုး မူျိုးယစ်နဆျိုးေါျိုးပနပ ာက်နရျိုးနှင် လူမှိုဘေ ပန်လည်ထူနထာင်

နရျိုး လိုပ်ငန်ျိုးမ ာျိုးကို နိုင်ငံနတာ်အစိုျိုးရ၊ ပည်နယ်အစိုျိုးရနှင် ပူျိုးနပါင်ျိုး နဆာင်ရွက်ရန်
(၁၃) အပစ်အေတ်ရပ်စှဲရန် သနဘာတူညီလက်မှတ်နရျိုးထိုျိုးပပီျိုးနသာ တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုး လက်နက်

ကိုင်အဖြွှဲွေ့အစည်ျိုးမ ာျိုး၊ တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးအဖြွှဲွေ့အစည်ျိုးမ ာျိုး၊ နိုင်ငံနရျိုးပါတီမ ာျိုး အာျိုးလံိုျိုးပါေင်
နသာ တနိုင်ငံလံိုျိုးအတိုင်ျိုးအတာနဆာင်သည် နင
ို ်ငံနရျိုးနတြွွေ့ဆံိုနဆြွျိုးနနြွျိုးမှိုကို အ မန်ဆံိုျိုး
က င်ျိုးပနိုင်နရျိုးအတြွက် နဆာင်ရွက်သြွာျိုးရန် သနဘာတူသည်။
(၁၄) ၂ေ၁၂ ေိုနှစ် မတ်လ (၇) ရက်နနို့တြွင် ပည်နယ်အဆင် လက်မှတ်နရျိုးထိုျိုးေှဲနသာ အပစ်

အေတ်ရပ်စှဲနရျိုးသနဘာတူညီမှိုမ ာျိုးအတြွက်လည်ျိုးနကာင်ျိုး၊ ၂ေ၁၂ ေိုနှစ် ဇြွန်လ (၉) ရက်
သနတြွင် ပည်နထာင်စိုအဆင် လက်မှတ်နရျိုးထိုျိုးသည် သနဘာတူညီမှိုမ ာျိုးအတြွက်
လည်ျိုးနကာင်ျိုး၊ နှစ်ဘက်အဖြွှဲွေ့အစည်ျိုးက တာေန်ယူမှို၊ တာေန်ေံမှိုရှန ကာင်ျိုး သနဘာတူ
သည် စသည်တိုို့ ပါေင်ပါသည်။
၂၀၁၂ ေိုနှစ် အပစ်အေတ်ရပ်စှဲနရျိုးကို သနဘာတူလက် မှတ်နရျိုးထိုျိုးေှဲပပီျိုးနနောက်ပိုင်ျိုး

KNPP ကယ
ို ်စာျိုးလှယ်မ ာျိုး ကယာျိုး ပည်နယ်အနှံို့ ေရီျိုးဆနို့်၍ လူထမ
ို ာျိုးနှင် လိုကလ
် ံနတြွွေ့ဆံို
နဆြွျိုးနနြွျိုးေှဲစဉ်က ပည်နယ်အတြွင်ျိုးရှ အ ောျိုးတိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးလက်နက်ကင
ို ် အဖြွှဲွေ့အစည်ျိုးမ ာျိုးနှင်ပါ
သင်သင် မတ် မတ် ဖစ်နအာင် ပန်လည်စည်ျိုးရံိုျိုးစိုစည်ျိုးရန် လူထိုမ ာျိုးကနတာင်ျိုးဆိုေှဲ ကသည်။
ထိုအေ န်မှစ၍ အစည်ျိုးအနေျိုး နှင် နတြွွေ့ဆံိုနဆြွျိုးနနြွျိုးမှိုနပါင်ျိုးမ ာျိုးစြွာကု ကကြုေးြြ်ေးလုြ်သ ျာင်
ခသည်။

ို င
် ရ
ကရင်နီမြည်ရှ EAO မ ာျိုး နပါင်ျိုးစည်ျိုးနဆာင်ရွက်နရျိုးအတြွက် အာျိုးလံိုျိုးေိုင်ျိုးေန်ျိုးနဆာင်

ရွက်ေသည
ှဲ ် အနအာင် မင်ဆံိုျိုးကကြုေးပမ်ျိုးအာျိုးထိုတမ
် ှိုတစ်ရပ်မှာ ၂၀၁၂ ေိုနှစ် သဂိုတ်လအတြွင်ျိုး
ပည်နယ်အတြွင်ျိုးရှ လက်နက်ကင
ို ်အဖြွှဲွေ့အစည်ျိုး (၆) ဖြွှဲွေ့ စိုနပါင်ျိုးသသျာ လူထိုက န်ျိုးမာနရျိုးနှင်
ဖြွံွေ့ပဖ ျိုးနရျိုးကြွန်ရက်-ကရင်နီ ပည် (CHDN) ကို ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးတည်နထာင်နိုင်ေှဲငြီေး က န်ေးြျာသရေး
သစျာင်သရှျာက်ြှုအြါအဝင် ဖွံျို့ငဖြုေးသရေးလုြ်ငန်ေးြ ျာေးကု လက်တွြူေးသြါင်ေးသ ျာင်ရွက်နင
ု ်ခသည်။ ု
အဖွျို့အစည်ေးသည် လက်နက်ကင
ို အ
် ဖြွှဲွေ့အစည်ျိုးအာျိုးလံိုျိုး ပါေင်ေှဲ ကသည် တစ်ေိုတည်ျိုးနသာ
စိုနပါင်ျိုး အဖြွှဲွေ့အစည်ျိုး ဖစ်သည်။
၂၀၁၅ ခုနှစ် ဧငြီလ ၁ရက်သနြှျာ ၆ ရက်သနအ UWSP ၏ ငြြုျို့သတျာ် ြန် န်ေးတွင်

ညီလာခံတစ်ရြ်က င်ေးြခငြီေး ပည်နထာင်စိုပငမ်ျိုးေ မ်ျိုးနရျိုးလိုပ်ငန်ျိုးနကာ်မတီ (UPWC) နှဲို့ တနိုင်ငံ
လံိုျိုးအပစ်အေတ်ရပ်စှဲနရျိုးဆိုင်ရာညနင
ှို ်ျိုးနရျိုးအဖြွှဲွေ့ (NCCT) တိုို့ သနဘာတူထာျိုးသသျာ တ ပည်လံိုျိုး
အပစ်ရပ်နရျိုးသနဘာတူစာေ ပ် (NCA) မူ ကမ်ျိုးကို ပန်လည်သံိုျိုးသပ်ညနင
ှို ်ျိုးကျာ တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုး
ို အ
် ဖြွှဲွေ့အသီျိုးသီျိုး၏ သနဘာထာျိုးနှင် အကကံ ပ ေ က် အသီျိုးသီျိုးကို တင် ပနဆြွျိုးနနြွျိုးေှဲ
သည်။ ုညီလျာခံအျာေး KNPP ြှ တက်သရျာက်ခသည်။
၂၀၁၅ ြန် န်ေးညီလျာခံ

ို င
် ရ
KNPP သည် ၂၀၁၅ ေိုနှစ် ဒီဇင်ဘာလအတြွင်ျိုး ကရင်နီ ပည် ပငမ်ျိုးေ မ်ျိုးနရျိုးညီလာေံအျာေး

လြွ င်နကာ်ပမ ွေ့၌ က င်ျိုးပေှဲသည်။ ည
ု ီလာေံသိုို့ လက်နက်ကင
ို ် KNPLF နှင် ကရင်နအ
ီ မ ျိုးသာျိုး
ပငမ်ျိုးေ မ်ျိုးနရျိုးနှင်ဖြွံွေ့ပဖ ျိုးနရျိုးပါတီ (KNPDP)၊ လူမ ျိုးနပါင်ျိုးစံိုဒီမိုကနရစီပါတီ (ANDP)၊ ကယာျိုး
လူမ ျိုးစဒ
ံု မ
ီ ိုကနရစီပါတီ (KUDP)၊ ကယန်ျိုးအမ ျိုးသာျိုးပါတီ (KNP) နှင် အရပ်ဖက်လူမှိုအဖြွှဲွေ့
အစည်ျိုးနပါင်ျိုးစံို နှင် ြညျာရှင်ြ ျာေး၊ နုင်ငံသရေးတက်ကကွလှုြ်ရှျာေးသူြ ျာေးနှင် မြည်သြ
ူ ျာေး စုစုသြါင်ေး
၆၀၀ ဦေး ဝန်ေးက င် တက်နရာက်ပါေင်ေှဲ ကသည်။
ကရင်နီမပည်နယ်ညီလျာခြှ
ခ ြှတ်လုကဝ
် သျာ အြ ျိုးသျာျိုးဘုသဝဘျာထျာျိုးရပ်တည်ခ က်ြ ျာျိုး
၁၆ ရက်နနို့ဒဇ
ီ င်ဘာလ ၂၀၁၅ ေိုနှစ်
၁။ စစ်မှန်နသာဖက်ဒရယ် ပည်နထာင်စိုစနစ် ဖင် နရရှည်တည်တံေိုင်ပမှဲနသာ ပငမ်ျိုးေ မ်ျိုးနရျိုး

ရှသည် ပည်နထာင်စို မန်မာနိုငင
် ံကို တည်နဆာက်ရန်။
၂။ ၂၀၀၈ ေိုနှစ် ဖြွှဲစည်ျိုးပအ

ံို န ေေံဥပနဒကို ပည်သူလူထို၏ လလ
ို ာျိုးေ က်မ ာျိုးနှင်အညီ ပင်ဆင်
ရန်နှင် ပည်သူလူထအ
ို ာျိုးလံိုျိုး ပါေင်အကကံ ပ ေြွင်ရရန်
ှ ။
၃။ တရာျိုးမျှတနရျိုး၊ တန်ျိုးတူနရျိုးနှင် ကိုယ်ပိုင် ပဌာန်ျိုးေြွင် အ ပညအ

် ေရှနသာ ကရင်နီ ပည်နယ်
ဖြွှဲစည်ျိုးပံို အန ေေံဥပနဒတစ်ရပ် နရျိုးဆြွှဲ ပဌာန်ျိုးရန်။
၄။ ဖက်ဒရယ် ပည်နထာင်စိုကို ကာကြွယ်နိုင်ရန်အတြွက် ဖယ်ဒရယ် ပည်နထာင်စိုတပ်မနတာ်

တည်နဆာက်ရန်။
၅။ နပေါ်ထြွန်ျိုးလာမည် ပည်နယ်ဖြွှဲစည်ျိုးပံို အန ေေံဥပနဒနှင်အညီ ပည်နယ်လံိုခေံ နရျိုး တပ်ဖအ

ြွှဲ ာျိုး
စနစ်တက ပန်လည်ဖြွှဲစည်ျိုးရန်။
၆။ စစ်မှန်နသာ ပငမ်ျိုးေ မ်ျိုးနရျိုး တည်နဆာက်ရန်။

ို င
် ရ
၇။ ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးမ ာျိုး၏ စည်ျိုးလံိုျိုးညီညတ

ြွ ်မှို၊ တန်ျိုးတူညီမျှမှို ဖင် အနောဂတ် ပည်နယ်နရျိုးရာ
ကစစတြွင် ကရင်နီ ပည်နယ်၊ ကရင်နီ ဟူနသာ နေါဟာရအဓပပာယ်နအာက်တြွင် တည်
နဆာက်ရန်။
ခ ြှတ် ျာေးသည် အြ ြုေးသျာေး ံုသသ ျာတူညီခ က်ြ ျာေးကု နုင်ငံသရေးအရ စနစ်တက အသရေး
ုသ ျာင်ရွက်နုင်ရန်အတွက် အက ယ်တဝင် သ ွေးသနွေးခကကငြီေး အသရေးတယူသ ျာင်ရွကခ
် က်ြ ျာေး
နှင် သရှျို့လုြင
် န်ေးစဉ်ြ ျာေးလည်ေး ခ ြှတ်နုင်ခကကသည်။
ညီလျာခံကကီေးသည် မြည်သူလူ ုအတွက် အသရေးကကီေးသသျာ နုင်သရေး ုင်ရျာကစစရြ်ြ ျာေးကု

သ ွေးသနွေးနုင်ရန် ဦေးသ ျာင်နင
ု ်ခငြီေး တက်သရျာက်လျာသည် ကုယ်စျာေးလှယ်ြ ျာေးကလည်ေး တက်တက်
ကကွကကွ ြါဝင်သ ွေးသနွေးကကသမဖင် သအျာင်မြင်သသျာညီလျာခံတစ်ခုမဖစ်ခငြီေး ညီလျာခံကကီေးြှ အသရေးကကီေး
သသျာ သရှျို့လုြ်ငန်ေးစဉ်ြ ျာေးကုလည်ေး ခ ြှတ်နုင်သမဖင် အနာဂတ်ကရင်နီမြည်နယ်နှင် ကရင်နီ
အြ ြူေးသျာေးြ ျာေးအတွက် သျာြက မြည်သ ျာင်စုအတွက် ြှီတင်ေးသန ုင်သည် တုင်ေးရင်ေးသျာေး
မြည်သူလူ ုြ ျာေးနှင် မြည်သ ျာင်စုအသရေးအတွက်ြါ သမြျာ သ
ု ွေးသနွေးနင
ု ်ခငြီေး နုငင
် ံသရေးလုြင
် န်ေး
စဉ်ြ ျာေးကုလည်ေး ခ ြှတ်နုင်ခသကကျာင်ေး ုတ်မြန်သကကမငျာအြ်ြါသည်။
ကရင်နီမြည်နယ်ညလ
ီ ျာခံ
၁၉ ရက်၊ ဒီဇင် ျာလ၊ ၂၀၁၅။
၂၀၁၅ ခုနှစ် ကရင်နီမြည်နယ်ညလ

