This page is intentionally left blank.

ဖက်ဒရယ်ဂ ျာနယ်မြန်ြျာ ြူဝါဒ

➢ ဖက်ဒရယ်ဂ ျာနယ်မြန်ြျာသည် စစ်ြှနသ
် သျာ ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စု

တည်သ ျာက်သရေးတွင ် အသ ျာက်အကူမြြုရန်။

➢ တုငေး် ရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးစုတန်ေးတူညီြျှသရေး နှင ် ကုယ်ြုငမ် ြဌျာန်ေးခွငြ

် ျာေး ရရှသရေး

သ ျာင်ရွကရ
် န်။

➢ မြည်တွငေး် ငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေး သဖျာ်သ ျာင်ရျာတွင ် အသ ျာက်အကူမြြုရန်။

➢ တုငေး် ရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးစုသဒသြ ျာေးရှ လူအခွငအ

် သရေး ခ ြုေးသဖျာက်ခံရြှုြ ျာေးကု

သဖျာ် တ
ု ်ရန်။

➢ တုငေး် ရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးစုြ ျာေး၏ နင

ု င ံ ရေးအသအမြင် မြြှငြ
် သ ် ျာေးလျာသစရန် နှင ်

စည်ေးလံုေးညီညွတ်သရေးကု သဖျာ်သ ျာင်နင

ု ရ
် န်။

➢ အနျာဂတ်မြည်သ ျာင်စုနင
ု င
် သ
ံ တျာ်တည်သ ျာက်သရေး အခန်ေးကဏ္ဍတွင ်

တုငေး် ရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးစုြ ျာေး၏ ြါဝင်ြှု မြြှငတ

် င်လျာနင
ု ရ
် န်။

➢ တုငေး် ရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးစုြ ျာေး၏ ခံယူခ က်ြ ျာေး၊ အယူအ ြ ျာေးကု

မြည်သူလူ တ
ု စ်ရြ်လေးံု သမြင်သစရန်။
 ရည်ြှန််းခ က်၊ ပန််းတင
ို ်
➢ ဖက်ဒရယ်ဂ ျာနယ်မြန်ြျာသည် ဖက်ဒရယ်ဒြ
ီ ုကသရစီ မြည်သ ျာင်စု

နင
ု င
် သ
ံ တျာ် တည်သ ျာက်ရျာတွင ် အဓကက သသျာ တုငေး် ရင်ေးြီဒယ
ီ ျာ

ြလက်သဖျာင်ေးတစ်ခအ
ု သနနှင ် ရြ်တည်သွျာေးြည်မဖစ်ငြီေး မြန်ြျာမြည်သူ

လူ ၏
ု ရြင
ု ခ
် ွင ် အခွငအ
် သရေးြ ျာေးကု ကျာကွယ်သြေးရန်နင
ှ ်

မြြှငတ
် င်သြေးနင
ု ရ
် န်လည်ေး ရည်ရွယ်သည်။

➢ ခ ယ်ရီသဖျာင်သဒေးရှငေး် သည် ြတူကွွဲမြျာေးြှုကု သလေးစျာေးတန်ဖုေး ျာေးသည်

အျာေးသလ ျာ်စွျာ ခ ယ်ရီသဖျာင်သဒေးရှငေး် ၏ တုငေး် ရင်ေးြီဒယ

ီ ျာ ြလက်သဖျာင်ေး

မဖစ်သည် ဖက်ဒရယ်ဂ ျာနယ်မြန်ြျာတွင ် ြါဝင်သနသသျာ

ဝုငေး် သတျာ်သျာေးြ ျာေးသည် မြန်ြျာမြည် အနှအမြျာေးြှ

ံ သသွေးခ င်ေးတုငေး် ရင်ေး

ညီအစ်ကုသြျာင်နြ
ှ ြ ျာေး မဖစ်ကကသည်။

➢ ခ ယ်ရီသဖျာင်သဒေးရှငေး် နှင ် ဖက်ဒရယ်ဂ ျာနယ်မြန်ြျာ

ဝုငေး် သတျာ်သျာေးြ ျာေးသည် မြန်ြျာနင

ု င
် အ
ံ တွက် ဖက်ဒရယ် ဒီြုကသရစီစနစ်

မဖစ် န
ွ ေး် သြေါ်သြါက်လျာသရေးကု အနတြြန်ေးတင
ု အ
် မဖစ် သတ်ြှတ်ငြီေး

ြဏ္ဍြုင်တစ်ရြ်အသနမဖင ် ရြ်တည်ကျာ က်လက်လှြ်ေးခ သ

ီ ွျာေးြည်

မဖစ်သည်။
အယ်ဒတ
ီ ျာအျာသ ျာ်

ကဗ ျာကဏ္ဍ

မြဿနျာ ..............................................................................................................................

ြှတ်ြံုတင်မြြှ ခရီေးကကရတွဲတုငေး် မြည် ......................................................................................

ဖက်ဒရယ် ယ်လုလွဲ ...........................................................................................................

ကျာတွနေး် ကဏ္ဍ

သ ျာင်ေးြါေးကဏ္ဍ

အြ ြုေးသျာေးလကခဏျာတည်သ ျာက်မခင်ေးနှင ် မြန်ြျာနင

ု င
် ံ ................................................................

အသွငသ
် ညျာ (Identity) မဖစ်တည်ြှု နှင ် နင
ု င
် သ
ံ ရေး ......................................................................

ဗဟုအြ ြုေးသျာေးလူ မု ဖစ်တည်ြှု နှင ် နင

ု င
် သ
ံ ရေးတည်သ ျာက်ြှု .......................................................

ဖက်ဒရယ်ကု မငင်ေးြယ်မခင်ေး သုြဟုတ် အြ ြုေးသျာေးသရေးဝသသသကု ငဖြုခ မခင်ေး .................................

လူြ ြုေးအသမခမြြု ဖက်ဒရယ်လျာေး၊ ကုလုနစ

ီ နစ်အသမခမြြု ဖက်ဒရယ်လျာေး ...........................................

သတျာ်လှနသ
် ရေး၊ ဗြျာဇျာတ်သင
ွ ေး် သရေးနွဲ အသစ်သတွလုြ်ခ င်တသရျာဂါ
ွဲ ................................................

စစ်ကုငေး် တုငေး် ကု ဖက်ဒရယ်ယူနစ်သြေးလျှင ် ဗြျာမြည်နယ် ျာလွဲ၊ ယ်လွဲ ....................................

ဖက်ဒရယ်ဒြ
ီ ုကသရစီ ွနဇ
် ုငေး် ဥယ ျာဉ်သတျာ်ကကီေး ြမဖစ်သစဖု ..........................................................

7 July သက ျာင်ေးသျာေးအသရေးသတျာ်ြံုက သြွေးဖွျာေးလျာတွဲ ကယန်ေးအြ ြုေးသျာေး လက်နက်ကင

ု သ
် တျာ်လှနသ
် ရေး ..

သမြရှျာေးသတတြုသကကျာင ် သမြြ က်ခွဲရတွဲ သတျာင်သူသတွ ...................................................................

ဒီြုကသရစီြစ
ံု ံြ ြုေးစံအ
ု တွက် ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုအင်စတီက ေးရှငေး် ဒီဇုငေး် သီေးမချာေးမြည်သ ျာင်ြ ျာေး

စုစည်ေး ျာေးသသျာစနစ် (consociationalism ၊ centripetalism စနစ်နင

ှ ် ုဝ
ံ ါဒ communalism)

စနစ်ြ ျာေးကု နှုင်ေးယှဉ်မခင်ေး

သီေးသနအ
် င်တျာဗ ေးကဏ္ဍ

သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးနှင ် ြတ်သက်ငြီေး သီေးသနအ
် င်တျာဗ ေး သြေးမြန်ေးမခင်ေး .........................................
 KNDF နှစ်နစ
ှ ်မြည် သီေးသနအ
် င်တျာဗ ေး ...................................................................................

Burma Act နှင ် ြတ်သက်ငြီေး သီေးသန ် က်သယ

ွ ်သြေးမြန်ေးခ က် ....................................................

ဗြျာလွတ်သမြျာက်သရေးဒီြုကရက်တစ်တြ်ဦေး Burma Liberation Democratic Front - BLDF)

ဖွွဲွဲ့စည်ေးတည်သ ျာင်မခင်ေးနှင ် ြတ်သက်ငြီေး သီေးသန ် အင်တျာဗ ေး သြေးမြန်ေးမခင်ေး

သဒါက်တျာသတဇျာ န်ေးနှင ် အင်တျာဗ ေး ...................................................................................

ဖက်ဒရယ်သရေးရျာကဏ္ဍ

ဖက်ဒရယ် ုတျာ ျာလွဲ

မြန်ြျာနင
ု င
် တ
ံ င
ွ ် ယ်လု ဖက်ဒရယ်ြ ြုေး တည်သ ျာက်သငြ
် ါလွဲ။

တုငေး် ရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးစုသရေးရျာကဏ္ဍ

ကရင်ရု ေးရျာ ဝါသခါင်လ ခ ည်မဖ ဖွွဲွဲ့ြဂဂလျာ ................................................................................

လူငယ်အသံ ကဏ္ဍ

မြန်ြျာမြည်သ ျာင်စရ
ု ွဲ ဗဟုအြ ြုေးသျာေးမဖစ်တည်ြှုနင
ှ ် ြတ်သက်ငြီေး သြေးမြန်ေးတင် က်ြှု

စကျာေးဝုငေး် က
ွဲ သကျာက်နတ
ု ခ
် က် ကဏ္ဍ

မြန်ြျာအသရေး နင
ု င
် တ
ံ ကျာ ြံြေးု ြှု၊ သံခင်ေးတြန်ခင်ေး လြ်ေးသကကျာင်ေးြ ျာေးနှင ် သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေး
စကျာေးဝင
ု ေး် အနှစ်ခ ြုြ်

သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေး ဖက်ဒရယ်တည်သ ျာက်သရေးကျာလြှျာ ြညျာသရေးအခန်ေးကဏ္ဍ ယ်လုြူေးတွွဲ

မြြှငတ
် င်ကကြလွဲ

သတျာ်လှနသ
် ရေးအတွက် နင
ု င
် သ
ံ ရေးဦေးသ ျာင်ြက
ှု ု ယ်လုခင
ု ြ
် ျာသအျာင် လုြ်သ ျာင်ကကြလွဲ စကျာေးဝင
ု ေး်
အနှစ်ခ ြုြ်

မြန်ြျာမြည်သ ျာင်စရ
ု ွဲ ဗဟုအြ ြုေးသျာေး မဖစ်တည်ြှု ...................................................................
This page is intentionally left blank.
အယ်ဒတ
ီ ျာအ
ာ့ ျာဘ ျာ်

သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးဟျာ လသြါင်ေး ၃၀ မြညလ
် ျာငြီ မဖစ်သလု၊ သတျာ်လှနသရေးနှ
် င ် ြတ်သက်ငြီေး

အျာေးသျာခ က်၊ အျာေးနည်ေးခ က်ြ ျာေးကု န်ေးစစ် င်မခင်သုေးံ သြ်ရြည် အခ န်ကျာလကု သရျာက်ရှလလျာြါငြီ
ု ။

လက်ရှသနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးရွဲ သအျာင်မြင်ြှုဟျာ သတျာ်လှနသ
် ရေးရွဲ ရည်ြှနေး် ခ က်ြန်ေးတုငမ် ဖစ်တွဲ (၁)

စစ်အျာဏျာရှငစ
် နစ်အြါအဝင် အျာဏျာရှငစ
် နစ်ြှနသ
် ြျှ ြသြ ျာက်သရေး။ (၂) ၂၀၀၈ ခုနစ
ှ ် ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုအသမခခံဥြသဒ

အငြီေးသတ် ဖ က်သြ်ေးသရေး။ (၃) ဖက်ဒရယ်ဒြ

ီ ုကသရစီမြည်သ ျာင်စုတည်သ ျာက်သရေး။ (၄)

အရြ်သျာေးမြည်သူအစေးု ရ သြေါ် န
ွ ေး် သရေး။ ဟူသသျာ သလေးရြ်သသျာ ြန်ေးတင
ု က
် ု သရျာက်ရှဖုအတွက်

ယ်သလျာက် နီေးလျာငြီလွဲ တ
ု ျာ သံုေးသြ်ရြွဲ အသမခအသန မဖစ်ြါတယ်။

အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေးနှင ် ကုယ်ြုင ် ေးုံ မဖတ်ြုငခ

် င
ွ ရ
် သသျာ
ှ ဖက်ဒရယ်ဒြ
ီ ုကသရစီမြည်သ ျာင်စု

တည်သ ျာက်နင
ု သ
် ရေးသည် သတျာ်လှနသ
် ရေးအတွက် အနတြြန်ေးတုငတ
် စ်ခု မဖစ်သလု၊ အနှစ် (၇၀) သက ျာ်

မြည်တွငေး် စစ် အ ုေးံ သတ်နင

ု သ
် ရေးအတွက် တစ်ခုတည်ေးသသျာ လြ်ေးသကကျာင်ေး မဖစ်ြါတယ်။ လက်ရှအခ န်အ

သအျာင်မြင်သအျာင် အသကျာင်အ ည် ြသဖျာ်နင

ု သ
် သေးတွဲ အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူြှုကု လက်ရှသနွဦေးအခ န်ကျာလြှျာ

သအျာင်မြင်စွျာ အသကျာင်အ ည်သဖျာ်နင

ု ဖ
် ု လုြါတယ်။

အြ ြုေးသျာေးသရေးတန်ေးတူညီြရ
ှု ရန်
ှ အတွက် အသမခခံက သသျာ သဝါဟျာရမဖစ်သည် အြ ြုေးသျာေး

မဖစ်တည်ြှုနင
ှ ် ြတ်သက်ငြီေး ရှငေး် လင်ေးစွျာ သတွေးမြင်ဖု လုြါတယ်။ အြ ြုေးသျာေးတစ်ရြ်သည် လူြ ြုေးတစ်ြ ြုေး

(သုြဟုတ)် တစ်ြ ြုေး က်ြုသသျာ လူြ ြုေးသတွန ွဲ နင

ု င
် သ
ံ ရေးရြ်တည်ခ က်တူညီစွျာ စုသြါင်ေး ျာေးသသျာ

နင
ု င
် သ
ံ ရေးယူနစ်တစ်ရြ်မဖစ်ြါတယ်။ အြ ြုေးသျာေးမဖစ်တည်ြှုကု အသမခမြြုငြီေး ဖက်ဒရယ်ယူနစ်သတွကု

တည်သ ျာက်ဖု လုလျာေးတွဲ မြန်ြျာနင

ု င
် အ
ံ တွက် အသရေးတကကီေး လုြ်သ ျာင်ရြွဲအရျာသည်

အြ ြုေးသျာေးသရေးမဖစ်တည်ြက
ှု ု ြုြုအျာေးသကျာင်ေးသအျာင် လုြ်သ ျာင်ရန်နင
ှ ် တည်ရှငြီေးသျာေး
အြ ြုေးသျာေးမဖစ်တည်ြှုကု မြန်လည်ခွွဲ တ
ု ်ငြီေး လူြ ြုေးစုတစ်ခုခ င်ေးအသြေါ် အသမခခံကျာ နင
ု င
် သ
ံ ရေးတည်သ ျာက်ြှု၊

နင
ု င
် သ
ံ ရေး၊ လူြှုသရေး၊ စီေးြွျာေးသရေး င
ု ရ
် ျာ စဉ်ေးစျာေးခ က်ြ ျာေး၊ အသကျာင်အ ည်သဖျာ်ြှုြ ျာေးကု ြလုြ်ြသအျာင်

သတကကီေးကကီေး ျာေးဖု လုအြ်ြါတယ်။ မြင်

ု ဗဟုအြ ြုေးသျာေးမဖစ်တည်ြက
ှု ု ြယ်ဖ က်ကျာ တြ ြုေးသျာေးတည်ေး

မဖစ်တည်ရန် အတင်ေးအက ြ် သွတ်သွငေး် ြှုြ ြုေးကုလည်ေး ြမြြုလုြ်ရန်အသရေးကကီေးြါတယ်။

မြန်ြျာနင
ု င
် သ
ံ ရေးသည် လွယ်ရှလွယ်သသ ျာသ ျာဝြှ သလဒဏ်၊ သနဒဏ်ခံနင
ု သ
် သျာ နင
ု င
် သ
ံ ရေးြ ြုေး

မဖစ်လျာရန် လုြ်သ ျာင်ဖု လုြါတယ်။ သနွဦေးသတျာ်လှနသ

် ရေးဟျာ အနှစ် (၇၀) သက ျာ် မဖစ်ြွျာေးခွဲတွဲ

မြည်တွငေး် စစ်အ ေးုံ သတ်မဖစ်လျာသစဖု ရည်သြျှျာ်သလု၊ အျာေးလံေးု လုလျာေးသသျာ အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူြအ

ှု သြေါ်

အသမခခံ တည်သ ျာက်နင

ု သ
် သျာ ဖက်ဒရယ် မြည်သ ျာင်စု တည်သ ျာက်နင
ု ရ
် န် စြှတ်မဖစ်လျာသစဖုလည်ေး

သြျှျာ်ြှနေး် ြါတယ်။ သုြဟုတ်ြါက ြ ေးုံ နင

ု သ
် သျာ မြည်တွငေး် စစ်ြ ျာေး၊ ြ ြုေး က်အ က် က်

လက် ငက
် ြ်ေးသတျာ်လှနသ
် ရေးြ ျာေး၊ နင
ု င
် သ
ံ ြ ျာက် မြည်သူြ ျာေး၊ ြညျာသကျာင်ေးစွျာ ြသင်ရတွဲ ကသလေးသူငယ်ြ ျာေး၊

အ
ု ရျာြ ျာေးစွျာတုသည် ြ ေးုံ သသျာ ဝွဲကယက်တွင ် အဖန်ဖန် က င်လည်ကကရြည်သျာ….။
ကဗ ျာကဏ္ဍ
 မပဿနျာ

မြဿနျာအစစ်ကသတျာ ဒါနွဲြွဲ မြဿနျာက ယ်ဟျာြါလု

ယ်ဟျာက အဓကမြဿနျာလွဲ ုတျာကု ယ်သက

ူ ြှ အတအက ြသကက၊

မြဿနျာရှတယ်လု သမြျာသနကကသူသတွကကျာေးြှျာ ြသမြျာနင

ု က် ကသြြွဲ

သ
ံု သ ျာတူညြ
ီ ှု ရှThis
ျာြရတျာြါြွဲ။ မြဿနျာသတွက အြ ျာေးကကီေးြွဲလုသတျာ

အျာေးလံုေးက လက်ခံ ျာေးလက

ု ်ကကရြါတယ်။

ဒီလုန ွဲ ယ်ဟျာက

မြဿနျာအစစ်မဖစ်သလွဲ ုတျာကု မြဿနျာလု ကုယ် င်သနတွဲ မြဿနျာသတွကု

ရှျာကကြယ် ုတျာဟျာ အသီေးသီေး သ ျာက်မြသမြျာ ုတွဲအခါြှျာလည်ေး

အျာေးလံုေးရွဲ အဓကြန်ေးတုင ် မဖစ်ြလျာ ွဲ မြဿနျာသတွက ြ ျာေးလွနေး် သတျာ

သ
ံု သ ျာတူညြ
ီ ှု ြရသူသတွကကျာေး ြ
ွဲ ှျာ တစ်သယျာက်က သ ျာက်မြတွဲ မြဿနျာနွဲ

ကုယ် င်မြင်ယူ ျာေးတွဲ မြဿနျာရယ်၊ သနျာက်တစ်သယျာက်က သ ျာက်မြတွဲ

သနျာက်တစ်စုက သ ျာက်မြတွဲ မြဿနျာရယ်၊ မြဿနျာက

အမချာေးလူြ ြုေးစု၊ ြါတီ၊ တစ် ြ်တည်ေး ြတူတအခါ

ွဲ

အသက်သြွေးအုြ်စုသတွက ယ်မြဿနျာက ျာသကကျာင ် ြုကကီေးတယ်၊

နျာေးလည်လက်ခံ ျာေးတွဲမြဿနျာရယ်၊ မြဿနျာြုမဖစ်တယ် ုတျာကု

ယ် က်ကြှြြါရ ွဲ မငင်ေးခံုသမဖရှငေး် ကကရတွဲ မြဿနျာတစ်ခု

ကကျာေးက ခါေးနျာသနကကရတွဲ ဓျာေးစျာခံြ ျာေး ြုလျာမြန်တယ်။

ခံစျာေးသနရတွဲ မြဿနျာရယ်

အွဲဒလ
ီ ု မြဿနျာမြျာေးသမြျာင်

ြ်ြံတုေးြွျာေးလျာြါတယ်။
အွဲဒြ
ီ ုလျာတွဲ မြဿနျာကု အရင်ရင
ှ ေး် ကကရင်ေးက ဒီလုန ွဲ ြူလမြဿနျာအစစ်ကု ြီခွဲသူသတွရွဲ

ြူလသ ျာက်မြခွဲကကတွဲ အသနျာက်က ြ ြုေး က်သတွက သတျာ

မြဿနျာအသကကျာင်ေးဟျာ မြဿနျာရွဲ ဇျာစ်မြစ်ကု ြသြြီသြြွဲ

သြှေးြှန်သ က် သြှေးြှန်လျာသတျာတယ်။ မြဿနျာရွဲ သနျာက် က်တမွွဲ ြဿနျာသတွကု

ြ က်မြင်ကုယ်သတွွဲ့ ကကံြုရသလသတျာ

မြဿနျာမဖစ်တွဲအခ န်ကလည်ေး သူတုအဖု ြီရျာသနရျာ ြီရျာအခ န်သတွြှျာ

ြ ြုေး က်တစ်ခုကသနတစ်ခု ကကံြုရသြျှကုြွဲ

သမြျာင်ေးသွျာေးတွဲအ မြဿနျာအစစ်လု င်သယျာင် င်ြှျာေးနွဲ

တစ် က်တစ်စြ်တည်ေး ြရြ်ြနျာေး လက်သငခ

် ံလုက်ကကမြန်တယ်။

မဖစ်သနသလသတျာ

ြူလမြဿနျာအစစ်ကု ဒီလုန ွဲ သရှ ွဲ့ြ ြုေး က်အတွက်

သရှနျာေးလည်သသ ျာသြါက်သသ
ူ တွဟျာ မြဿနျာအသစ်လု သမြျာနင
ု တ
် ွဲ

အွဲဒမီ ြဿနျာလု သက် ုေးြရှညန

် င
ု က် က ွဲ ယ်ဟျာက မြဿနျာြုမဖစ်တယ် ုတွဲ

သံသရျာခရီေးလြ်ေးက တ
ူ ျာသတွြှျာ သနျာက် က်တွွဲမြဿနျာကြ
ု ွဲ

ခုနခ
် လြ်က ကုနက် ကသရျာ။ မြဿနျာအစစ်လု သနျာက်ြ ြုေး က်က

ခံယူလုက်ကကတယ်။
အွဲဒ ီ ြ
ွဲ ှျာ အွဲဒြ
ီ ှျာ မြဿနျာအသဟျာင်ေးကု

အွဲဒသ
ီ နျာက် က်တွွဲမြဿနျာ ုတျာကု သြတံအသစ်၊ ရှု သ ျာငအ
် သစ်သတွန ွဲ

အငြီေးတုင ် သခ ြှုနေး် လုက်ရင် သမဖရှငေး် ဖု ကကြုေးစျာေးကကြှမဖစ်ြယ်လု

မငင်ေးခံုစရျာမြဿနျာဟျာ သနနဋ္ဌျာန်ခ ကကတယ်။

အ ုေးံ သတ်သျာွ ေးလြ်ြယ်လု သတွေးကကတျာ

ရှလျာတယ်။ ခက်တျာက အွဲဒြ

ီ ြုေး က်ြှျာလည်ေး

ယ်လုသြတံအသစ်န ွဲ

အွဲဒအ
ီ တွက် မြဿနျာသခ ြှုနေး် သရေးကု ရှု သ ျာငအ
် သစ်သတွကသျာ

အခ န်အကကျာကကီေး အျာေးသွနခ
် ွနစ
် ုက် ြူလ တ
ူ မြဿနျာအသဟျာင်ေးကု

လုြ်လျာရျာက သမဖရှငေး် နင
ု ြ
် ယ် ုတွဲအသြေါ်

အျာေးလွနသ
် ျာွ ေး သ
ံု သ ျာတူညခ
ီ က်က ြရနင
ု မ် ြန် ေးူ ။

သခ ြှုနေး် အျာေးသတျာငတ
် င်ေးသွျာေးတျာြု ဒီသတျာ ေးံု စံအတုငေး် မြဿနျာအသစ်တစ်ခု

အွဲဒမီ ြဿနျာသခ ြှုနေး် သရေးကုယ်တုငက

် တက်လျာတယ်။

မြဿနျာအသစ် မဖစ်လျာတယ်။

အွဲဒအ
ီ ခ န်ြှျာ သနျာက် ုေးံ တကျာသနျာက် ုေးံ

ဒါအမြင် သရှ ွဲ့ြ ြုေး က်က မြဿနျာကသတျာ

မြဿနျာအသဟျာင်ေးသတွကု ြူလ တ
ူ မြဿနျာအစစ် ုတျာ ျာလွဲလု

သမြလည်သအျာင် ြသမဖရှငေး် နင
ု ခ
် ွဲကကတျာဟျာ အသမဖရှျာဖုလည်ေး ြဟုတ်သသေး ေးူ ၊

မြဿနျာကု တုငေး် တျာတွဲ သြတံန ွဲ

ခ ဉ်ေးကြ်တွဲ ရှု သ ျာငသ

် တွ

အျာေးနည်ေးသနတျာသကကျာငလ
် ု

သနျာက်ြ ြုေး က်ြီြီ န်ေးသစ်စွျာ

သတွေးသတျာလုက်ကကတယ်။
 ယ်မြဿနျာကုသျာ သမဖရှငေး် အြ်တယ် ုတွဲ သနျာင်လျာသနျာက်သျာေး ြ ြုေး က်ြ ျာေးကလည်ေး

သနျာက် က်တွွဲမြဿနျာအသစ်ကု သဖျာင်သတျာ်ဦေး ရ

ု ျာေးရုြ်ြွျာေးသတျာ်သတွ

မငင်ေးခံုအသမဖ တ
ု ်ဖုလည်ေး ြဟုတ်မြန် ေးူ ၊ ဖူေးတွဲအခါ

မြဿနျာသခ ြှုနေး် သရေးကုသျာ နဂုြူလ ြံုြန်ေးသဏ္ဌျာန်ကု ြမြင်ဖူေးသတျာသြြွဲ

မြဿနျာလု မြင်တွဲ မြဿနျာြ ြုေးလည်ေး ကုသလ

ု ်ရဖု သရွှေသကဂနေး် ကြ်ကကတျာြ ြုေးလု

ြဟုတ်နင
ု ် ေးူ ၊ ြူလ တ
ူ မြဿနျာအစစ်ဟျာ

အွဲဒါက သြ်ကကျာသွျာေးလု သနျာက်ြ ြုေး က်က ျာကကီေးမဖစ်သနသန

မြဿနျာအသဟျာင်ေးလု င်သျာွ ေးငြီေး မြဿနျာသမဖရှငေး် တတ်ဖု လုတယ်လု သတွေးငြီေး

နည်ေးစနစ်အသစ်န ွဲ သမဖရှငေး် ြှ ရြယ်လု မြဿနျာ သမဖရှငေး် နည်ေးသတွကု

သတ်ြှတ်ခံရတွဲ မငင်ေးခံုတသနရျာြှ
ွဲ ျာ

သနျာက် ြ်အသစ်မြဿနျာကု အသမဖရှျာဖုလည်ေး ရြ်ြသနကက ွဲ

ြဟုတ်ရ ေးူ ၊ သမဖရှငေး် တတ်သသ

ူ တွရွဲ အခန်ေးကဏ္ဍကလည်ေး

ယ်လုနည်ေးနွဲ သမဖရှငေး် သငတ

် ယ် ုတျာကု အသရေးကကီေးတယ်လု သခတ်နအညီ
ွဲ

မငင်ေးခံုသသ ျာကွွဲလွွဲရြယ် မြဿနျာသျာမဖစ်တယ်။ သတွေးသခေါ်သမြျာ်မြင်လျာကကတယ်။

အွဲဒလ
ီ ုန ွဲ ြူလ တ
ူ မြဿနျာအစစ်ဟျာ အွဲဒြ
ီ ှျာတင်

မြဿနျာကု သမဖရှငေး် ခ င်သဇျာကကီေးသသလျာက် သနျာက် ြ်မြဿနျာအသစ်တစ်ခုကု

ယ်မြဿနျာကု သမဖရှငေး် ရြယ် ုတျာ က် ကကံြုကကရသတျာတျာြါြွဲ။

သမဖရှငေး် နည်ေး အမငင်ေးြွျာေးရင်ေး

မြဿနျာအသစ်အသစ်ကု အွဲဒါကသတျာ မြဿနျာသမဖရှငေး် ခွငရ

် ှသူသတွဟျာ

သြွေးဖွျာေးနင
ု စ
် ွြ်ေးသူသတွသကကျာင ် ယ်သသ
ူ တွလွဲ၊

မြဿနျာရုြ်လံုေးြှနက
် ု ြမြင်နင
ု သ
် တျာတွဲအ ယ်လုသရွ ေးခ ယ် ုေးံ မဖတ်ြလွဲ ုတွဲ

သဖျာင်ေးြွ ကကီေး ျာွ ေး ရှု ြ်ြွလျာြါသတျာတယ်။ သနျာက် ြ်မငင်ေးခံုစရျာမြဿနျာြွဲသြါ။

ဒါသြြွဲ ခုြှ သြွေးဖွျာေးလျာတွဲ ြ ြုေး က်သတွအဖု လတ်တသလျာြှျာ မငင်ေးခံုသနရတွဲအရျာဟျာ

အွဲဒမီ ြဿနျာအသစ်ဟျာ သူတုအတွက်သတျာ အွဲဒြ

ီ ူလ တ
ူ မြဿနျာသတွ က်

မြဿနျာအသဟျာင်ေးြွဲလု င်တယ်။ သနျာက်ြ ြုေး က်နစ

ှ ်ခုြက

ကကျာငြီေးြှ မဖစ်တွဲ မြဿနျာသတွ ုတျာကု

အွဲဒမီ ြဿနျာအသဟျာင်ေးကကီေးကု သတြမြြုနင

ု က် ကသတျာ ွဲ

အခု ြသမဖရှငေး် နင
ု သ
် သေးတျာကသျာ ကုယ်လက် က်ြျာှ ရှသနတွဲ မြဿနျာကုသျာ

မြဿနျာသနျာက် ြ်အသစ်လု တကယ်မြဿနျာအမဖစ် ရှငေး် ကကရြယ်လု

အွဲဒြ
ီ ြုေး က်က သတ်ြှတ်လုက်ငြီေး မြဿနျာအစုအသြါင်ေးကု

အွဲဒသ
ီ နျာက် ြ်အသစ်မြဿနျာကု အသြွခံကကရတွဲ ြ ြုေး က်တုငေး် က

အရင် ုေးံ သမဖရှငေး် ြှ မဖစ်ြယ်လု သတ်ြှတ်လုက်ကကမြန်တယ်။

ုေးံ မဖတ်ကကတယ်။

တနည်ေးအျာေးမဖင ် မြဿနျာအစစ် က်

ဒီလုန ွဲ ြူလက အစုအဖွွဲွဲ့အသီေးသီေးက မြဿနျာရွဲ သနျာက် က်တွွဲ ုေးက ြုေးသတွကုသျာ

ယ်အသရေးကစစသတွကု မြဿနျာလု မြဿနျာအစစ်လု င်ငြီေး သမဖရှငေး် ဖု

သတ်ြှတ်ခွဲတယ် ုတျာကု ကကြုေးစျာေးကကတျာသြါ။

မြန်လည်တူေး ွရှျာသဖွဖု ုတျာ

သြ်ကု သဟျာင်ေးနွြ်ေးသွျာေးတွဲ မြဿနျာအမဖစ် အွဲဒလ

ီ ုန ွဲ ြူလ တ
ူ မြဿနျာသတွဟျာ

က သရျာက်သျာွ ေးတယ်။ ြ ြုေး က်အ င် င ် လက် ငက

် ြ်ေးတွဲအတုငေး်

မြဿနျာသြေါ် မြဿနျာ င ် ကကီေး ျာွ ေးလျာရင်ေးက

ြူလအ င်အသသွေးသတွသတျာင်

သမြျာင်ေးလွဲလျာကကတယ်။
ြူလမြဿနျာသတွကု သမြလည်သအျာင် ြသမဖရှငေး် နင
ု ခ
် င်

သနျာက် ြ်သနျာက် ြ် မြဿနျာအသစ်သတွကလည်ေး

အရငအ
် ရင်က ြ ြုေး က်သတွကကျာေးြှျာြါြက

လတ်တသလျာြ ြုေး က်သတွကကျာေးြှျာြါ

တုေးငြီေးရင်ေး တုေးလျာကကတယ်။

ဒါသကကျာင ် မြဿနျာသတွဟျာ

အသမဖြ က
ွ ် ေးူ လု သမြျာသနရင်ေးကြွဲ

ယ်မြဿနျာရွဲအသမဖကု

အျာေးလံုေးက လုခ င်သနတျာလွဲ ုတျာက

သနျာက် ြ်သနျာက် ုေးံ တကျာသနျာက် ုေးံ မြဿနျာအသစ်ြါြွဲ။

အွဲဒါသကကျာင ် သနျာက်ြတ် ုေးံ မြဿနျာဟျာ

" ျာမြဿနျာလွဲ ုတျာကု ြသတွဲမြဿနျာ"သျာ မဖစ်သကကျာင်ေး၊

ဒါြှြဟုတ် မြဿနျာအစစ်ရွဲ သနျာက် က်တွွဲ ုေးက ြုေးသတွကု

မြဿနျာလု င်သယျာင် င်ြှျာေး မဖစ်တွဲ မြဿနျာသျာမဖစ်သကကျာင်ေး၊

သတည်
ု ေးြဟုတ် မြဿနျာကု သမဖရှငေး် လုသြ
ူ ျာေးရွဲ

မြဿနျာြ က်မခည်မြတ်တွဲ မြဿနျာသျာ မဖစ်သကကျာင်ေး၊

မြဿနျာသတင်ေး သြျာင်ေးသကကေးနင်ေးခတ်လုက်ရြါတယ်။

မြဿနျာ ဒူသဝသဝ။ ။

ြသီတျာ-စြ်ေးသခ ျာင်ေး
ြှတပ
် ိုတင်မပြှ ခရီ်းကကရတတ
ာ့ င
ို ်း် မပည်

ရှမခင်ေးတရျာေးနွဲကကည်

ြူအုက်တအညျာ
ွဲ

ယ်သတျာင်တန်ေးသျာေးြှ ကကျာကကျာြသနနင
ု ် ေးူ

သြငြြုွဲ့ကု အညျာရြ် သ
ွဲ ြါင်ေး

ြုေးသခါင်တျာသတျာင် ကကျာေးရဖူေးငြီသလ...။

ရှမခင်ေးတရျာေးနွဲကကည်

ယ်သခတ်ကြင်ေး စစ်ခင်ေးလုသြ်ေး

ဒီသြုငေး် လြ်သတွကု သက ျာင်ေးြှျာသင်

စစ် လ
ီ ူေးြင်ေးသတွကသျာ အုြ်ခ ြုြ်သျာွ ေး

မြည်သက
ူ စျာေးစရျာြရှ

စစ်သခွေးသတွက ျာေးစရျာအတ

စျာသင်သက ျာင်ေးြရှတွဲရွ ျာက တုေးတက်ြတွဲလျာေး...။

ရှမခင်ေးတရျာေးနွဲကကည်

ဟန်မြမြည်သ ျာင်စုြှျာ

ဗြျာသတွလည်ေး ငတ်တျာြွဲ

ဖင် ရ
ွဲ ွ ံ တ
ွဲ့ စ်ခွွဲသျာေးဝင်

လယ်ခင်ေး သ
ွဲ နတုငေး် သွျာေး

အမချာေးတုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွလု
ဖက်ဒရယ်အမြင်ြ ြုေးြရှသသေးရင်

တစ်ြဿျာဝင်လည်ေး ငတ်သနဦေးြှျာြွဲ...။

ရှမခင်ေးတရျာေးနွဲကကည်

ဒီအမဖစ် ုေးကကံြုကကြုက်သလရ

ယ် ရ
ု ျာေးြှ တန်ခုေးမြြကယ် ေးူ

လူကုလူခ င်ေး ြတ်သင်မြြုသလြှ

အနျာဂတ်လှြတွဲဖက်ဒရယ်

ြခွွဲ က
ွ ်ခ င်သအျာင် စွွဲသ ျာင်နင
ု ြ
် ှျာြါ...။

ရှမခင်ေးတရျာေးနွဲကကည်

ြှ
မဖစ်မခင်ေးတရျာေးနွဲညရင်

ယ်မြည်နယ်အလည်သျာွ ေး

ျာ ရ
ု ျာေးြှ 'တ'စရျာြလု

က ြုက် ေးီ ရု ေး ရ
ု ျာေးြွဲဖူေးဖူေး

ဒီသသျာက်ရူေးသတွသျာြအုြ်ခ ြုြ်ရင်

ြှတ်ြံုတင်န ွဲ ခရီေးသွျာေးမခင်ေးဓသလ

ဒီစစ်အျာဏျာရှငြ
် က်သဉ်
ု ေးတွဲသနြှရြယ်...။

ရအျာင်ေး(သတျာင်သစျာင်ေးလူငယ်)
ဖက်ဒရယ် ယ်လလ
ို

မြည်သ ျာင်စုတွဲ

တမြည်သ ျာင်န ွဲ သြျာင်ြင

ု စ
် ီေးခွဲ

စစ်သခွေးြလလင်လုတက်ြှ

လယ်စုက်ြယ်လက်က သသနတ်ကုငသ
် နရငြီ

ခွငတ
် ူညြ
ီ ျှ တန်ေးတူသသွေးသခ ျာင်ေးက တွဲ သမြ။

တကယ်လုသျာ

အညျာနွဲသတျာင်တန်ေး

ြုနက
် န်ြှု ြ်တူက ခွဲရင်

မြည်တွငေး် စစ်ခ ြုြ်ငငြ်ေးတျာကကျာသရျာသြါ။

ကုယ်မခံကု စီြံတျာ

ဖက်ဒရယ်ရွဲ အနှစ်သျာရ

မြည်သ ျာင်စုမခံက ြွငြ

် န်ေးညီညီ

သရျာင်စံုအလှကယ
ု ်စီြွငြ
် သ
ှ ျာ

ဒီတုငေး် မြည်ဟျာ သနခ င်စရျာသကျာင်ေးြါလြ်ြယ်။

ဖူေးစရျာသစတီြရှသတျာတွဲရွ ျာ

ုသတျာင်ေးစရျာ ရ
ု ျာေးသက ျာင်ေးြရှတွဲငြြုွဲ့

တုကအညျာကလ
ု ည်ေး ဖက်ဒရယ်မဖစ်သစခ င်

ခ င်ေး၊ ကခ င်၊ ကရင်၊ ရခုငန

် ွဲ ရှြ်ေး

လက်ဖက်ြန်ေးသျာ ြွငတွဲ
် တသအျာင်ေး (တအန်ေး)

တသံတည်ေး ညီလု

တခ ီတည်ေး ရုနေး်

ဒီစစ်သခွေးသတွ အ ုေးံ ကုသတ်တယ်...။

ြတူတျာကု အတင်ေးညီရလု

ြရှတျာကု ဇွတ်ညြှကကလု

ဒီမြည်တွငေး် စစ်ြီေးဟျာ သတျာက်သလျာင်ခွဲကက

သင်ခန်ေးစျာြရသသေး ေးူ ု

အသြအုလွတ်သမြျာက်လည်ေး

ဒီဖက်ဒရယ်တုက်ြွဲအ
ွ တွက်

ငါတုလက်နက် ငါတုလက် ွဲ

ယ် ရ
ု ျာေးတျာေးတျာေး

ျာ ရ
ု ျာေးြွငြွ
် ငသြါ
် ...။

ရအျာင်ေး(သတျာင်သစျာင်ေးလူငယ်)
ကျာတွန််းကဏ္ဍ
ဘ ျာင််းပါ်းကဏ္ဍ
အြ ်းသျာ်းလကခဏျာတည်ဘ ျာက်မခင််းနှင ်ာ့ မြန်ြျာနင
ို င
်
ကံသကျာ်မဖ

မြန်ြျာနင
ု င
် သ
ံ ရေးအသကကျာင်ေး သမြျာြည် ုလျှင ် နင
ု င
် သ
ံ တျာ်တည်သ ျာက်မခင်ေး (State Building)

တစ်ခုတည်ေးကု အျာေးစုက်သမြျာလု ြရြါ ူေး။ အြ ြုေးသျာေးလကခဏျာတည်သ ျာက်မခင်ေး (Nation Building) ကု

သကကလည်သအျာင် အရင်သမြျာဖု လုြါတယ်။ လက်ရှြှျာ အြ ြုသျာေးမဖစ်တည်ြှု၊ အြ ြုေးသျာေးမဖစ်တည်ြအ

ှု သြေါ်

အသမခခံတွဲ နင
ု င
် သ
ံ တျာ်တည်သ ျာက်မခင်ေးကု စငြီေးသမြျာကကျာေးသနကကသြြွဲ မြတ်မြတ်သျာေးသျာေး

အသံြ က
ွ ်ကကသသေးြါ ေးူ ။

၁။ နင
ို င
် ဘတျာ်တည်ဘ ျာက်မခင််း (State building) တ
ို ျာ ျာလ။
အခ ျုပအ
် ခခြာအြာဏြာ
နင
ု င
် သ
ံ တျာ်တည်သ ျာက်မခင်ေး (State building ) ုတျာ နင
ု င
် တ
ံ စ်ခုကု
တည်တခ
ံ့ င
ို ်မ ြဲရ ေးနှငံ့်
ဖွွဲွဲ့စည်ေးတည်သ ျာင်ခ န်ြှ စငြီေး နင
ု င
် သ
ံ တျာ်ရွဲ လုြ်ငန်ေးတျာဝန်ြ ျာေးကု
တ ြာေးဥပရေစိုေး ေးို ရ ေးကို
လုြ်သ ျာင်နင
ု ဖ
် ု လုအြ်တွဲ အသကကျာင်ေးအခ င်ေးအရျာြ ျာေးကု
အရခခခပျုမပေး ရအေးခ ်ေးသြာယြာမပေး
ဖွွဲွဲ့စည်ေးတည် သ ျာက်မခင်ေးမဖစ်ြါတယ်။ အခ ြုြ်အမချာအျာဏျာ

တည်တံခုငင် ြွဲသရေးနှင ် တရျာေးဥြသဒစုေးြေးု သရေးကု အသမခမြြုငြီေး

လိုခချုစတ်ခ ရသြာ

သအေးခ ြ်ေးသျာယျာငြီေး လံုမခံြုစတ်ခ ရသသျာ လူြှုအသုငေး် အဝုငေး် လူ အ

ှု သိုငေး် အဝင
ို ်ေးတစ်ခိုအတွငေး်
တစ်ခုအတွငေး် လူအခွငအ
် သရေးကု အျာြခံသြေးနင
ု ရ
် န် နင
ု င
် သ
ံ တျာ်တွင ် လူူ့အခွငံ့်အရ ေးကို
တျာဝန်ရှြါတယ်။ င်သျာမြင်သျာလုြ်ရြ်သတွအသနနွဲ ဒီြုကသရစီ အြာ ခရပေးနိုင် န် နင
ို င
် ရတြာ်တွင်
နင
ု င
် တ
ံ စ်နင
ု င
် အ
ံ သနနွဲ တြာဝန် ပါတယ်
ှ ။
(၁) နင
ု င
် သ
ံ တျာ်ဖွဲွဲ့စ
ွ ည်ေးြံအ
ု သမခခံဥြသဒ သရေး အ
ွွဲ တည်မြြုမခင်ေး၊

(၂) အစေးု ရယနတရျာေး တည်သ ျာင်မခင်ေး ( ဥြသဒမြြုသရေး၊ အုြ်ခ ြုြ်သရေး၊ တရျာေးစီရင်သရေး)၊

(၃) မြည်သူဝန်သ ျာင်ြှုြ ျာေး သြေးမခင်ေး (ြညျာသရေး၊ က န်ေးြျာသရေး စသည်)၊

(၄) စီေးြွျာေးသရေးဖွံွဲ့ ငဖြုေးတေးု တက်သအျာင် သ ျာင်ရွက်မခင်ေး၊

(၅) အြ ြုေးသျာေးသရေး မြည်လည် သငမ် ြတ်သအျာင် သ ျာင်ရွက်မခင်ေး စသည်တု မဖစ်ြါတယ်။

၂။ အြ ်းသျာ်းလကခဏျာတည်ဘ ျာက်မခင််း (Nation building) တ
ို ျာ ျာလ။

အြ ြုေးသျာေးသရေးလကခဏျာ တည်သ ျာက်မခင်ေးဟု

ုရျာြှျာ မြည်သူနင
ှ ် နင
ု င
် သ
ံ တျာ် အကကျာေး ရုြ်၊ နျာြ်နစ
ှ ်ြါေး

သြါင်ေးစြ်ခ တ် က်ြရ
ှု ှသရေးကု ဦေးတည်ြါတယ်။ “ငါနင
ု င
် သ
ံ တျာ်၊

ငါမြည်၊ ငါသမြ” စသည် စတ်ခံစျာေးခ က်ရှမခင်ေးသည်

အြ ြုေးသျာေးသရေးလကခဏျာသရုြ်သကန်ကု သဖျာ်မြြါတယ်။

နင
ု င
် သ
ံ တျာ်အြ ျာေးြ ျာေးသည် တြ ြုေးသျာေးတည်ေး မဖစ်တည် မခင်ေး

(One Nation, One State) ကု

အသမခခံတည်သ ျာက်သလရှြါတယ်။ အခ ြုွဲ့ နင

ု င
် သ
ံ တွြှျာသတျာ

အြ ြုေးသျာေးတစ်ရြ် က်ြုငြီေး ရှသနမခင်ေးအသြေါ် အသအြှတ်မြြု

လက်ခံငြီေး ဗဟုအြ ြုေးသျာေးနင

ု င
် ံ (Multinational State

Building) ကု တည်သ ျာက် ကကြါတယ်။

လက်ရှ မြန်ြျာနင
ု င
် အ
ံ တွငေး် သန င
ု က် ကသည်

မြည်သူြ ျာေးသည် တစ်ြ ြုေးသျာေးတည်ေးြဟုတ်သြ။ အြ ြုေးသျာေး

ြ ျာေး စုစည်ေးသန င
ု သ
် သျာ မြည်သ ျာင်စုတစ်ခု မဖစ်တအတွ
ွဲ က်

မြန်ြျာနင
ု င
် အ
ံ သနမဖင ် ဗဟုအြ ြုေးသျာေးနင
ု င
် သ
ံ တျာ် ြံုသြေါ်သအျာင်

တည်သ ျာက်ရန် လုအြ်ြါတယ်။ အြ ြုေးသျာေးလူ တ

ု စ်ခုဟု ုရျာတွင ် လူြ ြုေးစုြ ျာေး၊ ဌျာသနတုငေး် ရင်ေးသျာေးြ ျာေး

ြါဝင်ကကြါတယ်။ အ
ု ြ ြုေးသျာေးမြည်နယ်ြ ျာေးတွင ် သက် ုငရ
် ျာ အြ ြုေးသျာေးလူ အ
ု မြင် အမချာေးတင
ု ေး် ရင်ေးသျာေး

လူြ ြုေးစုြ ျာေးလည်ေး အတူသန င

ု က် ကြါတယ်။

ဥြြျာအျာေးမဖင ် - ကရင်နမီ ြည်ြှျာ သန င

ု က် ကတွဲ ကယန်ေးအြ ြုေးသျာေးတွင ် ကယျာေး၊ ကယန်ေး၊

ကသယျာ/ြရွဲ၊ သကျာ်သယျာ (ြနူေး၊ ြသနျာ)၊ သဂ ျာေး၊ ြကူေးနှင ် ယင်ေးတလွဲ လူြ ြုေးစုတု ြါဝင်ကကြါတယ်။ ဒါမြင်

ကရင်နသ
ီ ဒသြှျာ ဗြျာ၊ ြွန၊် ရှြ်ေး စတွဲအမချာေး လူြ ြုေးစုြ ျာေးလည်ေး သန င
ု က် ကြါတယ်။ အ
ု မခင်ေးအရျာသည်

ကရင်နအ
ီ ြ ြုေးသျာေး တည်သ ျာက်ြှုြင်။ ြွနမ် ြည်အတွငေး် ရှ ြွနအ
် ြ ြုေးသျာေးတွင ် ြွနလ
် ြ
ူ ြုေးစု တစ်ခုသျာရှသြြွဲ

ကရင်၊ ြအုဝ်ေး၊ ဗြျာနှင ် အမချာေးလူြ ြုေးစု၊ တင

ု ေး် ရင်သျာေးြ ျာေးလည်ေး အတူသန င
ု က် ကြါတယ်။ အနှစ်ခ ြုြ်အျာေးမဖင ်

သမြျာရြယ် ုလျှင ် အြ ြုေးသျာေးမဖစ်တည်ြှုအသြေါ် အသမခခံ ျာေးသသျာ ဖက်ဒရယ်ယူနစ်တစ်ခုတင

ွ ်

အ
ု ြ ြုသျာေးလူ အ
ု မြင် အမချာေး တုငေး် ရင်ေးသျာေးြ ျာေးြါ သရျာယှက်သန င
ု က် ကြါတယ်။
၃။ အြ ်းသျာ်းနင
ို င
် ဘတျာ်တည်ဘ ျာက်မခင််းကို ယ်လို အစပ ်းလိုပ်ဘ ျာင်ရြလ။

အြ ြုေးသျာေးသရေးလကခဏျာတည်သ ျာက်ရျာတွင ် သက် ုငရ

် ျာသဒသ၏ အြ ြုေးသျာေးသရေးလကခဏျာ

(Nation-building) ကု ဦေးစွျာ အခုငအ

် ြျာတည်သ ျာက်ငြီေး မြည်သ ျာင်စုအ င ် အြ ြုေးသျာေးသရေးလကခဏျာ

(Nation of State- Nations) ကု တည်သ ျာက်ဖု လုြါတယ်။

ဥြြျာအသနမဖင ် - ကရင်နမီ ြည်တွငေး် ရှ ကယန်ေးအြ ြုေးသျာေးနှင ် သက် ုငသ

် သျာ လူြ ြုေးစုြ ျာေးနှင ် ဌျာသန

တုငေး် ရင်ေးသျာေးြ ျာေးသည် ကယန်ေးအြ ြုေးသျာေးမဖစ်တည်မခင်ေးကု ြတူညီသသျာ သက် င

ု ရ
် ျာလူြ ြုေးစုြ ျာေး အကကျာေး

တသျာေးတည်ေးသြါင်ေးစည်ေးနင
ု သ
် ရေးကု လုြ်သ ျာင်ရြှျာ မဖစ်ြါတယ်။ သနျာက်
ု အြ ြုေးသျာေးမြည်နယ်

အသီေးသီေးကကျာေး “မြန်ြျာမြည်သ ျာင်စုသျာေးြ ျာေးမဖစ်ကကသည်” ုတွဲ အြ ြုေးသျာေးမဖစ်တည်ြှုကု မြန်လည်

တည်သ ျာက်ကကရြှျာ မဖစ်ြါတယ်။ သ

ု ကကျာင ် မြန်ြျာအြ ြုေးသျာေးသရေးလကခဏျာကု နှစ် ငခ
် ံသသ ျာ

တရျာေးမဖင ် တည်သ ျာက်ရြှျာ မဖစ်ြါတယ်။

၄။ နင
ို င
် ဘတျာ်တည်ဘ ျာက်မခင််းနှငာ့် အြ ်းသျာ်းနင
ို င
် ဘတျာ်တည်ဘ ျာက်မခင််း တ
ို ျာ ယ်လအ
ို ြှီသဟ မပ ဘန

သလ။

နင
ု င
် သ
ံ တျာ်တည်သ ျာက်မခင်ေးနှင ် အြ ြုေးသျာေးသရေးလကခဏျာ

တည်သ ျာက်မခင်ေးသည် ကင
ု ေး် ကျွနေး် ြှီ၊ ကျွနေး် ကင
ု ေး် ြှြ
ီ င် မဖစ်ြါတယ်။

နင
ု င
် တ
ံ စ်ခုကု အစြ ြုေးတည်သ ျာက်ခ န်တွင ် နင
ု င
် တ
ံ ည်သ ျာက်သရေးကု

အျာေးစုက် လုြ်သ ျာင်ဖု လအ

ု ြ်ငြီေး အစုေးရယနတရျာေး အရှန်ရလျာတျာနွဲအြျှ

အြ ြုေးသျာေးလကခဏျာ တည်သ ျာက်မခင်ေးကု စငြီေးလုြ်သ ျာင်ဖု လုြါတယ်။

ယ်အရျာကု ြုြုဦေးစျာေးသြေးလုြ်သ ျာင်ရြလွဲ ုတျာကသတျာ

နင
ု င
် လ
ံ ုအြ်ခ က် နှင ် မဖစ်တည်ြှု အသြေါ် အြ ျာေးကကီေး ြူတည်ြါတယ်။

မြန်ြျာနင
ု င
် ဟ
ံ ျာ ၁၉၄၈ ခုနစ
ှ ် လွတ်လြ်သရေးရခ န်ြှျာ နင
ု င
် သ
ံ တျာ်တည်သ ျာက်သရေးကု

လုြ်သ ျာင်ခွဲသြြွဲ အြ ြုေးသျာေးသရေးလကခဏျာတည်သ ျာက်ြှုြ ျာေး အလွနအ

် ျာေးနည်ေးခွဲြါတယ်။ သကကျာင
ု ်

အြ ြုေးသျာေးသတျာ်လှနသ
် ရေးသတွ အသမြျာက်အြ ျာေး က
ွ ်သြေါ်လျာြါတယ်။ ေးူ မချာေးြှုက သ
ု တျာ်လှနသ
် ရေး

အင်အျာေးစုြှျာ ဗြျာလူြ ြုေးစုသတွလည်ေး အစုေးရကု သတျာ်လှနခ

် ွဲကကြါတယ် (မြည်သတြ်
ူ ြသတျာ်ြှတ င်
ဗြျာမြည်ကွနမ် ြ နစ်ြါတီ က
ွ ်သြေါ်လျာ)။ ၁၉၆၂ ခုနစ
ှ ် စစ်အျာဏျာသြ်ေးြှုမဖစ်ငြီေး စစ်အုြ်ခ ြုြ်သရေး

ကျာလအတွငေး် ြှျာ အြ ြုေးသျာေးသရေးလကခဏျာ တည်သ ျာက်ြှုဟျာ ြရှသသလျာက် မဖစ်ခွဲြါတယ်။ အ

ု စျာေး

အြ ြုေးသျာေးအသီေးသီေးသတွကု ဗြျာမြြုအတင်ေးမြြုကျာ တစ်ြ ြုေးသျာေးတည်ေး မဖစ်တည်ြှုကု ကကြုေးြြ်ေးခွဲြါတယ်။

ဗြျာအြ ြုေးသျာေးမဖစ်တည်ြှုကသ
ု ျာ အသအြှတ်မြြုငြီေး အမချာေး အြ ြုေးသျာေးြ ျာေးကု ြံုစံြ ြုေးစံုနင
ှ ်

ြံုဖ က်နြ်
ှ ကွြ်ခွဲြါတယ်။ တနည်ေးအျာေးမဖင ် ုလျှင ် အြ ြုေးသျာေးသရေးလကခဏျာြ ျာေးကု သဖ ျာက်ဖ က်ခွဲြါတယ်။

အြ ြုေးသျာေးဒီြုကသရစီအဖွွဲွဲ့ခ ြုြ် အစုေးရကျာလြှျာ အြ ြုေးသျာေးသရေးလကခဏျာဖနှြ်ြှုကု သမဖသလ ျာဖု

ကကြုေးြြ်ေးခွဲသြြွဲ သသျာ င်ရျာှ ေးတွဲ ရလဒ်သတွ ြ က

ွ ်သြေါ် နင
ု ခ
် ွဲြါ ေးူ ။

လက်ရှအခ န်အ အြ ြုေးသျာေးလကခဏျာတည်သ ျာက်ြက

ှု ု သအျာင်မြင်သအျာင် ြသ ျာင်ရွက်နင
ု သ
် သေး

မခင်ေးသကကျာင ် အက ြုေး က်အသနမဖင ် နင

ု င
် သ
ံ တျာ်တည်သ ျာက်သရေးကု အရှန်သကျာင်ေးစွျာ ြလည်ြတ်နင
ု တ
် ွဲ

အတွက် အျာေးစုက်သသလျာက် ြဖွံွဲ့ ငဖြုေးနင

ု ် ွဲ သသေးသွယ်က ံြုလှီသနြါသတျာတယ်။

၅။ အြ ်းသျာ်းလကခဏျာတည်ဘ ျာက်ြှုနင
ှ ာ့် အြ ်းသျာ်းတန််းတူြှု

အြ ြုေးသျာေးလကခဏျာြတည်သ ျာင်နင
ု သ
် သေးသြျှ ကျာလြတ်လံုေး

အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူြှု ုတျာ ြရှနင

ု ြ
် ါ ေးူ ။ အြ ြုေးသျာေး

တန်ေးတူသရေးြရှြှုသည် မြန်ြျာြဋြကခအျာေးလံေးု ၏ သရသသျာက်မြစ်

မဖစ်ြါတယ်။ န
ု ည်ေးတူ မြန်ြျာြဋြကခ အလံုေးစံု

အ ုေးံ သတ်သရေးအတွက် ြ ြ ုေးံ လုြ်သ ျာင်ရြွဲ အရျာြှျာလည်ေး

အြ ြုေးသျာေး တန်ေးတူ သရေးကု အသကျာင်အ ည်သဖျာ်သ ျာင်မခင်ေးြင်

မဖစ်ြါတယ်။ အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူြှုကု အသကျာင်အ ည်သဖျာ်ရန်

အတွက် အြ ြုသျာေးြ ျာေး အကကျာေး နင

ု င
် သ
ံ ရေး၊ စီေးြွျာေးသရေး၊ လူြှုသရေးအရ

တသျာေးတည်ေး တန်ေးတူသန င
ု လ
် ုစတ် (political Will) ရှမခင်ေးသည်

အသမခခံမြဌျာန်ေးခ က်တစ်ရြ် မဖစ်ြါတယ်။ တနည်ေး ကရင်တစ်က ြ်

ရသနခ န်တွင ် ဗြျာအသနမဖင် တစ်က ြ်သျာ လုသင ် သည် ုသည်

ခံယူခ က် စတ်ဓျာတ် မဖစ်ြါတယ်။

အခ ြုြ်အျာေးမဖင ် ုလျှင ် လက်ရှအခ န်တင

ွ ် မြန်ြျာနင
ု င
် အ
ံ သနမဖင ် အြ ြုေးသျာေးသရေးတည်သ ျာက်ြှုကု

အျာေးစုက်လြ
ု ်သ ျာင်ဖုလုအြ်ြါတယ်။ အြ ြုေးသျာေးသရေးတည်သ ျာက်ြှု ြခင
ု ြ
် ျာ ွဲ သတျာ်လှနသ
် ရေးကု
လုြ်သ ျာင် နင
ု ြ
် ှျာ ြဟုတြ
် ါ ူေး။ လက်ရအခ
ှ န်ြှျာ အြ ြုေးသျာေးသရေးတည်သ ျာက်ြှုကု အဟနအ
် တျာေးမဖစ်သစြွဲ

ကုယ်၊ နှုတ်၊ စတ် သံုေးြါေးလံုေးကု သရှျာင်ဖု လုအြ်သည်။ အြ ြုေးသျာေးမဖစ်တည်ြအ

ှု တွက် အသမခခံက တွဲ

လူြ ြုေးစုြ ျာေး၊ ဌျာသနတုငေး် ရင်ေးသျာေးြ ျာေး စုစည်ေးသနတွဲကျာလြှျာ လူြ ြုေးစုအခ င်ေးခ င်ေးကကျာေး သသွေးကွွဲသစြွဲအရျာြ ြုေး

သရှျာင်ရှျာေးသငြ
် ါတယ်။ ဥြြျာ - မြန်ြျာနင
ု င
် ဟ
ံ ျာ တုငေး် ရင်ေးသျာေး (၁၃၅) ြ ြုေးရှငြီေး ကုယြ
် ုငအ
် ုြ်ခ ြုြ်ခွငသ
် ြေးဖု

ခက်တယ် ုတွဲ စကျာေးရြ်ဟျာ အြ ြုေးသျာေးစုစည်ေးြှုကု အသအြှတ်ြမြြုရျာသရျာက်ြါတယ်။ သကကျာင်

ု

အြ ြုေးသျာေးသရေးလကခဏျာ တည်သ ျာက်ြှု ကု အခုကျာလြှျာ ြုြုအသလေးစုကလ

် ုြ်သ ျာင်ဖုလုသကကျာင်ေး

တုက်တွနေး် ခ င်ြါတယ်။
အသွငသ
် ညျာ (Identity) မဖစ်တည်ြှု နှင ်ာ့ နင
ို င
် ဘရ်း
သနွဦေးတြန်သတျာ်

လူတုတွင ် အသွငသ
် ညျာ (Identity) နှင ် ကင်ေးကွျာငြီေး လူအသုငေး် အဝုငေး် နှင ် ခ တ် က်ရန် ြမဖစ်နင
ု ြ
် ါ။

နင
ု င
် သ
ံ ရေးသည် လူအသင
ု ေး် အဝုငေး် ၏ အသရေးအရျာလည်ေး မဖစ်သည်အတွက် အသွငသ
် ညျာနှင ် ကင်ေးကွျာသသျာ

နင
ု င
် သ
ံ ရေးဟူသည် ြည်သည်အခါြှ ရှလျာြည်ြဟုတ်။ အသွငသ
် ညျာတုတွင ် ြံုစံအြ ြုေးြ ြုေးရှငြီေး

အသွငသ
် ညျာြ ျာေးသည် လူတုအတွက် အသရေးကကီေးသသျာ အဓြပျာယ်ြ ျာေးကု သြေးစွြေး် ကကသည်။

အသွငသ
် ညျာ ုသည်ြှျာ လူသျာေးတုသည် ြည်သူြ ျာေးနှင ် င်တူသသျာ၊ ြူေးသြါင်ေးသ ျာင်ရွကရ
် လွယ်ကူသသျာ၊

ဝသနနည်ေး င်တူသသျာသူြ ျာေး မဖစ်သည် ုသည်ကု စတ်ြှြုငေး် မဖတ် ျာေးသသျာ ယူနစ်ြ ျာေးဟု ုနင
ု သ
် ည်။

ယ
ု ူနစ်ြ ျာေးသည် လူြ ြုေးစု၊ ယဉ်သက ေးြှု၊ လင်စတ်ခံယခ
ူ က်၊ အသက်သြွေးဝြ်ေးသကကျာင်ေး၊ သြွေးဖွျာေးရျာသဒသ

စသည် တုအသြေါ် အသမခခံငြီေး မဖစ်လျာသည်။ မြင်

ု လူတုသည် ြြသည် ယ်သူ ယ်ဝါမဖစ်သကကျာင်ေး၊၊

ယ်လုသြွေးဖွျာေးကျာ ယ်ကလျာသည် ုသည် ဇျာတ်လြ်ေး ကသလေးြ ျာေး ြြစတ်တွငရ

် ှကကရျာ

ဇ
ု ျာတ်လြ်ေးသလေး ြ ျာေးသည်လည်ေး Identity မဖစ်ကကသည်။

တကယ်တြ်ေးသစငံကကည
ု ်လျှင ် လူတု၏ “ငါ” သ
ု သျာအယူအမြင်သည်ြင် လူြှုသရေးအရ

တည်သ ျာက် ျာေးသသျာ (Social Construct) အမြင် မဖစ်သည်။ “ငါ” ုသသျာခံစျာေးခ က်သည်

လူြှုအသုငေး် အဝုငေး် ြှတ င် တုေးတက်ဖံွဲ့ွ ငဖြုေးသသျာအမြင် မဖစ်သည်။ လူြှုသြပံအမြင်အရ လူသည်

ြြခနဓျာကုယ်နင
ှ ် ြြခံစျာေးခ က်ြ ျာေးကု သနင
ု သ
် သျာ်လည်ေး လူြှုအသုငေး် အဝင
ု ေး် အတွငေး် တွင ် သန င
ု ြ
် ှသျာလျှင ်

“ငါ” သည် “သူတြါေး” နှင ် ြည်သုကွျာမချာေးသည်ကု သနင

ု က် ကသည်။ အရစစတုတယ်က

“လူသည်သ ျာဝအျာေးမဖင ် နင
ု င
် သ
ံ ရေးသတတဝါ (Political Animal) ြါြွဲ” ဟု ုခွဲသည်။

ဂရငြြုွဲ့ မြနင
ု င
် ြ
ံ ျာေးအတွက် သူတု ျာသျာအသံေးု အနှုနေး် အျာေးမဖင ် နင
ု င
် သ
ံ ရေး ုသည်ြှျာ ငြြုွဲ့ မြလူြှုသရေးရျာ တွင ်

ြါဝင်မခင်ေးကုြင် ုလုသည်။ လူဟူသည် လူြှုအသင

ု ေး် အဝုငေး် မဖငသ
် နသသျာ သတတဝါ (Social Animal) ဟု

ုလုသည်။ ယသနလူဟူ၍ ဖွံွဲ့ ငဖြုေးြှုမဖစ်လျာမခင်ေး သည် အတူသန အသုငေး် အဝင

ု ေး် နှင ် အတူသနြ ြုေးတူသတတဝါြ ျာေး

တငြြုင်တည်ေး ငက
် ွဲတုေးတက်လျာမခင်ေးသကကျာငသ
် ျာ မဖစ်ငြီေး သ ျာဝအျာေးမဖငလ
် ည်ေး “လူ” ဟူ၍ ြရှြီကြင်

“အသုကအ
် မြံြု”က အရင်ရှနှငသ
် ည်ဟု သတွွဲ့ရြည်မဖစ်ြါသည်။
 သကကျာင
ု ် လူအသုငေး် အဝင
ု ေး် အသရေးအရျာြ ျာေးကု သမြျာကကြါလျှင ် အသွငသ
် ညျာ Identity ကု

ဖယ်သတ်ကျာ သမြျာရန် ယ်သတျာြှ ြမဖစ်နင

ု သ
် ခ။ အ ေးူ သမဖင ် ဦေးသနှျာက်၏ လူြှုသရေးရျာအစတ်အြင
ု ေး်

(Social lobe) ဖွံငဖြုေးသြျှလူြ ျာေးတွင ် ဇီဝသဗဒအရြင် လူြှုသရေးသညျာြ ျာေးကု ြှတသ

် ျာေးစံမြြု

ကကလြ်ြည်မဖစ်သည်။ ရံဖန်ရံခါ အစွနေး် သရျာက်တသီေးြုဂဂလဝါဒီြ ျာေးက အသွငသ

် ညျာကုဖယ်ရှျာေးရှု မြင်ရန်

သမြျာကကမခင်ေးသည် လူြှုသရေးသြပံအရသကျာ၊ ဇီဝသြပံအရြါ ြမဖစ်နင

ု သ
် သျာ အသတွေးတွငသ
် ျာမဖစ်နင
ု သ
် ည်အရျာ

မဖစ်သြလြ်ြည်။ ကျွနြ
်ု ်တုအျာေးလံေးု သည် ငက
် ွဲသမြျာင်ေးလွဲရျာြှသည် ယသနတုင ် ြြတု

အသက်ရှငရ
် ြ်တည်သရေးအတွက် ြူေးသြါင်ေးသ ျာင်ရွက်နင
ု ြ
် ည်သူြ ျာေးကု စတ်ြုငေး် င
ု ရ
် ျာ ြုြုနေးီ စြ်ကကသည်ြှျာ

ငက
် ွဲသမြျာင်ေးလွဲြှု ုငရ
် ျာ ဇီဝသဗဒ သသ ျာတရျာေးြ ျာေး၏ သ ျာဝြင် မဖစ်သလသည်။

နင
ု င
် သရေး
ံ ုသည်ြှျာ လူအသုငေး် အဝင
ု ေး် ၏

အသရေးအရျာြ ျာေးြင် မဖစ်သည်။ နင

ု င
် သ
ံ ရေးတွင ်

အသွငသ
် ညျာ ြ ျာေးကု အျာြခံခ က်ြသြေးနင
ု သ
် ညအ
် ခါ

ြဋြကခြ ျာေး မဖစ်ရသည်။ အ ေးူ သမဖင ် ကုယစ

် ျာေးမြြု

ဒီြုကသရစီ နင
ု င
် သ
ံ ရေးသည် လူတ၏
ု အသွငသ
် ညျာြ ျာေးကု

လံုမခံြုစတ်ခ သစရြည် အျာြခံခ က်ြ ျာေးကု သြေးရြည် စနစ်

မဖစ်သည်။ အသွငသ
် ညျာြ ျာေးကု လ စ်လ ရှု မခင်ေးသည်

ကုယ်စျာေးမြြုမခင်ေးကု ခက
ု ်ငြီေး အျာလံေးု ြါဝင်နင
ု ြ
် က
ှု ု

ဟနတ
် ျာေး သလသည်။ နင
ု င
် သ
ံ ရေးတွင ် အရင်ေးအမြစ်နင
ှ ်

အျာဏျာြ ျာေးကု မဖနသ

် ဝသည်အခါ လူတဦေးခ င်ေးစီသု

ြျှသဝရြည် မဖစ်သလု၊ အုြ်စုတခုခ င်ေး သ

ီ ုလည်ေး

ြျှသဝရသည်။ တဦေးခ င်ေးရြင

ု ခ
် ွငန
် င
ှ ် အုြ်စရ
ု ြုငခ
် ွငြ
် ျာေးကု

ြျှတသအျာင် သဝြျှရသည်။ လူတဦေးခ င်ေးစီ၏

ြူဝါဒြုငေး် ုငရ
် ျာ လုလျာေးခ က်နင
ှ ် အမြင်ြ ျာေးကု

တဦေးခ င်ေးစီ၏ အသတွအ

ွဲ့ ကကံြုနှင ် သက် င
ု ရ
် ျာ

လူြှုအသုငေး် အဝုငေး် ြ ျာေး၏ အသတွွဲ့အကကံြုြ ျာေးြှ ရလျာသည်

လုလျာေးခ က်ြ ျာေးက အညြည သက်သရျာက်ြါသည်။

 ြသလတုသည် တုကရ
် ု က်ဒြ
ီ ုကသရစီ၏ အနတရျာယ်ကု

သ ျာက်မြခွဲသူမဖစ်သည်။ ြသလတု၏အမြင်တွင ်

နင
ု င
် တ
ံ နင
ု င
် က
ံ ု မြည်သူလူ က
ု ု သြေးအုြ်ခ ြုြ်မခင်ေးသည်

အနတရျာယ်အရှ ေးုံ မဖစ်ငြီေး ြင်ေး ေးု ဝါဒသု သက်သရျာက်

သွျာေးြည်အလျာေးအလျာအရှ ုေးံ မဖစ်သည်ဟု ုသည်။

လူ သ
ု ည် လှည်စျာေးရြ ျာေးစွျာလွယ်ကူငြီေး လူ အ
ု ျာေး

လှည်စျာေးတတ်သည် လူအကကြုက်လုြ်တတ်သသျာ

အျာဏျာရှင ် (Demogougery) တက်လျာသည်အခါတွင ်

လူြ ျာေးစွျာ သ ျာက်ခသ

ံ ည်အြှျာေးြ ျာေးစွျာကု မြြုလုြ်တတ်သည်ဟု သ ျာက်မြသည်။ အ
ု ခါ

နင
ု င
် န
ံ င
ှ အ
် စုေးရအတွငေး် ြတည် ငငြ်ြှုြ ျာေး တေးု ြွျာေးလျာငြီေး သနျာက် ုေးံ တည်ငငြ်ြှုကု မြန်လည်တည်သ ျာက်ရန်

အသကကျာင်ေးမြခ က်မဖင ် အျာဏျာ ရှငြ

် ျာေး သြေါ်လျာတတ်သည်ဟု ုသလသည်။ ယသနသခတ်ဒြ
ီ ုကသရစီြ ျာေးတွင ်

က
ု ွဲသုသသျာ အသမခအသနြ ျာေး ြမဖစ်သြေါ်ရန် အင်စတီက ေးရှငေး် ြ ျာေးမဖင ် ကနသ
် တ်စီြကံ ကရျာ

ကုယ်စျာေးမြြုဒီြုကသရစီတွင ် ြတူညီသသျာ အသွင ် သညျာြ ျာေးမဖင ် ညီြျှစွျာကုယ်စျာေးမြြုသစမခင်ေးသည်

ဒီြုကသရစီ၏ အသရေးကကီေးသသျာ အစီအြံတခု မဖစ်ြါသည်။

အသရေးတကကီေးသတရရန်တခုြှျာ လူတသယျာက်တွင ် အသွငသ

် ညျာတခုြက ရှသနမခင်ေးမဖစ်သည်။ အခ ြုွဲ့

အသွငသ
် ညျာြ ျာေးသည် အတူတကွ တည်ရှသနနင
ု သ
် ည်။ သျာဓကအျာေးမဖင ် လူတဦေးသည် လူြ ြုေး၊ အသက်သြွေး

ဝြ်ေးသက ျာင်ေး၊ သန င
ု သ
် ည်သဒသ၊ က ျာေးြအသမခခံလင်စတ်၊၊ ခံယသ
ူ ည်နင
ု င
် သ
ံ ရေးြ ျာေးသည်

အသွငသ
် ညျာြ ျာေးအမဖစ် တငြြုင်တည်ေးတွင ် တည်ရှသနနင
ု ြ
် ါသည်။ အ
ု သွငသ
် ညျာြ ျာေးသည် လူတဦေး၏ “ငါ”

ုသသျာ ခံယူခ က်ကု တငြြုင်တည်ေးသ ျာက်ြံဖန်တီေးသည် သ ျာက်တုငြ

် ျာေး မဖစ်လျာြါသည်။ သ
ု ျာက်တုင ်

တခုခု ဖနှြ်ခ ြုြ်ခ ယ် ခံရသည်အခါ “ငါ” ုသသျာ ခံစျာေးခ က်သလေးသည် တုနလ

် ှုြ်သမချာက်မချာေးရသည်။

အသွငသ
် ညျာတခုကု အသမခခံငြီေး နင
ု င
် သ
ံ ရေးအရဖနှြ်ခရ
ံ သသျာအခါ လူတဦေး၏အလျာေးလျာသကျာင်ေးြ ျာေး

ဖနှြ်ခံရမခင်ေးသုလည်ေး ဦေးတည်သွျာေးနင
ု ြ
် ါ သည်။ ြြကုယ်ကုယ်ခ စ်စတ် (Self-esteem) လည်ေး

က င်ေးနင
ု သ
် ည်။ မြန်ြျာနင
ု င
် တ
ံ င
ွ ် သတွွဲ့ရသကွဲသု လူြ ြုေးသရေးဖနှြ်ခံရသည်အခါ

တုငေး် ရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးြ ျာေးသည် သတျာင်သြေါ်သဒသ၊ သမြမြနသ

် ဒသြှ ယဉ်သက ေးြှု တ ငန
် ြသ
် ည်

လူြ ြုေးြ ျာေးအမဖစ် ြြ၏မဖစ်တည်ြှုြ ြုေးရု ေးနှင ် ဝသနြှုတုအသြေါ် ြွငလ

် င်ေးလွတ်လြ်စွျာ ဂုဏယ
် ူလု စတ်

ဖနှြ်ခံရမခင်ေး (Suppression of pride for ancestry and own culture) မဖစ်လျာနင

ု သ
် ည်။
 ဖနှြ်ခံရသည်အခါ အ
ု သွငသ
် ညျာကုသဖျာ်မြငြီေး နင
ု င
် သ
ံ ရေးလုြ်ကကသည်ြှျာ သ ျာဝမဖစ်ရု ြ
ံ က

လုြ်ရြည် အလုြ်မဖစ်သည်။ ဥြြျာအျာေးမဖင ် အသြရကရှ လူြည်ေးြ ျာေးသည် Black Live Matter လှုြ်ရှျာေးြှုကု

မြြုလုြ်ကက သည်။ လင်စတ်ခံယူခ က်ကွွဲမြျာေးသူတသည်

ု သက်တနအ
် လံကုလွှေင ် ဝ
ူ တ် င်ကကသည်။

ဗြျာတုသည် ကုလုနီ လက် က်က ဝံသျာနုရကခတစတ်မဖင ် အဝတ်အစျာေးြှတ င ် နင

ု င
် သ
ံ ရေးကု ြံုသဖျာ်ကကမခင်ေး၊

“ဗြျာစျာသည်တုစျာ၊ ဗြျာစကျာေးသည်တုစကျာေး”ဟု သကကေးသကကျာ်မခင်ေး၊ ြ ြုေးခ စ်သခ

ီ င်ေးြ ျာေး သရေးဖွွဲွဲ့သီ ုမခင်ေး

အြ ြုေးြ ြုေးမဖင ် ကုလုနစ

ီ နစ်ကု အံတုခွဲကကသည်။ ယသနသခတ်တွငြ
် ူ ဗြျာတသည်
ု လူြ ြုေးမချာေးဖနှြ်ခရ
ံ မခင်ေး

ြရှသတျာသညအ
် တွက် သ
ု ုအံတုမခင်ေး အစျာေး ယဉ်သက ေးြှုလွှေြေး် ြုေးသရေးလှုြ်ရှျာေးြှု မဖစ်သွျာေးငြီမဖစ်သည်။

ဗြျာစကျာေးကု ဗြျာြဟုတသ
် ည်သဒသြ ျာေးကု တင်သင
ွ ေး် မခင်ေး၊ ယဉ်သက ေးြှုအျာေးမဖင ် ဗြျာအစျာေးအစျာ၊ ဝတ်စံု၊

ြံုမြင်၊ လူသနြှု ဝနှင ် အနုြညျာြ ျာေးကု တင

ု ေး် ရင်ေးသျာေးသဒသြ ျာေးတွင ် စံမြြုအြ်သည် ယဉ်သက ေးြှုနင
ှ ်

ဝသနနည်ေးအမဖစ် သဖျာ်မြသင်ကကျာေးမခင်ေးြ ျာေး လုြ်သန ကကငြီမဖစ်ြါသည်။ ဗြျာသည် သသွေးကလျာသသျာ

Identity ုသည် က်၊ နင

ု င
် သ
ံ ရေး Identity မဖစ်သွျာေးငြီမဖစ်သည်။ ဗုလ်ခ ြုြ်သအျာင် န်ေးက ဗြျာမြည်ြ

ကကျာေးမဖတ်အစုေးရ ကုယစ
် ျာေးလှယ်အသနမဖင ် ြင်လံုလက်ြှတ် ေးု ခွဲသည်။ သ
ု နရျာကု ဦေးနုက က်ခသ
ံ ည်။

ဦေးနုကု ဗုလ်သနဝင်ေးက က်ခံကျာ တနင

ု င
် လ
ံ ံုေးကု တလံုေးတည်ေးမဖစ်သအျာင် အျာဏျာသြ်ေးသည်။

ဗုလ်သနဝင်ေးကုင ် ုြ်ခွဲသသျာသနရျာကု အ က် က် က်ခံခွဲကကသည်ြှျာ ယခု ၂၀၀၈ သအျာက်ြှ

အနင
ု ရ
် မခင်ေးအသမခတည်ကျာ ဖွွဲွဲ့စည်ေးသည် NUG နှင ် အျာဏျာသြ်ေးစစ်သကျာင်စီ အ မဖစ်သည်။ သကကျာင
ု ်

"တနင
ု င
် လ
ံ ေးံု ဝါဒီ" ြ ျာေးသည် ဗြျာဇျာတ်ဝင်နင
ု င
် သ
ံ ရေး အ က်ြင်မဖစ်၏။
ဗဟိုအြ ်းသျာ်းလူထမို ဖစ်တည်ြှု နှင ်ာ့ နင
ို င
် ဘရ်းတည်ဘ ျာက်ြှု
စည်ေးနရီ

စကျာေးလံေးု ြ ျာေး၏ အနက်အဓြပါယ်အသြေါ် နျာေးလည်ြှုတရ

ူ န် လုသည်။ မြန်ြျာနင
ု င
် သ
ံ ရေးတွင ် ကကျာေးသလ

ရှသသျာ အသကကျာင်ေးအရျာြ ျာေးြှျာ လူြ ြုေးသရေး၊ အြ ြုေးသျာေးနင

ု င
် သ
ံ ရေး၊ စစ်ြှနသ
် သျာမြည်သ ျာင်စုစတ်ဓျာတ်

စသည်တု မဖစ်သည်။ စ
ု ကျာေးြ ျာေးက ျာကု ုလြ
ု ါသလွဲ ုသည် အနက်အဓြပျာယ်ကု နျာေးလည်ရန်

လုအြ်သည်။ မြဿနျာတခုက သမြျာသနသည်သူြ ျာေးသကျာ၊ သဝဖန်သနသည်သူြ ျာေးြါ စကျာေးလံုေးြ ျာေး၏

ုလုရင်ေးကု အသသေးစတ် စဉ်ေးစျာေး ျာေးမခင်ေး၊ နျာေးလည်မခင်ေးြ ျာေး ြရှသနမခင်ေးြင်မဖစ်သည်။ ကကျာေးြါြ ျာေး၍

စကျာေးကု ရသနကကသသျာ်လည်ေး အနှစ်သျာရ ကွျာဟသနကကသည်။

နင
ို င
် ဘရ်းနှငာ့် နင
ို င
် ဘတျာ်

နင
ု င
် သ
ံ ရေးဟု မြန်ြျာလု လွယ်လွယ်သခေါ်လုက်သသျာ်မငျာေး လက်နက်နင
ု င
် ကံ ကီေးတခုတည်ေး၏အသရေးကု

ြ ုလုသြ။ သ ျာဝအျာေးမဖင ် အျာဏျာနှင ် ဩဇျာအြ ြုေးြ ြုေးကု ြည်သစီ

ု ြံခနခ
် ွွဲြည်ကု ြံုသဖျာ်မခင်ေး (Power

Configuration) ြ ျာေး အျာေးလံုေးကု နင

ု င
် သ
ံ ရေးဟု ရ
ု သည်။ နင
ု င
် သ
ံ ရေးသြျာေးတင
ု ေး် သည် ြည်သည်အျာဏျာကု

ြည်သုအသံေးု မြြုနင
ု ြ
် ည်အသရေးကု လုြ်သ ျာင်ကကရသည်။ နင
ု င
် သ
ံ ရေးသည် ြည်သူက ယ်ဟျာကု ရြလွဲ၊

ယ်သတျာရြလွဲ၊ ယ်လရ
ု ြလွဲဟူသည်အခ က်ြ ျာေးအျာေး သ ွေးသနွေးမခင်ေးဟု Lasswell က ုသည်။ လူြ ျာေးစု

ဖွွဲွဲ့လျာသည်နင
ှ ် အျာေးသျာြှု၊ အျာေးနည်ေးြှု၊ ဩဇျာတကကြ ရှြှု၊ ြရှြှု၊ ရု ေးသျာေးြှု၊ သကျာက်က စ်ြှုြ ျာေး

ြါလျာကကသည်ကု ခ န် ျာေးြရသြ။ သကကျာင

ု ် အျာေးကကီေးသူက အျာေးနည်ေးသူကု အနင
ု ြ
် က ငရ
် န်၊

သကျာက်က စ်သူက ရု ေးသျာေးသူကု အနင

ု ြ
် ယူရန် အျာဏျာနှင ် ြဋြကခ၏ ုြ
ံ ှတ်ြ ဉ်ေးအမဖစ်

နင
ု င
် သ
ံ ရေးလုြ်ရသည်။ သ ွေးသနွေးရသည်။ အသုက်အမြံြု တခုစီြှ၊ အလုြ်ခွငြ
် ှသည် ကြဘျာကကီေးတခုလေးံု

နင
ု င
် သ
ံ ရေးနှငြ
် ကင်ေးသြ။

နင
ု င
် ဟ
ံ ု ရ
ု ျာတွင ် လက်ရှသခတ်သစ်နင
ု င
် ြ
ံ ျာေးသည် သရှေးက ြသဒသရျာဇ်နင
ု င
် ၊ံ ကုလုနန
ီ င
ု င
် ၊ံ သစျာ် ွျာေး

မြည်သ ျာင်ြ ျာေးနှင ် ြတူသြ။ လက်ရှသခတ်သစ်နင

ု င
် ံ (modern states) သည် ဥသရျာြတွင ် အသမခတည်ခွဲ

မခင်ေးမဖစ်သည်။ မြည်တွငေး် သရေးအျာေး ဝင်သရျာက်ြစွကဖ

် က်သရေး၊ နင
ု င
် တ
ံ စ်နင
ု င
် ံ သတ်ြှတ်နယ်သမြ၏

အခ ြုြ်အမချာ အျာဏျာ သီေးမချာေးတည်သရေးတုြှျာ ၁၆၄၈ ခုနစ

ှ ်တွငြ
် ှ Westphalia Treaty စျာခ ြုြ်မဖင ်
အစတည်ခွဲသည်။ ၁၉၉၃ Montevideo ညီလျာခံတွငြ
် ှ သခတ်သစ်နင
ု င
် ြ
ံ ျာေးအတွက် သတ်ြှတ်ရန်

အခ က်သလေးခ က်ကု သသ ျာတူ သြေါ်သြါက်လျာသည်။ ယင်ေးအခ က်တုြှျာ အငြွဲသနသသျာလူ ၊ု

သတ်သတ်ြှတြ
် ှတ်သမြနယ်နြတ်၊ အစေးု ရနှင ် နင
ု င
် မံ ချာေး က် သ
ံ ရေးလုြ်နင
ု သ
် ည်စွြ်ေးရည် ဟူသသျာ

အခ က်ြ ျာေးရှရြည်ဟု သတ်ြှတ်သည်။ မြန်ြျာနယ်သမြ ြ ျာေးသည် သခတ်သစ်နင

ု င
် ြ
ံ ျာေးအမဖစ် ရြ်တည်ခွဲသည်

ြဟုတ်သြ။ ြသဒသရျာဇ်နယ်သမြြ ျာေး မဖစ်သည်။ နယ်နြတ် လည်ေး တတက က သတ်ြှတ်မခင်ေးြရှခွဲသြ။

မြန်ြျာြသဒသရျာဇ်၊ တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေးြသဒသရျာဇ်နင
ှ ် အသနျာက်နင
ု င
် ံ သမြရှငြ
် သဒသရျာဇ်တုြှျာ

သသ ျာသ ျာဝလည်ေး တူညမီ ခင်ေးြရှသြ။

သခတ်သစ်နင
ု င
် တ
ံ ခု၏ တက သသျာ ဝသသသလကခဏျာြ ျာေးြှျာ သခတ်ကျာလလုအြ်ခ က်အရြင်

သသ ျာ တူညီလုက်ကကရငြီေး သတ်သတ်ြှတြ
် ှတ်မဖစ်သွျာေးရသည်။ န
ု င
ု င
် သ
ံ တျာ်ဟူသည် စုဖွဲွဲ့ွ ြှုတွငြ
် င်

ဥြသဒအရ အဖွွဲွဲ့ဝင် မဖစ်လျာသူတုသည် နင

ု င
် သ
ံ ရေးအရြင် နင
ု င
် သ
ံ ျာေးြ ျာေး မဖစ်ကကသည်။ နင
ု င
် သ
ံ ျာေးတသည်
ု

နင
ု င
် သ
ံ ရေးလွတ်လြ်ြှု အသြေါ် ြူတည်ငြီေး န
ု င
ု င
် အ
ံ တွငေး် ြွဲသြေးမခင်ေး၊ အစုအဖွွဲွဲ့ြ ျာေး စုစည်ေးမခင်ေး၊

နင
ု င
် သ
ံ ရေးြါတီြ ျာေးတွင ် ြါဝင်မခင်ေး စသည်မဖင ် နင
ု င
် သ
ံ ရေးရျာြ ျာေးကု မြြုလုြ်နင
ု က် ကသည်။

အြ ်းသျာ်းလူထ ို

စျာတြ်ေးတခုတင
ွ ် ဖတ်လုကရ
် သည်ြှျာ Nation အျာေး သီေးမချာေးအဓြပျာယ်ဖွင ် ုခ က် သသခ ျာြရှြွဲ

State ကသတျာ သသခ ျာရှသည်ဟု သရေးသျာေး ျာေးသည်။ သ

ု ဖျာ်မြခ က်က ြှနသ
် တျာြှနသ
် ည်။

အြ ြုေးသျာေးလူ ု ုသည်ြှျာ ြည်သည်အရျာကု ုလသ

ု လွဲ ုသည်ကစစကြ
ု ူ ြညျာရှငြ
် ျာေးက အြ ြုေးြ ြုေး
ဖွင ် ုကကသည်။ တ က်က နင
ု င
် တ
ံ နင
ု င
် အ
ံ တွငေး် သရေးကု အမချာေးတနင
ု င
် က
ံ ဝင်ြရှု ြ်သရေးြူဝါဒသကကျာင ်

နင
ု င
် တ
ံ နင
ု င
် ံ ုသည်ကု တက စွျာ သတ်ြှတ် ရန် လုသည်။ သ
ု ုလည်ေး သတ်ြှတခ
် ွဲကကသည်။ သုရျာတွင ်

အြ ြုေးသျာေးလူ ု ုသည်ြှျာ နင
ု င
် က
ံ ွဲသု ဥြသဒမဖင ် တည်သ ျာက် ျာေးသသျာ အရျာြဟုတ်သြ။ သြုငေး် အ င
ု ်

ယဉ်သက ေးြှုအသမခခံမဖင ် စတ်ခ င်ေး က်သယ

ွ ် ျာေးသသျာလူ ကု ကီေး (Psychosocial ground) မဖစ်သည်။

သုမဖစ်၍ ြညျာရှငြ
် ျာေးက အဓြပျာယ် ဖွင ် ုခ က် အြ ြုေးြ ြုေးကကု ကည်ငြီေး သတ်သတ်ြှတြ
် ှတ်ြရှဟု

သမြျာ ုမခင်ေးသည် အမြည်ြြှနသ

် ြ။ သစ်ြင်ကု လူအြ ြုေးြ ြုေး၊ ျာသျာရြ်အြ ြုေးြ ြုေးက

အဓြပျာယ်အြ ြုေးြ ြုေးဖွငက် ကနင

ု သ
် သျာ်လည်ေး သစ်ြင်ကု လူတုငေး် သကကသည်ြဟုတ်လျာေး။ ြညျာရြ် င
ု ရ
် ျာနှင ်

တုက် ုငြ
် သသည်တုငသ
် အျာင် သစ်ြင်ကုသတျာ လူတုငေး် မြနင
ု က် ကသလသည်။

အြ ြုေးသျာေးသရေးဝါဒ ုသည်ြျာှ လူြ ြုေး၊ လူ ၊ု အြ ြုေးသျာေး ု (Nation) တခုသည် လူတသယျာက်

အသွငသ
် ညျာ (identity) မဖစ်တည်ြှုအတွက် အသမခခံမဖစ်ကျာ အသရေးြါသည်အစတ်အြုငေး် တခုမဖစ်သည်ဟု

ယူ သသျာ အယူအ မဖစ်သည်။ ြ ြ ုေးံ Nation ုသည်သသ ျာကု အသကျာက်အယူသမြျာြါြည်။

Nation ကု သြှသျာ Nationalism ကု ခွွဲမချာေးနျာေးလည်နင

ု ြ
် ည် မဖစ်သည်။ Nation ုသသျာစကျာေးသည်

လက်တင်စကျာေး Natio ြှ လျာသည်။ သူနင

ှ ် င်တူသသျာစကျာေးြှျာ ဂရစကျာေး Ethnos မဖစ်သည်။

သြွေးသည် ုသသျာ အဓြပျာယ်ြ ြုေး မဖစ်သည်။ မြင်သစ်စကျာေးလံေးု သဟျာင်ေး Nacion ုသည်ြှျာ သြွေးမခင်ေး၊

အ ငသ
် တ်ြှတ်မခင်ေး၊ ြ ြုေး က်၊ အြ ြုေးအစျာေးခွမွဲ ခင်ေး၊ နင
ု င
် ၊ံ ဇျာတသမြစသည် အဓြပျာယ်ြ ျာေးကု သ ျာင်သည်။

Ethnikos ုသည် ဂရစကျာေးြှျာ အယူအစွွဲ တြူကွွဲကျာ ေးူ သူြ ျာေး၊ ယဉ်သက ေးြှုနင
ှ ် ေးံု တြ်ေးကွသ
ွဲ ူြ ျာေး၊

အစုစုမဖငသ
် န င
ု သ
် သျာလူြ ျာေး စသည် သသ ျာြ ျာေးကု လ
ု ုသည်။ လက်ရှသခတ်တွင ် မြန်ြျာလု Nation ကု

အြ ြုေးသျာေး၊ အြ ြုေးသျာေးလူ ၊ု လူြ ြုေး၊ နင

ု င
် ံ စသည်မဖင ် ျာသျာမြန်တတ်သည်။ National ကု

အြ ြုေးသျာေးအ င၊် နင
ု င
် အ
ံ ငဟ
် ု ျာသျာမြန်တတ်သည်။ Ethnic ကု တုငေး် ရင်ေးသျာေး၊ လူြ ြုေး စသည်မဖင ်

ျာသျာမြန်တတ်သည်။

သုသသျာ် Nations နှင ် State ကု သရျာသမြျာသည်လည်ေး သတွွဲ့ရတတ်သည်။ United Nations ကု

ကုလသြဂဂဟု ုသည်။ ကုလ ဟူသည် အြ ြုေးသကျာင်ေးသျာေးြ ျာေးမဖစ်သမဖင ် အြ ြုေးသကျာင်ေးသျာေးြ ျာေး၏

အစုအဖွွဲွဲ့ ဟူသသျာ သသ ျာမဖစ်သည်။ သုသသျာ် လက်သတွတ

ွဲ့ ွင ် နင
ု င
် ြ
ံ ျာေးက စုဖွဲွဲ့သ
ွ နမခင်ေးမဖစ်သည်။ အြ ြုေးသျာေး

လူ ု အစံုြါ သသျာ နင
ု င
် သ
ံ ည်လည်ေး ကုယ်စျာေးမြြုြှုတခုသျာရသည် နင
ု င
် သ
ံ ခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေးက သစလွှေတ်

စုဖွဲွဲ့သ
ွ သျာ အစုအဖွွဲွဲ့ မဖစ်သည်။ အသြရကန်မြည်သ ျာင်စုကု United States ဟုသခေါ် ငြီေး

တုက်ရု က် ျာသျာမြန်လျှင ် ညီညွတ်သသျာ နင

ု င
် ြ
ံ ျာေးဟုြင် ျာသျာမြန်ရသြြည်။ တကယ်က
နင
ု င
် သ
ံ ရေးသဝါဟျာရြ ျာေးသည် နင
ု င
် သ
ံ ြေါ် ြူတည်၍ အယူအ အနည်ေးငယ် ကွျာသွျာေးတတ်သည်။ ဥသရျာြတွင ်

နင
ု င
် သ
ံ တျာ်သတျာ်ြ ျာေးြ ျာေးြှျာ ြကွွဲမြျာေးလှသသျာ လူြ ြုေးတြ ြုေးတည်ေး သျာရှသသျာ နင
ု င
် ြ
ံ ျာေးမဖစ်သည်။ ဥြြျာ

ဂ ျာြဏီ၊ မြင်သစ်နင
ု င
် ြ
ံ ျာေးကွဲသု လူြ ြုေးတခုတည်ေးက အလွနြ
် ျာေးမြျာေး ကကီေးစေးု သသျာ နင
ု င
် ြ
ံ ျာေးမဖစ်သည်။

န
ု င
ု င
် ြ
ံ ျာေးတွင ် အြ ြုေးသျာေးအ ငန
် င
ှ ် နင
ု င
် သ
ံ တျာ်အ ငဟ
် ူသသျာ စကျာေးအသံုေး အနှုနေး် သည်

အလွနြ
် ကွျာမချာေးလှသြ။ သကကျာင
ု ် United Nations ုသသျာစကျာေးတွင ် ြါဝင်သသျာ “သနေးရှငေး် ” သည်

နင
ု င
် တ
ံ ခု၏ လူ တ
ု ခုလေးံု ကုြင် မခံြုငံက
ု ျာ သခေါ်သသျာ သသ ျာြ ြုေးမဖစ်သည်။ ဥသရျာြ လက်ဝွဲ လက်ယျာနှင ်

အသြရကန်လက်ဝွဲလက်ယျာ ြတူသလုြင် စကျာေးလံုေးတူသသျာ်လည်ေး အသခေါ်အသဝေါ်အဓြပျာယ်ကု

သသခ ျာကွွဲမြျာေး ရန်လုသည်။

အမြင်
ု အသြရကန်ကသ
ွဲ ု နင
ု င
် ြ
ံ ျာေးြှျာြူ

တြူ ေးူ သသျာ ဖွင ် ုခ က် ရှမြန်သည်။ သူတုနင

ု င
် ြ
ံ ှျာ ကြဘျာ

အရြ်ရြ်ြှ သရွှေွဲ့သမြျာင်ေးလျာသူြ ျာေး၏ နင

ု င
် မံ ဖစ်သည်။

န
ု င
ု င
် ြ
ံ ျာေးြှျာ Melting Pot စွတ်မြြုတ်အုေးသဖွယ်

မဖစ်ကကသည်။ ြူလရှသသျာ ဌျာသနတုငေး် ရင်ေးသျာေးြ ျာေးကု

ဖနှြ် ျာေးကျာ သရျာက်လျာသသျာ အမချာေးနင

ု င
် ြ
ံ ျာေးတွင ်

သြွေးဖွျာေးလျာကကသူြ ျာေးက သူတယဉ်သက

ု ေးြှုြ ျာေးကု

အသြရကန်ယဉ်သက ေးြှုအတွငေး် သြ ျာ်ဝင်သစကကငြီေး

သြါင်ေးစည်ေး သွျာေးသည်။ သကကျာင

ု ် အခ ြုွဲ့သသျာ

အသြရကန်နင
ု င
် ၏
ံ ြူဝါဒြ ျာေးသည် အမချာေးနင
ု င
် ြ
ံ ျာေးနှင ်

ြတူညီနင
ု သ
် ည် လကခဏျာ ရှသည်။ အြ ြုေးသျာေးစံုရှသသျာ

အခ ြုွဲ့ နင
ု င
် ြ
ံ ျာေးက စွတ်မြြုတ်အုေးသဖွယ် အျာေးလံုေးကု

သရျာက ြုြသနြွဲ သီေးရွ ကစ

် ံုသတ
ု ်ြန်ေးကန် (Salad Bowl) ြြျာ

စံုလင်သလု င်ရှျာေးကွမွဲ ြျာေးသနသည်ြံုကု သဖျာ်မြကကသည်။ သကကျာင

ု ် နင
ု င
် ြ
ံ ျာေးတွင ် ရံဖန်ရံခါ Nation

ဟုလည်ေးသကျာင်ေး၊ Ethnic ဟုလည်ေးသကျာင်ေး၊ Race ဟုလည်ေးသကျာင်ေး သံုေးနှုနေး် မခင်ေးသည် နင

ု င
် က
ံ ုလည်ေးသကျာင်ေး၊

လူြ ြုေးကုလည်ေးသကျာင်ေး၊ လူြ ြုေးစုကုလည်ေးသကျာင်ေး သခေါ်သဝေါ် မခင်ေး မဖစ်နင

ု သ
် ည်။ စျာဖတ်သသျာအခါ

ြည်သည်အရျာကု ုလုသနည်ေး ုသည်ကု အသသအခ ျာ ခွွဲမချာေးဖတ်ရန် လုြါသည်။

အမြင်
ု အသရေးကကီေးသသျာ နင
ု င
် သ
ံ ရေးအသံေးု ြ ျာေးကု သဖျာ်မြလြ
ု ါသည်။
• Ethnic (လူြ ြုေးစု) - လူြ ျာေးစွျာသည် ြြတု၏ အြ ြုေးအသ ွကု အသမခခံ၍ န်ေးသြ်ေးသစျာငသ
် ရှျာက်ရန်

သြျှျာ်လငြ
် ှုခံရသသျာ ယဉ်သက ေးြှုအြှတ် သသကဂတြ ျာေး ရှကကသည်။ ယဉ်သက ေးြှုသည်

အင်စတီက ေးရှငေး် ဉျာဏအသ ျာက်အအံုြ ျာေးအနက်ြှ တခုမဖစ်သည်။ သြွေးဖွျာေးသည်ကျာလြှ

သင်ယရ
ူ ရှကျာ ကကီေးမြင်ေးလျာခွဲသည် ယဉ်သက ေးြှုတရြ်ကအ
ု သမခခံကျာ ြြ၏ ဝြံုစ၊ံ လူအြ ျာေးနှင ်

က် သ
ံ ည် ြံုစံစသည်တက
ု ု ဖွံွဲ့ ငဖြုေးသမြျာင်ေးလွဲ သစသည်။

• Indigenous (ဌျာသနတုငေး် ရင်ေးသျာေး) - သဒသတခုတင

ွ ် ကကျာမြငစ
် ွျာသန င
ု ခ
် ကကငြီ
ွဲ ေး ဝသန င
ု ြ
် ှုနင
ှ ်

ကုေးကွယ် ယံကု ကည်ြှုြ ျာေးက သ

ု ဒသနှင ် တွယ်စြ်ကြ်ငငသနသည် လူနည်ေးစုကုြူ

ဌျာသနတုငေး် ရင်ေးသျာေးဟု ုသည်။ င်တူသသျာသသ ျာရှသည် တုငေး် ရင်ေးသျာေး ုသသျာ စကျာေးလံေးု သည်

၁၉၂၀ သနျာက်ြုငေး် ဂ ီစီ သ

ီ အအသင်ေး ဝံသျာနုလြ
ှု ်ရှျာေးြှုြ ျာေးြှ ြုြုလသ
ူ ုေးံ ြ ျာေးလျာသည်။

“တုငေး် ရင်ေးသျာေး” ဟူသည် သဖျာ်မြခ က်သည် လွတ်လြ်သရေး သကကညျာစျာတြ်ေးတွင ် ၂ သနရျာ

ြါဝင်ခွဲသည်။ တ က်ကလည်ေး တုငေး် ရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးြ ျာေး ုသသျာ စကျာေးအသံေးု အနှုနေး် သည်

ရှု ြ်သ ေးွ ြှုရှကျာ ၂၀၀၈ ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုတွငြ

် င် ရှငေး် မြဖွင ် ုမခင်ေး ြမြြုခွဲသြ။

• Nation (အြ ြုေးသျာေးစု၊ အြ ြုေးသျာေးလူ )ု - အြ ြုေးသျာေးစုြ ျာေး၊ အြ ြုေးသျာေးလူ ြ

ု ျာေးသည်

ြည်သည်ကျာလက သြေါ်သြါက်လျာသနည်ေး သ
ု ည်အခ က်အသြေါ် အမြင်ြ ျာေး ကွွဲမြျာေးကကသည်။

▪ Primordialism သခေါ် ြသဝသဏီြအ

ှ သမခတည်မခင်ေးအယူအ အရ လူြ ြုေးစုြ ျာေးသည်

လက်ရှသမြသန ရျာတွင ် နှစ်သြါင်ေးြ ျာေးစွျာသနခွဲငြီေး သ

ု ရသမြတုကု လ
ု ြ
ူ ြုေးစုသသွေးြှ

သြါက်ဖွျာေးလျာသူြ ျာေးသျာ ြုင ် ုငသ

် ငသ
် ည်ဟု ုသည်။ လူဟူ၍ စမဖစ်ကတည်ေးက

ဒီသနရျာတွင ် သနလျာသည်ဟသ
ူ သျာ အယူအ ြ ြုေးမဖစ်သည်။ ယခုသခတ် ကြဘျာတွငြ
် ူ ု

Primordialism အယူအ သည် လူြှုသရေးအရ၊ ြနုဿသဗဒအရ၊ ြ ြုေးရု ေးဗီဇဇီဝြညျာနှင၊်

သြပံြညျာအရ သ ျာက်ခံြှုြရှသသလျာက် နည်ေးသွျာေးငြီ မဖစ်သည်။

▪ Benedict Anderson က အြ ြုေးသျာေးစုသည် လူသျာေးတက

ု စတ်ကူေးအသမခမြြု၊ အျာရံုမြြုကျာ

တည်သ ျာက် ျာေးသသျာ လူအသုငေး် ဝုငေး် ၊ နင

ု င
် သ
ံ ရေး အသုက်အမြံြုမဖစ်သည်ဟု သ
ု ည်။

စတ်ကူေးမဖင ် က်စြ် ျာေး သသျာ လူအသုငေး် အဝင

ု ေး် ဟု ုနင
ု သ
် ည်။

ြံုနြ်
ှ အရင်ေးရှငစ
် နစ်ြှတ င် အြ ြုေးသျာေးသရေးဝါဒသြေါ်လျာြှုကု ဦေးစျာေးသြေး ရှငေး် မြသည်။

သူအယူအ သည် ဥသရျာြဗဟုမြြုသတွေး ျာေးသည်အတွက် ဥသရျာြနင

ု င
် ြ
ံ ျာေးအတွက်

ြှနသ
် သျာ်လည်ေး အမချာေးနင
ု င
် ြ
ံ ျာေးအတွက် အမြည်အဝရှငေး် မြနင
ု မ် ခင်ေး ြရှသြ။ ယဉ်သက ေးြှုနင
ှ ်

ျာသျာတရျာေး အသရေးြါြှုကုလည်ေး ည်သွငေး် ရှငေး် မြြှု အျာေးနည်ေးသည်။ အမချာေး

 အြ ြုေးသျာေးသရေးဝါဒြ ျာေး၏ ြတူညီြံုနင
ှ ် တည်သ ျာက်ြှုကွွဲမြျာေးမခင်ေးြ ျာေးကု ရှငေး် မြမခင်ေး

ြရှသြ။

▪ Ernest Gallner ကြူ အြ ြုေးသျာေးစုြ ျာေးသည် သြျာ်ဒန်ကျာလသြေါ်အယူအ

လူြှုသရေးရျာတည်သ ျာက်ြှု တခုသျာ မဖစ်သည်ဟု ုသည်။ သူအယူအ အရ

စက်ြှုသတျာ်လှနသ
် ရေးဖွံွဲ့ ငဖြုေးြှုြ ျာေးနှငအ
် တူ အြ ြုေးသျာေးလူ ြ
ု ျာေး မဖစ်တည်လျာကကငြီေး

ကုလုနသ
ီ ခတ်နင
ှ အ
် တူ ြ ံွဲ့ နှသွ
ံ ျာေးသည်ဟု ယူ သည်။ သူကုယ်တုင၏
် ြသျာေးစုက

နျာဇီလက်ြှ သရှျာင်သမြေးခွဲရသူြ ျာေးမဖစ်သည်။ သူအယူအ မြဿနျာက သြျာ်ဒန်သခတ်သစ်

လက်နက်နင
ု င
် က
ံ ု အဓက အသမခခံ က သသျာ အြ ြုေးသျာေးသရေးယူနစ်အမဖစ် ယူ မခင်ေးမဖစ်သလု

နင
ု င
် အ
ံ တွငေး် ြှ ကွွဲမြျာေးသွျာေးသသျာ လူြ ြုေးြ ျာေး၊ ယဉ်သက ေးြှုြ ျာေးနှင ် သြင
ု ေး် ြ ျာေးကု

သြ်ြမခံြုငံြ
ု သြ။ အမြင်
ု သူအယူအ ကလည်ေး ဥသရျာြကု အသမခမြြုသနသသျာ

အယူအ မဖစ်သည်အတွက် မြန်ြျာအြါအဝင် အခ ြုွဲ့ နင

ု င
် ြ
ံ ျာေး၏ အြ ြုေးသျာေးသရေးစတ်

သြေါ်လျာြှုကု အမြည်အဝ ြရှငေး် မြနင

ု သ
် ြ။

▪ Anthony D. Smith က ြူ အြ ြုေးသျာေးစုသည် ရှရင်ေးစွွဲလြ

ူ ှုသရေး င
ု ရ
် ျာ၊ ယဉ်သက ေးြှု င
ု ရ
် ျာ

မဖစ်ရြ်ြ ျာေးြှ န
ွ ေး် ကျာေး ဖွံွဲ့ ငဖြုေးလျာသည်အတွက် သသကဂတသသ ျာ မဖစ်သည်ဟု ုြါသည်။

စျာသရေးသူကုယ်တင
ု က
် Smith ကု ြုသသ ျာက သူမဖစ်သည်။ သူအယူအ က

အြ ြုေးသျာေးလူ ြ
ု ျာေး၏ ယဉ်သက ေးြှု ကွွဲမြျာေးခ က်၊ စုသြါင်ေးသြုငေး် သကကျာင်ေး၊

ြတူညီသသျာသဒသြ ျာေး၏ မဖစ်တည်ြှု၊ ဂလု ယ်လက

ု ်သဇေးရှငေး် ကြဘျာလှုင်ေးြ ျာေးကု

မခံြုငံြ
ု သည် အယူ အ မဖစ်သည်။
 မြန်မခံြုသမြျာရလျှင ် အြ ြုေးသျာေးလူ သ
ု တွ ယ်လု

မဖစ်လျာသလွဲဟု ရှု မြင်သသျာ ြညျာရှငြ

် ျာေးစွျာရှသည်။

သုရျာတွင ် “သစ်ြင် ုတျာ ျာလွဲ” ုသည်သြေးခွနေး် ကု

ြညျာရြ် ုငရ
် ျာ ရှငေး် မြဖွင ် ုြှုြ ျာေး ြတူသည်ကုကကည်ငြီေး

“သစ်ြင် ုတျာ ျာလွဲ ြသနင

ု ် ေးူ ” ဟု သမြျာမခင်ေးက

ြသငသ
် တျာ်သြ။ အြ ြုေးသျာေးလူ တ
ု ခုသည် “စတ်ြုငေး် င
ု ရ
် ျာ

အျာေးမဖင ် ခ တ် က်သနငြီေး သရုြ်သညျာတူသည်ဟု

ခံစျာေးကကသသျာ သြင
ု ေး် တူကကသလု င်တူ က်သွယ်နင
ု သ
် ည်

ျာသျာစကျာေးနှင ် ယဉ်သက ေးြှုသဝြျှခ တ် က်လျှက်ရှသသျာ

သဒသတခုကု အသမခမြြုသည် လူ ”ု ြင်မဖစ်သည်။ လူြ ြုေးစု

(Ethnic) နှငယ
် ှဉ်လျှင ် အြ ြုေးသျာေးလူ ု (Nation) ၏

အုြ်စုရြုငခ
် ွငြ
် ျာေးကု ြည်ြျှစည်ေးရံုေး န်ေးသြ်ေးသနည်ေး

ုသည် စွြေး် ရည်ြှျာ ြုြုလယ

ွ ်ကူသည် ဖွင ် ုခ က် အသနမဖင ်

“အြ ြုေးသျာေးလူ ဟ
ု ူသည် နင
ု င
် သ
ံ ရေးယူနစ်တခု ရြုငခ
် ွငက
် ု အတူတကွ ုြ်ကုင ် ျာေးသည်

လူြှု က် သ
ံ ရေးဟန်ခ က် (Social Harmony) ကု ြျှသဝသသျာ လူြ ြုေးစုတစု၊ သုြဟုတ် တခု က်ြုသည်

လူြ ြုေးစုြ ျာေး” ဟု စျာသရေးသူက ဖွင ် ုလုြါသည်။

ဤအသကကျာင်ေးအရျာအသြေါ် အယူအ က ျာသကကျာငအ

် သရေးကကီေးြါသနည်ေး။

အြ ြုေးသျာေးလူ တ
ု ခုသည် ကုယ်ကကြမျာကုယ် လွတ်လြ်စွျာဖန်တီေးခွင ် ရှသလသည်။ စတ် နဒရှြါက

ြြတု အြ ြုေးသျာေးစု၏ လူြှုသရေးရျာခံစျာေးခ က်၊ ခံစျာေးခ က်သရေးရျာ ခ တ် က်ြှုြ ျာေးအသမခမြြုကျာ

ြြတုသန င
ု လ
် ုသည် လူြှုဖွဲွဲ့စ
ွ ည်ေးြံုစနစ်ကု ြြတု ျာသျာ ဖန်တီေးကကရန် အခွငအ
် သရေးရှသည်။

စျာသရေးသူကုယ်တင
ု ြ
် ှျာ Anthony D. Smith ၏ ရှု သ ျာငအ
် မြင်ကု ြုနစ
ှ ်သက်သူမဖစ်သည်ကု ဝန်ခံလုြါသည်။

Benedict Anderson နှင ် Earnest Galler တု၏ အယူအ ြ ျာေးြှျာ ဥသရျာြကု ြုြဗ
ု ဟုမြြုသည်။ Smith ၏

အယူအ ြှျာ မြန်ြျာနင

ု င
် န
ံ င
ှ ် ြုြုနေးီ စြ် သသျာသကကျာငမ် ဖစ်သည်ကု သအျာက်သဖျာ်မြြါအခ က်ြ ျာေးမဖင ်

ြဏျာြြီေးသြျာင်ေး ေးု မြလုြါသည်။

➢ သြိုင်း် င
ို ရ
် ျာ က်န ွှယ်ြှုကို ပစ်ပယ်ြရမခင််း - အြ ြုေးသျာေးလူ ု (Nation) တခုသည်

ရှည်လ ျာေးသသျာ သြုငေး် သကကျာင်ေးနှင ် သ

ု ြင
ု ေး် သကကျာင်ေး၏ သကျာင်ေးသြွ ေးု သြွြ ျာေးြှ ရရှခွဲသည်
 သကျာင်ေးမြတ်ြှုြ ျာေး၊ ဒဏ်ရျာြ ျာေးကု အသမခခံကျာ တည်ရှကကသည်။ လူြ ြုေးစုြ ျာေး ဝက ရှခွဲသည်

သြုငေး် ဇစ်မြစ်ြ ျာေးသည် ခုငြ

် ျာသသျာ အြ ြုေးသျာေးသရေး လကခဏျာတစ်ရြ် မဖစ် န
ွ ေး် သြေါ်သြါက်မခင်ေး၊

တုေးတက်မခင်ေး တအတွ
ု က် ြံြုေးြါဝင်ကကြါသည်။

➢ ယဉ်ဘက ်းြှုြ ျာ်း၏ ရှု ပ်ဘထွ်းြှုကို နျာ်းလည်ရန်လအ

ို ပ် မခင််း - ယဉ်သက ေးြှုြ ျာေးကု ကကည်ရှုလျှင ်

သသကဂတ ြ ျာေး၊ ေးံု တြ်ေးအစဉ်အလျာနှင ် ြံုမြင်ဒဏ္ဍျာရီြ ျာေး၏ အခန်ေးကဏ္ဍကု နျာေးလည်ရန်

လုအြ်ြါသည်။ သျာြန်အ ု အကနှင ် အဝတ်အ ည်ြ ျာေးကုသျာ ယဉ်သက ေးြှုဟု နျာေးလည်ရန်

ြဟုတ်သြ။ အ ေးူ သမဖင ် သသကဂတြ ျာေးသည် လ

ု ူြ ြုေး၏ ဂုဏယ
် ူြှုနင
ှ ် နျာက ည်ေးခ က်ြ ျာေးကု

နျာေးလည်ရန် အသရေးကကီေးြါသည်။ ြတူညီသသျာလူြ ြုေးတု စုစည်ေး လျာြံုကု နျာေးလည်ရန်လည်ေး

ြျှသဝလက်ခံ ျာေးသည် ဒဏ္ဍျာရီြ ျာေး၏ အခန်ေးကဏ္ဍြှျာအသရေးကကီေးြါသည်။ ယင်ေး အခန်ေးကဏ္ဍကု

နျာေးြလည်ြွဲ လူြ ြုေးစုြ ျာေးကု လူြ ြုေးအမဖစ် ြူေးသြါင်ေးရန် ခက်သြသည်။ နင

ု င
် သ
ံ တျာ်နင
ှ ် လူြ ြုေးြ ျာေးကု

ခုငြ
် ျာသည် အြ ြုေးသျာေးသရေးဝဉျာဏ် သ
ူ ျာင်လုြါ ယင်ေးဓသလနှင ် သသကဂတြ ျာေးကု နျာေးလည်ရန်

လုအြ်ြါသည်။

➢ အြ ်းသျာ်းလူထြ
ို ျာ်း၏ ခနင
ို ရ
် ည်ရှြှုနင
ှ ာ့် တည်မြမခင််း - အြ ြုေးသျာေးလူ ြ
ု ျာေးသည် နင
ု င
် သ
ံ ရေးနှင ်

လူြှုသရေး သမြျာင်ေးလွဲြှုြ ျာေးကု ရင် ုငရ

် ျာတွငြ
် င် တည်ငြွဲြှုနင
ှ ် ခံနင
ု ရ
် ည်ရှြှု အတုငေး် အတျာ

တစ်ခုအ ြင
ု ် ုငြ
် ါသည်။ နြူနျာအျာေးမဖင ် နင
ု င
် တ
ံ နင
ု င
် က
ံ အမချာေးနင
ု င
် တ
ံ ခုကု တုက်ခုက်

သြ်ေးသွငေး် နင
ု လ
် ုက်လျှငြ
် င် နင
ု င
် အ
ံ တွငေး် ရှ အြ ြုေးသျာေးလူ ၏
ု အြ ြုေးသျာေးသရေးဝဉျာဉ်ကု

လွယ်ကူစွျာြယ်သတ်၍ ြရနင
ု သ
် ည်သ ျာဝကု ရှငေး် မြနင
ု သ
် ြသည်။ သနျာက် ြ်ဥြြျာ တခုြှျာ

ဗြျာကွနမ် ြ နစ်သတျာ်လှနသ
် ရေး ြှန်သွျာေးသည်အသမခအသနတွငြ
် င် လူြ ြုေးစု လွတ်လြ်ခွင ်

သတျာ်လှနသ
် ရေးြ ျာေးက အျာေးသကျာင်ေး မွဲ ဖစ်သည်ကု သတွွဲ့ နင
ု သ
် ည်။ အြ ြုေးသျာေးဝဉျာဉ်အတွက်

ြရှြမဖစ်လအ
ု ြ်သသျာ ယဉ်သက ေးြှုအသမခခံကု က်လက် န်ေးသြ်ေး ျာေးနင
ု သ
် လု ရှငသ
် န်ြှု

အမြည်မဖင ် လုက်သလ ျာညီသ မွ ဖစ်သအျာင် အသွငသ

် မြျာင်ေးနင
ု သ
် ည် အရည်အသသွေးလည်ေး

ရှြါသည်။

➢ လူြ ်းဘပါင််းစိုတည်ရှနင
ို ြ
် ှုကို အသအြှတမ် ပ ရန်လမို ခင််း - သြုငေး် သသကဂတြ ျာေးကု

အသမခခံရှုမြင်သသျာ နျာေးလည်ြှဒရှု သ ျာငသ

် ည် မြည်နယ်တစ်ခုတည်ေး သုြဟုတ်

ြ ဝီဝင်သဒသတခုတည်ေးအတွငေး် တွင ် လူြ ြုေးအြ ျာေး အမြျာေးတည်ရှသကကျာင်ေး အသအြှတ်မြြုသည်။

ယဉ်သက ေးြှု င
ု ရ
် ျာ ဗဟုဝါဒကု အသအြှတ်မြြုမခင်ေးသည် ြတူ ကွွဲမြျာေးသသျာ

အြ ြုေးသျာေးသရေးလကခဏျာြ ျာေးကု နျာေးလည်သသ ျာသြါက်ရန်နင

ှ ် လက
ု ်သလ ျာညီသ မွ ဖစ်သစရန်
 အတွက် အသရေးကကီေးြါသည်။ သခတ်သစ်ဝါဒီ (Modernists) အယူအ တွင ် ြံုနြ်
ှ ြီဒယ
ီ ျာ၏

အခန်ေးကဏ္ဍကု အလွနအ
် ြင်ေးသဇျာင်ေးသြေး ျာေးမခင်ေးသကကျာင ် လူြ ြုေးစုြ ျာေး ကွယသ
် ြ ျာက်ကျာ

တသျာေးတည်ေး မဖစ်လြြ
် ည်ဟု သဟျာကန်ေးရှလျာနင
ု သ
် သျာ်လည်ေး လက်သတွွဲ့တွင ် ယင်ေးကွဲသု

ြဟုတ်သြ။ ြတူညီသသျာအသုငေး် အဝင

ု ေး် ြ ျာေး၏ ကယ
ု ်ြုငမ် ြဌျာန်ေးခွငန
် င
ှ ် ယဉ်သက ေးြှု ုငရ
် ျာ

တ
ု ်သဖျာ်သမြျာ ုခွင ် ုငရ
် ျာ အခွငအ
် သရေးြ ျာေးကု သလေးစျာေးတန်ဖုေး ျာေး သည် ြုြုြါဝင်ငြီေး

သျာတူညီြျှခ ဉ်ေးကြ်ြှုကုအျာေးသြေးသရေးအတွက် သြုငေး် နှင ် ဓသလြ ျာေးကု ခ န်လှြ်ရန် ြမဖစ်နင

ု သ
် ြ။

➢ ြ ်း က်ြ ျာ်း၏ ယဉ်ဘက ်းြှုဘနှျာင်ကက ်းြ ျာ်းကို အသအြှတမ် ပ ရန်လအ

ို ပ် မခင််း -

လူအသုက်အမြံြုြ ျာေး အတွငေး် အခ င်ေးခ င်ေး က် ြ

ံ ှုြ ျာေးအသြေါ် အသလေးသြေးြှု စဉ်ေးစျာေးသည်အခါ

င်တူသည် ျာသျာစကျာေး၊ ဓသလ ေးံု တြ်ေး၊ ရု ေးရျာြ ျာေးနှင ် အြ ြုေးသျာေးသရေးလကခဏျာြ ျာေးသည်

အ င် ငလ
် က် ငက
် ြ်ေးသသျာ သနှျာင်ကကြုေးြ ျာေး မဖစ်သည်ကု သတွွဲ့ရြါလြ်ြည်။ သြုငေး် ုငရ
် ျာ

အသတွွဲ့အကကံြုြ ျာေး၊ တန်ဖေးု ြ ျာေး၊ စျာရတတနှငက

် ငဝ
် တ်ြ ျာေးကု သက် ုငရ
် ျာြံမု ြင်ဇျာတ်လြ်ေးြ ျာေးနှင ်

အြူအရျာြှလည်ေး လက် ငက
် ြ်ေးကကသည်။ ဥြြျာ ြသဒသရျာဇ်စတ်ြ ျာေး သည် လူြ ြုေးစုတုတွင ်

ုရင်တုကု အြ ွှေြ်ေးအလွနတ
် င်သသျာ ြံုမြင်ြ ျာေးသမြျာကကသလု စွနစ
် ျာေးလုသသျာလူြ ြုေးြ ျာေးတွင ်

စွနစ
် ျာေးသူတ၏
ု ြံုမြင်ြ ျာေးရှကကသည်။ လူြ ြုေးစုဝင်ြ ျာေးအကကျာေး စည်ေးလံေးု ညီညွတ်ြှုမဖစ်တည်ရန်နင
ှ ်

စည်ေးလံုေးညီ ညွတ်ြှုကု မြြှငတ

် င်ရျာတွင ် ယဉ်သက ေးြှုအသြွအနှစ်ြ ျာေး၏ အခန်ေးကဏ္ဍသည်

အသရေးကကီေးသည်။ အမြင်
ု ြ ြုေး က် ြ ျာေးကု လက် ငက
် ြ်ေးနင
ု မ် ခင်ေးသည် အသရေးကကီေးြါသည်။

ြ ျာေးစွျာသသျာလူတအတွ
ု က် ယဉ်သက ေးြှု သနှျာင်ကကြုေး ြ ျာေးသည် သူတအတွ
ု က် စည်ေးလံုေးမခင်ေး၊

ြြတုအသုကအ
် မြံြုကု အဓြပျာယ်ရှသစမခင်ေး၊ ြ ေးု ွျာေးအသြွကု ဂုဏယ
် ူ နင
ု သ
် စမခင်ေးတု

ရရှသစြါသည်။

အ ေးူ သတမြြုရန်ြှျာ လက် ငက

် ြ်ေးလျာသသျာ တန်ဖုေး ျာေးြှုတုငေး် သည် သကျာင်ေးြွနြ
် ည် ြဟုတ်သသျာ် လည်ေး

လူြ ျာေးစွျာအတွက် ယင်ေးသနှျာင်ကကြုေးြ ျာေးြှ ြြတု အသုက်အမြံြုြ ျာေး၏ အဓြပျာယ်၊ က ငဝ

် တ်၊ သြုငေး်

သင်ခန်ေးစျာနှင ် ရသြ ျာေးကု လက် ငက

် ြ်ေးရရှသစနင
ု ြ
် ါသည်။
ယဉ်ဘက ်းြှု၊ နင
ို င
် ဘတျာ် နှငာ့် လူအဖွ
ာ့ ွဲ့အစည််း

လူသျာေးသည် တဦေးတည်ေးသနသသျာ သတတဝါသလျာ၊ လူြအ

ှု သုငေး် အဝုငေး် နှင ် သနတတ်သသျာ သတတဝါသလျာ

ဟူသည်ြှျာ အမငင်ေးြွျာေးဖုရျာ ြရှသခ ။ အရစစတုတယ်က “လူအသုငေး် အဝင

ု ေး် နွဲ ြသနတွဲသူ ုတျာ အလွနမ် ြငတ
် ွဲ

နတ် ုရျာေးသသျာ်လည်ေးသကျာင်ေး၊ သကကျာက်စရျာ သျာေးရွဲသသျာ်လည်ေးသကျာင်ေး မဖစ်ဖုရျာသျာ ရှြှျာြွဲ”ဟု ုခသည်

ွဲ ။

သရှေးက ငြြုွဲ့ မြနင

ု င
် ြ
ံ ျာေးသသျာ်လည်ေးသကျာင်ေး၊ စစ်ြွဲြ
ွ ျာေးကသ
ု သျာ်လည်ေးသကျာင်ေး ရှု မြင်ကကလျှင ် အသုကအ
် မြံြုနှင ်

တသျာေးတည်ေးမဖစ်မခင်ေး၊ ကယ
ု ်က ြုေး က် အသုက်အဝန်ေးအက ြုေးစီေးြွျာေးအတွက် အနစ်နျာခံ စွနလ
် ွှေတ်မခင်ေးကု

သုစရု က်ဟု ယူ ကကသည် အသတွေးအသခေါ်ြ ျာေးကုလည်ေးသကျာင်ေး မြင်နင

ု က် ကသည်။ အသရှ ွဲ့တုငေး် တွငြ
် ူ အသက
ု ်

အမြံြုစတ်ြ ျာေး ြုြု န

ွ ေး် ကျာေးကျာ စည်ေးလံုေးစုသြါင်ေးစတ်ြ ျာေးကု ယခု က်တုင ် င်ရှျာေးစွျာမြင်သတွွဲ့ နင
ု သ
် ည်။

အသရှ ွဲ့တုငေး် ၏ ြသဒသရျာဇ်စနစ်သည်ြင် အသနျာက်နင

ု င
် ၏
ံ ြသဒသရျာဇ်စနစ်နင
ှ ် ြတူခွဲသြ။ အသနျာက်နင
ု င
် ြ
ံ ျာေး

တွငြ
် ူ ခရစ်ယျာန်သက ျာင်ေးသတျာ်၏ဖွံွဲ့ ငဖြုေးြှုနင
ှ ် လစ် ရယ် ဒီြုကသရစီ အယူအ သကကျာင ် တဦေးခ င်ေး၏ အသရေး

ြါြှုြှျာ န
ွ ေး် ကျာေးလျာငြီေး သနျာက်ြုငေး် တွင ် နီယုလစ် ရယ်အယူအ သကကျာင ် လူတဦေးခ င်ေး၏ တျာဝန်ယူသရေး

အယူအ ြ ျာေး န
ွ ေး် ကျာေးလျာခွဲသည်။

ယဉ်သက ေးြှု၏ နင
ု င
် သ
ံ ရေးကု ြံုသဖျာ်ြှုအျာေး အနည်ေးငယ် သ ွေးသနွေးလုြါသည်။ တရုတ၊် အနဒယနှင ်

အသြရက နင
ု င
် ံ သံေးု နင
ု င
် က
ံ ု နြူနျာမြလုြါသည်။ န
ု ြူနျာြ ျာေးတွင ် လူြှုအသင
ု ေး် အဝုငေး် ၏ နှစ်လုဖွယရ
် ျာ

လကခဏျာြ ျာေးစွျာ အနက် ြည်သည်လကခဏျာြ ျာေးကု ဦေးစျာေးသြေးသရွ ေးခ ယ်ကကည်ရှုကကသည်ကုလည်ေး

သတွွဲ့ရြါလြ်ြည်။
 တရုတ်နင
ု င
် သ
ံ ည် ကြဘျာတွင ် ြ ြ ုေးံ လက်နက်နင
ု င
် သ
ံ တျာ်ဟု ုနင
ု ြ
် ည်စနစ်ကု စတင်

တည်သ ျာင်ခွဲ သူြ ျာေးမဖစ်သည်။ နှစ်သ ျာင်ခ သ

ီ သျာ တရုတယ
် ဉ်သက ေးြှုြှသည် စျာရွ က်၊

သငွသကကေးအသံေးု မြြုြှုနင
ှ ် ခွဲယြ်ေးြ ျာေးအ ကြဘျာကကီေး၏ဖွံွဲ့ ငဖြုေးြှုတွင ် တရုတ်နင
ှ ် ကင်ေးလွတ်သည်ြရှသခ ။

သရှေးသခတ်တရုတ်ကု သခတ်ငါေးသခတ်ခွွဲနင
ု ရ
် ျာ သနျာက် ေးုံ စစ်ြွဲြ
ွ ျာေးစွျာမဖစ်ခွဲသည် Warring states

ကျာလသရျာက်လျာသညအ
် ခါ ြ ြုေးရု ေးအရ ရျာ ေးူ အျာဏျာ လွှေွဲသမြျာင်ေးသည်စနစ်ြှ တကယ်တုက်ခုက်နင
ု သ
် က
ူ ု

တုက်ခုက်သရေး၊ စီြံနင
ု သ
် ူကု နင
ု င
် ဝ
ံ န် ြ်ေးအမဖစ် စစ်သ ေးကျာ သရွ ေးခ ယ်သညစ
် နစ်၊ ဗဟုခ ြုြ်ကုငြ
် ှုစနစ်၊

မဗ ရု ကသရစီစနစ်၊ အခွနစ
် နစ် စသည်မဖင ် တေးု တက် သမြျာင်ေးလွဲ လျာခွဲ သည်။ ြင်ဇူနင
ှ ်

ကွနမ် ဖ ေးရှြ်တုကွဲသုသသျာ ြညျာရှငြ

် ျာေးစွျာတုကလည်ေး အုြ်ခ ြုြ်သရေးနှင ် အုြ်ခ ြုြ်ခံ တုအတွက်

အသတွေးအသခေါ်ြ ျာေးကု ဖွံွဲ့ ငဖြုေးသစခွဲသည်။ ြသျာေးစုြ ျာေးကု အသမခခံြှု (Family-ties) နှင ် ဥြသဒကု အသမခခံသည်

အသငသ
် တျာ် ေးုံ သူကု သြေးအြ်သည် (Meritocratic legalism) စနစ်ြ ျာေးအကကျာေး နှစ်သြါင်ေး ၂၀၀၀

သက ျာ်သလျာက် နင
ု င
် သ
ံ ရေးစုစည်ေးြှုအတွက် ကကြုေးစျာေးသနခွဲသည် တရုတ်နင
ု င
် သ
ံ ည် လက်ရှသခတ် “နင
ု င
် ”ံ ဟု

ုရသသျာ်လည်ေး အြ ြုေးသျာေးနင
ု င
် သ
ံ သ ျာ က် “ယဉ်သက ေးြှုကကီေးတခုကု အသမခတည်ကျာ စုစည်ေး ျာေးသသျာ

နင
ု င
် ”ံ (Civilizational State) ဟု အခ ြုွဲ့က သ ျာက်မြကကသည်။ တရုတ်ယဉ်သက ေးြှု၏ ဖွံငဖြုေးြှုတွင ် တည်ငငြ်ြှု

နှင ် စီေးြွျာေးသရေးကု အလွန် အသလေးသြေးခွဲသည်အသလ ျာက် လက်ရှတရုတ်နင

ု င
် သ
ံ ည် နင
ု င
် သ
ံ ရေးတွင ်

ြါဝင်ခွင ် က် တည်ငငြ်ြန
ှု င
ှ ် စီေးြွျာေးသရေး အသျာေးသြေးသည် နင
ု င
် သ
ံ ရေးစနစ်ကကီေး မဖစ်လျာခွဲသည်။

တနည်ေး ုရလျှင ် တရုတလ

် ူြှုအသုကအ
် မြံြုကု နင
ု င
် သ
ံ တျာ်က စုြ်ယူလုကသ
် ည်အတွက် နင
ု င
် သ
ံ တျာ်က

လူြှုအသုငေး် အဝုငေး် က် ြုအျာေးသကျာင်ေးသည်ဟု ုနင

ု သ
် ည်။ တရုတ် နင
ု င
် သ
ံ ည် နင
ု င
် င
ံ ယ်ြ ျာေးကု ြြတ၏
ု

ြဏဏျာ က်နင
ု င
် သ
ံ ဖွယ် ရှု မြင်တတ်သည် ဓသလနှင ် စီေးြွျာေးသရေးအရ အမြတ် တ
ု ်တတ်ြှုြှျာလည်ေး

င်ရှျာေးြါသည်။

အနဒယနင
ု င
် သ
ံ ည် တသျာေးတည်ေးမဖစ်ြလျာခင် သရှေးနှစ်သြါင်ေးသ ျာင်ခ သ
ီ ည် ြသဝသဏီြှစကျာ အနဒြု

မြစ်ဝှြေး် တသလျှျာက်တွင ် ယဉ်သက ေးြှုအလွနမ် ြငြ

် ျာေးစွျာ တည်ရှခွဲကကသည်။ သဒသတွငေး် ြင်ေးစေးု ရျာဇျာြ ျာေးနှင ်

သြေါ် န
ွ ေး် ခွဲသသျာ အင်ြါယျာြ ျာေးသည် အနဒြုမြစ်ဝှြေး် ယဉ်သက ေးြှု တခုလေးံု အသြေါ်တွင ် ကကီေးြျာေးစွျာသက်သရျာက်ြှု

ရှခွဲသည်။ ျာသျာစကျာေး၊ ျာသျာသရေး၊ လူြှုသရေးစနစ် ဓသလ ေးံု စံြ ျာေးစွျာသည် အနဒယနင

ု င
် ကံ ကီေးမဖစ်တည်ြှုတင
ွ ်

အသရေးြါခွဲသည်။ ဟနဒ ျာသျာ၊ ဗုဒ ဓ ျာသျာနှင ် အစစလျာြ် ျာသျာတုအြါအဝင် ဝဉျာဉ်ြုငေး် င

ု ရ
် ျာ ယံုကကည်ြှု

အြ ြုေးြ ြုေး၏ အြှတအ

် သျာေးြ ျာေးက အနဒယလူအသုငေး် အဝင
ု ေး် ကု ေးူ မချာေးသစခွဲသည်။ အနဒယသည် ငဗတသျှတု

ြဝင်လျာြခ င်ေး တစည်ေးတလံုေးတည်ေး ြဟုတ်ခွဲ။ အနဒယသမြနှင ် အုြ်ခ ြုြ်သူရျာဂ ျာြ ျာေးစွျာတု လွနစ
် ွျာကကယ်ဝ

ခ ြ်ေးသျာ လှသသျာ်လည်ေး လူသနြှု၏ဒဿနြန်ေးတုငသ

် ည် အသနျာက်နင
ု င
် ြ
ံ ျာေးကွဲသု ြစစည်ေးဥစစျာြ ျာေးရှြှုနင
ှ ်
သအျာင်မြင်သက ျာ်ကကျာေးရန် က် ဝအသနှျာင်အဖွွဲွဲ့ြ ျာေးြှ လွတ်သမြျာက်သရေးရရန်ကု ြ ျာေးစွျာ သဟျာသမြျာခွဲ

ကကသလု လူြှု ေးံု စံနင

ှ ် ဓသလတန်ဖုေးြ ျာေးကု ြံုသဖျာ်ခွဲကကသည်။ အျာရယျာန်နင
ှ ် မဒျာဗီဒယ
ီ န်စစ်ြွဲြ
ွ ှသည်

သြျာရယ၊ ဂုတတနှင ် ြဂုအင်ြါယျာြ ျာေး၊ အီရန်နင

ှ ် အျာဖဂန်က ေးသက ျာ်ြြ
ှု ျာေးက အနဒယကု

တုငေး် ငယ်သလေးြ ျာေးအမဖစ် စုစည်ေးသသျာ်လည်ေး ငဗတသျှက ေးသက ျာ်သြ်ေးြက

ု ်ြှုက သခတ်သစ်သြျာ်ဒန်နင
ု င
် အ
ံ မဖစ်

အနဒယကု တလံေးု တစည်ေး မဖစ်သစခွဲသည်။ လွတ်လြ်သရေးရသသျာအခါ အနဒယနင

ု င
် န
ံ င
ှ ် ြါကစစတန်ကွွဲခငြီ
ွဲ ေး

သနျာက်ြုငေး် တွင ် ဂဂလျာေးသဒရှ်က ြါကစစတန်ြှ ြ်ြံကွွဲ က

ွ ်ခွဲသည်။ အနဒယသည် ကြဘျာအကကီေး ေးုံ

ဒီြုကသရစီနင
ု င
် မံ ဖစ်ငြီေး လက်ရှကြဘျာတွင ် ဖွံွဲ့ ငဖြုေးြှု အမြန် ုေးံ မဖစ်ြည်ဟု ြှနေး် ျာေးကကသည်။ အနဒယတွင ်

နင
ု င
် သ
ံ တျာ်သည် လူအသုငေး် အဝုငေး် ၏အတွငေး် သု ြူေးသြါင်ေးရမခင်ေး မဖစ်သည်အတွက် စံုလင်ကွွဲမြျာေးသည်

အနဒယလူအသင
ု ေး် အဝုငေး် က နင
ု င
် သ
ံ တျာ် က် ြုြအ
ု ျာေးသကျာင်ေးသလသည်။ လက်ရတွ
ှ ငြ
် ူ ြ ဝီနင
ု င
် သ
ံ ရေး

ကစျာေးြွွဲြှတ င ် အနဒယကု တကြဘျာလံုေး အျာရံုစုက်လျာရသည်။

အသြရကန်နင
ု င
် သ
ံ ု ဥသရျာြသျာေးြ ျာေး အသမခြခ ခင်က ဌျာသနတုငေး် ရင်ေးသျာေးမဖစ်သည် အသြရကန်

အင်ဒယ
ီ န်ေး တုငေး် ရင်ေးသျာေးြ ျာေးအသနမဖင ် နှစ်သြါင်ေးသ ျာင်ခ ီ သန င
ု ခ
် ွဲကကကျာ ယဉ်သက ေးြှုနင
ှ ်

လူြှုအသုငေး် အဝုငေး် အြ ြုေးြ ြုေးကု ဖန်တီေးခွဲကကသည်။ ၁၅၁၃ ခုနစ

ှ ်တွင ် ဖသလျာ်ရီဒါ ကြ်ေးသမခသု စြန်ြ ျာေးက

စတင်အသမခခ ရျာြှ ဥသရျာြတုက် သျာေးြ ျာေး သရျာက်ရှလျာကကသည်။ ဌျာသနတုငေး် ရင်ေးသျာေးြ ျာေးစွျာ

သသ ုေးံ သရွှေွဲ့သမြျာင်ေးခွဲကကရသည်။ အသြရကတက

ု ်ကု စြန်၊ မြင်သစ်နင
ှ ် ငဗတသျှတုက အ က် က်

အုြ်ခ ြုြ်ခွဲကကငြီေး အခ ြုွဲ့သဒသကု ရုရှျာေးတုကြင

ု ် ုငခ
် သည်
ွဲ ။ အသြရကတက
ု ်သု နင
ု င
် သ
ံ ရေး၊ စီေးြွျာေးသရေး၊

ျာသျာသရေး အသကကျာင်ေးမြခ က်အြ ြုေးြ ြုေးမဖင ် သရျာက်လျာကကသည် ဥသရျာြတုက်သျာေးြ ျာေးသည်

ကုလုနသ
ီ ဒသြ ျာေး ဖွွဲွဲ့စည်ေးခွဲကကသလု ကျွနစ
် နစ်နင
ှ ် အရင်ေးရှငစ
် နစ်ြ ျာေးကု အသက်သွငေး် ခွဲကကသည်။

သနျာက်ြုငေး် တွင ် အသြရကန်အလ

ီ စ် အ က်တန်ေးလွှေျာြ ျာေး ဦေးသ ျာင်သသျာ အသြရကန် သတျာ်လှနသ
် ရေး

မဖစ်လျာကျာ ရီြတ်ဗလစ်သြမတနင
ု င
် ံ ဖွွဲွဲ့စည်ေးခွဲကကငြီေး ကွနဖ
် က်ဒရတ်အသြရကအမဖစ် အ က်တန်ေး

လွှေျာြ ျာေးဦေးသ ျာင်သည် ဒီြုကသရစီအုြ်ခ ြုြ်သရေး သ

ူ ျာင်ခွဲကကသည်။ အသတွေးအသခေါ် န
ွ ေး် ကျာလျာငြီေး

ြညျာသရေး ဖွံွဲ့ ငဖြုေးလျာြှုနင

ှ အ
် တူ ကျွနစ
် နစ်ဖ က်သြ်ေးသရေး၊ အြ ြုေးသြီေးြ ျာေး အခွငအ
် သရေးနှင ် တန်ေးတူညီြျှသသျာ

မြည်သူ အခွငအ
် သရေး လှုြ်ရှျာေးြှုြ ျာေး သြေါ်သြါက်လျာငြီေး ယသနသခတ် အရင်ေးရှငစ
် နစ်ကု အသမခခံသသျာ

လစ် ရယ်ဒြ
ီ ုကသရစီ အသြရကန်မြည်သ ျာင်စု မဖစ်လျာသည်။ အသြရကန်တုသည် သတျာ်လှနသ
် ရေးကြင်

ကြဘျာနြူနျာအမဖစ်သတျာ်လှနသ
် ည်ဟူသသျာ အသတွေး အသခေါ်တရြ် ရှခွဲရျာ ယခု က်တုင ် အသြရကန်တ၏
ု

တန်ဖုေးနှုနေး် စံြ ျာေးသည် ကြဘျာနြူနျာမြြုစရျာ တန်ဖေးု နှုနေး် စံ ြ ျာေးအမဖစ်၊ “သတျာင်ကုနေး် သြေါ်က ငြြုွဲ့ မြ (City upon

the hill)” ဟူသသျာ စတ်ဓျာတ်မဖင ် နင

ု င
် တ
ံ ကျာသု တင်ြု သည်။ အသြရကန်မြည်သ ျာင်စုသည် နင
ု င
် ရ
ံ ြ်မချာေးြှ
အသမခခ လျာသူတုနင
ု င
် ံ Immigrant country မဖစ်သည် အတွက် ြူလတုငေး် ရင်ေးသျာေးတက
ု ု စုေးြုေး ျာေးသစကျာြူ

ကြဘျာအလယ်တင
ွ ် လစ် ရယ်တန်ဖုေးစံမြအမဖစ် ရြ်တည် ကကရသည်။ ကြဘျာတွင ် ရွဲတြ်ဖသ
ွဲွဲ့ွ ဖွယ်

မြြုြူသနသည်။ Gobal Policy Forum ၏ သဖျာ်မြခ က်အရ ၁၉၄၆ ခုနစ

ှ ်ြှ သည် အသြရကန်ြါဝင်သသျာ

က ေးသက ျာ်မခင်ေးနှင ် CIA ြါဝင်သည် စစ် က် င

ု ရ
် ျာလှုြ်ရှျာေးြှုသြါင်ေး ၇၀ နီေးြါေး ရှသည်။ အရင်ေးရှငစ
် နစ်ကု

အသမခခံသသျာ အသြရကန်တွင ် စစ်နင

ှ စ
် က်ြှုသြါင်ေးစည်ေးမခင်ေး (Military-Industrial Complex) ြှသည်

စစ်ြွဲြ
ွ ျာေးရြ်ြရသအျာင် တက
ု ်သနရသည်။ လက်ရှတွငလ
် ည်ေး စစ်ြွဲွ တစ်ဒါဇင်သက ျာ်တွင ် ြါဝင်သနသည်။

စစ်ြွဲဟ
ွ ုသခေါ်ရန်ြှျာြူ လွှေတ်သတျာ်ကသကကမငျာရသည်မဖစ်ရျာ စစ်ြွဲဟ
ွ ုြသခေါ် ြွဲ စစ်သရေးလှုြ်ရှျာေးြှု၊

စစ်သရေးြူေးသြါင်ေးြှုစသည်မဖင ် စကျာေးလံေးု ြ ျာေးစွျာသခေါ် ငြီေး ြြတုနင

ု င
် က
ံ ု ြြတုစစ်ြွဲြ
ွ ှ အရြ်ြ ေးု သစသည် အနု

ြညျာကု တ က်ကြ်ေးခတ်ခွဲြါသည်။ တခ န်တည်ေးတွင ် အသြရကန်သဒေါ်လျာလွှေြေး် ြေးု ြှုကု စန်သခေါ်လျာသသျာ

ကဒါဖီအြါအဝင် အစေးု ရသြါင်ေးြ ျာေးစွျာကု ဖယ်ရှျာေးခွဲသည်။ အသြရကန်၏ လွှေြေး် ြုေးြှုြျာှ လက်ရှတွင ် စန်သခေါ်

ခံလျာရ သသျာ်လည်ေး ကြဘျာတဝှြ်ေးကု လွှေြေး် မခံြုသနငြွဲမဖစ်သည်။

နင
ု င
် သ
ံ ေးုံ နင
ု င
် က
ံ ု သလလျာကကည်လျှင ် နင
ု င
် ြ
ံ ျာေး၏ ယဉ်သက ေးြှု၊

ဓသလ နှင ် သြုငေး် က ကြဘျာအင်အျာေးကကီေး နင

ု င
် ကံ ကီေးြ ျာေး၏

နင
ု င
် သ
ံ တျာ်တည်သ ျာက်ြက
ှု ု ြ ျာေးစွျာ သက်သရျာက်သည်ကု မြင်သတွွဲ့

ကကရြါလြ်ြည်။

ယသနသခတ် ရှု ြ်သ ေးွ သြွလီသသျာ လူအသင

ု ေး် အဝုငေး် တွင ်

နင
ု င
် သ
ံ ရေး၏ အသရေးြါြှုြှျာ စင်မြင ် က်တွင ် သတွရ
ွဲ့ သသလျာက်

ယဉ်သက ေးြှုြ ျာေး၏ အသရေးြါြှုကု အသလေး ျာေးမခင်ေး နည်ေးြါေးလျာသည်။

လူ အ
ု တွငေး် ြည်သူက ြည်သည်အရျာကရ
ု ငြီေး ြည်သည်အခ န်တွင ်

ြည်သည်နည်ေးလြ်ေးမဖင ် ရနင
ု ြ
် ည် သ
ု ည်အသကကျာင်ေး သ ွေးသနွေး

ကကသည်အခါ၊ အုြ်ခ ြုြ်သရေးသ ေးွ သနွေးကကသညအ

် ခါ၊ ြဋြကခြ ျာေး

သ ွေးသနွေးကကသည် အခါတုငေး် နင
ု င
် သ
ံ ရေးက သရှ ွဲ့တန်ေးြှျာ ရှြါသည်။

သုရျာတွင ် သနစဉ်လက်သတွွဲ့ ဝကု လည်ြတ်ကကသညအ

် ခါ လူတုငေး် ၏

အသုက်အမြံြု တ
ွဲ ွင ် ယဉ်သက ေးြှု၏ နက်နသ
ွဲ သျာ အသရေးြါြှုကု

တုက်ရု က်မြင်နင
ု သ
် လသည်။ စင်စစ် ယဉ်သက ေးြှုသည်ြင်လျှင ်

လူအဖွွဲွဲ့အစည်ေးြ ျာေး ဖွံွဲ့ ငဖြုေး လျာြှု၏ အုတ်မြစ်မဖစ်သလသည်။

ဗဟိုယဉ်ဘက ်းြှု

လူြ ြုေးအစံုြါဝင်သည် လူြအ

ှု သုက်အမြံြုြ ျာေးတွင ် ြတူညီသသျာ ယဉ်သက ေးြှုြ ျာေးကု ြည်သုရှု မြင်

က် သ
ံ ငသ
် ည်ကု အမငင်ေးြွျာေးသလရှသည်။ ဗဟုယဉ်သက ေးြှုဝါဒ (Multiculturalism) သည်

လူအဖွွဲွဲ့အစည်ေးအတွငေး် ယဉ်သက ေးြှုစံုလင်ကွွဲမြျာေးြှုြ ျာေးကု စြ်ကုငတ

် ွယ်သန င
ု သ
် ရေး အသတွေးအသခေါ်

တခုမဖစ်ငြီေး သြသအျာင် အရည်က ြု လုက်သည် စွတ်မြြုတ်အုေး (melting pot) ဟူသသျာ အမြင်နင

ှ ် ြတူသြ။

အြ ျာေးအျာေးမဖင ် လစ် ရယ်ဒြ

ီ ုကသရစီတင
ွ ် သံုေးစွွဲသသျာစကျာေးလံုေးမဖစ်ြါသည်။ အရည်က ြုစွတ်မြြုတ်အေးု ြြျာ

အျာေးလံေးု သရျာသြ ွှေသသျာအမြင်တွင ် ြင်ြယဉ်သက ေးြှု စီေးသကကျာင်ေးကကီေး (Multi-ethnic, Monoculture) အတွငေး်

အျာေးလံေးု ကု သြါင်ေးစံုသရျာယှက်သစသည် အယူအ မဖစ်သည်။ သနျာက်အမြင်တခုက ြတူညီသတ

ူ ု

ြူေးဝင်သရျာသနှျာြသွျာေးြွဲ သီေးသနမ် ဖစ်တည်ြှုကု အသလေး ျာေးလ က် သြါင်ေးစြ် ျာေးသသျာ သီေးရွ က်စံုြန်ေးကန်

(Salad Bowl) ဟုသခေါ်သည်။ ဗဟုယဉ်သက ေးြှုဝါဒတွငြ

် ူ ြြတု၏ သီေးမချာေးယဉ်သက ေးြှုြ ျာေးကု န်ေးသြ်ေးရင်ေး

အတူတူအြှသ
ီ ဟွဲမြြုသည် အသုက်အမြံြုြ ျာေးအမဖစ် တည်ရှကကရန် (Interdependent, Multiculturalist

communities) တုက်တွနေး် သည်။ အသြရကန်သည် သရွှေွဲ့သမြျာင်ေးလျာကက သူတုနင

ု င
် မံ ဖစ်သညအ
် တွက်

စွတ်မြြုတ်အေးု ယဉ်သက ေးြှုကု ြုြုက ငသ

် ုေးံ သည်။ အနဒယကွဲသု ြူလကတည်ေးက ယဉ်သက ေးြှုတည်သသျာ

သဒသတွင ် သန င
ု က် ကသူြ ျာေးအဖု သီေးရွ က်စံုြန်ေးကန်နင
ှ တ
် ူသည် ြူဝါဒကု က ငသ
် ုေးံ သလ သည်။

ဗဟုယဉ်သက ေးြှုဝါဒီြ ျာေးအတွက် နင

ု င
် သ
ံ ရေးနှင ် ယဉ်သက ေးြှုစင်မြင ် က်တင
ွ ် သီေးသနမ် ဖစ်သသျာ ယဉ်သက ေးြှု

ြ ျာေးအတွက် သနရျာရှသငသ
် ည်ဟု သျာြန်အျာေးမဖင ် ယူ ကကြါသည်။

အခ ြုွဲ့သသျာ နင
ု င
် သ
ံ ရေးသီအရ
ု သ
ီ ြျာေးြ ျာေးက ယဉ်သက ေးြှုြ ျာေးစံုလင်စွျာတည်ရှမခင်ေးကု သည်ေးခံကကရန်

အကကံ မြြုကကသသျာ်လည်ေး ဗဟုယဉ်သက ေးြှုဝါဒြှျာ သည်ေးခံမခင်ေး က် ြုြါသည်။ သည်ေးခံမခင်ေး (Tolerance) ၏

အဓြပျာယ်ြှျာ သသ ျာြက သသျာ်လည်ေး ကကည်သနသညသ

် သ ျာ မဖစ်နင
ု ြ
် ါသည်။ Kymlicka အြါအဝင်

ယဉ်သက ေးြှုနင
ှ ် နင
ု င
် သ
ံ ရေး ုငရ
် ျာ ြညျာရှငြ
် ျာေးအသနမဖငြ
် ူ သည်ေးခံမခင်ေးမဖင ် ြလံုသလျာက်ြွဲ အသအြှတမ် ြြုြှုနင
ှ ်

အမြြု သသ ျာသ ျာင်သည် ညြှနှုင်ေးြှုြ ျာေးလုအြ်ငြီေး လူြ ြုေးစုြ ျာေးတွင ် “အုြ်စသ

ု တ်ြှတ်သသျာ ရြုငခ
် ွငြ
် ျာေး

(Group-differential Rights, 1995)” ရှသည်ဟု ုြါသည်။ အုြ်စုသတ်ြတ

ှ ်သသျာရြင
ု ခ
် ွငြ
် ျာေးတွင ်

အြ ြုေးအစျာေးနှစ်ြ ြုေး သတ်ြတ

ှ ်နင
ု သ
် ည်။
 ြ ြရြုငခ
် င
ွ ြ
် ှျာ မြင်ြအျာေး ကျာကွယ်ခွင ်

(External protection rights) မဖစ်သည်။ နြူနျာအျာေးမဖင ်

ြြတုအုြ်ခ ြုြ်ြှုကု ြြတု ျာသျာ တည်သ ျာက်

သရွ ေးခ ယ်ခင

ွ ၊် ြြတု ျာသျာစကျာေးြ ျာေးကု ရံုေးသံေးု အမဖစ်

သတ်ြှတ်ခွင ် တမဖစ်
ု သည်။

ဒုတယရြင
ု ခ
် ွငြ
် ှျာ အတွငေး် သရေး န်ေးခ ြုြ်ခွင ်

(Internal restriction rights) မဖစ်သည်။ နြူနျာအျာေးမဖင ်

တုငေး် ရင်ေးသျာေးဝတ်စံုြ ျာေး သတ်ြှတ်မခင်ေး၊ ြြတုအုြ်စု

စည်ေးကြ်ေး ြလုက်နျာသူြ ျာေးအျာေး ဖယ်က ဉ်မခင်ေးြ ြုေး

မဖစ်သည်။ အသုက်အမြံြုအစုအဖွွဲွဲ့ြ ျာေး၏ ရြင

ု ခ
် ွငန
် င
ှ ်

ကုယ်တုငမ် ြဌျာန်ေး အုြ်ခ ြုြ်ခွငြ

် ှျာ အသရေးကကီေးြါသည်။

ြ ြ အသကကျာင်ေးအရင်ေးြှျာ ြြတု ဝသနနည်ေးကု

ြြတု ျာသျာ သရွ ေးခ ယ်နင

ု ရ
် န် မဖစ်သည်။ ဒုတယ

အသကကျာင်ေးအရင်ေးြှျာ ြြတအသ
ု ုက်မြံြု အနျာဂတ်အတွက်

ြြတု ျာသျာ ေးုံ မဖတ်နင

ု သ
် ရေးမဖစ်သည်။

တတယြှျာ တဦေးခ င်ေးစီသကျာ၊ အသုကအ

် မြံြုကုယ်တင
ု ၏
် ြြတု ျာသျာသလေးစျာေးြှု၊ ြြတုဂုဏက
် ု

အသအြှတ်မြြုနင
ု သ
် ရေးအတွက်မဖစ်သည်။ ရံဖန်ရံခါ မြင်ြကျာကွယ်ခွငန
် င
ှ ် အတွငေး် သရေး န်ေးခ ြုြ်ခွငတ
် ုသည်

ကွွဲကွွဲမြျာေးမြျာေးြရှြွဲ သဝဝါေးနင
ု သ
် လု ရံဖန်ရံခါ အုြ်စုြှ လူတဦေးခ င်ေးအျာေး အနင
ု က
် ငြ
် ြ
ှု ျာေးလည်ေး

မဖစ်နင
ု သ
် ည်ဟု အမငင်ေးြွျာေးခ က်ြ ျာေး ရှသသျာ်လည်ေး ု ုေး က ြုေးြ ျာေးနည်ေးြါေးသအျာင် အသုကအ
် မြံြုတွင ်

ြါဝင်သူြ ျာေးက န်ေးသက ျာင်ေးရြည်မဖစ်သည်။ ြ

ု ျှ န်ေးသက ျာင်ေး နင
ု ြ
် ည်ဟု အယံုအကကည်ြရှလျှင ်

ဒီြုကသရစီတင
ွ ် အသြညျာ ကကီေးြေးကျာ ြွဲသြေးနင
ု လ
် ြ်ြည်ဟု ယံုကကည်မခင်ေး သည်လည်ေး အဓြပျာယ်ြရှနင
ု သ
် ခ။

အမြင်
ု လွတ်လြ်စွျာ သရွ ေးခ ယ်ခွင ် (Freedom of Choice) ဟု ုငြီေး လူတဦေး၊ လူ တ
ု ခုယဉ်သက ေးြှုကု

သူတု ြ
ီ ှ ွွဲ တ
ု ် (alienate) လုြ်ကျာ သရွ ေးခ ယ်ြါဟု ုမခင်ေးသည် ြည်သုြျှ တရျာေး နည်ေးက

လွတ်လြ်မခင်ေးြရှသြ။

ယဉ်သက ေးြှု င
ု ရ
် ျာလွတလ
် ြ်ခွငအ
် တွက် အသရေးကကီေးသသျာ အမချာေးတခ က်ြှျာ စေးု ြုေးြှုြှ ကင်ေးလွတ်ခင
ွ ်

(Freedom from Domination) မဖစ်သည်။ လွတ်လြ်ြအ

ှု သကကျာင်ေး ြ ျာေးစွျာသ ေးွ သနွေးခွဲသူ ဒဿနြညျာရှင ်
Philip Pettit က လွတ်လြ်ြှုသည် အသနှျာငအ
် ယှက်ြခံရရံုြျှကု ြ ုလုသငသ
် ကကျာင်ေး၊ စေးု ြေးု ြှုခံရမခင်ေးြှ

ကင်ေးလွတြ
် ှသျာ လွတ်လြ်ြဟ
ှု ု သခေါ်သငသ
် ကကျာင်ေး သ ေးွ သနွေးခွဲြါသည်။ အနုညျာတ နဒ (ြဋညျာဉ် သုြဟုတ်

စနစ်တခုကု အသမခြခံသသျာ သသ ျာ ျာေး) သြ်သြ်မဖင ် ခွငမ် ြြုြှုသြေးမခင်ေးြ ြုေးသည် လွတ်လြ်ြှုဟု

စင်စစ်ြ ုနင
ု သ
် ကကျာင်ေး ယူ ရြည်ဟုလည်ေး ုြါသည်။ စုေးြုေးြှုြှ လွတ်ကင်ေးသစရန်

အျာြခံခ က်သြေးသသျာအခါ ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုအသမခခံြှ အျာြခံခခ က်သြေးမခင်ေး၊ ဥြသဒမဖင ် အျာြခံခ က်သြေးမခင်ေး၊

ကုယ်ြုငအ
် ုြ်ခ ြုြ်သရေးမဖင ် အျာြခံခ က်သြေးမခင်ေး၊ အမြန် အလှန် န်ေးသက ျာင်ေးသည် စနစ်ြ ျာေးြှတ င်

အျာြခံခ က်သြေးမခင်ေး၊ စသည်မဖင ် ြါဝင်နင

ု ြ
် ါသည်။

ဗဟုယဉ်သက ေးြှုအမြင်သည် လွတ်လြ်စွျာသတွေးသခေါ် ခံယူခင

ွ ် (Freedom of Conscience) နှငလ
် ည်ေး

က်စြ်ြါသည်။ လွတ်လြ်စွျာသတွေးသခေါ် ခံယူခွငသ

် ည် အက ြ်ကင
ု မ် ခင်ေး သြဟု
ု တ် မြစ်ဒဏ်သြေးမခင်ေးကု

ြသကကျာက် ွဲ ြြတန်ဖုေး ျာေးြှုနင

ှ ် အမြင်ြ ျာေးကု ုြ်ကင
ု ် ျာေးခွငဟ
် ုလည်ေး ုနင
ု သ
် ည်။ ၎င်ေးရြုငခ
် ွငသ
် ည်

နင
ု င
် တ
ံ ကျာဥြသဒနှင ် နင
ု င
် အ
ံ လုက်ဥြသဒြ ျာေးစွျာတွင ် မြဌျာန်ေး ျာေးသသျာ အသမခခံလူအခွငအ
် သရေးမဖစ်သည်။

သ ျာက်မြရန်အခ က်ြှျာ အခွငအ

် သရေးြ ျာေးသည် တျာဝန်နင
ှ တ
် ွွဲဖက်လ က်လျာြါသည်။ လွတ်လြ်စွျာ

ခံယူခွငသ
် ည် သ ျာဝက က သတွေးသခေါ်ရန်တျာဝန်နင
ှ ် တွွဲဖက်လ က် ရှသည်ဟု ယူ နင
ု ြ
် ါသည်။

စုေးြုခံယဉ်သက ေးြှုြ ျာေးတွင ် ြြတုအသုက်အမြံြု၏ ျာသျာစကျာေး၊ သြင

ု ေး် နှင ် ဝသနနည်ေးြ ျာေးကု

သလလျာသရွ ေးခ ယ်ခွင ် နည်ေးြါေးငြီေး ယဉ်သက ေးြှုကကီေးတခု၏ လွှေြေး် ြုေးခံ ျာေးရမခင်ေးသည် လ

ု ွတ်လြ်စွျာ

သတွေးသခေါ် ခံယူခင
ွ က
် ု ခုက်သစနင
ု ြ
် ါသည်။ အမြင်
ု ြြတုယံုကကည်ခ က်ြ ျာေးကု လွတ်လြ်စျာွ

တ
ု ်သဖျာ်သမြျာ ုခွငရ
် သည်
ှ ဟု ခံစျာေးရသူြ ျာေးသည် မြည်သူ ဝသရေးရျာနွဲ အသုငေး် အဝုငေး် သရေးရျာြ ျာေးအတွက်

အက ြုေးမြြုရန် အလျာေးအလျာြုြ ျာေးသြသည်။

ဗဟုယဉ်သက ေးြှုအမြင်သည် အရည်က ြုစွတ်မြြုတ်အေးု အမြင် က် အျာေးသျာသသျာ အမချာေးတခ က်ြျာှ

တရျာေး ြျှတြှု သဖျာ်သ ျာင်သရေးမဖစ်သည်။ အရည်က ြုစွတမ် ြြုတ်အုေး အမြင်တွင ် ဖွံွဲ့ ငဖြုေးသရေးနှင ် အမချာေးလူြှုသရေး

အသကကျာင်ေး အခ က်ြ ျာေးသကကျာင ် ယဉ်သက ေးြှုြ ျာေး တသျာေးတည်ေးမဖစ်လျာရန်လသ

ု ည်ဟု ရှု မြင်မခင်ေးသည်

သက် ုငရ
် ျာ ယဉ်သက ေးြှု အစုြ ျာေး၏ ဖနှြ်ခံခွဲရြှုြ ျာေးနှင ် ြညီြျှြှုြ ျာေးအသြေါ် လ စ်လ ရှု ရျာ သရျာက်သည်။

ယခုရှုသ ျာငြ
် ှ ခ ဉ်ေးကြ်ြါလျှင ် သြုငေး် ကု သြ၍ြရ။ အမြင်
ု ယဉ်သက ေးြှုနင
ှ ် သြင
ု ေး်

ခုငြ
် ျာသသျာလူြ ြုေးစုတုသည် အတူသန င
ု ခ
် ွဲ သည် အြှသ
ီ ဟွဲမဖစ်ရျာလူအသုငေး် အဝင
ု ေး် တည်သ ျာက်ြှုြှတ င်

အြ ြုေးသျာေးလူ ြ
ု ျာေးအမဖစ် ြံုသမြျာင်ေး လျာကက သည်။ အြ ြုေးသျာေးလူ တ
ု ခုနင
ှ ် အြ ြုေးသျာေးနယ်သမြတခုတင
ွ ်

လူြ ြုေးစုတခုြကြါဝင်တည်ရှကကသည်။ လက်ရှ ဗြျာဖတ်စျာအုြ်သြင

ု ေး် က ရည်ရွယ်ခ က်ရှရှ အြ ြုေးသျာေးလူ ု
မဖစ်တည်ြှုကု ဖနှြ်ကျာ ြတူသည် လူြ ြုေးစုြ ျာေး အသွင ် လူြှုသရေးခွွဲ တ
ု ်မခင်ေးကု (Social atomization)

မြြုလုြ်သနသည်။ သြင
ု ေး် ် ျာကျွြ်ေးက င်ြှုကု မြြှငတ
ုငရ ် င်မခင်ေးနှင ် သြုငေး် ြှနြ
် ျာေးကု သဖျာ် တ
ု ်မခင်ေးတြှ
ု တ င်

ဖနှြ်ခံရသူတုအတွက် နစ်နျာခ က်ြ ျာေးကု ဥြသဒနှင ် လူြှုသရေး မဖည်စည်ေးသြေးမခင်ေးြ ျာေးမြြုကျာ

တရျာေးြျှတသစရန်လအ
ု ြ်သည်။ ဖနှြ်ခံရသူြ ျာေးအျာေး တရျာေးြျှတြှုြသြေးြွဲ နင
ု င
် တ
ံ ည်သ ျာက်သည်အခါတွင ်

နစ်နျာြှုြ ျာေးြှသည် ြဋြကခြ ျာေး သ

ီ ု ဦေးတည်သွျာေးသစနင
ု သ
် လသည်။

ယဉ်သက ေးြှုသည် အသွငသ

် ညျာကု မဖစ်သစသည်။ ကျွနြ
်ု ်တုကုယ်ကု ယ်သူမဖစ်သလွဲ ုသည်

အသွင ် သညျာကု အျာရံုယူရင

ှ ေး် မြရျာတွငြ
် င် ကျွနြ
်ု ်တု၏ ဝသနနည်ေးနှင ် ယဉ်သက ေးြှုသည်

အသရေးကကီေးလှသည်။ ယဉ်သက ေးြှုကု လူ တ

ု ခု ြ
ီ ှ ွွဲ တ
ု ်ငြီေး လွတ်လြ်စွျာသရွ ေးခ ယ်ြါဟု သမြျာမခင်ေးသည်

အဓြပျာယ်ြရှသခ ။ ဗြျာြှု မြြုငြီေး ဗြျာသနနည်ေးနှငသ

် နသစမခင်ေးကု လက်ရှတွင ် ဗုလ်သနဝင်ေး စ
ွွဲ ုခွဲသည်

မြန်ြျာနင
ု င
် န
ံ င
ှ ် န
ု င
ု င
် သ
ံ ရေးကု က်လက်စီေးသမြျာသသျာ နင
ု င
် သ
ံ ရေးသြျာေးတုက သံုေးစွွဲလ က်ရှသြသည်။