ီ ျာခံ ြှတ်တြ်ေးဓျာတ်ြံုြ ျာေး

ို င
် ရ
၂၀၁၆ ေိုနှစ် နအာက်တိုဘာလ၌ ကယာျိုး ပည်နယ်အတြွင်ျိုးရှ နယ် ောျိုးနစာင်တပ်

ဖြွှဲွေ့မ ာျိုးနှင် ပည်သူူ့စစ်တပ်ဖြွှဲွေ့မ ာျိုးသည် ၂၁ ရာစို ပင်လည
ံို ီလာေံအပါအေင် နိုင်ငံနရျိုးနတြွွေ့ဆံို
နဆြွျိုးနနြွျိုးမှိုအတြွင်ျိုး ပါေင်နဆာင်ရွကန
် ိုင်ရန် ကက ျိုးပမ်ျိုးသည်အနန ဖင် ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးညီညတ
ြွ ်
နရျိုးပူျိုးတြွှဲနကာ်မတီ (KNUJC) ကို ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးတည်နထာင်ေှဲ ကသည်။
KNPP သည် NCA တွင် လက်ြှတ် သရေး ုေးမခင်ေးြရှသြ။ ၂၀၁၆ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလအတွင်ေး
က င်ေးြသည် NCA ၏ ြ ြအ င် မဖစ်သည် မြည်သ ျာင်စုငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေးညီလျာခံကု ဦေးသန်ေးစန်
အစုေးရသက်တြ်ေးြ ံုေးခင်တွင် က င်ေးြခသည်။ ုညီလျာခံတွင် NCA လက်ြှတ်ြ ုေးသူြ ျာေးကု
သလလျာသူြ ျာေးအမဖစ်သျာ ဖတ်သခေါ်ခငြီေး သ ွေးသနွေးခွင် ြမြြုခသြ။
၂၀၁၆ ခုနှစ် ဩဂုတ်လကုန်ြုင်ေး၌ ဒုတယအကကြ်သမြျာက် မြည်သ ျာင်စု ငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေး

ပ ပင်န ပာင်ျိုးလှဲနရျိုးကို ဦျိုးတည်သည် ပထမန ေလှမ်ျိုးတစ်ရပ်အ ဖစ် NLD အစိုျိုးရသည် ၂၀၁၆
ေိုနှစ် သဂိုတ်လကိုန်ပိုင်ျိုး၌ ဒိုတယအကကမ်န မာက် ပည်နထာင်စိုပငမ်ျိုးေ မ်ျိုးနရျိုး ညီလာေံကို
နန ပည်နတာ်၌ နေေါ်ယူက င်ျိုးပေှဲသည်။ နိုငင
် ံအတြွင်ျိုးရှ လူပိုဂ္ လ်နပါင်ျိုးစံိုနင
ှ ် အစိုအဖြွှဲွေ့အမ ျိုးမ ျိုး
ကို အတူတကြွစိုရံိုျိုးနေေါ်ယူ၍ သမိုင်ျိုးတြွင်မည် အမ ျိုးသာျိုးနရျိုး ရည်မှန်ျိုးေ က်နှင် အေမ်ျိုးအနောျိုးတစ်
ရပ်ကို ကိုယ်စာျိုး ပ သည် အမည်နောမအ ဖစ် “၂၁ ရာစိုပင်လံိုညီလာေံ” ဟို နေေါ်တြွင်ေှဲ ကသည်။
၁၉၄၇ ေိုနှစ် နဖနဖာ်ေါရီလတြွင် က င်ျိုးပေှဲသည် မူလပင်လံိုညီလာေံ၌ ယနနို့နေတ် မန်မာနိုင်ငံ
ဟူသည် နိုင်ငံသစ်ကို ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးတည်နထာင်မည် ပည်နထာင်စိုအန ေေံမူမ ာျိုးနင
ှ ် တန်ျိုးတူညီမျှနရျိုး
ကို သနဘာတူေှဲ ကန ကာင်ျိုးကို သက်ဆင
ို ်ရာအင်အာျိုးစိုမ ာျိုးအာျိုးလံိုျိုး အသအမှတ် ပ ထာျိုး ကပပီျိုး
ဖစ်သည်။ နနောက်ရက်မ ာျိုး၌ “၂၁ ရာစိုပင်လံို” ဟို သလာ ကမည် အေမ်ျိုးအနောျိုးသိုို့ အစိုျိုးရ၊
တပ်မနတာ်၊ တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးလက်နက်ကင
ို ် အဖြွှဲွေ့အစည်ျိုးမ ာျိုး (အပစ်ရပ်ထာျိုးသည်အဖြွှဲွေ့မ ာျိုးနှင်
အပစ်မရပ်ရနသျိုးသည် အဖြွှဲွေ့အစည်ျိုးမ ာျိုးအာျိုးလံိုျိုး)၊ နိုင်ငံနရျိုးပါတီမ ာျိုးနှင် အရပ်ဖက်လမ
ူ ှိုအဖြွှဲွေ့
အစည်ျိုးမ ာျိုးမှ ကိုယ်စာျိုးလှယ်နပါင်ျိုး ၇၅၀ နက ာ် တက်နရာက်ပါေင်ေှဲ ကသည်။
ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးတိုျိုးတက်နရျိုးပါတီ (KNPP)နှင် အ ောျိုး EAO ၁၆ ဖြွှဲွေ့သည် NCA

အဖြွှဲွေ့ေင်မ ာျိုးနှင် လက်မှတ်မထိုျိုးရနသျိုးသည် အဖြွွေ့ှဲ အစည်ျိုးမ ာျိုးအ ကာျိုး ညီ လာေံအတြွက် ကက တင်
ပင်ဆင်သည်အနန ဖင် ကေ င်လြွတ်လပ်နရျိုးအဖြွှဲွေ့အစည်ျိုး၏ ထန်ျိုးေ ပ်နယ်န မ ဖစ်သည် မိုင်ဂ ာ
ယန်ပမ ွေ့၌ ၂၀၁၆ ခုနှစ် ဇူလုင် ၂၆ ရက်သနကသန ၃၀ ရက်တွင် ဦျိုးစြွာနတြွွေ့ဆံိုစည်ျိုးနေျိုးေှဲ ကသည်။
ြုင်ဂ ျာယန်ညလ
ီ ျာခံတွင် တုင်ေးရင်ေးသျာေးလက်နက်ကုင်အဖွျို့ြ ျာေးနှင် ကိုလသမဂ္ အတြွင်ျိုးနရျိုးမှ ျိုး
ေ ပ် ဘန်ကီမြွန်ျိုး၏ မန်မာနင
ို ်ငံဆိုင်ရာ အထူျိုးအကကံနပျိုးပိုဂ္ လ် Vijay Nambiar နှင် နုင်ငံတကျာ
အသုင်ေးအဝုင်ေး ြါဝင်တက်သရျာက်ခကကသည်။ သ ွေးသနွေးြွအတွင်ေး ဖက်ဒရယ်ဒီြုကသရစီမြည်

ို င
် ရ
သ ျာင်စု ဖွျို့စည်ေးတည်သ ျာင်ြည် NCA ြူကကြ်ေး ြွြ်ေးြံမြင် င်သရေးအတွက် အ ုမြြုခ က် (၈)

ခ က်” ကု အ ုမြြုတင်သွင်ေးသွျာေးရန် သသ ျာတူအတည်မြြုခကကသည်။
UNFC ၏ “အဆုမပ ခ က် (၈) ခ က်”
၁။ တစ်နိုင်ငံလံိုျိုးအပစ်အေတ်ရပ်စှဲန ကာင်ျိုး န ကညာေ က်ကို အစိုျိုးရနှင် တပ်မနတာ်မှ

ဤသနဘာတူညီေ က် ရရှပပီျိုးနနောက် ၂၄ နောရီအတြွင်ျိုး ထိုတ် ပန်သြွာျိုးရန်နှင် UNFC
မှ ၄၈ နောရီအတြွင်ျိုး အသီျိုးသီျိုးထိုတ် ပန်သြွာျိုးရန်၊
၂။ အာမေံေ က်အ ပည်ရသည

ှ ် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကနရစီ ပည်နထာင်စိုနိုင်ငံကို တည်
နဆာက်သြွာျိုးရန်၊
၃။ သံိုျိုးပြွင်ဆင
ို ်ပငမ်ျိုးေ မ်ျိုးနရျိုးနဆြွျိုးနနြွျိုးပြွှဲ၏ ပါေင်သငပ
် ါေင်ထိုက်သူမ ာျိုးကို နှစ်ဖက်
သနဘာတူညီေ က် ဖင် နရွျိုးေ ယ် သတ်မှတ်ရန်၊
၄။ ၂၁ ရာစို ပင်လံိုညီလာေံမှ ထြွက်နပေါ်လာနသာ ဆံိုျိုး ဖတ်ေ က်မ ာျိုးအနပေါ် အန ေေံ၍

ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးပံိုအန ေေံဥပနဒ အပါအေင် လိုအပ်သည် ဥပနဒမ ာျိုးကို ဆက်လက်နရျိုးဆြွှဲ
ပဋ္ဌာန်ျိုးရန်၊

ို င
် ရ
၅။ နိုင်ငံနရျိုးနတြွွေ့ဆံိုနဆြွျိုးနနြွျိုးနရျိုးမူနဘာင်အပါအေင် နှစ်ဖက်လိုကန
် ောရမည် အပစ်
အေတ်ရပ်စှဲနရျိုးဆိုင်ရာ စည်ျိုးမ ဉ်ျိုးစည်ျိုးကမ်ျိုးမ ာျိုး၊ တပ်ပိုင်ျိုးဆိုင်ရာ က င်ေတ်
(CoC) နှင် နစာင် ကည်နရျိုးလိုပ်ငန်ျိုးလမ်ျိုးညန
ွှ ် (ToR) နှင် တပ်နနရာ ပန်လည်ေ
ထာျိုးနရျိုးတက
ိုို့ ို ကက တင်သနဘာတူညီမှိုရယူရန်၊
၆။ အစိုျိုးရကိုယ်စာျိုးလှယ်မ ာျိုး၊ တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးလက်နက်ကင

ို ် နတာ်လှန်နရျိုးအဖြွှဲွေ့
အစည်ျိုးမ ာျိုးမှ ကိုယ်စာျိုးလှယ်မ ာျိုးနှင် အမ ာျိုးယံို ကည်နလျိုးစာျိုးနသာ ပိုဂ္ လ်မ ာျိုး
ပါေင်နသာ အပစ်အေတ်ရပ်စှဲနရျိုးဆိုင်ရာ ပူျိုးတြွှဲနစာင် ကည်နရျိုးနကာ်မတီတစ်ရပ်
ကို နှစ်ဖက်သနဘာတူလက်ေံနိုင်သည် နင
ို ်ငံတကာအစိုျိုးရကိုယ်စာျိုးလှယ်မ ာျိုး ဖင်
ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးထာျိုးသည် ကကီျိုး ကပ် နစာင် ကည်နရျိုးအဖြွှဲွေ့နှင်အတူ ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးသြွာျိုးရန်၊
၇။ တစ်နိုင်ငံလံိုျိုးအပစ်အေတ်ရပ်စှဲနရျိုး သနဘာတူညီေ က် (NCA) နှင် သနဘာတူညီ

ေ က်ပါ လိုကန
် ောရမည် တာေန်မ ာျိုး၊ စည်ျိုးကမ်ျိုးေ က်မ ာျိုးနှင် စပ်လ ဉ်ျိုး၍ အ ငင်ျိုးပြွာျိုး
မှိုမ ာျိုးနပေါ်နပါက်ေလျှ
ှဲ င် နှစ်ဖက်သနဘာတူ လက်ေံနိုင်သည် ပည်တြွင်ျိုးနှင် နိုငင
် ံ
တကာမှ ဥပနဒပညာရှင်မ ာျိုးနင
ှ ် တရာျိုးသူကကီျိုးမ ာျိုးပါေင်နသာ လြွတ်လပ်သည်
ဖ န်န ဖနရျိုးနကာ်မရှင်၏ အဆံိုျိုးအ ဖတ်ေံယူရန်၊
၈။ အပစ်ရပ်နဒသအတြွင်ျိုး နဒသေံ ပည်သူလထ

ူ ိုအနပေါ် အက ျိုးသက်နရာက်မှို ကကီျိုး
မာျိုးနသာ ဖြွံွေ့ပဖ ျိုးနရျိုးစီမံကန်ျိုးမ ာျိုးကို နဖာ်နဆာင်မည်ဆိုပါက သဘာေသယံဇာတ
ထိုတ်ယူသံိုျိုးစြွှဲမှိုကဏ္ဍ ပြွင်လင်ျိုး မင်သာမှိုရှနရျိုးအစီအစဉ် (EITI) ပါ လိုပ်ထံိုျိုးလပ
ို ်
နည်ျိုးမ ာျိုးနှငအ
် ညီ အနကာင်အထည်နဖာ်၍ အမ ာျိုး ပည်သူနှင် တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုး
ို အ
် ဖြွှဲွေ့အစည်ျိုးမ ာျိုးကို ပါေင်နဆာင်ရက
ွ ်ေြွင် ပ ရန်။
အပစ်အေတ်ရပ်စှဲထာျိုးသည် ကယန်ျိုး ပည်သစ်ပါတီသည် ၂၁ ရာစို ပင်လည

ံို ီလာေံသိုို့
တက်နရာက်ပါေင်ေြွင် ပ ရန် နမတတာရပ်ေံထာျိုးသည် စာတစ်နစာင်ကို နဒေါ်နအာင်ဆန်ျိုးစို ကည်
ထံ နပျိုးပေ
ိုို့ ှဲနသာ်လည်ျိုး အနရျိုးယူ ပန် ကာျိုးနပျိုးေှဲ ေင်ျိုးမရှနပ။ ကရင်နီ ပည်လမ
ူ ျိုးနပါင်ျိုးစံို ပည်သူ့ူ
လြွတ်န မာက်နရျိုးတပ်ဦျိုး (KNPLF)၊ ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုး ပငမ်ျိုးေ မ်ျိုး နရျိုးနှင် ဖြွံွေ့ပဖ ျိုးနရျိုးပါတီ
(KNPDP) နှင် ကရင်နအ
ီ မ ျိုးသာျိုးစည်ျိုးလံိုျိုးညီညတ
ြွ ်နရျိုးအဖြွှဲွေ့ (KNSO) တသ
ိုို့ ည်လည်ျိုး
ကရင်နီမြည် (ခ) ကယာျိုး ပည်နယ်သိုို့ ေရီျိုးစဉ် ဖင် နရာက်ရှနနသည် NLD အကကီျိုးတန်ျိုးအဖြွှဲွေ့ေင်
ဦျိုးေင်ျိုးသန်ျိုးမှတစ်ဆင် နဒေါ်နအာင်ဆန်ျိုးစို ကည်အာျိုး အလာျိုးတူ နမတတာရပ်ေံ ေှဲ ကနသာ်လည်ျိုး
တိုနို့် ပန်န ဖ ကာျိုးမှို မရှေှဲနပ။ KNPP အာျိုးနပျိုးပေ
ိုို့ သည
ှဲ ်ဖတ်စာသည်လည်ျိုး မ ာျိုးစြွာနနောက်က ပပီျိုးမှ

ို င
် ရ
နရာက်ရှလာေှဲသ ဖင် နယ်ေံလူထလ

ို ူတန်ျိုးစာျိုးမ ာျိုးနှင် နဆြွျိုးနနြွျိုးတိုငပ
် င်၍ အကကံဉာဏ် ရယူကာ
ပင်ဆင်သြွာျိုးရန်အတြွက် အေ န်လံိုနလာက်မမ
ှို ရှေှဲနပ။
၂၀၁၆ခုနှစ် ဧပပီလအနရာက်တြွင် ပန်ဆန်ျိုးညီလာေံ၌ တက်နရာက် ပါေင်ေှဲ ကသည်

EAO မ ာျိုးက ဖက်ဒရယ်နိုငင
် ံနရျိုးညနှိုင်ျိုးနဆြွျိုးနနြွျိုးမအ
ှို တိုင်ပင်ေံနကာ်မတီ (FPNCC) ဟိုနေေါ်သည်
ညွှနို့်နပါင်ျိုးမဟာမတ် အဖြွှဲွေ့တစ်ေိုကို ထပ်မံဖြွှဲွေ့စည်ျိုးတည်နထာင်လိုကန
် ကာင်ျိုး အတည် ပ န ပာဆို
ေှဲပပီျိုး နနောက်ပိုင်ျိုး နင
ို ်ငံနရျိုးလန
ြွ ်ဆြွှဲမှို အထြွဋ်အထပ်သိုို့ နရာက်ရလာေှဲ
ှ သည်။
ရက်သတတပတ်အနည်ျိုးငယ်အတြွင်ျိုး အပစ်အေတ်ရပ်စှဲထာျိုးသည် UWSA၊ SSA/ SSPP

နှင် အမ ျိုးသာျိုးဒမ
ီ ိုကနရစီ မဟာမတ်တပ်မနတာ် (NDAA-မိုင်ျိုးလာျိုး) တန
ိုို့ ှင် အပစ်အေတ်ရပ်စှဲ
ထာျိုး ေင်ျိုးမရှသည် AA၊ KIO၊ MNDAA နှင် TNLA တိုို့ FPNCC ၌ ပါေင်လာေှဲပပီျိုးနနောက် အဖြွှဲွေ့ေင် (၇)
ဖြွှဲွေ့ ထရှလာေှဲသည်။ တ ဖည်ျိုး ဖည်ျိုး UNFC မဟာမတ်အဖြွှဲွေ့မှ အလျှ လျှ နှိုတ်ထြွက်လာ
ကသူမ ာျိုး၏အမည်စာရင်ျိုး၌ KIO နှင် SSA/SSPP တိုို့ ပါေင်လာေှဲ ကသည်။ FPNCC
ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးတည်နထာင်လိုကသ
် ည်အေါ UNFC ၌ KNPP၊ NMSP နှင် အနစာပိုင်ျိုးအဖြွှဲွေ့အစည်ျိုးမ ာျိုးမှ
ကကြွင်ျိုးက န်ရစ် သည်အင်အာျိုးစိုမ ာျိုး ဖစ် ကသည် ရေိုင်အမ ျိုးသာျိုးနကာင်စီ (ANC) နှင်
လာျိုးဟူဒမ
ီ ိုကရက်တစ်အစည်ျိုးအရံိုျိုး (LDU) တိုို့ အပါအေင် နလျိုးဖြွှဲွေ့တတသာ က န်ရစ်ေှဲ ကသည်။
တစ်ေ န်က နိုင်ငံနရျိုး ပ ပင်န ပာင်ျိုးလှဲနရျိုးအတြွက် တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုး လူထိုလူတန်ျိုးစာျိုးမ ာျိုးကို
ဦျိုးနဆာင် ကိုယ်စာျိုး ပ ေှဲဖူျိုးသည် UNFC ၏ သဇာလွှမ်ျိုးမိုျိုးနင
ို ်ြှု က င်ေးလျာသည်။
၂၀၁၇ ေိုနှစ် နမလကိုန်ပိုင်ျိုးတွင် ဒိုတယအကကမ် “၂၁ ရာစို ပင်လံိုညီလာေံ” တွင် NCA

လက်မှတ်ထိုျိုးအဖြွှဲွေ့ (၈) ဖြွှဲွေ့ အပါအေင် အစိုျိုးရ၊ တပ်မနတာ်၊ နိုင်ငံနရျိုးပါတီမ ာျိုး၊ အရပ်ဖက်လူမှို
အဖြွှဲွေ့အစည်ျိုးမ ာျိုးနှင် EAO မ ာျိုးမှ ကယ
ို ်စာျိုးလှယ်နပါင်ျိုး ၇၀၀ ေန်ျိုးက င်ေနို့် တက်နရာက် ပါေင်
ေှဲ ကသည်။ KNPP နှင် က န်ရှ UNFC အဖြွှဲွေ့ေင်မ ာျိုးသည် အစိုျိုးရနှင် နတြွွေ့ဆံိုနဆြွျိုးနနြွျိုးေှဲပပီျိုး
နနောက်ပိုင်ျိုး အန ေေံမူ “ရှစ်ေ က်” အနပေါ် သနဘာတူညီမှို မရရှေှဲသ ဖင် တက်နရာက်ပါေင်ေှဲ ေင်ျိုး
မရှနပ။
ညီလာေံအပပီျိုး ပည်နထာင်စိုသနဘာညီေ က်အသစ်၏ နိုင်ငံနရျိုး၊ စီျိုးပြွာျိုးနရျိုး၊ လူမှိုနရျိုး၊

န မနှင် သဘာေပတ်ေန်ျိုးက င်ဆိုင်ရာကဏ္ဍမ ာျိုးနင
ှ ်ပတ်သက်၍ အန ေေံမူ စိုစိုနပါင်ျိုး ၅၄ ေ က်
ရှရာ၌ ၃၇ ေ က်ကို သနဘာတူညီမှိုရရှေှဲသည်ဟို နိုင်ငပ
ံ ိုင်မီဒယ
ီ ာမှ ထိုတ် ပန်ေှဲသည်။ အဆံိုျိုး၌
ကရင်နီအေင်ျိုးအက င်ျိုးအတြွက် အထူျိုးအနရျိုးပါသည် ကစစရပ်တစ်ေို ဖစ်သည် ၁၉၄၇ ေိုနှစ်
ေြွှဲထြွက်ပိုင်ေြွငအ
် ေြွငအ
် နရျိုးနှငပ
် တ်သက်၍ ညီလာေံ၌ အကကီျိုးအက ယ် သနဘာထာျိုးကြွှဲလြွှဲမှိုမ ာျိုး
နပေါ်နပါက်လာေှဲသည်။ ပည်နထာင်စို သနဘာတူညီေ က်သစ်၏ ပည်နယ်နှင် တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုး

ို င
် ရ
အေြွင်အနရျိုးကဏ္ဍကို နဆြွျိုးနနြွျိုး ကရာ၌ “ေြွှဲမထြွက်နရျိုး” ကို အန ေေံမူတစ်ေိုအ ဖစ် ထည်သြွင်ျိုး

ထာျိုးရှရန် တပ်မနတာ်သာျိုး ကိုယ်စာျိုးလှယ်မ ာျိုးက စတင်တြွန်ျိုးအာျိုးနပျိုးရာမှ အနေ အတင် ဖစ်
လာေှဲ ေင်ျိုး ဖစ်သည်။ ထအ
ိုို့ ပင် နိုင်ငအ
ံ တြွင်ျိုးရှ ပါေင်သင်ပါေင်ထိုကသ
် ည် လူပိုဂ္ လ်မ ာျိုးနှင် အဖြွှဲွေ့
အစည်ျိုးနပါင်ျိုးမ ာျိုးစြွာ လစ်လပ်နနဆှဲ အန ေအနနမ ျိုးရနနသည
ှ ် ညီလာေံ၌ ဤမျှအနရျိုးကကီျိုးနသာ
ကစစရပ်ကို မည်ကသ
ှဲ ိုို့ ဆံိုျိုး ဖတ်သြွာျိုးနိုင်မည်နည်ျိုးဟိုလည်ျိုး နမျိုးေန
ြွ ်ျိုးထိုတ်ေှဲ ကသည်။ သနဘာ
ထာျိုးကြွှဲလြွှဲမှိုမ ာျိုး နှစ်ရက်လံိုျိုးလံိုျိုး ဆက်လက် ဖစ်ပာြွ ျိုးနနေှဲသည်။ အဆံိုျိုး၌ “ေြွှဲမထြွက်နရျိုး” အန ေေံ
မူကို နနောင်တြွင်ဆက်လက် နဆြွျိုးနနြွျိုးရန်အတြွက် နေတတနဘျိုးဖယ်ထာျိုး ရန် ဆံျိုးို ဖတ်ေှဲ ကသည်။
နနောက်ပိုင်ျိုး၌ အစိုျိုးရအတြွက် ထင်သာ မင်သာရှနစသည် အာျိုးနပျိုးနထာက်ေံမှိုအ ဖစ်

နန ပည်နတာ်၌ က င်ျိုးပသည် ပည်နထာင်စိုနနို့အေမ်ျိုးအနောျိုးအပပီျိုး နနောက်တစ်ရက် ဖစ်သည်
၂၀၁၈ ခုနှစ် နဖနဖာ်ေါရီလ ၁၃ ရက်နနို့၌ NMSP နှင် LDU တသ
ိုို့ ည် UNFC မှ နှိုတ်ထြွက်၍ NCA
ကို သနဘာတူလက်မှတ်နရျိုးထိုျိုးသြွာျိုးေှဲ ကသည်။ နနောက်ဆံိုျိုးသနဘာတူ လက်မှတ်နရျိုးထိုျိုးပြွှဲ
အပပီျိုးနနောက်ပင
ို ်ျိုး၌ နိုင်ငအ
ံ တြွင်ျိုး NCA လက်မှတ်ထိုျိုးအဖြွှဲွေ့ေင်မ ာျိုးနှင် FPNCC မဟာမတ်ဟူသည်
EAO ကြွန်ရက်ကကီျိုးနှစ်ေိုသာ က န်ရှနတာသည်ပံိုနပေါ်လာေှဲသည်။
ကရင်နီမြည် (ခ) ကယာျိုး ပည်နယ်၏ ဦျိုးစီျိုးနရှွေ့နဆာင်တိုင်ျိုးရင်ျိုးသျာေး လက်နက်ကင

ို ်
နတာ်လှန်နရျိုးအဖြွှဲွေ့အစည်ျိုး ဖစ်သည် ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးတိုျိုးတက်နရျိုးပါတီ၏ အနတြွွေ့အကကံ သည်
အထက်ပါအဖြွှဲွေ့အစည်ျိုးမ ာျိုး နလျှာက်လှမ်ျိုးေှဲသည် လမ်ျိုးစဉ်နှင် သသသာသာကြွှဲ ပာျိုး ောျိုးနောျိုး
သည်ဟို ဆိုနိုင်ပါသည်။ မနအာင် မင်ေှဲသည် ၁၉၉၅ ေိုနှစ် အပစ်အေတ် ရပ်စှဲနရျိုးနနောက်ပိုင်ျိုး
နိုင်ငံနရျိုး နတြွွေ့ဆံိုနဆြွျိုးနနြွျိုးမှိုအတြွက် အာမေံေ က်မရရှဘှဲ နနောက်ထပ်ပငမ်ျိုးေ မ်ျိုးနရျိုး သနဘာတူ
ညီေ က်ကို လက်မှတ် နရျိုးထိုျိုးမှိုမ ပ နိုင်ဟို ငင်ျိုးဆန်သြွာျိုးေသည်
ှဲ ။
ဒုတယအကကြဆပြောကကယန်ျိုးအြ ျိုးသျာျိုး ညီလျာခကကီျိုး
၂၀၁၇ ေိုနှစ် ဇန်နေါရီလ (၃၁)ရက်နနို့မှ နဖနဖာ်ေါရီလ (၄)ရက် နနို့ထ ကရင်နီ ပည်၊

ဒီနမာဆပို မ ွေ့နယ် နှစ် ေင်ျိုးသာသနော၊ ရာ ပည်ေန်ျိုးမ နဆာင်၌ ကယန်ျိုးအမ ျိုးသာျိုးဒတ
ို ယအကကမ်
ညီလာေံကကီျိုးကို က င်ျိုးပေှဲသည်။
ယင်ျိုးကယန်ျိုးအမ ျိုးသာျိုးညီလာေံကကီျိုးမှာ

ို င
် ရ
(၁) ကယန်ျိုးမ ျိုးနယ

ြွ ်စိုမ ာျိုး ဖစ် ကနသာ ကယန်ျိုးလဟြွီ(နေေါ်) ကယန်ျိုးကနေါင်ျိုး မ ျိုးနြွယ်စို
နေါင်ျိုးနဆာင်၊ ယင်ျိုးနဘာ် (နေေါ်) ကယန်ျိုး ကငန်နေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုး ၊ကယန်ျိုးကှဲေို နေါင်ျိုး
နဆာင်မ ာျိုး၊ ကယန်ျိုး လထာ နေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုး၊
(၂) ဘာသာနရျိုးနေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုး ဖစ် ကနသာ ကယန်ျိုးဗိုဒဓဘာသာနေါင်ျိုးနဆာင် ဆရာနတာ်