လက်ရှတွငြ
် ူ ြ ြုေး က်နင
ှ ခ
် က
ီ ျာ ဗြျာြှုမြြု ခံရသညအ
် တွက် တုငေး် ရင်ေးသျာေးလူငယ်အခ ြုွဲ့ ြှျာ မြန်ြျာနင
ု င
် ကံ ကီေးကု

တလံုေးတဝတည်ေးသသျာနင
ု င
် ၊ံ ြြတု လူ ု သြုငေး် နှင ် ြြတု၏ြ ြုေးရု ေး င်ေးသက်ြှုြ ျာေးက အသရေးြြါသတျာဟု

ယူ ကျာ နင
ု င
် သ
ံ ရေးအရ ဗြျာလူသနြှုကုြင် ကယ
ု ်လူသနြှု ဝနင
ု င
် သ
ံ ရေးဟု ယူ ျာေးကကရျာ နင
ု င
် သ
ံ ရေးအရ

ဗြျာအြ ြုေးသျာေးလူ က
ု ွဲသု မဖစ်သနကကြါငြီ။ ြသဒသရျာဇ်စနစ်ကု တြ်ေးတမခင်ေးနှင ် ြ ုငသ
် ြ၊ ြတြ်ေးတသြ။

ြသဒသရျာဇ်ကလ
ု ည်ေး သတျာ်လှနရ
် ြည်။ စစ်တြ် ြဓျာနစနစ်ကုလည်ေး သတျာ်လှနရ
် ြည်။

ဗြျာလကခဏျာြဓျာနစနစ်ကလ
ု ည်ေး သတျာ်လှနရ
် ြည်။ ြ ြုေးရု ေးကု အသလေး ြ ျာေးသတျာြွဲ

တဦေးခ င်ေးဝါဒကကီေးစေးု ြည် (Hyper Individualistic) မဖစ်လျာသလျာေး ကကည်သတျာလည်ေး သ

ု ု ြဟုတ်သြ။

သတျာ်လှနသ
် ရေးတွင ် အျာေးလံေးု ြါဝင်ရြည်ကု အျာေးလံုေးသကကသည်။ လူငယ်ြ ျာေး အ ေးူ ြင် ြါဝင်ကကသည်။

သကကျာင
ု ် လူငယ်ြ ျာေးသည် တရျာေးလွနတ
် ဦေးတည်ေးဝါဒ မဖစ်သွျာေးမခင်ေးြဟုတဟ
် ု မြင်နင
ု သ
် ည်။ အြ ျာေးစုြှျာ

ကုယ် င်ေးသက်ြှု (ancestry) သြုငေး် ြှ ကုယ် ွွဲ တ

ု ်ခရ
ံ (alienate) လုြ်ခရ
ံ မခင်ေးြင် မဖစ်သည်။

ယဉ်သက ေးြှုြှျာ သနစဉ် ဝအတွငေး် နက်ရှုင်ေးစွျာတွယစ

် ြ်သနငြီေး နင
ု င
် သ
ံ ရေးသည် ယ
ု ဉ်သက ေးြှုအျာေး

လွတ်လြ်စွျာစီေး င်ေးသစမခင်ေးအတွက် အသမခခံသဖျာင်သဒေးရှငေး် မဖစ်ြါသည်။ လူသည် တဦေးတည်ေး ြသနနင

ု သ
် ြ။

လူြှု သတတဝါမဖစ်သသျာ ကျွနြ

်ု ်တုသည် ကုယ်အသွငသ
် ညျာကု ရှငေး် မြသညအ
် ခါ ကုယ်ယဉ်သက ေးြှုက ြြါြမဖစ်

ြါလျာ ကကရသည်။ သသသျာ်

ု လက်ရှနင
ု င
် သ
ံ ည် ကျွနြ
်ု ်တုကု သရျာင်မြန်ြဟြ်ြွဲ ဗြျာသြုငေး် နှင ်

ဗြျာယဉ်သက ေးြှုကုသျာ သရျာင်မြန်ဟြ်သနသည်။ ကျွနြ

်ု ်တု အနျာဂတ်နင
ု င
် ံ သ
ူ ျာင်သသျာအခါ

ယခုသုေးံ သနသည် လူြ ြုေးစံုငြီေး ယဉ်သက ေးြှု တခုက အတင်ေးကကီေးစေးု သည်စနစ်ကု ြယ်ခွျာရြည်။
စစ်အျာဏျာရှငက
် ုလည်ေး တက
ု ်ခုက်ကျာ၊ မြန်ြျာနင
ု င
် သ
ံ ရေး အျာဏျာ ြဓျာန ျာေးသည် နင
ု င
် သ
ံ ရေးသြျာေးတုကုလည်ေး

တွနေး် လှနရ
် ြည်မဖစ်သည်။ လူြ ြုေးစံုငြီေး ယဉ်သက ေးြှုစံု၊ ဝသနနည်ေးစံလ
ု ွတ်လြ်စွျာရှငသ
် န်နင
ု သ
် ည်

အြ ြုေးသျာေးလူ တ
ု ုကု အသမခမြြုသည် ဖက်ဒရယ်ကု စတင်က ငသ
် ုေးံ ကျာ၊ သနျာက်ြှယဉ်သက ေးြှုတ၏
ု

တုေးတက်မခင်ေးြ ျာေးကု အ င် င် သသ ျာတူြျှစွျာ ြူေးသြါင်ေးသွျာေးြှသျာ သခတ် အ က် က်

ြတရျာေးဖနှြ်ခွဲသည်တုအတွက် တရျာေးြျှတြါလြ်ြည်။

အြ ်းသျာ်းဘရ်းစတ်ဓျာတ်နင
ှ ာ့် အြ ်းသျာ်းလူထအ
ို ြ ်းြ ်း

အြ ြုေးသျာေးသရေးစတ်ဓျာတ် (National Spirit) သ

ု ည်ြှျာ - ြည်သုသသျာနင
ု င
် မံ ဖစ်သစ အြ ြုေးသျာေး

လူ ဟ
ု ူသသျာ ခံယူခ က်သည် နင
ု င
် တ
ံ နင
ု င
် ၏
ံ ခင
ု ြ
် ျာြှုအတွက် အသရေးကကီေးသည်။ အစုေးရတရြ်၏

ခုငြ
် ျာြှုသည် တရျာေးဝင်ြ၊ှု ဝန်သ ျာင်ြှု သြေးနင
ု စ
် ြ
ွ ်ေး၊ အျာဏျာသံုေးစွွဲနင
ု ြ
် ှုတအသြေါ်
ု ြူတည်သည်။

နင
ု င
် တ
ံ နင
ု င
် တ
ံ ွင ် သုြဟုတ် အုြ်ခ ြုြ်သရေးသဒသတခုတင
ွ ် အြ ြုေးသျာေးလူ ု ုသသျာ ခံယူခ က်သည် အစေးု ရ

သုြဟုတ် အုြ်ခ ြုြ်သူအျာေး တရျာေးဝင် ြှု Legitimacy ကုသြေးသည်။ တရျာေးဝင်သသျာအစုေးရသည် အျာဏျာကု

သံုေးစွွဲြှုသခ ျာသြွွဲ့ သကျာင်ေးြွနင် ြီေး မြည်သူ သရေးရျာဝန်သ ျာင်ြှုြ ျာေးကု ြုြုသခ ျာသြွွဲ့ စွျာ သြေးနင
ု သ
် ည်။

သကကျာင
ု လ
် ည်ေး တရျာေးဝင်ြှု တုေးလျာသစသည်။ Three Dimensions of Fragility ဟု သခေါ်ြါသည်။

သဒသအတွငေး် ရှကကသသျာ မြည်သူြ ျာေးသည် အြ ြုေးသျာေးလူ သ

ု တ (national consciousness)

အျာေးနည်ေးသည်အခါ တရျာေးဝင်ြှုသလ ျာက လ က် အစေးု ရလည်ေးအျာေးနည်ေးသစသည်။

တလက်စတည်ေးသမြျာရြည်ြျာှ ယသနသခတ်ကျာလတွင ် ြုသြျာ်ဒန်ဝါဒသကကျာင ် စကျာေးလံုေးြ ျာေးကု

သတမြြု လျာကကသည်။ Feminist ြ ျာေးက အြ ြုေးသျာေးလူ ဟ

ု ု ျာသျာမြန်သညအ
် ခါ အြ ြုေးသြီေးြ ျာေး

ြြါသကွဲသု မဖစ်သစ သည်ဟု ုသည်။ အြ ြုေးသျာေးသရေးသည် နင

ု င
် တ
ံ ခုလေးံု မခံြုကကည်ြှ မြင်သသျာအသရေးြဟုတ်။

တ က်ကလည်ေး Nation ကု အြ ြုေးသျာေးလူ ဟ

ု ု ျာသျာြမြန်ြွဲ အမချာေးတနည်ေးလသ
ု ည်ဟု
သ ျာက်မြကကသည်။ National ကု အြ ြုေးသျာေးအ ငဟ
် ု ျာသျာြမြန်ြွဲ နင
ု င
် အ
ံ ငဟ
် ု

ျာသျာမြန် ျာေးသည်ကု ဖတ်ရသည်။ သရျာတွ

ု င် အြ ြုေးသျာေး သရေးသည် နင
ု င
် တ
ံ ခုလေးံု မခံြုကကညြ
် ှ

မြင်သသျာအသရေးြဟုတ်။ သကကျာင
ု ် အြ ြုေးသျာေးအ ငက
် ု နင
ု င
် အ
ံ ငဟ
် ု ျာသျာြမြန်ြွဲ တနည်ေးနည်ေး

သမြျာင်ေးရန်အ ုမြြုဖု တုကတ

် ွနေး် ြါသည်။

အြ ြုေးသျာေးလူ ု မဖစ်တည်ြှုအြ ြုေးြ ြုေးကု သ ွေးသနွေးြါြည်။ အြ ြုေးသျာေးလူ ြ

ု ျာေးသည် ြြတုကုယ်ကု

ြံုစံြ ြုေးစံုမဖင ် ြံုသဖျာ်လျှကရ

် သည်
ှ ။

o အုငဒ
် ယ
ီ ုလုဂ အ
ီ ရ မဖစ်တည်သသျာ အြ ြုေးသျာေးလူ ြ
ု ျာေး (Ideological nations)- ဥြြျာအျာေးမဖင ်

အသြရကန် မဖစ်တည်ြှု သည် လစ် ရယ်ဝါဒကု အသမခခံသသျာ အြ ြုေးသျာေးလူ မု ဖစ်သည်။

သကကျာင
ု ် အသြရကန်နင
ု င
် သ
ံ ရေး မငင်ေးခံုြွဲြ
ွ ျာေးတွင ် အသြရကန်တန်ဖုေး ျာေးြှုြ ျာေးအသကကျာင်ေး

မငင်ေးကကသညအ
် ခါ အသြရကန်ြ န် ေးူ (un-American) ဟူသည်စွြ်စွွဲြြ
ှု ျာေးကု သံုေးစွွဲကျာ

အခ င်ေးခ င်ေး သ ျာက်မြကကမခင်ေးကု ကကျာေးရြည်။ ုဗီယက် ယူနယ

ီ ံသည် ြျာစ်ဝါဒကအ
ု သမခခံသသျာ

အြ ြုေးသျာေးလူ အ
ု မဖစ် ရြ်တည်သည်။

o ျာသျာသရေးဝါဒအရ အြ ြုေးသျာေးလူ ြ
ု ျာေး (Religious-based nations) - သျာဓက မြင်သျာသည်ြျာှ

အစစသရေးနင
ု င
် ၏
ံ ရဟူဒ ီ ျာသျာတရျာေး၊ အီရန်သည် အစစလျာြ် ျာသျာ စသည် ျာသျာတရျာေးကု

အသမခမြြု သသျာ အြ ြုေးသျာေးလူ ြ

ု ျာေးမဖစ်သည်။

o ြ ြုေးရု ေးအရအြ ြုေးသျာေးလူ ြ

ု ျာေး (Ethnic nations) - ဂ ြန်လြ
ူ ြုေး၊ ဂ ျာြန်လူြ ြုေး၊

ကုရီေးယျာေးလူြ ြုေးတုသည် ြ ြုေးရု ေးအရမဖစ်သည် အြ ြုေးသျာေးလူ ြ

ု ျာေးမဖစ်သည်။

o နင
ု င
် သ
ံ ရေးအရ အြ ြုေးသျာေးလူ ြ
ု ျာေး (Political nations) - အစေးု ရတခုကု အသမခမြြုကျာ ြှတ်ယူ

မဖစ်တည် ကကသသျာ အြ ြုေးသျာေးလူ ြ

ု ျာေးမဖစ်သည်။ ဥြြျာအျာေးမဖင ် အသြရကန်မြည်သ ျာင်စုကုြင်

နြူနျာယူ၍ ရသည်။ တဖန် အျာရှသျာေးတသယျာက်က ဂ ျာြဏီနင

ု င
် သ
ံ ျာေးခံယူလျှင ် ဂ ျာြန်ြ ြုေးရု ေး၊

ယဉ်သက ေးြှု အနွယ် က် ြဟုတ်သသျာ်လည်ေး နင

ု င
် သ
ံ ရေးအရအြ ြုေးသျာေးလူ တ
ု ွင ် ြါဝင်သွျာေးြည်။

ဥြသဒသကကျာင်ေးအရ နင
ု င
် ံ နှစ်ခု၊ သံုေးခုတွင ် အြ ြုေးသျာေးလူ အ
ု မဖစ် ြါဝင်သူြ ျာေးလည်ေး ရှသည်။

သုရျာတွင ် လူတဦေးသည် နင
ု င
် န
ံ စ
ှ ်ခု သံုေးခုတင
ွ ် အြ ြုေးသျာေးဝဉျာဉ်ရှသည် ုသည်ြှျာ

လက်သတွွဲ့ြလွယ်ကူလှသြ။ အြ ျာေးအျာေးမဖင ် တနင

ု င
် န
ံ င
ှ ် အ င်ြသမြလျှင ် မြင် င်မြြုမြင်ြည် က်
 အမချာေးတွင ် သမြျာင်ေးသနြည်သျာ မဖစ်သည်ကု လက်ရှ Cryptocurrency မြဿနျာြ ျာေးတွင ်

မြင်ရနင
ု ြ
် ါသည်။

တ က်စြ်တည်ေး စဉ်ေးစျာေးလျှင ် မြန်ြျာနင

ု င
် တ
ံ ွင ် ြည်သညအ
် ြ ြုေးသျာေးလူ အ
ု ြ ြုေးအစျာေးြ ျာေး တည်ရှ

သနည်ေး သတွေးရြည်။ တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးြ ျာေးက အြ ျာေးစုြှျာ Ethnic nation သခေါ် အြ ြုေးဇျာတကု

အသမခခံသည် အြ ြုေးသျာေးလူ ြ
ု ျာေးအမဖစ် ြုြုခံယကူ ကသည်ကု ရှငေး် လင်ေးစွျာသတွွဲ့ရနင
ု သ
် ည်။ ဗြျာတုအဖုြူ

နဂုက ဗြျာသည် လူြ ြုေးနှင ် ျာသျာကု အသမခခံသသျာ အြ ြုေးသျာေးလူ မု ဖစ်ခွဲသည်။ သတျာင်င၊ူ အင်ေးဝ၊

ကုနေး် သ ျာင်သခတ်ြ ျာေးက ဗြျာတုအသနမဖငြ

် ူ သနမြည်သတျာ်ြ ျာေးနှင ် ရ
ု င်ြ ျာေးကု အသမခခံသသျာ၊

ုရင်တုမဖစ်ရြ်ြ ျာေးကု ြှတတ

် ြ်ေးတင် ျာေးသည် “ရျာဇဝင်” ြ ျာေးကု အသမခခံသသျာ ြံုမြင်သြုငေး် ြ ျာေးြှတ င်

ြြတုကုယ်ကု သရုြ်ြံုသဖျာ်ကကသည်။ ကုလုနသ

ီ ခတ်က ဗုဒ ဓ ျာသျာကု အသမခခံငြီေး နင
ု င
် သ
ံ ရေးနေးု ကကျာေးလျာကျာ

မြန်ြျာနင
ု င
် သ
ံ မြျာက်ဖ ျာေးြှ သတျာင်ဖ ျာေး ငါတုနင
ု ခ
် ွဲတွဲနင
ု င
် ဟ
ံ ၍
ူ တဗြျာသီ
ု ခ င်ေးစသည်တုတွင ်

သရုြ်ြံုသဖျာ်ခွဲသည်။ ြည်သည်အမချာေးတင
ု ေး် ရင်ေးသျာေးြျှ ကယ
ု ်ကုယ်ကု ဗြျာဟု ြသခေါ်သသျာ်လည်ေး ဗြျာြ ျာေးအဖု

တုငေး် ရင်ေးသျာေးတုငေး် သည် ဗြျာဟု သကကေးသကကျာ်ခသည်

ွဲ ။

ကုလုနသ
ီ ခတ်ြှ စတင်ကျာ ဗြျာနင
ု င
် သ
ံ ရေးအရနှင ် အုငဒ
် ယ
ီ လ
ု ုဂ ီအရ စုသြါင်ေးသည် အြ ြုေးသျာေးလူ ု

မဖစ်တည်ြှုြါ ြ်သ ျာင်ေးလျာသည်ဟု ယူ နင

ု သ
် ည်။ သုရျာတွင ် ဗြျာဇျာတ်သင
ွ ေး် ခံ ျာေးရသည် စစ်တြ်နင
ှ ်

နှေးီ နွယ်ဗြျာနင
ု င
် သ
ံ ရေးသခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေးတွငြ
် ူ အြ ြုေး၊ ျာသျာ၊ သျာသနျာ အသမခမြြုသသျာ အြ ြုေးသျာေးသရေး စဉ်ေးစျာေး

ခ က်က ကကီေးစေးု သနငြီေး စစ်တြ်ကု သတျာ်လှနသ

် သျာ အတုက်အခံနင
ု င
် သ
ံ ရေးသခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေးတွငြ
် ူလည်ေး

ဗုလ်သနဝင်ေး စုခွဲသသျာ နင
ု င
် ကံ ကီေးတခုလေးံု ုသည် စဉ်ေးစျာေးခ က်ကု အသမခမြြုသသျာ နင
ု င
် သ
ံ ရေးအသမခခံ

အြ ြုေးသျာေးလူ အ
ု မြင်က ြုသနသည်ကု မြင်ရသြြည်။ ြင်လံုစျာခ ြုြ်အလွနတ
် င
ွ ် ဝဓူရသခင်ခ စ်သြျာင်

သမြျာသည်အတင
ု ေး် ဗြျာကုဗဟုမြြု သည် ဦေးသ ျာင်ြှုနင
ှ ် ညီညွတ်ြှု (Centrality of leadership and unity)

ကု တည်သ ျာက်ခွဲကကသည်။ ဗုလ်သနဝင်ေးအျာဏျာသြ်ေးငြီေးသနျာက် တနင

ု င
် လ
ံ ံုေးကု ဗြျာြှုမြြု ျာေးသသျာ

နင
ု င
် သ
ံ ရေး၊ ဗြျာဇျာတ်သင
ွ ေး် ျာေးသသျာ စစ်တြ်၊ ဗြျာလူြ ြုေးကကီေးဝါဒ သ ွေးသနွေးသဟျာသမြျာခ က်ြ ျာေးမဖင ်

နင
ု င
် တ
ံ ခုလေးံု ကု တည်သ ျာက်ခွဲကကသည်။

သ ျာဝအျာေးမဖင ် တရုတ်တက
ု သရှေးကြင်မြန်ြျာတုကု "မြန်ေး - မြန်တ င"် ဟု သခေါ် ကကသည်။ အခ ြုွဲ့

သက ျာက်စျာြ ျာေးတွင ် ြရြမျာဟု သရေး ေးု သည်။ ဗြျာနှငမ် ြန်ြျာသည် အသမခအသနကြ

ု တ
ူ ည်၍ အသံေးု ကွျာသည်

စကျာေးရြ်တူတူြင် မဖစ်သည်။ ြင်ေးြ ြုေးြင်ေးနွယ်တု စကျာေးသမြျာသသျာအခါ အသံြြျာသည် "မြန်ြျာ" ကု

အသံုေးမြြု သည်။ ကုလုနသ
ီ ခတ်သတျာ်လှနသ
် ရေးတွင ် ြျာကျာမြင်ေးသည်အသံ "ဗြျာ"ကု သံုေးစွွဲသည်။

သရေးသတျာအြှန ် ဖတ်သတျာ အသံ သ

ု ည်ြဟုတ်လျာေး။ သကကျာင
ု ် လွတ်လြ်သရေးရသညအ
် ခါလည်ေး

အဂဂလြ်လု Burma ဟုသရေးကျာ မြန်ြျာလု "မြန်ြျာ"ဟုြင် သံုေးစွွဲြါသည်။ သကကျာင

ု ် မြန်ြျာ/ဗြျာနင
ု င
် သ
ံ ရေး

သရစီေးသကကျာင်ေးသည် တသျာေးတည်ေးမဖစ်ကျာ နျာြည် အရ အသမြျာင်ေးလွဲ ြရှြါသခ ။ အမချာေးတရုတ်၊ အနဒယ

စသည် လူြ ြုေးစံုတသည်

ု လည်ေး ဗြျာနင
ု င
် ကံ ကီေးကြ
ု င် အြ ြုေးသျာေးဝဉျာဉ်အသမခခံအမဖစ် သကျာက်ယူကကရကျာ

လက်ရှသခတ်တင
ွ ် ဗြျာအြ ြုေးသျာေးလူ တ
ု ွင ် (နျာြည် အျာေးမဖင ် ြခံသသျာ်လည်ေး အင်စတီက ေးရှငေး် အျာေးမဖင)်

ြါဝင်ကကရသလသည်။ လက်ရှကျာလတွငြ
် ူ ဗြျာြှုမြြုခံရသည် တုငေး် ရင်ေးသျာေးြ ြုေး က်သစ်ြ ျာေးလည်ေး

ဗြျာနင
ု င
် သ
ံ ရေးတွင ် ြြ
ု ုြါဝင်ကကသလသည်။

လက်ရှနင
ို င
် ဘရ်းအတွကဘ
် တွ်းစရျာ

မြန်ြျာနင
ု င
် ဟ
ံ ူသသျာနင
ု င
် တ
ံ ွငေး် ရှ တုငေး် ရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးအသီေးသီေးသည် ြြတ၏သက်
ု ုငရ
် ျာ သခါင်ေးသ ျာင်

ြ ျာေးနှငသ
် ျာ လူြှုြဋညျာဉ်သသ ျာ န်သည် အုြ်ခ ြုြ်ြှုြ ျာေးကု သ
ူ ျာင်ခွဲကကသည်။ အုြ်ခ ြုြ်သရေး၊

ယဉ်သက ေးြှု စနစ်ြ ျာေးသည် တူညီမခင်ေးလည်ေး ြရှခွဲသခ ။ ြင်လံုစျာခ ြုြ်တွင ် ဗြျာလူ သ

ု ခါင်ေးသ ျာင်

ဗုလ်ခ ြုြ်သအျာင် န်ေးနှင ် ရှြ်ေးလူ ၊ု ကခ င်လူ ၊ု ခ င်ေးလူ က

ု ုယ်စျာေးလှယ်ြ ျာေး လက်ြှတ် ေးု ငြီေး

နင
ု င
် ံ သ
ူ ျာင်ခွဲကကသည်။ စ
ု ျာခ ြုြ်၏ ဝဉျာဉ်သ ျာဝအရြင် သီေးရွ က်စသ
ံု ုတ် (Salad Bowl) သဖွယ်

သြါင်ေးစည်ေးမခင်ေးမဖစ်ငြီေး သီေးသနမ် ဖစ်တည်ြှုကု အသအြှတ်မြြုသည် သြါင်ေးစည်ေးမခင်ေးသျာေး မဖစ်ရသြြည်။

သုရျာတွင ် ဗုလ်သနဝင်ေးလက်ခ က်မဖင ် စွတ်မြြုတ်အုေးကွဲသု သရျာသ ေးွ သစသရေး ဗြျာလကခဏျာဗဟုမြြု

နင
ု င
် တ
ံ ည်သ ျာက်ြှုသကကျာင ် ြတူညီသည် နယ်သမြကု အသမခမြြုသည် အြ ြုေးသျာေးလူ ြ
ု ျာေးက

ဗြျာနင
ု င
် သ
ံ ရေးတွငေး် အတင်ေးသွတ်သွငေး် ခံခွဲရသည်။

လက်ရှမြန်ြျာနင
ု င
် တ
ံ င
ွ ် နင
ု င
် သ
ံ ရေးအရ သရွ ေးခ ယ်စရျာ သံုေးခုရှသည်။ ြ ြတခုြှျာ ဗလ
ု ်သနဝင်ေးကကီေး

အျာဏျာသြ်ေးကျာ အတင်ေး စ
ွွဲ ုတည်သ ျာက်သွျာေးသသျာ စ
ွွဲ ုနင
ု င
် သ
ံ တျာ်ကု အသမခမြြုငြီေး စစ်အြ
ု ်ခ ြုြ်သရေး

သဒသြ ျာေးကု အသမခခံသည် ဖက်ဒရယ်တည်သ ျာက်ြှုမဖစ်သည်။ က

ု စစတွင ် ကျွနြ
်ု ်တု ဗြျာြဟုတ်သည်

တုငေး် ရင်ေးသျာေးြ ျာေးအဖု ကယ

ု ်သြုငေး် ြှကုယ် ွွဲ တ
ု ် (Alienate) လုြ်ခံရကျာ နင
ု င
် တ
ံ ည်သ ျာက်ခံရမခင်ေး

မဖစ်လျာြည်။ ဒုတယက လွတ်လြ်သရေးြယူခင် နဂရ

ု ှခွဲသည် အြ ြုေးသျာေးလူ တ
ု ၏
ု သဒသြ ျာေးကု အသမခခံကျာ

စုသြါင်ေးကကသည် မြည်သ ျာင်စုဖက်ဒရယ်မဖစ်သည်။ စ

ု နစ်တွင ် ဗြျာအခ ြုွဲ့က လက်စျာေးသခ

ဖနှြ်ခံရြည်ကုလည်ေးသကျာင်ေး၊ ြင်လယ် က
ွ ်သြါက်နင
ှ ် စီေးြွျာေးသရေးဇံုြ ျာေး၏ ြင
ု ် င
ု ြ
် ှုကု လည်ေးသကျာင်ေး
စုေးရြ်ကကသည်။ သနျာက် ေးုံ တခုက ကတြ က်သည် မြည်သ ျာင်စုစျာခ ြုြ်က အလုြ်ြမဖစ်ဟု ုကျာ

ခွွဲ က
ွ ်မခင်ေးလည်ေး မဖစ်နင
ု သ
် ည်။ ဥြြျာရခုငသ
် ည် ြင်လတ
ံု ွင ် ြြါခွဲသသျာ်လည်ေး ကုယတ
် ုငေး် နင
ု င
် န
ံ င
ှ ် သနခွဲသည်

သီေးမချာေးအြ ြုေးသျာေးလူ ု မဖစ်သည်အသလ ျာက် ခွွဲ က

ွ ်နင
ု သ
် ကကျာင်ေး ုခွဲသည်လည်ေး ရှသည်။ သုရျာတွင ်

သသခ ျာသည်ြှျာ ဂုဏသ

် ကချာရှရှ၊ ကုယသ
် ြုငေး် ကုယအ
် ြ ြုေးသျာေးလူ က
ု ု မြန်လည်ရြ်တည်နင
ု သ
် ရေးအတွက်

အျာြခံနင
ု ြ
် ါလျှင ် ြည်သူြျှ ခွွဲ က
ွ ်ခ င်ြည်ြဟုတ်ြါ။ နင
ု င
် သ
ံ ရေးသခါင်ေးသ ျာင် တ၏
ု သမခလှြ်ေးြ ျာေးသည်

အသရေးကကီေးသြသည်။

အခ ြုြ် ုရသသျာ် အြ ြုေးသျာေးလူ န

ု င
ှ ် လူြ ြုေးစုသည် လံေးု ဝြတူသြ။ အြ ြုေးသျာေးလူ ၏
ု ရြုငခ
် င
ွ သ
် ည်

ု၊က၊သရေး၊တီေး ငြြုင်ြွဲြ
ွ ျာေးတွင ် ြါဝင်ခွငရ
် ရံုြျှြဟုတ်၊ ယဉ်သက ေးြှု က် ြုသည် သြင
ု ေး် နှင ် က်စြ်သသျာ ဂုဏ်

သကချာအသမခမြြုသည် နင
ု င
် သ
ံ ရေးမဖစ်သည်ကု သနျာေးလည်ရန်လုြါသည်။ အြ ြုေးသျာေးလူ ၏
ု သ ျာဝကု

သသခ ျာ နျာေးလည်ရန်လုြါသည်။ ကျွနြ

်ု ်တုအျာေးလံေးု သည် ငငြ်ေးခ ြ်ေးသသျာလူသ ျာင်ကု တည်သ ျာက်လုမခင်ေး

ရှသူြ ျာေးသျာ မဖစ်ြါသည်။ သုရျာတွင ် ကျွနြ

်ု ်တု၏ င်ေးသက်လျာြှုသြုငေး် နှင ် ယဉ်သက ေးြှုကု ကျွနြ
်ု ်တုနှင ်

သူစြ်ေးမဖစ်သအျာင် ွွဲ တ
ု ် (Alienate) လုြ်မခင်ေးကု လက်သမြြှျာက်အရှု ေးံ သြေးငြီေး တည်သ ျာက်ရြည်

ငငြ်ေးခ ြ်ေးြှုကု လုလျာေးသူြ ျာေး ြဟုတ် ွဲ စစ်ြှနသ

် ည် ဂုဏသ
် ကချာရှသည် ငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေးကု လုလျာေးြါသည်။

မြည်သ ျာင်စုနင
ု င
် သ
ံ စ်တင
ွ ် လူဂုဏ် သကချာ၊ အြ ြုေးသျာေးသရေးဂုဏသ
် ကချာ ငြွဲမြံသသျာ နင
ု င
် သ
ံ ရေးမဖင ်

ခ န်ခွငလ
် ျှျာသမြျာင်ေးလွဲလျာသည် ကြဘျာစီေးသကကျာင်ေးကု ခုတသ
် ြျာင်ေးနင
ု က် ကြါရန် တုက်တွနေး် သရေးသျာေးအြ်ြါသည်။
ဖက်ဒရယ်ကို မငင််းပယ်မခင််း (သြဟို
ို ာ့ တ)် အြ ်းသျာ်းဘရ်းဝဘသသကို

မဖ ခ မခင််း
ကံသကျာ်မဖ

မြန်ြျာနင
ု င
် သ
ံ တျာ်ဟျာ ြံုြက ြန်ေးြက မြည်သ ျာင်စတ
ု စ်ခုမဖစ်သနြါတယ်။ မြည်သူအျာေးလံေးု ရွဲ

မဖစ်တည်မခင်ေးကု လ စ်လ ရှု ငြီေး တုငေး် မြည်ကု တည်သ ျာက် ျာေးတျာ မဖစ်ြါတယ်။ ြျှ
ု ြက သနစဉ်နွဲအြျှ

အသက်ရှင ် သန်ရန် အတွက် လူမဖစ်မခင်ေးကုလည်ေး စွနလ

် တ
ွှေ ် ျာေးရြါတယ်။ တုငေး် မြည်က င်ေးရွဲရတွဲအ ွဲ

စစ်ြီေးက အရှန် သကျာင်ေးသကျာင်ေးနွဲ သတျာက်သလျာင်သန ။ွဲ သတျာင်ြင်ေးြကယ်နင

ု ၊် သမြျာက်ြင်ေးြကယ်နင
ု ် ဝနွဲ

ြသရြရျာ သမြေးလွှေျာေးသနရြါတယ်။ အ
ု ရျာြ ျာေးသည် မြန်ြျာနင
ု င
် သ
ံ တျာ်၏ နစစဓဝ
ူ ြင်။

မြန်ြျာနင
ု င
် သ
ံ ျာေးတစ်ဦေးခ င်ေးတွင ် လူအခွငအ
် သရေးကု ြံုစံြ ြုေးစံု ခ ြုေးသဖျာက်ခံသနရသလု စျာေးဝတ်သနသရေး

အတွက် ြြျှတစွျာ လုြ်အျာေး တ

ု ် အလုြ်လုြ်ကကရြါတယ်။ အြ ျာေးစုသည် အလုြ်လြ
ု ်ရင်ေး ြွွဲသတသွျာေးကကရ

ြါတယ်။ သ
ု ည် မြန်ြျာနင
ု င
် ရ
ံ ှ လူသျာေးတစ်ဦေးခ င်ေးတုငေး် သတွွဲ့ ကကံြုသနရသသျာ လူြှုသရေး၊ စီေးြွျာေးသရေး မြဿနျာ

ြ ျာေးြင်။ တနည်ေး ရ
ု လျှင ် လူတစ်ဦေးခ င်ေးရြုငခ
် င
ွ ် (Individual Right) ကု ခ ြုေးသဖျာက်ခံသနရြါတယ်။

ြ
ု ျှြက မြန်ြျာနင
ု င
် တ
ံ ွင ် သန င
ု က် ကသူတသည်
ု ် ညြှျာ (Identity)၊ သန
အြှတသ င
ု ရ
် ျာသဒသကု အသမခမြြု၍

ခွွဲမချာေး က် ံ ဖနှြ်ခံသနရြါတယ်။ လူဂုဏသ

် ကချာကု အြုငေး် ြင
ု ေး် အစစ ဖ က်စီေးခံသနရြါတယ်။

အ ုေးရွ ျာေး ေးုံ အသနမဖင ် အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူြက

ှု ု ဖ က် ေးီ မခင်ေးြင်မဖစ်သည်။ သနျာက် က်တွွဲအသနမဖင ်

မြန်ြျာနင
ု င
် ကံ ကီေးြှျာ မြည်တွငေး် စစ်ကကီေး ြီေးသတျာက်သလျာင်ခရ၊
ွဲ မြည်သူသတွ အြ ျာေးအမြျာေးသသသကကြ က်စီေးခွဲရ၊

အုေးြွဲအြ်ြွဲမဖစ်ရ၊ တုငေး် တြါေးကု က

ွ ်သမြေးတြ်ေးသရှျာင်ရ၊ ြညျာသင်ကကျာေးခွင၊် က န်ေးြျာသရေးသစျာငသ
် ရှျာက်ခင
ွ ်

စတွဲ အသမခခံအခွငအ
် သရေး ကု ြရရှြှုသကကျာင ် ြ ြုေး က်သစ်ြ ျာေး ရုြ်ြုငေး် ုငရ
် ျာ၊ ဉျာဏြုငေး် ုငရ
် ျာ၊

စတ်ြုငေး် ုငရ
် ျာ နြ်က ခွဲရြါတယ်။

အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူြှုကု ယ်လုနည်ေးနွဲ ြံုဖ က် ငဖြုခ ခွဲသလွဲ ုတျာကု တ ငခ

် င်ေးအလုက် သ ွေးသနွေး

သံုေးသြ်သွျာေးြါြယ်။ ြ ြ ုေးံ အသနမဖင ် မြန်ြျာနင

ု င
် ဟ
ံ ျာ ဗဟုအြ ြုေးသျာေးတုငေး် မြည် (Multination State )

တစ်ခုမဖစ်သည်နင
ှ အ
် ညီ အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေးကု အသမခခံငြီေး တုငေး် မြည်တည်သ ျာက်ရြှျာ မဖစ်ြါတယ်။

သသ ျာ နဒအသလ ျာက် ြူေးသြါင်ေးငြီေး တင

ု ေး် မြည်တည်သ ျာင်တွဲ Coming Together State မဖစ်တအတွ
ွဲ က်
အြ ြုေးသျာေး တန်ေးတူသရေးြရှ ွဲ တုငေး် မြည် တစ်ခု မဖစ်သအျာင် (တနည်ေး) ကွွဲမြျာေးတွဲ အြ ြုေးသျာေးမဖစ်တည်ြှုသတွကု

အသအြှတ် မြြု၊ လက်ခံမခင်ေးြမြြု ွဲ တုငေး် မြည်တစ်ခု မဖစ်သအျာင် တည်သ ျာက်လု ြရြါ ူေး။

သုသြြွဲ အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူြှုဟျာ မြန်ြျာသမြသြေါ်ြှျာ တခါြှြရှခွဲဖူေးြါ ေးူ ။ ြင်လံုစျာခ ြုြ်ဟျာ

အြ ြုေးသျာေး တန်ေးတူသရေးကု အျာြခံငြီေး ခ ြုြ် ုခွဲသြြွဲ ဗုလ်ခ ြုြ်သအျာင် န်ေးလုြ်ကကံခံရငြီေးသနျာက်ြုငေး် ြှျာ

ဗြျာနင
ု င
် သ
ံ ရေး ယူနစ် မဖစ်တွဲ ဖ ြလ က ဦေးသ ျာင်သရေး ွွဲ တွဲ
ခ ွဲ ၁၉၄၇ ခုနစ
ှ ် ဖွွဲွဲ့စည်ေးအုြ်ခ ြုြ်ြံုအသမခခံဥြသဒြှျာ

အ
ု သကကျာင်ေးအရျာနွဲ ြတ်သက်ငြီေး င် င်ရှျာေးရှျာေးြသတွွဲ့ ခွဲရြါ ေးူ ။ ၄၇ ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုြှျာ ဥြသဒသရေးရျာအရ

အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေးကု လ စ်လ ရှု ခွဲ သလု၊ လက်သတွွဲ့အုြ်ခ ြုြ်သရေးယနတရျာေးြှျာ မြည်နယ်အသီေးသီေးရွဲ

အသရေးအရျာသတွကု မြည်ြက ဝင်သရျာက်စွကဖ

် က်ငြီေး န်ေးခ ြုြ်ခွဲြါတယ်။

အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေးရရှသရေးအတွက် ၁၉၆၁ ခုနစ

ှ ြ
် ှျာ

မြည်နယ်သြါင်ေးစံုတက်သရျာက်သသျာ သတျာင်ကကီေး ညီလျာခံြှ

ဗြျာမြည်နယ်အြါအဝင် ရှစ်မြည်နယ်အသမခမြြုငြီေး အြ ြုေးသျာေး

တန်ေးတူသရေးကု သဖျာ်သ ျာင်ရန် အျာေးလံုေးသသ ျာတူညီခွဲြါတယ်။ ၁၉၆၂

ခုနစ
ှ ်တွင ် ရ
ု ှြ်ေးြူသည် တင
ု ေး် မြည်ငြြုကွွဲသရေးသျာ မဖစ်သည်ဟု ုကျာ

ဗုလ်သနဝင်ေး ြှ စစ်အျာဏျာ သြ်ေးကျာ အရြ်ဖက်အြ

ု ်ခ ြုြ်သရေးကု

ဖ က် ေးီ ခွဲြါတယ်။ ေးူ မချာေးခ က်အသနမဖင ် အ

ု ျာဏျာသြ်ေးြှုကု

ဗြျာနင
ု င
် သ
ံ ရေး သခါင်ေးသ ျာင် အသတျာ်ြ ျာေးြ ျာေးက လက်ခံခွဲကကသလု

အ
ု ျာဏျာသြ်ေးြှုကု သသွေးသမြြက သတျာ်လှနသ
် ရေးတစ်ရြ်အမဖစ်

သအျာင်ြွဲခ
ွ ံခွဲကကြါတယ်။ ဗုလသ
် နဝင်ေး ဦေးသ ျာင်သရေး ွွဲ ွဲတွဲ ၁၉၇၄ ခုနစ
ခ ှ ်

မြည်သ ျာင်စု ရ
ု ှယ်လစ် သြမတ မြန်ြျာနင
ု င
် သ
ံ တျာ် ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံု

အသမခခံဥြသဒတွင ် အြ ြုေးသျာေးြ ျာေး မဖစ်တည်ြှုကု ဥြသဒ

လြ်ေးသကကျာင်ေးအရ သမြျာင်သမြျာင်တင်ေးတင်ေး ဖ က် ေးီ လက

ု ်ြါတယ်။

ရှြ်ေးြူတွင ် သတျာင်ေး ု ျာေးသသျာ ရှစ်မြည်နယ်ြူကု အသလေးြ ျာေးရံု

ြျှြက ရှရင်ေးစွွဲမဖစ်သည် မြည်သ ျာင်စုနယ်ြ ျာေးကု “တုငေး် ”

ခုနစ
ှ ်တုငေး် အမဖစ် ခွွဲကျာ၊ အြ ြုေးသျာေး မဖစ်တည်ြှုကု သဝဝါေးသအျာင်

လုြ်ငြီေး ဖ က် ေးီ လုက်သည်။

 အြ ြုေးသျာေးမြည်နယ်အသီေးသီေးရွဲ သခါင်ေးသ ျာင်သတွကု ဖြ်ေး ေးီ သတ်မဖတ်အစသဖ ျာက်ခွဲရံုသျာြက

အြ ြုေးသျာေး တစ်ခုခ င်ေးစီရွဲ သြုငေး် သကကျာင်ေးကုြါ သဖ ျာက်ဖ က်လုက်သည်။ သနျာက်

ု မြန်ြျာမြည်သူ

အျာေးလံေးု သည် တြ ြုေးသျာေးတည်ေးကသျာ င်ေးသက်လျာသသယျာင်၊ အြ ြုေးသျာေးလှုြ်ရှျာေးြှု၊

သတျာ်လှနသ
် ရေးသြုငေး် ကု တခုတည်ေးမဖစ်သအျာင် အတင်ေးကျာသရျာ သွတ်သင
ွ ေး် ခွဲကျာ အမချာေးအြ ြုေးသျာေးြ ျာေး

(Nation) ၏ မဖစ်တည်ြှုကု ငဖြုခ လုက်ငြီေး လူြ ြုေးစု (Ethnic) သတွအမဖစ် ခွွဲမဖျာလုက်ငြီေး လူြ ြုေးစုြ ျာေးအကကျာေး

သသွေးခွွဲခွဲကကြါတယ်။ သနျာက်
ု လ
ု ူြ ြုေး စုြ ျာေးကု အျာေးလံုေးဟျာ တြ ြုေးသျာေးတည်ေးသျာ (One Nation) သျာ

မဖစ်သည်ဟူငြီေး ြ်စုစည်ေးကျာ ဗြျာနင

ု င
် သ
ံ ရေး၊ ဗြျာယဉ်သက ေးြှု၊ ဗြျာစရု က်လကခဏျာကု သွတ်သွငေး် ခွဲသည်။

လ
ု ုြ်ရြ်သည် ဗဟုအြ ြုေးသျာေးမဖစ်တည်ြက
ှု ု သဖ ျာက်ဖ က်ငြီေး ဗြျာလူြ ြုေးကကီေးဝါဒကု သွတ်သင
ွ ေး် မခင်ေးြင်

မဖစ်ြါတယ်။ လ
ု ုြ်ရြ်ကု ဗုလ်သနဝင်ေးသျာြက ၁၉၉၀ ခုနစ
ှ ်ြှျာ ြ် င်် စစ်အျာဏျာမြန်သြ်ေးခွဲတွဲ

ဗုလ်သန်ေးသရွှေြါ က်လက်အသြွခံ လုြ်သ ျာင်ခွဲြါတယ်။

လ
ု ုြ်ရြ်ရွဲ အက ြုေး က်သည် လက်ရှအခ န်အ အက ြုေးသက်သရျာက်ြှုရှသန ြ
ွဲ င်။

“အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေးဟု ုလုက်တျာနွဲ လူြ ြုေးသြါင်ေး ၁၃၅ ြ ြုေးရှတွဲ မြန်ြျာနင

ု င
် ြ
ံ ှျာ

အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေးကု ယ်လုသြေးြလွဲ။ ကယ
ု ်ြုငမ် ြဌျာန်ေးခွင၊် ေးုံ မဖတ်ြုငခ
် င
ွ က
် ု ယ်လုသြေးလရြလွဲ
ု ။”

ုတျာ အက ယ်သလျာင် ေးုံ သြေးခွနေး် တစ်ခုမဖစ် ြါတယ်။ လူြ ြုေးစုြ ျာေး (Ethnics) ၏ တည်ရှြှုကုသျာ

အသလေးစုကင် ြီေး အြ ြုေးသျာေးြ ျာေး (Nations) ၏ မဖစ်တည်မခင်ေးကု သ၍မဖစ်သစ၊ ြသ၍မဖစ်သစ

လ စ်လ ရှု ျာေးတတ်ကကြါတယ်။ အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေးသည် လူြ ြုေးစု တစ်ခုခ င်ေးအသြေါ်

အသမခခံတည်သ ျာက်မခင်ေးြဟုတ် ွဲ အြ ြုေးသျာေးတစ်ရြ်ခ င်ေးအသြေါ် အသမခခံတည်သ ျာက်မခင်ေး မဖစ်ြါတယ်။

“ဒီြုကသရစီတည်သ ျာက်မခင်ေးမဖင ် အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေးကု ရရှနင

ု သ
် လျာေး” ုတျာဟျာ

အသရေးတကကီေး သြေးခွနေး် တ
ု ်စရျာမဖစ်ြါတယ်။ ဒီြုကသရစီစနစ်ဟျာ အြ ြုေးသျာေးရြင
ု ခ
် ွငအ
် သြေါ်

အသမခခံမခင်ေးြဟုတ် ွဲ လူတစ်ဦေးခ င်ေးစီရွဲ လူအခွငအ

် သရေးအသြေါ် အသမခခံတည်သ ျာက်တျာမဖစ်တျာမဖစ်သည်။

တနည်ေး လူတစ်ခ င်ေးစီရွဲ ြတူညီြှုြ ျာေးကုလက်ခံငြီေး ဗဟုယဉ်သက ေးြှုကု လက်ခံ ျာေးမခင်ေးမဖစ်သည်။ သုသသျာ်

ဒီြုကသရစီတစ်ြ ြုေးတည်ေးမဖင ် အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေး၏ အဓကလကခဏျာမဖစ်တွဲ အြ ြုေးသျာေးသရေးအရ

နင
ု င
် သ
ံ ရေး၊ စီေးြွျာေးသရေး၊ လူြသ
ှု ရေးအရ အသအြှတမ် ြြုြှု၊ လက်ခံြှု၊ ုေးံ မဖတ်ြုငခ
် ွငရ
် ှြှုတုကု ြရရှနင
ု သ
် ြ။

တနည်ေး ုရလျှင ် ဒီြုကသရစီသည် အြ ြုေးသျာေးလူ တ

ု ၏
ု နင
ု င
် သ
ံ ရေးဂုဏသ
် ကချာကု ြသ ျာင်က ဉ်ေးသြေးနင
ု သ
် ြ။

သကကျာင
ု ် အြ ြုသျာေးတန်ေးတူသရေးကု အျာြခံသြေးနင
ု ဖ
် ုအတွက် အြ ြုေးသျာေးမြည်နယ်ြ ျာေးနှင ်

အြ ြုေးသျာေးြ ျာေးမြည်နယ်ြ ျာေးကု မြန်သမြျာင်ေးဖွွဲွဲ့စည်ေးဖုလြ

ု ါတယ်။ ဒါမြင် ဗုလ်သနဝင်ေးြှ သတ်ြတ
ှ ်ခွဲတွဲ
တုငေး် သဒသသတွကုလည်ေး ဗြျာမြည်နယ်နင
ှ ် အြ ြုေးသျာေးြ ျာေးမြည်နယ်ြ ျာေးအမဖစ် မြန်လည်ဖွဲွဲ့စ
ွ ည်ေးဖုလုြါတယ်။

အြ ြုေးသျာေးြ ျာေးကု အသမခ မြြုငြီေး မြည်နယ်သတွ ြဖွွဲွဲ့စည်ေးသ၍ အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေးကု အမြည်အဝရရှဖု

အလွနခ
် က်ြါတယ်။

အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေးကု ရရှဖုအတွက် ြ ြ ုေးံ အ ငအ

် သနနွဲ တြ်မြြုြ်သနတွဲ

အြ ြုေးသျာေးမဖစ်တည်ြှုကု မြန်လည် အျာေးသကျာင်ေးသအျာင်လုြ်ဖု လုအြ်ြါတယ်။ သနျာက်

ု အြ ြုေးသျာေး

ဝသသသလကခဏျာ (Nation Building) ကု တည်သ ျာက်ဖုလုြါတယ်။ သနျာက်

ု အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေး၊

ကုယ်ြုငမ် ြဌျာန်ေးခွင၊် ကယ
ု ်ြင
ု အ
် ုြ်ခ ြုြ် ခွငရ
် ှသသျာ ဖက်ဒရယ်ယူနစ်သတွကု ဖွွဲွဲ့စည်ေးငြီေး မြည်သ ျာင်စုကု

တည်သ ျာက်ဖုလုြါတယ်။ သုြှသျာ မြန်ြျာ နင

ု င
် အ
ံ သနမဖင် ငငြ်ေးခ ြ်ေးသသျာ တုငေး် မြည်တစ်ခု၊

ဖွံွဲ့ ငဖြုေးတုေးတက်သျာယျာသသျာ တုငေး် မြည်တစ်ခု မဖစ်လျာြှျာ မဖစ်ြါတယ်။

အြ ြုေးသျာေးဝသသသလကခဏျာတည်သ ျာက်ဖု မငင်ေးြယ်မခင်ေးဟျာ ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စုကု တည်

သ ျာက်ဖု မငင်ေးြယ်မခင်ေးမဖစ်ြါတယ်။ အြ ြုေးသျာေးမြည်နယ်ဖွဲွဲ့စ

ွ ည်ေးဖု မငင်ေးြယ်မခင်ေးဟျာ ဖက်ဒရယ်

မြည်သ ျာင်စုကု တည်သ ျာက်ဖု မငင်ေးြယ်မခင်ေးြင်မဖစ်ြါတယ်။ ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စုကု တည်သ ျာက်ဖု

မငင်ေးြယ်မခင်ေးဟျာ မြည်တွငေး် ငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေးတည်သ ျာက်ြှုကု မငင်ေးြယ်မခင်ေးမဖစ်ြါတယ်။ မြည်တင

ွ ေး်

ငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေး တည်သ ျာက်ြှုကု မငင်ေးြယ်မခင်ေးဟျာ မြည်သူလူ တ

ု စ်ဦေးခ င်ေးစီရွဲ လူအခွငအ
် သရေး၊

အသမခခံအခွငအ
် သရေးရြုငခ
် င
ွ န
် င
ှ ် ဖွံွဲ့ ငဖြုေးတုေးတက်သရေးကု မငင်ေးြယ်မခင်ေး မဖစ်ြါတယ်။ အခ ြုြ်အျာေးမဖင ်

မြန်ြျာမြည်သ ျာင်စတ
ု ည်ရှြှုကု မငင်ေးြယ်မခင်ေး မဖစ်ြါသကကျာင်ေး။
လူြ ်းအဘမခမပ ဖက်ဒရယ်လျာ်း၊ ကလ
ို န
ို ီစနစ်အဘမခမပ ဖက်ဒရယ်လျာ်း
သနွဦေးတြန်သတျာ်

မြန်ြျာနင
ု င
် ြ
ံ ှျာ စစ်တြ်ြသကျာင်ေး ေးူ ုတျာ လူတုငေး် သြါတယ်။ သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေး နင
ု သ
် ွျာေးငြီေး

သနျာက်ြုငေး် ြှျာလည်ေး အသစ်တက်လျာတွဲသူသတွ နင

ု င
် သ
ံ ရေးသသ ျာ ျာေး သကျာင်ေးတယ်၊ ြသကျာင်ေး ေးူ ။

အလုြ်မဖစ်နင
ု တ
် ယ်၊ ြမဖစ်နင
ု ် ူေး ုတျာသဖု သနျာက် ြ် နှစ်ငါေး ယ်၊ နှစ်ခုနစ် ယ်လည်ေး

ြရင်ေးခ င်သတျာြါ ူေး။ ဒါသကကျာင ် ကယ

ု ်မြဿနျာကုယ်ရှငေး် ကကြယ်၊ အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူတွဲ

နင
ု င
် သ
ံ ရေးယူနစ်သတွကု ဖက်ဒရယ်အသမခမြြုငြီေးဖွွဲွဲ့စည်ေးဖု လုြါတယ်။ ကျွနြ
်ု ်တုက နှစ်ခုနစ် ယ်

ဒုကခခံ ျာေးငြီေးသျာေး အြ ြုေးသျာေးလူ သ

ု တွ မဖစ်သနလြါြွဲ
ု ။ သြုငေး် ကုမြန် ြသမြျာခ င်သလျာက်သအျာင်

နျာက ည်ေးခွဲတျာက ကျွနြ

်ု ်တု မဖစ်တယ်။ သြုငေး် ကု မြန်ြသမြျာြါနွဲသတျာလု မငင်ေးသနတွဲ ဗြျာသတွအတွက်

တရျာေးြျှတြှု သရှ ွဲ့ ရှု လသျာ

ု နျာေး င်ကကဖု တုက်တွနေး် ရြှျာြါြွဲ။

၁၉၃၀ ခုနစ
ှ ်တွင ် တုဗြျာအစည်ေးအရံုေးက "ဗြျာ" ုတျာသံေးု ရတွဲအသကကျာင်ေး ရှငေး် မြခ န်ြျာှ " မြန်ြျာဟူ

သသျာ စကျာေးြှျာ မြန်သည်၊ ြျာသည် ဟူသသျာ အဓြပျာယ်ကု သ ျာင်သသျာ်လည်ေး နှျာသံြါ၍ သ ျာင်က ဉ်ေးသည်။

အျာေးနည်ေးသည်။ ရှြေး် ၊ ကရင်၊ ခ င်ေး၊ ကခ င်၊ ြွန၊် ရခင

ု ၊် ြသလျာင်၊ သတျာင်သ၊ူ လံု၊ နျာဂ၊ မြန်ြျာ စသသျာ

ဗြျာတုငေး် ရင်ေးသျာေးအျာေးလံုေးကု မခံြု၍ ငံြ

ု သစရန် “ဗြျာ” ဟူသသျာ စကျာေးလံေးု ကု သရွ ေးသည်" လု သဖျာ်မြြါတယ်။

" " ကု ြသံေးု ွဲ "ဗ" ကသ

ု ေးုံ ရမခင်ေးြှျာလည်ေး အသံ က
ွ ် စတ်ခ ရသစရန်လု သရေးြါတယ်။ ဒီအသံေးု အနှုနေး် ကု

အမငင်ေးြွျာေးတျာလည်ေး ြသတွွဲ့ရြါ ူေး။ ဗြျာနင

ု င
် လ
ံ ံုေး ုငရ
် ျာသက ျာင်ေးသျာေးသြဂဂန ွဲ ဗြျာမြည်

ကွနမ် ြ နစ်ြါတီလည်ေး ဒါကု သသ ျာတူ ခွဲတျာြါြွဲ။ သနျာက်တခုက ဗြျာ”တုငေး် ”ကု စဉ်ေးစျာေးရျာြှျာ သတျာင်တန်ေး၊

သမြမြန၊် တုငေး် ရင်ေးသျာေးအလံုေးစံုကု မခံြုငံငု ြီေး ဗြျာလုသခေါ် ကကစုလု သတ်ြှတတ

် ျာဟျာ ဗြျာသတွက

သတ်ြှတ်တျာမဖစ်ငြီေး အဂဂလြ်ရွဲ အုြ်ခ ြုြ်သရေးကသတျာ ဒီလုသတ်ြှတ်တျာ ြဟုတ်ြါ ူေး။

အဂဂလြ်အတွက်သတျာ ဗြျာ ုတျာ သဒသတခုလံုေးကု မခံြုသခေါ်တျာ မဖစ်ငြီေး သတျာင်တန်ေးသဒသသတွကု

သခတ်သနျာက်က က န်သဒသြ ျာေးနွဲ လူြ ြုေးစုြ ျာေးအမဖစ် သီေးသနအ

် ုြ်ခ ြုြ်ြါတယ်။ အသြရကန်

သတျာ်လှနသ
် ရေးြတုငခ
် င် ြူလကလည်ေး ကုလုနီ ၁၃ ယူနစ်ကု အုြ်ခ ြုြ်သရေးဌျာန ၃ ြုငေး် ခွွဲ အုြ်ခ ြုြ်ခွဲငြီေး

အသြရကန် သတျာ်လှနသ
် ရေးအငြီေးြှျာလည်ေး မြည်နယ် ၁၃ ခု က
ွ ်လျာတွဲသသ ျာြ ြုေးနွဲ င်တူြါတယ်။ Burma

Act ဟျာ အုြ်ခ ြုြ်သရေးအတွက်ြါ။ တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွက သူတုကုယ်ကု ဗြျာလု ြစဉ်ေးစျာေးခွဲဖူေးြါ ူေး။

သျှြ်ေးမြည် က်ြှျာ ြသဒသရျာဇ်သတျာ်လှနသ

် ရေးသတွ အရှန်ရလျာတျာသနျာက်ြင
ု ေး် တရုတြ
် ှျာ မြည်တွငေး်

စစ်ကု သြျာ်စီတုနေး် တုနင

ု င် ြီေး ကူြင်တန်တရုတမ် ဖ တြ်သတွ က ြုင်ေးတံု က်ြင
ု ေး် သတွကု သရျာက်လျာခွဲတယ်။
ကုရီေးယျာေးစစ်ြွဲွ က်ကသန တရုတ်အျာရံုကုခွွဲ တ
ု ်ခ င်တွဲ အသြရကန်က ကူြင်တန်သတွကု ခုေးကူြါတယ်။

အွဲသည်အခ န်ြှျာ ဖ ြလ အစုေးရ အသနနွဲ ြွစျာက ွဲသနတွဲ သတျာ်လှနသ

် ရေးသြါင်ေးြ ျာေးစွျာကု

ကကံြုရတွဲအခ န်လည်ေးမဖစ်တယ်။ ကရင်န ွဲ အမချာေးလူြ ြုေးစု သတျာ်လှနသ

် ရေးစံု၊ ဗကြ၊ ရွဲသ ျာ်မဖ ၊ အလံန၊ီ

ရခုငြ
် ှျာြူဂ ျာဟစ် စံုသအျာင်ကကံြုရတွဲ အခ န်လည်ေး မဖစ်တယ်။ ကူြင်တန်ကု တုက်ဖု ဗြျာတြ်သတွ

အလံုေးအရင်ေးနွဲ သျှြေး် မြည် ွဲ ဝင်လျာတယ်။ ကူြင်တန်ကု တုက် တ

ု ်နင
ု င် ြီေးသနျာက်ြုငေး် တွငလ
် ည်ေး

သံလွငသ
် နျာက်မခြ်ေးသဒသသတွအြါအဝင် သျှြ်ေးမြည်ကု စစ်အုြ်ခ ြုြ်သရေး လုြ်လုက်ငြီေးသနျာက် ဗြျာစစ်တြ်ြှ

အငြီေးတုင ် အသမခစုက်လုကြ
် ါတယ်။ မြန်လည်ေးြ က
ွ ်သတျာ ူေး။ သစျာ် ွျာေး သတွနလည်
ွဲ ေး ြတည် ေးူ ။

သျှြ်ေးသစျာ် ွျာေးသတွကု အျာဏျာစွနခ

် င
ု ေး် တယ်။ ြသဒသရျာဇ်သတျာ်လှနသ
် ရေးကု အခွငသ
် ကျာင်ေးယူငြီေး

မြည်နယ်တွငေး် က တမချာေးလူြ ြုေးစုသတွရွဲ "တသျှ

ု ြေး် မြည်သျာေး" ုတွဲ အြ ြုေးသျာေးဝဉျာဉ်ကု အျာေးနည်ေးသအျာင်

ဗြျာသတွတစတစ လုြ်တျာြွဲ။ သနျာက်သတျာ ခွွဲ က

ွ ်ြှျာစုေးလု ုငြီေး အျာဏျာသြ်ေးလက
ု ်ြါတယ်။ အျာဏျာ

သြ်ေးငြီေးသနျာက်ြှျာ အြ ြုေးသျာေးသခါင်ေးသ ျာင် အျာေးလံုေးကု ဖြ်ေး ေးီ လုက်ငြီေး တနင

ု င
် လ
ံ ံုေး စစ်အုြ်ခ ြုြ်သရေး

သကကညျာ လုက်တျာသကကျာင ် သျှြ်ေး၊ ကရင်န၊ီ ကခ င်၊ ခ င်ေး သဒသသတွကု ဗြျာမြည်ြ ွဲ ယ

ွွဲ သ
ူ ွျာေးတျာ

ခံလုက်ြါတယ်။

ဗုလ်သနဝင်ေးက ဗြျာမြည်ကကီေးကု တမြည်သ ျာင်စနစ်မဖစ်သအျာင် အျာဏျာသြ်ေးလုက်တျာြါ။

ဗြျာမြည်၊ သျှြေး် မြည်၊ ကခ င်မြည်၊ ကရင်နမီ ြည် နှင ် ခ င်ေးဝသဒသတုငေး် အျာေးလံေးု က နဂုက အုြ်ခ ြုြ်သရေးြံုစံသတွ

ြတူြါ ူေး။ တြံုစတ

ံ ူသအျာင် သနဝင်ေးက အျာဏျာသြ်ေးခွဲတျာမဖစ်တယ်။ ဒီသနသခတ်ကကသတျာ သနဝင်ေးလုြ်ခွဲတျာ

ျာသကျာင်ေးလွဲ ုတျာကု ဗြျာနင

ု င
် သ
ံ ရေးသြျာေးသတွ တ
ု ်ြသမြျာမဖစ်ကကသြြယ် သကကြါတယ်။ ကရင်နီ

သလျာြတသရတံခွနက
် ြီေးကု ကရင်နရ
ီ ွဲ ကုယ်ကကြမျာကုယ်ဖန်တီေးခွငသ
် အျာက်ြ ျာေး ွဲ ဝုငေး် သံေးု တုနေး် က

ကရင်နကီ ကြမျာ ကရင်နဖ

ီ န်တီေးသရေး ယ် ဗြျာနင
ု င
် သ
ံ ရေးသြျာေးြှ ြသမြျာြါ ူေး။ ျာလလွဲ
ု ုသတျာ ဗြျာသတွရွဲ

ကုယ်ကကြမျာကုယ်ဖန်တေးီ ခွငဟ
် ျာ ယ်ြှျာလွဲ သြေးရင် တနင
ု င ံ ံုေးကု လက်ညြှြုေး
် လ ေးု မြတတ်ကကတွဲသူသတွြြါြွဲ
ု ။

ခုြှ ြဟုတ်ြါ ေးူ ။ တုဗြျာသီခ င်ေးြှျာ "တသကျာင်ေး အ ရျာဇျာ၊ တုဗြျာသျာကီြ ြုေးဟျာြု၊ ြညြှြုေးဂုဏသ
် တဇျာ၊

ြ ျာေးစွျာြတင
ု ေး် ြ ျာေးကုြါ တက
ု ခ
် ုက်ခါ …သအျာင်ခွဲတျာ တုဗြျာ" လု ြါဝင်တယ်။ တမချာေးတင
ု ေး် နင
ု င
် သ
ံ တွကု ဗြျာက

တုက်ခုက်သအျာင်ခွဲတျာ၊ ြုင ် ုငြ

် ှု (Trophy) တခုအသနနွဲ မြင်တတ်ကကတယ်။ Right of Conquest

တုက်နင
ု လ
် ုယူတွဲဝါဒကု က ငသ
် ုေးံ ကကတယ်။ ုေးသတျာ်လက် က်က ရခုငက
် ု နင
ု တ
် အခါ
ွဲ

စစ်တသကျာင်ေးဝင်သမြေးသွျာေးတွဲ ရခုငသ
် တွကု အဂဂလြ်အစေးု ရ က
ီ သွျာေးမြန်သတျာင်ေးဖု သတျာ်ဝင်အြန ် လွှေျာြှျာ

ငါတု ကျွနသ
် တွ ဝင်သမြေးသရှျာင်လျာတျာကု မြန် တ
ု ်သြေး တ
ု ွဲ အသံုေးအနှုနေး် ြ ြုေးကု သံေးု ြါတယ်။
 အွဲသည်လုသမြျာသတျာ အြ ြုေးသျာေးလူ ု လူြ ြုေးလုသမြျာရင်

ဗြျာနင
ု င
် သ
ံ ရေးသြျာေးသတွ က်က ြသဒသရျာဇ် သခတ်က ဟျာကု

မြန်သမြျာသနတျာလျာေးလု သြေးြါသလသရျာ။ ြသဒသရျာဇ်သတျာ်လှနသ

် ရေးကု

တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွ လုြ်ခွဲြါတယ်။ ဗြျာက ကုယ် ုရင်စနစ်ကု

ကုယ်ြသတျာ်လှနရ
် ုြ
ံ ဟုတ် ေးူ ၊ လွတ်လြ်သရေးရတွဲအ သြျှျာ်ခွဲတွဲ

သူသတွရှြါတယ်။ ြသဒသရျာဇ်ခ င်ေးတူသတျာင် ဗြျာ ရ

ု င်သတွက သတျာ

နင
ု င
် တ
ံ ည်သ ျာင်တွဲ ြင်ေးသကျာင်ေးသတွလု ြံုသဖျာ်ခံရငြီေး တုငေး် ရင်ေးသျာေး

ြသဒသရျာဇ်သတွြှျာသတျာ လူ ုေးသတွမဖစ်ရြါတယ်။ ြသဒသရျာဇ်ကု

ြလုခ င်ြါ ေးူ ။ အြ ြုေးသျာေးလူ သ

ု တွြှျာ သြုငေး် က အစတ်အြုငေး် တခု

မဖစ်သြြယ် ဒါကတခုတည်ေးသသျာ အရျာြဟုတ် ေးူ ။ အြ ြုေး သျာေး

လူ တ
ု ခုမဖစ်ဖု နင
ု င
် သ
ံ ရေး၊ စတ်ြုငေး် င
ု ရ
် ျာနွဲ ယဉ်သက ေးြှု က်စြ်ြှုသတွ

ရှဖုလုတယ်။ ဗြျာက အျာေးလံုေးကု ဗြျာဇျာတ်သင

ွ ေး် ဗြျာလူသနြှုကု

မဖနသ
် ဝတျာကုသတျာ ဗြျာလူြ ြုေးကကီေးြဟုတ်သကကျာင်ေးမငင်ေးကကသြြယ်

တုငေး် ရင်ေး သျာေးသတွ ြြတု ယဉ်သက ေးြှုကု န

ွ ေး် ကျာေးသစဖုမြြုရင်သတျာ

သရှေးရု ေးစွွဲသတွအမဖစ် ြံုသဖျာ်ခံကကရြါတယ်။

တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွရွဲ ကုယသ

် ဒသအသြေါ်အသမခခံတွဲ အြ ြုေးသျာေးဝဉျာဉ်အျာေးနည်ေးသအျာင် ဗြျာသတွြွဲ

လုြ်ခွဲ တျာမဖစ်တယ်။ ဗြျာနင

ု င
် သ
ံ ရေးသြျာေးသတွန ွဲ ဗြျာစစ်တြ်က လုြ်ခွဲတျာြါြွဲ။ ဒါကု ဗြျာစစ်တြ်တခုတည်ေး

ေးု သကျွေးဖု ဗြျာနင

ု င
် သ
ံ ရေးသြျာေးသတွက လုြ်ကကတယ်။ ဗြျာနင
ု င
် သ
ံ ရေးသြျာေးသတွ က်သတျာ တျာဝန်ယူတျာ

ြသတွွဲ့ ူေး။ ယ်လု မြန်သခ ျာက်လွဲ ုသတျာ လူြ ြုေးအသမခမြြုဖက်ဒရယ်တည်သ ျာက်လု အ င်ြသမြရင်

တုက်တွနေး် သူသတွ ဟျာ သြုငေး် တရျာေးခံမဖစ်ြယ်လု မြန်သခ ျာက်ြါတယ်။ အခု တုငေး် ရင်ေးသျာေးသဒသသတွ

သြျာင်ြုငစ
် ေးီ ခံရတွဲမြဿနျာရွဲ သြုငေး် တရျာေးခံ မဖစ်ြှုကုသတျာ ယ်ဗြျာနင
ု င
် သ
ံ ရေးသြျာေးြှ တျာဝန်ြခံြါ ူေး။

သတျာင်ေးြန်ြါတယ်လု သမြျာရင်သတျာ "ငါတုလုြ်ခွဲတျာ ြဟုတ်လု စတ်ြသကျာင်ေး ေးူ ၊ ဒါသြြယ် ငါတုရွဲ

ဝသနနည်ေးက အသကျာင်ေး ုေးံ မဖစ်လု က် ယူြါ" လုြွဲ သမြျာကကတျာြါ။ ဒါကု အက ြုေးခံစျာေးခွငရ

် တယ်လုြွဲ

သမြျာရြှျာြါ။ ဗြျာဇျာတ်သင
ွ ေး် ခံ ျာေးရတွဲ ကသလေးသတွ အသနနွဲ သက ျာင်ေးသွျာေးတက်ရင် ြအ
ု င်သမြငြီေး

ငါတုအသကကျာင်ေး၊ ငါတု ဝအတွက် သင်သြေးသနတယ်လု ခံစျာေးရြါတယ်။ တင

ု ေး် ရင်ေးသျာေး သတွကသတျာ

နျာေးလည်ေးြလည်တွဲ ျာသျာစကျာေးသတွန ွဲ သူတအသကကျာင်

ု ေး ြဟုတ်တွဲ သြင
ု ေး် သတွကု သင်ရြါသသေး တယ်။

ြွနသ
် တွ ု သူတု ေးု သ ေးသတွကု ြ ြုေးတုနေး် သတ်ခွဲတွဲ ဦေးသအျာင် သဇယ ကု တတယမြန်ြျာနင
ု င
် တ
ံ ည်သ ျာင်တွဲ
 ုရင်ကကီေးအမဖစ် သင်ကကရတျာြါြွဲ။ သနျာက်တခုက တုငေး် ရင်ေး သျာေးသတွက သြင
ု ေး် သတွသင်ဖု သမြျာတွဲအခါ

"သြုငေး် " လု ြသမြျာ ွဲ "ရျာဇဝင်ဟျာ ုရင်သတွအသကကျာင်ေးမဖစ်လု ဒီသနနွဲ

လုက်သလ ျာညီသ မွ ဖစ်တျာြဟုတ် ူေး" လု သရျာခ ြါ သတျာတယ်။ "ရျာဇဝင်" ုတျာကု ုရင် အသကကျာင်ေးလု

ျာသျာမြန်ရင် "ရျာဇသတ်၊ ရျာဇဝတ်" ကု ကျွနြ

်ု ်တု ြက ငသ
် ုေးံ သငသ
် တျာ ေးူ လျာေးလုသျာ

မြန်သြေးရြါသတျာြယ်။ သတျာ်လှနသ
် ရေးအစုေးရခ င်ေးတူသတျာင် တုငေး် ရင်ေးသျာေး သတျာ်လန
ှ သ
် ရေး အစေးု ရသတွက

တ ငန
် ြ်သသယျာင်မဖစ်ငြီေး သနဝင်ေး စုခွဲတွဲ သဒသစု တမြည်သ ျာင်သအျာက်က ြွဲသြေးြှု သတွကသနသြေါ်လျာတွဲ

NUG က တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတျာ်လှနသ

် ရေးအစုေးရသတွ က် ြအ
ု ငမ် ြငတ
် ယ်လု မဖစ်သနမြန်ြါ သသေးတယ်။

ခု က ျာကုသမြျာခ င်သနတျာလွဲ ု တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွဟျာ ဗြျာမြည်ြ၊ ဗြျာယဉ်သက ေးြှု၊

ဗြျာနင
ု င
် သ
ံ ရေး သြျာေးသတွန ွဲ ဗြျာစစ်တြ်ရွဲ ကုလုနမီ ြြု၊ အတင်ေးသြ်ေးသွငေး် ခံ ျာေးရတျာကု မြန်မြင်သယျာင်နင
ု ဖ
် ုြါ။

ဗြျာဇျာတ်သွငေး် ခံရတွဲ နှစ်သတွကကျာလျာတျာနွဲ တုငေး် ရင်ေးသျာေးလူြ ြုေး ြ ြုေး က်သစ်သတွသတျာင်

ဗြျာလူသနြှု ဝကု ြရ
ု င်ေးနှေးီ ကုန် ကကြါငြီ။ အြ ြုေးသျာေးဝဉျာဉ်ကု ဖက် စ်လု င်ကုနက် ကတယ်။ တကယ်သတျာ

ဖနှြ်သူသတွရွဲ အြ ြုေးသျာေးသရေး ဝါဒဟျာ ဖက် စ်စနစ်မဖစ်ငြီေး ဖနှြ်ခံသတွရွဲ အြ ြုေးသျာေးဝဉျာဉ်စတ်ဟျာ

လုအြ်ခ က်ရလ
ှ ု တုနမ် ြန်လျာတွဲ ကျာကွယ် လုစတ်၊ က ငဝ
် တ်သလ
ီ နွဲ မြည်စံုတွဲ ုေးံ မဖတ်ခ က် (Moral
Decision) မဖစ်တယ်။ ကုယအ
် ြ ြုေးသျာေးသရေး လကခဏျာ ဖနှြ်ခံရရင် ဖနှြ်သူတုနွဲ ြူေးသြါင်ေးမခင်ေးဟျာ Immoral

Choice မဖစ်တယ်လု ကွွဲမြျာေးစွျာ သမြင်ဖု လုြါတယ်။

တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွက ဖက်ဒရယ်သတျာင်ေးတွဲအခါ သူတရွဲ

ု ဖက်ဒရယ်ဟျာ ဗြျာကုလုနစ
ီ နစ်ကု

အသမခြခံတွဲ Decolonized Federal ကု သတျာင်ေး ုသတျာ်လှနခ

် ွဲတျာမဖစ်ငြီေး ဗြျာက ဖက်ဒရယ်လုသမြျာတွဲအခါ

"တုဖနှြ်ခွဲ တျာသတွ သြငြီေး ငါတုတည်သ ျာက်တွဲ ဝလူသနြှုစနစ် သ

ွဲ ြါင်ေးလျာသြေးြါ"လု ုလုရင်ေးမဖစ်တွဲ

Depoliticized Federal ကု လုခ င်သနကကတျာလု ကွွဲမြျာေးစွျာ ရှု မြင်ဖုလုြါတယ်။ Decolonized Federal ဟျာ

ဖက် စ်စနစ် လံုေးဝြဟုတ်ြါ ူေး။ ဖက် စ်စနစ်ကု တကယ်နျာေးလည်ခ င်ရင် သူကုတည်သ ျာင်တွဲ ြူ ုလီနရ
ီ ွဲ

ြနခ
် ွနေး် သတွကု မြန်ဖတ်ကကည်ဖုလုြါတယ်။ ြူ ုလီနက
ီ အီတလီြှျာ လူြ ြုေးစု ုတျာြရှရ ူေး၊ အီတလီလြ
ူ ြုေး

အီတလီနင
ု င
် သ
ံ ျာေး တြ ြုေးတည်ေး ရှရြယ်လု သမြျာခွဲတျာြါ။ ဖက် စ်ဝါဒရွဲဖခင်ကကီေး ြူ ုလီနန
ီ ွဲ

ြူရင်ေးဒဿနြညျာရှငက် ကီေး ဂ အ
ီ ုဗျာနီ ဂ န်တီလီသုက ဖက် စ် ုတျာ အြ ြုေးသျာေးလက်ဝွဲဝါဒလု သမြျာခွဲတျာကု

မြန်ကကည်ရြှျာြါ။ ခုသခတ်ြျာှ ဖက် စ်ကု လက်ယျာစွနေး် ဝါဒလု သမြျာသနတျာတွဲသူသတွက Decolonized

ကုလုနစ
ီ နစ်မဖြုတ် ျာေးတွဲ ဖက်ဒရယ်ကု ဖက် စ်လု သမြျာလျာတျာဟျာ သြုငေး် နွဲ ဒဿနကု ခ န် ေးု ရင်

အဓြပျာယ်ြရှ ေးူ လုသျာ တုနမ် ြန်ရြှျာြါြွဲ။

မြန်ြျာနင
ု င
် ြ
ံ ှျာ တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေးသတွအတွက် စစ်အျာဏျာရှငက
် ုဖယ်ရင် သရွ ေးစရျာစနစ်နစ
ှ ်ခုရှြါတယ်။

အွဲဒါက

(၁) Decolonized Federal သခေါ်တွဲ ကုလုနအ

ီ သငွအ
ွဲ့ သက်ြရှတွဲ

ဖက်ဒရယ်၊ ြြတရွဲ
ု ြူရင်ေးသဒသ နင
ု င
် သ
ံ ရေး စုဖွဲွဲ့ွ ြှုသတွကု အသမခခံတွဲ

ကုယ်ကကြမျာကုယ်ဖန်တေးီ ခွငရ
် တွဲ
ှ national သဒသသတွကု

အသမခခံတွဲ Coming Together Federal မြည်သ ျာင်စုကသန

အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူညီြျှြှု ဖန်တီေးဖု၊

(၂) Depoliticized Federal သခေါ်တွဲ နင

ု င
် ရ
ံ ွဲသြုငေး် သတွ၊

အြ ြုေးသျာေးလကခဏျာဖနှြ်ခံရြှုသတွကုသြြစ်ငြီေး ကယ
ု ်အြ ြုေးသျာေး

လကခဏျာကု အသမခြ ျာေးတွဲ ဗြျာလူသနြှုစနစ်ကု အသမခမြြု

တည်သ ျာက် ျာေးတွဲ သဒသစုနင

ု င
် ံ Holding Together Federal

စနစ် မဖစ်တယ်။
 ယ်စနစ်ြုသကျာင်ေးတယ် တ
ု ျာသတျာ အမငင်ေးြွျာေးလရြါတယ်
ု ။ ကျွနြ
်ု ်တုက မြည်သ ျာင်စုသြျာေး

မဖစ်ြါတယ်။ သဒသစုနင
ု င
် ံ Holding Together, Geographic-Ethnic Mixed အသရေးမဖစ်သနလည်ေး

အြ ြုေးသျာေးလွှေတ်သတျာ်ြှျာ ဗြျာနွဲ အမချာေးအြ ြုေးသျာေးလူ ု (လူြ ြုေးစု ၁၃၅ ြ ြုေးကု သမြျာတျာြဟုတ်၊ Right

Bearing Capacity ရြုငခ

် ွငက
် ု န်ေးသြ်ေးစုစည်ေးနင
ု တ
် ွဲ အြ ြုေးသျာေးလူ ြ
ု ျာေးကသ
ု ျာ ုလု)

ကုယ်စျာေးလှယအ
် သရအတွကအ
် တူအညီမဖစ်ဖု အျာေးလံေးု သသ ျာတူရင်ရြါတယ်။ သုသသျာ်လည်ေး

အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူညီြျှြှု ြရှသြျှ လက်နက်ကုငသ

် တျာ်လှနြ
် ယ် ုတွဲ တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတျာ်လှနသ
် ရေးသတွက

ဗြျာအြ ြုေးသျာေးလူ က
ု ကုယ်စျာေးမြြုကုယ်စျာေးလှယအ
် သရအတွက် သလျှျာြခ ြခ င်ေး သုြဟုတ်

ဗြျာမြည်နယ်သြေါ်လျာငြီေး မြည်သ ျာင်စု ြမဖစ်ြခ င်ေး သတျာ်လှနသ

် နြယ် ုတွဲ ုေးံ မဖတ်ခ က်ရှရင် ဒါဟျာလည်ေး

က ငဝ
် တ်ကု န်ေးသြ်ေးတွဲ Moral Decision သျာမဖစ်တယ်လု ြှတ်ယူရြှျာြါြွဲ။

အခ ြုြ်မြန်သမြျာရရင် ဗြျာစစ်တြ်ရွဲ ရက်စက်ြှုကု အျာေးလံုေးသငြီေးသျာေးြု မငင်ေးစရျာြရှြါ။

တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွ တည်သ ျာက်လုတျာဟျာ ဗြျာလက်ရျာ ဗြျာကုလုနစ

ီ နစ်ကု ဖ က်သြ်ေး ျာေးတွဲ

Decolonized Federal ကုမဖစ်ငြီေး ဗြျာသတွကသတျာ ဗြျာလူသနြှုကု စံယူ ျာေးတွဲ Depoliticized Federal

ကုလုခ င်ကကြါတယ်။ သတျာ်လှနသ

် ရေးအစေးု ရခ င်ေးတူသတျာင် ၂၀၀၈ သအျာက်က ြွဲသြေးရျာကသန

သြေါ်လျာတွဲအစေးု ရသတွက တရျာေးဝင်ြှုမြြှငတ

် င်ခရ
ံ ငြီေး၊ ြူလနဂုသဒသအုြ်ခ ြုြ်သသ
ူ တွကသန သြေါ်လျာတွဲ

တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတျာ်လှနသ
် ရေးအစုေးရသတွက တရျာေးြဝင်မဖစ်သနတွဲ သသ ျာ က် သ
ံ မြျာ ုကကတျာသတွဟျာ

ဗြျာဇျာတ်သွငေး် တျာရွဲ မြယုဂ်သတွြါြွဲ။ ဒါသတွကု သဖ ျာက်ဖုလုြါတယ်။ မခံြုကကည်ရင် တကယ်

အြ ြုေးသျာေးလကခဏျာဖနှြ်ခံခရတွဲ
ွဲ တရျာေးြျှတြှုကင်ေးြွဲမခင်ေးသတွအတွက် ယ်လုအစီအြံသတွနြ
ွဲ ျာေး

တရျာေးြျှတြှုကု ရှျာကကဦေးြလွဲ ုတျာ အသရေးကကီေးတွဲ အ ငတ

် ခု မဖစ်ြါလြ်ြယ်။
ဘတျာ်လန
ှ ်ဘရ်း၊ ဗြျာဇျာတ်သင
ွ ်း် ဘရ်းန အသစ်
ာ့ ဘတွလပ
ို ်ခ င်တဘ
ာ့ ရျာဂါ
စည်ေးနရီ

မြန်ြျာနင
ု င
် ကံ ကီေးကု ကကည်လက
ု ်တအခါ
ွဲ မြည်တင
ွ ေး် စစ်က နှစ် (၇၀) သက ျာ်လု သမြျာကကသြြယ် တုငေး်

ရင်ေးသျာေးအဖွွဲွဲ့သတွအတွက် သတျာ်လှနသ
် ရေးသတွ၊ ဒါြှြဟုတ် က ေးသက ျာ်စစ်သတွကု ခုခံတျာသတွမဖစ်ငြီေး

မြည်တွငေး် စစ်လု အတအက သမြျာရခက်ြါတယ်။ ဥြသဒအသကကျာင်ေးအရ နင

ု င
် ကံ ကီေးတခု က
ွဲ သဒသသတွြှျာ

မဖစ်သနတွဲ စစ်ြွဲသ
ွ တွလု ရှု မြင်တျာသကကျာင ် မြည်တွငေး် စစ်လု လွယလ
် ွယသ
် မြျာ ုတတ်ကကြါတယ်။

ဇျာတ်လြ်ေးအရသတျာ မြည်တွငေး် စစ်ကကီေး မဖစ်လျာတယ်၊ တုငေး် ရင်ေးသျာေးသဒသသတွက ဖနှြ်ခံရတယ်၊

အခုဗြျာသတွလည်ေး ခံရတယ်လု သမြျာတျာသတွ ကကျာေးလျာရြါတယ်။

သုသြြွဲ သစသစကကည်သတျာ သရေးသရေးသြေါ် ုသလု ဥြြျာအသနမဖင ် ကရင်လူြ ြုေးသတွ ရ

ု င် အြ ြုေးသျာေး

ဝဉျာဉ်၊ လူ စ
ု တ်ဓျာတ် န
ွ ေး် ကျာေးလျာလု နင
ု င
် တ
ံ ခုအသနနွဲ သနခ င်တယ် ုတျာကသန ကရငက် ကြမျာ ကရင်

ဖန်တီေးနင
ု တ
် ွဲ မြည်နယ်တခု သီေးသနရ
် ဖု လက်နက်ကုငလ
် ျာကကတျာ မဖစ်ြါတယ်။ ကခ င်အသနမဖင ် ဗြျာမြည်ြရွဲ

လွှေြ်ေးြေးု ြှုကု တွနေး် လှနဖ

် ု လက်နက်ကုငတ
် ယ်။ ကရင်နီ ု သီေးမချာေးလွတ်လြ်တွဲမြည်နယ်ရွဲ သခါင်ေးသ ျာင်သတွန ွဲ

နင
ု င ံ ရေး သကကသအျာင်ြညြှနင
် သ ု ြ
် ွဲ (ဖ ြလ) တြ်သတွ အတင်ေးဝင်လျာလု ဗြျာရွဲ က ေးသက ျာ်စစ်ကု ခုခံရတယ်။

ရှြ်ေး ုရင် သစျာ် ွျာေးကု သတျာ်လှနတ

် ွဲ အင်အျာေးစုသတွ

အရှန်သကျာင်ေးလျာတုနေး် အသစျာြုငေး် က (ဖ ြလ)၊

သနျာက်ြုငေး် က သတျာ ဗြျာမြည်ြ စစ်တြ်က နင

ု င
် သ
ံ ရေး၊

စစ်သရေးဖအျာေးသြေးငြီေး အျာဏျာစွနခ
် ုငေး် ရျာက လက်နက်ကင
ု ်

သတျာ်လှနသ
် ရေးသတွ ြ ျာေးလျာတယ်။ ဥြသဒသကကျာင်ေးအရ

နင
ု င
် တ
ံ ခုရွဲ မြည်တွငေး် စစ်လု သမြျာရသြြယ် လူြှုသရေး၊

နင
ု င
် သ
ံ ရေး၊ သဒသသရေး က်ကသမြျာရင် Internal

colonialism ုတွဲ အတွငေး် က်လှုက်စျာေးတွဲ ကုလုနဝ

ီ ါဒ၊

နင
ု င
် သ
ံ ရေးအရ ြြတု လူြ ြုေးစုဖွဲွဲ့ွ ြှုကု စွနြ
် စ်ငြီေး

ဗြျာဦေးသ ျာင်စုဖွဲွဲ့တ
ွ ွဲ နင
ု င
် သ
ံ ရေးသအျာက် ဝင်လျာသရေး

ြသရျာဂ က်ကု ခုခံတျာြါြွဲ။

 ဗြျာမြည်ြ နင
ု င
် သ
ံ ရေးသခါင်ေးသ ျာင်တစ်ဦေးမဖစ်သူ ဝဓူရသခင်ခ စ်သြျာင်က ၁၉၆၂ ြတ်လ (၁)

ရက်သနတွင ် တုငေး် ရင်ေးသျာေးြ ျာေးနွဲဗြျာတု အမြင်ြတူသကကျာင်ေး၊ ဗြျာအမြင်အရ "မြည်ြကု အသမခခံ၍

မြည်သ ျာင်စု ဖွွဲွဲ့စည်ေးမခင်ေး ဟျာ မြည်သ ျာင်စု တစ်ခလ

ု ံုေးအတွက် (Centre of unity and leadership) လု

သခေါ်တွဲ “ဗဟုသခါင်ေးသ ျာင်ြန

ှု ွဲ ညီညွတ်သရေး စုစည်ေးခ က် အမဖစ်နသျာ
ွဲ သ
ူ ျာင်ခွဲမခင်ေးမဖစ်ြါတယ်"လု

သမြျာခွဲဖူေးြါတယ်။ ဗြျာမြည်ြနွဲ တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွက အစတည်ေးကအမြင်ြတူရု ံြဟုတ်၊ ဗြျာမြည်ြ

နင
ု င
် သ
ံ ရေးသြျာေးသတွရွဲ အမြင်က ဗြျာတုဟျာ သခါင်ေးသ ျာင်ြှုဗဟုြှျာရှတွဲ စုဖွဲွဲ့ွ ြှုကု လခ
ု င်ခွဲတျာမဖစ်ြါတယ်။

လက်ရှအခ န်ြှျာလည်ေး နှစ်သြါင်ေးြ ျာေးစွျာကကျာငြီေး အျာဏျာအကကြ်ကကြ်သြ်ေး၊ ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုသတွ

အကကြ်ကကြ် ငွွဲ ြီေးတွဲသနျာက်ြှျာ လူြ ြုေးစံု၊တုငေး် ရင်ေးသျာေးစံအ

ု သရကု မခံြု ျာေးတွဲ ဗြျာမြည်ြရွဲ

ဦေးသ ျာင်ဖွဲွဲ့စ
ွ ည်ေးတွဲ နင
ု င
် သ
ံ ရေးကကီေး မဖစ်လျာသတျာတျာသြါ။ တွနေး် လှန၊် သတျာ်လှနခ
် ွဲတွဲ သူသတွကသတျာ

သတျာ ြ
ွဲ ှျာြွဲ လက်နက်ကုငလ
် က် စင်ငြြုင်အစုေးရသတွသ ျာင်လ က် ရှြါသသေးတယ်။

ဒီသခတ်အခါ သရျာက်တအခါ
ွဲ အြှတ်သညျာ (Identity) သတွ အြ ျာေးကကီေး ြရှသတျာ ေးူ ။ ဗြျာမြည်ြက

အြ ျာေးစုကသတျာ ကုယ်ကုယက
် ု မြည်သ ျာင်စုသျာေးရယ်လု လွယ်လွယ်သမြျာလုက်ကကြါငြီ။ ဟုတုနေး် က ရန်ကုန်

သကျာလြ်ကု တကကသုလအ
် ငတ
် ုေးသြေးတုနေး် ကလု "ဗြျာစျာသည် ဒစျာ၊
ု ဗြျာစကျာေးသည် ဒစကျာေး"
ု လု

သကကေးသကကျာ်စရျာြလုသတျာြါ ူေး။ ခုသတျာ ဖနှြ်ခံြဟုတ်သတျာ ူေး။ အြ ြုေးသျာေးလကခဏျာကု ရှြ်ေးသဒသ၊

ကရင်နီ သဒသ၊ ကခ င်သဒသ၊ ရခုငသ

် ဒသလု သဒသသတွ က
ီ ု မဖနသ
် ဝကုနက် ကငြီ။ ဗြျာမြည်ြက ဦေးသ ျာင်စုဖွဲွဲ့တ
ွ ွဲ

နင
ု င
် သ
ံ ရေး ကုသျာ အြှနလ
် ု သမြျာကုနက် ကငြီ။ သနရင်ေး င
ု ရ
် င်ေး ဗြျာမြည်ြကဖွတ
ွဲွဲ့ ွဲ မြည်သ ျာင်စု ွဲ

အတင်ေး ွွဲ ည် ခံရတွဲ ကရင်နမီ ြည်၊ ကုနေး် သ ျာင်သခတ်က အသြ်ေးခံရတွဲ ရခုငမ် ြည်န ွဲ ြွနမ် ြည်၊

ကုယ်ကကြမျာကုယ်ဖန်တေးီ ခွင ် ြရြခ င်ေး လက်နက်ြစွနြ

် ယ် ကရင်သတွ၊ ခွွဲ က
ွ ်ခွငရ
် ှြါလ က်
တြတ်ရု က်ခံလုကရ
် တွဲ ရှြေး် မြည်၊ သတျာင်တန်ေး သဒသဖွံွဲ့ ငဖြုေး သစခ င်လု ဗြျာနွဲတွွဲငြီေး လွတ်လြ်သရေးယူခွဲတွဲ

ခ င်ေးနွဲ ကခ င်သဒသသတွ - အွဲသည်သဒသသတွက လူြ ြုေးသတွရွဲ အြှတသ

် ညျာ (identity)၊ သဒသယဉ်သက ေးြှု

ျာသျာစကျာေး၊ သဒသအသနွဲ ြညျာ၊ လူြ ြုေးလကခဏျာသတွက အသရေးြြါ ူေး မဖစ်ကုနြ

် ါငြီ။

ြွဲဇျာသတျာင်သမခသီခ င်ေးကု အသရေးတယူသင်ခရ

ံ သသလျာက် တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွရွဲ အသြညျာ (local wisdom)

သတွကု အသအြှတြ
် မြြုသတျာ ူေး။ ကုယ်ြုငခ
် ွဲတွဲ ကုယ်နင
ု င
် သ
ံ ရေးယူနစ်သတွရွဲ ဂုဏသ
် ကချာသတွ

ြွဲယွငေး် ရံုသျာြက ေးူ ကုယ်နယ်သမြ က

ွဲ ကုယ်လူြ ြုေးသတွသတျာင်ြှ ဗြျာဦေးသ ျာင်တွဲ နင
ု င
် သ
ံ ရေး စီေးသကကျာင်ေး ွဲ

ြါသွျာေးကကြါတယ်။

ဗြျာစစ်တြ်သမြျာသလရှတျာက တြ်ြသတျာ်ရွဲ သသ ျာ ျာေးြှနက

် ု နျာေးလည်လျာသူသတွက

ြူေးသြါင်ေးလျာတယ် ုတျာြ ြုေးမဖစ်ြယ် င်တယ်။ ဗြျာလူြ ြုေးသတွရွဲ အုြ်ခ ြုြ်ြှုန ွဲ ဖွံွဲ့ ငဖြုေးသရေး

လုြ်သြေးနင
ု ြ
် ှုသကကျာင ် ြူေးသြါင်ေးလျာတယ်လု သမြျာတျာလည်ေး ကကျာေးဖူေးကကရွဲ။ တကယ်သတျာ တုငေး် ရင်ေးသျာေးစံ၊ု

လူြ ြုေးစံု ုတွဲ စကျာေးသတွသအျာက်ကသန ဗြျာမြည်ြကစုဖွဲွဲ့တ

ွ ွဲ ဗြျာနင
ု င
် သ
ံ ရေးစီေးသကကျာင်ေးနွဲ

ဗြျာဇျာတ်သွငေး် သနတျာ မဖစ်သနသလျာေးလု သတွေးစရျာြါြွဲ။ ဗြျာသတွရွဲ အျာေးလံုေးစုဖွဲွဲ့ွ ငြီေးသနတွဲသနနည်ေး Way of

Life က အျာေးလံေးု အတွက် အသငသ

် တျာ် ေးုံ အသကျာင်ေး ေးုံ လု ုလုသနတျာ ြဟုတ်လျာေး။ အြ ြုေးသျာေးလကခဏျာ

ဖနှြ်ခံရတျာနွဲ စီေးြွျာေးသရေးဖနှြ်ခံရတျာ ြတူြါ ူေး။ တနင

ု င
် လ
ံ ံုေးက စီေးြွျာေးသရေးအရ သခါင်ေးြံုမဖတ်ခရ
ံ တျာြါြွဲ။

ဒါသြြယ် အြ ြုေးသျာေးသရေးလကခဏျာနွဲ ဝသနနည်ေးသတွကကသတျာ တုငေး် ရင်ေးသျာေး လူြ ြုေးစုသတွကသျာ

ဖနှြ်ခံသနရတျာြါ။

ဗြျာလု ုရျာြှျာ Ethnic သသွေးြ ြုေး က်ကသန ဗြျာလု ုလုတျာသတျာ ြဟုတ် ူေး။

ဥြသဒအသကကျာင်ေးအရ လွတ်လြ်သရေးရတွဲအခါကတည်ေးက ဗြျာမြည်ြကသန အသမခခံတွဲ ဗြျာမြည်ြရွဲ

နင
ု င
် သ
ံ ရေးကု အသမခခံလှုြ်ရှျာေးတွဲ နင
ု င
် သ
ံ ရေးစုဖွဲွဲ့ွ ြှုသတွသအျာက်က လူသတွကု စုငြီေးသခေါ်ရတျာြါြွဲ။ အွဲဒါကု

ငါတုအသဖ၊ အသြက ယ်သူြု ဗြျာရယ်လု ြဟုတ် ူေးလု သမြျာတျာြ ြုေးလည်ေး သတွွဲ့ရသသေးတယ်။

အြ ြုေးသျာေးလကခဏျာ ဖနှြ်ြခံရတွဲ အခါကကသတျာ ဗြျာစျာသည် တုစျာလည်ေး ြမဖစ်သတျာ ေးူ သြါ။

အြ ြုေးသျာေးလကခဏျာ ဖနှြ်ခရ
ံ တွဲ တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေးသတွကုကကသတျာ တဖက်က ဖငြီေး၊ တဖက်က ဖတ်သခေါ်သလုန ွဲ

ဝသနနည်ေးကု ြံုသမြျာင်ေးလု ဗြျာသရစီေးသကကျာင်ေး ွဲ သြါင်ေးကကဖုရျာ လြ်ေးသကကျာင်ေး ျာေးြါတယ်။

သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးအ ဒီမြဿနျာရှလျာြါတယ်။ ကလ
ု န
ု စ
ီ နစ် (Internal Colonialism) ြှျာ

ဒီြုကသရစီ တ
ု ျာ ြရှြါ ေးူ ။ သဒသကုယ်ြုငအ
် ုြ်ခ ြုြ်ခွငက
် အလွန် ုေးံ ြွဲ။ အွဲဒါကု ဒီြုကသရစီလု ြသခေါ်ြါ ေးူ ။

ဒီြုကသရစီ တ
ု ျာ လွတ်လြ်ြှုအသမခခံ Foundation တခုအသြေါ်ြှျာ တည်ရတွဲစနစ်မဖစ်ြါတယ်။ အြ ြုေးသျာေး
လူ က
ု ု ဖနှြ်ငြီေး အတင်ေး ွွဲ ျာေးတွဲစနစ်ြှျာ၊ နင
ု င
် သ
ံ ရေးယူနစ်သတွကု ဝါေးငြြုြှုသအျာက်ြှျာ ဒီြုကသရစီလု အြည်

တြ်ြရြါ ူေး။ မြဿနျာက နင

ု င
် သ
ံ ရေးဂုဏသ
် ကချာ၊ နင
ု င
် သ
ံ ရေးယူနစ်ရွဲ ဂုဏသ
် ကချာ ုတျာ သြ်ြမြင်ကကသတျာြွဲ

ဖွံွဲ့ ငဖြုေးသရေးလုြ်တျာနွဲ ြွဲသြေးတျာ က

ီ ု သလျှျာခ လုက်တျာ (Reduction) မဖစ်လျာြါတယ်။ တနင
ု င
် လ
ံ ေးံု အတွက်

ကကည်ရြယ်လု Doctrinate လုြ်ြါသတျာတယ်။ အျာေးလံေးု ကလည်ေး တနင

ု င
် လ
ံ ံုေးအတွက် ကကည်ဖု

ဝန်ြသလေးြါ ူေး။ နင
ု င
် သ
ံ ရေးယူနစ်သတွကု နင
ု င
် သ
ံ ရေးဂုဏသ
် ကချာသတျာ မြန်သြေးဖု အရင်လြ
ု ်ရြှျာြါ။

အြှတ်သညျာသတွက အသရေးြကကီေး ေးူ ၊ ဒါြှြဟုတ် အြှတ်သညျာသတွသကကျာင ် နင

ု င
် သ
ံ ရေးမြဿနျာ

မဖစ်ရတယ်လု တခ ြုွဲ့ကသမြျာတျာလည်ေး ရှြါတယ်။ ဒါသြြယ် Identity သတွက အလွနအ

် သရေးကကီေးြါတယ်။

ဥြြျာအျာေးမဖင ် သတျာ်လှနသ
် ရေးအတွက် လက်နက်ဝယ်တျာ၊ သတျာ်လန
ှ သ
် ရေးသြျာေးသတွအတွက်

ြင်ေးသကျွေးတျာ ကုြွဲ ကကည်ကကြါစု။ သ ျာဝသယံဇျာတ တ

ု ်ယူတျာြွဲမဖစ်မဖစ်၊ မြည်သူသတွ က
ီ

တနည်ေးနည်ေးနွဲ ရယူတျာြွဲ မဖစ်မဖစ် ဗြျာ သုြဟုတ် မြည်သ ျာင်စုသျာေးသြ်သြ်ြွဲလု ခံယူ ျာေးကကသူသတွရွဲ

စုဖွဲွဲ့တ
ွ ွဲသတျာ်လှနသ
် ရေးအဖွွဲွဲ့သတွန ွဲ တုငေး် ရင်ေးသျာေးအဖွွဲွဲ့သတွ ဒီအမြြုအြူတခုြွဲ လုြ်တယ် ုရင်သတျာင်

တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတျာ်လှနသ
် ရေးအဖွွဲွဲ့သတွက က်သကကေးသကျာက်တယ်၊ သယံဇျာတတူေးတယ် စသည်မဖင ်

နျာြည် ုေးရြါတယ်။ ြင်ြနင

ု င
် သ
ံ ရေးသရစီေးသကကျာင်ေးက အဖွွဲွဲ့သတွကသတျာ လုအြ်ခ က်အရ လုြ်တယ် ုငြီေး

ငြီေးသွျာေးတျာြါြွဲ။ အလုြ်ခ င်ေးတူရင်သတျာင် identity အြှတ် သညျာသြေါ် အသမခခံငြီေး သကျာက်ခ က်သတွ

ကွျာတတ်ြါတယ်။ ဒါသကကျာငလ
် ည်ေး အသရေးကကီေးတယ်လု သမြျာတျာြါ။

အရင်တည်ေးက လုြ်လျာခွဲတွဲ တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတျာ်လှနသ

် ရေး အင်စတီက ေးရှငေး် သတွက

ဂုဏသ
် ကချာနှငေး် အြ် (Honor) တျာ ြခံရြါ ူေး။ နင်ေးတက်စရျာတုနေး် သတွလု (stepping stone) သတွလု

မဖစ်သွျာေးြါတယ်။ စစ်ကင
ု ေး် က်ြှျာ သတျာ်လှနသ
် ရေးအဖွွဲွဲ့ခ င်ေး နယ်သမြသက ျာ်လု ြစ်ခတ်တျာသတွ

သတင်ေးြီဒယ
ီ ျာ ွဲ ြမြင်ရြါ ေးူ ။ တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေး သတျာ်လှနသ
် ရေးသတွကသတျာ နယ်သမြ ြ
ွဲ ှျာ

သနရျာသြေး ျာေးတျာြါ။ ဒါသြြယ် သူတု စစ်သ ေးသရှျာင်သတွကု ြင်ေးသကျွေးဖု၊ လက်နက်ဝယ်ဖု၊

သတျာ်လှနသ
် ရေး က်သွျာေးဖု ဝင်သငွရှျာရတွဲသနရျာသတွြှျာ သရှျာင်သြေးြါ တ
ု ျာကု အသစ်စဖ
ု ွဲွဲ့ွ ြှုသတွက ြသရှျာင် ွဲ

မြဿနျာလုြ်ကကတျာကလည်ေး ရှမြန်ြါတယ်။ တုငေး် ရင်ေးသျာေး အစုေးရသတွကု သူလင

ု ါလု စုဖွဲွဲ့ွ ြှု သသ ျာ ျာေးငြီေး

သမခရျာတုငေး် ကကြါတယ်။ Legitimacy ြရှတွဲသသ ျာ က် ကံ ကမြန်ြါသရျာ။ ဒါသြြယ် ဒီအဖွွဲွဲ့သတွဟျာ De

Facto သကျာ၊ Output legitimacy ြါရှလု တမချာေးနင

ု င ံ တွကသတျာင် ညြှနှုင်ေး လုြ်သ
် သ ျာင်သနကကတယ်

ုတျာကု သြသနကကြါတယ်။
 ရှြ်ေး၊ ကခ င်၊ ခ င်ေး၊ ကရင်နအ
ီ ျာေးလံေးု ဟျာ ကုယ်ကကြမျာကယ
ု ်ဖန်တီေးခွငန
် ွဲ လွတ်လြ်ြအ
ှု သမခခံရှြှသျာ

သြါင်ေးြယ် ုငြီေး မြည်သ ျာင်စု ြ

ွဲ ါလျာတွဲသူသတွြါ။ သူတသဒသြှ
ု ျာသူတု အင်စတီက ေးရှငေး် သတွ

တည်ရှသငြ
် ါ တယ်။ ဒါသြြယ် ဗြျာမြည်ြက ဦေးသ ျာင်ဖစ
ွဲွဲ့ွ ည်ေးလုက်တွဲ နင
ု င
် သ
ံ ရေးစုဖွဲွဲ့ွ ြှုက ကကျာသွျာေးတျာရယ်၊

လက်ရှ အွဲသည် သဒသသတွြျာှ ရန်ကုန၊် ြနတသလေး၊ စစ်ကင

ု ေး် သဒသက လူငယ်သတွသရျာက်လျာတျာရယ်သကကျာင ်

လူြ ြုေးစံုြါဝင်တွဲ မြည်သ ျာင်စုကကီေး က

ွဲ လူြ ြုေးစံြ
ု ါဝင်တွဲ တန်ေးတူယူနစ်တခုအသနနွဲ ြင်ြနင
ု င
် သ
ံ ရေး

သရစီေးသကကျာင်ေး က
ွဲ ြွဲ သွျာေးကကဖု တုက်တွနေး် သံသတွ ကကျာေးရြါတယ်။ တကယ်သတျာ အွဲသည် ၁၉၄၇

မြည်သူသြမတဗြျာနင
ု င
် ကံ ကီေးကု ဝင်ြက လု ဗြျာမြည်ကွနမ် ြ နစ်ြါတီန ွဲ အမချာေးလက်နက်ကုငစ
် ုဖွဲွဲ့ွ ြှုအစံုက

လွတ်လြ်သရေးရငြီေး လြင
ု ေး် သလေးကတည်ေးက လက် နက်ကုငသ
် တျာခုခွဲကကတွဲအသကကျာင်ေး မြန်သမြျာင်ေး

သတရဖုလုြါတယ်။ တကယ်သတျာ လက်ရှမြည်သ ျာင်စု စုဖွဲွဲ့ွ ြှု ကကီေးက ဗြျာဇျာတ်သွငေး် တယ်လု

သမြျာလုရသလု ဗုလသ
် နဝင်ေး ဦေးသ ျာင်ငြီေး စုဖွဲွဲ့သ
ွ ွျာေးတွဲြံစ
ု ံြါြွဲ ုတျာကု သသ ျာ သြါက်ဖု လုြါတယ်။

သဒသအုြ်ခ ြုြ်သူ တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေးသခါင်ေးသ ျာင်သတွန ွဲ နင
ု င
် သ
ံ ရေးသကကလည်ြှု ြရှခွဲကကြါ ူေး။

ဒါသတွက ယ်သက
ူ ုြှလည်ေး အမြစ်တင်သနတျာြ ြုေးြဟုတြ
် ါ ူေး။

Reality အမဖစ်ြှနက
် ု တည်တည်မြင်ဖု သျာ မဖစ်ြါတယ်။

တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတျာ်လှနသ
် ရေးသတွက ြင်ြနင
ု င
် ံ သရစီေးသကကျာင်ေး က
ွဲ

သတျာ်လှနသ
် ရေးသတွ က် တ ငန
် ြ
ှ ်မြင်ခံရတျာ၊ လက်ရှ NUCC

လုြှျာသတျာင် တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတျာ်လှနသ

် ရေး အစေးု ရသတွကု သျာြန်အဖွွဲွဲ့သတွန ွဲ

တူတူလုြွဲ အ င် ျာေး က် တ
ံ ျာ၊ ဖက်ဒရယ်ယူနစ် အုြ်ခ ြုြ်ြှုသတွကု

အသစ်မြန်ဖွဲွဲ့ွ ခုငေး် တျာ စတျာသတွ မြင်ရတျာ ြါြွဲ။

် ရေးသတွအတွက် ညြှငြီေးသျာေး သသ
တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတျာ်လှနသ ျာတူငြီေးသျာေး

စျာခ ြုြ်စျာတြ်ေး ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုသတွကု တရျာေးြဝင်သလုသမြျာငြီေး

ဒီသတျာ်လှနသ
် ရေးြှျာ ကုယ် ျာသျာ မြန်သရေးကကတျာြါြွဲ။ အရင်လူသတွ

လက်ြှတ် ေးု သွျာေး လည်ေး မြန်ြသံေးု သတျာြါ ူေး။ ဒါြှြဟုတ်

သဒသအုြ်ခ ြုြ်သူ De Facto တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတျာ်လှနသ

် ရေးသတွရွဲ အုြ်ခ ြုြ်

သရေးကု အသလေးြ ျာေး ွဲ လက်ရှသတျာ်လှနသ

် ရေးြှျာ သဒသအုြ်ခ ြုြ်သရေးကု
အသစ်ဖွဲွဲ့တ
ွ ျာလည်ေးကကည်လရတျာြါြွဲ
ု ။ ယ်လုလွဲ ုသတျာ ရျာတသယျာက် သ ေးတြ ြုေး တ
ု ျာလုြါြွဲ။

အင်စတီက ေးရှငေး် ခ င်ေးတူတျာသတျာင် အ ငြ

် တူ သလု မဖစ်သနြါတယ်။

တခါတသလသတျာ သတျာ်လှနသ
် ရေးကျာလ အမြစ်ြသမြျာနွဲ ုတျာလည်ေး ကကျာေးရြါတယ်။ ဒါသြြယ်

အမြစ်ကု ြသမြျာရင် အမြစ်ကု ြမြင်တျာမဖစ်ငြီေး သနျာက် ုရင် အမြစ်သတွလုြ်မဖစ်သနကကြှျာြါ။ သကျာင်ေးြွနတ

် ွဲ

နင
ု င
် တ
ံ ခု ုတျာ တည်ငငြ်တွဲ နင
ု င
် သ
ံ ရေးစနစ်ကု အသမခခံငြီေး တည်သ ျာက်ရတျာြါ။ တည်ငငြ်တွဲ

နင
ု င
် သ
ံ ရေးစနစ်ကု အသမခခံဖု ုတျာ သကကလည်တွဲ နင
ု င
် သ
ံ ရေးသ ေးွ သနွေးခ က်သတွ ရှဖုလုြါတယ်။

သကကလည်ငြီေးသျာေးသတွကုလည်ေး လက်ခံဖုလုြါတယ်။ အရင် ြသဒသရျာဇ်သတွလု "ငါခြည်ေးသတျာ်န ွဲ

ခ ြုြ်တစျာခ
ွဲ ြုြ် ငါနွဲြ ုင"် ငု ြီေး လုြ်ခွဲတုနေး် က လူရု ငေး် စျာရင်ေးသွငေး် ခံရသလု နင
ု င
် က
ံ ုသြ်ေးခံရတျာသတျာင်

သကျာင်ေးသကျာင်ေးြွနြ
် ွန် က် ြ
ံ ခံရတျာ မဖစ်ခရဖူ
ွဲ ေး ြါသသေးတယ်။ ုလတ
ု ျာက တည်သ ျာက် ျာေးငြီေးသျာေး

အင်စတီက ေးရှငေး် သတွရွဲတန်ဖုေး (Value) ကု သြြြစ်သစခ င်ြါသကကျာင်ေးနွဲ အင်စတီက ေးရှငေး် သတွန ွဲ

လူ အ
ု သုက်အမြံြုသတွ အသြေါ်ြှျာလည်ေး နင
ု င
် သ
ံ ရေးဂုဏသ
် ကချာအရသကျာ လူြှုသရေး ဂုဏသ
် ကချာအရြါ

တရျာေးြျှတသစဖုလုသကကျာင်ေး သရေးသျာေးရမခင်ေးသျာ မဖစ်ြါတယ်။

စစ်ကင
ို ်း် (တင
ို ်း် )ကို ဖက်ဒရယ်ယန
ူ စ်ဘပ်းလျှင် ဗြျာမပည်နယ် ျာလ၊

ယ်လ
လုငေး် က အ
ွဲ ု ခ်သ ျာင်ေး

၂၀၂၃ ခုနစ
ှ ်၊ သြလ (၃၀) ရက်သနြှျာ က င်ေးြသည် စစ်ကုငေး် ဖရ
ု ြ်တွင ် အဖွွဲွဲ့အစည်ေးအသီေးသီေးက

သဝဏ်လွှေျာသြေးြရျာြှ
ု ျာ စစ်ကုငေး် (တုငေး် )ကု ဖက်ဒရယ်ယူနစ်အ င ် သတ်ြှတ်သရေး လုလျာေးသ ျာက်ခံသည်

အသရေး အသျာေးြ ျာေး သတွွဲ့ ရှရျာ စျာသရေးသူအသနမဖင ် အံကသြြါသည်။

အ ေးူ သမဖင ် တုငေး် ရင်ေးသျာေးလက်နက်ကုငအ

် ဖွွဲွဲ့အစည်ေးြှျာ ဝါအရင ် ုေးံ ဟု သလေးစျာေးရသည် KNU ကုယ်တုငက
်

‘စစ်ကုငေး် ဖက်ဒရယ်ယူနစ်တခုမဖစ်သြေါ်သရေးအတွက.် ..ြြတုသြျှျာ်လင’် ဟု သြေးြုငြီေး၊ အလျာေးတူ မြည်သူြန်ေးတုင ်

အဖွွဲွဲ့ကလည်ေး ‘မြည်နယ်ယူနစ်ဖွဲွဲ့စ
ွ ည်ေးနင
ု သ
် ရေးအတွက်’ဟု ည်သွငေး် ျာေးသည်ြှျာ ေးူ န်ေးလှ ြါသည်။

ကရင်နမီ ြည်နယ်အတင
ု ြ
် င်ခသ
ံ ကျာင်စီ (KSCC)က

စစ်ကုငေး် တုငေး် ကု ဦေးသ ျာင်နင

ု ြ
် ည် အစုအဖွွဲွဲ့ / အင်အျာေးစု

အမြန် ေးုံ သြေါ်သြါက်နင

ု ြ
် ါသစ’ဟု ြတင်ြက သံေးု နှုနေး် ငြီေး

တအျာင်ေးနင
ု င
် သ
ံ ရေးအတုငြ
် င်ခံသကျာ်ြတီ (TPCC)ကြူ

‘စစ်ကုငေး် တုငေး် အတုငြ

် င်ခံသကျာင်စီ’ သြေါ်သြါက်လျာရန်ဟု

သံုေးနှုနေး် သည်။

ြအုဝ်အြ ြုေးသျာေး ဖက်ဒရယ်သကျာင်စီ (PNFC) ကလည်ေး

‘စစ်ကုငေး် တုငေး် အျာေး အနျာဂတ်ဖက်ဒရယ် မြည်သ ျာင်စု၏

စံမြသဒသကကီေးတစ်ခုအမဖစ် သ
ူ ျာင်နင
ု က် ကြါသစသကကျာင်ေး’ဟု

ြါေးနြ်စွျာ ုသတျာင်ေးသြေးသည်။ ဗြျာမြည်သူ လွတ်သမြျာက်သရေး

တြ်ြသတျာ်(BPLA)၏ သဝဏ်လွှေျာတွင ် ‘ဖက်ဒရယ်ယူနစ်ြ ျာေးနှင ်

တန်ေးတူ ရည်တ’ူ ဟု တန်ေးညြှ ျာေးြါသည်။

ြြအသနမဖင ် အံဩြသည်ဟု ုရျာတွင ် စစ်ကင

ု ေး် တင
ု ေး် ကု ဖက်ဒရယ်ယူနစ်(မြည်နယ်)အ င်

သတ်ြှတ်သြေးရန် ြသငဟ
် ု ုလုမခင်ေးြဟုတ်သြ။ တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေးြ ျာေးလုလျာေးသည် ‘ဗြျာ/မြန်ြျာလူြ ြုေးအသမခခံ

မြည်နယ် (ဖက်ဒရယ်ယူနစ်) ရှသရေး ညြှနှုင်ေးသနစဉ်တွင ် သနဝင်ေးက သတ်ြှတ်ခွဲသသျာ တုငေး် (၇) ခုအနက်

ဗြျာအြ ျာေးစု သန င
ု ် သည် လက်ရှ စစ်ကုငေး် တုငေး် (သဒသကကီေး) ယူနစ်ကု ဖက်ဒရယ်ယူနစ်အမဖစ်
သသ ျာတူသကကျာင်ေး ကွက်ငြီေးအ ုမြြုမခင်ေးသည် ြည်သည်အသမခခံ စဉ်ေးစျာေးခ က်မဖစ်သည်ကု

သြေးခွနေး် တ
ု မ် ခင်ေးမဖစ်သည်။

- ဖက်ဒရယ်ယန
ူ စ် (Federal Unit) ဟို ရ
ို ျာတွင်

အြ ျာေးသငြီေးသျာေးမဖစ်သသျာ်လည်ေး ဝဝါဒြကွွဲသအျာင် အနည်ေးအက ဉ်ေး ရှငေး် မြလြ

ု ါသည်။ မြန်ြျာသရခံ

သမြခံနင
ှ ် ကုက်ညီသအျာင် Federal Democratic Charter (FDC) သရေး သ
ွွဲ ူြ ျာေးက ဤအသံုေးအနှုနေး် ဖက်ဒရယ်

ယူနစ်ကု ယူသ ျာင်လျာမခင်ေးမဖစ်သည်။ သငသ

် တျာ်ြရ
ှု ှြါသည်။ သုသသျာ် အြှနတ
် ကယ် နင
ု င
် သ
ံ ရေးသြပံ ျာသျာ

ရြ်တွင ် Constituent Unit ဟု သံုေးနှုနေး် သည်။ တစ်ခ ြုွဲ့ လ

ု ျှင ် Subnational State/Unit ဟု သံုေးနှုနေး် သည်။

ြည်သုမြင် ုသစ မြည်သ ျာင်စု၏ ဒုတယအလွှေျာ သုြဟုတ် နင

ု င
် သ
ံ တျာ်တည်သ ျာက်ြက
ှု ု

အမြင ် ေးုံ မဖင ် ြင

ု ေး် မချာေးသည် ယူနစ်ကု ုလုမခင်ေးမဖစ်ြါသည်။ အသြရကန်တင
ွ ် State ဟုသခေါ် ငြီေး ကသနဒါက

Province ၊ ဂ ျာြနီက Lander ွစ်ဇလန်က Canton မြန်ြျာက မြည်နယ်/တင

ု ေး် /တုငေး် သဒသကကီေး စသည်မဖင။်

- ဗြျာမပည်နယ်ဟို ရ
ို ျာတွင်

လူြ ြုေးနျာြည်က ဗြျာသလျာ၊ မြန်ြျာသလျာ၊ အတူတသလျာ။

ူ ဗြျာဟု သံုေးနှုနေး် ြါရသစ။ ြြတု တုငေး် ရင်ေး

သျာေးြ ျာေးက ဗြျာလူြ ြုေးအသမခခံ ယူနစ်တစ်ခု ျာေးရှသရေးကု လုလျာေးသည်။ FCDCC သခေါ် တုငေး် ရင်ေးသျာေး အဖွွဲွဲ့ြ ျာေး

သရေး ွွဲ သည
ခ ွဲ ် နင
ု င
် သ
ံ တျာ်ဖွဲွဲ့စ
ွ ည်ေးြံုအသမခခံဥြသဒြူကကြ်ေး ြုဒြ
် ၄၉(က)(၅)တွင ် ‘ဗြျာအြ ြုေးသျာေးမြည်နယ်’ဟု

အတအလင်ေး သဖျာ်မြ ျာေးသည်။

ယင်ေးသည် အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေးကု လုလျာေးသသျာသကကျာငမ် ဖစ်သည်။ လူဉေးီ သရြ ျာေးမခင်ေးနည်ေးမခင်ေးနှင ်

ြ ုငြ
် ါ။ မြည်နယ်ြ ျာေးအကကျာေး လူဉေးီ သရအင်ြတန်ကွျာဟသည် ဖက်ဒရယ်နင
ု င
် ြ
ံ ျာေးရှြါသည်။

သျာဓကအျာေးမဖင ် အနဒယတွင ် လူဉီေးသရသန်ေး (၂၀၀) သက ျာ်သည် Uttar Pradesh မြည်နယ်ရှသလု ၆

သန်ေးသျာရှသည် Sikkim မြည်နယ်လည်ေးရှြါသည်။

ြြတုအသနမဖင ် လက်ရှတင
ု ေး် (သဒသကကီေး) (၇)ခု စလံုေးကုသြါင်ေးငြီေး ဗြျာမြည်နယ်ဟု ြမဖစ်ြသန

သတ်ြှတ် ရန် ြ ုလုြါ။ တစ်ခု က်ြက ယူနစ်ဖွဲွဲ့ွ နင

ု ြ
် ါသည်။ သကကျာင
ု ် FCDCC တွင ်

အြ ြုေးသျာေးမြည်နယ်နင
ှ ် အြ ြုေးသျာေး ြ ျာေးမြည်နယ်ဟု နှစ်ြုငေး် ခွွဲ ျာေးမခင်ေးမဖစ်ြါသည်။
 အဓကြှျာ ဗြျာလည်ေး တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးတစ်ခု မဖစ်သည်အျာေးသလ ျာ်စွျာ လ
ု ူြ ြုေးအသမခခံ မြည်နယ်

တစ်ခု ရှသငသ
် ကကျာင်ေး၊ ြ
ု ှ အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေး သဖျာ်သ ျာင်ရျာတွင ် သခ ျာ်သြွွဲ့ ြှျာမဖစ်သကကျာင်ေး၊ လက်ရှတင
ု ေး်

ခုနစ
ှ ်ခုကု ယူနစ်တစ်ခု က်ြ၍
ု ြုငေး် မချာေးလျှင ် က န်ယူနစ်(ြ ျာေး)ကု သငသ
် တျာ်သည် နျာြည်ြ ျာေးသြေးငြီေး သီေးမချာေး

ယူနစ်မဖင ် ျာေးရှနင
ု သ
် ကကျာင်ေး၊ သ ျာက်မြမခင်ေးသျာမဖစ်သည်။

- စစ်ကင
ို ်း် ယူနစ်နင
ှ ာ့် ဘနျာက် က်တမပဿနျာ
ွ

ုခွဲငြီေးသည်အတုငေး် ဗြျာအသမခခံယူနစ်ကု ြည်သည်နယ်နြတ်ကုအသမခခံငြီေး

ြည်ကွဲသုသတ်ြှတြ
် ည် ုသည်ကု အရင်ဦေးစွျာ ြသတ်ြှတ်ခင် သနဝင်ေးကသတ်ြှတ်ခွဲသသျာ

ဗြျာအြ ျာေးစုသန င
ု သ
် ည် လက်ရှ စစ်ကင
ု ေး် တင
ု ေး် ကု အနျာကြ်ဖက်ဒရယ်ယူနစ်တစ်ခုအမဖစ် တစ် က်သတ်

အ ုမြြုြှုသည် မြင်ေးသရှ ွဲ့ လှည်ေးသရျာက်သလု မဖစ်သည်ဟု ရှု မြင်ြြါသည်။ ြည်သည် စံခ န်စံနန
ှု ေး် (Criteria)ကု

အသမခခံသနည်ေးဟု သြေးခွနေး် တ
ု ်စရျာလည်ေး မဖစ်ြါသည်။

သနျာက် ြ်စုေးရြ်စရျာြှျာ သနဝင်ေးက တုငေး် ရင်ေးသျာေးမြည်နယ်

(၇)ခုနင
ှ ် ညီြျှသအျာင် ြုငေး် မချာေးခွဲသည် လက်ရယူ
ှ နစ်အတုငေး်

စစ်ကုငေး် တုငေး် ကု အနျာဂတ် ဖက်ဒရယ်ယူနစ်အမဖစ် သဗွသ ျာ်ဦေး

အ ုမြြုလုက်ငြီ ုြါစု၊ အမချာေးတင

ု ေး် (၆)ခုကလည်ေး အလျာေးတူ

ဖက်ဒရယ်ယူနစ်ကယ
ု ်စီ သတျာင်ေး ုလျှင ် ြည်ကွဲသု သမဖရှငေး် ြည်နည်ေး။

“စစ်ကုငေး် တုငေး် ကသတျာ သူတုရွဲ သနွဉီေးသတျာ်လှနသ

် ရေး

သြေး ြ်ြှုကု အ ေးူ ဂုဏမ် ြြုတွဲအသနနွဲ သြေးတျာ မဖစ်တယ်”ဟု

သမဖရှငေး် ရြှျာလျာေး၊ သုြဟုတ် “လုခ င်တသူ

ွဲ တုငေး် သြေးရြှျာသြါ”ဟု

သမဖရြှျာလျာေး။ သု ုလျှင ် လက်ရှ ၁၄ ယူနစ်နင

ှ ် ြည်ကွဲသု ေးူ မချာေးြှု

ရှသတျာြည်နည်ေး။ သုတည်ေးြဟုတ်၊ “စစ်ကုငေး် တုငေး် က ေးူ မချာေးတယ်၊

FCDCC ြူကကြ်ေးြှျာ ဧရျာဝတီနင

ှ ် တနသဂျာရီတုငေး် တုကသ
ု ျာ

အြ ြုေးသျာေးြ ျာေးမြည်နယ်လု သတ်ြှတ် ျာေးတယ်၊ အွဲဒတ

ီ ုငေး် ၂ ခုက

လူြ ြုေးသရျာသ ေးွ ြှုမြငြ

် ျာေးလြါ”
ု ုြါစု။ စစ်ကုငေး် တုငေး် အ က်ြုငေး် တွင ်

ခ င်ေး၊ နျာဂနှင ် ရှြ်ေးနီတု လူဦေးသရ သမြျာမြသလျာက်သအျာင်

ူ ြ်လ က်ရှသည်။
 တစ် က်ြှျာ စစ်ကင
ု ေး် တင
ု ေး် သည် အညျာသဒသ ဗြျာလူြ ြုေး၏ င်ေးသက်လျာြှု၊သြုငေး် နှင ်

ယဉ်သက ေးြှု၏ ဗဟုအခ က်အမချာသဒသမဖစ်သည်နင

ှ အ
် ညီ တစ်တုငေး် လံုေးကု ‘အြ ြုေးသျာေးြ ျာေးမြည်နယ်’အမဖစ်

တုငေး် ရင်ေးသျာေး က်က တစ် က်သတ် အ မု ြြုရန် သငသ

် တျာ်ြါ၏သလျာ စဉ်ေးစျာေးစရျာမဖစ်သည်။

တတယအခ က်သည် လက်ရှသနွဉီေးသတျာ်လှနသ

် ရေး၏ ဖွွဲွဲ့စည်ေးတည်သ ျာက်ြှု(Structure)ကု

ည်သွငေး် စဉ်ေးစျာေးဖု မဖစ်ြါသည်။ တုငေး် ရင်ေးသျာေးြ ျာေးသည် သနွဉီေးသတျာ်လှနသ

် ရေးစီြံခနခ
် ွွဲဖု ကုယ်မြည်နယ်နင
ှ ်

ကုယ်လူြ ြုေး အသမခခံမဖင ် စုဖွဲွဲ့ွ ြှုြ ျာေး မြြုလုြ်သနကကြါသည်။ ဉြြျာ- ကခ င်ြှျာ KPICT၊ ခ င်ေးြှျာ ICNCC နှင ်

CJDC၊ ကရင်နြ
ီ ှျာ KSCC၊ ြွနြ
် ှျာ MSICC နှင ် MSFC၊ တအျာင်ေး(ြသလျာင်)တွင ် TPCC နှင ် ြအုဝ်တင
ွ ် (PNFC)

စသည်မဖင။် သုသသျာ် ဗြျာမြည်ြတွင ် ဗြျာမြည်နယ်သေးီ မချာေးြရှမခင်ေးသကကျာင်ြွဲ ု ု က

ု ွဲသုသီေးမချာေးြဖွွဲွဲ့ ွဲ

NUG ကျာကွယ်သရေးဌျာန (MOD)၏ တုက်ရု က်ကွြ်ကွဲြှုသအျာက်တွင ် စစ်တုငေး် (၃)ခု ျာေးရှ၍ တုက်ရု က်

စီြံအုြ်ခ ြုြ်သနကကြါသည်။ သကကျာင

ု ် တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေးအဖွွဲွဲ့တစ်ခ ြုွဲ့က စစ်ကုငေး် တုငေး် အ င်

အတုငြ
် င်ခံသကျာင်စီဖွဲွဲ့ွ ဖု ြံုစံြ ြုေး တုက်တွနေး် လုက်မခင်ေးသည် ဗြျာမြည်ြစုဖွဲွဲ့ွ ြှုြှျာ ဝင်သရျာက်စွက်ဖက်သကွဲသု

မဖစ်သွျာေးနင
ု သ
် ည်ကုလည်ေး သတခ ြ်သငသ
် ည်။

က
ု ွဲသု စစ်ကုငေး် တုငေး် ၊ ြသကွေးတုငေး် ၊ ြနတသလေးတုငေး် ၊ ြွဲခူေးတုငေး် အ င ် အတုငြ
် င်ခံသကျာင်စီြ ြုေး

တသရေးနေးု ဖွွဲွဲ့ လျာကကလျှင ် NUG နှင ် လက်ရှ PDF ဖွွဲွဲ့စည်ေးတည်သ ျာက်ြြ

ှု ျာေး ကသြျာက်ကြ

မဖစ်ကုနန
် င
ု သ
် ည်။ မြင်
ု သ
ု ုဖွွဲွဲ့စည်ေးတည်သ ျာက်ြှုသကကျာင ် သနျာက်ြုငေး် တွင ် ၎င်ေးကု ဖက်ဒရယ်ယူနစ်အမဖစ်

ခံယူလုသည် နင
ု င
် သ
ံ ရေးအသတွေးအသခေါ်ဝင်လျာနင
ု င် ြီေး ဗြျာမြည်နယ်စဉ်ေးစျာေးခ က်ကု

လူြ ြုေးနှငလ
် ူြ ြုေးြ ျာေးအသမခခံစဉ်ေးစျာေးခ က်ြှ သနွဦေး သတျာ်လှနသ
် ရေး(စစ်သရေး)စုဖွဲွဲ့ွ ြှု အသမခခံစဉ်ေးစျာေးခ က်သု

လြ်ေးသခ ျာ်သွျာေးနင
ု သ
် ည်။

- နဂို်းခ ပ်

ြြကုယ်တုငသ
် ည် သနွဉီေးသတျာ်လှနသ
် ရေးြှျာ သမခစံြ
ု စ်ြါဝင်သမူ ဖစ်ငြီေး သနွဦေးသတျာ်လန
ှ သ
် ရေးအတွငေး်

စစ်ကုငေး် တင
ု ေး် ရှ ကသလေး-ကသ ျာ်နင
ှ ် ြသကွေးတုငေး် အသနျာက် က် ဂန်သဂါနှင ် ေးီ လင်ေးငြြုွဲ့နယ်အ

သတျာ်လှနသ
် ရေး နယ်သမြြ ျာေးကု နှစ်ကကြ်တင
ု တ
် ုင ် သွျာေးသရျာက်ခွဲသူမဖစ်ြါသည်။ အသတွ
ု ွဲ့အကကံြုသကကျာင ်

စစ်ကုငေး် တုငေး် နှင ် ြသကွေးတင

ု ေး် ရှ PDF နှင ် နျာြည်/ြံုစအ
ံ ြ ြုေးြ ြုေးမဖင ် စစ်သကျာင်စီကုသတျာ်လှနသ
် ည်အဖွွဲွဲ့ြ ျာေးနှင ်

မြည်သူြ ျာေးကု အလွနြ

် ှ သလေးစျာေးငြီေး ဂုဏယ
် ူြြါသည်။
 သုသသျာ် ဗြျာမြည်ြအတွက် ဖက်ဒရယ်ယူနစ်ကစစသည် တစ်စံုလံုေးကကု ကည်ငြီေး သတ်ြှတ်ရြည်ကစစ

မဖစ်သည်။ ကွက်ငြီေးစဉ်ေးစျာေးရြည်အရျာြဟုတ်သြ။ အ ေးူ သမဖင ် ဗုလ်သနဝင်ေး ွွဲ ျာေးခွဲသည် သမြြံ(ု လုငေး် )ကု

အရှအတုငေး် ြ်ြံအတည်မြြုသလုြမဖစ်ဖု အသရေးကကီေးြါသည်။ သကကျာင

ု ် အရင် ုေးံ လင
ု ေး် က သနဖုက

‘ဗြျာအသမခခံ သုြဟုတ် ဗြျာအြ ြုေးသျာေး မြည်နယ်/ဖက်ဒရယ်ယူနစ်’ရှသရေး မဖစ်ြါသည်။ ဒုတယအသနမဖင ်

၎င်ေးဗြျာမြည်နယ်ကု ြည်သည်နယ်သမြသဒသအ သတ်ြှတ်ြည် ုသညအ

် ခ က်က လုက်လျာြည်

မဖစ်သည်။

ငြီေးြှသျာ က န်ရှသသျာသဒသြ ျာေးရှလျှင ် အြ ြုေးသျာေးြ ျာေး သုြဟုတ် သဒသအသမခခံ ယူနစ်ြ ျာေးမဖင ်

လုအြ်သလု ဖွွဲွဲ့ရြှျာမဖစ်သည်။ မြင်

ု လက်ရှသနွဉေးီ သတျာ်လှနသ
် ရေးကျာလ NUG လက်သအျာက်က ဗြျာမြည်ြ

စုဖွဲွဲ့ွ ြှုနင
ှ ် စီြံအုြ်ခ ြုြ်ြှုကလ
ု ည်ေး ြလုအြ် ွဲ ခက
ု ်ြှုြရှသစသရေး ည်သင
ွ ေး် စဉ်ေးစျာေးသြေးဖုလုသည်ဟု

ယူ ြါသည်။
ဖက်ဒရယ်ဒြ
ီ ိုကဘရစီ န
ွ ်ဇိုင်း် ဥယ ျာဉ်ဘတျာ်ကကီ်း ြမဖစ်ဘစဖို ာ့
ြသီတျာ - စြ်ေးသခ ျာင်ေး

ွနဇ
် ုငေး် ြင်သတွအသကကျာင်ေး သသခ ျာြသြါ ေးူ ။ အြ ျာေးအျာေးမဖင ် အရြ်ရအြင်ကကီေးသတွကု

အလှစုက်ြန်ေး အုေးသလေး ွဲ ည်စုက် ျာေးနင

ု သ
် အျာင် အစျာသရစျာ အလင်ေးအျာဟျာရသတွကု

ခ န် မဖတ်သတျာက်ငြီေး မြြုမြင် ျာေးတွဲ ဂ ြန်ြန်ေးအလှစုက်နည်ေးြညျာလုြွဲ နျာေးလည်ြါတယ်။

အလှသသ ျာတရျာေးအရ သြ်လှြါတယ်။ အနှစသ

် ျာရအရ ကကည်ရင်သတျာ နည်ေးနည်ေးြ က်စလည်စရျာသြါ။

အရြ်ရအြင်ကကီေးသတွရွဲ အနှစ်သျာရဟျာ အရြ်သြေးနင

ု ဖ
် ုနွဲ သလ က
ု ု သနစ
် င်သြေးနင
ု စ
် ွြေး် ြ ျာေးသစဖလ
ု ု

သသ ျာရြါတယ်။ ွနဇ
် ုငေး် မဖစ်သွျာေးသတျာ ြူလအ င်အမြင် အသသွေး အသရျာင် ြံုဟန်သတွ ြြ က်သြြွဲ

အရြ်သြေးနင
ု စ
် ြ
ွ ်ေးနွဲ သလ က
ု ု သနစ
် င်သြေးနင
ု စ
် ွြေး် ခ ြုွဲ့တသွ
ွဲ ျာေးရတျာြါြွဲ။ တ က်တည်ေးြှျာ

သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးဟျာလည်ေး ဖက်ဒရယ်ဒြ
ီ ုကသရစီ ွနဇ
် ုငေး် ကုြ ျာေး ြ ြုေးသ ျာင်ြသလြလျာေးလု သတွေးြငြီေး

ြူြန်စမြြုြါတယ်။

ြန်ေးတုငက
် ု သသခ ျာစတ်ကူေးယဉ်ငြီေး ြံုသဖျာ်တျာဟျာ သတျာ်လှနသ
် ရေးတုငေး် အတွက် လုအြ်ြါတယ်။

ဒါသြြွဲ လြ်ေးခရီေးနွဲ နည်ေးလြ်ေးသတွဟျာ ြန်ေးတင

ု န
် ွဲ ြ်တူအသရေးြါတျာကု ဂရုစုက်ကကဖုလည်ေး လုြါတယ်။

အြ်ြက် ြန်ေးတုငသ
် တွက ကကီေးြျာေးခြ်ေးနျာေးလွနေး် ငြီေး အွဲဒက
ီ သ
ု ွျာေးဖု လြ်ေးခရီေးနွဲ နည်ေးလြ်ေးသတွကု သသခ ျာခ န်

မြင် င် တျာြ ြုေး ြရှခွဲရင် ကုယ်အြ်ြက်ကုယ်တုငက

် ကုယ်သတျာ်လှနသ
် ရေးကု သနှျာငသ
် နှေးကကနက် ကျာြှျာ

စုေးရြ်ရြါတယ်။ ဒါြှြဟုတ် လုအြ်တွဲ သရခံသမြခံ အစျာသရစျာ အလင်ေးအျာဟျာရ စတျာသတွ

လံုလံုသလျာက်သလျာက် ြရနင
ု သ
် သေးတျာကု သသနသြြွဲ အြ်ြက်ြန်ေးတုငအ
် ြင်ကကီေးက ကုယ်ြ က်စ က
ွဲ

ြ က
ွ ်နင
ု လ
် ွနေး် လု ြမဖစ်မဖစ်တွဲနည်ေးနွဲ အွဲဒအ
ီ ြင်ြ ြုေးကုြွဲ ြရြက ရသလု စုက်လုက်သတျာြယ်လု

ုေးံ မဖတ်ကကရင်သတျာ အရြ်ရအြင်ကကီေးအစျာေး အလှစုက်ြန်ေးအေးု က

ွဲ ွနဇ
် ုငေး် သလေးြွဲရငြီေး

လြ်ေး ေးုံ သွျာေးြှျာကု စုေးရြ်ြြါတယ်။

 ဖက်ဒရယ်ဒြ
ီ ုကသရစီအြ်ြက်အြင်ကကီေးကု သ ေးွ သနွေးမငင်ေးခုနက် က ြုခ မြင် င်ကကနွဲ သတျာ်လှနသ
် ရေး

တသလျှျာက် ြသြျာြြန်ေး အျာေးသွနခ

် ွနစ
် က
ု ် လုြ်သနကကတျာဟျာ အျာေးရစရျာသကျာင်ေးလှြါတယ်။ ဖက်ဒရယ်

ယူနစ်အတွက် မြင် င်ကကတွဲအခါ လူြ ြုေးအသမခခံငြီေး မြင် င်ကကသလု နယ်သမြြင

ု စ
် ေးု ြှုကု အျာေးမြြုငြီေးလည်ေး

ခရီေးသရျာက်သနငြီ-ြသရျာက်တသရျာက်မဖစ်သနငြီ ုတျာြ ြုေး သတွေးသတျာမငင်ေးခုနက် ကြါတယ်။ သမြမြင်က

စစ်သရေးဦေး သ ျာင်နင
ု သ
် ူန ွဲ လွတ်သမြျာက်ရျာအရြ်က ြံြုေးနင
ု သ
် ူသတွရွဲ အခန်ေးကဏ္ဍဟျာ ဒစ်ဂ စ်တယ်

ဂသရျာင်ေးလု ရ
ု ြယ် ြံရ
ု ြ်သယျာင်ကြဘျာသမြကကီေးြှျာ ကကီေးက ယ်ခြ်ေးနျာေးလွနေး် လှြါတယ်။ ြံုရြ်စစ်ကြဘျာ က
ွဲ

သျာြန်လူ ု အြ ျာေးစုက သတျာ ြီေးြြှနသ

် လု အင်တျာနက်လည်ေး သကျာင်ေးသကျာင်ေးြရသလသတျာ

ယ်သူသတွက ျာသတွသမြျာသဟျာငြီေး ယ်လုသြျှျာမ် ြင်ကကတယ်၊ ယ်သူစကျာေးကု ရျာနှုနေး် မြည်

နျာေးသ ျာင်အြ်ငြီေး ယ်လသ

ု သ ျာြတူနင
ု ရ
် င် ယ်သန
ူ ွဲ ယ်ြှျာကု သစျာဒက သွျာေးတက်ရြယ် တ
ု ျာ

ြသတွဲ ြံုရြ်သယျာင်သတင်ေးသံုေးစွွဲသူြ ျာေးအမဖစ်သျာ ရှသနကကြါတယ်။ သူတုတသတွရွဲ

ကုယ်ြုငစ
် တ်ကေးူ ြံုသဖျာ်သနတွဲ အနျာဂတ်ဖက်ဒရယ်ဒြ
ီ ုကသရစီအြင်ကကီေးကမဖင ် ယ်လုြင်စည်

ယ်လုအကင
ု ေး် အခက် ယ်လုြန်ေးြွငသ
် တွ ယ်လအ
ု သီေးသတွန ွဲ ရှသလြလွဲ တ
ု ျာ သသခ ျာသစငုသလ

လျာခွငသ
် တျာ သျာငြီေးခက်ခလ
ွဲ ှြါတယ်။ သမြမြင်အသမခအသနအရသရျာ သတျာ်လှနသ
် ရေးဦေးသ ျာင်သြ
ူ ျာေးနွဲ အမြန်

အလှန် လက်လှြေး် ြီြှုအရျာအရ ြှျာြါ အခက်အခွဲသတွက ရှသနတျာြါ။ တနည်ေးအျာေးမဖင ် ဖက်ဒရယ် ဒီြုကသရစီ

အြင်ကကီေးအတွက် လူ အ
ု ြ ျာေးစု (တဦေးခ င်ေးတသယျာက်ြက န်ရွဲသသ ျာ ျာေးအြါအဝင်) ုတျာ သရခံသမြခံ

မဖစ်ရြယ် အရျာြါ။ လူြ ျာေးနင

ု သ
် သလျာက် အြ ျာေးစုရွဲ နဒသသ ျာ ျာေးနွဲ အြ်ြက်သတွကု က ယ်က ယ်မြနမ် ြန ်

နျာေးလည် သတျာင်ေးခံငြီေးြှ ဒီအြင်ကကီေးအတွက် လုြယ်အျာဟျာရသတွကု မဖည် ည်ေးြူေးသြါင်ေးသြေးကကဖု စည်ေးရံုေး

သ
ွွဲ ျာင်နင
ု ြ
် ါြယ်။

အခုအခါြှျာ တဖွွဲွဲ့ ငြီေးတဖွွဲွဲ့၊ တသယျာက်ငြီေးတသယျာက်၊ တစုငြီေးတစု သြေါ်လျာသြျှသတွက သူတု

တတ်သ နျာေးလည် ခံယူ ျာေးတွဲအတုငေး် အြင်ကကီေးကု ြံုသဖျာ်မြငြီေး အွဲဒအ

ီ တင
ု ေး် မဖစ်သအျာင် လုြ်ကကရြယ်လု

ုလျာကကြါ တယ်။ ဒီြှျာတင်ြက ွဲ အွဲဒအ

ီ တုငေး် မဖစ်သအျာင် ြလုြ်လုသူသတွ ရှသနသကကျာင်ေး ဒါြှြဟုတ်

ြလုြ်တတ်သူသတွက ြါသနသကကျာင်ေးစတွဲ အခ င်ေးခ င်ေး တံသတျာင်တွက်ခ က်သတွကလည်ေး တသမဖျာင်ေးသမဖျာင်ေး

မြင်ေး န်လျာြါတယ်။ ဒါအမြင် လြ်ေးခရီေး ယ်သလျာက်ကကျာကကျာ အသရေးြကကီေး ေးူ ၊ ဒီြန်ေးတုင ် အြင်ကကီေးရွဲ

ဒီဇုငေး် ကသတျာ နည်ေးနည်ေးြှ လွွဲလု ြမဖစ် ေးူ ၊ စတ်တင

ု ေး် က အြင်ရုြ်ြသြါက်ရင်သတျာ ြရ ေးူ ၊ မဖစ်တွဲနည်ေးနွဲ

ဒီအြင်သျာ ရသအျာင်လုြ်ကက ရြယ်၊ သမြကကီေးသြေါ် ခ ြစုက်နင

ု လ
် ည်ေး ြန်ေးအုေးသလေး ွဲ စုက်သျာစက
ု ်

အသရေးကကီေးတျာ အြင်ရုြ်သြါက်ဖုြွဲ ုတျာြ ြုေး တွနေး် တွနေး် ေးု ေးု ုလျာကကသလုြါြွဲ။ ဒီသတျာ

အြင်သြါက်လျာရင် အရြ်သတွ ရ၊ အြွငသ

် တွ ြွင၊် အသီေးသတွ သီေးြဟွဲလု နျာေးလည်သသ
ူ တွန ွဲ ယံုကကည်သူသတွ
အတန်အသငက
် သတျာ သရခံသမြခံသကျာင်ေးသတွအမဖစ် ြံြေးု ကကတျာ သြါ။ က န်တွဲ လက်လှြ်ေးြြီတွဲ လူ န
ု ွဲ

သတျာ်လှနသ
် ရေးနွဲ သဝေးသနသူြ ျာေးကသတျာ ြန်ေးအုေးအမြင်က သမြကကီေးသတွလု အြင်ကု လုလျာေးသသလျာက်

သမြ လ
ီ ွှေျာအမဖစ် ြြါဝင်နင
ု ် ွဲ က န်ရစ်ခွဲသနသသေးတျာြါြွဲ။ ဒါအမြင် တခ ြုွဲ့က သြါင်ေးသင်ြုေးရှငေး် အလုြ်ကု

အျာေးစုကသ
် သလျာက် တခ ြုွဲ့ကသတျာ အြင်ြံုသြေါ် ဖုက ြုအသရေးကကီေးသလု ရှု မြင်ကကမြန် သလရျာြှျာ ြုေးြကင်ေးတွဲ

သမြ ြ
ီ ှျာလည်ေး အြင်က ြစုက်နင
ု ြ
် ု အလ င်ဦေးရတွဲ ြန်ေးအေးု က
ွဲ ုြွဲ ကယ
ု ်အြ်ြက် အြင်ကု

ေးု ည်ကကသြါ။ အြင်ကလည်ေး ြန်ေးအေးု ြ

ွဲ ှျာ အမြစ်တွယ်ရတျာြု က ယ်သမြျာလွတ်လြ်တွဲ ြေးု ကင်ေး

သမြမြင်ြှျာ ကကီေးမြင်ေးရသလု သမြ သ

ီ ရ ီ ြလံုသလျာက်သြသတျာ ူေး။

သနျာက်တခါ ဖက်ဒရယ်ဒြ
ီ ုကသရစီ တ
ု ျာ နှစ်ရည
ှ ်ြင်အမဖစ် ြ ြုေးသ ျာင်ရြှျာြ ြုေးြါ။

သတျာ်လှနသ
် ရေးကသတျာ နှစ်ရည
ှ ်စီြံကန်ေး ြလုြ်သကျာင်ေး၊ အဓွနရ
် ှည်ြါသစ ုြသတျာင်ေးသကျာင်ေးတွဲ အရျာြါ။

ဒါသြြွဲ တခ ြုွဲ့သတွအတွက်က နှစ်လတ်စီြံကန်ေးသတွ သရေး ွွဲ တျာနွဲ အသျာေးက သနသလသတျာ အစီရင်ခစ

ရ ံ ျာြှျာ

ြံုသြေါ်သနတွဲ အြင်သလေးကု ဦေးတည်ငြီေး သတျာ်လှနသ

် ရေးကု ြ ြုေးသ ျာင်ကကမြန်ြါတယ်။ တကယ်သတျာ ဖက်ဒရယ်

ဒီြုကသရစီ ြ ြုေးသ ျာင်သရေးကု လုြ်သနကကသူသတွလည်ေး ရှြါတယ်။ သသခ ျာအမြစ်တွယ်သအျာင် လုြ်ရြှျာြု

အြင်ြံုသြေါ် ဖု က် အမြစ်တွယ်ဖု လုြ်ရသတျာ သူတက

ု ု အြင်စုက်သနသူသတွလုသတျာင် ြမြင်တတ်ကကြါ ူေး။

အြင်ြံုသလေး အရုြ်သရေးမြငြီေး အမြစ်ကု သမြကကီေး က် ြန်ေးအေးု ကသလေး ွဲ ဦေးသအျာင် ေးု ည်

မြနင
ု သ
် ူသတွကသတျာ အြ ျာေးကကီေးြွဲရယ်။ ျာေးြါသတျာ။

ဖက်ဒရယ်ဒြ
ီ ုကသရစီြန်ေးတင
ု ် ုတွဲ အရြ်ရအြင်ကကီေး အမြစ်တွယ် ကကီေး ျာွ ေးလျာရသအျာင် ြုေးသတ်

သြါင်ေးသင် သမြရှငေး် တွဲ သတျာ်လှနသ

် ရေးကု ဦေးစျာေးသြေးကကသစခ င်ြါတယ်။ အွဲဒအ
ီ စျာေး အြင်ြံုဒဇ
ီ ုငေး် ကု

အျာရံုစုကရ
် ျာက ဖက်ဒရယ် ဒီြုကသရစီ ွနဇ
် ုငေး် ဥယ ျာဉ်သတျာ်ကကီေး သြေါ်သြါက်လျာငြီေး လုရင်ေးမဖစ်တွဲ

အရြ်လည်ေး ြရ၊ အသီေးကလည်ေး လှီ၊ အြွငက

် လည်ေး ြွဲနွဲ ခွက ကုနြ
် ှျာကု စုေးရြ်ြတျာြါြွဲ။ ။
7 July ဘက ျာင််းသျာ်းအဘရ်းဘတျာ်ပိုက ဘြွ်းဖွျာ်းလျာတာ့ ကယန််းအြ ်းသျာ်း

လက်နက်ကင
ို ဘ
် တျာ်လန
ှ ်ဘရ်း
အုက်န(ီ မဖ ေး)

ရန်ကုနတ
် ကကသုလဝ
် န်ေး က
ွဲ စန်ြန်ေးနီနသ
ီ တွနအတူ
ွဲ သရျာယှက်လ က် သသွေးနံတသင်ေးသင်ေး ြ ံွဲ့လင
ွ ်

သနခွဲသည်ြှျာ (၆၁) နှစ် တုငခ

် ွဲငြီ။ လူြသသူြသ က ုေးံ သွျာေးခွဲရတွဲ သက ျာင်ေးသျာေးအျာဇျာနည်သတွရွဲ အြည်

နျာြသတွကု သရရွ တ်ဖု ခုခ န် က ုေးံ ရွဲသ ျာ်သတွရွဲ အြည်သတွသဖျာ် တ

ု ်ခွငြရခွဲ
် သည်ြှျာလည်ေး (၆၁) နှစ်

တုငခ
် ွဲ ြါငြီ။ (၇) ဇူလင
ု သ
် က ျာင်ေးသျာေးအသရေးသတျာ်ြဟ
ံု ျာ သက ျာင်ေးသျာေးအသရေး သီေးသန်မဖစ်သြေါ် ခွဲတွဲ

သက ျာင်ေးသျာေး အသရေးသတျာ်ြံု တခုသတျာ ြဟုတ်ြါ ေးူ ။ ဗြျာသမြသြေါ်ြှျာ စစ်အျာဏျာရှငစ

် နစ်ကု အသစျာ ေးုံ

န်က င်ခွဲတွဲ သြုငေး် ြှတ်တုငတ

် ခုြါ။ ဗုလ်သနဝင်ေးရွဲ စစ် လ
ီ ေးူ ြ က်နျာှ ဖံုေးကု ခွျာခ ြစ်တွဲ

အသရေးသတျာ်ြံုတခုမဖစ်ြါတယ်။ ၁၉၆၂ ခုနစ် ြတ်လ(၂) ရက်သန အျာဏျာသြ်ေးြွွဲကု

အသစျာ ုေးံ အံုကကြုနက

် န်ြှုတရြ်မဖစ်ြါတယ်။ ြတ်လ၄ရက်သနြှျာ ဗကသ၊ တကသ၊ ရကသ၊

လူြ ြုေးစုသက ျာင်ေးသျာေးသြဂဂတုရွဲ တ

ု ်မြန်ခ က်ဟျာ သျာြန် တ
ု ်မြန်ခ က် ြဟုတ်ခွဲ ွဲ

သက ျာင်ေးသျာေးအသရေးသီေးသန်၊ အလုြ်သြျာေးအသရေး၊ လယ်သြျာေးအသရေး၊ လူ ု လူတန်ေးစျာေးအသရေး ုတွဲ

ကန်လန်ကျာကု ငွွဲ ဖွဲ တ

ု ်ြစ်ခွဲငြီေး လူ လ
ု ူတန်ေးစျာေးအသရေး၊ တမြည်လံုေးအသရေး ုတျာ

အျာေးလံေးု နွဲ က်စြ်သနတျာလု အသက်သသွေးနွဲရင်ေးကျာ သဖျာ် တ

ု ်တွဲ လှုြ်ရှျာေးြှုတရြ် မဖစ်ြါတယ်။

သြလ(၉)ရက်သန ဒတ်ခ သ
် ရ
ံ ု ေးံ သရှ ွဲ့ နဒမြြွွဲအငြီေးြှျာ

ဗုလ်သနဝင်ေးဟျာ ဥြသဒအြှတ် (၃) နှင ် (၄) ကု တ

ု ်မြန်ငြီေး

တကကသုလ်အက်ဥသြဒကု ရုတသ
် ြ်ေး ခွဲတယ်။

သြလ(၁၄)ရက်သနြှျာ စစ်အျာဏျာသြ်ေးသတျာ်လှနသ
် ရေး

သကျာင်စီအစေးု ရက တကကသလ
ု ်သကျာင်စီ မြန်ဖွဲွဲ့စ
ွ ည်ေးခွဲတွဲ အခါ

တကကသုလ်အဓြတအမဖစ် စစ်တြ်ြှလျာတွဲ

ဗုလ်ြေးခ ြုြ်သန်ေးသဖကု ခန်အြ်ငြီေး အဖွွဲွဲ့ဝင်သတွ အမဖစ်

ဗုလ်ြေးခ ြုြ်စန်ေးယု၊ ဗုလ်ြေးကကီေးတင်စေးု ၊ ဗုလ်ြေးကကီေး

သန်ေးစန်တုကု ခန်အြ်တွဲအမြင် ဦေးကျာကု

တကကသုလ်ြါသြျာကခခ ြုြ်အမဖစ်ခန်အြ်တျာဟျာ တုငေး် မြည်ကု

စစ်အျာဏျာသြ်ေးတွဲအမြင် တကကသုလ်ကုြါ ြ်ြံ အျာဏျာသြ်ေးလုကတ
် လု
ွဲ ြ်ရြ်ြွဲမဖစ်ြါတယ်။ ဇွနလ
်

(၁၈)ရက်သနြှျာ စစ်အျာဏျာသြ်ေးြွွဲကု န်က င်ခွဲတွဲ သက ျာင်ေးသျာေး က

ု ု တင်ေးကကြ်တသက
ွဲ ျာင်ေးသ ျာင်

စည်ေးကြ်ေး (၂၂) ခ က် တ
ု ်မြန်ခွဲြါတယ်။ ဒီစည်ေးကြ်ေးခ က် သတွဟျာ သက ျာင်ေးကု အက ဉ်ေးသ ျာင်သဖွယ်

လုြ်သ ျာင်လျာတျာမဖစ်လု သက ျာင်ေးသျာေးသတွရွဲ သဒါသကအ

ု န
ွ ် အ ြ်ကု သရျာက်သစခွဲြါတယ်။ ဇူလုငလ
်

(၃)ရက်သနြှျာ တကကသလ
ု ်သြဂဂအသ ျာက်အဉီေးြှျာ ရန်ကုနခ
် ရု င ် သက ျာင်ေးသျာေးသြဂဂကကကီေးြေးငြီေး ရန်ကုန်

ငြြုွဲ့ြအ က်တန်ေးသက ျာင်ေးသျာေး န

ု ွဲ တကကသုလ်သက ျာင်ေးသျာေး ု အစည်ေးအသဝေးတရြ်က င်ေးြငြီေး

“ကသြျာက်ကြြညျာသရေးစနစ်ဖ က်သြ်ေးသရေး၊ ြတရျာေးအသ ျာင်စည်ေးကြ်ေးခ က် သတွ ရုတ်သြ်ေးသရေး” ုတွဲ

သကကေးသကကျာ်သသ
ံ တွန ွဲ နဒမြြွွဲကကီေးသြေါ် က
ွ ်လျာခွဲြါသတျာတယ်။ ဒီ နဒမြြွွဲဟျာ စစ်အျာဏျာရှငစ
် နစ်

န်က င်သရေးလှုြ်ရှျာေးြှုတခုလည်ေးမဖစ်ြါတယ်။ ဇူလုငလ

် (၆) ရက်သနြှျာ ဗုလ်သနဝင်ေး စစ်အစုေး ရက တကက

သုလ်သကျာင်စီကု စတ်တင
ု ေး် က မြင် င်ဖွဲွဲ့စ
ွ ည်ေးတျာကု အသကကျာင်ေးမြြုငြီေး သရွှေ ုသ ျာင်ကသန အသ ျာင်

အမြင် က် တကကသုလ်ဝန်ေးအတွငေး် ငငြ်ေးခ ြ်ေးစွျာ နဒမြြွွဲကု တကကသုလအ

် သ ျာင်တုငေး် က ြါဝင်ခတွဲ
ွဲ

သက ျာင်ေးသျာေး ု နဒမြြွွဲကကီေးက တကကသုလဝ

် န်ေးအတွငေး် နဒမြသည်အမြင် တကကသုလ်အုြ်ခ ြုြ်သရေးြေး

ဦေးယုခင်န ွဲ ြါသြျာကခ ခ ြုြ် ဦေးကျာအြ်သရှ ွဲ့ကဝ

ု ုငေး် ကျာ နဒသဖျာ် တ
ု ်သည်အ က ယ်မြန်ကကီေးြျာေးခွဲတွဲ

သက ျာင်ေးသျာေး ရ
ု ွဲ ညီညွတ်သရေး အျာေးကု သဖျာ် တ
ု ်နင
ု ခ
် ွဲြါတယ်။ ဇူလုငလ
် (၇)ရက်သနြှျာ သြဂဂအသ ျာက်

အဦကသန တကကသုလ်ဝင်ေးအတွငေး် ြ်ြံ နဒမြြွွဲသတွမဖစ်သြေါ် ခွဲငြီေး ရွဲတြ်ဖအ

ွဲွဲ့ွ င်အျာေးအလံေးု အရင်ေးနွဲ

ဗကသဥကကဌကုသက်၊ တကသဥကကဌ ကုဗသ ွသလေး၊ ရကသအတွငေး် သရေးြေးကုဉျာဏ်ဝင်ေးအြါအဝင်

သြဂဂသခါင်ေးသ ျာင်အြ ျာေးအမြျာေးကု ဝင်သရျာက် ဖြ်ေး ေးီ ြှု မဖစ်သြေါ် ခွဲြါတယ်။ လံု န်ေးရွဲသတွရွဲ အကကြ်ေး

ဖက်ရု က်နက
ှ ်ငဖြုခွွဲတအမြင်
ွဲ ညသန (၄) နျာရီြှျာ စစ်ကျာေး (၂) စီေးနွဲ တြ်ရင်ေး (၄) ြှ စစ်သျာေးသတွဟျာ အစွယ်သငါသငါ

က
ွ ်သနတွဲ စစ် လ
ီ ူေးသဖွယ် တကကသုလ်ဝန်ေး တခုလံုေးကု စစ်သမြမြင်သဖွယ် ြတ် ု ျာေးလုက်ြါသတျာတယ်။

သခ ြှုနေး် သရေးရု ငဖ
် ယ်ြ ျာေး၊ G3 သသနတ်သတွန ွဲ လက်နက်ြွဲ သက ျာင်ေးသျာေး က
ု ု စစ်သမြမြင်သဖွယ် စျာနျာြှုြရှ

လူစတ်ြရှစွျာ၊ အညြှျာအတျာကင်ေးြွဲစွျာ ြစ်ခတ် သတ်မဖတ်ခွဲ ြါသတျာတယ်။ ဇူလုငလ

် ၈ရက်သန၊ ြနက် (၄)

နျာရီဝန်ေးက င် လင်ေးအျာေးကကီေးခ န်ြှျာ နယ်ခ ွဲွဲ့ န်က င်သရေး၊ ဖက် စ်တုက်ဖ က်သရေး၊ အြ ြုေးသျာေးလွတ်သမြျာက်သရေး

တုက်ြွဲအ
ွ က် က် သခါင်ေးသ ျာင်သတွကု သသနဓတည် သြွေး တ
ု ်သြေး ခွဲတွဲ အြ တကသ သြဂဂ

အသ ျာက်အဉီေးကု ကွနမ် ြ နစ်သတွ ခုသအျာင်ေးရျာအသ ျာက်အဉီေးလု တံ ြ်ကြ်ကျာ ဒင

ု ေး် နြုက်န ွဲ

ငဖြုခွငေး် ြစ်ခွဲတယ်။ အြ တကသ အသ ျာက်အဉီေးဟျာ သမြမြင်သု ငြြုလွဲက င်ေးသွျာေးငြီေး သသွေးသရ အလူေးလူေးနွဲ

သက ျာင်ေးသျာေးလူငယ်သတွ ရျာနွဲခ ီ သသွေးရည်သတွဟျာ သသွေးမြစ်သတွသဖွယ် တကကသုလ်ဝင်ေးအတွငေး် က

စန်ြန်ေးြွငသတွ
် န ွဲ သရျာယှကက
် ျာ ရွဲရွဲနခ
ီ ွဲြါသတျာတယ်။ တကကသုလ်ဝန်ေးအတွငေး် က စန်ြန်ေးြွငသတွ
် သကျာက်ခြယ်
ွဲ
 ုရင် အခ ြုွဲ့စန်ြန်ေးြွငသတွ
် အစျာေး ညြှီစုစုနွဲ ခွဲြ စ်သနတွဲ အနီသရျာင် အသရသတွအမဖစ်သျာ
ဟျာ ြန်ေးြွငသတွ
်

သကျာက်ြရသတျာသည်အ မဖစ်ြ က်ခွဲတွဲ သြုငေး် စျာြ က်နျာှ အမဖစ် င်က န်သနခွဲြှျာြွဲ မဖစ်ြါတယ်။

အသက်ရှငက
် န်ရစ်ခွဲ တွဲ သက ျာင်ေးသျာေးရွဲသ ျာ်သတွဟျာ တြ်ေးသရှျာင်ြုနေး် ခုသနရင်ေး သမြျာင်ေးမြကုသက ျာ်ဝင်ေး

ြနတသလေးအသ ျာင်ြှျာ သသွေးနွဲ သရေးသျာေးခွဲတွဲ “၇.၇.၆၂ ြသြကကနွဲ” ုတွဲ (၇)ဇူလုငစ

် တ်ဓျာတ်သတွက

သနျာင်လျာြယ် အသရေးသတျာ်ြအ
ံု တွက် မြျာဖံုေးသနတွဲ ြီေးခွဲသတွအမဖစ် သရျာက်ရှခွဲြါတယ်။ ၁၉၆၃ ခုနစ
ှ ် ဧငြီလ

(၁) ရက်သနြှျာ စစ်အျာဏျာရှငဗ

် ုလ်သနဝင်ေးရွဲ သတျာ်လှနသ
် ရေးသကျာင်စအ
ီ စုေးရက အသ သ
ွ ွ

လွတ်ငငြ်ေးခ ြ်ေးသျာခွင ် အြန် တ

ု ်မြန်ငြီေး အက ဉ်ေးသ ျာင် အသီေး သီေးက နင
ု င
် သ
ံ ရေးသြျာေးြ ျာေး၊

သက ျာင်ေးသျာေးြ ျာေးနွဲ လက န်၊ နှစ်က န် အက ဉ်ေးသျာေးသတွ စုစုသြါင်ေး (၁၂,၀၀၀)ကု လွှေငသြေးငြီ

် ေး

လူသတ်သြျာေးဗုလ်သနဝင်ေးဟျာ သြုငေး် အြွဲစက်ကု သခ ဖ က်လု ရလရ

ု မငျာေး သ ျာင်ရွက်တအမြင်
ွဲ ဇွနလ
် (၁၁)

ရက်သနြှျာ သတျာတွငေး် က လက်နက်ကုငသ

် တျာ်လှနသ
် ရေးအဖွွဲွဲ့သတွန ွဲ ငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေး သ ွေးသနွေးြွွဲသခေါ်ယူခွဲ ြါတယ်။

ငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေးသ ေးွ သနွေးြွွဲြှျာ ဗြျာမြည်ကွနမ် ြ နစ်ြါတီ၊ အလံနက

ီ ွနမ် ြ နီြါတီ၊ ကရင်အြ ြုေးသျာေး အစည်ေးအရံုေး၊

ကရင်သတျာ်လှနသ
် ရေးသကျာင်စီ (သစျာဟန်သျာသြ ွှေေး)၊ ြွနမ် ြည်သစ်ြါတီ၊ ကရင်နီ အြ ြုေးသျာေး တုေးတက် သရေးြါတီ၊

ရှြ်ေးမြည်လွတ် လြ်သရေးတြ်သြါင်ေးစု/ ရှြေး် မြည် လွတသ

် မြျာက်သရေးတြ်ြသတျာ်၊ ကခ င်လွတ်လြ်သရေးအဖွ၊ွဲွဲ့

ရခုငမ် ြည်မြည် သူြ ြုေးခ စ်ြါတီ၊ ရခုငမ် ြည်ကွနမ် ြ နစ်ြါတီ၊ ရခုငအ

် လံန(ီ ဦေးသက ျာ်ဇံသရွှေေး)တု တက်သရျာက် သ ွေး

သနွေးကကသြြယ် ကရင်သတျာ်လှနသ
် ရေးသကျာင်စီ သစျာဟန်သျာသြ ွှေေးတဖွွဲွဲ့ နွဲသျာ သသ ျာတူညီြှုရရှငြီေး သသ ျာ ျာေး

ြြှနက
် န်တွဲ ဗုလ်သနဝင်ေးစစ်အုြ်စုရွဲ အတုအသယျာင် ငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေးသ ေးွ သနွေးြွွဲြ က်ခွဲရသည်။
 (၇) ဇူလုငအ
် သရေးသတျာ်ြံုြျာှ တက်ကကစွျာ သခါင်ေးသ ျာင်

ြါဝင်ခွဲတွဲ လူြ ြုေးစုသက ျာင်ေးသျာေးသြဂဂ အတွငေး် သရေးြေး ကယန်ေးလူြ ြုေး

ဦေးသရွှေသအေး (ခ) ငန်ေးကယန်ေး န်ဟျာ (၆) ခရု င ် မြည်တွငေး် ငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေး

နဒမြြွွဲြှျာ လူြ ြုေးစု သက ျာင်ေးသျာေးသြဂဂအလံကု ကုင ် ငွွဲ ြီေး

ဗုလ်သနဝင်ေးစစ်အုြ်စုကု (၇) ဇူလုငအ

် သရေးသတျာ်ြံုရွဲ အခဏ်ေး က်

တုက်ြွဲအ
ွ မဖစ် ရွဲဝင်စွျာတက
ု ်ြွဲဝ
ွ င်ခွဲြါတယ်။ ဦေးသရွှေသအေး (ခ)

ငန်ေးကယန်ေး န်ဟျာ (၇)ဇူလုင ် အသရေးသတျာ်ြံုြှျာ အသက်ရင

ှ ်

က န်ရစ်ခွဲသူသတွ က
ွဲ သခါင်ေးသ ျာင်တစ်ဦေးမဖစ်ငြီေး ကယန်ေးလူြ ြုေး

တဦေးလည်ေး မဖစ်ြါတယ်။ လူြ ြုေးစု သက ျာင်ေးသျာေးသြဂဂဥကကဌဟျာ

သြေါ် က
ွ ်ြလျာတျာသကကျာင် တုက်ြွဲအ
ွ တွငေး် ကသနြွဲ ဦေးသရွှေသအေး (ခ)

ငန်ေးကယန်ေး န်ကု လူြ ြုေးစုသက ျာင်ေးသျာေးသြဂဂဥကကဌအမဖစ်

တင်သမြြှျာက်ခွဲြါသတျာတယ်။ ဩဂုတ်လ (၉) ရက်သနြှျာ ဗုလ်

သနဝင်ေးစစ်အုြ်စုဟျာ လူဖြ်ေးြွွဲစတင်က င်ေးြတျာသကကျာင် ဦသရွှေသအေး(ခ)

ငန်ေးကယန်ေး န်ဟျာ လက်နက်ကုင ် သတျာ်လှနသ

် ရေး င်နြွှေွဲ ှသျာ

ဗုလ်သနဝင်ေးစစ်အုြ်စုကု ငဖြုခ ဖ က် ေးီ နင

ု ြ
် ည် တ
ု ျာ နျာေးလည်

သသ ျာသြါက်ငြီေး လက်နက်ကုငသ
် တျာ်လှနသ
် ရေးအသြေါ် သက ျာက်စုင ်

သက ျာက်ခွဲြြျာ ခုငင် ြွဲစွျာ လက်ခံယံုကကည်ငြီေး လက်နက်ကုင ်

သတျာ်လှနသ
် ရေးနယ်သမြမဖစ်တွဲ ကရင်အြ ြုေးသျာေးအစည်ေးအရံုေး ံ

ခုလှုံခွဲြါတယ်။ ကရင်အြ ြုေးသျာေးအစည်ေးအရံုေးနွဲ ြဟျာြတ် က် သ

ံ ရေး

သ ွေးသနွေးခွဲရျာ ကယန်ေးလူြ ြုေးြ ျာေးကအ

ု သမခမြြုတွဲ လက်နက်ကုငသ
် တျာ်လှနသ
် ရေး တြ်ြသတျာ်တရြ်

သြေါ်သြါက်လျာရန် သန င
ု ရ
် ျာ ကယန်ေးသတျာင်တန်ေး က
ီ ု မြန်လျာခွဲြါတယ်။ ၁၉၆၄ ခုနစ
ှ ်ြှျာ ဗုလ်သနဝင်ေးရွဲ

သတျာ်လှနသ
် ရေးသကျာင်စီအစုေးရက (၅၀) က ြ်တန်န ွဲ (၁၀၀) က ြ်တန်သငွစကက သတွကု တရျာေးြဝင်သကကျာင်ေး

သကကညျာဖ က်သြ်ေးလက
ု ်တျာသကကျာင် တမြည်လံုေးအြါအဝင် ကယန်ေးလူြ ြုေးတင
ု ေး် ရင်ေးသျာေးသတွဟျာ သလျာြတ

သရအျာေးလျှြ်စစ်စက်ရု အ
ံ တွက် ြုေးငဗွဲသရကျာတျာတည်သ ျာက်ရျာြှျာ ကယန်ေးမြည်သူသ ျာင်နခ
ွဲ ီ

အဓြမလုြ်အျာေး သြေးခုငေး် သစမခင်ေး၊ ကယန်ေးသက ေးရွ ျာသြါင်ေး (၆၀) သက ျာ် သရနစ်ြ က် ေးီ မခင်ေး၊

လယ်ယျာသမြြ ျာေးသရနစ်ြ က် ေးီ မခင်ေး အစရှတွဲ ုေးံ ရှု ံေးနစ်နျာြှုန ွဲ သငွစကက သတွဖ က်သြ်ေးမခင်ေးဒဏ်သတွသကကျာင်

သခါင်ေးြသဖျာ်နင
ု သ
် အျာင် ဒုကခြင်လယ်သဝခွဲရ ြါတယ်။ တြ်ြေးသဟျာင်ေးဗုလ်ြ န်ရွဲ သခါင်ေးသ ျာင်ြန
ှု ွဲ
စုစည်ေးြလျာတွဲ ဖယ်ခံု၊ ြေးု ငဗွဲ၊ ဝါရီ၊ လွြုငသ
် ကျာ်သဒသခံ ကယန်ေးလူ န
ု ွဲ သက ျာင်ေးသျာေးသခါင်ေးသ ျာင် ဦေးသရွှေသအေး

(ခ) ငန်ေးကယန်ေး န် သြါင်ေးစည်ေးြငြီေး ကယန်ေးအြ ြုေးသျာေး လက်နက်ကုငသ

် တျာ်လှနသ
် ရေးကု ဇွနလ
် (၄) ရက်သနြှျာ

သြေါ်သြါက်လျာခွဲြါတယ်။ ဇွနလ
် (၄) ရက်သနြှျာ ဖယ်ခံုငြြုွဲ့ နယ် က
ွဲ ြီကင်ေးရွဲစခန်ေးကု

ရရျာလက်နက်စွွဲကုင ် ျာေးတွဲ အရြ်သျာေးကယန်ေးမြည်သသ

ူ တွက ဝင်သရျာက် တုကခ
် ုက် သြ်ေးြုက်ခွဲတွဲ

သသနတ်သဟ
ံ ျာ ကယန်ေးသဒသအနှအမြျာေး
ံ ြ ံွဲ့လင
ွ သွ
် ျာေးြါသတျာတယ်။ လက်နက်ကုင ် သတျာ်လှနသ
် ရေး

သြေါ်သြါက်ငြီေး ဩဂုတ်လ (၈) ရက်သနြှျာ နင

ု င
် သ
ံ ရေးသခါင်ေးသ ျာင်ြှုသြေးရန် ကယန်ေးမြည်သစ်ြါတီကုဖွဲွဲ့စ
ွ ည်ေးခွဲငြီေး

ကယန်ေးအြ ြုေးသျာေး လက်နက်ကုငသ

် တျာ်လှနသ
် ရေးက သြေါ် က
ွ ်လျာတွဲ ကယန်ေးမြည်သူသတွကု ကယန်ေးမြည်သစ်

တြ်ြသတျာ်အမဖစ် စုစည်ေးဖွစ
ွဲွဲ့ ည်ေးခွဲြါတယ်။ အသမခခံြူ (၁၂) ခ က်န ွဲ ကယန်ေးမြည်သစ်ြါတီရွဲ ဥကကဌအမဖစ်

ဗုလ်ြ န်၊ အတွငေး် သရေးြေးအမဖစ် ဦေးသရွှေသအေး(ခ)ငန်ေးကယန်ေး န်တုက သခါင်ေးသ ျာင်ခွဲြါတယ်။ ကယန်ေးမြည်သစ်

ြါတီ သ
ူ ျာင်အငြီေး (၂) လတျာအကကျာြှျာ ရန်သရ
ူ ွဲ ကကီေးြျာေးတွဲ သခ ြှုနေး် သရေး ေးု စစ်သတွသကကျာင် ြါတီဥကကဌ

ဗုလ်ြ န်န ွဲ ဗဟုသကျာ်ြတီအြ ျာေးစုဟျာ ရန်သူ ံ လက်နက်ခ အညံခံသွျာေးကကြါတယ်။ အတွငေး် သရေးြေး

ဦေးသရွှေသအေး (ခ)ငန်ေးကယန်ေး န်ဟျာ ရန်သူ လ

ံ က်နက်ခ အညံခံြှုအလ ဉ်ေးြရှ ွဲ ြါတီဥကကဌတျာဝန်ကု

ြ်ေးသ ျာင်ရင်ေး ြါတီရှငသ

် န်သရေး၊ ြဟျာြတ်ရှျာသဖွသရေးကု ြနျာေးြသနကကြုေးစျာေးရင်ေး ကယန်ေးအြ ြုေးသျာေး

လက်နက်ကုငသ
် တျာ်လှနသ
် ရေး အလံကု ငွျာေးငွျာေးစွငစွ
် င ် လွှေင ် န
ူ င
ု ခ
် ွဲြါတယ်။ ၁၉၆၈ခု နှစ် ြတ်လြှျာ

ဗုလ်အုငက
် ံမဖ ၊ ဦေးသန်ေးစုေးနင
ု တ
် ု ညီအကုသတွဟျာ ကယန်ေးအြ ြုေးသျာေး လက်နက်ကုငသ
် တျာ်လှနသ
် ရေးအတွငေး်

သရျာက်ရှလျာခွဲရျာ အခ န်တုအတွငေး် သတျာင် တင်ေးခုငြ

် ျာတွဲ ကယန်ေးမြည်သစ်ြါတီအမဖစ်

သရျာက်ရှလျာခွဲြါတယ်။ ၁၉၆၈ ခုနစ

ှ ် နဝ
ု င် ျာလအကုနြ
် ှျာ ကရင် အြ ြုေးသျာေး အစည်ေးအရံုေးြါတီ(KNUP)၊

ကရင်နီ အြ ြုေးသျာေးတေးု တက်သရေးြါတီတုနွဲ အြ ြုေးသျာေးဒီြက

ု သရစီ ညီညွတ်သရေး တြ်သြါင်ေးစုကု ဖွွဲွဲ့စည်ေးခွဲငြီေး

၁၉၆၉ ခုနစ
ှ ် သနွဦေးအသရျာက်ြှျာ ရန်သရ
ူ ွဲ ေးု စစ်ကု ြူေးတွွဲစစ် င် သခ ြှုနေး် ြှုသတွ သ ျာင်ရွက်နင
ု ခ
် ွဲြါတယ်။

၁၉၇၀ ခုနစ
ှ ြ
် ှ ၁၉၇၂ ခုနစ
ှ အ
် တွငေး် ကယန်ေးသဒသသမြျာက်ဖက်ြှျာ လှုြ်ရှျာေးသနတွဲ ရှြ်ေးမြည်လူြ ြုေးသြါင်ေးစံု

မြည်သူလွတ်သမြျာက်သရေးအဖွွဲွဲ့(ရလလဖ)နွဲ ြူေးတွွဲစစ်သရေး သ ျာင်ရွက် လျာနင

ု ခ
် ွဲြါတယ်။ ၁၉၇၆ ခုနစ
ှ ်ြှျာ

ဗုလ်အုငက
် ံမဖ ဦေးသ ျာင်တွဲ ကုယ်စျာေးလှယအ
် ဖွွဲွဲ့ဟျာ မြန်ြျာအြ ြုေးသျာေးဒီြက
ု သရစီ တြ်သြါင်ေးစု (ြ.ဒ.တ)

အဖွွဲွဲ့ ြှျာ အဖွွဲွဲ့ဝင်အမဖစ် စစ်သရေးြူေးတွွဲ င်နနွှေွဲ င

ု ခ
် တွဲ
ွဲ အမြင် ၁၉၇၈ ခုနစ်ြှျာ စစ်သရေး၊ နင
ု င
် သ
ံ ရေး

ြုြုသ ျာင်ရွက်နင
ု ရ
် န် ဗြျာမြည်ကွနမ် ြ နစ်ြါတီတည်ရရျာ
ှ ြန် န်ေးသုခ ီတက်ခွဲြါတယ်။ ဗြျာမြည်

ကွနမ် ြ နစ်ြါတီ သခါင်ေးသ ျာင်ငြီေး ကယန်ေးမြည်သစ်ြါတီ၊ ရှြ်ေးမြည်လူြ ြုေးသြါင်ေးစံု မြည်သူလွတ်သမြျာက်သရေး

အဖွွဲွဲ့(ရလလဖ)၊ ကရင်နမီ ြည်လူြ ြုေးသြါင်ေးစံု မြည်သလွ

ူ တ်သမြျာက်သရေးတြ်ဥေးီ (ကလလတ)တု ြါဝင်တွဲ

စစ်နယ် (၄)နယ် အမဖစ် အလယ်ြုငေး် စစ်သဒသကု ဖွွဲွဲ့စည်ေးခွဲြါတယ်။ ြ ဉ်ေးြနျာေးစစ်နယ်တျာဝန်ခက

ံ ု
ဦေးသန်ေးစုေးနင
ု ် (ကယန်ေး မြည်သစ်ြါတီ)၊ လွြုငသ
် ကျာ်စစ်နယ်တျာဝန်ခံကု ဉီေးညျာသြျာင်ြွဲ(ကလလတ)၊

ြုေးနွဲစစ်နယ်တျာဝန်ခက
ံ ု ဦေးစေးု သအျာင်မြင်(ရလလဖ)၊ သတျာင်ကကီေးစစ်နယ်တျာဝန်ခံဥေးီ သအျာင်မြင် (ရလလဖ)

တုက ဦေးစီေး သ ျာင်ရွက် ကကငြီေး ရန်သူကု သရျာက်သရျာက် သခ ြှုနေး် နင

ု ခ
် ွဲြါတယ်။ ၁၉၈၉ တွင ် ဗြျာမြည်

ကွနမ် ြ နစ်ြါတီအတွငေး် အျာဏျာသြ်ေးြှုသတွမဖစ်သြေါ် ခွဲတျာသကကျာင် နင

ု င
် သ
ံ ရေးသခါင်ေးသ ျာင်ြက
ှု ု

စုသြါင်ေးသခါင်ေးသ ျာင်ြှုအမဖစ် လူြ ြုေးသြါင်ေးစံု မြည်သဒီ

ူ ြက
ု သရစီတြ်သြါင်ေးစု (လြဒတ) ကုဖွဲွဲ့စ
ွ ည်ေးခွဲတယ်။

၁၉၈၈ ခုနစ
ှ ် (၈) သလေးလံုေး အသရေးသတျာ်ြအ
ံု တွငေး် က သက ျာင်ေးသျာေးလူငယ်သတွနဖွ
ွဲ ွဲွဲ့စည်ေး ျာေးတွဲ

လက်နက်ကုငသ
် တျာ် လှနသ
် ရေးတြ်ဖွဲွဲ့သ
ွ တွဟျာ (လြဒတ) နယ်သမြ အတွငေး် ကု ခုလှုံလျာခွဲကကြါတယ်။ ၁၉၉၁

ခုနစ်ြှျာ “ခုငတ
် ေးု က် စစ် င်သရေး”လအြည်
ု သြေးတွဲ တြ်သြါင်ေးစု စစ်သရေးစီြံကန်ေးတခု သဖျာ် တ
ု ်ခွဲြါတယ်။

“ခုင”် တ
ု ျာ က အသမခခံသဒသခုငြ
် ျာသရေး၊ “တေးု ” တ
ု ျာက အသမခခံ သဒသတေးု ခ ွဲွဲ့သရေး၊ “ က်” ုတျာက မြည်ြရှ

ဒီြုကသရစီအင်အျာေးစုသတွန ွဲ က်စြ်သရေးြွဲမဖစ်ြါတယ်။ ၁၉၉၂ - ၁၉၉၃ ခုနစ

ှ ်ြှျာ မြန်ြျာနင
ု င
် လ
ံ ေးံု ုငရ
် ျာ

သက ျာင်ေးသျာေးြ ျာေး ဒီြက

ု ရက်တစ်တြ်ဦေး (ABSDF)၊ ဦေးသအေးသ ျာင် သခါင်ေးသ ျာင်တွဲ

မြည်သူလွတ်သမြျာက်သရေးတြ်ဦေး (PLF)၊ ဒီြုကသရစီမြည်ခ စ်တြ်ြသတျာ် (DPA) ၊ DNA ၊

လူသ ျာင်သစ်ဒြ
ီ ုကရက်တစ်ြါတီ (DPNS)အဖွွဲွဲ့တုက (လြဒတ) တြ်သြါင်ေးစုြှျာ အျာေးမဖည်ြူေးသြါင်ေး

ြါဝင်ခွဲကက တယ်။ ၁၉၉၄ ခုနစ

ှ ်ြှျာ အြစ်အခတ်ရြ်စွဲသရေးသတွသကကျာင် (လြဒတ)ဟျာ သြှေးြှန်ခွဲရြါတယ်။

ဒီကသနသနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးြှျာ ကယန်ေးအြ ြုေးသျာေးလူငယ်သတွဟျာ ဗုလ်ြင်ေးသအျာင်လှုင်ရွဲ စစ် အျာဏျာ

သြ်ေးြှုကု ရရျာလက်နက်စက
ွွဲ ုငင် ြီေး န်က င်သတျာ်လှနသ
် ရေးဟျာ (၇) ဇူလုငအ
် သရေးသတျာ်ြံုက ကယန်ေးအြ ြုေးသျာေး

သခါင်ေးသ ျာင်ဦသရွှေသအေး(ခ)ငန်ေးကယန်ေး န်ခ ြှတ်ခွဲတွဲ နင

ု င
် သ
ံ ရေးသသနဓကု က်ခံကျာ သတျာ်လှနတ
် ုက်ြွဲဝ
ွ င်

သနတျာြွဲ မဖစ်ြွဲမဖစ်ြါတယ်။ ကယန်ေးအြ ြုေးသျာေးအြ ျာေးစုြါဝင်သနတွဲ စစ်အစုေးရနွဲ (၂၉) နှစ်ကကျာ

အြစ်ခတ်ရြ်စွဲသရေး လုြ်သ ျာင် ျာေးတွဲ BGF ခံယူ ျာေးတွဲ ကရင်နလ
ီ ူြ ြုေးသြါင်ေးစံုမြည်သလွ
ူ တ်

သမြျာက်သရေးတြ်ဥေးီ ဟျာ ၂၀၂၃ခုနစ

ှ ်၊ ဇူလုငလ
် (၁)ရက်သနြှျာ စစ်သကျာင်စီအစေးု ရကု န်က င်သတျာ်လှနင် ြီ

မဖစ်သကကျာင်ေး တ
ု ်မြန်သကကမငျာခွဲြါတယ်။ ဒါသကကျာင် ဒီကသန င်နသွှေွဲ နတွဲလက်နက်ကုငသ
် တျာ်သရေးဟျာ

စစ်အျာဏျာရှငစ
် နစ်အမြစ်မြတ်သခ ြှုနေး် သရေး၊ စစ်အစုေးရ တုက်ဖ က်သရေး၊ စစ်ယနတရျာေးကုဖ က် ေးီ သရေး တ
ု ွဲ

စစ်သုေးံ စစ် တုက်ဖ က်သရေးဟျာ စစ်အျာဏျာရှင ် အသ ျာက်အအံုကကီေးတခုလေးံု ငြြုလွဲသအျာင် တုက်ြွဲဝ

ွ င်ကကရြယ်

အခ န်ကျာလမဖစ်ြါတယ်။ လူြ ြုေးသြါင်ေးစံုမြည်သူသတွြါဝင်တွဲ အြ ြုေးသျာေးစည်ေးလံေးု ညီညွတ်သရေး

တည်သ ျာက်ငြီေး (၇) ဇူလင

ု စ
် တ်ဓျာတ်ကင
ု က
် ျာ တြ်သြါင်ေးစုနည်ေးမဖင်သျာ သအျာင်ြွဲခ
ွ ံ နင
ု ြ
် ည်မဖစ်သကကျာင်ေး

သရေးသျာေးလုကြ
် ါတယ်။
ဘမြရှျာ်းသတတ ဘ ကျာင ်ာ့ ဘမြပ က်ခာ့ရတာ့ ဘတျာင်သဘ
ူ တွ
အျာေးြီ

“သရသနှျာက်လုသလ။ လူသတွက အွဲသခ ျာင်ေးကု အသံုေးမြြုလု ြရသတျာ ေးူ သလ။ အခုသနျာက်ြုငေး် ြှျာသတျာ

ဒီတရ စဆျာန်သတွကလည်ေး သခ ျာင်ေးကုသြ်ြကြ်ခ င်ကကသတျာ ေးူ ။ သရသသျာက်တျာ အနံသတျာင်

က
ွ ်သနတျာသလ။ အခု သနျာက်ြုငေး် က သတျာ အနံလည်ေး တအျာေး ေးု လျာတယ်။ ုသတျာ သူတလည်
ု ေး

တအျာေးြ င်ေးကကသတျာ ေးူ ။ အခုက ုေးတျာတစ်ခက

ု သခ ျာင်ေးြှျာက ငါေးသတွလည်ေး ရှျာစျာေးလု

ြရသတျာ ေးူ သြါသနျာ်” … လု ုလျာသူ ကသတျာ ခ ီသဖွြှျာသြွေးငြီေး ခ ီသဖွြှျာကကီေးတွဲ အသက် (၅၅) နှစ်အရွ ယ်

လခ တ်အြ ြုေးသျာေး ရြ်ြရြ်ဖ တစ်ဦေးြါ။

ခ ီသဖွသခ ျာင်ေး ြ က်စေးီ သနတျာ အခုြှြဟုတ်သြြယ် ၂၀၂၃ ြှျာသတျာ လံုေးဝအသံုေးမြြုလြရတွဲ

ု သခ ျာင်ေး

မဖစ်သွျာေးတျာလု ုြါတယ်။ တကယ်သတျာ ဒီခ ီသဖွသခ ျာင်ေးဟျာ ခ ီသဖွသဒသခံသတွရွဲ အသက်သြွေးဝြ်ေးသက ျာင်ေး

ုငရ
် ျာ စုကြ
် ြုေးသရေးလုြ်ငန်ေးအမြင် သသျာက်သုေးံ သရအမဖစ်ြါ အသံုေးမြြုခွဲကကတျာြါ။ ခ ီသဖွသခ ျာင်ေးသရကု

သသျာက်၊ ခ ီသဖွသခ ျာင်ေးသရနွဲ ခ က်မြြုတ်စျာေး၊ ခ ီသဖွသခ ျာင်ေး ြ

ွဲ ှျာ သလျှျာ်ဖွတ်၊ ခ ီသဖွသခ ျာင်ေး ြ
ွဲ ှျာရှတွဲ ငါေးသတွကု

ရှျာသဖွ စျာေးသသျာက်ရင်ေး သန င
ု ခ
် ွဲကကရျာကသန ၂၀၁၉ ခုနစ
ှ ် သလျာက်ကစငြီေး သခ ျာင်ေးသရြ က်စေးီ ြှုကု

စတင်ကကံြုသတွွဲ့ လျာရတျာ မဖစ်တယ်လု ုကကြါတယ်။

 ဒီသခ ျာင်ေး ျာလု ြ က်စီေးသွျာေးရတျာလွဲ၊ အသံုေးမြြုလုြရသတျာတျာလွဲ...