ကကီျိုးမ ာျိုး၊ ကက်သလစ်ဆရာ နတာ်ကကီျိုးမ ာျိုး၊ နှစ် ေင်ျိုးေရစ်ယာန် ဆရာနတာ်ကကီျိုးမ ာျိုး၊
ဖသိုလို (ကမ်ေြွမ်၊ နကထိုျိုးဘိုျိုး) ဘာသာနေါင်ျိုးနဆာင်ကကီျိုးမ ာျိုး၊ ဗဟမစိုရ်တရာျိုးဘာသာနရျိုး
နေါင်ျိုးနဆာင်ကကီျိုးမ ာျိုး၊
(၃) နယ်န မနဒသနေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုး ဖစ် ကနသာ ပ ဉ်ျိုးမနောျိုးနဒသ ကယန်ျိုး နေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုး၊
သံနတာင်နဒသနေါင်ျိုးနဆာင် မ ာျိုး၊ ကရင်နီ ပည် (ကယာျိုး) နယ်န မမှနေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုး၊
ဖယ်ေံို ပမ ွေ့နယ်နင
ှ ် နပါင်ျိုးနလာင်ျိုးနဒသမှ ကယန်ျိုးနေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုး၊
(၄) လက်နက်ကင
ို ် နတာ်လန
ှ ်နရျိုးအဖြွှဲွေ့မ ာျိုး ဖစ် ကနသာ ကယန်ျိုး ပည်သစ်ပါတီမှ နေါင်ျိုးနဆာင်
မ ာျိုး၊ ကရင်နီ ပည်လူမ ျိုးနပါင်ျိုးစံို ပည်သူူ့လြွတ်န မာက်နရျိုးတပ်ဦျိုး မှ ကယန်ျိုးနေါင်ျိုးနဆာင်
မ ာျိုး၊ နရွှ ပည်နအျိုးပငမ်ျိုးေ မ်ျိုးနရျိုးအဖြွှဲွေ့မှ ကယန်ျိုးနေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုး၊ ရလလဖအဖြွှဲွေ့မှ ကယန်ျိုး
နေါင်နဆာင်မ ာျိုး၊ ကယန်ျိုး အမ ျိုးသာျိုးကာကြွယ်နရျိုးတပ်မှ နေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုး၊
(၅) နိုင်ငံနရျိုးပါတီမ ာျိုး ဖစ် ကနသာ ကယန်ျိုးအမ ျိုးသာျိုးပါတီမှ နေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုး၊ ပည်နထာင်စို
ကကံေိုင်နရျိုးနှင်ဖြွံွေ့ပဖ ျိုးနရျိုးပါတီမှ ကယန်ျိုးနေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုး၊ အမ ျိုးသာျိုး ဒီမိုကနရစီအဖြွှဲွေ့ေ ပ်မှ
ကယန်ျိုးနေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုး၊ တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးစည်ျိုးလံိုျိုးညီညတ
ြွ ်နရျိုးပါတီမှ ကယန်ျိုးနေါင်ျိုးနဆာင်
မ ာျိုး၊ ကယာျိုး ပည်နယ် ဒီမိုကရက်တစ်အဖြွှဲွေ့ေ ပ် မှ ကယန်ျိုးနေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုး၊
(၆) ကယန်ျိုးစာနပနှင်ယဉ်နက ျိုးမှိုနကာ်မတီမှ နေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုး၊
(၇) ကယန်ျိုးအမ ျိုးသမီျိုးအဖြွှဲွေ့မှ နေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုး၊
(၈) ကယန်ျိုးမ ျိုးဆက်သစ်လူငယ်အဖြွှဲွေ့မှ နေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုး
(၉) ကရင်နီ ပည်နယ်အစိုျိုးရအဖြွှဲွေ့ေန်ကကီျိုးမ ာျိုး၊ ဌာနဆိုင်ရာ အကကီျိုးအကှဲမ ာျိုးနှင် ဖတ် ကာျိုးထာျိုး

သည် အ ောျိုးကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးညီနနောင်တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးလူမ ျိုးစိုမ ာျိုး၊ နေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုး အပါ
အေင် ကယန်ျိုး ပည်သူမ ာျိုးအာျိုးလံိုျိုးစိုစိုနပါင်ျိုး (၈၀၀) ဦျိုး နက ာ် တက်နရာက်လာေှဲ ကသည်။
ယင်ျိုးကယန်ျိုးအမ ျိုးသာျိုး ညီလာေံ ကကီျိုးမှ ဘံိုသနဘာတူညီေ က် (၆) ေ က်ကို
တညီတညြွတ်တည်ျိုး သနဘာတူလက်မှတ် နရျိုးထိုျိုး ကသည်။

ို င
် ရ
ဒုတယအကကြဆပြောက ကယန်းအြ ြု်းသော်းညီလောခံ သဝဘျာတူညီခ က် (၆) ရပ်ြှျာ-
(၁) ကယန်ျိုးလူမ ျိုးသည် မန်မာနိုငင

် ံအတြွင်ျိုးရှ ဌာနနတိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးလူမ ျိုးတမ ျိုး ဖစ်ပပီျိုး အ ောျိုး
တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးမ ာျိုးနှင် တန်ျိုးတူအေြွင်အနရျိုးရရှရမည်။ သိုို့ ဖစ်၍ မန်မာနိုင်ငအ
ံ မ ျိုးသာျိုး မှတ်ပံို
တင်၊ နိုင်ငံနတာ်အစိုျိုးရ၏သန်ျိုးနေါင်စာရင်ျိုးနှင် တရာျိုးေင် ပန်တမ်ျိုးမ ာျိုး၌ ကယန်ျိုးလူမ ျိုး
အ ဖစ်သာ သတ်မှတ်နပျိုးရန် ကျွန်နတာ်တိုို့ တညီတညြွတ်တည်ျိုး သနဘာတူ ကပါသည်။
(၂) ကယန်ျိုးလူမ ျိုး၏မ ျိုးနြွယ်စို (၄) ေို ဖစ်နသာ ကနေါင်ျိုး၊ ကငန် (ယင်ျိုးနဘာ်)၊ ကှဲနဒါနှင် လထာ
တသ
ိုို့ ည် တန်ျိုးတူရည်တူ ဖစ်ပပီျိုး အဆိုပါအမည်မ ာျိုးကို မမတအ
ိုို့ ေ င်ျိုးေ င်ျိုးတြွင်သာ အသ
အမှတ်မြြုသံိုျိုးစြွှဲ ကရမည်။ အထက်ပါ ကယန်ျိုးမ ျိုးနြွယ်စိုမ ာျိုး အာျိုးလံိုျိုးသည် မမမ ျိုးနြွယ်စိုအာျိုး
လူမ ျိုးတမ ျိုး (သမ
ိုို့ ဟိုတ်) အမ ျိုးသာျိုးတစ်ရပ်ဟို သတ်မှတ်နေေါ်ဆို ေင်ျိုးမ ပ ရ။
(၃) ကယန်ျိုးလူမ ျိုးတိုို့ ဘိုျိုးစဉ်နဘာင်ဆက်က င်သံိုျိုးလာေှဲသည် န မယာဆင

ို ်ရာ ဓနလထံိုျိုးတမ်ျိုး
အာျိုးအန ေေံကာ စနစ်တက မြွမ်ျိုးမံ ပ စိုပပီျိုး န မယာဆင
ို ်ရာ ဓနလထံိုျိုးတမ်ျိုးဥပနဒကို
ကယန်ျိုးလူမ ျိုးမ ာျိုးအာျိုးလံိုျိုး နလျိုးစာျိုးလိုကန
် ောက င်သံိုျိုး ကရမည်။
(၄) ကယန်ျိုးနက ျိုးရာွ အမည်မ ာျိုးကို မူရင်ျိုးကယန်ျိုးအမည်အမှန်အာျိုး နေေါ်နေေါ်နရျိုးသာျိုး ကရ မည်။
(၅) ကယန်ျိုးအမ ျိုးသာျိုးမ ာျိုးအနန ဖင် ဖယ်ဒရယ် ပည်နထာင်စို တည်နဆာက်ရာတြွင် ပါေင်

ကမည် ဖစ်ပပီျိုး ကယန်ျိုးလမ
ူ ျိုးတိုို့ နနထိုင်ရာနဒသမ ာျိုးကို ကယာျိုး(ကရင်နီ) ပည်နယ်၏
နယ်နမတ် တိုျိုးေ ှဲွေ့ ပင်ဆင် န ပာင်ျိုးလှဲသတ်မှတ် ေင်ျိုး ဖင် ပန်လည်နပါင်ျိုးစည်ျိုးရန်
လိုပ်နဆာင်ရမည်။
(၆) ကယန်ျိုးအမ ျိုးသာျိုးညီလာေံကကီျိုးမ ာျိုးမှ ေ မှတ်လိုကန

် သာ ဆံိုျိုး ဖတ်ေ က်မ ာျိုးကို နအာင် မင် စြွာ
အနကာင်အထည်နဖေါ်ရန်အတြွက် ကယန်ျိုးအမ ျိုးသာျိုးညီညတ
ြွ ်နရျိုး ဦျိုးနဆာင်နကာ်မ တီအာျိုး

ို င
် ရ
ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးရမည် ဖစ်ပပီျိုး ထိုနကာ်မတီ၏လမ်ျိုးညန

ြွ ်မှိုနအာက်တြွင် ကယန်ျိုးတမ ျိုးသာျိုး
လံိုျိုးလိုကန
် ောနဆာင်ရွကရ
် မည်။
ဟူနသာ သနဘာတူညီေ က် (၆) ရပ်အာျိုး ကယန်ျိုးတမ ျိုးသာျိုးလံိုျိုး၏ ဘံိုသနဘာတူညီေ က်အ ဖစ်

သတ်မှတ်၍ နလျိုးစာျိုးလက
ု ်နော ကမည် ဖစ်န ကာင်ျိုး လက်မှတ်နရျိုးထိုျိုးေှဲ ကသည်။
ဒိုတယအကကမ်ကယန်ျိုးအမ ျိုးသာျိုးညီလာေံကကီျိုးကို ၂၀၁၇ ေိုနှစ် ဇန်နေါရီလ (၃၁)ရက်နနို့

မှ နဖနဖာ်ေါရီလ (၄)ရက်နနို့အထ က င်ျိုးပ ပ လိုပေ
် ှဲပပီျိုး ညီလာေံကကီျိုးမှ ဘံိုသနဘာတူညီေ က် (၆)
ရပ်ကို ေ မှတ် ကပပီျိုး ဆံိုျိုး ဖတ်ေ က် (၆) အရ ကယန်ျိုးအမ ျိုးသာျိုးစည်ျိုးလံိုျိုးညီညတ
ြွ ်နရျိုး ဦျိုးနဆာင်
နကာ်မတီြှ ထိုဆျိုးံို ဖတ်ေ က် အမှတ် (၁-၂-၃-၄-၅) အေ က်မ ာျိုး အနပေါ် (၅) နှစ်နက ာ်ကာလ
ကက ျိုးပမ်ျိုးနဆာင်ရွက်ရာ တဆင်ပပီျိုးတဆင် တိုျိုးတက် ဖစ်ထြွန်ျိုးလ က် ရှသည်။ အထူျိုးသ ဖင်
ဆံိုျိုး ဖတ်ေ က် (၆)ေ က် ဖစ်သည် ကယန်ျိုးအမ ျိုးသာျိုးအနန ဖင် ဖယ်ဒရယ် ပည်နထာင်စို တည်
နဆာက်ရာတြွင် ပါေင် ကမည် ဖစ်ပပီျိုး ကယန်ျိုးလူမ ျိုးတိုို့ နနထိုင်ရာနဒသမ ာျိုးကို ကယာျိုး (ကရင်
နီ) ပည်နယ်၏ နယ်နမတ် တိုျိုးေ ှဲွေ့ေ မှတ် ပင်ဆင်န ပာင်ျိုးလှဲ ေင်ျိုး ဖင် ပန်လည်နပါင်ျိုးစည်ျိုးရန်
လိုပ်နဆာင်ရမည် ဟူသည် အေ က်ပင် ဖစ်သည်။
၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် က င်ေးြခသည် ကယန်ေးအြ ြုေးသျာေးဒုတယအကကြ် ညီလာေံဆျိုးံို ဖတ်

ေ က် (၆) ေ က် တိုျိုးတက်နအာင် မင်နရျိုးအတြွက် ဘက်စံိုကက ျိုးပမ်ျိုးလာေှဲရာ ၂၀၁၉ ေိုနှစ် နိုေင်ဘာ
လ (၂၁-၂၂- ၂၃) ရက်နနို့တြွင် က င်ျိုးပ ပ လိုပ်နသာ ကရင်နီ ပည်နယ်ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးပံိုအန ေေံဥပနဒ
စတိုတထြူကကြ်ေးကု ြူကကြ်ေးသရေး သရေးသကျာ်
ွ ြတီြှ မြြုစုသရေးသျာေးခကကသည်။ ( ုဖွျို့စည်ေးြံုြူကကြ်ေး
ကု မဖန်ခ ီ ျာေးမခင်ေး ြရှသသေးသြ)။

ို င
် ရ
အခန်ျိုး (၇)
ရနွဦျိုးရတာ်လန
ှ ်ရရျိုးနင
ှ ်
ို င
် ရ
ံ ရျိုးတျိုးို တက်ရမပာင်ျိုးလမ
ဲ ှုမ ာျိုး
၂၀၂၁ ခုနှစ် သဖသဖျာ်ဝါရီလ ၁ ရက်သနတွင် ၂၀၂၀ ခုနှစ် အသ ွသ ွ သရွေးသကျာက်ြွ

ြရလဒ်အျာေး အသကကျာင်ေးမြြုငြီေး စစ်တြ်ြှ အျာဏ္ျာသြ်ေးခသည်။ သဖသဖျာ်ဝါရီလ (၂) ရက်သနတွင်
နုင်ငံသတျာ်စီြံအုြ်ခ ြုြ်ြှု သကျာင်စီကု ဖွျို့စည်ေးခငြီေး စစ်တြ်ြှ စစ်သခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေးနှင် အသြါင်ေး
အြါအခ ြုျို့ ြါဝင်သသျာ အုြ်ခ ြုြ်သရေးယနတရျာေးတစ်ခုကု အတင်ေးအက ြ် တည်သ ျာက်ခကကသည်။
စစ်အျာဏ္ျာသြ်ေးြှုကု လက်ြခံသသျာ မြည်သူလူ ုအသြါင်ေးတသည်