သခ ျာင်ေးြ က်စေးီ ရတွဲ အဓက အသကကျာင်ေးအရင်ေးက သမြရှျာေးသတတြု တူေးသဖျာ်ြှုသကကျာင ် မဖစ်တယ်လု

သဒသခံ သတွက ြ
ု ါတယ်။ မြန်ြျာနင
ု င
် သ
ံ မြျာက်ြုငေး် ကခ င်မြည်နယ်ကု အြ ျာေးစုက

သက ျာက်စြ်ေး က
ွ ်တွဲသဒသလု ယ်စုနစ
ှ ်အသတျာ်ြ ျာေးြ ျာေး ကတည်ေးက သလျာခွဲသြြယ် ဒီသဒသြှျာ

သမြရှျာေးသတတြု က
ွ ်တျာကုသတျာ သြ်ြသခွဲကကြါ ေးူ ။

ကြဘျာသက ျာ်သက ျာက်စြ်ေး က

ွ ်ရှရျာ ဖျာေးကန-် သက ျာက်စြ်ေးသမြကု လူသြ ျာေးသြြယ် ကြဘျာြှျာ

တတယ သမြျာက် သမြရှျာေးသတတြု က

ွ ်တွဲ သဒသကုသတျာ ြသကကတွဲသူသတွြ ျာေးြါတယ်။ အသြရကန် ူြသဗဒ

သလလျာ သရေးဌျာန (USGS – United States Geological Survey) ရွဲ အခ က်အလက်သတွ အရသတျာ

တရုတ်က သမြရှျာေး သတတြု က

ွ ်ရှြှု အြ ျာေး ုေးံ ၊ အသြရကန်ကသတျာ ဒုတယနွဲ မြန်ြျာနင
ု င
် က
ံ သတျာ

တတယ ုငြီေး ၂၀၂၀ ြှျာ တ

ု ်မြန် ျာေးြါတယ်။

USGS ရွဲ ၂၀၂၀ ခုနစ

ှ ် တ
ု ်မြန်ခ က်အရ

တစ်ကြဘျာလံုေးအတုငေး် အတျာနွဲ သမြရှျာေးသတတြု တ

ု ်လုြ်ြှု

တန်သြါင်ေး ၂၄၀,၀၀၀ တ
ု ်ခွဲတွဲ က
ွဲ တရုတ်နင
ု င
် က
ံ

၁၄၀,၀၀၀ တန်၊ မြန်ြျာနင

ု င
် က
ံ တန် ၃၀,၀၀၀

တ
ု ်လုြ်ခွဲ တယ်လု ုြါတယ်။ မြန်ြျာက တ
ု ်တွဲ

ဒီသမြရှျာေးသတတြုသတွကလ
ု ည်ေး တရုတ်နင
ု င
် က
ံ ြ
ု ွဲ အဓက

တင်ြုတျာမဖစ်တယ်လု တ
ု မ် ြန်ခ က်က ုြါတယ်။

Rare Earth လုသခေါ်တွဲ သမြရှျာေးသတတြုကု

ကခ င်မြည်နယ်၊ ခ ီသဖွ၊ ြန်ဝါသဒသသတွြှျာ အဓက

တ
ု ်သနကကငြီေး လျာသရျာက်လုြ်ကုငသ
် ူသတွကလည်ေး

တရုတ်လုြ်ငန်ေးရှငသ
် တွ မဖစ်ကကြါတယ်။ လျှြ်စစ်

ြစစည်ေးသတွကု အြ ျာေးအမြျာေး တ
ု ်သနတွဲ တရုတ်နင
ု င
် ရ
ံ ွဲ

လုအြ်ခ က်အရ မြန်ြျာနင

ု င
် ဟ
ံ ျာ သမြရှျာေးသတတြု တ
ု ်တွဲ

အြ်နေးီ ခ င်ေး နင
ု င
် တ
ံ စ်နင
ု င
် ံ မဖစ်လျာခွဲြါတယ်။
 ခ ီသဖွန ွဲ ြန်ဝါသဒသြှျာရှတွဲ တရုတ်

လုြ်ငန်ေးရှငသ
် တွရွဲ သမြရှျာေးသတတြုတူေးတွဲ

လုြ်ကွက်သြါင်ေး ၃၀၀ ြှျာ သတတြုကန်သြါင်ေး

၂၇၀၀ သက ျာ်သလျာက်ရှသနတယ်လု ၂၀၂၂ ခုနစ

ှ ်

ဩဂုတ်လက တ
ု ်တွဲ Global Witness

အစီရင်ခံစျာက သဖျာ်မြြါတယ်။

ကခ င်အ ေးူ သဒသ (၁) လု လူသြ ျာေးတွဲ ကခ င်မြည်နယ်၊ ခ ီသဖွငြြုွဲ့နယ်၊ ြန်ဝါသဒသြှျာ မြည်သူစစ်

အဖွွဲွဲ့သတွ၊ နယ် မချာေးသစျာငတ

် ြ်ဖွဲွဲ့သ
ွ တွက တရုတ်လုြ်ငန်ေးရှငသ
် တွန ွဲ သြါင်ေးငြီေး သမြရှျာေးသတတြုသတွကု တူေးသဖျာ်သန

ကကတျာလု သဒသခံသတွန ွဲ သဒသတွငေး် သ ျာဝြတ်ဝန်ေးက င် န်ေးသြ်ေးသရေး လှုြ်ရှျာေးသူသတွက သမြျာြါတယ်။

အွဲလု တူေးသဖျာ်ြှုသတွသကကျာင ် သ ျာဝြတ်ဝန်ေးက င်န ွဲ သဒသခံသတွက သသျာက်သုေးံ သရအတွက် ြှီခု

အသံုေးမြြုသနကကတွဲ သခ ျာင်ေးသတွြါ ြ က်စီေးသွျာေး ေးုံ ရှု ေးံ သွျာေးတယ်လု ကု ကြါတယ်။ အွဲဒ ီ ြ

ွဲ ှျာ

ခ ီသဖွသခ ျာင်ေးလည်ေး အြါအဝင် မဖစ်ြါတယ်။

သြမတ ဦေးသန်ေးစန် အစေးု ရ လက် က်ကစလု အြ ြုေးသျာေးဒီြုကသရစီအခ ြုြ် NLD ြါတီ အစုေးရ

သက်တြ်ေး တစ်သလျှျာက်ြျာှ ြါ တူေးသဖျာ်ခွဲကကသလု အခုလည်ေး အျာဏျာရယူ ျာေးတွဲ အျာဏျာသြ်ေး

စစ်သကျာင်စီလက် က် ြှျာလည်ေး က်ငြီေးတူေးသဖျာ်သနကကြါတယ်။ ဦေးသန်ေးစန် အစုေးရနွဲ NLD

အစုေးရလက် က် စစ်သကျာင်စီ လက် က်ြှျာ တူေးသဖျာ်ြှုသတွဟျာ သသသျာသျာ ြုြ ျာေးလျာတယ်လု

သ ျာဝြတ်ဝန်ေးက င်ေးအသရေး လှုြ်ရှျာေးသူသတွန ွဲ သဒသခံသတွက ုြါတယ်။

ဘမြရှျာ်းသတတ ကို မြန်ြျာနင

ို င
် ရ ာ့ ယ်ဘနရျာဘတွြှျာ တူ်းဘဖျာ်ဘန ကတျာလ...

ကခ င်မြည်နယ် သမြျာက်ြင
ု ေး် ၊ ကခ င်အ ေးူ သဒသ ၁ မဖစ်တွဲ ြန်ဝါငြြုွဲ့နယ်ြျာှ ြ ြ ုေးံ

စတင်တူေးသဖျာ်ခွဲကက တယ်လု သဒသခံသတွက သမြျာြါတယ်။ ြန်ဝါသဒသ ကခ င်အ ေးူ သဒသ ၁ သနရျာကသတျာ

နယ်မချာေးသစျာင်တြ်အမဖစ် သမြျာင်ေး ျာေးတွဲ ဇခံုတန်ယန်ေး ဦေးသ ျာင်တွဲ ကခ င်ဒြ

ီ ုကသရစီ တြ်ြသတျာ် NDA-K

အသမခစုကရ
် ျာ မဖစ်ြါတယ်။ ကခ င်မြည်နယ် အသရှ ွဲ့သမြျာက်ြုငေး် ြန်ဝါနွဲ ခ ီသဖွကကျာေးြှျာ သမြရှျာေးသတတြုကု
တူေးသဖျာ်သနကကတျာ မဖစ်ငြီေး တရုတ်န ွဲ နယ်စြ် ကခ င် က်မခြ်ေးရှ ြန်ဝါ၊ ခ ီသဖွ၊ ကန်ြုက်တီေးလု သနရျာသတွြှျာ

သမြရှျာေးသတတြုတွငေး် လုြ်ငန်ေးသတွ လုြ်ကုင ် သနကကတျာမဖစ်ြါတယ်။

ယ်အခ န် ယ်ခုနစ
ှ ြ
် ျာှ သမြရှျာေးသတတြုသတွကု

ရှျာသဖွသတွွဲ့ ရှခွဲတယ် ုတျာကု အတအက ြသရသြြယ် သြမတ

ဦေးသန်ေးစန်လက် က်ြှျာ သမြရှျာေးသတတြုတူေးသဖျာ်ြှုကု စတင်ခွဲတျာလု

သဒသခံသတွက သမြျာြါတယ်။ တရုတ်နင

ု င
် န
ံ ွဲ နယ်နြတ်ခ င်ေး

စြ်သနတွဲ စြ်သနတွဲ ြန်ဝါသဒသကသတျာ သမြရှျာေးသတတြု က

ွ ်ရှရျာ

အသုက် မဖစ်သနြါတယ်။ ြန်ဝါနွဲ ခ ီသဖွအကကျာေးြှျာ

ကန်လန်မဖတ်စီေး င်ေးသနတွဲ ခ ီသဖွသခ ျာင်ေး အ က်ြုငေး် တစ်ဖက်တစ်

ခ က်က သတျာင်ေးတန်ေးသတွ ွဲ သမြရှျာေးသတတြုတူေးသဖျာ်သရေးတွငေး်

အြ ျာေးအမြျာေးသတွွဲ့ ရှရတယ်လု အွဲဒီသဒသ က်ကု သွျာေးသရျာက်

သလလျာခွဲတွဲ မြစ်ကကီေးနျာေးက သ ျာဝြတ်ဝန်ေးက င်အသရေး

လှုြ်ရှျာေးသူသတွက သမြျာြါတယ်။

ကနဦေးတူေးစြှျာ လူြမြင်သူြမြင် သတျာသတျာင်သတွ ွဲ

တူေးရျာကသန တမဖည်ေးမဖည်ေး လူမြင်ကင

ွ ေး် ွဲ သရျာက်သနငြီလု

ုြါတယ်။ သဒသခံသတွရွဲ သမြျာမြခ က်အရ လြ်ေးသ ေးသနရျာသတွ၊

သတျာင်ယျာသတွ အ
ွဲ တူေးလျာသနကကငြီေး ရှျာသဖွသလလျာ

စြ်ေးသြ်တူေးသဖျာ်ြှုသတွသကကျာငလ
် ည်ေး သဒသတွငေး် ရှ သမြယျာ၊

သသျာက်သုေးံ သရ၊ စျာေးက က်သမြသတွ ဥယ ျာဉ်မခံသမြသတွြါ

ြ က်စီေးကုနင် ြီလု သဒသခံသတွက သမြျာြါတယ်။

“လြ်ေးသ ေးတစ်သလျှျာက်ြှျာ သတတြုတူေးသဖျာ်တအတွ

ွဲ က် လြ်ေးသြေါ်ြှျာက လျာတွဲအခါ လြ်ေးငြြုတျာတု

သွျာေး လျာသရေး ခက်ခွဲလျာတျာတု ရှတျာသြါသနျာ်။ ငြီေးသတျာ ဒီြှျာ သမြျာြယ် ရ

ု င် ကသလေးသတွ အွဲသခ ျာင်ေးြှျာ

သရသ ျာ ကစျာေးကကတယ်။ အွဲဒါြ ြုေးသတွသလ အခုသရသ ျာကစျာေးတျာသလေး ြရသတျာ ူေး။ သခ ျာင်ေးက

သ ျာလံုေးကွငေး် နျာေး ုသတျာ သ ျာကစျာေးလုငြီေးရင် သရခ ြုေးသနကကတျာ ဟုတ်တယ်။ အခုသတျာ သရခ ြုေးလုလည်ေး

ြရသတျာ ေးူ ” လု သဒသခံ တစ်ဦေးက သမြျာြါတယ်။

 ြန်ဝါနွဲ ခ ီသဖွအကကျာေးြှျာ ကန်လန်မဖတ်

စီေး င်ေးသနတွဲ ခ ီသဖွသခ ျာင်ေး အ က်ြုငေး် ကစငြီေး

တသလျှျာက် တူေးသဖျာ်လျာ တျာသကကျာင ် အခု

၂၀၂၃ ခုနစ
ှ ် ြ
ွဲ ှျာသတျာ ခ ီသဖွသခ ျာင်ေးသရက

လံုေးဝ သသျာက်သေးုံ လု ြရသတျာ ူေးလု

သဒသခံသတွက သမြျာြါတယ်။

ဘမြရှျာ်းသတတ တူ်းဘဖျာ်ြှုဘတွဘ ကျာငာ့် ခ ဘ

ီ ဖွဘဒသခဘတွအတွက် ထခိုကန
် စ်နျာြှုြ ျာ်း

ြန်ဝါမြည်သူစစ်အဖွွဲွဲ့၊ နယ်မချာေးသစျာငတ
် ြ်ဖွဲွဲ့သ
ွ တွက သဒသခံအျာဏျာြင
ု သ
် တွက လက်ဝါေးခ င်ေးရု ကင် ြီေး

တရုတ်ကုြဏ
ပ သ
ီ တွ၊ တရုတ်လုြ်ငန်ေးရှငသ
် တွကု ခ ီသဖွ-ြန်ဝါသဒသြှျာ သမြရှျာေးသတတြုတူေးသဖျာ်ခွငက
် ု

သြေး ျာေးတျာ မဖစ်ြါတယ်။ ဒီအုြ်စုသတွြေးူ သြါင်ေးငြီေး သဒသခံသတွရွဲ အသံကု လစ်လ ရှု ကျာ စည်ေးြွဲကြ်ေးြွဲ

သမြရှျာေးသတတြု တူေးသဖျာ်သနကကလု ခ ီသဖွသခ ျာင်ေးက လံုေးဝြ က်စီေးသွျာေးငြီလု သမြျာြါတယ်။

ခ ီသဖွသဒသခံတစ်ဦေးက “ခ ီသဖွသခ ျာင်ေးသရက အရြ်ေးသနျာက်သွျာေးငြီ၊ အခုသနျာက်ြုငေး် က သတျာ

အနံလည်ေး တအျာေး ေးု လျာတယ်။ အရင်တုနေး် က ရ

ု င် အွဲသခ ျာင်ေးသရြှျာြွဲ ငါေးသတွရှျာစျာေးငြီေး သစ ေးြှျာ

သွျာေးသရျာင်ေးစျာေးကကတယ်။ စီေးြွျာေးသတျာင် မဖစ်သနကကတျာသလ။ သနကကရင်ငါေးရှျာ ြနက်က ရင် ြနက်သစ ေးြှျာ

သရျာင်ေးစျာေးကကတျာသလ။ အွဲလု ငါေးရှျာစျာေးကကတျာတလ။ စီေးြွျာေးသတျာင် မဖစ်သနကကတျာ။ အခုသတျာ အွဲလုြ ြုေးသတွ

ြရှသတျာ ေးူ သလသနျာ်” လု သမြျာ ြါတယ်။

ဒီသခ ျာင်ေးသရ ြ က်စေးီ လျာတွဲအတွက် အခုသတျာ ငါေးသတွလည်ေး ြရှသတျာသလု သရ ည

ု စ်ညြ်ေးြှု

သတွသကကျာင ် သသျာက်ြတွဲ တရ စဆျာန်သတွ သနြသကျာင်ေးမဖစ်တျာ လူသတွ သခ ျာင်ေး ေးု ရြ်က ြ်မဖစ်လျာကကတယ်လု

သဒသခံ အြ ြုေး သြီေးတစ်ဦေးက သမြျာြါတယ်။

“လယ်သတျာ လယ် န
ွ သ
် ွျာေးတွဲသူသတွ၊ သွျာေးသနကကတွဲသူသတွ အတွက်သတျာ အွဲသခ ျာင်ေးသရကု

သသျာက်သုေးံ ကကတယ်သလ။ အခုက အွဲလုြ ြုေးသတွ သသျာက်သုေးံ လုြရသတျာ ူေးသလ။ သွျာေးသသျာက်ြတွဲ

နွျာေးသတွလည်ေး ြန်သညြှျာင် ငြီေးြှ သသသွျာေးကကတျာကေးု ။ ဒါအမြင် ရျာသီဥတု သမြျာင်ေးလွဲတွဲ ဒဏ်သတွလည်ေး

ခံသနရငြီ။”
 သမြရှျာေးသတတြုတူေးသဖျာ်တအခါ
ွဲ အျာေးမြင်ေးတွဲအက်စစ် အနည်ေး ုေးံ (၅) ြ ြုေးကုသေးုံ ငြီေး သတျာသတျာင်

ကြ်ေးြါေး သမြသျာေးသတွ က
ွဲ ု ေးု သွငေး် ငြီေး အရင် ေးုံ စြ်ေးသြ်တေးူ သဖျာ်ကကတျာ မဖစ်တယ်လု ုကကြါတယ်။

သအျာက်ဇျာေးလစ် အက်စစ် (Oxalic acid) နွဲ အြုနယ

ီ ြ် ုင-် ကျာ ွနန
် တ် (Ammonium bi-carbonate)

အမြင် တမချာေး အျာေးမြင်ေး အက်စစ်သတွကု သံုေးငြီေး တူေးသဖျာ်ကကရတျာသကကျာင ် ဒီအက်စစ်သတွဟျာ သစ်သတျာသတွ၊

သ ျာဝ သတျာရု ငေး် တရ စဆျာန် သတွကု ခုက်ြ က်စီေးသစရံုြက လူသတွကုလည်ေး အရု ေးြွသရျာဂါ၊ အစျာအြ်

အူလြ်ေးသကကျာင်ေး သရျာဂါ၊ ြ က်စနွဲ အသရမြျာေးသရျာဂါ၊ အသက်ရှ လြ်ေးသကကျာင်ေးသရျာဂါသတွ မဖစ်သစနင

ု တ
် ယ်လု

Global Witness အဖွွဲွဲ့ ကကီေးက သတသြေး ျာေးြါတယ်။

သမြရှျာေးသတတြုတူေးသဖျာ်မခင်ေးသကကျာင ် သ ျာဝြတ်ဝန်ေးက င်ြ က်စီေးမခင်ေး၊ ရျာသီဥတုသမြျာင်ေးလွဲမခင်ေး၊

သမြရှျာေး သတတြု တူေးသဖျာ်တွဲ သနရျာသဒကရွဲ သဂဟစနစ်ကု ြ က်စီေးမခင်ေးတု မဖစ်လျာသစတယ်လု

သ ျာဝြတ်ဝန်ေးက င်အသရေး သလလျာသစျာငက် ကည်သူသတွက သမြျာြါတယ်။ ဒါအမြင် သဒသခံသတွရွဲ

သမြျာမြခ က်အရ တမချာေးသသျာ လူြှုသရေး မြဿနျာသတွလည်ေး ရှလျာတယ် ုြါတယ်။

ကခ င်သဒသခံတစ်ဦေးက “အခုဒ ီ က သနျာ်တု ြန်ဝါ၊ ခ ီသဖွသဒသြှျာ ုရင်

သရွှေွဲ့သမြျာင်ေးအလုြ်သြျာေးသတွြ ျာေး လျာတယ်၊ တရုတ်နင

ု င
် သ
ံ ျာေးသတွ အြ ျာေးကကီေးမဖစ်သွျာေးတယ်။ ုသတျာ

လူြှုသရေးမြဿနျာ၊ သနျာက် အ ုေး ေးုံ ကသတျာ ြူေးယစ်သ ေးမြဿနျာ မဖစ်လျာတယ်။ ရှျာလွယ်တယ်၊

ဝယ်ရလွယ်တယ်။ လုြ်ကက
ွ ်ြှျာ အလုြ်လုြ်တလူ
ွဲ သတွက ြုက် သ
ံ ြါသြြယ် သဒသခံ လူငယ်သတွက

ြုက် အ
ံ င်ြသမြသတျာ ခုေး ုေးလုယက်ြှုြ ျာေးလျာတယ်။ ကုနသ
် စ ေး နှုနေး် ကကီေးတွဲ ဒဏ်ကုလည်ေး ဒီက

သဒသခံသတွ အြ ျာေးကကီေး ခံသနရတယ်” လု သမြျာြါတယ်။

တရုတ်လုြ်ငန်ေးရှငသ
် တွရွဲ သငွသကကေးအသံေးု မြြုြှု အသမခအသနအရ တရုတ်သငွကုသျာ အဓက ျာေး

အသံုေးမြြုရမခင်ေး၊ သ
ု ု တရုတ်သငွကုသျာ မြန်ြျာနင
ု င
် န
ံ ယ်နြတ်အတွငေး် အသံုေးမြြုရသသျာသကကျာင ်

သငွသကကေးတန်ဖုေး ကွျာဟခ က် ကကီေးြျာေးမခင်ေး၊ သနျာက် က်တွွဲအသနမဖင ် အသံေးု စရတ်မြင်တက်မခင်ေးတုကုလည်ေး

သဒသခံသတွက ရင် ုငသ

် နရ တယ်လု ခ ီသဖွသဒသခံသတွက သမြျာြါတယ်။

သမြရှျာေးသတတြုတူေးသဖျာ်ြှုလုြ်ငန်ေးသကကျာင ် သဒသခံသတွရွဲ သမြယျာသတွ လက်လွတ် ုေးံ ရှု ံေးသနရငြီေး အလုြ်

လက်ြွဲမြဿနျာ၊ လူြှုသရေးမြဿနျာ၊ သ ျာဝြတ်ဝန်ေးက င် ြ က်စီေးြှု၊ အသက်သြွေးဝြ်ေးသက ျာင်ေး ုငရ

် ျာ

လုြ်ငန်ေး သတွ ေးုံ ရှု ေးံ ြ က်စီေးကုနတ

် ျာသကကျာင ် ဒီသမြရှျာေးသတတြုတူေးသဖျာ်ြှုက သဒသဖွံွဲ့ ငဖြုေးသရေးနွဲ

လူြှုဖံွဲ့ွ ငဖြုေးသရေးအတွက် အက ြုေး ယုတ်သစတွဲ လုြ်ငန်ေးသျာမဖစ်တယ်လု သဒသခံသတွက ရှု မြင်ကကြါတယ်

တူေးသဖျာ်ြှုသျာမဖစ်သည်။
ဘမြရှျာ်းသတတ တ
ို ျာ ျာလ..?

သမြရှျာေးသတတြု (Rare Earth) က သူခ ည်ေးသက်သက် ြ

ု ါက တန်ဖုေးြရှလှ ူေးလု ုကကြါတယ်။

အမချာေးသတတြုသတွန ွဲ သြါင်ေးစြ်ကျာ သံုေးကကတျာမဖစ်ငြီေး အီလက် သရျာနစ်ြစစညေး် သတွ တ

ု ်လုြ်ရျာြှျာ ြရှြမဖစ်

အသရေးြါတွဲ သတတြုမဖစ်တယ်လု ုကကြါတယ်။

ကခ င်မြည်နယ်က သ ျာဝြတ်ဝန်ေးက င်အသရေး လှုြ်ရှျာေးသူ

တစ်ဦေးက “သမြရှျာေးကု တမချာေးသတတြုသတွန ွဲ သရျာငြီေး ြု ုငေး် ဖုနေး် သတွ၊

ကွနြ
် တျာသတွရွဲ အခ က်အလက်သုသလှျာင်ရျာြစစညေး် သြါသနျာ် ဒီ

(Hard Drive) တု ဒီလျှြ်စစ်ကျာေးသတွ၊ သနျာက်ငြီေး တီဗွီ စတျာသတွ

တ
ု ်တသနရျာြှ
ွဲ ျာ ြရှြမဖစ်တွဲ ကုနက် ကြ်ေးလုလည်ေး

သမြျာလုရတယ်။ သနျာက်ငြီေး ဒီစစ် က် င

ု ရ
် ျာ ြစစညေး် သတွမဖစ်တွဲ

အသဝေး န်ေးကရယျာစနစ်သတွ၊ သလ ျာ၊ သရဒါအမြင် ဒီက သနျာ်တု

အသံြုငေး် ုငရ
် ျာ သ ျာက်လှြ်ေးသရေးစနစ်န ွဲ အီလက် သရျာနစ်

ြစစည်ေးအြ ြုေးြ ြုေးကု တ

ု တ
် သနရျာသတွ
ွဲ ြှျာ သံေးု ကကတယ်” လု

သမြျာြါတယ်။

သမြရှျာေးသတတြုသတွကု အ ေးူ သမဖငသ

် တျာ လျှြ်စစ်ကျာေး တ
ု ်လုြ်တကု
ွဲ ြပဏသ
ီ တွက

ဝယ်ယူကကတျာမဖစ် ြါတယ်။ လျှြ်စစ်ကျာေး တထရီအတွက် အြ ျာေး ုေးံ သံုေးကကသလု အမချာေး

လျှြ်စစ်ြစစည်ေး တ
ု လ
် ုြ်တျာသတွအမြင် ဖန် ည် ြှန် ည် လုြ်ငန်ေးသတွြှျာလည်ေး သံေးု ကကတယ်လု

ုြါတယ်။ အ င်မြင် အီလက် သရျာနစ်ြစစည်ေး အြ ြုေးအစျာေးသြါင်ေး (၂၀၀) သက ျာ် တ

ု ်လုြ်ရျာြှျာ

သမြရှျာေးသတတြုက ြရှြမဖစ် အလွနအ

် သရေးတယ်လု သလလျာသူ သတွက သမြျာြါတယ်။

ဘမြရှျာ်းသတတ ကို ြည်သတူ

ို ာ့ ်းဘဖျာ်ဘန ကသနည််း...

သမြရှျာေးသတတြုကု စည်ေးြွဲကြ်ေးြွဲ တူေးသဖျာ်သနတျာသကကျာင ် သ ျာဝြတ်ဝန်ေးက င် လံုေးဝြ က်စီေးလျာတွဲ အသန

အ ျာေးနွဲ ရင် ုငသ

် နရတျာကသတျာ ခ ီသဖွ-ြန်ဝါသဒသက ဌျာနတုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွြါ။ သမြရှျာေးသတတြု
တူေးသဖျာ်တအခါ
ွဲ ြ ြစစတူေးခ န်တွင ် အသြေါ်ယံသမြ လ
ီ ွှေျာကု သီေးသနဖ
် ယ်ရှျာေးငြီေး တူေးသဖျာ်မခင်ေးက နင
ု င
် တ
ံ ကျာ

စံနန
ှု ေး် မဖစ်တယ်လု မြစ်ကကီေးနျာေးက သမြရှျာေးသတတြုတူေးသဖျာ်ြှုသတွကု သလလျာ ြှတတ
် ြ်ေးယူသနတွဲ သ ျာ

ဝြတ်ဝန်ေးက င်အသရေး လှုြ်ရျာှ ေး သူတစ်ဦေးက သမြျာြါတယ်။

ဒီသနရျာြှျာ အဓက အသရေးြါတျာက သတတြုသုက်ကု မြန်ြတ်ငြီေးသြ်ေးတွဲ အခ န်က အသရေးကကီေး ုေးံ

မဖစ်လျာ ြါတယ်။ သတတြုတူေးငြီေးတွဲ အသုက်သနရျာကု မြန်ြတ် အ

ွဲ ခါြှျာ တူေးသဖျာ်ခ န်က မဖစ်ခွဲတွဲ

တွငေး် ကကီေးသတွကု စွနြ

် စ် သမြစျာသတွန ွဲ ဖံေးု တျာ၊ သင်ြင်သတွ မြန်လည်စုက်ြ ြုေးငြီေး

သ ျာဝြတ်ဝန်ေးက င်ြ က်စီေးြှုသတွကု အရင် အတင

ု ေး် မြန်မဖစ်ဖု ကုစျာေးရတွဲအခ န်က အသတျာ်သလေးကု

အခ န်ယူရတယ်လု သမြျာြါတယ်။

သမြရှျာေးသတတြုတူေးသဖျာ်ရျာကသန က
ွ ်တွဲ ဓါတုြစစည်ေးသတွန ွဲ အျာေးမြင်ေးအက်စစ်သတွသကကျာင ်

အနတရျာယ်က လည်ေး ေးု ရွ ျာေးစွျာ ခုက်ခံစျာေးသနရတျာြါတယ်။ သနျာက် ြ် အသရေးကကီေးတွဲအရျာကသတျာ

သတတြုသုသလှျာင် ကန်သတွ မဖစ်ြါတယ်။ သတတြုသက

ု ်ရရျာအနီ
ှ ေးြှျာြွဲ သတတြုသန်စင်ကန် သုသလှျာင်ကန်သတွကု

မြြုလုြ်ကျာ ဓျာတုသဗဒ သ ေးရည်သတွကု အသံုေးမြြုငြီေး သတတြုသန်စင်သနကကရတယ်လု အွဲဒီြှျာ

အလုြ်လုြ်ခွဲဖူေးတွဲ တနင
ု ေး် သဒသခံ တစ်သယျာက်က သမြျာြါတယ်။

“အွဲဒီြှျာ အလုြ်လုြ်တုနေး် က က ြသြျာင်သလေး ု ခဏခဏ ဖ ျာေးတယ်။ ြုက် သ

ံ တျာ ရတယ်

တစ်လကု ယွြ် ၂၀၀၀ သက ျာ်ရတယ်။ ဒါသြြယ် ြတန် ူေး။ က န်ေးြျာသရေး လျာတျာ ဟုတ်တယ်။

အွဲဒီက က
ွ ်တွဲ အသငွွဲ့သတွ အြှုနသ
် တွကု ရှ ရတျာသလ။ နှျာသခါင်ေး ဝ
ွဲ င်ငြီေး သခ ျာင်ေး ေးု ၊ အသက်ရှက ြ်

အွဲလုမဖစ်လျာတယ်။ အသျာေးအသရ လည်ေး ြံြ

ု ှနြ
် ဟုတ်လျာ ူေး။” သတတြုသနစ
် င်ကန်နင
ှ ် သုသလှျာင်ကန်သတွက

က
ွ ်လျာတွဲ ဓျာတုသ ေးရည်သတွြါတွဲ စွနြ
် စ်ရည်သတွက သမြရှျာေးတူေးသဖျာ်တွဲ လုြ်ကွက်အနီေးြှျာရှတွဲ

ခ ီသဖွသခ ျာင်ေးသရ ွဲ စီေးဝင်လျာငြီေး သခ ျာင်ေးြ က်စီေး သွျာေးတျာမဖစ်နင

ု တ
် ယ်လု သဒသခံသတွက သံုေးသြ်

သမြျာ ုသနကကြါတယ်။

ခ ီသဖွသခ ျာင်ေးသရက သြခမြစ် က

ွဲ ု စီေးဝင်တွဲ သခ ျာင်ေးတစ်သခ ျာင်ေး မဖစ်တျာသကကျာင ် ဧရျာဝတီမြစ်ြါ

ဓျာတုသဗဒ အ ြ်သင ် ျာေးတွဲ အရည်သတွ စီေးဝင်ငြီေး မြစ်သရ ညစ်ညြ်ေး ြ က်စေးီ လျာသတျာြယ်လုလည်ေး

သမြျာ ုြှုသတွ ရှသနြါတယ်။ သမြရှျာေးသတတြုတူေးသဖျာ်သနတွဲ ခ ီသဖွ-ြန်ဝါသဒသက မြန်ြျာနင

ု င
် ရ
ံ ွဲက

အသက်သသွေးသကကျာမဖစ်တွဲ ဧရျာဝတီမြစ်ရွဲ မြစ်ဖ ျာေးခံရျာ၊ သရသဝသရလွဲသဒသမဖစ်တျာသကကျာင ် ဒီသမြရှျာေးသတတြု

တူေးသဖျာ်တွဲ လုြ်ငန်ေးသတွကု ြတျာေး ေးီ နင

ု ် ေးူ ရ
ု င် မြစ်ဧရျာြါ ခုက်ြ က်စေးီ သမြျာင်ေးလွဲသွျာေးသတျာြယ်လု

သ ျာဝြတ်က င်အသရေး လှုြ်ရှျာေးသနသူသတွက သတသြေး ျာေးြါတယ်။

ဘတျာင််း ြ
ို ှုြ ျာ်း..

က်ြါ အသမခအသနြ ျာေးသကကျာင ် သမြရှျာေးသတတြုတူေးသဖျာ်ြှုြ ျာေးကု ရြ်တနသ

် ြေးဖု သဒသခံသတွက

အစုေးရအ က် က်ကု သတျာင်ေး ုခကကြါတယ်

ွဲ ။ ခ ီသဖွသဒသက အသက် (၅၅) နှစ်အရွ ယ် ရြ်ြရြ်ဖ

အြ ြုေးသျာေး ကကီေးက “က သနျာ်တု အရင်ကလည်ေး သတတြုတူေးသဖျာ် သရေးကု ကနက

် ွက်ခွဲတယ်။ ဒါသြြယ် ယ်သူြှ

ြလုြ်သြေး ူေး။ ယ်သူြှ ဂရုြစုက် ူေး ယ်သူြှ သမဖရှငေး် သြေးတျာြ ြုေး ြရှတျာ။ က သနျာ်တုအသနနွဲ ဒီြှျာ

ြလုြ်ခုငေး် သစခ င် ေးူ ။ လံုေးဝ က

ွ ်သွျာေးသစခ င်တယ်” လု သမြျာြါတယ်။

သမြရှျာေးသတတြုတူေးသဖျာ်ြှုနြတ်
ွဲ သက်ငြီေး ေးူ မချာေးတွဲ

မဖစ်စဉ်တစ်ခုက ၂၀၂၃ ခုနစ

ှ ် ဧငြီလက မဖစ်ခွဲတျာကု

ခ ီသဖွသဒသက မြည်သသ
ူ တွက ြှတ်ြသနကကြါတယ်။

ကခ င်လွတ်လြ်သရေးအဖွွဲွဲ့ KIO န်ေးခ ြုြ်နယ်သမြအတွငေး်

လုြ်ကုငသ
် နတွဲ သမြရှျာေးသတထြုတူေးသဖျာ်သရေးလုြ်ငန်ေးသတွကု

ရုတ်သြ်ေးလုက်ငြီလု KIO ဥကကဋ္ဌ ဗုလ်ခ ြုြ်ကကီေး အင် န်လနွဲ

ဗန်ေးသြျာ်ခရု ငအ
် တွငေး် က မြည်သူသတွ သတွွဲ့ ုစ
ံ ဉ်

သမြျာ ုလုက်တွဲ ကစစြွဲမဖစ်ြါတယ်။

ဗန်ေးသြျာ်ခရု င၊် ြံစီငြြုွဲ့နယ်အတွငေး် က အင် ျာြါ၊

ဒန် င်ေးြါ၊ အင်ဂ ံြု ွြ်၊ ဖုငဒ

် န်၊ ဒသရျာန်၊ ဂ န်ြင
ု ၊် ဖက်ဂြ
ွ ် စတွဲ

သနရျာသတွြှျာ KIO/KIA ရွဲ ခွငမ် ြြုခ က်န ွဲ တရုတ်

လုြ်ငန်ေးရှငသ
် တွက ၂၀၂၂ ခုနစ
ှ ်၊ စက်တင် ျာလက စတင်ကျာ

စြ်ေးသြ်တူေးသဖျာ်ြှုဟျာ သဒသခံသတွအတွက် သရရှည်ြှျာ

အသက်သြွေးဝြ်ေးသက ျာင်ေး ုငရ

် ျာ လုြ်ငန်ေးသတွ၊ သမြယျာသတွ

ြ က်စီေးကျာ စျာေးဝတ်သနသရေး အခက်အခွဲမဖစ် လျာြှျာကု စုေးရြ်ငြီေး

က်တုက် အမြင်ေးအ န် ကနက

် ွက် နဒမြ ခွဲကကရျာကသန ၂၀၂၃

ခုနစ
ှ ် ဧငြီလြှျာ ရြ်တနသ
် ွျာေးခွဲြါတယ်။
 ခ ီသဖွ-ြန်ဝါက သဒသခံသတွကလည်ေး ဒီလု မဖစ်ရြ်ြ ြုေး မဖစ်လျာဖု သြျှျာ်လငသ
် နကကသြြယ်

နဒ တ
ု ်သဖျာ်ဖု သနသနသျာသျာ သမြရှျာေးသတတြုတူေးသဖျာ်ြှုကု ကနက
် ွက်သကကျာင်ေး သမြျာ ုသူ၊ လုြ်ကွက်အနီေး

သွျာေးတွဲသူသတွကု ဖြ်ေး ေးီ စစ်သ ေးသတွန ွဲ ငခြ်ေးသမချာက်တျာသတွရှသနတွဲအတွက် စုေးရြ်သကကျာက်လန ်

သနကကရတယ် ြ
ု ါတယ်။

တန်ဖုေးကကီေးတွဲ သ ျာဝသယံဇျာတ တူေးသဖျာ် တ

ု ်လုြ်ြှု လုြ်ငန်ေးတင
ု ေး် ြှျာ သ ေး က
ွ ် ုေးက ြုေးြ ျာေးစွျာ

ရှသနတျာသကကျာင ် သရရှညတ
် ည်တတွဲ
ံ စနစ်က တွဲ နည်ေးလြ်ေးသတွ ရှျာသဖွငြီေး တူေးသဖျာ်တျာသတွ

လုြ်ဖုလုအြ်သလု ဌျာသန တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေးသတွရွဲ အသံသတွကု နျာေးသ ျာင်ကျာ၊ မဖစ်တည်ြှုသတွကု သလေးစျာေးငြီေး

မြည်သူတစ်ရြ်လေးံု အက ြုေးခံစျာေးခွငြ
် ရှတွဲ နင
ု င
် အ
ံ တွက်ကကီေးြျာေးတွဲ သယံဇျာတ သလလွင ် ုေးံ ရှု ံေးြှုသတွကု

တျာေးမြစ်နင
ု ြ
် ယ် နည်ေးလြ်ေးသတွ အမြန် ုေးံ ရှျာသဖွ တျာေးမြစ်သြေးကကဖု သဒသခံသတွန ွဲ သ ျာဝ

ြတ်ဝန်ေးက င်အသရေး သလလျာသစျာင ် ကကည်သနသူ သတွက သတျာင်ေး ုသနကကြါတယ်။

ဒီြိုကဘရစီပိုစြ ်းစိုအတွက် ဖွွဲ့စည််းပိုအင်စတီက ်းရှင်း် ဒီဇိုင်း် -

သီ်းမချာ်းမပည်ဘထျာင်ြ ျာ်း စိုစည််းထျာ်းဘသျာစနစ် (consociationalism)၊

centripetalism စနစ်နင
ှ ်ာ့ ဝ
ို ါဒ communalism စနစ်ြ ျာ်းကို

နှုင််းယှဉ်မခင််း
သရေးသူ င်ဂ ြင် သရလီ (Benjamin Reilly)

Crawford School of Economics and Government, The Australian National University,

အကွွဲအငြွဲြ ျာေးလွနေး် သသျာ လူအဖွွဲအစည်ေးြ ျာေး၊ အ ေးူ သမဖင ် လူြ ြုေးစုမဖစ်တည်ြအ

ှု ရ သုြဟုတ် ယဉ်

သက ေးြှုအရ ကွျာဟြှုြ ျာေးရှကကသသျာ သနရျာြ ျာေးတွင ် ဒီြက

ု သရစီအင်စတီက ေးရှငေး် အသစ်ြ ျာေး သ
ူ ျာင်သရေး

ဒီဇုငေး် ကွွဲ ကရျာတွင ် ြည်သု မြြုကကရြည်ကု ြညျာရြ်ြင

ု ေး် ုငရ
် ျာ အမငင်ေးအခံုြ ျာေး အသည်ေးအသန်ရှခွဲသည်။

ယခု စျာတြ်ေးသည် လူြ ြုေးစုအဖံုဖံုတည်ရှကကသသျာ ဒီြက

ု သရစီြ ျာေးတည်တန
ံ င
ု သ
် ရေးအတွက် င်ရှျာေးသသျာ

သြျာ်ဒယ်ြ ျာေး ြ
ွဲ ှ consociationalism, centripetalism နှင ် communalism အစရှသသျာ သြျာ်ဒယ်သုေးံ ရြ်နင
ှ ်

ယင်ေးတုတွင ် ြါရှသည် အဓက စရု က်လကခဏျာြ ျာေးကု သံုေးသြ် ျာေးသည် စျာတြ်ေးမဖစ်ြါသည်။ လက်သတွွဲ့

အသံုေးခ ရျာတွင ် သတွွဲ့ ရှရသည်ြ ျာေးကု သ ျာက်ရှုသသျာအခါ သ

ု ြျာ်ဒယ်သေးုံ ခုသည် တစ်ခုနင
ှ တ
် စ်ခု နှေးီ န ွှေယ်

သရျာယှက်သနကကသည် ြ ျာေးကုလည်ေး ခြ်စတ်စတ်သတွွဲ့ နင

ု သ
် ကကျာင်ေး န်ေးစစ်ြသြသည်။

စစ်သအေးကျာလငြီေးသသျာအခါတွင ် ကြဘျာနင
ု င
် သ
ံ ရေးကု အမြန်အလှနလ
် ြ
ွှေ ်ေးြေးု သသျာ အမခင်ေးအရျာ

နှစ်ခုရှသည်။ တစ်ခြ
ု ှျာ အျာဏျာရှငြ
် ျာေးကု ဖယ်ရှျာေးနင
ု င် ြီေးသနျာက် ဒီြုကသရစီစနစ်မဖင ် အုြ်ခ ြုြ်သည်

အစုေးရြ ျာေး က ယ်မြန ် လျာမခင်ေးနှင ် နင

ု င
် အ
ံ ခ င်ေးခ င်ေးကကျာေးတွင ် စစ်ြမဖစ် ွဲ သနရျာြ ျာေးစွျာတွင ် မြည်တွငေး်

လက်နက်ကုငြ
် ဋြကခြ ျာေး ပြြ်ေးသနမခင်ေး မဖစ်သည်။ ၁၉၇၄ တွင ် စြန်နင
ှ သ
် ြေါ်တူဂီတတွ
ု င်

အျာဏျာရှငအ
် စုေးရြ ျာေး ငြြုက ခွဲသည်ြှစကျာ အသရှ ွဲ့ ဥသရျာြ၊ လက်တင်အသြရက၊ အျာဖရကနှင ် အျာရှတသ
ု ု

ဒီြုကသရစီစနစ်ကူေးစက်သွျာေးသည်။ င်မြ ရယ်သြါလ်ဟန်တင်တန် တင်စျာေးခွဲသသျာ ဒီြုကသရစီ

“တတယလှုင်ေး”အတွငေး် တစ်ကြဘျာလံုေးတွင ် ဒီြုကသရစီ နင

ု င
် သ
ံ ြါင်ေး အသရအတွက် သံေးု ြျှ တုေးလျာခွဲသည်။

သုသသျာ်လည်ေး တစ်ခ န်တည်ေးတွင ် မြည်တင

ွ ေး် သရေးြဋြကခြ ျာေး ယခင်ကကွဲသု နင
ု င
် အ
ံ ခ င်ေးခ င်ေးကကျာေးမဖစ်သသျာ

စစ်ြ ျာေး ြရှသတျာသည်တင

ု သ
် အျာင် သသွေး က
ွ သ
် ယ
ံ ု အကကီေးအက ယ်မဖစ်သသျာ ြဋြကခြ ျာေး ပြြ်ေးသည်
မြည်တွငေး် စစ်ြ ျာေးအကကီေးစျာေးြ ျာေးကု ကြဘျာက ကကံြုလျာရသည်။

(Huntington, 1991). အက ြုေး က်ြှျာ ဒီြက

ု သရစီ

မြနြ
် ွျာေးသရေးနှငအ
် တူ ြဋြကခြ ျာေးသမဖရှငေး် သရေးသည် နင
ု င
် တ
ံ ကျာ

အစီအစဉ်ြ ျာေးတွင ် ြ် ုေးံ က ြါဝင်လျာသတျာသည်။

အ
ု မဖစ်အြ က်ြ ျာေးသကကျာင ် လူြ ြုေးစုအဖံုဖံုရှသည် သနရျာ

ြ ျာေးတွင ် ဒီြုကသရစီ အတတ်နင

ု ် ေးုံ ခုငြ
် ျာလျာသစရန်

ြည်ကွဲသု သ ျာင်ရွကသ
် ငက် ကသည်ကု ြညျာရှင ် အသုငေး်

အဝုငေး် နှင ် ြူဝါဒသရေးရျာ နယ်ြယ်ြ ျာေးတွငလ

် ည်ေး

သ ွေးသနွေးလျာကကသည်။ ဒီြုကသရစီ တတယလှုင်ေး တ

ွဲ ွင ်

ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုအသမခခံဥြသဒ အသစ်ြ ျာေး ြ ျာေးစွျာ သရေး မွွဲ ဖစ်ခွဲကက

သကွဲသု နင
ု င
် သ
ံ ရေးစနစ် အသစ်ြ ျာေးလည်ေး သြေါ် န
ွ ေး်

လျာကကသည်။ နုနယ်လှသသျာ ဒီြုကသရစီအကူေးအသမြျာင်ေးမြြု ွဲ

နင
ု င
် ြ
ံ ျာေးနှင ် ြဋြကခအလွန် နင
ု င
် ံ သ
ူ ျာင်ကကသသျာ

အခါြ ျာေးတွင ် ဒီြုကသရစီ သရရည်အမြစ်တွယ်

ခုငြ
် ျာသစသရေးအတွက် နည်ေးလြ်ေးြ ျာေးကု ရှျာသဖွကကရန်လည်ေး

ြ ျာေးစွျာ စတ်အျာေး က်သန်လျာကကသည်။

ကျွွဲကူေးသရြါ ုသလြ
ု ွဲ အ
ု သမြျာင်ေးအလွဲြ ျာေးသနျာက်တင
ွ ် ကြ်ြါလျာသသျာ သခတ်သရစီေးတစ်ခုြှျာ

ကုလသြဂဂကွဲသု နင
ု င
် စ
ံ ံုအဖွွဲွဲ့အစည်ေးြ ျာေးနှင ် နင
ု င
် တ
ံ ကျာဖွံွဲ့ ငဖြုေးသရေး အသ ျာက်အကူြ ျာေးလည်ေး

ြါဝင်သြသည်။ အျာဖရက၊ အျာရှ၊ အသရှ ွဲ့ ဥသရျာြ နှင ် လက်တင်အသြရကတုြှ အျာဏျာရှငန

် င
ု င
် သ
ံ ဟျာင်ေးြ ျာေး

အျာဏျာရှငလ
် က်သအျာက်ြှ လွတ်သမြျာက်လျာခွဲငြီေးသနျာက် နင
ု င
် တ
ံ ကျာအသုငေး် အဝုငေး် သည် ဒီြက
ု သရစီ

မြြှငတ
် င်သရေး ုသသျာ အယူအ နှင ် အတူသရွ ေးသကျာက်ြွဲွ ုငရ
် ျာ အသ ျာက်အြံြ ျာေးသြေးသရေးနှင ်

စီေးြွျာေးသရေးဖွံွဲ့ ငဖြုေးြှုအတွက် အသမခခံက သည် အုြ်ခ ြုြ်ြှု စနစ်သကျာင်ေးြ ျာေး သြေါ်သြါက်သရေး၊ တည်ငငြ်ငြီေး

ငငြ်ေးခ ြ်ေးသသျာ နင
ု င
် ြ
ံ ျာေးသြေါ်သြါက်လျာသရေး အစရှသည် အသရေးအရျာြ ျာေးအသြေါ် အကကီေးအက ယ်

အရင်ေးအနှေးီ ည်ဝင်လျာကကသည်။ ၁၉၉၀ သက ျာ်တွင ် ဒီြုကသရစီ နင

ု င
် သ
ံ စ်ြ ျာေးြှ အင်စတီေးက ေးရှငေး် ြ ျာေး၏

ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုဒဇ
ီ ုငေး် ကု ြ ျာေးစွျာစတ်ဝင်စျာေးြှုြုလျာကကရျာ အ ေးူ သမဖင ် နင
ု င
် တ
ံ ကျာ အသင
ု ေး် အဝုငေး် က

ရင်ေးနှေးီ မြြှြုြ်နြ
ံှ ှုြုြု ည်ဝင် ျာေးသသျာ သနရျာြ ျာေးတွင ် သသျာစွျာ အျာရံုစုက်လျာခွဲ ကကသည်။ ဒီြုကသရစီ

နင
ု င
် ြ
ံ ျာေး မဖစ် န
ွ ေး် သရေးြှျာ အခ ြုွဲ့သနရျာြ ျာေးတွင ် ယ်စုနစ
ှ ်နင
ှ ခ
် ီငြီေး ကကျာခွဲသည်ြ ျာေးရှသလု
အသနျာက်ကြဘျာတွငြ
် င် အခ ြုွဲ့ နင
ု င
် ြ
ံ ျာေးသည် ရျာစုနစ
ှ ်သြါက်သအျာင် ကကျာမြငခ
် သည်
ွဲ ။ ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုအသမခခံဥြသဒ

ဗသုကျာခုငြ
် ျာြှုြ ျာေး သုြဟုတ် နင
ု င
် သ
ံ ရေးြါတီြ ျာေး စနစ်တက မဖစ် န
ွ ေး် သြေါ်သြါက်လျာသစသသျာ

အခင်ေးအက င်ေးြ ျာေး အစရှသည်မဖင ် ယခင်အခ န်ကကျာမြငစ

် ွျာယူငြီေး တည်သ ျာက်ခွဲရသည်အရျာြ ျာေးကု

နှစ်အနည်ေးငယ်အတွငေး် သမြသတျာင်သမြြှျာက် သြေးနင

ု ြ
် ည်ဟု သြျှျာ်လငခ
် ွဲကကသည်။

လူြ ြုေးစုြဋြကခြ ျာေးတွင ် အခ န်ယူသလလျာခွဲကကသသျာ ြညျာရှငြ

် ျာေးကြူ ကွနစ
် တီက ေးရှငေး် ုငရ
် ျာ

အင်ဂ ီနယ
ီ ျာြညျာရြ်ဟုြင် င် င်သြေါ်သြေါ် စန်ေးတင်ခွဲကကသည်။ လူြ ြုေးစုြ ျာေး ကွွဲမြျာေးစံုလင်သသျာ

ြသငမ် ြတ်သည် လူအဖွအ

ွဲွဲ့ စည်ေးြှျာြင်လျှင ် ဒီြက
ု သရစီြှျာ ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုသကျာင်ေးသကျာင်ေးမဖင ် တည်ငငြ်

သစနင
ု လ
် ြ်ြည်ဟု အယူရှခွဲ ကကသည်။ ြူဝါဒသရေး သ
ွွဲ ူြ ျာေးကလည်ေး ြ
ု ညျာရှငြ
် ျာေးနှင ်

တစ်သလသံတည်ေးြင်မဖစ်သည်။ နင
ု င
် သ
ံ ရေးအင်စတီက ေးရှငေး် ြ ျာေးက အသရေးကကီေးသကကျာင်ေး၊ ဖွွဲွဲ့စည်ေးအုြ်ခ ြုြ်ြံု

အသမခခံဥြသဒ ဒီဇုငေး် ြ ျာေးက အခရျာမဖစ်သကကျာင်ေး တညီတညျာ လက်ခံခွဲကကသည်။ (Harris and Reilly, 1998).

အ
ု မြင်ကု သ ျာ်ကသခွဲကကသည်အ တ
ွဲ ွင ် လူအဖွွဲွဲ့အစည်ေးကကျာေး ြသငမ် ြတ်ြှုြ ျာေးကု သမဖရှငေး် သရေး

အတွက် နင
ု င
် သ
ံ ရေးအရ ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုြ ျာေး၏ အသရေးြါြံုကု သ ျာက်မြသသျာ အယူအ နှစ်ခုက

အကယ်ဒြစ်စျာသြြ ျာေးတွင ် င်ရှျာေးခွဲသည်။ န

ု စ
ှ ်ခုကျာေး ဝသရျာဓမဖစ်သနသည် သသ ျာလည်ေး သ ျာင်သည်။

ြ ြသြျာ်ဒယ်တစ်ခုြှျာ ြညျာရှငြ
် ျာေးက ယံုကကည်သနကကသည်အတုငေး် လူြ ြုေးစုအသီေးသီေးြှ သက် င
ု ရ
် ျာ

အီလစ်ြ ျာေး၏ ြူေးသြါင်ေးသ ျာင်ရွက်ြအ

ှု သြေါ် ြ ျာေးစွျာြူတည်သနသသျာ မြည်သ ျာင်စုြူ consociationalism

မဖစ်သည်။ ြ
ု ူြှျာ အင်စတီက ေးရှငေး် ြုငေး် ြှ ကကည်လျှင ် အစေးု ရအဖွွဲွဲ့ကု ညွနသ
် ြါင်ေးမဖစ်သအျာင်

ြည်သုဖွွဲွဲ့စည်ေးြည်၊ အခ ြုေးက ကုယ်စျာေးမြြု သရွ ေးသကျာက်ြွဲစ

ွ နစ်ကု ြည်သုစည်ေးကြ်ေးြ ျာေးမဖင ် အသံေးု မြြုြည်၊

လူနည်ေးစုြ ျာေးကု ဗီတုအျာဏျာသြေးြုငခ

် င
ွ ် အြ်နင
ှ ေး် ျာေးငြီေး လူြ ြုေးစုတုငေး် သည် တစ်စက
ု ုတစ်စု ကုငေး် ကျွနေး် ြှီ

ကျွနေး် ကုငေး် ြှီ မဖစ်သနသစသသျာစနစ်ြ ျာေးအျာေးမဖင ် အမြန်အလှန် ကသဇျာသက်သရျာက်သစသည် ကုယ်ြင

ု ်

မြဌျာန်ေးခွငြ
် ြုေး ျာေးရှကကြည် စသည်အခ က်ြ ျာေးအသြေါ် အသမခတည်သသျာ သြျာ်ဒယ်မဖစ်သည်။

သနျာက်သြျာ်ဒယ် တစ်ြ ြုေးြှျာ centripetalismဟုသခေါ် ငြီေး ယခင် consociationalism

မြည်သ ျာင်စုြူနင
ှ ် ြတူသအျာင် သရေး ွွဲ ျာေးသည်။ သ
ု ြျာ်ဒယ်၌ နင
ု င
် သ
ံ ရေးအင်စတီက ေးရှငေး် ြ ျာေးဖွရ
ွဲွဲ့ ျာတွင ်

ကွွဲမြျာေးမချာေးနျာေးသနသသျာ အုြ်စုအခ င်ေးခ င်ေးကကျာေး သငမ် ြတ်ရသလသအျာင် လူြ ြုေးစံုြါကုြါဝင်ရသည်

နင
ု င
် သ
ံ ရေးြါတီြ ျာေးကု ဦေးစျာေးသြေးသည်။ သရွ ေးသကျာက်ြွဲက
ွ ု လူြ ြုေးစံုြါဝင်နင
ု သ
် အျာင် ြက်လံုေး ည်သွငေး်

ဖန်တီေး ျာေးသည်။ အုြ်စအ

ု ခ င်ေးခ င်ေး တစ်ဖက်ကု တစ်ဖက် ြမဖစ်ြသန သနရျာသြေးရသည် အစီအြံြ ြုေးကု

အျာေးသြေးသည်။
 ြ ြနည်ေးြှျာ လူြ ြုေးစုသြှတ်ြံု အြှတ်သညျာ (Identity) ကု ရှငေး် လင်ေးစွျာ မြဌျာန်ေးသြေး ျာေးသည်

သသ ျာမဖစ်ငြီေး လူအဖွွဲွဲ့အစည်ေးကု ြသဒသျာစံု လူအဖွွဲွဲ့အစည်ေးမဖစ်သအျာင် စံုလင်ကွွဲမြျာေးြှုကု တြင်တကျာြင်

အသအြှတ်မြြု ျာေးသည် ြဟျာဗ ဟျာမဖစ်သည် (Lijphart, 1977)။ ဒုတယနည်ေးကြူ လူြ ြုေးစုသြှတြ

် ံု

အြှတ်သညျာ (Identity) ကု အသမခတည်ငြီေး ြစဉ်ေးစျာေး ွဲ လူြ ြုေးစုအခ င်ေးခ င်ေး ငြြုင် င

ု က် သဇျာ သ
ူ ျာင်ြက
ှု ု

သလျှျာခ ြစ်လုက်သသျာ စနစ်မဖစ်သည်။ တစ်ခ န်တည်ေးတွင ် လူြ ြုေးစံအ

ု တူယဉ်
ှ တွွဲ သန င
ု န
် င
ု သ
် သျာ

အဖွွဲွဲ့အစည်ေးြ ြုေး မဖစ်လျာသအျာင် ကကြုေးစျာေးသည်။ တတယနည်ေးလြ်ေးတစ်ခုကြူ လူြ ြုေးစု တစ်ခုနင

ှ တ
် စ်ခုကကျာေး

မြတ်မြတ်သျာေးသျာေး သက ျာသျာေး ရင်သျာေးခွွဲ၍ သတ်ြတ

ှ ် ျာေးကကမခင်ေးကု ြြ
ု ုခုငြ
် ျာသစကျာ ြါတီတစ်ခုက

လူြ ြုေးစုတစ်ခုကု ကုယ်စျာေး မြြုငြီေး ြွဲ နဒရင

ှ ြ
် ျာေးတွငလ
် ည်ေး ြည်သည် အခ က်အလက်ြ ျာေးနှင ် မြည်စံုြှ

အ
ု ုြ်စုဝင် တုငေး် ရင်ေးသျာေးမဖစ်ြည်ဟု တတြြ မြဌျာန်ေး ျာေးသသျာစနစ်မဖစ်သည်။ ဤစနစ်ြှျာ

သခတ်သစ်ကြဘျာတွင ် သနရျာအသတျာ်ြ ျာေးြ ျာေး၌ စွနလ

် ွှေတ်ခွဲ ကကငြီေးသသျာ နင
ု င
် သ
ံ ရေးအခင်ေးအက င်ေး

တစ်ခုလည်ေးမဖစ်သည်။ သရျာတွ
ု င ် ယခင်ကုလုနန
ီ င
ု င
် သ
ံ ဟျာင်ေးအခ ြုွဲ့ နှင ် ဗဟုဥသရျာြနင
ု င
် ံ အနည်ေးငယ်တွင ်

စ
ု နစ် အကကင်ေးအက န်ြ ျာေးကု န်ေးသြ်ေး ျာေးကက မွဲ ဖစ်သည်။

ယခုစျာတြ်ေးတွင ် လူြ ြုေးစု ကွွဲမြျာေးမချာေးနျာေးကကသသျာ သဒသြ ျာေးတွင ် သ

ု ြျာ်ဒယ်သုေးံ ခုအရ

နင
ု င
် တ
ံ ည်သ ျာက်ယကူ ကြံုြ ျာေးကု တစ်လှညစ
် ီ သဖျာ်မြ န်ေးစစ်သွျာေးြါြည်။ ဒီြုကသရစီစနစ်တွင ်

အသမခခံက သသျာ အင်စတီ က ေးရှငေး် ြ ျာေး မဖစ်ကကသည် နင

ု င
် သ
ံ ရေးြါတီြ ျာေး၊ သရွ ေးသကျာက်ြွဲွ စနစ်ြ ျာေးနှင ်

လွှေတ်သတျာ်ကု ဖွွဲွဲ့စည်ေး ျာေးြံြ

ု ျာေးအျာေး အသလေး ျာေး သ ျာက်မြသွျာေးြါြည်။

CONSOCIATIONALISM

ဒီြုကသရစီစနစ်ြ ျာေးကု အသမခခံအျာေးမဖင ် အြ ြုေးအစျာေးခွွဲမချာေးသသျာအခါ နှစ်ြ ြုေးရှြါသည်။ တစ်ြ ြုေးြှျာ

နင
ု သ
် ူအကုနယ
် စ
ူ တြ်ေးစနစ် နှင ် တလံုေးတဝအျာေးလံုေး သသ ျာတူသည်အ ညြှယူြသ
ှ ျာ အုြ်ခ ြုြ်နင
ု သ
် သျာ

ဒီြုကသရစီစနစ် မဖစ်သည်။ (Lijphart, 1984). အနင

ု ရ
် သူ အကုနယ
် ူစနစ်တွင ် ရှု ေးံ ရသသျာ လူနည်ေးစုသည်

ြါလီြန်တွင ် ကုယ်စျာေးြမြြု နင
ု သ
် သျာသကကျာင ် စ
ု နစ်ြ ြုေးြှျာ တုငေး် ရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးြ ျာေးကွွဲမြျာေးသနသသျာ

လူအဖွွဲွဲ့အစည်ေးြ ျာေးအတွက် ြသငသ

် တျာ်ဟု သ
ု ည်။ ဥြြျာ - အနင
ု ရ
် သူ အကုနယ
် ူစနစ်ကု အဂဂလန်

Westminster အစဉ်အလျာ ြါလီြန်ဒြ

ီ ုကသရစီ စနစ်ကု က ငသ
် ေးုံ သသျာ သနရျာြ ျာေးတွငသ
် တွရ
ွဲ့ ငြီေး လူြ ြုေးစု

အကွွဲအငြွဲရှသနခွဲသသျာ နင
ု င
် မံ ဖစ်ခွဲြါလျှင ် လူြ ြုေးတစ်စက
ု တစ်စုကု သုြဟုတ် ြါတီတစ်ခုက တစ်ခုကု ြရြက

အနင
ု ယ
် ူလုသည် အစဉ်အလျာ အလွယ်တကူ အမြစ်တွယ် တတ်ြါသည်။
 အကွွဲအငြွဲြ ျာေးသသျာ လူအဖွွဲွဲ့အစည်ေးတွင ် ယှဉ်ငြြုငြ
် ှုအျာေးကကီေးလွနေး် သသျာ ဒီြုကသရစီသည်

အလွနသ
် ကျာင်ေး ြွနြ
် ျှတသည် သရွ ေးသကျာက်ြွဲြ
ွ ြုေးကု က င်ေးြနင
ု သ
် ည်အခါြ ြုေးတွငြ
် င် အျာေးနည်ေးသူအခ ြုွဲ့ကု

ဖယ် တ
ု ်ငြီေး အျာေးကကီေးသူ အခ ြုွဲ့ကု သနရျာသြေးသသျာ စနစ်ကကီေးကု ျာဝရငြွဲမြံသစသလသည်။ သကကျာင
ု ြ
် င်

ြသဒသျာစံု လူအဖွွဲွဲ့အစည်ေး မဖစ် န

ွ ေး် ဖု ုလျှင ် နင
ု င
် သ
ံ ရေး အင်စတီက ေးရှငေး် တု၏ ဒီဇုငေး် ြ ျာေးက

အသရေးကကီေးသကကျာင်ေး ကု ကသြသည်။ အစေးု ရရျာ ေးူ ကကီေးြ ျာေးတွင ် လူြ ြုေးစံု အခ ြုေးအစျာေး က နစွျာ

ြါဝင်နင
ု သ
် အျာင်သရေး ကွွဲ ကရန်၊ လွှေတ်သတျာ် တ
ွဲ ွင ် လူြ ြုေးအစုအဖွွဲွဲ့ အသီေးသီေးတက
ု ကုယ်စျာေးမြြုခွငရ
် သရေးကု

အသလေးသြေးကကရန်၊ အစေးု ရဌျာန အသီေးသီေးတွင ် အျာဏျာခွွဲသဝယူကကရျာတွင ် လူြ ြုေးစံုခံစျာေးခွင ် ရသစရန်

အင်စတီက ေးရှငေး် ြ ျာေးနှင ် လုြ် ေးံု လုြ်နည်ေးြ ျာေးတွင ် သငသ

် လ ျာ်သည် ဒီဇုငေး် ြ ျာေးရှသန ကကရြည်။

Consociationalism သြျာ်ဒယ်တွင ် အ
ု စတ်အြုငေး် ြ ျာေး ခုငြ
် ျာစွျာ အျာေးသကျာင်ေးစွျာ ြါဝင်သြသည်။

Consociationalism အရ ကုစျာေးြံုြ ျာေးတွင ် လူြ ြုေးစုတင

ု ေး် တွင ် ကုယ်ြုငမ် ြဌျာန်ေးခွငက
် ု အမြည်အဝ

ခံစျာေးြုငခ
် င
ွ ရ
် ရြည်
ှ ၊ ြြတုလူြ ြုေးစုအဖွွဲွဲ့ဝင်ြ ျာေး ခုက်နင
ု သ
် ည်အသရေးကစစြ ျာေးတွင ် ဗီတုသြေးငြီေး

ုေးံ မဖတ်ခွငရ
် ှ ရြည်ဟူသသျာ ြူအသြေါ်တွင ် အသမခခံ ျာေးသည်။ လူြ ြုေးစုြ ျာေးအခ င်ေးခ င်ေးကကျာေး

အုြ်စုသသ ျာသ ျာင်သသျာ လူအဖွွဲွဲ့ အစည်ေးတွင ် ဒီြက

ု သရစီ ရှငသ
် န်နင
ု သ
် ရေးအတွက် ုလျှင ် လူြ ြုေးစု ြ
ွဲ ှ

အကကီေးအကွဲ အီလစ်ြ ျာေးကကျာေး ြူေးသြါင်ေး သ ျာင်ရွက်ြက

ှု ု အသလေးကွဲရြည်ဟူသသျာ သသ ျာ ျာေးလည်ေး

ရှသည်။ Consociationalism ၏ သသ ျာတွင ် လူအဖွအ

ွဲွဲ့ စည်ေး၏ အုြ်စုအသီေးသီေးကကျာေး တ
ွဲ ွင ် ြသျာလွနေး်

ြနျာလွနေး် ရသလသအျာင် ြုငေး် မချာေး ျာေးသသျာ အျာဏျာခွွဲ သဝြှုြ ျာေး ရှငေး် ရှငေး် လင်ေးလင်ေး မြဌျာန်ေး ျာေးသည်။

မု ြဌျာန်ေးြှုြ ျာေးကု အသအြှတ်မြြုခံရသသျာ အုြ်စုအသီေးသီေးကု ကုယစ

် ျာေးမြြုသည် လူြ ြုေးစု

သခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေးက ဒီြက

ု သရစီအက ြုေးသ ျာင်ြ ျာေးအမဖစ် သ ျာင်ရွက်ကကြည်ဟု သြျှျာ်လငက် ကသည်။

consociation သြျာ်ဒယ်ြ ျာေးနှငတ

် ွွဲငြီေး လူသြ ျာေးသသျာ Arend Lijphart, ုသည် ြညျာရှငက
် ြူ နယ်သျာလန်၊

ယ်ဂ ီယံနင
ှ ် စ
ွ ်ဇျာလန် အစရှသည် ဥသရျာြနင
ု င
် ြ
ံ ျာေးြှျာ ဒီြုကသရစီစနစ်ြ ျာေးတွင ် ည်သွငေး် ျာေးသသျာ

အျာဏျာခွွဲသဝြံု လုြ်နည်ေးကုငန
် ည်ေးြ ျာေးကု အသသေးစတ်သလလျာခွဲသည်။ သရျာတွ
ု င် ဥ
ု သရျာြြှ

လုြ်နည်ေးကုငန
် ည်ေးြ ျာေးသည် အမချာေးသဒသြ ျာေးတွင ် အလုြ်မဖစ်ြမဖစ် ုသည်နင
ှ ြ
် တ်သက်၍ြူ ြ ျာေးစွျာြင်

အမငင်ေးအခံြ
ု ျာေးရှကကသည်။ သုသသျာ် consociationalism သည် ြသဒသျာစံု လူအဖွွဲွဲ့အစည်ေးြ ျာေးအတွက်

ုလျှင ် လူသေးုံ အြ ျာေး ုေးံ အျာဏျာခွွဲသဝြံု သြျာ်ဒယ်တစ်ခု ုလျှင ် သံသယြ ျာေးစွျာ မဖစ်စရျာလုြည် ြ င်သြ။

Lijphart ၏ အ အ
ု ရြူ ‘လူအဖွွဲွဲ့အစည်ေးြ ျာေးသည် ျာသျာသရေး၊ နင
ု င
် သ
ံ ရေးအယူဝါဒ၊ ျာသျာစကျာေး၊

ယဉ်သက ေးြှုနင
ှ ် လူြ ြုေးစု အြ ြုေးြ ြုေးရှြံုကု အသမခခံကျာ အစုစက
ု ွွဲလျှက် ကုယ် အစုနင
ှ က
် ုယ်၊ ကုယ် နင
ု င
် သ
ံ ရေးြါတီ
နှငက
် ုယ်၊ ကုယ် ြီဒယ
ီ ျာ က်သွယ်ြှုြံုစံနင
ှ က
် ုယ် အသီေးသီေးတည်ရှသနကကသည်။ ဖ
ု င
ွ ် ုြှုက ဥသရျာြတွင ်

မဖစ် န
ွ ေး် သသျာ consociationalism ြံုစံကု ရည်ညွှေနေး် နင
ု ရ
် ုသ
ံ ျာြဟုတ၊် အမချာေးကြဘျာ သဒသကကီေးြ ျာေးြှ

ဖွံွဲ့ ငဖြုေး န
ွဲ င
ု င
် ံ ြ ျာေးရှ တစ်စုနင
ှ တ
် စ်စု သက်သက်စက
ီ ွွဲသနမခင်ေးြဟုတ် ွဲ အုြ်စုလုက်ရှသနကကသသျာ၊

သရျာယှက်သနသည်တင
ု ် တသျာေးတည်ေးလည်ေး ြမဖစ်သနကကသသျာ တုငေး် ရင်ေးသျာေးစံု လူအဖွွဲွဲ့အစည်ေးြ ြုေးကုလည်ေး

ရည်ညွှေနေး် သနသြသည်။ က
ု သ
ွဲ ုသသျာ လူအဖွွဲွဲ့အစည်ေးြ ျာေးတွင ် ဤသြျာ်ဒယ်ြ ြုေးကု က ငသ
် ုေးံ သသျာအခါ အလုလု

ကြ်ြါလျာတတ်သသျာ အခက်အခွဲြ ျာေးလည်ေး ရှငြွဲြင် (Furnivall, 1948: 304)။

နင
ု င
် သ
ံ ရေးကု အုတမ် ြစ်ခ ကကရျာတွင ် consociationalists ြ ျာေးအဖု အခ က်အခ ျာက သသျာ

ဒီြုကရက်တစ် အင်စတီေးက ေးရှငေး် ြ ျာေးကု အသလေးသြေးသည်။ ဥြြျာ- နင

ု င
် သ
ံ ရေးြါတီြ ျာေး၊

သရွ ေးသကျာက်ြွဲစ
ွ နစ်ြ ျာေး၊ ကက် နက် အဖွွဲွဲ့သနရျာခ ြံုြ ျာေးနှင ် ဖယ်ဒရယ် အစီအစဉ်မဖင ်

နယ်သမြအြင
ု ေး် အမချာေးအလက
ု ် အျာဏျာကု ခွွဲသဝက ငသ
် ုေးံ ြံုြ ျာေးကု အစရှသည်တက
ု ု အျာရံုစုကက် ကသည်။

နင
ု င
် တ
ံ ုငေး် တွင ် သတွွဲ့ရတတ်သည်ြှျာ လူအဖွွဲွဲ့အစည်ေး၏ အစတ်အြင
ု ေး် အသီေးသီေးတွင ်

ကုယ်ကကြမျာကုယ်ဖန်တေးီ ခွငက
် ု ြည်သုြည်ြံု မြဌျာန်ေးသြေးြည်နည်ေး၊ ြည်သုြည်ြံု ခုငြ
် ျာ အျာေး သကျာင်ေးသစြည်

နည်ေးဟူသသျာ မြဿနျာမဖစ်သည်။ ဥြြျာ နင

ု င
် သ
ံ ရေးြါတီြ ျာေးအသနနှင ် consociationနည်ေးအရ ုလျှင ်

တုငေး် ရင်ေးသျာေးအုြ်စု / အင်အျာေးစုြ ျာေး အသီေးသီေးအတွက် ုငရ

် ျာြါတီြ ျာေး သတ်သတ်ြှတြ
် ှတ်ရငြီ
ှ ေး

အ
ု င်အျာေးစု အခ င်ေးခ င်ေးကကျာေးတွင ် တံတျာေး ေးု ရံုြျှမဖင ် ြလံုသလျာက်၊ Pippa Norris ရည်ညွှေနေး် သကွဲသုြင်

တစ်စုနင
ှ ် တစ်စကု ကျာေး သသွေးစည်ေးမခင်ေး (bonding) ကု မဖစ်လျာသစရန် ရည်စူေးကကသည်။ သုမဖစ်ရျာ အစတ်စတ်

မဖစ်လျှက် တည်ရှသနသသျာ ြွဲသြေးသူလူစြ

ု ျာေးကကျာေးတွင ် နင
ု င
် သ
ံ ရေးြါတီြ ျာေးသည် ြြတု သက် ုငရ
် ျာအုြ်စု ြ
ွဲ ှ

သ ွြွဲ ြ ြုေးြွဲ ြ ျာေးကု ရရှရန်ကကြုေးစျာေးကကသည်။ (Norris, 2004: 10). က

ု ွဲသုသသျာ consociationြံုစံသတွ

တည်ရှရြည် သြျှျာ်ြှနေး် နင
ု င
် သ
ံ ရေးြါတီ ြံစ
ု ံြှျာ အုြ်စုအ င
ု သ
် ြေါ်တွငအ
် သမခခံငြီေး တည် ျာေးမခင်ေးမဖစ်သည်။

အ
ု တ
ွဲ ွင ် ြြတုနယ် တွငရ
် ှသသျာ လူြ ြုေးငယ် အုြ်စုဝင်ြ ျာေးလည်ေး ြါဝင်ကကငြီေး သ
ု ူတုသည်လည်ေး

ဤြါတီြှျာ ြြတုနှင ် သက် ုင ် သသျာ ြါတီဟူ၍ သတ်ြှတ် ျာေးတတ်ကကမခင်ေးကလည်ေး အက ံြုေးဝင်သည်။

သုမဖစ်ရျာ consociation ြူတွင ် အုြ်စု အသီေးသီေးကု ကုယ်စျာေးမြြုသသျာ နင

ု င
် သ
ံ ရေးြါတီြ ျာေး အသီေးသီေး

ရှလျာငြီေးခ န်တွင ် အတြ်ေးအသစျာင်ေးြခံသသျာ လူြ ြုေး သရေးကစစြ ျာေးကု သခါင်ေးသ ျာင် နင

ု င
် သ
ံ ရေးအီလစ်ြ ျာေး

အခ င်ေးခ င်ေးက တျာဝန်ယူကျာ ညြှနှုင်ေးစရျာြ ျာေးကု သရျာက်သရျာက် ညြှနှုင်ေးကကသည် သြျာ်ဒယ်ြ ြုေးမဖစ်သည်။

(Lijphart, 1995).
 ြါတီတစ်ခုခ င်ေးစီအတွက် ြျှတသသျာ ကုယ်စျာေးမြြုြှုရှသည် စနစ်ြ ြုေးမဖစ်သစရန်အတွက်

consociation ြူတွင ် အ ုမြြုတတ်သည်ြှျာ PR စနစ် သရွ ေးသကျာက်ြွဲြ

ွ ူကု က ငသ
် ုေးံ ရန်မဖစ်သည်။ ြါတီ

အသီေးသီေးတု သရွ ေးသကျာက် ခံကကသည်အခါ ြါတီတစ်ခုက အနင

ု ရ
် သသျာ ြွဲအသရအတွက်နင
ှ ် ြါလီြန်တွင ်

ကုယ်စျာေးမြြုခွငရ
် ရှြှု ြကွျာဟ သနသစရန် ကကြုေးစျာေး ျာေးသည်။ သုမဖစ်ရျာ ြွဲ နဒရင
ှ မ် ြည်သူြ ျာေးသည် ြါတီက

သရွ ေးခ ယ် ျာေးငြီေးသျာေး ကုယစ

် ျာေး လှယ်ြ ျာေးကုသရွ ေးကျာ ြွဲ ည်ကကရသြသည်။ ဥြြျာ- Lijphart က

တစုက်ြတ်ြတ် ရည်ညွှေနေး် သည်ြှျာ အစတ်စတ် ကွွဲသနသသျာ လူအဖွွဲွဲ့အစည်ေးြ ျာေးအတွက် အသငသ

် လ ျာ် ုေးံ

သရွ ေးသကျာက်ြွဲစ
ွ နစ်ြှျာ အခ ြုေးက ကုယ်စျာေးမြြုသရေးစနစ် PR မဖစ်သည် ဟူ၏။ အ
ု ုြှျာ PR ၏

ရည်ရွယ်ခ က်ကုက ြါတီအြ ျာေးစု ြါလီြန် တ

ွဲ င
ွ ် ရှသနနင
ု ရ
် န်အတွက် မဖစ်ငြီေး သ
ု ုြါတီ အြ ျာေးစု

လွှေတ်သတျာ် ဝ
ွဲ င် င
ု သ
် နနင
ု ြ
် သ
ှ ျာ တုငေး် မြည်အတွငေး် ရှသနကကသသျာ ကွွဲမြျာေးသနသည် လူြ ြုေးစု

အစုအဖွွဲွဲ့အသီေးသီေးတအသနနှ
ု ငက် ု ယ်စျာေးမြြုနင
ု က် ကြည်ဟု ယူ သည်။ စျာရင်ေးြတ် အခ ြုေးက ကုယ်စျာေးမြြု

စနစ်တွင ် ြွဲသြေးသူြ ျာေးအသနနှင ် ြြတုနှစသ

် က်သည် အြတ်ကု တြင်သရွ ေးခ ယ်ငြီေး ြွဲသြေးနင
ု သ
် ည်

အခွငြ
် ရှသြ။ (သုမဖစ်ရျာ ြါတီ သခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေး၏ လုြ်ြုငခ
် ွငက
် ု အတန်ြင် ခင
ု ခ
် င
ု ြ
် ျာြျာသြေး ျာေးသည်

သသ ျာမဖစ်သည်။) က ယ်မြနလ
် ှသသျာ ြွဲ နဒနယ်သမြအသီေးသီေးြှ တစ်ခု က်ြက ြုသသျာ

အနင
ု ရ
် ြါတီအသီေးသီေးတုက ကုယ်စျာေးမြြုြှု အ က
ု ်အသလ ျာက်ရသစသည် စနစ်ြ ြုေးကု သဖျာ် တ
ု ်နင
ု သ
် ည်။ PR

စနစ်အမြင် consociation သြျာေးတု သနျာက် ြ်အ ုမြြုသည်က ြဟျာညွနသ

် ြါင်ေးအစုေးရြ ျာေး

မဖစ်သစလုကကမခင်ေးြင်မဖစ်သည်။ ည
ု ွနသ
် ြါင်ေးြ ြုေး မဖစ်လျာ ခွဲလျှင ် ြါတီကကီေးတသည်
ု အုြ်ခ ြုြ်သရေးအျာဏျာကု

သဝြျှယူကကရြည်မဖစ်သည်။ တစ်ခ န်တည်ေးတွင ် လူနည်ေးစု ကုယ်စျာေးမြြုြါတီတကလည်

ု ေး ြြတုလူြ ြုေးကု

ခုက်လျာနင
ု သ
် ည် ကစစြ ြုေးကု ဗီတုသုေးံ ၍ ြယ်ခ နင
ု က် ကသည် အသနအ ျာေးကု ဖန်တီေးသြေးရြည်ဟု သ
ု ည်။

Lijphartက ၁၉၉၄ သတျာင်အျာဖရက ကကျာေးကျာလ ဖွွဲွဲ့စည်ေးအုြ်ခ ြုြ်ြအ

ံု သမခခံဥြသဒကု နြူနျာအမဖစ်

ရည်ညွှေနေး် သည် အသကကျာင်ေးြှျာ ဖ

ု ွဲွဲ့စ
ွ ည်ေးြံုအသမခခံဥြသဒအရ အနည်ေး ုေးံ ြါလီြန်သု ဝင်သရျာက်ရန်

အြတ်သနရျာ (၅) ရျာခင

ု န
် န
ှု ေး် ရရှကကသည် ြါတီအျာေးလံုေးသည် အုြ်ခ ြုြ်သရေး က်တွင ် အျာဏျာနှင ်

ရျာ ေးူ ရယူနင

ု သ
် ည် အခွင ် အျာဏျာကရ
ု သည်။ သုမဖစ်ရျာ ကက် နက်အဖွွဲွဲ့သည် အျာဏျာကု အက ယ်မြန ် ေးုံ

ခွွဲသဝက ငသ
် ေးုံ နင
ု သ
် ညအ
် ငသ
် ု သရျာက်ရှ နင
ု သ
် ြသည်။ (Lijphart, 1994: 222).

အမချာေးသသျာ ြဟျာညွနသ
် ြါင်ေးစနစ် နြူနျာြ ျာေးကုြူ သ ျာစနီေးယျာေး သဒတန်သသ ျာတူညခ
ီ က် ၁၉၉၅

တွင ် လည်ေးသကျာင်ေး၊ အုငယ

် ျာလန်သမြျာက်ြုငေး် ဂွတ်ဖရု ငေး် သဒေး သသ ျာတူညီခ က် ၁၉၉၈ တွငလ
် ည်ေးသကျာင်ေး၊

ျာရွ နဒ
် ီ နင
ု င
် ံ ငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေးနှငအ
် ြ ြုေးသျာေးရင်ကကျာေးသစသရေး အျာရူ ရှျာစျာခ ြုြ် ၂၀၀၀ တွငလ
် ည်ေးသကျာင်ေး၊
အမချာေးသနရျာ ြ ျာေးတွငလ
် ည်ေးသကျာင်ေး သတွွဲ့ နင
ု သ
် ြသည်။ (Jarstad, 2008). ဤစနစ်ကု က်လက်

လုလျာေးသနကကငြွဲ မဖစ်သသျာ်လည်ေး ၂၀ ရျာစု ကုနခ

် ါနီေးအခ န်တွငြ
် ူ ြညျာရှငသ
် လျာက၌ ၎င်ေးသြျာ်ဒယ်

သရျာက်ြှုကု လက်ငင်ေးအက ြုေး မဖစ် န

ွ ေး် ြှုြ ျာေးအသြေါ်သ ျာက်ငြီေး မြန်လည်သုေးံ သြ်ြှုြ ျာေး မြြုလုြ်

လျာကကမခင်ေးလည်ေး ရှြါသည်။

Roeder and Rothchild (2005) တု တည်ေးမဖတ်ခွဲသည် စျာအုြ်တွငလ

် ည်ေးသကျာင်ေး၊ Jarstad and

Sisk (2008) တု၏ စျာအုြ်တွငလ

် ည်ေးသကျာင်ေး သ
ု ု န်ေးစစ်သည် သြေးခွနေး် ြ ျာေး ြါဝင်သြသည်။ ယခင်က

ု ျာေးခွဲကကသကွဲသု အျာဏျာခွွဲသဝက ငသ
် ုေးံ ြှုြ ျာေးတွင ် သယ ုယ သတွွဲ့ ရှရသသျာအခ က်ြ ျာေးနှင ်

consociationalism က ငသ
် ုေးံ ရျာတွင ် သြေါ်သြါက်လျာသည်ြ ျာေးကု န်ေးစစ် ျာေးကကသည်။ အမချာေး

န်ေးစစ်ြှုြ ျာေးတွငြ
် ူ ု consociationalism သြျာ်ဒယ်ြှျာ သြျှျာ်လင ် ျာေးသသလျာက် အလုြ်ြမဖစ်ဟု

သ ျာက်မြကကသည်။ လူနည်ေးစုလူြ ြုေးြ ျာေး ကုယစ

် ျာေးမြြုြှု ရရှသလသလ ဒီြုကသရစီစနစ်ြြ
ု ု

အျာေးသကျာင်ေးလျာသလသလ သ
ု ည်ြှျာ ြြှနဟ
် ု ုကကမြန်သည်။ (Norris, 2004).

ြည်သုြင်မဖစ်သစ သ
ု ြျာ်ဒယ်မဖင ် အျာဏျာခွွဲသဝြှုနင
ှ ် PR စနစ်တုသည် ကုလသြဂဂက သ ျာက်ခံ

စီစဉ်သြေးခွဲသသျာ သရွ ေးသကျာက်ြွဲတ

ွ ုငေး် တွင ် အငြွဲလုြင် သတွွဲ့ရသည်။ ဥြြျာ နြီေးဗီေးယျာေး (၁၉၈၉)၊ နီကျာရျာဂွျာ

(၁၉၉၀)၊ ကသြဘျာဒီေးယျာေး (၁၉၉၃)၊ ြုဇြ် စ် (၁၉၉၄)၊ သ ျာစနီေးယျာေး (၁၉၉၆)၊ ကု ုဗု (၂၀၀၁)၊ အသရှ ွဲ့တီသြျာ

(၂၀၀၁) နှင ် အီရတ် (၂၀၀၅) တုတွင ် မဖစ်သည်။ (Reilly, 2004)

CENTRIPETALISM

အကွွဲအငြွဲြ ျာေးသသျာ လူအဖွွဲွဲ့အစည်ေးြ ျာေးအတွက် consociationalism ကွဲသု သနျာက် ြ်

အသံုေးြ ျာေးသသျာ နည်ေးလြ်ေးတစ်ခုြှျာ centripetalism မဖစ်သည်။ ဤစနစ်တင

ွ ် ြါတီြ ျာေးအသီေးသီေးကု

သြ ျာသြ ျာင်ေးသသျာ၊ အသြေးအယူမြြုရန် ဝန်ြသလေးသသျာ အစီအြံြ ျာေးမဖင ် လည်ြတ်သစသည်။

အကွွဲအငြွဲြ ျာေးရှသနသည် တုငေး် မြည်တွငြ

် င် လူအြ ျာေး ုေးံ ကကြုက်နစ
ှ ်သက်နင
ု သ
် ည် ုြ
ံ ူဝါဒြ ျာေးကု

ြဟျာြတ်ြါတီြ ျာေးက ဦေးတည်ကကကျာ နင

ု င
် သ
ံ ရေး အသြေးအယူ သသ ျာတူညီခ က်ြ ျာေး အရယူမခင်ေးမဖင ်

အကွွဲအဟကု မြန် န်ေးသြေး ျာေးသသျာ စနစ်ြ ြုေးမဖစ်သည်။

သ
ု ု ြွဲ နဒရင
ှ လ
် ူအြ ျာေးစုနင
ှ ် အက ံြုေးဝင်သစြည် ကစစြ ျာေးတွင ် ြါတီြ ျာေးက သခါင်ေးခ င်ေးလျာ င
ု န
် င
ု ်

ု က်တစ်ခုကု ဖန်တီေးကကငြီေး အသလျှျာအတင်ေးြ ျာေး ညြှယူကကသညဒ

ကကသသျာ ဗဟခ ် ဇ
ီ ုငေး် ြ ြုေးကု ဦေးတည်သည်။
(Sisk,1995: 19). ဤစနစ်တင
ွ ် အင်စတီက ေးရှငေး် ြ ျာေး၏ အခန်ေးကဏ္ဍအသရေးကကီေးြံက
ု ု အသလေးသြေးငြီေး လူြ ြုေးစု

အဖံုဖံုတုကကျာေး ြူေးသြါင်ေးသ ျာင်ရွက်နင

ု မ် ခင်ေး၊ တစ်စုကုတစ်စုသနရျာသြေးနင
ု မ် ခင်ေး၊ လက်ရည်တမြင်တည်ေး စုစည်ေး

နင
ု က် ကမခင်ေးကု အသလေးကွဲသည်။ သုမဖစ်ရျာ တုငေး် ရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးြ ျာေးကကျာေး အကွွဲအငြွဲြ ျာေးရှသနကကမခင်ေးကု

သခ ဖ က် ြစ်ရန် ကကြုေးစျာေးသည်။ အသမခခံက က ကုယ်စျာေးမြြုြါဝင်ခွငက

် ု ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုြ ျာေးအျာေးမဖင ် ြါတီြ ျာေးကကျာေး

ြူေးသြါင်ေး သ ျာင်ရွက်ြက
ှု ု ရလျာသအျာင်မြြုမြင်ယသ
ူ ည်။ Consociation သြျာ်ဒယ်က အ ုမြြု ျာေးသည်ြ ျာေးနှင ်

လံုေးလံုေး နက
် င်သနသသျာ အခ က်ြှျာ အုြ်စုအကွအ
ွဲ ငြွဲြ ျာေးရှသနသသျာ လူအဖွွဲွဲ့အစည်ေးတွင ် ဒီြုကသရစီကု

တည်သ ျာက်ကက မခင်ေး၌ လက်ရှလူြ ြုေးမဖစ်တည်ြအ

ှု ရ ကွွဲမြျာေးမချာေးနျာေးသနမခင်ေးကု လွှေတ်သတျာ်နင
ှ ်

အမချာေးကယ
ု ်စျာေးမြြုြါဝင်ရသည် အစုေးရအဖွွဲွဲ့အစည်ေးြ ျာေး အ
ွဲ သယ်ြလျာသတျာမခင်ေးအျာေးမဖင ်

လူြ ြုေးမချာေးနျာေးကွွဲမြျာေးြှုကု နင
ု င
် သ
ံ ရေး ွဲ ြါြလျာ သအျာင် စီြံလုက်မခင်ေးမဖစ်သည်။ ငြြုငဖ
် က် လူြ ြုေးတစ်စက
ု ု

တစ်စုက ြည်ြျှအ သ ျာက်ခံသြေးကကသည်ကု သနင

ု သ
် အျာင် လူြ ြုေးြတူသည်သနရျာြှ နဒြွဲကုြါရြှသျာ

ြ
ု ါတီကု သရွ ေးသကျာက်ြွဲတ
ွ ွင ် အနင
ု သ
် ြေးသည်စနစ်ကု က ငသ
် ေးုံ ကကသည်။ လူြ ြုေးြတူသည် သနရျာြ ျာေးြှ

သ ျာက်ခံြွဲြ ျာေးကု ြါတီြ ျာေးနှင ် အြတ်ြ ျာေးက စုယူနင

ု ြ
် သ
ှ ျာ ငြီေးသမြျာက်သစသည် အင်စတီက ေးရှငေး် ြံုစံြ ြုေးဖွွဲွဲ့

စည်ေး ျာေးရျာ အခ င်ေးခ င်ေးြူေးသြါင်ေးြှုြ ျာေး သြေါ်သြါက်လျာ နင

ု က် ကသည် ဒီဇုငေး် မဖစ်သည်။ သုမဖစ်ရျာ တုငေး် ရင်ေးသျာေး

လူြ ြုေးစုြ ျာေးအသနနှင ် ငါလူြ ြုေးဟု သဇျာကြ်သသျာ လူြ ြုေးစု နင

ု င
် သ
ံ ရေးသဇျာကု သရွ ေးသကျာက်ြွဲွ ြ
ွဲ ှ

တ
ု ်ြစ်လုက်သည် သသ ျာမဖစ်သည်။ (Horowitz, 1985, 1991).

အကွွဲအငြွဲြ ျာေးသသျာ လူအဖွွဲွဲ့အစည်ေးအတွက် အံဝင်ခွငက

် မဖစ်သအျာင် သရွ ေးသကျာက်ြွဲစ
ွ နစ်ြ ျာေးကု

က င်ေးြသရေးနှင ် ြတ်သက်၍ အသစျာြုငေး် သရေးခွဲသသျာ စျာအုြ်တစ်အုြ်တင

ွ ် ဤစျာသရေးသူက centripetalism ကု

ယခုကွဲသု အတုခ ံြုေးငြီေး အဓြပါယ်ဖွငခ

် ွဲြါသည်။ centripetalism သည် နင
ု င
် သ
ံ ရေးြါတီြ ျာေးကကျာေး

အငြြုင်အ ုငစ
် နစ်ကု သငသ
် တျာ်ရု ြ
ံ ျှ သြ ျာသြ ျာသြ ျာင်ေးသြ ျာင်ေးသျာမဖစ်သစငြီေး အလွနအ
် လွန ်

မြင်ေး န်မခင်ေးြ ြုေး သရျာက်ြသွျာေးသစရန် န်ေး ျာေးသြေးသည်။ သ

ု ုမဖစ်သနသစရန် န်ေး ျာေးသြေးသသျာ

အခ က်သုေးံ ခ က်ြှျာ- (၁) နင

ု င
် သ
ံ ရေးသြျာေးြ ျာေးသည် ြွဲ ွယ်ရျာတွင ် ြြတုလူြ ြုေးစု သ ွြွဲ၊

ြ ြုေးြွဲြ ျာေးကုသျာြဟုတ် ွဲ အမချာေးလူြ ြုေးစုြ ျာေး ြ

ွဲ ှ ြြကု သ ျာက်ခံြွဲြ ျာေး ရသလသအျာင် ြမဖစ်ြသန

ြွဲ ွယ်ရသသျာစနစ်ကု ည်သွငေး် ျာေးမခင်ေးမဖစ်ရျာ ဝင်သရျာက်ယှဉ်ငြြုင်သူတသည်

ု ြြတု၏ လူြ ြုေးစုကု

ြွဲ ွယ်ရန်အလုငှျာ သသွေးခွသ

ွဲ ည် စကျာေးြ ျာေးသမြျာငြီေး တရျာေးသဟျာမခင်ေးြ ျာေး သလ ျာနည်ေး သွျာေးသစငြီေး

နင
ု င
် သ
ံ ရေးရြ်တည်ခ က်ကု က ယ်က ယ်မြနမ် ြန ် ျာေးကကရသည်။ (၂) လွှေတ်သတျာ်နင
ှ ် အစေးု ရ တ
ွဲ င
ွ ်

တုငေး် ရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးစုြ ျာေး အက ြုေးအသကကျာင်ေး ဝင်သရျာက်မငင်ေးခံုသ ွေးသနွေးနင

ု သ
် ည် အစီအြံြ ျာေး ျာေးရှငြီေး

စ
ု ျာေးြွွဲ ဝင
ု ေး် ြ ျာေးတွင ် အစုအဖွွဲွဲ့အသီေးသီေးက လျာသရျာက် စု ုသ
ံ ွေးသနွေး မဖစ်လျာသစြည် ခွငြ
် ျာေးကုလည်ေး
ြက်လံုေးသြေး ဖန်တီေး ျာေးရြည်။ အစုအဖွွဲွဲ့တစ်ခုနင
ှ ် တစ်ခုကကျာေး သရွ ေးသကျာက်ြွဲွ ုငရ
် ျာ အသြေးအယူြ ျာေး

် ြှနှုင်ေး နင
အမြန်အလှနည ု က် ကရန် စ
ု ျာေးြွွဲဝုငေး် ြ ျာေး လုအြ်ြည်မဖစ်သလု ြူဝါဒြုငေး် တွငလ
် ည်ေး သရျာက်သသျာ

အသမြျာင်ေးအလွဲြ ျာေး သြေါ် က

ွ ်လျာနင
ု ရ
် န် ဝ
ု ုငေး် ြ ျာေးက အသရေးကကီေးသြသည်။ (၃) ြွဲ နဒရှငအ
် ြ ျာေးစုကကီေးက

သ ျာက်ခံကကြည် ကစစြ ျာေးတွင ် တူသည်ကု သြါင်ေးလုြ်ကကရန် အသလေးကွဲသည် ြါတီြ ျာေး၊ ြတူသူြ ျာေးကု

စုစည်ေးသြေးနင
ု သ
် ည် ြါတီြ ျာေး၊ တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေး လူြ ြုေးစံုြါဝင်သသျာ ြါတီြ ျာေး၊ သုြဟုတ်

တုငေး် ရင်ေးသျာေးညွနသ
် ြါင်ေးြါတီြ ျာေး မဖစ်သသျာ သကကျာင ် တုငေး် ရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးြ ျာေးတစ်ခ၏
ု

အက ြုေး က်သြျှျာ်သသျာ ြူဝါဒြ ျာေးကု ခ မြနင

ု က် ကြည်။ ြလွယ်ကူ သသျာ်လည်ေး မြဿနျာတစ်ခုကုသမဖရှငေး် ရန်

မဖစ်နင
ု သ
် မခ ြူအြ ြုေးြ ြုေးကု ြွဲ နဒရှငြ
် ျာေး ံ တင်မြနင
ု လ
် ျာကကြည်။ (Reilly, 2001: 11).

Consociationalism သြျာ်ဒယ်ြှျာကွဲသုြင် centripetal သြျာေးတုကလည်ေး လူြ ြုေးသရေး

ြဋြကခြ ျာေးကု သမဖရှငေး် ရျာတွင ် နင

ု င
် သ
ံ ရေးြါတီြ ျာေး၊ လွှေတ်သတျာ်ြ ျာေး အစရှသည် အင်စတီက ေးရှငေး် ြ ျာေးကု

အလျာေးအလျာ အရှ ေးုံ သနရျာြ ျာေးဟု မြင်ကကသည်။ သုရျာတွင ် နင

ု င
် သ
ံ ရေးအင်စတီက ေးရှငေး် ြ ျာေး

ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုနင
ှ ြ
် တ်သက်ငြီေး သူတု က်ကသြေးသသျာ အကကံဉျာဏ်ြ ျာေးကြူ consociationalists ြ ျာေးနှင ်

သမဖျာငသ
် မဖျာငက် ကီေး နက
် င်သနသြသည်။ ဥြြျာ - တုငေး် ရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးစု အသီေးသီေးတုကု

ကုယ်စျာေးမြြုခွငြ
် ျှတစွျာ ြါဝင်သစရန်မြြုလုြ် ျာေးသည် အစီအြံြ ျာေးအစျာေး centripetalists တုက

တုငေး် ရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးစံု ြါဝင်သအျာင်ဖွဲွဲ့စ

ွ ည်ေး ျာေးသသျာ ြါတီြ ျာေးမဖစ်သနသစရန် အျာေးသြေးသည်။ လူြ ြုေးစုတစ်ခု

အျာဏျာရရန် သနျာက်လြ
ူ ြုေးစုတစ်ခုက ြွဲသြေးြှသျာ တရျာေးဝင်မဖစ်နင
ု သ
် ည်ဟူသသျာ ြူြ ြုေးကု

သြေါ်သြါက်သစသည်။ Consociation သြျာေးြ ျာေးက အခ ြုေးက ကုယ်စျာေးမြြုသသျာ သရွ ေးသကျာက်ြွဲြ

ွ ျာေး က င်ေးြရန်

ဦေးစျာေးသြေးခ န်တွင ် centripetal သြျာေးြ ျာေးက ြတူသသျာအုြ်စုြ ျာေးအတူတကွ ြူေးသြါင်ေးသ ျာင်ရွက်မခင်ေး

အျာေးမဖင ် စုစည်ေးြသသျာ ညွနသ

် ြါင်ေးအင်အျာေးစုမဖစ်လျာမခင်ေးကု အျာေးသြေးသည်။ consociation သြျာေးြ ျာေးကွဲသု

လူြ ြုေးစုကုယ်စျာေးမြြုြှုကု ကယ
ု ်စျာေးလှယအ
် သရအတွက်မဖင ် အတအက သတ်ြှတ် ျာေးသသျာ ြံုစံြရှသြ။

သုမဖစ်ရျာ Horowitz (1985, 1991) က ဤြူြှျာ ြူေးသြါင်ေးသ ျာင်ရွက်မခင်ေးကု သက်သသမြနင

ု သ
် ည်

နင
ု င
် သ
ံ ရေး ြဟျာဗ ဟျာရှသူကု သရွ ေးသကျာက်ြွဲတ
ွ ွင ် အနင
ု ရ
် သစမခင်ေးက ဤြူ၏ လရ
ု င်ေးမဖစ်ငြီေး ကစျာေးြွွဲကုလည်ေး

ြ
ု ူေးသြါင်ေးသ ျာင် ရွ က်မခင်ေးလုြ်ငန်ေးကု ခ ေးီ သမြြှျာက်သည် စည်ေးကြ်ေးမဖင ် ကစျာေးသစသည်။ ရျာ ေးူ ကရ
ု ယူြည်

သရွ ေးသကျာက်ခြ
ံ ျာေးကကျာေး အငြြုင်အ င
ု မ် ဖစ်သနကကမခင်ေးြ ြုေး က် အခ င်ေးခ င်ေးြဟျာြတ်ဖွဲွဲ့ွ ညြှနှုင်ေးကျာ

အသြေးအယူမြြု မခင်ေး အျာေးမဖင ် ငါလူြ ြုေးြှ ငါလူြ ြုေးဟု မချာေး ျာေးသည် စည်ေးကုသက ျာ်နင
ု င် ြီေး အမြန်အလှန်

အသ ျာက်အြံသြေးကကရြှ သအျာင်မြင်သည် သရွ ေးသကျာက်ြွဲစ

ွ နစ်ကု မြဌျာန်ေးသည်။ က
ု ွဲသု
ြတူသသျာအုြ်စြ
ု ျာေးကကျာေး အခ င်ေးခ င်ေး သဖေးြကူညီကကသသျာ အြူအက ငြ
် ျာေး ြရှကကရျာြှသန က ယ်မြန ်

န
ွ ေး် ကျာေးလျာသအျာင် ြည်သအျာေးသြေးကကြည်
ု နည်ေး။

နည်ေးလြ်ေးတစ်ခုြှျာ အင်စတီက ေးရှငေး် ြ ျာေးကု စည်ေးြ ဉ်ေးစည်ေးကြ်ေးမဖငသ

် နရျာခ ကကရျာတွင ် က
ု ွဲသု

တုငေး် ရင်ေးသျာေး လူြ ြုေးစုအခ င်ေးခ င်ေး အသြေးအယူညြှနှုင်ေးြှုြ ျာေးလုြ်ကကြှျာသျာ အ သမြျာက်နင

ု ြ
် ည်ဟူသသျာ

အသမခခံမဖငတ
် ည် သ ျာက်ကကရြည်။ သြှ
ု သျာ တစ်စက
ု ုတစ်စု၊ တစ်ြါတီနင
ှ တ
် စ်ြါတီ၊ အြတ်တစ်ဦေးနှင ်

တစ်ဦေး အမြန် အလှန် သနရျာသြေးကကြည်မဖစ်ငြီေး အငြြုင်အ ုငသ

် လ ျာြါေးလျာကကြည်။ Centripetalists

သြျာေးတသည်
ု နင
ု င
် သ
ံ ရေးသြျာေးြ ျာေးအသနနှင ် ြြတုလူြ ြုေးစု အမြင် က်ြရ
ှ နင
ု သ
် ည် ြွဲြ ျာေးကု

လ စ်လ ြရှု နင
ု သ
် အျာင် သရွ ေးသကျာက်ြွဲွ အစီအြံြ ျာေးကု သရေး ကွွဲ ကဖု တုက်တွနေး် သည်။

တုငေး် ရင်ေးသျာေးြါတီတစ်ခသ
ု ည် ြြလူြ ြုေးြ ျာေး ြ
ံ ှ ြွဲမဖငြ
် လံုသလျာက် အမချာေးလူြ ြုေးစုြ ျာေးကြါ ြြကု

ြွဲ ည်ြှသျာ သရွ ေးသကျာက်ြွဲက

ွ ု အနင
ု ရ
် ြည်မဖစ်ရျာ အမချာေးတုငေး် ရင်ေးသျာေး လူ က
ု ြ
ု ါ ြ က်နျာှ ခ ြုသသွေးငြီေး

တည်သအျာင်သြါင်ေးကကရသြသည်။ ဥြြျာ- သရွ ေးသကျာက်ြွဲွ လုြ်ငန်ေးစဉ်ြ ျာေးကု သနရျာ ခ ရျာတွင ် သရွ ေးသကျာက်ြွဲွ

ဝင်ငြြုင်ြည် အြတ်တစ်ဦေးသည် နင
ု င
် အ
ံ နှအမြျာေးရှ
ံ အရြ်ရြ်ြှ သ ျာက်ခြ
ံ ွဲြ ျာေးကု ရရှြှသျာ

သရွ ေးသကျာက်ခအ
ံ မဖစ် သအျာင်မြင်နင
ု ြ
် ည်မဖစ်ရျာ ြြမြည်နယ်တွင ် လူကကြုက်ြ ျာေးငြီေး ြြမြည်နယ်

အက ြုေးကုသျာ သြျှျာ်ကေးု မခင်ေးအျာေးမဖင ် သအျာင်နင

ု ြ
် ည်ြဟုတ်သြ။ သဒသနတရြွဲသည် သူအတွက်ြလံုသလျာက်။

ဥြြျာ နင
ု ဂ
် ီေးရီေးယျာေးနှင ် အင်ဒန
ု ေးီ ရှျာေးတုတွင ် သြမတအမဖစ်အသရွ ေးခံသသ
ူ ည် တုငေး် လံေးု နယ်လေးံု အနှံ

ြွဲအသရအတွက် သအျာက် စ်ြည်ြျှ ရရှြှသျာ သြမတမဖစ်ခွင ် ရှသည်ဟသ

ူ သျာ စည်ေးကြ်ေးကု

သတ်ြှတ် ျာေးသည် စနစ်ြ ြုေးမဖစ်သည်။ ြငု ြီေးမြတ်သျာေးသသျာ centripetal ြူြ ြုေးတွငြ

် ူ

သရွ ေးသကျာက်ြွဲစ
ွ နစ်ဒဇ
ီ ုငေး် က ြွဲ ည်သူြ ျာေးကု ြြ အနှစ်သက် ေးုံ အြတ်ြ ျာေးကု တစ်ဦေး က်ြ၍
ု

အစဉ်အတုငေး် သဖျာ်မြခွငသ
် ြေးသသျာစနစ်၊ သုြဟုတလ
် ျှင ် အြတ်(က) ြဟုတလ
် ျှင ် အြတ်(ခ) ဟု

တစ်ဦေး က်ြ၍
ု သရွ ေးခ ယ်သစသသျာ စနစ်ြ ြုေးမဖစ်သည်။ အခ ြုွဲ့စနစ်ြ ျာေးတွင ် ြ ြအကကြုက် ေးုံ အမြင်

ဒုတယအကကြုက် ေးုံ နှင ် တတယအကကြုက် ေးုံ အစရှသည်မဖင ် သရွ ေးခ ယ်ခင

ွ ် သြေး ျာေးြါသည်။

ြည်သည်ြါတီက အြတ်ကြျှ ၎င်ေးတရ

ု ျာေးသသျာ ြွဲအသရအတွက်မဖင ် လူြ ျာေးစုသ ျာက်ခံြက
ှု ု

မြနင
ု သ
် လျာက်သအျာင် ြွဲမြတ်သည် အသနအ ျာေးမဖင ် အနင
ု ြ
် ရသသျာ အခါြ ြုေးတွင၊် အမချာေးဒုတယ၊

တတယသနရျာက အြတ်ြ ျာေးကု ြြတု က် ြွဲရ ျာေးသူြ ျာေး ံ အစဉ်အတင

ု ေး် သြါင်ေး ည်သြေးကကရသည်။

သုမဖစ်ရျာ ဤစနစ်တွင ် ြါတီအသီေးသီေးက သရွ ေးသကျာက်ခံအြတ်ြ ျာေးသည် ြြတု ငြြုင်ဖက်ြ ျာေးအခ င်ေးခ င်ေး

တစ်ဦေးကုတစ်ဦေး ြှီခုသနကကရသည် သသ ျာ ရှသည်။ သုြှသျာ ြါတီတစ်ခုသည် ြွဲအမြတ် ြနင

ု ခ
် ွဲသည်ရှသသျာ်

နံြတ်နစ
ှ ် ဦေးစျာေးသြေးသနရျာြှ ြွဲြ ျာေးကု ရ ျာေး သသျာြါတီကု အျာေးကုေးအျာေး ျာေးမြြုနင
ု င် ြီေး ြြအျာေး
မြည်သူသ ျာက်ခံြှုကု ြ ျာေးနင
ု သ
် ြျှြ ျာေးသအျာင် စုယူနင
ု ြ
် ည် မဖစ်သည်။ လူြ ြုေးစု အကွွဲအငြွဲြ ျာေးရှသနသသျာ

ြစဖတ်ကျွနေး် နင
ု င
် ံ ြါြူဝါနယူေးဂီနန
ီ င
ှ ် ဖီဂ ီတုတွငလ
် ည်ေး ဤစနစ်ြ ြုေး ကု က ငသ
် ေးုံ ခွဲရျာ ဖီဂ ီ က်စျာလျှင ်

ြါြူဝါနယူေးဂီနတ
ီ ွင ် ြ၍
ု သအျာင်မြင်သည်ဟု ုနင
ု သ
် ည်။ (Reilly, 2007).

တုငေး် ရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးစု အုြ်စုကွွဲြ ျာေး ရှသနကကမခင်ေးသကကျာငမ် ဖစ်နင

ု သ
် သျာ ြဋြကခကု

သလျှျာခ သလရှကကသည် သနျာက် ြ် နည်ေးလြ်ေးြ ျာေးတွင ် နင

ု င
် သ
ံ ရေးြါတီြ ျာေးကု တစ်နင
ု င
် လ
ံ ံုေး တစ်မြည်နယ်လေးံု

အတုငေး် အတျာ သရွ ေးသကျာက်ြွဲြ

ွ ျာေးတွင ် လူြ ြုေးစုအြ
ု ်စုအသီေးသီေးြှ အြတ်ြ ျာေး ြါဝင်ရြည်ဟ၍
ူ

မြဌျာန်ေးသြေးလုက်မခင်ေးကလည်ေး တစ်နည်ေးမဖစ်သည်။ သ
ု ုြါဝင်သစမခင်ေးအျာေးမဖင ် ြွဲ နဒရှငြ
် ျာေးအသနနှင ်

သရွ ေးခ ယ်ခ န်တင

ွ ် သူလူြ ြုေး ငါလူြ ြုေး မဖစ်သသျာ သကကျာငဟ
် ု အြတ်ကု စဉ်ေးစျာေးစရျာြလသ
ု တျာ ွဲ အမချာေးသသျာ

ြူဝါဒကစစြ ျာေးအသြေါ်တွငသ
် ျာ ြူတည်ငြီေး စဉ်ေးစျာေးသရွ ေးခ ယ်ကကရသြြည်။ စင်ကျာြူ၊ နီသြါနှင ် ဂ ူတီကသ
ွဲ ု

လူြ ြုေးကွွဲြ ျာေးသသျာ နင

ု င
် ြ
ံ ျာေးတွင ် သရွ ေးသကျာက်ြွဲဥ
ွ ြသဒအရ ြါတီြ ျာေးသည် လူြ ြုေးစုြ ျာေးစွျာ သန င
ု သ
် သျာ

ြွဲ နဒနယ်သမြြ ျာေးတွင ် အသရွ ေးခံလျှင ် သရွ ေးသကျာက်ြွဲစ

ွ နစ်၏ သတ်ြှတ် ျာေးခ က်အရ ြြလူြ ြုေးြ ျာေး၏

သ ျာက်ခံြွဲသျာြဟုတ် ွဲ အမချာေးလူြ ြုေးြ ျာေး၏ သ ျာက်ခံြွဲကု ရြှျာသျာ သအျာင်နင

ု ြ
် ည်မဖစ်သည်။

သုသသျာ်လည်ေး က
ု ွဲသု စနစ်ကု အသက်သွငေး် ရျာတွင ် သတွရ
ွဲ့ တတ်သည်ြှျာ အြှနတ
် ကယ် ြီြီမြင်မြင် လူြ ြုေးစု

နင
ု င
် သ
ံ ရေးကု ဦေးစျာေးြသြေးသသျာစနစ်ြ ြုေး ြသြေါ်သြါက်လျာတတ် ွဲ ဟန်မြြွဲနင
ု ရ
် ုံ လုြ်တတ်ကကသည်

အမဖစ်ြ ြုေးတွင ် က ယ်လျာတတ်မခင်ေးြင်။ ဥြြျာ စင်ကျာြူကုကကည်လျှင ် ြါတီြ ျာေးနှင ် ြဟျာြတ်

ြ ျာေးတုအသနနှင ် “အုြ်စုလုက် ကုယ်စျာေးမြြုနင

ု သ
် သျာ ြွဲ နဒနယ်သမြြ ျာေး”ဟု သတ်ြှတ် ျာေးသသျာ အြတ်တစ်ဦေး

က် ြုငြီေးသရွ ေးခ ယ်ရသသျာ သနရျာြ ျာေးရှသည်။ အ

ု စီအြံအရ ြါတီက အြတ်သလျာင်ေးကု

သရွ ေးခ ယ်သသျာအခါ အ

ု ရြ်တွငသ
် န င
ု သ
် ူ လူြ ြုေးကုကုယ်စျာေးမြြုသည် အြတ်သလျာင်ေးတစ်ဦေးကု

ည်သွငေး် သရွ ေးခ ယ်မခင်ေးမဖင ် လူနည်ေးစု လူြ ြုေးြ ျာေး ကုယ်စျာေးမြြုခွငရ

် သစသည်။ အနြ် ုေးံ သအျာက် စ်

ြါတီတစ်ခုကု လူြ ြုေးတူြ ျာေးအမြင် လူြ ြုေးကွွဲြ ျာေးကလည်ေး သ ျာက်ခံသစသည် အစီအြံကု ျာေးရှသည်။

သုရျာတွင ် စင်ကျာြူကုကကည်လျှင ် မြည်သူြါတီ လှုြ်ရှျာေးြှုြါတီကသျာလျှင ် ကျာလကကျာမြငစ

် ျာွ

တစ်ြါတီတည်ေး ကကီေးစေးု ခွဲသည်ကုသတွွဲ့ နင

ု သ
် ည်။ (Tan, 2005). အ က်ြါ စနစ်နစ
ှ ခ
် ုတွင ် သရွ ေးသကျာက်ြွဲွ

က င်ေးြြံစ
ု နစ်ြ ျာေးက ကွွဲမြျာေးကကသည်ကုသတွွဲ့ မြင်ရြည်။ လူြ ြုေးစုြဋြကခြ ျာေးကု သမဖရှငေး် နင
ု သ
် အျာင်

ကကြုေးစျာေးကကရျာတွငလ
် ည်ေး consociational နှင ် centripetal ြူြ ျာေးကကျာေး အသရေးကကီေးသည်

ကွွဲမြျာေးခ က်တစ်ခုြှျာ နင
ု င
် သ
ံ ရေးြါတီြ ျာေးနှင ် စြ်လ ဉ်ေး၍ မဖစ်သည်။
 အ က်တွင ် သဖျာ်မြ ျာေးသည်အတုငေး် consociational သြျာေးြ ျာေးက တုငေး် ရင်ေးသျာေး

လူြ ြုေးစုြါတီြ ျာေးနှင ် လူြ ြုေးစု အ င

ု သ
် ြေါ်ြှ အသမခမြြုစဉ်ေးစျာေးသသျာ သရွ ေးသကျာက်ြွဲက
ွ ု အကကံသြေးတတ်ကကသည်။

ုြ် ုြ်ကုငက
် င
ု ် စုစည်ေးြသသျာ လူြ ြုေးစုြှနသ
် ြျှ ကုယ်စျာေးမြြုခွငရ
် ကကငြီေး ြါတီနင
ု င
် သ
ံ ရေး အခင်ေးအက င်ေးတွင ်

လူြ ြုေးစုြါတီြ ျာေး အလံအ

ု သလျာက် ကုယ်စျာေးမြြုခွငရ
် ှသရေးကု အသလေးသြေးသသျာ စနစ်မဖစ်သည်။

centripetalists တုကြူ သူတုနှင ် ြတူ။ လူြ ြုေးစုြဋြကခကု သမဖရှငေး် ရျာတွင ် ခြ်ကကြ်ေးကကြ်ေးနည်ေးကု

သံုေးလုသြ
ူ ျာေးမဖစ်သည်။ သကကျာင
ု ် လူြ ြုေးတစ်စက
ု ု ဦေးသ ျာင်သသျာြါတီ က် လူြ ြုေးသြါင်ေးစံု

ြါဝင်မခင်ေးရှကုရရြည
ှ ် ြါတီြ ျာေးနှင ် ြဟျာြတ်ညွနသ
် ြါင်ေး ဖွွဲွဲ့စည်ေးြှုြ ျာေးကု အ ုမြြုကကသည်။ က
ု သ
ွဲ ု

ြါတီနင
ု င
် သ
ံ ရေးစနစ် ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံု၏ရလဒ်သကကျာင ် အခ န်ကကျာလျာသည်နင
ှ အ
် ြျှ လူြ ြုေးစု အကွအ
ွဲ ငြွဲြ ျာေး

နင
ု င
် သ
ံ ရေးမြဿနျာအမဖစ် က်လက်တည်ရှသနမခင်ေး တစစသလ ျာနည်ေးလျာြည်ဟု ုကကသည်။

လူြ ြုေးစုတစ်ခုနင
ှ တ
် စ်ခုကကျာေး စည်ေးမချာေး ျာေးမခင်ေးြ ျာေး သလ ျာြါေးလျာငြီေး နင
ု င
် သ
ံ ရေးအရ လူြ ြုေး ြတူ လည်ေး

သ ျာက်ခံကကသည်ဓသလ သြေါ် န
ွ ေး် လျာနင
ု ြ
် ည်ဟု သြျှျာ်လငက် ကသည်။

ြတူသည် နင
ု င
် သ
ံ ရေးအင်အျာေးစုြ ျာေး စုစည်ေးသြေးနင
ု သ
် ည် ဗဟုက က စဉ်ေးစျာေးသသျာ

နင
ု င
် သ
ံ ရေးြါတီြ ျာေးနှင ် ြါတီစံု ညွနသ
် ြါင်ေးအစုေးရြ ျာေး သြေါ် က
ွ ်လျာသစရန် အျာေး တ
ု ်ကကသည်အခါ အုြ်စုတစ်စု

သုြဟုတ် လူြ ြုေးစုတစ်စက

ု ကုယ်သန်ရျာ ြါတီဖွဲွဲ့၍
ွ ခွွဲ က
ွ ်မခင်ေးြ ြုေးကု အျာေးြသြေးသြ။ သုရျာတွင ် သ
ု ု

လူြ ြုေးစု သုြဟုတ် အုြ်စု တစ်ခုက ြြတု ျာသျာ သီေးသနြ

် ါတီသ ျာင်ကကမခင်ေးသည် ြဋြကခပြြ်ေးသသျာ

အျာရှနင
ှ ် လက်တင်အသြရက နင
ု င
် ြ
ံ ျာေးတွင ် သတွွဲ့ရသလရှသသျာ သြေါ်လင
ွ သ
် ည် စရု က်လကခဏျာတစ်ရြ်ြင်။

(Reilly and Nordlund ,2008).

ဤတွင ် တံတျာေး ေးု သြါင်ေးကူေးသြေးတတ်သည် နင

ု င
် သ
ံ ရေးြါတီြ ျာေးကု သြွေးမြ သသျာစနစ်နင
ှ ်

သသွေးစည်ေးမခင်ေး ကု မဖစ်သစသသျာ နင
ု င
် သ
ံ ရေးြါတီြ ျာေးအျာေး ြ ြုေးသ ျာင်သသျာစနစ်တု ကွျာမချာေးြံုကု သတမြြုရန်

အသရေးကကီေးသြသည်။ အစဉ်အလျာအျာေးမဖင ် နင
ု င
် သ
ံ ရေးသြပံြညျာရှငတ
် ုက အနင
ု ရ
် သူအကုနယ
် ူ

သရွ ေးသကျာက်ြွဲစ
ွ နစ်ကု တည်သ ျာင်မခင်ေးအျာေးမဖင ် အခ န်ကကျာလျာသည်နင
ှ အ
် ြျှ တစ်သနတွင ် နှစ်ြါတီတည်ေး

ယှဉ်ငြြုင်စရျာရှသတျာသသျာ နင
ု င
် သ
ံ ရေးစနစ် မဖစ် န
ွ ေး် လျာြည်ဟု ယံုကကည်ကကသည်။ (Duverger, 1954).

က
ု ွဲသု နှစ်ြါတီသျာ က န်ရစ်သအျာင် က ံြုွဲ့သွျာေးသစနင
ု သ
် ည် လက်သည်ြှျာ တစ်ခုက စက်ယနတရျာေး န် န်

ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုသကကျာင ် က ံြုွဲ့ဝင်သွျာေးမခင်ေးမဖစ်ငြီေး သနျာက်တစ်ခုကြူ ြွဲ နဒရှငြ

် ျာေး၏ စတ်ြုငေး် င
ု ရ
် ျာကု

နင
ု င
် သ
ံ ရေးစနစ်က လွှေြ်ေးြေးု သွျာေးသသျာသကကျာင ် မဖစ်သည်။ အြတ်တစ်ဦေးကုသျာ သအျာင်နင
ု သ
် ူအမဖစ် သရွ ေးခ ယ်ြည်

ြွဲ နဒနယ်သမြြ ျာေးတွင ် အနင

ု ရ
် သူအကုနယ
် ူဟူသသျာစနစ်မဖင ် အြတ်ြ ျာေးကု သရွ ေးသကျာက်တင်သမြြှျာက်
ကကသသျာအခါတွင ် သနျာက် ုေးံ ငြြုင်ြွဲသ
ွ သ ျာအရ ကယ
ု ်စျာေးမြြုသူ အြတ်ြ ျာေးစွျာနင
ု သ
် သျာ ြါတီကသျာ

က န်ရစ်ငြီေး ကုယ်စျာေးလှယ်ြ ျာေးစွျာ အသရွ ေးသကျာက်ြခံရသသျာ ြါတီြ ျာေး၊ ြွဲ နဒနယ်က ွဲက ွဲတွငသ
် ျာ

အသရွ ေးခံရသသျာ ြါတီြ ျာေးက မြြုတ်က န်ခွဲသည်။ သ

ု ုအနင
ု ရ
် သူ အကုနယ
် ူစနစ်ကကီေးတွင ် အနင
ု ရ
် သနက

ြါတီကကီေး ြ ျာေးကသျာ အသရွ ေးခံရရန် သသခ ျာသနသသျာအခါ ြွဲ နဒရင

ှ တ
် ု၏ စတ် တ
ွဲ ွငလ
် ည်ေး

ြ က်နျာှ သျာသြေးလသ
ု ည် ြါတီက သမြျာင်ေးလျာသည်။ ြြတု၏ ြွဲြ ျာေးကု ြနင
ု ြ
် ည် ြါတီကုသြေးမခင်ေးအျာေးမဖင ်

မဖြုန်ေးတီေးြညအ
် စျာေး ြါတီကကီေးြ ျာေးအနက် အျာဏျာရနင
ု သ
် မခရှသည် ြါတီတစ်ခုခက
ု ုသရွ ေးလက
ု ်ြည်ဟုသျာ

ြုငေး် မဖတ်ကကသတျာြည်။ သ
ု ု ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုသကကျာင ် မဖစ်သစ၊ စတ်ြုငေး် ုငရ
် ျာ သက်သရျာက်ြှုသကကျာငမ် ဖစ်သစ

မဖစ်လျာသသျာအက ြုေး က်ြ ျာေးသည် ြါတီကကီေးြ ျာေးကသ

ု ျာ အမြတ် က
ွ ်သစငြီေး ြါတီအသသေးြ ျာေးကု

ခွွဲမချာေး က် သ
ံ ည် သသ ျာမဖစ်သည်။ သီအရ
ု အ
ီ ရ သ
ု ု ခွွဲမချာေး က် ံ မခင်ေးက

အ ုေးံ အမဖတ်ြုြုမြတ်သျာေးသသျာ၊ စွြ်ေးသ ျာင်ရည် က်မြက်သသျာ အစေးု ရြ ျာေးကု မဖစ်သစငြီေး တည်ငငြ် သသျာ၊

တျာဝန်ခံသသျာ၊ ြည်သည်သမခလှြ်ေးလှြေး် ြည်ကု ြှနေး် နင

ု သ
် သျာ လူြ ျာေးစုကကီေး၏ သ ျာက်ခံြှုရ ျာေးသသျာ

အုြ်ခ ြုြ်သရေးြ ြုေး အဖတ်တင်ြည်ဟု ယူ ကကသည်။

သနျာက် ြ် သီအရ
ု ီတစ်ခုကြူ ဂြ်ေးသီအရ
ု ီ၏ အသမခခံရှုသ ျာငြ
် ှလျာသည်။ ု က်က အမြင်၌ြူ

ြါတီကကီေးနှစ်ခု အငြြုင်အ ုငသ

် ရွ ေးသကျာက်ခငံ ြီေး တုငေး် မြည်ကုအုြ်ခ ြုြ်နင
ု သ
် အျာင်ကကြုေးစျာေးကကရျာတွင ်

ြည်သည်ြါတီကြျှ အစွနေး် အသီေးသီေးတွင ် ရြ်သနကကြည်ြဟုတ် ွဲ လူအြ ျာေးစုကကြုက်သည် ဗဟုတွငသ

် ျာ

လျာစုဖု မဖစ်နင
ု သ
် မခြ ျာေးြည်ဟု ယူ ကကမခင်ေးမဖစ်သည်။ အ
ု ခါ အယူဝါဒအရ အကွွဲအငြွဲြ ျာေးနှင ်

အမချာေးသသျာြံုစံြ ျာေးမဖင ် အစွနေး် တစ်ဖက်နင

ှ တ
် စ်ဖက် တက
ု ်ခုက်ကကမခင်ေးြ ျာေးကု သလျှျာခ နင
ု ြ
် ည်ဟု

ယံုကကည်ခွဲကကသည်။ Anthony Downs ၏ င်ရှျာေးသသျာ အ ုတစ်ခြ

ု ှျာ ြသဒသျာစံုလူအဖွွဲွဲ့အစည်ေးကု

သြျှျာ်ရည်သသျာ သရွ ေးသကျာက်ြွဲစ

ွ ည်ေးကြ်ေးြ ျာေးနှင ် လက်ဝလ
ွဲ က် ယျာနှစ်ဖက်စလံုေးနှင ် ြွတ်တုက်စရျာြလုသသျာ

သြေါ်လစီအခင်ေးအက င်ေးြ ြုေး ရှလျာသည်အခါ သရွ ေးသကျာက်ခံြါတီကကီေး နှစ်ခုအဖု အျာရံုစုက်စရျာလုသည်ြှျာ

လက်ဝွဲ က်တွငလ
် ည်ေးြရှ လက်ယျာ က်တွင ် ရြ်ြသနသသျာ အလယ်က လူအုြ်ကကီေး၏ ြွဲကု

အရယူနင
ု ရ
် န်သျာမဖစ်သည်ဟု ုသည်။ (Downs, 1957). နှစ်ြါတီစနစ်တွင ် သအျာင်မြင်ြှု

အကကီေးြျာေး ေးုံ ရသသျာ ြါတီြ ျာေးသည် အ

ု လယ်လူအုြ်ကကီေး၏ ြွဲကုသြ်ေးက ံြုေးယူနင
ု သ
် သျာသူြ ျာေး

မဖစ်ကကသည်။ အက ြုေး က်ြျာှ သ

ု ရွ ေးသကျာက်ြွဲစ
ွ နစ်ြ ြုေးတွင ် သရွ ေးသကျာက်ခံ ကယ
ု ်စျာေးလှယ်ြ ျာေးသည် လက်ဝွဲ

လက်ယျာ အစွနေး် ကင်ေးသသျာ ြူဝါဒြ ျာေးကု တင်သွငေး် ကကရငြီေး လူအြ ျာေးစုကကီေး၏ အက ြုေးစီေးြွျာေးနှင ်

သက် ုငသ
် သျာ ြူြ ျာေးကု ြစ်ြှတ် ျာေးကကရသည်။ ြည်သည်အစွနေး် ကုြျှ ကြ်ြသွျာေးသသျာ မြြုမြင်သရေးြူြ ျာေးကု

ခ ဉ်ေးကြ်ကကရသည်။ ဥြြျာ- စီေးြွျာေးသရေး တုေးတက်သစရန်၊ အစေးု ရ မဗ ရု ကသရစီယနတရျာေးြ ျာေး

 က်မြက် သရျာက်လျာသစရန်၊ အစုေးရြ ျာေး သနရ
် ှငေး် သစရန် အစရှသည်မဖင ် သတျာင်ေး ုြှုြ ျာေးမြြုကကသည်။

သုမဖစ်ရျာ သီအရ
ု ီအရ အနင
ု ရ
် သူ အကုနယ
် ူသရွ ေးသကျာက်ြွဲွ စနစ်နင
ှ ် နှစ်ြါတီတည်ေး ယှဉ်ငြြုင်စရျာရှသသျာ

စနစ်ြ ျာေးတွင ် ြူဝါဒအရ ဗဟခ

ု က်တွငသ
် ရွ ေးငြီေး လူကကြုကအ
် ြ ျာေး ုေးံ မဖစ်ရသလသအျာင် ဗဟုခ က်ကြ်ငြီေးသနသသျာ

centripetal နင
ု င
် သ
ံ ရေးြ ြုေး က
ွ ်သြေါ်လျာရန် အသကကျာင်ေးရှသြသည်။ သရျာတွ
ု င် န
ု င
ု င
် သ
ံ ရေးြ ြုေးကု

သဝဖန်ကကသူြ ျာေးကြူ တကယ်လက်သတွွဲ့တွင ် ဤစနစ်ြျာှ ြှနေး် ခ က်နင

ှ ် နှြေး် က
ွ ် ြကုက်ြါဟု ုသည်။

နင
ု င
် ြ
ံ ျာေးစွျာကု နှုင်ေးယှဉ်သံေးု သြ်ကကသည် သုသတသနြ ျာေးစွျာတွင ် သတွွဲ့ ရှသည်ြှျာ ဒီြုကသရစီ အမြစ်တယ
ွ ်

ခုငြ
် ျာသနသသျာ သနရျာြ ျာေးတွငလ
် ည်ေးသကျာင်ေး၊ အသစ်သြေါ်လျာသသျာ ဒီြုကသရစီ နင
ု င
် ြ
ံ ျာေးတွင ် လည်ေးသကျာင်ေး၊

လူြ ျာေးစုြါတီက အနင

ု ရ
် သူအကုနယ
် ူစနစ် က ငသ
် ုေးံ မခင်ေးသကကျာင ် လူအဖွွဲွဲ့အစည်ေးအတွငေး် နင
ု င
် သ
ံ ရေး

အကွွဲအငြွဲြ ျာေး အျာေးနည်ေးလျာကကသည် ုမခင်ေးြှျာ ြ ုငလ

် ဟ
ှ ူသသျာ ကစစြင်မဖစ်သည်။ (Norris, 2004).

Consociational ြူ နှင ် centripetal ြူတု သသ ျာ ျာေးကွကွဲ ကသည် သနျာက်ကစစတစ်ခုြျာှ ညွနသ

် ြါင်ေး

အစုေးရကု ြည်သုဖွွဲွဲ့ ကကြည်နည်ေးဟူသသျာ အသရေးြင်။ Consociational တုက အ ုမြြုသည်ြှျာ အုြ်ခ ြုြ်သရေး

ြဏ္ဍြုင်ကု တတ်နင
ု သ
် ြျှ ြါသငြ
် ါ က
ု သ
် ည် လူြ ြုေးစုြ ျာေး ြါဝင်သရေးမဖစ်ငြီေး centripetalists တုကြူ

ြူလကြင် လူြ ြုေးစံုလင်စွျာ ဖွွဲွဲ့ ျာေးသသျာြါတီြ ျာေး၏ ြဟျာြတ်မဖစ်ြှုက ြမဖစ်ြသန လအ

ု ြ်ခ က်မဖစ်သည်ဟု

ုသည်။ ြဋြကခြ ျာေး သအေးငငြ်ေးနင

ု သ
် ည် အသမခအသနြှျာ အုြ်စုအသီေးသီေးက ကုယစ
် ျာေးမြြုြှုြစံလ
ု င်သသရွ ွဲ့

ြမဖစ်နင
ု ။် နှစ်ဖက်စလံေးု ၏ အ ုတွင ် အုြ်ခ ြုြ်သရေးအျာဏျာကု တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးစုြ ျာေး

ြျှသဝသံုေးစွွဲနင
ု က် ကသရေးကု အသလေး ျာေးကကသသျာ်လည်ေး သ
ု ုလူြ ြုေးစုကုယစ
် ျာေးမြြုြှု အက ယ်အမြန ်

မဖစ်ရသလသအျာင် ြည်သုသ ျာင်ရွကရ

် ြည်ဟူသသျာ နည်ေးလြ်ေးြ ျာေးတွင ် သသ ျာကွွဲကကသည်။

ယခင် ုခွဲြါအတုငေး် consociationalists က်ကု အျာေးသြေးသူြ ျာေးက ြဟျာညွနသ

် ြါင်ေးကကီေးြ ျာေးဖွွဲွဲ့ကျာ

အ င်ကရြါတီြ ျာေး (တင

ု ေး် ရင်ေးသျာေးြါတီကကီေးြ ျာေး) ကက် နက် တ
ွဲ ွင ် ြါဝင်နင
ု သ
် အျာင် မြြုမခင်ေးကု

တုက်တွနေး် ကကသည်။ လုအြ်လျှင ် ဖွွဲွဲ့စည်ေးအုြ်ခ ြုြ်ြအ

ံု သမခခံဥြသဒ တ
ွဲ ွင ် ြမဖစ်ြသန အျာဏျာခွွဲသဝသြေးသရေး

ြူြ ျာေးကု သတ်ြှတ်ကျာ မြဌျာန်ေး ျာေးရန် နှုေးသ ျာ်ကကသည်။ Centripetalists တုကြူ သ

ု ူတုနှငြ
် တူ ွဲ

ြဟျာညွနသ
် ြါင်ေးြ ျာေးသည် နင
ု င
် သ
ံ ရေး သသ ျာတရျာေးအရ ြဋြကခသမဖရှငေး် သရေးအတွက် အက ြုေးသက်သရျာက်ြှု

ြနက်ရှုင်ေးလှဟု င်သည်။ အျာေးတက်သသရျာ ြှ

ညကကနှု
င်ေးကက ညွနသ
် ြါင်ေးဖွွဲွဲ့ ကကရန် ြမဖစ်နင
ု လ
် ျှင ်

မု ြည်သ ျာင်စုြူြှျာ ကွွဲကကငြွဲကကရံုသျာရှသည်။ အမငင်ေးအခံု မဖစ်ကကရျာတွင ် တစ်ဖက်နင

ှ တ
် စ်ဖက်

အက ြုေးစီေးြွျာေး ခုကစ
် ရျာြ ျာေးရှလျာနင
ု က
် ြူလရည်ရွယ် ျာေးသလု ြဟုတ် ွဲ ြစ
ု တ်ဝြ်ေးကွွဲနင
ု သ
် ည်ကု

သတခ ြ်ရသြြည်။ ြူလဖွွဲွဲ့စည်ေးကတည်ေးကြင် လူြ ြုေးစံုြါဝင်သသျာ ြါတီြ ျာေးမဖစ်ရန်

စည်ေးကြ်ေးသတ်ြှတ်သြေးမခင်ေး သုြဟုတ် ရ
ုံ ြ်တည်ခ က် ုအ
ံ က ြုေးစီေးြွျာေးတူသသျာ ြါတီြ ျာေး

ညွနသ
် ြါင်ေးဖွွဲွဲ့ ကကမခင်ေးနှင ် သရွ ေးသကျာက်ခံတစ်ဦေးအသနှင ် လူြ ြုေးတူ အုြ်စုတူခ င်ေးက ြွဲသျာြဟုတ် လူြ ြုေး မချာေး၊

အုြ်စုမချာေးြ ျာေးက သ ျာက်ခံသသျာ ြွဲရရှရြည်ဟု သတ်ြှတ် ျာေးမခင်ေး အစရှသည်တုမဖင ် ရန်သူငြြုငဖ

် က်အမဖစ်

သစျာင်သနနင
ု က် ကသသျာ အုြ်စုြ ျာေးကကျာေးတွင ် ြုြုြေးူ သြါင်ေးသ ျာင်ရွကမ် ခင်ေးြ ျာေး မဖစ် န
ွ ေး် သစသကကျာင်ေး

န်ေးစစ် ျာေးကကြါသည်။ Horowitz ုသူကြူ သရွ ေးသကျာက်ြွဲြ

ွ တုငခ
် င်ကြင် ြါတီြ ျာေးအခ င်ေးခ င်ေး

အသြေးအယူညြှနှုင်ေးက သသ ျာတူညီခ က် ရယူ ျာေးမခင်ေး၊ သုြဟုတ် တုငေး် ရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးစံုြါသသျာ

ညွနသ
် ြါင်ေးဖွွဲွဲ့ ျာေးမခင်ေးအျာေးမဖင ် ညွနသ
် ြါင်ေးအစေးု ရတစ်ရြ် သ
ူ ျာင်နင
ု ရ
် န် အလျာေးအလျာသကျာင်ေးကမု ဖစ်သစငြီေး

အ င်သမြသလု သရွ ေးသကျာက်ြွဲွ ရလဒ် က

ွ ်ခါြှ ကကံြုရျာ ဖ
ွွဲ ွဲွဲ့စ
ွ ည်ေးရသသျာ တကယ် အစည်ေးြကြ်သသျာ

ညွနသ
် ြါင်ေးြ ြုေးကု သရှျာင်ရှျာေးနင
ု က် ကြည်ဟု ုသည်။ (Horowitz, 1991: 365).

အခ င်ေးခ င်ေး တင်ေးြျာတတ်သသျာ ကစစသနျာက်တစ်ခုြှျာ သခါင်ေးသ ျာင်သနရျာကု

ြည်သူယူြည်နည်ေးဟူသသျာ အခ က်မဖစ်သည်။ Consociationalism တွင ် ဉျာဏ်ရှသသျာ

လူြ ြုေးစုနင
ု င
် သ
ံ ရေးအီလစ်ြ ျာေးက ြြတုလူြ ြုေး၏ အက ြုေးစီေးြွျာေး ြယုတ်သလ ျာသစသရေးကု အျာေး တ
ု ်သည်

သနရျာြှျာတင်ြရြ် ွဲ ငြြုင် က်ြ ျာေးအသြေါ်တွငလ

် ည်ေး အသျာတကကည် စဉ်ေးစျာေးသြေးငြီေး လူြ ြုေးအုြ်စုြ ျာေးကကျာေး

တင်ေးြျာသနသသျာ လူအဖွွဲွဲ့အစည်ေးြ ြုေးကု ရင်ကကျာေးသစရန် ဦေးသ ျာင်ြှုသြေးနင

ု က် က လြ်ြည်ဟု င်သည်။

Centripetalism သြျာေးတကြူ
ု သ
ု ု ြယူ သြ။ လူြ ြုေးစု နင
ု င
် သ
ံ ရေးအီလစ်ြ ျာေး၏ သြ ျာသြ ျာင်ေးစွျာ

စဉ်ေးစျာေးသြေးြည် အသရေးကု အယံုအကကည်ြရှလှ။ တကယ်လက်သတွွဲ့ သလလျာခ က်ြ ျာေးအရ သတွွဲ့ရသည်ြျာှ

သ
ု ူတုသည် လူအဖွွဲွဲ့အစည်ေးကု ကုယ် က်ကယ
ု ် တင်ေးတင်ေးြျာြျာ ယက်တတ်သသျာ လူအဖွွဲွဲ့အစည်ေး

မဖစ်လျာသအျာင် အဓက ြီေး ေးု သြေးနင

ု သ
် ူြ ျာေးမဖစ်သနကကငြီေး ဒီြုကသရစီစနစ် ြ က်မြျာေးမခင်ေး၏

လက်သည်ြ ျာေးလည်ေး မဖစ်သနတတ်မခင်ေးြင်။ (Bermeo,2003). Centripetalists, လူအြ ျာေး ေးုံ

သသ ျာတူနင
ု သ
် သျာ အ င
ု သ
် ြေါ်တွင ် ြူဝါဒကု သနရျာခ သူတုကြူ သရွ ေးသကျာက်ြွဲအ
ွ တွငေး် ြွဲ ွယ်ြံုြွဲ ယ
ွ ်နည်ေး

ြ ျာေးကု ဂရုစုကက် ကရသညအ

် မြင် ၎င်ေးတုကု သ ျာက်ခံသူတုကလည်ေး လူြ ြုေးစုအုြ်စုအခ င်ေးခ င်ေးကကျာေး

အကွွဲအငြွဲမဖစ်သအျာင် သသွေး ေးု သမြြှျာက်ြငမ် ခင်ေးြ ျာေး က်သု ြသရျာက်သွျာေးသအျာင်သနရသည်။

ြွဲ နဒရှငြ
် ျာေးသည် ၎င်ေးတုသ ျာက်ခံသသျာ နင
ု င
် သ
ံ ရေးသခါင်ေးသ ျာင်က ဦေးသ ျာင်သည်သနျာက်သု

လုက်တတ်ကကသည်မဖစ်ရျာ ြြြါတီကြွဲြ ျာေး ြ ျာေးရငြီေး အမချာေးတင

ု ေး် ရင်ေးသျာေးအုြ်စုြ ျာေး၏ သ ျာက်ခံြွဲကုြါ

သြ်ေးက ံြုေးယူနင
ု သ
် အျာင် သခါင်ေးသ ျာင်က တုက်တွနေး် သည်အတုငေး် စတ်ဝြ်ေးြကွွဲသအျာင် မြြုြူသမြျာ ကု ကရ

သည်။ ြသလေးရှျာေးနင
ု င
် တ
ံ င
ွ ် လူြ ြုေးစံြ
ု ါဝင်သသျာ ညွနသ
် ြါင်ေး အစေးု ရဖွရ
ွဲွဲ့ ျာတွင ် ြသလေးလူြ ြုေး

သရွ ေးသကျာက်ခအ
ံ ြတ်ြ ျာေးကု ြသလေးလူြ ြုေးြဟုတ်သည် တရုတ်လူြ ြုေးြ ျာေးက ြည်ြျှအျာေးကကြုေးြျာန်တက်
သ ျာက်ခံကကသည်ကု ညသ
် ွငေး် စဉ်ေးစျာေးမခင်ေးြှျာ သ
ု ြျာ်ဒယ်မဖင ် ြွဲြ ျာေးသအျာင် လက
ု ်စုရမခင်ေးတစ်ြ ြုေးဟု

နြူနျာမြကကသလရှသည်။ (Horowitz, 1991).