ု လြ်ေးြ က်တွင်
အကကြ်ေးြဖက် သြတ်သြှျာက် နဒမြခသည်။ စစ်တြ်သည် မြည်သူလူ ု၏ သတျာင်ေး ုြှုကု
နာေးသ ျာင်မခင်ေး ြရှ လက်နက်ြ ျာေးမဖင် အကကြ်ေးဖက်နည်ေးလြ်ေးသံုေးကျာ ငဖြုခွင်ေးသရေးြ ျာေး
မြြုလုြ်ခသည်။ သကကျာင
ု ် သက ျာင်ေးသျာေး၊လူငယ်၊ နုင်ငံသရေးတက်ကကွလှုြ်ရှျာေးသူအသြါင်ေးတသည်
ု
နီေးရျာလွတ်သမြျာက်နယ်ြ ျာေးသု ွကသ
် မြေးခလ
ု ံှုခကကရသည်။ သနာက်
ု အကကြ်ေးြဖက် သြတ်
လှုြ်ရှျာေးြှုြှ လက်နက်ကင
ု ်ခုခံသတျာ်လန
ှ ်သရေးလြ်ေးစဉ်ကု ကူေးသမြျာင်ေး လျာကကသည်။
သဖသဖျာ်ဝါရီလ (၅) ရက်သနတွင် အြ ြုေးသျာေးဒီြုကသရစီအဖွျို့ခ ြုြ် မြည်သ ျာင်စု လွှတ်

သတျာ်ကုယ်စျာေးလှယ်ြ ျာေးြှ မြည်သ ျာင်စုလွှတ်သတျာ် ကုယ်စျာေးမြြုသကျာ်ြတီ (CRPH) ကု
ဖွျို့စည်ေးခသည်။ သနာက်ြုင်ေးတွင် အမချာေးြါတီြ ျာေးြှ ကုယ်စျာေးလှယ်ြ ျာေးနှင် တုေးခ ျို့ဖွျို့စည်ေးခသည်။
၂၀၂၃ ခုနှစ် ြတ်လ ၁၈ ရက်သနတွင် အြ ြုေးသျာေးညီညတ
ွ ်သရေးအတုင်ြင်ခံသကျာင်စီ (NUCC) ကု
ဖွျို့သည်ေးခသည်။ အမ ျိုးသာျိုးညီညတ
ြွ ်နရျိုးအတိုင်ပင်ေံနကာင်စီတြွင် (၁) ပည်နထာင်စိုလွှတ်နတာ်
ကိုယ်စာျိုး ပ နကာ်မတီအပါအေင် နရွျိုးနကာက်ေလ
ံ ွှတ်နတာ်ကိုယ်စာျိုးလှယ်မ ာျိုး၊ (၂) နိုင်ငံနရျိုး
ပါတီမ ာျိုး၊ (၃) ဖက်ဒရယ်ယူနစ်၊ လူမ ျိုးအလိုက် အတိုင်ပင်ေံနကာင်စီမ ာျိုး၊ (၄) တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုး
ို အ
် ဖြွှဲွေ့အစည်ျိုးမ ာျိုး၊ (၅) သပတ်နကာ်မတီမ ာျိုး၊ (၆) CDM လှိုပ်ရှာျိုးမှိုတြွင်ပါေင်သူ
မ ာျိုး၊ (၇)အရပ်ဘက်အဖြွှဲွေ့အစည်ျိုးမ ာျိုး (အမ ျိုးသမီျိုး၊ လူငယ်အဖြွှဲွေ့အစည်ျိုးမ ာျိုး) ပါေင်သည်။

ို င
် ရ
၂၀၂၃ ခုနှစ် ြတ်လ (၃၁) ရက်သနတွင် မြည်သ ျာင်စုလွှတ်သတျာ်ကုယ်စျာေးမြြုသကျာ်ြတီ

ြှ ဖက်ဒရယ်ဒီြုကသရစီြဋညျာဉ် သကကညျာစျာတြ်ေးကု ုတ်မြန်သကကညျာခသည်။ ဖ
ု က်ဒရယ်
ဒီြုကသရစီြဋညျာဉ်ကု သရွေးသကျာက်ခံလွှတ်သတျာ်ကုယ်စျာေးလှယ်ြ ျာေး၊ နုင်ငံသရေးြါတီြ ျာေး၊ CDM
ဦေးသ ျာင်သူြ ျာေး၊ အသ ွသ ွသြတ်အင်အျာေးစုြ ျာေး၊ အြ ြုေးသြီေးြ ျာေးနှင် လူငယ် အင်အျာေးစုြ ျာေး၊
အရြ်ဖက်လြ
ူ ှုအဖွျို့အစည်ေးြ ျာေးနှင် တုင်ေးရင်ေးသျာေးလက်နက်ကင
ု ်သတျာ်လှနသ
် ရေးအဖွျို့အစည်ေးြ ျာေး၊
စုသြါင်ေးသ ွေးသနွေး ံုေးမဖတ်သသ ျာတူအတည်မြြုသည်။
ပည်နထာင်စိုအတြွင်ျိုး ဖစ်ပြွာျိုးေသည
ှဲ ် ပဋပကခမ ာျိုး၊ အရင်ျိုးေံ ပဿနောမ ာျိုးကို အပပီျိုးသတ်
ေ ပ်ပငမ်ျိုးနစနိုင်ရန်အတြွက်လည်ျိုးနကာင်ျိုး၊ တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုး ပည်သူလူထိုတစ်ရပ်လံိုျိုး ပူျိုးနပါင်ျိုးပါေင်
လက်တြွှဲနိုင်ရန်အတြွက်လည်ျိုးနကာင်ျိုး၊ ဒီမိုကနရစီစနစ်ကို က င်သံိုျိုးပပီျိုး တန်ျိုးတူနရျိုးနှင် ကိုယ်ပိုင်
ပဋ္ဌာန်ျိုးေြွင်တက
ု ို အာမေံနသာ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကနရစီ ပည်နထာင်စိုတြွင် ပည်နထာင်စိုေင်လူမ ျိုး
မ ာျိုးအာျိုးလံိုျိုး၊ နိုင်ငံသာျိုးမ ာျိုးအာျိုးလံိုျိုး လြွတ်လပ် ေင်ျိုး၊ တန်ျိုးတူညီမျှ ေင်ျိုး၊ တရာျိုးမျှတ ေင်ျိုးတက
ု ို
အန ေေံကာ အ ပန်အလှန် အသအမှတ် ပ နလျိုးစာျိုးမှို၊ ေ စ် ကည်ရိုင်ျိုးပင်ျိုးမှို၊ နသြွျိုးစည်ျိုးညီညတ
ြွ ်မှို
တက
ု ို တည်နဆာက်ပပီျိုး ပငမ်ျိုးေ မ်ျိုးစြွာ နအျိုးအတူပူအမျှ အတူတကြွယှဉ်တြွှဲနနထိုငန
် ိုင်နသာ
သာယာေန ပာသည် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကနရစီ ပည်နထာင်စိုအာျိုး တည်နဆာက်ရန် လည်ျိုးနကာင်ျိုး
နအာက်နဖာ် ပပါ လိုပ်ငန်ျိုးမ ာျိုးကို နဆာင်ရွက်သြွာျိုးရန် ရည်ရွယ်သည်။
၁။ စစ်အာဏာရှင်စနစ် အပါအေင် အာဏာရှင်စနစ် မှန်သမျှ ပနပ ာက်နရျိုး။
၂။ ၂၀၀၈ ေိုနှစ် ဖြွှဲစည်ျိုးပအ

ံို န ေေံဥပနဒ အပပီျိုးသတ် ဖ က်သမ်ျိုးနရျိုး။
၃။ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကနရစီ ပည်နထာင်စို တည်နဆာက်နရျိုး။
၄။ အရပ်သာျိုး ပည်သူ့ူ အစိုျိုးရ နပေါ်ထြွန်ျိုးနရျိုး။
အဝကျာင်အထည်ဝဖျာ်ြညော့် လုပ်ငန်ျိုးစဉ် (သုေ့ြဟုတ်) နုင်ငဝရျိုးလြ်ျိုးမပဝမြပု
၁။ စစ်အာဏာသမ်ျိုးမှို အဆံိုျိုးသတ်နိုင်နရျိုးနှင် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကနရစီ ပည်နထာင်စို

ထူနထာင်နရျိုးအတြွက် စစ်အာဏာရှင်စနစ်အပါအေင် အာဏာရှင်စနစ်မှန်သမျှ ပ တ်
က သည်အထ ေန်ထမ်ျိုးမ ာျိုး၏ CDM လှိုပ်ရှာျိုးမှိုမ ာျိုး အပါအေင် လူထိုအနထြွနထြွ
သပတ်လှိုပ်ရှာျိုးမှိုမ ာျိုးကို အဆက်မ ပတ် ဆက်လက်လှိုပ်ရှာျိုးနဆာင်ရွကန
် ိုင်နရျိုး
စည်ျိုးရံုေးလံှုျို့နဆာ် ေင်ျိုး၊ အာျိုးနပျိုး ေင်ျိုးနှင် ပံပိုျိုးကူညီ ေင်ျိုး။

ို င
် ရ
၂။ နရွျိုးနကာက်ေံ လွှတ်နတာ်ကိုယ်စာျိုးလှယ်မ ာျိုး ဖင် လွှတ်နတာ်ကိုယ်စာျိုး ပ နကာ်မတီ

မ ာျိုး ဖွျို့စည်ျိုး၍ ကဏ္ဍအလိုက် ပူျိုးနပါင်ျိုးနဆာင်ရွက် ေင်ျိုး။
၃။ နိုင်ငံနရျိုးဆိုင်ရာသနဘာတူညီေ က်မ ာျိုး နဆြွျိုးနနြွျိုးအတည် ပ နင

ို ်နရျိုးနှင် နရှွေ့လိုပ်ငန်ျိုး
စဉ်မ ာျိုး အနကာင်အထည်နဖာ်နဆာင်ရွက်နင
ို ်နရျိုးအတြွက် မတ်ဖက်နိုင်ငံနရျိုးပါတီ
မ ာျိုး၊ တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးနတာ်လှန်နရျိုးအဖြွှဲအစည်ျိုးမ ာျိုးနှင် သမဂ္မ ာျိုး၊ အမ ျိုးသမီျိုးမ ာျိုး၊
လူငယ်နင
ှ ် လူနည်ျိုးစိုဆိုင်ရာအဖြွအ
ှဲ စည်ျိုးမ ာျိုး အပါအေင် အရပ်ဖက်လူထိုအဖွျို့အစည်ျိုး
မ ာျိုး လက်တြွှဲနဆာင်ရွကန
် ိုင်သည် အေင်ျိုးအက င်ျိုး နဖာ်နဆာင် ေင်ျိုး။
၄။ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကနရစီ ပဋညာဉ်ကို နရျိုးဆြွှဲအတည် ပ ေင်ျိုး။
၅။ ဤပဋညာဉ်နှင်အညီ ကာျိုးကာလအမ ျိုးသာျိုးညီညတ

ြွ ်နရျိုးအစိုျိုးရ (Interim National
Unity Government) ဖွျို့စည်ျိုး ေင်ျိုးဥပနဒ ပ နရျိုးနှင် တရာျိုးနရျိုးမဏ္ဍ င်ဆိုင်ရာ အဖွျို့
အစည်ျိုးမ ာျိုးကို ဖွျို့စည်ျိုး ေင်ျိုး။
၆။ အာဏာရှင်စနစ် အပပီျိုးတိုင်ေ ပ်ပငမ်ျိုးနရျိုး နှင် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကနရစီ ပည်နထာင်စို

နုင်ငံသတျာ်တည်နဆာက်နရျိုးအတြွက် ဘံိုပန်ျိုးတိုင်တူအင်အာျိုးစို အာျိုးလံိုျိုးပါေင်နသာ
ပည်သူူ့ ညီလာေံတစ်ရပ် နေေါ်ယူက င်ျိုးပ ေင်ျိုး။
၇။ အာဏာရှင်စနစ် ပနပ ာက်နရျိုး၊ ၂၀၀၈ ေိုနှစ် ဖြွှဲစည်ျိုးပံိုအန ေေံဥပနဒ ဖ က်သမ်ျိုးနရျိုးနင

ှ ်
ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကနရစီ ပည်နထာင်စိုတည်နဆာက်နရျိုး အတြွက် မဟာဗ ဟာေ မှတ်၍
အနကာင်အထည်နဖာ်နဆာင်ရွက် ေင်ျိုး။
၈။ အသြွင်ကူျိုးန ပာင်ျိုးနရျိုးကာလ ဖြွှဲစည်ျိုးပအ

ံို န ေေံဥပနဒနရျိုးဆြွှဲ ေင်ျိုး။
၉။ အသြွင်ကူျိုးန ပာင်ျိုးနရျိုးကာလ အစိုျိုးရဖွျို့စည်ျိုး ေင်ျိုး။
၁၀။ တိုင်ျိုး ပ ပည် ပ ညီလာေံ (Constitutional Assembly) နေေါ်ယူက င်ျိုးပပပီျိုး ဖက်ဒရယ်

ဒီမိုကနရစီ ပည်နထာင်စို ဖွျို့စည်ျိုးပံိုအန ေေံဥပနဒ နရျိုးဆှဲအ
ြွ တည် ပ ေင်ျိုး။
၁၁။ တိုင်ျိုး ပ ပည် ပ ညီလာေံက နရျိုးဆှဲအ

ြွ တည် ပ ထာျိုးသည် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကနရစီ
ဖွျို့စည်ျိုးပံိုအန ေေံဥပနဒကို လူထိုဆနဒေယ
ံ ူပြွှဲ က င်ျိုးပပပီျိုး အတည် ပ ပဋ္ဌာန်ျိုး ေင်ျိုး နှင်
နရွျိုးနကာက်ပြွှဲ က င်ျိုးပ ေင်ျိုး။

ို င
် ရ
၁၂။ အတည် ပ ပဋ္ဌာန်ျိုးလိုကသ

် ည် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကနရစီ ဖြွှဲစည်ျိုးပံိုအန ေေံဥပနဒအရ ဥပ
နဒ ပ နရျိုး၊ အိုပ်ေ ပ်နရျိုး နှင် တရာျိုးစီရင်နရျိုးမဏ္ဍ င်မ ာျိုးကို ဖွျို့စည်ျိုးပပီျိုး ဖွျို့စည်ျိုးပံို
အန ေေံဥပနဒစနစ်(Constitutionalism) အရ လက
ို ်နောက င်သံိုျိုး ေင်ျိုး။
ဖက်ဒရယ်ဒြ
ီ ုကသရစီြဋညျာဉ် အရ အြ ြုေးသျာေးညီညတ
ွ ်သရေးအစုေးရ (NUG) အျာေး ၂၀၂၃
ခုနှစ် ဧငြီလ ၁၆ ရက်သနတွင် ဖွျို့စည်ေးခသည်။

ို င
် ရ

ို င
် ရ
ကရင်နီနယ်သု သရျာက်ရှလျာခကကသသျာ နုင်ငံသရေးသခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေး၊ လွှတ်သတျာ်အြတ်

ြ ျာေး၊ တက်ကကွလှုြ်ရှျာေးသူြ ျာေး၊ သက ျာင်ေးသျာေး၊ လူငယ်ြ ျာေးနှင် သဒသခံတုင်ေးရင်ေးသျာေးလက်နက်
ကုင်အဖွျို့အစည်ေးြ ျာေး၊ တုင်ေးရင်ေးသျာေးလက်နက်ကင
ု ်သတျာ်လှန်သရေးအစုေးရတု ြူေးသြါင်ေးငြီေး ၂၀၂၁
ခုနှစ် ဧငြီလ (၁၀) ရက်သနတွင် ုတ်မြန်သကကညျာခ က် အြှတ် ၁/၂၀၂၁ မဖင် ကရင်နီမြည်နယ်
အတုင်အြင်ခံသကျာင်စီကု ဖွျို့စည်ေးခသည်။
“ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးြ ျာေး၏နုင်ငံသရေးရည်ြှန်ေးခ က်ြ ျာေးမဖစ်သည် အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေး၊

တရျာေးြျှတသရေး၊ ဒီြုကသရစီအသရေးနှင် ကုယြ
် င
ု ်မြဌျာန်ေးခွင် အမြညအ
် ဝရှသည် ဖက်ဒရယ်
မြည်သ ျာင်စုကု အမချာေးတုင်ေးရင်ေးသျာေးြ ျာေးနှင်အတူ ယှဉ်တွသန ုင်သွျာေးရန် ရည်ရွယ်သည်
အတွက် ကကျာေးကျာလြှစတင်၍ ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စုတည်သ ျာက်နုင်သည်အ ကရင်နီ
အြ ြုေးသျာေးြ ျာေး၏ ြူလအခွင်အသရေးမဖစ်သသျာ ကုယ်ြုင်မြဌျာန်ေးခွင်ကု အသကျာင်အ ည်သဖျာ်
သ ျာင်ရွက်နုင်ရန် ကရင်နီမြည်နယ်အတွင်ေးရှ သရွေးသကျာက်ခံကယ
ု ်စျာေးလှယ်အြတ်ြ ျာေး၊ နုင်ငံ
သရေးြါတီြ ျာေး၊ တုင်ေးရင်ေးသျာေးလက်နက်ကင
ု ် သတျာ်လှန်သရေးအဖွျို့အစည်ေးြ ျာေး၊ အရြ်ဖက်လြ
ူ ှု
အဖွျို့အစည်ေးြ ျာေး၊ လူငယ်နင
ှ ်အြ ြုေးသြီေးအဖွျို့အစည်ေးြ ျာေး၊ တက်သြညျာရှင်ြ ျာေး အျာေးလံုေးစုစည်ေး
၍ ကရင်နီမြည်နယ်အတုင်အြင်ခံသကျာင်စီကု ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဧငြီလ (၉) ရက်သနြှ စတင်၍
ဖွျို့စည်ေး ျာေးရှငြီေး မဖစ်သည်။
ကရင်နီမြည်နယ်အတုငအ
် ြင်ခသ
ံ ကျာင်စီအသနမဖင် ကရင်နီမြည်နယ် နင
ု ်ငံသရေး ကဏ္ဍကု
ဦေးသ ျာင်၍ ကကျာေးကျာလကရင်နီမြည်နယ် အြ ြုေးသျာေးညီညတ
ွ ်သရေးအစုေးရအဖွျို့ ဖွျို့စည်ေးမခင်ေးနှင်
မြည်နယ်၏ အုြ်ခ ြုြ်သရေး၊ ဥြသဒမြြုသရေး၊ တရျာေးစီရင်သရေးကဏ္ဍြ ျာေးကု သက် င
ု ်ရျာြှ
အသကျာင်အ ည်သဖျာ်နင
ု ်ရန် လြ်ေးညွှန်သ ျာင်ရက
ွ ်သွျာေးြည် မဖစ်သည်။
မြင်
ု မြည်သ ျာင်စုအ င် ဖွျို့စည်ေး ျာေးသည် အြ ြုေးသျာေးညီညတ
ွ ်သရေး အတုင်အြင်ခံ
သကျာင်စီ (NUCC)၊ အြ ြုေးသျာေးညီညတ
ွ ်သရေးအစုေးရ (NUG) နှင် မြည်နယ်အသရေး၊ မြည်သ ျာင်စု
အသရေးနှင် ြတ်သက်၍ ခ တ် က်သ ျာင်ရွကသ
် ွျာေးြည်မဖစ်ငြီေး အနာဂတ်ဖက်ဒရယ်ဒီြုကသရစီ
မြည်သ ျာင်စု သြေါ် န
ွ ်ေးလျာသရေးအတွက် ကကြုေးြြ်ေးသ ျာင်ရွက်သွျာေးြည်မဖစ်သကကျာင်ေး…” ကရင်နီ
မြည်နယ် အတုင်အြင်ခံသကျာင်စီ ဖွျို့စည်ေးသကကျာင်ေး သကကညျာခ က်တွင် သဖျာ်မြ ျာေးသည်။
၂၀၂၁ ခုနှစ် သြလ (၃၁) ရက်သနတွင် ကရင်နအ

ီ ြ ြုေးသျာေးြ ျာေး ကျာကွယ်သရေးတြ်ဖွျို့
(KNDF) ကု ဖွျို့စည်ေးလုကသ
် ည်။ KNDF သည် စစ်အျာဏ္ျာရှင်အငြီေးတုင် ခ ြုြ်ငငြ်ေးသရေးအတွက်
ကရင်နီမြည်နယ်အတုငအ
် ြင်ခသ
ံ ကျာင်စီ၏ နုင်ငံသရေးအရ ဦေးသ ျာင်ြှုသအျာက်တွင် တုကြ
် ွဝင်သန

ို င
် ရ
သည် မြည်နယ်ကျာကွယ်သရေးတြ်ဖွျို့မဖစ်သကကျာင်ေးနှင် စစ် က် င

ု ်ရျာ ဥြသဒြူဝါဒြ ျာေး နှငအ
် ညီ
သ ျာင်ရွက်သွျာေးြည်ဟု ြါရှြါသည်။
ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးမ ာျိုးကာကြွယ်နရျိုးတပ် ( KNDF ) ဖြွှဲွေ့စည်ျိုးတည်နထာင် ေှဲသည် ၂၀၂၁

ေိုနှစ်၊ နမလ( ၃၁ ) ရက်နနို့မှစ၍ ( ၂ ) နှစ်တာကာလအတြွင်ျိုး စစ်ဗ ဟာ ( ၆ ) ဗ ဟာ ဖင်
တပ်ရင်ျိုး ( ၂၂ ) ရင်ျိုး အေိုင်အမာဖြွှဲွေ့စည်ျိုးနင
ို ်ေှဲပပီျိုး ကရင်နီ ပည်တစ်ေှမ်ျိုးရှ ပမ ွေ့နယ်အသီျိုးသီျိုးနှင်
ရှမ်ျိုး ပည်နယ်နတာင်ပိုင်ျိုးပမ ွေ့နယ်မ ာျိုးတြွင် တပ် ဖနို့လ
် ှိုပ်ရှာျိုးလ က်ရကာ
ှ အ ကမ်ျိုးဖက်စစ်နကာင်စီ
တပ်မ ာျိုးအာျိုး ေိုေံတိုကေ
် ိုက်ခသည်။ ကရင်နီ ပည် တစ်ေှမ်ျိုးတြွင် ၂၀၂၃ေိုနှစ်၊ နမလ အ တိုကပ
် ြွှဲ
နပါင်ျိုး (၁၀၀၀)နက ာ် ဖစ်ပြွာျိုးေပပီ
ှဲ ျိုး KNDF နှင် ကရင်နီနတာ်လှန်နရျိုးတပ်ဖြွှဲွေ့မ ာျိုးမှ အ ကမ်ျိုးဖက်
စစ်နကာင်စီတပ်သာျိုး (၂,၀၆၅) နက ာ်ကို သိုတ်သင်နိုင်ေှဲငြီေး အ ကမ်ျိုးဖက်စစ်နကာင်စီတပ်သာျိုး
(၄၁) ဦျိုး ကလ
ို ည်ျိုး အရှင်ဖမ်ျိုးဆီျိုးနိုင်ေှဲသည်။
စစ်နကာင်စီတပ်၏ နရှွေ့တန်ျိုးစေန်ျိုး (၁၀) ေိုအာျိုး တိုကေ

် ိုက်သမ်ျိုးပိုက် နိုင်ေှဲသည်အ ပင်
စစ်နဆျိုးနရျိုးဂတ်အေ ွေ့ကိုလည်ျိုး သမ်ျိုးပိုကန
် ိုင်ေှဲပါသည်။ (၂) နှစ်တာကာလအတြွင်ျိုး အ ကမ်ျိုးဖက်
စစ်နကာင်စီတပ်မ ာျိုးထံမှ လက်နက်ေှဲယမ်ျိုးမ ာျိုး အန မာက်အမ ာျိုး သမ်ျိုးဆည်ျိုးရမေှဲပါသည်။
နတာ်လှန်နရျိုး (၂)နှစ်တာကာလအတြွင်ျိုး ဒီျိုးနမာဆိုပမ ွေ့နယ်တြွင် တိုကပ
် ြွှဲအမ ာျိုးဆံိုျိုး ဖစ်ပြွာျိုးေပပီ
ှဲ ျိုး
တိုကပ
် ြွှဲကကမ်နရ စိုစိုနပါင်ျိုး (၃၄၀ ) ကကမ် ဖစ်ပြွာျိုးေပါသည်
ှဲ ။ ထအ
ိုို့ ပင် လြွ င်နကာ်ပမ ွေ့နယ်တြွင်
(၁၆၂) ကကမ်၊ ဖရူဆိုပမ ွေ့နယ် တြွင် (၁၁၃) ကကမ်၊ ဖယ်ေံိုပမ ွေ့နယ်တတ
ိုို့ ြွင် (၁၇၀)ကကမ်၊ ပင်နလာင်ျိုး
ပမ ွေ့နယ်တြွင် (၄၉) ကကမ်၊ နဘာလေှဲပမ ွေ့နယ်တြွင် (၆၇) ၊ ရှာျိုးနတာပမ ွေ့နယ်တြွင် (၂၂) ကကမ်၊
ဖာျိုးနဆာင်ျိုးပမ ွေ့နယ်(၂) ကကမ် နှင် မယ်စှဲပမ ွေ့နယ်တတ
ိုို့ ြွင် (၄) ကကမ် ဖစ်ပြွာျိုးေပါသည်
ှဲ ။
ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးြ ျာေးကျာကွယ်သရေးတြ်ဖွျို့သည် လက်ရသနွ

ှ ဦေးသတျာ်လှန်သရေး တွင်
အသတျာင်အတင်ေး ံုေး တြ် တွင် ြါဝင်သလု၊ စစ်သရေး၊ နုင်ငံသရေး ြျှသမခညီသသျာ တြ်တစ်ခုဟု
ုနုင်သည်။ ကရင်နီမြည်သည် လက်ရတွ
ှ င် စစ်သကျာင်စီ၏ အုြ်ခ ြုြ်သရေးယနတရျာေး ၉၀% အ
ရြ်တန်သွျာေးငြီေး ကုယ် ူကယ
ု ် စီြအ
ံ ုြ်ခ ြုြ်ြှုမဖင် လည်ြတ်လ က်ရသည်
ှ ။
KSCC အသနမဖင် ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလအတွင်ေး KSCC အဖွျို့အစည်ေး ြြ

ု ုက စ်လ စ်
အျာေးသကျာင်ေးလျာရန် ြုြုသ ျာင်ရွကန
် ုင်ခသည်။ ရလဒ်အျာေးမဖင် ြ ြအကကြ် KSCC ညီလျာခံ
က င်ေးြနုင်ခသည်။
၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇွန်လ ၆ ရက်သနတွင် ကရင်နီမြည်ကကျာေးကျာလ အုြ်ခ ြုြ်သရေးသကျာင်စီ

((Interim Executive Council of Karenni State (IEC)) ကုဖွျို့စည်ေးငြီေး စုသြါင်ေးသခါင်ေးသ ျာင်ြှု

ို င
် ရ
မဖင် မြည်နယ်အုြ်ခ ြုြ်သရေးအစုေးရတစ်ရြ်ကု ူသ ျာင်ခသည်။ KSCC ၏ နုင်ငံသရေးဦေးသ ျာင်ြှု

သအျာက်တွင် IEC ကု တည်သ ျာင်ခသကကျာင်ေး ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇွနလ
် ၁၂ ရက်သန ုတ်မြန်သကကညျာ
ခ က်တွင် သဖျာ်မြ ျာေးသည်။ ရည်ရယ
ွ ်ေ က်အသနမဖင် IEC ကို စိုနပါင်ျိုးနေါင်ျိုးနဆာင်မှိုမ ာျိုး ဖင်
ကာျိုးကာလ ပည်နယ်အစိုျိုးရတစ်ရပ်၏ အိုပ်ေ ပ်နရျိုးကို နဖာ်နဆာင်သာြွ ျိုးရန်၊ ဥပနဒ ပ နရျိုး၊
အိုပ်ေ ပ်နရျိုးနင
ှ ် တရာျိုးစီရင်နရျိုးကဏ္ဍမ ာျိုးကို အ ပန်အလှန် ထန်ျိုးညပပီျိုး ပည်နယ်၏တည်ပငမ်
နအျိုးေ မ်ျိုးနရျိုးကို ကက ျိုးပမ်ျိုးနဆာင်ရွက်သြွာျိုးရန်နှင် ပည်နယ်အတြွင်ျိုးရှ အင်အာျိုးစိုအသီျိုးသီျိုးနှင်
လက်နတြွွေ့က စြွာ ပူျိုးနပါင်ျိုးနဆာင်ရွက်သြွာျိုးရန် မဖစ်သည်။
ပည်တြွင်ျိုး ပည်ပ အင်အာျိုးစိုမ ာျိုးအ ပင် ဖက်ဒရယ် ပည်နထာင်စို နပေါ်နပါက်လာနရျိုး