Consociational သြျာေးြ ျာေး၏ အကကံမြြုခ က်ြ ျာေးတွင ် လူြ ြုေးစုအငယ်ြ ျာေးတွငလ

် ည်ေး

ဗီတုသုေးံ ခွငရ
် ှသည်ဟု ခွငမ် ြြု ျာေးရျာ ၎င်ေးတ၏ရှု
ု မြင်ြံုြျာှ အခ င်ေးခ င်ေး ရန်မဖစ်နင
ု သ
် ည် ကစစြ ြုေးကု

ကျာကွယ် န်ေးခ ြုြ်သည်နည်ေးမဖင ် န်ေးရန်စဉ်ေးစျာေးသည်ြူမဖစ်သည်။ Centripetal သြျာ်ဒယ်ြှ

ခ ဉ်ေးကြ်ြံုတင
ွ ြ
် ူ ြြကုသ ျာက်ခံသူြ ျာေးကု သနျာက် ြ်လူြ ြုေးစု အသုငေး် အဝုငေး် ြ ျာေးတွငြ
် ါ ရရှရသလသအျာင်

ဒုတယအ င် စဉ်ေးစျာေးသနရသမဖင ် ြူေးသြါင်ေးသ ျာင်ရွက်ြှုကု ြမဖစ်မဖစ်ရသလသအျာင် မခ ယူသည်

သသ ျာမဖစ်သည်။ ဤအခ က်၌ centripetalသည် consociational သြျာ်ဒယ် နှင ် ြတူ လံုေးဝ

ကွွဲ က
ွ ်သွျာေးသလသည်။

၎င်ေးတုနှစ်ခုြတူသသျာ သနျာက် ုေးံ တစ်ခ က်ြှျာ နယ်သမြခွွဲမချာေးစတ်မဖျာြှုမဖစ်သည်။ ဖယ်ဒရယ်စနစ်အရ

ဗဟုြှအျာဏျာခွွဲသဝသြေးြှုနင
ှ ် ကုယ်ြုငအ
် ုြ်ခ ြုြ်စီြံနင
ု ခ
် ွငရ
် ရှနင
ု ြ
် ှုတုကု သ ျာင်ရွက်ကကရျာတွင ် စဉ်ေးစျာေးြံက
ု ွွဲကက

သည်။ လူြ ြုေးစု ြဋြကခြ ျာေးကု အငြြုင်သမဖရှငေး် ရန် အ ုမြြုကကရျာတွင ် consociational သြျာေးတက
ု

စဉ်ေးစျာေးြံုြှျာ လူြ ြုေးစု အသမခမြြု ဖယ်ဒရယ်စနစ်ကုသျာလျှင ် အသငသ

် တျာ် ေးုံ ဟု ယူ လုက်မခင်ေးမဖစ်သည်။

Centripetalism သြျာေးတုကြူ သရွ ေးသကျာက်ခံတစ်ဦေးကု အမချာေးတုငေး် ရင်ေးသျာေးတုကြါ ြွဲသြေးြါြှ

အတည်မဖစ်ြည်ဟု မြဌျာန်ေး သြေးမခင်ေးမဖင ် တစ်မြည်သ ျာင်စနစ် သုြဟုတ် တင

ု ေး် ရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးစုနင
ု င
် သ
ံ ရေးကု

အသမခြမြြုသသျာ ဖယ်ဒရယ် မဖစ်ြှုက ြု၍သငသ

် လ ျာ်ြည်ဟု တင်မြကကသူြ ျာေးမဖစ်သည်။ သုမဖစ်ရျာ

centripetal သြျာေးတုသည် လူြ ြုေးစံုက သ ျာက်ခံြှုရမခင်ေး ကု အသလေးကွဲကျာ ြဋြကခကု သမဖရှငေး် လုသည်။

သုရျာတွင ် လက်သတွွဲ့ သမြမြင်ကွငေး် င်ေးကကည်သသျာအခါ ရရှလျာသသျာ အသ ျာက်အ ျာေးြ ျာေးအရြူ

Consociationalism နှင ် centripetalism သြျာ်ဒယ်နစ

ှ ်ခုစလံုေးတွင ် အတူတြ
ူ င် သဝဖန်စရျာြ ျာေးစွျာ

ရှသနမြန်သည်။ centripetal သြျာ်ဒယ်ကု ကြဘျာြှျာ လက်သတွွဲ့က ငသ

် ုေးံ ြှု ရှျာေးြါေးရသည်

အသကကျာင်ေးရင်ေးတစ်ခုြျာှ လူြ ြုေးစုြတူ သူြ ျာေး၏ သ ျာက်ခံြွဲကု ြရရသအျာင်ယူရသည် စနစ်ြှျာ

တကယ်လက်သတွွဲ့ က ငသ
် ုေးံ ကကသည်ကု ြ ျာေးြ ျာေးစျာေးစျာေး ြသတွွဲ့ရမခင်ေး၊ ြါတီြ ျာေးြည်ြျှ အတုငေး် အတျာမဖင ်

မဖနက
် က်တည်ရရြည်
ှ ုသသျာ အခ က်နင
ှ ် အမချာေးသသျာ စည်ေးကြ်ေးခ က်ြ ျာေးသည်လည်ေး

လက်သတွွဲ့က င်သေးုံ ရန် ခက်ခွဲသည်ဟု သံုေးသြ်မြကကသည်။ သ

ု ြျာ်ဒယ်နစ
ှ ်ခု စလံုေးတွင ် သတွွဲ့ နင
ု သ
် ည်ြျာှ

လူြ ြုေးစုအသြေါ် အသမခခံငြီေးစတ်ဝြ်ေးကွွဲကကသသျာ လူအဖွွဲွဲ့အစည်ေးြ ျာေးတွင ် လူြ ြုေးစံုြါဝင် သည် နင

ု င
် သ
ံ ရေးြါတီ

ြ ျာေးတည်သ ျာင်ရန် သရရှညတ

် ည်တရန်
ံ ြလွယသ
် လု ညွနသ
် ြါင်ေးအစုေးရြ ျာေးဖွွဲွဲ့ နင
ု ရ
် န်လည်ေး ခက်ခွဲသြသည်။
 င်သလုြမဖစ်တတ်သသျာ လက်သတွွဲ့သလျာကြှ နင
ု င
် သ
ံ ရေးတွင ် ြြအကကြုက် ုေးံ အြတ်အမြင် အမချာေးြါတီြှ

အြတ်ြ ျာေးကု သနျာက်တစ် ငတ

် ွင ် ျာေးစဉ်ေးစျာေးကကမခင်ေးဓသလြှျာလည်ေး ြလွယ်သြ။ (Lijphart, 2004).

အသတွေးအသခေါ် ြင
ု ေး် သက်သက်သျာ ုလျှင ် centripetalism ကု သဝဖန်ကကသူြ ျာေးက လူအြ ျာေးကကြုက်

က်သု အသလေးသျာသွျာေးတတ်သသျာ အသလအ ရှသည် စနစ်ဟု ုကကသည်။ တစ်ဖက်ကကကည်လျှင ်

Centripetalism ၏ အနှစသ
် ျာရြှျာ ြါတီြ ျာေး၊ ြါတီ၏ ြူဝါဒသရေးရျာ အယူအ ြ ျာေး၊ သ ျာက်ခံြွဲြ ျာေးသြေါ်

လူ ၏
ု သ ျာက်ခံြှု ရသ က်ရသအျာင် စုစည်ေးြနင
ု လ
် ျှင ် သမြလည်ြည် ုသသျာအခ က်အသြေါ်

အျာေးမြြု ျာေးသည်။ ဥြြျာ- G. Bingham Powell ၏ အ အ

ု ရ နင
ု င
် သ
ံ ရေးြါတီြ ျာေးအသနနှင ် ြြတု

လုရျာြန်ေးတုင ် အသီေးသီေးရှကကသသျာ်လည်ေး အခ င်ေးခ င်ေးစုစည်ေးငြီေး အသြေးအယူညြှနှုင်ေးနင

ု က် ကမခင်ေးက

လူြ ျာေးစုကကီေး လုလျာေးသသျာ ဒီြုကသရစီ သြျှျာ်ြှနေး် ခ က် ြ ျာေးကု သဖျာ်သ ျာင်သရေးတွင ် အဓကက သြသည်။

လူြ ျာေးစုဦေးစျာေးသြေး နင
ု င
် သ
ံ ရေးတွင ် သ
ု ု ြါတီအသီေးသီေးက လုလျာေးခ က်ြ ျာေး သြါင်ေး ုစ
ံ စ
ု ည်ေးနင
ု မ် ခင်ေး

ကကီေးြျာေးသလသလ နှစင် ခြုက်စရျာမဖစ်သလသလြင်။ တစ်ဖက်တွင ် အခ ြုေးက ကုယ်စျာေးမြြုခွငရ

် ှသသျာ

နင
ု င
် သ
ံ ရေးတွငြ
် ူ နင
ု င
် သရေးအင်
ံ အျာေးစုအသီေးသီေး၏ လုလျာေးခ က်ြ ျာေး လွှေတ်သတျာ် သ
ွဲ ု ညီတူြျှတူ

သရျာက်ရှနင
ု သ
် ရေးကု ဦေးစျာေးသြေးသည် (Powell, 2000)။ အ
ု သကကျာင်ေးသကကျာငြ
် င် centripetalism က်က

နင
ု င
် သ
ံ ရေးအင်စတီက ေးရှငေး် ြ ျာေး ဖွွဲွဲ့စည်ေးရျာတွင ် လူြ ျာေးစုနင
ု င
် သ
ံ ရေးကု အသျာေးသြေးရမခင်ေးက စ
ု နစ်၏ အဓက

အျာေးနည်ေးခ က်မဖစ်သည်ဟု သဝဖန်သူတု က ုသလသည်။

သုသသျာ်လည်ေး လူြ ျာေးစု နင

ု င
် သ
ံ ရေးကုမဖစ်သစသည် centripetal နည်ေးလြ်ေးြ ျာေးကု ကကည်လျှင ်

နင
ု င
် သရေး
ံ လုလျာေးခ က်ြ ျာေး သြါင်ေးစည်ေးညြှယူကကမခင်ေး၊ နင
ု င
် သ
ံ ရေးြါတီြ ျာေးကကျာေး တံတျာေး ေးု

သြါင်ေးကူေးကကမခင်ေးြ ျာေးကု နင
ု င
် သ
ံ ရေး အင်စတီက ေးရှငေး် ြ ျာေး ဖွံွဲ့ ငဖြုေးြှုသနျာက်ကွယ်ြှ နင
ု င
် သ
ံ ရေးသ ျာဂသဗဒ

ြညျာရြ် ုငရ
် ျာ စျာသြြ ျာေးတွင ် ြ ျာေးစွျာ အသျာေးသြေးသ ျာက်ခံသရေးသျာေးကကသြသည်။ ဥြြျာ-

နင
ု င
် သ
ံ ရေးလုလျာေးခ က်အသီေးသီေး စုစည်ေးကကမခင်ေးကု မဖစ် န
ွ ေး် သစ သည် နင
ု င
် သ
ံ ရေးအင်စတီက ေးရှငေး် ြ ျာေး၊

လူြ ျာေးစု ဒီြုကသရစီကု ဦေးတည်သစသသျာ သရွ ေးသကျာက်ြွဲွ လုြ်ငန်ေးစဉ်ြ ျာေးနှင ် ြွဲ နဒရင
ှ တ
် ုငေး်

ြစ်ြလွွဲကကြုက်နင
ု ြ
် ည် နင
ု င
် သ
ံ ရေးြါတီြ ျာေးစုစည်ေးနှင ် ညွနသ
် ြါင်ေးဖွွဲွဲ့ ကကမခင်ေးြ ျာေး အစရှသည်တုကု

ြညျာရြ်စျာသြြ ျာေးတွင ် သတွွဲ့ နင

ု သ
် ြသည်။ စ
ု ျာသြြ ျာေးတွင ် အဖန်ဖန်သတွွဲ့ရသသျာ ဖွံွဲ့ ငဖြုေးကကီေး ျာွ ေးရန်

ကကြုေးစျာေးသနသည် နင
ု င
် ြ
ံ ျာေးအတွက် အကကံမြြုခ က်ြ ျာေးတွင ် ဒီြုကသရစီနင
ု င
် သ
ံ စ်ြ ျာေးအသနနှင ် စီေးြွျာေးသရေး

ဖွံွဲ့ ငဖြုေးတုေးတက်ြှု အသကျာင်ေး ုေးံ ရရှသစြည် ညြှနှုင်ေးြှုြ ျာေးသု ဦေးတည်ရန် တက

ု ်တွနေး် ကကသလရှသည်။
 သုမဖစ်ရျာ Stephan Haggard ြါဝင်သရေးသျာေးသသျာ စျာအုြ်ြ ျာေးစွျာတွင ် စီေးြွျာေးသရေး

ဖွံွဲ့ ငဖြုေးသအျာင်လုြ်သန ရခ န်တွင ် ြါတီကကီေးနှစ်ြါတီကုသျာယှဉ်သရွ ေးရသသျာစနစ် သုြဟုတ်

ညွနသ
် ြါင်ေးစနစ်ြ ျာေးက ဒီြုကသရစီငြွဲမြံသစသရေးအတွက် အသကျာင်ေး ေးုံ နည်ေးလြ်ေးြ ျာေးမဖစ်သည်ဟု

သတျာက်သလျှျာက် အ ုမြြုခွဲသည်။ ြါတီြ ျာေးစွျာမြနက

် ွဲငြီေး ယှဉ်ငြြုင်သနကကမခင်ေး သုြဟုတ် က်ကွွဲငြီေး

သစျာင်သနကကသသျာ ြါတီစနစ်ရှမခင်ေးတုက စီေးြွျာေးသရေး မြြုမြင်သမြျာင်ေးလွဲြှုြ ျာေးအတွက် အကကီေး ေးုံ သသျာ

အဟနအ
် တျာေးြ ျာေး မဖစ်သည်ဟု ုကကသည်။ (Haggard and Webb, 1992; Haggard and Kaufman,

1995).

သ
ု ျာက်ခံခ က်ြ ျာေးအရ နင
ု င
် သ
ံ ရေးသြပံ၏ ျာသျာရြ်ခအ
ွွဲ သီေးသီေးတွငလ
် ည်ေး နင
ု င
် တ
ံ စ်ခု

ဒီြုကသရစီမြြုြှုမဖစ်စဉ်တွင ် ဗဟုယြ်ေးသစသသျာ နင
ု င
် သ
ံ ရေးအသြေးအယူြ ျာေးမဖင ် လလ
ု ျာေးခ က်အသီေးသီေးကု

ခ မြညြှနှုင်ေးကျာ အင်အျာေးစုြ ျာေးကကျာေး စုစည်ေးြဟျာြတ်ဖွဲွဲ့ွ ကကသည် စနစ်ကု ြုငြီေးတြ်ေးညွတ်လျာကကသကကျာင်ေး

သတွွဲ့ မြင်ရသြသည်။

COMMUNALISM

လူြ ြုေးစုအဖံုဖံုကွွဲသနကကသသျာ နင
ု င
် ြ
ံ ျာေးတွင ် ဒီြုကသရစီကု တည်ငငြ်သအျာင် တည်သ ျာက်ရန်

တတယနည်ေးလြ်ေးြှျာ တည်ရသနသသျာ
ှ လူြ ြုေးစုအဖံုဖံု၏ မဖစ်တည်ြှု အြ ြုေးြ ြုေးကု သသသျာသျာြင်ကမွွဲ ြျာေးြှုကု

ကွွဲမြျာေးြှုအတုငေး် လက်ခက
ံ ျာ နင
ု င
် သ
ံ ရေးအင်စတီေးက ေးရှငေး် ြ ျာေးကု တည်သ ျာက်မခင်ေးမဖစ်သည်။ လူြ ြုေးစု

အ င
ု သ
် ြေါ်ြှ စဉ်ေးစျာေးကျာ နင
ု င
် သ
ံ ရေးစနစ် တစ်ခုလေးံု ကု လ
ု ူြ ြုေးအစွအ
ွဲ သြေါ် အသမခခံကျာဖွွဲွဲ့စည်ေးသည်။ ဥြြျာ-

တုငေး် ရင်ေးသျာေးြ ျာေး၏ ကယ

ု ်စျာေးမြြုြှုနင
ှ ် ြါဝင်ရြည် အခ ြုေးအစျာေးြ ျာေးကု သရွ ေးသကျာက်ြွဲစ
ွ နစ် တ
ွဲ ွင ်

အတအက မြဌျာန်ေး ျာေးငြီေး ုလ

ံ ုက်နျာရသည် စည်ေးကြ်ေးခ က် ြ ျာေးမဖစ်လျာသည်။ လ
ု ြ်ေးစဉ်တွင ်

လွှေတ်သတျာ်အတွငေး် ြှ အြတ်သနရျာြ ျာေးကု လူြ ြုေးစုတည်ရြံ

ှ ု အတုငေး် အခ ြုေးအစျာေး ခွွဲသဝသတ်ြှတ်သြေး ျာေးငြီေး

အခ ြုွဲ့သနရျာြ ျာေးတွင ် နင
ု င
် သ
ံ ရေးစနစ် တစ်ခုစလံေးု ကု လ
ု ြ
ူ ြုေးစု အခ ြုေးြ ျာေးက မခံြုလွှေြ်ေး ျာေးသည်။ သရျာတွ
ု င်

အ
ု ခ ြုေးက ခွွဲသဝသတ်ြတ
ှ ် ျာေးသသျာသနရျာြ ျာေးြှျာ consociationalists သြျာေးြ ျာေးအ ုမြြုသည်

တုငေး် ရင်ေးသျာေးကုယ်စျာေးမြြုြှုကု သစျာငသ

် ရှျာက်နင
ု ရ
် န် ကုယကကြမ
် ျာ ကယ
ု ်ဖန်တီေးနင
ု ခ
် ွင ် သြေး ျာေးသည်

သြျာ်ဒယ်နင
ှ လ
် ည်ေး ြတူသြ။ (Lijphart, 1995).

င်ရှျာေးသသျာ ဥြြျာတစ်ခုြှျာ လက် နွန၏

် ျာသျာသရေးနှင ် နင
ု င
် သ
ံ ရေးသရျာသနှျာသနသသျာ

confessional စနစ်မဖစ်သည်။ စ
ု နစ်တွင ် လွှေတ်သတျာ်အြတ်သနရျာြ ျာေးကု ခရစ်ယျာန်နင
ှ ြ
် ွတ် လင်တု
ြည်သရွ ွဲ့ြည်ြျှ သနရျာရရှကကရြည်ဟု အတအက မြဌျာန်ေး ျာေးသည်။ တခ န်တည်ေးတွင ် သြမတနှင ်

ဝန်ကကီေးခ ြုြ်အစရှသည် အစုေးရ ရျာ ေးူ ဌျာနနတရြ ျာေးကုလည်ေး ု ျာသျာသရေးအုြ်စု ကွွဲသနကကြံုကု

အသမခခံကျာမြဌျာန်ေး ျာေးသည်။ ုငြ

် ရြ်၏ ယခင်ဖွဲွဲ့စ
ွ ည်ေးြံုအသမခခံဥြသဒ (၁၉၆၀) နှင ် ဖီဂ ီ၏

အသမခခံဥြသဒသဟျာင်ေးြ ျာေး (၁၉၇၀၊ ၁၉၉၇) တုသည်လည်ေး လွှေတ်သတျာ်အြတ် သနရျာြ ျာေးကု သ

ု ု

လူြ ြုေးစုကွွဲမြျာေးြှုအသြေါ် အသမခခံကျာ တစ်စုလျှင ် ြည်သရွ ွဲ့ ြည်ြျှ ခွွဲသဝသြေးရြည်ဟု ည်သွငေး်

မြဌျာန်ေး ျာေးသည်။ ျာရန်ဒ၏

ီ ၂၀၀၅ ခုနစ
ှ ် ဖွွဲွဲ့စည်ေးအုြ်ခ ြုြ်ြံုအသမခခံဥြသဒတွငလ
် ည်ေး ကက် နက်၊

လွှေတ်သတျာ် နှင ် အစုေးရဝန်ကကီေးဌျာနရျာ ေးူ ြ ျာေးကု ဟူတူနင

ှ တ
် ွတ်စီတအျာေး
ု (၆၀:၄၀) အခ ြုေးအစျာေးမဖင ်

သြေးရြည်ဟု ကကြုတင်သတ်ြှတ် ျာေးသည်။ အ က်ကသြေးခွဲသည်နြူနျာြ ျာေးကု ကကည်လျှင ် န

ု င
ု င
် ြ
ံ ျာေး၏

နင
ု င
် သ
ံ ရေးစနစ် ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုြှျာ လူြ ြုေးစုြဋြကခ သမဖရှငေး် နင
ု သ
် ရေးအတွက်လည်ေးသကျာင်ေး၊ ဒီြုကသရစီအတွက်

လည်ေးသကျာင်ေး အက ြုေးြြ ျာေးလှသည်ကု သတွွဲ့ရြည်။ သ

ု ုကွွဲမြျာေးသသျာ လူအစုအဖွွဲွဲ့ြ ျာေးအတင
ု ေး် နင
ု င
် သ
ံ ရေးကု

ဖွွဲွဲ့စည်ေးသည် အမချာေးြံုစအ
ံ ခ ြုွဲ့တွင ် သ
ု ု လူြ ြုေးစု အြတ်ြ ျာေးကုသြေးရန် သတ်ြှတ် ျာေးသည်သနရျာြ ျာေးကု

ြွဲ နဒရှငြ
် ျာေးက အမချာေးအြတ်သနရျာြ ျာေးကု သရွ ေးခ ယ်သကွဲသုြင် နဒြမွဲ ဖငသ
် ရွ ေးခ ယ်ကကရသည်။ ဥြြျာ-

အနဒယတွင ် ြါလီြန်အြတ်သနရျာ ငါေးြံတ

ု စ်ြံုြှျာ လူြ ြုေးစုသဒသြ ျာေးနှင ် ဇျာတ်စနစ်အရ ြုငေး် မချာေး ျာေးသသျာ

အလွှေျာြ ျာေးအတွက် သတ်ြတ

ှ ် ျာေးသည်။ သရျာတွ
ု င ် အနဒယ၌ သ
ု နရျာြ ျာေးအတွက် သီေးသနြ
် ွဲ နဒရင
ှ ်

လူစျာရင်ေးဟူ၍ သတ်ြှတ်ြ ျာေးသြ။ နယူေးဇီလန် နှင ် င

ု ဝ
် ြ် တုတွငလ
် ည်ေး ဌျာသနတုငေး် ရင်ေးသျာေး

ြွဲ နဒရှငြ
် ျာေးအတွက် သရွ ေးခ ယ်စရျာ အြတ်သနရျာ အနည်ေးငယ်ကု ျာေးသြေးရသည်။ တစ်ခ န်တည်ေးတွင ်

ဗဟုဥသရျာြနှင ် အသရှ ွဲ့ ဥသရျာြ ဒီြုကသရစီနင

ု င
် ြ
ံ ျာေးစွျာ၌လည်ေး လူနည်ေးစုြ ျာေးအတွက် အြတ်သနရျာအခ ြုွဲ့

ဖယ် ျာေးသြေးသသျာ စနစ်ရှသြသည်။ ယခု ုခွဲသသျာ နင

ု င
် ြ
ံ ျာေးကု Communal စနစ်ြ ျာေးဟု ြ ုနင
ု သ
် ြ။

အခ ြုွဲ့ ြှျာ လူနည်ေးစုတုငေး် ရင်ေးသျာေးြ ျာေးအတွက် တြင်ခွွဲသဝသြေး ျာေးသသျာ အြတ်သနရျာြ ျာေးကွဲသု

communalism ၏ အစတ်အြုငေး် ြ ျာေးြါဝင်ကကသသျာ်လည်ေး Communal စနစ်ဟု ြ ု နင

ု က် ကသြ။ (Reilly

and Nordlund, 2008).

အခ ြုွဲ့ကြဘျာသနရျာြ ျာေးတွင ် အကကင်ေးအက န်ြ ျာေးရှသနသသေးသသျာ်လည်ေး communalism ကု

လူကကြုက်ြ ျာေး မခင်ေးြှျာ တမဖည်ေးမဖည်ေးသြ ျာက်ကယ

ွ ်လျာသလငြီ။ သူသခတ်သကျာင်ေးစဉ်အခ န်ြှျာ ကုလုနသ
ီ ခတ်

အသစျာြုငေး် ကျာလြ ျာေးမဖစ်သည်။ က

ု ွဲသုသသျာ နင
ု င
် သ
ံ ရေးအစီအြံြ ျာေးကု ြတ် က်သြေးခွဲကကသူတုြှျာ

အျာရှနင
ှ ် အျာဖရကကု သရျာက်လျာသသျာ ငဗတသျှကုလုနစ
ီ နစ်ကကီေးကု ကုယ်စျာေးမြြုသည်

အဖွွဲွဲ့အစည်ေးြ ျာေးမဖစ်ခွဲကကသည်။ Communalism ကု ြကကြုက်သူြ ျာေးအဖု အသကကျာင်ေးမြခ က်ြ ျာေးစွျာ

ရှသြသည်။ အဓက အသကကျာင်ေးရင်ေးတစ်ခုြှျာ communal ြူ အရ ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုြ ျာေးတွင ် အစုအဖွွဲွဲ့တစ်ခ၏

ု
အုငဒ
် န်တတီလြ
ူ ြုေးစုစရု ကလ
် ကခဏျာသြှတ်ြံုကု ဖွင ် ုသတ်ြှတရ
် ငြီေး အုြ်စုမဖစ်တည်ြှုကု တရျာေးဝင်

အသအြှတ်မြြုရသည်။ ဤသနရျာတွင ် သတွသဝစရျာကစစြှ သ

ု ု လူြ ြုေးစု သြှတြ
် ံု အစွွဲကု နင
ု င
် သ
ံ ရေးစနစ် ွဲ

သ
ွွဲ ွငေး် လုက်သသျာအခါ လူြ ြုေးစုနင
ု င
် သ
ံ ရေးြှျာ ြသြ ျာက်သတျာ ွဲ ငါလူြ ြုေးသူလူြ ြုေးဟူသသျာ အစွွဲမဖင ်

သရွ ေးသကျာက်တင်သမြြှျာက်မခင်ေးဓသလြှျာ ငြွဲမြံသ က် ငြွဲမြံလျာလျှက် ြဋြကခြှျာ ြသလ ျာြါေး နင

ု သ
် တျာသြ။

အ
ု ခ က်သကကျာငြ
် င်လျှင ် communal စနစ်ြ ျာေးကု မြြုလွယ်မြင်လွယ် ြရှသသျာစနစ်အမဖစ် သကကသည်။

တကယ် နင
ု င
် သ
ံ ရေးစနစ် ွဲ လက်သတွွဲ့ က ငသ
် ေးုံ ခ န်တွင ် အခ န်နင
ှ အ
် ြျှ လူြ ြုေးစုြ ျာေး တကယ် ဝတွင ်

မဖစ်ြ က်သနသသျာ အသမြျာင်ေးအလွဲြ ျာေးကစ

ု နစ်က လုက်ြါ င်ဟြ်နင
ု မ် ခင်ေးြရှသည် အမဖစ်သု

သရျာက်တတ်သည်။ လူြ ြုေးစုြ ျာေးအတွက် ြူလက သတ်ြှတ် ျာေးခ က်ြ ျာေးက အငြွဲတြ်ေးတသြတ်တည်ေး

ရှသနရျာ မြင်ြကြဘျာတွင ် သမြျာင်ေးလွဲလျာသည်အတုငေး် အ

ု ရျာြ ျာေးက လုက်ြသမြျာင်ေးသြ။

သနျာက် ုေးံ အခ က်ြှျာ communalism ၏ သ ျာဝကုက နင

ု င
် သ
ံ ရေးအသစေးကြ်ြှုကု အျာေးသြေးသည်

ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုြဟုတ်သြ။ အ ေးူ သမဖင ် တုငေး် ရင်ေးသျာေး ြါတီ ြ ျာေးသည် အြ ြုေးသျာေးအ ငြ

် ါတီြ ျာေးအမဖစ်

တည်သ ျာင်လျာနင
ု ရ
် န် လွနစ
် ွျာခက်ခွဲငြီေး ၎င်ေးတုလူြ ြုေးစုကုသျာ ကုယ်စျာေးမြြုသည် ြါတီစနစ်သအျာက်တင
ွ သ
် ျာ

ြသမြျာင်ေးလွဲ ွဲ ရှသနကကသည်။ (Reilly and Reynolds, 1999).

နင
ု င
် သ
ံ ရေးစနစ်ကုက ယ်မြနစ
် ွျာတည်သ ျာက်ကကသရေး သ ေးွ သနွေးြှုြ ျာေးတွငြ
် ူ communal သြျာေးြ ျာေး၏

ခ ဉ်ေးကြ်ြံုြှျာ centripetalism သြျာေးြ ျာေးနှင ် ြ ျာေးစွျာမချာေးနျာေးလှငြီေး consociationalism ြ ျာေးနှင ် ကုက်ြံုရြါ

သည်။ ဥြြျာ- Communal ကုယ်လူြ ြုေးကုယ် အသမခခံ ျာေးသသျာ ြါတီြ ျာေးနှင ် သရွ ေးသကျာက်ြွဲစ
ွ နစ်ြ ျာေးတွင ်

ြြတု လူြ ြုေးြှျာ ြည်သူတမဖစ်

ု သည်ဟူ၍ ခွမွဲ ချာေးသတ်ြတ
ှ ်မခင်ေးြ ျာေး ြါဝင်သသျာသကကျာင ် centripetalism

လကခဏျာြ ျာေးနှင ် သမဖျာငသ

် မဖျာင ် နက
် င်သနတတ်သည်။ အက ြုေး က်ြှျာ လူြ ြုေးစုနင
ု င
် သ
ံ ရေးကု

ြ ျာေးစွျာငြွဲမြံသစငြီေး လူြ ြုေးစုကကျာေး တင်ေးြျာြှုကုလည်ေး သခ ဖ က်၍ ြလွယ်ကူသတျာသြ။ သုရျာတွင ် လက် နွနန

် င
ှ ်

ဖီဂ ီတုကွဲသု နင
ု င
် ြ
ံ ျာေးတွငြ
် ူ Communal စနစ်သရျာ Centripetal စနစ်သရျာကု သရျာသနှျာငြီေး

ကုယ်စျာေးမြြုကကသည်ကု သတွွဲ့ရသည်။ န
ု င
ု င
် ြ
ံ ျာေးတွင ် သရွ ေးသကျာက်ြွဲစ
ွ နစ်က လူြ ြုေးစုအလုက်

ကုယ်စျာေးမြြုနင
ု ရ
် ျာ အြတ်သနရျာကု အခ ြုေးက သတ်ြှတ် ျာေးသည် နှင ် တငြြုင်နက်တည်ေးတွင ်

အ
ု ြတ်သနရျာြ ျာေးကု သရွ ေးခ ယ်သသျာအခါ ြြလူြ ြုေး တစ်ခု ြ
ွဲ ှ ြွဲကုသျာ ြဟုတ် အမချာေးလူြ ြုေးြ ျာေး၏

သ ျာက်ခံြွဲကုြါ ရရှြှ ြွွဲမြတ်နင

ု သ
် ြသည်။

ြည်သုြင်မဖစ်သစ Communalism သည် Consociationalism နှငြ

် ု၍ နီေးစြ်သည်ြှျာ

အြှနြ
် င်မဖစ်သည်။ Communal စနစ် တ
ွဲ ွင ် အြတ်သနရျာြ ျာေးကု လူြ ြုေးစုအခ ြုေးြ ျာေးအတုငေး် သနရျာခ ျာေးငြီေး
 နဒြွဲသြေးြင
ု ခ
် ွငရ
် ှသူြ ျာေး စျာရင်ေးသည်လည်ေးသကျာင်ေး၊ အမချာေးသရွ ေးသကျာက်ြွဲအ
ွ စီအြံြ ျာေးသည်လည်ေးသကျာင်ေး

လူြ ြုေးစု အုငဒ

် န်တတီကု သသ သျာသျာ အသအြှတမ် ြြု ျာေးရျာ Lijphart က ုခွဲသလုြွဲ အ
ု စီအြံြ ျာေးသည်

consociational သြျာ်ဒယ်နင
ှ ် ြ ျာေးစွျာကုက်ညီသနသြသည်။ (Lijphart, 1985).

နဂို်း

လက်သတွွဲ့တွင ် ု consociationalism, centripetalism နှင ် communalism သခေါ် နင

ု င
် သ
ံ ရေး ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံု

သြျာ်ဒယ်သုေးံ ခုကုကကည်လျှင ် နင
ု င
် သ
ံ ရေးသ ေးညွှေနေး် ြ ျာေးနှငသ
် ျာတူငြီေး လက်သတွွဲ့တင
ွ ် တသသဝြတြ်ေး

အကကံသြေးသည် တုငေး် တစ် ြ်တည်ေးလုြ်ရန်၊ တစ် ြ်တည်ေး အက ြုေးရလဒ် မြင်ရရန် ြမဖစ်နင

ု သ
် ည်ကုလည်ေး

သတခ ြ်ရသြြည်။ ဇယျာေး (၁) တွင ် သဖျာ်မြ ျာေးသသျာ သ

ု ေးနည်ေးြ ျာေးကု သငသ
် လု သရျာစြ်သေးုံ ကကသည်

နင
ု င
် ြ
ံ ျာေးစွျာလည်ေး ရှကကြါသည်။ တစ်နင
ု င
် န
ံ င
ှ ် တစ်နင
ု င
် ံ သ ေးသဖျာ်စြ်ြက
ံု ွွဲမြျာေးကကသသျာ်လည်ေး

Consociationalism, Centripetalism နှင ် Communalism တုကု ရည်ညွှေနေး် ကကသူြ ျာေးတွင ်

က ယ်မြနသ
် သျာကစစြ ျာေးတွငြ
် ူ ုန
ံ ျာေးလည်ြှုြ ျာေးလည်ေး ရှကကြါသည်။ ဥြြျာ - သူတအျာေးလံ
ု ေးု

သယ ူယ အျာေးမဖင ် သသ ျာြျှကကသည်ကစစြှျာ နင
ု င
် သ
ံ ရေးရလဒ်သကျာင်ေးကု မြင်ရန်အတွက် နင
ု င
် သ
ံ ရေး

အင်စတီက ေးရှငေး် ြ ျာေး၏ စွြ်ေးသ ျာင်ရည်က အသရေးကကီေးသကကျာင်ေး၊ မု ဖစ်စဉ် သခ ျာသြွွဲ့သည်

နင
ု င
် သ
ံ ရေးစနစ်မဖစ်သစရန် ြည်သု ဒီဇုငေး် သရေး ွွဲ တည်သ ျာက် ျာေးသည် ုသသျာအခ က်က အသရေးကကီေးသကကျာင်ေး

သသ ျာတူကကြါသည်။ တုငေး် ရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးြ ျာေး စတ်ဝြ်ေးကွွဲကကသသျာ လူအဖွွဲွဲ့အစည်ေးြ ြုေးတွင ်

တင်ေးြျာသနသည် ြဋြကခြ ျာေး သလ ျာက သွျာေးရန် လည်ေးသကျာင်ေး၊ တ

ု င်ေးြျာြှုြ ျာေး သြါက်ကွွဲလျာတတ်သည်

အမဖစ်ြ ြုေးသရျာက်သွျာေး သစရန်အတွက်လည်ေးသကျာင်ေး နင

ု င
် သ
ံ ရေးြါတီြ ျာေးနှင ် သရွ ေးသကျာက်ြွဲစ
ွ နစ်ြ ျာေးကွဲသု

အင်စတီက ေးရှငေး် ြ ျာေးက လုြ်နင

ု သ
် ကကျာင်ေးကုလည်ေး လက်ခံ ျာေးကကသြသည်။ သနျာက် ြ်

သသ ျာြျှကကသည် အခ က်တစ်ခုြှျာ တုငေး် ရင်ေးသျာေး လူြ ြုေးစုြ ျာေး၏ မဖစ်တည်ြှုကု သြသဖ ျာက်ြစ်

လ စ်လ ရှု ြစ်လုက၍

် ြရ ွဲ နင
ု င
် သ
ံ ရေးစနစ် တ
ွဲ ွင ် တုက်ရု က် ကုငတ
် ယ
ွ ်သမဖရှငေး် မခင်ေးကသျာလျှင ်

အက ြုေးြ ျာေးဖွယ်ဟု ယူ ကကမခင်ေးြင်။ အနြ် ေးုံ အ င် အစေးု ရဖွွဲွဲ့စည်ေးြံအ

ု ျာေးမဖင ် အြ ြုေးြ ြုေး

ရှကကသညတ
် ုငသ
် အျာင် ြည်သည်ြံုစံတွငမ် ဖစ်သစ ုြ် ုြ်ကုငက
် ုင ် စုစည်ေးြှုရကက
ှ သသျာ လူြ ြုေးစုြ ျာေးကု

တုက်ရု က်သသျာ်လည်ေးသကျာင်ေး သွယ်ဝုက၍

် သသျာ်လည်ေးသကျာင်ေး အျာဏျာခွွဲသဝအြ်နင
ှ ေး် မခင်ေး ရှရြည်ဟူသသျာ

အခ က်ကု လက်ခံကကသြသည်။ ဥြြျာ- Consociationalists နှင ် Centripetalists သြျာ်ဒယ်နစ

ှ ်ခုစလံေးု သည်

တုငေး် ရင်ေးသျာေး လူြ ြုေးစံုြါဝင်သသျာ ညွနသ

် ြါင်ေးြ ျာေး က
ွ ်သြေါ်လျာမခင်ေးကု အျာေးသြေးကကသည်။ ြ
ု ံုစံကသျာလျှင ်
လူြ ြုေးစု အကွွဲအငြွဲြ ျာေးသသျာ လူအဖွွဲွဲ့အစည်ေးြ ြုေးတွင ် လူတုငေး် နှစ်လလ
ု က်ခံနင
ု သ
် သျာ အျာဏျာခွွဲသဝြှုြံုစံ

မဖစ်လြ်ြည်ဟု ယူ ကကသည်။ သခတ်သစ်တွင ် သ

ု ြျာ်ဒယ်သုေးံ ြ ြုေးကု လက်သတွွဲ့က ငသ
် ေးုံ ကကရျာ၌

သက် ုငရ
် ျာ လူအဖွွဲွဲ့အစည်ေး၌ ြဋြကခြ ျာေး ြည်ြျှအ ုေးရွ ျာေးသနသည်ဟူသသျာ အခ က်ကြ ျာေးစွျာ

စကျာေးသမြျာသြသည်။ သ ျာစနီေးယျာေး၊ သမြျာက် အုငယ

် ျာလန်နင
ှ ် အီရတ်တုကွဲသု ြဋြကခနင
ှ ် စစ်ြွဲြ
ွ ျာေးအလွန်

အကွွဲအငြွဲြ ျာေးလှသသျာ လူအဖွွဲွဲ့အစည်ေးြ ျာေးရှ နင

ု င
် သ
ံ ရေးစနစ်ြ ျာေးတွင ် Consociationalism ၏

စရု က်လကခဏျာြ ျာေးကု အြ ျာေး ုေးံ သတွရ

ွဲ့ သည်။ သုသသျာ် သ
ု ုမဖစ်လျာရသည် အသကကျာင်ေးကုကကည်လျှင ်

ကုလသြဂဂက ြဋြကခလွန် ဒီြုကသရစီ အသွငက

် ေးူ သမြျာင်ေးသရေး လုြ်ငန်ေးြ ျာေးတွင ် PR စနစ်ကု ြ၍
ု

အျာေးသြေးမခင်ေးသကကျာင ် မဖစ်လျာရသည်ဟု ုနင

ု သ
် ည်။ သလျာသလျာလတ်လတ် အငြီေးသတ် ျာေးသသျာ

ြဋြကခအငြီေးတွင ် အျာဏျာခွွဲသဝြှုရှသည် အစေးု ရြ ျာေးမဖစ်သနသအျာင် ကုလက ဦေးစျာေးသြေးမခင်ေးသကကျာငဟ

် ု

ုနင
ု သ
် ည်။

ဇယျာ်း ၁ - Consociationalism, centripetalism နှငာ့် communalism တက

ို ာ့ န
ို င်
ှု ်းယှဉ်မခင််း

Consociationalism Centripetalism Communalism

ရ ွေးရကောက်ပွဲမ ောွေး PR စနစ်ဖြင ် မွဲရ ရသောအခါ မမနယ်က တုငွေး် င်ွေးသောွေးလူမ ြုွေးတစ်စု ွဲမှ

မွဲဆန္ဒနယ်ကကွေးမ ောွေး ရ ောက်ခမှုကုသောမဟုတ် မွဲရပွေးခငရ

် ှသူ စော င်ွေး၊

သတ်မှတ်၊ အဖခောွေးလူမ ြုွေးစုနည်ွေးမ ောွေးမှ လွှတ်ရတော်န္င

ှ အ
် စုွေး အြွဲွဲ့ အတင်ွေး

အုပ်စုအသွေးသွေး ရ ောက်ခမှုအရပေါ်တင်ပါ ဘောသောဖခောွေး၊ လူမ ြုွေးဖခောွေး

ကုယ်စောွေးဖပြုမှု မူတည်ရနသဖြင ် အလုက်ခွဲဖခောွေးပပွေး

အခ ြုွေးမ ောွေး န္င

ု င
် ရ ွေးသမောွေးမ ောွေးအရနန္ှင ် ရန ောရပွေး ောွေးသည်စနစ်၊

အဖမငဆ
် ုွေး န္င
ု ရ
် အောင် ရသွေးကွဲစကောွေးမရဖပောန္င
ု ်

စစဉ်

ပါတမ ောွေး အပုငွေး် ပုငွေး် ဖြစ်ရနရသော လူမ ြုွေးစုကု အရဖခမခရသောပါတ၊ ရ ွေးရကောက်ပွဲတင် မမတု

လူအြွဲွဲ့အစည်ွေးတစ်ခုစကု လူမ ြုွေးစုမ ောွေးစော လူမ ြုွေးစုအတက် သတ်မှတ် ောွေးရသော

ကုယ်စောွေးဖပြုရသော ပါဝင်ြွဲွဲ့စည်ွေး ောွေးရသောပါတ၊ ရပွေး ောွေးခ က်မ ောွေးအ

ပါတမ ောွေး ည နရ
် ပါင်ွေးမဟောမတ်ပါတ၊ ရ ွေးရကောက်ခရသော လူမ ြုွေးစု

ကုယ်စောွေးဖပြုပါတမ ောွေး
 အစုွေး မဟောညနရ
် ပါင်ွေး လူမ ြုွေးစု မ ြုွေးစုပါဝင်ရသော တုငွေး် င်ွေးသောလူမ ြုွေးစုမ ောွေးအတက်

ကက်ဘနက် အစုွေး မ ောွေး၊ လူနည်ွေးစုကု ည နရ

် ပါင်ွေးအစုွေး မ ောွေး၊ လူနည်ွေးစုကု ကကြုတင်ဖပဌောန်ွေး သတ်မှတ် ောွေးရသော

ဗတုအောဏော ရပွေး ောွေး ဗတုအောဏော မရပွေး ောွေး မွဲအရ အတက်အတုငွေး် ၊

အမတ်ရန ောမ ောွေးအတုငွေး် သော

ပါဝင်ခငရ
် ှ

ဗဟုမှ အောဏော လူမ ြုွေးစုကု အရဖခခရသော ြယ်ဒ ယ်စနစ်ကု ရက ောသောွေး င်သောွေးခွဲ ောွေးဖခင်ွေး

ခွဲရဝရပွေးဖခင်ွေး ကုယ်ပုငဖ် ပဌောန်ွေးခငက

် ုရပွေး၊ က ငသ
် ုွေးရသော်လည်ွေး လူမ ြုွေးစုကု

လူမ ြုွေးစု ြယ်ဒ ယ်စနစ် အရဖခမခ၊ ရပွေး ောွေးရသော

က ငသ
် ုွေး ကုယ်ပုငဖ် ပဌောန်ွေးခငမ
် ှော လူမ ြုွေးစုကု

အရဖခမခ

အမချာေးသနရျာြ ျာေးတွငြ
် ူ ယင်ေးကွဲသု အမဖစ်ြ ုေးလှြါ။ ကြဘျာသဒသြ ျာေးစွျာတွင ် တုငေး် ရင်ေးသျာေး

လူြ ြုေးစုအသြေါ် အသမခခံကျာစဉ်ေးစျာေးသသျာ သရွ ေးသကျာက်ြွဲစ

ွ နစ် consociationalismသြျာ်ဒယ်ြ ျာေးကု

က ငသ
် ုေးံ ခွဲကကသူြ ျာေးြင်လျှင ် မြြုလွယ်မြင်လွယ် လူြ ြုေးစု ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုအသရျာအသနှျာမဖစ်လွယ်သသျာ centripetal

သြျာ်ဒယ်ြ ျာေး က်သု သရွ ွဲ့လျာကက သည်။ သုမဖစ်ရျာ ြကကျာသသေးြီနစ

ှ ်ြ ျာေးတွင ် အျာရှ အြါအဝင်သနရျာြ ျာေးစွျာ၌

consociational သြျာ်ဒယ်ကု စွနသ

် ွျာေးကကသည် မဖစ်စဉ်ြ ျာေး အ င်ကရရှလျာကကငြီေး ၎င်ေးတုသနရျာတွင ်

centripetal သြျာ်ဒယ်သအျာက်ြှ အင်စတီက ေးရှငေး် ြ ျာေးက အစျာေး ေးု ဝင်သရျာက်လျာသြသည်။

(Reilly, 2006).

--------------------------

Benjamin Reilly သည် East-West Center ၏ adjunct Senior Fellow တစ်ဦေးမဖစ်သည်။

အင်ဒြ
ု စဖတ်သဒသ ုငရ
် ျာ မြည်သူသရေးရျာြူဝါဒနှင ် နင
ု င
် တ
ံ ကျာ က် သ
ံ ရေးနှင ် ြတ်သက်ငြီေး သုသတသနမြြုသူ

တစ်သယျာက်မဖစ်သည်။ မြင်
ု the University of Western Australia, Dean of the Sir Walter Murdoch

School တုတွင ် နင
ု င
် သ
ံ ရေးသြပံ ြါသြျာကခအမဖစ် တျာဝန် ြ်ေးသ ျာင်ခငြီ
ွဲ ေး၊ Centre for Democratic

Institutions in the Crawford School of Public Policy at the Australian National University တွင ်

ဒါရု က်တျာအမဖစ် တျာဝန် ြ်ေးသ ျာင်ခသည်

ွဲ ။ ဩစသတေးလ အစေးု ရ၊ ကုလသြဂဂ နှင ် အမချာေးနင
ု င
် တ
ံ ကျာ

အဖွွဲွဲ့အစည်ေးြ ျာေးတွငလ
် ည်ေး လုြ်ကုငလ
် က်ရှသည်။ မြင်
ု democratization, comparative politics and

political development ျာသျာရြ်သတွကု အ ေးူ မြြုငြီေး သလလျာသနသသျာ နင

ု င
် သ
ံ ရေးသြပံြညျာရှငတ
် စ်ဦေး
မဖစ်သည်။ လက်ရအခ
ှ န်တွင ် နင
ု င
် သ
ံ ြါင်ေး ၂၀ သက ျာ်အျာေး သရွ ေးသကျာက်ြွဲစ
ွ နစ်နင
ှ ် ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံု

မြြုမြင်သမြျာင်ေးလွဲသရေး ုငရ
် ျာကစစြ ျာေးကု အကကံသြေးလ က်ရှသည်။
သီ်းသန်အ
ာ့ င်တျာဗ ်းကဏ္ဍ
ဘနွဦ်းဘတျာ်လန
ှ ်ဘရ်းနှင ်ာ့ ပတ်သက်မပီ်း သီ်းသန်အ
ာ့ င်တျာဗ ်း
ဘြ်းမြန််းမခင််း

အီဘဂါဗလျာ်းဗစ်

လူ အခွ
ာ့ င ာ့အ
် ဘရ်းတက်ကကလှုပ် ရှ ျာ်းသူ

(DIRECTOR OF E DUCATIONAL I NITIATIVES MYANMAR

ုဖီယျာ ။ ။ လက်ရှသနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးဟျာ နှစ်နစ
ှ ်သက ျာ် ကျာလကု သရျာက်ရှလျာငြီမဖစ်သလု၊ ဖက်ဒရယ်

ြဋဉျာဉ်သရေး မွွဲ ြဌျာန်ေးနင

ု ခ
် ွဲတျာလွဲ နှစ်နစ
ှ ်မြည်တအခ
ွဲ န်ကု သရျာက်ရြါငြီ
ှ မဖစ်ြါတယ်။ အြ ြုေးသျာေးညီညွတ်သရေး

အစုေးရ (NUG) ကု ဖွွဲွဲ့စည်ေးနင

ု ခ
် ွဲတျာ နှစ်နစ
ှ ်မြည်သတျာြှျာ မဖစ်ြါတယ်။ ုသတျာ လက်ရှ သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးကု

မြန်သုေးံ သြ်ကကညရ
် င် ယ်လု ြံုသြေါ်သနငြီလု မြင်ရြါသလွဲ။

အီသဂါ ။ ။ သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးဟျာ အ င်ကကီေးစရျာ သကျာင်ေးသလ၊ု သူရွဲသကျာင်ေး န် န်လုြ်နင
ု တ
် ွဲ

သတျာ်လှနသ
် ရေးတစ်ခု၊ သြျှျာလ
် ငခ
် က်မြည်တွဲ သတျာ်လှနသ
် ရေးလု သမြျာလုရနင
ု ြ
် လု စစ်အုြ်စရ
ု ွဲ လုြ်ရြ်ဟျာ

ရက်စက်ကကြ်ေးကကြုတ် လွနေး် တယ်လု သမြျာလု ရြါတယ်။ ဒီသြေးခွနေး် ကု အခ က် (၃) ခုနသမဖြါြယ်

ွဲ ။

၁။ စစ်အျာဏျာသြ်ေးလုက်တွဲ မြန်ြျာစစ်တြ်သခါင်ေးသ ျာင် ြင်ေးသအျာင်လှုင်ဟျာ သြမတမဖစ်ခ င်သဇျာနွဲ

အျာဏျာ သြ်ေးခွဲအသြေါ်ြှျာ လက်သြ်ြခံတွဲ မြည်သူသတွ လြ်ေးသြေါ်တက် နဒမြခွဲကကြါတယ်။

လအနည်ေးငယ်အတွငေး် သြတ်အင်အျာေးစုသတွကု ဖနှြ်ငဖြုခွငေး် နင

ု ြ
် ယ်လု ယူ ျာေးသြြွဲ အ
ု တုငေး်

ြမဖစ်လျာခွဲြါ ေးူ ။ ရန်ကုနရ

် ု ေးံ စက
ု ် နင
ု င
် တ
ံ ကျာ သံရု ေးံ သတွန ွဲ ကုလသြဂဂသအဂ င်စီသတွအသနနွဲ

အ
ု တုငေး် င်မြင် ျာေးကကသြြွဲ သူတု င်သလု သြတ်အင်အျာေးစုသတွကု စစ်တြ်က
 အ ုေးံ သတ်သြ ျာက်ကွယသ
် ွျာေးသအျာင် ြလုြ်နင
ု ခ
် ွဲြါ ူေး။ သနွဦေးသတျာ်လှနဦ
် ေးရွဲ ေးုံ မဖတ်ခ က်န ွဲ

သတတရှြှုဟျာ အ
ု ရျာသတွက ြှျာေးသကကျာင်ေး မြနင
ု ခ
် ွဲြါတယ်။

၂။ စစ်သကျာင်စရ
ီ ွဲ လုြ်ရြ်သတွဟျာ ယ်သလျာက်အ ရက်စက်ကကြ်ေးကကြုတသ
် လွဲ ုတျာ

သမြျာစရျာသတျာင် ြလုသတျာြါ ူေး။

၃။ သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးဟျာ သအျာင်မြင်ြှုအတွက် သြျှျာလ
် ငခ
် က် တဖတ်ဖတ်လက်သနတွဲအရျာ

မဖစ်ြါတယ်။ လွတ်သမြျာက်ြှုရရှဖအတွ
ု က် စွနစ
် ျာေးနင
ု ြ
် န
ှု င
ှ ် ဒုကခခံနင
ု ြ
် ှုအတွက် မြည်သူသတွက

အ င်သငမ် ဖစ်သနကကငြီမဖစ်ြါတယ်။ မြည်သူသတွရွဲ ကုယ်က ငတ

် ရျာေးသကျာင်ေးြွနြ
် ှုနင
ှ ်

စုသြါင်ေးစွြ်ေးရည်ဟျာ ြင်ေးသအျာင်လှုင်ရွဲ အကကြ်ေးဖက်၊ ခေးု ုေး လုနက်

ှု အစုေးရရွဲ

အကကြ်ေးဖက်လုြ်ရြ် က် အျာေးအင်သတျာငတ
် င်ေးြါတယ်။

လွတ်လြ်ြှုအတွက် တုက်ြွဲဝ
ွ င်သနတွဲမြည်သူသတွကု ကြဘျာနင
ု င
် သ
ံ တွ၊ အြ်နေးီ ခ င်ေးအျာ ယ
ီ ံနင
ု င
် သ
ံ တွ အသနနွဲ

အသ ျာက်အြံအနည်ေးငယ်သြေးရံုသလျာက်န ွဲ သတျာ်လှနသ
် ရေးကကီေးဟျာ မြန်မြန် န် န် သအျာင်သအျာင် မြင်မြင်

ငြီေး ေးုံ သွျာေးြှျာမဖစ်ြါတယ်။ ြဟုတ်ြါက သတျာ်လှနသ

် ရေးကျာလရှည်လ ျာေးငြီေး မြည်သူသတွအသနနွဲ

က်သြါင်ေးစံုက အ နျာြှျာ မဖစ်ြါတယ်။ သသခ ျာတျာတစ်ခု ြင်ေးသအျာင်လှုင်ရွဲ အကကြ်ေးဖက် အျာဏျာသြ်ေး

စစ်အုြ်စု အသနနွဲ ယ်လုနည်ေးနွဲြှ တုငေး် မြည်ကု ကင

ု တ
် ယ
ွ ်နင
ု ြ
် ှျာ ြဟုတ်သတျာြါ ူေး။

စစ်အုြ်စုအသနနွဲ တုက်ခုက်ခရ
ံ ငြီေးသနျာက် ုေးံ ြှျာ ခံုရု ံေးတင်ခရ
ံ ြှျာ ွဲ မဖစ်ြါတယ်။ စစ်တြ်အသနနွဲ မြည်သူသတွ

အသြေါ် အကကြ်ေးဖက်သနမခင်ေးဟျာ တရက် က်တရက် ြုြု ုေးရွ ျာေးလျာြါတယ်။ အစုလုက်အမြံြုလုက်

သတ်မဖတ် ြှုသတွ ြ ျာေးလျာသြြွဲ စစ်သကျာင်စအ

ီ သနနွဲ သတျာ်လှနသ
် ရေးအင်အျာေးစုသတွကု သရျာက်သရျာက်

နှြ်နင
ှ ေး် နင
ု တ
် ွဲ အသမခအသနြရှသသေးသလု တ က်ြှျာလည်ေး အရြ်သျာေးသတွကသ
ု ျာ ြုြုြစ်ြှတ် ျာေး

တုက်ခုက်လ က်ရှြါတယ်။ စစ်တြ်အသနနွဲ ၎င်ေးတုရွဲ ရက်စက်ြှုသတွကု သဖ ျာက်ဖ က်ြစ်ဖု

ကကြုေးြြ်ေးလ က်ရှြါတယ်။ တခ န်တည်ေးြှျာ သတျာ်လှနသ

် ရေးအင်အျာေးစုသတွအသနနွဲ စစ်အုြ်စက
ု ု

သအျာင်သအျာင်မြင်မြင် နှြ်နင
ှ ေး် လ က်ရှငြီေး စစ်အုြ်စုအသနနွဲ တြ်ြ က်သနတွဲ အသနအ ျာေးကု

သရျာက်ရှသနငြီမဖစ်ြါတယ်။ စစ်တြ်အသနနွဲ ခ င်ေး၊ ကရင်နန

ီ င
ှ ် စစ်ကုငေး် တုငေး် သနရျာအြ ျာေးစုကု

ြ န်ေးခ ြုြ်နင
ု သ
် တျာသြ။ ကရင်ြှျာလည်ေး အမြင်ေးအ န် သတျာငခ
် ံသနရသလု ကခ င်၊ ရခင
ု ြ
် ှျာ လည်ေး

တစ က်တစ လက်လွတ်သြေးသနရြါတယ်။

စစ်တြ်အသနနွဲ လူသျာေးအရင်ေးအမြစ်နြတ်
ွဲ သက်ငြီေး အခက်ကကံြုသနရြါတယ်။ စစ်တြ်အသနနွဲ အုြ်စုသတွခွွဲငြီေး

သရှ ွဲ့တန်ေး က
ွ ်သနရတျာသကကျာင ် အင်အျာေးမြန်သြွေးဖုသတျာင် သနျာက်တန်ေးြှျာ လူြက န်သတျာတွဲ အသမခအသနကု
သရျာက်ရှသနြါတယ်။ တြ်သျာေးခန ် ျာေးသရေးနွဲ ရကချာမြတ်သတျာက်ြှုကု ကကံြုသနရသလု တခ န်တည်ေးြှျာ

တုငေး် ရင်ေး သျာေးလက်နက်ကင

ု အ
် ဖွွဲွဲ့အစည်ေးြ ျာေးနှင ် မြည်သူကျာကွယ်သရေးတြ်ဖွဲွဲ့ြ
ွ ျာေးရွဲ စုသြါင်ေးတုက်စစ် င်

တုက်ခုက်ြှုကု ခံသနရြါတယ်။ သတျာ်လှနသ

် ရေးအဖွအ
ွဲွဲ့ စည်ေးသတွအသနနွဲ တက
ု ်ခုက်ရင်ေးသင်ယူစနစ်န ွဲ

ြုြုက စ်လ စ် အျာေးသကျာင်ေး လျာြါတယ်။

စစ်အုြ်စုအသနနွဲ ၎င်ေးတရွဲ
ု အ နျာြှုကု ဖံုေးကွယ် ျာေးသြြွဲ သတျာ်လှနသ
် ရေးအင်အျာေးစုသတွအသနနွဲ အရှန် ြက ွဲ

က်လက်တုက်ခုက်ြယ် ရ
ု င် စစ်တြ်အသနနွဲ သအျာက်သမခကသန ငြြုက သွျာေးြှျာ မဖစ်ြါတယ်။

ုဖီယျာ ။ ။ သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေး ုတျာ ယ်လု သတျာ်လန
ှ သ
် ရေးြံုစြ
ံ ြုေးလု သမြျာလု ရနင
ု ြ
် ါသလွဲ။

အီသဂါ ။ ။ သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးကု စတင်ဦေးသ ျာင်သူသတွဟျာ စတ်အျာေးတက်ကကတွဲလူငယ် (Gen – Z) သတွ၊

အလတ်တန်ေးစျာ ငြြုွဲ့ မြြညျာတတ်သတွနင

ှ ် နင
ု င
် သ
ံ ရေးတက်ကကလုြ်ရှျာေးသူ အြ ြုေးသြီေးသတွ ( Lady Voter) သတွ

မဖစ်ြါတယ်။ ငငြ်ေးခ ြ်ေးစွျာ နဒမြသနသူသတွကု စစ်တြ်က အကကြ်ေးဖက်လုြ်ရြ်န ွဲ နှြ်နင

ှ ေး် တျာသကကျာင ် နဒမြြှု

ြံုသဏ္ဍျာန်ဟျာ သမြျာင်ေးလွဲလျာခွဲြါတယ်။ စစ်တြ်ရွဲ အကကြ်ေးဖက်လုြ်ရြ်သတွကု ခုခံကျာကွယ်ဖုအတွက်

မြည်သူ သတွအသနနွဲ လက်နက်ကုငလ

် ြ်ေးစဉ်ကု သရွ ေးခ ယ်ခွဲရငြီေး သက ေးလက်အသမခမြြု သြ ျာက်ကကျာေးစနစ်ကု

က ငသ
် ုေးံ ခွဲရ ြါတယ်။

အသရေးတကကီေးသတခ ြ်စရျာတစ်ခုက သနွသတျာ်လှနသ

် ရေးဟျာ စစ်အျာဏျာသြ်ေးြှုအသြေါ် တံုမြန်ငြီေး

က
ွ ်သြေါ်လျာတွဲ သတျာ်လှနသ
် ရေးတစ်ရြ်မဖစ်ြါတယ်။ မြန်ြျာနင
ု င
် ြ
ံ ှျာ နှစ်သြါင်ေးြ ျာေးစွျာကတည်ေးက ကုယြ
် ုင ်

အုြ်ခ ြုြ်ခွငန
် င
ှ ် ကုယ်ြင
ု ် ုေးံ မဖတ်ခွငအ
် တွက် အစဉ်တစက
ု ် တွနေး် လှနသ
် တျာင်ေး ုခွဲတျာ မဖစ်ြါတယ်။ သနွဦေး

သတျာ်လှနသ
် ရေးမဖစ်စဉ်နွဲ ြတူသလု ြန်ေးတင
ု ၊် သလျာဂ စ်န ွဲ အသရွ ွဲ့ ြံုစံသတွကလည်ေး ကွွဲမြျာေးြါတယ်။

တ
ု ွနေး် လှနြ
် ှု သတွဟျာ ြုြုနက်နရ
ွဲ ှု ြ်သ ေးွ သလု လြ်ေးစဉ်နွဲ အသရွ ွဲ့ဟျာလည်ေး ကန်ေးသသတစ်ခုတည်ေး ရှသနတျာ

ြဟုတ်ြါ ေးူ ။

တုငေး် ရင်ေးသျာေးလက်နက်ကင
ု သ
် တျာ်လှနသ
် ရေးအဖွွဲွဲ့အစည်ေးအသီေးသီေးရွဲ နင
ု င
် သ
ံ ရေး၊ စစ်သရေး ဦေးသ ျာင်ြှုြစ
ံု ံသတွ ဟျာ

ကွွဲမြျာေးသလု သရတုသရရှည်ြန်ေးတုငသ
် တွ သအျာင်မြင်နင
ု ဖ
် ု ခ ြှတ် ျာေးတွဲ လြ်ေးစဉ်သတွကလည်ေး ြတူကကြါ ေးူ ။

ဒါသကကျာင ် မြန်ြျာနင
ု င
် ြ
ံ ှျာ ရှခွဲတွဲ ကုယ်ြုငမ် ြဌျာန်ေးခွငအ
် တွက် လှုြ်ရှျာေးြှုသတွန ွဲ စစ်အျာဏျာရှငစ
် နစ်ကု ငဖြုခ ြွဲ

သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးဟျာ ြတူညီသြြွဲ အတုငေး် အတျာတစ်ခုအ စု ုလ
ံ ျာခွဲြါငြီ။ သ
ု တျာ်လှနသ
် ရေးသတွကု
တစုတစည်ေးတည်ေးမဖစ်လျာဖအတွ
ု က် သခါင်ေးသ ျာင်သတွန ွဲ အသမြျာ်အမြင်ရှစွျာ လုြ်သ ျာင်ြှသျာ အျာဏျာသြ်ေး

စစ်သခါင်ေးသ ျာင်ကု ဖယ်ရှျာေးနင

ု ြ
် ှျာ မဖစ်ြါတယ်။

ုဖီယျာ ။ ။ သတျာ်လှနသ
် ရေးတစ်ခု သအျာင်မြင်ဖု ု ယ်လု အခ က်အလက်ြ ြုေးနွဲ မြည်စဖ
ံု ု လုအြ်ြါသလွဲ။

အီသဂါ ။ ။သတျာ်လှနသ
် ရေးသအျာင်မြင်ဖုအတွက် ြမဖစ်ြသန လုြ်သ ျာင်ရြွဲ အခ က်သတွအြ ျာေးကကီေးရှြါတယ်။

သအျာင်မြင်သရေး မဖတ်လြ်ေးသတွ ြရှြါ ေးူ ။ သဖျာ်မြရြယ် ရ

ု င် မြည်သူသ ျာက်ခံြှုဟျာ

အသရေးကကီေးလွနေး် လှြါတယ်။ မြည်သူသတွရွဲ မြတ်သျာေးတွဲ စတ် နဒန ွဲ ေးုံ မဖတ်ခ က်သတွသကကျာငသ

် ျာ

စစ်အုြ်စုကု လက်ရအခ
ှ န်အ သတျာငခ
် ံ နင
ု တ
် ျာ မဖစ်ြါတယ်။ စစ်အြ
ု ်စုအသနနွဲ ငြြုွဲ့ မြသဒသြှျာ မြည်သူသတွ

ြံုြှနအ
် တုငေး် သွျာေးလျာသနကကတယ် ုတွဲ အမြင်ကု မြသဖုသတျာင် အသတျာ်ခက်ခက်ခွဲခွဲ

ကကြုေးြြ်ေးသနကကရြါတယ်။

သတျာ်လှနသ
် ရေးြှျာ မြည်သူသတွ က်လက်ြါဝင်သနဖုနွဲ သြျှျာ်လငခ
် က် ြသဝဝါေးသွျာေးသစဖု လုြ်သ ျာင်ဖု

လုအြ်ြါတယ်။ တုက်ြွဲသ
ွ သေးသတွရွဲ သအျာင်ြွဲက
ွ ု အသလေးစုက်ဖုလသ
ု လု တက
ု ်ြွဲကွ ကီေးသတွကုလည်ေး

ြုြုအျာေးစက
ု ် လုြ်သ ျာင်ဖု လုြါတယ်။ သြတ်လူငယ်သတွန ွဲ သြ ျာက်ကကျာေးသတျာ်လှနသ
် ရေးရွဲသ ျာ်သတွဟျာ

တုငေး် မြည်တစ်ခုလံုေးရွဲ သတျာ်လှနသ

် ရေးကု ြုခံုေး ြ်ေးတျာဝန်ယူလ က်ရှြါတယ်။ လူငယ်သတွဟျာ အသက်စွနင် ြီေး

ရွဲဝငစ
် ွျာ စွနစ
် ျာေးတက
ု ်ြွဲွ ဝင်သနသလု တ က်ြှျာလည်ေး မြည်သူသတွရွဲ အ င်ကကီေးသလေးစျာေးယံုကကည်ြက
ှု ု

ရရှ ျာေးြါတယ်။

“လူငယ်သတွ အသက်စွန ် တက
ု ်ြွဲဝ
ွ င်သနတွဲအခ န်ြှျာ မြည်သူတစ်ဦေးခ င်ေးစီအသနနွဲ နင
ု ရ
် ျာတျာဝန်ကု သက ြွနသ
် စ

ရြယ်”။

သအျာင်မြင်ြှုသတွကု ဂုဏမ် ြြုြှတ်တြ်ေးတင် သအျာင်ြွဲခ

ွ ံဖုလည်ေး အသရေးကကီေးြါတယ်။ နျာက င်ြှုသတွကု

အရင်ေးခံငြီေး ြညျာယူကျာ ုေးံ မဖတ်ခ က်ြှနက

် န်လျာသစဖုနွဲ တက လျာဖု လုြ်သ ျာင်ဖု လုအြ်သလ၊ု

နစ်နျာသူသတွ လည်ေး သူရွဲသကျာင်ေးသတွအမဖစ် သတတရှရှမြန်လည် က

ွ ်သြေါ်လျာဖု လုအြ်ြါတယ်။

တခ န်တည်ေးြှျာ မြည်သူသတွကု သသွေးြသအေးသအျာင် စည်ေးရံုေးလှုြ်သ ျာ်ဖု အကကြ်ေးြဖက်သြတ်လြ်ေးစဉ်ကု

က်လက်သလျှျာက်လှြေး် ဖု လုအြ်ြါတယ်။

ြူေးသြါင်ေးသ ျာင်ရွက်ြှုဟျာ အလွနအ

် သရေးကကီေးြါတယ်။ သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးသခါင်ေးသ ျာင်သတွအသနနွဲ

ကဏ္ဍအသီေးသီေးြှျာ က ရျာတျာဝန်ကု သက ြွနစ

် ွျာ သ ျာင်ရွကက် ကဖု လသ
ု လု တခ န်တည်ေးြှျာ
မြန်လည်သြါင်ေးစည်ေးဖု လုအြ်ြါတယ်။ သြါင်ေးစည်ေးနင
ု ြ
် ှုဟျာ သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးအတွက်

အျာေးတရြ်မဖစ်ြါတယ်။

နင
ု င
် တ
ံ ကျာနွဲ ြတ်သက်ငြီေး လက်သတွွဲ့က က လက်ခံဖုလုအြ်ြါတယ်။ ြဟုတ်ြါက ြသက နြ်သတွနသျာ
ွဲ

မြည်နက
ှ ်သနြါလြ်ြယ်။ နင
ု င
် တ
ံ ကျာအသနနွဲ မြန်ြျာအသရေးနွဲြတ်သက်ငြီေး လ င်မြန်စွျာ

အမြင်သမြျာင်ေးလွဲသွျာေးြှျာ ြဟုတ်ြါ ူေး။ သနွဦေးသတျာ်လန

ှ သ
် ရေးအသနနွဲ ုေးံ မဖတ်ခ က် ခုငခ
် ုငြ
် ျာြျာခ ြှတ်ငြီေး

ကကံကကံခံ ရင် ုငသ

် ွျာေးရြှျာ မဖစ်ြါတယ်။

သတျာ်လှနသ
် ရေးအလွနက
် ျာလနွဲြတ်သက်တွဲ သတျာင်ေး ြ
ု သ
ှု တွ၊ အျာဂ င်ဒါသတွန ွဲ ဝန်ြြသန ွဲ လက်ရှြှျာ

လက်သတွွဲ့က ငြီေးအသမခခံက တွဲ စည်ေးြ ဉ်ေးသတွ၊ ခုငြ

် ျာအျာေးသကျာင်ေးတွဲသြျှျာ်ြှနေး် ခ က်သတွကု ခ ြှတ်နင
ု ရ
် န်သျာ

အသရေးကကီေးြါတယ်။

NLD အသနနွဲ လက်ရှအခ န်ြှျာ တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွရွဲ ကယ

ု ်ြုင ် ုေးံ မဖတ်ခွငန
် ြတ်
ွဲ သက်ငြီေး အျာြခံခ က် သြေးဖု

လုြ်သငြ
် ါတယ်။ NLD, NUG သခါင်ေးသ ျာင်သတွရွဲ သမြျာစကျာေးသတွန ွဲ ြလံသ
ု လျာက်တွဲ ြုြုသသခ ျာတွဲ

လုြ်ရြ်ကု လုြ်သ ျာင်သငြ

် ါတယ်။ တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေးသတျာ်လှနသ
် ရေး လက်နက်ကုငအ
် ဖွွဲွဲ့အစည်ေးသတွ

အသနနွဲလည်ေး ြြတရွဲ
ု မြည်သ ျာင်စုတည်သ ျာက်သရေးြူကု ခုငခ
် ုငြ
် ျာြျာ တ
ု ်သဖျာ်သမြျာကကျာေးဖုလုြါတယ်။

လက်ရှအခ န်ဟျာ PDF နွဲ ERO အကကျာေး ြုြအ

ု ျာေးသကျာင်ေးတွဲ သြါင်ေးစည်ေးသရေး တည်သ ျာက်နင
ု ဖ
် ု လုြါတယ်။

PDF နွဲ ERO အကကျာေး စစ်သရေး င

ု ရ
် ျာ ြဟျာဗ ဟျာ၊ နည်ေးဗ ဟျာအရ ြုြု ြူေးသြါင်ေးသ ျာင်ရွကလဖု

လုအြ်ြါတယ်။ ဒါမြင် ဒုတယအကကြ် D-Day သကကညျာခ က် တ

ု ်မြန်ငြီေး စစ်တြ်ရွဲ အရှု က်သတွကု ြုမြင်ေးတွဲ

အျာေးနွဲ ဖတုက်ဖု လအ
ု ြ်ြါတယ်။ စစ်တြ်ရွဲ အဓကသနရျာသတွကု သရလှုင်ေးစစ် င်သရေးနွဲ အငက
ု ်ဝင်သရျာက်

တုက် ခုက်ဖု လုြါတယ်။ စ

ု စ် င်သရေးဟျာ စစ်တြ်သ ျာက်ခံသူသတွကု အလွနတ
် ရျာ တ်လနသ
် စငြီေး

တြ်တွငေး် ငြြုကွွဲြှု အျာေးသကျာင်ေးလျာြှျာ မဖစ်ြါတယ်။

လ
ု ုြ်ရြ်ဟျာ သတျာ်လှနသ
် ရေးြဟျာြတ်သတွကု င်သျာမြင်ဟျာ မဖစ်သစတွဲ လုြရ
် ြ်ကမု ြသနင
ု ြ
် ှျာ မဖစ် သလု၊

ယံုကကည်ြှုလည်ေး ြုြုသကျာင်ေးြွနလ
် ျာြှျာ မဖစ်ြါတယ်။ မြင်
ု တရျာေးဝင်ြှု၊ သငွသကကေးနွဲ လက်နက် အင်အျာေးနွဲ

ြတ်သက်ငြီေး အြ်နေးီ ခ င်ေးနင

ု င
် န
ံ ွဲ နင
ု င
် တ
ံ ကျာသတွရွဲရြ်တည်ခ က်ကု ြုြုသြေးခွနေး် တ
ု ်လျာနင
ု ြ
် ှျာ မဖစ်ြါတယ်။
 ုဖီယျာ ။ ။ သနွဦေးသတျာ်လန
ှ သ
် ရေးြှျာ မြည်တင
ွ ေး် က တုငေး် ရင်ေးသျာေးလက်နက်ကုငသ
် တျာ်လှနသ
် ရေးအဖွွဲွဲ့အစည်ေး -

EAO သတွရွဲ အခန်ေးကဏ္ဍက ယ်သလျာက်အ အသရေးြါသလွဲ။

အီသဂါ ။ ။ တုငေး် ရင်ေးသျာေးလက်နက်ကုငသ

် တျာ်လှနသ
် ရေးအဖွွဲွဲ့အစည်ေးသတွ အြါအဝင် တုငေး် ရင်ေးသျာေး နင
ု င
် သ
ံ ရေး

အဖွွဲွဲ့အစည်ေးြ ျာေး၊ အရြ် က်အဖွွဲွဲ့အစည်ေးသတွဟျာ သနွဦေးသတျာ်လှနသ

် ရေးအတွက် အလွနအ
် သရေးြါြါတယ်။

တုငေး် ရင်ေးသျာေး လက်နက်ကင

ု သ
် တျာ်လှနသ
် ရေးအဖွွဲွဲ့အစည်ေးသတွအသနနွဲ NUG ကု သနျာက်က သ ျာက်ြံသြေးမခင်ေး

ြရှ ေးူ ရ
ု င်၊ အတူြေးူ သြါင်ေးသ ျာင်ရွကမ် ခင်ေးြရှ ူေး ရ
ု င် NUG အသနနွဲ တရျာေးဝင်ြှုြမြညရ
် ရှလျာြှျာ

ြဟုတ်ြါ ေးူ ။

EAO သျာ ြရှ ေးူ ုရင် PDF သတွအသနနွဲ သင်တန်ေးသတွြရနင

ု သ
် လ၊ု လက်နက်သတွန ွဲ အမချာေးသ ျာက်ြံြှုသတွ

ြရနင
ု ် ူေး။ EAO သျာ ြရှ ူေး ရ
ု င် PDF သတွအသနနွဲ စစ်တြ်ရွဲ အရှု က်ကု အငက
ု တ
် ုက်ခုက်နင
ု ဖ
် ုအတွက်

စစ်အင်အျာေး၊ လက်နက်အင်အျာေး ရှလျာနင

ု ြ
် ှျာ ြဟုတ်ြါ ူေး။ တ က်ြှျာလည်ေး ြ ဝီအသနအ ျာေးအရ

သမြမြန ် သဒသက မြည်သူသတွ၊ အညျာသျာေးသတွ ြြါ န

ွဲ လည်
ွဲ ေး EAO သတွအသနနွဲ စစ်တုက်ကု အနင
ု တ
် ုက်နင
ု ဖ
် ု

ခက်ြါ တယ်။

စစ်အုြ်စုအသနနွဲ အဓကသနရျာသတွ၊ စီေးြွျာေးသရေးလုြ်ငန်ေးနွဲ ဗြျာအြ ျာေးစုကု န်ေးခ ြုြ်နင

ု ြ
် ယ် ရ
ု င် EAO

သတွအျာေးလံေးု သြါင်ေးတုကရ
် င်သတျာင် စစ်အျာဏျာရှငက
် ု အနင
ု ရ
် ဖု ခက်ြါတယ်။ စစ်အုြ်စုရွဲ ခွွဲမချာေးအုြ်ခ ြုြ်သရေး

ြူဝါဒဟျာ ြုြုအလုြ်မဖစ်သန ွဲ မဖစ်ြါတယ်။

သုသြြွဲ မြည်သူသ ျာက်ခံအျာေးသြေးြှုနအတူ

ွဲ မြည်သူကျာကွယ်သရေးတြ်ဖွဲွဲ့ွ(PDF) ၊ တုငေး် ရင်ေးသျာေး လက်နက်ကင
ု ်

သတျာ်လှနသ
် ရေးအင်အျာေးစုသတွ ြူေးသြါင်ေးငြီေး တွနေး် လှနြ
် ယ် ုရင် စစ်တြ်ငဖြုက ငြီေး ြင်ေးသအျာင် လှုင်ကု

ဖယ်ရှျာေးနင
ု ြ
် ှျာ မဖစ်ြါတယ်။ မြြျာသြုငေး် သစ်ကု သြျာ်ကွနေး် တင်နင
ု ြ
် ှျာ မဖစ်ြါတယ်။ ဖက် စ်ဂ ြန်ကု

တွနေး် လှနန
် င
ု ခ
် ွဲသလုြ ြုေး တုငေး် မြည်ကု အသစ်က မြန်လည်ဖန်တီေးနင
ု ြ
် ှျာ မဖစ်ြါတယ်။

ုဖီယျာ ။ ။ လက်ရှသနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးအတွက် နင
ု င
် တ
ံ ကျာရွဲ ရြ်တည် ြံြုေးသြေးြှုက ယ်သလျာက် လုအြ်ြါ

သလွဲ။ နင
ု င
် တ
ံ ကျာကသရျာ န်ရှငအ
် ြါအဝင် ယ်လု လုြ်ရြ်ြ ြုေးကု က်ငြီေး လုြ်သ ျာင်နင
ု ဖ
် ွယ်ရသလွဲ
ှ ။

အီသဂါ ။ ။ လက်ရှသနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးဟျာ စစ်အျာဏျာရှငရ
် ွဲ ဖနှြ်ခ ြုြ်ခ ယ်ြှု၊ လူြ န်နအကကြ်
ွဲ ေးဖက် လုြ်ရြ်

သတွကု နက
် င်သတျာ်လှနရ
် ျာက က
ွ ်သြေါ်လျာတျာ မဖစ်ြါတယ်။ တနည်ေး ုရင် မြည်တွငေး် က မြည်သူ တစ်ဦေး

ခ င်ေး က
ီ သန က
ွ ်သြေါ်လျာတျာ မဖစ်ြါတယ်။ နင
ု င
် တ
ံ ကျာ တွနေး် အျာေးဟျာ ဒုတယအ ငအ
် သနနွဲ
 က
ွ ်သြေါ်လျာတျာ မဖစ်ြါတယ်။ ဒီြဋြကခသတွကု ကကျာေးဝင်သမဖရှငေး် သြေးဖုအတွက် နင
ု င
် တ
ံ ကျာြှ

လက်ရှအခ န်အ လက်သရှျာင် သန ြ

ွဲ င်။

မြန်ြျာမြည်တင
ွ ေး် မဖစ်ရြ်ကု သမခကုနလ
် က်ြန်ေးက ရတွဲအ တုက်ြွဲသ
ွ တွကု င
ု သ
် စျာငက် ကည်သနကက ြ
ွဲ င်။

အြ်နေးီ ခ င်ေး အျာ ယ

ီ ံနင
ု င
် သ
ံ တွကလည်ေး သတျာ်လန
ှ သ
် ရေးရွဲ သ ေး က
ွ ် ေးု က ြုေးကု နည်ေးသအျာင်

ကကြုေးြြ်ေးသနရံုြအ
ှ ြ မြဿနျာကု တုက်ရု က်သမဖရှငေး် ဖု လက်သရှျာင်သန ြ
ွဲ င် မဖစ်ြါတယ်။

အျာ ယ
ီ ံအြါအဝင် အမချာေးကြဘျာနင
ု င
် သ
ံ တွကလည်ေး စစ်တြ်ြြါတွဲ မြန်ြျာနင
ု င
် သ
ံ ရေးအခင်ေးအက င်ေးကု

ြံုသဖျာ်လု ြရနင
ု သ
် သေးြါ ူေး။ ညြှနှုင်ေးသ ွေးသနွေးသရေးမဖစ်စဉ်အတွက် စစ်တြ်ဟျာ ြမဖစ်ြသနြါဝင်ဖု

လုအြ်တယ်လု မြင်သန ြ
ွဲ င် မဖစ်ြါတယ်။ သုသြြွဲ စစ်အျာဏျာရှငသ
် တွ ရှု ံေးနင
ု သ
် ခ အရြ်အသယျာင်သတွ

င်ရှျာေးလျာြယ် ရ
ု င်သတျာ စဉ်ေးစျာေးခ က်၊ လုြ်ရြ်သတွသမြျာင်ေးလွဲလျာနင
ု ြ
် ါတယ်။

စစ်တြ်န ွဲ ြြူေးသြါင်ေးသရေးလုြ်ရြ်ဟျာ အြ်နေးီ ခ င်ေးနင

ု င
် သ
ံ တွန ွဲ အမချာေးနင
ု င
် သ
ံ တွအတွက် တရျာေးဝင်ြှု၊ သငွသကကေးနွဲ

လက်နက်အင်အျာေး င
ု ရ
် ျာ သြေးခွနေး် တ
ု ်လျာနင
ု စ
် ရျာမဖစ်ြါတယ်။ စစ်တြ်ရွဲ လူြ န်တွဲ အကကြ်ေးဖက်

လုြ်ရြ်သတွ ဟျာ ဝြ်ေးနည်ေးသကကျာင်ေး သဖျာ်မြရံု က် ြြသ

ု ြြွဲ စစ်တြ်ကု ြြူေးသြါင်ေးတွဲ လုြ်ရြ်ကသတျာ

နင
ု င
် တ
ံ ကျာ အတွက် ြုငြီေး လှုြ်ခတ်သစလျာနင
ု ြ
် ါတယ်။

သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးကု သ ျာက်ြံဖု လက်တွနသ
် နရတွဲ အဓကအသကကျာင်ေးအရျာ (၃) ခုရှြါတယ်။ ြ ြ

အခ က်ကသတျာ အျာဏျာရှငန
် င
ု င
် သ
ံ တွအသနနွဲ စစ်အျာဏျာရှငက
် ု ြုယြ်ေးကကြါတယ်။ ဒါသကကျာင ် င
ု ေး် ၊ တရုတ်၊

ရုရှျာေး၊ ကသြဘျာဒီေးယျာေး၊ ဗီယက်နြ်ဟျာ စစ်အုြ်စက

ု ုသ ျာက်ြံသနကကြါတယ်။ ဒါသြြွဲ စစ်သကျာင်စီန ွဲ ဒွနတ
် ငွွဲ ြီေး

အမြင်ြခံခ င်ကကြါ ူေး။

ဒီြုကသရစီ အသနျာက်နင
ု င
် သ
ံ တွကလည်ေး မြန်ြျာအသရေး က် ြုြုအျာရံုစုကအ
် သလေး ျာေးစရျာ အသကကျာင်ေး

အရျာြ ျာေးစွျာရှြါတယ်။

ဒုတအခ က်ကသတျာ အတတ်မဖစ်ရြ်အသြေါ်အသမခခံငြီေး ကကြုတင်ခနြ

် ှနေး် ခ က်သကကျာငြ
် ါ။ မြန်ြျာသတျာ်လှန ်

သရေးသတွ စစ်တြ်က အကကြ်ေးဖက်လြ်ေးစဉ်နွဲ နှြ်ကွြ်နင

ု ခ
် တျာသကကျာင
ွဲ ် လက်ရှသနွဦေး သတျာ်လှနသ
် ရေးကု ငဖြုခွငေး်

နင
ု လ
် ြ်ြယ်လု နင
ု င
် တ
ံ ကျာက သံုေးသြ် ျာေးကကြါတယ်။ ကုလသြဂဂသအဂ င်စီသတွ အြါအဝင်၊ အနဒယ၊

ဂ ြန်န ွဲ အမချာေးနင
ု င
် သ
ံ တွက မြန်ြျာြ ဝီနင
ု င
် သ
ံ ရေးနွဲ စီေးြွျာေးသရေးအက ြုေးအမြတ်ကု သရှေးရှု ငြီေး စစ်အုြ်စုလုြ်ရြ်ကု

ြ က်ကွယ် မြြု ျာေးကကြါတယ်။

သနျာက် ုေးံ တစ်ခုကသတျာ တည်ငငြ်ြှုကု အခ န်သစျာစွျာ လုလျာေးသနမခင်ေးသကကျာင ် မဖစ်ြါတယ်။ ကြဘျာ

နင
ု င
် သ
ံ ရေးအသမခအသနအရ နင
ု င
် တ
ံ ည်ငငြ်ြှုကု ြုြုအသလေး ျာေးစတ်ြူသနကကြါတယ်။ က ုေးံ နင
ု င
် သ
ံ တွ

ြ ျာေးလျာြှျာကု စတ်ြူသနကကြါတယ်။ ဖွငြ

် သမြျာကကသြြွဲ သူတုသတွဟျာ ြရြ်ေးြတျာ၊ အစေးု ရြွဲ၊ အုြ်ခ ြုြ်ြရတွဲ

မြည်တွငေး် စစ် ူ ြ်တွဲ နင

ု င
် တ
ံ စ်ခု က် တည်ငငြ်အျာဏျာရှငစ
် နစ်ကု ြုြလ
ု ုလျာေးသနကကြါတယ်။

လက်ရှနင
ု င
် တ
ံ ကျာြှျာလည်ေး ဒီြုကသရစီ နွဲ လူအခွငအ
် သရေးကု ဦေးစျာေးသြေးကျာကွယတ
် ျာသတွ ြရှသတျာြါ ူေး။

မြည်ြနင
ု င
် အ
ံ ြ ျာေးစုက မြန်ြျာနင
ု င
် ဟ
ံ ျာ တြ်ြသတျာ်ြရှရင် တုငေး် မြည်က အစတ်စတ်အမြျာမြျာကွွဲငြီေး

သူတလူငါတြင်ေးအုြ်ခ ြုြ်တစနစ်
ွဲ ၊ ဗဟုအစုေးရြွဲစနစ် မဖစ်လျာြယ် ုတအမြင်
ွဲ အသြေါ် အရု ေးစွွဲသနငြီ

မဖစ်ြါတယ်။ မြည်ြနင
ု င
် သ
ံ တွ ြသတွဲအခ က်က အ
ု သမခအသနသရျာက်သအျာင် ြင်ေးသအျာင်လှုင်က လုြ်သနတျာ

မဖစ်ြါတယ်။

NUG နွဲ သနွဦေးသတျာ်လှနသ

် ရေးသခါင်ေးသ ျာင်သတွအသနနွဲ နင
ု င
် တ
ံ ကျာနွဲသ ေးွ သနွေးညြှနှုင်ေးတွဲအခါြှျာ ဒီြုကသရ

စီအသရေး၊ လူအခွငအ
် သရေး သတျာင်ေး ုြှုသတွ၊ ြင်ေးသအျာင်လှုင်ရွဲ လူြ န်အကကြ်ေးဖက်ြှုသတွကု သ ျာက်မြြွဲ

အစျာေး သအျာင်နင
ု ြ
် ွဲနည်ေးလြ်ေးသတွန ွဲ တည်ငငြ်ြတ
ှု ည်သ ျာက်နင
ု ြ
် ွဲလြ်ေးသကကျာင်ေးသတွကု ြြ
ု ုခ မြ

သ ွေးသနွေးသငြ
် ါတယ်။ သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေး က်သတျာ်သျာေးသတွအသနနွဲ ယ်သတျာြှ အရှု ေးံ ြသြေး ွဲ

ြင်ေးသအျာင်လှုင်စစ်တြ် တမဖည်ေးမဖည်ေးခ နွဲ အရှု ေးံ သြေးသွျာေးသည်အ တုက်ြွဲဝ

ွ င်သွျာေးြှျာ မဖစ်သကကျာင်ေး

သမြျာကကျာေးဖုလုြါတယ်။ NUG နွဲ EAO သတွ ြဟျာြတ်မြြုမခင်ေးဟျာ သရရှညင် ငြ်ေးခ ြ်ေးသရေးနွဲ တည်ငငြ်ြက
ှု ု

တည်သ ျာက်နင
ု ြ
် ှျာ မဖစ်ြါတယ်။ အသရေး အကကီေး ေးုံ အခ က်အသနနွဲ ြူဝါဒတစ်ခုကသ
ု ျာ ခုငခ
် ုငြ
် ျာြျာကုငစ
် ငွွဲ ြီေး

နင
ု င
် တ
ံ ကျာနွဲ ြီဒယ
ီ ျာသတွြှျာ တ
ု ်သဖျာ် သမြျာကကျာေးဖုလုြါတယ်။

လက်ရှအသနနွဲ အြ်နေးီ ခ င်ေးနင

ု င
် န
ံ ွဲ နင
ု င
် တ
ံ ကျာကု စစ်သကျာင်စီကု သ ျာက်ြံြှုလုြ်ရြ်နည်ေးသအျာင် မြြု လုြ်ဖု

လုြါတယ်။ သသခ ျာတျာသတျာ မြည်ြနင

ု င
် သ
ံ တွအသနနွဲ မြန်ြျာမြည်သူ က်က ဝင်တုကသ
် ြေးြှျာ ြဟုတ် သလ၊ု

ြင်ေးသအျာင်လှုင်ကု လျာသရျာက်ဖယ်ရှျာေးသြေးြ ျာ ြဟုတ်ြါ ူေး။ မြည်တွငေး် အင်ေးအျာေးစုသတွ တစုတည်ေး

မဖစ်သအျာင် ြူေးသြါင်ေးငြီေး တွနေး် လှနအ

် မြစ်မဖတ်ရြှျာ မဖစ်ြါတယ်။
 ုဖီယျာ ။ ။ စစ်သကျာင်စက
ီ က င်ေးြဖု စီစဉ် ျာေးတွဲ သရွ ေးသကျာက်ြွဲန
ွ ွဲ ြတ်သက်ငြီေး ယ်လု အမြင်ရသလွဲ
ှ ။

အီသဂါ ။ ။ စစ်သကျာင်စီရွဲ သရွ ေးသကျာက်ြွဲက

ွ င်ေးြမခင်ေးဟျာ အခ န် မွွဲ ခင်ေးဗ ဟျာတစ်ရြ်သျာ မဖစ်ြါတယ်။

သူတု သကကညျာ ျာေးအခ န်အတွငေး် သရွ ေးသကျာက်ြွဲလ

ွ ုြ်နင
ု ြ
် ွဲြံုြသြေါ်ြါ ေးူ ။ အခ ြုွဲ့ နင
ု င
် က
ံ သန

တရျာေးဝင်ြရ
ှု ရှဖုအတွက် သရွ ေးသကျာက်ြွဲက
ွ င်ေးြဖု ဟန်သရေးမြတျာ မဖစ်ြါတယ်။

ကနဦေးအစီအစဉ်အရ ြင်ေးသအျာင်လှုင်အသနနွဲ သရွ ေးသကျာက်ြွဲက

ွ ု နှစ်နစ
ှ ်အတွငေး် က င်ေးြဖုအတွက် စီစဉ်

ျာေးသြြွဲ က ေးုံ ခွဲြါတယ်။ ဒါသကကျာင ် လက်ရှ ြင်ေးသအျာင်လင်

ှု က င်ေးြတွဲ သရွ ေးသကျာက်ြွဲဟ
ွ ျာ

စစ်ဓျာတ်စစ် င်သရေး တရြ်သျာမဖစ်ြါတယ်။ ၂၀၂၃ခုနစ

ှ အ
် တွငေး် ြှျာ သရွ ေးသကျာက်ြွဲြ
ွ က င်ေးြနင
ု သ
် လု၊ ၂၀၂၄

ခုနစ
ှ ်၊ ၂၀၂၅ ခုနစ
ှ ် ြှျာလည်ေး သရွ ေးသကျာက်ြွဲွ က င်ေးြြှျာ မဖစ်ြါတယ်။ မြန်ြျာမြည်သူသတွ မငင်ေးြယ်သ၍

သရွ ေးသကျာက်ြွဲက
ွ င်ေးြနင
ု ြ
် ှျာ ြဟုတ်ြါ ူေး။

ုဖီယျာ ။ ။ NUCC နွဲ ဖက်ဒရယ်ြဋဉျာဉ်နွဲ ြတ်သက်ငြီေး ြှတ်ခ က်မြြုသြေးြါအံုေး။

အီသဂါ ။ ။ ဖက်ဒရယ်ြဋဉျာဉ်နွဲ NUCC မဖစ်စဉ်ဟျာ သနွဦေးသတျာ်လှနသ

် ရေးအတွက် အသရေးြါြါတယ်။ သုသြြွဲ

မု ဖစ်စဉ်သတွဟျာ လက်ရှြှျာ သ ေးက ြ်နက

ံ ြ်မဖစ်ငြီေး ရြ်တနသ
် နြါတယ်။ အလွနအ
် သရေးြါတွဲအဖွွဲွဲ့အစည်ေး၊

ြုဂဂြုလ်သတွဟျာ NUCC ြှျာ အစကတည်ေးက ြြါဝင်ခွဲတျာသတွ ရှသလု၊ အခ ြုွဲ့က အစြှျာြါငြီေး တဝက်ြျာှ

က
ွ ်ခွျာ သွျာေးတျာရှြါတယ်။ လက်ရှ နင
ု င
် သ
ံ ရေးြကတတရျာေးနှင ် အျာဏျာအသရွ ွဲ့ မဖစ်ြဟ
ှု ျာ ဖက်ဒရယ်စနစ်၊

ကုယ်ြုငမ် ြဌျာန်ေးခွင၊် ကယ
ု ်ြုငအ
် ုြ်ခ ြုြ်ခင
ွ ၊် ကယ
ု ်ြုင ် ုေးံ မဖတ်ြုငခ
် င
ွ အ
် တွက် မြန်ြျာမြည်တွငေး်

တုငေး် ရင်ေးသျာေးအြ ြုေးသျာေးသတွက တစုက် ြတ်ြတ် သတျာင်ေး ုလ က်ရှြါတယ်။ သတျာင်ေး သ

ု သ
ံ တွကု

နျာေးသ ျာင်သြေးမခင်ေးြရှ ွဲ စစ်အျာဏျာရှငစ

် နစ်ရွဲ ဖနှြ်ြှုသတွကုသျာ ခံခွဲရြါတယ်။ ငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေး

ညြှနှုင်ေးသ ေးွ သနွေးသရေး မဖစ်စဉ်ြှျာလည်ေး (၂၀၁၀ - ၁၅) ကကျာေးကျာလြှျာ စစ်တြ်က တုငေး် ရင်ေးသျာေးလက်နက်ကင
ု ်

အဖွွဲွဲ့အစည်ေးသတွကု ယ်သလျာက်အ အျာဏျာြျှသြေးသလွဲ၊ (၂၀၁၆- ၂၀၂၁) ကျာလြှျာလည်ေး NLD အစုေးရက

တုငေး် ရင်ေးသျာေးလက်နက်ကင
ု အ
် ဖွွဲွဲ့အစည်ေးသတွကု ယ်သလျာက်အ အျာဏျာခွွဲသဝသြေးသလွဲ။ ဗဟအ
ု စုေးရကု

အျာဏျာ ယ်သလျာက်သြေး ျာေးြလွဲ ုတျာနွဲြတ်သက်ငြီေး သြေးခွနေး် တ

ု စ
် ရျာသတွ မဖစ်ြါတယ်။ ဗဟုအစေးု ရနွဲ

မြည်နယ်အစေးု ရသတွအကကျာေး အျာဏျာလုြ်ြုငခ

် ွင၊် ဏ္ဍျာသရေးအရင်ေးအမြစ်စတျာသတွကု ယ်သလျာက်အ

ြျှသဝ ျာေးသလွဲ၊ ြူေးသြါင်ေးသ ျာင်ရွက်သနသလွဲ ုတျာကု ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုအသမခခံဥြသဒြှျာ မြဌျာန်ေး ျာေးဖု

လုြါတယ်။ သုသြြယ် စစ်အျာဏျာသြ်ေးငြီေးသနျာက်ြင

ု ေး် ြှျာ နင
ု င
် သ
ံ ရေးအသမခအသနနွဲ အျာဏျာခွွဲသဝြှု ြံုစံသတွ

သမြျာင်ေးလွဲသွျာေးငြီေး မဖစ်ြါတယ်။
စစ်အျာဏျာသြ်ေးြှုမဖစ်စဉ် ရှု ံေးနြ်သွျာေးငြီေးသနျာက်ြှျာ စစ်အြ
ု ်စုအသနနွဲ အုြ်ခ ြုြ်သရေးနယ်သမြသတွ တမဖည်ေး မဖည်ေး

က င်ေးလျာငြီေး တဖက်ြှျာ NUG အသနနွဲ ြုြုအင်အျာေးသကျာင်ေးလျာြါတယ်။ ERO သတွအသနနွဲ ဗဟုအစုေးရရွဲ

အျာဏျာကု ခ နွဲသအျာင် လုြ်သ ျာင်နင

ု တ
် အသမခအသနြှ
ွဲ ျာရှြါတယ်။

သတျာ်လှနသ
် ရေးကျာလအတွငေး် ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စု တည်သ ျာက်သရေးအသံဟျာ သအျာက်သမခကစငြီေး

က
ွ ်သြေါ် လျာတျာသကကျာင ် သနျာက်သကကျာင်ေးမြန်လှည်လု ြရသတျာတွဲအသမခအသနြှျာ မဖစ်ြါတယ်။ ခ င်ေး၊ ကရင်နီ

သဒသြှျာလည်ေး န်ေးခ ြုြ်သဒသသတွကု ြုြုအျာေးသကျာင်ေးစွျာ န်ေးခ ြုြ်နင

ု သ
် နငြီမဖစ်သလ၊ု ြြသဒသသတွကု ကျာ

ကွယ်သရေးနွဲ ြတ်သက်ငြီေး ကယ
ု ်ြုငမ် ြဌျာန်ေးခွင၊် ကုယြ
် ုငအ
် ြ
ု ်ခ ြုြ်ခွငအ
် မြညမ် ဖင ် လုြ်သ ျာင်လ က်ရြါတယ်
ှ ။

ကခ င်အသနနွဲလည်ေး မြည်နယ်အစုေးရခုငခ
် င
ု ြ
် ျာြျာ တည်သ ျာက်နင
ု ဖ
် ုအတွက် ဗ ဟျာက က သ ျာင်ရွက်

လ က်ရှြါတယ်။ AA အသနနွဲလည်ေး ရခုငအ

် စေးု ရမဖစ်သအျာင် ကကြုေးြြ်ေးလ က်ရှြါတယ်။

ကရင်အသနနွဲ သကျာ်သေးူ သလမြည်နယ်တစ်ခု စုစည်ေးတည်သ ျာင်နင

ု သ
် ရေးကု ကကြုေးြြ်ေးသန ြ
ွဲ င်။ ကုယ်

ြုငအ
် ုြ်ခ ြုြ်ခွငရ
် ဝသဒသြှ ဝမြည်နယ်အ ငက
် ု သရျာက်သရျာက်နင
ု င် ြီမဖစ်ြါတယ်။ ြွနသ
် နနွဲ သတျာ်လှနသ
် ရေးြှျာ

သခါင်ေး သ ျာင်ြအ
ှု ြုငေး် ြှျာ ြြါဝင်သြြွဲ နင
ု င
် သ
ံ ရေးနေးု ကကျာေးြှု ြုြုအျာေးသကျာင်ေးလျာခွဲြါတယ်။ ကွွဲမြျာေးြှုစလ
ံု င်တွဲ

ရှြ်ေး အသနနွဲကသတျာ ျာလု က်သွျာေးနင

ု လ
် ွဲ ုတျာ ခနြ
် န
ှ ေး် ဖုခက်ခွဲြါတယ်။

လက်ရှနင
ု င
် သ
ံ ရေးအသမခအသနအရ စစ်တြ်ကု နင
ု င
် သ
ံ ရေးအဝန်ေးအဝင
ု ေး် ကသန တ
ု န
် င
ု ခ
် ွဲြယ် ုရင် နင
ု င
် ံ

သရေးအစုအဖွွဲွဲ့အသနနွဲ (၁) သရွ ေးသကျာက်ြွဲအ

ွ နင
ု ရ
် နင
ု င
် သ
ံ ရေးြါတီြ ျာေး၊ (၂)သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးကု ဦေးသ ျာင်သနတွဲ

အရြ် က်အဖွွဲွဲ့အစည်ေးြ ျာေး၊ (၃) မြန်ြျာတဝန်ေးလံေးု ြှျာရှတွဲ လက်နက်ကုငအ

် ဖွွဲွဲ့အစည်ေးြ ျာေးအျာေးလံေးု သတွွဲ့ ုံ

သ ွေးသနွေးငြီေး Coming Together ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စုကု ယ်လတ

ု ည်သ ျာက်ကကြလွဲ ုတျာ

အသမဖရှျာဖု ရှငေး် လင်ေးဖု လုြါတယ်။

KNDF နှစန
် စ
ှ မ် ပညာ့ ် သီ်းသန်အ
ာ့ င်တျာဗ ်း

ခွန် ထ
ီ ်းူ (ကရင်နီမပည် အြ ်းသျာ်းြ ျာ်း ကျာကွယ ်ဘရ်းတပ် ဖွ ွဲ့ - ဥကက ဌ)

သြေး - ြ ြ ုေးံ အသနွဲ ရျာတု တြ်ဖွဲွဲ့အ

ွ သကကျာင်ေးကု အရင် ုေးံ ြတ် က်သြေးြါ ခင်ဗ ….?

သမဖ - လူြ ြုေးသြါင်ေးစံုြါနင

ု ဖ
် အတွ
ု က် ကရင်နမီ ြည် အြ ြုေးသျာေးြ ျာေး ကျာကွယ်သရေးတြ်ဖွဲွဲ့က
ွ ု သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေး

ြှျာြွဲ စတင်ငြီေးသတျာြှ စုဖွဲွဲ့ွ ခွဲြါတယ်။ ကျွနသ

် တျာ်တု အွဲဒီြတုငခ
် င် က
ွဲ ကျွနသ
် တျာ်တမြည်
ု နယ်အတွငေး် ြှျာြွဲ

ဖက်ဒရယ်အသရေး၊ တုငေး် ရင်ေးသျာေးအသရေးကု လုြ်သ ျာင်လုတွဲ ရြ်တည်တသူ

ွဲ သတွက စုစည်ေးြခွဲကကတယ်။

ဒါသြြယ် ဒီသတျာ်လှနသ
် ရေးမဖစ်လျာတွဲအခ န် လက်နက်ကင
ု ဖ
် ု လုလျာတွဲအခ န်ြှျာ ကျွနသ
် တျာ်တု ညီအစ်ကသ
ု တွ

အျာေးလံေးု က သနငြီေးသတျာ တစ်စုတစ်စည်ေး ွဲ မြန်လည်စစ

ု ည်ေးြငြီေးြှ အျာေးသကျာင်ေးတွဲ ဒီသတျာ်လှနသ
် ရေးတြ်ဖွဲွဲ့ွ

မဖစ်လျာခွဲတယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တု အခု KNDF တြ်ဖွဲွဲ့ွ ြှျာ တြ်ရင်ေး (၂၂) ရင်ေး ရှငြီေး၊ တြ်ဖွဲွဲ့အ
ွ င်အျာေး ၈,၀၀၀

ဝန်ေးက င်န ွဲ က်ငြီေးသတျာြှ ခုငခ

် ုငြ
် ျာြျာရှသန မွဲ ဖစ်ြါတယ်။ တြ်ဖွဲွဲ့ွကုသတျာ ကျွနသ
် တျာ်တု

စည်ေးကြ်ေးမြည်ဝလျာသအျာင် အစကတည်ေးက နှစ်နစ

ှ တ
် ျာဝန် ြ်ေးသ ျာင်ဖု လက်ြှတ် ေးု ျာေးကကသြြယ်

အခုခ န် တြ်ဖွဲွဲ့ွ နှစ်နစ

ှ ် မြည်သွျာေးတျာသတျာင်ြှ နှုတ် က
ွ ်သွျာေးတွဲ ရွဲသ ျာ်သတွက နည်ေးြါတယ်၊ ငြီေးသတျာ

ကျွနသ
် တျာ်တု တြ်ဖွဲွဲ့ွ ြှျာြွဲ က်လက်ငြီေးသတျာ စုစည်ေး သနကကြါတယ်။ သနျာက်ငြီေး ကျွနသ
် တျာ်တု KNDF

တြ်ဖွဲွဲ့သ
ွ တွကသတျာ စစ်ဦေးစီေးကုသတျာ KNPP ကု ဦေးသ ျာင်ြှု အသနနွဲ သြေး ျာေးငြီေး ကျွနသ
် တျာ်တု

မြည်နယ်အတွငေး် ြှျာ ရှသနတွဲ အမချာေးသသျာတြ်ဖွဲွဲ့သ

ွ တွ အျာေးလံုေးနွဲတူတူ ညီညီညွတ်ညတ
ွ ်န ွဲ စစ်သကျာင်စက
ီ ု

တုက်ခုက်သခ ြှုနေး် သနတွဲ အသနအ ျာေးြ ြုေးမဖစ်ြါတယ်။ ညီညွတ်သရေးက ဒုတယအခ က် အသရေးကကီေးြါတယ်၊

ဒါသကကျာငြ
် ုလု ကျွနသ
် တျာ်တု အခုခ န်ြှျာသတျာ အညီညွတ် ုေးံ နွဲသြါ သနရျာ တင
ု ေး် ြှျာ တြ်မဖနန
် င
ု င် ြီေးြှ

သတျာ်လှနသ
် ရေးကု င်နသ
ွဲွ နကကတွဲ ၏တြ်ဖွဲွဲ့တ
ွ စ်ခု မဖစ်ြါတယ် ခင်ဗ ျာ။
သြေး- လက်ရှသတျာ်လှနသ
် ရေးကျာလရွဲ သရရှန်က ယ်လုြံုစရ
ံ ှသနငြီလွဲ၊ သနျာက်တခုက စစ်သကျာင်စီရွဲ ယနတရျာေး

ကသရျာ ငြြုက နင
ု တ
် ွဲ အသမခအသနြှျာ ရှသနငြီလျာေး….?

သမဖ - အခုအခ န်ြှျာသတျာ ကျွနသ

် တျာ်တု မြည်နယ်ရွဲ ဥြြျာအသနနွဲ ကကည်ရရင်သတျာ စစ်သကျာင်စက
ီ

သဒသခံတြ်ရင်ေးသတွန ွဲ တစ်ခ ြုွဲ့သရှ ွဲ့တန်ေး၊ နယ်စြ်သတွြှျာ စခန်ေးယူ ျာေးတွဲ စခန်ေးအခ ြုွဲ့သတွကု ုတ်လုက်တျာ

သတွွဲ့ရြါတယ်။ ုတ်လုကရ
် တွဲ အသကကျာင်ေးအရင်ေးကသတျာ ရကချာြလံုသလျာက်ြန
ှု ွဲ လက်နက်ခွဲယြ်ေး

က်လက် ြြံြေးု နင
ု တ
် ျာ မဖစ်တယ်လုသံေးု သြ်ြါတယ်။ ငြီေးရင်သတျာ စခန်ေးသတွက ကကျာေး ြ
ွဲ ှျာ အသြ်ေးခံရတွဲ

စခန်ေးသတွ ကလည်ေး ယ်ခုသလျာက် ရှခွဲတယ်သြါ စစ်သကျာင်စီရွဲ စခန်ေးသတွက က က သွျာေးတွဲ အသမခအသနြ ြုေး

မဖစ်ြါတယ်။ သနျာက်တစ်ခက
ု သတျာ စစ်သကျာင်စက
ီ ငြြုွဲ့တစ်ငြြုွဲ့ နွဲ တစ်ငြြုွဲ့ ကူေးသွျာေးကူေးလျာဖုအတွက်

ဒီသနဒီခ န်ြှျာသတျာ ြမဖစ်နင

ု သ
် တျာြါ ူေး။ ဥြြျာ ုရင် ဒီသြျာ ုန ွဲ ဖလူ ုကု သွျာေးဖုအတွက် ုရင် ကျာေးသတွ၊

လြ်ေးသတွြှျာ သံုေးဖု အတွက် ြမဖစ်နင

ု သ
် တျာ ူေး။ ရကချာသတွ မဖနဖ
် ုအတွက် တ
ု ျာ ြမဖစ်နင
ု သ
် တျာ ူေး။

လြ်ေးသတွြှျာ ကျွနသ
် တျာ်တုက ြတ် ုတုက်ခုက် ျာေးတွဲအတွက၊် လြ်ေး၊ တံတျာေးသတွကုလည်ေး

ခ ြုေး ျာေးတွဲအတွက် သံုေးလြရ

ု ေးူ သြါ။ စစ်သကျာင် စီက ဒီသနရျာသတွြှျာ အ နျာက သနတွဲ အသမခအသနြ ြုေး

မဖစ်ြါတယ်။ သညအ
် မြင် အခုအခ န်ြှျာ စစ်သကျာင်စီ သတွက တြ်ြ (၆၆) သတွ ြုလျာတယ်။ တြ်ြ (၇၇ , ၉၉)

၃-ရင်ေး တစ်ဗ ဟျာစီ လျာကကတယ်၊ တြ်ြ (၁၀၁) - တစ်ဗ ဟျာလျာတယ်၊ အွဲဒီဟျာသတွ အျာေးလံုေးက

က ုေးံ ြှုသတွအရြ်ေးြ ျာေးငြီေး အခု ုရင် နျာေးဖု ခွငသ

် တျာင်ေးသနတယ်။ နှစ်နစ
ှ ်သလျာက်န ွဲ

သူတုစစ်သကကျာင်ေး ေးု လျာတယ်။ ဒါသြြယ် သူတု အခုခ န်ြှျာသတျာ မြန်လုသတျာင် ြရသတျာတွဲ အသမခအသန

မဖစ်သွျာေးတယ်၊ နျာေးခွငက
် လ
ု ည်ေး သူတု ဗဟုက ြသြေး ျာေးတွဲအတွက် သူတဒီ
ု တုက်ြွဲြ
ွ ှျာ စတ်ဓါတ်

ြ က်တသူ
ွဲ သတွ၊ က
ွ ်သမြေးတွဲသူသတွက ြုြ ျာေးလျာတယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တု ဒီသြလတစ်လ ြ
ွဲ ှျာြွဲ က
ွ ်သမြေးလု

ဖြ်ေးြတွဲသူသတွ သလေးသယျာက်သလျာက် ရှတယ်။ ဖယ်ခံု က်ြှျာ သမြေးတယ်။ ဒီသြျာ ုြှျာ

သရျာက်သနတွဲတြ်ကသန သမြေးသွျာေးတွဲလူသတွသြါ။ ဒါက ကျွနသ

် တျာ်သ ျာေးတွဲ အခ က်အလက်သတွ

မဖစ်ြါတယ်။ ဒါအမြင် ကျွနသ

် တျာ်တု ဒီအရှငဖ
် ြ်ေးြ ျာေးတွဲ စစ်သကျာင်စီ ရွဲသ ျာ်သတွကု သြေးတုငေး် ြှျာ သူတု ဒီ

(လကဝ) ြ
ွဲ ှျာ အခု ရ
ု င် တြ်ရင်ေးြေး သမချာက်သယျာက်သလျာက်က သ ျာင်က အခ ြုြ်က သနတွဲ

အသမခအသနြ ြုေး ရှြါတယ်၊ တြ်ရင်ေးြေးသတွကယ

ု ်တုငက
် စစ်သကကျာင်ေးြသွျာေးခ င်သတျာ ူေး။ စစ်သကကျာင်ေးကု

ြဦေးသ ျာင်သြေးတွဲ အခ န်ြ ြုေးြှျာ တြ်တွငေး် ြုနက

် န်ြှု မဖစ်တယ်။ အွဲဒီအသမခအသနြ ြုေးြှျာ သူတု တြ်တင
ွ ေး် ြှျာြွဲ

ခ ြုြ်သနှျာင်ကကငြီေးြှ ဒုရင်ေးြေးကု ဦေးသ ျာင်ငြီေးသတျာ စစ်သကကျာင်ေးကု သွျာေးခင

ု ေး် ရတွဲ အသမခအသနြ ြုေး မဖစ်ြါတယ်။
တခ ြုွဲ့စစ်သကကျာင်ေးသတွကလည်ေး လျှြုတစ်ခု ြ
ွဲ ှျာဝင် ရက်ြုငေး် အ အြတ်လုက် ြုနေး် သနငြီေး၊ သနျာက်ြှ သနရျာကု

မဖည်ေးမဖည်ေးမခင်ေး မြန်သရွ ွဲ့ ကကတွဲဟျာြ ြုေးသတွသြါ။ ုသတျာ စစ်သကကျာင်ေးကု သွျာေးငြီေးသတျာြှ သမခြှုနေး် နင

ု ဖ
် ုအတွက်

ကုသတျာင်ြှ စစ်သကျာင်စီ က်က အျာေးသလ ျာသနတွဲ အသမခအသနြ ြုေး မဖစ်တယ်သြါသနျာ်။ ဒါက စစ်သကျာင်စီတင
ွ ေး်

တြ်တွငေး် ငြြုကွွဲြှုကသနငြီေးြှ ကျွနသ

် တျာ်တုရွဲ သတျာ်လှန် သရေးသအျာင်မြင်ဖအတွ
ု က်က အသမခအသန

အြှနြ
် ွဲမဖစ်ြါတယ်။ စစ်သကျာင်စီတြ်တင
ွ ေး် ြှျာ အခုငြီေးခွဲတွဲ ရက်ြင
ု ေး် ြှျာ ုရင် သတျာင်ကကီေး တင
ု ေး် ြေးကသန

ကျွနသ
် တျာ်တု လွြုငသ
် ကျာ်ကု င်ေးလျာငြီေးသတျာြှ ကယျာေးမြည်နယ် (ကရင် နီမြည်) ြှျာရှသနတွဲ တြ်သတွကု

အျာေးသြေးစကျာေး သမြျာဖုအတွက်ကု တြ်တွငေး် စည်ေးရံုေးသရေးသတွကု အ က်ြမြတ် မြန်လုြ်ရတွဲ

အသမခအသနြ ြုေးရှတယ်သြါ၊ ုသတျာ ဒါက တြ်တွငေး် ရွဲအသမခအသနအြှနက

် ု ကျွနသ
် တျာ်တု သနင
ု ်

တယ်သြါသနျာ်။ အွဲဒီသတျာ ကျွနသ

် တျာ်တုရွဲ စစ်အသမခအသနကသတျာ သသခ ျာသြါက် ကျွနသ
် တျာ်တု လြ်ေးသတွကု

က်ြတ်ြယ်။ စစ်သကျာင်စရ
ီ ွဲ ရကချာသတွကု ကျွနသ
် တျာ်တု က်ငြီေးသတျာြှ မဖတ်ြယ်။ က်ငြီေး သခ ြှုနေး် ြှျာ

မဖစ်ြါတယ်။ အ ေးူ သမဖင ် ဒီနစ

ှ ်သတွ ြ
ွဲ ှျာ ုရင် စစ်သကျာင်စီရွဲ ေးု စစ်ကု ကျွနသ
် တျာ်တု သစျာငခ
် ွဲတယ်။

စစ်သကျာင်စီက ဒီသနွရျာသီအတွငေး် ြှျာ တကယ်ြွဲ လျာတုကြ

် ါတယ်။ လျာတုက်ခွဲတယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တု မြည်နယ်

က
ွဲ ု စကခ-၂ နွဲ စကခ - ၁၂ သတွကု တ
ု ်နတ
ှု င် ြီေးြှ အနည်ေး ေးုံ အင်အျာေး ၁,၅၀၀ သလျာက် လျာတယ်၊

သနျာက်အမချာေးသသျာ တြ်ြသတွ က
ွဲ အခ ြုွဲ့သ ျာက်ြု ၅၀၀ , ၁,၀၀၀ သလျာက် ြ်လျာတယ်ငြီေးြှ

တုက်ခွဲတယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တု နယ်သမြသတွကု ြ ုေးံ ရှု ေးံ ရသလသအျာင် ကျွနသ
် တျာ်တုရွဲ သနတွဲသနရျာကု

စစ်သကျာင်စီတြ်သတွက ဝင်သရျာက်ငြီေးြှ တြ်စွွဲတျာတု ြမဖစ်ရသလသအျာင် ဒီတစ်နစ

ှ ်လေးံု လံုေး၊ တစ်သနွလေးံု လံုေးြှျာ

စစ်သမြမြင်အသရှ ွဲ့ကသန ခံငြီေးသတျာြှ တက

ု ်တွဲအတွက် ဒီသနခ န် သအျာင်မြင်သန တုနေး် ြွဲ။ စစ်သကျာင်စီက

ဒီသနရျာသတျာ်သတျာ်ြ ျာေးြ ျာေးကု ြ ေးု သဖျာက်နင

ု သ
် သေး ူေး။ သူတုလျာငြီေးြှ တက
ု ်တရွ
ွဲ ျာသတွ ကသတျာ

ြ က်သွျာေးတျာသတွရှတယ်။ လြ်ေးသတွ ရွ ျာသတွ ု သူတု ြီေးရှု ွဲ့လုက်တဟျာသတွ

ွဲ မဖစ်သွျာေးတယ်၊ အရြ်သျာေး

သတွကုလည်ေး သတ်လက
ု တ
် ဟျာြ
ွဲ ြုေးသတွ သူတုလုြ်တယ်၊ ဒါသြြယ် သူတုရွဲ စစ်သမြမြင်ြှျာ

သအျာင်မြင်ြှုသတွက နည်ေးငြီေး စစ်ြ ေးု သဖျာက်နင

ု ် ေးူ သြါ၊ ကျွနသ
် တျာ်တုဖက်ကသတျာ အခုခ န်ြှျာ ုရင်သတျာ

လူသတွကု ြုငြီေးြှ သလက င ် သြေးမဖစ်လျာငြီေး လက်နက်သတွ လည်ေးြငု ြီေးြှ ကျွနသ

် တျာ်တု စံုလင်လျာတယ်၊

သနျာက် ကျွနသ
် တျာ်တုရွဲ ရကချာသတွလည်ေး ြုငြီေးသတျာြှ စံုလင်လျာတွဲ အတွက် ဒီတုက်ြွဲအ
ွ ရှန်က မြန်ငြီေးသတျာြှ

မြငလ
် ျာြယ် အသမခအသနြ ြုေး မဖစ်တယ်သြါသနျာ်၊ အွဲဒီအတွက်သကကျာင ် ြလု စစ်သကျာင်စီ က်က ခ နွဲသနတွဲ

အသမခအသနကု ကျွနသ
် တျာ်တု တစ်နင
ု င
် လ
ံ ေးံု ကလူသတွ၊ တြ်ဖွဲွဲ့သ
ွ တွက အခွငသ
် ကျာင်ေးယူငြီေး ကကံြုတွဲသနရျာသတွြျာှ

သမခြှုနေး် နင
ု ြ
် သ
ှ ျာလျှင ် ဒီစစ်အျာဏျာရှငစ
် နစ်က ငြြုလွဲသျာွ ေး ငြီေး ကျွနသ
် တျာ် တု လခ
ု င်တွဲ တန်ေးတူရည်တူ

ဖက်ဒရယ်စနစ်သတွက သြေါ်သြါက်လျာြှျာ မဖစ်ြါတယ်။

သြေး - ကရင်နရ
ီ ွဲ စစ်သရေးအသမခအသနက လက်ရှြှျာ ရ
ု င် အမြင်ေး န် ုေးံ လုသမြျာလုရတယ်။ လက်ရှြှျာ စစ်

သကျာင်စီရွဲ တုက်ခုက်ြှုက ယ်လုြံုစရ

ံ ှလွဲ၊ စစ်အင်အျာေး ယ်သလျာက် အသံေးု မြြုသနလွဲ၊ ဒီလု တုက်ခုက်ြှု

သတွအတွက် ကရင်နြ
ီ ေးူ သြါင်ေးတြ်ဖွဲွဲ့သ
ွ တွအသနနွဲ ေးု စစ်နွဲ သွျာေးြလျာေး၊ ခံစစ်နြွဲ
ွဲ တုက်ခက
ု ်သွျာေး ြလျာေး…?

သမဖ - က သနျာ်တုက ခံစစ်တုက်တယ်လုြွဲ သမြျာလရြယ်

ု ။ စစ်သကျာင်စီ ဒီနစ
ှ ် ြ
ွဲ ှျာ စစ်သကကျာင်ေး သနရျာ ၃ ခု

ကု သြ်ေးယူဖအတွ
ု က် သူတု အြန်ခ ခံရတျာ ရှတယ်။ သူတုက ြင်သလျာင်ေးဖက်ကသနငြီေးြှ

ဖယ်ခံုအသနျာက်မခြ်ေး တြ်ဖွဲွဲ့ွ သတွ တြ် ွွဲ ျာေးတွဲသနရျာလု ယူ ျာေးတွဲအတွက်သကကျာင ် ရွ ျာသတွကု

ဝင်နင
ု ဖ
် ုအတွက် စစ်သကကျာင်ေးတစ်သကကျာင်ေး အင်အျာေး (၅၀၀) သလျာက် အ စုဖွဲွဲ့ွ ငြီေး စစ်သကကျာင်ေး

ငါေးသနရျာသလျာက် မဖနက
် နင် ြီေးြှ တုကတ
် ယ်၊ သံုေးသကကျာင်ေး ကသတျာ ြင်သလျာင်ေးဖက်ကသန ေးု ဝင်လျာတယ်။

သနျာက်နစ
ှ ်သကကျာင်ေးက ြုေးငဗွဲကသနငြီေးြှ အသနျာက်ဖက်ကု စစ်သကကျာင်ေး ေးု တယ်။ အွဲဖက် အကုနလ
် ံုေးကု

က သနျာ်တု စုသြါင်ေးငြီေးြှ တုက်ခုက်ခွဲတယ်။ သနျာက်တခုက စစ်သကျာင်စီက သ ျာ်လခွဲန ွဲ လွြုငသ

် ကျာ်

က်လြ်ေးရှတယ်၊ အွဲသနရျာက မဖတ်သွျာေးတွဲလြ်ေးသြါ၊ အွဲလြ်ေးြုငေး် ကုလည်ေး စစ်သကျာင်စက

ီ

န်ေးခ ြုြ်ဖုကကြုေးစျာေးတယ်။ ဒါသကကျာငြ

် ုလု သ ျာ်လခွဲကသနလည်ေး စစ်သကကျာင်ေး ၃ သကကျာင်ေး လူအင်အျာေး (၃၀၀)

သလျာက် ရဟက်ယျာဉ်သတွန ွဲ ြုငြီေးြှ စစ်သကကျာင်ေး ေးု တက်လျာတယ်။ သနျာက် လွြုငသ

် ကျာ်ဖက်ကုလည်ေး

စစ်သကကျာင်ေး (၃) သကကျာင်ေးသြါ၊ သလျာြတဖက်ကသန မဖတ် င်ေးလျာငြီေးြှ တုက်ဖု အသမခ အသနြ ြုေးသတွ

ရှခွဲတယ်။ ဒါသြြွဲ အွဲသကကျာင်ေးသတွအျာေးလံေးု က ြ ေးု သဖျာက်နင

ု ် န
ွဲ ွဲ အနီေးအနျာေးသလျာက်ြှျာြွဲ တုက် ြွွဲ မဖစ်ငြီေး

သူတု မြန် ုြ်သနရတွဲ အသမခသနြ ြုေးရှတယ်။ သနျာက်တခုကသတျာ ရှြ်ေးမြည်ရွဲ အသရှ ွဲ့သတျာင်ြုငေး် ၊ ရှြေး် -

ကယျာေးအစြ် သံလွငမ် ြစ်ကကျာေး က

ွဲ သနလည်ေး စစ်သကကျာင်ေး သံုေးသကကျာင်ေး၊ တြ်ရင်ေး သံေးု ရင်ေး င်ေးလျာေးငြီေးသတျာ

ရှျာေးသတျာ၊ ရွ ျာသစ်တုဖက်ကု တုက်နင

ု ဖ
် ုအတွက် င်ေးလျာကကတယ်။ အွဲဒီြှျာလည်ေး အွဲဒီစစ်သကကျာင်ေးသတွက

အွဲဒီြတ်ဝန်ေးက င်ြှျာြွဲ တက
ု ်ခုက်ခံသနရတယ်။ ုသတျာ စစ်သကျာင်စီက အင်အျာေးအနည်ေး ေးုံ (၂၀၀၀)

သလျာက်က ဒီသနွရျာသီ (၃) လအတွငေး် ြှျာ စစ်သကကျာင်ေး ေးု ခွဲတယ်။ သသခ ျာတျာကသတျာ (၅၀၀)

ဝန်ေးက င်သလျာက်ြှျာသတျာ က ုေးံ တျာ၊ ဒဏ်ရျာရတျာသတွ ရှခွဲတယ်။ က သနျာ်တု ခနြ

် ှနေး် တျာကသတျာ

စစ်သကျာင်စီတြ်သျာေး (၂၀၀၀) သလျာက် ကသတျာ တုကြ

် ွဲအ
ွ တွငေး် သသသကကဒဏ်ရျာရတယ်လု ယူ တယ်။

က သနျာ်တုဖက်က စစ်သကျာင်စီ က
ီ သန လက်နက်သြါင်ေး (၆၀၀) သက ျာ်

လက်နက်ြ ြုေးစံုသြ်ေး ည်ေးရြခွဲတယ်။ ဒါကသတျာ က သနျာ်တု တစ်ဖွဲွဲ့တ

ွ ည်ေးသြါ။ အမချာေးသသျာအဖွွဲွဲ့ KNPP တု

PDF တု သြ်ေး ည်ေးရြတျာသတွသြါင်ေးလက

ု ်ရင်သတျာ ခနြ
် ှနေး် လုရတျာသြါ။ ၂ နှစ်တျာ အတွငေး် ြှျာသြါ။ အွဲသတျာ
စစ်သကျာင်စီက ဒီလုတုကလ
် ုြရတွဲအခ န်ြ ြုေးြှျာသတျာ လက်နက်ကကီေးသတွ နွဲ ရွ ျာသတွကု ြစ်တယ်။

ရွ ျာြှျာသနလုြရသအျာင် ယ်သူြွဲ သနသန၊ ယ်သြ

ူ ွဲ ြါသစ ုငြီေးသတျာ၊ စျာသင်သက ျာင်ေး

သတွသနရျာြ ြုေးကု လက်နက်ကကီေးနွဲ အသျာေးကုနြ

် စ်ခွဲတျာသတွကု က သနျာ်တု မြင်သနရတယ်။ အခုလြုငေး် ြှျာ ုရင်

သလယျာဉ်နွဲ ဗံုေးက ွဲတျာသတွက အ က်ြမြတ်ြွဲ။ အခု ဒီြနက်ြွဲ စစ်သကျာင်စီက ဖယ်ခံုငြြုွဲ့နယ်ြှျာ သလေးသနရျာကု

ဗံုေးက ွဲသွျာေးတယ်။ တစ်သနရျာကသတျာ KNDF သတွသနတယ် င်ငြီေးြှ ဗံေးု က ွဲလုက်တွဲ ဟျာက ကယန်ေးမြည်သစ်

လက်နက်ကုငတ
် ခု ငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေးလုြ် ျာေးတွဲ အဖွွဲွဲ့အစည်ေးတခုရွဲ ဂတ်စခန်ေးကုလည်ေး ဗံုေးက ွဲလုကတ
် ျာသြါ။

ကံသကျာင်ေးသွျာေးလု လူတစ်သယျာက်ြှ ြ လုက် ူေးသြါ။ ုသတျာ ဒီလုြ ြုေးအသမခသနကု က သနျာ်တု မြင်သတွွဲ့

လုက်တျာသြါ။ စစ်သကျာင်စရ
ီ ွဲ သနျာက် ုေးံ က
ွ ်သက်လည်ေးမဖစ်လြ်ြယ်။ သူတု ရှသြျှလူသတွ၊ ရှသြျှ

တြ်ရင်ေး သတွကု တ
ု င် ြီေး သရှ ွဲ့တန်ေးကု ြုသနရတွဲ အသမခအသနြ ြုေး၊ သနရျာတုငေး် ြှျာလည်ေး တုက်ြွဲရ
ွ ှသနတယ်။

သနရျာတုငေး် ြှျာ လည်ေး ခံစစ်သတွတုက်သနရတွဲ အသမခသနြ ြုေးမဖစ်သနတယ်။ ငြီေးသတျာ လက်နက်ကကီေးသတွန ွဲ

လူသတွကု သကကျာက် သအျာင် က်ငြီေးတုက်တနည်

ွဲ ေးနျာကု စစ်သကျာင်စီဖက်ကသံေးု သနတွဲ

အသမခသနြ ြုေးမဖစ်သနြါတယ်။ ဒါသြြွဲ ဒီလု တုကတ

် ုငေး် ြှျာလည်ေး စစ်သကျာင်စီရွဲ သအျာင်မြင်ြှု က်

ရှု ံေးနြ်ြှုသတွက သနရျာတင

ု ေး် ြှျာ သတွွဲ့သနရတွဲအတွက် ဒီသတျာ် လှနသ
် ရေး သအျာင်မြင်ြှုသတွက ြုငြီေးြှ

ယံုကကည်ခ က်သတွမြြှငြ
် ျာေးလျာတျာသတွ ရှြါတယ်။

သြေး- ကရင်နသ
ီ ဒသြှျာ သတျာ်လှနသ
် ရေးအဖွွဲွဲ့အစည်ေး ယ်နစ
ှ ်ဖသ
ွဲွဲ့ွ လျာက်ရှလွဲ၊ ဒီလက်နက်ကုငအ
် ဖွွဲွဲ့သတွကု

KNDF အသနနွဲ ယ်လုစစ

ု ည်ေး ျာေးလွဲ…?

သမဖ - အရင်တုနေး် က ကျွနသ

် တျာ်တု ဒီ KNDF သတွ PDF သတွ ြသြေါ်ခင်ြှျာသတျာ ကျွနသ
် တျာ်တု KNPP နွဲ

အတူရှခွဲကကတယ်။ ဒီအဖွွဲွဲ့သတွနတူ
ွဲ တူ ကျွနသ
် တျာ်တုက ဒီသန ဒီခ န်ြှျာ အတူတူလက်တွွဲ ရြ်တည်သနြါတယ်။

အ ေးူ သမဖင ် KNPP က ဒီသတျာ်လှနသ

် ရေးြှျာ ဦေးသ ျာင်ြါဝင်တယ်။ သူတရွဲ
ု ဝါရငြ
် ှုသတွကုလည်ေး ကျွနသ
် တျာ်တု

အျာေးကေးု ငြီေးသတျာ စစ်ဦေးစီေးအတွက်ကုလည်ေး သြေး ျာေးငြီေးြှ KNPP က ဒီသတျာ်လှနသ

် ရေး တစ်ခုလံုေးြှျာ

အသရေးကကီေးတွဲ ကဏ္ဍ၊ အသရေးကကီေးတွဲဦေးသ ျာင်ြှုသတွကု ြါဝင်ခွဲတယ်။ အမချာေးအဖွွဲွဲ့သတွကသတျာ

သတျာ်လှနသ
် ရေး က
ွဲ ု (၁၀၀) ရျာခုငန
် န
ှု ေး် အမြည် ြြါနင
ု ် ေးူ ။ သူတသတွ
ု က စစ်သကျာင်စီန ွဲ

ငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေးတစ်စံုတစ်ရျာ နျာေးလည်ြှု က်ယူ ျာေးတျာ ရှသသေးသြြယ် ဒီသတျာ်လှနသ

် ရေးကုသတျာ

ဖ က်ရျာဖ က် ေးီ သကကျာင်ေး ြလုြ်ခွဲ ူေးသြါသနျာ်။ သူတသတွ

ု အျာေးလံေးု က သတျာ်လှနသ
် ရေးကု က်ငြီေးသတျာြှ

အျာေးသြေးသနတုနေး် ြွဲ က်ငြီေးသတျာြှ သ ျာက်ခံသနတုနေး် ြွဲ မဖစ်တယ်။ ငြီေးရင် သူတသတွ

ု ကုလည်ေး
စစ်သကျာင်စီကြယံုသတျာ ေးူ ။ ငြီေးသတျာ ကုယ်လူြ ြုေးသတွကု ဥြြျာ ကယန်ေးမြည် သစ်သနရျာတု၊ ကလသ

စခန်ေးတုကုလည်ေး ဗံုေးက ွဲတျာသတွ တက

ု ်ခုက်တျာသတွ ရှခွဲတယ်။ အွဲလုြ ြုေး ကျွနသ
် တျာ်တု မြင်ရတယ်။

ဒါသကကျာငြ
် ုလည်ေး ကျွနသ
် တျာ်တုကကျာေးြှျာ နျာေးလည်ြှုယံုကကည်ြှုသတွ ြူေးသြါင်ေးသ ျာင်ရွက်ြှုသတွက

က်ရှသနတုနေး် ြွဲ မဖစ်တယ်။ ငြီေးသတျာ ကျွနသ

် တျာ်တု အခုသနွဦေးြှျာသြါသနျာ် သြေါ်လျာတွဲတြ်ဖွဲွဲ့သ
ွ တွသြါ

အ ေးူ သမဖင ် KNDF ကသတျာ တစ်မြည်နယ်လေးံု ြှျာ တြ်မဖနန

် င
ု တ
် ယ် ငြီေးသတျာ ငြြုွဲ့နယ်အသီေးသီေးြှျာ PDF

အစုအဖွွဲွဲ့သလေး သတွရငြီ
ှ ေးသတျာ သူတုသတွ လွတ်လြ်စွျာရြ်တည်လုတွဲ သသ ျာသတွကု ကျွနသ
် တျာ်တု

လက်ခံ ျာေးြါတယ်။ သူတက

ု လွတ်လွတ်လြ်လြ် ရြ်တည်တယ်။ ဒါသြြယ် စစ်သကကျာင်ေးသတွြှျာသတျာ

အျာေးလံေးု အတူတြ
ူ ွဲ ရြ်တည်ငြီေး ကျွနသ
် တျာ်တု ဗ ဟျာသအျာက်ြှျာ လက်နက်ခွဲယြ်ေး အသရအတွက်သတွ

သမြျာမြငြီေးြှ လက်နက်က ည် န်သတွ မဖည်တင်ေးတွဲဟျာသတွကု အတူတကွ လုြ်သ ျာင်ရတွဲ

အသမခအသနြ ြုေးသတွ မဖစ်ြါတယ်။ အဖွွဲွဲ့သတွကကျာေးြှျာ ြတူကွွဲမြျာေးတွဲ အတင

ု ေး် အတျာသလေး တစ်ခုရှတယ်။

ဒါသြြယ် စစ်သရေးြှျာက သတျာ စစ်ဗ ဟျာသအျာက်ြှျာ တစ်ခု တည်ေး တူတူရှသနငြီေးြှ ကျာကွယ်သရေးကစစသတွ၊

သနရျာယူ ျာေးတွဲဟျာသတွ တူတူတုငြ

် င်ငြီေးြှ ရြ်တည်ကကတွဲ အသမခအသနြ ြုေး ရှြါတယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တုက

ကျာကွယ်သရေးအတွက် ခံစစ်တွက်ကု ြုငြီေးသတျာအျာေးစုက်ငြီေး လုြ်ခွဲ တယ်။ အရင်နစ

ှ ်သတွြှျာသတျာ

ကျွနသ
် တျာ်တု စငြီေးသတျာြှ သမခြှုနေး် သရေးသတွ ြုလုြ်ခွဲတယ် ဒါသြြယ် အခုအခ န်ြှျာ ကျွနသ
် တျာ်တု

စစ်သကျာင်စရ
ီ ွဲ သနွရျာသီ ေးု စစ်ကု သစျာငခ
် ွဲရတွဲအတွက် ကျွနသ
် တျာ်တု ခံစစ်ကုြုမြင် င်ရတယ်။ အွဲဒီအတွက်

က ည် န်သတွ ြမြတ်လြ်သျာွ ေးရသလသအျာင် အ ေးူ သမဖင ် ရွဲသ ျာ်သတွက အရြ်ေးြြင်ြန်ေးသွျာေးရ သလသအျာင်

ကျွနသ
် တျာ်တု လူလွဲငြီေးြှ လှုြ်ရှျာေးရတယ်? ငြီေးသတျာ လက်နက်၊ က ည် သ
ံ တွကု အငြွဲတြ်ေးလည်ေး

က်ငြီေးသတျာြှ မဖည်တင်ေးခွဲရတွဲ အသမခအသနြ ြုေးသတွ ဒါဟျာ ကျွနသ

် တျာ်တု တြ်ဖွဲွဲ့ွ ရွဲ

စုစည်ေးြှုအသမခအသနသတွန ွဲ မြင် င်ြအ

ှု သမခအသနသတွြွဲ မဖစ်ြါတယ်။

သြေး - KNDF အသနွဲ လက်ရှအခ န်ြှျာ နယ်သမြစေးု ြုေးြှု ယ်သလျာက် လုြ်နင

ု င် ြီလွဲ…?

သမဖ - KNDF က အမချာေးသသျာတြ်ဖွဲွဲ့သ

ွ တွနတူ
ွဲ တူ ၆၀ ရျာခင
ု န
် န
ှု ေး် သသျာ နယ်သမြသတွကု ကျွနသ
် တျာ်တု စုေးြုေး ျာေး

တယ်၊ အွဲဒီ (၆၀) ရျာခင

ု န
် န
ှု ေး် သသျာသနရျာသတွြှျာလည်ေး လူ သ
ု တွ၊ စစ်သရှျာင်သတွသကျာ နယ်သမြခံသက ေးရွ ျာသတွ

ကသရျာ ကျွနသ
် တျာ်တု စုဖွဲွဲ့ွ ငြီေးြှ သန င
ု က် ကတယ်သြါသနျာ် အွဲဒီြှျာြွဲ သူတု ြညျာသရေး က န်ေးြျာသရေးသတွ စစ်သရှျာင်

သရေးရျာ ကစစသတွကု လုြ်သ ျာင်သနကကတယ်။ ကျွနသ

် တျာ်တုတြ်ဖွဲွဲ့ွ နွဲ စစ်သကျာင်စီက နယ်သမြရွဲ ၂၀ % သလျာက်၊

၂၀ - ၂၅ ရျာခုငန
် န
ှု ေး် သလျာက်က တုက်ြွဲသ
ွ နရျာသတွ အမြန်အလှနတ
် ုက်ခုက်သနကကတယ်သြါ။ ဥြြျာ - ဒီသြျာ တ
ု ု
ဖလူ ုငြြုွဲ့ တွငေး် ြတ်ခ ျာလည် ငြြုွဲ့ နွဲနီေးတွဲရွ ျာသတွသြါ အွဲဒီသနရျာသတွြှျာကသတျာ လံုေးဝတုက်ြွဲွ မဖစ်သွျာေးတယ်။

ရွ ျာသတွလည်ေး ြ က်စီေးသွျာေးကုနင် ြီ၊ ငြြုွဲ့သတွလည်ေး ြ က်စီေးနီေးြါေးမဖစ်ကုနင် ြီသြါသနျာ်။ အ ေးူ သမဖင ်

စစ်သကျာင်စီက အွဲဒီသနရျာသတွကု လက်နက်ကကီေးသတွန ွဲ အရြ်ေးြစ်ခတ်တအတွ

ွဲ က်သကကျာင ် ယ်သူြလ
ှ ည်ေး

သနလုြရတွဲ အသန အ ျာေးြ ြုေး ုသတျာ အွဲဒီသနရျာသတွက စစ်ဇံုလု ကျွနသ

် တျာ်တု သတ်ြှတ်ြါတယ်။ ငြီေးရင်

စစ်သကျာင်စီသြါ၊ သူက သတျာ ငြြုွဲ့တွငေး် ြှျာ ရှသနတယ်၊ လွြုင်သကျာ်တု သ ျာလခွဲတု ဖျာေးသ ျာင်ေးတုလုြ ြုေး

ငြြုွဲ့တွငေး် ြှျာြွဲ သူတုက တြ်စွွဲ ျာေးတယ် ငြြုွဲ့တွငေး် ြှျာြွဲ သနတယ်။ ကျွနသ

် တျာ်တုက ငြြုွဲ့ က
ွဲ ု

ဝင်တုက်ခွဲဖူေးတယ်သြါသနျာ် ငြီေးခွဲတွဲ ၂၀၂၁ ဒီဇင် ျာသလျာက်ြှျာ ကျွနသ

် တျာ်တု ငြြုွဲ့တွငေး် ကု ဝင်ငြီေးသတျာြှ

တစ်ခါဝင်တုက်လုက်သတျာ ငြြုွဲ့က ြ က်သွျာေး နီေးြါေးမဖစ်ခွဲရတယ်။ ကျွနသ

် တျာ်တု ငြြုွဲ့တွငေး် တုက်တျာက

ြသငသ
် သေး ေးူ ုငြီေးသတျာြှ ကျွနသ
် တျာ်တုတြ်သတွကု မြန်ငြီေး ုတသ
် ွျာေးခွဲတယ်။ စစ်သကျာင်စီက အွဲဒီသနရျာြှျာ

တြ်စွွဲ ျာေးငြီေး သူတုရွဲ အုြ်ခ ြုြ်သရေးကု အတင်ေး အဓြမ လုြ်တယ် မြည်သူသတွကု ဖြ်ေးတျာသတွ

စစ်သ ေးတျာသတွ သနျာက်ငြီေးသတျာ ငြြုွဲ့တွငေး် ြှျာ အြ်သတွသဖျာက် တျာသတွ၊ သူတု လုြ်ခ င်တျာသတွ

လုြ်သလရှတယ် တခ ြုွဲ့ ငြြုွဲ့တွငေး် သန င

ု တ
် ွဲ မြည်သသ
ူ တွက စစ်သကျာင်စက
ီ ု ြခံနင
ု တ
် ွဲ အတွက်

က
ွ ်သွျာေးတျာသတွလည်ေးရှြါတယ်။

သြေး - KNDF ကု အခုလု အင်အျာေးသကျာင်ေးတွဲ အဖွွဲွဲ့အစည်ေးမဖစ်သအျာင် ယ်လုတည်သ ျာက်ခွဲရလွဲ၊

သနျာက်ငြီေး ကရင်နမီ ြည်ြှျာရှတွဲ သဒသခံ EROs ြဟျာြတ်သတွ၊ မြန်ြျာတစ်နင

ု င
် လ
ံ ံုေးြှျာရှတွဲ တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေး EROs

ြဟျာြတ်သတွနွဲ ယံုကကည်ြှု ယ်လုတည်သ ျာက် ျာေးလွဲ…?

သမဖ - ြ ြ ုေးံ အသနနွဲ ကျွနသ

် တျာ်တုက ဒီသတျာ်လှနသ
် ရေးကုလုြ်တအခ
ွဲ န်ြှျာ သအျာင်မြင်ဖုအတွက်က အသရေး

ကကီေးတယ်။ ယ်လုသအျာင်မြင်သအျာင်လုြ်နင
ု ြ
် လွဲ သ
ု တျာ ညီညွတ်ြှသျာလျှင၊် လက်နက်သတွ

က ည် သ
ံ တွကု ရှျာနင
ု ြ
် သ
ှ ျာလျှင ် သတျာ်လှနသ
် ရေးက သအျာင်မြင်ြယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တု ဒီသနွဦေးြှျာ တြ်ဖွဲွဲ့သ
ွ တွ

အသီေးသီေး တည် သ ျာင်လျာငြီေးြှ ဒီအမြင် က် တြ်ဖွဲွဲ့သ

ွ တွ တည်သ ျာင်လုတွဲ နဒက ဦေးစျာေးသြေးလွနေး် တယ်လု

ကျွနသ
် တျာ်တု ယူ တယ်သြါသနျာ်။ အွဲသတျာ အွဲဒီလလ
ု ုြ်တအခ
ွဲ န်ြ ြုေးြှျာ ခုနကသမြျာတွဲ ညြှနှုင်ေးြှုသတွြျာှ

အခက်အခွဲ မဖစ်သွျာေး သစတယ်။ စုစည်ေးြှု က် မြနက

် သ
ွဲ ွျာေးကုနတ
် ယ်။ သူတဟျာသူ
ု တု အလခံတျာြွဲမဖစ်မဖစ်

တြ်ဖွဲွဲ့အ
ွ င်အျာေးကု စုသ ျာင်ေးတွဲအခ န်ြှျာြွဲ မဖစ်မဖစ် အျာေးနည်ေးကုနတ
် ယ်သြါသနျာ်။ ကျွနသ
် တျာ်တု KNDF

ကသတျာ နံြါတ်-၁ ကသတျာ သအျာင်မြင်ခ င်တအတွ

ွဲ က် သြါင်ေးစည်ေးလုက်ကကတယ် စုစည်ေးလုက်ကကတယ်။

အွဲဒီသတျာ ရတွဲလက်နက်သတွ ရတွဲအလသငွသတွကလည်ေး ကျွနသ

် တျာ်တု ြုြ ျာေးသွျာေးတယ်သြါ။
ငြီေးသတျာလူအင်အျာေးသတွကလည်ေး ြ ျာေးသွျာေး တယ်။ ငြီေးရင်သတျာ ယ်သြ
ူ ှလည်ေး ြနင
ု ဝ
် န်သတွ ြ်ေးသနရတျာ၊

ငြီေးသတျာ ယ်သူြှအခွငအ
် သရေး ရတွဲဟျာြ ြုေး ြဟုတ် ူေးသြါသနျာ်။ အွဲဒီသတျာ တျာဝန်သတွက သနရျာတုငေး် ြှျာ

လူသတွကုသြေးခ င်တယ်။ တြ်ခွွဲြေးသတွ တြ်ရင်ေးြေးသတွ ကျွနသ

် တျာ်တု တြ်တစ်ခုလံုေးရွဲ မြန်ကကျာေးသရေးကစစသတွ

သ ျာက်ြုကစစသတွ တြ်ရွဲ သမြျာသရေး ုခွငက

် စစသတွ တြ်ရွဲစည်ေးကြ်ေး န်ေးတွဲဟျာသတွ ဒီလု သနရျာသတွ

ရျာ ေးူ သတွက အသမြျာက်အြ ျာေးရှတွဲ အတွက် သကကျာင ် ကျွနသ

် တျာ်တု လူတုငေး် ကုလည်ေး သနရျာသြေးနင
ု ် တယ်။

သနရျာအတွက်ကု စကျာေးသမြျာစရျာြလုသတျာ န
ွဲ ွဲ လူတုငေး် က သူရွဲသနရျာ သူရွဲက ကသန

ြါဝင် ြ်ေးသ ျာင်ခွငရ

် လျာတယ်သြါ။ ဒါက ကျွနသ
် တျာ်တုရွဲ အျာေးသျာ ခ က်ရယ် ခုနကသမြျာတွဲ

သအျာင်မြင်ခွဲတွဲဟျာ သြါသနျာ်။ ဒါသကကျာငြ

် ု KNDF က အင်အျာေးသကျာင်ေးလျာတယ် ဒီလု

အင်အျာေးသကျာင်ေးတွဲအတွက် ကျွနသ
် တျာ်တုက သက် ုငရ
် ျာတုငေး် ရင်ေးသျာေး အဖွွဲွဲ့အစည်ေးသတွကု သွျာေးသတွွဲ့တွဲ

အခ န်ြ ြုေးြှျာလည်ေး ကျွနသ

် တျာ်တုက ရှငေး် ရှငေး် လင်ေးလင်ေး သမြျာမြနင
ု တ
် ယ် ကျွနသ
် တျာ်တု ခံယူ ျာေးတွဲ နင
ု င
် သ
ံ ရေး

ရည်ြှနေး် ခ က်ကု သြါင်ေးစြ်လက

ု ်တွဲ အခ န်ြ ြုေးြှျာ သူတသတွ
ု ရွဲ ယံုကကည်ြှုသတွကလည်ေး ရရှလျာတယ်။ ုသတျာ

ကျွနသ
် တျာ်တုကု အခု ရ
ု င် သမြျာက် က်အဖွွဲွဲ့သတွကလည်ေး ကူညီသလု ကျွနသ
် တျာ်တု အနီေးနျာေးြှျာရှတွဲ KIA ရွဲ

ကူညီြှု၊ KNU ရွဲ စစ်သင်တန်ေးနွဲ ကူညီြှုသတွကလည်ေး အ က် ြမြတ်ရခွဲတယ်။ ဒါသတွက ကျွနသ

် တျာ်တုရွဲ

ကကြုေးစျာေးြှုနအတူ
ွဲ သူတုသတွရွဲ ြံြုေးြှုနစ
ှ ်ခုသြါင်ေးစြ်လုကတ
် ွဲ အခ န် ြ ြုေးြှျာ ြ် ငသ
် အျာင်မြင်ြှုသတွသြါ။

ကျွနသ
် တျာ်က KNDF ရွဲ ကကြုေးစျာေးြှုအတင
ု ေး် ြွဲ အမချာေးသသျာ မြည်နယ် သဒသသတွြှျာလည်ေး တြ်ဖွဲွဲ့သ
ွ တွ အတတ်နင
ု ်

ုေးံ စုစည်ေးကကငြီေးြှ ညီညွတန

် င
ု ရ
် င်သတျာ ြုသကျာင်ေးြါတယ်။ အ ေးူ သမဖင ် ဒီ KNU ြှျာ ုရင် စစ်သကကျာင်ေးနွဲြွဲ

သွျာေးတွဲအသြေါ်ြှျာလည်ေး တစ်ြ ြုေး အျာေးသကျာင်ေးသလု တမချာေးသသျာ ြသကွေးတု စစ်ကင

ု ေး် တု ြနတသလေးတုသြါ

တြ်ဖွဲွဲ့သ
ွ တွကု အတတ်နင
ု ် ုေးံ စုစည်ေးငြီေးသတျာ လုြ်သ ျာင်ကကြါသြါသနျာ်။ အွဲဒါက ြှြွဲ တြ်ဖွဲွဲ့သ
ွ တွက ြုငြီေးသတျာ

အျာေးသကျာင်ေးလျာတယ်၊ ြုငြီေးြှလည်ေး က စ်လစ်လျာတယ်၊ လက်နက်ခွဲယြ်ေးသတွကုလည်ေး တစ်သယျာက်န ွဲ

တစ်သယျာက် ြုငြီေးသတျာြှ ယံုယံုကကည်ကကည် ြျှနင

ု တ
် ယ်။ ဥြြျာ- ကျွနသ
် တျာ်တု ြ
ီ ှျာက AK က ည်ရှတယ်

သူတု ြ
ီ ှျာက (M-16) က ည်ရှတယ် ုလရှ
ု ရင်သြါ ကျွနသ
် တျာ်တုက နှစ်ဖက်သြါသနျာ် ြျှသုေးံ လရငြီ
ု ။

အသမခအသန သတွလည်ေး သသွျာေးငြီ ကယ

ု ်တြ်ဖွဲွဲ့တ
ွ စ်ဖွဲွဲ့တ
ွ ည်ေး ရ
ု င် ကုယ် ုတ်ြလျာေး

ကုယ်တက်ြလျာေးသြါသနျာ် ြသမြျာတက် ူေး အွဲလုအသမခအသနြ ြုေးြှျာ ုလရှ

ု ရင်

သံသယစတ်သတွကဝင်သွျာေးငြီ။ တြ်ဖွဲွဲ့သ
ွ တွကု ကျွနသ
် တျာ်တု စုစည်ေး ြသလသလ နျာေးလည်သလသလ

လက်နက်သတွ ယ်သလျာက်ရှလွဲ လူအင်အျာေး ယ်သလျာက်ရှလွဲ ျာသတွကု ကျွနသ

် တျာ်တုက

တုက်လုရလည်ေး ျာသတွကုသတျာ ုတ်ရြလွဲ သနျာက် ယ်က ည်သတွက ယ်ြှျာသံုေးရြလွဲ ုတျာကု

ကျွနသ
် တျာ်တု ြုသလျာတွဲအတွက် ြုငြီေးြှ အျာေးသကျာင်ေးလျာြယ်။ ဒါကုလည်ေး အကကံမြြုခွငရ
် ရင် အျာေးလံေးု ကု
အကကံမြြုခ င်ြါတယ်။ သနျာက် KNDF ရွဲ စုစည်ေးြှုရယ် နည်ေးနျာသတွရယ်ြွဲမဖစ်ြါတယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တက
ု

ကျွနသ
် တျာ်တုကု ကျွနသ
် တျာ်တု EAO တစ်ဖွဲွဲ့လ
ွ ုလည်ေး ြသကကညျာသလု ကျွနသ
် တျာ်တု ဒီအုြ်ခ ြုြ်သရေးသတွြှျာ

သနျာက်ငြီေးသတျာ အမချာေးသသျာ သနရျာသတွြှျာ တက်နင

ု သ
် သလျာက် ဝင်ြြါ ွဲ သနခွဲတယ်သြါသနျာ်။

အခုခ န်ြှျာသတျာ လုအြ်ခ က်အရ ကျွနသ

် တျာ်တု အုြ်ခ ြုြ်သရေးကစစသတွြှျာသရျာ တြ်ရွဲဝင်သငွရဖုအတွက်

အလခံတျာသတွသရျာ ဝင်ငြီေးသတျာြှ လုြ်သ ျာင်လျာရတွဲ အသမခအသနြ ြုေး မဖစ်တယ်။ အွဲဒီသတျာ ခုနကသမြျာတွဲ

Space သတွက သူ ျာသူ သရျာက်လျာလြ်ြယ်။ အခွငအ

် သရေးသတွက သူ ျာသျာသူ မဖစ်သြေါ်လျာလြ်ြယ်။

အသရေးကကီေး ုေးံ က စုစည်ေးညီညွတ် နင

ု ဖ
် ုရယ် ခုငြ
် ျာတွဲ ရြ်တည်ခ က်ကု မြသနင
ု ဖ
် ုက အသရေးကကီေး ုေးံ ြွဲ

မဖစ်တယ်လု ကျွနသ
် တျာ်တု အွဲဒီအသြေါ်ြှျာြွဲ က်ငြီေးသတျာ ရြ်တည်သနြါတယ်။

သြေး - KNDF ရွဲ အဓက စန်သခေါ်ြှုသတွက ျာသတွမဖစ်ြလွဲ…?

သမဖ - KNDF ရွဲ အဓက စန်သခေါ်ြှုလည်ေးမဖစ် ဒီသသျာခ က်လည်ေး မဖစ်တျာကသတျာ ညီညွတ်သရေးကု က်လက်ငြီေး

န်ေးသြ်ေးနင
ု ဖ
် ုက အသရေးကကီေးတယ်။ စစ်သကျာင်စီက ကျွနသ
် တျာ်တုကု တုက်ခုက်တသနရျာြှ
ွဲ ျာ သူ ြနင
ု ဝ
် န် သူ

ြ်ေးရတယ်လု ကျွနသ
် တျာ်တုမြင်တယ်။ ဒီအတွက်လည်ေး သူတုက သလယျာဉ်သတွကု ဗံုေးက ွဲငြီေးြှ

လုြ်တဟျာြ
ွဲ ြုေးကု သူတု သံုေးလျာတယ်၊ သူတက
ု ကျွနသ
် တျာ်တုကု သသွေးကွွဲသအျာင် နည်ေးသြါင်ေးစံုန ွဲ

က်ငြီေးသတျာြှ လုြ်သန ွဲ မဖစ်ြါတယ်။ ကျွနသ

် တျာ်တက
ု ု လူြ ြုေးသရေးအရ အသံုေးခ ငြီေးြှ သမြျာတွဲဟျာသတွ၊

နယ်သမြအရ သမြျာတွဲဟျာသတွသြါ ယ်လူြ ြုေးကသတျာ ယ်ြှျာြွဲရှတယ် ြတက

ု ် ူေး စသည်ြ ြုေးမဖစ်သြါသနျာ်

သနျာက်ငြီေးသတျာ KNDF ြှျာက ျာသျာသရေးအရ ခရစ်ယျာန်သတွြွဲ ြ ျာေးတယ် ဗုဒ ဓ ျာသျာသတွကု နှြ်တယ်

ျာညျာသြါ စတွဲ ဒီလုစစ်သကျာင်စီရွဲ ဝါဒမဖနခ

် ီြှုကု ကျွနသ
် တျာ်တု သနရျာတင
ု ေး် ြှျာသတွွဲ့သနရတယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တု

ဒါကု တန်မြန်နင
ု ဖ
် ုက သတျာ ကျွန် သတျာ်တုရွဲ ြတူကမွွဲ ြျာေးတွဲ စုစည်ေးြှုသတွအျာေးလံုေးကု တန်ေးတူရည်တူ

ျာေးတွဲဟျာသတွ၊ ကျွနသ
် တျာ်တုရွဲ ရန်သူ မဖစ်တျာသတျာင်ြှ အသက်ရင
ှ ခ
် ွင ် သြေးတျာသတွကု ကျွနသ
် တျာ်တု

အ က်ြမြတ် က ငသ
် ေးုံ ငြီေး ကျွနသ
် တျာ်တုရွဲ ညီညတ
ွ ်ြှုကု န်ေးသနတျာ မဖစ်တယ်။ ငြီေးရင်သတျာ

ကျွနသ
် တျာ်တုကကျာေးြှျာ တစ်ခါတစ်သလသတျာ ြှျာေးယွငေး် ခွဲတျာ သတွရှတယ်သြါသနျာ် ြှျာေးြစ်ခွဲတျာသတွရှခွဲတယ်။

အွဲဒီအတွက်ကလ
ု ည်ေး ကျွနသ
် တျာ်တု တစ်သယျာက်န ွဲ တစ်သယျာက် ကု ဝန်ခ သတျာင်ေးြန်ငြီေး သက သအေးကကတယ်၊

ငြီေးသတျာ ညီညွတ်ြှုကု က်ငြီေးသတျာ န်ေးနင

ု ဖ
် ုမဖစ်တယ်၊ ဒါက စန်သခေါ်ြှု အကကီေးြျာေး ေးုံ တစ်ခုမဖစ်ြါတယ်။

လက်နက်သတွ က ည် သ
ံ တွ ရှျာသဖွရတျာက အတုငေး် အတျာသလေး တစ်ခု စန်သခေါ်ြှုရသြြယ
ှ ် ဒီညီညွတ်ြက
ှု ု

န်ေးသြ်ေးတွဲဟျာက အဓကက တယ် သြါသနျာ်။ ကျွနသ

် တျာ်တု က ုေးံ ြယ် ုလုရှရင်လည်ေး
ညီညွတ်ြှုြရှတွဲအတွက် က ုေးံ တျာြွဲ မဖစ်လြြ
် ယ်။ လက်နက်က ည် ံ ြသလျာက်လု က ုေးံ တျာကသတျာ

ဒီသနဒီခ န်ြှျာ ြဟုတ်နင

ု သ
် တျာ ူေးသြါသနျာ်။ ဒုတယ အသရေးကကီေးတွဲအရျာက ကျွနသ
် တျာ်တရွဲ
ု သ ျာက်ြုသတွြွဲသြါ

သ ျာက်ြုသတွက အျာေးလံုေးသတွဲအတုငေး် လက်နက်ခွဲယြ်ေး ရှျာသဖွရတယ် ရကချာသတွ ရှျာသဖွငြီေးသတျာြှ

ြုသ ျာင်ရတယ်။ လူနျာသတွကု စနစ်တက ကုသငြီေးြှ သူတုကု အသက်ရှငလ

် ျှက် လူတစ် သယျာက်ကွဲသု

သနနင
ု ဖ
် ုအတွက် ကကြုေးစျာေးငြီေးသတျာြှ ကုသခွဲရတွဲဟျာသတွက အရြ်ေးအသရေးကကီေးတယ်သြါသနျာ်။ KNDF ကသတျာ

ဒီတစ်နစ
ှ ်တျာ ြ
ွဲ ှျာ ရ
ု င် ကျွနသ
် တျာ်တု သူရွဲသကျာင်ေး ၁၅၃ သယျာက် က ေးုံ ခွဲရတယ်။ သူတုသတွရွဲ

သြေး ြ်ြှုသတွ ရှသလု ကုယအ

် ဂဂ ါ ခ ြုွဲ့ယွငေး် သွျာေးရတွဲ ရွဲသ ျာ်သတွလည်ေး ၇၀ - ၈၀ နီေးြါေးရှလျာတယ်၊ အွဲဒီသတျာ

ဒီဟျာသတွ အျာေးလံုေးကု ကူညြ

ီ ံြုေးရတွဲ ြြျာဏသတွက ဝန် တ
ု ်ဝန်ြုေးကကီေးတယ်သြါသနျာ်။ အွဲသတျာခုနကသမြျာတွဲ

သငွသကကေးရန်ြံုသငွက ကျွနသ
် တျာ်တု အတွက်အသရေးကကီေးတွဲ အခန်ေးက ြ
ွဲ ှျာ ြါလျာငြီေးသတျာြှ ဒီတြ်ဖွဲွဲ့သ
ွ တွ

အျာေးလံေးု ကု သကျွေးသြွေးသစျာငသ
် ရှျာက်နင
ု ဖ
် ု အတွက် လံုသလျာက်တွဲ ကျာကွယ်သရေးကစစသတွြှျာြါ သံေးု နင
ု ဖ
် ုအတွက်

ဒါသတွအသရေးကကီေးလျာတယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တု အခု ုရင်သတျာ ြမဖစ်ြသန လုအြ်တအရျာတစ်
ွဲ ခု မဖစ်လျာတယ်

အွဲဒါကသတျာ သံခသြျာက်သတွသြါသနျာ် သံခသြျာက်သတွက လက်နက်ကကီေးရွဲဒဏ် သခါင်ေးကုြ သအျာင်

ကျာကွယ် နင
ု တ
် ယ်၊ အွဲဒါကု ကျွနသ
် တျာ်တု ြမဖစ်ြသန က ငသ
် ုေးံ လျာရသတျာြှျာသြါ။ ကျွနသ
် တျာ်တုရွဲ ရွဲသ ျာ်ြ ျာေး

အသက် သတွကု ကျာကွယ်နင

ု တ
် ယ် ရွဲသ ျာ်သတွရွဲ ခုက် ဒဏ်ရျာရတွဲနှုနေး် က ြနည်ေးြသနျာရှတယ်။ အြ ျာေးစုရွဲ

အသက်ကု ကျွနသ
် တျာ်တုက ကျာကွယ်နင
ု ြ
် ယ်သြါ အခု ုရင် သခါင်ေး သွျာေးတွဲ အသမခအသနြ ြုေးြှျာ ရ
ု င်

တခ ြုြုွဲ့သူသတွကု ကျွနသ
် တျာ်တု ြကယ်ခွဲနင
ု သ
် တျာ ေးူ သြါ။ ဒါသတွကု ကျွနသ
် တျာ်တု သင်ခန်ေးစျာယူငြီေးသတျာြှ

ြုသကျာင်ေးတွဲ အစီအစဉ်ြ ြုေးသတွကု ဖန်တီေးနင

ု တ
် ယ် ဖန်တီေးဖုကကြုေးစျာေးလျာတယ်။ ုသတျာ အခက်အခွဲကသတျာ

အြ ျာေးကကီေး ရှ တယ် အွဲဒီ ြ

ွဲ ျာှ ြှ ဒီအခက်အခွဲသတွက အသရေးကကီေး ေးုံ ြွဲ မဖစ်ြါတယ်။

သြေး - အြ ြုေးသျာေးညီညွတ်သရေးအစုရ NUG နွဲ KNDF ရွဲ က် သ

ံ ရေးြံုစံက ယ်လုရှလွဲ၊ သနျာက်တခုက

အြ ြုေးသျာေးညီညွတ်သရေးအစုေးရက ဒီ ၂၀၂၃ ြှျာ စစ်ြ က်နျာဖွငင် ြီေး၊ အရှန်အဟုနမ် ြငြှ ် သွျာေးြယ်လုသမြျာ

သကကညျာ ျာေး တယ်၊ အခု နှစ်ဝက်လည်ေးခ ြုေးလျာငြီ ုသတျာ ဒီသကကညျာခ က်နြါတ်

ွဲ သက်ငြီေး ယ်သလျာက်

သအျာင်မြင်ြှု ရှသနငြီလွဲ၊ ယ်အရျာသတွက ရုနေး် ကန်သနရလွဲ…?

သမဖ - အြ ြုေးသျာေးညီညွတသ
် ရေးအစုေးရ နွဲ KNDF က ကျွနသ
် တျာ်တု တစ်နည်ေးအျာေးမဖင ် စစ်သကျာင်စီကု

နက
် င်တွဲ လူသတွအျာေးလံုေးက အြ ြုေးသျာေးညီညွတသ
် ရေးအစုေးရကု သ ျာက်ခတ
ံ ွဲ လူသတွြွဲသြါသနျာ်။

ကျွနသ
် တျာ်တုြှျာ အစုေးရရှရ ြယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တုကု ဦေးသ ျာင်သြေးြယ် ြုဂဂြုလ်သတွ ရှရြယ်။ ငြီေးသတျာ
နင
ု င
် သ
ံ ရေးအရ ကျွနသ
် တျာ်တရွဲ
ု အစေးု ရြွဲ မဖစ်ြါတယ်။ NUG နွဲ ကျွနသ
် တျာ်တုရွဲခ တ် က်ြှု အ ေးူ သမဖင ်

တြ်ြုငေး် ုငရ
် ျာြှျာ ရ
ု င် MOD က် က KNDF နွဲ ုရင် ကျွနသ
် တျာ်တု နှစ် ငသ
် ြါသနျာ်။ တစ် ငက
် သတျာ

စစ်ရု ေးံ ကသန ကျွနသ

် တျာ်တု အငြွဲတြ်ေး စကျာေးသမြျာမဖစ် တယ်။ သတင်ေးအခ က်အလက်သတွ ဖလှယ်မဖစ်တယ်။

ဌျာနအသီေးသီေးကသြါ ဒီသ ျာက်လှြ်ေးသရေးဌျာန သသျာ်လည်ေး သကျာင်ေး၊ သနျာက်ငြီေးသတျာ စစ်သမြမြင်

အခ က်အလက်သတွကု သသျာ်လည်ေးသကျာင်ေး သတင်ေးသတွဖလှယ်ငြီေး ကျွနသ

် တျာ်တု ခ တ် က်သနကကတယ်။

တငြြုင်နက် ြ
ွဲ ှျာြွဲ ကျွနသ
် တျာ်တုရွဲ ရင်ေးနှေးီ တွဲ ြုဂဂြုလ်သတွလည်ေး NUG ြှျာ အြ ျာေးအမြျာေးရှတယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တု

ကရင်နက
ီ ရ
ု င် NUG ြှျာ သလေးဦေး ြါဝင်သနကကတယ်။ သနျာက်ငြီေးသတျာ ကျွနသ
် တျာ်တု ဒီ MOD က
ွဲ ရင်ေးနှေးီ တွဲ

ြတ်သ ွသတွလည်ေး အြ ျာေးကကီေးရှငြီေး ကျွနသ

် တျာ်တု ဒီလြ
ု ွဲ တစ်သယျာက်န ွဲ တစ်သယျာက် သဖေးြကကတယ်။

တစ်သယျာက်နတစ်
ွဲ သယျာက် သတင်ေးအခ က်အလက်သတွ ဖလှယ်ရင်ေးနွဲလည်ေး အခ တ်အ က်သတွ

ကူညီကကတယ်။ ဒါက ကျွနသ

် တျာ်တုရွဲ ယံုကကည်ြ၊ှု ြူေးသြါင်ေးသ ျာင်ရွက်ြှု မဖစ်ြါတယ်။ NUG ရွဲ သကကညျာခ က်န ွဲ

ြတ်သက်ငြီေးကသတျာ လူ သ
ု တွကု ကျွနသ
် တျာ်တု NUG သကကညျာခ က်န ွဲ ြတ်သက်ငြီေးြှ

စစ်ြ က်နျာှ ဖွငြ

် ယ် ုတျာက မဖစ်နင
ု တ
် ယ် မဖစ်လည်ေး မဖစ်လြ်ြယ်၊ ဒီကျာလ ကျွနသ
် တျာ်တု စုသ ျာင်ေး ျာေး

တွဲအရျာသတွ၊ မြင် င် ျာေးတွဲအရျာသတွက ဒီ က်ြုတေးု ခ ွဲွဲ့ ငြီေးြှ အလုြ်လုြ်နင

ု ဖ
် ုကု မြင် င်ခွဲတွဲ အသမခအသန

ြ ြုေးသတွသြါ။ ဒါကု ြုဂဂြုလသ

် ရေးအရလည်ေး ကျွနသ
် တျာ်သသလု အခ က်အလက်တစ်ခ ြုွဲ့ကုကကည်ရင်လည်ေး

င်သျာ နင
ု တ
် ယ်သြါသနျာ်။ စစ်ြ က်နျာှ ဖွငြ
် ှသျာ စစ်သကျာင်စီကု သခ ြှုနေး် နင
ု တ
် ွဲ အသမခအသနြ ြုေးကု

ြုသရျာက်ြှျာမဖစ်သလု စစ်သရေးအရှန်ကု ကျွနသ

် တျာ်တု မြြှငြ
် ှသျာလျှင ် သတျာ်လန
ှ သ
် ရေးကု ြုငြီေးသတျာြှ

မြန်မြန် န် န် ငြီေးသမြျာက်နင
ု ြ
် ှျာ မဖစ်ြါတယ်။ အွဲသတျာ NUG က်က ခုနက သကကညျာ ျာေးတွဲဟျာသတွက

အတုငေး် တျာသလေးတစ်ခုသြါ ကျွနသ

် တျာ်တု မြင် င်ြှုသတွ က်လုြ်သနတယ်လု နျာေးလည်တယ်။

အခ န်သရျာက်ြယ် ုရင်သတျာ ခုနကသမြျာတွဲ စစ်ြ က်နျာှ သတွြှျာ ြုငြီေးြှ ြါဝင်တုက်ခုကရ

် လြ်ြယ်။ အွဲဒီသတျာ

ကျွနသ
် တျာ်တု သမြမြင်တြ်ဖွဲွဲ့အ
ွ သီေးသီေးကလည်ေး ဒါကုမြင် င် သ ျာင်ရွက် နင
ု ဖ
် ုအတွကက
် ု

တုက်တွနေး် လုသလု၊ မြည်သူသတွအျာေးလံုေးကလည်ေး စစ်ရှန်မြြှငတ

် ွဲအသြေါ်ြှျာ ြံြေးု ကူညီြှုသတွကုလည်ေး

က်ငြီေးသတျာြှ ြသလ ျာ န
ွဲ ွဲ ြံြုေးကူညီနင
ု ဖ
် ုအတွက်ကု ြ်သလျာင်ေးငြီေးြှ သတျာင်ေး ုြါ တယ်။

သြေး - ကရင်နီ Dream ုတျာ ျာလွဲ၊ ကရင်နီ Dream ရဖု အတွက် ဖက်ဒရယ်ဒြ
ီ ုကသရစီမြည်သ ျာင်စု

တည် သ ျာက်ဖု ုရင် ယ်လုလြ်ေးသကကျာင်ေးသတွကု သဖျာက်ဖု လုသလွဲ၊ ျာသတွကုလြ

ု ်သ ျာင်ဖုလုြလွဲ…?
သမဖ - ကရင်နီ Dream က ကရင်နလ
ီ ူ ကု ကျာေးြှျာ ကန်ေးဝတ်ခွဲတျာသတျာကကျာခွဲငြီ ဒါသြြယ် ကျွနသ
် တျာ်တရွဲ
ု

Dream ကု ကျွနသ
် တျာ်တက
ု ရှငေး် ရှငေး် လင်ေးလင်ေး ြသမြျာနင
ု ခ
် ွဲ ူေး ရွဲရွဲလွဲ ြအြ်ြက်ရွဲခွဲ ူေး။ အြ်ြက်သတွက

ဒီသနဒီခ န် ြှျာသတျာ ကျွနသ

် တျာ်တုရွဲ Dream က ြံုသြေါ်လျာတယ်။ ြုငြီေးသတျာြှ အျာေးသကျာင်ေးလျာ တယ်သြါသနျာ်

ကျွနသ
် တျာ်တုရွဲ Dream တစ်ခုလု ကျွနသ
် တျာ်တု ခုငခ
် ုငြ
် ျာြျာ သမြျာနင
ု ဖ
် ုအတွက်ကု စငြီေးသတျာြှ မြန်သမြျာ

လျာရမခင်ေး မဖစ်ြါတယ်။ ကရင်နီ Dream က ျာလည်ေး သ

ု တျာ နံြါတ်-၁ ကသတျာ ကျွနသ
် တျာ်တုရွဲ စည်ေးလံေးု

ညီညွတ်ြှုြွဲမဖစ်တယ်။ ြတူကွွဲမြျာေးတွဲ လူြ ြုေးစုသတွန ွဲ စည်ေးလံုေးညီညွတရ

် ြယ် တန်ေးတူရည်တမူ ဖစ်ရြယ်၊

တစ်ငြြုင်နက် ြ
ွဲ ှျာြွဲ ကျွနသ
် တျာ်တု ရွဲ ကယ
ု ်ြုငမ် ြဋ္ဌျာန်ေးခွငက
် ု ရယူရြယ်။ အွဲသတျာ

အခုအသမခအသနြ ြုေးြှျာ ရ
ု င် စစ်သကျာင်စီကု ကျွနသ
် တျာ်တု နက
် င်ရင်ေးနွဲ ကျွနသ
် တျာ်တုရွဲ သဒသြှျာ

အုြ်ခ ြုြ်သရေးသတွကု တည်သ ျာက် သတျာြှျာမဖစ်တယ်။ ြကကျာခင်ြှျာ ရ

ု င် ကျွနသ
် တျာ်တု မြည်နယ်အစေးု ရကု

ဖွွဲွဲ့စည်ေးသကကညျာနင
ု သ
် တျာြှျာ မဖစ်တယ်။ မြည်နယ်အစေးု ရကသနငြီေးသတျာြှ ကယ
ု ်ရွဲသဒသ

ကုယ်ရွဲကံကကြမျာကုဖန်တီေးငြီေး လူ က
ု ု သစျာငသ
် ရှျာက်နင
ု ဖ
် ု အတွက်ကု ဒီသတျာ်လှနသ
် ရေးကျာလြှျာလည်ေး

ကျွနသ
် တျာ်တု လုြ်သွျာေးြှျာမဖစ်သလု သတျာ်လှနသ
် ရေးသအျာင်မြင် သွျာေးရင်လည်ေး ခုနကသမြျာတွဲ

ကျွနသ
် တျာ်တုအစေးု ရ ကျွနသ
် တျာ်တုရွဲ ကံကကြမျာကု ကျွနသ
် တျာ်တု ဖန်တီေးနင
ု ဖ
် ုအတွက် ဒီလုြံုစံန ွဲ

က်ရှြှျာမဖစ်ြါတယ်။ ငြီေးရင်သတျာ ကျွနသ

် တျာ်တုက မြည်သ ျာင်စု ြ
ွဲ ှျာ မြည်နယ်ယူနစ်တစ်ခုအသနနွဲ

ခုငခ
် ုငြ
် ျာြျာရှငြီေးြှ ကျွနသ
် တျာ်တုရွဲ အနျာဂတ်တုငေး် မြည်ကု လှြငြီေးသတျာ ြုြုသကျာင်ေးြွနသ
် အျာင် က်လက်ငြီေး

ြါဝင်တည်သ ျာက်သွျာေးြယ် Dream ြွဲ မဖစ်ြါတယ်။ ကရင်နရ

ီ ွဲ အြ်ြက်က အျာေးလံေးု ရွဲအြ်ြက်မဖစ်သငတ
် ယ်

ငြီေးလရှ
ု ရင်အျာေးလံုေးက ကရင်နရ
ီ ွဲ ရည်ြှနေး် ခ က်ကုလည်ေး ဝင
ု ေး် ဝန်ေး သဖေးြငြီေးသတျာ ြါဝင်အျာေးမဖည်နင
ု ဖ
် ု အတွက်

လည်ေး ဖတ်သခေါ်ြါတယ်။ ဒါက ဒီတုငေး် မြည်ြှျာ ရှသနတွဲ တစ်သလျှျာက်လံုေး ဖနှြ်ြှုသတွန ွဲ ကနသ

် တ်ြှုသတွကကျာေးြှျာ

ကျွနသ
် တျာ်တု ရှငသ
် န်ခရတွဲ
ွဲ အတွက် တစ်ခါြှ အြ်ြက်က ြသဖျာ်သ ျာင်နင
ု ခ
် ွဲ ူေး၊ ဒါသြြယ် ဒီသနဒီခ န်သည်

တုငေး် မြည်ရွဲလအ
ု ြ်ခ က်လည်ေးမဖစ်လျာတယ် တစ်နင
ု င
် လ
ံ ေးံု ကလည်ေး ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စုကု သွျာေးြယ်လု

သမြျာတွဲ အခ န်ြ ြုေးြှျာ တကယ်ရည်ြှနေး် ခ က်မဖစ်ငြီေး ရည်ြှနေး် ခ က်မဖစ်သမြျာက်တွဲ အခ န်ြ ြုေးြှျာ ကျွနသ
် တျာ်တု

တုငေး် မြည်က ြုငြီေးသတျာ တန်ေးတူရည်တမူ ဖစ်ြယ်၊ တည်ငငြ်သအေးခ ြ်ေးလြ်ြယ်။ ကျွနသ

် တျာ်တုြှျာရှသနတွဲ သံယံ

ဇျာတ အရင်ေးမြစ်သတွလည်ေး တစ်နင

ု င
် လ
ံ ေးံု အတွက် တုေးတက်သအျာင်မြင် သ ျာင်ရွက်ခင
ွ သ
် တွ က သနျာ်တု ရလျာ

ြှျာမဖစ်ြါတယ်။ ုသတျာ ကရင်နရ

ီ ွဲ Dream ကု သကကညျာြါတယ်။ ကရင်နရ
ီ ွဲ Dream ကု အျာေးလံုေးြါဝင်ငြီေးြှ

သဖေးြကူညီ သဖျာ်သ ျာင်သြေးလုရြါတယ် တ

ု ျာကုလည်ေး ဖတ်သခေါ်လုြါတယ်။
သြေး - သတျာ်လှနသ
် ရေးအတွက် အြှျာစကျာေးနွဲ မဖည်စွက်သမြျာခ င်တျာရှရင် သမြျာသြေးြါ ခင်ဗ ။

သမဖ - ဒီကျာလြှျာ ခက်ခွဲသနတွဲ တုငေး် မြည်ရွဲ အသြှျာင်သခတ် မြန်သရျာက် သွျာေးတယ်။ အ ေးူ သမဖင ် အျာဏျာသြ်ေး

လုက်တွဲအတွက်သြါ။ ယ်မြည်သူြှ ြသက်သျာ ေးူ က ျာေးမဖစ်သစ၊ ြမဖစ်သစ။ သက ေးလက်မဖစ်သစ၊

ငြြုွဲ့ မြမဖစ်သစ အခက်အခွဲသတွ အြ ျာေးကကီေးရှတယ်။ ဒါသြြယ် အျာေးလံုေးက ကျွနသ

် တျာ်တု

တစ်သယျာက်နတစ်
ွဲ သယျာက် ြံြုေးကူညီတွဲ ဟျာသတွက အရြ်ေးြ ျာေးြါတယ်။ အ ေးူ သမဖင ် KNDF ုရင်

ဒီသနအခ န်ြှျာ မြည်ြအသီေးသီေးက က ြ်သငွသတွနသရျာ

ွဲ NUG Pay သတွနသကျာ
ွဲ ြံြုေးတွဲဟျာက

မြည်တွငေး် မြည်ြြှျာ ရ
ု င်သတျာ အင်ြတန်ြှကု အက ြုေးရှခွဲတယ်။ ကူညီြှု သတွလည်ေး အြ ျာေးအမြျာေးရခွဲတယ်။

ဒါက ဒီသနရျာကသန ကျွနသ

် တျာ်တုကလည်ေး ြံြေးု ကူညသ
ီ ူအျာေးလံေးု ကု သက ေးဇူေး အ ေးူ တင်သကကျာင်ေးလည်ေး

သမြျာကကျာေးလုြါတယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တု တစ်သယျာက်နတစ်
ွဲ သယျာက် ြသကက ေးူ ြ က်နျာှ ခ င်ေး ြမြင်ဖူေး ေးူ ။

ဒါသြြယ် ဒီသတျာ်လှနသ
် ရေးြှျာ ယံုကကည်ြှုသတွရှကကငြီေးြှ ြံြုေးကူညီကကတွဲ ဟျာသတွမဖစ်ြါတယ်။ ဒီြံြေးု ကူညီြှု

ကုလည်ေး ကျွနသ
် တျာ်တု KNDF ုရင် အသကျာင်ေး ေးုံ က်ငြီေးသတျာြှ အသံုေးခ ြါြယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တု လုခ င်တွဲ

အ ငမ် ြြှငလ
် က်နက်သတွ၊ ကျွနသ
် တျာ်တုလုခ င်တွဲ က ည် သ
ံ တွကုလည်ေး ဒီနည်ေးလြ်ေးသတွန ွဲ ကျွနသ
် တျာ် တု

မဖည်စွက်ငြီေးြှ ရှျာကကံတည်သ ျာက်သနကကတွဲ အသမခအသနြ ြုေးမဖစ်တအတွ

ွဲ က် ကျွနသ
် တျာ်တု က်လက်ငြီေး

သတျာြှ အက ြုေးရှသအျာင် အသံုေးခ ြါြယ်လု ငြီေးရင်သတျာ ကျွနသ

် တျာ်တု KNDF က ကျွနသ
် တျာ်တု

ဖက်ကသနငြီေးသတျာ က န်တွဲ ညီသနျာင် PDF သတွြွဲမဖစ်မဖစ် မြည်သူလူ သ

ု တွြွဲမဖစ်မဖစ် မြန်ငြီေးြှလည်ေး

ကူညီနင
ု တ
် ျာသတွရရင်
ှ က် လက်ငြီေးြှ မြန်လည်ကဖ
ူ ု။ ဒီတုငေး် မြည်တစ်ခုလေးံု လွတ်သမြျာက်ြှသျာလျှင ်

ကျွနသ
် တျာ်တု လွတ်သမြျာက်ြှျာ မဖစ်တွဲ အတွက် အျာဏျာရှငစ
် နစ်ငြြုလွဲြသ
ှ ျာလျှင ် ကျွနသ
် တျာ်တုလုခ င်တွဲ

အခွငအ
် သရေးသတွကု ရရှြှျာမဖစ်တအတွ
ွဲ က် ကျွနသ
် တျာ်တု အမြန်အလှန် တည်သ ျာက်ကကြယ်လု

သက ေးဇူေးတင်သကကျာင်ေးရယ် ကတမြြုတွဲအသကကျာင်ေးရယ် သမြျာကကျာေးလုြါတယ်ခင်ဗ ျာ။

Burma Act နှင ်ာ့ ပတ်သက်မပီ်း သီ်းသန် ာ့ က်သယ
ွ ဘ
် ြ်းမြန််းခ က်

ရို စလင််းဇျာဘဟျာင််း (ဥပဘဒ ိုင ရ

် ျာသိုဘတသီ)

သြေး - ြ ြဦေး ုေးံ အသနနွဲ အသြရကန်သြမတ ဂ ြုေး င

ု ဒ
် န် လက်ြှတ်သရေး ေးု အတည်မြြု ျာေးတွဲ NDAA

ဥြသဒနွဲ Burma act ဥြသဒ ရွဲ သသ ျာသ ျာ၀ကု ရှငေး် မြသြေးြါ ခင်ဗ …?

သမဖ - NDAA ုတျာကသတျာ US အစုေးရ နှစ်တုငေး် မြဋ္ဌျာန်ေးတွဲ ဥြသဒ တစ်ရြ် မဖစ်ြါတယ်။ National

Defense အတွက် ယ်သလျာက် က်ဂ က်သတွသြေးရြလွဲ။ ယ်လုသြေါ်လစီန ွဲ ယ်က သတွကု Focus

လုြ်ြလွဲ ု ငြီေးသတျာ ၁၉၆၁ က

ွဲ ုက သူတမြဋ္ဌျာန်
ု ေးတွဲ ဥြသဒလု ကျွနြ
် တု အလွယ်နသမြျာရရင်
ွဲ

အ င်သမြြယ် င်ြါတယ်။ ဒီ ၂၀၂၃ ခုနစ

ှ ် NDAA ကက သတျာ 63rd NDAA ဥြသဒတစ်ခု မဖစ်တယ်။

ငြီေးသတျာ အျာေးလံေးု သ ျာေးတွဲအတုငေး် ြွဲ ခုနက သမြျာသလုသြါ ဒီ Burma Act တ

ု ျာကသတျာ ၆၃ NDAA

ြှျာြါတွဲ ဥြသဒ တစ်ခုလု ကျွနြ

် တု သမြျာလုရ တယ်သြါသနျာ်။ ုသတျာ ဒီ NDAA ြှျာ နှစ်တုငေး် US အစေးု ရရွဲ

သြေါ်လစီအရ သူတု Focus လုြ်ခ င်တွဲ Area သတွ သူတု Highlight ျာေးတယ်၊ ျာသတွ ျာသတွ

လုြ်သ ျာင်ြလည်ေး ယ်သနရျာသတွြှျာ ဒီြုက် သ

ံ တွ ယ်လုသေးုံ ြလွဲ ုတဟျာသတွ
ွဲ အဓကအျာေးမဖင ်

သဖျာ်မြတယ်သြါ။ ုသတျာ ဒီ Burma Act ကုြွဲ ကျွနြ

် တု နည်ေးနည်ေးမြန်ကကည် ြယ် လ
ု ုရှရင် ဒီ Burma Act

ြှျာ ြုက် အ
ံ င်ေးအျာေးမဖငသ
် သျာ်လည်ေးသကျာင်ေး သငွသကကေး အင်အျာေးမဖငသ
် သျာ် လည်သကျာင်ေး

သြေါ်လစီအျာေးမဖငသ
် သျာ်လည်ေးသကျာင်ေး သူတု ယ်လုြံုစံသတွန ွဲ မြန်ြျာမြည်ရွဲ သတျာ်လှနသ
် ရေးကု

အသ ျာက်အကူမြြုြယ် ုတျာ သူတုသရေးသျာေး ျာေးတယ်။ ငြီေးသတျာ ဒီသြေါ်လစီ အရအျာေးမဖင ်

သ ျာက်ြံတယ် ု တျာ တင်ြဟုတ် န

ွဲ ွဲ သြေါ်လစီအျာေးမဖင ် US အစုေးရက ဒီလုြ ြုေးသြေါ်လစီရှြါတယ်၊

မြန်ြျာအသရေးနွဲ ြတ်သက်လျာ ရင် ုတွဲ အသရေးအသျာေးသတွကုလည်ေး ကျွနြ

် တု သတွွဲ့ မြင်ရတယ်။
သြေး - သနျာက်တခ က်ကသတျာ ဒီဥြသဒ ယ်သတျာသလျာက် စငြီေး အသက်ဝင်လျာနင
ု ြ
် လွဲ…?

သမဖ - Burma Act ကသတျာ ဒီ အကူအညီသြေးတွဲ ကစစသတွန ွဲ ြတ်သက်လျာရင်သတျာ ၂၀၂၃ ကသန ၂၀၂၇

ကကျာေး လု အကကြ်ေးအျာေးမဖင ် ကျွနြ

် တု သမြျာလုရတယ်သြါ၊ NDAA ကသတျာ ခုနကသမြျာသလု နှစ်တုငေး်

မြန်ငြီေးသတျာ သူတု အသစ်မြန်မြဋ္ဌျာန်ေးတျာမဖစ်တယ်၊ ငြီေးသတျာ Burma Act ြ

ွဲ ှျာြါတွဲ အခ က်အလက်

တစ်ခ ြုွဲ့သတွကု ကျွနြ

် တု သကျာက်နတ
ှု ်ကကည်ြယ် Highlight လုြ်ကကည်ြယ် ုလု ရှရင်

အရင်တုနေး် က လ
ု ုရှရင် Ethnic Resistant Organization (ERO) ုငြီေးသတျာ အခုဒ ီ Burma Act ြ
ွဲ ှျာကု

အွဲလုသရေးသျာေး ျာေးတျာကုသတွွဲ့ရတယ်။ EROs သတွကုလည်ေး ကူညီြယ်၊ CRPH ကလ

ု ည်ေး ကူညီြယ်၊ NUG

ကုလည်ေး ကူညီြယ် စသမဖင ် ငြီေးသတျာ Civil Society Organization သတွသြါ။ ုသတျာ အစုေးရကု

ကူညီတျာကက သတျာ ကျွနြ

် တု မြင်သနသတွွဲ့သနကက US သြေါ်လစီ မဖစ်တယ်လု သမြျာရင်ြြှျာေး ေးူ သြါ၊ ဒါသြြယ်

ဒီ Ethnic Resistant Organization ငု ြီေးသတျာနွဲကု သံုေးငြီေးသတျာြှ အသအြှတ်မြြု ျာေးတျာကု

ကျွနြ
် တုသတွွဲ့ရတယ်။ ဒါလည်ေး Foreign Policy အရ ေးူ မချာေးတွဲ အရျာတစ်ခုမဖစ် တယ်လု ကျွနြ
် တု

သမြျာလုရှရင် ြြှျာေး ူေးသြါသနျာ်။ Legally နွဲ ERO သတွကု အသအြှတ်မြြုတျာကု ကျွနြ

် တု သတွွဲ့ရတယ်

ငြီေးသတျာ သနျာက်တစ်ခုအသနနွဲ ဒီ Non-Legal Assistant သြါ လူအသက်ကု ြသသသစနင

ု တ
် ွဲ သ ျာက်ြံြှုြ ြုေးလု

ကျွနြ
် တု ျာသျာမြန်လရှ
ု ရင် အ င်သမြြယ် င်တယ် အွဲဒါြ ြုေးသတွကလ
ု ည်ေး သ ျာက်ြံ

သွျာေးြယ် ငု ြီေးသတျာ သရေးသျာေး ျာေးတျာကုသတွရ

ွဲ့ တယ်။ အွဲဒီြှျာလည်ေး ERO သတွြါသလု PDF သတွကုလည်ေး

သ ျာက်ြံြယ်၊ Humanitarian Assistant သတွကလ

ု ည်ေး သြေးသွျာေးြယ် ုငြီေးသတျာ သမြျာ ျာေးတျာကု

သတွွဲ့ရတယ်။ ေးီ ရီေးယျာေးနွဲ ယူကရန်ေးတုလည်ေး ကကညြ

် ယ် ုလုရှရင် ဒီ Non-Legal Assistant ုတွဲ

သအျာက်ြှျာြွဲ သူတု သ ျာက်ြံြှုအြ ျာေးကကီေးကု သူတု သြေးသနတျာကုသတွွဲ့ရတယ်။ မြန်ြျာမြည်အတွက်ကလည်ေး

သူတု တကယ်ကု သြေးြယ် ုလုရှရင် အွဲလအ

ု လျာေးအလျာသတွသတျာရှတယ်။ ဥြသဒသတွ ြ
ွဲ ှျာကု သူတု

ြူအသနနွဲ ခ မြ ျာေးသြေးတျာ သတျာ ရှတယ်သြါ၊ ငြီေးသတျာ သနျာက်တစ်ခုအသနနွဲ ေးူ မချာေးခ က်တစ်ခုကု ကျွနြ
် တု

သ ျာက်မြရြယ် ုလုရှရင် Burma Act ြ

ွဲ ှျာ ြါတွဲ Sanctions ကစစသြါ၊ Sanctions ကစစြှျာလည်ေး

President Biden ကု MOGE ကုလည်ေး ဒီ Sanctions လုြ်လုရတယ် ငု ြီေးသတျာ သရေး ျာေးတယ်၊

လုြ်ကုလုြ်ရြယ်လုသတျာ ဥြသဒ ြ
ွဲ ှျာ ြသရေး ျာေး ေးူ ။ ဒါသြြယ် လုြ်ခ င်ရင် သူကုလည်ေး Sanctions ြ
ွဲ ှျာ

ည်လုရတယ် ုငြီေးသတျာ တံခါေးဖွငသ

် ြေး ျာေးတယ်သြါ။ အခုတက်လျာတွဲ အစုေးရမဖစ်သန မွဲ ဖစ်တွဲ Joe Biden

အစုေးရကုသြါ ကွနဂ
် ရက်က တံခါေးအက ယ်ကကီေး ဖွငမ် ြ ျာေး တယ်သြါသနျာ်။ အွဲဒီအသြေါ်ြှျာ အစုေးရ က်က

ယ်လုအသကျာင်အ ည်သဖျာ်ြလွဲ ုတျာက အစေးု ရဖက်မခြ်ေး မဖစ်သွျာေးငြီ။ ဒါသြြယ် ဥြသဒအရသတျာ

တံခါေးအက ယ်ကကီေး ဖွငသ

် ြေး ျာေးတယ်၊ မြန်ြျာမြည်သူသတွ အခုသတျာ်လှန် သရေး အစုအဖွွဲွဲ့သတွအတွက်
အင်အျာေးမဖစ်သစြယ် အသ ျာက်အြံြ ြုေး၊ ငြီေးသတျာ သြေါ်လစီအျာေးမဖငသ
် သျာ်လည်ေး သကျာင်ေး

အြ ျာေးကကီေးသြေး ျာေးတျာကုသတျာ ကျွနြ

် တုသတွွဲ့ရတယ်။

သြေး - သနျာက်တ င ် ြ်တေးု ငြီေး သြေးခ င်ြါတယ်။ အခုဒီ NDAA ဥြသဒ က

ွဲ မြန်ြျာအတွက် Burma Act

ြ
ွဲ ှျာ မြန်ြျာမြည်သူြ ျာေးရွဲ ဖက်ဒရယ်နင
ှ ် ဒီြုကသရစီ၊ လူအခွငအ
် သရေးနှင ် တရျာေးြျှတြှုရရှသရေး

လှုြ်ရှျာေးြှုအတွက် သ ျာက်ြံကူညီ သြေးနင

ု ဖ
် ု ုငြီေး ြါဝင်တျာသတွရ
ွဲ့ ြါတယ်။ ဒီဥြသဒက မြန်ြျာနင
ု င
် ံ

အသွငက
် ေးူ သမြျာင်ေးသရေးကု ယ်သလျာက် အသ ျာက်အြံ မဖစ်သစနင
ု လ
် ု င်ြါသလွဲ….?

သမဖ - သြေါ်လစီအြင
ု ေး် နွဲ ကျွနြ
် တု သမြျာရြယ် ုလရှ
ု ရင် ခုနကသမြျာခွဲသလုြွဲ US ုတျာ

ကြဘျာနင
ု င
် အ
ံ လည်ြှျာ Powerful မဖစ်တွဲ ြါဝါရှတွဲ အင်အျာေးကကီေး နင
ု င
် တ
ံ စ်ခုမဖစ်တယ်။ ုသတျာ

သူကုယ်တုငက
် မြန်ြျာမြည်ရွဲ သတျာ်လှန် သရေး အင်အျာေးစုသတွကု ကူညီြါြယ် သူတုနွဲအတူ

ရြ်တည်ြါတယ် ုငြီေးသတျာ symbolically သူရြ်တည် သြေးတျာကလည်ေး အင်အျာေးတစ်ခု မဖစ်သစတယ်။

ငြီေးသတျာ သနျာက်တစ်ခုအသနနွဲ သမြျာရြယ် ုလုရှရင် ဖက်ဒရယ် လစ်ဇင်ကုလည်ေး သူတု

အျာေးသြေးကူညီသွျာေးြယ်။ ငြီေးသတျာ Ethnic Resistant Organization သတွကု လည်ေး သ ျာက်ြံသွျာေးြယ်

ုတျာကလည်ေး ဒီ Federalism လြ်ေးသကကျာင်ေးကု သူတု Officially , Legally နွဲ သူတု သ ျာက်ခံတယ်၊

တုငေး် ရင်ေးသျာေး အဖွွဲွဲ့အစည်ေးသတွကုလည်ေး အသအြှတ်မြြုလုက်တယ် ုတဟျာြ

ွဲ ြုေးသတွလည်ေး ြါတယ်သြါ၊ ဒါ

symbolically သြါ။ ငြီေးသတျာ Civil Society Organization သတွကုလည်ေး သူတု ကူညီြယ် ု ငြီေးသတျာ

ဥြသဒ ြ
ွဲ ှျာကုက သရေး ွွဲ ျာေးတျာကု သတွွဲ့ရတွဲအခါက သတျာ symbolically ကျွနြ
် တုအတွက် အျာေးမဖစ်

သစတယ် အျာေးရှသစတယ်။ ငြီေးသတျာ အစုေးရ က်က ယ်သလျာက်ြွဲ ကူညီခ င်ခ င် ဥြသဒ ြ

ွဲ ှျာ

မြဌျာန်ေး ျာေးတျာ ြရှလုရှရင် သူတုအတွက်လည်ေး လုြ်ရကုငရ

် တျာခက်တယ်။ ငြီေးသတျာ အစေးု ရ က်က

လုြ်ရကုငရ
် တျာ လွယ်ကူ သွျာေးသအျာင် ဥြသဒအရ လြ်ေးသကကျာင်ေးဖွငသ
် ြေးလုက်တျာ ုသတျာ symbolically

အရသတျာ အွဲဒါသတွ အကုနလ

် ံုေး အသရေးြါတယ်။ ုသတျာ အ ြ
ွဲ ှျာ သရေးသျာေး ျာေးတျာသတွကသတျာ

အြ ျာေးကကီေးြါြွဲ ဒါသြြယ် symbolically အရသတျာ အသရေးြါတယ်။ သနျာက်ငြီေးသတျာ အသ ျာက်အြံအျာေးမဖင ်

ကကည်ြယ် ုလရှ
ု ရင်လည်ေး သတျာ်လှနသ
် ရေး ကျာလြှျာ ကျွနြ
် တု ရှသနတွဲအတွက်သကကျာငြ
် ုလု

အကူအညီကသတျာ အငြွဲတြ်ေးလုအြ်တယ်၊ အခု နှစ်နစ

ှ ် တျာကျာလကု ကျွနြ
် တု ကကည်ြယ် ုလုရှရင်

ကျွနြ
် တု အခ င်ေးခ င်ေးကကျာေးကူညီတွဲ Fundraising နွဲ အဓက ျာေးငြီေးသတျာ ကျွနြ
် တုသွျာေးသနတျာကု

သတွွဲ့ရတယ်။ ဒါသြြယ် နှစ်ကကျာလျာတွဲအခ န်ြှျာ ဒီလုနည်ေးနွဲ ကသတျာ ခက်ြါတယ်။ လူတုငေး် ဒီ Supporter

သတွအတွက်ကလည်ေး လရတန်ေးရတျာ ခက်တယ်၊ အွဲလုြ ြုေး ုသတျာ မြည်ြ အဖွွဲွဲ့အစည်ေးသတွ

မြည်ြနင
ု င
် သ
ံ တွရွဲ အကူအညီသတွကု ကျွနြ
် တု ြုရနင
ု ြ
် ယ် ုလုရှရင် ကျွနြ
် တု ြအ
ု င်သမြ တယ်သြါ။

အင်အျာေးကကီေးနင
ု င
် သ
ံ တွရွဲလုြ်ရြ်ကု ကကည်ငြီေးသတျာ တစ်မချာေးနင
ု င
် သ
ံ တွကလည်ေး သ ျာက်ြံြှုသတွ

သြေးတျာမဖစ်တအတွ
ွဲ က်သကကျာငြ
် လု US က်က ဒီ က်ြုငြီေးသတျာ င်သျာမြင်သျာရှတွဲ အကူအညီြ ြုေးကု

လည်ေး Burma Act ကသနတ င ် ခ မြြယ် လ

ု ုရှရင် ြုြုငြီေးသတျာလည်ေး က န်တန
ွဲ င
ု င
် သ
ံ တွ က
ီ သန ြရ
ု ဖု

အလျာေးအလျာ ရှတယ် ုငြီေးသတျာ သံုေးသြ်ြြါတယ်။

သြေး - Burma act ဥြသဒက အသက်ဝင်လျာရင် သနွဦေးသတျာ်လှနသ

် ရေးအတွက် ယ်လု သက်သရျာက်ြှု ရှလျာ

နင
ု ြ
် လွဲ…?

သမဖ - လွနခ
် ွဲတွဲ ဒီဇင် ျာသလျာက်ြှျာ သူတု pass လုြ်ခွဲတျာ ုသတျာ (၆) လ သက ျာ်သနငြီ အွဲဒီြှျာ Deadline

တစ်ခု သြေး ျာေးတျာက ရက် (၁၈၀) သက ျာ်သွျာေးငြီ (၆) လ သက ျာ်သွျာေးငြီ ုလုရှရင် အစေးု ရ က်က ဒီ

Sanctions ကစစနြွဲ
ွဲ မဖစ်မဖစ် သူ တစ်ခုခုသတျာ Action ယူရြယ် ုတွဲ Deadline သလေးလည်ေး ြါတယ်။

အျာေးလံေးု သမြင်ကကြှျာြါ လွနခ

် ွဲတွဲ ဇွန် (၂၁) ရက်သနက သမချာက်လမြည်တွဲသနမဖစ်တယ်။ အွဲဒီြှျာြွဲ Sanctions

Ban သတွကု US က်က Sanctions ြ်တုေး လက

ု ်တျာကုလည်ေး ကျွနြ
် တု သတွွဲ့ရတယ်။ ဒါ သူတု

အစုေးရ က်က အခ န်ြှီသလေးနွဲ ဒီ Burma Act ြှျာြါတွဲအတုငေး် Action ယူလက

ု ်တယ်လု ကျွနြ
် တု

ြှတ်ယူလုရြါတယ်။ ဒါတစ်ခုသြါသနျာ် ငြီေးသတျာက န်တဟျာသတွ

ွဲ က အွဲဒီ ြ
ွဲ ှျာ ြါတွဲ Sanctions ြ
ွဲ ှျာ

ုလုရှရင် MOGE ကုလည်ေး Sanctions ြ

ွဲ ှျာ ည်ဖု Civil society က်က မြည်သူ က်က

သတျာင်ေး ုသနတျာ သတျာ်သတျာ်ကကျာသနငြီ။ ဒါသြြယ် သူတု က်က အွဲဒါကု အခု သတျာ Sanctions က
ွဲ ု

ြ ည်သသေး ေးူ သြါ။ ဒါသြြယ် Burma Act ြှျာ ုရင် MOGE ကု Sanctions ြ
ွဲ ှျာ ည်ခ င်ရင်

ည်လုရတယ် ုတွဲ ခွငမ် ြြုခ က်ြ ြုေးကုသတျာ ကွနဂ

် ရက်က သူကု သြေး ျာေးတယ်သြါ။ ုသတျာ

အွဲဒါြ ြုေးသလေးကုလည်ေး ကျွနြ

် တု ြုငြီေးသတျာ Pressure သြေးဖုလုြယ်။ ငြီေးသတျာ သူတု Sanctions List

ွဲ ည်ခ င်လျာသအျာင် သူတု Concern ရှတွဲ ဟျာသလေးသတွကုလည်ေး ကျွနြ

် တု က်က လုြ်နင
ု ဖ
် ု

ကျွနြ
် တု က်က Strategy သလေးသတွကုလည်ေး ကျွနြ
် တု ြုစဉ်ေးစျာေးနင
ု ြ
် ယ် ုလရှ
ု ရင်လည်ေး ကျွနြ
် တု

အလျာေး အလျာ ြုြ ျာေးြယ်လု င်ြါတယ်။ ငြီေးသတျာ က န်တွဲ UN Level ြှျာ Security Council က်ကသန

Global Arms ကု ကြဘျာတစ်ဝှြ်ေးအသနနွဲ မြန်ြျာစစ်တြ် က်က Arms သတွြရနင

ု ဖ
် ုကု လုြ်ဖု ုတျာက

အခုအျာေးလံေးု သ ျာေးတွဲ အတုငေး် ြွဲ China နွဲ Russia ရွဲ အကူအညီသကကျာင ် သြ်သတျာ မဖစ်နင
ု သ
် ခ သတျာ ြရှ ူေး။
 ုသတျာ Burma Act ြ
ွဲ ှျာသတျာ တခ ြုွဲ့ဟျာသတွ အရြ်ေးသကျာင်ေးတွဲ ဟျာသတွသတျာ ရှတယ် Target သတွသြါ။

ဒါသြြယ် ရဖု အလျာေး အလျာနည်ေးတွဲ အခ က်အလက်သတွလည်ေး ရှတယ်။

သြေး - အွဲဒ ီ Burma Act ြ

ွဲ ှျာ ြါတွဲ ရံြံုသငွ ခွွဲသဝ သ ျာက်ြံမခင်ေး ုငရ
် ျာ ြူဝါဒနွဲ ြတ်သက်ငြီေး သြေးခ င်တယ်။

ရံြံုသငွ ရရှခွဲရင် ယ်လု ခွွဲသဝက ငသ

် ေးုံ သငတ
် ယ်လု ယူ ြါသလွဲ…?

သမဖ - Burma Act နွဲ ြတ်သက်ငြီေးသတျာ ခုနကသမြျာသလု စျာအရ ဥြသဒ ြ

ွဲ ှျာြါတွဲ

အသကကျာင်ေးအရျာသတွက အရြ်ေးသကျာင်ေးတယ်၊ Sanctions ကစစ ုလုရှရင်လည်ေး သူတု အခုသလေးတင်ြွဲ

ဥြသဒ ြ
ွဲ ှျာြါတွဲအတင
ု ေး် ြွဲ သူတု Action ယူတယ်။ ဒါသြြယ် သငွသကကေးသ ျာက်ြံြှု အြုငေး် ရယ် ငြီေးသတျာ

Non-Legal Assistant ြုငေး် ရယ်ကသတျာ အခု ကျွနြ

် တု တွနေး် သနတွဲအရျာမဖစ်တယ်။ NUG

ကုယ်တုငလ
် ည်ေး Ministry Foreign Affair’s သဒေါ်ဇင်ြျာသအျာင် ုလရှ
ု ရင်လည်ေး US ြှျာ သူ လျာတုနေး်

လူအြ ျာေးကကီေးနွဲသတွွဲ့တယ်။ အခုလက်ရှ NUG သခါင်ေးသ ျာင်သတွ ဖက်ကလည်ေး အငြွဲတြ်ေးသတွွဲ့တယ်။

အခုလက်ရှ ဒီ US ြှျာရှသနတွဲ Myanmar Diaspora သတွကလည်ေး သူတုရွဲ Senator သတွ Congressman

သတွကု အငြွဲတြ်ေးသတွွဲ့ ငြီေးသတျာ ဒါကု အငြွဲတြ်ေးဖအျာေးသြေးတယ်။ အဖွွဲွဲ့အစည်ေးသတွ ကုယ်တုငက

် လည်ေး US

Base သတွ လ
ု ုရှရင် ဖအျာေး အငြွဲသြေးတယ်။ ဒါသြြယ် ခက်တျာတစ်ခုက NDAA သအျာက်ြှျာ က်ဂ က်

အသနနွဲ ခ မြသြေးတျာက 800 သက ျာ်သက ျာ် Billion သြါသနျာ် သူတက

ု ခ မြသြေးတယ် အွဲဒီြှျာြှ သူတက
ု

ခွွဲတြ်ေးသလေးသတွန ွဲ ဒီက အတွက်က ဒီသလျာက်သြေးြယ် စသည်မဖင ် သူတု ခွွဲ ျာေးသြေးတျာကု သတွွဲ့ရ တယ်။

လ
ီ ီယံ အြ ျာေးကကီေး ခ မြတွဲအ ြ
ွဲ ှျာြှ သူတုက မြန်ြျာမြည်အတွက် ုလုရှရင် Over 200 Million သြါ

အွဲဒါကုြွဲ သူတုက ခ မြသြေးတယ်။ ဒါသြြယ် တကယ်တကယ်ြှျာက မြန်ခွွဲသဝတွဲ အခ န်ြှျာကလည်ေး

သူြ ျာေးနင
ု င
် ံ သတွန ွဲ ယျှဉ်ငြြုင်ငြီေးြှ ကျွနြ
် တုက အွဲဒီဟျာကု သတျာင်ေး ရ
ု တျာ မဖစ်တယ်။ ုသတျာ

အခုသလျာသလျာ ယ်ြှျာ အျာေးလံုေးသတွဲအတုငေး် ြွဲ ယူကရန်ေး ုလုရှရင်လည်ေး တကြဘျာလံုေးက အျာရံုစုက်သနတွဲ

Issue သတွမဖစ်တယ်။ အွဲဒါသတွန ွဲ ကျွနြ

် တုက ငြြုငင် ြီေးသတျာ သတျာင်ေး ုရတျာမဖစ်တယ်။ ငြီေးသတျာ ဟုတျာ

Foreign Policy နွဲ သက် ုငတ

် ွဲ ဥြသဒ ုသတျာ သူ Interest နွဲ ြ ုငတ
် ွဲဟျာကုသတျာ US ကလည်ေး No One

အသနနွဲ Priority List ြှျာ ျာေးဖုက သတျာ်သတျာ်ခက်တယ်။ သ

ု တျာ ဒီကျွနြ
် တရွဲ
ု

အသ ျာက်အြံရနင
ု ဖ
် ု ုလရှ
ု ရင် ဒီ က်ြုငြီေး သတျာလည်ေး ကျွနြ
် တုက ဖအျာေးသတွသြေးဖု လုြယ်၊

ဖအျာေးသြေးတွဲ သနရျာြှျာလည်ေး သွျာေးသတျာင်ေးယံုနသတျာ

ွဲ ရဖြ
ု ု ခက်ြယ် NDAA ရွဲ Target ကု ကကည်ြယ် ု

လုရှရင် အင်ဒ ု - ြစဖတ် Area ြှျာ Russia နွဲ China ရွဲ Influence သတွ ြုငြီေးသတျာကကီေးလျာတျာ အွဲဒါကု
Counter လုြ်ဖု ုတွဲ ရည်ရွယ်ခ က်န ွဲ Objective နွဲ ဒီ NDAA 2023 ကု သူတက
ု Pass လုက်တျာမဖစ်တယ်။

ုသတျာ အွဲဒီ Strategy သ ျာင် ြ

ွဲ ှျာ ဝင်သွျာေးသအျာင် ကျွနြ
် တု က်က လည်ေး Advocacy သတျာ ြုလုြ်ဖု

လုြလျာေး ုတွဲ အသတွေးသလေးသတွလည်ေး သနျာက်ြုငေး် ု ြုြုသမြျာလျာကကတယ်။ ျာလုလည်ေး ုလရှ

ု ရင်

မြန်ြျာမြည်သူသတွ ကူညီ သငြ

် ါတယ်လု အငြွဲတြ်ေးသမြျာသနရင်သတျာင်ြှ Foreign Policy အရ ကုယ်ရွဲ

အက ြုေးစီေးြွျာေး ကုယရ
် ွဲ ဥြသဒရွဲ Objective နွဲ ြကုက်ညီလုရှရင်က Priority List ြှျာ ြါဖုက အရြ်ေးခက်တယ်။

ုသတျာ အွဲဒါကု China ရွဲ Influence, Russia ရွဲ အကူအညီသြေးြှု သတွကုလည်ေး ကျွနြ
် တု ဒီ က်ြုငြီေးသတျာ

Highlight လုြ်နင
ု ဖ
် ု ငြီေးသတျာ မြန်ြျာမြည်ကု ကူညီခ င်ေးအျာေးမဖင ် China နွဲ Russia ကု ကျွနြ
် တု ယ်လုြ ြုေးနွဲ

တန်မြန်ငြီေးသတျာ အံတုသနသလွဲ ုတဟျာြ

ွဲ ြုေးသလေးသတွကုလည်ေး ြုြုငြီေးသတျာ ခ မြနင
ု ဖ
် ု လုအြ် တယ်။

ုသတျာ ဒီ ြုက် ရ
ံ ဖု ကသတျာ သူတု က် ကလည်ေး မြန်သမြျာသလရှတျာက ၂၀၁၇ ြှ ၂၀၂၃ ကကျာေး ဒီ (၆) နှစ်

သက ျာ်တွငေး် ြှျာ US အစေးု ရက ဒီ Burma Act ုတွဲ ဥြသဒ ြမြဋ္ဌျာန်ေးခင် က

ွဲ ကူညီသနတျာြွဲ အကုနလ
် ေးံု

သြါင်ေးရင်သတျာင်ြှျာ 2.1 Billion သတျာင်ြှ ရှငြီလု သူတု က်ကသတျာ မြန်သမြျာတယ်သြါ။ Burma Act ြရှခင်

ကတည်ေးကလည်ေး ကျွနသ
် တျာ်တု ကူညီသနတယ် အခုလည်ေး က်ကူညီြှျာြွဲ ုငြီေးသတျာ မြန်သမြျာတျာသတျာ

ရှတယ်။ ဒါသြြယ် ဒီြက

ု ် အ
ံ င်အျာေး သငွသကကေးအင်အျာေးြွဲ ြဟုတ် န
ွဲ ွဲ Non-Legal Assistant ုတျာကသတျာ

အခုသနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးအတွက်ကသတျာ တကယ်ကု အ ုေးံ အမဖတ်သြေးနင
ု ြ
် ယ် အရျာမဖစ်တယ်လုလည်ေး

ကျွနြ
် တု သမြျာလုရတယ်။ ေးီ ရီေးယျာေးနွဲ ယူကရန်ေးြှျာသြေးတွဲ အကူအညီသတွကု သွျာေးကကည် ြယ် ုလုရှရင်

တကယ်ကု စစ်တုကတ
် သနရျာြှ
ွဲ ျာ Revolution လုြ်တသနရျာြှ
ွဲ ျာ တကယ်ကု အက ြုေးရှြယ်ဟျာသတွကု

သတွွဲ့ရတယ်သြါ သူတု သြေးခွဲတျာသတွသြါ။ ုသတျာ အွဲဒါသလေးသတွကသတျာ ကျွနြ

် တု ြ်ငြီေးသတျာ သတျာင်ေး ု

ရြယ်ဟျာမဖစ်တယ်။ သူတု သ ျာင် ြ

ွဲ ှျာ ဝင်သွျာေးသအျာင်လည်ေး Strategy သလေးသတွ မြန်မြန်မြင်ငြီေးသတျာ ြု

Effective မဖစ်လျာသအျာင် လုြ်ဖုသတျာ လုြလျာေးသြါ။

သြေး - သနျာက်တခ က်က အွဲဒ ီ Burma Act ြ

ွဲ ှျာြါတွဲ မြန်ြျာြဟုတ်တွဲ တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေး အဖွွဲွဲ့အစည်ေးသတွ၊

EROs တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေးသတျာ်လှနသ
် ရေးအဖွွဲွဲ့အစည်ေးတုအတွက် နည်ေးြညျာနွဲ ဖွံွဲ့ ငဖြုေးသရေး ုငရ
် ျာလှုြ်ငန်ေးသတွကု

သ ျာက်ြံ နင
ု သ
် ရေး ြါဝင်တျာ သတွွဲ့ရြါတယ်။ ဒီရန်ြံုသငွသတွကု မြန်ြျာြဟုတ်တွဲ တုငေး် ရင်ေးသျာေး လူြ ြုေးစု သတွရွဲ

သဒသသတွကု တုကရ
် ု က် စီေး င်ေးနင
ု ဖ
် ု ျာသတွ မြင် င်လုြ်သ ျာင်သငြ
် ါသလွဲ….?

သမဖ - သြေးတွဲ သြေးခွနေး် ြသမဖခင်သလေးြှျာ Burma Act ြှျာ ERO ုတွဲ နျာြည်ြါလျာတွဲ Contest

သလေးကုလည်ေး ကျွနြ
် နည်ေးနည်ေး ည်သမြျာခ င်ြါတယ်။ အရင်တုနေး် က ုလရှ
ု ရင် US Policy ရယ် US
 က်က က
ွ လ
် ျာတွဲ Official Statement သတွကု ကကည်ြယ် ုလုရှရင် ERO တ
ု ွဲ အသံုေးအနှုနေး် သတွကု

တစ်ခါြှ ကျွနြ
် တု ြသတွရ
ွဲ့ ူေး။ ဒီ ERO ုတွဲ စကျာေးလံေးု သတွ ြါလျာနင
ု ဖ
် ု ုလရှ
ု ရင်လည်ေး Burma Act ကု

သူတု Congress ြှျာသ ွေးသနွေးသနတွဲ အခ န်ကျာလတုနေး် က US ြှျာ သန င

ု တ
် ွဲ ဗြျာမြည်ဖွျာေးသြါ၊ ဗြျာမြည်ဖွျာေး

တုငေး် ရင်ေးသျာေး လူြ ြုေးစုသြါင်ေးစံုက တွနေး် ငြီေးသတျာ ဒီစကျာေးလံုေးြ ြုေးသတွ ည်ဖု တ

ု ွဲဟျာြ ြုေးသတွလည်ေး

အရြ်ေးတွနေး် အျာေးသြေးခွဲ တယ်၊ သူတုရွဲ ြါဝင်ြတ်သက် ြှုကုလည်ေး ကျွနြ

် Highlight လုြ်ခ င်တယ်။ သူတရွဲ
ု

တွနေး် အျာေးသကကျာငလ
် ည်ေး အွဲဒီစကျာေးလံုေးသတွ ြါလျာတျာကု ကျွနြ
် တုသတွရ
ွဲ့ တယ်။ ုသတျာ

ဒီသ ျာက်ြံြှုသတွကု ယ်သူသတွ ြ

ီ ှျာ သြေးြလွဲ တ
ု ဟျာက
ွဲ ု ခုနကသမြျာတွဲ Non-Legal Assistant သြါ။

လူအသက်ကု ြသသသစနင
ု တ
် ွဲ သ ျာက်ြံြှုြ ြုေး ုတသနရျာြှ
ွဲ ျာ တမချာေး Contest သတွြှျာ သူတု သြေးခွဲတွဲ

အကူအညီသတွက က ည်ကျာ၊ ဒင
ု ေး် ကျာသတွလည်ေးြါတယ်။ Communication Equipment သတွလည်ေး

ြါတယ်၊ Medical Equipment သတွြါတယ် စသည်မဖငသ

် ြါ။ ုသတျာ အွဲဒီဟျာသတွကု ERO သတွကုလည်ေး

သြေးြယ်၊ PDF သတွကုလည်ေး သြေးြယ် တ

ု ဟျာသတွ
ွဲ သူတု နျာြည်သတွကု ကျွနြ
် တု သတွွဲ့ရတယ်၊ NUG

နျာြည်ကုလည်ေး အကုနသ
် တွရ
ွဲ့ တယ်၊ CSO နျာြည်သတွကုလည်ေး အကုနသ
် တွရ
ွဲ့ တယ်။ ုသတျာ ဥြြျာ -

Medical Equipment ုလု ရှရင် CSO သတွြှျာ သူတု Medical နွဲ ြတ်သက်ငြီေး Implement လုြ်တွဲ

Experience သတွအြ ျာေးကကီေး ရှ ျာေးတွဲ အဖွွဲွဲ့အစည်ေးသတွရှတယ်၊ သူတုက ကင

ု တ
် ွယ်လု ရှရင်သတျာ

အ င်သမြ ုေးံ သြါ ဥြသဒြှျာသတျာ ယ်သူကု ယ် လန

ု ည်ေးနွဲ A B C D အတုငေး် သွျာေးြယ် B C D ဒီလု

သြေးြယ် ုတွဲ ဟျာြ ြုေး အတအက သတျာ သမြျာဖု သရေးဖု ခက်တယ်။ ဒါသြြယ် အသကျာင်အ ည်

တကယ်သဖျာ်ြယ် အစုေးရ က်ကသနြွဲ ဒီဟျာသလေးသတွကု ရှငေး် ရှငေး် လင်ေးလင်ေးခ မြဖု သူြှျာတျာဝန်ရှတယ်။

အခုသလျာသလျာ ယ် သတျာ Burma Act သအျာက်ကသန ုတွဲ အကူအညီအသနနွဲကသတျာ ကျွနြ

် တု

င် င်ရှျာေးရှျာေးနွဲ ျာြှသတျာ ြသတွွဲ့ရသသေး ူေးသြါသနျာ် (၆ )လ သက ျာ် ကကျာလျာတွဲ အခ န် ။ အွဲဒါသကကျာင ်

ြုလုလည်ေး (၆ )လ မြည်တအခ
ွဲ န်ြှျာ US Base အဖွွဲွဲ့အစည်ေး သတျာ်သတျာ်ြ ျာေးြ ျာေးကလည်ေး

သြေးခွနေး် သတွ တ
ု က် ကတယ်၊ Pressure သတွလည်ေး သြေးတယ်၊ Advocate သတွလည်ေး

ြ်လုြ်ကကတယ်သြါသနျာ် အစုေးရကု ဒီ NUG အစုေးရ ကုယတ

် ုငသ
် ရျာသြါ။

သြေး - တရုတ် က်ကသမြျာတျာတခုရှြါတယ်။ Burma Act ရွဲ သ ျာက်ြံြှုဟျာ အသြရကန်က

သဟျာင်သကျာင်ကု ကူညီသြေးသနတွဲ က
ွဲ အစတ်အြင
ု ေး် တခုသလျာက်သတျာင် ြရှ ူေးလု
သဝဖန် ျာေးတျာြ ြုေးရှတယ်လု သရြါတယ် Burma Act နွဲ ြတ်သက်ငြီေး တရုတရ
် ွဲ ရြ်တည်ခ က်နွဲ အသြရကန်

တုရွဲ ရြ်တည်ခ က် သဟဇျာတ မဖစ်နင

ု ် လျာေး…?

သမဖ - တရုတ်-မြန်ြျာ ရြ်တည်ခ က်က မြန်ြျာအသရေး တစံုတရျာ ခုက်ြှု ရှနင

ု လ
် ျာေး၊ သတျာ်လှနသ
် ရေးအင်အျာေး၊

အတုက် အခံ အင်အျာေးစုသတွ ျာသတွ လုြ်သ ျာင် သငြ

် ါသလွဲ…?

သငွသကကေးအင်အျာေးသ ျာက်ြံြှုကု ကကည်ြယ် ုလရှ

ု ရင်သတျာ သတျာ်သတျာ်ကွျာြါတယ်။ ဥြြျာ

င
ု ဝ
် ြ် ုလရှ
ု ရင် 2023 NDAA ြှျာ သူတုကု ၂ လ
ီ ီယံသက ျာ် သြေးြယ် ုတွဲ ဟျာြ ြုေးသတွြါတယ်။ အွဲဒါကု

ကျွနြ
် တုကု သြေးြယ်လု သမြျာတွဲ Over 200 Million သလျာက်န ွဲ ယှဉ်လုက်ရင်သတျာ အရြ်ေးကွျာတျာသြါ။

ုသတျာ တစ်နည်ေးအျာေးမဖင ် သငွသကကေးအင်အျာေးအသနနွဲ သမြျာရြယ် ုလရှ

ု ရင်သတျာ သမြျာလုရတယ်၊ ဒါသြြယ်

တစ်ဖက်ြှျာလည်ေး ခုနက ကျွနြ

် တုသမြျာတွဲ Non-Legal Assistant ုတဟျာသတွ
ွဲ က အခု မြန်ြျာမြည်ရွဲ

သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးကု ကကည် ြယ် ုလုရှရင် တစ်ခ ြုွဲ့သဒသသတွြှျာ သမြမြင်ြှျာ စစ်သကျာင်စီ က်က သူတု

လံုေးဝကု အနင
ု ြ
် ရနင
ု သ
် တျာ ူေး။ သမြမြင်ြှျာသတျာ သူတု ရှု ေးံ သနငြီ အွဲဒါသကကျာငြ
် လည်
ု ေး အခုသနျာက်ြုငေး်

သ ေးကကီေးတွဲ Air Strike သတွ သလယျာဉ်ကု သံုေးငြီေးသတျာ ဗံုေးက ွဲတဟျာ

ွဲ သတွ သူတု ြုြုငြီေးသတျာ သံုေးလျာတယ်။

သလယျာဉ်ကုသုေးံ ငြီေးသတျာ တုက်ခုက်တယ် ုတျာ သူတု အတွက်လည်ေး သငွသကကေးအင်အျာေးအရ

အရြ်ေးြုငြီေးသတျာ သငွသကကေးအကုနအ
် က ြ ျာေးတယ်။ ဒါသြြယ် သအျာက်သမခ သမြမြင်ြှျာသူတု

စစ်သတွကြုြရ
ု ှု ံေးလျာတွဲ အတွက်သကကျာငြ
် ုလု ြုသ ေးကကီေးတွဲ Strategy သတွ သံေးု လျာ ရတယ်။ ုသတျာ

ဒီဟျာသတွကု ကကည်မခင်ေးအျာေးမဖငလ
် ည်ေး အွဲဒီဟျာသတွ ကျာကွယ်နင
ု ဖ
် ု သလယျာဉ်ဒဏ်ကုြွဲ ကျွနြ
် တက
ု

ြကျာကွယ်နင
ု တ
် ျာ ုသတျာ သလယျာဉ်ဒဏ်ကသန ကုယ်ကုကု ကျာကွယ်နင
ု တ
် ွဲ ကရယျာြ ြုေးသတွသျာ

ခုနကသမြျာတွဲ Non-Legal Assistant သအျာက်ကသန ကျွနြ

် တုရနင
ု ြ
် ယ် ုလရှ
ု ရင်

သငွသကကေးအင်အျာေးအရသတျာ သြ်ငြီေးသတျာ Power ြ ျာေးခ င်ြှြ ျာေးြယ်။ ဒါသြြယ် ကျွနြ

် တုအတွက်

လက်ရှကကံြုသနရတွဲမြဿနျာအတွက် အရြ်ေး အသ ျာက်အကူမြြုြယအ

် ရျာသတွမဖစ်တယ်။ ုသတျာ

သငွသကကေးတစ်ခုတည်ေးနွဲြွဲ ကျွနြ
် တု တန်ဖုေးမဖတ်လုသတျာ ြရ ေးူ သြါသနျာ်။ ဒါက ကျွနြ
် တစ်သယျာက်တည်ေးရွဲ

အမြင်မဖစ်ြါတယ်။ နံြါတ်နစ
ှ ်ကသတျာ ခုနကသမြျာသလု ဒီ symbolically သြါ မြန်ြျာမြည်ရွဲ မြဿနျာကု

က က နန နျာေးလည်တွဲ သူသတွကသတျာ အငြွဲတြ်ေး သသ ျာ သြါက်ခွဲကကငြီေးသျာေး မဖစ်တယ်။ Federalism

ြရ န
ွဲ ွဲ ကျွနြ
် တု ငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေးကု ရနင
ု ြ
် ှျာြဟုတ် ူေး ုတဟျာက
ွဲ ု အွဲဒီ Federalism ကု ရဖုအတွက်

ုလုရှရင်လည်ေး တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေးသတွရွဲ role ကုလည်ေး လက်ခံသြေးရြယ်။ သူတရွဲ
ု လုခ င်တွဲ Federalism

ကုလည်ေး အျာေးသြေးတက်ရြယ် ုတဟျာြ

ွဲ ြုေး Indirect way သြါ။ ုသတျာ ဒီ Burma Act ကလည်ေး
အသရေးကကီေးတွဲ symbolically act သတွကု က က နန သူကုငသ
် နတယ်။ အွဲဒါကုလည်ေး ဥြသဒအရ သူ Officially

နွဲ လက်ခံသြေးတျာသတွရတယ်
ှ ။ ုသတျာ နှစ် (၇၀) သက ျာ်ကကျာ ကျွနြ
် တုရွဲ သြုငေး် သကကျာင်ေးကု

ကကည်ြယ် ုလရှ
ု ရင်လည်ေး အသရေးကကီေးတွဲ symbolical အြုငေး် ကု ကျွနြ
် တုသတွရ
ွဲ့ တယ်၊ ဒါြုက် ံ အင်အျာေးနွဲ

တန်ဖုေးမဖတ်လုရတွဲ အရျာသတျာ ြဟုတ် ူေးသြါ။ ုသတျာ ဒီ Burma Act သီေးသနက

် ုြွဲ သမြျာရြယ်

ုလုရှရင်သတျာ ဟုတ်တယ် ဒီ China ကု မြန်အတ

ံ ုဖု ုလုရှရင်သတျာ နည်ေးနည်ေးသတျာ ခက်တယ်သြါ။

ဒါသြြယ် NDAA ရွဲ Overall သူရွဲ Objective ကု ကကည်ြယ် ုလုရှရင် Russia နွဲ China ရွဲ အင်အျာေးကု

တန်မြန်နင
ု ဖ
် ု အတွက် လုအြ်တွဲ Action သတွ ယူနင
ု ဖ
် ု ုငြီေးသတျာ 800 Billion သက ျာ်ကု US အစုေးရက

သံုေးနင
ု ဖ
် ု Budget ခ သြေးတျာ မဖစ်တယ်။ ုသတျာ NDAA သအျာက်ြှျာြါတွဲ Burma Act တစ်ခုတည်ေးကုသတျာ

ကျွနြ
် တု ကကည်လု ြရ ေးူ ။ NDAA ုတျာကကီေး တစ်ခလ
ု ံုေးကု ကကည်ြယ် ုလုရှရင် China နွဲ Russia ကု

ရည်ရွယင် ြီေး လုြ် ျာေးတွဲ ဥြသဒကကီေးမဖစ်တယ် ုတျာကု ကျွနြ

် တု သတွွဲ့ရြါတယ်။

သြေး - လက်ရှ စစ်သကျာင်စီနွဲ အသြရကန်အစေးု ရရွဲ က် သ

ံ ရေးကသရျာ ယ်လအ
ု သနအ ျာေးြှျာရှလွဲ၊

အသြရကန် အသနနွဲ စစ်သကျာင်စီ ယ်သလျာက် Sanctions သတွခ ျာေးခွဲငြီလွဲ…?

သမဖ - Burma Act ြ

ွဲ ှျာလည်ေး ြါြါတယ်။ ဒီ Senior Officer Level လူသတွရယ် သူတုရွဲ ြုင ် ုငတ
် ွဲ သူတုနွဲ

က်နယ
ွ ်သနတွဲ အကုနလ
် ေးံု ကုလည်ေး Sanctions လုြ်သျာွ ေးြါြယ်။ အ ုေးံ အစွနသ
် မြျာရြယ် ုလုရှရင် MOGE

သြါ။ အွဲဒီ ြါ ြါသနတျာကု ကျွနြ

် တုသတွွဲ့ရတယ်။ ငြီေးသတျာ ကျွနြ
် တု မြင်သနရတွဲအတုငေး် ြွဲ

အျာဏျာသြ်ေးငြီေး ကတည်ေးက သူတု Sanctions List က တစ်သနငြီေးတစ်သန တုေးလျာသနတျာကု

ကျွနြ
် တုသတွွဲ့ရတယ်။ အခု သနျာက် ုေးံ ကျွနြ
် ခုနကသ ျာက်မြသွျာေးတွဲ ဏ်သတွကု Sanctions ခ တွဲဟျာသြါ။

ုသတျာ အွဲဒါသတွလည်ေး ြ်တုေး သွျာေးဖုြွဲရှတယ်လု ကျွနြ

် တုကသတျာ ခံယြ
ူ ါတယ်၊ ြ်တေးု ဖုလည်ေး

ကျွနြ
် တု သမြမြင်ဖက်က အဖွွဲွဲ့ အစည်ေးသတွ ယ်သြ
ူ ုသြါ။ မြန်ြျာမြည်ြှျာြွဲသနသန မြည်ြြှျာြွဲသနသန

တွနေး် သနကကတျာကု ကျွနြ

် တု သတွွဲ့ရ တယ်သြါ။ အွဲဒါလည်ေး ြ်တုေးသွျာေးဖုြွဲ ရှတယ်လု မြင်ြါတယ်။ ငြီေးသတျာ

Symbolism အရသသျာ်လည်ေးသကျာင်ေး Policy အရ သသျာ်လည်ေးသကျာင်ေး ခုနက ကျွနြ

် တု

သမြျာသမြျာသနတွဲဟျာသတွ ဒီသတျာ်လှနသ
် ရေး Democratic Process သတွနြွဲ
ွဲ ကျွနြ
် တု

တုငေး် ရင်ေးသျာေးအင်အျာေးစုသတွနြွဲ
ွဲ ကျွနြ
် တု ရြ်တည်ြါြယ် ုငြီေးသတျာ သူတက
ု Officially အသနနွဲ

သမြျာလုက်ငြီသြါ။ စစ်သကျာင်စီ က်ကသတျာ ရန်ကုနြ

် ှျာ Embassy ျာေးရှသနသသေးတွဲ အရျာကလွွဲလု

ျာ ု ျာြှ ကု စစ်သကျာင်စီန ွဲ သတွွဲ့ ြှု ုလရှ

ု ရင် ြရှ ူေးလု ကျွနြ
် တု သမြျာလုရတယ်။
ကျွနြ
် တု က်ကသတျာ သူတုရြ်တည် သြေးတယ်။ ဒါသြြယ် သူတရွဲ
ု National Interest ကသတျာ

ရှတယ်သြါ။ ုသတျာ အွဲဒါသလေးကု ကျွနြ

် တု အသအြှတ်မြြုငြီေးသတျာ သူ Contest နွဲသူ

မြင်တက်လရှ
ု ရင်သတျာ အ င်သမြြယ်လု င်ြါတယ်။ ကျွနြ
် တုက US ကြွဲ လျာကယ်သြေးဖု

သြျှျာ်လငတ
် ျာြ ြုေး ုလုရှရင်သတျာ အွဲဒါ သူ Contest နွဲ ြကုက်ညီ ေးူ သြါ။ ုသတျာ ကကည်တတ်ြယ်

ုလုရှရင်လည်ေး သကျာင်ေးကွက်သတွသတျာ ရှြါတယ်လုသြါ။

သြေး - Burma Act တ

ု ်မြန်ခ က်အငြီေးြှျာ တရုတရ
် ွဲ တုနမ် ြန်ြှုက ယ်လုအသနအ ျာေးြှျာ ရှလွဲ…?

သမဖ - တရုတ် က်ကသတျာ အျာေးလံေးု လည်ေးသငြီေးသျာေးမဖစ်တယ်။ ယ်နစ

ှ ်လကကျာငြီလည်ေး ကျွနြ
် သြသွျာေးလု

အွဲဒီြှျာ လည်ေး သူတု Officially နွဲ တ

ု ်မြန် ျာေးတျာကု ကျွနြ
် တုသတွွဲ့ရတယ်။ စစ်သကျာင်စီ က်ကသနြွဲ သူတု

ရြ်တည် သွျာေးြါြယ် ုငြီေးသတျာ သူတု Foreign Minister ကုယ်တုငက

် Officially သမြျာတျာကု ကျွနြ
် တု

သတွွဲ့ရတယ်။ ုသတျာ US က်က ျာြွဲလုြ်လုြ် သူတုကသတျာြြှု ေးူ သြ်ငြီေးသတျာလည်ေး

ဂရုြစုက် ူေး တ
ု ွဲ ြံုစံြ ြုေးနွဲ မြန်မြန်သမြျာသနတျာကုသတျာ ကျွနြ
် တု သတွွဲ့ရတယ်။ ဒါသကကျာငြ
် ုလုလည်ေး

ကျွနြ
် တု က်က US ကုြွဲ မဖစ်မဖစ် ကျွနြ
် တုကု သ ျာက်ခသ
ံ နတွဲ အကူအညီ သြေးခ င်သနတွဲ European Union

က နင
ု င
် သ
ံ တျာ်သတျာ်ြ ျာေးြ ျာေးကုလည်ေး အခု ကျွနြ
် တု သမြျာသနတျာ အခုကျွနြ
် တု လုအြ်သနတွဲ တကယ်ကု

အသံုေးက ြယ် အကူအညီြ ြုေး One Billion ြသြေးခ င်သနြါသစ တကယ်ကု ကျွနြ
် တုအတွက် အသံုေးဝင်ြယ်

အကူအညီြ ြုေး သြေးဖု ုတျာကု ကျွနြ

် တု အခု တွနေး် သနတျာမဖစ်တယ်။ ုသတျာ China ကလည်ေး သူအမြင်န ွဲ

သူသမြျာတယ်သြါ။ ကျွနြ
် တဖက်
ု ကလည်ေး ကျွနြ
် တု လုအြ်တအရျာသတွ
ွဲ ကရ
ု ဖု One Billion ြရရင်

သနြါသစ ုတွဲ အသတွေးြ ြုေးနွဲ ကျွနြ

် တု ယူတက်ဖုသတျာ အသရေးကကီေးြယ် င်ြါတယ်။

သြေး - ဒီရန်ြံုသငွခွွဲသဝသရေးနွဲ ြတ်သက်ငြီေးသတျာ ခွွဲသဝသြေးြွဲအဖွွဲွဲ့အစည်ေးသတွကကျာေး ြ

ွဲ ှျာ ြညီြျှြှုသတွမဖစ်လျာတွဲ

ုေးက ြုေး ျာသတွမဖစ်လျာနင

ု လ
် ွဲ….?

သမဖ - ဒါကသတျာ ကျွနြ

် တု မြန်ြျာမြည် Contest ြှျာြှ ြဟုတ် ူေးသြါသနျာ် ခက်ခွဲတွဲ Contest ြှျာ ုလရှ
ု ရင်

အုေးတစ်အုေး ြ
ွဲ ှျာရှတွဲ ြုက် က
ံ ု အကုနလ
် ေးံု ြျှသဝရြယ် ုလုရှရင် မြဿနျာကသတျာ ရှြှျာြွဲ။ ဒါက ကျွနြ
်

တုြှျာရယ်လု ြဟုတ် ေးူ သနရျာတုငေး် ြှျာ မဖစ်သလမဖစ် ရှတွဲ Contest မဖစ်ြါတယ်။ လူတုငေး် က အကူအညီ

လုသနတွဲ အခ န်ြှျာ အကူအညီ ုတျာကလည်ေး Limited မဖစ်တွဲအတွက်သကကျာငြ

် ုလသလ
ု ဒါကသတျာ အွဲလုန ွဲ
နျာေးလည်သြေးဖုလည်ေး အရင် ုေးံ လုြယ်လု ကျွနြ
် င်ြါတယ်။ ဒုတယ အခ က်အသနနွဲကသတျာ သူတု US

အစုေးရ အသနနွဲ Burma Act သအျာက်ကသန ုတွဲ ြံုစြ

ံ ြုေးနွဲ ကူညီသြေးလျာရင်သတျာင်ြှ ယ်လုြစ
ံု ံြ ြုေးနွဲ

အကူအညီ သြေးြလွဲ ုတျာ ကျွနြ

် တု က်ကလည်ေး သူတုကု ယ်လုြ ြုေးနွဲ ခ ဉ်ေးကြ်လွဲ ယ်လုြ ြုေးနွဲ

ယ်သူ ယ်သူ သတွကု သြေးသငြ

် ါတယ် ုတွဲ ကျွနြ
် တု က်က Recommendation အသြေါ်ြှျာလည်ေး

သတျာ်သတျာ်ြူတည်သန ြယ်လု ကျွနြ

် မြင်ြါတယ်။ ငြီေးသတျာ အဖွွဲွဲ့သတျာ်သတျာ်ြ ျာေးြ ျာေးက ကျွနသ
် တျာ်တုကု

ကူညီြါလု သမြျာလရှ
ု ရင်လည်ေး သူတုအတွက် Administration အရလည်ေး စဉ်ေးစျာေးသြေးဖု ကျွနြ
် တု

လုတျာသြါ။ အရြ်ေး သခါင်ေးရှု တ်သစြယ် ဟျာြ ြုေး လ

ု ုရှရင် သူတလည်
ု ေး သြ်ငြီေးသတျာြှ လုြ်ခ င်ြှျာ ြဟုတ် ူေး။

ုသတျာ သူတအတွ
ု က်လည်ေး အလုြ်လွယ် သွျာေးသအျာင် အွဲဒါြ ြုေးသလေးသတွကု ကျွနြ
် တု က်က

Recommendation သြေး၊ ြသြေးခင်ြှျာလည်ေး သြေးသန ွဲ မဖစ်ရင်သတျာင်ြှ သြေးငြီေးသျာေး မဖစ်ရင်သတျာင်ြှ

ြုြုငြီေးသတျာ သူတုအတွက် လွယ်ကူြယ်ြံုစံြ ြုေးနွဲ ခ မြနင

ု ဖ
် ုသတျာ လုတယ်။ ဥြြျာအသနနွဲ

သမြျာရြယ် ုလုရှရင် နှုင်ေးသမြျာတျာ သတျာြဟုတ် ူေးသြါ ယူကရန်ေးကု ဥြြျာအသနနွဲ သကျာက်ြယ် ုလရှ

ု ရင်

နှုင်ေးသမြျာဖု ုတျာ Contest ြတူတွဲ အတွက်သကကျာငြ

် ု နှုင်ေးသမြျာလု ြရတွဲ Contest မဖစ်တယ်သြါ။ ဒါသြြယ်

ဥြြျာအသနနွဲ သမြျာရြယ် လ
ု ုရှရင် ယူကရန်ေးြှျာ သူတုအကူအညီသြေးဖု စဉ်ေးစျာေးတွဲ အခ န်ြှျာက သတျာ

စစ်မဖစ်သနတွဲ ကျာလမဖစ်တွဲအတွက်သကကျာငြ
် ုလု အွဲဒီ Administrative အြုငေး် သတွကု

အရြ်ေးအလုြ်ရှုြ်ြယ်အြင
ု ေး် ကု တျာဝန်ယူသြေးဖု ကကျာေးသနအဖွွဲွဲ့အစည်ေး တစ်ဖွဲွဲ့က
ွ ု ငှျာေးလုက်တယ်

ြုက် အ
ံ ြ ျာေးကကီေး သြေးငြီေးသတျာ သူတုအရှု ြ်အရှငေး် သတွ အကုနရ
် ှငေး် ခုငေး် လုက်တယ်။ အွဲဒါနွဲ

ြုက် အ
ံ ြ ျာေးကကီေးကု လွယ်လွယ်ကူကူန ွဲ လျှငလ
် ျှငမ် ြန်မြန်န ွဲ လွှေွဲလုက်နင
ု တ
် ျာ မဖစ်တယ်။ ဒါသြြယ်

ယူကရန်ေး ုတျာက အျာေးလံုေးသတွဲအတုငေး် တစ်ကြဘျာ လံေးု အသနနွဲ အျာရံုစုက်ခရ

ံ တွဲ မဖစ်ရြ်ြ ြုေးမဖစ်တယ်။

ုသတျာ ကျွနြ
် တု Case ြှျာလည်ေး အွဲလုြ ြုေး သူတု ြ်လုြ် ခ င်ရင်သတျာ ြ်လြ
ု ်လုရတယ် တ
ု ျာကု

အွဲဒီဥြြျာကုကကည်ငြီေးသတျာ ကျွနြ
် တု သလုရတယ်။ ုသတျာ အွဲလုြ ြုေး ကကျာေးသန အဖွွဲွဲ့အစည်ေးတစ်ခုခု

ငှျာေးငြီေးသတျာ ကူညီရသလျာက်သအျာင် ကျွနြ

် တုကု ကူညီသစခ င်ဖု စတ်ကသလေးသတွ သြေါ်လျာဖုသတျာ ကျွနြ
် တု

ြ်တွနေး် ဖုသတျာ လုြယ်လု င်ြါတယ်။

သြေး - သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးအသြေါ်ြှျာ နင
ု င
် တ
ံ ကျာသမြျာ ုြသ
ှု တွက အြ ြုေးြ ြုေးရှတျာသြါသလ၊ ဒီအသြေါ်ြှျာ ရျာြ

အသနနွဲ ယ်လမု ြင်ြါသလွဲ…?

သမဖ - အျာ ယ
ီ ံရွဲ သြေါ်လစီကုြွဲ ကကည်ကကည်သြါ။ ငြီေးသတျာ China ရွဲ သြေါ်လစီကုြွဲ ကကည်ကကည်။ ဒါ သူတု

မြည်တွငေး် သရေး မဖစ်တွဲအတွက်သကကျာငြ

် ု ကျွနသ
် တျာ်တု ြြါသင ် ေးူ ၊ ကျွနြ
် တု ြြါသင ် ူေး ုတျာ သူတု

က ငသ
် ုေးံ တွဲ သြေါ်လစီမဖစ်တယ်။ ဒါသြြယ် UN ကုြွဲ ကကည်ြယ် ုလုရှရင်လည်ေး UN စမဖစ်တည်လျာတျာက

ကြဘျာငငြ်ေးခ ြ်ေး သရေးအတွက် အခ င်ေးခ င်ေးကကျာေး ြ

ွဲ ှျာ မြဿနျာကကံြုတွဲ အခ န်သတွသရျာက်လျာလရှ
ု ရင်

ကူညီလုရသအျာင် ုတွဲ ရည်ရွယ်ခ က်ြ ြုေးနွဲ သူတုက UN လုအဖွွဲွဲ့အစည်ေးသတွကု

စတည်သ ျာင်လျာတျာမဖစ်တယ်။ ငြီေးသတျာ အျာ ယ

ီ ံကြ
ု ွဲ ကကည်ြယ် ုလရှ
ု ရင်လည်ေး အခု င
ု ေး် ြှျာလည်ေး

ကျွနြ
် တု ဒုကခသည် ယ်သလျာက်ြ ျာေးသနလွဲ၊ နင
ု င
် တ
ံ စ်နင
ု င
် ြ
ံ ှျာ မြဿနျာတစ်ခု မဖစ်ငြီ ုလရှ
ု ရင်

အနည်ေးနွဲအြ ျာေး သူတုနင

ု င
် က
ံ ုလည်ေး သွျာေး ခုက်တျာြွဲ အွဲလုြ ြုေး ုသတျာ မြည်တွငေး် သရေးရယ်လု

သမြျာလုြရတျာက ြ က်မြင်သက်သသ အြ ျာေးကကီေးရှသနတယ်။ ဒါသြြယ် သူတု က်မငင်ေး ခ င်လရှ

ု ရင်လည်ေး

သူတုရွဲ သြေါ်လစီအရ က်မငင်ေးခ င်ရင်လည်ေး မငင်ေးလုရတယ်သြါ။ လက်သတွွဲ့ ဝကကု ကည်ြယ် Evidence

သတွကု ကကည်ြယ် ုလုရှရင်လည်ေး မြည်တွငေး် သရေး ြဟုတ်တျာသတျာ သသခ ျာတယ်၊ အနဒယ က်ြှျာ

ုလုရှရင်လည်ေး အခု Refugee သတွ အြ ျာေးကကီေးရှတယ် အခုသနျာက် ုေးံ ြဏြူရြှျာ မဖစ်သွျာေးတွဲ Conflict

ကုလည်ေး ကကည်ြယ် ရ
ု င် ဒါ မြန်ြျာမြည် က်က သမြေးလျာတွဲသူသတွကု ကကည်ြရတျာလည်ေးြါတယ်။

အွဲလုြ ြုေး သလေးသတွ ုသတျာ သက်သရျာက်ြှု ကသတျာ အငြွဲတြ်ေးရှတျာသြါ သနရျာတကျာြှျာ နင

ု င
် တ
ံ ကျာ Level

နွဲ သမြျာရြယ် လ
ု ရှ
ု ရင်လည်ေး နင
ု င
် တ
ံ စ်နင
ု င
် ံ ဒီလြ
ု ြုေး အျာဏျာရှငစ
် နစ် န် န်နအု
ွဲ ြ်ခ ြုြ်သနတယ် အွဲဒါကု

ယ်သူကြှ ဝင်ြတျာေး ူေး ုလုရှရင် က န်တလူ

ွဲ သတွကုလည်ေး သမြြှျာက်သြေးရျာက တယ် အွဲလုြ ြုေး

အျာဏျာရှငစ
် နစ် သြေါ်သြါက်လျာဖု တွနေး် အျာေးသြေးရျာလည်ေး က တယ်။ အွဲဒါကု ြ န်ေးကွြ် ေးူ အွဲဒါကု

သူတုအသရေးြါြွဲ မြည်တွငေး် သရေးြါြွဲ သမြျာလုသတျာြရ ူေး ဒါကု အကုနလ

် ေးံု က သကကတယ်။ ဒါသြြယ်

ကျွနြ
် တုနင
ု င
် က
ံ ု ဒီ က် ြုြုငြီေးသတျာ ကူညီသစခ င်ဖု ကျွနြ
် တု က်ကလည်ေး အခ င်ေးခ င်ေးကကျာေး ြ
ွဲ ျာှ

ြုငြီေးစည်ေးလံေးု ညီညွတ်ြှုသတွ ကျွနြ

် တု ြှျာလည်ေး စည်ေးနွဲကြ်ေးနွဲ သတျာ်လှနသ
် နတွဲ သတျာ်လှနသ
် ရေးမဖစ်ြါတယ်။

Contest သတျာ်သတျာ်ြ ျာေးြ ျာေးြှျာ ကျွနြ

် တု သတွရ
ွဲ့ တွဲြံုစံြ ြုေး လက်နက်ကုငအ
် ဖွွဲွဲ့သတွ အြ ျာေးကကီေး

သြေါ်သြါက်လျာငြီေးသတျာ န်ေးြနင
ု သ
် ြ်ေးြရမဖစ်သွျာေးြယ် Case ြ ြုေးသတွ ြဟုတ်ြါ ေးူ

ုတဟျာြ
ွဲ ြုေးသလေးသတွကုလည်ေး သူတု ြုငြီေးသတျာ Confess မဖစ်လျာသအျာင်လည်ေး ကျွနြ
် တု

ြုသမြျာရလြ်ြယ် င်တယ်။ ငြီေးသတျာ US အသကကျာင်ေးကု ကျွနြ

် က်သမြျာရြယ် ုလရှ
ု ရင် US

ြှျာ ုလုရှရင်လည်ေး Burma ုငြီေးသတျာြှ ကုယ်သတွကသျာ ကုယ်နင

ု င
် အ
ံ သရေးြုလု

အရြ်ေးစတ်ဒက
ု ခသရျာက်ငြီေးသတျာ စတ်ဖစီေးြှုသတွန ွဲ အငြွဲတြ်ေး ြသြ ျာ်ြရွှေငမ် ဖစ်သနရတျာ သူတုအတွကက
်

Burma ုတျာ သြ်ငြီေးသတျာြှ ကကျာေးဖူေး ကကတျာြဟုတ် ူေး။ Congress ြှျာ အလုြ်လုြ်သနတွဲ

စျာသတျာ်သတျာ်ဖတ်ြါတယ် စျာသတျာ်သတျာ် သတျာ်ြါတယ် ုတွဲ ြညျာရှငသ
် တွသတျာင်ြှ မြန်ြျာအသကကျာင်ေးကု

သြ်ြသကက ူေး။ ုသတျာ မြန်ြျာအသကကျာင်ေးကုလည်ေး ြြ

ု ု သလျာသအျာင် ကျွနြ
် တု ြုလုြ်ဖုသတျာလုြယ်။

ြသဖူေးတွဲ လူသတွ ြသဖူေးတွဲနင

ု င
် အ
ံ တွက် စျာနျာြှု ျာေးဖု ုတျာလည်ေး ခက်တျာကုေး ုသတျာ

ကျွနြ
် တု က်ကလည်ေး တက်နင
ု တ
် ျာသလေးသတွ ြ်လြ
ု ်ဖုသတျာ လုြယ်လု မြင်ြါတယ်။

သြေး - လက်ရှ သနွဦေးသတျာ်လှနသ

် ရေးအြါအဝင် နှစ် (၇၀)သက ျာ်ကကျာ သတျာ်လှနသ
် ရေး ြ
ွဲ ှျာ စစ်သကျာင်စီ က ေး

လွန် ျာေးတွဲ လူြ ြုေးတံုေးသတ်မဖတ်ြှုအြါအဝင် နင

ု င
် တ
ံ ကျာ ဥြသဒခ ြုေးသဖျာက်ြသ
ှု တွအြ ျာေးကကီေးရှတယ်၊

ဒီအသြေါ်ြှျာ အသြရကန်အြါအဝင် နင
ု င
် တ
ံ ကျာက ယ်လုြံုစံနွဲ အသရေးယူနင
ု သ
် ခ ရှလွဲ…?

သမဖ - ဒါကလည်ေး သနျာက်တစ်ြ ြုေးနွဲ သမြျာရြယ် ုလုရှရင် ယူကရန်ေးလုြွဲ ကျွနြ

် တု ဥြြျာအသနနွဲ

မြန်သကျာက်ယူြယ် ုလရှ
ု ရင် အျာေးလံေးု သတွဲအတုငေး် တကြဘျာလံုေးက သူတုကု အသရေး ျာေးငြီေးသတျာ

သူတုအသကကျာင်ေးကု သ ွေးသနွေးသန ကကတယ်၊ တတ်နင

ု တ
် ွဲ အကူအညီလွဲသြေးသနတျာကု သတွွဲ့ရတယ်။ ဒါသြြယ်

သူတုရွဲ Case ကု ကြဘျာခံုရု ေးံ သတွြှျာ လွှေွဲဖုကစစ Signature သတွ သတျာင်ေးတွဲအခ န်ြှျာ အရြ်ေး Supportive

မဖစ်တွဲ နင
ု င
် သ
ံ တွကလည်ေး Sing ေးု ဖု တွနတ
် ု ကကတယ်။ ျာလုလည်ေး ုလရှ
ု ရင် သူတု Case ကု

ကကျာေးနျာသတျာြယ် ုလရှ
ု ရင် Million နွဲ ခ ငီ ြီေးသတျာ အြ ျာေး ကကီေး ြုက် က
ံ ုနရ
် တယ်။ ုသတျာ

အွဲဒီြုက် သ
ံ တွအသနနွဲ ြ်ငြီေးသတျာ ကူညီဖု ုတျာကုလည်ေး တစ်ခ ြုွဲ့ နင
ု င
် ံ သတွက အြ ျာေးကကီေး

သတျာ်သတျာ်စဉ်ေးစျာေးကကတယ်။ ုသတျာ ယူကရန်ေးအသရေးြှျာသတျာင်ြှ သူတု အွဲလု နည်ေးနည်ေး သတွေးတယ်

ုသတျာ မြန်ြျာအသရေးကသတျာ ခုနက ကျွနြ

် တု သ ွေးသနွေးသလုြွဲ သြ်ြကကျာေးဖူေးတွဲလူသတွလည်ေး

သတျာ်သတျာ်ြ ျာေးတယ်။ ုသတျာ ကျွနြ

် တုရွဲ အသကကျာင်ေးသတွကု ြုြုငြီေးသတျာ ကျွနြ
် တုရွဲ Case သတွကုလည်ေး

သူတုနင
ု င
် သ
ံ တွရွဲ သူတု Interest သတွန ွဲ ကုက်ညီလျာသအျာင် သမြျာမြတက်ဖုလည်ေးလုြယ်။ အွဲလု သမြျာမြတက်

ြှလည်ေး ကျွနြ
် တု လုခ င်တွဲ Accountability ကစစသတွကလ
ု ည်ေး ကျွနြ
် တု အသကျာင်အ ည်သဖျာ်လုရြယ်။

ဥြြျာအသနနွဲ ကသြဘျာဒီေးယျာေးြှျာ ုလုရှရင်လည်ေး ကျွနြ

် တုသတွဲအတင
ု ေး် ြွဲ ဟေးု သခတ်တုနေး် က သူတုလည်ေး

မြဿနျာသတွ အကကီေးအက ယ်သတွွဲ့ ခွဲရတယ်။ UN ရွဲ အကူအညီန ွဲ သူတန

ု င
ု င
် ြ
ံ ှျာ Court System ကု သူတု

သ ျာင်လက
ု ်ငြီေးသတျာ တရျာေး ကကျာေးနျာြှုသတွ သူတလု
ု ြ်ခတယ်
ွဲ သြါ။ ုသတျာ အခု ကျွနြ
် တု အသရေးြှျာ ုလု

ရှရင်လည်ေး UN နင
ု င
် သ
ံ တျာ်သတျာ်ြ ျာေးြ ျာေးရွဲ အကူအညီန ွဲ အွဲဒါြ ြုေးသတွကု ကျွနြ
် တု မြန်သ ျာင်လုသတျာ

မဖစ်နင
ု သ
် မခရှတယ်။ ဒါသြြယ် အွဲလုမဖစ်လျာနင
ု ဖ
် ု သူတု ကျွနြ
် တုကု ကူညီလျာနင
ု ဖ
် ုကသတျာ ခုနက ကျွနြ
် တု

သမြျာသလု လက်နက်ကုင ် အြ ျာေးကကီေးသြေါ်သြါက် လျာငြီေးသတျာ အခ င်ေးခ င်ေးသတ်မဖတ်ငြီေးသတျာ ရန်မဖစ်ကကြယ်

သူသတွ ြဟုတ် န
ွဲ ွဲ စည်ေးနွဲကြ်ေးနွဲ ြန်ေးတုငတ
် စ်ခတ
ု ည်ေးကုြွဲ သွျာေးငြီေးသတျာ တုက်သနကကတွဲ သူသတွမဖစ်တယ်။

သအျာင်သွျာေးလုရှရင်လည်ေး အွဲလု မြဿနျာသတွ ကကံြုရြှျာ ြဟုတ် န

ွဲ ွဲ အသွငက
် ူေးသမြျာင်ေးရျာြှျာလည်ေး

Peacefully သြါ အွဲလြ

ု ြုေးနွဲ စည်ေးစနစ်က က နွဲ သွျာေးြယသ
် ူသတွ မဖစ်ြါတယ် ုတွဲ ြံုစြ
ံ ြုေးကုလည်ေး ကျွနြ
် တု

ြံုသဖျာ်နင
ု ဖ
် ု လုြယ်လု ကျွနြ
် ကသတျာ မြင်ြါတယ်။

သြေး - မဖည်စွက်သမြျာခ င်တျာရှရင် သမြျာသြေးြါခင်ဗ …?

သမဖ - Burma Act ရွဲ Limitation တစ်ခုလု ကျွနြ

် တု သမြျာလုရတျာက Burma အသရေးနွဲ ြတ်သက်ငြီေးသတျာ

Special Coordinator ျာေးသလရှတယ်။ အရင်တုနေး် က US အစုေးရရွဲ State Department ကသတျာ သူက

အဓက ကုငတ
် ယ
ွ ်တျာသြါ။ နင
ု င
် မံ ချာေးသရေးရျာနွဲ ြတ်သက်ငြီေးသတျာ ဒါသြြယ် အွဲဒီ ြ
ွဲ ျာှ ြှ သူတက
ု Special

Coordinator ုငြီေးသတျာ သီေးသနရ

် ှခွဲဖူေးတယ်။ ဒါသြြယ် ဒီ Burma Act က အွဲဒါကု

မဖြုတ်ြလုက်တယ် ုသတျာ အွဲဒါကလည်ေး သတျာ်သတျာ် သက်သရျာက်ြြ

ှု ျာေးသွျာေးတယ်

ုေးက ြုေးသတွရှသွျာေးတယ်လု ကျွနြ

် တု သမြျာလရတယ်
ု ။ ျာလုလည်ေး လ
ု ုရှရင် မြန်ြျာအသရေးနွဲ ြတ်သက်ငြီေး

အငြွဲတြ်ေး အျာရံုစုကင် ြီေးသတျာ အလုြ်လုြ်သနြယ်သူက ြရှသတျာ ူေး။ ုသတျာ

သကျာင်ေးက ြုေးသတွလည်ေးအြ ျာေးကကီေး သူသယ်လျာသြေးသြြယ် အွဲဒီဟျာသလေးကလည်ေး ုေးက ြုေးတစ်ခုလု

သမြျာလုရတယ် Administrative အြုငေး် လု ကျွနြ

် တု င်လုရသြြယ် ဥြသဒကု အသကျာင်အ ည်သဖျာ်ဖု

ုလုရှရင် Administration ြုငေး် က ြုငြီေးသတျာ အသရေးြါတတ်တျာကု သတွရ

ွဲ့ သတျာသလ အွဲဒါက

ြုငြီေး ေးု သွျာေးတွဲ အရျာသလေးသြါ။

ဗြျာလွတဘ
် မြျာက်ဘရ်းဒီြိုကရက်တစ်တပ်ဦ်း (Burma Liberation

Democratic Front - BLDF) ဖွွဲ့စည််းတည်ဘထျာင်မခင််းနှင ်ာ့ ပတ်သက်မပီ်း

သီ်းသန် အင်
ာ့ တျာဗ ်း ဘြ်းမြန််းမခင််း

သြေး - BLDF တြ်ဦေးနွဲြတ်သက်ငြီေး စတင်ဖွဲွဲ့စ

ွ ည်ေးတည်သ ျာင်ြံုကု အက ဉ်ေးရှငေး် မြသြေးြါဦေး?

သမဖ - စစ်အျာဏျာသြ်ေးတွဲအခ န်ြှျာ ကျွနသ

် တျာ်တု ြံုရွျာငြြုွဲ့ကု အသမခခံငြီေးသတျာ ြ ြဦေး ုေးံ ကျွနသ
် တျာ်တု

လူ ု နဒ တ
ု ်သဖျာ်ြှုသြါ။ ကျွနသ
် တျာ်တု သြတ်တုက်ြွဲက
ွ သန စငြီေးသတျာ ကျွနသ
် တျာ်တု စသလျှျာက်ခွဲတယ်၊

သလျှျာက်ခွဲတွဲအခ န်ြှျာ အဓကြံုရွျာအသနနွဲ ရ

ု င် ၂၀၂၁ ြတ်လ (၃) ရက်သနသြါ အျာဇျာနည်လြ်ေးြှျာ ကျွနသ
် တျာ်

တု အကကြ်ေးဖက်နြ်
ှ နင်ေးခံရတယ်။ အွဲဒီရက်သနျာက်ြုငေး် ြှျာ ကျွနသ
် တျာ်တု အကုနလ
် ံုေး စဉ်ေးစျာေးလုကတ
် ျာ ဒီလြ်ေး

သကကျာင်ေးသည် စစ်အျာဏျာရှငအ
် လံေးု စံုမြြုတ်က ဖအတွ
ု က် ြ က်သုနေး် ဖအတွ
ု က်ကု သွျာေးရြယ်

လြ်ေးသကကျာင်ေးသည် Arms Strike လြ်ေးသကကျာင်ေးြွဲ မဖစ်တယ်လု ကျွနသ

် တျာ်တု ယူ လုက်ကကတယ်။

ကျွနသ
် တျာ်တု သမြျာက်ြုငေး် ကု ရွဲသ ျာ်လူငယ်သတွ ကျွနသ
် တျာ်တု လွှေတ်ခွဲတယ်။ အွဲဒီကသန မြန်လျာတွဲ

ရွဲသ ျာ်သတွန ွဲ ကျွနသ

် တျာ်တု ြံုရွျာမြည်သူ ကျာကွယသ
် ရေးတြ်ဖွဲွဲ့က
ွ ု ကျွနသ
် တျာ်တု အွဲကသနစငြီေးသတျာ

သ
ူ ျာင်ခွဲတယ်၊ ုသတျာ အွဲဒီကတည်ေးက ကျွနသ
် တျာ်တု စဉ်ေးစျာေးခ က်သတွရှခွဲတယ်။ ရှခွဲတယ် ုတျာ

ကျွနသ
် တျာ်တု အွဲဒီတုနေး် ကသတျာ အဖွွဲွဲ့သတွသတျာ နည်ေးသသေးတျာသြါ ဒါသြြယ် အွဲတုနေး် က
ွဲ ကျွနသ
် တျာ်တု

စဉ်ေးစျာေးတျာက ျာလည်ေး ု သတျာ သဒသကု အစွွဲမြြုတွဲ ငြြုွဲ့နယ်တစ်ခုခုကု အစွွဲမြြုတွဲအဖွွဲွဲ့အသနနွဲ ငါတု

သရရှည် က်သွျာေးြှျာလျာေး ဒါြှြဟုတရ

် င် ငါတသည်
ု လူြ ြုေးကု အစွွဲမြြုငြီေးသတျာ ငါတုအသနနွဲ

စုစုစည်ေးစည်ေးသွျာေးနင
ု တ
် ွဲ အရျာတစ်ခုကု သွျာေးြှျာလျာေးသြါ။ သွျာေးြှျာလျာေး ုသတျာ ကျွနသ
် တျာ်တု

အရင်ကတည်ေးက စဉ်ေးစျာေးခ က်သြါ။ နျာြည်သမြျာင်ေးလုက်တယ် ုတျာက အရင်ကတည်ေးက

စဉ်ေးစျာေးခ က်သြါ။ အွဲလုနျာြည်သမြျာင်ေးဖုကု စဉ်ေးစျာေး ျာေးတွဲအခါြှျာ ကျွနသ

် တျာ်တု နှစန
် စ
ှ ်သက ျာ် ကျာလအတွငေး်

ကျွနသ
် တျာ်တု မြင် င်ခ န် ကျာလသြါ။ ဒီကကျာေး ြ
ွဲ ှျာ ကျွနသ
် တျာ်တု MOD ရွဲသအျာက်ြှျာရှတွဲ ခရု ငတ
် ြ်ရင်ေးသတွ၊
သက် ုငရ
် ျာ စစ်သဒသ ကွြ်ကွဲသရေးြေးသတွ သူတနွဲ
ု လည်ေး အ င်သမြငြီေးသတျာ ကျွနသ
် တျာ်တု တုက်ြွဲသ
ွ တွ

အြ ျာေးကကီေး တက
ု ်ခွဲတယ်၊ သမြမြင်ြှျာလည်ေး MOD အသနနွဲလည်ေး သရှငြီေးမဖစ်တယ်။ အွဲဒီကြှတ င ် ဒါက

သတျာ်လှနသ
် ရေးအရှန်တစ်ခုြှျာ ကျွနသ
် တျာ်တု ြုငြီေးသတျာ စည်ေးစည်ေးလံေးု လံေးု သွျာေးသငင် ြီ ငါတုသတွသြါင်ေးဖု အခ န်

တန်ငြီလု စဉ်ေးစျာေးလုက်တအခါြှ
ွဲ ျာ ငြြုွဲ့နယ်အသမခမြြု စဉ်ေးစျာေးခ က် က် ဒီလုြ ြုေး ငါတအညျာြှ
ု ျာရှတွဲ အဓက

ငါတု ဗြျာသတွအသနနွဲ ငါတု စည်ေးရံုေးခ န်တန်ငြီ ဒီလုြ ြုေး ကျွနသ

် တျာ်တု စဉ်ေးစျာေးခ က်န ွဲ စငြီေးသတျာ

ဗြျာလွတ်သမြျာက်သရေး ဒီြုကရက်တစ်တြ်ဦေး ုငြီေးသတျာ ကျွနသ

် တျာ်တု အြည်သမြျာင်ေးခွဲတယ်။

သြေး - BLDF တြ်ဦေး ရွဲ နင

ု င
် သ
ံ ရေး၊ စစ်သရေးြန်ေးတုငသ
် တွက ျာသတွလ…
ွဲ ?

သမဖ - ကျွနသ
် တျာ်တု စစ်သရေးရည်ြှနေး် ခ က်ကသတျာ ရှငေး် ြါတယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တုကသတျာ

စစ်အနင
ု တ
် ုက်သရေးြွဲ၊ စစ်အနင
ု တ
် ုက်သရေးက ကျွနသ
် တျာ်တုရွဲ ရည်ြှနေး် ခ က်ြွဲ၊ ုသတျာ

စစ်အျာဏျာရှငအ
် မြစ်မဖတ်ရြယ် စစ်သေးုံ စစ် တုကမ် ဖတ်သရေးက ကျွနသ
် တျာ်တုရွဲ ရည်ြှနေး် ခ က်သြါ။ အွဲဒီလု

စစ်သရေးရည်ြှနေး် ခ က်ြှျာလည်ေး တစ်ဖက်ြှျာ ျာရှလည်ေး ုသတျာ ဒီလုြ ြုေးမဖစ်ဖု အတွက် ုရင်

ကျွနသ
် တျာ်တုအသနနွဲ တြ်သတွ ညီညွတ်ြှရြယ်။ ဥြြျာ ကျွနသ
် တျာ်တု တြ်သြါင်ေးစုသတွမဖစ်လျာဖု

လုအြ်တယ်၊ အွဲဒီလုြံုစြ
ံ ြုေးအသနနွဲ ကျွနသ
် တျာ်တု ြူခ ြှတ် ျာေးတျာ ရှြါတယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တုလည်ေး အွဲဒါကု

ြကကျာခင် တံုမြန်သွျာေးဖုအတွက် အစီအစဉ် ရှြါတယ်။ သနျာက်တစ်ခုက နင

ု င
် သ
ံ ရေးရည်ြှနေး် ခ က် ရ
ု င်

ကျွနသ
် တျာ်တု သကကညျာခ က်ြျာှ လည်ေးြါတယ်။ ကျွနသ
် တျာ်သမြျာသလုြွဲ တင
ု ေး် ရင်ေး သျာေးအျာေးလံုေး၊ ဒီနင
ု င
် သ
ံ ျာေးသြါ၊

နင
ု င
် သ
ံ ျာေးစံခ န်စံညွနေး် အမြညအ
် ဝရတွဲ အလံေးု စံုအျာြခံနင
ု တ
် ွဲ ဖက်ဒရယ် ဒီြုကသရစီ နင
ု င
် သ
ံ တျာ်သစ်

သြေါ်သြါက်လျာသရေး ဒါကျွနသ
် တျာ်တုရွဲအမြင ် ေးုံ ရည်ြှနေး် ခ က်မဖစ်တယ်။ ြ ြတစ်ခ က်က

ကျွနသ
် တျာ်တအသနနွဲ
ု စစ်သရေးက အဓက ဦေးစျာေးသြေးြွဲ ကျွနသ
် တျာ်တု စစ်သရေး နင
ု င
် သ
ံ ရေးြွဲ။ ကျွနသ
် တျာ်တု အွဲဒီလု

သံုေးရြှျာသြါ။ စစ်အနင
ု တ
် ုကြ
် ယ်။ စစ်အနင
ု တ
် ုကင် ြီေးရင် တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွအကုနလ
် ေးံု သသ ျာတူလက်ခံတွဲ

အကုနလ
် ံုေးသမြျာသနကကတျာ ရှတျာသြါ။ ဒီအခ န်ြှျာ ယ်လုသွျာေးြှျာလည်ေး ု Ethnic နွဲ သွျာေးြှျာလျာေး

Geographic နွဲသွျာေးြှျာလျာေး ဒီလုြံုစံြ ြုေးသတွ အြ ျာေးကကီေးသမြျာသနကကတွဲအခ န်ြှျာ ကျွနသ

် တျာ်တု အသနနွဲက

အျာေးလံေးု လက်ခံ သသ ျာတူတယ်။ အျာေးလံေးု ညြှနှုင်ေးရြယ် အခ န်တစ်ခုသြါ ဒီညြှနှုင်ေးြှု အျာေးလံေးု

သသ ျာတူတယ် သက် င
ု ရ
် ျာ State Holder သတွ အွဲဒီခ န်ြှျာ State Holder သတွလည်ေး က
ွ ်လျာြယ်။

မြန်လည်တည်သ ျာက်သရေးြွဲသမြျာသမြျာ ကကျာေးကျာလ အုြ်ခ ြုြ်သရေးြွဲသမြျာသမြျာ ဒီလအ

ု ခ န်ြှျာ သက် ုငရ
် ျာ

State Holder သတွရွဲ သ ွေးသနွေးြှု၊ ုေးံ မဖတ်ြှုန ွဲ သြေါ်လျာတွဲ ဒီဖက်ဒရယ်စနစ်တစ်ခုသြါ နင

ု င
် သ
ံ ျာေးစံနန
ှု ေး်
အမြည်အဝ ရနင
ု တ
် ွဲ ဖက်ဒရယ်စစ်နစ်တစ်ခု သြေါ်သြါက် လျာသရေး ဒီဟျာသတွအသြေါ်ြှျာ ကျွနသ
် တျာ်တု

အမြည်အဝ ကူညီသြေးနင
ု သ
် ရေး ဒါသတွဟျာ ကျွနသ
် တျာ်တုရွဲ စစ်သရေးနွဲ နင
ု င
် သ
ံ ရေး စံခ န်စံနန
ှု ေး် သတွ မဖစ်ြါတယ်။

သြေး - BLDF တြ်ဦေးရွဲ ြူဝါဒနွဲ လြ်ေးစဉ်က ျာသတွ မဖစ်ြလွဲ….?

သမဖ - ကျွနသ
် တျာ်တု ခုနက သမြျာသလုြ ြုေး ကျွနသ
် တျာ်တု ြူဝါဒြွဲသမြျာသမြျာ ကျွနသ
် တျာ်တု လြ်ေးစဉ်အသနနွဲက

ခုနကနွဲသတျာ သြ်ြကွျာ ူေးမဖစ်တယ်။ စစ်သကျာင်စီ အမြစ်မြတ် မြြုတ်ရြယ် အွဲဒီအတွက်ကု ကျွနသ

် တျာ်တက
ု

စစ်အနင
ု တ
် ုက်သရေးကုသွျာေးြယ်။ စစ်အနင
ု တ
် ုက်သရေးြှျာ ယ်ကုသွျာေးြလွဲ ု တြ်သြါင်ေးစုန ွဲ စစ်အနင
ု တ
် ုက်သရေး

ကု ဒါကျွနသ
် တျာ်တု သတ်ြတ
ှ ် ျာေးတွဲ ြူသတွသြါ သနျာက်ငြီေးသတျာ ခုနကသမြျာသလုြ ြုေးြွဲ၊ တုငေး် ရင်ေးသျာေး တစ်ခါ

တစ်သလက လုရှရင် တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေးလု အကုနလ
် ံုေးကု ခွွဲသမြျာလုက်တအခါ
ွဲ ြှ င်ေးရတျာ ခက်တဟျာ
နည်ေးနည်ေးညနှု ွဲ

ြ ြုေးရှတျာကေးု ရှသတျာ နင
ု င
် သ
ံ ျာေးသတွအသနနွဲ တန်ေးတူညီြျှြရ
ှု ှရြယ်။ အွဲဒီ စံခ န်စံညွနေး် သတွ အမြညအ
် ဝရှရြယ်

နင
ု င
် သ
ံ တျာ်သစ်ကု ကျွနသ
် တျာ်တု တည်သ ျာက်ကကြယ်။ ဒါသတွက ကျွနသ
် တျာ်တရွဲ
ု ြူဝါဒသြါ။ ကျွနသ
် တျာ်တု

အွဲဒီဟျာကုြှ မြန်ငြီေးသတျာ ရှငေး် ရှငေး် လင်ေးလင်ေးနွဲ ြူဝါဒအက ယ်ကု ကျွနသ

် တျာ်တအသနနွဲ
ု မြန်ငြီေးသတျာ

တင်မြသွျာေးဖု မြည်သူလူ က
ု ု ခ မြသွျာေးဖု အစီအစဉ်သတွရှြါတယ်။

သြေး - စစ်ကုငေး် တုငေး် က

ွဲ PDF သတွကကျာေး ယ်လုခ တ် က်ြှုသတွ ရှသနလွဲ၊ ြဟျာြတ် အသနနွဲလျာေး၊ အနျာဂတ်

စစ်ကုငေး် တုငေး် ရွဲ ကျာကွယ်သရေးတြ် တစုတစည်ေး မဖစ်လျာဖု စဥ်ေးစျာေးခ က်ြ ြုေးရှလျာေး…?

သမဖ - ကျွနသ
် တျာ်တု အြ ြုေးသျာေးညီညွတ်သရေးအစေးု ရ (NUG) ရွဲ သက် ုငရ
် ျာ ကျာကွယ်သရေးဝန်ကကီေးဌျာနနွဲ

ကျွနသ
် တျာ်တုကကျာေး ြ
ွဲ ှျာ က် သ
ံ ရေးသကျာင်ေးြါတယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တုကကျာေး ြ
ွဲ ှျာ စကျာေးသမြျာသနတျာသတွလည်ေး

ရှြါတယ်။ သမြမြင်ြှျာသတျာ သမြမြင်က သတျာ်လှနသ

် ရေးတြ်ဖွဲွဲ့သ
ွ တွသြါတယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တု အငြွဲတြ်ေး

အတူတူြွဲ တွတ
ွဲ ုက်သနခွဲတျာြွဲ။ ဒါကသတျာ အရင်တုနေး် က ဒီလုြွဲ ြံုြှနတ
် ွွဲတုက်တျာသြါ။ ဒီသနျာက်ြင
ု ေး် ြှျာ

သက် ုငရ
် ျာ စစ်သဒသ ကွြ်ကွဲသရေးြေး၊ MOD ရွဲ သက် ုငရ
် ျာ စစ်သဒသ ကွြ်ကွဲသရေးြေးသတွ သရျာက်လျာတွဲ

အခါြှျာလည်ေး စစ်သဒသကွြ်ကွဲသရေးြေးသတွရွဲသအျာက်ြှျာ COC နွဲအညီ ကျွနသ

် တျာ်တုတုက်ြွဲွသတွ

အကုနလ
် ုြ်ခွဲတယ်။ ကျွနသ
် တျာ် တု အခုသနျာက်ြုငေး် ြှျာ အကုနလ
် ံုေးလွဲ သတွွဲ့ မြင်သနရတျာြွဲ စစ်ကုငေး် တုငေး် ြှျာ

တြ်သြါင်ေးစုသတွ သတျာ်သတျာ်ြ ျာေးြ ျာေး သြေါ်သြါက်လျာတယ်သြါ။ သြေါ်သြါက်လျာတယ် ုသတျာ

ကျွနသ
် တျာ်တုလည်ေး ဒီတြ်သြါင်ေးစုသတွန ွဲ ြက်သက်ငြီေး ကျွနသ
် တျာ်တုအျာေးလံေးု ြါဝင်တွဲ တြ်သြါင်ေးစုကု
မြည်သူလူ က
ု ုလည်ေး အသသြေးသွျာေးဖု အစီအစဉ်လည်ေးရှတယ်။ ြါဝင်တွဲ တြ်သတွကသတျာ

သလျာသလျာ ယ်သတျာ အကုနလ

် ံုေး သသ ျာတူညီြှု ြရသသေးတွဲအခါက သတျာ ကျွနသ
် တျာ်

သမြျာမြလုသတျာြရသသေး ေးူ ။ ဒါသြြယ် အကုနလ

် ေးံု သငြီေးသျာေး တြ်ဖွဲွဲ့သ
ွ တွြါြွဲ။ သမြမြင်ြှျာ အင်အျာေး သကျာင်ေး

သကျာင်ေးနွဲ လှုြ်ရှျာေးသနတွဲ အကုနလ

် ံုေး သငြီေးသျာေး တြ်ဖွဲွဲ့သ
ွ တွြါြယ်။ စစ်ကုငေး် တုငေး် ရွဲ အျာေးသျာခ က်တစ်ခုက

ျာမဖစ်တျာလွဲ ုသတျာ တြ်သြါင်ေးစုသတွသြေါ်လျာတယ်။ တြ်သြါင်ေးစုသတွ သြေါ်လျာတျာက ျာသကျာင်ေးလည်ေး

ုသတျာ လက်နက်အင်အျာေး ြုသကျာင်ေးသွျာေးတယ်။ အဖွွဲွဲ့သတွအြ ျာေးကကီေး ြုငြီေးသတျာလည်ေးခ တ် က်ြှု

အျာေးသကျာင်ေး သွျာေးတယ်။ သနျာက်ငြီေးသတျာ တစ်ဦေးတစ်သယျာက် တစ်စုတစ်ဖွဲွဲ့တ

ွ ည်ေးကု ကျွနသ
် တျာ်တု လုက်ငြီေး

ညြှနှုင်ေးသ ေးွ သနွေး သနရတျာြ ြုေး ြဟုတ် န

ွဲ ွဲ ဒီတြ်သြါင်ေးစုသတွကု သ ွေးသန ွှေေးရတျာြ ြုေး မဖစ်လျာတွဲအခါြှျာ

ြုငြီေးသတျာ သကျာင်ေးြွနတ
် ွဲ အသရွ ွဲ့တစ်ခုမဖစ်လျာတယ်။ တြ်သြါင်ေးစုရအျာေးက
ွဲ ယ်သလျာက်

သတျာ်လှနသ
် ရေးြှျာ သက်သရျာက်နင
ု လ
် ည်ေး ုတျာကသတျာ လတ်တသလျာြှျာတင် (သညျာင်ြင်ကကီေး စစ်တြ်)

နဝခနွဲ အနီေး ုေးံ ြှျာရှတွဲ စစ်စခန်ေးတစ်ခုကု ဝင်ငြီေးသတျာ တြ်သြါင်ေးစုတစ်ဖွဲွဲ့က

ွ သန ဝင်သြ်ေးမြသွျာေးနင
ု တ
် ျာသြါ။

ဒါကတြ်သြါင်ေးစုရွဲ အျာေးသျာခ က်သတွသြါ။ ဒီလုြ ြုေး ကျွနသ

် တျာ်တု မြင်ရတယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တု အသနနွဲလည်ေး

ဒီတြ်သြါင်ေးစုတစ်ခု မဖစ်သြေါ်လျာသရေးကု ဒီအသတျာအတွငေး် အွဲဒီကစစရြ်န ွဲ ြက်သက်ငြီေး သမြျာမြသွျာေးြါြယ်။

သနျာက်ငြီေးသတျာ တစ်မချာေးသသျာ တြ်သြါင်ေးစု သတွနလည်

ွဲ ေး ကျွနသ
် တျာ်တု ခ တ် က်ညြှနှုင်ေးငြီေးသတျာ

ကျွနသ
် တျာ်တုြှျာသတျာ ရှငေး် ြါတယ်၊ ကျွနသ
် တျာ်တြှ
ု ျာ တစ်မချာေး ျာြှြရှ ေးူ ဗ ျာ ကျွနသ
် တျာ်တု

သမြျာသနက ရှတျာြွဲ ကျွနသ

် တျာ်တုက အခ န်တန်ရင် အြ်မြန်ကကြှျာြွဲ။ စစ်ြွဲတုက်ြယ်၊ အွဲသတျာ စစ်ြွဲတုက်ြယ်

် တျာ်တုြှျာ ညြှနှုင်ေးလုြရ
အသရေးကသတျာ ကျွနသ ေးူ ၊ သ ွေးသန ွှေေးလု ြရ ေးူ ုတျာ ြရှ ေးူ ဗ ျာ…၊ ကျွနသ
် တျာ်တု

အသတွေးကသတျာ စစ်အနင
ု တ
် က
ု ်သရေးကု သွျာေးသနတယ်၊ ဒီစစ်တြ်ကု မြြုတ်က သစခ င်တယ်လု သသ ျာတရျာေး

တူတအရျာသတွ
ွဲ အကုနလ
် ေးံု တြ်သတွအကုနလ ် တျာ်တု ညြှနှုင်ေးလု ြရစရျာအသကကျာင်ေးြရှ
် ေးံု က ကျွနသ ူေး။

အွဲဒီအတင
ု ေး် ွဲ ကျွနသ
် တျာ်တု ရသအျာင်ညြှနှုင်ေးငြီေးသတျာ ရသအျာင်လက်တငွွဲ ြီေး သတျာ က်သွျာေးဖုရျာ

အစီအစဉ်ရှြါတယ်။

သြေး - BLDF အဓက လှုြ်ရှျာေးနယ်သမြကနသ

် တ်ခ က်ရှလျာေး၊ စုေးြေးု နယ်သမြ ရှသနငြီလျာေး…?

သမဖ - ကျွနသ
် တျာ်တု စေးု ြေးု နယ်သမြလု သမြျာရြှျာ က် သမခကုြ်ယူ ျာေးတွဲ နယ်သမြလု သမြျာလရတယ်
ု ။

ကျွနသ
် တျာ်တု သမခကုြ်ယူ ျာေးတွဲနယ်သမြက လက်ရှြှျာသမြျာလုရတျာက အနည်ေး ေးုံ ငြြုွဲ့နယ် (၉) ခုြှျာ

သက် ုင ် ရျာ တြ်ခွွဲသတွန ွဲ သမခကုြ်ယူ ျာေးတျာ ရှြါတယ်။ ကျွနသ

် တျာ်တု အသနနွဲ ဒီနယ်သမြသတွြျာှ
သက် ုငရ
် ျာ တြ်သတွန ွဲ ြူေးသြါင်ေးငြီေး လှုြ်ရှျာေးသနတယ်။ ယ်လုသမြျာရြလွဲ စုေးြုေးနယ်သမြလုသမြျာရတျာက

တစ်ခါတသလ က လုရှရင် ကျွနသ

် တျာ်တု အသနနွဲခက်ခွဲတယ်သြါ။ ခက်ခွဲတယ် ုတျာက ယ်သူစုေးြေးု နယ်သမြ

ယ်ဝါ စုေးြေးု နယ်သမြသြါ ဒီလုြ ြုေးသမြျာတျာက သမြျာရြယ် ုလုရှရင် ကျွနသ

် တျာ်တုအသနနွဲက

တစ်ဦေးတစ်သယျာက်ရွဲ စေးု ြေးု နယ်သမြ၊ တစ်စု တစ်ဖွဲွဲ့ွ ရွဲ စုေးြေးု နယ်သမြ ကျွနသ
် တျာ်တု ြ
ီ ှျာ ြရှ ူေးလု

ကျွနသ
် တျာ်တုက ခံယူ ျာေးတျာသြါ။ သမြျာရြယ် ရ
ု င် ရင် တ်ခ င်ေးတူတွဲ သတျာ်လှနသ
် ရေး ြ
ွဲ ျာှ

လှုြ်ရှျာေးသနတွဲသူသတွ အကုနလ
် ံုေး ဒါသတွသည်က သမခကုြ်ယူလုရတွဲ နယ်သမြ၊ သမခခ လုရတွဲနယ်သမြလု

ကျွနသ
် တျာ်တု အသနနွဲက အွဲသည်လုြွဲ သတ်ြှတ် ျာေးတျာ။ တစ်စံုတစ်သယျာက်၊ တစ်ဦေးတစ်ဖွဲွဲ့ွ ရွဲ နယ်သမြလု

သတ်ြှတ်လုက်မခင်ေးက တစ်ဖက်ြှျာ အင်အျာေးတစ်စံုတရျာ မြသလုကမ် ခင်ေး မဖစ်လျာ နင

ု သ
် လု

တစ်ဖက်ြှျာလည်ေး သနျာက် က်တွွဲ အက ြုေး က်သတွအြ ျာေးကကီေး မဖစ်လျာနင

ု တ
် ယ်လု ကျွနသ
် တျာ်တု

ယူ တယ်။ ုသတျာ ကျွနသ

် တျာ်တု သမခကုြ်သန၍ ရသြျှသတျာ ခုနကသမြျာသလု အနည်ေး ေးုံ (၉) ငြြုွဲ့နယ်

သအျာက်ြှျာ ကျွနသ
် တျာ်တု သမခကုြ်ယူ ျာေးတျာရှတယ်။ ဒီနယ်သမြနွဲ ြက်သက်ငြီေးသတျာ စစ်သရေးအရ

ကျွနသ
် တျာ်တု လှုြ်ရှျာေးသနတျာလွဲ ရှြါတယ်။

သြေး - စစ်သကျာင်စရ
ီ ွဲ စစ်သရေးအရဖအျာေးသြေးလျာြှုကု တန်မြန် ယ်လုသမဖရှငေး် ခွဲြါသလွဲ…?

သမဖ - ဒီ ၂၀၂၃ ကသတျာ သမြျာရြယ် ရ

ု င် ကျွနသ
် တျာ်တု စစ်သရေးအရ ု အျာေးသကျာင်ေးစရျာသတွ အြ ျာေးကကီေး

ရှလျာတျာ အျာေးလံေးု လွဲသသလု တစ်ဖက် ကရင်နမီ ြည်ြှျာ ု ြယ်စွဲကု ကျွနသ

် တျာ်တု ရလုက်တယ်သြါ။

စစ်သရေးအရ အကုနလ
် ံုေးက အျာေးသကျာင်ေးလျာတယ်။ အျာေးသကျာင်ေးလျာတွဲအသနအ ျာေးြှျာ ယ်လြ
ု ြုေး

ြုငြီေးသတျာ အျာေးသကျာင်ေး သအျာင် လုြ်သငလ

် ွဲ ု ကျွနသ
် တျာ်အသနနွဲက စုစည်ေးြှုြွဲ။ စုစည်ေးနင
ု ရ
် င်

အျာေးြုသကျာင်ေးတျာြွဲ ဒါကသတျာ အရှငေး် လင်ေး ေးုံ သြါ။ စစ်ကုငေး် တင

ု ေး် ြှျာလွဲ အဖွွဲွဲ့သတွ မြနက
် ွဲသနတယ် ဒါသြြယ်

ဒီနစ
ှ ်ြုငေး် အတွငေး် ြှျာ သတျာ်သတျာ်ြ ျာေးြ ျာေး ြူေးသြါင်ေးလျာကကတယ်။ အခု ကျွနသ
် တျာ်တု တစ်ဖွဲွဲ့ွ ြှျာ သသနတ်

အလက် (၂၀) ရှတယ်ြွဲ ျာေး၊ (၁၀) လက်ြွဲ ရှတယ် ျာေး ဒါသြြယ် ဒီလုြ ြုေး (၅) ဖွွဲွဲ့ ြူေးသြါင်ေးလုကမ် ခင်ေးသည်

ကျွနသ
် တျာ်တုအသနနွဲ တုက်ြွဲက
ွ ု သကျာင်ေးသကျာင်ေး ြံုသဖျာ်လျာနင
ု တ
် ွဲ အသမခအသနတစ်ခုကု သရျာက်တျာသြါ။

ဒီလုြ ြုေးနွဲ ကျွနသ

် တျာ်တုြှ ြဟုတ် ေးူ သတျာ်လှနသ
် ရေး ရွဲသ ျာ်သတျာ်သတျာ်ြ ျာေးြ ျာေး၊

တြ်ရင်ေးတြ်ဖွဲွဲ့သ
ွ တျာ်သတျာ်ြ ျာေးြ ျာေး မွဲ ဖစ်မဖစ်၊ ကျာကွယသ
် ရေးတြ်ဖွဲွဲ့ွ သတွြွဲမဖစ်မဖစ် ဒီလုြ ြုေးစဉ်ေးစျာေးခ က်သတွ

ရှလျာတယ်။ ဒါဟျာ အရြ်ေးသကျာင်ေးတွဲ အခ က်သတွြွဲ သတျာ်လှနသ

် ရေးရွဲ အလှည်အသမြျာင်ေး တစ်ခုလု

သခေါ်ရြှျာသြါ။ ဒီနစ
ှ ်သတွက ကျွနသ
် တျာ်တု လက်နက်ကင
ု တ
် ြ်ဖွဲွဲ့သ
ွ တွ အင်အျာေးသကျာင်ေးလျာတယ် နယ်သမြ
ြုစုေးြေးု နင
ု တ
် ျာ ြုြ ျာေးလျာတွဲအသနအ ျာေးြှျာ မဖစ်လျာတွဲ မြဿနျာက မြည်သူလူ သ
ု တွက ြုငြီေးသတျာ ခုက်

နစ်နျာ ုေးံ ရှု ေးံ ြှုရှလျာတယ်။ အကုနလ

် ံုေးလွဲသတွွဲ့တယ် ကျွနသ
် တျာ်တုနွဲ အနီေးကြ် ေးုံ ြွဲ ဥြြျာ သြေးရရင် သညျာင်ြင်

ကကီေး စခန်ေးသြ်ေးတွဲ သနျာက် က်တွွဲအသနနွဲ (၁၉) ရက် က်တုက် ြီေးရှု ွဲ့တယ်၊ ဒီ က် ြတ်ဝန်ေးက င်ြှျာ ရက်

အကကျာ ေးုံ ြီေးရှု ွဲ့တျာလည်ေးမဖစ်တယ်။ ဒါသတွက စစ်ရွဲသနျာက် က်တွွဲ အက ြုေးရလဒ်သတွ မဖစ်တယ်။ စစ်က

ယ် က်ကြွဲ တုကတ
် ုက် ယ် က်ကြွဲ စစ်ကုစစ သနျာက် က်တွွဲအသနနွဲ မြည်သက
ူ ြွဲ ဒုကခသရျာက်တယ်

မြည်သူသတွြွဲခံစျာေးရတယ်။ ဒီဟျာသတွကု ကျွနသ

် တျာ်တုက မြည်သူကု ဒုကြ
ခ သရျာက်သစခ င် ရင်

ကျွနသ
် တျာ်တုက စစ်အမြန်ငြီေးဖု ကျွနသ
် တျာ်တုသွျာေးရြယ်။ စစ်အမြန်ငြီေးဖုကလည်ေး အြ ျာေးကကီေးြလု ေးူ ဗ ျာ

သလျာသလျာ ယ် ကျွနသ
် တျာ်သတွွဲ့သနတျာက ကျွနသ
် တျာ်တု က်က အင်အျာေးသကျာင်ေးတယ် တစ်ဖက်ြှျာက

စစ်လက်နက် သကျာင်ေးရင် သကျာင်ေးြယ် ကျွနသ

် တျာ်တုြှျာက စတ်ဓါတ်န ွဲ လူအင်အျာေးသကျာင်ေးတယ်၊ ဒါကသ
ု ျာ

စုစည်ေးနင
ု ရ
် င် တစ်စု တစ်စည်ေး ွဲ မဖစ်နင
ု ရ
် င် ငါတစ်ဖွဲွဲ့တ
ွ ည်ေး ုတွဲ စတ်ြ ြုေးသတွ သလ ျာလုက်ရင်သတျာ

အြ ျာေးကကီေး ြုအ င်သမြသွျာေးနင

ု ် တယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တသည်
ု သတျာ်လှနသ
် ရေး ြန်ေးတုငတ
် စ်ခုတည်ေး ုဝ
ံ ါဒ

တစ်ခုတည်ေး ုရ
ံ န်သူ တစ်ခုတည်ေးကု ကကည်ဖုြွဲ လုြယ်လု င်တယ်၊ ဒါကသတျာ သတျာ်လှနသ
် ရေး

သအျာင်ဖုအတွက် အသရေးကကီေး ုေးံ နွဲ မြန်ဖုအတွက် အသရေးကကီေး ုေးံ အခ က်ြွဲ။ ကျွနသ

် တျာ်တု

ုရ
ံ န်သူကြ
ု ွဲကကည်ြယ် ရ
ုံ န်သူကုြွဲမြင်ြယ်၊ ဒီ ရ
ုံ န်သူတစ်ခုတည်ေးကြ
ု ွဲ ကျွနသ
် တျာ်တု တုက်ြယ်၊
ြှ ုရြါတယ်ကွျာ
က န်တျာသတွ ငါတုသတွ ညလ ုတွဲ စတ်န ွဲ ြွဲ သွျာေးလရှ
ု ရင်သတျာ အမြန် ုေးံ ငြီေးလြ်ြယ်။

သြေး - သတျာ်လှနသ
် ရေးတစ်ရြ်သအျာင်မြင်ဖု ုရင် နင
ု င
် သ
ံ တျာ်တည်သ ျာက်သရေးကု အ င်သင ် မြင် င် ျာေးဖု

လုတယ်လု သမြျာ ုကကြါတယ်။ မြန်ြျာနင

ု င
် က
ံ ု ယ်လုြူဝါဒ၊ စံနနှု ေး် သတွအသြေါ်ြှျာ တည်သ ျာက်ဖု

လုြါသလွဲ?

သမဖ - ကျွနသ
် တျာ်တုကသတျာ လက်နက်ကုင ် တြ်တစ်တြ်လည်ေး မဖစ်တအခါြှ
ွဲ ျာ ကျွနသ
် တျာ်တုကသတျာ COC

ကု အရြ်ေးလုက်နျာရတယ်သြါ၊ ကျွနသ
် တျာ်တုအသနနွဲ စည်ေးြ ဉ်ေးစည်ေးကြ်ေးြုငေး် နွဲ ြတ်သက်ရင်သြါ

ကျွနသ
် တျာ်တု ြှျာ သက ျာသျာေးရင်သျာေး ြရှ ေးူ ။ ဦေးသ ျာင်ဦေးရွ က် လုြ်တသူ
ွဲ သတွြှလု ရွဲသ ျာ်ြှလု

အွဲလုြံုစံြ ြုေးက ကျွနသ

် တျာ်တု ြှျာြရှ ူေး။ ကျွနသ
် တျာ်တုသတွ COC နှစ်ရြ်ကု ဒီ Chain of Command နွဲ Code

of Conduct ကု အသကျာင်ေး ေးုံ ကုငတ

် ွယ် ျာေးတယ်။ အသကျာင်ေး ေးုံ ုတျာ က် တင်ေးတင်ေးက ြ်က ြ်

ကုငတ
် ွယ် ျာေးတယ်သြါ။ တစ်ဖက် ြှျာလည်ေး ကျာကွယ်သရေးဝန်ကကီေးဌျာနက ခ ြှတ် ျာေးတွဲ

စည်ေးြ ဉ်ေးစည်ေးကြ်ေးသတွရှတယ် အွဲဒီရွဲ စည်ေးြ ဉ်ေး စည်ေးကြ်ေးနွဲအညီ ကျွနသ

် တျာ်တု သွျာေးတယ်သြါ အွဲဒီရွဲ
ဥြသဒနွဲအညီ ကျွနသ
် တျာ်တု လုက်နျာက ငသ
် ုေးံ တယ်။ ဒါက ကျွနသ
် တျာ်တု သွျာေးသနတွဲြံုစံြါ။ သနျာက်ငြီေးရင်

ကျွနသ
် တျာ်တု အသနနွဲက တြ်နြတ်
ွဲ သက်ငြီေးသတျာ စည်ေးြ ဉ်ေး စည်ေးကြ်ေးသတွ က် COC လု

သမြျာလည်ေးရတယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တုြှျာ အြနန
် ျာခံြှုသကျာင်ေးသတွက အသရေးကကီေး တယ်

အြနသ
် ြေးစီေး င်ေးြှုအြုငေး် သတွက အသရေးကကီေးတယ်။ တစ်ဖက်ြှျာက သတျာ ဒီသတျာ်လှနသ
် ရေးငြီေးသွျာေးရင်

ကကျာေးကျာလ အုြ်ခ ြုြ်သရေးစနစ် တစ်ခုသအျာက်သရျာက်ရင် ကျွနသ

် တျာ်တု အကုနလ
် ံုေးက တစ်ဖက်ြှျာရှတွဲ ခုနက

သမြျာတွဲ State Holder သတွက အကုနလ

် ံုေးကသန သတ်ြှတ်လုက်တွဲ ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စုသစ်ကု

သွျာေးြယ်လု ရည်ြှနေး် လုက် တွဲအခါြှျာ လက်နက်သတွန ွဲ ြတ်သက်ငြီေးြှ လက်နက်မဖြုတ်သြ်ေးရြယ် တ

ု ြူ
ွဲ ကု

မဖစ်လျာခွဲတယ် တြ်ြသတျာ် အသနနွဲ တစ်ခုတည်ေးသျာရှရြယ် ုတွဲ ြံုစံကု ျာေးြါသတျာ Federal Army သြါ

Federal Army က တစ်ခုတည်ေးြွဲ ရှရြယ် တ

ု ွဲ သတ်ြှတ်ခ က်သတွ မဖစ်လျာခွဲလုရှရင်လည်ေး

ကျွနသ
် တျာ်တုအသနနွဲ လက်နက်ရုြ်သြ်ေးတွဲ ဥြသဒ သတွန ွဲ ြတ်သက်ငြီေးသတျာ ကျွနသ
် တျာ်တုက

လုက်နျာသွျာေးဖုရှတယ်။ ဒါကလ
ု ည်ေး ကျွနသ
် တျာ်တု အြ ြုေးသျာေး ညီညွတ်သရေးအစုေးရ ကျာကွယ်သရေးဝန်ကကီေးဌျာနကု

ကျွနသ
် တျာ်တု သသသသခ ျာခ ျာစီစဉ် သမြျာမြ ျာေး ငြီေးသျာေး မဖစ်တယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တု ကျာကွယ်သရေးဝန်ကကီေးဌျာနက

ခ ြှတ် ျာေးတွဲ စည်ေးြ ဉ်ေးစည်ေးကြ်ေးနွဲ တမချာေးနင

ု င
် တ
ံ ကျာြှျာ က ငသ
် ုေးံ သနတွဲ စည်ေးြ ဉ်ေးစည်ေးကြ်ေးနွဲ

ြတ်သက်ငြီေးသတျာ ကျွနသ
် တျာ်တုအသနနွဲ အတင်ေးက ြ် ုေးံ နွဲ တြ်ကု တည်သ ျာက် ျာေးတယ်လု ကျွနသ
် တျာ်တု

သမြျာခ င်ြါတယ်။

သြေး - အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေးအတွက် ဗြျာမြည်နယ်တစ်ခု ြမဖစ်ြသန တည်သ ျာက်ဖု လုအြ်တယ်လု သမြျာ

ကကျာေး ခ က်ရှတွဲအသြေါ် BLDF တြ်ဦေးအသနနွဲ ယ်လုအမြင်ရှြါသလွဲ…?

သမဖ - သမြျာရတျာနည်ေးနည်ေးခက်တယ်သြါ။ သမြျာရတျာနည်ေးနည်ေးခက်တယ် ုတျာက ဖက်ဒရယ်လု သမြျာလက

ု ်

ရင် ကျွနသ
် တျာ်တု အျာေးလံုေးက ြမြည်ေးစြ်ေးဖူေးတွဲအရျာတစ်ခု။ ဒီြုကသရစီတုနေး် ကလည်ေး ကျွနသ
် တျာ်တု ဒီလု

မဖစ်ခွဲကကတျာြွဲ ဒီြုကသရစီလြ်ေးသကကျာင်ေးအတုငေး် သွျာေးြယ် ုတွဲ ၂၀၁၀-၁၂ စ က

ွဲ ၂၀၁၅ သနျာက်ြုငေး် ြှျာြှ

ကျွနသ
် တျာ်တု ခံစျာေးလျာရတယ်။ ဒါသြြယ် အခ န်တစ်ခုသတျာလုတျာသြါ ဖက်ဒရယ် ုရင် ြုငြီေးသတျာ

က ယ်မြန ် သွျာေးတျာသတျာရှြါတယ်။ ျာမဖစ်လုလည်ေး ုရင် ကျွနသ

် တျာ်တုနင
ု င
် က
ံ တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွန ွဲ

သြါင်ေးငြီေးသတျာ ဖွွဲွဲ့စည်ေး ျာေးတွဲနင

ု င
် တ
ံ စ်ခုမဖစ်တအခါ
ွဲ ဖက်ဒရယ်လုသမြျာလုကရ
် င် ဟုတ်ငြီ ဖက်ဒရယ်ကု

ယ်လုတည်သ ျာက် ြလွဲ ုတွဲ သြေးခွနေး် ကအြ ျာေးကကီေး အငြွဲတြ်ေးမဖစ်လျာတွဲ မြဿနျာသြါ ဖက်ဒရယ်ကု

ယ်လု တည်သ ျာက်ြလွဲ ုတျာ အရင်အရင်ကတည်ေးကသန စငြီေးသတျာ ဒီအခ န်အ ကျွနသ

် တျာ်တုြှျာ
အသမဖြရှသသေး ူေး။ နီေးစြ်တွဲ အသမဖသရျာက်သအျာင်ြွဲ ကျွနသ
် တျာ်တု သတွေးသနကကတျာြွဲရတယ်
ှ ဒါကု အကုနလ
် ေးံု

သသ ျာတူတွဲ အရျာတစ်ခမု ဖစ် သအျာင် ြလုြ်နင

ု က် ကသသေး ေးူ ။ ကျွနသ
် တျာ်တု အငြွဲတြ်ေးသမြျာသနတွဲ

လူြ ြုေးစုအသမခမြြုလျာေး ဒီ Geographic အသမခမြြုလျာေးသြါ၊ ုသတျာ အွဲဒါသတွအသြေါ်ြှျာြူတည်ငြီေးသတျာ

ကျွနသ
် တျာ်တု စဉ်ေးစျာေးသနကကတွဲ ဥစစျာသတွလည်ေး ရှတယ်သြါ။ ကျွနသ
် တျာ်တုအသနနွဲကသတျာ ကျွနသ
် တျာ်တု

လက်တသလျာအသနနွဲ စဉ်ေးစျာေးခ က်သည် ဖက်ဒရယ် နင

ု င
် သ
ံ တျာ်ြွဲ သမြျာသမြျာသမြျာ

ဗြျာမြည်နယ်ဖွဲွဲ့စ
ွ ည်ေးဖုြွဲသမြျာသမြျာ ဒါသတွသည် ကျွနသ
် တျာ်တု အသနနွဲက မြန်လည် တည်သ ျာက်သရေး

ကကျာေးကျာလ အုြ်ခ ြုြ်သရေးတစ်ခုြှျာ State Holder သတွ သ ွေးသနွေးရြွဲ အခ က်သတွလု ယူ ျာေးတယ်။

လက်ရှြှျာ ဒီကစစနြတ်
ွဲ သက်ငြီေးသတျာ ဒီအရျာသတွအသြေါ်ြှျာ အရြ်ေးကကီေးသတွသဝငြီေးသတျာ ကျွနသ
် တျာ် တု

စဉ်ေးစျာေးခ က်က ဒီအရျာသတွအသြေါ်ြှျာ အရြ်ေးကကီေး ုေးံ မဖတ်ခ က်သတွ ခ ငြီေးသတျာ Conflict သတွ မဖစ်ငြီေး

သတွသဝြှု၊ ကျွနသ
် တျာ်တရွဲ
ု တစ်ဖက်က စစ်အနင
ု တ
် ုက်သရေး ုတွဲ စဉ်ေးစျာေးခ က်အသြေါ်ြှျာ သက်သရျာက်သွျာေးြှျာ

ကုလည်ေး ကျွနသ
် တျာ်တု စုေးရြ်တယ်။ ဒါသတွကု ကျွနသ
် တျာ်တု လွယ်လွယ်သမြျာရရင်ဗ ျာ စစ်အရင်တက
ု ်ကက

ရသအျာင် စစ်အရင်တုက်ကကြယ်။ ငြီေးြှ ငါတု သ ွေးသနွေးကကြယ် ုတွဲ ဒီလြ

ု ံုစံြ ြုေးကု ကျွနသ
် တျာ်တု

စဉ်ေးစျာေးခ က်ရှတယ်သြါ။ သ ွေးသနွေးကကြယ် သ ေးွ သနွေးကကတွဲအခါြှျာလည်ေး ဗြျာက ဗြျာမြည်နယ်ဖွဲွဲ့စ

ွ ည်ေးဖု ုငြီေး

သ ွေးသနွေးလုကတ
် ွဲ အရျာ တစ်ခုကုြွဲ ကျွနသ
် တျာ်တု ယူလုြရ ေးူ ။ ဗြျာသည် ဗြျာမြည်နယ်ဖွဲွဲ့စ
ွ ည်ေးဖုကု

တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွက သသ ျာတူ လက်ခံလျာေး တ

ု ွဲ အခ န်တစ်ခုကု အသ
ု က ဖက်ဒရယ်ကု

ယ်လုြံုစြ
ံ ြုေးနွဲသွျာေးြှျာလည်ေး အုသက ကျွနသ
် တျာ်တက
ု ဖက်ဒရယ်ကု သွျာေးြယ် ုရင် အကုနလ
် ေးံု ခုနက

ကျွနသ
် တျာ်သမြျာငြီေးသျာေး နင
ု င
် သ
ံ ျာေးတုငေး် နင
ု င
် သ
ံ ျာေး စံခ န်စံညွနေး် အမြညအ
် ဝရရြယ်။ အွဲဒီလြ
ု ွဲ

နင
ု င
် သ
ံ ျာေးအျာေးလံုေးရွဲ သသ ျာတူညီြှုတစ်ခု သွျာေးခ င်တွဲ အသရွ ွဲ့တစ်ခု အွဲဒီလုြွဲ သက် ုငရ
် ျာ State Holder

သတွရွဲ လုခ င်တွဲ နဒတစ်ခု အသရွ ွဲ့တစ်ခု ဒီအသြေါ်ြှျာ ြူတည်ငြီေးသတျာ ကျွနသ

် တျာ် တု

ယ်လုသွျာေးြလွဲ ုတျာြ ြုေးကု ုေးံ မဖတ်တျာြ ြုေးသြါ။ မြည်သူက မြန်ငြီေး ုေးံ မဖတ်တယ် ဒီ State Holder

သတွက ုေးံ မဖတ်တယ် ဒါကုကျွနသ

် တျာ်တု လက်ခံသွျာေးဖု လုက်နျာသွျာေးဖု အစီအစဉ်ရှတယ်။

ျာမဖစ်လုလည်ေး ုသတျာ မြည်နယ်အသနနွဲသွျာေးြလျာေး ဥြြျာ ကျွနသ

် တျာ်တု ဗြျာမြည်နယ် ုတျာြ ြုေးကကီေးြွဲ

မဖစ်လျာြလျာေး ဒါြှြဟုတ် State A, State B ုငြီေးသတျာြွဲ မဖစ်လျာြလျာေး၊ ဒါက ကျွနသ

် တျာ်တု အြ ျာေးကကီေး

သ ွေးသနွေးရဦေးြယ်။ သက် င
ု ရ
် ျာ State Holder သတွကကျာေး ြ
ွဲ ှျာလည်ေး အြ ျာေးကကီေး စကျာေးမြန်သမြျာရဦေးြယ်

င်တအခါြှ
ွဲ ျာ တစ်ဦေးတစ်ဖွဲွဲ့ခ
ွ င်ေးစီက က
ွ ်လျာတွဲ စကျာေးသံသတွက တစ်ဖက်ြှျာက သတျာလည်ေး အြ ျာေးကကီေး

ကကျာေး က
ွဲ သန Conflict မဖစ်သွျာေးသစတျာြ ြုေး မဖစ်နင
ု တ
် သနရျာြှ
ွဲ ျာ ကျွနသ
် တျာ်တုအသနနွဲကသတျာ ရု ေးရု ေးသလေးြွဲ

သမြမြင်ြှျာလည်ေး ကျွနသ
် တျာ်တုက သဝဖန်ခံရတျာ ြ ြုေးလည်ေးရှတယ်သြါ၊ ကျွနသ
် တျာ်တြှ
ု ျာ မြည်နယ်ဖွဲွဲ့စ
ွ ည်ေးဖတ
ု ု
ဒီလုြ ြုေးကစစရြ်သတွ ဒါသြြယ် ကျွနသ
် တျာ်တု ကသတျာ ရှငေး် တယ်။ သလျာသလျာ ယ်အသနနွဲကသတျာ

ကျွနသ
် တျာ်တု စစ်အရင်တက
ု ်ကကရသအျာင် စစ်တုက်ငြီေးြှြွဲ ကျွနသ
် တျာ်တု သနျာက်ြုငေး် ကစစရြ်သတွကု

က်ငြီေးသတျာ သ ေးွ သနွေးသွျာေးဖု က်ငြီေးသတျာ လုြ်သွျာေးဖု အစီအစဉ်ရှ ြါတယ်။

သြေး - သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးဟျာ အ ုေးံ သတ်တုက်ြွဲမွ ဖစ်ဖု လုအြ်တယ်လု သမြျာကကျာေးခ က်ရှြါတယ်၊ သနွဦေး

သတျာ်လှနသ
် ရေး သအျာင်မြင်ဖအတွ
ု က် ယ်အရျာသတွက အ ုေးံ အမဖတ်မဖစ် သစနင
ု ြ
် လွဲ…?

သမဖ - ကျွနသ
် တျာ်တု အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူညီြျှသရေးနွဲ ကုယ်ြင
ု မ် ြဋ္ဌျာန်ေးခွငက
် ု အျာြခံနင
ု တ
် ွဲ ဖက်ဒရယ်၊ ဖက်ဒရယ်

ဒီြုကသရစီစနစ်တစ်ခု မဖစ်သနရြယ်။ ဒါက ကျွနသ

် တျာ်တုရွဲ နင
ု င
် သ
ံ ရေးနွဲ ြတ်သက်ရင် ခ ျာေးတွဲြူဝါဒသြါ။

ကျွနသ
် တျာ်တုက Coming Together လုြွဲ သမြျာရြလျာေး မြည်သ ျာင်စုတစ်ခုကု တည်သ ျာက်ဖု ုရင်

အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူညီြျှသရေး ုတွဲ အခ က်သတွသျာ ြရှခွဲ ူေး လ

ု ုရှရင် ယ်လု က်ငြီေးသတျာ

တည်သ ျာက်ြှျာ လွဲ။ ဒါသတွဟျာ ကျွနသ

် တျာ်တုရွဲ စဉ်ေးစျာေး ျာေးတွဲ အခ က်သတွသြါ။ ုသတျာ

အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူညီြျှသရေးကု အျာြခံ တွဲ အခ က်သတွသျာ ကျွနသ

် တျာ်တုြါေးစြ်န ွဲ အျာြခံတျာြ ြုေး ြဟုတ် န
ွဲ ွဲ

ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံု ြ
ွဲ ှျာ ြါကုြါရြယ်။ သနျာက်ငြီေး ရင် ဖက်ဒရယ်ယူနစ်သတွကု ယ်လတ
ု ည်သ ျာက်ရြလွဲ ုတျာ

State Holder သတွက သ ွေးသနွေးကကြယ် ဒီသ ေးွ သနွေးတျာသတွကလည်ေး အသရေးကကီေးသလု ဒီ State Holder သတွ

အခ င်ေးခ င်ေးသ ေးွ သနွေးတျာက အသရေးကကီေး တယ်။ ဒါသြြယ် တစ်ဖက်ြှျာလည်ေး အသွငက

် ူေးသမြျာင်ေးသရေးကျာလသြါ

ကျွနသ
် တျာ်တု ကကျာေးကျာြွဲ သမြျာသမြျာ ဒီလု ကျာလြှျာ မြည်သူလူ ရ
ု ွဲ သသ ျာ နဒြွဲ အသရေးကကီေးတယ်။ ုသတျာ

Stakeholder သ ွေးသနွေး တျာသတွက မြည်သလ

ူ ူ ရ
ု ွဲ သသ ျာ နဒန ွဲ ြကုက်ညီ ူေး ုလုရှရင်

ကျွနသ
် တျာ်တုအသနနွဲ သ ျာဝက တွဲ အရျာသတျာ ြဟုတ် ူေးသြါ။ မြည်သူလူ ရ
ု ွဲ သသ ျာ နဒကုလည်ေး

ကျွနသ
် တျာ်တု ည်ငြီေးသတျာ စဉ်ေးစျာေးရြယ်။ သနျာက်ငြီေးရင် ကျွနသ
် တျာ်တုနင
ု င
် က
ံ အခုခ န်

မြည်တွငေး် ငငြ်ေးခ ြ်ေးြှု ြရသသေး ူေး။ ြရသသေး ူေး ုတျာ တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွန ွဲ ကျွနသ
် တျာ်တု

သ ွေးသနွေးညြှနှုင်ေးတွဲအြုငေး် သတွြှျာ ကျွနသ

် တျာ်တု တစ်ဖက်ြှျာလည်ေး င်သနတျာသတွရှတျာက

( င်သနတျာသတျာြဟုတ်ြါ ူေး) ဟုတ်ခွဲတျာသတွရှတျာက လူြ ြုေးသရေးဝါဒ ုတွဲ အစွွဲသတွသြါ လူြ ြုေးသရေးဝါဒ ု

တျာက ဗြျာတစ်ခုတည်ေးြှျာြွဲ ရှတျာသတျာ ြဟုတ် ူေး။ ုသတျာ ကျွနသ

် တျာ်တုက

မြည်တွငေး် ငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေးရဖက

ု ု အဓကသွျာေးနင
ု တ
် ွဲ အဓကဦေးစျာေးသြေးတွဲ အွဲဒါကု တွကက် ကည်ရင်

မြည်တွငေး် ငငြ်ေးခ ြ်ေးြှု ျာသကကျာငြ

် ရလွဲ ုလုရှရင် တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေး တန်ေးတူညီြျှြှုြရှလုသြါ။ အွဲဒါသကကျာင ်

မြည်တွငေး် ငငြ်ေးခ ြ်ေးြှုရနင

ု တ
် ွဲ တုငေး် ရင်ေးသျာေး တန်ေးတူညီြျှ ြှုရှတွဲ ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စုကု
ရှငေး် ရှငေး် သမြျာရရင် ကျွနသ
် တျာ်တုကသတျာ တုငေး် ရင်ေးသျာေးအျာေးလံေးု နွဲ ြူေးသြါင်ေး ငြီေးသတျာြွဲ ကျွနသ
် တျာ်တုက

သ ျာင်ရွကသ
် ွျာေးြယ်။ တုငေး် ရင်ေးသျာေးအျာေးလံေးု ုတျာ တစ်ခါတစ်သလက ရင် မြင်သန တျာသတွရှတယ်

ကျွနသ
် တျာ်တုက တုငေး် ရင်ေးသျာေး အျာေးလံေးု လု သမြျာလုက်လုရှရင် ြင်ေးတုက တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေး သတွြွဲ ကကည်သနတယ်

ဗြျာသတွကု ြကကည် ူေးလျာေး တုငေး် ရင်ေးသျာေး အျာေးလံုေး တ

ု ွဲ ြ
ွဲ ှျာ ဗြျာသတွလည်ေးြါတယ် ဗြျာ သတွလည်ေး

တုငေး် ရင်ေးသျာေးြွဲသြါ ဒါရှငေး် သနတျာြွဲ။ ုသတျာ ဗြျာက တစ်ခါတစ်သလက ရင် ကယ

ု ်ကုကုယ် ြစဉ်ေးစျာေး

တျာသတွလည်ေး ရှတယ်။ သ
ု တျာ တုငေး် ရင်ေးသျာေး အျာေးလံေးု ကု လွှေြ်ေးမခံြုနင
ု တ
် ွဲ မြည်တင
ွ ေး် ငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေး အဓက

ကျွနသ
် တျာ်တုက ငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေးကုြွဲ အလရ
ု ှတျာြွဲ။ ကျွနသ
် တျာ်တုနင
ု င
် က
ံ စစ်မဖစ်သနတျာကကျာလှငြီ

ဗြျာလူြ ြုေးသတွက စစ်နအရြ်

ွဲ ေးကကီေး ြရင်ေးနှေးီ ခွဲသြြယ် တုငေး် ရင်ေးသျာေးအျာေးလံုေးက ယ်သတျာြှ

စစ်နြကင်
ွဲ ေးကက ေးူ အငြွဲတြ်ေး စစ်မဖစ် သနရတွဲ သနရျာသတွ ုသတျာ ငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေးကု လုခ င်တယ်။ ုသတျာ

မြည်တင
ွ ေး် ငငြ်ေးခ ြ်ေးြှု ရှနင
ု ြ
် ယ် တုငေး် ရင်ေးသျာေး အျာေးလံုေးကု တန်ေးတူညီြျှြှု သြေးနင
ု ြ
် ယ် ဖက်ဒရယ်ဒြ
ီ က
ု သရစီ

ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံု ဥြသဒတစ်ခု မဖစ်ဖုကု ကျွနသ

် တျာ်တုက တုငေး် ရင်ေးသျာေး အျာေးလံေးု နွဲ ရြ်တည်ငြီေးသတျာ

တုက်ြွဲဝ
ွ င်သွျာေးြယ်။ ြဟျာလူြ ြုေးကကီေး ဝါဒကု ြဟျာလူြ ြုေးကကီေးဝါဒ လုသမြျာတွဲ လူြ ြုေးစွွဲဝါဒသတွကုလည်ေး

ကျွနသ
် တျာ်တုအသနနွဲ တက်နင
ု သ
် ြျှ သခ မဖတ်သွျာေးြယ်လု ကျွနသ
် တျာ်တု အသနနွဲ သမြျာခ င်တယ်။

သြေး - သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးြှျာ အြနသ
် ြေးကွြ်ကွဲြှုနွဲ စစ်သရေး ုငရ
် ျာ က ငဝ
် တ်သတွကု သတျာ်လှနသ
် ရေး ရွဲသ ျာ် တုငေး်

လုက်နျာဖု လုအြ်ြါတယ်၊ BLDF တြ်ဦေးအသနနွဲ အ

ု သရေးနွဲ ြတ်သက်ငြီေး ယ်လု လုြ်သ ျာင် ျာေးတျာ

ရှြါသလွဲ…?

သမဖ - ခုနတုနေး် ကသမြျာငြီေးသျာေး စကျာေးကုြွဲ ကျွနသ

် တျာ်မြန်သမြျာရြှျာသြါ ကျွနသ
် တျာ်တုအသနနွဲ မြည်သူက

မဖစ်ခ င်တွဲ နဒကု ကျွနသ

် တျာ်တုက မြည်သူနအတူ
ွဲ တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေးသတွန ွဲ အတူသြါင်ေးငြီေး လုြ်သ ျာင်သွျာေး

ရြှျာသြါ။ ုသတျာ ကျွနသ

် တျာ်တုက မြည်သူကု ြ က်နျာှ ြူရြယ်။ သနျာက်ငြီေး တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေးအျာေးလံုေးကု

ြ က်နျာှ ြူရြယ်။ ကျွနသ

် တျာ်တု သမြျာရြယ် ုလရှ
ု ရင် ဒီြုကသရစီြွဲသမြျာသမြျာ ကျွနသ
် တျာ်တု စနစ်တစ်ခုက

အကုနလ
် ံုေးအျာေးလံေးု သသ ျာတူ လက်ခံြယ် ုတွဲ အကကံတစ်ခုကသတျာ မဖစ်ခ င်ြှမဖစ်ြှျာကုေး ုသတျာ

အြ ျာေးသသ ျာကု ကျွနသ

် တျာ် တုက လုက်ရတျာရှတျာကုေး အြ ျာေး နဒကု ကျွနသ
် တျာ်တုက

လုက်ရြယအ
် ရျာရှတယ် တ
ု ယ် ုသတျာ အြ ျာေး နဒသည် အျာေးလံုေး နဒလု သတ်ြှတ်လုရတျာြ ြုေးလည်ေး

တစ်ခါတစ်သလက ရင် မဖစ်သွျာေးတျာြ ြုေး လည်ေးရှတယ်။ ဒီအသြေါ်ြှျာ ြူတည်ငြီေးသတျာ အကုနလ

် ံုေးကသန

သသ ျာတူလက်ခံတအရျာတစ်
ွဲ ခုက Burma State သြါ ဗြျာမြည် နယ်က မဖစ်ကုမဖစ်သငတ
် ယ်
လုြ်သငတ
် ယ် ုတွဲ အသနအ ျာေးမဖစ်လျာခွဲလရှ
ု ရင် ဒီ ုေးံ မဖတ် သတ်ြှတတ
် ွဲ State Holder သတွန ွဲ

ကျွနသ
် တျာ်တုအသနနွဲ ကူညီသြေးသွျာေးဖု အတူတကွရြ်တည် သြေးသွျာေးဖုြ ြုေးလည်ေးရှြါတယ်။

ကျွနသ
် တျာ်တုကသတျာ အသစ်မဖစ်သြေါ်လျာတွဲ မြည်သ ျာင်စက
ု ကျွနသ
် တျာ်တု အသနနွဲက တန်ေးတူသရေးနွဲ ကုယြ
် ုင ်

မြဋ္ဌျာန်ေးခွငက
် ု အျာြခံသြေး ျာေးတွဲ စနစ်တစ်ခုအသနနွဲ သြေါ်လျာဖုအတွက်ကု ဒါသတွဒါသတွက ြင်ေးတု လုကုလု

အြ်တယ်လု သတ်ြှတလ
် ုကလ
် ုရှရင် ကျွနသ
် တျာ်တုအသနနွဲ မြည်သူန ွဲ တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွအျာေးလံေးု နွဲ တစ်သျာေး ွဲ

ရြ်တည်ငြီေး တစ်တန်ေး ရ
ွဲ ြ်တည်ငြီေးသွျာေးဖုက ြမဖစ်နင
ု စ
် ရျာ အသကကျာင်ေးြရှြါ ူေး။

သြေး - BLDF တြ်ဦေးအသနနွဲ ဗြျာမြည်နယ် သြေါ်သြါက်သရေးကု ယ်သလျာက်အ အျာေးစုက်လုြ်သ ျာင်သနတျာ

ရှြါသလွဲ….?

သမဖ - လက်ရြှ
ှ ျာသတျာ ကျွနသ
် တျာ်တုက စစ်သျာေးတစ်ြင
ု ေး် ြွဲ ျာေးြါသတျာ စစ်သျာေးသတျာ စစ်သျာေးြွဲ ဒါသြြယ်

စစ်ြံုသတျာ တစ်ဖက်က စစ်သကျာင်စီလုသတျာ အသျာေးြက ူေး။ ဒါသြြယ် အရြ်သျာေးကသန ကျွနသ

် တျာ်တု

လက်နက်ကုငခ
် ရတွဲ
ွဲ သူသတွ၊ အွဲဒီြှျာ ကျွနသ
် တျာ်တုက လက်ရှမြင်သနတျာက ကျွနသ
် တျာ်တုက ဒီသတျာ်လှနသ
် ရေး

က န်ေးသသသြါက် ြုခ သမြျာနင

ု တ
် ျာက ဒီသတျာ်လှနသ
် ရေးက သအျာင်ြယ်သြါ၊ ဒီသတျာ်လှနသ
် ရေးသနျာက်ြင
ု ေး် ကသကျာ

ျာ က်မဖစ်ြှျာလွဲ။ ဒါက ကျွနသ

် တျာ်တု အငြွဲတြ်ေး သြေးသနတွဲစကျာေး သတျာ်လှနသ
် ရေးကကီေးက သအျာင်ြယ်၊ သအျာင်

တျာြှ ယ်လုသအျာင်ြလွဲ တ
ု ျာကု အငြွဲတြ်ေးသြေးတယ် ကုယ်ကုကုလည်ေးသြေးရတယ် အဖွွဲွဲ့ နွဲသတွွဲ့လည်ေး အွဲဒါ

ကုြွဲ စကျာေးသမြျာရတယ်။ သတျာ်လှနသ

် ရေးသအျာင်ြယ် ုတျာ ယ်နစ
ှ ်နစ
ှ ်အတွငေး် သအျာင်ြှျာ လည်ေး သတျာ်လှန်

သရေးက ကကျာြှျာလျာေး၊ ကကျာငြီေးသအျာင်ြယ် ရ

ု င် မြဿနျာသတွအြ ျာေးကကီေး ြရ
ု ှလျာနင
ု တ
် ယ်၊ ခဏသလေးနွဲ သအျာင်

သွျာေးရင်သကျာ ျာမြဿနျာသတွရှလျာနင
ု လ
် ည်ေးသြါ။ အွဲဒီြျာှ ကျွနသ
် တျာ်တုက လက်ရအ
ှ သမြသြေါ်က လူြ ြုေး

ကကီေးဝါဒ စွွဲသနတျာသတွ ရှသနတုနေး် ြွဲသြါ ကျွနသ

် တျာ်တုသတွ လူြ ြုေးကကီေးဝါဒရှသနတယ် သနျာက်ငြီေးသတျာ စစ်

အျာဏျာရှငရ
် ှသနသသေးတယ်၊ ကျွနသ
် တျာ်တုက လူြ ြုေးကကီေးဝါဒ အစွွဲသတွ စစ်အျာဏျာရှင ် မဖြုတ်ခ ဖုကု

အဓက ျာေးငြီေး လုြ်ြယ်၊ လုြ်ငြီေးသတျာ အွဲဒီကသနြှတ င် စစ်အနင

ု တ
် ုက်သရေးကု ကျွနသ
် တျာ်တက
ု

သွျာေးသနတယ်၊ သွျာေးသနတွဲ အခါြှျာ ကျွနသ

် တျာ်တု သတွေးတျာကသတျာ ဒီသတျာ်လှနသ
် ရေးက သအျာင်ြယ်လုြွဲ

ကျွနသ
် တျာ်တု သတွေးတယ်၊ ကျွနသ
် တျာ် တု စတ် ြ
ွဲ ှျာ ကျွနသ
် တျာ်တု ဒွဟမဖစ်သနစရျာ ြလု ူေးသြါ။

ခုနကလည်ေးသမြျာသွျာေးတွဲ အတုငေး် ြွဲ ကျွနသ

် တျာ်တု အသနနွဲက ဒါက အကကီေး ေးုံ စစ်အျာဏျာရှင ် နက
် င်တွဲ

ကျွနသ
် တျာ်တု တုက်ြွဲတ
ွ စ်ခုြွဲ ဟုအရင် က
ွဲ လည်ေး ရှခွဲဖူေး တယ် ဒါသြြယ် အကုနလ
် ံုေး သမြျာကကတွဲအတုငေး်

သမြျာရြယ် ုလုရှရင် လက်နက် ကုငသ

် တျာ်လှနသ
် ရေးြှျာ ဗြျာြါြါ လျာတယ်သြါ။ ဒီလုြ ြုေး အျာေးလံုေးြါဝင်လျာတွဲ
စစ်အျာဏျာရှငမ် ဖြုတ်ခ တွဲ တုက်ြွဲွ ုတျာ ကျွနသ
် တျာ်တု ြကကံြုခွဲဖူေး ေးူ ဒီသလျာက် ကကီေးကကီေးြျာေးြျာေး

ြကကံြုခွဲဖူေး ေးူ ။ ဒါဟျာ အကကီေးြျာေး ုေးံ တုက်ြွဲြ

ွ ွဲ ုသတျာ ဒီြွဲက
ွ အကုနလ
် ေးံု အျာေးခွဲ ျာေးတွဲ ြွွဲလည်ေးမဖစ်တယ်။

ုသတျာ ဒါက တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွ အကုနလ

် ေးံု ကလည်ေး တ
ု ်သမြျာတွဲသူလည်ေးရှြယ်

တ
ု ်ြသမြျာတွဲသူလည်ေးရှြယ်။ ဒါသြြယ် အျာေးလံေးု ရွဲ စတ် ြ
ွဲ ှျာလည်ေးရှတယ် ဒါအကုန် အျာေးခွဲ ျာေးတွဲြွွဲြွဲ၊

ဒါအကုနလ
် ံုေး က ျာေးကုတက
် ျာေးခွဲ တုက်ြွဲဝ
ွ င်ရြယ် ြွွဲလည်ေးမဖစ်တယ် ုတျာ နျာေးလည် သသ ျာသြါက် ျာေးတယ်

သြါ။ ုသတျာ ကျွနသ

် တျာ်တအသနနွဲ
ု နင
ု ြ
် ယ် နင
ု ြ
် ှျာကြ
ု ှ ယ်လုနင
ု သ
် အျာင် လုြ်ကကြလွဲ ုတွဲ အသမခအသနသြါ

တစ်ဖက်ြှျာကလည်ေး ခုနကသမြျာတွဲ နင
ု င
် သ
ံ ရေးြှျာ နင
ု င
် သ
ံ ရေးြူ မြတ်သျာေးဖုလုတယ်။ သက် ုငရ
် ျာ State Holder

သတွကကျာေး ြ
ွဲ ှျာ သ ြှ င်ေးြှုသတွက မြတ်သျာေးဖုလည်ေးလုတယ်
ေးွ သနွေးညနှု ုေးံ မဖတ်ခ က် ခ ရွဲဖုလည်ေးလုတယ်။

ုသတျာ ဒါသတွက သူတုရွဲအြုငေး် သြါ ကျွနသ

် တျာ်တရွဲ
ု ဒီ က်မခြ်ေးအြုငေး် ကသတျာ ရှငေး် တယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တုက

ြူသတွလု သတ်ြှတ်လက
ု ်ငြီေးရင် တစ်ခါတစ်သလက ြူသတွကု ခဏသ ေးဖယ် ျာေးလု ရတယ်သြါ။ အဓကက

ငါတု အတူတွွဲ တုက်ကကည်ြယ် ုတွဲြံုစံြ ြုေးသြါ။ ုသတျာ ကျွနသ

် တျာ်တု အွဲဒါကု အရင် ေးုံ သွျာေးဖု

ကျွနသ
် တျာ်တု တုက်တွနေး် ခ င်တယ်။ သမြမြင်ြှျာရှသနတွဲ တြ်သတွကု ကျွနသ
် တျာ်တု အတူတူတွွဲတုက်ကကြယ်။

တြ်သြါင်ေးစုသတွလည်ေး တွွဲတုက်ကကရသအျာင် ငါတုက ငါတု တြ်သြါင်ေးစုအသနနွဲြွဲ

သနြယ် ုတျာြ ြုေးြဟုတ် န

ွဲ ွဲ တြ်သြါင်ေးစုသတွ အကုန် လံုေးသြါင်ေးသြါ။ ကျွနသ
် တျာ်တု စစ်အနင
ု တ
် ုက်သရေး

စစ်အနင
ု တ
် ုက်သရေးြှျာြှ တစ်ဖက်ြှျာ ျာလည်ေး ုသတျာ တြ်သြါင်ေးစုန ွဲ စစ်အနင
ု တ
် ုကြ
် ယ် ဒါသတွကု သွျာေးဖုကု

ကျွနသ
် တျာ်တု ကကြုေးစျာေးကကရလြ်ြယ်။ ဒီလသ
ု ျာ သွျာေးနင
ု ် ရင် ကျွနသ
် တျာ်တု ြသအျာင်စရျာ အသကကျာင်ေးြရှ ူေး။

သမြမြင်ြှျာလည်ေး သမြမြင်သြတ်အဖွွဲွဲ့သတွ သမြမြင် သြတ် အင်အျာေးစုသတွရှတယ်။ နင

ု င
် သ
ံ ရေး အရလည်ေး

သက် ုငရ
် ျာ State Holder သတွ သ ွေးသနွေးသနတွဲ အြုငေး် သတွရှ တယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တက
ု တုက်ကကြယ်ဗ ျာ။

ဒီလုြ ြုေး က်သြါင်ေးစံုကသွျာေးသနတွဲ သတျာ်လှနသ

် ရေးစနစ်တစ်ခုလုြွဲ သမြျာြယ်၊ ဒီစနစ်တစ်ခုက

ကျွနသ
် တျာ်တုအသနနွဲ ြသအျာင်မြင်စရျာ အသကကျာင်ေးြရှ ူေး။ အခ န်ကျာလ အနည်ေး အြ ျာေးကုသတျာ

ကျွနသ
် တျာ်တု ယ်သလျာက် စုစည်ေးနင
ု လ
် ည်ေး တ
ု အသြေါ်
ွဲ ြှျာ ြူတည်ငြီေးသတျာ ကျွနသ
် တျာ်တု

ကကည်ရြယ်လုသတျာ င်တယ်။ ုသတျာ စစ်အျာဏျာရှငမ် ြြုတ်က ငြီေးသတျာ ကျွနသ

် တျာ်တုကသတျာ

ကျွနသ
် တျာ်တု BLDF အသနနွဲက သတျာရှငေး် တယ် ကျွနသ
် တျာ်တတြ်
ု ကု အကုနလ
် ေးံု

သဝဖန်သနကကတျာသလေးသတွလည်ေးရှတယ် တစ်ဖက်ြှျာ က သတျာ ကျွနသ

် တျာ်တုကု ေးု နှက်သနတွဲ

အြုငေး် သတွလည်ေးရှတယ်။ ုသတျာ သီေးသနခ

် ွွဲ က
ွ ်တယ် တစ်စင်သ ျာင်တယ်သြါ။ ဒါသြြယ် ကျွနသ
် တျာ်တု

ဒီြှျာတစ်ခါတည်ေး အျာြခံလရတျာသည်
ု စစ်အျာဏျာရှငင် ြြု က ငြီေးသတျာ အသွငက
် ူေးသမြျာင်ေးသရေး ကျာလတစ်ခုကု

ကျွနသ
် တျာ်တုသရျာက်ငြီ သက် ုငရ
် ျာ State Holder သတွက လည်ေး သသ ျာတူညီြှု ရခွဲရင် ငါတု
ဖက်ဒရယ်ဒြ
ီ ုကသရစီ မြည်သ ျာင်စုသစ်ကု ငါတု ဒီလုြ ြုေး တည်သ ျာက် သွျာေးြယ်လု သူတအသနနွဲ
ု

ုေးံ မဖတ်ခ က် က သွျာေးခွဲငြီေးငြီ ုလရှ

ု ရင် ကျွနသ
် တျာ်တု အသနနွဲ လက်နက် က် ကုငစ
် ရျာ

အသကကျာင်ေးြရှသတျာ ေးူ ။ အွဲဒီကျာလြှျာ တြ်သတွကု ဖ က်သြ်ေးငြီေးသတျာ တြ်တစ်ခုတည်ေး လုြ်ြယ်

ုငြီေးသတျာ သမြျာလျာခွဲရင် SSR သြါ။ အဓကက လက်နက်မဖြုတ်သြ်ေးသရေး ြူဝါဒသတွ မဖစ်လျာခွဲလုရှရင် ဒီဟျာ

သတွအသြေါ်ြှျာ ကျွနသ
် တျာ်တအသနနွဲ
ု လက်ြခံသွျာေးစရျာ အသကကျာင်ေးြရှ ူေး။ ကျွနသ
် တျာ်တုအသနနွဲ တုငေး် မြည်ကု

အမြန်ငငြ်ေးခ ြ်ေးခ င်တယ် တုငေး် မြည် အမြန်ငငြ်ေးခ ြ်ေးခ င်တအတွ

ွဲ က် ကျွနသ
် တျာ်တု စစ်တုက်ခ င်တယ်။

စစ်ကုစစ်န ွဲ တူသအျာင် တုကခ

် င်တယ် စစ်ကု အနင
ု တ
် ုကခ
် င်တယ်၊ ဒါက ကျွနသ
် တျာ်တုရွဲ လက်ရှသတွေးသနတွဲ

နဒ၊ ကျွနသ
် တျာ် တုြှြဟုတ် ူေး လက်ရှ သမြမြင်ြှျာရှသနတွဲ တြ်သတွသတျာ်သတျာ်ြ ျာေးြ ျာေးရွဲ နဒသြါ။ ဒါသြြယ်

တစ်ခုြွဲ အွဲဒီ နဒနအညီ

ွဲ အကုနလ
် ံုေး သြါင်ေးစည်ေး ဖုအတွက် နည်ေးနည်ေးလအ
ု ြ်သနသသေးတယ် ဒါကုလည်ေး

အမြန် ေးုံ တမဖည်ေး မဖည်ေးနွဲ သြါင်ေးစည်ေးနင

ု ြ
် ယ်လု ကျွနသ
် တျာ်တု င်တယ်။ ုသတျာ အကုနလ
် ံုေး

သြါင်ေးစည်ေးငြီေးသတျာ တုကြ
် ွဲမွ ဖစ်လျာ တွဲအခါြှျာ ကျွနသ
် တျာ်တုအသနနွဲ ြနင
ု စ
် ရျာအသကကျာင်ေး ြရှ ူေး

နင
ု လ
် ြ်ြယ် အခ န်ကျာလ တစ်ခုကုသတျာ သစျာငရ
် လြ်ြယ်လု ကျွနသ
် တျာ် င်ြါတယ်။

သြေး - ဗြျာ (မြန်ြျာ) ဖက်ဒရယ်ယူနစ် မဖစ်သြေါ်လျာတွဲအခါ ဗြျာ (မြန်ြျာ) ကုယ်စျာေးမြြုတွဲ EROs တြ်ဖွဲွဲ့လ
ွ ု

ဖွွဲွဲ့စည်ေးနင
ု ဖ
် ု စဥ်ေးစျာေး ျာေးတျာရှလျာေး…?