ကက ျိုးပမ်ျိုးမှိုတစ်ရပ်အနန ဖင်လည်ျိုး ပည်နထာင်စိုလွှတ်နတာ်ကိုယ်စာျိုး ပ နကာ်မတီ (CRPH)၊
အမ ျိုးသာျိုးညီညတ
ြွ ်နရျိုးအတိုင်ပင်ေံနကာင်စီ (NUCC) နှင် အမ ျိုးသာျိုးညီညတ
ြွ ်နရျိုးအစိုျိုးရ(NUG)
တန
ိုို့ ှင်ပါ ပူျိုးနပါင်ျိုးနဆာင်ရွက်သြွာျိုးဟု သရေးသျာေး ျာေးသည်။ IEC အသနမဖင် ကုယ်ြင
ု ်မြဌျာန်ေးခွင်
ရှသသျာ ကရင်နီမြည်အစုေးရသစ် သြေါ်သြါက်လျာသည်အခ န်တွင် ရုတ်သြ်ေးသွျာေးြည်ဟု သဖျာ်မြ
ျာေးသည်။
ကရင်နီမြည်သည် သတျာ်လှန်သရေးအင်အျာေးစုြ ျာေးကု စုစည်ေးနုင်ရံုသျာြက BGF အသွင်

သမြျာင်ေး ျာေးငြီေးမဖစ်သသျာ ကရင်နီလူြ ြုေးသြါင်ေးစံုမြည်သူူ့လွတ်သမြျာက်သရေးတြ်ဦေး (ကလလတ) ြှ
စစ်သကျာင်စီနှင် လြ်ေးခွငြီေး သတျာ်လှန်သရေးလြ်ေးသကကျာင်ေးအသြေါ် ြ်ြံသလျှျာက်လှြ်ေးလျာသည်
အ စည်ေးရံုေးနုင်ခသည်။ သကကျာင
ု ် ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇူလုင်လ ၁ ရက်သနတွင် အကကြ်ေးဖက်
စစ်သကျာင်စီ စစ်တြ်ကု မြန်လည်တွန်ေးလှန်သွျာေးြည် မဖစ်သကကျာင်ေး ုတ်မြန်သကကညျာခသည်။
ကရင်နီသတျာ်လှန်သရေးသြင
ု ်ေးသည် အလွန်တရျာ ကကီေးက ယ်ခငြီေး နုင်ငံသရေး၊
အြ ြုေးသျာေးသရေး ရြ်တည်ခ က်ခုင်ြျာသသျာ သတျာ်လှန်သရေး တစ်ရြ်မဖစ်ခသည်။ လက်ရသနွ
ှ ဦေးသတျာ်
လှန်သရေးတွင်လည်ေး ကရင်နီသတျာ်လှန်သရေးသြင
ု ်ေးကု ြုြုသတျာက်သမြျာင်သကကျာင်ေး မြသနုင်ခသည်။
သကကျာင
ု ် ကရင်နီအြ ြုေးသျာေး သတျာ်လှန်သရေးသြုင်ေးနှင် နင
ု ်ငံသရေးရြ်တည်ခ က်သည် မြန်ြျာ
သတျာ်လှန်သရေးအင်အျာေးစု အသီေးသီေးအတွက် အတုယူစရျာတစ်ရြ်အမဖစ် ဂုဏ္်သ ျာင်နုင်ခသြ
သည်။

ို င
် ရ

ို င
် ရ

ို င
် ရ

ို င
် ရ

ို င
် ရ

ို င
် ရ

ို င
် ရ

ို င
် ရ

ို င
် ရ

ို င
် ရ

ို င
် ရ

ို င
် ရ

ို င
် ရ

ို င
် ရ

ို င
် ရ

ို င
် ရ

ို င
် ရ
ရေေါဟာရဆင
ို ရ
် ာ အဓပပေါယ်ဖွငဆ
် ိုခ က်မ ာျိုး
၁။ Ethnic (လူမ ျိုးစို)
လူမ ာျိုးစြွာသည် မမတ၏

ိုို့ အမ ျိုးအနဆြွကို အန ေေံ၍ ထန်ျိုးသမ်ျိုးနစာင်နရှာက်ရန် နမျှာလ
် ငမ
် ှို
ေံရနသာ ယဉ်နက ျိုးမှိုအမှတ်သနကဂတမ ာျိုး ရှ ကသည်။ ယဉ်နက ျိုးမှိုသည်ဉာဏအနဆာက်အအံို
(Institution) မ ာျိုး အနက်မှ တေို ဖစ်သည်။ နမြွျိုးဖြွာျိုးသည်ကာလမှ သင်ယူရရှကာ ကကီျိုး ပင်ျိုးလာ
ေှဲသည် ယဉ်နက ျိုးမှိုတရပ်ကို အန ေေံ၍ မမ၏ဘေပံိုစံ၊ လူအမ ာျိုးနှင် ဆက်ဆံသည် ပံိုစံ
စသည်တက
ိုို့ ို ဖြွံပဖ ျိုးန ပာင်ျိုးလှဲနစသည်။
(၂) Indigenous(ဌာနနတိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုး)
နဒသတေိုတြွင် ကာ မင်စြွာ နနထိုင်ေှဲ ကပပီျိုး ဘေနနထိုငမ

် ှို နှင် ကိုျိုးကြွယ် ယံို ကည်မှိုမ ာျိုးသည်
ထိုနဒသနှင် တြွယ်စပ်နနသည် လူနည်ျိုးစိုကမ
ို ူ ဌာနနတိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုး ဟို ဆိုသည်။ ဆင်တူနသာ
သနဘာရှသည် တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုး ဆိုနသာ စကာျိုးလံိုျိုးသည် ၁၉၂၀ နနောက်ပင
ို ်ျိုး ဂ စ
ီ ီဘီနအအသင်ျိုး
ေံသာနိုလှိုပ်ရှာျိုးမမ
ှို ာျိုးမှစပပီျိုး ပိုမိုလူသံိုျိုးမ ာျိုး လာသည်။ “တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုး” ဟူသည် နဖာ် ပေ က်
သည် လြွတ်လပ်နရျိုးန ကညာစာတမ်ျိုး တြွင် ၂ နနရာ ပါေင်ေှဲသည်။ တဘက်ကလည်ျိုး
တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုး လူမ ျိုးမ ာျိုးဆိုနသာ စကာျိုးလံိုျိုး အသံိုျိုးအနှိုန်ျိုးသည် ရှိုပ်နထြွျိုးမှိုရှကာ ၂၀၀၈ ဖြွှဲစည်ျိုးပံို
တြွင်ပင် ရှင်ျိုး ပဖြွင်ဆို ေင်ျိုး မ ပ ေှဲနပ။
(၃) Nation (အမ ျိုးသာျိုးစို၊ အမ ျိုးသာျိုးလူထို)
အမ ျိုးသာျိုးစိုမ ာျိုး၊ အမ ျိုးသာျိုးလူထိုမ ာျိုး သည် မည်သည်ကာလက နပေါ်နပါက် လာသနည်ျိုး

ဆိုသည်အေ က်အနပေါ် အ မင်မ ာျိုး ကြွှဲ ပာျိုး ကသည်။
Primordialism နေေါ် ပနေသဏီမှ အန ေတည် ေင်ျိုးအယူအဆအရ လူမ ျိုးစိုမ ာျိုးသည် လက်ရန

ှ မ
နနရာတြွင် နှစ်နပါင်ျိုးမ ာျိုးစြွာနနေှဲပပီျိုး ထိုနရန မတိုကို ထိုလူမ ျိုးစိုနသြွျိုးမှ နပါက်ဖြွာျိုးလာသူမ ာျိုးသာ
ပိုင်ဆိုင်သင်သည်ဟို ဆိုသည်။ ယေိုနေတ် ကမ္ာတြွင်မူ ထို Primordialism အယူအဆသည်

ို င
် ရ
လူမှိုနရျိုးအရ၊ မနိုဿနဗဒအရ၊ မ ျိုးရိုျိုးဗီဇဇီေပညာနှင်၊ သပပံ ပညာအရ နထာက်ေံမှိုမရှသနလာက်

နည်ျိုးသြွာျိုးပပီ ဖစ်သည်။
Benedict Anderson က အမ ျိုးသာျိုးစိုသည် အာရံို ပ တည်နဆာက်ထာျိုးနသာ လူအသိုင်ျိုးေိုင်ျိုး၊

အသိုကအ
် ခမံ ဖစ်သည်ဟို ဆိုသည်။
Ernest Gallner ကမူ အမ ျိုးသာျိုးစိုမ ာျိုးသည် နမာ်ဒန်ကာလနပေါ်အယူအဆ လူမှိုနရျိုးရာတည်

နဆာက်မှို တေိုသာ ဖစ်သည်ဟို ဆိုသည်။
Anthony D. Smith က မူ အမ ျိုးသာျိုးစိုသည် ရှရင်ျိုးစြွှဲလူမှိုနရျိုးဆိုင်ရာ၊ ယဉ်နက ျိုးမှို ဆိုင်ရာ

ဖစ်ရပ်မ ာျိုးမှ ထြွန်ျိုးကာျိုး ဖြွံပဖ ျိုးလာသည်အတြွက် သနကဂတသနဘာ ဖစ်သည်ဟို ဆိုပါသည်။
(၄) Ethnonation (လူမ ျိုးစိုအန ေ ပ အမ ျိုးသာျိုးစို)
လူမ ျိုးစိုသည် မမတိုကိုယ်တိုင်၏ အေ ပ်အ ောနှင် ဖစ်တည်မှိုမ ာျိုးကို သီျိုးသနို့်သရှပပီျိုး အမ ျိုးသာျိုး

စို အသဉာဏ်အ ဖင် ဖြွံပဖ ျိုးမှိုအဆင်သို နရာက်ရှလာလျှင် Ethnonational ဟို ဆသ
ို ည်။
(၅) Nationality (လူမ ျိုးေံယူမှို)
လူမ ျိုးတေို၊ အမ ျိုးသာျိုးလူထို၊ အမ ျိုးသာျိုးစိုမ ာျိုးတြွင် စတ်နှလံိုျိုးအာျိုး ဖင် ေ တ်ဆက် ကသူတက

ု ု
ယင်ျိုးလူမ ျိုး၊ သိုမဟိုတ် ယင်ျိုးအမ ျိုးသာျိုး၊ ယင်ျိုးအမ ျိုးသမီျိုး (Nationality) ဟို နေေါ်သည်။ ဥပမာ
ဂ ပန်လူမ ျိုး (Japan nationality) ၊ ရေိုင်လမ
ူ ျိုး (Arakan Nationality) သနဘာမ ျိုး ဖစ်သည်။

ို င
် ရ
ကု်းကော်းခ ကြ ော်း
➢ ခွန်ေးြတ်ရ်ကု န် (၂၀၂၂ ) ကရင်နအ

ီ ြ ြုေးသျာေးသြုင်ေး။
➢ သနာ်သဖျာဝါေး၊ ခွန်ေး ီ ူေး (၂၀၂၀)၊ စန်သခေါ်ြှုြ ျာနှင် ကရင်နီညီညတ

ွ ်သရေး၊ Joint Peace
Fund။
➢ ၂၀၁၈၊ မြန်ြျာနင
ု ်ငံ ုင်ရျာဖွျို့စည်ေးြံအ
ု သမခခံဥြသဒြ ျာေး၊ ဖက်ဒရယ် ယဉ်သက ေးြှုစျာစဉ် - ၁၊
အြုင်ေး (၁) ၊ Pyidaungsu Institute ။
➢ Tom Kramer, Oliver Russell, Martin Smith (၂၀၁၈)၊ ကယာျိုး (ကရင်နီ)

ပည်နယ်တြွင်ျိုး စစ်ပြွှဲမှသည် ပငမ်ျိုးေ မ်ျိုးနရျိုးဆသ
ီ ိုို့ (လမ်ျိုးဆံိုလမ်ျိုးေြွ နရာက်နနသည်
ို ်ငံတြွင်ျိုး နယ်န မနဒသတစ်ေို)၊ Transnational Institute။
➢ ကနယာစာနပနှင်ယဉ်နက ျိုးမှိုနကာ်မတီ (၂၀၀၇)၊ ကနယာလူမ ျိုးစို နနောက်ေံရိုျိုးရာ

သမိုင်ျိုး၊ ကနယာစာနပနှင်ယဉ်နက ျိုးမှိုနကာ်မတီ။
➢ ကရင်နီ ပည်အထူျိုးစံိုစမ်ျိုးနရျိုးနကာ်မရှင်၏ အစီရင်ေံစာ (၁၉၅၅)၊ ပည်နထာင်စို

ို ်ငံနတာ်အစိုျိုးရ စာနရျိုးကရယာဌျာန၊ ရန်ကိုန်။
➢ ကလလတ၊ ကရင်နီလူမ ျိုးနပါင်ျိုးစံို ပည်သူူ့လတ

ြွ ်န မာက်နရျိုးတပ်ဦျိုး (၂၅)နှစ်န မာက်
အထမ်ျိုးအမှတ် သမိုင်ျိုးမှတ်တမ်ျိုးအက ဉ်ျိုး ၁၉၇၈-၂၀၀၃။
➢ ေြွန်ျိုးမတ်ရ်ကိုဘန်(၂၀၁၄)၊ ြင်လံုစတ်ဓျာတ်ြှသည် စစ်ြှန်သသျာ ဒီြုကသရစီဖက်ဒရယ်