သမဖ - အဓကကသတျာ ကျွနသ

် တျာ်တု တြ်ကုဖွဲွဲ့တ
ွ အခါြှ
ွဲ ျာ ကျွနသ
် တျာ်တုက အခုြှ ကြန်ေးကတန်ေး ဖွွဲွဲ့တျာြ ြုေး

ြဟုတ် န
ွဲ ွဲ ကျွနသ
် တျာ်တုက ဒီအတွက်ကု အခ န်သတွအြ ျာေးကကီေးယူငြီေးသတျာြှ မြင် င်ဖွဲွဲ့ွ ခွဲတျာ။ သနျာက်တစ်ခု

က အွဲလုြဖွွဲွဲ့ခင်ြှျာ ကျွနသ
် တျာ်တုက သမြမြင်ရွဲ၊ သမြမြင်ြှျာရှတွဲ Local သတွ မြနက
် ွဲသနတျာကု ကျွနသ
် တျာ်တုက

အသစျာကကီေး က
ွဲ မြင်တွဲအခါက သတျာ အသရှ ွဲ့ ြှျာမဖစ်လျာြယ် သနျာင်မဖစ်လျာြယ် အခက်အခွဲ မြဿနျာသတွကု

ကျွနသ
် တျာ်တုက ကကြုသတွေးြတွဲအခါ ကျွနသ
် တျာ်တုသတွ တြ်သြါင်ေးစုလုြ်ရြယ် ငြီေးရင် လူြ ြုေးစု ဒါြှြဟုတ်ရင်

တြ်အျာေးလံေးု စုစည်ေးနင
ု ြ
် ယ် way တစ်ခု ကျွနသ
် တျာ်တုအျာေးလံုေး ဝုငေး် ဝန်ေးစဉ်ေးစျာေးငြီေးသတျာ သတွေးတွဲအခါက သတျာ

ကျွနသ
် တျာ်တု အသတွေးက ကကျာငြီသြါသနျာ်။ လွနခ
် ွဲတွဲ တစ်နစ
ှ ်သလျာက်ကသန ကျွနသ
် တျာ်တု လုြ်ခွဲကကတယ်သြါ။

အခုကသတျာ ကျွနသ
် တျာ်တု အသကျာင်အ ည် သဖျာ်လုကန
် င
ု င် ြီ။ သနျာက်တစ်ခု မြနက
် သ
ွဲ နတွဲ Local သတွကု

ကျွနသ
် တျာ်တု စုစည်ေးနင
ု လ
် က
ု ်ငြီ တခ ြုွဲ့ တမဖည်ေးမဖည်ေးနွဲ ကျွနသ
် တျာ်တုနွဲ အတူတူြူေးတွွဲငြီေးသတျာ ြူေးသြါင်ေးလျာ

ြယ် Local သတွလည်ေးရှသလု သနျာက် ြ် တြ်သြါင်ေးစုသတွကလည်ေး ကျွနသ

် တျာ်တု လုြ် ျာေးတွဲ တြ်သြါင်ေးစု

ကု လျာငြီေးြူေးသြါင်ေးဖုလည်ေး ြကကျာခင် ကျွနသ

် တျာ်တုသတွ Statement သတွြွဲမဖစ်မဖစ် ကျွနသ
် တျာ်တုသတွ ြီဒယ
ီ ျာ
သြေါ်ြှျာ ခ မြြယ်။ အွဲဒီသတျာ တစ်စံုတစ်ရျာ ကျွနသ
် တျာ်တု ဒီ က်ြှျာ ကျာဗျာယူနင
ု င် ြီေးသတျာ တစ်စုတစ်စည်ေး ွဲ

အလုြ် လုြ်နင
ု တ
် အသြေါ်
ွဲ ြှျာ ြူတည်ငြီေးသတျာ သရှ ွဲ့လည်ေး ကျွနသ
် တျာ်တု သြျှျာ်လငခ
် က်သတွြ ျာေးစွျာနွဲ အလုြ်သတွ

အတူတူ တွွဲလုြ်ကကြယ် တ
ု ွဲ ရည်ြှနေး် ခ က်သတွန ွဲ ကျွနသ
် တျာ်တု အခုလက်ရှသွျာေးသနတွဲ အခါက သတျာ ဒီ က်

သအျာင် မြင်ဖုကုလည်ေး ကျွနသ

် တျာ်တု ကကြုေးစျာေးတယ် သတျာက်သလျှျာက်လည်ေး ကကြုေးစျာေးသနတယ်။

သနျာက်တစ်ခုက State Holder သတွနြွဲ

ွဲ မဖစ်မဖစ် ြလြ်သအျာင် သူတနွဲ
ု လည်ေး ကျွနသ
် တျာ်တုသတွ ခ တ် က်ငြီေး

အလုြ်လုြ်တျာြ ြုေး သတွရှ တယ်၊ သရှ ွဲ့သလ ျာက်လည်ေးရှြယ်။ သနျာက်တစ်ခက

ု ERO သတွနလည်
ွဲ ေး

ကျွနသ
် တျာ်တုသတွ လက်တွွဲညည
ီ ီန ွဲ သရှ ွဲ့ က်ငြီေးသတျာ ကျွနသ
် တျာ်တုသတွ တုက်ြွဲဝ
ွ င်သွျာေးဦေးြယ်သြါ။ အွဲဒီသတျာ

ကျွနသ
် တျာ်တု လည်ေး လက်ရှအတင
ု ေး် အတျာသြေါ်ြှျာ အသကျာင်ေးမြင်သြေးကကတွဲ သူသတွရှသလု

ြသကျာင်ေးမြင်ကကတွဲ သူသတွလည်ေး ရှတယ်။ အွဲဒါသတွကု ကျွနသ

် တျာ်တုကသတျာ ဂရုြစုက် ေးူ ၊

ဂရုြစုက် ူေး တ
ု ျာက အွဲဒါသတွသြေါ်ြှျာ ကျွနသ
် တျာ်တုက ဂရုစုက်သနလု ရှရင်လည်ေး အလုြ်က

လုြ်ရြှျာြဟုတ်သတျာ ေးူ ။ မြည်သူလုလျာေးတွဲ သမြမြင်ြှျာရှတွဲ မြည်သူသတွရွဲ လုအြ်ခ က် သတွကု

မဖည်စည်ေးသွျာေးရင်ေးနွဲ သတျာ်လှနသ
် ရေးကု အသကျာင်ေးြွန် ေးုံ လုြ်သွျာေးြယ်လု သမြျာကကျာေးလုြါတယ်။
ဘဒါက်တျာဘတဇျာ န််းနှင ်ာ့ အင်တျာဗ ်း

သြေး - ြ ြဦေး ုေးံ အသနနွဲ သဒါက်တျာသတဇျာ န်ေး သသ ျာ ျာေးကု သြေးခ င်ြါတယ်။ သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးကကီေးနွဲ

အတူ မြန်ြျာအသရေးအသမြျာင်ေးအလွဲ အမဖစ်သစခ င် ေးုံ က ျာလွဲလုသမြျာရင် အဓက ျာကု မဖစ်သစခ င်လ…

ွဲ ?

သမဖ - ကျွနသ
် တျာ်တု မြည်သူသတွအျာေးလံေးု အ ေးူ သမဖင ် ကျွနသ
် တျာ်အသနနွဲ သမြျာြါ ုရင်လည်ေး

ကျွနသ
် တျာ်ကသတျာ ဒီ မြည်သူသနွဦေးသတျာ်လန
ှ သ
် ရေးကကီေး သအျာင်မြင်ြက
ှု သန သနသြ ျာ်တွဲ

လူသ ျာင်အဖွွဲွဲ့အစည်ေးတစ်ခု ဒါြွဲဗ ။ သနသြ ျာ်တွဲ လူသ ျာင်အဖွွဲွဲ့အစည်ေးတစ်ခု သနသြ ျာ်တွဲ စနစ်တစ်ခုကု

ရယူတည်သ ျာက် ြံုသဖျာ်ခ င်တျာြွဲ။ ကျွနသ

် တျာ်တု နင
ု င
် က
ံ ု ကကည်လုကရ
် သအျာင် ကျွနသ
် တျာ်တု

လွတ်လြ်သရေးရငြီေး က
ွဲ နှစ် ၆၀ - ၇၀ သက ျာ် သြုငေး် ကု မြန်ကကည်ြယ် ုလရှ
ု ရင် အခု နှစ်သြါင်ေး (၇၀)

သက ျာ်ငြီေး ကြဘျာ အ င်ေးရွဲ ုေးံ နင

ု င
် ၊ံ အျာဏျာရှငစ
် နစ် ြ ြုေးစံက
ု ု ကျွနသ
် တျာ် တု ကကံြုသတွွဲ့ ခွဲရတယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တု

လူသတွအျာေးလံေးု ြှျာ ျာလံုမခံြုြှုြှြရှ ေးူ ၊ ျာတည်ငငြ်ြှုြှ ြရှ ူေး။ အွဲသတျာ သမြျာခ င်တျာကသတျာ

ဒီသနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးရွဲ သအျာင်ြွဲက
ွ သန ကျွနသ
် တျာ်တအသနနွဲ
ု လူကု လူလု က် တ
ံ သနရျာ၊
ွဲ သအေးခ ြ်ေးသျာယျာ

ဖွံွဲ့ ငဖြုေးတုေးတက်တွဲ သနသြ ျာ်တွဲ နင

ု င
် သ
ံ တျာ်အသစ်တစ်ခု ြံုသဖျာ်ခ င်တယ် ရယူခ င်တယ်။ အွဲလု

ြံုသဖျာ်တည်သ ျာက်နင
ု ြ
် ယ် ြုခ သအျာင်လည်ေးသအျာင်ြယ် ုတျာကု ယံုကကည်ြါတယ်၊ ဒီယံုကကည်ခ က်

ဒီခံယူခ က်နြွဲ
ွဲ ကျွနသ
် တျာ်တု မြည်သူတစ်ရြ်လေးံု အခု သတျာင်သြေါ်သရျာ သမြမြနသ
် ရျာ လှည်ေးသန သလှသအျာင်ေး

မြင်ေးသဇျာင်ေး ြက န် အသက်အရွ ယ် က ျာေး/ြ ြသရွ ေး မြည်သူအျာေးလံေးု က မြည်သူသနွဦေး သတျာ်လှန် သရေးကကီေး ြ

ွဲ ျာှ

တူတူခ ီတက်သန ကကတယ် ကျွနသ

် တျာ်တုအျာေးလံုေးရွဲ ုရ
ံ န်သူ အကကြ်ေးဖက်စစ်အျာဏျာရှင ် ဖက် စ်

အကကြ်ေးဖက်တြ်ကု ရရျာနည်ေးလြ်ေးြ ြုေးစံုန ွဲ ကျွနသ

် တျာ်တု တွနေး် လှနသ
် နတယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တု အျာေးလံေးု ရွဲ ုြ
ံ န်ေး

တုငသ
် ြါ ခုနကသမြျာတွဲ နင
ု င
် တ
ံ စ်ခု ဒါကုြှ ဒီသနကျွနသ
် တျာ်တု နင
ု င
် သ
ံ ရေးစကျာေးနွဲသမြျာရင်သတျာ ဖက်ဒရယ် ဒီြု

ကသရစီ မြည်သ ျာင်စသ

ု စ်ကကီေးကု တည်သ ျာက်နင
ု ဖ
် ု ကျွနသ
် တျာ်တု ကကြုေးြြ်ေးခ ီတက်သနကကတယ်လု

ကျွနသ
် တျာ် အွဲလုြွဲ နျာေးလည်ြါတယ်။
သြေး - သဒါက်တျာသတဇျာ န်ေး အသနနွဲ ခရီေးသတွအြ ျာေးကကီေး သွျာေးခွဲတယ်လု အင်တျာဗ ေး တခ ြုွဲ့ ြှျာလည်ေး သမဖ

ျာေးတျာ သတွရ
ွဲ့ ြါတယ်၊ သတျာ်လှနသ
် ရေးနွဲ က်စြ်ငြီေး အညျာသဒသသတွ၊ EROs နယ်သမြသတွကု

သရျာက်ခွဲတယ်လု သမြျာ ျာေးတျာ ုသတျာ သမြျာမြလု ရသသလျာက် ခရီေးစဉ်အသကကျာင်ေး၊ အသတွွဲ့အကကံြုနွဲ ျာသတွ

အဓက လုြ်သ ျာင်ခွဲြါသလွဲ…?

သမဖ - သမြျာရရင် ဒီသနွဦေးသတျာ်လှနသ

် ရေး နှစ်နစ
ှ ်သက ျာ်လျာငြီ သတျာ်လှနသ
် ရေးက အသစျာြုငေး် အျာဏျာသြ်ေးငြီေးခါစ

ငြြုွဲ့ မြြှျာ လူ သ
ု ြတ်သတွ၊ ကျွနသ
် တျာ် မြည်သူတစ်ဦေးအသနနွဲ က ရျာက ကသန ြါဝင်ခွဲ တယ်။

အွဲဒီကျာလကလွရ
ွဲ င် က န်တွဲ သတျာက်သလ ျာက် နှစ်နစ
ှ ်နေးီ ြါေးကသတျာ၊ ဟုတြ
် ါတယ် ကျွနသ
် တျာ် ျာလုြ်

သနလည်ေးသမြျာရင် ခရီေးသတွသွျာေးသနတယ်သတျာင် သမြျာရြလုသြါ ခရီေးသတွ အနှသရျာက်

ံ မဖစ်တယ် သတျာ်သတျာ်

သလေးသြါ အ ေးူ သမဖငသ

် တျာ မြန်ြျာနင
ု င
် ံ အလယ်ြုငေး် အညျာသဒသလုလည်ေး ကျွနသ
် တျာ်တု သခေါ် နင
ု တ
် ွဲ

စစ်ကုငေး် လု ြသကွေးလသ
ု ဒသသတွ သရျာက်တယ်။ တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတျာ်လှနသ
် ရေးသဒသသတွ

တုငေး် ရင်ေးသျာေးနယ်သမြသတွ မြန်ြျာ နင

ု င
် ရ
ံ ွဲ သမြျာက်ြုငေး် ၊ အသရှ ွဲ့သမြျာက်ြုငေး် သဒသသတွလည်ေး

ကျွနသ
် တျာ်သရျာက်တယ်။ သရျာက်သတျာ အဓက ကျွနသ
် တျာ် တု သတျာ်လှနသ
် ရေးကု ြါဝင် င်နသ
ွဲွ နတွဲ

သတျာ်လှနသ
် ရေးအဖွွဲွဲ့အစည်ေးသတွ တုငေး် ရင်ေးသျာေး သတျာ်လှနသ
် ရေးအဖွွဲွဲ့ အစည်ေးသတွ သနျာက်ငြီေး ကျွနသ
် တျာ်တရွဲ
ု PDF

မြည်သူကျာကွယ်သရေးတြ်ြသတျာ် အ င ် င ် အဖွွဲွဲ့အစည်ေးသတွ သနျာက်ငြီေး မြည်သူကျာကွယ်သရေးအဖွွဲွဲ့ (ြကဖ)

အဖွွဲွဲ့အစည်ေးသတွ (ြအဖ) စတွဲ သတျာ်လှနသ

် ရေးအစေးု ရသြါ ကျွနသ
် တျာ်တု အညျာ စစ်ကုငေး် ၊ ြသကွေးြှျာ ရ
ု င်

ကျွနသ
် တျာ်တု NUG အစေးု ရရွဲ အုြ်ခ ြုြ်သရေး၊ ကျာကွယ်သရေးြှျာ တျာဝန်ယူငြီေး ြ်ေးသ ျာင်သနတွဲ လူြုဂဂြုလ်

အဖွွဲွဲ့အစည်ေးသတွ အစံုသတွရ
ွဲ့ တျာသြါ။ တစ်ဖက်ကလည်ေး ကျွနသ
် တျာ်တု မြည်သူသတွသြါ မြည်သူလုသမြျာရင်

အစံုသြါဗ ျာ သျာြန် သတျာင်သူလယ်သြျာေး၊ ကုယ်အလုြ်ကု လုြ်သနတွဲ သျာြန်မြည်သူသတွ သနျာက်

သတျာ်လှနသ
် ရေးြှျာ က ရျာက ကသနြါဝင်သနတွဲ မြည်သူသတွ အစံုြါြွဲ သတွွဲ့ရကကံြုရ စကျာေးသမြျာရ

သတွွဲ့ရတယ်။ အဓကကသတျာဗ ျာ ကျွနသ

် တျာ် ဒီလုခရီေးသတွ အြ ျာေးကကီေးသွျာေးတယ် ဒီလု လူသတွ အြ ျာေးကကီေး

အဖွွဲွဲ့သတွအြ ျာေးကကီေးနွဲသတွွဲ့တယ် ုတ
ံ ယ်သြါ။ ျာကု ကျွနသ
် တျာ် သလုက်လည်ေး ျာကု ုြ်ငြီေးသတျာ

သမြျာနင
ု လ
် ည်ေး ုလရှ
ု ရင် သသခ ျာတယ်ဗ ဒီသတျာ်လှနသ
် ရေးြှျာ အကကြ်ေးဖက်အျာဏျာသြ်ေး ဖက်စစ် တြ်အသနနွဲ

ကျွနသ
် တျာ်တု မြည်သူသနွဦေး သတျာ်လှနသ
် ရေးကကီေးကု အနင
ု ယ
် န
ူ င
ု ဖ
် ုသြါ အနင
ု ယ
် ူနင
ု တ
် ယ် တ
ု ျာက အကကြ်ေးနည်ေး

စစ်သရေးနည်ေးနွဲ အနင
ု ယ
် ူတျာြွဲမဖစ်သစ အနုနည်ေး သခ ျာလု သြ်လျှြုသသွေးခွွဲလု ယ်နည်ေးနွဲြ ုသြါသနျာ် အနင
ု ယ
် ူ

နင
ု ဖ
် ု ုတျာ လံုေးဝမဖစ်နင
ု သ
် ခ ြရှသတျာ ေးူ ုတျာကု ကျွနသ
် တျာ် သကျာင်ေးသကျာင်ေး သကျာက်ခ က်ခ နင
ု ခ
် ွဲတယ်။
 ုလုတျာက စစ်အုြ်စုြှျာ ကျွနသ
် တျာ်တု မြည်သူသတျာ်လှနသ
် ရေးကု အနင
ု ယ
် ူနင
ု ဖ
် ု ဟနတ
် ျာေးနင
ု ဖ
် ု ငြြုကွွဲနင
ု ဖ
် ု

ငဖြုခွွဲနင
ု ဖ
် ု ရုြ်ဝတထြုအင်အျာေးအရသရျာ စတ်ဓါတ် အရြါ ြမဖစ်နင
ု သ
် တျာ ူေး၊ သူတြှ
ု ျာ

အလံုအသလျာက်ြရှသတျာ ေးူ ။ ုသတျာ ဒီသတျာ်လှနသ

် ရေးက ကျွနသ
် တျာ်တု မြည်သူသတွ က်က

တစ်နည်ေးသမြျာရင် အြှနတ
် ရျာေး က်က တစ် နည်ေးသမြျာရင် ဓြမ က်က ြုခ နင
ု က
် ုနင
ု တ
် ယ် ုတျာကုသတျာ

ကျွနသ
် တျာ်ဒန
ီ စ
ှ ်နစ
ှ ်သက ျာ် ကျွနသ
် တျာ်ရွဲ အသတွွဲ့ အကကံြုသြါ တစ်သေးီ ြုဂဂလ အသတွွဲ့အကကံြုအရ

သကျာင်ေးသကျာင်ေးကကီေး သကျာက်ခ က်ခ နင

ု ခ
် ွဲတယ် သကျာင်ေးသကျာင်ေးကကီေး ရွဲရကွဲ ကီေး သမြျာရွဲတယ်။ ုသတျာ ဒီြွဲက
ွ

မြည်သူ က်က နင
ု ြ
် ယ်ြွဲွ ကျွနသ
် တျာ်တုသတွ ြုခ နင
ု ြ
် ယ်ြွဲွ ုတျာကု ကျွနသ
် တျာ်တု သမြျာနင
ု ြ
် ါတယ်။

သုသသျာ်လည်ေးြွဲ တစ်ခ န် ြ
ွဲ ှျာ ကျွနသ
် တျာ်တု ျာကု ြ်သမြျာရြလွဲ ုသတျာ ဒီသအျာင်ြွဲသ
ွ ြါ၊

တစ်နည်ေးသမြျာရင် စစ်အျာဏျာရှငစ
် နစ်မဖြုတ်ခ ဖု ကျွနသ
် တျာ်တုလုခ င်တွဲ ဖက်ဒရယ်ဒြ
ီ ု ကသရစီ

မြည်သ ျာင်စုတရြ် တည်သ ျာက်ဖု ုတျာကု ကျွနသ

် တျာ် တု သြါသြါတန်တန်သလေးနွဲြွဲ သရျာက်တျာ

ြဟုတ်ြါ ေးူ ။ ကျွနသ

် တျာ်တု ဒီသအျာင်ြွဲအ
ွ တွက် ြန်ေးတင
ု က
် ု သရျာက်ဖု ရျာအတွက် ကျွနသ
် တျာ်တုအသနနွဲလည်ေး

ည်ဝင်ြှုသတွ အရင်ေးအနှေးီ သတွ အျာေး တ

ု ်ြသ
ှု တွ က ြုေးြြ်ေးြှုသတွသတျာ ြုခ ရှရြယ်။

အခုနစ
ှ ်နစ
ှ ်သက ျာ်အတွငေး် ြှျာလည်ေး ကျွနသ
် တျာ် တု အြ ျာေးကကီေး ည်ဝင်ခွဲတယ် က်ငြီေးသတျာလည်ေး ဒီလု

သွျာေးသနရြယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တု ကုယ်ကု သမြျာရြှျာ မဖစ်တယ်။ တစ်နည်ေးသမြျာရင်သတျာ သတျာ်လှနသ
် ရေး ခရီေးကကြ်ေး

မဖစ်တျာနွဲအညီ ကျွနသ
် တျာ်တု အခက်အခွဲသတွ ြင်ြန်ေးြှုသတွ အ အခုက်သတွ ဒါသတွကသတျာ ကျွနသ
် တျာ်တု

ြုခ ရှြယ်။ ဒီခရီေးသည် ကျွနသ

် တျာ်တု တခ ြုွဲ့ မြည်သူ သတွ သြျှျာ်လငသ
် လု တျာတု အခ န်တု သရတုသလေးနွဲ

သြါသသေးသသေးနွဲ ကျွနသ
် တျာ်တု သရျာက်နင
ု ြ
် ယ် သဖျာက်နင
ု ြ
် ယ် ခရီေးြဟုတ် ူေး ုတျာကု ကျွနသ
် တျာ်

ဒီသနရျာကသန သမြျာခ င်လု ုလုတျာက ဒီခရီေးက တျာတုခရီေး သရတု ခရီေး သတျာ ကျွနသ
် တျာ်တု

မဖစ်နင
ု ြ
် ှျာြဟုတ် ေးူ ။ ဒီသတျာ တျာလတ်ခရီေး သုြဟုတ် တျာသဝေးခရီေးသတျာ မဖစ်တယ်။ အွဲဒီသတျာ ကျွနသ
် တျာ်တု

တျာလတ်ခရီေးမဖစ်ြလျာေး တျာသဝေးခရီေးမဖစ်ြလျာေး တ
ု ျာကလည်ေးြွဲ ကျွနသ
် တျာ်တု မြည်သူ လူ ရ
ု ွဲ

ည်ဝင်က ြုေးြြ်ေးအျာေး တ
ု ်ြအ
ှု သြေါ် ြူတည်တျာသြါ။ ကျွနသ
် တျာ်တု မြည်သူသတွအျာေးလံုေး ဒီသတျာ်လှန် သရေးရွဲ

တြ်ဦေးသြါ သတျာ်လှနသ
် ရေးရွဲ ဗဟု အလံကုငအ
် င်အျာေးစုလု သမြျာလုရြယ် ကကျာေးကျာလ အြ ြုေးသျာေး ညီညွတ်

သရေးအစုေးရတု၊ NUCC အြ ြုေးသျာေးညီညွတ်သရေး အတင

ု ြ
် င်ခံသကျာင်စီ သနျာက် CRPH တု တုငေး် ရင်ေးသျာေး

သတျာ်လှန် သရေး အဖွအ

ွဲွဲ့ စည်ေးသတွ ERO/EAO သတွ စတွဲ ဒီလုြ ြုေး သတျာ်လှနသ
် ရေးရွဲ တြ်ဦေးအင်အျာေးစုသတွက

ဒီ က်ြုသသျာ သသွေးစည်ေးခုငြ
် ျာညီညွတ်ြှုသတွရရှကကြယ်၊ ဒီ က်ြငု ြီေးသတျာတသံ ည
ွဲ ီကကြယ်

တခ ီ ရ
ွဲ ု ေးံ နင
ု က် ကြယ် အွဲလြ
ု ွဲ မြည်သူသတွကလည်ေး အ က်ြြ က်အျာေး တ
ု ်ကကြယ် ုရင် ကျွနသ
် တျာ်တု

သတျာ်လှနသ
် ရေးက တျာလတ်ခရီေး သအျာင်မြင်သကျာင်ေး သအျာင်မြင်နင
ု ြ
် ယ်။ အွဲလြ
ု ဟုတ် ူေး တစ်သယျာက်န ွဲ
တစ်သယျာက် တစ်ဖွဲွဲ့ွ နွဲ တစ်ဖွဲွဲ့ွ ငြွဲကကြယ် ကွကွဲ ကြယ် မြည်သူသတွကလည်ေး သသွေးသအေးကုနက် ကြယ် သုြဟုတ်

သသွေးသကကျာင်ကုနက် ကြယ် သသွေးနည်ေးသွျာေး ကကြယ် ုရင်လည်ေးြွဲ ကျွနသ

် တျာ်တု သတျာ်လှနသ
် ရေးက

င် ျာေးတျာ က် ြကု ကျာသကျာင်ေးလည်ေး ကကျာြယ်။ ု သတျာ သမြျာခ င်တျာက ကျွနသ

် တျာ်တု

မြည်သူတစ်ရြ်လေးံု အသနနွဲသတျာ လံုေးဝလံေးု ဝ သသွေးြသအေးဖု သသွေးြနည်ေးဖု သသွေးြကွွဲဖု သသွေးြသကကျာင်ကကဖု

သမြျာခ င်တယ်။ အွဲဒီသတျာ တျာတုခရီေး ြဟုတ်တျာသကကျာင ် သက်လံုန ွဲ ခံနင

ု ရ
် ည် အင်ြတန်အသရေးကကီေးတယ်လု

င်ြါတယ်၊ အွဲသတျာ သက်လံုန ွဲ ခံနင

ု ရ
် ည်တု ုလုရျာြှျာ ရုြ်ြုငေး် တစ်ခု တည်ေးကုြွဲ ုလုတျာ ြဟုတ် ူေး

စတ်ြုငေး် အရသရျာ ကျွနသ

် တျာ်တု စတ်ြုငေး် အရ ရုြ်ြင
ု ေး် အရ ကျွနသ
် တျာ်တု သက်လံု အသရေးကကီေးြါတယ်။

ခံနင
ု ရ
် ည် အသရေးကကီေးြါတယ်။ သုသသျာ် ကျွနသ
် တျာ်တု သကျာက်ခ က်ခ နင
ု တ
် ျာက ဒီြွဲက
ွ ကျွနသ
် တျာ်တု ြုခ

မြည်သူ က်က နင
ု ြ
် ယ်ြွဲမွ ဖစ်တယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တု မြည်သူတရြ်လံုေး အညျာြှျာ ုရင် အင်ြ တန်

သသျာတျာသြါဗ ျာ ရွ ျာလံုေးကျွတ် သတျာ်လှနသ

် ရေးသြျာေးသတွကကီေးြွဲဗ ျာ နယ်လံုေးကျွတ် သတျာ်လှနသ
် ရေးသြျာေးသတွ

ကကီေးြွဲ အင်ြတန်အျာေးရစရျာသကျာင်ေးြါတယ်။ ကျွနသ

် တျာ်တု မြည်သူသတွက သူတရွဲ
ု ဝသြေးအသကုက

ဒီသတျာ် လှနသ
် ရေး သအျာင်မြင်ဖု တစ်နည်ေးသမြျာရင် ဒီစစ်ြစဆျာသတွ ခ ြုြ်ငငြ်ေးဖု ုရင် ျာကုြွဲ သြေး ြ်ရြါသစ

အသငမ် ဖစ် သနငြီ ုတျာ ကျွနသ

် တျာ်တု မြည်သူသတွြွဲဗ ။ အွဲဒါသကကျာင ် မြည်သူခွနအ
် ျာေး မြည်သစစ်
ူ တြ်ကု

ယံုတအတွ
ွဲ က် ဒီြွဲက
ွ ကျွနသ
် တျာ်တု ြုခ နင
ု ြ
် ယ် ြွွဲမဖစ်တယ် ုတျာကု ကျွနသ
် တျာရွဲ သတျာ်လှနသ
် ရေး ခရီေးစဉ်သတွ၊

ကျွနသ
် တျာ်ရွဲ သတျာ်လှန် သရေး နှစ်နစ
ှ ်သက ျာ် အသတွအ
ွဲ့ ကကံြုအရ ကျွနသ
် တျာ် ရွဲရွဲကကီေး သကျာင်ေးသကျာင်ေးကကီေး

သကျာက်ခ က်ခ ငြီေးသတျာ ကျွနသ

် တျာ် တု သမြျာခ င်ြါတယ်။

သြေး - လက်ရှ စစ်ကင

ု ေး် ရွဲ အသမခအသနကုလည်ေး သခ င်ြါတယ်၊ သနျာက်ငြီေး လက်ရှ အညျာသဒသြှျာ ျာသတွ

မဖစ်ြ က်သနလွဲ…?

သမဖ - အညျာသဒသလုြွဲ သမြျာသမြျာ သမြမြန်လုြွဲသမြျာသမြျာ စစ်ကင

ု ေး် ၊ ြသကွေး၊ ြနတသလေးတု ဒီသဒသ

သတွကသတျာဗ ျာ သမြျာရရင် အ ေးူ သမဖင ် စစ်ကင

ု ေး် နွဲ ြနတသလေးကသတျာ ြုငြီေးသတျာ သသျာ င်ရှျာေးတျာသြါ ခုနက

သမြျာသလုြွဲ အခုသနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးြှျာ နှလေးံု ရည်အရသရျာ လက်ရု ေးံ ရည်အရြါ အတက်ကက ုေးံ သရှ ွဲ့တန်ေး

ကသန ြါဝင်သနတွဲ သဒသကကီေးမဖစ်တယ်။ ြါဝင်သနတွဲ လူ သ

ု တွ မဖစ်တယ်လုသတျာင် သမြျာလရြါတယ်
ု ။

တကယ် တြ်ေး အင်ြတန်လည်ေး ခ ီေးြွနေး် စရျာသကျာင်ေးတယ်။ တကယ်ကု နှစ်ဖက်လှသတျာ်လှနသ

် ရေးသြါ

ကျွနသ
် တျာ်တုက ခုခံတွနေး် လှနစ
် စ် ဒါလည်ေးကျွနသ
် တျာ်တု အျာေးလံေးု သြါတယ်။ ဒီသလျာက်ကကီေး အကကြ်ေးဖက်

ြွဲြွဲမြင်ရျာ လုက်ငြီေး သတျာ ကုက်ခ င်သနတွဲ သခွေးရူ ေးြ ျာေးလုမဖစ်သနတွဲ ဖက်စစ်တြ်ကု ကျွနသ
် တျာ်တုအသနနွဲ
ကုယ်ရွဲ အသက်အုေးအြ် စည်ေးစြ်ကု ကျာကွယ်ဖုရျာ အတွက် ခုခံစစ် တရျာေးြျှတတွဲ စစ် ုတျာ ကြဘျာြှျာလည်ေး

သီအုရီသတွ အယူအ သတွ ရှြါတယ်။ ကျွနသ

် တျာ်တအခု
ု အညျာသဒသအြါအဝင် တစ်နင
ု င
် လ
ံ ံုေးြှျာခုခံစစ်

ကုယ်ရွဲအသက်အေးု အြ်စည်ေးစြ် ကုယ်မြည်သူလူ က

ု ု ကျာကွယ်ဖုရျာအတွက် ခုခံစစ် င်နသ
ွဲွ နတယ်

အညျာြှျာ ုရင် ကျွနသ

် တျာ်တု ယ်က စခွဲကကလည်ေး ရ
ု င် တူေးြီေးကစခွဲကကတယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တု သမခဗလျာ

လက်ဗလျာကသန စခွဲကကတယ်။ ကျွနသ

် တျာ်တု ြ က်မြင်ကုယ်သတွွဲ့ြွဲ တကယ်ကု တူေးြီေးနွဲ စခွဲတွဲသတျာ်လှနသ
် ရေး

သုသသျာ် အရှန်အဟုန် အင်ြတန်သကျာင်ေးတွဲ က

ီ ု သရျာက်သနငြီ၊ အညျာသဒသအြါအဝင်

အညျာတင်ြကြါ ူေးဗ ျာ ကျွနသ

် တျာ်တု သတွရ
ွဲ့ မြင်ရသသလျာက် ရှြ်ေးသတျာင် ြှျာလည်ေး အွဲလြ
ု ွဲ

ကရင်နြ
ီ ှျာလည်ေးအွဲလြ
ု ွဲ အြ ျာေးကကီေးြါြွဲ။ ကျွနသ
် တျာအ
် သနနွဲ ုရင် ကုယ်သတွွဲ့ ြ က်မြင် မဖစ်သန တျာက

အညျာသဒသသြါ ဒီြှျာသူရွဲ သတျာ်လှနသ

် ရေးရွဲ အရှန်အဟုနဖ
် ံွဲ့ွ ငဖြုေးတုေးတက်ြှုသတွက အင်ြတန် သသျာ င်

ရှျာေးတယ်သြါ။ တစ်လနွဲတစ်လ တစ်နစ

ှ ်နတစ်
ွဲ နစ
ှ ် ြတူ ေးူ သြါ။ အခု ုရင် အညျာြှျာ ကျွနသ
် တျာ်တု သတျာ်လှန်

သရေးရွဲ မဖစ်သြေါ်တုေးတက်ြှု သတွက အင်ြတန် င်ရှျာေးြါတယ်။ တစ်ခ န် ြ

ွဲ ှျာြွဲ ကျွနသ
် တျာ်တု လက်ရု ေးံ ရည်သြါ

ဒီလုြ ြုေး ခုခံစစ်တစ်ခုတည်ေးလျာေး အွဲလုြ ြုေးြဟုတ် ေးူ ဗ နှလံုေးရည်တုကြ

် ွဲွ တစ်နည်ေးသမြျာရရင် လူ တ
ု ုကြ
် ွဲွ

လူ လ
ု ှုြ်ရှျာေးြှုသတွက ကကည်လုက်ြါ အခု ု အခ န်နစ
ှ ်နစ
ှ ်သက ျာ်လျာငြီ ကျွနသ
် တျာ်တု အညျာြှျာမဖစ်မဖစ်

တစ်နင
ု င
် ံ လံုေးြှျာြွဲမဖစ်မဖစ် လူ လ
ု ှုြ်ရှျာေးြှုသတွ ြရှတွဲသန တစ်နည်ေးသမြျာရရင် အ င်ရှျာေး ုေးံ အသြေါ်လွင ် ေးုံ

အသသျာ ေးုံ သမြျာရင် လူ သ

ု ြတ်သြါ လြ်ေးြ က
ွ ်တွဲ သြတ်သတွ သြတ်သတျာ်လန
ှ သ
် ရေး ြရှတွဲသန ုတျာ

တစ်ရက်ြှြရှ ေးူ ။ ကျွနသ

် တျာ်တု အညျာြှျာကကည် အခုခ န် ရွ ျာကကီေးသတွ ဟုေးရွ ျာငယ်သတွ အြ်သမခနှစ် ယ်၊

သံုေး ယ်သလျာက်ရှတွဲ ရွ ျာသလေးသတွကအစ လူ သ

ု ြတ်တုက်ြွဲွ သတွရှတယ်။ အခု ုရင် ကျွနသ
် တျာ်တရွဲ
ု

ကကျာေးကျာလ အြ ြုေးသျာေး ညီညွတ်သရေးအစုေးရနွဲ ခ တ် က်ငြီေးသတျာ ကကျာေးကျာလ ြညျာသရေးသက ျာင်ေးသတွ

သဖျာ်သ ျာင်ကကတယ်၊ ကျွနသ

် တျာ်တု က န်ေးြျာသရေးဝန်သ ျာင်ြှုသတွ သြေးကကတယ် ုတျာ ြ ြုေးသတွကအစသြါ

အင်ြတန်သသျာ င်ရှျာေးတွဲ သတျာ်လှန် သရေးရွဲ အသရွ ွဲ့သတွကုလည်ေး ကျွနသ

် တျာ်တု မြင်သနရတယ်။

တစ်ဖက်ကလည်ေး ကျွနသ
် တျာ်တု ဒီသတျာ်လှနသ
် ရေး အရှန်တစ်ခုကု သရျာက်လျာတျာနွဲအြျှ ကျွနသ
် တျာ်တု

မြည်သူသတွရွဲ င်ရှျာေးတျာကသတျာ ရုြ်ဝတထြုြင

ု ေး် အရ ခုက်နစ်နျာြှုသတွကသတျာ အင်ြတန်သြေါ်လွငတ
် ယ်။

အခု အညျာြှျာ ုရင် အင်ြတန်ြွဲ ဝြ်ေးနည်ေးစရျာ သကျာင်ေး တယ်။ အကကြ်ေးဖက်စစ်တြ်က

ကျွနသ
် တျာ်သတွွဲ့ရသသလျာက် စစ်ကုလည်ေး စစ်နတူ
ွဲ သအျာင် တုက်ရွဲြံုလည်ေး ြသြေါ် ူေးဗ ။ ျာလုလည်ေး

မဖတ်သလေးမဖတ်စနစ် အျာေးလံုေးလည်ေး သကကတယ်သြါသနျာ် ရကချာမဖတ်တယ် သတွွဲ့သြျှ ြွဲြွဲမြင်ရျာ

အကုနသ
် တ်မဖတ်တယ်သြါသနျာ် သူတုကသနျာ် သတျာ်လှနသ
် ရေးသြျာေးရယ် သျာြန်မြည်သရ
ူ ယ် ြခွွဲ ူေး ြွဲြွဲမြင်ရျာ

အကုနြ
် စ်သတ်တယ်။ သတွသ
ွဲ့ ြျှရွျာ အကုနြ
် ီေးရှု ွဲ့တယ်ဗ ျာ…။ သတွွဲ့သြျှရွျာ သတွွဲ့သြျှအြ် အကုနြ
် ီေး ရှု ွဲ့တယ်။
သနျာက် စျာေးနြ်ရကချာ သ ေးဝါေး၊ သလျာင်စျာ ီ အကုနလ
် ံုေး မဖတ်သတျာက် ုတျာြ ြုေးသတွ အညျာသဒသ

ကကီေးတစ်ခုလေးံု ကု မဖတ်သလေးမဖတ်စနစ်န ွဲ အကကြ်ေးဖက်ြှုသတွကု ကျွနသ

် တျာ် င်တယ် စံခ န်တင်သအျာင်သြါ။

ကျွနသ
် တျာ်တု အခု အညျာကု ကကည်လုက်ြယ် ရ
ု င် အင်တျာနက်လုငေး် ကလည်ေး ြရ ူေး၊ ြု င
ု ေး် သဒတျာလည်ေး

ြရကက ူေး။ အခ က်အလက် အသ ျာက်အ ျာေးသတွ သကျာင်ေးသကျာင်ေး ြှတ်တြ်ေးြှတရ

် ျာ ြသဖျာ်မြနင
ု ် ေးူ ုငြီေး

သတျာြှ အင်ြတန် င်ရှျာေးတွဲ အင်ြတန်ရုြ်ြျာတွဲ အကကြ်ေးဖက်ြှုသတွကုလည်ေး ြုက်စတ်တုက်ကျာ

လုြ်သနတယ်။ အ ေးူ သမဖငသ

် တျာ သျာြျာန်မြည်သူသတွကြ
ု ါ ဦေးတည်တွဲ အကကြ်ေးဖက်ြသ
ှု တွသြါ ရွ ျာလံုေးကျွတ်

ြီေးရှု ွဲ့တယ်ဗ ျာ။ သတျာ်လှနသ

် ရေးသြျာေးလျာေး သျာြန်မြည်သူလျာေး ြခွွဲမချာေး ေးူ ။ ဒါကုလည်ေး ကျွနသ
် တျာ်တု

သကျာင်ေးသကျာင်ေးကကီေး သသ ျာသြါက်တယ်။ စစ်အုြ်စရ

ု ွဲ အကကြ်ေးဖက်ြှုသတွရယ် သူတရည်
ု ရွယ်တျာက သူတု

ဒီလုအကကြ်ေးဖက်မြလု မြည်သူသတွက သကကျာက်သွျာေးြယ် သုြဟုတ် သသွေးသအေးသွျာေးြယ်

သသွေးသကကျာင်သွျာေးြယ် င်သနြံုရတယ်။ သနျာက်တစ်ခုက မြည်သူသတွရွဲ ရွ ျာသတွ၊ လယ်သတွ

ြီေးရှု ွဲ့လုက်တအခါြှ
ွဲ ျာ မြည်သသ
ူ တွက PDF သတျာ်လှနသ
် ရေးသြျာေး သတွ၊ CDM သတွ ကျွနသ
် တျာ်တုရွဲ ဒီလူ ု

လှုြ်ရှျာေးြှုသတွြှျာ ြြါဝင်နင
ု သ
် တျာ ူေး ြကူညီနင
ု သ
် တျာ ေးူ သြါ။ အွဲဒီလု လည်ေး သူတု မဖစ်သစခ င်ြံုသြေါ်တယ်။

ဒါသြြယ် တကယ်တြ်ေး အွဲဒီအရှတရျာေးကသလ စစ်အုြ်စုက တစ်ခုတစ်သလ ကျွနသ

် တျာ် စဉ်ေးစျာေးကကည်တယ်

လက်နက်သတွလည်ေး အြ ျာေးကကီေးရှတယ် တြ်ကကီေးလည်ေးရှတယ် လူသတ်နည်ေး လည်ေးသတယ်။ ဒါသြြယ်

ဒီသကျာင်သတွ ဦေးသနှျာက်ြါရွဲလျာေး ဦေးသနှျာက်ြရှတွဲသကျာင်သတွလု င်တယ်။ အခုက အွဲဒီလု အကကြ်ေးဖက်

ဖနှြ်သလသလ။ မြည်သရွဲ
ူ သတျာ်လှနစ
် တ် သတျာ်လှနသ
် သွေး သတျာ်လှနြ
် ျာန်သတွက ြုငြီေးသတျာ ကကသလသလြွဲ၊

သမြျာခ င်တျာက ကျွနသ

် တျာ်တု အညျာအြါအဝင် တစ်နင
ု င
် လ
ံ ံုေး မြည်သူသတွက ဖသလကကသလ မဖစ်တယ်။

အညျာ ုရင်လည်ေး ဖသလကကသလ အညျာသမြြွဲ အွဲဒီသတျာ ဒင်ေးတုအကကြ်ေးဖက်သလ မြည်သူက ြငု ြီေးသတျာ

နျာက ည်ေးသလသလ ြုငြီေးသတျာ သတျာ်လှနစ

် တ်သတွ က်သန်သလသလြွဲ ုတျာလည်ေး မဖစ်တယ်။ ုသတျာ

သသခ ျာတယ် ကျွနသ

် တျာ်တု အညျာအြါအဝင် ကျွနသ
် တျာ်ယံုကကည်တယ် ဒီသနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးြှျာ

သတျာင်သြေါ်သရျာ သမြမြနသ
် ရျာ အျာေးလံေးု အျာေးလံုေးကသတျာ က်သန်မြင်ေးမြတွဲ သတျာ်လှနစ
် တ် အရှန်နတူ
ွဲ တူ

ကျွနသ
် တျာ်တု ဒီသတျာ်လှန် ခရီေးကု သွျာေးသနကကတယ်၊ ကျွနသ
် တျာ်တု အညျာြှျာကသတျာ ခုနကသမြျာသလုြွဲ

မြည်သူလူ အ
ု သနနွဲ သတျာ်လှနသ
် ရေး သအျာင်မြင်ဖု ရ
ု င် ယ်လုြွဲသြေး ြ်ရြါသစ ကျွနသ
် တျာ်တု လံုေးဝ

သတျာ်လှနသ
် ရေးြှတစ်ြါေး အမချာေးြရှ တ
ု ွဲ စတ်ဓါတ် နွဲ ကျွနသ
် တျာ်တု ျာြ ီ အျာဇျာနည် စတ်သတွန ွဲ

အကကြ်ေးဖက် ဖက်စစ်တြ်ကု တွနေး် လှနသ

် နတယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တုအညျာ ကျွနသ
် တျာ်ကုယ်တုငလ
် ည်ေး

အညျာသျာေးြါ။ လူြ ြုေးအရ သမြျာရင်လည်ေး ဗြျာလူြ ြုေးြါ ကုေးကွယ်ရျာ ျာသျာတရျာေးနွဲသမြျာရင်လည်ေး

ဗုဒ ဓ ျာသျာ ြရု ေးဖလျာသြါ အွဲသတျာ အင်ြတန်ဝြ်ေးသျာစရျာသကျာင်ေးတယ်။ ကျွနသ

် တျာ် ခုနကသမြျာသလုြွဲ
အညျာြှျာ ဒီလုြ ြုေး လှုြ်ရှျာေးြှုသတွ ရှတယ် သြတ်သတွသြါ။ ကျွနသ
် တျာ်တု ရွ ျာငယ်ငယ်သလေးက က
ွ ်လျာတွဲ

သြတ်သတွသကကေးသကကျာ်သက
ံ ု နျာေးသ ျာင် ကကည် ြ ြဦေး ုေးံ သကကေးသကကျာ်သက
ံ ျာလည်ေး ုသတျာ

ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စု တည်သ ျာက်သရေး ဒအသရေး…

ု အွဲဒီသတျာ ဒီနင
ု င
် ရ
ံ ွဲ ျာြွဲသမြျာသမြျာ

လူဦေးရည်အရလည်ေး အြ ျာေးစုမဖစ်တွဲ ကုေးကွယ်ရျာ ျာသျာအရလည်ေး အြ ျာေးစု မဖစ်တွဲ ကျွနသ

် တျာ်တု

အညျာသဒသြှျာသနတွဲ ကျွနသ
် တျာ်တု ဗြျာတုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွ ကုယ်တင
ု ် အညျာသျာေး၊ ဒီတုငေး် မြည်ကု

ကျွနသ
် တျာ်တု မြင်ခ င်တွဲ ကျွနသ
် တျာ်တု တည်ငငြ်သအေးခ ြ်ေးသျာယျာတွဲ သနခ ငစ
် ဖွယ် တင
ု ေး် မြည်တစ်ခု အမဖစ်

တည်သ ျာက်ခ င်တယ် ရ

ု င် ကျွနသ
် တျာ်တု ဖက်ဒရယ်စနစ်န ွဲ တည်သ ျာက်ြှသျာလျှင ် မဖစ်ြယ် ုတျာကု

ရင် ွဲ အသည်ေး က
ွဲ သနငြီေးသတျာ ဒါကု လက်ခံသွျာေးတယ် ယံုကကည်သွျာေးတယ် သရှသွျာေးတယ် တ
ု ျာ

သမြျာခ င်တယ်။ သနျာက်ငြီေးသတျာ ဒီသနွဦေးသတျာ်လှနသ

် ရေးကျာလြှ အင်ြတန် င်ရှျာေးတွဲ သနျာက် ြ်

တုေးတက်ြှုတစ်ခက
ု အညျာက မြည်သူသတွဟျာလည်ေးြွဲ အမချာေးသသျာသဒသက မြည်သူသတွ တုငေး် ရင်ေးသျာေး

လူြ ြုေး သတွရွဲ ခံစျာေးခ က် သတွ သူတရွဲ

ု စဉ်ေးစျာေးခ က်သတွ သူတရွဲ
ု ရြ်တည်ခ က်သတွ သူတုရွဲ

သတျာင်ေး ုတျာသတွကု အြ ျာေးကကီေး ြုငြီေးသတျာ နျာေးလည်သွျာေးကကတယ်၊ အြ ျာေးကကီေးြငု ြီေး

သသ ျာသြါက်သွျာေးကကတယ် အြ ျာေးကကီေးြုငြီေး လက်ခံသျာွ ေးကကတယ်၊ တစ်နည်ေးသမြျာရင်သတျာ ရင် က်ခ င်ေး

ဂ က်ြင် ေးု ြသွျာေးတယ်။ နှလံုေးသျာေးမခင်ေး ြုငြီေးသတျာ နီေးစြ်သွျာေးကကတယ်။ ဒါက ကျွနသ

် တျာ်ရွဲ

သတျာ်လှနသ
် ရေးကျာလအတွငေး် အညျာသဒသနွဲ ြတ်သက်ငြီေး သတွွဲ့ရမြင်ရ ကကျာေးရတျာသတွကု မြန်ငြီေးသတျာ ြှ

ြျှသဝတယ်လြွဲ
ု ုကကြါစု။

သြေး - မြန်ြျာနင
ု င
် သ
ံ ရေးရွဲ အရင်ေးခံမြဿနျာသတွကု ယ်လန
ု င
ု င
် သ
ံ ရေးစနစ်က သမဖရှငေး် သြေးနင
ု ြ
် ယ်လု ယံုကကည်

ျာေးလွဲ၊ ရျာအသနနွဲ ယ်လု သံုေးသြ်ြါသလွဲ..?

သမဖ - အရင်ေးခံမြဿနျာ တ
ု ျာ ကျွနသ
် တျာ် ကလည်ေး ကျွနသ
် တျာ် ဉျာဏ်ြှီသသလျာက် စဉ်ေးစျာေး ကကည်ရင်

ကျွနသ
် တျာ်တု မြန်ြျာနင
ု င
် ံ လွတ်လြ်သရေးြရခင်က ဟျာသတွ၊ ကျွနသ
် တျာ်တု လွတလ
် ြ်သရေးရငြီေးတွဲ နှစ် ၇၀

သက ျာ်ြှျာ ဒီသန ကျွနသ

် တျာ်တု ြညျာသရေး၊ စီေးြွျာေးသရေး၊ က န်ေးြျာသရေး၊ လံုမခံြုသရေး၊ တရျာေးဥြသဒစုေးြုေးသရေး

အကုနလ
် ံုေးအကုနလ
် ံုေး ချွတ်မခံြုက သနတျာ ဒါအရှတရျာေးြွဲ။ ကျွနသ
် တျာ်တု ငယ်ငယ်တုနေး် က ကကျာေးဖူေးတယ်

မြန်ြျာနင
ု င
် ဟ
ံ ျာ ကြဘျာအ င်ေးရွဲ ုေးံ နင
ု င
် ံ စျာရင်ေးဝင် တရျာေးဝင်သတျာင် တ
ု ်မြန်သကကညျာခံရတယ်။

အခုကကည်သလ အခု ုရင် ြုငြီေး င်ရှျာေးသွျာေးတျာသြါ ကုနသ

် ေးနှုနေး် ကကီေးမြငတ
် ျာကအစ သရြလျာ ေးူ ၊

ြီေးြလျာ ေးူ ုတျာ ငြြုွဲ့ မြက မြည်သူသတွ သမြျာသနတွဲကစစ။ သတင်ေး အခ က်အလက် က်သွယ်သရေး
က န်သတျာ်တု အညျာြှျာ ရ
ု င် လံုေးဝ ြု ုငေး် သဒတျာ တ
ု ျာ ဖုနေး် နွဲအင်တျာနက် သံေးု လုြရသတျာ ူေး သလျာင်စျာ ီ

ြလံုသလျာက်ြှုမြဿနျာ အကုနလ
် ံုေး (အကုနလ
် ေးံု )ဗ ျာ မြဿနျာသြါင်ေး သသျာင်ေးသမချာက်သ ျာင် ကျွနသ
် တျာ်တု

တစ်ခါတစ်သလက သတျာ သမြျာတယ်။ အညျာြှျာသတျာသြါတယ်။ သရသနွေးဓါတ် ူေးသတွြှျာ ုတွဲဟျာ

သြွတ်အူ ုတျာရှတယ်။ သြွတ်အူ ုတျာ ရှု ြ်ြွ သနတျာ က်လုြှကု သမဖရှငေး် လုြရတွဲ အသမခအသနသြါ၊

အွဲလု သြွတ်အူလုက်သနတွဲ မြဿနျာသတွ ငြီေးသတျာ အင်ြတန်ြှ နြ်ြါေးလှတွဲ လူြှုစီေးြွျာေးအခက်အခွဲသတွ

မြဿနျာသတွကသတျာ အြ ျာေးကကီေးြွဲ သသျာင်ေးသမချာက်သ ျာင် သြွတအ

် ူလက
ု ်သနတယ်။ သုသသျာ်

ဒီမြဿနျာသတွြှျာ အရင်ေးအမြစ် ခုနကသမြျာတွဲ အရင်ေးခံမြဿနျာ တစ်နည်ေး သမြျာရင် သရသသျာက်မြစ်သြါဗ ျာ

ရှတယ်။ ကျွနသ
် တျာ် ဉျာဏ်ြှီသသလျာက်စဉ်ေးစျာေးတျာ ကျွနသ
် တျာ်တု တုငေး် မြည်ရွဲ နှစ် (၇၀) သက ျာ်သြင
ု ေး် ြှျာ

တကယ်သရသသျာက်မြစ်မြဿနျာက ျာလည်ေး ုတျာ ခ ြုြ်ကကည်သတျာ အဓက မြဿ နျာက သခါင်ြုေးြွဲဗ

သခါင်ြုေးက ြုေးြလံုတွဲ မြဿနျာ၊ အွဲဒီသတျာ သခါင်ြေးု ကြှ ြုေးြလံု ေးူ ြ

ု ှသတျာ ျာလုြ်လု ရသတျာြှျာလည်ေး၊

တစ်နည်ေးသမြျာရင် သခါင်ြေးု ုတျာ ခုနက ကျွနသ

် တျာ်သမြျာတွဲ နင
ု င
် သ
ံ ရေးမြဿနျာ နင
ု င
် သ
ံ ရေး မြဿနျာကုြှ

မြန်ငြီေးသတျာ ကကည်တအခါြှ
ွဲ ျာ ကျွနသ
် တျာအသနနွဲ မြဿနျာရွဲ သရသသျာက်မြစ် မြဿနျာကု နှစ်ခု မြင်တယ်။

ကျွနသ
် တျာ်တု သ ေးြညျာအရသမြျာရင် သရျာဂါမဖစ်သစတွဲ အသကကျာင်ေးအရင်ေးသြါ ကျွနသ
် တျာ်ကသတျာ နှစ်ခု

မြင်ြါတယ်။ ြ ြတစ်ခက
ု သတျာ ကျွနသ
် တျာ်တုတင
ု ေး် မြည်သည် နှစ် (၇၀) သက ျာ် သြုငေး် ကု

ကကည်လုက်တအခါြှ
ွဲ ျာ တကယ် မြည်သူကယ
ု ်စျာေးမြြုစနစ် မြည်သူလူ ရ
ု ွဲ သသ ျာ ျာေး နဒနအညီ
ွဲ

သရွ ေးခ ယ်တင်သမြြှျာက်ခငံ ြီေးသတျာ အုြ်ခ ြုြ်တစနစ်

ွဲ ၊ ငြီေးသတျာ ကျွနသ
် တျာ်တု မြည်သူလူ က
ု ု

လူကုလူလု က် တ
ံ ွဲ လူအခွငအ
် သရေးသတွ ရသငရ
် က
ု ်တွဲ အခွငအ
် သရေးသတွန ွဲ မြည်ဝတွဲစနစ်၊ ဒါကုြှ

ကျွနသ
် တျာ်တု နင
ု င
် သ
ံ ရေးစကျာေးနွဲသမြျာရင် ဒီြုကသရစီသြါ မြည်သူ နဒနက
ွဲ ု အသမခခံငြီေးသတျာ မြည်သူအတွက်

အုြ်ခ ြုြ်တွဲ မြည်သူအစေးု ရစနစ် ရှခွဲလျာေး နှစ် (၇၀) သက ျာ် ဒီသန ကျွနသ
် တျာ် င်တယ် ဒီြုကသရစီ

စစ်စစ်ြန
ှ ြ
် န
ှ ် ြရှသသလျာက်ရှျာေးြါတယ်။ ငြီေးခွဲတွဲ ၂၀၁၀ နွဲ အခု ၂၀၂၀ ဒါ အျာေးလံုေးသတယ်တယ်သနျာ်

ဒီြုကသရစီ အစစ်အြှနြ
် ဟုတ် ူေး ဖျာေးတစ်ြုငေး် ငါေးတစ်ြုငေး် ဒီြက
ု သရစီ၊ ကမြျာေး ဒီြက
ု သရစီ ကျွနသ
် တျာ်တု

အျာေးလံေးု သတယ် လွတ်သတျာ် ြ

ွဲ ှျာ ကကည်ြလျာေး မြည်သူ နဒန ွဲ သရွ ေးခ ယ် ျာေးတျာ ြဟုတ်တွဲ သူတုကယ
ု ်သူတု

အရှက်ြရှ ဝင် င
ု သ
် နတွဲ တစ်ြတ်သျာေး အစတ်သျာေးသတွ ရှတယ်၊ အစေးု ရ အဖွွဲွဲ့ ြ
ွဲ ှျာ လည်ေး အွဲလုသတွ ရှတယ်

အွဲဒီသရှ ွဲ့ကသတျာ သမြျာြသနနွဲ စစ်အျာဏျာရှင ် (နဝတ) နအဖ အွဲဒီအသရှ ွဲ့သွျာေးကကည်ဦေး (ြ လ) လုသခေါ်တွဲ

တစ်ြါတီ အျာဏျာရှင ် အွဲဒီအသရှ ွဲ့ က်သွျာေးကကည်ြလျာေး စစ်အျာဏျာရှငစ

် တွဲ တစ်ြါတီ အျာဏျာရှင ် လူြုဂဂြုလ်

အျာဏျာရှငစ
် စ်အျာဏျာရှင ် ြ ြုေးစံုဗ ျာ ဖျာေးတစ်ြင
ု ေး် ငါေးတစ်ြုငေး် ုတျာသတွန ွဲ နှစ် (၇၀) သက ျာ် သြုငေး် ကကီေး

မဖတ်သန်ေးခွဲတျာြွဲ၊ အွဲဒီသတျာ ကျွနသ

် တျာ်တု တကယမ် ြည်သူအတွက် မြည်သူကယ
ု ်စျာေးမြြု မြည်သူ အစေးု ရ တ
ု ွဲ
ဒီြုကသရစီစနစ်က ကျွနသ
် တျာ်တုတုငေး် မြည်ြှျာ တ်သုဉ်ေးခွဲတျာြွဲ။ ဒီသတျာ ဒါသည်ြင်လျှင ် ကျွနသ
် တျာ်တု

တုငေး် မြည် ရွဲအရင်ေးခံ သရသသျာက်မြစ်မြဿနျာတစ်ခု Lack Of Democracy သြါ၊ အွဲဒီသတျာ

ဒီတစ်ခုတည်ေးြွဲလျာေး နင
ု င
် သ
ံ ရေးမြဿနျာက ုသတျာ ကျွနသ
် တျာ်ကသတျာ ြဟုတ်ဖူေးလု င်တယ်။ သနျာက် ြ်

ဒုတယ အသရေးကကီေးတွဲ အရင်ေးခံမြဿနျာကကီေးလည်ေး ရှသနသသေးတယ်။ ဒီအရင်ေးခံမြဿနျာကသတျာ ကျွနသ

် တျာ်တု

တုငေး် မြည်ြှျာ ခုန ကျွနသ

် တျာ်သမြျာခွဲတွဲ ဒီြုကသရစီ တ်သဉ်
ု ေးြှုမြဿနျာကုသတျာ အျာေးလံေးု သက တယ်၊ သတျာက်

သလျှျာက်လည်ေး သတျာင်ေး ုခကကတယ်

ွဲ ။ သုသသျာ် အခုကျွနသ
် တျာ်တု က်သမြျာြယ် ဒုတယမြဿနျာကသတျာ

ဒီြုကသရစီ က်စျာရင် လူသလည်ေးနည်ေးတယ်။ ဒါသကကျာင ် သတျာင်ေး ုတုက်ြွဲဝ

ွ င်ရျာြှျာလည်ေး အရင်တုနေး် က

တစ်စံုတစ်ရျာ အျာေးနည်ေးခွဲတယ်။ ဒါကသတျာ ျာလွဲ ုရင် ကျွနသ

် တျာ်တုတုငေး် မြည် လွတ်လြ်သရေးရခါနီေး ြင်လံု

သသ ျာတူစျာခ ြုြ်၊ ြင်လံု အစည်ေးအသဝေး သနျာက် ဗုလ်ခ ြုြ်သအျာင် န်ေး သမြျာခွဲတွဲ တုငေး် မြြုမြည်မြြု ညီလျာခံြန ်

ခွနေး် သတွ စတွဲ သအျာင် န်ေးအက်တလီစျာခ ြုြ်စတျာသတွ မြန်ကကညရ

် င်သနင
ု ြ
် ါတယ်။ လုရင်ေးသမြျာရရင်

ကျွနသ
် တျာ် တု တုငေး် မြည် လွတ်လြ်သရေးရတယ် ုတျာ အဂဂလြ်လက်သအျာက်ကသန

ယ်လုလွတ်လြ်သရေးယူက ြလွဲ ဒါအျာေးလံေးု သတယ် သတျာင်တန်ေးနွဲ မြည်ြနွဲ အတူတူ ြူေးတွွဲငြီေး သတျာ

လွတ်လြ်သရေးယူက ြယ်။ ငြီေးသတျာ ကျွနသ

် တျာ်တအျာေးလံ
ု ုေး ကုယ်ြင
ု အ
် ုြ်ခ ြုြ်ခင
ွ ရ
် တွဲ
ှ တန်ေးတူညီြျှြရ
ှု တွဲ
ှ

ကုယ်ြုငမ် ြဋ္ဌျာန်ေးခွငသ
် တွန ွဲ တုငေး် မြည်ကု ြံုသဖျာ်က ြယ်။ ဒါက တကယ်သတျာ ဒီသနသမြျာသနတွဲ ဖက်ဒရယ်

ုတျာြါြွဲ။ ကျွနသ
် တျာ်တု တုငေး် မြည်က လူြ ြုေးတစ်ခု ျာသျာတစ်ခု သနျာက် ျာသျာစကျာေး တစ်ခုတည်ေးရှတွဲ

တုငေး် မြည်ြဟုတ် ေးူ ။ အင်ြတန်စတ

ံု ယ် သနျာက်ခံသြုငေး် သကကျာင်ေးအစဉ်အလျာသတွန ွဲ သနျာက် ုေးံ

ြ ဝီအသနအ ျာေးသတျာင်ြှ သတျာင်တန်ေးရှတယ်။ သမြမြန ် ရှတယ်။ မြစ်ဝကျွနေး် သြေါ် ရှတယ်။

ကြ်ေးရု ေးတန်ေးရှတယ်။ ဒါသကကျာင ် လွတ်လြ်သရေး ြယူခင်ကတည်ေးက တန်ေးတူ ညီြျှြှုရှတွဲ

ဖက်ဒရယ်ကတကဝတ်သတွ သြေးခွဲက သြြယ် တကယ်တြ်ေး အွဲကတ ကဝတ်သတွက လက်သတွွဲ့ ြှျာ

အသကကျာင်ေးအြ ြုေးြ ြုေးနွဲ အသကျာင်အ ည်သြေါ်ြလျာခွဲ ူေး။ ဒီသတျာ ဒီနင

ု င
် ရ
ံ ွဲ တည်ငငြ်သအေးခ ြ်ေးတွဲ နင
ု င
် တ
ံ စ်ခု

အသနနွဲ သွျာေးခ င်တယ် ုရင် အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေးရှတွဲ တစ်နည်ေးအျာေးမဖငသ

် မြျာရင်

တုငေး် ရင်ေးသျာေးတန်ေးတူသရေး ရှတွဲစနစ် ဒါကုြွဲ စစ်ြှနတ

် ွဲ ဖက်ဒရယ်စနစ် ကုယ်ြင
ု မ် ြဋ္ဌျာန်ေးခွငရ
် ှတွဲ တန်ေးတူ

ညီြျှြှုရှတွဲ ဖက်ဒရယ်စနစ်န ွဲ အုြ်ခ ြုြ်ြှြွဲ ကျွနသ

် တျာ်တုတုငေး် မြည်ဟျာ သနခ ငစ
် ဖွယ်တုငေး် မြည်

မဖစ်လျာြှျာမဖစ်ြါတယ်။ အျာေးလံေးု ကု ခ ြုြ်သမြျာရ ြယ် ုရင် ဒီနင

ု င
် ရ
ံ မြဿနျာ
ွဲ ုရင် ကျွနသ
် တျာ်က

နှစ်ခုမြင်ြါတယ်။ တစ်ခုကသတျာ ဒီြုကသရစီ တ်သုဉ်ေးခွဲတွဲ မြဿနျာြါ။ နံြါတ်နစ

ှ ်ကသတျာ

အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေး တုငရ
် င်ေးသျာေးတန်ေးတူသရေး တစ်နည်ေးသမြျာ ရရင် စစ်ြှနတ
် ွဲ ဖက်ဒရယ်

ြတည်သ ျာက်နင
ု ခ
် ွဲတွဲမြဿနျာ လုမြင်ြါတယ်။ ဒါသကကျာင ် ကျွနသ
် တျာ်တု ဒီသနွဦေးသတျာ် လှနသ
် ရေးက
ဒီအရင်ေးခံမြဿနျာနှစရ
် ြ်လေးံု ကု မြင်သွျာေးငြီ။ ကျွနသ
် တျာ်တု ဗြျာလူြ ြုေးြွဲသခေါ်သခေါ် ဗြျာတုငေး် ရင်ေးသျာေးြွဲ သခေါ်သခေါ်

သမြမြနသ
် ျာေးသတွ အညျာသျာေးသတွကုယ်တုင ် ဒီမြဿနျာနှစရ
် ြ်ကု သက သက လည်လည် နျာေးလည်သွျာေး ကကငြီ။

ဒါသကကျာင ် ဒီသနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးသည် ြုခ နင
ု က
် ုနင
ု ြ
် ယ်။ နင
ု င် ြီေးတွဲ အခါြှျာလည်ေး ကျွနသ
် တျာ်တုသရှ ွဲ့က

လွတ်လြ်သရေးသခါင်ေးသ ျာင်ကကီေးသတွ သြျှျာ်ရည်ခွဲတွဲ ဖက်ဒရယ်နင

ု င
် သ
ံ စ်မဖစ်လျာြယ်လု

ချွငေး် ခ က်ြရှယံုကကည်ြါ တယ်။ ဒါသကကျာငဗ

် ျာ ကျွနသ
် တျာ်တုအျာေးလံေးု ရွဲ ရ
ုံ န်သူသည် လက်ရှြှျာ

ဖက် စ်စစ်တြ် မဖစ်တယ်။ ကျွနသ

် တျာ်တု အျာေးလံုေး ရွ ံ ွဲ့ ရှျာစြ် ုြ်တွဲ ဒီစစ်တြ်ရအင်
ွဲ အျာေးသည်

ယ်ကလျာလွဲ ရ
ု င် ကယ
ု သ
် ြါင်ကုယ် လှနသ
် ျာင်ေးတယ်ြွဲ သမြျာရြလျာေး အ ေးူ သမဖင ် စစ်ကုငေး် ၊ ြသကွေး၊

ဧရျာဝတီလုသနရျာသတွက လျာမကတယ်ဗ ျာ။ ခု ုရင် စစ်ကုငေး် ၊ ြသကွေး အညျာကမြည်သူသတွကုယ်တုငက

်

အကကြ်ေးဖက်စစ်တြ်ကု အစွြ်ေးကုန် သတျာ်လှနသ

် နကကငြီသလ။ ဒါသကကျာင ် ဒီအကကြ်ေးဖက်စစ်အြ
ု ်စုသည်

သရသသျာက်မြစ်မြတ်သွျာေးတွဲ သစ်ြင်နတူ
ွဲ တယ်လု မြင်တယ်။ အခုသနကကည်ရင်သတျာ သစ်ြင်ကကီေးက

စြ်ေးစြ်ေးလန်ေးလန်ေးစုစုသမြသမြနွဲသြါ။ သုသသျာ် သရသသျာက်မြစ်မြတ် ျာေးြှသတျာ ယ်သလျာက် ကကျာကကျာ

က်ရှငသ
် န်နင
ု ြ
် လွဲ။ ဒီသတျာ ကျွနသ
် တျာ်တုမြည်သအ
ူ ျာေးလံေးု က မြန်မြန်လွဲခ င် ြ ျာေးြ ျာေးဝုငေး် တွနေး် က ဖု

လက်ရှလက်နတွ
ွဲ နေး် ဓျာေးရှဓျာေးနွဲဝင်ခုတ် လွှေရသူ
ှ က လွှေနဝင်
ွဲ မဖတ်ရင် မြန်မြန်လွဲသွျာေးြယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တု ြလု

လျာေးတွဲ ဖက်စစ်အကကြ်ေးဖက်စစ်တြ်ကကီေး အမြန်အမြစ်မြတ်သွျာေးြယ်။ ဒီသတျာ ကျွနသ

် တျာ်တု သနွဦေးသတျာ်လှန်

သရေးသည် ကျွနသ
် တျာ်တုနင
ု င
် ရ
ံ ွဲ အရင်ေးခံနင
ု င
် သ
ံ ရေးမြဿနျာနှစ်ရြ်လေးံု ကု မြန်လည်ကစ
ု ျာေးနင
ု င် ြီေး ကျွနသ
် တျာ်တု

သမြျာခွဲတွဲ နင
ု င
် သ
ံ စ် စနစ်သစ်တစ်ခုမဖစ်လျာြယ်လု ကျွနသ
် တျာ် ယံုကကည်ြါတယ်။ ဒီသတျာ်လှနသ
် ရေးသည် သျာြန်

ြင်ေးသမြျာင်ေး ြင်ေးလွွဲသတျာ်လှနသ
် ရေးတစ်ခု ြဟုတ် ူေး၊ စနစ်သစ် နင
ု င
် သ
ံ စ်ကု သွျာေးြယ် သတျာ်လှနသ
် ရေးမဖစ်တယ်။

သြေး - မြန်ြျာ ြဟုတတ

် ွဲ တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးစုသတွ က်က ငြီေးခွဲတွဲ ယ်စုကကျာငြီ ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စု

တည်သ ျာက်ဖု တန်ေးတူညြ

ီ ျှငြီေး ကုယက် ကြမျာကု ဖန်တီေးခွငရ
် ဖု ုတွဲ သတျာင်ေး ုြှုသတွ သ ွေးသနွေးြှုသတွ

အြ ျာေးကကီေး ရှခွဲတယ်။ အခု သနွဦေးသတျာ်လှနသ

် ရေး မဖစ်လျာသတျာ မြန်ြျာလူ ု အြ ျာေးကကီေးကလည်ေး

ဖက်ဒရယ် ုတျာကု တသံ တည်ေးသမြျာသနကကငြီ ုသတျာ တုငေး် ရင်ေးသျာေး မြန်ြျာလူြ ြုေးစု အြါအဝင်

တမချာေးလူြ ြုေးစုသတွအျာေးလံေးု တန်ေးတူ ညီြျှငြီေး ကုယ်ကကြမျာကု ဖန်တီေးခွငရ

် ှတွဲ အနျာဂတ်

ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စု တည်သ ျာက်နင

ု ဖ
် ု ျာသတွက အခရျာက နင
ု ြ
် ယ်လု ယူ ြါသလွဲ။

သမဖ - ကျွနသ
် တျာ်တုနင
ု င
် ြ
ံ ှျာ ဖယ်ဒရယ်အသရေးနွဲြါတ်သက်လျာရင် ကျွနသ
် တျာ်တု တုငေး် မြည် ြှျာ

နှစ်သြါင်ေးြ ျာေးစွျာသမြျာခွဲကကတွဲ အဓကမြဿနျာတစ်ခုသြါ။ ဒီြုကသရစီအသရေးကွဲသု အသရေးကကီေးတျာသြါသနျာ်။

ကျွနသ
် တျာ်ကသတျာ သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေး ကျာလြှျာ ုရင် အြ ျာေးကကီေးအသကျာင်ေးမြင်တယ်။ သနွဦေး

သတျာ်လှနသ
် ရေးသည် သကျာင်ေးဖုမဖစ်လျာငြီ သကျာင်ေးလွဲသကျာင်ေးရြယ် အခ န်သရျာက်လျာငြီ။ ကျွနသ
် တျာ်တု

တုငေး် မြည်ြှျာ နှစ်သြါင်ေး (၇၀) ြဋြကခသတွ မဖစ်ခငြီ

ွဲ ေးငြီ။ ကျွနသ
် တျာ်တု သနျာက်ြ ြုေး က်ြှျာသတျာ

အသကျာင်ေးသတွခ ည်ေးမဖစ်လျာရြယ်။ ဒါကယ

ု ံု ကကည်တယ်။ ဖက်ဒရယ် ုတျာနွဲ မြည်သူသတွကသသနကကငြီ။

ဒါသြြယ် ဒီ က်ြုငြီေး သူြ ျာေးသမြျာလုသတျာြ ြုေး ြဟုတ်ြွဲ တုငေး် သူမြည်သျာေးတစ်သယျာက်ခ င်ေးစီက

ဖက်ဒရယ်နြါတ်
ွဲ သက်ငြီေး သမခသမခမြစ်မြစ် သဖုလုအြ်တယ်။ သသ ျာသြါက် လက်ခဖ
ံ ုလုအြ်ြါလြ်ြယ်။

အရင်က ု ဒီအညျာသဒသြှျာရှတွဲ မြည်သူသတွ ဖက်ဒရယ် ုတျာကု ြကကျာေးဖူေး ူေး မြည်သူသတွကု

ဖက်ဒရယ်အသကကျာင်ေးသြေးကကည်ရင် ြသက ေးူ ။ ဒါနွဲြါတ်သက်လုသတျာ ကျွနသ

် တျာ်က မြည်သူသတွကု

အမြစ်ြတင်လု ေးူ ၊ ဒါက သူတု ဝသြေးအသမခသနအရ အြ ျာေးကကီေးြသနင

ု ် ေးူ သြေး ျာေးခ က်သတွ

မြဋ္ဌျာန်ေးခ က်သတွက အြ ျာေးကကီေးရှသနတယ်။ အွဲဒီလုြ ြုေး အသမခအသန အရြ်ရြ်သတွသကကျာင ်

ဒီနင
ု င
် သ
ံ ရေးအယူအ သတွ စကျာေးလံုေးသတွန ွဲ အြ ျာေးကကီေး အလှြ်ေးသဝေးတယ်။ ဒီသတျာအျာဏျာရှငက
် ဂ င်ေး ည်

တယ်သြါဗ ျာ။ သက ျာင်ေးစျာအုြ်သတွ သြုငေး် သတွသတျာင် ဂ င်ေး ည်ခတျာြွဲ

ွဲ ။ မြည်သက
ူ ု

နင
ု င
် သ
ံ ရေးစတ်ြဝင်စျာေးသအျာင် ဒီလုလုြ်ြှလွဲသူက သက် ုေးရှညြ
် ှျာကုေး၊ ဒါသကကျာင ် ကျွနသ
် တျာ်ကသတျာ

မြည်သူတစ်ဦေးတစ်သယျာက်ခ င်ေးစီက ဖက်ဒရယ်နြါတ်

ွဲ သက်လု ဒီ က်ြသ
ု ဖု ဒီ က်နျာေးလည် ဖုနွဲ

ြုငြီေးလုလလ
ု ျာေးလျာေးလက်ခံနင
ု ဖ
် ု အင်ြတန် အသရေးကကီေးြယ် င်ြါတယ်။ ဒုတယတစ်ခုကသတျာ

သတျာ်လှနသ
် ရေးရွဲ ဦေးသ ျာင်သနရျာက လူသတွ သတျာ်လှနသ
် ရေး ရွဲတြ်ဦေး သတျာ်လှနသ
် ရေးရွဲ အလံကုငသ
် နရျာက

NUG/NUCC/CRPH စတွဲ သူသတွနအတူ

ွဲ ြျှသခ ကရ
ု ှျာရ ြယ်လု င်ြါတယ်။ လက်ရအခ
ှ န်ြျာှ

အျာေးရစရျာအသနအ ျာေးသတျာ ြရှသသေး ူေး ုသြြယ် ဒီသတျာ်လှနသ

် ရေး အလွန် လုခ င်တန
ွဲ င
ု င
် သ
ံ စ် စနစ်သစ်ကု

ျာသတွ ယ်လု တည်သ ျာက်ြယ် ုတျာ အသသေးစတ်သရေး ျာေးတွဲ ဖက်ဒရယ် ြဋဉျာဉ်

သြေါ် က
ွ ် ျာေးငြီေးမဖစ်ြါတယ်။ ဒါကုလည်ေးအြ ျာေးစုက လုလျာေးသသ ျာက နှစ်သက်ငြီေးငြီလု ယူ ြါတယ်။

အသသေးစတ်အြင
ု ေး် သတွကုသတျာ ကကျာေးကျာလသတွန ွဲ အသွငက
် ေးူ သမြျာင်ေးသရေးကျာလသတွြျာှ

စျာေးြွွဲဝုငေး် သြေါ်သ ွေးသနွေး နင

ု က
် ြယ်။ ရွဲသ ျာ်ရွဲ က်သတွသရျာ ြဟျာြတ်သတွသရျာမဖစ်တျာြု

ဒီလုကစစသတွကုသတျာ စျာေးြွွဲဝင
ု ေး် သြေါ်ြှျာြွဲ အသမဖရှျာနင
ု လ
် ြြ
် ယ်လုယံုကကည်ြါတယ်။

သြေး - မြန်ြျာနင
ု င
် သ
ံ ရေးြှျာ မြည်သ ျာင်စုကုနစ
ှ ်သြါင်ေး(၇၆)နှစ်သက ျာ်ကကျာ တည်သ ျာက် ခွဲသြြယ် မြည်သ ျာင်စု

အနှစ်သျာရ သြ ျာက် ေးုံ သန သ

ွဲ ြါ၊ ုသတျာ လက်ရှသနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးနွဲအတူ ဖက်ဒရယ် မြည်သ ျာင်စအ
ု သစ်
သမြျာင်ေးလွဲတည်သ ျာက်ဖုလွဲ သမြျာ ုကကတယ်၊ ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စုအသစ် တည်သ ျာက် တွဲအခါ

ဖက်ဒရယ် ယူနစ်(မြည်နယ်)သတွရွဲ အခန်ေးကဏ္ဍသတွက ယ်လုြံုစံ မဖစ်သငတ

် ယ်လု ရျာအသနနွဲ

ရှု မြင်ြါသလွဲ…?

သမဖ - ကျွနသ
် တျာ်တုအျာေးလံုေးက ယံုကကည်တယ်။ ဒီသနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးကသန ဖက်ဒရယ် နင
ု င
် သ
ံ တျာ်သစ်ကု

ြံုသဖျာ်တည်သ ျာက်နင
ု ြ
် ယ်။ သြုငေး် သကကျာင်ေးကြ
ု ွဲ မြန်ကကည်မြန်ကကည် ဒီဖယ်ဒရယ်အသရေးနွဲြွဲ မဖစ်မဖစ်

ကနသ
် တ်ခွဲတျာ သနျာက်ယှကခ
် ွဲတျာ ယ်သူလွဲ ုရင် ဒီအဏျာရှငသ
် တွြွဲ အဓကသတျာ အကကြ်ေးဖက် စစ်တြ်ြွဲ။

ဒင်ေးတုသတွြွဲ အကကြ်ကကြ် အျာဏျာသြ်ေးတယ်။ မြည်သက

ူ ု ဒုကခသြေးတယ် ဒင်ေးတသည်
ု သတျာက် သလျှျာက်

ဖက်ဒရယ်ဒြ
ီ ုကသရစီအသရေးကု ဟနတ
် ျာေးသနှျာက်ယှကခ
် ွဲတွဲ ုရ
ံ န်သြ
ူ ွဲ။ အွဲသတျာ ဒီသတျာ်လှနသ
် ရေးြှျာ

ဒီသကျာင်သတွကု အနင
ု ယ
် ူြယ် ငြီေးရင် ကျွနသ
် တျာ်တု ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စုကု တည်သ ျာက်ြယ်။ ဒီလုတည်

သ ျာက်ရျာြှျာ ဖက်ဒရယ်ယူနစ်သတွ အလွယ်သခေါ်ရရင် ဖယ်ဒရယ်မြည်နယ်သတွ ဒီမြည်နယ်သတွကု ယ်လုစုဖွဲွဲ့ွ

ကကြလွဲ ြံုသဖျာ်က ြလွဲ ဒီကစစမဖစ်ြယ် င်ြါတယ်။ အွဲဒီသတျာ ဒါနွဲြါတ်သက်ရင် ကျွနသ

် တျာ်တုနင
ု င
် ြ
ံ ှျာ

ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံု အသမခခံ ဥြသဒသံေးု ခု က ငသ

် ေးုံ ခွဲဖူေးတယ်။ ၁၉၄၇ ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံု ၁၉၇၄ ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံု ငြီေးသတျာ ကျွနသ
် တျာ်တု

ဖ က်သြ်ေးခွဲငြီေး မဖစ်တွဲ ၂၀၀၈ ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံု သတွြွဲမဖစ်ြါတယ်။ ဒီြှျာမြဋ္ဌျာန်ေးခွဲတွဲ က ငသ

် ေးုံ ခွဲတွဲ

ဒီဖွဲွဲ့စ
ွ ည်ေးြံုသတွြှျာြါတွဲ Form Of The State သတွနသတျာ
ွဲ ယ်လု ြှြရနင
ု ် ေးူ လု မြင်ြါတယ်။ သနျာက် ေးုံ

၂၀၀၈ ြှျာြါတွဲ မြည်နယ် (၇) ခု၊ တုငေး် (၇) ခုန ွဲ ုရင် ယ်လုြှ လက်သတွွဲ့ြက ူေးလုသမြျာခ င်တယ်။

တ က်တည်ေးြှျာြွဲ ဒီနင
ု င
် ြ
ံ ှျာ လူြ ြုေးကကီေး ရှစ်ခရ
ု ှတျာြွဲ။ ကခ င်၊ ကယျာေး၊ ကရင်၊ ခ င်ေး၊ ြွန၊် ဗြျာ၊ ရခုင၊် ရှြ်ေး

ဒီလူြ ြုေးကကီေးရှစ်ခုကြွဲ သတ်ြှတ်ငြီေး ရှစ်မြည်နယ်ြူ ုတျာကလွဲ ဒီသနသခတ်န ွဲ ယ်လုြှ လုက်သလ ျာ

ညီသ ြ
ွ ှုြရှသတျာ ေးူ လုမြင်ြါတယ်။ ဒီသတျာသစျာနသမြျာခွဲတွဲ တုငေး် နွဲမြည်နယ် (၁၄) ခုသရျာ လူြ ြုေးကကီေးရှစ်ခု

တစ်ြ ြုေး တစ်မြည်နယ် တ

ု ွဲ ရှစ်မြည်နယ်ြူကလွဲ (၂၁) ရျာစုန ွဲ ယ်လုြှ ြကုက်သတျာ ူေးလု င်တယ်။

ဒီသတျာ ဒီတုငေး် မြည်ရွဲ မြည်နယ်သတွသည် နံြါတ်တစ် အျာေးလံေးု သည် တန်ေးတူ ရည်တူမဖစ်ဖုလုတယ်။

ဖက်ဒရယ်ယူနစ်သတွသည် တကယ် စစ်ြှနတ

် ွဲ ဖက်ဒရယ်ယူနစ်သတွ တန်ေးတူအခွငအ
် သရေး သတွ ရှသငြ
် ါတယ်။

၂၀၀၈ သမခဥြှျာလည်ေး မြည်နယ်လွှေတ်သတျာ် သတွ မြည်နယ်ဝန်ကကီေးသတွ ရှခွဲတျာြွဲ ဒါသြြယ်

တကယ်အုြ်ခ ြုြ်သရေးအျာဏျာ၊ တကယ်တရျာေးစီရင်သရေးအျာဏျာ၊ တကယ် အခွနသ

် ကျာက်ခံခွငအ
် ျာဏျာသတွ

သြေးြ ျာေး ေးူ ။ ဒီသတျာသမြျာခ င်တျာသည် ြံုသ န်အရ ဖက်ဒရယ် ုတျာ က် အနှစ်သျာရအျာေးမဖင ်

တကယ်စစ်ြှနတ
် ွဲ ကယ
ု ်ြင
ု အ
် ုြ်ခ ြုြ်ခွင၊် ဥြသဒမြြုခွင၊် တရျာေးစီရင်ခွင၊် အခွန် သကျာက်ခံခွငစ
် တွဲ

အျာဏျာသတွကု တကယ်သြေး ျာေးဖု နံြါတ်တစ် အသရေးကကီေးတယ်လု င်တယ်။ နံြါတ်နစ

ှ ်ကသတျာ

သစျာနသမြျာတွဲ မြည်နယ်ယူနစ်သတွ တည်သ ျာက် ရျာြှျာ (၁၅) ခု မဖစ်ြလျာေး အခု (၂၀) မဖစ်ြလျာေး
ဒါသတွကသတျာ ကျွနသ
် တျာ် င်တယ် အျာေးလံုေးသက လည်ဖုလုြယ် ဒါသည် မြည်သ ျာင်စုကစစ

နင
ု င
် သ
ံ ူနင
ု င
် သ
ံ ျာေးတုငေး် ရွဲကစစမဖစ်တယ်။ ဒါသတွကုသတျာ စကျာေးဝုငေး် ြှျာ သသခ ျာ သက က လည်လည်

သ ွေးသနွေးြယ်လု ကျွနသ
် တျာ် င်တယ်။ အခု ကျွနသ
် တျာ် လက်လှြ်ေးြီသသလျာက်သမြျာနင
ု တ
် ျာက

ဖက်ဒရယ်ယူနစ်သတွဖွဲွဲ့တ
ွ ျာက တခ ြုွဲ့သတွကသတျာ လူြ ြုေးစုသြေါ် အသမခခံဖွဲွဲ့တ
ွ ယ်။ တခ ြုွဲ့ကသတျာ သဒသသြေါ်

အသမခခံဖွဲွဲ့တ
ွ ယ်။ တခ ြုွဲ့ကသတျာ အြ ြုေးသျာေးြ ျာေးမြည်နယ် ငု ြီေးဖွွဲွဲ့ ကကတယ်။ ဒီသတျာ

ကျွနသ
် တျာ်တုနင
ု င
် ြ
ံ ှျာလည်ေး တခ ြုွဲ့ မြည်နယ်သတွဟျာ လူြ ြုေးအြည် အသမခခံသကျာင်ေးခံနင
ု တ
် ယ်။

တခ ြုွဲ့ မြည်နယ်သတွသည် သဒသအသြေါ် အသမခခံသကျာင်ေးခံနင

ု တ
် ယ်။ တခ ြုွဲ့ မြည်နယ်သတွကသတျာ

အြ ြုေးသျာေးြ ျာေးမြည်နယ်သတွ မဖစ်ခ င်မဖစ်လျာြယ်။ ဒါသတျာ ကျွနသ

် တျာ်အသနနွဲ ကျွနသ
် တျာ်တုအျာေးလံေးု

ုလ
ံ က်ခံ ျာေးတွဲ ဖက်ဒရယ်ြဋညျာဉ် ြူသတွန ွဲ သတျာ်လှနသ
် ရေး အဖွွဲွဲ့သတွ ဝုငေး် ွွဲ ျာေးတွဲ FCDC လု

ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုြူကကြ်ေးသတွကု အသမခမြြုငြီေး မြနြ

် ျာသြင
ု ေး် နွဲ ြကတ အရှတရျာေးနွဲ အကုက်ညီ ုေးံ မြည်နယ်ယူနစ်သတွ

မြည်သ ျာင်စုတည်သ ျာက်ြံု စနစ်တစ်ခုကု သကျာင်ေးသကျာင်ေး တည်သ ျာက် နင

ု ြ
် ယ်လုယံုကကည်တယ်။

အွဲအတွက်လည်ေး စျာေးြွွဲဝုငေး် ြှျာ အသသေးစတ် သစစြ်ညြှနှုင်ေးငြီေး သွျာေးရြှျာမဖစ်တယ်။ ကျွနသ

် တျာ်နျာေးလည်တွဲ

ဒီြုကသရစီ ကျွနသ
် တျာ်နျာေးလည်တွဲ ဖက်ဒရယ်သည် တစ်နည်ေးအျာေးမဖင ် ဗဟုသသ ျာ သ ျာင်တယ်။

တစ်ဦေးတစ်သယျာက် အစုအဖွွဲွဲ့တစ်ခုက ငါမဖစ်ခ င်တျာြှငါ ဒါြှဒါြဟုတ်ြွဲ အျာေးလံုေးသစစြ် ညြှနှုင်ေး ငြီေး

ရင် တ်က ယ်က ယ်နသွ

ွဲ ျာေးက ြယ် ုရင် ကျွနသ
် တျာ်တု ြုခ မြန်ြျာနင
ု င
် န
ံ က
ွဲ ုက်တွဲ မြည်နယ်တည် သ ျာက်ြှု

ြံုစံ မဖစ်လျာြယ်လုယံုကကည်ြါတယ်။

သြေး - လက်ရှ သနွဦေးသတျာ်လန

ှ သ
် ရေး ြ
ွဲ ှျာ သွျာေးသနတွဲ ဖက်ဒရယ်ခ ျာတျာနွဲ က်သွျာေးလု အ င်သမြြလျာေး ဒါြှ

ြဟုတ် ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံအ
ု သမခခံဥြသဒ တရြ်ရြ်ကု မြဋ္ဌျာန်ေးငြီေးသတျာ သွျာေးလရှ
ု ရင် ြုအ င်သမြ နင
ု ြ
် လျာေး…?

သမဖ - ကျွနသ
် တျာ်က ဒီကစစနြါတ်
ွဲ သက်ငြီေးသမြျာရြယ် ရ
ု င် ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုသရေး သ
ွွဲ ရေး ြညျာရှင ် လည်ေး ြဟုတ်သလု

နင
ု င
် သ
ံ ရေးသြပံြညျာရှငလ
် ည်ေး ြဟုတ်ြါ ေးူ ။ သနွဦေးသတျာ်လန
ှ သ
် ရေးြတင
ု ခ
် င်က ုရင် အရြ်ဖက် စျာကကည်တုက်

မြည်သူအသြညျာမြနြ
် ွျာေးသရေးလုြ်တယ်။ သနျာက်ငြီေးသ ေး ွွဲ သတျာ အခြွဲ သ
ွဲ့ရ ေးခန်ေးဖွငတ
် ယ်။ သမြျာရရင်

နင
ု င
် သ
ံ ရေးနွဲြါတ်သက်ရင်လည်ေး အသမခခံအသြွဲရှတျာြါ။ ခုလုဖွဲွဲ့စ
ွ ည်ေးြံုကစစက ြညျာရြ်ြုငေး် ုငရ
် ျာ

မဖစ်သွျာေးြှျာသြါသနျာ်။ ဒါသြြယ် က သနျာ်အမြင်သမြျာရရင် ကျွနသ

် တျာ်တုအသခေါ် FCDC ြှျာ အစတ်အြုငေး် နှစခ
် ု

ြါတယ်။ အစတ်အြုငေး် -၁ နွဲ အစတ်အြုငေး် -၂ အစတ်အြုငေး် တစ်သည် ကျွနသ

် တျာ်တု

ြံုသဖျာ်တည်သ ျာက်လုတွဲ ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စုရွဲအသမခခံြူသတွြွဲ။ ဒါသတွနြါတ်

ွဲ သက်ငြီေးသတျာ
လက်ခံက တယ်လုသရတယ်။ အစတ် အြုငေး် -၂ ကသတျာ ဒီသတျာ်လှနသ
် ရေးကျာလရွဲ ကကျာေးကျာလြှျာ

က ငသ
် ုေးံ ရြယ် ကကျာေးကျာလဖွွဲွဲ့စည်ေးြံု အသမခခံဥြသဒ လု နျာေးလည်ြါတယ်။ ဒါနွဲြါတ်သက်လု

အသသေးစတ်အခ က်အလက်သတွြှျာသတျာ အျာေးလံုေး ( ကျွနသ

် တျာ်အြါ အဝင်) အမြညအ
် ဝ သသ ျာက ဖုသတျာ

ြမဖစ်နင
ု ် ေးူ ။ ဒါသြြယ် ဒီဟျာမဖစ်လျာဖု ြတူညီတအဖွ
ွဲ ွဲွဲ့အစည်ေးသတွက အကကြ်ကကြ်သတွွဲ့ ံ ြှနှုင်ေး
ုည

အျာေးစုက် တ
ု င် ြီေးြှမဖစ်လျာတွဲ နင
ု င
် သ
ံ ရေးကတကဝတ်မဖစ်တအတွ
ွဲ က် ကုယ်အဖွွဲွဲ့ အစည်ေး တစ်ခုခ င်ေးစီရွဲ

စတ်တုငေး် က သတျာ ယ်မဖစ်နင

ု ြ
် ှျာလွဲ။ ဒါသြြယ် အြ ျာေးလက်ခံနင
ု တ
် ွဲ ကကျာေးအသမဖတစ်ခု ကျွနသ
် တျာ်ကသတျာ

အွဲလုြွဲမြင်ြါတယ်။ အျာေးနည်ေးခ က်သတွ လုအြ်ခ က်သတွ ရှသကျာင်ေးရှနင

ု တ
် ယ်။ သတျာ်လှနသ
် ရေး နွဲ

ြကုက်ညီတျာသတွလွဲရှနင
ု တ
် ယ်။ ဒါသြြယ် အလုြ်မဖစ်တွဲ ကကျာေးအသမဖတစ်ခု ရလျာတယ်လုမြင်ြါတယ်။

အွဲသတျာ ဒီဖက်ဒရယ်ြဋဉျာဉ်သည် ယ်ဖွဲွဲ့စ

ွ ည်ေးြံုမဖစ်မဖစ် လူကလုြ်လုမဖစ်လျာတျာြု လုအြ်သလု

မြင် င်တျာ သတွသတျာလုြ်ရြယ်။ ဒီအတွက် သတျာ်လှနသ

် ရေးရွဲအသမခအသနသြေါ်ြတ
ူ ည်ငြီေး ကျွနသ
် တျာ်တု

လုအြ်သလုမြင် င်ရြယ်။ အွဲလုမြင် င်ဖုလွဲ ဒီဖွဲွဲ့စ

ွ ည်ေးြံုြှျာ ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံမု ြင် င်သရေးအခန်ေးကုလည်ေး

ဖွင ် ျာေးတယ်လု ရှု မြင်ြါတယ်။

သြေး - ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စုသစ် တည်သ ျာက်ဖု ရ

ု င်၊ မြည်သ ျာင်စုစတ်ဓါတ် ရှဖု လုတယ်လု သမြျာ ု

ကကတယ်၊ မြည်သ ျာင်စု စတ်ဓါတ် ုတျာကု ယ်လု ညွနေး် ုကကြလွဲ၊ ုလုတျာက မြည်သ ျာင်စုရွဲ အစတ်

အြုငေး် မဖစ်တွဲ နယ်သမြအြ ျာေးစုရွဲ အဖွွဲွဲ့သတွက လွတ်လြ်ြှုရရှဖအတွ

ု က် တုက်ြွဲဝ
ွ င်သနတယ်၊ နယ်သမြတခ ြုွဲ့

ကကသတျာ စစ်ြွဲသ
ွ တွနွဲ ခြ်ကင်ေးကင်ေးသနမြန်တယ်၊ ဒါကု ယ်လု သံေးု သြ်လု ရြလွဲ…?

သမဖ - ကျွနသ
် တျာ်နျာေးလည်တွဲ ဖယ်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စု စတ်ဓျာတ် ုတျာ နံြါတ်တစ်ကသတျာ သအေးအတူြအ
ူ ြျှ

အတူယှဉ်တွွဲသန င
ု သ
် ွျာေးကကြယ်။ နံြါတ်နစ
ှ ်ကသတျာ လူကုလူလုမြင်တွဲသြေါ်အသမခခံတယ် ငါတု က လူြ ျာေးလု

အခွငအ
် သရေးြုရ ရြယ် တ
ု ွဲ လူအုြ်စုဝါဒ တစ်နည်ေး လူြ ြုေးနွဲသမြျာရင် လူြ ြုေးကကီေးဝါဒသြါ ဒါသတွကု

ြက ငသ
် ေးုံ ဖုလုတယ်လု မြင်တယ်။ တစ်ဖက်ြှျာကကညရ
် င်သတျာ အင်ြတန်က ဉ်ေးသမြျာင်ေးတွဲ အြ ြုေးသျာေးသရေးဝါဒ

မဖစ်တွဲ ငါတုလူြ ြုေးြှငါတုလူြ ြုေး ငါတုသဒသြှငါတုသဒသ ုတွဲ အနုတ်လကခဏျာသ ျာင်တွဲ အြ ြုေးသျာေးသရေး

အစွနေး် သရျာက်ဝါဒ၊ လူြ ြုေးသရေးအစွနေး် သရျာက်ဝါဒ၊ ျာသျာသရေးအစွနေး် သရျာက်ဝါဒသတွနသတျာ

ွဲ ကျွနသ
် တျာ်တု

တည် သ ျာက်ြယ် ဖက်ဒရယ်နင

ု င
် န
ံ သတျာ
ွဲ ြကုက် ူေးလုမြင်ြါတယ်။ ကျွနသ
် တျာ်နျာေးလည်တျာသတျာ

ြတည်အတူသန ဝါဒသြါ။ နင
ု င
် သ
ံ ရေး ုတျာကသတျာ သသ ျာ ျာေးကွွဲလွွဲြှျာြွဲ၊ တစ်ဖသအ တစ်ြသအ က
ွဲ သြွေးတွဲ

အြ ွှေျာညီအကု ညီအြသတွသတျာင်ြှ နင
ု င
် သ
ံ ရေးသသ ျာ ျာေးကွွဲလွွဲနင
ု တ
် ျာြွဲ ဒါသြြယ် အတူသန င
ု ်
နင
ု ရ
် ြယ်သလ။ အွဲအတွက် ကျွနသ
် တျာ်တုက သစျာနက အစွနေး် သရျာက်ဝါဒနှစခ
် ုမဖစ်တွဲ လူအုြ်စု၊

လူြ ျာေးစုကကီေးစေးု သရေးဝါဒနွဲ သဒသစွွဲ လူြ ြုေးစွွဲ ဝါဒသတွနသတျာ

ွဲ ကျွနသ
် တျာ်တု သွျာေးခ င်တွဲ ဖက်ဒရယ်နသတျာ
ွဲ

ြကုက် ူေးလု မြင်တယ်။ ကုယ်လူြ ြုေးကုယ်ခ စ်တျာ သကျာင်ေးတွဲကစစြွဲ။ ဒါသြြယ် ကုယ်လူြ ြုေးကုခ စ်တျာနွဲ

သူြ ျာေးလူြ ြုေးကု နှြ်စရျာလည်ေးြလုသလု ြုနေး် စရျာလည်ေး ြလု ူေး။ ကုယ် ျာသျာကုယ် တန်ဖုေး ျာေးတျာ

သကျာင်ေးတယ်။ ဒါသြြယ် အွဲတျာနွဲြွဲ သူြ ျာေး ျာသျာကု ြုနေး် စရျာ ဖနှြ် ျာေးစရျာြလုဖူေးသလ။

ကျွနသ
် တျာ်တုသွျာေးခ င်တျာ ဖက်ဒရယ်ဒြ
ီ ုကသရစီ ြတူကွွဲမြျာေးြှုသတွစုသြါင်ေး ျာေးတွဲ သရျာင်စြ
ံု န်ေးခင်ေးလုြွဲ။

ဒါကြွဲ အလှတရျာေး သ ျာဝတရျာေးရွဲလက်သ ျာင်လုြွဲ ကျွနသ

် တျာ်မြင်တယ်။ ဒါသကကျာင ် ကျွနသ
် တျာ်တုက

အစွနေး် သရျာက်တွဲ ယ်အရျာနွဲြှ အ င်ြသမြ ူေး လု င်တယ်။ ကျွနသ

် တျာ်တု သွျာေးြယ် ဖက်ဒရယ်နင
ု င
် သ
ံ ည်

သအေးခ ြ်ေးစွျာအတူ ယှဉ်တွွဲသန င

ု င် ြီေး လူကလ
ု ူလုမြင်ငြီေးတန်ဖုေး ျာေးတွဲ တကယ်စစ်ြှနတ
် ွဲ

ဖက်ဒရယ်ဒြ
ီ ုကသရစီစနစ်နသွ
ွဲ ျာေးရင် ကျွနသ
် တျာ်တုတကယ် လုြ်နင
ု ြ
် ယ်လမြင်
ု တယ်။ မြည်သူသတွကလည်ေး

ဒါကုြွဲ နှစ်သြါင်ေးြ ျာေးစွျာ လုလျာေးသတျာငတ

် ခွဲက တယ်။ ခု ဒီအျာဏျာရှငက
် ု မဖြုတ်ခ ငြီေးရင် ဒီလုနင
ု င
် သ
ံ စ်

စနစ်သစ် တည်သ ျာက်နင

ု ြ
် ျာှ ယံုကကည်တအတွ
ွဲ က် အသက်သတွစွန၊် ဝသတွစွန၊် အခ န်သတွစွန၊် ရွ ျာသတွ

ငြြုွဲ့သတွ အြ က်ခံ အလုြ်သတွအမြြုတ်ခံ ြါဝင်ခကကတယ်

ွဲ ။ ဒါသတွကုြွဲ သတျာ်လှနသ
် ရေးကု ဦေးသ ျာင်သနတွဲ

သက် ုငရ
် ျာ ဦေးသ ျာင်သန သူသတွ အသနနွဲ သကျာင်ေးသကျာင်ေးသရှငြီေး ဟန်ခ က်ညီ တခ ီတည်ေးရုနေး် က ြယ်

အခ န်သရျာက်သနငြီလုယူ ြါတယ်။

သြေး - ရျာအသနနွဲ ဒီအသြေါ်ြျာှ ြ်ငြီေး မဖည်စွက်သမြျာခ င်တျာြ ျာေးရှရင် သမြျာသြေးြါ ခင်ဗ …..။

သမဖ - ကျွနသ
် တျာ်တု တင
ု ေး် မြည်ရွဲသတျာ်လှနသ
် ရေးသည် ခုြှစမဖစ်တျာြဟုတ်ြါ ူေး။ ဒါသည် နှစ်သြါင်ေး (၇၀)

ြငြီေး ေးုံ သသေးတွဲ သနျာက် က်တွွဲ သတျာ်လှနသ

် ရေးတစ်ခုမဖစ်ြါတယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တု ယံုကကည်တျာက

ဒီသနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးသည် နှစ်သြါင်ေး (၇၀) သတျာ်လှနသ
် ရေး၏ အ ုေးံ သတ်အမဖစ်ရှုမြင်ငြီေး အျာေးကုနသ
် ုေးံ ငြီေး

မြည်သူ တရြ်လေးံု က အင်တုက်အျာေးတုက်ြါဝင်သနတယ်။ တစ်ဖက်ြျာှ ုေးံ ရှု ေးံ ရတျာသတွရသလ

ှ ု

တစ်ဖက်ြှျာလည်ေး ြုသကျာင်ေး လျာတျာသတွ ရရှလျာတွဲအက ြုေးအမြတ်သတွရှတယ်။ တင

ု ေး် ရင်ေးသျာေးအခ င်ေးခ င်ေး

ြုသသွေးစည်ေးညီညွတ်လျာတယ်။ ဖက်ဒရယ်ကု မြည်သူသတွ နျာေးလည်လက်ခံလျာတယ်။ ငြီေးသတျာ

ြတူညီကွွဲမြျာေးတွဲ ဒီနင
ု င
် ရ
ံ အဖွ
ွဲ ွဲွဲ့အစည်ေးသတွကကျာေး ရင်ေးနှေးီ နျာေးလည်ြှုသတွြုမဖစ် န
ွ ေး် လျာတယ်။

စတွဲအလျာေးအလျာသကျာင်ေးသတွ ရှြါတယ်။ ဒီသနရျာြှျာ ကျွနသ

် တျာ် သြတတျာရြ်ခံခ င်တျာက ဒီနင
ု င
် ရ
ံ ွဲအသရေးကကီေး

သတျာ်လှနသ
် ရေးအဖွွဲွဲ့အစည်ေးသတွကု ဒီသတျာ်လှနသ
် ရေးဟျာ ကျွနသ
် တျာ်တု အတွက် ကကီေးြျာေးတွဲစန်သခေါ်ခ က်မဖစ်သလု
တစ်ဖက်က ကျွနသ
် တျာ်တု ယံကု ကည်တွဲ ဖက်ဒရယ်ဒြ
ီ ုကသရစီ မြည် သ ျာင်စုကု တည်သ ျာက်ဖု အသကျာင်ေး ေးုံ

အခွငအ
် လြ်ေး မဖစ်တယ်လု ယံုကကည်ြါတယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တု တစ်သက်ြျာှ ဒီလုအခွငအ
် သရေးြ ြုေး

နှစ်ခါြလျာနင
ု ် ေးူ ။ သနျာက်အနှစ် ၅၀ - ၁၀၀ ဒီလုအခွငအ
် သရေး မဖစ်ြလျာ နင
ု ် ေးူ ။ ဒါသကကျာင ် ဒီအခွငအ
် သရေးကု

ြြရရဖြ်ေး ုြ်က ြါ၊ အသကကျာင်ေးအြ ြုေးြ ြုေးသကကျာင ် သနွဦေးသတျာ်လှနသ

် ရေးြှျာ သမခစံုြစ် ြြါဝင်နင
ု သ
် သေးတွဲ

အဖွွဲွဲ့အစည်ေးသတွ အင်အျာေးစုသတွ ရှသကျာင်ေးရှနင

ု တ
် ယ်။ အခု ဒီအခွငအ
် သရေးကု ဒီ က်ြု နျာေးလည်ငြီေး

ြုငြီေးစည်ေးလံေးု ညီညွတ်သသျာ အင်အျာေးစုသတွမဖစ်လျာဖု နင

ု င
် သ
ံ ရေး ဦေးသ ျာင်အဖွွဲွဲ့အစည်ေး တင
ု ေး် ကု

သတျာင်ေး ုြါတယ်။ ကျွနသ

် တျာ်တု မြည်သူသတွအတွက်သတျာ မြည်သူသတွအျာေးလံေးု မြည်သအျာေးနွဲ
ူ

သွျာေးကကြယ်၊ ယ်လု အသကကျာင်ေးနွဲြှ သနျာက်ြ တ

ု ် ူေး၊ သသွေးြသအေး ေးူ ၊ သသွေးြသကကျာင် ူေး၊ သသွေးြကွွဲ ူေး။

ကျွနသ
် တျာ်တုအတွက် ဒီသတျာ်လှနသ
် ရေးြှလွွဲငြီေး အမချာေးြရှ ေးူ ။ ဒါသကကျာင ်

အ ုေးံ က်သွျာေးြယ်….သဟ..လုသျာ သမြျာခ င်ြါတယ်။

ဖက်ဒရယ်ဘရ်းရျာကဏ္ဍ
ဖက်ဒရယ် တ
ို ျာ ျာလ

သ ွေးသနွေးသူ - သဒါက်တျာြညျာြွန်

(ဒါရု ကတ
် ျာ - တုငေး် ရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးြ ျာေးသရေးရျာစင်တျာ)

ကျွနသ
် တျာ်တုနင
ု င
် ြ
ံ ှျာ ဖက်ဒရယ်အသကကျာင်ေးအရျာနွဲ ြက်သက်ငြီေး သတျာ်သတျာ်ြ ျာေးြ ျာေး

သ ွေးသနွေးကကတယ်။ သင်တန်ေးသတွလည်ေး သြေးကကတယ်။ စကျာေး၀ုငေး် သတွလည်ေး အြ ျာေးကကီေးလုြ်ငြီေးသတျာ

သတျာ်သတျာ်ြ ျာေးြ ျာေး သ ွေးသနွေးခွဲငြီေးငြီ။ ဒါသြြွဲ မြည်သူလူ ု တစ်ရြ်လေးံု က

ီ ု သရျာက်ဖုကသတျာ

အခက်အခွဲသတျာ ရှသနတုနေး် ြါြွဲ။ ဒါသကကျာင ် ဒီသနကျွနသ

် တျာ်ဖက်ဒရယ် ုတျာ ျာလွဲ ုတျာကု

တင်မြသွျာေးြါြယ်။

ြ ြ ုေးံ အသနနွဲ ဖက်ဒရယ်အစုေးရတည်သ ျာက်ဖု အနည်ေး ုေးံ အစုေးရနှစရ

် ြ် ရှရြါြယ်။ ဒီအစေးု ရ

နှစ်ရြ်က ယ်လုြံုစံ အစုေးရလွဲ ရ

ု င် မြည်သ ျာင်စုအစုေးရနွဲ မြည်နယ်အစေးု ရ ုငြီေး ရှရြယ်။ အကယ်၍

အစုေးရနှစရ
် ြ်သျာ ြရှ ူေး ရ
ု င် ဒါက ဖက်ဒရယ်ြဟုတ် ေးူ ။ အစေးု ရ နှစ်ရြ်ရှငြီေးသတျာ အွဲဒီအစုေးရ နှစရ
် ြ်လေးံု ရွဲ

လုြ်ြုငခ
် ွင ် အျာဏျာသတွကု ြုငေး် မချာေးခွွဲသဝြှု ရှရြယ်။ အဓကကသတျာ ဒါြါြွဲ။ အျာဏျာသတွကု ယ်လု

ြုငေး် မချာေးအတည်မြြုြလွဲ ရ
ု င် ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုြှျာ မြဌျာန်ေး ျာေးရြယ်။ အဓက က ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုြွဲ။ ဖက်ဒရယ်နင
ု င
် ံ တည်

သ ျာက်ဖု ုရင် ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုတစ်ရြ် ရှဖုလုတယ်။ ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံု ြ

ွဲ ှျာ ဒီအျာဏျာသတွကု ရှငေး် ရှငေး် လင်ေးလင်ေး ခွွဲမချာေး

ျာေးဖုလုတယ်။ အွဲဒါကသတျာ ကျွနသ

် တျာ်တု ငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေးသ ေးွ သနွေးြွွဲသတွလုြ်တယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တု နင
ု င
် ြ
ံ ျာှ

၂၀၂၀ ကသနစငြီေး အခု အျာဏျာြသြ်ေးခင်အ ဒီဖက်ဒရယ်ဖွဲွဲ့စ

ွ ည်ေးြံုသရေး ွွဲ ု အခ န်သတွ အြ ျာေးကကီေးယူငြီေး
ဖ

သ ွေးသနွေးလျာခွဲတယ်။ ဒါသြြွဲ ခုလက်ရှ ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စု ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံု ြသြေါ်သြါက်လျာသသေး ေးူ ။

ကျွနသ
် တျာ်တု သ ွေးသနွေးရင်ေးနွဲ နင
ု င
် သ
ံ ရေးအသမြျာင်ေးအလွဲမဖစ်သွျာေးတွဲ အခါက သတျာ ျာြှ အသကျာင်

အ ည် ြသဖျာ်နင
ု ခ
် ွဲ ူေး။ ဒါသြြွဲ ဖက်ဒရယ်နင
ု င
် တ
ံ စ်ခု တည်သ ျာင်ဖု ုရင် ခုန ကျွနသ
် တျာ်သမြျာသလုြွဲ
ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံု တစ်ရြ် ရှဖုလတ
ု ယ်။ ငြီေးသတျာ အျာဏျာ ယ်လုခွွဲသဝကကြလွဲ။ ဒီအစုေးရ နှစ်ရြ်ကု

ယ်လုဖွဲွဲ့စ
ွ ည်ေးြလွဲ။ အွဲဒါက သတျာ်သတျာ်သလေးကု အသရေးကကီေးတယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တု သ ျာေးဖုလုတယ်။

ရှငေး် လင်ေးဖုလည်ေးလုတယ်။ နင
ု င
် သ
ံ တျာ် ရွဲ အခ ြုြ်အမချာအျာဏျာက ယ်သူလက် ြ
ွဲ ှျာ ရှသနလွဲ။ဒါကု

ြ ြဦေး ုေးံ သြေးရြယ်။ အကယ်၍ ဒီြုကသရစီ နင

ု င
် သ
ံ ျာ ုရင် မြည်သူလူ ု လက် ြ
ွဲ ှျာြွဲ ရှသနတယ်။

ဒါအတွက်သကကျာငြ
် ွဲ ဖက်ဒရယ်နင
ု င
် ံ သ
ူ ျာင်တအခါြှ
ွဲ ျာ ဒီြုကသရစီက လုအြ်တယ်။ ဒီြုကသရစီန ွဲ

ဖက်ဒရယ်က ယ်လုြှ ခွွဲမချာေးလုြရ ူေး။ ဒါသကကျာငြ

် ု တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေး EROs သတွက ဖက်ဒရယ်ဒြ
ီ ုကသရစီလု

ခနခနသမြျာကကတယ်။ ဒါသကကျာင ် ဖက်ဒရယ်နင

ု င
် တ
ံ စ်ခု တည်သ ျာင်တွဲ အခါြှျာ ဒီြုကသရစီစနစ်ကု

လုအြ်တယ်။ ဒီြက
ု သရစီစနစ်ရှြှသျာ အခ ြုြ်အမချာအျာဏျာက မြည်သူလူ ု လက် ွဲ ြှျာ ရှြှျာမဖစ်တယ်။

အကယ်၍ အွဲနင
ု င
် က
ံ ဒီြုကသရစီနင
ု င
် သ
ံ ျာ ြဟုတ်ခွဲ ေးူ ုရင် အခ ြုြ်အမချာအျာဏျာက ြ်ြုငေး် သခါင်ေး

သ ျာင်သတွ ဒါြှြဟုတ် အုြ်ခ ြုြ်သူသတွ လက် ြ

ွဲ ှျာြွဲ ရှသနနင
ု တ
် ယ်။ ဒါသကကျာင ် ဖက်ဒရယ်နင
ု င
် တ
ံ စ်ခု တည်

သ ျာင်တအခါြှ
ွဲ ျာ ဒီြုကသရစီ နင
ု င
် မံ ဖစ်သနဖု လုအြ်တယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တု နင
ု င
် က
ံ ဒီြုကသရစီနင
ု င
် ံ

လု ုကကြါစု။ ကျွနသ
် တျာ်တန
ု င
ု င
် က
ံ ဒီြုကသရစီနင
ု င
် သ
ံ ျာမဖစ်ခွဲရင် အခ ြုြ်အမချာအျာဏျာက မြည်သူလူ ု

လက် ြ
ွဲ ှျာ ရှြှျာြွဲရှ ရြယ်။ အစုေးရနှစ်ရြ်ကု မြည်သလ
ူ ူ က
ု သူရွဲအျာဏျာကု ခွွဲသဝသြေးရြယ်။ ဥြြျာ

ကျွနသတျာ်
် က မြည်သလ
ူ ူ ု တစ်သယျာက်လု ုြါစု။ ကျွနသ
် တျာ်က ကျွနသ
် တျာ်ရအျာဏျာက
ွဲ ု အစုေးရနှစရ
် ြ် ီ

ခွွဲသဝသြေးရြယ်။ ဒီအျာဏျာကု သတျာ မြည်သ ျာင်စုအစုေးရ၊ ဒီအျာဏျာကုသတျာ မြည်နယ်အစုေးရ ုငြီေး

ခွွဲသဝသြေးြယ်။ မြည်သလ
ူ ူ က
ု အျာ ဏျာသြေးြ ျာေး ူေး ရ
ု င် မြည်သ ျာင်စုအစေးု ရြွဲမဖစ်မဖစ်၊

မြည်နယ်အစေးု ရြွဲမဖစ်မဖစ် မြည်သူလူ က

ု ု အုြ်ခ ြုြ်လု ြရ ူေး။ အခ ြုြ်အမချာအျာဏျာက

မြည်သူလူ ြ
ု ှျာြွဲရှတျာသကကျာင ် မြည်သူလူ က
ု ြွဲ ခွွဲသဝသြေးရြယ်။ သနျာက် တစ်ခုက ကျွနသ
် တျာ်တု

အစုေးရနှစရ
် ြ်။ အစေးု ရနှစ်ရြ်က ျာသတွလည်ေး ုရင် ဖက်ဒရယ်အစုေးရရယ်၊ မြည်နယ် အစုေးရရယ်။

ဒီအစုေးရနှစရ
် ြ်က သူတရ
ု ျာေးတွဲ အျာဏျာသတွကု လွတ်လွတ်လြ်လြ် က ငသ
် ုေးံ နင
ု ရ
် ြယ်။ မြည်

နယ်ကရ ျာေးတွဲ အျာဏျာသတွကု မြည်သ ျာင်စုက ြကကြုက် ူေး၊ မြည်သ ျာင်စက

ု မြန်လုခ င်တယ် ု ြရ ေးူ ။

ျာမဖစ်လုလွဲ ုသတျာ မြည်သူလူ က

ု သန အျာဏျာခွွဲသဝသြေး ျာေးတွဲအတွက်သကကျာင ် မြည်သ ျာင်စက
ု

သူရ ျာေး တွဲ အျာဏျာကုြွဲ က ငသ

် ုေးံ ရြယ်။ မြည်နယ်ကရ ျာေးတွဲ အျာဏျာကု မြည်သ ျာင်စက
ု

ဝင်သရျာက်စက
ွ ်ဖက်လု ြရ ူေး။ ဒါသတွ ကျွနသ
် တျာ်တု သ ျာေးဖု လုတယ်။ ငြီေးသတျာလည်ေး

ဒီအစုေးရနှစရ
် ြ်လေးံု က Level တူတယ်။ တစ်ခုက အသြေါ် တစ်ခုကသအျာက် ုငြီေး ရှြသန ူေး။ မြည်သူလူ က
ု

ဒီအစုေးရနှစရ
် ြ်ကု ညီြျှစျာွ အျာဏျာသြေး ျာေးတယ်။ ဒါသကကျာင ် ကုယ်ရ ျာေးတွဲ အျာဏျာကြ
ု ွဲ

ကုယ်က ငသ
် ေးုံ ရြယ်။ ဖက်ဒရယ်ြှျာ ဒီလရ
ု ှတယ်သြါသနျာ်။
 ျာသကကျာင ် ဖက်ဒရယ်နင
ု င
် ံ သ
ူ ျာင်ြလွဲ။ ျာမဖစ်လု ဖက်ဒရယ်နင
ု င
် က
ံ ု လုအြ်တျာလွဲ။

ဖက်ဒရယ်နင
ု င
် ရ
ံ ွဲ ဦေးတည်ခ က်က စည်ေးလံုေးညီညွှေတ်ြက
ှု ု တည်သ ျာက်သြေးတျာ။ အွဲဒီနင
ု င
် ြ
ံ ျာှ

စည်ေးလံုေး ညီညွှေတ်ြှုြရှ ေးူ ုရင် စည်ေးလံုေးညီညွှေတြ

် ရ
ှု ှသအျာင် တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွ အြ ျာေးကကီေးရှတွဲ နင
ု င
် သ
ံ တွ

အ ေးူ သမဖင ် ကျွနသ

် တျာ်တု မြန်ြျာနင
ု င
် သ
ံ ြါ။ တုငေး် ရင်ေးသျာေးသရေးမြဿနျာကုသမဖရှငေး် သြေးဖု ဒီဖက်ဒရယ်ရွဲ

စနစ်ကု ကျွနသ
် တျာ်တု လတ
ု ယ်။ ျာသကကျာငလ
် ွဲ ုသတျာ တုငေး် ရင်ေးသျာေး လူြ ြုေးတစ်ြ ြုေးကသနတစ်ြ ြုေးက

ယဉ်သက ေးြှုသရျာ ျာသျာစကျာေး သတွသရျာ ျာသျာသရေးသရျာ အစရှသမဖင ် ြတူညီကက ူေး။ နယ်သမြလည်ေး

ကုယ်သနတွဲနယ်သမြနွဲ တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေး တစ်ြ ြုေးနွဲ တစ်ြ ေးသနတွဲ နယ်သမြသတွက ြတူကက ေးူ ။

ဒီြတူကွွဲမြျာေးြှုသတွကု ကျွနသ
် တျာ်တု ယ်လုအတူတကွ သန င
ု က် ကြလွဲ ုတျာ

ဖက်ဒရယ်နင
ု င
် တ
ံ ည်သ ျာက်ဖုလုတယ်။ ဒါက ဉီေးတည်ခ က်တစ်ခုသြါသနျာ်။ သနျာက် ြ် တစ်ခုက

နယ်သမြအလုက် ြတူကွွဲမြျာေးြှုသတွကု လုက်သလ ျာညီသ စ

ွ ွျာ သတ်ြှတ်ရန်၊ ကုယ်နယ်သမြသတွကု

ကုယ်ြုငအ
် ုြ်ခ ြုြ်ခင
ွ ် ရရှသစဖု စတျာသတွကု ဖက်ဒရယ်စနစ်က သတ်ြှတ်သြေးတယ်။ မြည်နယ်ြ ျာေး၏

အခ ြုြ်မချာ အျာဏျာကု ြ ြါေးြွဲ အခ ြုြ်မချာအျာဏျာမြည်ဝခင

ု ြ
် ျာတွဲ

ဖက်ဒရယ်အစေးု ရတစ်ရြ်ကတ
ု ည်သ ျာက်ရန်။ ဒီ က် ြုသကျာင်ေးတွဲ ဉီေးတည်ခ က်တစ်ခုက မြည်နယ်သတွရွဲ

အခ ြုြ်မချာအျာဏျာကု ြ ြါေးြွဲ မြည်သ ျာင်စရ

ု ွဲ အခ ြုြ်မချာ အျာဏျာကု ြုငြီေးအျာေးရှသအျာင် ြုငြီေးခုငြ
် ျာသအျာင်

မြြုလုြ်သြေးတွဲ စနစ်တစ်ခမု ဖစ်တယ်။ ကျွနသ

် တျာ်တု ဖက်ဒရယ် နင
ု င
် တ
ံ စ်ခတ
ု ည်သ ျာက်ငြီေးသတျာ

မြည်နယ်သတွရွဲ အခ ြ်အမချာအျာဏျာကု ြါေးဖု စတ်ြူစရျာ ြလုသတျာ ေးူ ။ မြည်နယ်သတွက သူရွဲ

အခ ြုြ်မချာအျာဏျာ မြည်မြည်ဝဝ ရှတယ်။ မြည်နယ်သတွအျာေးလံုေး စုသြါင်ေး ျာေးတွဲ နင

ု င
် ံ မဖစ်တွဲအတွက်သကကျာင ်

မြည်သ ျာင်စုကလည်ေး ြုငြီေးသတျာ အင်အျာေးရှလျာတယ်။ နင

ု င
် သ
ံ ရေးအင်အျာေးသရျာ စစ်သရေး အင်အျာေးသရျာ

စီေးြွျာေးသရေးအင်အျာေးသရျာ ြငု ြီေးသတျာ အင်အျာေးကကီေးလျာတယ်။ အွဲလု အင်အျာေးကကီေးလျာတွဲအခါ သူရွဲ

အခ ြုြ်မချာအျာဏျာလည်ေး ြုကကီေးလျာတယ်။ အွဲဒါသကကျာငြ

် ု ဒီြုကသရစီနင
ု င
် သ
ံ တွက သူတုရွဲ အခ ြုြ်မချာ အျာဏျာ

ြုငြီေးကကီေးလျာသအျာင် ြုငြီေးခင
ု ြ
် ျာလျာသအျာင် တည်သ ျာက်သြေး ျာေးတွဲ စနစ်တစ်ခုမဖစ်တယ်။

သနျာက်တစ်ခုက ဖက်ဒရယ်စနစ်ရွဲ အဂဂ ါရြ်သတွမဖစ်တယ်သြါသနျာ်။ အနည်ေး ုေးံ အစုေးရနှစရ

် ြ်

ရှရြယ်။ US ြှျာ ရ
ု င် အစုေးရ သလေးရြ်ရှတယ်။ ဖက်ဒရယ်အစုေးရရယ်၊ မြည်နယ်အစုေးရရယ်၊ Local

Government ြှျာတင် အစုေးရက ခရု ငအ

် င ် ငြြုွဲ့အ င ် ုြီေး နှစရ
် ြ်ရှတယ်။ အျာဏျာခွွဲသဝတွဲ အခါ

မြည်နယ်အစေးု ရနွဲ မြည်သ ျာင်စု အစေးု ရ ုငြီေးခွွဲတယ်။ ကျွနသ

် တျာ်တု မြန်ြျာနင
ု င
် အ
ံ သနနွဲ အစုေးရ ယ်နစ
ှ ရ
် ြ်

တည်သ ျာက်ြလွဲ ုတျာ အရင် ုေးံ စဉ်ေးစျာေး ျာေးဖုလတ

ု ယ်။ အနည်ေး ုေးံ က အစုေးရနှစရ
် ြ်၊ သူတရွဲ
ု
လုြ်ြုငခ
် ွငသ
် တွကလည်ေး ရှငေး် ရှငေး် လင်ေးလင်ေး ခွွဲမချာေး ျာေးဖု လုတယ်။ သူတလု
ု ြ်ြင
ု ခ
် ွငသ
် တွက ယ်ြှျာ

အျာြခံ ျာေးလွဲ ရ
ု င် ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုြှျာ အျာြခံ ျာေးတယ်။ ဒါအတွက်သကကျာငြ
် ွဲ ဖက်ဒရယ်ဖွဲွဲ့စ
ွ ည်ေးြံက
ု

သတျာ်သတျာ်သလေးကု အသရေးကကီေးတယ်။ ကျွနသ

် တျာ်တုနင
ု င
် က
ံ ု ဖက်ဒရယ် နင
ု င
် ံ သ
ူ ျာင်ဖုက ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုက

စျာခ ြုြ်ြွဲ။ ဖက်ဒရယ်ရွဲ တကယ်အဓြပါယ်က အလုြ်တစ်ခက

ု ု လုြ်တအခါြှ
ွဲ ျာ အျာေးလံေးု ရွဲသသ ျာတူညီခ က်ကု

ယူငြီေး စျာခ ြုြ်ခ ြုြ် ရ

ု တျာ မဖစ်တယ်။ အွဲဒီစျာခ ြုြ်က ဖက်ဒရယ်ဖွဲွဲ့စ
ွ ည်ေးြံုြွဲ မဖစ်တယ်။ အွဲဒီ

ဖက်ဒရယ်ဖွဲွဲ့စ
ွ ည်ေးြံက
ု ကျွနသ
် တျာ်တုရွဲ အျာြခံခ က်ြွဲ။ ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုကု အစေးု ရနှစ်ရြ်က သသ ျာတူဖု လုတယ်။

အမငင်ေးြွါေးြှုသတွသျာ မဖစ်လျာရင် ယ်သူက ကျွနသ

် တျာ်တက
ု ု သမဖရှငေး် သြေးြှျာလွဲ။ အွဲဒီအတွက် တရျာေးရံုေးသတွ

ရှဖုလုတယ်။ ဖက်ဒရယ်တရျာေးရံုေးြွဲသမြျာသမြျာ ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုကု ကုငတ

် ွယ်တွဲ တရျာေးရံုေးြွဲသမြျာသမြျာ ကျွနသ
် တျာ်တု

ဖွွဲွဲ့စည်ေး ျာေးဖုလုတယ်။

သနျာက်တစ်ခုက ဖက်ဒရယ်နင
ု င
် တ
ံ စ်ခုကု တည်သ ျာက်တအခါြှ
ွဲ ျာ ကျွနသ
် တျာ်တုနင
ု င
် သရေး
ံ လုြ်ြုငခ
် င
ွ ်

ကုြွဲကကည်ဖု ြလံုသလျာက် ေးူ ။ သနျာက်တစ်ခုက ဏဏျာသရေးက အရြ်ေးအသရေးကကီေးတယ်။ ဏဏျာသရေးအျာဏျာနွဲ

နင
ု င
် သ
ံ ရေးအျာဏျာကသတျာ တကယ်ဖက်ဒရယ်ြှျာ အဓကမဖစ်တယ်။ နင
ု င
် သ
ံ ရေးအျာဏျာရ ျာေးငြီေး ဏဏျာသရေး

အျာဏျာြရှရင် ဖက်ဒရယ်ြွဲမဖစ်မဖစ် မြည်နယ်ြွဲမဖစ်မဖစ် ျာြှလုြ်ြရ ေးူ ။ အွဲဒီ ဏဏျာသရေးအျာဏျာြွဲကုြွဲ

ယ်လုခွွဲသဝကကြလွဲ။ ဒါက သနျာက်တစ် င် သ ွေးသနွေးဖလ

ု ုတယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တု ရ ျာေးတွဲ မြည်နယ်သတွက

ကျွနသ
် တျာ်တု ရ ျာေးတွဲ အျာဏျာသတွက အြ ျာေးကကီေးြွဲ။ ဒါသြြွဲ ဏဏျာသရေးကု လုြ်ြုငခ
် ွငြ
် ရှ ေးူ ။

မြည်သ ျာင်စု ကုြွဲ အငြွဲ ဏဏျာသရေးရရှဖု တင်မြသနရြယ် ရ

ု င် မြည်နယ်က ရ ျာေးတွဲအျာဏျာသတွက

လုြ်ြုငခ
် ွင ် အမြည် အဝြရှ ူေး။ ဒါက အသရေးကကီေးတယ်။ ဖက်ဒရယ်စနစ် ြ
ွဲ ှျာ ဏဏျာသရေးခွွဲသဝြှုကလည်ေး

အရြ်ေးအသရေးကကီေးတယ်။

သနျာက်တစ်ခုက ကျွနသ
် တျာ်တု ဖက်ဒရယ်နင
ု င
် က
ံ ု ယ်လုတည်သ ျာက်ြလွဲ။ ယူနစ် ုတျာ ျာလွဲ။

ကျွနသ
် တျာ်နည်ေးနည်ေး ရှငေး် မြြါြယ်။ တြ်သြါင်ေးစုြွဲ သမြျာသမြျာ၊ သြါင်ေးစည်ေး ျာေးတွဲ အဖွအ
ွဲွဲ့ စည်ေးြွဲ သမြျာသမြျာ၊

နင
ု င
် သ
ံ တွအြ ျာေးကကီေး သြါင်ေးစည်ေး ျာေးတွဲ အဖွွဲွဲ့အစည်ေးြွဲ သမြျာသမြျာ ယ်သူသတွြါဝင်ြလွဲ၊ ဒါ အဓကြွဲ။

အွဲဒါကု ယူနစ်လုသခေါ်တယ်။ ယူနစ် ုတျာ ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စုြှျာ ယ်နင

ု င
် သ
ံ တွြါဝင်ြလွဲ၊

ယ်မြည်နယ်သတွ ြါဝင်ြလွဲ၊ ယ်သဒသသတွ ြါဝင်ြလွဲ ုတျာသတွကု အရင် ေးုံ ုေးံ မဖတ်ရြယ်။

ုေးံ မဖတ်ငြီေးြှ ကျွနသ

် တျာ်တု ဖက်ဒရယ် မြည်သ ျာင်စတ
ု ည်သ ျာင်ဖု ုေးံ မဖတ်ကကတယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တု

သီေးသနသ
် နြယ် ုရင် ကျွနသ
် တျာ်တု အင်အျာေးသြ်ြရှကက ူေး။ နင
ု င
် သ
ံ ရေးသရျာ စစ်သရေးသရျာ စီေးြွျာေးသရေးသရျာ

ကျွနသ
် တျာ်တု သြါင်ေးစည်ေးြှသျာ အင်အျာေး ကကီေးလျာြယ် ုသတျာ ကျွနသ
် တျာ်တု ဖက်ဒရယ် မြည်သ ျာင်စက
ု ု
 သ
ူ ျာင်ကကစု။ ကုယ် နဒ အလုသလ ျာက်ရငြီ
ှ ေးြှ ဖွွဲွဲ့စည်ေးြယ် ုရင် အွဲဒါကု အဂဂလြ်လု Coming Together

လုသခေါ်တယ်။ လွတ်လြ် ျာေးတွဲ မြည်နယ်သတွက သသ ျာတူငြီေးသြါင်ေးစည်ေးကကတယ်။ အွဲဒီလု

သြါင်ေးစည်ေးမခင်ေးအျာေးမဖင ် သူတုရွဲ လူြ ြုေးသရေး၊ ျာသျာသရေး ၊ ယဉ်သက ေးြှု လကခဏျာ၊ ျာသျာစကျာေး

စတျာသတွကုသရျာသနှျာမခင်ေးြရှြွဲ နင
ု င
် သ
ံ ရေး စီေးြွျာေးသရေး စစ်သရေး စတျာသတွန ွဲ အင်အျာေးကကီေးသအျာင်

သြါင်ေး ျာေးတွဲစနစ်ကု Coming Together လုသမြျာလရတယ်

ု ။ အဖွွဲွဲ့ဝင်သတွက အျာဏျာ သတွကု အညီအြျှ

သဝြျှသြေးကကတယ်။ ဉြြျာသမြျာရရင် US ြှျာ မြည်နယ် (၁၃) မြည်နယ်ဟျာ ဖက်ဒရယ် နင

ု င
် ံ သ
ူ ျာင်ကကတယ်။

ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စုြ သ
ူ ျာင်ခင်ြှျာ သူတု (၁၃) မြည်နယ်ဟျာ လွတ်လြ်တွဲ

မြည်နယ်သတွလုသမြျာလရတယ်
ု ။ သူတုဟျာ သသ ျာတူငြီေးသတျာ ဖက်ဒရယ်နင
ု င
် က
ံ ု သ
ူ ျာင်ကကတယ်။

ကသစသတေးလ ျာေးတု ွစ်ဇလန်တုစတွဲ ဥြြျာသတွ အြ ျာေးကကီေးရှတယ်။ သနျာက်တစ်ခုက Holding Together

ုတျာက ဒီနင
ု င
် ြ
ံ ှျာက လူတစ်စုြွဲမဖစ်မဖစ် လူြ ြုေးတစ်ြ ြုေးြွဲမဖစ်မဖစ် အရင်တည်ေးက အခ န်ကကျာစွျာ အုြ်ခ ြုြ်လျာ

ကကတယ်။ Centralized သြါသနျာ်။ အွဲနင

ု င
် ြ
ံ ှျာ တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွ အြ ျာေးကကီေးသန င
ု က် ကတယ်။ တုငေး် ရင်ေးသျာေး

အခွငအ
် သရေးသတွ ျာြှြရှတွဲ နင
ု င
် ။ံ အွဲသတျာ တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေးသတွက ဗဟုအစေးု ရြှျာ ခ ြုြ်ကုင ် ျာေးတွဲ အျာဏျာ

သတွကု မြန်ရယူဖုအတွက် တုက်ြွဲသ

ွ တွ ဝင်ကကတယ်။ ဥြြျာ မြန်ြျာနင
ု င
် သ
ံ ြါသနျာ်။ အရင်က ု မြန်ြျာနင
ု င
် ြ
ံ ှျာ

ဗြျာလူြ ြုေးသတွ အုြ်ခ ြုြ် ျာေးတယ်လု သမြျာလုရတယ်။ တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွက သူတုရွဲ အျာဏျာကု မြန်ရယူဖု

အတွက် တုက်ယူရတယ်။ အွဲဒါသကကျာငြ

် ွဲ မြည်တင
ွ ေး် စစ် ြတည်ြငငြ်ြှုသတွမဖစ်တျာ နှစ် (၇၀) သက ျာ် ကကျာသွျာေး

တယ်။အွဲဒါက ျာလွဲ ုသတျာ ဗဟုြှျာရှသနတွဲ အျာဏျာသတွကု မြန်ခွွဲသဝသြေးဖု သတျာင်ေး ုတျာမဖစ်တယ်။

သနျာက် ြ်ဥြြျာကသတျာ အနဒယသြါသနျာ်။ သူတုက လူြ ြုေးတစ်ြ ြုေးကု ဉီေးသ ျာင်ငြီေး ဗဟုအစေးု ရကု

ဖွွဲွဲ့စည်ေး ျာေး တယ်။ သနျာက်ြှ မြည်နယ်သတွကု အျာဏျာခွွဲသဝသြေးတယ်။ ခွသ

ွဲ ဝသြေးတွဲအခါြှလည်ေး

သတနွဲခွွဲသဝသြေးရတယ်။ Holding Together ုသတျာ ဒီနင

ု င
် က
ံ လူသတွကု တစ်စုတစည်ေးတည်ေးမဖစ်သအျာင်

မြည်နယ်သတွကု အျာဏျာခွွဲ သဝသြေးရတယ်။ အွဲသလုစနစ်က ဗဟုအစုေးရြှျာ အျာဏျာအြ ျာေးကကီေးရှတယ်။

ဗဟုအစုေးရက အျာဏျာခွွဲသဝ သြေးတျာ မဖစ်သတျာ သူတသြေးခ

ု င်တွဲ အျာဏျာကုြွဲ ခွသ
ွဲ ဝသြေးတျာမဖစ်တယ်။

သူတုလုခ င်တွဲ အျာဏျာကုြွဲ သူတု န်ေး ျာေးတယ်။ ဖက်ဒရယ်စနစ်သအျာက်က

ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စုကု သ
ူ ျာင်ြယ် ုရင် မြည်သလ
ူ ူ က
ု သနြွဲ အျာဏျာခွွဲသဝရြယ်။ မြည်သူလူ က
ု

တရျာေးြျှတစွျာ သူတအက
ု ြုေးကု ကကည်ြီေး အျာဏျာခွွဲသဝသြေးရြယ်။ Holding Together ကသတျာ

ဗဟုအစုေးရက အျာဏျာကုခ ြုြ်ကုငြ

် ီေး ဗဟအ
ု စုေးရကသနြှ ခွွဲသဝသြေးတယ်။ ဒါသကကျာင ် မြန်ြျာမြည်ြှျာ

ဖက်ဒရယ်စနစ်ကု သ
ူ ျာင်တအခါြှ
ွဲ ျာ တုငေး် ရင်ေးသျာေး EROs သတွက သတျာ်လှနသ
် ရေး တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွက

Coming Together စနစ်ကု နှစ်သက်တယ်။ Holding Together စနစ်ကု ြနှစသ

် က်ကက ူေး။ အနဒယြှျာ ရ
ု င်
အျာဏျာခွွဲသဝြှုက မြည်နယ်တစ်ခုနတစ်
ွဲ ခု ြတူညီ ူေး။ အင်အျာေးကကီေးတွဲ မြည်နယ်က အျာဏျာ

ြ ျာေးြ ျာေးရရင်ရနင
ု တ
် ယ်။ အင်အျာေးနည်ေးတွဲ မြည်နယ်က အျာဏျာနည်ေးနည်ေး ရရင်ရနင
ု တ
် ယ်။ တစ်ခ ြုွဲ့ မြည်နယ်

သတွ ု မြည်နယ်ဖွဲွဲ့စ
ွ ည်ေးြံုသရေး ွွဲ ုရတယ်။ တစ်ခ ြုွဲ့ မြည်နယ်သတွ
လ ုရင် မြည်နယ်ဖွဲွဲ့စ
ွ ည်ေးြံုသရေး ွွဲ ုြရ
လ ေးူ ။

စတျာြ ြုေးသတွရှတယ်။ Holding Together ကသတျာ အခ ြုေးြညီတွဲ ဖက်ဒရယ်စနစ် မဖစ်နင

ု ြ
် ီေးသတျာ Coming

Together ကသတျာ အခ ြုေးညီတွဲ ဖက်ဒရယ်စနစ်မဖစ်နင

ု တ
် ယ်။ Coming Together ကသတျာ မြည်နယ်တင
ု ေး်

သျာတူ ညီြျှ အျာဏျာခွွဲသဝသရေးစနစ်မဖစ်ငြီေးသတျာ Holding Together ကသတျာ ဗဟုအစုေးရကသန ခ ြ်ကုငင် ြီေး

အင်အျာေး ြုကကီေးတွဲ မြည်နယ်ကု အျာဏျာြုသြေးတျာြ ြုေးမဖစ်နင

ု တ
် ယ်သြါသနျာ်။ အနဒယ၊ စြန် စတွဲ

ဥြြျာသတွလည်ေး ရှတယ်သြါ။ သနျာက်တစ်ခုကသတျာ Diagram တစ်ခုန ွဲ စနစ်သုေးံ ခုကု ရှငေး် မြသြေးြါြယ်။

တမြည်သ ျာင်စနစ်၊ ဖက်ဒရယ်စနစ်န ွဲ သနျာက်တစ်ခက

ု ကွနဖ
် ဒသရေးရှငေး် စနစ် ုငြီေး ရှြါတယ်။

တမြည်သ ျာင်စနစ်ကသတျာ က ယ် က ယ်မြနမ် ြန ် ရှငေး် မြစရျာြလုြါ ူေး။ ကျွနသ

် တျာ်တု မြန်ြျာနင
ု င
် ြ
ံ ှျာ ုရင်

လွတ်လြ်သရေးရငြီေးကတည်ေးက အခု တမြည်သ ျာင်စနစ်နြွဲ

ွဲ အုြ်ခ ြုြ်လျာခွဲတယ် ုသတျာ

အသတွွဲ့အကကံြုရှြီေးသျာေးသြါ။ တမြည်သ ျာင်စနစ်က ဗဟု အစုေးရြှျာ အျာဏျာရှသနတယ်။ ဒါသကကျာင ်

တြ်ြသတျာ်က ခနခနသမြျာတယ်။ အခ ြုြ်အမချာအျာဏျာက နင

ု င
် သ
ံ တျာ်ြှျာ ရှသနတယ်။ မြည်သူလူ က
ု ု သူတု

ြသမြျာ ေးူ သနျာ်။ နင

ု င
် သ
ံ တျာ်က ယ်သူအုြ်ခ ြုြ်လွဲ ရ
ု င် အစုေးရတစ်ရြ် သုြဟုတ် လူတစ်စုရွဲ အုြ်ခ ြုြ်ြှု

လက် ြ
ွဲ ှျာြွဲ အျာဏျာကမြည်မြည်ဝဝ ရှတယ်။ အွဲကသနတ င် မြည်နယ် သတွကု

အျာဏျာသတွခသဝသြေးတယ်
ွွဲ ။ ဒါသြြွဲ ဗဟုအစေးု ရကသနငြီေးသတျာ အျာဏျာသတွကု ခဏယူ ျာေးလုက် ုငြီေးသတျာ

Decentralized အျာဏျာသလျှျာခ သြေးတယ်။ တမြည်သ ျာင်စနစ်ြှျာ အုြ်ခ ြုြ်သရေးြှုေးသတွက အစ ဗဟု

အစုေးရကသနငြီေးသတျာြွဲ သတ်ြှတ်သြေးတယ်။ အကယ်၍ တကယ် ဖက်ဒရယ်ဒြ

ီ ုကသရစီနင
ု င
် ံ စစ်စစ်သျာ ုရင်

သဒသနတရအစုေးရသတွကု သဒသနတရလူ က
ု ြွဲ တုက်ရု က်သရွ ေးခ ယ်တင်သမြြှျာက်တယ်။ သဒသနတရအစုေးရရွဲ

လုြ်ြုငခ
် ွင ် သတွကုလည်ေး ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုြျာှ သီေးမချာေးခွွဲသဝသြေး ျာေးတယ်။ အွဲဒါကသတျာ ဖက်ဒရယ်စနစ်။

တမြည်သ ျာင်စနစ် ကသတျာ ဟုေးအသြေါ်ကသန သအျာက်သမခအ အုြ်ခ ြုြ်သရေးယနတရျာေးသရျာ

အျာဏျာခွွဲသဝသြေးတျာသရျာြါ ဗဟုကသန ုေးံ မဖတ်သြေးတယ်။ သနျာက်ဖက်ဒရယ်စနစ်က မြည်သူလူ အ

ု သမခမြြု

အခ ြုြ်မချာအျာဏျာက မြည်သူလူ ု လက် ြ

ွဲ ှျာြွဲရှတယ်။ မြည်သူလူ က
ု သနြှတစ် င် မြည်နယ်ကု

ျာသတွလုြ်ြုငခ
် င
ွ သ
် ြေးြလွဲ၊ ဖက်ဒရယ် အစုေးရကု ျာသတွလုြ်ြုငခ
် ွငသ
် ြေးြလွဲ တ
ု ျာကု မြည်သူလူ က
ု

ုေးံ မဖတ်တယ်။

သနျာက်တစ်ခု ကွနဖ
် ဒသရေးရှငေး် ကသတျာ အခ ြုြ်မချာအျာဏျာက မြည်နယ်သတွ ြ
ီ ှျာ ရှတယ်။ မြည်သူ

လူ က
ု အျာဏျာသတွကု မြည်နယ် သ
ီ ြေး ျာေးတယ်။ မြည်နယ်ကသနြှတစ် င ် လုြ်ြုငခ
် ွငအ
် ျာဏျာသတွကု
ဗဟု အစုေးရ ီ ခွွဲသဝသြေးတယ်။ ကွနဖ
် ဒသရေးရှငေး် ြှျာ မြည်နယ်သတွက ြုငြီေးသတျာ အျာဏျာရှတယ်။

ဖက်ဒရယ်ြှျာကသတျာ မြည်သူလူ က
ု ြုငြီေးသတျာ အျာဏျာရှတယ်။ ဒါသကကျာငြ
် ု မြည်သ ျာင်စုန ွဲ မြည်နယ်က

Level တူတယ်။ ကွန် ဖဒသရေးရှငေး် ြှျာကသတျာ မြည်နယ်က အသြေါ်ြျာှ အျာဏျာရ ျာေးတယ်။ မြည်သ ျာင်စု

ရ ျာေးတွဲ အျာဏျာကသတျာ နည်ေးနည်ေးနြ်တယ်။ တမြည်သ ျာင်စနစ်န ွဲ ကွနဖ

် ဒသရေးရှငေး် က သမြျာင်ေးမြန်၊

ဖက်ဒရယ်စနစ်က အလယ်။ ဖက်ဒရယ်စနစ်က ြုသကျာင်ေးတယ်။ ဒါသကကျာငြ

် ုလည်ေး ကျွနသ
် တျာ်တုနင
ု င
် အ
ံ သနနွဲ

ဖက်ဒရယ်စနစ်ကု က ငသ
် ေးုံ ဖု ကကြုေးြြ်ေးသနတျာမဖစ်တယ်။

ဖက်ဒရယ်စနစ်က အစွနေး် ြသရျာက်လု အသကျာင်ေး ုေးံ စနစ်မဖစ်တယ်။ ကြဘျာသြေါ်ြှျာ ဖက်ဒရယ်စနစ်ကု

က ငသ
် ုေးံ သနတွဲ နင
ု င
် သ
ံ တွအြ ျာေးကကီေးရှတယ်။ ကွနဖ
် ဒသရေးရှငေး် စနစ်ကသတျာ ဒီသခတ်ြှျာ သြ်ြရှကကသတျာ ေးူ ။

အရင်တုနေး် က ု (၁၃) မြည်နယ်ရှတွဲ US လုနင

ု င
် ြ
ံ ြုေးရှခွဲတယ်။ သနျာက် ွစ်ဇလန်လန
ု င
ု င
် ြ
ံ ြုေး ဟုေးအရင်က ု

ရှခွဲတယ်။ ခုကသတျာ ြုငြီေးသတျာ ဖက်ဒရယ် န်သျာွ ေးငြီ။ ုသတျာ ဒီကွနဖ

် ဒသရေးရှငေး် စနစ်ြှျာ ရ
ု င်

ဗဟုအစုေးရက သတျာ်သတျာ်ကု အျာေးနည်ေးတယ်။ အျာဏျာသြ်ြရှ ေးူ ။ ဥြြျာသြေးဖုလည်ေး နည်ေးနည်ေးခက်တယ်။

အခုလက်ရှ သြ်ြရှသတျာတွဲ အခါက သတျာ တစ်ခုြွဲ စဉ်ေးစျာေးကကည်။ European Union က ကွနဖ

် ဒသရေးရှငေး် လု

ကျွနသ
် တျာ်တု သမြျာလရတယ်
ု ။ ဗဟုအစုေးရက သတျာ်သတျာ်ကု အျာေးနည်ေးတယ်။ သူရွဲအျာဏျာက

မြည်နယ်လုသမြျာသမြျာ၊ အဖွွဲွဲ့ဝင် နင
ု င
် သ
ံ တွြှျာ သွျာေးရှတယ်။ အဖွွဲွဲ့ဝင်နင
ု င
် သ
ံ တွြှျာ အျာဏျာက

ယ်ကရသလွဲ ရ
ု င် မြည်သူလူ ု က
ီ ရတယ်။ ုသတျာ ခုသလျာသလျာ ယ်ြှျာ European Union က

အသကျာင်ေး ုေးံ ဥြြျာ တစ်ခုသြါသနျာ်။ အရင်က ရ

ု င်သတျာ အသြရကန်ရွဲ ဥြြျာကြ
ု ွဲ ကျွနသ
် တျာ်တင်မြြါြယ်။

အရင်က ု ငဗတသျှကသန လွတ်လြ်သရေးြရခင်ြှျာ မြည်နယ် (၁၃) မြည်နယ်ရှတယ်။ အွဲဒီ (၁၃) မြည်နယ်က

စုသြါင်ေးငြီေးသတျာ ငဗတသျှကတ
ု ုက်ခုက်တယ်။ လွတ်လြ်သရေးရငြီေးသတျာ အွဲ (၁၃) မြည်နယ်က Congress

တစ်ခုကု ခ ြုြ် ု ျာေးတယ်။ အွဲ Congress ကု အခု အခ န် သံုေးသနကကတုနေး် ြွဲ။ (၁၃) မြည်နယ်က

ကွနဖ
် ဒသရေးရှငေး် ကု တည်သ ျာက်ြယ် ုငြီေး သူတု ုေးံ မဖတ် လုက်တယ်။ အွဲဒီ ကွနဖ
် ဒသရေးရှငေး် ြှျာ

ျာအျာဏျာရှလည်ေး ုသတျာ အျာဏျာ(၃) ခုြွဲ သူတုသြေး ျာေးတယ်။ ကျာကွယ်သရေးရယ် သငွသကကေးကစစရယ်

နင
ု င
် မံ ချာေးသရေးရျာရယ်။ ကွနဖ
် ဒသရေးရှငေး် ရွဲ ေးူ မချာေးခ က်တစ်ခုက ဖက်ဒရယ် မြည်သ ျာင်စုြှျာ မြည်နယ်ြွဲ

သမြျာသမြျာ ၊ မြည်သ ျာင်စြ

ု ွဲသမြျာသမြျာ အခ ြုြ်မချာအျာဏျာ (၃) ရြ်ရှဖုလုတယ်။ အွဲ အျာဏျာ (၃) ရြ်က

အုြ်ခ ြုြ်သရေးအျာဏျာ၊ ဥြသဒမြြုသရေးအျာဏျာ၊ တရျာေးစီရင်သရေးအျာဏျာ။ ဒီအျာဏျာ(၃)ခု ရှြှသျာ ကုယ်ရ ျာေးတွဲ

အျာဏျာသတွကု မြည်မြည်ဝဝ အသံုေးမြြုနင

ု ြ
် ှျာမဖစ်တယ်။ ြရ ျာေး ေးူ ုရင် ျာြှလြ
ု ်လု ရြှျာြဟုတ် ေးူ ။

ကွနဖ
် ဒသရေးရှငေး် ြှျာ အွဲဒီအျာဏျာ (၃) ခုကု သြေးြ ျာေး ေးူ ။ ဥြသဒမြြုသရေးအျာဏျာတစ်ခုကုြွဲ သြေး ျာေးတယ်။

အုြ်ခ ြုြ်သရေးအျာဏျာနွဲ တရျာေးစီရင်သရေးအျာဏျာကု သြေးြ ျာေး ေးူ ။ အွဲသတျာ ကုယရ

် ျာေးတွဲ အျာဏျာကု
 ယ်လုြ ြုေးက ငသ
် ေးုံ ြလွဲ။ Congress က ဥြသဒတစ်ခုကု မြဌျာန်ေးလက
ု ်ငြီေး ဒီဥြသဒကု အသကျာင်

အ ည်သဖျာ်ဖု ယ်သူက အသကျာင်အ ည်သဖျာ်ြှျာလွဲ။ အရင်က ု ဒီဥြသဒကု မြည်နယ်ကသန အသကျာင်

အ ည်သဖျာ်ဖု သူတုသတ်ြတ
ှ ် ျာေးတယ်။ ဒါသြြွဲ မြည်နယ်က အသကျာင်အ ည်သဖျာ်ဖု သူြှျာ အလုြ် အြ ျာေး

ကကီေးရှတယ်။ ဥြသဒမြဌျာန်ေး ျာေးသြြွဲလည်ေး အသကျာင်အ ည်သဖျာ်ဖုသနရျာြှျာ သတျာ်သတျာ်သလေးသလေးကု

အျာေးနည်ေး သွျာေးတယ်။

သနျာက်တစ်ခုက တရျာေးစီရင်သရေးအျာဏျာ။ မြည်နယ်က အသကျာင်အ ည်ြသဖျာ် ေးူ ုရင် တရျာေးရံုေး

ယ်ြှျာသွျာေးြလွဲ။ မြည်သ ျာင်စုတရျာေးရံုေးြရှတွဲ အခါက သတျာ ဒီမြဿနျာကု သမဖရှငေး် လုြရ ူေး။ အွဲဒါကု

အသြရကန်က ြစဉ်ေးစျာေးြ ူေး။ သူတု လွတ်လြ်သရေးရဖုအတွက် ငဗတသျှသတွကု သွျာေးတုကရ

် တွဲ အခါြှျာ

ဥသရျာြကသန ြုက် သ
ံ တွအြ ျာေးကကီေးသခ ေးရတယ်။ လွတလ
် ြ်သရေးရတွဲအခါ (၁၃) မြည်နယ်ရွဲ သခ ေး ျာေးတွဲ

ြုက် သ
ံ တွကု မြန်သလ ျာ်ရတယ်။ အွဲဒီြှျာ မြဿနျာက သူတု ဗဟုအစေးု ရကုသြေး ျာေးတွဲ အျာဏျာြှျာ အခွန်

သကျာက်ြုငခ
် ွင ် ြရှ ေးူ ။ အခွနသ
် ကျာက်ြုငခ
် ွငြ
် ရှတွဲအခါက သတျာ Congress က ုေးံ မဖတ်လုက်ငြီ။ ဒီြုက် ံ

သတွကုသလ ျာ်ဖုက မြည်နယ်သတွကသန အခွနသ

် ကျာက်သြေးြါ ုငြီေး သူတသမြျာလ
ု က
ု ်တယ်။ သမြျာလုက်တွဲ အခါ

က သတျာ Congress က ုေးံ မဖတ် ျာေးသြြွဲလည်ေး မြည်နယ်သတွက သူတြသကျာက်

ု ေးူ ။ အွဲလုမြဿနျာသတွ

တက်လျာတွဲအခါြှျာ သူတြှ
ု ျာ သကကေးလည်ေးအြ ျာေးကကီေးမဖစ်လျာတယ်။ စီေးြွျာေးသရေးလည်ေး ခက်ခွဲလျာတယ်။

သူတုရွဲ (၁၃) မြည်နယ်ရွဲ စီေးြွျာေးသရေးလည်ေး က င်ေးလျာတွဲ အခါက သတျာ သနျာက် ုေးံ က သတျာ

ကွနဖ
် ဒသရေးရှငေး် က သွျာေးလုြရသတျာ ေးူ ုငြီေး ၁၇၈၉ ြှျာ ဖက်ဒရယ်အစေးု ရကု မြန်လည်ဖွဲွဲ့စ
ွ ည်ေးလုက်တယ်။

ဖက်ဒရယ်အစေးု ရကု ယ်လမု ြန်လည်တည်သ ျာက်လည်ေး ုရင် လွယ်လယ

ွ ်သလေးြွဲ။

ကွနဖ
် ဒသရေးရှငေး် မြည်သ ျာင်စုအစုေးရကု လုြ်ြုငခ
် ွငအ
် ျာဏျာသတွ ြ်သြေးလုက်တယ်။ အုြ်ခ ြုြ်သရေး

အျာဏျာနွဲ တရျာေးစီရင်သရေးအျာဏျာ နှစ်ခုကု ြ်သြေးလက

ု တ
် ယ်။ ကွနဖ
် ဒသရေးရှငေး် ြှျာ သြမတ ြရှ ူေး။ တရျာေး

သူကကီေးလည်ေး ြရှ ေးူ ။ အွဲဒီ အျာဏျာသံေးု ရြ်ကု မြန်သြေးလုက်ငြီေးြှသျာ သြမတ ရှလျာတယ်။ တရျာေးစီရင်သရေး

ရှလျာတယ်။ ဖက်ဒရယ် သ
ု တျာ ဖက်ဒရယ်အစုေးရနွဲ မြည်နယ်အစေးု ရက လုြ်ြုငခ
် ွငတ
် သ
ူ ွျာေးတျာသြါ။

ကုယ်ရတွဲ လုြ်ြုငခ
် င
ွ က
် မြည်မြည်ဝဝ လုြ်ြင
ု ခ
် င
ွ ရ
် သွျာေးတယ်။ အွဲဒါကု ဖက်ဒရယ်လုသခေါ်တယ်။

ကွနဖ
် ဒသရေးရှငေး် နွဲ ဖက် ဒရယ်ရွဲ ကွျာမချာေးခ က်က ကွနဖ
် ဒသရေးရှငေး် ြှျာ ဗဟအ
ု စုေးရရွဲလုြ်ြုငခ
် င
ွ က
်

တအျာေးကအ
ု ျာေးနည်ေးတယ်။ ဗဟုအစုေး ရက ျာြှလုြ်လုြရတွဲ သသ ျာမဖစ်သွျာေးတယ်။ အနီေးစြ် ေးုံ သမြျာရရင်

အျာ ယ
ီ ံလည်ေး ကွနဖ
် ဒသရေးရှငေး် ြံုစံမဖစ်သနတယ်။ သနျာက် ုေးံ သတျာ အသြရကန်က

ဖက်ဒရယ်နင
ု င
် မံ ဖစ်လျာတယ်။ ဖက်ဒရယ်နင
ု င
် မံ ဖစ်သွျာေးငြီေး သတျာ ျာသတွမဖစ်လျာလည်ေး ုရင် ၁၈၆၂
သလျာက်ြှျာ မြည်တွငေး် စစ်မဖစ်သွျာေးတယ်။ မြည်တင
ွ ေး် စစ် မဖစ်ငြီေးတွဲသနျာက် သတျာင်ြုငေး် ြှျာရှတွဲ မြည်နယ်သတွက

အသြရကန်နင
ု င
် ံ ကသန ခွွဲ က
ွ ်တယ်။ ခွွဲ က
ွ ်ငြီေးသတျာ သူတုက ကွနဖ
် ဒသရေးရှငေး် ကု မြန်လည်ဖွဲွဲ့စ
ွ ည်ေးတယ်။

သတျာင်ြုငေး် က ကွနဖ
် ဒသရေးရှငေး် အစေးု ရ မြန်မဖစ်သွျာေးတယ်။ အွဲဒီသနျာက် အသြရကန်က ဖက်ဒသရေးရှငေး်

ကွနဖ
် ဒသရေးရှငေး် မဖစ်လျာတယ်သြါ။ (၅) နှစ်ကကျာတုက်ြွဲသ
ွ တွမဖစ် လူအြ ျာေးကကီေးသသငြီေးြှ

သူတုမြန်ညြှနှုင်ေးကကတယ်။ သမြျာက်ြုငေး် က ဖက်ဒရယ်အစေးု ရက အြ ျာေးကကီေး သလျှျာသြေး တယ်။

ကွနဖ
် ဒသရေးရှငေး် ကု မြန်လည်တည်သ ျာက် ျာေးတွဲ မြည်နယ်သတွက ဖက်ဒရယ်မြည်နယ်သတွ ီ

မြန်ဝင်လျာတယ်။ အခု ဖက်ဒရယ်နင

ု င
် ံ အမဖစ် ရှသနတုနေး် ြွဲ။ တကယ်နစ
ှ ်အကကျာ ေးုံ

ဖက်ဒရယ်နင
ု င
် လ
ံ ုလည်ေး ကျွနသ
် တျာ်တု သမြျာလုရတယ်။

ဖက်ဒရယ်နင
ု င
် ြ
ံ ှျာ ရ
ု င် ယ်လုအျာဏျာခွွဲသဝသြေးြလည်ေး ုတျာ က သနျာ်တု သ ျာေးဖုလုတယ်။

အသြရ ကန်ြှျာ ရ
ု င် ယ်လုခွွဲသဝသြေးလည်ေး ုသတျာ ဖက်ဒရယ်အစေးု ရကုြွဲ (၅)ခုသလျာက်

သူတုခွွဲသဝသြေးလက
ု ်တယ်။ ငြီေးသတျာြှ က န်တွဲ အျာဏျာသတွကု မြည်နယ်ကု ခွွဲသဝသြေးလုက်တယ်။ ဒါသကကျာငြ
် ု

အသြရကန်ရွဲ ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုက (၁၀) ြ က်နျာှ လျာေး (၁၅)ြ က်နျာှ လျာေး ဒါြွဲ ရှတယ်။ (၂၀၀၈) ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုကသတျာ

စျာြ က်နျာှ (၄၀၀) သလျာက်ရှ တယ်။ ျာကွျာမချာေးလွဲ။ သူတက

ု မြည်သ ျာင်စုကု တတက က

အျာဏျာခွွဲသဝသြေးလုက်ြီေးသတျာ က န်တွဲ အျာဏျာကု မြည်နယ်သတွ သ

ီ ြေးလက
ု ်တယ်။ သနျာက်ြှ

ြ်တူမြြုအျာဏျာသတွကု ဉြသဒအရြွဲ သူတမြန်

ု လည် သတ်ြှတ်တယ်။ ြ်တူမြြုအျာဏျာ ုတျာ မြည်နယ်ရွဲ

အျာဏျာနွဲ မြည်သ ျာင်စုရွဲ အျာဏျာ နှစ်ခုသရျာသနတျာ မဖစ်တယ်။ အွဲဒါသကကျာငြ

် ွဲ အသြရကန်တရျာေးရံုေးက

အငြွဲအလုြ်ရှုြ်တယ်။ သနျာက်တစ်ခုကသတျာ အနဒယရွဲ (၂၀၀၈) ြံုစ။ံ ဖက်ဒရယ်ရွဲ လုြ်ြင

ု ခ
် ွငသ
် တွကု

အသသေးစတ်သဖျာ်မြ ျာေးတယ်။ မြည်နယ်သတွရွဲ လုြ်ြင

ု ခ
် ွငက
် ု လည်ေး အသသေးစတ်သဖျာ်မြ ျာေးတယ်။

ြ်တူမြြုအျာဏျာကုလည်ေး အသသေးစတ်သဖျာ်မြ ျာေးတယ်။ ကျွနသ

် တျာ်တု ဖက်ဒရယ်နင
ု င
် က
ံ ု သ
ူ ျာင်တွဲ

အခါြှျာ အနဒယရွဲ ြံုစံကု သသ ျာက သလမု ဖစ်တယ်။ ျာမဖစ်လုလည်ေး ုသတျာ ကျွနသ

် တျာ်တုသည်

မြည်သ ျာင်စုရွဲ လုြ်ြုငခ

် င
ွ သ
် တွကု သရေးခ ြယ်၊ မြည်နယ်သတွရွဲ လုြ်ြင
ု ခ
် ွငသ
် တွကု သရေး ခ ြယ်။

ျာမဖစ်လုလည်ေး ုသတျာ ယံကု ကည်ြှုြရှရင် လူြ ြုေးတစ်ြ ြုေးနွဲြွဲမဖစ်မဖစ်၊ အဖွွဲွဲ့အစည်ေးတစ်ခုန ွဲ တစ်ခုြွဲ မဖစ်မဖစ်၊

အစုေးရတစ်ရြ်န ွဲ တစ်ရြ်ြွဲမဖစ်မဖစ် ယံုကကည်ြှုြရှရင် ကျွနသ

် တျာ်တု သရေးခ ြှသျာ အျာြခံခ က်ရှြှျာ မဖစ်တယ်။

ဖက်ဒရယ်ဖွဲွဲ့စ
ွ ည်ေးြံုသရေး တ
ွွဲ ွဲ အခါြှျာ နှစ်ဖက်လေးံု က ရတွဲ အျာဏျာသတွကု အသသေးစတ်သရေး ရ
ွွဲ ြယ်။

ကျွနသ
် တျာ်တုနင
ု င
် န
ံ ွဲ ကုက်ညတ
ီ ွဲ နည်ေးလြ်ေးသတွကု ကျွနသ
် တျာ်တု သရွ ေးခ ယ်လရတယ်
ု ။ အျာဏျာခွွဲသဝတွဲ အခါြှျာ

မြည်သ ျာင်စုက သရျာက်ြရ

ှု ှတယ် ရ
ု င် မြည်သ ျာင်စက
ု ုသြေးြယ်။ မြည်နယ်က သရျာက်ြရ
ှု ှတယ် ရ
ု င်

မြည်နယ်ကုသြေးြယ်။ အွဲဒါက အသကကျာင်ေးမြခ က်တစ်ခုြွဲ။ သနျာက် ြ်စစ်ြှနတ

် ွဲ အသကကျာင်ေးမြခ က်တစ်ခက
ု
အျာဏျာ(၃) ရြ်န ွဲ ကုကည
် ီြယ် ုရင် မြည်သ ျာင်စုကု အျာဏျာသြေးလရတယ်
ု ။ တစ်ခုကသတျာ

စည်ေးလံုေးညီညွှေတ်ြှု ရှဖု။ တစ်ခုကသတျာ နင

ု င
် မံ ချာေးသရေးရျာ။ နင
ု င
် မံ ချာေးသရေးရျာ ြူဝါဒက မြည်နယ်တစ်ခုန ွဲ တစ်ခု

ြတူရင် ြရ ေးူ ။ ဥြြျာ ြွနမ် ြည်နယ် ုရင် င

ု ေး် နွဲနီေးစြ်တယ်။ င
ု ေး် က အ င်သမြသလု က် တ
ံ ယ်။

ကခ င်မြည်နယ်က တရုတန
် ွဲ နီေးစြ်တယ်။ တရုတ်န ွဲ အ င်သမြသလု က် တ
ံ ယ်။ အွဲလုြရ ေးူ ။

နင
ု င
် မံ ချာေးသရေးြူဝါဒက တသမြေးတည်ေး ရှသန ရြယ်။ ရှြသန ူေး ရ
ု င် ဒါဟျာ စည်ေးလံေးု ညီညွှေတ်ြှု ြရှသတျာ ေးူ ။

ဒါကု နျာေးလည် ျာေးဖုလုတယ်။ သနျာက်တစ်ခုက ကျာကွယ်သရေး။ ကျာကွယ်သရေးကစစကု တစ်နင

ု င
် လ
ံ ေးံု

ကုငတ
် ွယ်ြယ် ရ
ု င် စည်ေးလံုေးညီညွတ်ြရ
ှု ှြယ်။ အကယ်၍ ကျာကွယ်သရေးကု မြည်နယ်ကြွဲ

တျာဝန်ယူြယ် ရ
ု င် တမချာေးနင
ု င
် က
ံ သမြျာက်ြင
ု ေး် ကသန လျာတုက်ြယ် ုြါစု။ ြွနမ် ြည်နယ်က

ျာသမြျာလွဲ ရ
ု င် သူ ြ
ီ သရျာက်လု ကျာကွယ်သရေးကစစသတွြှျာ ြကူညီသစခ င် ေးူ ။ ျာမဖစ်လု လည်ေး ုသတျာ

ကျာကွယ်သရေးကု မြည်နယ်ကု အျာဏျာသြေး ျာေးလုြွဲ။ ဒါသကကျာငြ

် ု တစ်နင
ု င
် လ
ံ ေးံု ကျာကွယ်သရေး အျာဏျာကု

ဗဟုအစုေးရကု သြေး ျာေးဖုလတ

ု ယ်။ ဥြြျာ တစ်နင
ု င
် လ
ံ ံုေး ဗြျာစျာကု သင်ကကျာေးရြယ် ုရင် ြညျာသရေး စနစ်ကု

ဗဟုအစုေးရကသန ကုငတ
် ယ
ွ ်ရြယ်။ ဒီလုြစ
ံု ံြ ြုေးနွဲ တစ်နင
ု င
် လ
ံ ေးံု စည်ေးလံေးု ညီညွတ်ြှုကု တည်သ ျာက်

လုရတယ်။ ဗြျာစျာ ဗြျာစကျာေးကု တစ်နင

ု င
် လ
ံ ေးံု ရွဲ ရံုေးသံုေး ျာသျာစကျာေးအသနနွဲ သတ်ြှတ်လုက်ြယ် ရ
ု င်

မြည်နယ်သတွြှျာရှတွဲ ြညျာသရေးဌျာနသတွက ဗြျာစျာကု သင်ကကျာေးနင

ု တ
် ယ်။ ဒီညီညွတ်ြက
ှု ု ယ်လု က ငသ
် ေးုံ

ြလွဲ ုတျာလွဲ အသရေးကကီေးတယ်။ အကယ်၍ ြစဉ်ေးစျာေးတတ် ေးူ ရ

ု င် ြဟျာလူြ ြုေးကကီေးဝါဒကု ကကညင် ြီေး

ကျွနသ
် တျာ်တု က ငသ
် ေးုံ သွျာေးနင
ု တ
် ယ်။ သနျာက်တစ်ခုက သငွသကကေး။ သငွသကကေးကစစသတွြျာှ မြည်နယ်သတွကုြွဲ

လုြ်ြုငခ
် ွငသ
် ြေးြယ် ရ
ု င် သငွသကကေးစနစ်ြတူညီြှုသတွမဖစ်သွျာေးနင
ု တ
် ယ်။ သငွသကကေးကစစသတွြှျာလည်ေး

ဗဟုအစုေးရ ကု အျာဏျာသြေး ျာေးဖုလုတယ်။ သနျာက်တစ်ခုက အက ြုေးသက်သရျာက်ြှု။ ျာသတွကု

အက ြုေးသက်သရျာက်သစ လွဲ ုရင် သ ျာဝြတ်ဝန်ေးက င် ုငရ

် ျာ ကစစသတွကု ကုငတ
် ယ
ွ ်ဖုက ဗဟုအစုေးရြှျာ

ျာေး ျာေးဖုလုတယ်။ မြည် နယ်အစုေးရြှျာလည်ေး ျာေးလုရတယ်။ ဒါက အြ ျာေးအျာေးမဖင ်

ြ်တူမြြုအျာဏျာအသနနွဲ ျာေးလုရတယ်။ သ ျာဝ ြတ်ဝန်ေးက င် ုငရ

် ျာ ကစစသတွကု မြည်နယ်ကုသျာ

သြေး ျာေးြယ် ုရင် မြည်နယ်တစ်ခုန ွဲ တစ်ခုက မြဿနျာ သတွမဖစ်နင

ု တ
် ယ်။ ဒီလု အက ြုေးသက်သရျာက်ြှုသတွ

ြမဖစ်သအျာင် ဖက်ဒရယ်အစုေးရကု သြေး ျာေးဖုလုတယ်။ သုြဟုတ် မြည်နယ်သတွက သြါင်ေးစည်ေးငြီေး

သ ျာဝြတ်ဝန်ေးက င် ုငရ
် ျာ ကစစသတွကု ကင
ု တ
် ွယ်သမဖရှငေး် နင
ု တ
် ယ်။ မြည်နယ် ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုသတွသရေး တ
ွွဲ အခါ
ွဲ

ယ်လုလုြ်ရလွဲ ုတျာကု သနျာက်ြှ ကျွနသ

် တျာ်ရှငေး် မြြါြယ်။ ြ်တူမြြု အျာဏျာ ြှျာ ုရင် အသကျာက်ခွန၊်

သငွသကကေး၊ ဏ်လုြ်ငန်ေး စတျာသတွ လုြ်လရတယ်

ု ။ ကျွနသ
် တျာ်တု သဒသနတရ အစုေးရသတွ ဖွွဲွဲ့စည်ေးတွဲ အခါြှျာ

ဗဟုကသန ခနအ
် ြ်စရျာြလုြွဲ မြည်နယ်က သူရွဲဖွစ
ွဲွဲ့ ည်ေးြံုသအျာက်ြှျာြွဲ တုကရ
် ု က်ခနအ
် ြ်နင
ု ် တယ်။
ဖက်ဒရယ်ြှျာ လူ လ
ု ံုမခံြုသရေးြရှ ေးူ ။ မြည်နယ်ြှျာြွဲ လူ လ
ု ံုမခံြုသရေးရှတယ်။ လူ လ
ု ံုမခံြုသရေးက ျာနွဲ

သက် ုငလ
် ွဲ ရ
ု င် အသြရကန်ြှျာ ုရင် မြည်နယ်နြွဲ
ွဲ သက် ုငတ
် ယ်။ လူ လ
ု ံုမခံြုသရေးအတွက် ရွဲတြ်ဖွဲွဲ့က
ွ ု

မြည်နယ်က ဖွွဲွဲ့စည်ေးြုငခ
် င
ွ ရ
် တယ်
ှ ။ လူ သ
ု ြေးအြ် ျာေးတွဲ အျာဏျာနွဲ သူရလု
ွဲ ြ်ြုငခ
် င
ွ က
် အြ ျာေးကကီေး အဓြပါယ်

ဖွင ် ုလုရတယ်။ သနျာက်တစ်ခုက အျာဏျာခွွဲသဝသရေးြှျာ မခံြုသမြျာြယ် ုရင် မြည်သ ျာင်စုအျာဏျာ၊ မြည်နယ်

အျာဏျာနွဲ ြ်တူမြြုအျာဏျာ ုငြီေးရှတယ်။ သနျာက်တစ်ခုက ကကင်ေးက န်အျာဏျာ။ ကျွနသ

် တျာ်တု ဖက်ဒရယ်

မြည်သ ျာင်စု သရေး တ

ွွဲ သနရျာြှ
ွဲ ျာ ကကင်ေးက န်အျာဏျာကု ယ်ြှျာ ည်သွငေး် စဉ်ေးစျာေးြလွဲ။ မြည်သ ျာင်စု

အျာဏျာ သတွသရေးခ ြယ်၊ ြ်တူမြြုအျာဏျာ၊ မြည်နယ်အျာဏျာ စတျာသတွကု သရေးခ ြယ်။ သရေး သ

ွွဲ နတွဲ

အခ န်ြှျာ ြသရေးခ နင
ု တ
် ွဲ အျာဏျာသတွ ရှသနသသေးရင် ကျွနသ
် တျာ်တု ကကင်ေးက န်အျာဏျာ လုသခေါ်တယ်။

အရင်သခတ်က အင်တျာနက်ြရှ ေးူ ။ အခုသခတ်ြှျာ အင်တျာနက်သတွရှလျာတယ်။ ဒီအင်တျာနက်နြက်

ွဲ သက်ငြီေး

ဗဟုအစုေးရက ကုငတ
် ယ
ွ ်ြလျာေး မြည်နယ်အစုေးရက ကုငတ
် ွယ်ြလျာေး ုတျာသတွက

ကကင်ေးက န်အျာဏျာမဖစ်တယ်။ သနျာက်တစ်ခုက Supremacy Power (အ ဋ

ွ အ
် ြ်အျာဏျာ)၊

မြည်သ ျာင်စုအျာဏျာနွဲ မြည်နယ်အျာဏျာသတွက အမငင်ေးြွျာေးြှု သတွမဖစ်လျာတွဲအခါ ယ်အျာဏျာသတွကု

ဦေးတည်ငြီေး ကုငတ
် ယ
ွ ်သမဖရှငေး် ြလွဲ။ အျာဒါက အသရေးကကီေးတယ်။ အြ ျာေးအျာေးမဖငက
် သတျာ

မြည်သ ျာင်စုအျာဏျာကု ဦေးတည်ငြီေး ုေးံ မဖတ်သြေးရတယ်။ အွဲဒါသတွက ဖက်ဒရယ်ြှျာ အငြွဲ

မြဿနျာမဖစ်တယ်။ အွဲဒါသတွကုလည်ေး ကျွနသ

် တျာ်တု ဖက်ဒရယ် ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုသရေး တ
ွွဲ သနရျာြှ
ွဲ ျာ သသသသခ ျာခ ျာ

ရှငေး် ရှငေး် လင်ေးလင်ေး ည်သင

ွ ေး် မြဌျာန်ေး ျာေးဖုလုတယ်။
မြန်ြျာနင
ို င
် တွင ် ယ်လို ဖက်ဒရယ်ြ ်း တည်ဘ ျာက်သငပ
်ာ့ ါလ။

နင
ု ဗ
် ညျာေးြွန်

( ြွနမ် ြည်ဖံွဲ့ွ ငဖြုေးသရေးစင်တျာ - ဒါရု က်တျာ၊ ြွနမ် ြည်ဖက်ဒရယ်သကျာင်စီ၊ ဦေးသ ျာင် သကျာ်ြတီဝင်)

သြေး - မြန်ြျာနင
ု င
် ရ
ံ ွဲ နင
ု င
် သ
ံ ရေး ြဋြကခသတွက ယ်လြ
ု ံုစံနွဲ စတင်ခွဲတယ်လု သမြျာလုရြလွဲ….?