မြည်သ ျာင်စုတည်သ ျာက်သရေး ီသ၊ု တုင်ေးရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးသရေးရျာ သုသတသနအဖွျို့။
➢ ေူျိုးဦျိုးရယ်(၂၀၁၄)၊အမ ျိုးသာျိုးနရျိုးလှိုပ်ရှာျိုးမန
ှို ှင်ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးတိုျိုးတက်နရျိုးပါတီ၏
အေန်ျိုးကဏ္ဍတနစတနစာင်ျိုး၊ နဒေါ်ေင်မာေ (ပမှဲ-၀၃၇၃၈)၊ ရန်ကိုန။်
➢ ယ်မြြူရယ် (၁၉၉၄)၊ သီေးမချာေးလွတ်လြ်သသျာ ကရင်နီမြည်သြင

ု ်ေး သကျာက်နုတ်ခ က်
ြ ျာေး။
➢ နနရှင်နယ်ဦျိုး မင်( မန်မာသကကရာဇ်၁၃၁၁)၊ ကရင်နီ ပည်တြွင်ျိုးနရျိုး၊ရန်ကိုန။်
➢ ပါတီဗဟိုဌါနေ ပ် (၁၉၉၄)၊ ကရင်နီ ပည်၏ သီျိုး ောျိုးလြွတ်လပ်နရျိုးနှင် ကယ

ို ်ြုင် ပဌျာန်ျိုး
ေြွင်၊ ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးတိုျိုးတက်နရျိုးပါတီ။

ို င
် ရ
➢ ရှာနဖြွစိုနဆာင်ျိုးမှတ်တမ်ျိုးတင်သူ(၁၉၈၃)၊ ကယာျိုး ပည်သမိုင်ျိုးနှင် ကယာျိုးမ ျိုးနြွယ်မ ာျိုး

မှတ်တမ်ျိုး။
➢ ဦျိုးနက ာ်သန်ျိုး(ဖယ်ေံို)၊၂၀၁၆၊ရှမ်ျိုး/ကယာျိုးတြွှဲနရျိုးေြွှဲနရျိုးနှင်ကရင်နန
ီ ိုငင
် ံနရျိုး၊
ဦျိုးနက ာ်နက ာ်သဝ (ရွကစ
် မ်ျိုးစာနပ)၊ရန်ကိုန်။
➢ ဦျိုးေင်နမာင်(၁၉၇၂)၊သမိုင်ျိုးေင်စာတမ်ျိုးမ ာျိုးနှင်ကယာျိုး ပည်နယ်။
➢ ဦျိုးနစာသန်ျိုး၊ ဦျိုးနစာသန်ျိုးနရျိုးသာျိုးနသာ ကယာျိုးသမိုင်ျိုးအက ဉ်ျိုးေ ပ်။
➢ ဦျိုးအယ်(လ်)နအာင်စန်၊ကရင်နီ ပည်(နေေါ်)ကယာျိုး ပည်နယ်သမင

ို ်ျိုး။
➢ Imperial Gazetteer of India.
➢ သမိုင်ျိုးေင်စာတမ်ျိုးမ ာျိုးနှင်ကယာျိုး ပည်နယ်၊ အတြွှဲ (၁) နှင် (၂)။
➢ နေတ ုတ်၊ တုင်ေးရင်ျိုးသာျိုးလူြ ြုေးမ ာျိုးအနရျိုးနှင် ၁၉၄၇ ဖွျို့စည်ေးအုြ်ခ ြုြ်ြံု

အသမခခံဥြသဒ၊ အတြွှဲ (၁) နှင် (၂)။
➢ ခုင်စုေးနုင်သအျာင် (၂၀၀၀)၊ မန်မာနိုငင

် ံတိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးလူမ ျိုးမ ာျိုး၊ အမ ျိုးသာျိုး ဒီမိုကနရစီ
လှိုပ်ရှာျိုးမှိုသမိုင်ျိုး၊
➢ ဦျိုးစန်၊ ကိုယ်တိုင်နရျိုးအတထ ပပတတမှတ်စ။ု
➢ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဖွျို့စည်ေးအုြ်ခ ြုြ်ြံုအသမခခံဥြသဒ။
➢ ၁၉၇၄ ခုနှစ် မြည်သ ျာင်စု ုရယ

ှ ်လစ်သြမတမြန်ြျာနုင်ငံသတျာ် ဖွျို့စည်ေးြံု အသမခခံဥြသဒ။
➢ ၂၀၀၈ ခုနှစ် မြည်သ ျာင်စုသြမတမြန်ြျာနုင်ငသ

ံ တျာ်ဖွျို့စည်ေးြံုအသမခခံဥြသဒ။
➢ BNI (၂၀၁၅)၊ မြန်ြျာငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေးလုြင

် န်ေးစဉ်ကု ြံုသဖျာ်မခင်ေး လြ်ေးညွှန် အကုေးအကျာေး
၂၀၁၅။
➢ BNI (၂၀၁၉) ၊ မြန်ြျာငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေးလုြ်ငန်ေးစဉ်ကု ြံုသဖျာ်မခင်ေး လြ်ေးညွှန် အကုေးအကျာေး

၂၀၁၈- ၂၀၁၉။
➢ BNI (၂၀၂၂)၊ မြန်ြျာငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေးလုြ်ငန်ေးစဉ်ကု ြံုသဖျာ်မခင်ေး လြ်ေးညွှနအ

် ကုေးအကျာေး
➢ ကရင်နီအြ ြုေးသျာေးတုေးတက်သရေးြါတီ KNPP ုတ်မြန်သကကညျာခ က်ြ ျာေး။

ို င
် ရ
➢ ကရင်နီမြည်နယ်အတုငြ
် င်ခံသကျာင်စီ KSCC ုတ်မြန်သကကညျာခ က်ြ ျာေး။
➢ ကရင်နီမြည်အြ ြုေးသျာေးြ ျာေး ကျာကွယ်သရေးတြ်ဖွျို့ KNDF ုတ်မြန် သကကညျာခ က်ြ ျာေး။

ို င
် ရ

Karenni Historical Political Paper

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Karenni Historical Political Paper

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးနင

ဖက်ဒရယ်ဂ ာနယ် - မမန်မာ မှ ထိုတရ

ဖက်ဒရယ်ဂ ျာနယ်-မြန်ြျာ ြှ ထုတ်ဝေသည်။

စုဆ ောင်းပ ြုစုသူ - Mi Non Di

ထုတဆေသူ - ဖကဒရယဂ ောနယ- ပြနြော

ဖက်ဒရယ်ဂ ျာနယ်-မြန်ြျာ ြှ ထုတ်ဝေသည်။

You can visit here-

ဖက်ဒရယ်ဂ ျာနယ်-မြန်ြျာ ြှ ထုတ်ဝေသည်။

ဖကဒရယဂ ောနယ - ပြနြော၏ြူေါဒ

၁။ ဖက်ဒရယ်ဂ ျာနယ်-မြန်ြျာသည် စစ်ြှန်သသျာဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စု တည်သ ျာက်

၂။ တုင်ေးရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးစုတန်ေးတူညီြျှသရေးနှင် ကုယြ

၃။ မြည်တွင်ေးငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေး သဖျာ်သ ျာင်ရျာတွင် အသ ျာက်အကူမြြုရန်။

၄။ တုင်ေးရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးစုသဒသြ ျာေးရှ လူူ့အခွင်အသရေးခ ြုေးသဖျာက်ခံရြှုြ ျာေးကု သဖျာ် ုတ်

၅။ တုင်ေးရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးစုြ ျာေး၏ နုင်ငံသရေးအသအမြင် မြြှင်ြျာေးလျာသစရန်နင

ဖက်ဒရယ်ဂ ျာနယ်-မြန်ြျာ ြှ ထုတ်ဝေသည်။

အတိုကကောက်စကောားလိုားမ ောား .......................................................................................................... 1

အခန်ား (၁) ..........................................................................................................................................14

၁.၁။ ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးမ ာျိုး စတင်နနထိုင်ရာနယ်န မမ ာျိုး ..............................................14

၁.၂။ ကရင်နီဖြည်သကနေတည်ဖခင်ား ..........................................................................................15

၁.၃။ ြထဝီအကနအထောားနှင ် အက ယ်အဝန်ား ......................................................................16

၁.၄။ လူဦားကရနှင ် လူမ ားမ ောား....................................................................................................18

၁.၅။ အိုြ်ခ ြ်ကရားစနစ်မ ောား......................................................................................................18

၁.၇.၁။ ကရင်န ီ - ဇင်ျိုးမယ်ဖြည် ဆက်ဆကရား ................................................. 28

၁.၇.၂။ ကရင်န-ီ ဗမော ဆက်ဆကရား..................................................................... 29

၁.၇.၃။ ကရင်န-ီ ဗဗတသျှဆက်ဆကရား ..............................................................30

အခန်ား (၂) ...........................................................................................................................................37

ဖက်ဒရယ်ဂ ျာနယ်-မြန်ြျာ ြှ ထုတ်ဝေသည်။

လွတ်လြ်ကရားအကက ကောလနှင ် ကရင်နန

အခန်ား (၅) ......................................................................................................................................... 61

အခန်ား (၆) ......................................................................................................................................... 94

ဗငမ်ားခ မ်ားကရားကက ားြမ်ားမှုနင

အခန်ား (၇) ....................................................................................................................................... 112

ကိုားကောားခ က်မ ောား .......................................................................................................................... 138

ဖက်ဒရယ်ဂ ျာနယ်-မြန်ြျာ ြှ ထုတ်ဝေသည်။

“ဖက်ဒရယ်ဂ ာနယ် မန်မာ” သည် တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးလူမ ျိုးမ ာျိုး အမ ျိုးသာျိုးနိုင်ငံနရျိုးသမင

ထိုသိုို့ “ဖက်ဒရယ်ဂ ာနယ် မန်မာ” သည် ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးနိုငင

ထိုသိုို့ လူမ ျိုးအမ ျိုးသာျိုးသမိုင်ျိုးကို ပ စိုနရျိုးသာျိုးရာတြွင် သမိုင်ျိုးစာအိုပ်စာနစာင်မ ာျိုး ကို

ပနဒသရာဇ်နေတ်ကာလ ရာဇေင်သမိုင်ျိုးဆိုသည်မှာ နန်ျိုးနတာ်ထှဲမှာ ထိုင်ပပီျိုး ဘိုရင်

ဖက်ဒရယ်ဂ ျာနယ်-မြန်ြျာ ြှ ထုတ်ဝေသည်။

အိုမင်ျိုးမစြွမ်ျိုးလက် ပင်ျိုးက သည်အရွယပ

တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးနေါင်ျိုးနဆာင်မ ာျိုး ဖစ် ကသည် ကရင်နီနစာဖ ာနယ်မ ာျိုးသည် သီျိုး ောျိုး

တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးလူမ ျိုးအခ ြုျို့သြုင်ေးြ ျာေးတွင်လည်ေး မမလူမ ျိုးသည် နနနတ်သာျိုးက ဆင်ျိုး

ဖက်ဒရယ်ဂ ျာနယ်-မြန်ြျာ ြှ ထုတ်ဝေသည်။

အတူ ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးမ ာျိုးသည် ကနနရီ ကနနရာ နဒြွျိုးမယ်နနော်ေိုနစ်နဖာ်မှ ဆင်ျိုးသက်လာ

တိုင်ျိုးရင်ျိုးသာျိုးလူငယ်မ ာျိုးအင်အာျိုးစိုစည်ျိုးထာျိုးသည် “ဖက်ဒရယ်ဂ ာနယ် မန်မာ” မှ

ဖက်ဒရယ်ဂ ျာနယ်-မြန်ြျာ ြှ ထုတ်ဝေသည်။

နနောက်ဆျိုးံို အနန ဖင် “ဖက်ဒရယ်ဂ ာနယ် မန်မာ” ြှ ပ စိုနရျိုးသာျိုးထိုတ်နေမည် ကရင်နီ

Khau Marko Ban or Phu Ban

၁၉၉ေ ေိုနှစ် ပည်သူူ့လွှတ်နတာ်ကိုယ်စာျိုးလှယ်

Member of Parliamentary Unoin of Burma (MPU)

ဖက်ဒရယ်ဂ ျာနယ်-မြန်ြျာ ြှ ထုတ်ဝေသည်။

မမအာျိုး ဖက်ဒရယ်ဂ ာနယ်- မန်မာ၊ နရျိုးသာျိုး ပ စိုသည် ဤ “ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုး

မမအနန ဖင် ငယ်စဉ်စာသင်သာျိုးဘေကပင် သမိုင်ျိုးဆိုင်ရာအေ င်ျိုးအ ရာမ ာျိုးအနပေါ်

ဖက်ဒရယ်ဂ ျာနယ်-မြန်ြျာ ြှ ထုတ်ဝေသည်။

နဂံိုျိုးအနန ဖင် သမိုင်ျိုးစဉ်ဆက် အစဉ်အလာနကာင်ျိုးေှဲသည် ကရင်နီအမ ျိုးသာျိုးတိုို့၏

တရာျိုးြျှတပပီျိုး ပငမ်ျိုးေ မ်ျိုးသာယာဖြွံပဖ ျိုးတိုျိုးတက်နသာ အနောဂါတ် ပည်နထာင်စိုသစ်ဆီသိုို့

ဖက်ဒရယ်ဂ ျာနယ်-မြန်ြျာ ြှ ထုတ်ဝေသည်။

ULA/AA - ရက္ြုင်အြ ြုေးသျာေး/ရက္ြုင်တြ်သတျာ်

ဖက်ဒရယ်ဂ ျာနယ်-မြန်ြျာ ြှ ထုတ်ဝေသည်။ 1

IEC - ကရင်နီမြည်ကကျာေးကျာလအုြ်ခ ြုြ်သရေးသကျာင်စီ

ဖက်ဒရယ်ဂ ျာနယ်-မြန်ြျာ ြှ ထုတ်ဝေသည်။ 2

KSIEC - ကရင်နီမြည်ကကျာေးကျာလအုြ်ခ ြုြ်သရေးသကျာင်စီ

ဖက်ဒရယ်ဂ ျာနယ်-မြန်ြျာ ြှ ထုတ်ဝေသည်။ 3

UKSY - ကရင်နီမြည် လူငယ်ြ ျာေးသြဂဂ