သမဖ - သမြျာရြယ် ုလရှ

ု ရင် ကျွနသ
် တျာ်တု မြန်ြျာနင
ု င
် က
ံ ၁၉၄၈ ခုနစ
ှ ်၊ လွတ်လြ်သရေးရငြီေးသနျာက်ြင
ု ေး်

ကျွနသ
် တျာ် အမြင်သြါသလ ြသအျာင်မြင်တွဲ မြည်သ ျာင်စုတည်သ ျာက်သရေး ကျွနသ
် တျာ်တုအသခေါ် Nation

Building နင
ု င
် တ
ံ ည် သ ျာက်သရေး လုြွဲသမြျာသမြျာသြါ။ ုသတျာ အွဲဒီြသအျာင်မြင်တွဲ Nation Building

သအျာက်ြှျာ ြဋြကခသတွန ွဲ နွန

ံ စ်သနတွဲ အသနအ ျာေးြ ြုေးလု သမြျာြယ် ု သမြျာလုရြါတယ်။

ဒီနင
ု င
် တ
ံ ည်သ ျာက်သရေးလု သမြျာတွဲအခါြှျာ က သတျာ ုလုခ င်တျာက ြတူကမွွဲ ြျာေးတွဲ သဒသြွဲသမြျာသမြျာ

သနျာက်ခံသြုငေး် ယဉ်သက ေးြှုစတွဲ လူအဖွွဲွဲ့အစည်ေး ကသန အတူတကွလျာသရျာက်သြါင်ေးစည်ေးငြီေး ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံု

အသမခခံဥြသဒသအျာက်ြှျာ တစ်ခုတည်ေးသသျာ နင
ု င
် အ
ံ မဖစ် အတူတကွ တည်သ ျာက် ျာေးဖု ုလုတယ်လု

ကျွနသ
် တျာ်နျာေးလည်တယ်။ သနျာက်တစ်ခုက ကျွနသ
် တျာ်တု သမြျာသနတွဲ State Building သြါ တုငေး် မြည်

တည်သ ျာက်သရေးက သတျာ ကျွနသ

် တျာနျာေးလည်ြှုအရ သမြျာလုရှရင် ဒီရငြီ
ှ ေးသျာေးနင
ု င
် က
ံ ု တည်ငငြ်သအျာင်

တုေးတက်သအျာင် ဖွံငဖြုေးတုေးတက်သအျာင် တည်သ ျာက်တယ်လု ကျွနသ

် တျာ် နျာေးလည်တယ်။ ဒါ ုရင်

အခုကျွနသ
် တျာ်တု မြန်ြျာနင
ု င
် အ
ံ သနအ ျာေးြှျာ ြသအျာင်မြင်တွဲ Nation Building လည်ေး စစမခင်ေးြှျာ

ြသအျာင်မြင်ခွဲ ေးူ အွဲဒီြသအျာင်မြင်တွဲ အက ြုေး က်အမဖစ် State Building ြှျာလည်ေးက ုေးံ ၊ ကျွနသ
် တျာ်တု

ြတည်သ ျာက်နင
ု ခ
် ွဲ ေးူ ။ အွဲဒီသတျာ ဒီနစ
ှ ်ခုက က်စြ်သနတယ်။ အွဲဒီအသြေါ်ြှျာ က သတျာ ကျွနသ
် တျာ်တုက

မြည်တွငေး် စစ်သတွ ြဋြကခသတွ စတင်သြေါ်သြါက်လျာတယ်သြါ အွဲလုြွဲ ကျွနသ

် တျာ်သမြျာလုရတယ်၊

အွဲလုြွဲနျာေးလည်ြါတယ်။
သြေး - မြန်ြျာနင
ု င
် ရ
ံ ွဲ ြကတမဖစ်တည်ြှုက ြင်လံုစျာခ ြုြ်ကသနစတယ်လု သမြျာလရတယ်
ု သြါသလ၊

ြင်လံုစျာခ ြုြ် ြတုငြ

် ှီ လက်ရှမြန်ြျာနင
ု င
် ံ ြ
ွဲ ှျာ ြါဝင်တွဲ သဒသသတွက ယ်လုနင
ု င
် သ
ံ ရေးစနစ်နွဲ

အုြ်ခ ြုြ်ခွဲကကသလွဲ၊ ငြီသတျာ လွတ်လြ်သရေးရယူငြီေးသနျာက် သခတ်အ က် က် ယ်လုြံုစံ

ယ်လုနင
ု င
် သ
ံ ရေးစနစ်နွဲ အုြ်ခ ြုြ်ခွဲကကြါသလွဲ…?

သမဖ - ြင်လံုစျာခ ြုြ်ြခ ြုြ်ခင်တုနေး် က ကျွနသ

် တျာ်တု ကုလုန ီ ဝသြါ အွဲြှျာက သတျာ အဂဂလြ်သတွက

ကျွနသ
် တျာ်တု နင
ု င
် က
ံ ု ြံုစံနစ
ှ ခ
် ုန ွဲ အုြ်ခ ြုြ်တယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တုသခေါ်တွဲ Proper Burma မြည်ြသြါ။ မြည်ြကု

အဂဂလြ်က တုကရ
် ု က်အုြ်ခ ြုြ်တယ် သနျာက် ုေးံ ြှျာက သတျာ ၁၉၃၅ အက်ဥြသဒ ရ
ု င်ခစ
ံ နစ်နအု
ွဲ ြ်ခ ြုြ်တယ်။

ကကျာေးြှျာ က သတျာ မြန်ြျာနင

ု င
် ရ
ံ ယျာယီ
ွဲ ဝန်ကကီေးခ ြုြ်ြံုစံန ွဲ အုြ်ခ ြုြ်တယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တုသမြျာတွဲ

သတျာင်တန်ေးသဒသကု Frontier Area က သူတုကရ

် ု က်ြအုြ်ခ ြုြ် ူေး သွယ်ဝက
ု ်အုြ်ခ ြုြ်တယ်၊ အွဲြှျာရှတွဲ

အစုအဖွွဲွဲ့သတွန ွဲ သစျာ် ွျာေးသတွ၊ အကကီေးအကွဲသတွ၊ သစျာဖ ျာေးသတွ သူရွဲ င

ု ရ
် ျာ င
ု ရ
် ျာ အကကီေးအကွဲသတွန ွဲ သူက

Cut the seat သြါ သွယဝ

် ုက် အုြ်ခ ြုြ်တယ်။ ုသတျာ ြင်လံုစျာခ ြုြ် ြတုငခ
် င်က သတျာ မြန်ြျာနင
ု င
် ရ
ံ ွဲ

အုြ်ခ ြုြ်ြှုြံုစံ တည်ရှြှုက နှစ်ြ ြုေးနှစ်စျာေး မဖစ်တယ်။ သဒသအသခေါ်အရ သမြျာြယ် ုလရှ

ု ရင်

နင
ု င
် န
ံ စ
ှ ်ခုလုြ ြုေးမဖစ်တယ်။ အဂဂလြ်အုြ်ခ ြုြ်ြစ
ှု နစ်က အွဲဒီလု ြံုစြ
ံ ြုေးမဖစ်တယ်။ ဒါက ဒီ ြင်လံုစျာခ ြုြ်

ြတုငခ
် င် ငဗတလျှကုလုနီ လက်သအျာက်ြှျာရှတုနေး် က စနစ် ြံုစံြ ြုေး မဖစ်တယ်။ အွဲဒီသတျာ ုလုခ င်တျာက

သူသီေးမချာေးြံုစံနသူ
ွဲ တည်ရှသနတွဲ အသနအ ျာေးြ ြုေး မဖစ်တယ်။ ကျွနသ
် တျာ် တု သြုငေး် ကု မြန်ကကည်တွဲ

အခါြှျာက သတျာ သြုငေး် အရ ရှငေး် ရှငေး် သမြျာရင် ကျွနသ

် တျာ်တု အခုလက်ရှ သင်သနတွဲ သြုငေး် ြှျာကုြွဲသမြျာသမြျာ

ြ ြနင
ု င
် သ
ံ တျာ်၊ ဒုတယနင
ု င
် ၊ံ တတယနင
ု င
် ံ ယ်လုြွဲသမြျာသမြျာ ဒါသြြယ် သြုငေး် ြှျာ က သတျာ

ဗြျာလူြ ြုေးစုအမြင် ဒီလြ

ူ ြုေးသတွက သူရွဲသီေးမချာေးသဒသ သီေးမချာေးြင်ေး သီေးမချာေးအစုေးရနွဲ သနလျာခွဲတွဲ

သူသတွမဖစ်တယ်။ ဒါကသြုငေး် အရသြါသနျာ် အွဲသတျာ သအျာက်ဗြျာမြည်က သတျာ ြွနသ

် တွ ရခုငသ
် တွ မြန်ြျာသတွ

သနျာက်သတျာ ဒီ က် ကရင်သတွ သနျာက်အ က်ဗြျာမြည်က သတျာ ရှြေး် သတွ ကခ င်သတွ ဒါကသူသီေးမချာေးနင

ု င
် ံ

အ ငအ
် ရ ကွျာမချာေးသကျာင်ေး ကွျာမချာေးြယ်၊ ဒါသြြယ် သူအစုေးရနွဲသူ သူသဒသနွဲသူ အုြ်ခ ြုြ်တယ်။ ဒါသြြယ်

အဂဂလြ်သြ်ေးြုက်တွဲ အခါြှျာက သတျာ သအျာက်ဗြျာမြည်သဒသကု ဗြျာ ုရင်သတွက အွဲဒီအခ န်ြှျာ ုရင် ြွနန
် ွဲ

ရခုငက
် အသလျာင်ေး ရ
ု ျာေးရွဲ လက်သအျာက်ြှျာ က ရှု ေးံ သွျာေးငြီ မဖစ်တယ်၊ ြွနက
် ုရင် ၁၇၅၇ ခုနစ
ှ ်ြှျာ ဟံသျာဝတီ

သနမြည်သတျာ် အသြ်ေးခံရတယ်၊ ဟံသျာဝတီ သနမြည်သတျာ် က ရှု ံေးတယ် အွဲသတျာ အဂဂလြ်က ၁၈၂၄ ြှျာ

သအျာက်ြုငေး် မြန်ြျာမြည်ကု ြ ြ အဂဂလြ်-မြန်ြျာ စစ်နသ

ွဲ ြ်ေးတွဲ အခါက သတျာ ဗြျာလက်သအျာက်ကု သရျာက်
သွျာေးတွဲ အခါြှျာ အဂဂလြ်သတွကကည်တွဲ အမြင်က ြွနန
် ွဲ ရခုငက
် ဗြျာသဒသလုြ ြုေး သွျာေးမဖစ်သနတယ်။ ဒါသြြယ်

သတျာင်တန်ေးသဒသ ကုက သတျာ ၁၈၈၅ ြှျာ အဂဂလြ်က သီသြါကု သြ်ေးနင

ု တ
် ယ် ုသြြယ်လည်ေး သတျာင်တန်ေး

သဒသကု သနျာက် ြ် ယ်နစ

ှ ် ၁၈၉၆ ြှျာြှ အွဲြှျာရှတွဲ တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွက ယ်နစ
ှ ်သက ျာ်သက ျာ် ခုခံ

သတျာ်လှနခ
် ွဲတယ်၊ ဒါက သူသြ်ေးြုကြ
် ံု သြ်ေးြုက်နည်ေးကလည်ေး ြတူ ူေး။ ဒါသကကျာင ် အဂဂလြ်က နယ်သမြကု

ခွွဲငြီေးအုြ်ခ ြုြ်တွဲ အသနအ ျာေးြ ြုေးမဖစ်တယ်။ ဒါက သြုငေး် မဖစ်တည်ြှု အသနအ ျာေးသြါ။ ကျွနသ
် တျာ်တု

သြ ျာေးလု ြရတွဲ အခ က်လု ကျွနသ

် တျာ် နျာေးလည်တယ်။ သနျာက်တစ်ခုက ြင်လံုစျာခ ြုြ် မဖစ်တည်လျာြှုသြါ၊

ြင်လံုစျာခ ြုြ် မဖစ်တည်လျာြှုက မြန်ြျာနင

ု င
် ံ လွတ်လြ်သရေးရဖု၊ အခု ကျွနသ
် တျာ်တုသခေါ်တွဲ နင
ု င
် ရ
ံ ွဲ

သသနဓတည်လျာတွဲ အသမခခံ အခ က်မဖစ်တယ်။ ဒါသြြယ် ြင်လံုစျာခ ြုြ်ြမဖစ်ခင်ြှျာက သတျာ သူမဖစ်တည်ြှု

နှစ်ခုရှတယ် ကျွနသ
် တျာနျာေးလည် ြှုအရ ဒုတယကြဘျာစစ် မဖစ်တွဲ အခါြှျာ ၁၉၄၁ ခုနစ
ှ ် ဇန်နဝါရီြှျာလျာေးြသ ူေး၊

ကျွနသ
် တျာ် င်တယ် အတတလနတျာ စျာခ ြုြ်သြါ၊ အသြရကန်သြမတနွဲ ငဗတသျှဝန်ကကီေးခ ြုြ် အတတလနတျာြှျာခ ြုြ်တွဲ

အွဲဒီအသြေါ်ြှျာ က
ွ ်သြေါ်လျာတွဲ အက ြုေး က်န ွဲ မြန်ြျာနင
ု င
် ံ ယျာယီဝန်ကကီေးခ ြုြ် ဗုလ်ခ ြုြ်သအျာင် န်ေးနွဲ

အက်တလီတု ခ ြုြ် ုတစျာခ

ွဲ ြုြ်ြှျာ အသမခမြြုငြီေးသတျာ ြင်လံုစျာခ ြုြ် မဖစ်သြေါ်လျာတယ်၊ အွဲလု

အသနအ ျာေးြ ြုေးြှျာက သတျာ ြင်လံုစျာခ ြုြ်ရွဲ အနှစ် သျာရက နှစ်ခ က်ရှတယ်၊ သီေးမချာေးတည်ရှသနတွဲ နယ်သမြ

တုငေး် ရင်ေးသျာေးသဒသသတွကု အတူလွတ်လြ်သရေးယူြယ်၊ အတူလွတလ

် ြ်သရေး ယူငြီေးတွဲ

အခါြှျာက သတျာအတူသွျာေးတွဲ အတူတည်သ ျာက်တွဲ ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စုကု တည်သ ျာက်ြယ် တ

ု ွဲ

အနှစ်သျာရနှစ်ခုြွဲ ရှတယ်။ ဒီအသြေါ်ြှျာ စျာခ ြုြ်ကု မြန်သလလျာတွဲအခါက သတျာ သူရွဲ မဖစ်စဉ်ကု

မြန်သလလျာတွဲအခါ အြ ျာေးကကီေး ကျွနသ

် တျာ်တု အသခ အတင်သမြျာ ုသ ွေးသနွေးရတယ်။ ြယံုကကည်ြှု

မြဿနျာသတွ သနျာက်ငြီေးသတျာ စုေးရြ်ြှု မြဿနျာသတွ သနျာက်ြုငေး် က သတျာ ဒီနစ

ှ ်ခ က်ကု သသ ျာတူတယ်။

ဒါသကကျာင ် ြင်လံုစျာခ ြုြ် သြေါ် က

ွ ်လျာတယ်။ သြေါ် က
ွ ်လျာငြီေးသနျာက်ြင
ု ေး် ၁၉၄၈ ြှျာ ကျွနသ
် တျာ်တု လွတ်လြ်

သရေးရခွဲတယ်။ ဒါက ဒီြင်လစ

ံု ျာခ ြုြ် မဖစ်တည်လျာတွဲ အသနအ ျာေးသြါ။ သုသသျာ် လွတ်လြ်သရေးရတွဲအခါ

သနျာက်ြုငေး် ြှျာက သတျာ အခုဒ ီ တုငေး် မြည်ကု ဖက်ဒရယ် မြည်သ ျာင်စုန ွဲ တည်သ ျာက်ဖု ကျွနသ
် တျာ်တု

ခ ြုြ် ုခွဲတွဲ ြင်လံုစျာခ ြုြ်သြေါ်ြှျာ ကျွနသ

် တျာ်တု အသကျာင်အ ည် ြသဖျာ်နင
ု ခ
် ွဲ ူေး ခုနကကျွနသ
် တျာ်သမြျာတွဲ

Nation Building နွဲသွျာေးတွဲအခါက သတျာ အသကျာင်အ ည် ြသဖျာ်နင

ု ခ
် ွဲတွဲ မြဿနျာက အွဲကစခွဲတယ်၊

အွဲလုြသဖျာ်နင
ု ခ
် ွဲတွဲ အသြေါ် ြှျာ ကျွနသ
် တျာ်တု မြည်တွငေး် စစ်သတွ ြီေးသတျာက်လျာတယ် အွဲဒီအသြေါ်ြှျာ

အခုသနျာက်ြုငေး် က ငသ
် ေးုံ တွဲ နင
ု င
် သ
ံ ရေး စနစ်သတွသြါသနျာ်၊ ရှငေး် ရှငေး် သမြျာရင် ၁၉၄၈ ခုနစ
ှ ် - ၅၈ ခုနစ
ှ ်

ယ်နစ
ှ ်တျာကျာလ အတွငေး် ြှျာ ဦေးနုရွဲ ြါလီြျာန် ဒီြက
ု သရစီ စနစ်ကု က ငသ
် ေးုံ ခွဲတယ်၊ က န်တဟျာ
ွဲ

အျာေးလံေးု ကသတျာ အျာဏျာရှငြ

် ါြွဲ။ ၁၉၆၂ ကသန ဦေးသနဝင်ေး အျာဏျာသြ်ေးငြီေး သနျာက်ြင
ု ေး် ြှျာ အခု ဒီသနအ
ကျွနသ
် တျာ်တုနင
ု င
် ံ စစ်အျာဏျာရှငစ
် နစ်သအျာက်ြှျာ နွန
ံ စ်သနရတွဲ အသနအ ျာေးြ ြုေးမဖစ်တယ်။ ဒါက သြုငေး်

မဖစ်စဉ်သြါ။

သြေး - လက်ရှသတျာ်လှနသ
် ရေးကျာလြှျာ ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စုြစ
ံု ံနွဲ နင
ု င
် က
ံ ုတည်သ ျာက်ြရ
ှ ြယ် ုတျာကု

အျာေးလံေးု က သမြျာ ုသနကကတယ်၊ အွဲသတျာ ယ်လု ဖက်ဒရယ်အြ ြုေးအစျာေးနွဲ တည်သ ျာက်ဖုလုြလွဲ၊

သနျာက်ငြီေး ကြဘျာြှျာ ဖက်ဒရယ်အြ ြုေးအစျာေး ယ်နြ

ှ ြုေးသလျာက်ရှလွဲ….?

သမဖ - ဖက်ဒရယ်အသနနွဲသမြျာလုရှရင် သယ ူယ က နှစ်ခုြွဲရှတယ်။ ဖက်ဒရယ်ရွဲ အယူအ သြါ ျာသကကျာင ်

ဖက်ဒရယ် တည်သ ျာက်ရလည်ေးလု သမြျာတွဲအခါြှျာ ြညျာရှငသ

် တွရွဲ တင်မြခ က်အရ နင
ု င
် သ
ံ တွမဖစ်မဖစ်

ုငရ
် ျာအစုအဖွွဲွဲ့ သတွကမဖစ်မဖစ် ကုယ် ျာသျာကု သီေးမချာေးသနလုရရင် ဖက်ဒရယ်တည်သ ျာက်စရျာြလု ူေး။

အွဲသတျာ တည် သ ျာက်ရတွဲ အသကကျာင်ေးအရင်ေးသတွရှတယ်၊ ရှငေး် ရှငေး် သမြျာရင် ဖက်ဒရယ်သြင

ု ေး် ကု

သလလျာတွဲအခါြှျာ ကျွနသ
် တျာ် တု အသြရကန် မြည်သ ျာင်စု စငြီေးဖက်ဒရယ်ကုတည်သ ျာက်ခွဲတွဲ

အသမခခံအသကကျာင်ေးအရင်ေးက ငဗတလျှသတွရွဲ ရန်ကု ကျာကွယ်ဖုမဖစ်တယ်။ မြည်ြရန်ကု ကျာကွယ်ဖုမဖစ်တယ်။

မြည်ြရန်ကအ
ု တူတူ ကျာကွယ်ကကရသအျာင် ုတွဲ အသမခခံအယူအ ြှျာ သြါင်ေးငြီေးသတျာသနကကတယ်။

သနျာက်ငြီေးသတျာ ဖက်ဒရယ်သကျာင်စီ ကွနစ

် တီက ေးရှငေး် သတွ သရေးကကငြီေးသတျာ အျာဏျာသတွ ခွွဲသဝကကတယ်။

အွဲဒီလု အျာဏျာခွွဲသဝကကတွဲအခါြှျာ အ ေးူ သမဖင ် ကုယြ

် လုြ် နင
ု တ
် ွဲ အျာဏျာကု မြည်သ ျာင်စုကု သြေးတယ်၊

ကယ
ု ်လုြ်နင
ု တ
် ဟျာက
ွဲ ကယ
ု ်လက် ြ
ွဲ ှျာ ကုယ် ျာေးတယ်။ ဒါက ဖက်ဒရယ်ရွဲ အသမခခံအယူအ အွဲဒါကု

ကျွနသ
် တျာ်တုက အတူလျာသရျာက် ြူေးသြါင်ေးသ ျာင်ရွကတ
် ွဲ Coming Together ြံုစံလု ကျွနသ
် တျာ်တု

သမြျာကကတယ်။ ဒါတစ်ခု၊ သနျာက်တစ်ခုက ကျွနသ

် တျာ်သမြျာတွဲ Holding Together ြံုစံသြါ Holding

Together က သတျာ ရှငြီေးသျာေးနင

ု င
် က
ံ ု ြုြု သရျာက်သအျာင် သနျာက်ငြီေးသတျာ သူက မြည်နယ်

သသေးသသေးသလေးသတွ အုြ်ခ ြုြ်ြုငခ

် ွင ် ခွွဲသြေးလုက်တွဲ ြံစ
ု ံြ ြုေးသြါ ဒါက ကျွနသ
် တျာ်တုသမြျာတွဲ Holding

Together Model သြါသနျာ်။ ဒီနစ

ှ ်ခုြါ ဒါသြြယ် တခ ြုွဲ့ နင
ု င
် သ
ံ တွြှျာက သတျာ ဒီနစ
ှ ်ခက
ု ု Holding Together နွဲ

Coming Together သြါင်ေးစြ် ျာေးတွဲ Model လုြ ြုေးလည်ေးရှြါတယ်။ ဒီသေးုံ ခုြါ ဖက်ဒရယ်သြျာ်ဒယ်ြှျာ

အွဲဒီလု ြံုစံြ ြုေးမဖစ်တယ်။ သနျာက်ငြီေးသတျာ တ က်တည်ေး ကျွနသ

် တျာ်တုနင
ု င
် န
ံ ွဲ ယ်လြ
ု ံုစံန ွဲ က်စြ်ရလည်ေး

အခါ က သတျာ ကျွနသ

် တျာအသနနွဲ သမြျာဖုသတျာ နည်ေးနည်ေးခက်တယ်။ သုသသျာ် ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စု တည်

သ ျာက်တွဲ အခါြှျာက သတျာ ကျွနသ

် တျာအမြင် အသမခခံနစ
ှ ်ခုကု ကကညရ
် တယ်။ တစ်အခ က်က ကျွနသ
် တျာ်တု

နင
ု င
် ြ
ံ ှျာ အရင်ကရှခွဲတွဲ မဖစ်တည်ြှုသြုငေး် သြါ၊ မဖစ်တည်ြှုအသနအ ျာေးကု အသမခခံဖုလုတယ်၊ သနျာက်ငြီေး
ယသန တည်ရှသနတွဲ အသနအ ျာေးကုလည်ေး ည်တွကစ
် ဉ်ေးစျာေးဖုလုြယ် အွဲဒီအသြေါ်ြှျာ အသမခခံငြီေးသတျာြှ

ကျွနသ
် တျာ် တုနွဲ ကုက်ညီတွဲ ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စုကု တည်သ ျာက်ရလြ်ြယ်လု ကျွနသ
် တျာ်ယူ တယ်။

သြေး - ဖက်ဒရယ်စနစ်က ဒီြုကသရစီစနစ်နွဲ က်စြ်ြရ

ှု ှလျာေး၊ အကယ်လု ရှတယ် ရ
ု င် ယ်လုြံုစံ

က်စြ်ြါသလွဲ….?

သမဖ - ြ ြအခ က် ဖက်ဒရယ်န ွဲ ဒီြုကသရစီန ွဲ က်စြ်ြှုသြါ။ အြှနက

် ဒီဖက်ဒရယ်စနစ်က ဒီြုကသရစီန ွဲ

က်စြ် တယ်သြါသနျာ် လံုေးဝစြ် က်တယ်။ ကျွနသ

် တျာ်တု ဖက်ဒရယ်ြညျာရှငသ
် တွသမြျာတျာက

ဖက်ဒရယ်စနစ်က ဒီြုကသရစီစနစ်သအျာက်ြှျာသျာ ရှငသ

် န်နင
ု တ
် ွဲ အသနအ ျာေးြ ြုေးမဖစ်တယ်။ သုသသျာ်

တခ ြုွဲ့သသျာ သခါင်ေးသ ျာင် အ ေးူ သမဖင ် တင

ု ေး် ရင်ေးသျာေး သခါင်ေးသ ျာင်တခ ြုွဲ့ သမြျာသံကကျာေးသနရတယ်

စစ်အျာဏျာရှင ် စနစ်သအျာက်ြှျာ တုငေး် ရင်ေး သျာေးသတွ သတျာင်ေး တ

ု ွဲ ဖက်ဒရယ် ုငရ
် ျာ

အခွငအ
် သရေးသတွရြယ်သြါ။ ကျွနသ
် တျာရွဲ နျာေးလည်ြှုအရ ယ်စစ် အျာဏျာရှင ် စနစ်သအျာက်ြှျာ

ယ်ဖက်ဒရယ်စနစ်ြှ တည်သ ျာက်လုြရ ူေး။ ကျွနသ

် တျာ် အွဲလုြွဲနျာေးလည်တယ်၊ အွဲသတျာ သျာဓကအသနနွဲ

သမြျာရြယ် ုလုရှရင် ြညျာရှငက် ကျာေး ြ

ွဲ ှျာ သသ ျာတူ ျာေးတွဲ ဖက်ဒရယ် ုငရ
် ျာ ြံုဝသသသ ုတျာရှတယ်။

သူြှျာ သမချာက်ခ က်ရှတယ်။ ုသတျာ ကျွနသ

် တျာ် င်တယ် အွဲြှျာြါတွဲ အခ က်တစ်ခ က် က ဖက်ဒရယ်စနစ်ြှျာ

ဒီြုကသရစီနည်ေးက သရွ ေးသကျာက်တင်သမြြှျာက်တွဲ အစုေးရနှစ်ရြ် လုသမြျာတယ်၊ အစေးု ရနှစ် င ် ြဟုတ် ေးူ ။

အစုေးရနှစရ
် ြ် အနည်ေး ုေးံ ရှရြှျာမဖစ်တယ်။ တခ ြုွဲ့ဖက်ဒရယ်နင
ု င
် သ
ံ တွြှျာက အစေးု ရ သံုေးရြ်သြါ။ ဒါက ျာကု

ညွနေး် လည်ေး ုသတျာ အခုဖက်ဒရယ်နင

ု င
် ံ ြ
ွဲ ှျာ သရြန်ေးစျာေးလျာတွဲ ကျွနသ
် တျာ်တုသခေါ်သနတွဲ သဒသနတရ အစေးု ရသြါ

Local Government လဟ
ု ျာြ ြုေးကု ညွနေး် တယ်လု ကျွနသ
် တျာ် နျာေးလည်တယ်။ ုလုတျာက ဖက်ဒရယ်

နင
ု င ံ တွ ဖက်ဒရယ်စနစ်သအျာက်ြှျာ ဒီြုကသရစီနည်ေးက သရွ ေးခ ယ်တင်သမြြှျာက်
် သ ျာေးတွဲ အစေးု ရရှရတယ်။

ုသတျာ စစ်အျာဏျာရှငစ
် နစ်သအျာက်ြှျာ ဒီြက
ု သနစီနည်ေးက သရွ ေးခ ယ် ျာေးတွဲ အစုေးရြဟုတ် ူေး

စစ်အျာဏျာရှင ် အစေးု ရက သသနတ်အစုေးရမဖစ်တယ်၊ သသနတ်အစုေးရြှျာ ျာဒီြုကသရစီြှြရှငန

် င
ု ် ေးူ ။

ဒါကအဓက က်စြ်တွဲ သနရျာ သမြျာလရတယ်

ု ။ သနျာက်သူရွဲ ဒီြုကသရစီအခွငအ
် သရေးနွဲ က်စြ်တွဲသနရျာတု

သနျာက်ငြီေး လူအခွငအ
် သရေးနွဲ က်စြ်တွဲသနရျာတု ဒါလည်ေး အြ ျာေးကကီေး ရှြါတယ်။ ဒါက ဖက်ဒရယ်န ွဲ

ဒီြုကသရစီန ွဲ က်စြ်တွဲဟျာသြါ။ အခု ကျွနသ

် တျာ်တုနင
ု င
် န
ံ ွဲ ခ တ် က်ြယ် ုလရှ
ု ရင် တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေးသတွ

တုက်ြွဲဝ
ွ င်သနတွဲ၊ အခု ကျွနသ
် တျာ်တု တစ်နင
ု င
် ံ လံေးု တုက်ြွဲဝ
ွ င်သနတွဲ ဒီြုကသရစီန ွဲ ဖက်ဒရယ်အသရေးက

ခွွဲလုြရတွဲ အရျာသတွမဖစ်တယ်။ ဒါသကကျာင ် သြါင်ေးငြီေးသတျာ ဝင်ကကရတွဲ အသနအ ျာေးြ ြုေးမဖစ်တယ်။

အွဲလုြံုစံြ ြုေး မဖစ်တယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တု တစ်စုတစ်ဖွဲွဲ့ွ ရွဲ ဦေးသ ျာင်ြှု၊ တစ်စု တစ်ဖွဲွဲ့သ
ွ အျာက်ြှျာ သွျာေးတွဲြံုစံြ ြုေး

သူ ုငရ
် ျာ ုငရ
် ျာ အခွငအ
် သရေးအယူအ သအျာက်ြှျာ ရှငေး် ရှငေး် သမြျာရရင် အ ေးူ သမဖင ်

တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွတုက်ြွဲဝ
ွ င်တျာက စစ်အျာဏျာရှငစ
် နစ်ြရှြှသျာလျှင ် တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွလုလျာေးတွဲ

ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စုကု တည်သ ျာက်နင

ု ြ
် ယ်လု ယံုကကည်တအသြေါ်
ွဲ ဒီအသြေါ်ြှျာ အသမခမြြုငြီေး တုက်ြွဲဝ
ွ င်

သနတျာ မဖစ်တယ်။ အွဲဒီသတျာ ဒီြုကသရစီအင်အျာေးစုက ဒီြုကသရစီစနစ်ရှြှသျာ တုငေး် မြည်ဖံွဲ့ွ ငဖြုေးြယ် တ

ု ွဲ

အယူ အ နွဲ စစ်အျာဏျာရှငတ

် ုက်ြွဲဝ
ွ င်တယ် ဒီနစ
ှ ခ
် ုက က်စြ်သနတွဲအသြေါ်ြှျာ သြါင်ေးငြီေးသတျာ

တုက်ြွဲဝ
ွ င်တွဲြံစ
ု ံြ ြုေးလု ကျွနသ
် တျာ် နျာေးလည်တယ်။ ဒါက ဒီသန ဖက်ဒရယ်စနစ်န ွဲ ဒီြုကသရစီ က်စြ်သနတွဲ

အသနအ ျာေးြ ြုေးသြါ၊ အွဲသတျာ ဒီြုကသရစီလု သမြျာတွဲအခါက သတျာ သူြှျာ နှစ်ခြ

ု ွဲရှြါတယ်၊ ဒီြုကသရစီ

အြ ြုေးအစျာေးအသကကျာင်ေး သမြျာတွဲ အခါြှျာ သူကတုကရ

် ု က် ဒီြုကသရစီန ွဲ ကုယစ
် ျာေးမြြု ဒီြုကသရစီသြါသနျာ်။

တုက်ရု က်ဒြ
ီ က
ု သရစီ သမြျာတွဲအခါ ြှျာက သတျာ သူတုအစေးု ရကု မြည်သူလူ က
ု

တုက်ရု က်သရွ ေးခ ယ်တွဲစနစ်သြါ။ အရင်သခတ်က ရ

ု င် ဒီြုကသရစီ စသြေါ်တွဲ သခတ်သြါ

လူဦေးသရနည်ေးတွဲအသနအ ျာေးြ ြုေးြှျာ က ငသ

် ေးုံ တယ်သြါ။ ဒီြုကသရစီစသဖျာ်တွဲ အီဂ စ်၊ ဂရ လူြ ြုေးသတွက သတျာ

တုက်ရု က်ဒြ
ီ က
ု သရစီ က ငသ
် ေးုံ တယ်သြါ။ သနျာက်ြင
ု ေး် က သတျာ လူဦေးသရြ ျာေးလျာတွဲ အခါ က သတျာ အွဲဒီစနစ်က

ြနင
ု သ
် တျာ ေးူ အွဲဒီသတျာ သူတုရွဲ ကုယ်စျာေးမြြုြံုစြ
ံ ြုေးသြါ သူတုကုအုြ်ခ ြုြ်ဖု အတွက် မြည်သူလူ က
ု သူတရွဲ
ု

ကုယ်စျာေးလှယက
် ု သရွ ေးခ ယ်ငြီေးသတျာ အွဲဒီကသန သူတရွဲ
ု အစုေးရကု သရွ ေးခ ယ်တွဲ ြံုစံြ ြုေးသြါ အွဲသတျာ

နှစ်ခုြွဲရှတယ် သြါသနျာ်။ ဒါသြြယ် ဒီြုကသရစီ သမြျာတွဲအခါြှျာ သူြှျာလည်ေး အဂဂ ါရြ်သတွရှြါတယ်၊

လွတ်လြ်စွျာ သ ေးွ သနွေးြင

ု ခ
် င
ွ တ
် ု အသင်ေးအဖွွဲွဲ့ ဖွွဲွဲ့စည်ေးြုငခ
် ွငတ
် ု ြုင ် င
ု ြ
် ှုအခွငအ
် သရေး သနျာက်ငြီေးသတျာ

နင
ု င
် သ
ံ ျာေး မဖစ်ခွင ် အုြ်ခ ြုြ်ခွင ် သနျာက်ငြီေးသတျာ ြွဲသြေးခွင ် ဒါက ဒီြုကသရစီနြတ်
ွဲ သက်တွဲ အဂဂ ါရြ်

လကခဏျာသတွ မဖစ်တယ်။ ကုယ်စျာေးမြြု ဒီြုကသရစီရွဲ သအျာက်ြှျာ နှစ်ခုရှြါတယ် သူက

အြ ျာေးကကီေးသမြျာရတယ် ုသြြယ် ဒီ က်က ြါလီြန်ဒြ

ီ က
ု သရစီန ွဲ ြရင် ဒ
ီ နရ
် ှယ် ဒီြုကသရစီနစ
ှ ်ြ ြုေး၊ အွဲဒီ

အသနအ ျာေးသအျာက်ြှျာ နင
ု င
် သ
ံ တွက သူရွဲ အသနအ ျာေးနွဲ ကုက်ညီတွဲ ဒီြုကသရစီစနစ်ကု သရွ ေးခ ယ်ကကတယ်။

အွဲလုြွဲ ကျွနသ
် တျာ်နျာေးလည်တယ်။

သြေး - ဖက်ဒရယ်ကုတည်သ ျာက်ဖု စဉ်ေးစျာေးတွဲအခါြှျာ အြ ြုေးသျာေး Nation ကုအသမခခံငြီေးြှ ဖက်ဒရယ်ကု

တည်သ ျာက်ြယ်၊ ဒါြှြဟုတ် သဒသကအ

ု သမခခံငြီေးြှ ဖက်ဒရယ်ကတ
ု ည်သ ျာက်ြယ် ုတအသြေါ်
ွဲ ြှျာ

အမငင်ေးြွျာေးြှု သတွရှတယ်၊ သ
ု တျာ ဒီနစ
ှ ်ခုကကျာေးြှျာ ျာသတွကွျာမချာေးြှုရှလွဲ….?
သမဖ - အြ ြုေးသျာေးမဖစ်တည်ြှု Nation မဖစ်တည်ြှုကသတျာ ဒီနင
ု င
် မံ ဖစ်တည်ြှုန ွဲ က်စြ်တယ်လု ကျွနသ
် တျာ်

အွဲလုြွဲ နျာေးလည်တယ်။ အွဲသတျာ နင

ု င
် လ
ံ ု သမြျာတွဲအခါြှျာ သူြှျာ နှစ်ခုရှတယ် နယ်သမြရှတယ် အစေးု ရရှတယ်

ဒါသည် နင
ု င
် လ
ံ ု သမြျာရတျာကုေး ငြီေးသတျာ လူ ရ
ု ှတယ် အွဲဒါ နင
ု င
် လ
ံ ုသမြျာတယ်။ အွဲြှျာြါတွဲ အစုအဖွွဲွဲ့သတွက

လူ ု အစုအဖွွဲွဲ့ သတွက တစ်ြ ြုေးမဖစ်သကျာင်ေး မဖစ်နင

ု တ
် ယ်၊ တစ်စုတစ်ဖွဲွဲ့ွ မဖစ်သကျာင်ေးမဖစ်နင
ု တ
် ယ်၊

နှစ်ြ ြုေးမဖစ်သကျာင်ေး မဖစ်နင

ု တ
် ယ် ဒီ က်ြုြ ျာေးသကျာင်ေးလည်ေး ြ ျာေးနင
ု တ
် ယ်။ ဒါက ဒီ A Group of People

သြါသနျာ် ကျွနသ
် တျာ်တုက ဒီ Society ြွဲ သမြျာသမြျာ Nation ြွဲသမြျာသမြျာ အွဲဒီြံုစြ
ံ ြုေးမဖစ်တယ်။ အွဲဒီသတျာ

အွဲဒီအစုအဖွွဲွဲ့ ြ
ွဲ ှျာ လူြ ြုေးသတွ လည်ေးြါတယ် လူြ ြုေး တစ်ြ ြုေး၊ နှစ်ြ ြုေး၊ သံုေးြ ြုေး၊ ယ်ြ ြုေး ဒီ က်ြ ျာေးသကျာင်ေး

ြ ျာေးနင
ု တ
် ယ်။ ဒါကနင
ု င
် လ
ံ ု ကျွနသ
် တျာ်တု နျာေးလည်တယ်။ ုသတျာ ဒီလူြ ြုေးမဖစ်တည်ြှုကက သတျာ လူြ ြုေးလု

ကျွနသ
် တျာ်တု သမြျာတွဲအခါ လူြ ြုေးလည်ေးအစုအဖွွဲွဲ့လု ကျွနသ
် တျာ် င်တယ်၊ ဒါသြြယ် ဒီအစုအဖွွဲွဲ့က

သူရွဲြံုတူတွဲ အစုအဖွွဲွဲ့ကု စု ျာေးတွဲ အရျာလု ကျွနသ

် တျာ် င်တယ်။ ုယ
ံ ဉ်သက ေးြှု သနျာက်ခံသြင
ု ေး်

င်ေးသက်လျာတွဲ အြ ြုေးအနွယ် စတွဲအသြေါ်ြှျာ အသမခမြြုငြီေး အတူသနငြီေးသတျာ သဒသတစ်ခုြှျာ

အသမခမြြုငြီေးမဖစ်တည်လျာတွဲ အစုအဖွွဲွဲ့လု ကျွနသ

် တျာ် င်တယ်။ ဒါက လူြ ြုေးစုမဖစ်တည်ြှုလု နျာေးလည်တယ်။

ဒါသြြယ် နျာြည်တုက သူရွဲမဖစ်တည်ြှုသြုငေး် သူရွဲ င်ေးသက် လျာြံုန ွဲ သူရွဲအသမခအသနသြေါ် ြူတည်ငြီေး

အြ ြုေးြ ြုေးရှနင
ု ြ
် ါတယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တု နင
ု င
် န
ံ ွဲ ရ
ု င် ြွနတ
် ု ကရင်တု ကခ င်တု သူ ုငရ
် ျာ င
ု ရ
် ျာ

သြုငေး် အခ က်အလက်သတွရတယ်
ှ ။ ျာသကကျာင ် ြွနလ
် ုသခေါ်သည် ျာသကကျာင ် ကရင်လု သခေါ်သည် ျာသကကျာင ်

ကခ င်လုသခေါ် သူ ုငရ
် ျာ ုငရ
် ျာ သြုငေး် အခ က်အလက်သတွရှြါတယ်။ ဒီအသြေါ်ြှျာ ြတူ ညီတွဲ ြတူကွွဲမြျာေးြှု

မဖစ်လျာတယ်သြါသနျာ်။ ဒါက အစုအဖွွဲွဲ့ြါြွဲ ကျွနသ

် တျာ် င်တယ် ဒါသြြယ် ြတူညတ
ီ ွဲ အသြေါ်ြှျာ က သတျာ

အြ ြုေးြ ြုေးမဖစ်ကကတယ် ဒါက ဒီလူြ ြုေးမဖစ်တည်ြှုလု သမြျာတျာသြါသနျာ်။ ဒီလူြ ြုေး မဖစ်တည် ြှုလည်ေး ရှသလု

သူတုက သြင
ု ေး် ု သူရွဲသရွ လ
ွဲ့ ျာေးြှုသတွရှတယ်။ အရင်က ုရင် နယ်သမြ၊ သရသမြခံ သကျာင်ေးတွဲ သနရျာကု

သရွ ွဲ့ ကကငြီေးသတျာ သမြမြနသ

် ဒသကု သရွ ေးကကသူြ ြုေးရှသလု တခ ြုွဲ့က သတျာင်သြေါ်သဒသြှျာြွဲ သန င
ု ် လုြ်ကင
ု ်

စျာေးသသျာက်ငြီေး သနလျာတွဲ လူြ ြုေးသတွလည်ေးရှတယ်။ ဒါက မဖစ်တည်ြှု အသနအ ျာေး၊ ကျွနသ

် တျာ်တု ြတူတျာ

ကသတျာ နင
ု င
် န
ံ ြတူ
ွဲ ေးူ လူြ ြုေးစုြှျာက သတျာ သူရွဲ အစုအဖွွဲွဲ့ ြှျာက သတျာ အုြ်ခ ြုြ်ြသ
ှု တွ

ြံုစံသတွရှတယ် ုသြြယ် သစျာသစျာကသမြျာတွဲ နယ်သမြနွဲ အစေးု ရ ြံုစြ

ံ ြုေး တတက က ြရှတွဲ

အသနအ ျာေးမဖစ်တယ်၊ သနျာက်ငြီေးသတျာ နင

ု င
် ံ ွဲ ြှျာက သတျာ လူြ ြုေးစုသတွအြ ျာေးကကီေး ဒါက

ကွျာမချာေးခ က်သတွမဖစ်တယ်။ အွဲလုြ ြုေး ကျွနသ

် တျာ် နျာေးလည်တယ် သြါသလ။ လက်ရှအသနအ ျာေးက

ကျွနသ
် တျာအသနနွဲ သမြျာရြယ် ုရင် နင
ု င
် အ
ံ သနနွဲသမြျာရင်သတျာ ကျွနသ
် တျာ် တုဟျာ နင
ု င
် တ
ံ စ်ခုလြွဲ
ု

သမြျာလုရတယ်။ ဒါက ကျွနသ

် တျာ်တု လက်ရှသံေးု သနတွဲ Nation သြါ၊ ဒါသြြယ် နျာြည်က သတျာ
ကျွနသ
် တျာ် င်တယ် အြ ျာေးတူရင်သတျာ သမြျာင်ေးလုရြါတယ်၊ ကျွနသ
် တျာ်တု မြန်ြျာနင
ု င
် ံ ြသံေးု ရင်လည်ေးြွဲ

ယ်နင
ု င
် သ
ံ ုေးံ ြလွဲသြါ။ ဒါကသနျာက်တစ်ြုငေး် ဒါသြြယ် Nation လုသမြျာတွဲအခါြှျာသတျာ တစ်ခုတည်ေးြါ

ဒါသြြယ် လူြ ြုေးအရ သမြျာတွဲအခါြှျာက သတျာ မဖစ်တည်ြက

ှု အြ ျာေးကကီေးရှတယ်၊ ကျွနသ
် တျာ်တု နင
ု င
် ရ
ံ ွဲ ြကတ

အသနအ ျာေးသြါ ဒါက မငင်ေးလုြရတွဲ အခ က်သတွ မဖစ်တယ်၊ အွဲလုြွဲ ကျွနသ

် တျာ်နျာေးလည်တယ်။

သြေး - ဖက်ဒရယ်ယူနစ်တခုကု ယ်အသြေါ်ြှျာ အသမခခံငြီေး တည်သ ျာက်သငြ

် ါသလွဲ…?

သမဖ - ယူနစ်လုသမြျာတွဲအခါြှျာ အြှနသ

် တျာ ကျွနသ
် တျာ်တု ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စုကု ယူနစ်န ွဲ

တည်သ ျာက်ကကတျာ ု သတျာ ယူနစ်နတည်

ွဲ သ ျာက်ကကတွဲအခါြှျာ ခုနက ကျွနသ
် တျာ် သမြျာသလုြ ြုေး

ဖက်ဒရယ်ရွဲသြျာ်ဒယ်ြံုစရ
ံ ွဲ အသြေါ်ြှျာ သွျာေးငြီေးသတျာ ကကည်ကကရတွဲအသနအ ျာေးြ ြုေးမဖစ်တယ်။ အွဲဒီသတျာ

တကယ်လု Coming Together ြံုစံန ွဲ တည်သ ျာက်ကကတွဲ အခါြှျာ Coming Together ရွဲ

သသ ျာသ ျာဝက ရှသနငြီေးသျာေး နင

ု င
် သ
ံ ဒသကု အသမခအသန တစ်ခုသကကျာငသ
် ြါ၊ အ ေးူ သမဖင ် အရင်က

ကျွနသ
် တျာ်တု သံုေးခွဲတွဲ မြည်ြရန်သကကျာင ် လျာငြီေးသြါင်ေးကကတယ် အွဲဒီြှျာ ကျွနသ
် တျာ်တု

နင
ု င
် တ
ံ ည်သ ျာက်ကကရသအျာင် အွဲဒီြံုစံြ ြုေးက သတျာ သူယူနစ်နသူ
ွဲ သြါသနျာ် သူ င
ု ရ
် ျာ ုငရ
် ျာ သြုငေး် ယူနစ်

ယဉ်သက ေးြှု င
ု ရ
် ျာ ယူနစ်ြွဲသမြျာသမြျာ ျာသျာသရေး ုငရ
် ျာ ယူနစ်သမြျာသမြျာ လူြ ြုေးသရေး ုငရ
် ျာ ယူနစ်သမြျာသမြျာ

ဒီအသြေါ်ြှျာ အသမခခံငြီေးသတျာ တည်သ ျာက်ကကရတယ်။ တစ်ခုနတစ်

ွဲ ခု ြတူ ူေး။ ဒါသြြယ် အွဲြှျာ

ျာတူလည်ေး ုသတျာ အသမခအသနတစ်ခုသကကျာင ် လျာသြါင်ေးရတွဲအခါက သတျာ သူတြန

ု ငု တ
် ွဲဟျာကု သူတက
ု

မြည်သ ျာင်စုကု သြေးလုကတ

် ယ်၊ သူတုနင
ု တ
် ျာကုက သတျာ ယူလုက်တယ် အွဲဒီြှျာ အသမခခံအယူအ က

တူတယ်။ ဒါသတျာင်ြှအြ ျာေးကကီေး သမြျာင်ေးလွဲခွဲတယ် အ ေးူ သမဖင ် အသြရကန်မြည်သ ျာင်စုလုြ ြုေး သူတြှ
ု ျာ

စစမခင်ေးတည် သ ျာက်တအခါ
ွဲ ဗဟုကု နည်ေးနည်ေးြွဲ အျာဏျာသြေး ျာေးတယ်၊ သနျာက်ြင
ု ေး် က သတျာ ြလုြ်နင
ု ၊်

လုြ်လုြရ အွဲလြ
ု ြုေး အသမခအသနြှျာ ဗဟုကု အျာဏျာမြန်သြေး မြန်သြေးလုက်သတျာ မြည်နယ်လက် ြ
ွဲ ှျာ

အျာဏျာက သြ်ြယူ ျာေး တျာြ ြုေး ဒါကသမြျာင်ေးလွဲလျာတွဲ အသနအ ျာေးြါ။ ဒါသြြယ်

အသမခခံအယူအ ကတူတယ်။ ဒါကတစ်ခုသြါ အွဲဒီသတျာ Holding Together ြှျာက သတျာ

ဗဟုသည်အကုနလ
် ံုေး န်ေးခ ြုြ် ျာေးတယ် ငြီေးတွဲအခါြှျာ ဗဟုက ြနင
ု တ
် အခါ
ွဲ သအျာက်ကုမြန်ခ သြေးတယ်

ဒီအစုအဖွွဲွဲ့ ယူနစ်ကု မြန်ဖွဲွဲ့သ

ွ ြေးလုက်တယ်၊ မြန်ဖွဲွဲ့သ
ွ ြေးလုက်တအခါြှ
ွဲ က သတျာ သူကအျာဏျာကု

မြန်ခွွဲသြေးလုကတ
် ယ်။ အွဲလအ
ု သနအ ျာေးြ ြုေး မဖစ်တယ်သြါ။ ကျွနသ
် တျာ်တု ဒီဖက် ဒရယ်ယူနစ် ယ်ြျာှ

အသမခခံတည်သ ျာက်ကကလည်ေး ုသတျာ အသမခခံနစ

ှ ်ခအ
ု သြေါ်ြှျာြွဲ အသမခခံတည်သ ျာက် ကကတယ်။
သူသနရျာနွဲသူ သူရွဲသြင
ု ေး် ုငရ
် ျာ သူရွဲအသမခအသန သူရွဲြကတအသြေါ်ြှျာ အသမခမြြုငြီေးသတျာ

အသမခခံနစ
ှ ်ခုအသြေါ်ြှျာ တည်သ ျာက် ကကတယ်လု ကျွနသ
် တျာ် အွဲလုြွဲနျာေးလည်တယ်။

သြေး- အြ ြုေးသျာေးတန်တူသရေး၊ တရျာေးြျှတြှုရှသရေး၊ ကုယ်ြင

ု မ် ြဋ္ဌျာန်ေးခွငရ
် ှသရေး စတျာသတွကု အသမခခံတွဲ

ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စုတည်သ ျာက်နင

ု ဖ
် ု ျာသတွလုြ်သ ျာင်သငြ
် ါသလွဲ…?

သမဖ - ဖက်ဒရယ်ရွဲ အနှစသ

် ျာရ ြ
ွဲ ှျာ အဓက အနှစသ
် ျာရတစ်ခုက အျာဏျာခွွဲသဝအုြ်ခ ြုြ်တွဲ စနစ်မဖစ်တယ်၊

ဖက်ဒရယ်ရွဲ အဓြပါယ်သြါ အျာဏျာကု ယ်ြှျာသွျာေးခွွဲသဝအုြ်ခ ြုြ်လည်ေး ုသတျာ ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုအသမခခံဥြသဒ ြ

ွဲ ှျာ

အျာဏျာကုခွွဲသဝ အုြ်ခ ြုြ်တယ်။ ဖွွဲစည်ေးြံုအသမခခံဥြသဒ အျာဏျာခွွဲသဝအုြ်ခ ြုြ်တျာနွဲ

ဗဟုခ ြုြ်ကုငြ
် ှုသလ ျာခ တျာနွဲ ြတူ ူေး တခ ြုွဲ့က သတျာ အွဲလုသရျာတယ်။ ဗဟုက အုြ်ခ ြုြ်သရေးအျာဏျာ

သလ ျာခ သြေးလုက်တျာက ဖက်ဒရယ်ြွဲလုသမြျာတယ်၊ ျာြှ ြတူ ူေး ဖက်ဒရယ်က

ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုအသမခခံဥြသဒ ြ
ွဲ ှျာ အတအက အျာဏျာခွွဲသဝအုြ်ခ ြုြ် ျာေးတျာ အွဲဒါက ဖက်ဒရယ်ရွဲ

အဓကသသျာခ က် မဖစ်တယ်သြါသနျာ်၊ Distribution of power လု ကျွနသ

် တျာ်တု သမြျာကကတယ်၊

ယ်အျာဏျာက ဗဟုြှျာ ျာေးြယ် ယ်အျာဏျာက မြည်နယ်ြှျာ ျာေးြယ် ယ်အျာဏျာက ကျွနသ

် တျာ်တု

ြ်တူ မြြုြယ်သြါ။ အွဲ ြ

ွဲ ှျာ ျာေးြယ် တ
ု ျာကု အသမခခံဥြသဒ ြ
ွဲ ှျာ သရေး ျာေးရတွဲ

အသနအ ျာေးြ ြုေးမဖစ်တယ်။ အွဲဒီသတျာ ကယ

ု ်ြုငအ
် ုြ်ခ ြုြ်ခင
ွ န
် ွဲ သမြျာတွဲအခါြှျာက သတျာ

ခုနကျွနသ
် တျာ်သမြျာသလု ဖက်ဒရယ်ရွဲ သနျာက် ြ်အယူအ တစ်ခုက ြျှသဝအုြ်ခ ြုြ်တွဲ Share Rule နွဲ

ကုယ်ြုငအ
် ုြ်ခ ြုြ်တွဲ Self Rule ြှျာ အသမခခံ ျာေးတယ်။ ခုနက ကျွနသ
် တျာ်တု သမြျာတွဲ

ဖက်ဒရယ်တည်သ ျာက်ြှု အသမခခံအရ ကျွနသ

် တျာ်တုြနင
ု တ
် ွဲဟျာကု အြ ျာေးကုသြေးလုက်တွဲ မြည်သ ျာင်စြ
ု ျာှ

အွဲြှျာက သြါင်ေးငြီေးသတျာ ကျွနသ

် တျာ်တု ြျှသဝငြီေးအုြ်ခ ြုြ်တယ် အွဲြှျာ Share Rule လသခေါ်
ု တယ်။ Share Rule

လု ကျွနသ
် တျာ်တု အသကျာင်အ ည်သဖျာ်ရတယ်သြါ။ Self Rule ြှျာက သတျာ ကျွနသ
် တျာ်တု နင
ု တ
် သနရျာက
ွဲ ု

ကျွနသ
် တျာ်တုသနရျာြှျာ ကျွနသ
် တျာ်တုတည်သ ျာက်တယ် အွဲဒီအသြေါ်ြျာှ ကျွနသ
် တျာ်တု ဧရယျာကု ကျွနသ
် တျာ်တု

တည်သ ျာက်တအခါြှ
ွဲ ျာ ကုယ်ြုငအ
် ုြ်ခ ြုြ်ခွငက
် ု ကျွနသ
် တျာ်တု အသကျာင်အ ည်သဖျာ်တယ်။

အွဲလုြံုစံြ ြုေးသြါ။ အွဲသတျာ အသကျာင်အ ည်သဖျာ်တွဲ သနရျာြှျာက သတျာ ခုနကသမြျာတွဲ Share Rule ြှျာလည်ေး

ကျွနသ
် တျာ်တု နဒသတွ ကျွနသ
် တျာ်တုအသြေါ်ြှျာ အသမခခံငြီေးသတျာ ကျွနသ
် တျာ်တမဖစ်
ု ခ င်တျာသတွ ကျွနသ
် တျာ်တု

ြံုစံခ တယ်။ သနျာက်ငြီေးသတျာ Self Rule ြှျာ ုရင် ကျွနသ

် တျာ်တု အွဲဒီအသြေါ် ကုယ်ြင
ု မ် ြဋ္ဌျာန်ေးခွငက
် အွဲြှျာ

က်စြ်တယ်သြါသနျာ်။ အွဲဒီြံုစံြ ြုေးသြါ အွဲသတျာ ကုယ်ြုငမ် ြဋ္ဌျာန်ေးခွငက

် အွဲဒီသနရျာြှျာ သြေါ်လျာတွဲ
အသနအ ျာေးြ ြုေး မဖစ်တယ်လု ကျွနသ
် တျာ် င်တယ်၊ ငြီေးသတျာ အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေး သမြျာတွဲအခါ

ခုနကသမြျာတွဲ တည်သ ျာက်တွဲ ြံုစံြှျာက သတျာ တန်ေးတူသရေးကု အြ ြုေးသျာေး တန်ေးတူသရေး ုသြြယ်လည်ေး

အျာေးလံေးု ကု ကုယ်နင
ု င
် ြ
ံ ှျာရှတွဲ အင်အျာေးစု တုငေး် တန်ေးတူသရေးကု ယ်လအ
ု သကျာင်အ ည်သဖျာ်ြလွဲ

အသမခခံအခ က်န ွဲ က်စြ်ငြီေးလုြ်တွဲ အခါြှျာက သတျာ ခုနက ကျွနသ

် တျာ်တု Share Rule နွဲ Self Rule ကု

ြီမြင်သအျာင် အသကျာင်အ ည်သဖျာ်နင

ု ဖ
် ုလုတယ်၊ အွဲဒီသနရျာက အခရျာက တယ်လု ကျွနသ
် တျာ် င်တယ်။

သနျာက်တစ်ခုက ဒီ Constitutional Power Sharing ြှျာလည်ေး ခရျာက တယ်လု ကျွနသ

် တျာ် င်တယ်။

အွဲဒီနစ
ှ ်ခ က်ကု ဦေးစျာေးသြေးလုြ်သ ျာင်ရြယ်လု ကျွနသ
် တျာ်နျာေးလည်တယ်။

သြေး - မြန်ြျာနင
ု င
် ြ
ံ ှျာ ခွွဲ က
ွ ်ခင
ွ ရ
် တယ်
ှ ြရှ ေးူ ုတအသြေါ်
ွဲ ြျာှ အညင်ြှ ေးြွျာေးြှုသတွအြ ျာေးကကီေးရှသနတျာကု

သတွွဲ့ရတယ်၊ ခွွဲ က
ွ ်ခွငက
် အြ ြုေးသျာေးသတွရွဲ အခွငသ
် ရေးလျာေး၊ ဒါြှြဟုတ် သတျာင်ေး ုခ က်သက်သက်ြွဲလျာေး?

သမဖ - ခွွဲ က
ွ ်ခွငန
် ြတ်
ွဲ သက်တျာ ခုနက ကျွနသ
် တျာ်သမြျာသလုြ ြုေး ကျွနသ
် တျာ်တု သနလုရရင်

ဖက်ဒရယ်ဖွဲွဲ့စ
ွ ရျာြလု ေးူ ကုယ်ဟျာကုယ် သနဖုလုတယ် သနလုရတျာကုေး သီေးမချာေးနင
ု င
် သ
ံ ြါ ကုယ်ဟျာနွဲကု

သနလုရတယ်။ ဒါက ကျွနသ

် တျာ်တု အခွငအ
် သရေးမဖစ်တယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တုက သနလုြရလု စတ် နဒအရ

သြါင်ေးသနရတယ် အတူသနရတယ်။ ုသတျာ အတူသနရတွဲအသကကျာင်ေးအရင်ေးက မြည်ြရန်ကု

ကျာကွယ်ဖုြွဲမဖစ်မဖစ် ကျွနသ
် တျာ်တု အတူတည်သ ျာက်ြှ သွျာေးလု ရတွဲ အသနအ ျာေးြ ြုေး စုသြါင်ေးအျာေးနွဲသြါ

အွဲလုြံုစံြ ြုေး သွျာေးတွဲအခါက သတျာ ဒီအသမခခံသြေါ်ြှျာ ကကည်ြယ် ုလု ရှရင် ခွွဲ က

ွ ်ခွငက
် ရှတယ်။

ျာလု ုသတျာ ကျွနသ

် တျာ်တု အတူသြါင်ေးခ င်လု လျာသြါင်ေးတျာ ြသြါင်ေးခ င်ရင် ကျွနသ
် တျာ်တု

ခွွဲ က
ွ ်ြုငခ
် ွငရ
် ှတယ်။ သနလုရတယ် ဒါသြြယ် ခွွဲ က
ွ ်ခွငရ
် ှတယ် ုမငျာေးလည်ေး ခွွဲ က
ွ ်ရတွဲ အသမခခံ

အသကကျာင်ေးအရင်ေးက ျာလည်ေး ုတျာ ကျွနသ

် တျာ်တု ကကည်ဖုလုတယ်၊ ခွွဲ က
ွ ်ငြီေး သက်သရျာက်လျာနင
ု တ
် ွဲ

သက် သရျာက်ြှုက ျာလည်ေး ုတျာ ကျွနသ

် တျာ်တုကကည်ဖုလုတယ်။ အွဲဒါက မြင်ြနွဲ စြ် က်ြှုသတွကု

ကျွနသ
် တျာ်တု နှုင်ေးယှဉ်ကကညဖ
် ုလုတယ်။ အသြရကန်ရွဲ ဥြြျာကု ကျွနသ
် တျာ်တု ကကညတ
် အခါြှ
ွဲ ျာ မြည်ြရန်ကု

ကျာကွယ်ဖု အတွက် မြည်သ ျာင်စု ဖွွဲွဲ့တအခါြှ

ွဲ ျာ တကယ်လု သူနင
ု င
် သ
ံ သေးသသေးနွဲ သူသနြယ် ုလရှ
ု ရင်

ယ်လုမဖစ်လျာ နင
ု ြ
် လွဲသြါ။ ဒါသူက သြုငေး် အရသြါ။ အခုကျွနသ
် တျာ်တုနင
ု င
် ြ
ံ ှျာ သမြျာရြယ် ုရင်

အခုကျွနသ
် တျာ်တု ခွွဲ က
ွ ်ြျာှ သြါ ့သနျာ်။ ခွွဲ က
ွ ်ြယ် တခ ြုွဲ့က သတျာလည်ေး သီေးမချာေးသြါ အွဲသတျာ

တစ်အခ က်က ခွွဲ က

ွ ရ
် တွဲ အသကကျာင်ေးအရင်ေးကု ကျွနသ
် တျာ်တု ြသမြျာသသေး ေးူ ။ ကျွနသ
် တျာ်တု ခွွဲ က
ွ ်ရင်

အခုလက်ရရှ
ှ သနတွဲ ကျွနသ
် တျာ်တု ဒီမြန်ြျာနင
ု င
် န
ံ ွဲ တကယ်တြ်ေးရြ်တည်နင
ု လ
် ျာေး နင
ု င
် တ
ံ စ်ခအ
ု သနနွဲ
ကျွနသ
် တျာ်တုအြ ျာေးကကီေး စဉ်ေးစျာေးဖုလုတယ်၊ ဒါက တစ်ခ က် သြါ။ ကျွနသ
် တျာ်တု အခုလက်ရှ မဖစ်သြေါ်သနတွဲ

အသနအ ျာေးြ ြုေး အြ ျာေးကကီေးစဉ်ေးစျာေးစရျာသြါ တခ ြုွဲ့က သတျာ ကွနဖ

် က်ဒသရေးရှငေး် နွဲ သွျာေးြလျာေး

အွဲလုြံုစံြ ြုေး ုသတျာ တကယ်တြ်ေးမဖစ်နင

ု လ
် ျာေးသြါ။ အွဲသတျာ သူြ ျာေးြသမြျာနွဲ ကုယ်အကကျာေး ြ
ွဲ ှျာ

မြန်စဉ်ေးစျာေးဖုလုတယ်။ ကျွနသ
် တျာအမြင်အရ ုရင် ကျွနသ
် တျာ်တုနင
ု င
် က
ံ နင
ု င
် သ
ံ သေးသသေး သလေးြ ြုေး

နင
ု င
် ကံ ကီေးသံေးု နင
ု င
် သ
ံ အျာက်ြှျာ ရှသနတွဲနင
ု င
် က
ံ သသေးသသေးသလေးနွဲ သနျာက် ြ်ခွွဲ က
ွ ် ြံုစံြ ြုေးက ကျွနသ
် တျာ်

င်တယ် သကျာင်ေးက ြုေး က် ုေးက ြုေးကြငု ြီေးသတျာြ ျာေးတယ်။ သနျာက်ငြီေးသတျာ ခွွဲ က

ွ တ
် ွဲ အင်အျာေးစုသတွကြွဲ

ြုငြီေးသတျာ ခံစျာေးရလြ်ြယ် င်တယ်။ ဒါက ကျွနသ

် တျာအမြင်ြါ ြှျာေးသကျာင်ေးြှျာေးနင
ု ြ
် ါတယ်။ သနျာက်တစ်ခု

ကျွနသ
် တျာ်တုက ရှငေး် ရှငေး် သမြျာရင် ၁၉၄၇ ခုနစ
ှ ်က အတူသနခ င်လု ဒီမြန်ြျာနင
ု င
် က
ံ ု အတူတည်သ ျာက်တျာ။

နှစ်သြါင်ေး (၇၀) သလျာက် ဒုကြ

ခ ြုေးစံု ဖနှြ်ြှုြ ြုေးစံု ရှငေး် ရှငေး် သမြျာရရင် တခ ြုွဲ့ လူြ ြုေး ု လူြ ြုေးသြ ျာက်တွဲ သတျာင်

မဖစ်သွျာေးရတွဲ အသနအ ျာေးြ ြုေး ဒါကခွွဲ က

ွ ်သစနင
ု တ
် ွဲ အသကကျာင်ေးအရင်ေးမဖစ်တယ်။ ကျွနသ
် တျာအမြင်

ြသကျာင်ေး ူေး ု ခွွဲြှျာြွဲသလ ယ်သလျာက်ြွဲခ ြုြ် ျာေးခ ြုြ် ျာေး ယ်သလျာက်ြွဲ ကွနစ
် တီက ေးရှငေး် ြှျာ သရေးသရေး

ယ်သလျာက် ြွဲ ကတကဝတ် လက်ြှတ် ေးု ျာေး ေးု ျာေး တရျာေးြျှတြှုြရှ ေးူ လု ခံစျာေးလျာရရင်သတျာ

ခွွဲ က
ွ က် ကြှျာ မဖစ်ြါ တယ်။ အွဲသတျာ ြခွွဲ က
ွ ်သအျာင် လုြ်သြေးရြှျာက ဒီနင
ု င
် က
ံ ု တည်သ ျာက်တွဲ လူသတွရွဲ

တျာဝန်မဖစ်တယ်၊ ရှငေး် ရှငေး် သမြျာရင် တရျာေးြျှတြှုကု သဖျာ် တ

ု ်သြေးရြယ်။ သနျာက်ငြီေးသတျာ တန်ေးတူြက
ှု ု

သဖျာ် တ
ု ်သြေးရြယ်၊ ကုယ်ြုငမ် ြဋ္ဌျာန်ေးခွငက
် ု အျာြခံသြေးရြယ်။ ဒီလုြ ြုေး အျာြခံရှတွဲ

ြတ်ဝန်ေးက င်အသနအ ျာေးကု ကျွနသ

် တျာ်တု သဖျာ်သ ျာင်နင
ု ရ
် င် အစ က
ွဲ ကျွနသ
် တျာ်တု အတူသနြှ

မဖစ်တယ် ုတွဲ သခါင်ေးသ ျာင်သတွန ွဲ ခ ြှတ်ခွဲတွဲ ရည်ြှနေး် ခ က် ရှတွဲအသြေါ်ြှျာ ကျွနသ

် တျာ်တုက ဒီခွွဲ က
ွ ် ုတွဲ

စဉ်ေးစျာေးခ က်က ကျွနသ

် တျာ် င်တယ် ြ က်ြ ယ် သြ ျာက်လြ် ြယ်။ အတူသနြှ အက ြုေးရှတယ် တ
ု ွဲ

ခံစျာေးြှုရလဒ်က ြ က်စ ြ
ွဲ ှျာ မြင်လျာတွဲအခါ ယ်သူြှ ခွွဲ က
ွ ်ခွငက
် ု သမြျာြှျာ ြဟုတ် ေးူ လု

ကျွနသ
် တျာ်နျာေးလည်တယ်။ ဒါသြြယ် အခုလက်ရှအသနအ ျာေးြှျာက သတျာ အတူသနလု ဒုကခြုသရျာက်

သနရင်သတျာ စဉ်ေးစျာေးရြှျာသြါသလ ဒါက သ ျာဝက တယ်သြါသလ။

သြေး - ဒီအသြေါ်ြှျာ ြ်ငြီေး မဖည်စွကသ

် မြျာခ င်တျာရှရင် သမြျာသြေးြါဦေး…?

သမဖ - ကျွနသ
် တျာ်တုနင
ု င
် ြ
ံ ျာှ အသငသ
် တျာ် ုေးံ က မြည်သ ျာင်စုစနစ်န ွဲ အသငသ
် တျာ် ုေးံ လု ကျွနသ
် တျာ်

နံြါတ်တစ်အခ က် သမြျာခ င်တယ်။ ငြီေးသတျာ နံြါတ်နစ

ှ ်အခ က် မြည်သ ျာင်စုသမြျာတွဲအခါြှျာက သတျာ

သမြျာသလုြ ြုေး ြတူညီတွဲ သြုငေး် သတွရှတယ် ြတူညီတွဲ အစုအဖွွဲွဲ့သတွရတယ်

ှ ြတူညတ
ီ ွဲ လူြ ြုေးသတွရှတယ်
ဒါကုလည်ေး ကျွနသ
် တျာ်တု အသအြှတ်မြြုဖုလုတယ်တယ်။ ဒီအသြေါ်ြှျာတည်သ ျာက်ြှသျာလျှင ် မဖစ်ြယ်လု

ကျွနသ
် တျာ် င်တယ်။ သနျာက် တစ်ခုက လက်ရှ ြကတမဖစ်သြေါ်သနတွဲ အသနအ ျာေးြ ြုေးသြါ အခု ကျွနသ
် တျာ်တု

နင
ု င
် က
ံ ု မြန်ကကည်တအခါြှ
ွဲ ျာ လူဦေးသရအသြေါ် သက်သက်သမြျာြယ် ရ
ု င် လူဦေးသရ သတျာ်သတျာ်သရျာသနှျာသနတွဲ

အသနအ ျာေးြ ြုေးမဖစ်တယ်။ အွဲဒီသတျာ အွဲဒီသရျာသနှျာသနတွဲ အသနအ ျာေးြ ြုေးကု လွနခ

် ွဲတွဲ နှစ်သြါင်ေးတစ်ရျာ

နှစ်ရျာက သြင
ု ေး် တစ်ခုြွဲ အသမခခံငြီေး မြည်သ ျာင်စု တည်သ ျာက်ြယ် ရ
ု င် လက်ရှြကတနွဲ

လွှေွဲသွျာေးနင
ု တ
် ျာြ ြုေး မဖစ်တယ်။ အွဲဒီသတျာ ဒီအခ က် ကုလည်ေး ကျွနသ
် တျာ်တု ည်သွငေး် စဉ်ေးစျာေးဖု

လုတယ်လု င်တယ်။ သနျာက်တစ်ခုက မြည်သ ျာင်စု တည် သ ျာက်တသနျာက်

ွဲ မြည်သ ျာင်စုြှျာြါတွဲ

ဒီြုကသရစီအခွငသ
် ရေးကလည်ေး ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စန
ု ွဲ ခ တ် က်ငြီေး သတျာ တည်သ ျာက်သွျာေးဖု

လုြယ်လု င်တယ်။ ဒီြက

ု သရစီအခွငအ
် သရေးြှျာရှတွဲ တန်ေးတူသရေးတု လွတလ
် ြ်စွျာ သမြျာ ုြင
ု ခ
် ွင ်

လွတ်လြ်စွျာ ြ
ု ်သဖျာ်ြုငခ
် ွင ် အကုနလ
် ံုေး သြါ။ အွဲဒီအခွငအ
် သရေးြရှ န
ွဲ သတျာ
ွဲ ဖက်ဒရယ်စနစ်က

ရှငန
် င
ု ဖ
် ုြလွယ် ူေး ကျွနသ
် တျာ်တု ဖက်ဒရယ်စနစ်ကု ဖွံွဲ့ ငဖြုေးသအျာင် လုြ်တအခ
ွဲ န်ြှျာ ဒီြက
ု သရစီစနစ်ကုလည်ေး

ဖွံွဲ့ ငဖြုေးတုေးတက်သအျာင် သရြှနြ

် ှနသ
် လျာင်ေးဖုလည်ေးလုတယ်။ ဒီြုကသရစီရွဲစနစ် ဖွံွဲ့ ငဖြုေးတုေးတက်ြှ ဖက်ဒရယ်က

ခုငြ
် ျာြယ်။ ဒါကျွနသ
် တျာ်တု ငြြုင်တူလုြ်ြှသျာလျှင ် ကျွနသ
် တျာ်တု သွျာေးခ င်တွဲ ကျွနသ
် တျာ်တုသြျှျာ်ြှနေး် တွဲ

ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စုက သျာယျာတွဲ ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စုကု သရျာက်ြယ်လု ကျွနသ

် တျာ် င်ြါတယ်။
တင
ို ်း် ရင််းသျာ်းလူြ ်းစိုဘရ်းရျာကဏ္ဍ
ကရင်ရို ်းရျာ ဝါဘခါင်လ ခ ည်မဖ ဖွွဲ့ြဂဂလျာ

ကရင်လူြ ြုေးတုတွင ် သရှေးကတည်ေးကလက် ငက

် ြ်ေး က်ခံလျာသည် ရု ေးရျာဓသလ ေးံု တြ်ေးနှင ်

ြွွဲသတျာ်ြ ျာေးြှျာ ြ ျာေးစွျာြင်ရှြါသည်။ ရျာသီအလက

ု ် ြွွဲြ ျာေး၊ သန ေးူ သနမြတ်ြ ျာေးစွျာ က
ွဲ ြှ

ကရင်ရု ေးရျာဝါသခါင်လ လက်ခ ည်ြွဲသ

ွ တျာ်သည် ကရင်တြ ြုေးသျာေးလံေးု စုသြါင်ေးက င်ေးြသလရှကကသည်

သန ေးူ သနမြတ်တခုြင် မဖစ်သည်။ လ

ု က်ခ ည်ြွဲအ
ွ ျာေး နှစ်စဉ်၀ါသခါင်လ န်ေး ၁ ရက်ြှ

၀ါသခါင်လမြည်သနအ က င်ေးြမြြုလုြ်သလရှြါသည်။ ကရင်တု၏ ရု ေးရျာယံကု ကည်ခ က်အရ

လြ်မြျာဝညျာဉ်ြ ျာေးသည် ကျာယကံရင

ှ ် ၌
ံ ကြ်ြသနြွဲ လွငြ
် ါေးသွျာေးသည် အခါတွင ် မြင်ြြှ

ြသကျာင်ေး ေးု ဝါေးြ ျာေး၏ ဝညျာဉ်ြ ျာေး ဝင်သရျာက်ြေးူ ကြ်ငြီေး ြှခ

ီ ုစျာေးသသျာက် သနတတ်သည်။ သ
ု ုြမဖစ်သစရန်

လြ်မြျာစံုလင်သသျာ ဝါသခါင်လ၌ ကသလေးသူငယ်၊ လူငယ် လူရွယြ

် ျာေး၏လြ်မြျာဝညျာဉ်ြ ျာေး

မြန်လည်ြူေးကြ်သရျာက်ရှသစရန် လက်သကျာက်ဝတ်တွင ် ခ ည်မဖ ဖွွဲွဲ့သြေးမခင်ေးမဖစ်သည်။ ရု ေးရျာအစဉ်အလျာ

အရ လူကကီေးြှ လူငယ်သု ခ ည်သြေးသလရှသည်။

 ဒဏ္ဍျာရီလျာသြိုင်း် ဘ ကျာင််း

လက်ခ ည်ြွဲသ
ွ တျာ်၏အစသည် ကရင်တု၏ စတင်သြါက်ဖွျာေးရျာ ဒဏ္ဍျာရီ အမဖစ်အြ က်ြ ျာေးတွင ်

တည်ရှသနသည်။ ကရင်လူြ ြုေးတု၏ ရ

ု ု ေး စကျာေးြ ျာေးတွင ် ကရင်တုသည် ေးီ ြွဲ
ွဲ ယွျာ ြှတ င ် တသနရျာြှ

တသနရျာသု သမြျာင်ေးသရွ ွဲ့သန င

ု ခ
် ွဲကကသည် လူြ ြုေးမဖစ်သြသည်။ စ
ု ဉ်က ကရင်လူြ ြုေးတု၏သခါင်ေးသ ျာင်ြှျာ

ဖူေးသ ျာြွဲြါ မဖစ်သည်။ သ

ု ခါင်ေးသ ျာင်ကကီေး၏ဦေးသ ျာင်ြှုမဖင ် ကရင်လူြ ြုေးြ ျာေးသည် တဗက်ကုနေး် မြင်မြငြ
် ှ

ယန်စီက န်မြစ်အတုငေး် သမြျာက်ြှသတျာင်သု သရွှေသ

ွဲ့ မြျာင်ေးသွျာေးလျာကကရင်ေး ဝါသခါင်လအတွငေး် တွင ်

ြုေးြ ျာေးမြင်ေး န်စွျာ ရွ ျာသွနေး် မခင်ေး၊ သွဲသခ ျာင်ေးြ ျာေး မြင်ေး န်စွျာ စီေး င်ေးမခင်ေး၊ သတျာင်ငြြုက မခင်ေး အစရှသည်

သ ျာဝ ရျာသီဥတုသ ေးဒဏ်ြ ျာေးကု မြင်ေး န်စွျာ ကကံြုသတွွဲ့ရ၍ ဖ ျာေးနျာမခင်ေး၊ သသ ုေးံ မခင်ေးြ ျာေး

ကကံြုသတွွဲ့ ခွဲကကရြါသည်။ အမြင်

ု အမချာေးအုြ်စုြ ျာေး၏ လျာသရျာက်တုက်ခုက်မခင်ေးြ ျာေးကုလည်ေး

ကကံြုသတွွဲ့ ခွဲကကရြါသည်။

သကကျာင
ု ် ဖူေးသ ျာြွဲြါသည် (၇)ရက်သျာေးသြီေးြ ျာေးကု အသကကျာင်ေးမြြု၍ (၇)ရက် (၇)နံ (၇)ြ ြုေးြါသသျာ

ြစစည်ေးြ ျာေးမဖင ် အဓဌျာန် မြြုခွဲသလသည်။ ြြ၏အစုအဖွွဲွဲ့ဝင် ငယ်သျာေးြ ျာေး သ ျာဝသ ေးဒဏ်ြှ ကင်ေးသဝေးရန်နင
ှ ်

တဦေးနှငတ
် ဦေး လွယ်ကူစွျာ ြှတ်ြသစနင
ု ရ
် န်အတွက် လက်သကျာက်ဝတ်တွင ် ခ ည်မဖ မဖင ် ဖွွဲွဲ့ ေးံု မခင်ေးကု

ဝါသခါင်လ တွင ် အစမြြုခွဲရျာြှ ဝါသခါင်လ ကရင်လက်ခ ည်ြွဲွသတျာ် စတင်

သြေါ်သြါက်လျာခွဲသည်ဟအ
ု ုရှြါသည်။
 က င်ေးြသည်ြံုစံ

ယသနသခတ်တွင ် ကရင်လူြ ြုေးြ ျာေးြှျာသနရျာသဒသအသီေးသီေးတွင ် မြန်နသ

ံှ န င
ု လ
် က်ရရျာ
ှ

သဒသတခုနင
ှ တ
် ခု က င်ေးြသည်ြံုစံြ ျာေး တ ြ်တည်ေးက သလြရှသခ ။ သုသသျာ် သ
ု ုက င်ေးြကကသည်

အခါတွငြ
် ူ ြသျာေးစုအလုက်၊ သက ေးရွ ျာအလက
ု ်၊ ငြြုွဲ့နယ်အလုက၊် အသင်ေးအဖွွဲွဲ့အလုက်

ဝါသခါင်လမြည်သနတွငသ
် ျာ မြြုလုြ်က င်ေးြသလ ရှကကြါသည်။ အမြင်
ု ြသျာေးစုအတွငေး်

ဖ ျာေးနျာမခင်ေးသသ ေးုံ မခင်ေးနှင ် ြဂဂလျာသ ျာင်မခင်ေးတွငလ

် ည်ေး အ ေးူ မြြုလုြ်သလ ရှကကသည်။

အ က်တွငသ
် ဖျာ်မြသကွဲသု သခါင်ေးသ ျာင်ကကီေး ဖူေးသ ျာြွဲြါသည် ကုယ်ကျာယဗလနှငမ် ြည်စံုငြီေး သတတရှမခင်ေး၊

သကချာသြျာဓနှငမ် ြည်စံုမခင်ေး၊ တည်ကကည်သမဖျာငြ

် တ်၍ သစစျာရှသသျာသခါင်ေးသ ျာင်သကျာင်ေး တစ်ဦေး မဖစ်ကျာ

ြြ၏ လူြ ြုေး၏ သလေးစျာေးခ စ်ခင်ြှုကုခံရသည် ြုဂဂြုလ်မဖစ်ြါသည်။ သကကျာင

ု ယ
် သနသခတ် လက်ခ ည်ြွဲွ

မြြုလုြ်ရျာတွင ် ရြ်ကွက၊် သက ေးရွ ျာ၊ ငြြုွဲ့နယ် အဖွွဲွဲ့အစည်ေး ြ ျာေးြှ သလေးစျာေးရသည် အကကီေးအကွဲြ ျာေး

သက်ကကီေးရွ ယအ
် ု အဖေးု အဖွျာေးြ ျာေးြှ ခ ည်ငင်သြေးသလရှသည်။ ြွွဲကုဦေးသ ျာင်သူက လက်ခ ည်သနှျာင်ရျာတွင ်

အသံုေးမြြုသည် ြစစညေး် ြ ျာေးကု စသကျာတစ်ခ ြ်တင

ွ ် အစီအရီ ည်ငြီေး လက်ခ ည်သြေးသူ အ ေးု ၊ အ ွျာေးြ ျာေးက

လက်ခ ည်သနှျာင်ခံယူ သူသ ွြ ြုေး၊ သျာေးသြီေး၊ သမြေးမြစ်တု၏ဦေးသခါင်ေး က်ြှ ခ ည်မဖ စကု တု ငြီေး

သယျာက်ြမဖင ် စသကျာခ ြ်ကုရု က်၍ ‘ြသကျာင်ေးသသျာ လြ်မြျာြ ျာေးခနဓျာကုယအ

် တွငေး် သဝေးလွငြ
် ါသစ၊

သကျာင်ေးသသျာလြ်မြျာြ ျာေးဝင် သရျာက်ြါသစ’ စသည် ုသတျာင်ေးြှုကု ကရင် ျာသျာမဖငရ

် ွ တ် ုကျာ

လက်ခ ည်ခံယူသူ၏လက်သကျာက်ဝတ်တွင ် ေးံု က စ် ျာေးသသျာ ခ ည်ြျှငမ် ဖ မဖငရ

် စ်ြတ်သြေးရသလရှသည်။

ြါဝင်သသျာအသံေးု အသ ျာင်ြ ျာေး

ဝါသခါင်လ ခ ည်မဖ ဖွွဲွဲ့ြဂဂလျာြွွဲတွင ် ြါဝင်သသျာ အသံေးု အသ ျာင်ြစစည်ေး (၇)ြ ြုေးြှျာ -

(၁) ငှက်သြ ျာသီေး

(၂) သကျာက်ညြှင်ေး ြ
ု ်

(၃) ြင်ေး ုြ်

(၄) နတ်ြန်ေးညြု

(၅) ခ ည်မဖ

(၆) သရ

(၇) ကကံြုငေး်

တု မဖစ်ကကသည်။

အသံုေးအသ ျာင်ြ ျာေး၏ အဓြပါယ်ြ ျာေး

(၁) ငှက်သြ ျာသီေး

ငှက်သြ ျာသီေးသည် အခင

ု လ
် ုက် အဖီေးလုက်တ၍
ွွဲ သီေးသသျာ အသီေးမဖစ်သည်။ ငှက်သြ ျာသီေးကု

အသရှ ွဲ့ ြုေးကရင် ျာသျာ မဖင ် "သျာကွီသျာေး"ဟုသခေါ် ငြီေး "သျာကွ"ီ သ

ု ည်ြှျာ စတ် ျာေးမဖ စင်မခင်ေး၊

နှစ်နစ
ှ ်ကျာကျာ သံသယျာဇဉ်ရှမခင်ေး သသ ျာကု သ ျာင်သည်ဟု အဓြပျာယ်ရသည်။ ကရင်လူြ ြုေးြ ျာေးသည်

စုစည်ေးညီညွတ်စွျာ ဥြကွွဲ သက
ု ်ြြ က် သန င
ု သ
် လရှကကသည်ဟုြံုသဖျာ်သည်သသ ျာမဖစ်သည်။

(၂) သကျာက်ညြှင်ေး ြ
ု ်

သကျာက်ညြှင်ေး ြ
ု ်သည် သစေးကြ်သနသည် သသ ျာရှငြီေး သတျာ်ရု န
ံ င
ှ ် ခွါ၍ ြရသြ။

သကကျာင
ု က
် ရင်လူြ ြုေးြ ျာေးသည် အခ င်ေးခ င်ေး သံသယျာဇဉ်ရှကကငြီေး စည်ေးလံေးု လ က်ရှကကသည် သသ ျာ

မဖစ်ြါသည်။

(၃) ြင်ေး ုြ်

ြင်ေး ုြ်ကု ုြ်ကုငမ် ခင်ေး၊ စုစည်ေးမခင်ေးဟု အဓြပျာယ်ြတ

ှ ်ယူသလရှသည်။ အခ င်ေးခ င်ေး သသွေးစည်ေး

ညီညွတ်စွျာ သန င
ု က် ကသည်ဟု အတတ်နြတ် ယူမခင်ေးမဖစ်သည်။ လူတုသည် အျာေးအင်ရရန်
ှ ြင်ေးကု သနစဉ်
စျာေးသံေးု ကကရသည်။ ြင်ေးစျာေးရြှ အျာေးရှြါြည်။ အျာေးရှြှ အလုြ်လုြ်နင
ု ြ
် ါြည်။ ခွနအ
် ျာေး၏အဓြပါယ်

ုတ်ကုင ် စုစည်ေးမခင်ေး၏အဓြပါယ် မြည်ဝမခင်ေး၏ အဓြပါယ်သ ျာင်ြါသည်။

(၄) နတ်ြန်ေးညြု

နတ်ြန်ေးညြုကု ကရင် ျာသျာမဖင"် သဖျာဝီေး"ဟု သခေါ် ငြီေး ၎င်ေးြန်ေး၏ အမြစ်ြ ျာေးသည် က်နယ
ွ ်ကျာ

တစ်အုံ တစ်ခုင ် ရှသညအ

် မြင် ြည်သည်သနရျာတွငြ
် ု သြါက်သရျာက်ငြီေး သ ေးအနတရျာယ်ြ ျာေး ရျာသီဥတု

အနတရျာယ်ြ ျာေးကု ခံနင

ု ရ
် ည်ရသည်
ှ ။ အမြင်
ု အြင်သည် သ ွေးသမြသွျာေးသသျာ်လည်ေး အခ န်တန်လျှင ် အမြစ်ြှ

မြန်သြါက်တတ်သည် သသ ျာကု သ ျာင်သည်။ နတ်ြန်ေးညြုအြင်သည် ြြအြင်

ရှငသ
် န်ကကီေး ျာွ ေးသရေးအတွက် အမြစ်သည် က ယ်မြန ် ရှည်လ ျာေးစွျာ ေးု င်ေးငြီေး သရျာက်သလရျာြှျာ အြင်

ငက
် ွဲ ငက
် ွဲသြါက်သမဖင ် သတျာ်ရု န
ံ င
ှ ် သတ်၍လည်ေး ြသသနင
ု ် ြ ြုေးမြြုတ်၍ ြ ြုေးြသုဉ်ေးနင
ု ြ
် ါ။ သကကျာင
ု ်

ခုငက် ကည်သည်သသ ျာ ခံနင

ု ရ
် ည်ရသည
ှ ် သသ ျာကုသ ျာင်သည်။

(၅) ခ ည်မဖ

ခ ည်မဖ သည် မဖ စင်သနရ

် ှငေး် သသျာ သသ ျာကုသ ျာင်သည်။ ကရင်လူြ ြုေးြှနလ
် ျှင ်

လက်သကျာက်ဝတ်တွင ် ခ ည်မဖ အြှတ်အသျာေး ြါရှရြည်ဟု သရှေးအစဉ်အ က်က ြှတ်သျာေးလျာခွဲကကသည်။

ခ ည်မဖ ြျှငတ
် စ်ြျှငက
် ု မြတ်သအျာင် န
ွွဲ င
ု သ
် သျာ်လည်ေး ခ ည်မဖ ြ ျာေးစုစည်ေး၍ ဖွွဲွဲ့ခ ည် ေးံု သနှျာင်သသျာအခါတွင ်

မွွဲ ဖတ်သသျာ်လည်ေး ြမြတ် နင

ု သ
် ကွဲသု ကျွနြ
်ု ်တု ကရင်လူြ ြုေးအခ င်ေးခ င်ေးသည်လည်ေး ခ ည်မဖ ြ ျာေးြြျာ

စုစည်ေးခုငြ
် ျာရြည် ဟူသည် သသ ျာကု သ ျာင်ြါသည်။

(၆) သရ

သရသည် လူသျာေးြ ျာေးအတွက် ြရှြမဖစ်သသျာ အသက်သခင် သက ေးဇူေးရှငအ

် မဖစ် သတ်ြှတ်၍

အတတ်နြတ် ယူကကသည်။ သရသည် သအေးမြသနသကွဲသု ကရင်တင

ု ေး် ရင်ေးသျာေးတု၏ ဝခရီေးလြ်ေးသည်လည်ေး

သရကွဲသု သအေးမြ ကကည်လင်သစရန် ရည်ရွယ်သည် အနက်အဓြပျာယ်ကု သ ျာင်သည်။

(၇) ကကံြုငေး်
 ကကံြုငေး် ၏ အဓြပျာယ်ြှျာ ကကံတုြည်သည် အ စ်တုငေး် တွင ် အြင်သြါက် ြ ြုေး က်ြ ံွဲ့သည် သသ ျာကု

သ ျာင် သည်နင
ှ အ
် ညီ အြ ြုေးအနွယ် တွယ်တျာသစျာင ် န်ေးသသျာ သသ ျာကုသ ျာင်သည်။ မြင်
ု ကကံသည်

ခ ြုသသျာ အရျာသျာ ရှသသျာသကကျာင ် ခ ြုသျာမဖ စင်သသျာ သသ ျာကုသ ျာင်သည်။ ကကံြင်သည်

တစ် ငင် ြီေးတစ် င် တစ် စ်ငြီေးတစ် စ် အ က်သု ေးု တက်သနလ က်ရှရျာ ကျွနြ
်ု ်တု

ကရင်လူြ ြုေးြ ျာေးသည်လည်ေး ကကံြင်ကု ြြျာမြြုကျာ ဝတုေးတက်စည်ကျာေးသရေး ကကြုေးစျာေးရြညသ

် သ ျာ

အနက်အဓြပျာယ်ကု သ ျာင်သည်ဟု သရှေးစျာ သြြ ျာေး ေးုံ ြစျာြ ျာေးကသဖျာ်မြ ျာေးြါသည်။

က င်ေးြသည်သဒသြ ျာေး

မြန်ြျာနင
ု င
် အ
ံ တွငေး် တွင ် ကရင်အြ ြုေးသျာေးအစည်ေးအရံုေး (KNU) အုြ်ခ ြုြ်ရျာ ခရု င ် (၇)

ခရု ငတ
် င
ွ သ
် ျာြက ဧရျာဝတီတုငေး် (မြစ်ဝကျွနေး် သြေါ်)၊ စသသျာ ကရင်လြ
ူ ြုေးအြ ျာေးစု သန င
ု ရ
် ျာ သဒသတွင ်

က င်ေးြသလရှကကြါသည်။ ရန်ကုနင် ြြုွဲ့သတျာ်တွငြ

် ူ ဟံသျာဝတီအဝုငေး် အနီေး၊ ကရင် က
ု သလေးသက ျာင်ေးတက
ု ်

တုတွင ် နှစ်စဉ် က င်ေးြကကသလ ရှကကသည်။

င
ု ေး် နင
ု င
် ၊ံ ရှကရင်လူြ ြုေးအဖွွဲွဲ့အစည်ေးြ ျာေး ဦေးသ ျာင်၍ န်သကျာက်ငြြုွဲ့သတျာ်တွငလ
် ည်ေးသကျာင်ေး၊

င
ု ေး် နင
ု င
် ရ
ံ ှ ကရင် လူြ ြုေးအြ ျာေးစုသန င
ု သသျာ
် ကန်ခ န ူရီခရု င ် ခ င်ေးြုငခ
် ရု င ် နှင ် တက်

ခရု ငတ
် ုတွငလ
် ည်ေးသကျာင်ေး၊ နှစ်စဉ် စည်ကျာေးသက
ု ်ငြြုက်စွျာ ရု ေးရျာြြ က် က င်ေးြသလရှသည်။

ဥသရျာြတုက်နင
ှ အ
် သြရကန်နင
ု င
် ြ
ံ ျာေးသု သမြျာင်ေး သရွှေွဲ့သန င
ု လ
် ျှက်ရှသည်ကရင်လူြ ြုေးြ ျာေးကလည်ေး

အခါအျာေးသလျှျာ်စွျာ က င်ေးြသလရှသည်။

လူြ ြုေးတုငေး် ြြတု၏ ယဉ်သက ေးြှု ရု ေးရျာဓသလအျာေး ြသြ ျာက်ြ က်သအျာင် န်ေးသြ်ေး သစျာငသ
် ရှျာက်ရ

ြည်တျာဝန်ြှျာ လူြ ြုေးစုဝင်တင

ု ေး် တွငရ
် ှသနသြသည်။ ြြ၏ယဉ်သက ေးြှု ရု ေးရျာဓသလအျာေး ြသြ ျာက်ြ က်သအျာင်
 န်ေးသြ်ေးရြညအ
် မြင် အြ ျာေးသသအျာင်လည်ေး ကကြုေးစျာေးသဖျာ် တ
ု ်ရသြြည်။ ကရင်တ၏
ု ရု ေးရျာဓသလ

ြွွဲသတျာ်ြ ျာေး ြသြ ျာက်ြ က်သစရန်အတွက် ကရင်လူြ ြုေးစုဝင်တုငေး် ြွွဲသတျာ်ြ ျာေးအျာေး လက် ငက
် ြ်ေးက င်ေးြ

လုြ်သ ျာင်နင
ု ြ
် ါသစသကကျာင်ေး ုသတျာင်ေးသြေးအြ်ြါသည်။

Ref: ကရင်ရု ေးရျာလက်ခ ည်ြွဲသ

ွ တျာ် (သစျာတသအျာ်ကွျာ)

ကရငရ
် ု ေးရျာ ခ ည်မဖ ဖွွဲွဲ့ြဂဂလျာ (ြန်ေးနွဲစန်( ျာေးအံ))
လူငယ်အသ ကဏ္ဍ
မြန်ြျာမပည်ဘထျာင်စိုရ ဗဟို
ာ့ အြ ်းသျာ်းမဖစ်တည်ြှုနင
ှ ်ာ့ ပတ်သက်မပီ်း

ဘြ်းမြန််းတင် က်ြှု

ယခုကဏ္ဍတွင ် လူငယ်တ၏
ု အမြင်ြ ျာေးကု ဖက်ဒရယ်ဂ ျာနယ်ြှ စုစည်ေးတင်မြမခင်ေးမဖစ်ြါသည်။

လူငယ်အသံြ ျာေးကု မြည်နယ်နင

ှ တ
် ုငေး် သဒသကကီေးအသီေးသီေးြှ လူငယ်တက်ကကလှုြ်ရှျာေးသူြ ျာေး ံ

က်သွယ်သြေးမြန်ေး ျာေးမခင်ေးမဖစ်ြါသည်။ သဖျာ်မြြါ သမဖကကျာေးခ က်ြ ျာေးသည် သမဖကကျာေးသူလင

ူ ယ်ြ ျာေး၏

အမြင်သျာမဖစ်ငြီေး ဖက်ဒရယ်ဂ ျာနယ်၏ အမြင်ကုသဖျာ်မြမခင်ေးြဟုတ်ြါ။ ယခုကဏ္ဍြှ လူငယ်အသံြ ျာေးကု

တုငေး် ရင်ေးသျာေးသခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေး၊ နင
ု င
် သ
ံ ရေးသခါင်ေးသ ျာင်ြ ျာေးနှင ် စျာဖတ်သူြ ျာေးအသနမဖင ်
သလလျာသရှနင
ု က် ကရန် ရည်ရွယ်ြါသည်။

ကခ င်မြည်နယ်

HELLEN ၊ ကခ င်အြ ်းသြီ်း

(၁) Nation ( အြ ြုေးသျာေးလူ )ု မဖစ်တည်ြူ နှင ် လူြ ြုေးစု ( Ethnic ) မဖစ်တည်ြူ အကကျာေး ျာသတွကွျာမချာေးြူရှလွဲ။

အြ ြုေးသျာေးစု၊အြ ြုေးသျာေးလူ ု (Nation) တ

ု ျာက သတ်ြှတ် ျာေးခ က်တစ်ခုသျာ

မဖစ်တယ်လု င်ြါတယ်။ ဒီနင

ု င
် ြ
ံ ှျာသနတျာမဖစ်တွဲ ဒီနင
ု င
် ရ
ံ ွဲ နင
ု င
် သ
ံ ျာေး ုငရ
် ျာ အခွငအ
် သရေးသတွကု

တသမြေးညီရသငြ
် ါတယ်။ လူြ ြုေးစု (Ethnic) က ကုယ်ရွဲ ြသျာေးစု၊သ ွြ ြုေးြ ျာေး နှင ် အသမခခံငြီေး

ကုေးကွယ်ယကံု ကည်ြူ ၊ ျာသျာစကျာေး၊ ရု ေးရျာယဉ်သက ေးြူ ဓသလ ေးံု တြ်ေးသတွ နွဲအတူ ုေး ွျာေးြင
ု ်

သမြသနရျာသဒသအတင
ု ေး် ကု ကုယ်ြုငမ် ြဌျာန်ေးခွင ် သတွနအတူ
ွဲ အုြ်ခ ြုြ်စီြံ သန င
ု က် ကတွဲလူြ ြုေးစုသတွမဖစ်တယ်။

သ
ု နရျာသဒသြ ျာေးကု လူြ ြုေးစု တစ်စုြှတစ်စု ြည်သည်အခါြှ အုြ်စေးု စီြံတျာြ ြုေးြရှ၊ ကုယ်သဒသ ရွဲ

နယ်သမြြှျာြွဲ သန င
ု က် ကတွဲလူြ ြုေးစုသတွမဖစ်တယ်။ တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေး လု သခေါ်တျာက လူြ ြုေးစု တစ်ခု တစ်ခု

စီတုငေး် ကု ခ ံြုငြီေးသတျာ သမြျာ ုတျာမဖစ်တယ်။ အွဲြှျာ တစ်ခု ေးူ မချာေးသနတျာက ဗြျာလူြ ြုေး သတွက “တစ်မချာေး

လူြ ြုေးစုသတွကု သူတုသတွ သတွွဲ့ရင် ြင်ေးတု တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွ” ုငြီေး သံေးု နှုနေး် တျာ သတွသတွွဲ့ရ တယ်။

က ြတု င်တျာက တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေးလု သမြျာလုကရ
် င် လူြ ြုေးစုသတွ အျာေးလံုေးကုသခေါ်တျာလု ကုယ်အသနွဲကုယ်
လက်ခံ ျာေးကကတျာမဖစ်ြါတယ်။ သသ ျာက မြည်သ ျာင်စုမြန်ြျာနင
ု င
် က
ံ ု ဗြျာ လူြ ြုေးသတွကြွဲ ြုငသ
် လုလုန ွဲ

သသ ျာရှသနတျာနွဲအတူတူ မဖစ်တယ်။ တစ်ခ ြုွဲ့သသျာ လူြ ြုေးစုသတွကလည်ေး မြန်ြျာလူြ ြုေး လုမြန်သေးုံ တယ် ြသ

့သသေးလုလွဲ မဖစ်ြှျာသြါ။ အစက က ြလည်ေး မြန်ြျာလူြ ြုေးသတွ လု သံုေးနူနေး် ခွဲဖူေးြါတယ်။ ုသတျာ မြန်ြျာ =

ဗြျာ က အတူတူလု မြန်ငြီေးသတျာ သက်သရျာက်သနသလုမဖစ်သနတယ်လုလည်ေးမြင်သတွွဲ့ရတယ်။

ဒါသတွကလည်ေး က ြ တု လူြ ြုေးစု သတွရွဲ ြညျာသရေး ၊ လူြူသရေး ၊ စီေးြွျာေးသရေး ၊ နင

ု င
် သ
ံ ရေး၊ က န်ေးြျာသရေး စတွဲ

အသမခခံက တွဲ အသြညျာ အတတ်ြညျာ ဖွံွဲ့ ငဖြုေးတုေးတက်ြူသတွကု သနှျာငသ

် နှေးသစတွဲ စနစ် တစ်ခု ကု

အစကတည်ေးက ဖန်တီေးယူ ျာေးတျာ မဖစ်တယ် ုတျာ ကု သနျာက်ြုငေး် ြှ

နျာေးလည်သသ ျာသြါက်လျာခွဲတျာမဖစ်ြါတယ်။

ကွျာမချာေးြံုလုသမြျာရင် လူြ ြုေးစုလု အြည်တွင ် ျာေးတွဲ လူြ ြုေး သတွကသျာ နင

ု င
် တ
ံ ည်သ ျာင်နင
ု ြ
် ှျာ

မဖစ်ြါတယ်။ သတ်ြတ
ှ ် ျာေးတွဲ အရျာအြည်နျာြသတွက အခ န်တန်သမြျာင်ေးလွဲ လရတယ်
ု ။

သမြျာင်ေးလုက်လုရတယ်။ အြှနစ
် င်စစ် ြူရင်ေးသန င
ု သ
် နတွဲလူြ ြုေးစုြ ျာေးကသျာ ကုယ်ရွဲနင
ု င
် က
ံ ု

တည်သ ျာင်နင
ု ရ
် ြှျာမဖစ်ြါတယ်။ အြ ြုေးသျာေးကုယ်ြင
ု ် လကခဏျာသတွ က လူြ ြုေးစုသတွြှျာသျာ ရှတယ်။
ခခ
အွဲဒါသတွကု မြန်ငြီေး န်ေးသြ်ေးကျာကွယ်သစျာငသ
် ရှျာက်သြေးဖုနွဲ အသအြှတ်မြြုလက်ခံ ရြှျာမဖစ်တယ်။

လူြ ြုေးစုသတွကလည်ေး ဒီနင

ု င
် ရ
ံ ွဲ နင
ု င
် သ
ံ ျာေး ုငရ
် ျာအခွငအ
် သရေးလည်ေး အမြည်အဝရရှရြှျာမဖစ်ငြီေး သနျာက် ြ်

နဂုြူလရှသနတွဲ အခွငအ
် သရေးသတွ၊ အြ ြုေးသျာေးကယ
ု ်ြုငလ
် ကခဏျာသတွ ကုလည်ေး ကျာကွယ်သစျာငသ
် ရှျာက်ငြီေး ၊

လူြ ြုေးစုသတွရွဲ အက ြုေးစီေးြွျာေးသတွကု မြငတ

် င်သြေးရြှျာမဖစ်တယ်။

(၂) ဖက်ဒရယ် ယူနစ်တစ်ခုကု ယ်အသြေါ် ြှျာအသမခခံငြီေးတည်သ ျာက်သငြ

် ါသလွဲ။

တုငေး် ရင်ေးသျာေးြ ြုေးနွယ်စြ

ု ျာေး အျာေးလံုေးသန င
ု တ
် န
ွဲ င
ု င
် တ
ံ စ်နင
ု င
် ြ
ံ ှျာ က ြတုနွဲသငသ
် တျာ်ြွဲ

ဖက်ဒရယ်ယူနစ် ကသတျာ ( Muti Nation state ) မဖစ်သနတယ်။ ုသတျာ ဒီြုကသရစီလု မြန်သမြျာသတျာလည်ေး

ြ ျာေးသူက အုြ်ခ ြုြ် တွဲ ြံုစံ ြမဖစ်ရ ေးူ ။ လူြ ျာေးစုက အျာဏျာရှငစ
် နစ် မြန်မဖစ်သွျာေးနင
ု တ
် ယ်။

ဖက်ဒရယ်စနစ်ြှျာက အြ ြုေးသျာေးအ ငြ
် ှျာ အျာေးလံေးု သသ ျာတူညီ ျာေးတွဲ အျာေးလံေးု နွဲ သက် ုငသ
် သျာ

ကစစရြ် ြ ျာေးအတွက် သဝြျှအုြ်ခ ြုြ်မခင်ေး ( Shared rule ) ကု က ငသ

် ုေးံ ငြီေးသတျာ ၊

မြည်သ ျာင်စုအဖွွဲွဲ့ဝင်သတွြှျာက တုငေး် ရင်ေး သျာေးလူနည်ေးစုြ ျာေး၏ အက ြုေးစီေးြွျာေးအြ ျာေး အတွက်ကုယ်ြင

ု ် (သု )

ကုယ်ြုငမ် ြဌျာန်ေးမခင်ေး ( Self Rule ) ကု က ငသ

် ုေးံ မခင်ေးမဖစ် တန်ေးတူညီြျှသရေးသျာတူညီြျှြူကု

မဖစ် န
ွ ေး် သစြါတယ်။ လူြ ြုေးစုသတွြှျာရှသနတွဲ နဂုြူလ နယ် နြတ်ြ ျာေးကုလည်ေး
သကျာင်ေးစွျာမြန်လည်သတ်ြတ
ှ ်သြေးငြီေး ကုယ်ြင
ု မ် ြဌျာန်ေးခွငန
် ွဲ သွျာေးြယ် ရ
ု င် မြဿနျာြုနည်ေး

သွျာေးနင
ု တ
် ယ်လုမြင်ြါတယ်။

(၃) အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေး ၊ တရျာေးြျှတြူရရှသရေး နှင ် ကုယ်ြုငမ် ြဌျာန်ေးခွငရ

် ရှသရေး ကု အသမခခံသသျာ

ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စု တည်သ ျာက်နင

ု ဖ
် ု ျာသတွလုြ်သ ျာင်သငြ
် ါသလွဲ။

ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စု တည်သ ျာက်နင

ု ဖ
် ု ုရျာတွင ် ဒီြုကသရစီသရေး၊ အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေး၊

ကုယ်ြုင ် မြဌျာန်ေးခွငတ
် ုကု အျာြခံခ က်သြေးနင
ု သ
် သျာ မြည်သ ျာင်စုြူ တစ်ခု ျာေးရှရြှျာမဖစ်ြါတယ်။

ဖက်ဒရယ်ဒြ
ီ ုကသရစီ မြည်သ ျာင်စု ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုအသမခခံဥြသဒ ရှရြယ်။ ဖက်ဒရယ်ဒြ
ီ ုကသရစီ

မြည်သ ျာင်စုအဖွွဲွဲ့ဝင် အစေးု ရြ ျာေး ဖွွဲွဲ့စည်ေး ျာေးရြါြယ်။ မြည်သ ျာင်စုအဖွွဲွဲ့ဝင် မြည်နယ်ြ ျာေး ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံု

အသမခခံဥြသဒရှြယ်။ လူနည်ေးစုြ ျာေး၏ အခွင ် အသရေးသတွကုလည်ေး ကျာကွယ်မြငတ

် င်သြေးရြယ်။ က ြတု

မြန်ြျာနင
ု င
် ြ
ံ ှျာက တုငေး် ရင်ေးသျာေး လူြ ြုေးသြါင်ေးစု သန င
ု တ
် န
ွဲ င
ု င
် ံ မဖစ်တွဲအတွက်သကကျာငြ
် ုလု ဖက်ဒရယ်

မြည်သ ျာင်စု နင
ု င
် ံ တည်သ ျာက်သွျာေးဖု ရ
ု င်သတျာ ဥြသဒမြြုသရေး၊ အုြ်ခ ြုြ်သရေး၊ တရျာေးစီရင်သရေး

အျာဏျာသတွကု မြည်သ ျာင်စုအစေးု ရ နှင ် မြည်သ ျာင်စုအဖွွဲွဲ့ဝင်အစုေးရ သတွကကျာေးြှျာ

သသ ျာတူသတ်ြှတ် ျာေးတွဲ အျာဏျာခွွဲသဝက ငသ

် ေးုံ သသျာစနစ် ကု က ငသ
် ေးုံ ရြှျာမဖစ်တယ်။

ဖက်ဒရယ် စနစ် လု သမြျာရင် ဗဟုခ ြုြ်ကင

ု ြ
် ူ သလ ျာခ သရေး စနစ် ကု က ငသ
် ုေးံ မခင်ေးက

လည်ေးအဓကမဖစ်တယ်။ ြါတီစံု ဒီြုကသရစီစနစ်န ွဲ လူ ု နဒမဖင ် သရွ ေးခ ယ်တင်သမြျာက် ျာေးသသျာ

အစုေးရမဖစ်သနရြါြယ်။ လုြ်ြုငခ
် ွင ် အျာဏျာြ ျာေးကလ
ု ည်ေး ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုြှျာ အတအလင်ေး တတက က

သဖျာ်မြ ျာေးရြါြယ်။
 ကရင်နမီ ြည်နယ်

ဗ ို လ်ြ က်ြှ န် ၊

ဗဟ ိုမပန် ကျာ်းဘရ်းနှင ာ့ဘ

် မပျာဘရ်း ိုခွင ာ့ရ
် ှ သူ၊ ကရင်နီမပည်အြ ်းသျာ်းြ ျာ်းကျာကွယ ်ဘရ်းတပ် KNDF

(၁) အြ ြုေးသျာေးလူ ု (Nation)မဖစ်တည်ြှု နှင ် လူြ ြုေးစု (Ethnic) မဖစ်တည်ြှုအကကျာေး ျာသတွ ကွျာမချာေးြှုရှလွဲ။

က သနျာ် င်တျာ က သနျာ်တုလူြ ြုေးစုန ွဲ အြ ြုေးသျာေး ကု ကျာေးြှျာ မဖစ်တည်ြှုက ကွျာမချာေးြှုရတယ်

ှ လု

ယူ ြါ တယ်။ တကယ်တြ်ေး က သနျာ်တအြ

ု ြုေးသျာေးလူ ရ
ု ွဲသအျာက်ြှျာ လူြ ြုေးစုသတွက ရှသနခွဲတယ်။

တစ်နည်ေးအျာေးမဖင ် ကင်ြွနေး် တြ်ငြီေးသခေါ်လုက်တျာြါြွဲသလ။ အြ ြုေးသျာေးလူ က

ု ု nation ုတဟျာက
ွဲ

တစ်သလျှျာက်လံုေး အဓြပျာယ် ဖွင ် ုြြှနခ

် ွဲတျာလည်ေး ရှခွဲတယ်သလ။ လူြ ြုေးစုကကျာေးြှျာ ဥြြျာ

ကရင်နမီ ြည်နယ်ြှျာသတျာ လူြ ြုေးစုသတွရတယ်

ှ ။ (ကယျာေး ကယန်ေး ကသယျာ ယင်ေးလွဲ နုသနျာ် သက ျာေး) စသမဖင်

လူြ ြုေးစုသတွက က သနျာ်တု လူြ ြုေးစုသတွသျာ မဖစ်တယ်။ ဒီမြည်နယ်ြှျာ အသမခခံငြီေး မြည်နယ်ရွဲ

သြုငေး် သကကျာင်ေးနွဲ အညီသြေါ်သြါက်လျာတျာမဖစ်တယ်။ မြည်နယ်ရွဲြူရင်ေးသည်က က သနျာ် ခုဏကသမြျာတွဲ

လူြ ြုေးစုသတွသြေါ်ြှျာတင် သက်သရျာက်ြအ

ှု ြ ျာေးကကီေးရှြါတယ်။ အြ ြုေးသျာေး သ
ု တွက ဒီမြည်နယ်ကု

မြည်နယ်သျာေးအမဖစ် လျာသန င
ု ခ
် ွဲကကတွဲအသြေါ် သခေါ်သဝေါ်လုကရ
် တွဲ လက်ခံ လုက်ရတွဲ

အသနအ ျာေးြ ြုေးမဖစ်တယ်။ ျာသတွကွျာမချာေးလွဲလုသမြျာရင်သတျာ ရု ေးရျာယဥ်သက ေးြှုြတူြါ ေးူ ။ သနျာက်

တစ်ခုက ေးံု တြ်ေးအစဥ်လျာသတွ ြတူြါ ူေး။ သနျာက်တစ်ခုက လူသျာေးတစ်သယျာက်ကွဲသုအသမခအသနသတွ

တူညီြှု ရှသသယျာင် တကယ်တြ်ေးက ကရင်နြ

ီ ှျာရှတွဲလူြ ြုေးစုသတွရွဲ တကယ်နင
ု င
် သ
ံ ရေးရည်ြှနေး် ခ က်က ဒီ

လူြ ြုေးစု သတွရွဲ ဂုဏသ

် ကချာမြင်ြျာေးသရေး၊ တရျာေးြျှတသရေး တန်ေးတူညြ
ီ ျှသရေး ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စုကု

တည်သ ျာက်သရေး ု တျာက အြ ျာေးကကီေး ုငေး် မြင်ေးသနတျာမဖစ်ြါတယ်။ က န်တွဲလူသတွနသတျာ

ွဲ ြတူ ူေးသြါ။

ဖက်ဒရယ် ဒီြုကသရစီ မြည်သ ျာင်စု တည်သ ျာက်ဖုအတွက် လူြ ြုေးစုသတွရွဲ တစ်ခုတည်ေးသသျာ

နည်ေးလြ်ေးသတွ သြုငေး် စဥ် က်က သတျာင်ေး ုခတွဲ

ွဲ သတျာင်ေး ုခ က်သတွမဖစ်တယ် ုတျာ သမြျာမြခ င်ြါတယ်။
(၂) ဖက်ဒရယ်ယူနစ်တစ်ခက
ု ု ယ်အသြေါ်ြှျာ အသမခခံငြီေး တည်သ ျာက်သငြ
် ါသလွဲ။

ျာကုအသမခခံငြီေး တည်သ ျာက်သင်လွဲလုသမြျာရင်သတျာ လူြ ြုေးစုရအသမခအသနသြေါ်

ွဲ ြတ
ူ ည်ငြီေး တည်

သ ျာက်သင်ြါတယ်။ ဥြြျာ က သနျာ်တုမြန်ြျာနင

ု င
် ြ
ံ ှျာ လူြ ြုေးစုသြါင်ေး (၁၃၅) ြ ြုေး အွဲဒါသတွကု ည်စဉ်ေးစျာေးရင်

လူြ ြုေးစုငယ်သတွက အွဲ က်ြက ြ ျာေးတယ်လု င်တယ်။ အွဲဒါသတွကု ရှငေး် ရှငေး် လင်ေးလင်ေး မဖစ်သအျာင်

လုြ်ငြီေးသတျာြှ ဖက်ဒရယ်ယူနစ်ကု တည်သ ျာက်တသနရျာြှ

ွဲ ျာ တေးု ငြီေးသတျာ လုြ်သင်တယ်လု

က သနျာ် င်တယ်။ သနျာက်ငြီေးသတျာ က သနျာ်တရွဲ

ု အရှတရျာေး က သနျာ်တရွဲ
ု အနျာဂတ်ြှျာ ဒီတုငေး် မြည်ကု

ယ်လုတည်သ ျာက်ြလွဲ တ
ု ျာ ကစစက က သနျာ်တရွဲ
ု အရှတရျာေးသြေါ်ြှျာ အြ ျာေးကကီေးြူတည်ြါတယ်။

သလျာသလျာ ယ်ြျာှ စစ်သကျာင်စီက က သနျာ် တုနွဲ အကကီေးအက ယ် အတုကအ

် ခံသတွ လုြ်သနရသသေးတွဲ

အခ န်ြှျာသတျာ ြဋြကခသတွကုသက ျာ်လွှေျာေးနင

ု သ
် အျာင် အရင် ုေးံ လုြ်ရြှျာ မဖစ်ြါတယ်။ အွဲဒီ ြဋြကခသတွ

သက ျာ်လွှေျာေးနင
ု ခ
် ွဲငြီေးရင် လူြ ြုေးစုအလုက် ျာကုလုခ င်ကကလွဲ ယ်လုြံုစံနသွ
ွဲ ျာေးခ င်ကကလွဲ

ကုယ်ြုငမ် ြဌျာန်ေးခွငက
် စစသတွြါ သျာတူညီြျှမဖစ်တွဲ စည်ေးြ ဉ်ေး၊ စည်ေးသ ျာင် တစ်နည်ေး အျာေးမဖင် ဥြသဒအရ

အလျှငအ
် မြန်သြေါ် က
ွ ်လျာငြီေးြှ အွဲဒီကသန ဖက်ဒရယ်ယူနစ်ကု တည်သ ျာက်ရြှျာ မဖစ်တယ် လု

က သနျာ်ယူ ြါတယ်။

(၃) အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေး၊ တရျာေးြျှတြှုရရှသရေးနှင ် ကယ

ု ်ြုငမ် ြဌျာန်ေးခွငရ
် ရှသရေးကု အသမခခံတွဲ ဖက်ဒရယ်

မြည်သ ျာင်စု တည်သ ျာက်နင

ု ဖ
် ု ျာသတွ လုြ်သ ျာင်သငြ
် ါသလွဲ။

အစဥ်အ က် က သနျာ်တု တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွသတျာင်ေး ုခွဲတွဲ ကုယ်ြုငမ် ြဌျာန်ေးခွငက

် စစသတွ

တန်ေးသတွသရေး ကစစသတွကု ြမဖစ်ြသနအသအြှတ်မြြုရြှျာမဖစ်တယ်။ မြန်ြျာနင

ု င
် ြ
ံ ှျာရှတွဲ တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေး

လူဦေးသရအျာေးလံေးု ကု သူရွဲယဥ်သက ေးြှုကစစသတွ ေးံု တြ်ေးကစစန ွဲ ြတ်သက်ငြီေး အျာဏျာရှတွဲသူသတွက

တသသွြတြ်ေး လုက်နျာငြီေးသတျာ ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စုကု တည်သ ျာက်သင်တယ်လု ယူ တယ်။

သနျာက်တစ်ခုကသတျာ က သနျာ်တု အွဲလု တည်သ ျာက်နင

ု ဖ
် ုအတွက် က သနျာ်တု အခ င်ေးခ င်ေးကကျာေးြှျာရှတွဲ

ြဋြကခသတွကု အတက်နင
ု ် ုေးံ ခ ြုြ်ငငြ်ေးသစငြီေး ဦေးတည်ခ က်လျာရျာကု အသကျာင်အ ည်သဖျာ်ဖုက

အသနျာက်အယှက် အတျာေးအ ေးီ ြရှသင် ေးူ လု င်တယ်။ ဒါြှသျာ က သနျာ်တု သြေးတွဲသြေးခွနေး် ရွဲသတျာင်ေး ုတွဲ

ကစစသတွြှျာ အကကံြုေးဝင်ြှျာသျာမဖစ်ြါတယ်။ တကယ်လုသျာ လူြ ြုေးကကီေးတစ်စုစက

ု တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွရွဲ

ကုယ်ြုငအ
် ခွငသရေးတည်
် သ ျာက်တွဲအခါ လက်ဝါေးကကီေး လုက်အုြ်သန တယ် ုရင် က သနျာ်တုသမြျာတွဲ

အသနအ ျာေးသတျာ သရျာက်လျာြှျာြဟုတ် ေးူ ။ လူြ ြုေးကကီေးသတွကလည်ေး လူြ ြုေး ငယ်သတွရွဲ တကယ်မဖစ်ရြ်
အသမခအသနသတွကု နျာေးလည်နင
ု ြ
် ယ် ုရင် ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စုကု တည်သ ျာက်တွဲ ကစစက

မြန်မြန် န် န်ြငု ြီေးြယ်လု ယူ ြါတယ်။

ခ င်ေးမြည်နယ်

SALAI KUUI NGLING PAANG

(၁) အြ ြုေးသျာေးလူ ု (Nation)မဖစ်တည်ြှု နှင ် လူြ ြုေးစု (Ethnic) မဖစ်တည်ြှုအကကျာေး ျာသတွ ကွျာမချာေးြှုရှလွဲ။

Nation နှင ် Ethnic ုတွဲ သနရျာြှျာ ကုယက

် ုယ်ကု Nation လု ခံယူငြီေး တမချာေးသူသတွကု Ethnic လု

သတ်ြှတ်တျာြ ြုေး ြရှသင် ူေး။လူြ ြုေးတြ ြုေးကု Nation လု သမြျာငြီေး လူြ ြုေးတစ်ြ ြုေးကု Ethnic လု ြသတ်ြှတ်

သင် ေးူ ။ ကျွနသ

် တျာ်တု အျာေးလံုေးက Ethnic မဖစ်ကကငြီေး Nation အသနနွဲ Union ကု ြုငရ
် ှငက် ကတျာ မဖစ်တယ်။

တစ်မချာေးလူြ ြုေးသတွက Ethnic ြွဲ ငါတုက Nation လု ခံယူငြီ ယူ ငြီ လက်ခငံ ြီ က

ု တည်ေးက လူြ ြုေးကကီေး

ဝါဒကု စွွဲကင
ု လ
် ုြွဲ။ လူြ ြုေးကကီေးဝါဒ ုတျာ ငါတလူ
ု ြ ြုေးက သနရျာတကျာြှျာ င
ု ခ
် ရ
ံု ရြယ်။ ရျာ ေးူ ကကီေးရြယ်။

လုြ်ြုငခ
် ွင ် ရှရြယ်။ အျာဏျာရှရြယ်။ ငါတု စျာသြကု ငါတုလူြ ြုေး ြဟုတ်သူသတွကလည်ေး သမြျာရြယ်။

သရေးရြယ်။ ငါတု ယဥ်သက ေးြှုကု အျာေးလံုေးက က င်သံုေးရြယ်။ ငါတု ျာသျာကု တမချာေး ျာသျာသတွကလည်ေး

ကုေးကွယ် ရြယ် ုငြီေး နည်ေးြ ြုေးစံုန ွဲ လုြ်သ ျာင်တတ်တယ်။ ဒါသတွက Nation နှင ် Ethnic ြတူကွွဲမြျာေးသအျာင်

သတ်ြှတ်မခင်ေးရွဲ လကခဏျာသတွသြါ။

(၂) ဖက်ဒရယ်ယူနစ် ကု ယ်အသြေါ် အသမခခံငြီေး တည်သ ျာက် သင်သလွဲ။

ဒီနင
ု င
် ြ
ံ ှျာသတျာ သသခ ျာတျာက လူြ ြုေးကု (လူြ ြုေးစုြဟုတ်) အသမခခံငြီေး အရင် ုေးံ ဖွစ
ွဲွဲ့ ည်ေးရလြ်ြယ်။

ငြီေးသတျာ ြ ဝီကု အသမခခံတွဲ ဖက်ရယ်ယူနစ်သတွလည်ေး ရှလျာြှျာြွဲ။ ြ ဝီကု အသမခခံငြီေး လူြ ြုေးတစ်ြ ြုေး

တည်ေးကြွဲ နင
ု င
် သ
ံ ရေး အျာဏျာ၊ လူြှုသရေး အျာဏျာ ရယူ အုြ်ခ ြုြ်သနတျာြ ြုေး ြမဖစ်ဖုသတျာ လုြါလြ်ြယ်။ ဥြြျာ

ရန်ကုနက
် ု ဖက်ဒရယ်ယူနစ်လု သတ်ြှတ်ြယ်။ အွဲက နင
ု င
် သ
ံ ရေး သသျာ်လည်ေးသကျာင်ေးသဒါင်စံုကသန လုြ်ြင
ု ခ
် ွင ်

ရှတွဲ သူသတွက ဗြျာ/မြန်ြျာတည်ေး ြမဖစ်ဖု လုြယ်။

(၃) အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေး၊ တရျာေးြျှတြှုရရှသရေးနှင ် ကယ
ု ်ြုငမ် ြဌျာန်ေးခွငရ
် ရှသရေးကု အသမခခံသသျာ

ဖက်ဒရယ် မြည်သ ျာင်စု တည်သ ျာက်နင

ု ဖ
် ု ျာသတွ လုြ်သ ျာင်သငြ
် ါသလွဲ။

အြ ြုေးသျာေး တန်ေးတူသရေး၊တရျာေးြျှတြှု၊ ကုယ်ြင

ု မ် ြဌျာန်ေးခွင ် ရရှသရေးအတွက် ျာသတွလုြ်သ ျာင်သင်

သလွဲ ုရင် ဒါသတွကု ယ်သူသတွက ုေးံ ရှု ံေးခွဲသလွဲ ုတျာ အရင်ကကည်ရြယ်။ သူတုက သနျာက်သနျာင်

ြ ုေးံ ရှု ံေး ရသလသအျာင် ဥြသဒသတွ၊ ြူဝါဒသတွန ွဲ သူတုကုယ်တင

ု ် မြဌျာန်ေးကကတျာသတွကု

လက်ခံအတည်မြြုသြေးရြယ်။ နင
ု င
် သ
ံ တျာ်ရွဲ ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုအသမခခံဥြသဒြှျာလည်ေး တတလင်ေးလင်ေး

မြဌျာန်ေးသြေးရြယ်။ အရင်တန
ု ေး် ကတည်ေးက သတျာ်လှနသ
် ရေး လုြ်လျာတွဲ တုငေး် ရင်ေးသျာေးလက်နက်ကုငသ
် တွရွဲ

နင
ု င
် သ
ံ ရေး သြ ျာ်ြှနေး် ခ က်၊ ရည်ြှနေး် ခ က် သတွကု လစ်လ ြရှု ဖု လုြါြယ်။ တုငေး် မြည်ရွဲြဋြကခက

ျာသကကျာငမ် ဖစ်လု ယ်လသ

ု မဖရှငေး် ြှရြယ် ုတျာ တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေး လက်နက်ကင
ု သ
် တွရွဲနင
ု င
် သ
ံ ရေးြူဝါဒသတွက

အသမဖြါြွဲ။ ဖက်ဒရယ် ယူနစ်သတွက သက် င

ု ရ
် ျာ အလက
ု ် ဖွွဲွဲ့စည်ေး ြံုအသမခခံဥြသဒကု လွတ်လွတ်လြ်လြ်

သရေး မွွဲ ြဌျာန်ေးခွင ် ရှရြယ်။ NLD အသနနွဲ သသျာ်လည်ေးသကျာင်ေး၊ CRPH အသနနွဲ သသျာ်လည်ေးသကျာင်ေး၊ NUG

အသနနွဲ သသျာ်လည်ေးသကျာင်ေး၊ စကစ အသနနွဲသသျာ်လည်ေးသကျာင်ေး လံုေးဝ ြသနှျာက်ယှကသ

် င် ေးူ ။ ငါတု အ ရွဲ

ဗဟုက ဒါ ြကကြုက် ေးူ ။ ငါတု အသြရွဲ အ က်က ဒီအခ က် သသ ျာ ြက ူေး ုတျာြ ြုေး ဝင်ြရှု ြ်ဖုလုြါြယ်။

ဖက်ဒရယ်ယူနစ်သတွြှျာ နင
ု င
် သ
ံ ရေးအျာဏျာ ကအစ လုြ်ြင
ု ခ
် ွင ် ြ ျာေးြ ျာေး ရှရြယ်။ ကကန်ေးက န် အျာဏျာကုလည်ေး

ဖက်ဒရယ် ယူနစ်သတွက ရရြယ်။

ရန်ကုနတ
် ုငေး်

သူန င
ို ဘ
် အျာင် ( ရန်ကိုန်မြ ွဲ့နယ် ဘတျာ်လှန်ဘရ်းတက်ကကလှုပ် ရှ ျာ်းလူငယ် )

(၁) အြ ြုေးသျာေးလူ ု (Nation)မဖစ်တည်ြှု နှင ် လူြ ြုေးစု (Ethnic) မဖစ်တည်ြှုအကကျာေး ျာသတွ ကွျာမချာေးြှုရှလွဲ။

Nation နွဲ Ethnic က အမြန်အလှည် က်နယ

ွ ်ြှု ရှသနတယ် ုတျာသတျာ သမြျာစရျာြလုသလျာက် ေးူ

င်ြါတယ်။ လက်ရှအသနအ ျာေးအရ ရ

ု င်သတျာ political အရ nation ုတွဲ သဝါဟျာရက ြုငြီေး

က ယ်မြနင် ြီေး ethnic က nation အတွငေး် ြ

ွဲ ှျာရှသနသလု Nation ကကီေးတစ်ခုမဖစ်လျာဖုအတွက်က

က သတျာလွဲ ethnic ကသန တစ် ငြ

် ွဲ မဖစ်သြေါ်လျာရတျာကုေး၊ ဒီသနရျာြှျာ ရှု မြင်တွဲ ရှု သ ျာငသ
် ြေါ်ြူတည်ငြီေး
ကွျာမချာေးြှုရှြယ်လုသတျာ ကျွနသ
် တျာ် မြင်ြါတယ်။ မဖစ်တည်ြှုအရ သမြျာရြယ် ရ
ု င်သတျာ Ethnic ုတျာက

Nation က်ြုငြီေး သစျာလ င်စွျာ မဖစ်တည် ြယ်လု ယူ ြါတယ်။ Nation ရွဲမဖစ်တည်လျာြှုက

တည်သနရျာနယ်နြတ် အြုငေး် အမချာေးတစ်ခုြှျာ လူသတွစုဖွဲွဲ့ွ ငြီေးကကျာရှည်စွျာ သန င

ု လ
် ျာရျာကသန

မဖစ်သြေါ်လျာတယ်လု ကျွနသ
် တျာ် မြင်ြြါတယ်။ အွဲဒီြှျာြတူတျာကက သတျာ Ethnic က သတျာ

သနရျာတစ်ခု ြ
ွဲ ှျာြွဲ စုငြီေးသနခ င်ြှလွဲသနြယ်။ နဂက
ု တည်ေးက သူြှျာ လူြ ြုေးစု ုတျာရှလျာငြီေးသျာေး

သူြ ျာေးနွဲသြါင်ေးငြီေးသနခ င်လွဲသနြယ် သီေးမချာေးသနခ င်လည်ေး သနြယ်သြါ။ လူြ ြုေးစုသတွကသနြှ

အသကကျာင်ေးအြ ြုေးြ ြုေး (စီေးြွျာေးသရေး၊ က န်ေးြျာသရေး၊ လူြှုသရေး စသမဖင)် အတူသန င

ု ရ
် ျာကသန

အနည်ေးငယ်ခွွဲ က
ွ ်သန င
ု လ
် ျာကကရျာကသန ခွွဲ က
ွ ်လူြ ြုေးစု သသေးသသေးသလေးသတွ သရျာသ ေးွ သန င
ု ရ
် ျာ (သု)

လူြ ြုေးစုအကကီေးကကီေးသတွ သရျာသ ေးွ သန င

ု ရ
် ျာကသနြှ အတူတကွသန င
ု ် အုြ်ခ ြုြ်ဖုအတွက်

သဒသအြင
ု ေး် အမချာေးသတ်ြှတတ
် ျာသတွ စသမဖင ် မြြုလုြ်ငြီေး အွဲဒီကသန တ ငြ
် ှ nation က

မဖစ်သြေါ်လျာတယ်လု မြင်ြါတယ်။ သမြျာရရင် နင

ု င
် တ
ံ စ်နင
ု င
် သ
ံ တ်ြတ
ှ ်လုက်ရင် အွဲဒီနင
ု င
် ံ က
ွဲ လူြ ြုေးစု

အသသေး၊ အကကီေး အျာေးလံုေးက အွဲဒီနင

ု င
် သ
ံ ျာေးသတွသြါဗ ျာ။ နယ်သမြသဒသ ြ
ွဲ ှျာရှတွဲ လူသတွြှျာ

လူြ ြုေးမချာေးနျာေးြှုသတွရှြယ် သုသြြယ် နင

ု င
် သ
ံ ျာေးမဖစ်တျာသတျာ အတူတူြွဲသြါ အွဲလုြ ြုေးသတျာ မြင်ြြါတယ်။

(၂) ဖက်ဒရယ်ယူနစ်တစ်ခက
ု ု ယ်အသြေါ်ြှျာ အသမခခံငြီေး တည်သ ျာက်သငြ
် ါသလွဲ။

ဖယ်ဒရယ်ယူနစ်တစ်ခုကု ယ်အသြေါ်အသမခခံငြီေးတည်သ ျာက်ြလွဲ ုရင် ကျွနသ

် တျာ်ကသတျာ

အရင်ေး အမြစ်ကု အရင်ရှျာကကည်သြါလု သမြျာခ င်တယ်။ ဥြြျာ အြ်တစ်လံုေးသ ျာက်ြယ် ုရင် အသမခခံမဖစ်တွဲ

သအျာက်က သ ျာက်တင
ု သ
် တွကု အရင်တည်သ ျာက်ြလျာေး ဟေးု အသြေါ်က အြုေးကု အရင်တြ်ြလျာေးသြါ။

အသြေါ်ြှျာ ကျွနသ
် တျာ်သမြျာခွဲသလုြွဲ nation နွဲ ethnic ြှျာ ယ်ဟျာကြငု ြီေးအသမခခံက သလွဲ စဥ်ေးစျာေးငြီေး

ဖက်ဒရယ် ယူနစ်တစ်ခက
ု ု တည်သ ျာက်သငတ
် ယ်လု င်ြါတယ်။

(၃) အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေး၊ တရျာေးြျှတြှုရရှသရေးနှင ် ကယ

ု ်ြုငမ် ြဌျာန်ေးခွငရ
် ရှသရေးကု အသမခခံသသျာ ဖက်ဒရယ်

မြည်သ ျာင်စု တည်သ ျာက်နင

ု ဖ
် ု ျာသတွ လုြ်သ ျာင်သငြ
် ါသလွဲ။

အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေး၊ တရျာေးြျှတြှုရရှသရေးနှင ် ကယ
ု ်ြုငမ် ြဌျာန်ေးခွငရ
် ရှသရေးကု အသမခခံသသျာ

ဖက်ဒရယ် မြည်သ ျာင်စု တည်သ ျာက်နင

ု ဖ
် ု ျာသတွလုြ်သ ျာင်သငြ
် ါသလွဲ ုသတျာ ဒီသြေးခွနေး် ြှျာ ကျွနသ
် တျာ်
မဖည်လုက် ခ င်တစကျာေးစု
ွဲ တစ်ခုရှတယ်။ အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေး ုတျာကု လူြ ြုေးစုြ ျာေး တန်ေးတူသရေး

အမဖစ်နသြါ
ွဲ ။ အွဲလု တန်ေးတူသရေး တရျာေးြျှတြှုရရှသရေးနှင ် ကုယ်ြင
ု မ် ြဌျာန်ေးခွငရ
် ရှသရေးကု အသမခခံဖု ရ
ု င်

အရင်ဦေး ေးုံ လုြ်သငတ

် ျာက လူြ ြုေးစုတစ်စုတုငေး် ရွဲ အသမခခံအက ေးုံ အသံသတွကု အရင်ဦေး ေးုံ

နျာေးသ ျာင်ရြှျာသြါ။ သူတု ျာလုခ င်ကကလွဲ။ ငါတကသရျာ

ု ျာလုခ င်ကကလွဲ။ သူတုနွဲ ငါတု ြူေးသြါင်ေးသန င
ု ဖ
် ု

ယ်လုညြှနှုင်ေး သ ျာင်ရွက်ကကြလွဲ။ ယ်လု သသ ျာတူညီြှုသတွလုြလွဲ ုတျာလည်ေး သတွေးကကရြှျာသြါ။

ဒါြှလည်ေး မြည်သ ျာင်စု တ

ု ျာ မဖစ်ြှျာကုေး။ အွဲသတျာဗ ျာ လူြ ြုေးစု အသသေး၊ အကကီေး အကုနလ
် ံုေးရွဲ အသမခခံက တွဲ

အသံြ ြုေးစံက
ု ု နျာေးသ ျာင်လက
ု ်သြါ။ အွဲဒီြှျာ အသမဖက က
ွ ်လျာြယ်လု ယံုကကည်ြါတယ်။

ငြီေးသတျာ သနျာက်တစ်ခ က်အသနနွဲ ဒီလူြ ြုေးစုသတွကု ြူေးသြါင်ေးသန င

ု န
် င
ု ဖ
် ု အသြေါ်ကတစ်ခ က်ကု

လုြ်သ ျာင်ြွဲ အစေးု ရတစ်ရြ်သြါဗ ျာ။ အွဲဒီအစေးု ရ တ

ု ျာြှျာလည်ေး လူြ ြုေးစု အသသေးအကကီေးအကုနလ
် ေးံု အတွက်

အြှန် တကယ်ကယ
ု ်စျာေးမြြုတွဲလူသတွ ြါဝင်သနဖုလုတယ်။ ဗဟု သုြဟုတ် လူြ ြုေးစုအကကီေးကကီေးတစ်ခုခုကြွဲ

စုေးြုေးြါဝင် သနတျာြ ြုေး ြမဖစ်ရ ေးူ ။ တခ န် ြ

ွဲ ှျာ အွဲဒီလုြါဝင်သနတွဲလူြ ြုေးစု ကယ
ု ်စျာေးမြြုသတွကလည်ေး

အြှနတ
် ကယ် ကုယ် ရွဲ လူြ ြုေးစုသကျာင်ေးစျာေးသရေးအတွက် သရှေးရှု သြေးတတ်တွဲလူမဖစ်ဖုလည်ေး လုြယ်။

အွဲဒီလုသျာ မဖစ်လျာြယ် ရ
ု င် တကယ်လက်သတွွဲ့ ြှျာ ကျွနသ
် တျာ်တုလုခ င်သနတွဲအရျာကု ကျွနသ
် တျာ်တု

ြသသခင် ြ က်ဝါေး င် င်မြင်ကကရဦေးြှျာ သြါဗ ျာ။

ြွနမ် ြည်နယ်

ြွ န်လူငယ်တစ်ဦ်း (၁)

(၁) အြ ြုေးသျာေးလူ ု (Nation)မဖစ်တည်ြှု နှင ် လူြ ြုေးစု (Ethnic) မဖစ်တည်ြှုအကကျာေး ျာသတွ ကွျာမချာေးြှုရှလွဲ။

အြ ြုေးသျာေးလူ ု (Nation) ဟူသည် စံုလင်ကွွဲမြျာေးတွဲ လူြ ြုေးစုြ ျာေးမဖငသ

် ြါင်ေးစြ်ဖွဲွဲ့စ
ွ ည်ေး ျာေးငြီေး

ုဝ
ံ သသသလကခဏျာြ ျာေး တူညီသသျာ လူအုြ်စုကကီေးကု ုလုမခင်ေးမဖစ်တယ်။ ဥြြျာအျာေးမဖင ်

အြ ြုေးသျာေးလူ သ
ု ည် သတ်ြှတ် ျာေးသသျာ နယ်သမြနယ်နြတ်နင
ှ ် ြ
ု ဝီဝင် နယ်နြတ်အတွငေး် တွင ်

နင
ု င
် အ
ံ ုြ်ခ ြုြ်ြစ
ှု နစ်၊ ျာသျာစကျာေး၊ ယဉ်သက ေးြှုနင
ှ ် ကေးု ကွယ်ယံုကကည်ြှု စသည်တုကု သြါင်ေးစြ်ြျှသဝကကမခင်ေး

မဖစ်တယ်။ လူြ ြုေးစု (Ethnic) ဟူသည် အြ ြုေးသျာေးလူ ု အတွငေး် တွင ် တူညီသသျာ ျာသျာစကျာေး၊
ယဉ်သက ေးြှုနင
ှ ် ေးံု တြ်ေးစဉ်လျာြ ျာေးကု စုသြါင်ေးသံုေးစွွဲကကသသျာ လူအုြ်စြ
ု ျာေးကု ုလုတယ်။

အြ ြုေးသျာေးလူ န
ု င
ှ ် လူြ ြုေးစုကွျာမချာေးခ က်သတွကသတျာ လူြ ြုေးစုြ ျာေးသည် နင
ု င
် တ
ံ စ်ခု၊ နယ်သမြတစ်ခု

သုြဟုတ် နင
ု င
် သနရျာအနှ
ံ အမြျာေးတွ
ံ င ် တည်ရှသနနင
ု င် ြီေး ြတူ ညီသသျာနင
ု င
် ြ
ံ ျာေးတွငလ
် ည်ေး ရြ်တည်ရင
ှ သ
် န်

သန င
ု န
် င
ု တ
် ယ်။ အြ ြုေးသျာေးလူ သ
ု ည် ြျှသဝ ျာေးသသျာ နင
ု င
် သ
ံ ရေး ဝသသသလကခဏျာြ ျာေးအသြေါ်

အသမခမြြုြါတယ်။ လူြ ြုေးစုြ ျာေးသည် ြ ြုေး က်အလက

ု ်က ငသ
် ေးုံ ခွဲသသျာ ယဉ်သက ေးြှု၊ ျာသျာစကျာေး၊

ေးံု တြ်ေးစဉ်လျာ နှင ် သြင

ု ေး် ုငရ
် ျာအသကကျာင်ေးအရျာြ ျာေးအသြေါ်အသမခခံြါတယ်။

(၂) ဖက်ဒရယ်ယူနစ်တစ်ခက
ု ု ယ်အသြေါ်ြှျာ အသမခခံငြီေး တည်သ ျာက်သငြ
် ါသလွဲ။

ကျွနသ
် တျာ်တု တုငေး် မြည်အတွက် ဖက်ဒရယ်ယူနစ်တစ်ခုကု တည်သ ျာက်တအခါ
ွဲ သြုငေး် သကကျာင်ေး

ုငရ
် ျာ အခ က်အလက်သတွကု လ စ်လ ရှု လြရြါ
ု ူေးလုမြင်ြါတယ်။ သြုငေး် သကကျာင်ေး ုငရ
် ျာအရ

လူြ ြုေးစုသတွရွဲ သတျာ်လှနသ

် ရေးသည် အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေးနှင ် ကုယြ
် ုငမ် ြဌျာန်ေးခွငရ
် ရှသရေး မြည်နယ်

ရရှသရေးစတွဲ အခ က်အလက်သတွ အသြေါ် အသမခမြြုသြါက်ဖွျာေးရှငသ

် န်လျာတျာမဖစ်ြါတယ်။ ဒီအခ န်ကျာလြှျာ

ဖက်ဒရယ်ယူနစ်ကု လူြ ြုေးစုအသမခမြြုငြီေး တည်သ ျာက်ြလျာေး၊ ြ ဝီသဒသကု အသမခမြြုတည်သ ျာက်ြလျာေး

ုတျာနှင ် ြတ်သက်ငြီေး သ ွေးသနွေး မငင်ေးခုနသ

် နကကခ န်မဖစ်တယ်။ ကျွနသ
် တျာ်အမြင်ကသတျာ ယ်လုြံုစက
ံ ု

အသမခမြြုငြီေးတည်သ ျာက်သည်မဖစ်သစ ဖက်ဒရယ် ယူနစ် အတွငေး် ြှျာ အဓက အျာြခံသြေး ျာေးရြည်

အခ က်သတွရရြါြယ်
ှ ။ ဖက်ဒရယ်ယူနစ်အတွငေး် က မြည်သူ သတွရွဲ တဦေးခ င်ေးအခွငအ
် သရေးကုသလေးစျာေးရြယ်။

minorities within minorities သတွရွဲ လူြ ြုေးစု ုငရ

် ျာ စံနနှု ေး် သတွကု တန်ဖုေး ျာေးရြယ်။

(၃) အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေး၊ တရျာေးြျှတြှုရရှသရေးနှင ် ကယ

ု ်ြုငမ် ြဌျာန်ေးခွငရ
် ရှသရေးကု အသမခခံသသျာ ဖက်ဒရယ်

မြည်သ ျာင်စု တည်သ ျာက်နင

ု ဖ
် ု ျာသတွ လုြ်သ ျာင်သငြ
် ါသလွဲ။

စစ်ြှနတ
် ွဲ ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စုအတွက် အတတ်ြှျာလွြ
ွဲ ှျာေးခွဲကကတျာသတွကု သင်ခန်ေးစျာယူရြှျာ

မဖစ်ြါ တယ်။ အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေး၊ တရျာေးြျှတြှုရရှသရေးနှင ် ကုယ်ြုငမ် ြဌျာန်ေးခွငရ

် ရှသရေးကု အသမခခံသသျာ

ဖက်ဒရယ် မြည်သ ျာင်စု တည်သ ျာက်နင

ု ဖ
် ု အျာြခံခ က်ရှတွဲ ခင
ု ြ
် ျာတွဲ ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စု

ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုအသမခခံဥြသဒ ရှကုရှရြါြယ်။ လူြ ြုေးစုတစ်ခုနင

ှ တ
် စ်ခုကကျာေး လူြ ြုေးသရေး ုငရ
် ျာ ြဋြကခြရှြွဲ

သဟဇျာတမဖစ်ငြီေး ငငြ်ေးခ ြ်ေးစွျာ အတူယှဉ်တွွဲသန င

ု န
် င
ု ဖ
် ု ကျွနသ
် တျာ်တုကကြုေးစျာေးကကရြါြယ်။
အ က်ြှျာသမြျာခွဲသလုြွဲ လူတစ်ဦေးခ င်ေးစီရွဲ အခွင ် အသရေးနှင ် ဖက်ဒရယ်ယူနစ်သတွအတွငေး် က minorities

within minorities သတွရွဲ လူြ ြုေးစု ုငရ

် ျာ စံနန
ှု ေး် သတွကု ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စုက န်ေးသြ်ေးသြေးရြါြယ်။

သစျာငသ
် ရှျာက်သြေးရြါြယ်။

ြွ န်အြ ်းသျာ်းလူငယ်တစ်ဦ်း (၂)

(၁) အြ ြုေးသျာေးလူ ု (Nation)မဖစ်တည်ြှု နှင ် လူြ ြုေးစု (Ethnic) မဖစ်တည်ြှုအကကျာေး ျာသတွ ကွျာမချာေးြှုရှလွဲ။

နင
ု င
် တ
ံ နင
ု င
် ံ ြ
ွဲ ှျာရှတွဲ တင
ု ေး် သူမြည်သျာေးြ ျာေးအျာေးလံေးု (လူြ ြုေးစု (Ethnic) အြါအဝင်)သည်

အြ ြုေးသျာေး ု (Nation) မဖစ်သည်။ သုသသျာ် အြ ြုေးသျာေး ု (Nation) တုငေး် သည် လူြ ြုေးစု (Ethnic)ြဟုတြ
် ါ။

အသကကျာင်ေးြှျာ အြ ြုေးသျာေး ု (Nation) တ

ွဲ ွင ် တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေးကု အသမခြခံသည် နင
ု င
် သ
ံ ျာေးမြြုြှုြ ျာေး

ရှသနကကြါသည်။ လူြ ြုေးစု (Ethnic)တုသည် ကုယ်ြင

ု ် ျာသျာစကျာေး၊ ကုယြ
် ုငယ
် ဉ်သက ေးြှုကု က ငသ
် ေးုံ ငြီေး

သြုငေး် သကကျာင်ေးအရလည်ေးသကျာင်ေး၊ အသက်သြွေး ဝြ်ေးသက ျာင်ေးမြြုြှုြစ

ံု ံအရလည်ေးသကျာင်ေး တက သည်

အရြ်သဒသတခုခုတွင ် သန င
ု တ
် တ်ကကသည်။ အြ ြုေးသျာေး ု (Nation) မဖစ်သစ၊ လူြ ြုေးစု (Ethnic) မဖစ်သစ

အျာေးလံေးု သည် နင
ု င
် သ
ံ ျာေးြ ျာေးမဖစ်သသျာသကကျာင ် နင
ု င
် သ
ံ ျာေးအခွငအ
် သရေးကု တန်ေးတူခစ
ံ ျာေးခွငရ
် ှသည်။ သုသသျာ်

လူြ ြုေးစု (Ethnic) ြ ျာေးအတွက် ြြတု၏ ကုယ်ြင

ု ် ျာသျာစကျာေးက ငသ
် ုေးံ ခွင၊် ြြတု ေးံု တြ်ေးအစဉ်အလျာအရ

စည်ေးြ ဉ်ေးသတ်ြှတ်ခ က်ြ ျာေး က ငသ

် ေးုံ ခွငစ
် သည် ုငရ
် ျာအခွငအ
် သရေးြ ျာေးကု ဖက်ဒရယ်ယူနစ် ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုတင
ွ ်

လည်ေးသကျာင်ေး၊ ဖယ်ဒရယ် မြည်သ ျာင်စု ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုတွင ် လည်ေးသကျာင်ေး အသအြှတမ် ြြု

မြဌျာန်ေး ျာေးရြှျာမဖစ်ငြီေး လူြ ြုေးစု (Ethnic) နှင ် င

ု သ
် ည်ကစစရြ်ြ ျာေး သ ေးွ သနွေး ေးုံ မဖတ်ရျာတွငလ
် ည်ေး

ုေးံ မဖတ်ခ ြုငခ

် င
ွ ရ
် ရြါြည်
ှ ။

(၂) ဖက်ဒရယ်ယူနစ်တစ်ခက
ု ု ယ်အသြေါ်ြှျာ အသမခခံငြီေး တည်သ ျာက်သငြ
် ါသလွဲ။

ဖက်ဒရယ်ယူနစ်တခုကု အ ုြါသဒသ၏ သြင

ု ေး် သကကျာင်ေးနှင ် သန င
ု သ
် ည် သဒသခံြ ျာေး၏

အသမခအသနသြေါ် ြူတည်ငြီေး တည်သ ျာက်သငြ

် ါသည်။ ၎င်ေးဖက်ဒရယ်ယူနစ်သည် ကုယ်ြုငမ် ြဌျာန်ေးခွင ်

ရှရြှျာမဖစ်ငြီေး အမချာေး မြည် သ ျာင်စုဝင် ဖက်ဒရယ်ယူနစ်ြ ျာေးနှငလ

် ည်ေး တန်ေးတူမဖစ်ရြည်မဖစ်သည်။

ဖက်ဒရယ်ယူနစ်တခု၏ အျာဏျာသည် လူြ ြုေးစုတစုတည်ေးြှျာသျာ အသမခြခံသငြ

် ွဲ ၎င်ေးဖက်ဒရယ်ယူနစ်တင
ွ ်

သန င
ု သ
် ည် မြည်နယ်သျာေးအျာေးလံေးု ြှ င်ေးသက်သငြ
် ါသည်။
(၃) အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေး၊ တရျာေးြျှတြှုရရှသရေးနှင ် ကယ
ု ်ြုငမ် ြဌျာန်ေးခွငရ
် ရှသရေးကု အသမခခံသသျာ ဖက်ဒရယ်

မြည်သ ျာင်စု တည်သ ျာက်နင

ု ဖ
် ု ျာသတွ လုြ်သ ျာင်သငြ
် ါသလွဲ။

အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေး၊ တရျာေးြျှတြှုရရှသရေးနှင ် ကယ
ု ်ြုငမ် ြဌျာန်ေးခွငရ
် ရှသရေးကု အသမခခံသသျာ

ဖက်ဒရယ် မြည်သ ျာင်စုကု တည်သ ျာက်ရျာြှျာ အဟနအ

် တျာေးမဖစ်သစတွဲ လူြ ြုေးကကီေးဝါဒ၊ အျာဏျာရှငစ
် နစ်၊

စစ်အျာဏျာရှငစ
် နစ်သတွ အရင်ဖယ်ရှျာေးဖုလုအြ်ြါတယ်။ မြန်ြျာနင
ု င
် အ
ံ တွက် အစုအဖွွဲွဲ့တခုတည်ေး

ဦေးသ ျာင်ငြီေး Federalizing မြြုလုြ်ြါက ဖက်ဒရယ် မြည်သ ျာင်စု တည်သ ျာက်သရေး သအျာင်မြင်နင
ု ြ
် ှျာ

ြဟုတ်ြွဲ သက် င
ု ရ
် ျာအစုအဖွွဲွဲ့အျာေးလံေးု တန်ေးတူြါဝင်ငြီေး Federating ြံုစမံ ဖင ် သဖျာ်သ ျာင်ြါက

သအျာင်မြင်ြည်ဟု ယူ ြါသည်။

ရခုငမ် ြည်နယ်

ရခ ိုင လ
် ူငယ်တစ်ဦ်း

(၁) အြ ြုေးသျာေးလူ ု (Nation)မဖစ်တည်ြှု နှင ် လူြ ြုေးစု (Ethnic) မဖစ်တည်ြှုအကကျာေး ျာသတွ ကွျာမချာေးြှုရှလွဲ။

Nation ုတျာသတျာ တြ ြုေးသျာေးလံေးု ကုလွှေြေး် မခံြုငြီေးသခေါ်သြေါ်တွဲ အသခေါ်အသြေါ် လုယူ လုရတယ်။

ဒါသြြယ် State လုသခေါ်တသဒသက

ွဲ ု အသမခခံတွဲ သသ ျာလည်ေးြသက်သရျာက် ေးူ ။ Nation မဖစ်တည်ြှုကု

မြန်ြျာ နင
ု င
် န
ံ ွဲ နှင်ေးယှဉ်သမြျာရရင် တနင
ု င
် လ
ံ ံုေး ြှျာရှတွဲ လူြ ြုေးသတွအကုနလ
် ေးံု နွဲ က်စြ်ငြီေး တြ ြုေးသျာေးလံေးု

ကုအသမခခံတွဲ မဖစ်တည်ြှုသြါ။ တြ ြုေးသျာေးလံေးု ကု အသမခခံတွဲ မဖစ်တည်ြှု မဖစ်တအတွ

ွဲ က် လူြ ြုေးစု Ethnic

နွဲက သတျာ ကွျာမချာေးြှု သတွရတျာသြါ

ှ ။

Nation လုစဉ်ေးစျာေးလုက်သတျာ နင
ု င
် အ
ံ တွငေး် ြှျာရှတွဲ လူြ ြုေးစုသတွ အျာေးလံုေးနွဲ သက် င
ု သ
် လု မဖစ်သွျာေး

တယ်။ နင
ု င
် တ
ံ င
ွ ေး် ြှျာ လူြ ြုေးသတွအြ ြုေးကကီေးရှတယ်။ အွဲဒလ
ီ ူြ ြုေးသတွအသြေါ်ြှျာ တစ်ြ ြုေးခ င်ေးစီ အသြေါ်သေးုံ သြ်

စဉ်ေးစျာေးတျာြ ြုေးြဟုတြ
် ွဲ သယ ုယ လွှေြ်ေးမခံြုစဉ်ေးစျာေးသလုမဖစ်သွျာေးတယ်။ သူမဖစ်တည်ြှုကတည်ေး

ြံုစံအြ ြုေးြ ြုေးနွဲ သနရျာသဒသ အြ ြုေးြ ြုေးက စုသြါင်ေးလျာတွဲ လူြ ြုေးသတွကု တသြါင်ေးတစုတည်ေး

စဉ်ေးစျာေးတွဲမဖစ်တည်ြှုမဖစ်တယ်။ Ethnic လူြ ြုေးစုမဖစ်တည်ြှုက သတျာ ကွျာမချာေးတယ်။

သူတုကုေးကွယ်ယံုကကည်ြှု၊ သူတုရွဲဓသလ ေးံု တြ်ေး၊ သူတုရွဲ သရသမြသဒသ သတွအသြေါ်ြှျာအသမခခံတယ်လု

မြင်တယ်။

(၂) ဖက်ဒရယ်ယူနစ်တစ်ခက
ု ု ယ်အသြေါ်ြှျာ အသမခခံငြီေး တည်သ ျာက်သငြ
် ါသလွဲ။

ဒါကသတျာ နင
ု င
် တ
ံ စ်ခုနတစ်
ွဲ ခု ြတူညီကက ူေးလမြင်
ု တယ်။ ယ်အသြေါ်ြှျာ အသမခခံငြီေး တည်သ ျာက်

သငသ
် လွဲ ုတျာကသတျာ နင
ု င
် တ
ံ ွငေး် အမြြုသတသနတွဲ နင
ု င
် သ
ံ ရေးအသမခအသနနွဲ ုငတ
် ယ်။ လူြ ြုေးတစ်ြ ြုေးစီရွဲ

လက်ရှနင
ု င
် သ
ံ ရေး အသြေါ်ြှျာရြ်တည်ြှုန ွဲ သူတရွဲ
ု အသတွအ
ွဲ့ ကကံြုနွဲ ုငတ
် ယ်။ အြ ျာေးစု သံုေးသြ်တျာကသတျာ

Federal ကု ြံုစံနစ
ှ ်ြ ြုေးနွဲ စဉ်ေးစျာေးကကတယ်။ Holding Together Federalism နွဲ Coming Together

Federalism မဖစ်ြါတယ်။

ယ်လုြွဲသေးုံ သြ် သံုေးသြ် federal လုစဉ်ေးစျာေးရင် ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံအ

ု သမခခံဥြသဒအရ ဗဟုအစုေးရနွဲ သဒသနတရ

အစုေးရတုအကကျာေး လုြ်ြင
ု ခ
် ွငအ
် ျာဏျာကု တတက က သတ်ြှတ်တျာမဖစ်တယ်။ အွဲလသ
ု တ်ြှတ်တွဲ အသြေါ်ြှျာ

ယ်အသြေါ်ြှျာ အသမခခံြလွဲ ုတျာကု စဉ်ေးစျာေးတွဲအခါ ကွျာမချာေးြှု ရှနင

ု တ
် ယ်။ ဗဟုအစေးု ရက ယ်လအ
ု သမခ

အသနနွဲ ယ်လုအျာဏျာသတွကု ုြ်ကုင ် ျာေးြလွဲ၊ သဒသကု ယ်သလျာက်ြွဲ အျာဏျာခွွဲသြခံစျာေးြယ်လု

စဉ်ေးစျာေးြှုန ွဲ သဒသနတရ အစုအဖွွဲွဲ့သတွအသနနွဲ လက်ရအျာဏျာက

ှ ု ဗဟအ
ု စုေးရကု ယ်လုအျာဏျာကု

ယ်သလျာက် ြွဲခွွဲ သြေးြယ် ုတွဲ စဉ်ေးစျာေးြှုနကွ

ွဲ ျာတယ်။ ြူလ အျာဏျာရရှ ျာေးသူဟျာ ဗဟုလျာေး၊ သဒသနတရလျာေး

ုတအသြေါ်
ွဲ ြှျာ ြူတည်ငြီေးသွျာေးကကတျာြ ျာေးတယ်။ တကယ်မဖစ်သငတ
် ျာက ဖက်ဒရယ် ုကတည်ေးက

သဒသနတရကု အသမခခံငြီေး သွျာေးသငတ

် ယ်။ သဒသနတရ အစုေးရက အျာဏျာကု ယ်အ ယူ ျာေးြယ်၊

ယ်သလျာက်အ စီြန
ံ င
ု တ
် ယ် ုတျာကု ြ ြ အမခခံသငတ
် ယ်။ ငြီေးြှ ဗဟက
ု ု

ယ်အျာဏျာသတွကုသြေးြယ်။ ကကင်ေးက န် အျာဏျာသတွကု သဒသနတရ ကယူြလျာေး၊ ဗဟုကယူြလျာေး

သ ွေးသနွေးဖုလုတယ်။ မြန်ြျာနင
ု င
် ြ
ံ ှျာ ၂၀၀၈ အသမခခံဥြသဒ သြေါ်လျာ တယ်။ သသခ ျာဖတ်ကကည်ရင်သသျာတယ်။

ဗဟုအစုေးရ ကုအသမခခံငြီေးတည်သ ျာက် ျာေးတယ်။ သဒသနတရကု အသမခြခံသတျာ တုငေး် ရင်ေးသျာေးအြ ျာေးစုရွဲ

လက်ခံယံုကကည် ျာေးတျာနွဲ တမချာေးစီမဖစ်သနတယ်။ အွဲဒါသကကျာင ် သအျာင်မြင်ြှု နည်ေးတယ်လုမြင်တယ်။

 တနသဂျာရီတင
ု ေး်

ဘသျာ်လွင ဘ
် အျာင် (ဒီြ ို ကဘရစီ အဘရ်းလှုပ် ရှ ျာ်းြှု သပ တ်ဘကျာ်ြတီ - ထျာ်းဝယ်ခရို င်) ဘကျာ်ြတီဝင်

(၁) အြ ြုေးသျာေးလူ ု (Nation)မဖစ်တည်ြှု နှင ် လူြ ြုေးစု (Ethnic) မဖစ်တည်ြှုအကကျာေး ျာသတွ ကွျာမချာေးြှုရှလွဲ။

ကျွနသ
် တျာ်တုကသတျာ တမချာေးသဒသက ကျွနသ
် တျာ်တုသဒသနွဲြတူတျာက ကျွနသ
် တျာ်တုက လူြ ြုေးကု

အသမခ ြခံလုြရတွဲ သီေးသနစ

် ဉ်ေးစျာေးရြယ် သဒသလု သမြျာလုရတယ်သြါဗ ။အဓကသတျာ လူ အ
ု သြေါ်

အသမခခံရြှျာဗ ။ လူ ု ုတျာကလွဲ (ြွနရ

် ှတယ် ကရင် ရှတယ် ျာေးဝယ်ရတယ်
ှ ဒါအမြင် လံုတု

ြရှု ေးတုလုြ ြုေး လူြ ြုေးစုသတွ အတွက်ြါ ည်သွငေး် စဉ်ေးစျာေးသြေးရြယ် သဒသမဖစ်တယ်သြါ။ ဒါသကကျာင်

ဒီလူြ ြုေးသတွအတွက်ြါ အျာေးလံုေး ည်သွငေး် စဉ်ေးစျာေးငြီေးသတျာြှ အတူတကွ ယ်လသ

ု န င
ု က် ကြလွဲ ုတျာ

ညြှနှုင်ေးအသမဖရှျာငြီေး တည်သ ျာက်ရြါြည်။

(၂) ဖက်ဒရယ်ယူနစ်တစ်ခက
ု ု ယ်အသြေါ်ြှျာ အသမခခံငြီေး တည်သ ျာက်သငြ
် ါသလွဲ။

ကျွနသ
် တျာ်တု သြျှျာ်လငသ
် နတွဲ ဖက်ဒရယ် ုတျာကသတျာ လူြ ြုေးတစုြွဲ စီြအ
ံ ုြ်ခ ြ်နင
ု ခ
် ွင ်

အခွငအျာဏျာသတွ
် ကု န်ေးခ ြုြ်ခွငရှ
် သနတျာြ ြုေး က် လူြ ြုေးစုသခါင်ေးသ ျာင်သတွ အျာေးလံေးု က ဒီနင
ု င
် ရ
ံ ွဲ

ုေးံ မဖတ်ြုငခ
် င
ွ ် သနရျာသတွြှျာ တန်ေးတူညီြျှရရဖ
ှ ုအတွက် သြျှျာ်ြှနေး် ြါတယ်။

(၃) အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေး၊ တရျာေးြျှတြှုရရှသရေးနှင ် ကယ

ု ်ြုငမ် ြဌျာန်ေးခွငရ
် ရှသရေးကု အသမခခံသသျာ ဖက်ဒရယ်

မြည်သ ျာင်စု တည်သ ျာက်နင

ု ဖ
် ု ျာသတွ လုြ်သ ျာင်သငြ
် ါသလွဲ။

လက်ရှကသတျာ ြ ြ ုေးံ အျာဏျာရှငမ် ဖြုတ်ခ သရေးအတွက် အျာေးလံေးု တစုတစည်ေးတည်ေး စုသြါင်ေးနွဲ

ဝုငေး် ဝန်ေးလုြ်ဖုအတွက် လအ
ု ြ်တွဲ သတွ ုြ ြှ င်ေးြှုသတွ သက လည်ငြီေး ဒီအျာဏျာရှငစ
ံ ှုသတွ ညနှု ် နစ် ုေးကု

အရင်တုက်ရ ြါဦေးြှျာြါ။ ဒီလု အျာဏျာရှငက

် ုတုကရ
် င်ေးနွဲြွဲ လက်ရှ (transitional justice )EAOs၊EROs သတွ

သဒသအသီေးက သခါင်ေးသ ျာင်သတွ နွဲ စုသြါင်ေးသခါင်ေးသ ျာင်ြှုန ွဲ လုြ်သ ျာင်ဖု လုြါတယ်။ဒီသတျာ်လှနသ

် ရေး

ငြီေးရင်သတျာ တနင
ု လ
် ေးံု က အသြှတ်မြြုတွဲ တုငေး် မြြုမြည်မြြုညီလျာခံသတွ လုြ်သ ျာင်ဖုလု
ဒီညီလျာခံကသနတ င် တုငေး် မြည်ရွဲ အုြ်ခ ြုြ်သရေး၊ တရျာေးစီရင်သရေး၊ ဥြသဒမြြုခွငအျာဏျာသတွ
် ကု မြည်သူလူ ု

သသ ျာ ျာေးအတုငေး် ခွွဲသဝက င်သံုေးဖုအတွက် ြ်လုြ်သ ျာင်ဖု ကျွနသ

် တျာ်တု လုလျာေးြါတယ်။

ရှြ်ေးမြည်နယ်

ဘသျာ်တျာ ဘ ွ (DIRECTOR | LEGAL AID FOR HUMAN RIGHTS)

(၁) အြ ြုေးသျာေးလူ ု (Nation)မဖစ်တည်ြှု နှင ် လူြ ြုေးစု (Ethnic) မဖစ်တည်ြှုအကကျာေး ျာသတွ ကွျာမချာေးြှုရှလွဲ။

အြ ြုေးသျာေးလူ ု ုတျာကသတျာ တုငေး် မြည်အတွငေး် သန င

ု တ
် ွဲ မြည်သလ
ူ ူ တ
ု ရြ်လံုေးကု ရည်ညွနေး် တွဲ

စကျာေးလံေးု တရြ်လု မြင်ြါတယ်။ ဒါသြြွဲ အွဲဒီစကျာေးလံုေးရွဲအဓြပျာယ်ကု ဖွင ် ုတအခါြှ

ွဲ ျာ ဦေးသ ျာင်သူသတွဟျာ
ဗြျာလူြ ြုေးစုအြ ျာေးစုမဖစ်ငြီေး မြန်ြျာလူြ ြုေးကကီေးဝါဒသတွ ြါဝင်လျာတွဲအတွက် Ethnic သတွအသြေါ်ြှျာ

ခွွဲမချာေး က် သ
ံ လုြ ြုေး ြူဝါဒသတွ လုြ်ရြ်သတွ ဖွွဲွဲ့စည်ေးလျာကကတွဲအတွက် ကွျာမချာေးခ က်သတွ ရှလျာရတျာ
မဖစ်ြါတယ်။ တကယ်ကသတျာ ဗြျာ ုတျာလွဲ တုငေး် ရင်ေးသျာေး ြ ြုေးနွယ်စတ
ု စုြှျာ ြါဝင်သနသလု

အြ ြုေးသျာေးလူ ု ုတျာက မြည်တွငေး် ြှျာရှတွဲ မြည်သူလူ တ

ု ရြ်လံုေးကု ကုယ်စျာေးမြြုတွဲအတွက်

စကျာေးလံေးု အရ ကွျာမချာေးြူြရှသြြွဲ လုြ်ရြ်သတွ အသြေါ်ြှျာ ြူတည်ငြီေး ကွျာမချာေးသွျာေးရတျာြွဲမဖစ်ြါတယ်။

(၂) ဖက်ဒရယ်ယူနစ်တစ်ခက
ု ု ယ်အသြေါ်ြှျာ အသမခခံငြီေး တည်သ ျာက်သငြ
် ါသလွဲ။

ဖက်ဒရယ်ယူနစ်တခုကု တည်သ ျာက်ြယ် ုရင်သတျာ က သနျာ်အသနနွဲ ုရင်သတျာ ဖွွဲစည်ေးြံုစနစ်န ွဲ

သွျာေးငြီေး နယ်သမြအလုက်ကု ကုယ်စျာေးမြြုနင

ု ဖ
် ု တက ခင
ု ြ
် ှျာငြီေး အျာလံုေးကုကုယ်စျာေးမြြုနင
ု ြ
် ယ် ဖက်ဒရယ်
ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုအသမခခံဥြသဒအရ တည်သ ျာက်သင်ြါတယ်။ အဓကသမြျာခ င်တျာက နယ်သမြအလုက်သြါသနျာ်။

ဒီဖွဲစ
ွ ည်ေးြံုြှျာ တုငေး် ရင်ေးသျာေးလူြ ြုေးစုသတွအတွက် အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူညီြျှရှသရေး၊ ကုယ်ြုငမ် ြဌျာန်ေးခွင ်

ရှသရေးသတွကု ခုငခ
် ုငြ
် ျာြျာ အျာြခံခ က်သြေး ျာေးဖု လုြါြယ်။ ဒါြှသျာ အခုလက်ရှ တင
ု ေး် ရင်ေးသျာေးသဒသသတွက
ခံစျာေးသနရတွဲစတ်ဒဏ်ရျာသတွ၊ ြညီညွတ်ြှုသတွကု သမဖရှငေး် ငြီေးသျာေးမဖစ်သွျာေးြှျာြါ။ ကုယ်ြုငအ
် ုြ်ခ ြုြ်ခင
ွ ်

အခုလက်ရှ ရ ျာေးတွဲသဒသသတွြှျာြွဲ ကကည်လုက်ြါ။ သူတုတကယ်ကု ကုယ်ြင

ု အ
် ုြ်ခ ြုြ်ခွငြရြါ
် ေးူ ၊

ကုယကံ
် ကကြမျာ ကုယ်စရ
ီ င်ခွငြှ
် ျာ ကုယသဒသက
် က
ွ တ
် ွဲ သယံဇျာတရွဲ အက ြုေးကုသတျာင် ကုယ်တင
ု ်
ခံစျာေးခွငြရတွဲ
် ရှြေး် မြည်နယ်က မြည်သူသတွ၊ ကရင်နန
ီ ွဲ ကရင်၊ြွနမ် ြည်နယ်က စီြံကန်ေးသတွသကကျာင်
ဒုကခသရျာက်သနရတွဲ မြည်သသ
ူ တွရွဲအမဖစ်သတွက သက်သသြါြွဲ။ အခုလက်ရှ ၂၀၀၈ ဖွွဲွဲ့စည်ေးြံုကုြွဲကကည်ဗ ျာ။

ဒီြုလုလု ဖက်ဒရယ်လလ
ု ု အတုအသယျာင်မြဌျာန်ေးခ က်သတွန ွဲ အျာဏျာရှငက
် ုြွဲ သဇျာင်ေးသြေးငြီေး

လူြ ြုေးကကီေးတစု က
ွဲ လက်ဝါေးကကီေးအုြ် ျာေးတျာ။ ဥြသဒအရ ရ
ု င် ကုယ်ြုငအ
် ုြ်ခ ြုြ်ခင
ွ ်
သြေး ျာေးြါတယ်သြါ။ အြှနက
် အသြေါ်က အုြ်ခ ြုြ်ခွငသြေး
် ျာေးတွဲသူ သသ ျာြတူရင် သူတုြှျာ
ရွ ျာမခံစည်ေးသတျာင် ကုယ်သသ ျာနွဲ ကုယ်ခတ်ခွငြရှ
် ူေး။ ခြ်ရု ငေး် ရု ငေး် သလေးြသမြျာခ င်လုဗ ျာ။ အျာဏျာရှင ်

သသ ျာြတူရင် သလသတျာင်လည်ခွငြရှ
် တွဲ ကယ
ု ်ြုငအ
် ုြ်ခ ြုြ်ခွငြ
် ြုေးဗ ။

အွဲဒီသတျာက သနျာ်တုအသနနွဲက မြည်သူကုအျာြခံခ က်သြေးနင

ု င် ြီေး အျာေးလံုေးသသ ျာတူညီြန
ှု ွဲ

အတူတန်ေးတူညီြျှသရေးအတွက် ဖက်ဒရယ်ဖွဲစ
ွ ည်ေးြံုအသမခခံဥြသဒတခုကု သရေး မွွဲ ြဌျာန်ေးနင
ု ရ
် ြယ်။ ၂၀၀၈
သကကျာင် ြ က်စေးီ သွျာေးတွဲ တုငေး် ရင်ေးသျာေးစည်ေးလံေးု ညီညတ
ွ ်ြှုသတွကု မြန်လည်တည်သ ျာက်ဖု ၂၀၀၈က

သြေး ျာေးတွဲ ကုယ်ြင

ု အ
် ုြ်ခ ြုြ်ခွငရသဒသသတွ
် ရွဲ အုြ်ခ ြုြ်ခွငသတွ
် ကု မြန်လည်ရုတသ
် ြ်ေးငြီေး တကယ်ကု

အဓြပျာယ်မြည်ဝငြီေး အျာြခံခ က်အမြည်ရှတွဲကုယ်ြင

ု အ
် ုြ်ခ ြုြ်ြှုြ ြုေးကု တုငေး် ရင်ေးလူြ ြုေးစုအသီေးသီေးက

ရရှသစနင
ူ ဖ
် ု ကကြုေးစျာေးသင်ြါတယ်။

(၃) အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေး၊ တရျာေးြျှတြှုရရှသရေးနှင ် ကယ

ု ်ြုငမ် ြဌျာန်ေးခွငရ
် ရှသရေးကု အသမခခံသသျာ ဖက်ဒရယ်
မြည်သ ျာင်စု တည်သ ျာက်နင
ု ဖ
် ု ျာသတွ လုြ်သ ျာင်သငြ
် ါသလွဲ။

အြ ျာေးစုရွဲ ေးုံ မဖတ်ခ က်ကု လူနည်ေးစု/လူြ ြုေးစုသတွအတွက် ဥြသဒနွဲ ကျာကွယ်သြေးနင

ု ဖ
် ု လုြါတယ်၊
သနျာက်ငြီေးအစုေးရရွဲ လုြ်သ ျာင်ခ က်ကု သစျာင်ကကည် န်ေးသက ျာင်ေးတွဲ လွတ်လြ်ငြီေး က်ြလုကတ
် ွဲ

အဖွွဲစည်ေးတရြ် သကျာ်ြရှငတ
် ရြ်ကုြါ ဖွွဲစည်ေးြံုနအညီ
ွဲ သရေး ွွဲ ည်သွငေး် ျာေးရြယ်၊ မြည်သူသတွအသနနွဲ
ြနှစ်သက် ေးူ ရ
ု င် မြန်လည်မဖြုတ်ခ နင
ု တ
် ွဲအခွငအသရေး
် RIGHTS TO RECALL သတွကု မြည်နယ်ဖွဲစ
ွ ည်ေးြံုန ွဲ

ဗဟုဖွဲစ
ွ ည်ေးြံု ၂ ခုလံုေးြှျာ ည်သွငေး် သြေး ျာေးသင်တယ်ဗ ။ ဒါြှသျာ အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူညီြျှသရေး၊

တရျာေးြျှတသရေးနွဲ ကယ
ု ်ြင
ု မ် ြဌျာန်ေးခွငသတွ
် ြှျာ လက်သင်ရျာ စျာေးသတျာ်သခေါ်တွဲ ဓသလသတွကု ကန်သတ်ငြီေးသျာေး
မဖစ်ြှျာြါ။
 စကျာ်းဝိုင်း် ထက

ဘကျာက်နတ
ို ခ
် က် ကဏ္ဍ
မြန်ြျာအ
ာ့ ဘရ်း နင
ို င
် တကျာ ပာ့ပို်းြှု၊ သခင််းတြန်ခင််း

လြ််းဘ ကျာင််းြ ျာ်းနှင ်ာ့ ဘနွဦ်းဘတျာ်လန

ှ ်ဘရ်း (စကျာ်းဝိုင်း် အနှစခ
် ပ် )

မြန်ြျာအသရေး နင
ု င
် တ
ံ ကျာ ြံြေးု ြှု ုငရ
် ျာ သ ွေးသနွေးမခင်ေး

၁) ြ ြဦေး ေးုံ မြန်ြျာအသရေးက ကြဘျာအသရေးလု သမြျာလရငြီ

ု လျာေး၊ မြန်ြျာအသရေးက မြည်တွငေး် အသရေးြွဲလျာေး။

ယ်လု သမြျာခ င်လ။ွဲ

ဘဒါက်တျာ လှဘက ျာ်ဘဇျာ ( မြန်ြျာာ့န င

ို င
် ဘရ်းဘလာ့လျာသူ)

လက်ရှမြန်ြျာအသရေးဟျာ မြည်တွငေး် သရေးသက်သက် မဖစ်ြါတယ်။ သနွဦေးသတျာ်လှနသ

် ရေးဟျာ ၂၀၂၁ ခုနစ
ှ ်ြှ

သြေါ်လျာတျာ ြဟုတ် ေးူ ၊ လွနခ

် ွဲတွဲ နှစ် (၇၀) သလျာက်ရှငြီမဖစ်ြါတယ်။ သတျာ်လှနသ
် ရေးအတက်အက ရှသြြွဲ

စဉ် က်ြမြတ် က်လက်သတျာ်လှနသ

် နခွဲတျာ မဖစ်တျာြါတယ်။ သတျာ်လှနသ
် ရေးြှျာ မြည်သူလူ က
ု သျာ

အခရျာက ငြီေးသတျာ သတျာ်လန

ှ သ
် ရေးကု အ ုေးံ အမဖတ်သြေးြှျာ မဖစ်ြါတယ်။
ရဘ ျာ် လ ိုင ်း် ဘယျာဘအျာင် (ဗဟ ိုဦ်းဘ ျာင်ဘကျာ်ြတီဝင်-မြန်ြျာန င
ို င
် လ ို်း ိုင ရ
် ျာဘက ျာင််းသျာ်းြ ျာ်း

ဒီြ ို ကရက်တစ် တပ် ဦ်း)

ကြဘျာကကီေးဟျာ ဒီြုကသရစီကု လက်ခံသနတျာ မဖစ်တအတွ

ွဲ က် မြန်ြျာဒီြုကသရစီလှုြ်ရှျာေးြှုဟျာ ကြဘျာအသရေး

မဖစ်ြါတယ်။ တ က်တည်ေးြှျာ သမြျာရြယ် ုရင် နင

ု င
် တ
ံ ကျာရွဲ အက ြုေးစီေးြွျာေးကု ယ်သလျာက်အက ြုေးသက်

သရျာက်ြရ
ှု ှနင
ု ြ
် လွဲ တ
ု အသြေါ်
ွဲ ြှျာလည်ေး အြ ျာေးကကီေးြူတည်ြါတယ်။ ဒါသကကျာင ် မြန်ြျာနင
ု င
် သ
ံ ရေးနွဲ

ြတ်သက်ငြီေး သမြျာရြယ် ုရင် မြည်တွငေး် အသရေးလုလည်ေးသမြျာလရန

ု ငု သ
် လု၊ သဒသတွငေး် အသရေး၊

နင
ု င
် တ
ံ ကျာအသရေးလု သမြျာလလည်
ု ေး ရနင
ု ြ
် ါတယ်။

နင
ို ဗ
် ညျာ်းြွ န် - တ ိုင ်း် ရင််းသျာ်းန င
ို င
် ဘရ်းဘလာ့လျာသူ၊ ဒါရို က်တျာ - ြွ န်မပည်ဖွ ွဲ့ မဖ ်းဘရ်းစင်တျာ

လက်ရှအသနအ ျာေးြှျာ မြန်ြျာအသရေးဟျာ မြည်တွငေး် သရေးသက်သက်သျာ မဖစ်ြါတယ်။ သဒသတွငေး်

အသရေးလုလည်ေး သမြျာလရန
ု ငု ြ
် ါတယ်။ သတျာ်လှနသ
် ရေးကု မြည်သူသတွကသျာ ဦေးသ ျာင် လုြ်သ ျာင်ရြှျာ

မဖစ်ြါတယ်။ အြ်နေးီ နျာေးခ င်ေး နင

ု င
် သ
ံ တွရွဲ အခန်ေးကဏ္ဍကလည်ေးအသရေးြါြါတယ်။ စစ်သ ေးသရှျာင်

ဒုကခသည်အသရေးနွဲ ြတ်သက်ငြီေး လံုမခံြုသရေးနွဲ သစျာငသ

် ရှျာက်သရေးအတွက် အြ ျာေးကကီေး အသ ျာက်အြံ

မဖစ်သစြါတယ်။

၂) သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးကု ယ်လုမြင်ြါသလွဲ။ လက်ရှအခ န်ကျာလ အျာေးသကျာင်ေးခ က်၊ အျာေးနည်ေးခ က်

ျာသတွ မဖစ်သနြါသလွဲ။

ရဘ ျာ် လ ိုင ်း် ဘယျာဘအျာင် (ဗဟ ိုဦ်းဘ ျာင်ဘကျာ်ြတီဝင်-မြန်ြျာန င

ို င
် လ ို်း ိုင ရ
် ျာဘက ျာင််းသျာ်းြ ျာ်း

ဒီြ ို ကရက်တစ်တပ် ဦ်း)

သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးဟျာ လက်ရှအခ န်ြှ မဖစ်သြေါ်လျာတွဲ သတျာ်လှနသ
် ရေးြဟုတ် ေးူ ။ ၁၉၆၂ ခုနစ
ှ ်ကတည်ေးက

စတင်ခွဲတွဲသတျာ်လှနသ
် ရေးဟျာ လက်ရှအခ န်အ သတျာ်လှနသ
် နရ ွဲ မဖစ်ြါတယ်။ စစ်အျာဏျာရှငစ
် နစ်

ြခ ြုြ်ငငြ်ေးြခ င်ေး မြည်သသ

ူ တွရွဲ အသက်သသွေးသချွေးသတွ သြေး ြ်သနရအံုေးြှျာ မဖစ်ြါတယ်။
သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးဟျာ အစြုငေး် အခ န်ြွဲ ရှသသေးတွဲအတွက် မြင် င်ြအ
ှု သကျာင်ေး ေးုံ နွဲ သတျာ်လှနရ
် ြွဲအခ န်

မဖစ်ြါတယ်။

၃) စစ်အျာဏျာသြ်ေးြှုသကကျာင ် သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေး မဖစ်တည်လျာတျာက ၂ နှစ်သက ျာ်လျာြါငြီ၊ သြေး ြ်ြှုသတွ

ကကီေးြျာေးလှတွဲ သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးက မြန်ြျာနင
ု င
် အ
ံ တွက် ယ်လုသမြျာင်ေးလွဲြှုသတွမဖစ်သအျာင်

လုြ်သ ျာင်သင ် ြါသလွဲ။

နင
ို ဗ
် ညျာ်းြွ န် - တ ိုင ်း် ရင််းသျာ်းန င
ို င
် ဘရ်းဘလာ့လျာသူ၊ ဒါရို က်တျာ - ြွ န်မပည်ဖွ ွဲ့ မဖ ်းဘရ်းစင်တျာ

သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးဟျာ နင
ု င
် သ
ံ ရေးအသမြျာင်ေးအလွဲအတွက် အသရေးကကီေးတွဲ သတျာ်လှနသ
် ရေးမဖစ်ြါတယ်။

စစ်အျာဏျာရှင ် စနစ် ခ ြုြ်ငငြ်ေးငြီေး ဖက်ဒရယ်ဒြ

ီ ုကသရစီတည်သ ျာက်သရေးက ုသ
ံ သ ျာတူညီြှုကု

ရရှသနငြီမဖစ်ြါတယ်။ အရင်က EAO သတွသဒသြှျာ မဖစ်ြွျာေးခွဲတွဲ လူအခွငအ

် သရေးခ ြုေးသဖျာက်ြှုသတွ၊

နှြ်စက်အကကြ်ေးဖက်ြှုသတွကု မြည်ြက သကျာင်ေးစွျာ နျာေးလည်နင

ု က် ကငြီ မဖစ်ြါတယ်။

ဖက်ဒရယ်ဒြ
ီ ုကသရစီတည်သ ျာက်သရေးလြ်ေးသကကျာင်ေးကု ြတ်သနတွဲ စစ်အျာဏျာရှငစ
် နစ်၊

အျာဏျာရှငစ
် နစ်အျာေးလံေးု ကု ငဖြုခ ဖုအတွက် အျာေးလံုေးက စတ်ြုငေး် မဖတ် ျာေးငြီေးသျာေး မဖစ်ြါတယ်။

၄) သြေး ြ်ြှုသတွကကီေးြျာေးလှတွဲ မြန်ြျာနင

ု င
် သ
ံ ရေး ြဋြကခကု တည်ငငြ်ြှု မဖစ်လျာသအျာင် ဝုငေး် ဝန်ေးြံြေးု သြေးနင
ု ဖ
် ု

နင
ု င
် တ
ံ ကျာ အတုငေး် အဝန်ေးအြါအဝင် အြ်နေးီ ခ င်ေးနင
ု င
် သ
ံ တွကလည်ေး အသရေးြါ ုေးံ မဖစ်ြယ်လု င်ြါတယ်။

နင
ု င
် တ
ံ ကျာရွဲ ြံြုေးြှုက မြန်ြျာအသရေးဖက်ဒရယ်ကသရစီ မဖစ် န
ွ ေး် သရေးနှင ် စစ်အုြ်သရေးြှ

အရြ် က်အုြ်ခ ြုြ်သရေး တု အတွက် ယ်သလျာက်အ အသရေးြါသလွဲ။

ဘဒါက်တျာ လှဘက ျာ်ဘဇျာ ( မြန်ြျာာ့န င

ို င
် ဘရ်းဘလာ့လျာသူ)

သတျာ်လှနသ
် ရေးနွဲြတ်သက်ငြီေး နင
ု င
် တ
ံ ကျာ က် မြည်တွငေး် အင်အျာေးကု ြုငြီေးအသလေးစုက်ဖုလုြါတယ်။

စစ်တြ်က အြ ြုသျာေးသရေးနှင ် ျာသျာသရေးကု အသံုေးခ ငြီေး မြည်သူသတွကု သသွေးခွွဲဖု ကကြုေးြြ်ေးခွဲကကြါတယ်။

လက်ရှသနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးြှျာသတျာ မြည်သူသတွကု ဒီလလ
ု ုြ်လု ြရသတျာ ူေး။ စစ်အျာဏျာရှငက
် ု

ဒီသလျာက်သတျာင်ြုနေး် ရက်သျာေးနွဲ အျာဏျာရှငအ

် သက် ေးု ရှည်သနတျာ မြည်သူသတွြစုစည်ေးကကလု မဖစ်ြါတယ်။

လက်ရှြှျာသတျာ လက်နက်ကုငသ
် တျာ်လှနသ
် ရေးနွဲသျာ အျာဏျာရှငစ
် နစ်ကု အမြစ်မဖြုတ်နင
ု ြ
် ယ် ုတျာ အျာေးလံေးု

သငြီေးသျာေးမဖစ်ြါတယ်။ အခ င်ေးခ င်ေးကကျာေး သသွေးြကွွဲသအျာင် စုစည်ေးငြီေးသတျာ စစ်အျာဏျာရှငစ

် နစ်ကု သတျာ်လှန်
ဖုလုြါတယ်။ သတျာ်လှနသ
် ရေးအင်အျာေးစုစည်ေးနင
ု ြ
် ှ သတျာ်လှနသ
် ရေးအလျာေးအလျာသကျာင်ေးြှ နင
ု င
် တ
ံ ကျာကလည်ေး

ကူညီသ ျာက်ြံ ျာေးြှျာ မဖစ်ြါတယ်။

ရဘ ျာ် လ ိုင ်း် ဘယျာဘအျာင် (ဗဟ ိုဦ်းဘ ျာင်ဘကျာ်ြတီဝင် - မြန်ြျာန င

ို င
် လ ို်း ိုင ရ
် ျာဘက ျာင််းသျာ်းြ ျာ်း

ဒီြ ို ကရက်တစ်တပ် ဦ်း)

သတျာ်လှနသ
် ရေး ုတျာ ကုယအ
် ျာေးကုယ်ကေးု ငြီေး သတျာ်လှနသ
် ရေးလုြ်သ ျာင်ဖုလုြါတယ်။ သုသြြွဲ နင
ု င
် တ
ံ ကျာ ရွဲ

ကူညီသ ျာက်ြံြှုန ွဲ သ ျာက်ခံြှုကလည်ေး အလွနအ

် သရေးြါြါတယ်။

၅) အ က်ကသြေးခွနေး် နွဲ က်စြ်ငြီေး မြန်ြျာမြည်သူြ ျာေးရွဲ ဖက်ဒရယ်နင

ှ ် ဒီြုကသရစီ၊ လူအခွငအ
် သရေးနှင ်

တရျာေးြျှတြှုရရှသရေး လှုြ်ရျာှ ေးြှုအတွက် သ ျာက်ြံကူညီ သြေးနင

ု ဖ
် ု အသြရကန်အစေးု ရက ခ ြှတ် ျာေးတွဲ

Burma Act လုသခေါ်တွဲ ဥြသဒတစ်ခု အတည်မြြု မြဌျာန်ေး ျာေးြါတယ်။ ဒီဥြသဒက မြန်ြျာနင

ု င
် ံ

အသွငက
် ေးူ သမြျာင်ေးသရေးကု ယ်သလျာက် အသ ျာက်အြံ မဖစ်သစနင
ု ြ
် လွဲ။

နင
ို ဗ
် ညျာ်းြွ န် - တ ိုင ်း် ရင််းသျာ်းန င
ို င
် ဘရ်းဘလာ့လျာသူ၊ ဒါရို က်တျာ - ြွ န်မပည်ဖွ ွဲ့ မဖ ်းဘရ်းစင်တျာ

Burma Act ုတျာ မြန်ြျာဒီြုကသရစီအသရေးနွဲြတ်သက်ငြီေး အသြရကန်က ည်သွငေး် သရေး ွွဲ ျာေးတျာ

မဖစ်ြါတယ်။ အ
ု သရေးနွဲြတ်သက်ငြီေး သမြျာ ရ
ု ျာြှျာ NUCC, NUG, CRPH, PDF သတွကုလည်ေး

လူသျာေးခ င်ေးစျာနျာြှု ုငရ

် ျာအကူအညီြ ျာေးသြေးအြ်သွျာေးြယ်လု မြဌျာန်ေး ျာေးတျာမဖစ်ြါတယ်။ သုသြြွဲ

သတျာ်လှနသ
် ရေးကု ကုယ်အျာေးကုယ် ကုေးငြီေး သရခ န်ကု က် န်ေး ျာေးရြှျာ မဖစ်ြါတယ်။ သတျာ်လှနသ
် ရေးသရခ န်ကု

က်လက် န်ေးသြ်ေး ျာေးနင

ု ြ
် ှ သျာလျှင ် နင
ု င
် တ
ံ ကျာယံုံကကည်ြှု၊ သ ျာက်ခံြှုန ွဲ သ ျာက်ြံြှုကု ရရှြှျာ

မဖစ်ြါတယ်။
၆) သနျာက်တခ က်က အွဲဒ ီ Burma Act ြ
ွဲ ှျာြါတွဲ အသ ျာက်အြံသတွကု လအ
ု ြ်သနတွဲသနရျာသတွကု

တုက်ရု က်သရျာက်သအျာင် ယ်လုလုြ်သ ျာင်သငြ

် ါသလွဲ။

ရဘ ျာ် လ ိုင ်း် ဘယျာဘအျာင် (ဗဟ ိုဦ်းဘ ျာင်ဘကျာ်ြတီဝင် - မြန်ြျာန င

ို င
် လ ို်း ိုင ရ
် ျာဘက ျာင််းသျာ်းြ ျာ်း

ဒီြ ို ကရက်တစ်တပ် ဦ်း)

Burma Act နွဲ ြတ်သက်ငြီေးစုေးရြ်ခ က်ကသတျာ သငွသကကေးြါလျာတွဲအတွက် သသခ ျာမြင် င်ငြီေးြှျာ လက်ခံဖု

လုြါတယ်။ သငွသကကေးသ ျာက်ြံသူန ွဲ လက်ခံတသူ

ွဲ နှစ်ဦေးနှစ်ဖက်လံုေးက ြွငလ
် င်ေးမြင်သျာဖုလုြါတယ်။

ြဟုတ်ရင် သငွသကကေးသကကျာင ် အခ င်ေးခ င်ေးကကျာေး အခ င်ေးြွျာေးြှုသတွ မဖစ်ြွျာေးတတ်ြါတယ်။ အခ င်ေးခ င်ေးကကျာေးြှျာ

နင
ု င
် သ
ံ ရေးသသ ျာ အရ သသ ျာ ျာေးြှနဖ
် ုလုြါတယ်။ သတျာ်လှနသ
် ရေးအတက်အက အသြေါ် ြူတည်ငြီေးသတျာ

သ ျာက်ြံြှုသတွ ရရှနင
ု တ
် ွဲ အတွက် ကကြုတင်မြင် င်ြှုသတွ လုြ်သ ျာင် ျာေးဖုလုြါတယ်။

၇) အသြရကန်အစေးု ရက ခ ြှတ် ျာေးတွဲ Burma Act နွဲ ြတ်သက်ငြီေး တရုတ်ရွဲ သသ ျာ ျာေး

ယ်လုရှြါသလွဲ။ ဒီဥြသဒနွဲြတ်သက်ငြီေး တရုတ်ရွဲ ရြ်တည်ခ က်နွဲ အသြရကန် တုရွဲ ရြ်တည်ခ က်

သဟဇျာတ မဖစ်နင
ု လ
် ျာေး။ သတျာ်လှနသ
် ရေး အတုက်အခံ အင်အျာေးစုသတွ ျာသတွလုြ်သ ျာင်သငြ
် ါသလွဲ။

ဘဒါက်တျာ လှဘက ျာ်ဘဇျာ ( မြန်ြျာာ့န င

ို င
် ဘရ်းဘလာ့လျာသူ)

Burma Act နွဲြတ်သက်ငြီေး တရုတ်ကသတျာ တုနလ

် ြ
ှု ်ြှုြရှြါ ေးူ ။ တရုတ်ကသတျာ သူြူဝါဒကု က်လက်

အသကျာင်အ ည်သဖျာ်ဖု လုြါတယ်။ သုသြြွဲ သ ျာက်ြံြှုနြတ်

ွဲ သက်ငြီေး နင
ု င
် သ
ံ ရေးလွတလ
် ြ်ြှုရှဖု လုြါတယ်။

သ ျာက်ြံြှုသကကျာင ် သတျာ်လှနသ
် ရေးြှျာ ကုယ်ဒေးူ ကုယ်ချွနတ
် စ
ွဲ တ်ဓျာတ်သတွ ြသလ ျာြါေးသွျာေးဖုလုြါတယ်။

နင
ု င
် တ
ံ ကျာ အကူအညီကု အသံုေးမြြုငြီေး သတျာ်လှနသ
် ရေးကု ြုြုအျာေးသကျာင်ေးသအျာင် လုြ်သ ျာင်သွျာေးဖုလု

ြါတယ်။

နင
ို ဗ
် ညျာ်းြွ န် - တ ိုင ်း် ရင််းသျာ်းန င
ို င
် ဘရ်းဘလာ့လျာသူ၊ ဒါရို က်တျာ - ြွ န်မပည်ဖွ ွဲ့ မဖ ်းဘရ်းစင်တျာ

Burma Act နွဲြတ်သက်ငြီေး အနဒယက ေးူ ေးူ မချာေးမချာေး တ

ု ်မြန်မခင်ေးြရှသလု၊ အျာ ယ
ီ ံကလည်ေး

တ
ု ်မြန်မခင်ေးြရှြါ ေးူ ။ အျာ ယ
ီ ံအသနနွဲ တ
ု ်မြန် ျာေးတွဲ သသ ျာတူညီခ က် (၅) ခ က်အသြေါ် အသမခခံလုြ်

သ ျာင်သနတျာ သတွွဲ့ရြါတယ်။
ရဘ ျာ် လ ိုင ်း် ဘယျာဘအျာင် (ဗဟ ိုဦ်းဘ ျာင်ဘကျာ်ြတီဝင် - မြန်ြျာန င
ို င
် လ ို်း ိုင ရ
် ျာဘက ျာင််းသျာ်းြ ျာ်း

ဒီြ ို ကရက်တစ်တပ် ဦ်း)

Burma Act နွဲြတ်သက်ငြီေး တ

ု ်မြန်ခ က်ြျာှ (၁) စစ်သ ေးသရှျာင်မြည်သူသတွ၊ ဒုကခသည်သတွကု

ကူညီသ ျာက်ြံ သြေးမခင်ေး၊ (၂) နည်ေးြညျာ င

ု ရ
် ျာ ကူညီသ ျာက်ြံသြေးမခင်ေးစတွဲသနရျာသတွကု

သ
ု ျာက်ြံသငွကု အသံေးု မြြုသွျာေးြှျာ မဖစ်ြါတယ်။

မြန်ြျာအသရေး နင
ု င
် တ
ံ ကျာ၊ အျာ ယ
ီ ံနင
ှ ် အြ်နေးီ ခ င်ေးနင
ု င
် ြ
ံ ျာေး ခ ဉ်ေးကြ်ြှု ုငရ
် ျာ
သ ွေးသနွေးမခင်ေး

၁) မြန်ြျာအသရေးနွဲြတ်သက်ငြီေး အျာ ယ
ီ ရ
ံ ွဲသသ ျာတူညီခ က်(၅)ရြ် လက်သတွွဲ့ အလုြ်မဖစ်ြယ်လု မြင်လျာေး။

အျာ ယ
ီ ံရသသ
ွဲ ျာတူခ က် လြ်ေးသကကျာင်ေးအမြင် သနျာက် ြ် နည်ေးလြ်ေးသစ် ရှျာသငင် ြီလျာေး။ ယ်လု

ခ ဉ်ေးကြ်သင ် ြါသလွဲ။

နင
ို ဗ
် ညျာ်းြွ န် - တ ိုင ်း် ရင််းသျာ်းန င
ို င
် ဘရ်းဘလာ့လျာသူ၊ ဒါရို က်တျာ - ြွ န်မပည်ဖွ ွဲ့ မဖ ်းဘရ်းစင်တျာ

လက်ရှြှျာသတျာ အျာ ယ
ီ ံသသ ျာတူညီခ က် (၅) ခ က်ဟျာ လက်ရှြှျာ

အသကျာင်အ ည်သဖျာ်နင
ု တ
် အသမခအသနြှ
ွဲ ျာ ြရှသန ူေးလု သမြျာလုရြါတယ်။ အျာ ယ
ီ သ
ံ သ ျာတူညီခ က်(၅)

ခ က်ဟျာ အလုြ်မဖစ်ြယ်လု ြ င်ြါ ူေး။ ြင်ေးသအျာင်လှုင် က ကုယ်တုင ် လက်ြှတ် ေးု ျာေးသြြွဲ

ယ်အခ န်ြှျာအသကျာင်အ ည်သဖျာ်လုြ်သ ျာင်ရြယ်၊ ြလုြ်ရင် ျာမဖစ်ြယ် ုတျာ ြြါြါ ူေး။ အျာ ယ
ီ ရ
ံ ွဲ

ဖွွဲွဲ့စည်ေးြှုကုယ်တုငက
် လည်ေး တင်ေးတင်ေးကကြ်ကကြ် ဖွွဲွဲ့စည်ေး ျာေးတျာြဟုတတ
် အတွ
ွဲ က် အသရေးယူဖု

အလွနခ
် က်ြါတယ်။ အျာ ယ
ီ ံအသနနွဲ စစ်တြ်ကု အစည်ေးအသဝေး သတွြှျာ ြဖတ်တျာကလည်ေး

သတျာ်လှနသ
် ရေးအတွက် အင်အျာေးတရြ်မဖစ်ြါတယ်။ အျာ ယ
ီ ံက NUG နွဲလည်ေး သတွွဲ့ ုံ သနတျာမဖစ်ြါတယ်။

သကျာင်ေးတွဲအလျာေးအလျာ တစ်ရြ်မဖစ်ြါတယ်။
၂) မြန်ြျာအသရေးနွဲြတ်သက်ငြီေး ကုလသြဂဂလံုမခံြုသရေးသကျာင်စီ၏ ေးုံ မဖတ်ခ က်အြှတ် S/RES/2669(2022)

ုငြီေး ငြီေးခွဲတွဲ ၂၀၂၂ ခုနစ

ှ ် ြ
ွဲ ှျာ ခ ြှတ်ခွဲြါတယ်။ ဒီကုလ လံုမခံြုသရေးသကျာင်စီရွဲ ေးုံ မဖတ်ခ က်က

မြန်ြျာနင
ု င
် အ
ံ သြေါ် ယ်သလျာက် သက်သရျာက်ြှု ရှတယ်လု မြင်လွဲ၊ အ ေးူ သမဖင ် စစ်သကျာင်စီက

လုက်နျာသ ျာက်ရွက်ြှု ရှသနငြီလျာေး။ လုက်နျာြှုြရှရင် ယ်လုသက်သရျာက်ြှု ရှနင

ု လ
် ။ွဲ

ကုလသြဂဂအဖွအ
ွဲွဲ့ သနမဖင ် မြန်ြျာအသရေးကု သနျာက် ြ် သမခလှြ်ေးသစ် ယ်လု ခ ဉ်ေးကြ်သငြ
် ါသလွဲ။

ရဘ ျာ် လ ိုင ်း် ဘယျာဘအျာင် (ဗဟ ိုဦ်းဘ ျာင်ဘကျာ်ြတီဝင် - မြန်ြျာန င

ို င
် လ ို်း ိုင ရ
် ျာဘက ျာင််းသျာ်းြ ျာ်း

ဒီြ ို ကရက်တစ်တပ် ဦ်း)

စစ်တြ်အသနနွဲ ု တ
ု ်မြန်ြှုနြတ်
ွဲ သက်ငြီေး ရှက်တတ်ြယ် ုရင် အလွနရ
် ှက်ဖုသကျာင်ေးြါတယ်။ သုသြြွဲ

စစ်တြ်က ြရှက်ြါ ေးူ ။ တဖက်ြှျာလည်ေး သတျာ်လှနသ

် ရေးအင်အျာေးစုသတွအသနနွဲ စုစည်ေးငြီေး

ြုငြီေးအလုြ်လုြ်သွျာေးရြှျာ မဖစ်ြါတယ်။ နင
ု င
် တ
ံ ကျာကသတျာ အသ အ
ွ ေးူ လုြ်သ ျာင်ြွဲအသနအ ျာေး

မဖစ်ြါတယ်။

၃) မြန်ြျာအသရေးနွဲ ြတ်သက်ငြီေးသမြျာရင် အြ်နေးီ ခ င်ေး အင်အျာေးကကီေးနင

ု င
် မံ ဖစ်တွဲ တရုတ်၊ အနဒယတုရွဲ ရြ်တည်

ခ က် သတွကလည်ေး အင်ြတန်အသရေးတယ်လု မြင်ြါတယ်။ တရုတ်နင

ု င
် က
ံ သသ ျာ ျာေး၊ သမခလှြေး် သတွက

ယ်လု ခ ဉ်ေးကြ်ြြ
ှု ြုေးလု မြင်ရြါသလွဲ။ တရုတ်ရွဲ ခ ဉ်ေးကြ်ြှုက မြန်ြျာအသရေး တည်ငငြ်ြှုကု အြှနအ
် ကယ်

ဦေးတည်သစနင
ု ် သလျာေး။ အနဒယရွဲ ခ ဉ်ေးကြ်လှုြ်သ ျာင်ြက
ှု ျာသတွမြင်ရလွဲ။

က်တျာ လှဘက ျာ်ဘဇျာ ( မြန်ြျာာ့န င

ို င
် ဘရ်းဘလာ့လျာသူ)

တရုတ်အသနနွဲ ငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေး၊ ဖွံွဲ့ ငဖြုေးသရေးနှင ် ြူေးသြါင်ေးသ ျာင်ရွက်သရေး ုတွဲ ြူအတုငေး် နင

ု င
် တ
ံ ကျာကု

က် သ
ံ နတျာ မဖစ်ြါတယ်။ တရုတအ
် သနနွဲ ကုဗစ်အငြီေး စီေးြွျာေးသရေးနျာလန်မြန် န
ူ င
ု ဖ
် ုအတွက်

ကကြုေးြြ်ေးသ ျာင်ရွက်သနတျာ မဖစ်ြါ တယ်။ အ

ု တွက် အျာ ယ
ီ အ
ံ ြါအဝင်၊ မြန်ြျာကုလည်ေး

ခ ဉ်ေးကြ်လုြ်သ ျာင်သနြါတယ်။ စီေးြွျာေးသရေး အက ြုေးစီေးြွျာေး အရသျာ လုြ်သ ျာင်သနတျာမဖစ်ြါတယ်။

ရဘ ျာ် လ ိုင ်း် ဘယျာဘအျာင် (ဗဟ ိုဦ်းဘ ျာင်ဘကျာ်ြတီဝင် မြန်ြျာန င
ို င
် လ ို်း ိုင ရ
် ျာဘက ျာင််းသျာ်းြ ျာ်း

ဒီြ ို ကရက်တစ်တပ် ဦ်း)

တရုတ်အသနနွဲ လက်တသလျာြှျာ မြန်ြျာမြည်ကု အလျာ တ်လျာရမခင်ေးအသကကျာင်ေးအရင်ေးြှျာ Burma Act

သကကျာင ် မဖစ်နင
ု ြ
် ါတယ်။ မြန်ြျာမြည်ရွဲငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေးကု တရုတ်လုလျာေးတွဲအသကကျာင်ေးအရင်ေးဟျာ

ယူနန်အက ြုေးစီေးြွျာေးနွဲ က်စြ်ြယ်လု မြင်ြါတယ်။ Burma Act နွဲ ြတ်သက်ငြီေး တရုတ်အမြင်ကသတျာ

အသြရကန်အသနနွဲ မြန်ြျာ အသရေးကု ဝင်သရျာက်စက

ွ ်ဖက်တယ်လု မြင်ြါတယ်။ အသြရကန်က

ဒီ က်ြုတုေးငြီေး လုြ်သ ျာင်ြယ် ရ

ု င် တရုတ် က်ကလည်ေး ြငု ြီေး စစ်သကျာင်စီ နွဲ

စြ်လျာနင
ု သ
် ခ ရှြါတယ်။ အနဒယနွဲြတ်သက်ငြီေး နယ်စြ်သဒသြှျာရှတွဲ စစ်သ ေးသရှျာင်သတွရွဲ လံုမခံြုသရေးနှင ်

စျာေးဝတ်သနသရေးအတွက် အကူ အညီ သြေးနင

ု သ
် ရေးအတွက် သတျာင်ေး ုြှုသတွ မြြုလုြ်ဖု လုြါတယ်။

သက ေးဇူေးလည်ေးတင်ြါတယ်။

၄) မြန်ြျာ အြ်နေးီ ခ င်ေး င

ု ေး် နင
ု င
် ရ
ံ ွဲ သရွ ေးသကျာက်ြွဲွ အသမြျာင်ေးအလွဲက မြန်ြျာနင
ု င
် သ
ံ ရေးအတွက် ယ်လု

သက်သရျာက်ြှု ရှသစြယ်လု မြင်ြါသလွဲ။ လက်ရှ သရွ ေးသကျာက်ြွဲန

ွ င
ု ် ျာေးတွဲ Move Forward

ြါတီသခါင်ေးသ ျာင် ြီတျာလင်ဂ ျာရု ရတ် ကသတျာ ကူညီသြေးသွျာေးြယ်လု သမြျာ ု ျာေးသလု တဖက်ြှျာလည်ေး

မြန်ြျာနွဲ င
ု ေး် စစ်သခါင်ေး သ ျာင်သတွကကျာေးသတျာ အနီေးစြ် ုေးံ မဖစ်သနတွဲြံုစံ မြင်ရြါတယ်။

နင
ို ဗ
် ညျာ်းြွ န် - တ ိုင ်း် ရင််းသျာ်းန င
ို င
် ဘရ်းဘလာ့လျာသူ၊ ဒါရို က်တျာ - ြွ န်မပည်ဖွ ွဲ့ မဖ ်းဘရ်းစင်တျာ

Move Forward အသနနွဲ အနင

ု ရ
် ရှခွဲတွဲအတွက် နင
ု င
် သ
ံ ရေးအရ ဒီြုကသရစီအတွက် ြုြအ
ု သလေးသျာလျာနင
ု တ
် ွဲ

အလျာေးအလျာရှြါတယ်။ စစ်သ ေးသရှျာင်အသရေးနွဲ လူသျာေးခ င်ေးစျာနျာသ ျာက် ျာေးြှုနြတ်

ွဲ သက်ငြီေး

အကူအညီသတွ သြေးသွျာေးြယ်လု သမြျာကကျာေးသွျာေးခွဲြါတယ်။ သုသြြွဲ နယ်စြ်အသရေးနွဲြတ်သက်ငြီေး

င
ု ေး် စစ်တြ်က ြုငြီေး ကုငတ
် ယ
ွ ် တျာမဖစ်တအတွ
ွဲ က် က်လက်သစျာငက် ကညသ
် ွျာေးရြှျာ မဖစ်ြါတယ်။
၅) မြန်ြျာအသရေးနွဲ ြတ်သက်ငြီေး နင
ု င
် တ
ံ ကျာ အတုငေး် အဝန်ေးအြါအဝင်၊ အြ်နေးီ ခ င်ေးနင
ု င
် ြ
ံ ျာေးကု လက်ရှ

သတျာ်လှန် သရေးကု ဦေးသ ျာင်သနတွဲ အြ ြုေးသျာေးညီညွတသ

် ရေးအစုေးရ (NUG) အသနမဖင ် ယ်လုခ ဉ်ေးကြ်

လုြ်သ ျာင်သငြ
် ါသလွဲ။

ဘဒါက်တျာ လှဘက ျာ်ဘဇျာ ( မြန်ြျာာ့န င

ို င
် ဘရ်းဘလာ့လျာသူ)

တရုတရ
် ွဲ သသ ျာတရျာေးကသတျာ က်သြါင်ေးစံုက က် တ
ံ ျာ မဖစ်တအတွ
ွဲ က် အျာေးလံေးု သြါင်ေး ုကံ ကီေး

သ ွေးသနွေး အသမဖရှျာသရေးအတွက် လုြ်သ ျာင်သနတျာမဖစ်ြါတယ်။ လက်ရှြှျာလည်ေး တရုတ်က နှစ်ဖက်လံုေးကု

သတွွဲ့ ုသ
ံ နတျာ မဖစ်ြါတယ်။ တရုတ်ကသတျာ သနရျာတကျာြါငြီေးလုြ်သ ျာင်သြြွဲ အသံြ တ
ု ် ွဲ

လုြ်သနတယ်လု မြင်ရြါတယ်။

ရဘ ျာ် လ ိုင ်း် ဘယျာဘအျာင်

(ဗဟ ိုဦ်းဘ ျာင်ဘကျာ်ြတီဝင်-မြန်ြျာန င

ို င
် လ ို်း ိုင ရ
် ျာဘက ျာင််းသျာ်းြ ျာ်းဒီြ ို ကရက်တစ်တပ် ဦ်း)

NUG အသနနွဲ စစ်ြ က်နျာှ (၆) ခု ဖွငင် ြီေး တုက်ခုက်သွျာေးြယ်လု သမြျာ ျာေးသြြွဲ အသကျာင်အ ည်သဖျာ်ဖု

ခက်ခွဲသနသသေးတယ်လု မြင်ြါတယ်။ နင
ု င
် တ
ံ ကျာနွဲ ြတ်သက်ငြီေး အြ်နေးီ ခ င်ေးမဖစ်တွဲ င
ု ေး် နွဲ အနဒယနွဲ

က် သ
ံ ရေး သကျာင်ေးြွနသ
် အျာင် တည်သ ျာက်နင
ု ဖ
် ု လုြါတယ်။

၆) သနျာက် ုေးံ သြေးခွနေး် အသနနွဲ ၂၀၂၃ ခုနစ

ှ ်ြှျာ သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးဟျာ ယ်လု ြံုစြ
ံ ြုေးနွဲ သရှ ွဲ့ က်နင
ု သ
် ခ

ရှြါသလွဲ။ ျာသတွအသမြျာင်ေးအလွဲ မဖစ်လျာြယ်လု ခနြ

် ှနေး် ြါသလွဲ။

ဘဒါက်တျာ လှဘက ျာ်ဘဇျာ ( မြန်ြျာာ့န င

ို င
် ဘရ်းဘလာ့လျာသူ)

သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးဟျာ သြင
ု ေး် တသလျှျာက်ြှျာ အလွနအ
် ျာေးသကျာင်ေးတွဲသတျာ်လှနသ
် ရေးမဖစ်ြါတယ်။ သြုငေး် အရ

သတျာ်လှနသ
် ရေးဟျာ အ ုေးံ သတ်သအျာင်မြင်ရြွဲကျာလကု သရျာက်ရှသနငြီမဖစ်တအတွ
ွဲ က်

သအျာင်ကုသအျာင်ရြှျာမဖစ်ြါ တယ်။ အသနှေးနွဲအမြန်သျာ ကွျာြှျာမဖစ်တအတွ

ွဲ က် နင
ု င
် သ
ံ ရေးအရ၊

သတျာ်လှနသ
် ရေးအရသတျာငခ
် ံ ျာေးဖု လုြါတယ်။
နင
ို ဗ
် ညျာ်းြွ န် - တ ိုင ်း် ရင််းသျာ်းန င
ို င
် ဘရ်းဘလာ့လျာသူ၊ ဒါရို က်တျာ - ြွ န်မပည်ဖွ ွဲ့ မဖ ်းဘရ်းစင်တျာ

သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးအရှန်ြက င်ေးရသအျာင် န်ေးငြီေး ြန်ေးတုငက
် ု အသရျာက်သျာွ ေးနင
ု ဖ
် ု လုအြ်ြါတယ်။

စစ်သကျာင်စီ က်က လက်ရှအခ န်ြှျာ အျာေးအနည်ေး ေးုံ ကျာလမဖစ်တအတွ

ွဲ က် ကကြုေးစျာေးငြီေး

စစ်အျာဏျာရှငစ
် နစ်ကု ငဖြုခ သွျာေးဖု လုြါတယ်။

ရဘ ျာ် လ ိုင ်း် ဘယျာဘအျာင်

(ဗဟ ိုဦ်းဘ ျာင်ဘကျာ်ြတီဝင်-မြန်ြျာန င

ို င
် လ ို်း ိုင ရ
် ျာဘက ျာင််းသျာ်းြ ျာ်းဒီြ ို ကရက်တစ်တပ် ဦ်း)

ကျွနသ
် တျာ်တုတုငေး် မြည်ရွဲ မြဿနျာကု ကျွနသ
် တျာ်တုကယ
ု တ
် ုင ် သတျာ်လှနဖ
် ုလုြါတယ်။ တခ န်တည်ေးြှျာ နင
ု င
် ံ

တကျာရွဲ အကူအညီကုလည်ေးရရှသအျာင် လုြ်သ ျာင်ဖုလုြါတယ်။ အျာဏျာရှငစ

် နစ်ကု သတျာ်လှနရ
် ျာ

အခ င်ေးခ င်ေး ကကျာေးြှျာ အျာဏျာရှငစ

် ရု က်ြမဖစ်ြွျာေးသအျာင်၊ လူ ု နက
် င်သရေးအလုြ်သတွ ြလုြ်မဖစ်သအျာင်

လုြ်သ ျာင်ဖု လုြါ တယ်။ သတျာ်လှနသ

် ရေးဟျာ သရရှည်တုကြ
် ွဲမွ ဖစ်တအတွ
ွဲ က် အ က် က်က

မြင် င် ျာေးဖုလုြါတယ်။ အြနန

် ျာခံြှု ရှြှသျာ ရန်သူကု အနင
ု တ
် ုက်ဖု လုြါတယ်။
ဘနွဦ်းဘတျာ်လန
ှ ်ဘရ်း ဖက်ဒရယ်တည်ဘ ျာက်ဘရ်းကျာလြှျာ

ပညျာဘရ်းအခန််းကဏ္ဍ ို ူ်းတွ မြြှငတ

ယ်လပ ်ာ့ င် ကြလ

ဖက်ဒရယ်တည်သ ျာက်သရေးကျာလအတွက် ဖက်ဒရယ် ြညျာသရေး င

ု ရ
် ျာ အယူအ
သ ွေးသနွေးမခင်ေး

၁) ြ ြဦေး ုေးံ အသနနွဲ ဖက်ဒရယ်ြညျာသရေး ုတျာ ျာလွဲ?

ရျာဘစျာကပီ (FOUNDER/ DIRECTOR – SCHOOL OF GOVERNANCE AND PUBLIC ADMINISTRATION)

ဖက်ဒရယ်စနစ်န ွဲ တင
ု ေး် မြည်တစ်ခုကု တည်သ ျာက်ြယ် ုရင် ဖက်ဒရယ်ြညျာသရေးကု

အသကျာင်အ ည် သဖျာ် သ ျာင်ဖုလုြါတယ်။ ဖက်ဒရယ်ြညျာသရေးစနစ် ုတျာ မြည်သ ျာင်စု၊ မြည်နယ်န ွဲ

သဒသနတရ အစုေးရအ င် င ် သတွကကျာေးြှျာ လုြ်ြုငခ

် ွငအ
် ျာဏျာသတွကု ခွွဲသဝသံေးု စွွဲငြီေးသတျာ ြညျာသရေးစနစ်ကု
အသကျာင်အ ည်သဖျာ်မခင်ေး မဖစ်ြါ တယ်။ ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စုအသနနွဲ ြညျာသရေး ုငရ
် ျာ လုအြ်သသျာ

ဏ္ဍျာသငွခွွဲသဝသြေးမခင်ေး၊ စံခ န်စံနန

ှု ေး် နှင ် ြူဝါဒြ ျာေးကု သတ်ြှတ်သြေးမခင်ေး စတွဲလုြ်ငန်ေးတျာဝန်သတွ

လုြ်သ ျာင်ြါတယ်။ မြည်နယ်အစေးု ရအသနနွဲ အင်စတီေး က ေးရှငသ

် တွကု

အသကျာင်အ ည်သဖျာ်သ ျာင်တတျာဝန်

ွဲ ကု လုြ်သ ျာင်ြါတယ်။ အ ငမ် ြငြ
် ညျာသရေး ကုြါ

မြည်နယ်အစေးု ရသတွက ဦေးစီေးသ ျာင်ရွကက် ကြါတယ်။

ရျာြဂ ျာထွယ်ပန် ( အြ ်းသျာ်းညီညွတ ဘ

် ရ်းအစ ို်းရ၊ ပညျာဘရ်းဝန်ကကီ်းဌျာန - ဒိုတ ယဝန်ကကီ်း )

မြန်ြျာနင
ု င
် ဟ
ံ ျာ ဗဟုဦေးစီေး ြညျာသရေးစနစ်ကု လုြ်သ ျာင်တျာဟျာ ြြှနက
် န်ြါ ူေး။

ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စု တည်သ ျာက်ြယ် ုရင် ဗဟုခ ြုြ်ကုငြ

် ှု သလ ျာခ တွဲ ြညျာသရေးစနစ်၊

သဒသနတရြညျာသရေးစနစ်ကု အသကျာင်အ ည် သဖျာ်သ ျာင်ဖုလုြါတယ်။

၂) ဖက် ဒ ရယ် ြ ညျာက ု ယ် က သနစငြီ ေး ြ တ် က် သ ြေးရြလွဲ

ရျာဘဇျာ် ိုင ်း် (ဘက ျာင််းအိုပ် ရျာကကီ်း - SCHOOL OF ENGLISH FOR PROFESSIONAL PURPOSES)

ဖက်ဒရယ်ြညျာသရေးလုသမြျာရင် သဒသအသီေးသီေးြှျာရှတွဲ ယဉ်သက ေးြှု၊ သြင

ု ေး် စတျာသတွကု

သဒသအသီေးသီေး က ြညျာရှငသ
် တွကုယတ
် ုင ် သ ွေးသနွေးငြီေး သင်ရု ေးညွှေနေး် တြ်ေးသတွကု ကုယ်တုငသ
် ရေး ငွွဲ ြီေး

အသကျာင်အ ည်သဖျာ်ဖုလု ြါတယ်။

ရျာြဂဘရ (ာ့ တျာဝန်ခ - ဘမြျာင်ပညျာဘရ်းကွန်ရက်)

ဖက်ဒရယ်ြညျာသရေးကု ြ မြည်သူြ ျာေးကု စတင်ြတ် က်သြေးဖုလုြါတယ်။ ကုယ်သဒသနွဲ

ခ တ် က်ငြီေး သတွေးသတျာနင
ု ဖ
် ုအတွက် စတင်လုြ်သ ျာင်နင
ု ဖ
် ု လုအြ်ြါတယ်။ ဖက်ဒရယ်ြညျာသရေးကု

သက် ုငရ
် ျာ ဖက်ဒရယ် ယူနစ်န ွဲ မြည်သ ျာင်စအ
ု စုေးရက ြူေးတွွဲလုြ်သ ျာင်ဖု လုအြ်ြါတယ်။

ြ မြည်သူသတွအသနနွဲ ဖက်ဒရယ်ရွဲ သသ ျာသ ျာဝကလ

ု ည်ေး ြူေးတွွဲ ြတ် က်သြေးဖုလုြါတယ်။
(၃) ဖက်ဒရယ်တည်သ ျာက်သရေးကု သွျာေးသနကကငြီမဖစ်တျာသကကျာင ် ဖက်ဒရယ်အသမခခံတွဲ ြညျာသရေးကု (ဥြသဒ

သကကျာင်ေးအရ၊ နင
ု င
် သ
ံ ျာေးအခွငအ
် သရေး ရှု သ ျာင)် သတွကသန ယ်လု စတင်အသကျာင်အ ည်သဖျာ် က ငသ
် ေးုံ ဖု

သငသ
် တျာ်ငြီလု ယူ ြါသလွဲ။

ရျာြဂ ျာထွယ်ပန် (ဒိုတ ယဝန်ကကီ်း - အြ ်းသျာ်းညီညွတ ်ဘရ်းအစ ို်းရ၊ ပညျာဘရ်းဝန်ကကီ်းဌျာန)

ဖက်ဒရယ်တည်သ ျာက်သရေးအတွက် လုအြ်တွဲ ြညျာသရေးစနစ် တည်သ ျာက်ဖုအတွက်

အ ငသ
် ေးုံ င ် သတ်ြတ
ှ ် ငြီေး လုြ်သ ျာင်ဖု လုအြ်ြါတယ်။ ြ ြ ေးုံ အသနနွဲ Conceptual Change,

mindset change, structural change ကု လုြ်သ ျာင်ဖုလုြါတယ်။ ဖက်ဒရယ်ရွဲ အနှစသ

် ျာရမဖစ်တွဲ

ကုယ်ြုင ် ေးုံ မဖတ်ြုငခ

် င
ွ က
် ု အသမခခံငြီေးသတျာ ြညျာသရေးစနစ်ကု လုြ်သ ျာင်ဖုလုအြ်ြါတယ်။

ရျာဘဇျာ် ိုင ်း် ( ဘက ျာင််းအိုပ် ရျာကကီ်း - SCHOOL OF ENGLISH FOR PROFESSIONAL PURPOSES)

နင
ု င
် သ
ံ ျာေးအခွငအ
် သရေးရှု သ ျာငအ
် ရ ကသလေးတုငေး် ကု အသျာေးအသရျာင်၊ လူြ ြုေး ြခွွဲမချာေး ွဲ

ြညျာသင်ကကျာေးခွငက
် ု လုြ်သ ျာင်ဖု လုအြ်ြါတယ်။ အ
ု တွက် ဥြသဒအသကကျာင်ေးအရ

န်ေးသကကျာင်ေး ျာေးသြေးဖု လအ
ု ြ်ြါတယ်။ ကသလေးသတွရွဲ ြညျာသရေးနွဲြတ်သက်ငြီေး equity, equality ကု

အသလေး ျာေးဖုလုြါတယ်။ နင
ု င
် သ
ံ ျာေးတစ်သယျာက် အသနနွဲ အနြ် ုေးံ ရှရြွဲ ြညျာသရေးအ ငအ
် တန်ေးကု

သတ်ြှတ် ျာေးငြီေး ြမဖစ်ြသန သင်ကကျာေးသြေးဖုလုြါတယ်။

၄) တ က်တည်ေးြှျာြွဲ မြန်ြျာနင
ု င
် ရ
ံ ွဲ သခတ်အ က် က်က ြညျာသရေးကု ဖက်ဒရယ်အယူအ အသမခခံတွဲ
ြှ တင်သျာွ ေးကကြှျာ မဖစ်လု
ြညျာသရေး က်သု မြင် ျာသတွလုြ်သ ျာင် ျာေးဖု လအ
ု ြ်တယ်လု သမြျာခ င်လွဲ။

ရျာဘစျာကပီ (FOUNDER/ DIRECTOR – SCHOOL OF GOVERNANCE AND PUBLIC ADMINISTRATION)

၂၀၁၀ သနျာက်ြုငေး် ြှျာ တင

ု ေး် မြည်က အနည်ေးငယ်ြင
ွ လ
် င်ေးတျာငြီေး ြညျာသရေးအင်စတီက ေးရှငေး် သတွ

ြုြုြ ျာေးမြျာေးလျာ တျာကု သတွွဲ့ရြါတယ်။ ြညျာသရေးအတွက် ဏ္ဍျာသငွ တုေးမြြှငလ

် ျာတျာသကကျာင ် ြညျာသရေးစနစ်

ြုြုသကျာင်ေးြွန် ြွငလ
် င်ေးလျာတယ်လု သမြျာလရြါတယ်
ု ။ သုသြြွဲ ြညျာသရေးမြြုမြင်သမြျာင်ေးလွဲြဟ
ှု ျာ

အျာဏျာသြ်ေးလုက်ခ န်ြှျာ မု ဖစ်စဉ်က ငြြုက သွျာေးတယ်လု သမြျာလုရြါတယ်။ အျာဏျာသြ်ေးငြီေးသနျာက်ြုငေး်

စစ်တြ်က ကကြုေးကုငတ
် ွဲ ြညျာသရေးလု သမြျာလရန
ု ငု ြ
် ါတယ်။ တခ န်တည်ေးြှျာ NUCC ကသတျာ
ဖက်ဒရယ်ြညျာသရေးနွဲ ြတ်သက်ငြီေး သရေး ွွဲ ျာေးြှုအသြေါ် ဖက်ဒရယ်စံနန
ှု ေး် အသြေါ် သရေး ွွဲ ျာေးတျာ

သတွွဲ့ရြါတယ်။

(၅) အခု သ ေးွ သနွေးကကတွဲ ဖက်ဒရယ်အသမခခံတွဲ ြညျာသရေးနွဲ ြတ်သက်ငြီေး မြန်ြျာလူ သ

ု တွ နျာေးလည်နင
ု သ
် အျာင်

သလလျာခွငရ
် သအျာင် သတျာ်လှနသ
် ရေးအစုေးရမဖစ်တွဲ အြ ြုေးသျာေးညီညွတ်သရေးအစေးု ရ (NUG) အြါအဝင်

သတျာ်လှနသ
် ရေး သခါင်ေးသ ျာင်သတွအသနနွဲ ြညျာသရေးနွဲ ြတ်သက်ငြီေး ယ်လုဖန်တေးီ သြေးဖု လုအြ်ြလွဲ။

ရျာြဂ ျာထွယ်ပန် (ဒိုတ ယဝန်ကကီ်း - အြ ်းသျာ်းညီညွတ ်ဘရ်းအစ ို်းရ၊ ပညျာဘရ်းဝန်ကကီ်းဌျာန)

ဖက်ဒရယ်ြညျာသရေးကု သက် ုငသ

် ူသတွ (Actors) ကု ကဏ္ဍအလုက် အသြညျာသြေးဖုလုြါတယ်။

သက ျာင်ေးသျာေး၊ ြ ၊ မြည်သသ
ူ တွကု ဖက်ဒရယ်ြညျာသရေးနှင ် ြတ်သက်ငြီေး စဉ် က်ြမြတ် ြတ် က်သြေးဖု

လုအြ်ြါတယ်။ တခ န်တည်ေးြှျာ ဖက်ဒရယ်ြညျာသရေးကု အသမခခံတွဲ သက ျာင်ေးသတွကု ြံုစံြ ြုေးစံန

ု ွဲ

တည်သ ျာင်ကကတွဲအသြေါ် အျာေးသြေးဖု လအ

ု ြ်ြါတယ်။ လက်ရှ ြီဒယ
ီ ျာသတွကတ င်

သမြျာင်ေးလွဲလျာတွဲြညျာသရေးစနစ်ကု ြတ် က်သြေး လ က်ရှြါတယ်။ ဝန် ြ်ေးသတွကလ

ု ည်ေး Training သတွ

သြေးသနြါတယ်။

၆) သမြျာင်ြညျာသရေးကွနယ
် က်အသနနွဲ ဖက်ဒရယ်ြညျာသရေးစနစ်ကု ယ်လုသရေး တ
ွွဲ ည်သ ျာက် ျာေးသလွဲ

ုတျာ အက ဉ်ေးသမြျာမြသြေးလု ရနင

ု ြ
် လျာေးရှင။်

ရျာြဂဘရ (တျာဝန်
ာ့ ခ - ဘမြျာင်ပညျာဘရ်းကွန်ရက်)

သမြျာင်ြညျာသရေးအသနနွဲ လက်ရှြှျာအသမခအသနအရ ဖက်ဒရယ်ြညျာသရေးကု

အသကျာင်အ ည်သဖျာ်သ ျာင်ဖု ခက်ခွဲ ြါတယ်။ လက်ရှြှျာသတျာ သဒသတွငေး် ြညျာသရေးကု လုြ်သ ျာင်သနသူ

(CDM ရျာ/ြြ ျာေး၊ ုနေး် ကကီေးသက ျာင်ေး ြညျာသရေး၊ စသသျာ) ြ ျာေးနှင ် သ ွေးသနွေးငြီေး

ြညျာသရေးကအ
ု သကျာင်အ ည်သဖျာ်လ က်ရှြါတယ်။ အျာဏျာသြ်ေးြှု သကကျာင ် အ က်မြတ်သနတွဲြညျာသရေးကု

စဉ် က်ြမြတ်မဖစ်သအျာင် လုြ်သ ျာင်နင

ု ဖ
် ု ရုနေး် ကန်ဖုလုြါတယ်။ အကကီေး ုေးံ အခ က်ကသတျာ

ြညျာသင်ကကျာေးြှုသနျာက်ြှျာ ြ်ြံခ တ် က်သ ျာင်ရွကဖ

် ု လုအြ်သနြါတယ်။
၇) သခတ်အ က် က် အစုေးရသတွကကျာေး ြ
ွဲ ှျာ သက် င
ု ရ
် ျာ လူြ ြုေးစုသတွက အ ေးူ သမဖင ် တုငေး် ရင်ေးသျာေး

ခုခံသတျာ် လှနသ
် ရေးအဖွွဲွဲ့အစည်ေး (EROs)က သူတရွဲ
ု န်ေးခ ြုြ်နယ်သမြ ြ
ွဲ ှျာ ြညျာသရေးနွဲ ြတ်သက်ငြီေး

တည်သ ျာက် ဖွငလ

် ှစ် သင်ကကျာေးသြေးသနကကြါတယ်။ EAOs သတွရွဲ ြညျာသရေးနွဲ ြတ်သက်ငြီေး ယ်လုမြင်လွဲ၊

ယ်လုအသအြှတ် မြြု မြငြှ တ

် င်ဖု လုအြ်ြါလွဲ။

ရျာဘဇျာ် ိုင ်း် ( ဘက ျာင််းအိုပ် ရျာကကီ်း - SCHOOL OF ENGLISH FOR PROFESSIONAL PURPOSES)

လက်ရှအသမခအသနအရ လတ်တသလျာြညျာသရေးသမဖရှငေး် ြှုအတွက် မြင်ြြညျာသရေးစနစ်ကု

အသကျာင်အ ည်သဖျာ် သ ျာင်ရွက်သနကကြါတယ်။ အတွ

ု က် စံနန
ှု ေး် ၊ ြူဝါဒြ ျာေးကု သတ်ြှတ် ျာေးဖု

လုြါတယ်။

ရျာဘစျာကပီ (FOUNDER/ DIRECTOR – SCHOOL OF GOVERNANCE AND PUBLIC ADMINISTRATION)

ြညျာသရေး င
ု ရ
် ျာအသအြှတမ် ြြုမခင်ေး နွဲြတ်သက်ငြီေး သမြျာလုတျာက ြညျာသရေး င
ု ရ
် ျာ

အသအြှတ်မြြုမခင်ေးကု အစေးု ရက လုြ်သ ျာင်သြေးရတျာြဟုတ် ၊ွဲ ြညျာသရေးစံခ န်စန

ံ န
ှု ေး် နွဲ တုငေး် တျာရြှျာ

မဖစ်ြါတယ်။ ဖက်ဒရယ်ြညျာ သရေးရွဲ အသမခခံမဖစ်တွဲ အရည်အသသွေးအသမခမြြု ြူဝါဒအသြေါ်အသမခခံတွဲ

သ ျာင်ရွကရ
် ြှျာမဖစ်ြါတယ်။

၈) ဖက်ဒရယ်ဂ ျာနယ် မြန်ြျာက မြြုလုြ်ခွဲတွဲ စကျာေးဝင

ု ေး် တခ ြုွဲ့ ြှျာလည်ေး လူြ ြုေးစုလူငယ်သခါင်ေးသ ျာင်၊ တက်

ကကလှုြ်ရှျာေးသူသတွ၊ သုသတသီသတွနွဲ နင
ု င
် သ
ံ ရေးသခါင်ေးသ ျာင်သတွက မြန်ြျာအသရေးအတွက် အသတွေးသစ်

အသခေါ်သစ် စနစ်သစ်သတွနွဲ သရှ ွဲ့ကုလှြ်ေးဖု တုက်တွနေး် သ ေးွ သနွေးခ က်သတွလည်ေး အြ ျာေးကကီေး ရှြါတယ်။ ုသတျာ

ဒီကသန စကျာေးဝင
ု ေး် တည် ျာေးတွဲ သခါင်ေးစဉ်အတုငေး် မခံြုငငံု ြီေး သ ွေးသနွေးသြေးဖုြါ၊ သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေး ဖက်ဒရယ်

တည် သ ျာက်သရေးကျာလြှျာ ြညျာသရေး အခန်ေးကဏ္ဍ ယ်လုြူေးတွွဲ မြငြှ တ

် င်ဖု လုအြ်ြါသလွဲ။

ရျာြဂ ျာထွယ်ပန် (ဒိုတ ယဝန်ကကီ်း - အြ ်းသျာ်းညီညွတ ်ဘရ်းအစ ို်းရ၊ ပညျာဘရ်းဝန်ကကီ်းဌျာန)

သတျာ်လှနသ
် ရေးြှျာ ဖက်ဒရယ်ြညျာသရေးသြေါ်သြါက်လျာသအျာင် သ ျာင်ရွက်ငြီေး တတြ်တအျာေး

ြါဝင်လုြ်သ ျာင်သန ြါတယ်။ ြတူကွွဲမြျာေးြှုကု လက်ခံတွဲ ဖက်ဒရယ်ဒြ

ီ ုကရက်တစ်စံနန
ှု ေး် ကု နျာေးလည်တွဲ
ြညျာသရေးကုသြေးဖု လုြ်သ ျာင် ြါတယ်။ Critical Thinking ကုလည်ေး သင်ကကျာေးသြေးရြှျာ မဖစ်ြါတယ်။

တဖက်ြှျာလည်ေး သတျာ်လှနရ
် င်ေးနွဲ ြညျာသရေး အတွက် အသမခခံအုတ်မြစ်ခ တည်သ ျာက်သနြါတယ်။

သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးကျာလြှျာ ြညျာ သင်ကကျာေးသရေး၊ သလလျာခွငတ
် ုအတွက်
စန်သခေါ်ြှု ုငရ
် ျာ သ ွေးသနွေးမခင်ေး

၁) အခုသတျာ်လှနသ
် ရေးကျာလြှျာ လူငယ်သတွ ြညျာသင်ကကျာေးသရေးြှျာ နှစ်ဖက်အင်အျာေးစုသတွရွဲ အသအြှတ်

ြမြြုြှု၊ ြတရျာေးဖြ်ေး ေးီ ခံရြှု စတွဲစန်သခေါ်ြှုြ ြုေး ကကံြုသနရတျာ သတွွဲ့ရြါတယ်။ သက ျာင်ေးြညျာသရေးအတွက်

စတ်သသျာက သရျာက်ကကရတွဲ ြ သတွကုလည်ေး မြင်သနရြါတယ်။ ဒီလုစန်သခေါ်ြသ

ှု တွကု သက ျာ်လွှေျာေးနင
ု ဖ
် ု

ျာသတွလုြ်ဖုလုြလွဲ။

ရျာဘဇျာ် ိုင ်း် ( ဘက ျာင််းအိုပ် ရျာကကီ်း - SCHOOL OF ENGLISH FOR PROFESSIONAL PURPOSES)

လက်ရှြှျာ ြညျာသရေးနွဲြတ်သက်ငြီေး စန်သခေါ်ြှု (၃) ခုရြါတယ်

ှ ။ (၁) စကစ သက ျာင်ေးကု ြရြလျာေး၊
ု (၂)

အဖွွဲွဲ့အစည်ေး သတွက ဖွငတ

် သက
ွဲ ျာင်ေးသတွြှျာ ြရြလျာေး၊
ု (၃) တနင
ု သ
် င်ကကျာေးသြေးတွဲ ရျာ/ြ သတွ ြ
ီ ှျာ

ြုရြလျာေး ုတအသြေါ်
ွဲ အခက်အခွဲ မဖစ်သနကကြါတယ်။ နည်
ု ေးအတူ အမချာေးနည်ေးလြ်ေးတစ်ခက
ု

အွနလ
် ုငေး် ကသန သင်ယူတျာမဖစ်ြါတယ်။ န
ု ည်ေးက သတျာ်သတျာ်အ င်သမြြါတယ်။ အ
ု တွက်

ြညျာသရေးဝန်ကကီေးဌျာနက ြူဝါဒ၊ စံနန

ှု ေး် သတွကု သတ်ြှတ် သြေး ဖု လုြါတယ်။

(၂) တ က်တည်ေးြှျာြွဲ အခုလု စန်သခေါ်ြှု ကကံြုသနရတျာက ျာသကကျာငလ

် ု သမြျာခ င်ြါသလွဲ။ ကသလေးအျာေးလံေးု

ြညျာ သင်ခင
ွ ရ
် ရှသရေး စစ်အျာဏျာသြ်ေးြှု အမြင် ျာသတွက အဟနအ
် တျာေး မဖစ်သနြါသလွဲ။

ရျာြဂဘရ ာ့ (တျာဝန်ခ - ဘမြျာင်ပညျာဘရ်းကွန်ရက်)

ြညျာသရေးစန်သခေါ်ြှုသတွက အြ ျာေးကကီေး ရှြါတယ်။ လက်ရှသတျာ်လှနသ

် ရေးကျာလြှျာ ုရင်

ြညျာသရေးနွဲြတ်သက်ငြီေး စစ်သကျာင်စီသတွက ရည်ရွယ်ခ က်ရှရှ တုက်ခုက်သနတျာ မဖစ်ြါတယ်။ ဒါသကကျာင ်

ြညျာသရေးကု စဉ် က်ြမြတ် သင်ကကျာေးနင

ု သ
် ရေးအတွက် အလွနခ
် က်ခွဲသနြါတယ်။ အ
ု ခက်အခွဲသတွ

ျာြွဲမဖစ်မဖစ် သဖျာက် က
ွ ်ကကြယ် ုတွဲ စတ်န ွဲ သရှ ွဲ့ က်သနတျာ မဖစ်ြါတယ်။
၃) သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးကျာလအတွငေး် ြညျာသင်ကကျာေးသရေးကု အကနအ
် သတ်၊ အတင
ု ေး် အတျာ

ျာေးသငြ
် ါသလျာေး။

ရျာြဂ ျာထွယ်ပန် (ဒိုတ ယဝန်ကကီ်း - အြ ်းသျာ်းညီညွတ ်ဘရ်းအစ ို်းရ၊ ပညျာဘရ်းဝန်ကကီ်းဌျာန)

သတျာ်လှနသ
် ရေးြှျာ ြညျာသရေးကဏ္ဍြှျာလည်ေး စစ်ြ က်နျာှ တစ်ခုလု မဖစ်ြါတယ်။ စစ်သကျာင်စီက CDM ရျာ/

ြသတွကု ဖြ်ေး ေးီ နှြ်စက်သနကကြါတယ်။ အ

ု တွက် ြညျာသရေးကု အသကျာင်အ ည်သဖျာ်သင်ကကျာေးသြေးဖု

အတွက် အသက်န ွဲ ရင်ေးသနရြါတယ်။ အ

ု ခက်အခွဲသတွကု သက ျာ်လွှေျာေးဖအတွ
ု က် သတျာ်လှနသ
် ရေး

က်သတျာ်သျာေးသတွ အသနနွဲ အျာေးလံေးု ြါဝင်လျာသအျာင် လုြ်သ ျာင်ဖု လုြါတယ်။

ရျာဘစျာကပီ (FOUNDER/ DIRECTOR – SCHOOL OF GOVERNANCE AND PUBLIC ADMINISTRATION)

ဒီလုကျာလြှျာ အရြ်ေးလွန် သ
ွွဲ နတွဲ ကျာလမဖစ်ြါတယ်။ အသမခအသနအရ နင
ု င
် သ
ံ ျာေးသတွအသနနွဲ က ရျာကဏ္ဍြှျာ

တျာဝန်သက ြွနဖ
် ု လုြါတယ်။ ြ သတတွကု စစ်သကျာင်စီက သြေးတွဲ ြညျာသရေးစနစ်ကု

လုခ င်သလျာေး ုတျာကု ွဲ သြေးရြှျာမဖစ်ြါတယ်။ ြည်သြင်

ု မဖစ်သစ ကသလေးသတွရွဲ ရတွဲနည်ေးနွဲသင်ယူြှုကု

လက်ခံအသအြှတ်မြြုသြေးဖု လြ
ု ါ တယ်။ စစ်သကျာင်စီအလုက ြညျာသရေးစနစ်ကု မငင်ေး ုဖု လုြါတယ်။

၄) သမြျာင်ြညျာသရေးအသနနွဲ ယ်လု ခ တ် က် လည်ြတ်သနြါသလွဲ။

ရျာြဂဘရ (ာ့ တျာဝန်ခ - ဘမြျာင်ပညျာဘရ်းကွန်ရက်)

သမြျာင်ြညျာသရေးနွဲ ြတ်သက်ငြီေး သမြျာင်အသမခမြြုကွနယ

် က်တစ်ခု တည်သ ျာက်ငြီေး ြညျာသရေးစနစ်ကု စတင်

လည်ြတ် လုြ်သ ျာင်ခွဲတျာမဖစ်ြါတယ်။ သက ျာင်ေး ရျာြသတွအသနနွဲ အခ င်ေးခ င်ေးကကျာေး

မြန်လည်ြျှသဝသင်ကကျာေး သလလျာနည်ေးနွဲ သလလျာကကသလု၊ လုအြ်တအကူ

ွဲ အညီသတွကု

ကွနယ
် က်သတွကတ င် မြန်လည်ရှျာသဖွတျာ မြြုလုြ်ြါတယ်။ ြညျာသရေးဝန်ကကီေးဌျာနြှမြြုလုြ်တွဲ

သင်တန်ေးသတွကုလည်ေး တက်သရျာက်ြါတယ်။
၅) အြ ြုေးသျာေးညီညွတ်သရေးအစုေးရရွဲ ြညျာသရေး ြူဝါဒအြါအဝင်၊ သတျာ်လှနသ
် ရေးကျာလြှျာ ကသလေးငယ်သတွရွဲ

ြညျာသင်ကကျာေးခွင ် ရရှသရေးတုကု အသကျာင်အ ည်သဖျာ်နင

ု ဖ
် ု ယ်လု ြ်တေးု မြင် င်သ ျာင်ရွကဖ
် ု

လုအြ်ြလွဲ။

ရျာြဂ ျာထွယ်ပန် (ဒိုတ ယဝန်ကကီ်း - အြ ်းသျာ်းညီညွတ ်ဘရ်းအစ ို်းရ၊ ပညျာဘရ်းဝန်ကကီ်းဌျာန)

ြညျာသရေးစနစ်နြတ်
ွဲ သက်ငြီေး သရတု၊ သရရှည်စီြံခ က်သတွ သရေး ငွွဲ ြီေး လုြ်သ ျာင်သနြါတယ်။ လက်ရှ

ကကျာေးကျာလ ြှျာ အသကျာင်ေး ေးုံ ြညျာသရေးစနစ်မဖစ်သအျာင် လုြ်သ ျာင်သနြါတယ်။ အရင်အစုေးရက

ြငြီေးမြတ်သသေးတွဲ သင်ရု ေး ညွှေနေး် တန်ေး မြန်လည်သရေး သ

ွွဲ နြါတယ်။

ြညျာသရေးအသကျာင်အ ည်သဖျာ်သနသူသတွကု အရည်အသသွေး မြငတ

် င် နင
ု ဖ
် ု သင်တန်ေးသတွ

လုြ်သ ျာင်သနြါတယ်။ သနျာက် ုေးံ အသနနွဲ CDM သက ျာင်ေးသျာေးသတွန ွဲ Forum လုြ်ခွဲြါတယ်။

၆) သနျာက် ေးုံ အသနနွဲ အနျာဂတ် ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စု တည်သ ျာက်သရေးကု သွျာေးသနငြီမဖစ်တျာသကကျာင ်

ြညျာသရေးြူဝါဒနွဲ ြတ်သက်ငြီေး ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စုနင

ှ ် ဖက်ဒရယ်ယူနစ်အကကျာေး အယူအ အသမခခံ အုတ်

မြစ်ကုလည်ေး ယ်လုခ ြှတ် သဖျာ်သ ျာင်သငြ

် ါသလွဲ။

ရျာဘဇျာ် ိုင ်း် ( ဘက ျာင််းအိုပ် ရျာကကီ်း - SCHOOL OF ENGLISH FOR PROFESSIONAL PURPOSES)

ကသလေးသတွကု အတန်ေးတခု သင်ကကျာေးတက်သမြျာက်ငြီေးရင် ြ် ငသ

် င်ကကျာေးနင
ု ဖ
် ု NUG က်က

စီစဉ်သြေးနင
ု ဖ
် ု လုြါတယ်။ အ
ု တွက် ြညျာသင်ကကျာေးတတ်သမြျာက်ြှု င
ု ရ
် ျာ စံနန
ှု ေး် သတွကု သတ်ြှတ်သြေးဖု

လုအြ်ြါတယ်။

ရျာြဂဘရ ာ့ (တျာဝန်ခ - ဘမြျာင်ပညျာဘရ်းကွန်ရက်)

ြညျာသရေးကု အသကျာင်အ ည်သဖျာ်ရျာြှျာ အကကီေး ေးုံ စန်သခေါ်ြှုကု အ ငမ် ြငြ

် ညျာသရေးကု တက်လှြေး် နင
ု ဖ
် ု

ခက်ခွဲသန ြါတယ်။ ဒါသကကျာင ် သက ျာင်ေးသျာေးသတွရွဲ ြညျာသရေးအသြေါ် ယံုကကည်ြက

ှု က င်ေးလျာြါတယ်။

ဒါသကကျာင ် ြညျာသရေး အတွက် လြ်ေးသကကျာင်ေး ရှျာသဖွသြေးဖလ

ု ုြါတယ်။
 ရျာဘစျာကပီ (FOUNDER/ DIRECTOR – SCHOOL OF GOVERNANCE AND PUBLIC ADMINISTRATION)

ဖက်ဒရယ်ြညျာသရေးနှင ် ဖက်ဒရယ်စနစ် က တ ြ်တည်ေးက ဖုလုြါတယ်။ ဖက်ဒရယ်စနစ်

ြတည်သ ျာက်ရသသေး ွဲ ဖက်ဒရယ်ြညျာသရေးစနစ်ကု က ေးငြီေး တည်သ ျာက်ဖု ခက်ြါတယ်။ မြည်သ ျာင်စ၊ု

မြည်နယ်၊ သဒသနတရ လုြ်ြင

ု ် ခွငသ
် တွကု သသခ ျာမြဌျာန်ေးခွွဲသဝဖု လုြါတယ်။ လက်ရှြှျာ ဖက်ဒရယ်ြညျာသရေးကု

အသကျာင် အ ည် သဖျာ်ရျာြှျာ အခက်အခွဲကကီေးသြြွဲ တကယ်ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စု

တည်သ ျာက်ငြီေးသွျာေးတွဲအခ န်ြှျာ ဖက်ဒရယ် ြညျာသရေးကု အသကျာင်အ ည်သဖျာ်ဖု အခက်အခွဲရှြယ်လု

ြ င်သတျာြါ ေးူ ။
ဘတျာ်လန
ှ ်ဘရ်းအတွက် နင
ို င
် ဘရ်းဦ်းဘ ျာင်ြှုကို ယ်လခ
ို ိုငြ
် ျာဘအျာင်

လိုပ်ဘ ျာင် ကြလ (စကျာ်းဝိုင်း် အနှစခ

် ပ် )

သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေး ရလဒ်သ ွေးသနွေးမခင်ေး

(၁) သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေး ရလဒ်အသနနွဲ ျာကု အမဖစ်သစခ င် ုေးံ လွဲ။

ြဘ ျာင််းနှင ်း် (လူ အခွ

ာ့ င ာ့အ
် ဘရ်းတက်ကကလှုပ် ရှ ျာ်းသူ)

သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးရွဲြင်ြဦေးတည်ခ က်က စစ်အျာဏျာရှငြ
် သြ ျာက်သရေး ုတျာ မဖစ်ြါတယ်။ စစ်အျာဏျာရှင ်

ြသြ ျာက်ငြီေး တုငေး် မြည်အတွက် အသမြျာင်ေးအလွဲတစ်ခုမဖစ်သစခ င်တယ်။ အ ခုက်နည်ေးတွဲ အသမြျာင်ေးအလွဲ

မဖစ်ြယ် ရလဒ်တစ်ခုကု မြင်ခ င်တယ်။

က ိုဘအျာင် န််း (လူြ ်းဘပါင််းစ ို အဘထွဘထွသပ တ်ဘကျာ်ြ တီ (GSCN)၊ အလိုပ် အြှု ဘ ျာင်ဘကျာ်ြတီ၊

ဒိုဥကက ဌ)

GSCN ရွဲ သကကေးသကကျာ်သံ ြ

ွဲ ျာှ သဖျာ်မြ ျာေးသလု ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စုသြေါ်သြါက်သရေး မဖစ်ြါတယ်။ သနွဦေး

သတျာ်လှနသ
် ရေးက အျာဏျာသြ်ေးလု မဖစ်ခွဲြါတယ်။ လူြ ြုေးစုသတွကု ကကည်လုက်ရင်သတျာ ဖက်ဒရယ် မြည်

သ ျာင်စု သြေါ်သြါက်သရေးအတွက် တုက်ြွဲဝ

ွ င်သနတျာ နှစ်သတွကကျာသနငြီမဖစ်ြါတယ်။ တစ်ဦေးတစ်သယျာက်

တစ်စုတစ်ဖွဲွဲ့ွ က
ွဲ သန ခ ြုြ်ကုင ် ျာေးတွဲ ဦေးသ ျာင်ြြ
ှု ြုေးြဟုတ်ြွဲ အျာေးလံေးု တန်ေးတူညီြျှ ြါဝင်နင
ု တ
် ွဲ

စုသြါင်ေးသခါင်ေးသ ျာင်ြှု ကလ
ု ုခ င်တယ်။ သနျာက်တစ်ခ က်အသနနွဲ လူြ ြုေးကကီေးဝါဒ၊ လူြ ြုေး၊ ျာသျာ

အသြေါ် ခွွဲမချာေးြှုသတွြရှြွဲ ကယ
ု ်ြုင ် မြဌျာန်ေးခွင ် ကုယကကြမ
် ျာ ကုယ်ဖန်တီေးခွငရှ
် တယ်

ဖက်ဒရယ်ဒြ
ီ ုကသရစီြ ြုေးကု လုခ င်ြါတယ်။

ဗ ို လ်ြ က်ြှ န် (ကရင်နီအြ ်းသျာ်းမပည် အြ ်းသျာ်းြ ျာ်းကျာကွယ ်ဘရ်းတပ် (KNDF)၊

ဗဟ ိုမပန် ကျာ်းဘရ်းနှင ာ့် ဘမပျာဘရ်း ိုခွင ာ့ရ

် ှ သူ)

ယ်လုစနစ်သတွသွျာေးသွျာေး အခုလုြင်ေးသအျာင်လှုင်ရွဲ အသြွ ုေး စစ်အျာဏျာရှငစ

် နစ်သတွ ြရှဖုကုြွဲ သြျှျာ်လင်ြါ

တယ်။ အျာေးလံေးု တန်ေးတူရှဖု၊ ကုယ်အခွငအသရေးရန

် ငု တ
် ွဲ စနစ်ကုြွဲ လုခ င်ြါတယ်။

(၂) သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေး ရလဒ်အသနနွဲ ြမဖစ်သစခ င်တွဲ ရလဒ်က ျာလွဲ။

ESTHER ZE NAW ( လူြှုတရျာ်းြျှတဘရ်း တက်ကကလှုပ် ရှ ျာ်းသူ)

သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးက ၂ နှစသ
် က ျာ် ၃ နှစ်ရှလျာတွဲ အခါြှျာ ရလဒ်အသနနွဲ ျာလုခ င်လွဲ ုတျာကသတျာ ကွွဲကွွဲ

မြျာေးမြျာေး သသနရြါငြီ။ မဖစ်လျာနင

ု သ
် ခ ရှတွဲ က
ွဲ ျာကြ
ု လုခ င် ေးူ လွဲ ုတျာကုသတျာ အသမခအသနနှစ်ခန
ု ွဲ

သမြျာခ င် ြါတယ်။ ြ ြအသမခအသနကသတျာ သတျာ်လှနသ

် ရေးသအျာင်နင
ု သ
် ွျာေး တ
ု ွဲ အခင်ေးအက င်ေးြှျာ နင
ု င
် မံ ြန်

တည် သ ျာက်တအခါြှ
ွဲ ျာ အရင်တုနေး် ကြှျာေးခွဲတွဲ အြှျာေးြ ြုေး ြ်က ေးလွနြ
် တွဲရလဒ်ကု ြလုခ င် ေးူ ။

တင်ေးမြည် က ြ် မြည် ဒီြုကသရစီ ြမဖစ်ြှျာကု စေးု ရြ်တျာြါ။ အရင်တုနေး် ကလုြ ြုေး စျာရွ က်သြေါ်ြှျာ

ကတသတွြွဲရငြီ
ှ ေး လက်သတွွဲ့ အသကျာင်အ ည်ြသဖျာ်နင
ု တ
် ွဲ အသမခအသနြ ြုေးမဖစ်ြှျာကစ
ု ုေးရြ်ြါတယ်။
အသရေးကကီေးတျာအသမခခံဥြသဒနွဲ စစ်တြ်ရွဲ မြတ်မြတ်သျာေးသျာေးြါဝင်ြှု အခန်ေးကဏ္ဍကု ခ ြှတ်ဖုလုတယ်။ ဖက်

ဒရယ် ဒီြုကသရစီကု ဦေးတည်တွဲ စနစ်တစ်ခုကု ဖန်တေးီ ဖုလုတယ်။ သနျာက် ြ်ြမဖစ်သစခ င်တွဲ ဒုတယ

တစ်ခုက ယ်လုြွဲ ဒီြက

ု သရစီအြ
ု ်ခ ြုြ်သရေးယနတရျာေးနွဲ သွျာေးတယ်သမြျာသမြျာ အျာေးလံုေးက ဗ ရု ကသရစီ

အုြ်ခ ြုြ်သရေး ယနတရျာေး နွဲြွဲ က်သွျာေးသနတယ်။ အခု NUG အစုေးရကုကကည်ြယ် ုရင်လည်ေး

သတျာ်လှနသ
် ရေးအစေးု ရြုလု CDM လုြ်လျာတွဲ သူသတွ အရင်က ဗ ရု ကသရစီယနတရျာေးြှျာ

က င်လည်ခွဲတွဲသူသတွက ဒီသတျာ်လှနသ
် ရေး အစုေးရြှျာ ြါဝင်လျာတယ်။ နံြါတ် ၃ က အ က်သအျာက်စီေး င်ေးတွဲ

ဖက်ဒရယ်ြူမဖစ်ြှျာကု စုေးရြ်တယ်။

သတျာ်လှနသ
် ရေး ြသအျာင်နင
ု ် ေးူ ုလည်ေး လံေးု ဝ က ရှု ံေးသွျာေးြှျာ ြဟုတ် ူေး။ ကကျာေး ြ
ွဲ ှျာ တစ် င် ညြှနှုင်ေးသရေး က န်

သသေးတယ်။ ညြှနှုင်ေးသရေးြှျာ က စုေးရြ်တျာက ညြှနှုင်ေးတွဲ ြ

ီ ှျာ တန်ေးတူညြှနှုင်ေးနင
ု တ
် ျာြဟုတ်ြွဲန ွဲ

အင်အျာေးနြ်ြါေးတွဲ အသမခအသနနွဲ ညြှနှုင်ေးရြှျာကု စုေးရြ်ြါတယ်။

ဒုတယ တစ်ခုြှျာ မြည်သရ

ူ ွဲ ခံနင
ု အ
် ျာေးသြါ။ သတျာ်လှနသ
် ရေးကု ြြူတည်ြွဲ စစ်အုြ်ခ ြုြ်သရေးကု လက်ခံလက
ု ်တွဲ

အသန အ ျာေးနွဲ ညြှနှုင်ေးသရေး မဖစ်လျာြှျာကုလည်ေးစေးု ရြ်တယ်။ သနျာက် ြ်တစ်ခုက ဒီြုကသရစီသနျာက် ြ်

နလံြ န
ူ င
ု ် သတျာြှျာကု စုေးရြ်တယ်။ အခုသတျာ်လှနသ
် ရေးက အရင်ကရှခွဲတွဲ သတျာ်လှနသ
် ရေး ျာေးကု မြြှင်လုကတ
် ွဲ

အသမခအသန မဖစ်တယ်။ ဒီမြြှင်လုက်တအသမခအသနြှ

ွဲ ျာ အွဲဒီ က်ြုသျာတွဲ အသမခအသနြှသျာ

ဖက်ဒရယ်ဒြ
ီ ုကသရစီကု က ြတု သမြျာနင
ု သ
် တျာြှျာ မဖစ်တယ်။

က ိုဘအျာင်ဖို န််းဘြျာ် (ရန်ကိုန်တကက သ လ

ို ်ဘက ျာင််းသျာ်းြ ျာ်းသြဂဂ )

သတျာ်လှနသ
် ရေး ုတျာ လူအဖွအ
ွဲွဲ့ စည်ေးကအ
ု သမခခံက က သမြျာင်ေးလွဲမြင် င်ဖု ကကြုေးစျာေးတျာြွဲ။ သတျာ်လှနသ
် ရေးရွဲ

အ ုေး ေးုံ ရလဒ်ကသတျာ လူအဖွွဲွဲ့အစည်ေးက အသမခခံက က ြသမြျာင်ေးလွဲသွျာေး ေးူ ။ ဒါ ု မဖစ်နင

ု သ
် ြျှ ြ
ွဲ ှျာ

အ ုေး ရွ ျာေး ေးုံ လု ြှတ်ယူတယ်။ စစ်အျာဏျာရှငစ

် နစ် အလံုေးစံုခ ြုြ်ငငြ်ေးသရေး သျာြက နင
ု င
် သ
ံ ျာေးတုငေး် က သူတု

ကုေးကွယရ
် ျာ ျာသျာ၊ ခံယရ
ူ ျာ လင်စတ်ခံယူခ က်အသြေါ် ြြူတည်ြွဲ လူတင
ု ေး် လူတင
ု ေး် က လူဂုဏသ
် ကချာ

မြည်ဝသသျာ ဖက်ဒရယ် ဒီြက

ု သရစီ လူသ ျာင်တစ်ခုကု ဖန်တီေးနင
ု ဖ
် ုြွဲမဖစ်တယ်။
(၃) သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေး ၂ နှစ်သက ျာ် ကကျာလျာတွဲအခ န်ြှျာ လက်ရရွဲ
ှ သတျာ်လှနသ
် ရေးရလဒ်နွဲ သတျာ်လှနသ
် ရေး

ုငရ
် ျာ ေးုံ ရှု ံေးနစ်နျာရြှုဟျာ ယ်လုအခ ြုေးအ ရှြါသလွဲ။

ဗ ို လ်ြ က်ြှ န် (ကရင်နီအြ ်းသျာ်းမပည် အြ ်းသျာ်းြ ျာ်းကျာကွယ ်ဘရ်းတပ် (KNDF)၊

ဗဟ ိုမပန် ကျာ်းဘရ်းနှင ာ့် ဘမပျာဘရ်း ိုခွင ာ့ရ

် ှ သူ)

နစ်နျာြှုသတွကုသမြျာတွဲအခါြှျာ နှစ်နစ
ှ ်တျာကျာလအတွငေး် အခ ြုေးအ တုငေး် လြရ
ု ေးူ ။ က သနျာ်တု

ြကကြုက်တွဲ စနစ်ကု ငဖြုခ လုက်တအခါြှ

ွဲ ျာ ခုက်ြှုသတွ၊ ြွနေး် ြွဲြှုသတွရှတယ် တ
ု ျာကုသတျာ က သနျာ်တု

လက်ခံတယ်။ ြ က်စေးီ ုေးံ ရှု ံေးြှုကု အခ ြုေးအ လုသမြျာရင်သတျာ က သနျာ်တု ြသမြျာတက်ြင်ြွဲ လူ သ

ု တွရွဲ

သြေး ြ်ြှုကသတျာ နစ်နျာြှုသတွရှတယ် ုတျာကုသတျာ က သနျာ်သမြျာနင

ု ြ
် ါတယ်။

က ိုဘအျာင်ဖို န််းဘြျာ် (ရန်ကိုန်တကက သ လ

ို ်ဘက ျာင််းသျာ်းြ ျာ်းသြဂဂ )

သသျာတွဲအခ က်က သတျာ်လှနသ

် ရေး နှစ်နစ
ှ ်သက ျာ်ကျာလြှျာ တုငေး် မြည်တစ်စံုလေးံု အသနနွဲသရျာ မြည်သူသတွ

အသနနွဲ သရျာ ုေးံ ရှု ံေးနစ်နျာြ ျာေးတယ် ုတျာက သသျာတွဲအခ က်ြါြွဲ။ ြ ျာေးတယ် တ
ု ျာနွဲ ြြျှ ေးူ ုတျာက

သမြျာသကျာင်ေး သမြျာလုရြါတယ်။ ုေးံ ရှု ေးံ နစ်နျာြှုရွဲ သသ ျာသ ျာဝကု မြန် န်ေးစစ်သင်တယ်။ တကယ်လု

က သနျာ်တုက စစ်အျာဏျာရှငစ
် နစ်ရွဲ အမြစ်မြတ်သရေးကု လုလျာေးတယ် ုရင် ဒီ ုေးံ ရှု ေးံ နစ်နျာြှုက

မဖတ်သက ျာ်ရြယ် အရျာသတွလုြွဲ က သနျာ်မြင်ြါတယ်။

(၄) သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးသအျာင်မြင် ု သမခလှြ်ေးသတွကကနက် ကျာသနြယ် ရ
ု င် သနျာက် က်တွွဲ

သက်သရျာက်ြှုသတွက ယ်သလျာက် ကကီေးြျာေးသနြယ်လု မြင်ြါသလွဲ။

ESTHER ZE NAW ( လူြှုတရျာ်းြျှတဘရ်း တက်ကကလှုပ် ရှ ျာ်းသူ)

စစ်အျာဏျာရှငစ
် နစ်လွတ်သမြျာက်သရေးအတွက် လုြ်ခွဲတွဲ စီနယျာသတွအြ ျာေးကကီေးရှတယ်။ တစ် ဝလံေးု

သြေး ြ်ငြီေး လုြ်ခွဲတွဲသူသတွ အြ ျာေးကကီေးရှတယ်။ သရှ ွဲ့က သြေး ြ်ြှုသတွ က် ဒီတစ်သခါက်သြေး ြ်ြှုက

ြုငြီေးအရင်ေး အနှီ ကကီေးတယ်။ ရလဒ်သကျာင်ေး က

ွ ်ဖု အတွက်လည်ေး ရျာခုငန
် န
ှု ေး် ြ ျာေးတယ်လု မြင်ြြါတယ်။

သတျာင်တန်ေးနွဲ မြည်ြ ယ်သလျာက် သြါင်ေးစည်ေးသနငြီေးလွဲ ုရင် သခါင်ေးစဥ်အသနနွဲ စစ်သရေး၊ နင

ု င
် သ
ံ ရေး

လူြှုသရေးသတွန ွဲ သမြျာရြှျာသြါ။ စစ်သရေးြှျာ ု ERO သတွန ွဲ ြူေးသြါင်ေးစစ် င်သရေးသတွရှတယ် တ

ု ျာ
အျာေးလံေးု သကကြါတယ်။ ဒါသတွက အရင်တုနေး် က ြရှခွဲတွဲ ကစစသတွြါ။ နင
ု င
် သ
ံ ရေးြှျာ ုလည်ေး နင
ု င
် သ
ံ ရေး

အသ ျာက်အအံု အသနနွဲ NUG, NUCC နွဲ တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွအလုက် ဖက်ဒရယ်ယူနစ်စုဖွဲွဲ့ွ ဖု

ကုယ်စျာေးလှယ်သတွ တင် ျာေးတယ်။

လက်ရှြှျာ ု ကရင်နက
ီ ဖက်ဒရယ်ယူနစ် တစ်ခုအမဖစ် သကကညျာလက
ု ်ငြီေး။ သနျာက် ြ်လည်ေး

တမချာေးသဒသသတွြှျာ ကကြုေးစျာေးသနကကတျာသတွ ရှတယ်။ ဖက်ဒရယ်စနစ်လု သမြျာလုက်ရင် ဒါ

တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွနြွဲ
ွဲ သက် ုငတ
် ျာ ြဟုတ် ူေး။ သတျာင်တန်ေးမြည်ြ ြူေးသြါင်ေးသရေးအတွက်ကု ြံြေးု သနတွဲ

အသမခအသနလုလည်ေး သမြျာရြှျာသြါ။ လူြှုသရေး အရ ုရင် အရင်တုနေး် က ု ငြြုွဲ့ မြင်ြှျာြွဲ တုကြ

် ွဲမွ ဖစ်ငြီေး

ငြြုွဲ့တွငေး် ကု က
ွ ်သမြေးတြ်ေးသရှျာင်ရတယ်။ အခုက သတျာ အွဲလု ြဟုတ်ြွဲ လံုမခံြုသရေးလုသမြျာလုကရ
် င်

ငြြုွဲ့သြေါ်ြှျာက လူတုငေး် က စေးု ရြ်လျာရတွဲ အသမခအသနမဖစ်သွျာေးတယ်။ သနစဥ်ကကံြုလျာရတွဲအသမခအသနသတွက

သတျာင်တန်ေးမြည်ြ နီေးစြ်ြှုအတွက် ြုငြီေးသကျာင်ေးြွနတ

် ွဲ အသမခအသန တစ်ခုမဖစ်လျာြါတယ်။

က ိုဘအျာင် န််း ( လူြ ်းဘပါင််းစ ို အဘထွဘထွသပ တ်ဘကျာ်ြတီ (GSCN)၊ အလိုပ် အြှု ဘ ျာင်ဘကျာ်ြတီ၊

ဒိုဥကက ဌ)

သတျာင်တန်ေး၊ မြည်ြကု ယ်လုခွွဲြလွဲ ုတျာနွဲြတ်သက်ငြီေး သ ေးွ သနွေးရရင် လက်ရသမြမြင်

ှ ြှျာသန င
ု သ
် နတွဲ

သန င
ု ြ
် ှုကုကကည်ြလျာေး။ (ြ လ) သခတ်က သတ်ြတ
ှ ် ျာေးတွဲ တုငေး် ခုနစ
ှ ်ခု မြည်နယ် ခုနစ
ှ ်ခုကု

ကကည်ြလျာေး။ ရခင
ု ၊် ြွန၊် ျာေးဝယ် တုကသ
ု တျာ သတျာင်တန်ေးသဒသ လူြ ြုေးစုအသနနွဲြွဲ

ည်ငြီေးသ ေးွ သနွေးခ င်တယ်။ သနွဦေးသတျာ် လှနသ

် ရေး သြေါ်သြါက်ြှ သတျာင်တန်ေးသျာေးသတွက

သတျာ်လှနသ
် ရေးလုြ်သနတျာ ြဟုတ် ူေး။ ၂၀၂၁ အျာဏျာသြ်ေးြှြွဲ မြည်ြသျာေးသတွ သတျာ်လှနသ
် ရေး ုတျာကု

တွငတ
် ွငက
် ယ်က ယ်သေးုံ လျာတယ်။ သတျာင်တန်ေးသျာေးနွဲ မြည်ြသျာေး သတွက တတန်ေး ွဲ ခံစျာေးရလျာတျာ

မဖစ်တယ်။ သုသသျာ်လည်ေး နှစ်သြါင်ေးြ ျာေးစွျာခံစျာေးလျာရတွဲ သတျာင်တန်ေးသျာေး သတွန ွဲ ခုြှ

ခံစျာေးရတွဲမြည်ြသျာေးသတွ ခံစျာေးခ က် ြတူ ေးူ ။ တူတျာကသတျာ အျာဏျာရှငအ

် မြစ်မြတ်သရေး ုတျာ ကသတျာ

တူလျာတယ်။ သနွဦေးသတျာ်လန
ှ သ
် ရေး ကအ
ု သကကျာင်ေးမြြုငြီေး မြည်ြနွဲသတျာင်တန်ေးက ယံုကကည်ြှုကု ရတယ်။

သုသသျာ် လံုေးလံုေး ယံုကကည်လုရငြီေး ုတွဲ အတုငေး် တျာြှျာ ြရှ ေးူ ။ ဒီအတွက် မြည်ြြှျာရှတွဲသူန ွဲ သတျာင်တန်ေး

သဒသြှျာရှတွဲသူသတွက သသ ျာ ျာေးသတွ သကကသကကလည်လည် သ ွေးသနွေးကကဖု လုြါသသေးတယ်။

(၅) နင
ု င
် သ
ံ ရေးအင်အျာေးစု၊ လူငယ်အင်အျာေးစု၊ တက်ကကလှုြ်ရှျာေးသူ အင်အျာေးစု အစရှတွဲ

လူြ ြုေးသြါင်ေးစံုအင်အျာေးစုသတွ သနွဦေးသတျာ်လှနသ

် ရေးြှျာ ယ်သလျာက် ြါဝင်သနငြီလု သံုေးသြ်ြါသလွဲ။

ယ်သူသတွကု ြ်ငြီေး ြါဝင်သစခ င်ြါသလွဲ။

ြဘ ျာင််းနှင ်း် (လူ အခွ

ာ့ င ာ့အ
် ဘရ်းတက်ကကလှုပ် ရှ ျာ်းသူ)

၂၀၂၁ အျာဏျာသြ်ေးငြီေးသနျာက်ြုငေး် ြှျာ နင

ု င
် သ
ံ ျာေးတစ်သယျာက်ခ င်ေး ရ
ီ ွဲ နင
ု င
် သ
ံ ရေး သရခ န်ကမြင်လျာတယ်လု

မြင်တယ်။ ြါဝင်သင် ြါဝင် က

ု ်တယ် ုတျာ က် လူသတွက တွနေး် လှနရ
် ြယ် ုတွဲ စတ်န ွဲ ြုငြီေးသတျာ

ြါဝင်လျာ ကကတယ်။ ယ်သလျာက်ရျာခုငန

် န
ှု ေး် ြါဝင်သနငြီေးလွဲ ုတျာကုသတျာ က ြတက
ု တုငေး် တျာရခက်တယ်။

တခ ြုွဲ့ ြါဝင်ြှုသတွက မြင်သျာတယ်။ လက်နက်ကုငင် ြီေးသတျာ်လှနတ

် ွဲ အသနအ ျာေးြှျာသတျာ ဒါမြင်သျာတယ်။

တခ ြုွဲ့ အရျာသတွက တ
ု သ
် ဖျာ်လုြရ ေးူ ။ လူအျာေးမဖင် ြါဝင်သနတယ်။ တ
ု ်သဖျာ်လု ြရတျာရှတယ်။

ုလုတျာက ဒီသတျာ်လှနသ
် ရေးြှျာ ယ်သလျာက်ြါသနငြီေးလွဲ ုတျာ ဒီရျာခင
ု န
် န
ှု ေး် ကုတွက်ခ က်ဖု ုတျာ

ခက်ခွဲတယ်လု မြင်တယ်။ သသခ ျာတျာကသတျာ မြည်သူသတွက သူတန

ု င
ု င ံ ရေး သရခ န်တုေးမြြှင်လျာတယ်။
် သ

ြါဝင်သနတယ် ုတျာသတျာ သသျာ ြါတယ်။ ယ်လလ

ု ူသတွြါဖုလုလွဲ ုသတျာ ကျွနြ
် ရွဲအသတွေးကသတျာ

မြည်သူသတွ အကုနြ
် ါဖု လုတယ်လု မြင်ြါတယ်။

က ိုဘအျာင်ဖို န််းဘြျာ် (ရန်ကိုန်တကက သ လ

ို ်ဘက ျာင််းသျာ်းြ ျာ်းသြဂဂ )

သတျာ်လှနသ
် ရေးနွဲ ြတ်သက်ရင် က သနျာ်အမြင်ကလည်ေး လူ ြ
ု ါဝင်ြှုက အသရေးအကကီေး ုေးံ လု မြင်ြါတယ်။

သတျာ်လှနသ
် ရေးမဖစ်စဥ်ြှျာ သမြမြင်သတျာ်လှနသ
် ရေးြှျာ လူ တ
ု စ်ရြ်လေးံု ြူေးသြါင်ေးြါဝင်သနတျာသတျာ ရှြါတယ်။

သတျာ်လှနသ
် ရေးနှစ်နစ
ှ ်သက ျာ်လျာတွဲအခါြှျာ တစ်ဖက်ြှျာသတျာ်လှနသ
် ရေးကုတက်တက်ကကကကြါဝင်သနတွဲ

အသန ျာေးနွဲ သ ျာက်ခံတွဲ လူ န

ု စ
ှ ်မခြ်ေးက က
ွ ်သြေါ်လျာတယ်။ လူတုငေး် ကသတျာ်လှနသ
် ရေးြှျာ

ြြါဝင်လျာနင
ု သ
် တျာြွဲ သတျာ်လှနသ
် ရေးကု သ ျာက်ခံသနတွဲ လူ က
ု ြုြ ျာေးလျာတယ်။ ဒါကလည်ေး

အျာရံုစုကရ
် ြယ် မြဿနျာလု မြင်တယ်။ သသခ ျာကကည်ြယ် ုရင်လည်ေး မြည်သလ
ူ ူ ု အြ ျာေးစုက သ ေးကသန

သတျာ်လှနသ
် ရေးကုသ ျာက်ခံြံြုေးသနတွဲ လူအမဖစ်သျာရှသတျာတယ်။ ဒီဟျာကုအသမဖရှျာဖလ
ု ုြါတယ်။
 ဒုတယ အြုငေး် - သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေး နင
ု င
် သ
ံ ရေးဦေးသ ျာင်ြက
ှု ု သ ွေးသနွေးမခင်ေး

၁) သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးကု စုသြါင်ေးသခါင်ေးသ ျာင်ြံုစံနွဲ သွျာေးတယ်လု သမြျာြါတယ်။ သတျာင်တန်ေးမြည်ြ နင
ု င
် သ
ံ ရေး

အင်အျာေးစုသတွက ြါဝင်ဦေးသ ျာင်ြှုက ြျှသမခကုက်ရလျာေး။

ွဲ ယ်လုမြင်ြါသလွဲ။

က ိုဘအျာင် န််း (လူြ ်းဘပါင််းစ ို အဘထွဘထွသပ တ်ဘကျာ်ြတီ (GSCN)၊ အလိုပ် အြှု ဘ ျာင်ဘကျာ်ြတီ၊

ဒိုဥကက ဌ)

မြည်ြ က နင
ု င
် သ
ံ ရေးအဖွအ
ွဲွဲ့ စည်ေးသတွက သခါင်ေးစဥ်အြ ြုေးြ ြုေးနွဲ ြါဝင်သနကကြင်ြွဲ သတျာင်တန်ေးသဒသက သတျာ

ြြါဝင်နင
ု သ
် သေးတျာ သတွရ
ွဲ့ တယ်။ သတျာင်တန်ေးသဒသြှျာရှတွဲ လူဦေးသရနည်ေးတွဲ လူြ ြုေးစုသတွသရျာ

ယ်လုြါဝင်သန တျာရှသလွဲ ုတျာလည်ေးကကည်ရြယ်။ ကျွနသ

် တျာ်အသနနွဲသမြျာရရင် သတျာင်တန်ေးသဒသနွဲ

မြည်ြြါဝင်ြှုက ြျှသမခ ြကက

ု ်သသေး ေးူ လု သ ေးွ သနွေးခ င်တယ်။

ြဘ ျာင််းနှင ်း် (လူ အခွ

ာ့ င ာ့အ
် ဘရ်းတက်ကကလှုပ် ရှ ျာ်းသူ)

NUCC ကု စုသြါင်ေးသခါင်ေးသ ျာင်ြှုလု ုတယ်။ NUCC ြှျာလည်ေး တစ်နင

ု င
် က
ံ ကုယ်စျာေးမြြုအစုအဖွွဲွဲ့သတွ ြါဝင်

ငြီေးလျာေး။ NUCC ကု စုသြါင်ေးသ ျာင်ေးြှုလု သတ်ြှတတ

် ယ် ုရင် သူြှျာလုြ်ငန်ေးတျာဝန်တတက က ရှဖုလည်ေး

လုြါတယ်။ စုသြါင်ေးသခါင်ေးသ ျာင်ြှုန ွဲ သွျာေးတွဲ ြ

ီ ှျာ အစုအဖွွဲွဲ့တစ်ခုခ င်ေး ရ
ီ ွဲ အဓက ြန်ေးတုငက
် ျာလွဲ ုတျာ

သဖုလုတယ်။ မြည်ြနွဲ သတျာင်တန်ေး ြါဝင်ြှုက ြျှသမခကုက်လျာေး ုရင် က ြအသနနွဲ

ြျှသမခြကုက်သသေးြါ ေးူ လု မြင်ြါတယ်။ သတျာင်တန်ေးသရျာ မြည်ြသရျာရွဲ အဓက ြန်ေးတုငက

် စစ်အျာဏျာရှင ်

မြြုတ်က သရေးမဖစ်တည်။ အွဲဒါ သကကျာင် ြျှသမခကက

ု ်ကုက် ြကုက်ကုက် ဒီဟျာကုသတျာ တွနေး် လှနရ
် ြယ် ုတွဲ

သသ ျာြ ြုေးသတျာ သွျာေးရြှျာ မဖစ် တယ်။

(၂) သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးကု နင
ု င
် သ
ံ ရေးအ ငက
် သန စည်ေးသနှျာင်အျာေးခင
ု ြ
် ျာတွဲ ဥြသဒ အ ငက
် ု သမြျာင်ေးလွဲြံုသဖျာ်ဖု

တုက်တွနေး် ခ က်သတွရှြါတယ်။ ဥြြျာ - မြည်သ ျာင်စလ

ု ွှေတ်သတျာ် ကုယ်စျာေးမြြုသကျာ်ြတီအ ငက
် သန မြည်

သ ျာင်စုလွှေတ်သတျာ်အ ငက
် ု သခေါ်ယူငြီေး ဥြသဒလှြ်ေးသကကျာင်ေးကု တက်လှြေး် ဖုြါ။ ဒီ ြ
ွဲ ှျာ (၆၀) ရျာခုငေး် နှုနေး်

ကသတျာ သရွ ေးသကျာက်ခံကယ

ု ်စျာေးလှယ်သတွြါဝင်ငြီေး (၄၀) ရျာခုငန် နှု ေး် ကသတျာ လူ က
ု သ ျာက်ခံ ျာေးတွဲ
ကုယ်စျာေးလှယ်သတွ ြါဝင်ဖု တုက်တွနေး် အကကံမြြုခ က် ရှြါတယ်။ ဒီလုအကကံမြြုခ က်အသြေါ် ယ်လုအမြင်ရှ

ြါသလွဲ။

ESTHER ZE NAW ( လူြှုတရျာ်းြျှတဘရ်း တက်ကကလှုပ် ရှ ျာ်းသူ)

ဥြသဒအ င်ကု သမြျာင်ေးဖု ုရင် အခက်အခွဲက မြည်သ ျာင်စုလွှေတသ

် တျာ်သကျာ်ြတီကသနြှ

လွှေတ်သတျာ်အ င်ကု သခေါ်ယူြယ် ဒီဥသြဒသကကျာင်ေးကု တက်ြယ် ုတွဲ ဟျာြ ြုေးြါ။

ယ်သလျာက်ရျာခင
ု န
် န
ှု ေး် ကသတျာ လွှေတ်သတျာ် ကုယ်စျာေးလှယ်ြါဝင်ြလွဲ ယ်သလျာက်က

မြည်သူသ ျာက်ခံြရ
ှု တွဲသူသတွြါြလွဲ။ ၂၀၀၈ သမခဥကု ဖ က်သြ်ေး လုက်လု တရျာေးဝင်သကကညျာ ျာေးတယ်။

သကကညျာ ျာေးတွဲ သကကညျာခ က်အသြေါ်ြြူတည်ြွဲ ၂၀၀၈ အရ သရွ ေး သကျာက်ခက

ံ ုယ်စျာေးလှယ်သတွကု

တရျာေးဝင်သသေးလျာေး ြဝင်သသေးလျာေး ုတျာ မငင်ေးသနရတျာ ြမဖစ်သင် ေးူ လု မြင်ြါတယ်။ သတျာ်လှနသ

် ရေးကသန

နင
ု င
် သ
ံ ရေးကုစည်ေးသနှျာင်ြရ
ှု ှတွဲ အ င်ကတ
ု က်လှြေး် ြယ် ုရင် စငြီေးသတျာ အသတွေးအသခေါ်သတွ

စဥ်ေးစျာေးခ က်သတွက ရှငေး် လင်ေးဖုလုတယ်။ ၂၀၀၈ ကုဖ က်သြ်ေးငြီေး အသစ်ကု ြူေးသြါင်ေးငြီေး ဖန်တီေးကကြယ် ုတွဲ

ရှငေး် လင်ေးဖုလုတယ်။ အျာေးလံုေးရွဲ သသ ျာ ျာေးသတွန ွဲ သ ွေးသနွေး ျာေးတွဲ ြူကကြ်ေးသတွကလည်ေး

ရှငြီေးသျာေးမဖစ်တယ်။ ဒီဖက်ဒရယ်ဒြ
ီ ုကသရစီအုြ်မြစ်က အသြေါ်သအျာက်ြဟုတ်ြွဲန ွဲ အျာေးလံုေးရွဲ ြါဝင်ြှုန ွဲ စတင်

သရေး ကွွဲ ကဖု သ ွေးသနွေးလုြါတယ်။

က ိုဘအျာင်ဖို န််းဘြျာ် (ရန်ကိုန်တကက သ လ

ို ်ဘက ျာင််းသျာ်းြ ျာ်းသြဂဂ )

CRPH ကသနစငြီေးသတျာ မြည်သ ျာင်စုလွှေတ်သတျာ် တစ်ခုသခေါ် ငြီေး ဥြသဒတစ်ရြ်မြြုြယ် ုရင်လည်ေး လက်ရှ

အသမခအသနနွဲ သြ်ငြီေး ေးူ မချာေးြှုရြယ်

ှ ြံုြသြေါ် ူေး။ NUCC ြှျာ အစုအဖွွဲွဲ့အစံြ
ု ါငြီေး မြည်သ ျာင်စု

လွှေတ်သတျာ်လုြွဲ လုြ်ဖု ဖွွဲွဲ့ ျာေးတွဲ အဖွွဲွဲ့တစ်ခုမဖစ်တယ်။ ဒါကု CRPH က ဦေးသ ျာင်ငြီေး မြည်သ ျာင်စု

လွှေတ်သတျာ်သခေါ် ြယ် ရ
ု င်လည်ေး သြ်ငြီေး ေးူ မချာေးသွျာေးြှျာ ြဟုတ်ြါ ူေး။
(၃) သတျာ်လှနသ
် ရေးတြ်ဦေးမဖစ်တွဲ အြ ြုေးသျာေးညီညွတ်သရေးအစုေးရ (NUG)ရွဲ ဦေးသ ျာင်ြှုနွဲ ြတ်သက်ငြီေး

သံုေးသြ်သြေးြါ အံေးု ရှင။်

ဗ ို လ်ြ က်ြှ န် (ကရင်နီအြ ်းသျာ်းမပည် အြ ်းသျာ်းြ ျာ်းကျာကွယ ်ဘရ်းတပ် (KNDF)၊

ဗဟ ိုမပန် ကျာ်းဘရ်းနှင ာ့် ဘမပျာဘရ်း ိုခွင ာ့ရ

် ှ သူ)

လက်ရှြှျာ စစ်သကျာင်စရ
ီ ွဲ အသမခအသနကုရု က်ခ ြုေးလုက်ငြီေးြှ သတျာင်တန်ေးမြည်ြ ြါဝင်ြှု ြျှသမခကုက်သအျာင်

် ရေးြှ သြါက်ဖွျာေးလျာတွဲအဖွွဲွဲ့သတွက ညြှနှုင်ေးရြှျာ မဖစ်လု နဂက

လုြ်ရ ြယ်။ လက်ရှသတျာ်လှနသ ု တည်ေးက

ကုယကံ
် ကကြမျာ ကုယ်ဖန်တေးီ ဖုအတွက် တုက်ခုက်လျာတွဲ အုြ်စုသတွလည်ေး ရှြါတယ်။ လူ က
ု ြွဲသြေးတွဲ

အုြ်စုလည်ေး ရှြါတယ်။ အွဲဒါသတွက ညြှညြှနှုင်ေးနှုင်ေးလုြ်သ ျာင်ရတျာသြါသလ။

NUG ရွဲ ဦေးသ ျာင်ြှုကု က သနျာ်တု ကကြု ုသ ျာက်ခတ

ံ ယ်။ ြသ ျာက်ခံလုလည်ေးြရ ူေး တစ်ဖက်ြှျာ

စစ်သကျာင် စီရွဲ အုြ်ခ ြုြ်သရေး ယနတရျာေးြွဲရှတယ်။ က သနျာ်တု ြ

ီ ှျာလည်ေး တစ်နင
ု င
် လ
ံ ေးံု အတင
ု ေး် တျာ

အုြ်ခ ြုြ်နင
ု တ
် ွဲ အဖွွဲွဲ့ အစည်ေးရှဖုလုတယ်။ NUG ကလည်ေး ဒီ က်ြအ
ု ျာေးသကျာင်ေးဖုလုသလု

လက်သတွွဲ့က တျာသတွကု ြ်ငြီေး လုြ်သ ျာင်ဖုလုတယ်။

က ိုဘအျာင် န််း (လူြ ်းဘပါင််းစ ို အဘထွဘထွသပ တ်ဘကျာ်ြတီ (GSCN)၊ အလိုပ် အြှု ဘ ျာင်ဘကျာ်ြတီ၊

ဒိုဥကက ဌ)

NUG က ကကျာေးကျာလအစုေးရမဖစ်တယ်။ သူရွဲလုြ်သ ျာင်ခ က်ြှျာ ဗဟုခ ြုြ်ကုငြ

် ှုနလု
ွဲ ြ်တျာ

အ င်ြသမြ ေးူ ။ စစ်ကုငေး် ဖုရြ်ကစစြှျာ စစ်ကင

ု ေး် တင
ု ေး် ကု သကျာင်စီ၊ မြည်နယ် ဒါြှြဟုတ် လက်ရှ

စစ်ကုငေး် တုငေး် ုသလု လွတ်လွတ် လြ်လြ် လှုြ်ရှျာေးခွင ် သြေးသင်တယ်။ တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွြှျာလည်ေး သူ

သက် ုငရ
် ျာ အစုေးရရှငြီေးသျာေးမဖစ်တယ်။ ရှငြီေးသျာေး အစေးု ရသတွအသြေါ်ြှျာလည်ေး

ရျာကကီေးသွျာေးလုြ်တျာသတွရတယ်
ှ ။ ဒီဟျာက သြ်ကုအ င် ြသမြ ေးူ ။ NUG

ုငြီေးမဖစ်လျာတျာသကျာင်ေးတယ်။ သူတု ယ် body နွဲသွျာေးြလွဲ ုတျာသတျာ သူတုကုသူတု စဥ်ေးစျာေးရ

ြယ်အသမခအသနြှျာရှတယ်။ ဗဟုခ ြုြ်ကုငြ

် ှုနသွ
ွဲ ျာေးြယ် ရ
ု င်သတျာ ဖက်ဒရယ်ဒြ
ီ ုကသရစီ

မြည်သ ျာင်စုသွျာေးတွဲ သနရျာြှျာ ကွွဲလွွဲခ က်သတွသတျာ ရှလျာနင

ု တ
် ယ်။
(၄) သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးသအျာင်မြင်ဖု သမခလှြေး် သတွကကနက် ကျာသနြယ် ရ
ု င် သနျာက် က်တွွဲ

သက်သရျာက်ြှုသတွက ယ်သလျာက် ကကီေးြျာေးသနြယ်လု မြင်ြါသလွဲ။

ESTHER ZE NAW ( လူြှုတရျာ်းြျှတဘရ်း တက်ကကလှုပ် ရှ ျာ်းသူ)

သတျာ်လှနသ
် ရေးလစဥ်
ု ေးစျာေးရင် ယူကရန်ေးအသရေးနွဲလည်ေး ယှဥ်ငြီေးစဥ်ေးစျာေးတျာရှတယ်။ ယူကရန်ေးက မြည်ြ

က ေးသက ျာ် စစ်ြုလု နင

ု င
် တ
ံ ကျာက ကူညီရလွယက
် ူတယ်။ မြန်ြျာအသရေးက မြည်တင
ွ ေး် သရေးြလ
ု ု

နင
ု င
် တ
ံ ကျာကသန လုြ်ြင
ု ် ခွငနည်
် ေးတယ်။ သတျာ်လှနသ
် ရေးက ဒီအ သရျာက်လျာြင်ြွဲ ဦေးသ ျာင်တသူ
ွဲ သတွ ြ
ီ ျာှ

ုေးံ မဖတ်နင
ု ြ
် ှု ြရှခွဲတျာ သတွရှတယ်။ သမခလှြ်ေးသတွက ကကနက် ကျာြင်ြွဲ သရွ ွဲ့သနတယ်။ စစ်သကျာင်စီက

ျာြှြလုြ်သနတွဲ အသနအ ျာေး ြဟုတ် ူေး။ သနျာက်တစ်ခ က်က သတျာ်လှနသ

် ရေးဦေးသ ျာင်တသူ
ွဲ သတွက နင
ု င
် ရ
ံ ွဲ

အနီေးြတ်ဝန်ေးက င်ြှျာ ရှသင်တယ်။ သတျာ်လှနသ

် ရေးက န်ကကျာြယ် ရ
ု င် မြည်သူသတွရွဲ ခံနင
ု အ
် ျာေးသြါ။

ဒီလုြ ြုေးမြည်သူသတွရွဲ ခံနင

ု ရ
် ည်အျာေးကလည်ေး အကကီေးြျာေး ုေးံ သနျာက် က်တွွဲ သက်သရျာက်ြှုမဖစ်တယ်လု

က ြအသနနွဲယူ ြါတယ်။

က ိုဘအျာင်ဖို န််းဘြျာ် (ရန်ကိုန်တကက သ လ

ို ်ဘက ျာင််းသျာ်းြ ျာ်းသြဂဂ )

သတျာ်လှနသ
် ရေးက ယ်ခ န်သအျာင်ရြလွဲ သတ်ြှတခ
် က် ြရှသတျာ ကကနက် ကျာလျာေး ြကကျာလျာေး

သမြျာရခက်ြါတယ်။ သတျာ်လှနသ
် ရေးရွဲအဓကမဖစ်စဥ်ြှျာ မြည်သူတစ်ရြ်လေးံု ြါဝင်ဖုအသရေးကကီေးတယ်။

သတျာ်လှနသ
် ရေး ဦေးသ ျာင်တသူ
ွဲ က ရှငေး် လင်ေးတွဲသတျာ်လှနသ
် ရေးအမြင်ကု ြံြုေးသြေးဖုလအ
ု ြ်တယ်။

သတျာ်လှနသ
် ရေးကု ကကနက် ကျာသစတွဲအသကကျာင်ေး ြ
ွဲ ှျာ လက်ရှဦေးသ ျာင်သနတွဲသူသတွက ရှငေး် လင်ေးတွဲ

သတျာ်လှနသ
် ရေးစကျာေးကု ြသြေးသနနင
ု ် ူေး။ သတျာ်လှနသ
် ရေး ကကနက် ကျာြယ် ရ
ု င် ကကနက် ကျာတွဲ အက ြုေး က်သတွက

ကကံြုသတွွဲ့ရြှျာြွဲ။

ြဘ ျာင််းနှင ်း် (လူ အခွ

ာ့ င ာ့အ
် ဘရ်းတက်ကကလှုပ် ရှ ျာ်းသူ)

သတျာ်လှနသ
် ရေးြှျာ ဦေးသ ျာင်သနတွဲသူသတွက ယ်နစ
ှ ်ရျာခင
ု န
် န
ှု ေး် သအျာင်မြင်သနငြီေး နယ်သမြ ယ်သလျာက်ကု

သြ်ေး ျာေးငြီေးငြီေး ုတွဲ သတင်ေးစကျာေးအြှျာေးသတွသြေးတယ်။ ဒီလုသတွက ြမဖစ်လျာနင

ု ် ူေးလု သ ျာေးတွဲ
သူသတွန ွဲ ဒီအသြေါ်ြှျာ သြျှျာ်လင်တွဲ သူသတွကကျာေးြှျာ လွန် ြ
ွွဲ ွဲသ
ွ တွမဖစ်လျာတယ်။ သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေး

သအျာင်မြင်သအျာင် သွျာေးသနကကတွဲ ြ
ီ ှျာ ကကန်ကကျာသနတယ်။ ယ်အခ န်ြှျာ ငြီေးြလွဲ ုတျာကုသတျာ ြသ ေးူ ။

ြကကြုေးစျာေး ေးူ လျာေး ုသတျာ ကကြုေးစျာေးသနတယ်။

ကကျာလျာရင် အဖွွဲွဲ့သတွ ကွသ

ွဲ ွျာေးြယ် ဖရု ဖရွဲမဖစ်သွျာေးြယ်။ အွဲဒီရွဲ သနျာက် က်တွွဲ သက်သရျာက်ြှုသတွက

သတျာ်သတျာ် ကကီေးြျာေးနင
ု တ
် ယ်။ မြည်သူသတွက သြျှျာလ
် င်သနတယ်။ ကကည်သနတယ်။ သူတု သြျှျာ်လင်သနတျာ

ငြြုကွွဲသွျာေးငြီေး ရ
ု င် အျာဏျာရှငက
် က်ငြီေးရှသနတျာသကကျာင် က ြတုြလုခ င်တွဲ စနစ်ကု

လက်ခံသွျာေးလုကရ
် ြယ်။

(၅) သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးသအျာင်မြင် ု ျာသတွက အခရျာက တယ်လု င်ြါသလွဲ။

ဗ ို လ်ြ က်ြှ န် (ကရင်နီအြ ်းသျာ်းမပည် အြ ်းသျာ်းြ ျာ်းကျာကွယ ်ဘရ်းတပ် (KNDF)၊

ဗဟ ိုမပန် ကျာ်းဘရ်းနှင ာ့် ဘမပျာဘရ်း ိုခွင ာ့ရ

် ှ သူ)

သတျာ်လှနသ
် ရေးသအျာင်ဖု အကခရျာ က တျာ (၁) လူ မု ဖစ်တယ်။ (၂) က စစ်သကျာင်စီန ွဲ တုက်ခုကတ
် ွဲ

သူသတွြါြယ်။ (၃) က စစ်သကျာင်စီနအငြ

ွဲ ြုင် အစေးု ရဖွွဲွဲ့တသူ
ွဲ သတွက အကခရျာက ြယ်လု မြင်ြါတယ်။

သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးကု သအျာင်မြင်ခ င်ရင် သတင်ေးအြှျာေးြသြေးဖုလုြါတယ်။ ကျွနသ
် တျာ်တုကုယ်တုင ်

လက်နက်ကုငတ
် အခ
ွဲ န်ြှျာ လက် နက်အသြေါ်ြျာှ ယစ်ြူေးသနတျာြဟုတြ
် ွဲ လက်နက်ကုငတ
် ျာ

လူ က
ု ုကျာကွယ်ဖုြွဲမဖစ်ရြယ်။ လက်နက်ကုငသ
် တွန ွဲ ြတ်သက်ငြီေး စည်ေးြ ဥ်ေးစည်ေးကြ်ေးသတွ ရှဖုလုတယ်။

သအျာင်မြင်ခ င်တယ် ုရင်သတျာ ဒီလုြ ြုေး န်ေး န်ေးသြ်ေး သြ်ေး လုြ်ဖုလုတယ်လု ယူ ြါတယ်။

သတျာ်လှနသ
် ရေးသအျာင်မြင်ဖု အကခရျာက တျာ NUG အစေးု ရအသြေါ်အြ ျာေးကကီေးြူတည်ြါတယ်။ သနျာက်တစ်ခုက

စစ်သကျာင်စီကု တုက်ခုက်သနတွဲသူသတွြှျာ သ
ုံ သ ျာတူညီခ က်တစ်ခု သြေါ်သြါက်ဖလ
ု ုတယ်။ စစ်သကျာင်စီန ွဲ

သ ွေးသနွေးသနတွဲ အဖွအ
ွဲွဲ့ စည်ေးသတွကုလည်ေး ဖတ်သခေါ် ဖုလုတယ်။ အွဲလုအဖွွဲွဲ့သတွြါလျာရင်လည်ေး သတျာ်လှနသ
် ရေး

သအျာင်မြင်ဖု သြ်ကုအသရေးကကီေးတယ်။
က ိုဘအျာင် န််း (လူြ ်းဘပါင််းစ ို အဘထွဘထွသပ တ်ဘကျာ်ြတီ (GSCN)၊ အလိုပ် အြှု ဘ ျာင်ဘကျာ်ြတီ၊

ဒိုဥကက ဌ)

အကခရျာက ြှုြှျာ ဗဟုခ ြုြ်ကုငြ

် ှုြရှတွဲ သတျာ်လှနသ
် ရေးမဖစ်ရင်ြုငြီေးသကျာင်ေးတယ်။ အသတွေးအသခေါ် နွဲ င
ု တ
် ွဲ

သတျာ် လှနသ
် ရေး မဖစ်ရင်ြုသကျာင်ေးတယ်။ နင
ု င
် သ
ံ ရေးတန်ေးတူညီြျှ၊ နင
ု င
် သ
ံ ရေးသလေးစျာေးတန်ဖုေး ျာေးြှု၊ ကယ
ု ကကြမ
် ျာ

ကုယ်ဖန် တီေးခွင ် နင
ု င
် သ
ံ ရေးဥြသဒကုအသမခခံငြီေးသတျာ အသမဖရှျာရင်ြုသကျာင်ေးြယ်။ မြည်ြက ဗြျာ

အကုနလ
် ံုေးလုခ င်သနကကတွဲ ဖက်ဒရယ်ဒြ
ီ ုကသရစီကု အသကျာင်အ ည်သဖျာ်နင
ု ရ
် င်လည်ေး ြုသကျာင်ေးြယ်။

ြဘ ျာင််းနှင ်း် (လူ အခွ

ာ့ င ာ့အ
် ဘရ်းတက်ကကလှုပ် ရှ ျာ်းသူ)

ြင်ြဦေးတည်ခ က်က စစ်အျာဏျာရှငစ

် နစ်မြြုတ်က သရေးြွဲ။ အွဲဒီလြ်ေးသကကျာင်ေးကသန ြသသွဖယ်ဖုက အကခရျာ

က ြါ တယ်။ သနျာက်တစ်ခု အကခရျာက တျာက လူ မု ဖစ်ြါတယ်။ လူ ကု ကျာေး ြ

ွဲ ှျာ ြွတ်တုက်ြှုမဖစ်သစတွဲ

အရျာသတွ ရှတယ်။ အွဲဒီအရျာသတွသက ျာ်လွှေျာေးနင

ု ဖ
် ုက ြင်ြဦေးတည်ခ က်မဖစ်တွဲ စစ်အျာဏျာရှငမ် ြြုတ်က သရေး

လြ်ေးသကကျာင် ကသန သသွဖြသွျာေးဖုမဖစ်တယ်။

က ိုဘအျာင်ဖို န််းဘြျာ် (ရန်ကိုန်တကက သ လ

ို ်ဘက ျာင််းသျာ်းြ ျာ်းသြဂဂ )

အဓက အက ုေးံ က မြည်သူလူ ရ

ု ွဲ တစ်စံုလံုေးအသနနွဲ ြါဝင်ြှုြွဲ။ မြည်သူလူ က
ု အွဲလု တစ်လေးံု ြါဝင်သန

ြယ် ုရင် သတျာ်လှနသ

် ရေးက သအျာင်မြင်ြှု ရြယ်လု ယံုကကည်တယ်။ သတျာ်လှနသ
် ရေးအြ ျာေးစုက သ ျာက်ခံ ြံြုေး

သူသတွရွဲ အမြင်န ွဲ ရြ်တည်သနတယ်။ အွဲဒီတစ် င်ကသန တက်လှြ်ေးနင

ု ဖ
် ုက ရှငေး် လင်ေးတွဲ သတင်ေးစကျာေး ရှငေး်

လင်ေးတွဲ သတျာ်လှနသ
် ရေးအမြင်ကု သြေးြှရြယ်။ ရှငေး် လင်ေးတွဲ လြ်ေးညွနခ
် က်သတွသြေးြှရြယ်။

မြည်သူတစ်ရြ်လေးံု သမြမြင်နင
ု င
် သ
ံ ရေးြှျာ ြါဝင်လျာြယ်လုမြင်တယ်။ အွဲလုြှ ြဟုတ်ရင် သတျာ်လှနသ
် ရေး

ကကနက် ကျာသနြယ်။

ESTHER ZE NAW ( လူြှုတရျာ်းြျှတဘရ်း တက်ကကလှုပ် ရှ ျာ်းသူ)

မြည်သူသတွရွဲ ြါဝင်ြှုက အသရေးကကီေးတယ်။ ယ်လုြွဲ သခါင်ေးသ ျာင်ြှု ရှတယ်သမြျာသမြျာ မြည်သူသတွရွဲ ြါဝင်ြှု

ြရှရင် ျာြှလုြ်လု ြရ ူေး။မြည်သူလူ ြ

ု ါဝင်ြြ
ှု ှျာ ဒီအတုငေး် ြွဲ ြါဝင်သနြါလု သမြျာလု ြရ ူေး။ မြည်သူသတွ
နျာေးလည်ရြှျာကု ရှငေး် ရှငေး် လင်ေးလင်ေး mapping သတွ သြေးဖုလုတယ်။ မြည်သူသတွအသနနွဲ ယ်သလျာက်အသန

အ ျာေးသရျာက်ငြီေးလွဲ ြသတွဲအခ န်ြှျာ တကယ်စတ်အျာေး က်သန်တွဲ မြည်သူသတွသတျာင် စတ်အျာေးသလ ျာ

လျာတျာသတွ ရှတယ်။ မြည်သူသတွြှျာ လုအြ်တွဲ အသတွေးအသခေါ်သတွ ြ်မဖည်သြေးဖု လုတယ်။ သတျာ်လှနသ

် ရေး

ခရီေးကကျာလျာတွဲအခါြှ ြညျာရြ်ြုငေး် ကုလည်ေး တည်သ ျာက်ဖု လုြါတယ်။ စစ်သရေး အရြှျာ အျာေးလံေးု

ညီညွတ်တွဲ အင်အျာေးတစ်ခက
ု ု သဖျာ်သ ျာင်နင
ု ဖ
် ုလုတယ်။ ဒီ က်ြုသအျာင်နင
ု ဖ
် ု ုရင် စစ်သရေးအရြှျာ

အျာေးလံေးု ြါဝင်ဖု၊ ဒီ က် ြုသတျာ်လှနဖ

် ု၊ တုက်ဖု၊ ကူညီဖု ုတျာလည်ေး အသရေးကကီေးြါတယ်။
မြန်ြျာမပည်ဘထျာင်စိုရ ဗဟို
ာ့ အြ ်းသျာ်း မဖစ်တည်ြှု

စကျာေးဝုငေး် အနှစ်ခ ြုြ်

ြ ြြုငေး် - လက်ရှ နင
ု င
် သ
ံ ရေးမြဿနျာြ ျာေးကု သလလျာ န်ေးစစ်ခ က်

(၁ ) မြန်ြျာနင
ု င
် စ
ံ တင်သြေါ်လျာလျာတွဲ လွတ်လြ်သရေးကျာလက စငြီေး မြည်တွငေး် ြဋြကခသြါင်ေးစံု

တည်ရှခွဲသလု၊ လက်ရအခ
ှ န်အ က်ရှသန ွဲ မဖစ်ြါတယ်။ ြ
ု ဋြကခရွဲ အရင်ေးခံမြဿနျာသတွက

ျာသတွလွဲ။

ြယဉ်ည သ ြာ့် (အြ ်းသြီ ်းြဟျာြ တ်အင်အျာ်းစို )

မြန်ြျာနင
ု င
် ရ
ံ ွဲ လွတ်လြ်သရေးရရှြှုကု မြန်ကကည်ြယ် ရ
ု င် အတတလန်တတ် ခ ျာတျာ ကစသနစငြီေးသမြျာရြှျာ

မဖစ်ြါတယ်။ အတတလန်တတ်ခ ျာတျာြှျာ မြဌျာန်ေးခ က်အရ မြန်ြျာနင

ု င
် က
ံ ု သတျာင်တန်ေးသဒသသတွန ွဲ တြူေးတည်ေး

တွွဲငြီေး လွတ်လြ်သရေးသြေးဖု အဂဂလြ်တု လုြ်သ ျာင်ခွဲငြီေး သအျာင် န်ေး-အက်တလီစျာခ ြုြ်ကု ခ ြုြ် ုခွဲတျာ
မဖစ်ြါ တယ်။ သနျာက်
ု ြင်လံုစျာခ ြုြ်ြှ တ င ် သဒသကကီေးသလေးခုမဖစ်တွဲ ဗြျာမြည်ြ၊ ခ င်ေးသတျာင်တန်ေး၊ ကခ င်

သတျာင်တန်ေးနှင ် ရှြေး် မြည်သ ျာင်စုတု အတူလွတ်လြ်သရေးယူငြီေး အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေးနှင ် တရျာေးြျှတြှုကု

အသမခခံငြီေး တစ်နင
ု င
် တ
ံ ည်ေးအသနနွဲ အတူနင
ု င
် တ
ံ ည်သ ျာင်ဖု သသ ျာတူခွဲြါတယ်။ သုသြြွဲ အြ ြုေးသျာေး

တန်ေးတူ သရေးြရှတျာသကကျာင ် ၁၉၆၁ သတျာင်ကကီေးညီလျာခံြှ တ င ် ရှစ်မြည်နယ်ြက

ူ ု သတျာင်ေး ုခွဲြါတယ်။

အ
ု ရျာကု ခွွဲ က
ွ ်သရေးလု အသကကျာင်ေးမြခ က်သြေးငြီေး ဗုလ်သနဝင်ေးြှ စစ်အျာဏျာသြ်ေးခွဲရျာြှ

စစ်အျာဏျာရှငစ
် နစ် စတင် အမြစ် တွယ်ခွဲ၊ မြည်တွငေး် စစ်ကကီေး ြြ
ု ုြီေးသတျာက်ခွဲရတျာမဖစ်ြါတယ်။

သနျာက်တခ က်အသနနွဲ ြဋြကခသတွရွဲ အရင်ေးခံ မြဿနျာကု မြန်ကကည်ြယ် ုလရှ

ု ရင် လူအခွငအ
် သရေး၊

တန်ေးတူညီြျှသရေး၊ တရျာေးြျှတသရေးကု အသမခမြြုတွဲ လူြှု ဖွွဲွဲ့စည်ေးြှုြရှတွဲအမြင် Constitutionalism

ြ န
ွ ေး် ကျာေးတွဲ မြဿနျာ၊ အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေးကု အသလေးြ ျာေးတွဲ မြဿနျာသတွလု သမြျာလု ရြါတယ်။

လ ိုင ်း် ပီ တျာထန််း ( ခ င််းအြ ်းသျာ်းအဖွ ွဲ့ခ ပ် )

အင်အျာေးက သသနတ်သမြျာင်ေးဝက လျာတယ် တ

ု ွဲ ခံယခ
ူ က်ကသန ြဋြကခသတွကု နင
ု င
် သ
ံ ရေးနည်ေးလြ်ေးနွဲ

ြသမဖရှငေး် ွဲ လက်နက်နသမဖရှ
ွဲ ငေး် တွဲ အသလအ သကကျာင ် မြည်တွငေး် စစ်ကကီေးြျာေးလျာရတျာမဖစ်ြါတယ်။

လူအခွင ် အသရေး၊ အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူအခွငအ

် သရေးဟျာ လူမဖစ်မခင်ေးကသန အသမခခံငြီေး ရရှတွဲအခွငအ
် သရေး

မဖစ်ြါတယ်။ သတျာ် လှနသ

် ရေးဟျာ ယ်ကသနစမဖစ်တျာလွဲလု သြေးရင် အြ ြုေးသျာေးတစ်ရြ်လေးံု

င်ေးရွဲမခင်ေးကသနစြါတယ်။ နင
ု င
် သ
ံ ရေးရျာ သတျာင်ေး ုြသ
ှု တွန ွဲ မြဿနျာသတွကု သမဖရှငေး် ခွငြ
် သြေးရျာကသန

မြည်တွငေး် စစ်က မဖစ်လျာြါတယ်။

၂။ အြ ြုေးသျာေး၊ လူြ ြုေးစု နွဲ ဌျာသနတုငေး် ရင်ေးသျာေး ုတွဲ သဝေါ်ဟျာရသတ်ြတ

ှ ်ခ က်ကု ယ်လု ြုငေး် မချာေးနင
ု ြ
် ါသလွဲ။

စည််းနရီ ( န င
ို င
် ဘရ်းနှင ာ့် မင ြ််းခ ြ််းဘရ်း သိုဘတသီ)

အြ ြုေးသျာေးလူ ု ုတျာ စတ်ြုငေး် င

ု ရ
် ျာ၊ ယဉ်သက ေးြှုြုငေး် င
ု ရ
် ျာ က်နယ
ွ ်ြှုကု ုလုြါတယ်။ အြ ြုေး

သျာေးလူ လ
ု ု ုတသနရျာြှ
ွဲ ျာ နင
ု င
် အ
ံ သီေးသီေးရွဲ သတ်ြှတြ
် ှုအသြေါ် ြူတည်ငြီေး နင
ု င
် သ
ံ ရေးအရ၊ ျာသျာသရေးအရ၊

လူြ ြုေးအသျာေးအသရျာင်အရ၊ နယ်သမြသဒသအရ ကွွဲမြျာေးနင

ု ြ
် ါတယ်။ မြန်ြျာနင
ု င
် အ
ံ သနနွဲ အြ ြုေးသျာေးလူ ု

ခံယူြှုဟျာ Civic Nation က် Etho Nation အသြေါ် ြုငြီေး အသမခခံြါတယ်။ အြ ြုေးသျာေးလူ ု တစ်ခုြှျာ

လူြ ြုေးစု တစ်ခု က်ြက ြါဝင်ြါတယ်။ နင

ု င
် သ
ံ ျာေးမဖစ်ြဟ
ှု ု ုရျာြှျာ ဥြသဒအရ က်နယ
ွ ်ြှုကု ုလုြါတယ်။
လူြ ြုေးစု ုတျာ ယဉ်သက ေးြှုနင
ှ ် ြ ြုေးရု ေးအရ က်န ွှေယ်ြက
ှု ု ုလုြါတယ်။ ဌျာနတုငေး် ရင်ေးသျာေး သ
ု ဒသနှင ်

က်နယ
ွ ်ငြီေး ယဉ်သက ေး ြှုနင
ှ ် သန င
ု ြ
် ှုြံုစံနင
ှ ် စတ်ဝဉျာဉ် က်န ွှေယ်သနြှုကု ုလုြါတယ်။ မြန်ြျာနင
ု င
် ြ
ံ ျာှ

လက်ရှြှျာ သမြျာသနတွဲ အြ ြုေး သျာေး လူ န

ု ြတ်
ွဲ သက်ငြီေး တုငေး် ရင်ေးသျာေးသတွ သမြျာတွဲ အဓြပါယ်န ွဲ ဗြျာလူ က
ု

သမြျာသနတွဲအဓြပါယ်က ြ်တူ ြက သန ူေး တ

ု ျာ သတခ ြ်ဖု လုြါတယ်။

၃။ အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေးနှင ် ကယ
ု ်ြုငမ် ြဌျာန်ေးခွငဟ
် ျာ ယ်သလျာက် က ယ်ဝန်ေးြါသလွဲ။

ဘဒါက်တျာဘတဇျာ န််း (န င
ို င
် ဘရ်းတက်ကကလှုပ် ရှ ျာ်းသူ)

တုငေး် မြည်မြဿနျာရွဲ သရသသျာက်မြစ်က အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေး ြရှမခင်ေးနှင ် ဒီြက

ု သရစီ တ်သုဉ်ေးမခင်ေး

သကကျာင ် မဖစ်ခွဲတျာ မဖစ်ြါတယ်။ စစ်ြှနတ

် ွဲ ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စု၊ အြ ြုေးသျာေးတည်သ ျာက်ြှု ြလုြ်နင
ု ခ
် ွဲတွဲ

မြဿနျာမဖစ်ြါတယ်။ ြတူကွွဲမြျာေးတွဲ လူြ ြုေး၊ သဒသအသြေါ် အသမခငြီေး တည်သ ျာက်ရြှျာ မဖစ်ြါတယ်။

ဖက်ဒရယ်လု သမြျာရင် အရင်က ဗြျာလူြ ြုေးနှငြ

် င
ု ် ေးူ လု င်ခွဲြါတယ်။ သုသြြွဲ လက်ရှြှျာသတျာ အျာေးလံေးု နွဲ

ုငတ
် ယ် ုတျာ ြုြသ
ု မြင်လျာကကငြီမဖစ်ြါတယ်။ အကယ်လု ြတည်သ ျာက်နင
ု ် ူေး ုရင်

ြငငြ်ေးခ ြ်ေးနင
ု သ
် လု၊ င်ေးရွဲတွငေး် နက်သနအံေးု ြှျာ မဖစ်ြါတယ်။

၄။ အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေးရဖု ယ်အရျာသတွကု ဖယ်ရှျာေးငြီေးသတျာ ယ်အရျာသတွကု စတင် အသကျာင်

အ ည်သဖျာ်ဖု လုအြ်ြါသလွဲ။

လ ိုင ်း် ပီ တျာထန််း ( ခ င််းအြ ်းသျာ်းအဖွ ွဲ့ခ ပ် )

အြ ျာေးသသ ျာတူ ေးုံ မဖတ်ခ က်ကုအသမခခံငြီေး ေးုံ မဖတ်မခင်ေးဟျာ ဒီြုကသရစီရအျာေးနည်

ွဲ ေးခ က် မဖစ်ြါတယ်။

ြ ြမြန်ြျာနင
ု င
် သ
ံ တျာ်ကသန တတယမြန်ြျာနင
ု င
် သ
ံ တျာ်အ ဗြျာဗဟုမြြုနင
ု င
် သ
ံ ရေးကု အသမခခံငြီေး

တည်သ ျာက်ခွဲ ကကတျာမဖစ်ငြီေး စစ်ရှုံေး၊ ြဏ္ဍျာ က်နင

ု င
် ြ
ံ ျာေးြှ လူြ ြုေးသတွကု ဒုတယတန်ေးစျာေးလူြ ြုေးစု အသနနွဲ

က် ခ
ံ ွဲတျာ မဖစ်ြါ တယ်။ စတုတထမြန်ြျာနင
ု င
် သ
ံ တျာ်လု သခေါ်တွငန
် င
ု တ
် ွဲ လက်ရှမြန်ြျာနင
ု င
် သ
ံ တျာ်ဟျာ

ြင်လံုစျာခ ြုြ်ကု အသမခမြြုငြီေး တည်သ ျာက် ျာေးသြြွဲ ဗြျာနင

ု င
် သ
ံ ရေးအသတွေးအသခေါ်၊

ဗြျာဗဟုမြြုစဉ်ေးစျာေးခ က်သျာ ရှသနငြီေး မြည်တစ်ခုခ င်ေးစီရွဲ နင

ု င
် အ
ံ သြေါ် ြင
ု ် ု ငခ
် င
ွ ် တန်ေးတူမဖစ်မခင်ေးအသြေါ်

တတြြလက်ြခံနင
ု သ
် သေးြါ ူေး။
စည််းနရီ ( န င
ို င
် ဘရ်းနှင ာ့် မင ြ််းခ ြ််းဘရ်း သိုဘတသီ)

အြ ြုေးသျာေးတစ်ခုခ င်ေးစီအလက
ု ် နင
ု င
် သ
ံ ရေးအရ အသနှျာက်အယှက်ြခံြုငခ
် ွင၊် ကုယ်ြုငြ
် ံုစြ
ံ ျာေးကု တည်

သ ျာက် ြုငခ
် ွင၊် နယ်သမြကနသ
် တ်ြှု နင
ု င
် သ
ံ ရေးအ ငအ
် တန်ေး သတ်ြှတ်ြင
ု ခ
် ွငသ
် တွရရှဖု လုအြ်ြါတယ်။

ြယဉ်ည သ ြာ့် (အြ ်းသြီ ်းြဟျာြ တ်အင်အျာ်းစို )

အျာဏျာရှငစ
် နစ်၊ လူြ ြုေးကကီေးဝါဒကု ငဖြုခ ရြှျာ မဖစ်ငြီေး အြ ြုေးသျာေးလူ ည
ု ီညွတ်သရေးကု

တည်သ ျာက်ရြှျာ မဖစ်ြါတယ်။ အြ ြုေးသျာေးတန်ေးတူသရေး၊ လူအခွငအ

် သရေးနှင ် အခွငအ
် လြ်ေးအရ တန်ေးတူ

ရရှြင
ု ခ
် ွငရ
် ှရြါြယ်။

(၅) ြ
ု ဋြကခမြဿနျာအစုစုကု သမဖရှငေး် သြေးနင
ု ဖ
် ု ျာသတွလြ
ု ်သ ျာင်ဖု လုအြ်ြါသလွဲ။

ဘဒါက်တျာဘတဇျာ န််း (န င
ို င
် ဘရ်းတက်ကကလှုပ် ရှ ျာ်းသူ)

နှစ်သြါင်ေးခုနစ်သက ျာ် လွွဲြှျာေးခွဲတွဲ နင

ု င
် သ
ံ ရေးစနစ် တည်သ ျာက်ြှုသကကျာင ် မြည်တွငေး် စစ်ကု မဖစ်သြေါ်လျာတျာ

မဖစ်ြါတယ်။ ဒါသကကျာင ် လက်ရှအခ န်ြှျာ အျာဏျာရှငစ

် နစ်ြ ြုေးစံု ခ ြုြ်ငငြ်ေးငြီေး၊ တန်ေးတူသရေးနှင ်

ကုယ်ြုငမ် ြဌျာန်ေးခွင ် ရှတွဲ ဖက်ဒရယ်ဒြ

ီ က
ု သရစီမြည်သ ျာင်စု တည်သ ျာက်ဖု လုအြ်ြါတယ်။

သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးဟျာ အ ုေးံ သတ် တုက်ြွဲွ မဖစ်ဖုလုအြ်ြါတယ်။ သုြှသျာ လူသျာေးအျာေးလံေးု

ငငြ်ေးခ ြ်ေးသျာယျာြှျာ မဖစ်ြါတယ်။

ြယဉ်ည သ ြာ့် (အြ ်းသြီ ်းြဟျာြ တ်အင်အျာ်းစို )

လူြ ြုေးကကီေး ဝါဒကု ငဖြုခ ဖု လုအြ်ြါတယ်။ လူအျာေးလံုေး တရျာေးဥြသဒသရှ ွဲ့သြှျာက်ြှျာ တန်ေးတူအကျာအကွယ်

ရရှနင
ု ရ
် ြည်။ အခွငအ
် သရေးအရ တန်ေးတူရရှရြည်။ တူညီတွဲ အသမခအသနသအျာက်ြျာှ တူညီစွျာ က် ခ
ံ ံ

ြုငခ
် ွငရ
် ှရြည်။ တစ်ဦေးခ င်ေးအခွငအ
် သရေးနှင ် အုြ်စုလုကအ
် ခွငအ
် သရေးကု ြျှသမခမဖစ်သစရြည်။ အြ ြုေးသျာေး

ဝသသသ လကခဏျာြ ျာေးကု ခုငြ

် ျာသအျာင် တည်သ ျာင်နင
ု ရ
် ြါြယ်။ လူတစ်စုရွဲ စစ်တြ်ကသန

ဖက်ဒရယ်စစ်တြ်မဖစ်သအျာင် လုြ်သ ျာင်ဖု လုအြ်ြါတယ်။

 ဒုတယြုငေး် - နင
ု င
် သ
ံ ရေးမြဿနျာြ ျာေးအတွက် အသမဖရှျာသဖွခ က်ြ ျာေး

(၁ ) ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စုကု တည်သ ျာက်ဖုအတွက် လက်ရအခ

ှ န်ြှျာ ယ်လုအသမခခံြူဝါဒ၊

စည်ေးသ ျာင် သတွကု တည်သ ျာက် ျာေးဖုလုြါသလွဲ။ ျာသတွ တည်သ ျာက် ျာေးငြီေးငြီလွဲ။

ဘဒါက်တျာဘတဇျာ န််း (န င
ို င
် ဘရ်းတက်ကကလှုပ် ရှ ျာ်းသူ)

မြည်သ ျာင်စုနင
ု င
် သ
ံ တျာ်တည်သ ျာက်သရေးအတွက် သြျှျာ်ရည်ခ က်သတွကု သရေး မွွဲ ြဌျာန်ေး ျာေးတျာ မဖစ်ြါ

တယ်။ သတျာ်လှနသ
် ရေးကျာလ၊ အသွငေး် ကူေးသမြျာင်ေးသရေးကျာလအစီအြံအတွက် ြူကကြ်ေးသတွ သရေး ွွဲ ျာေးဖု

ကကြုေးြြ်ေး သနြါတယ်။

လ ိုင ်း် ပီ တျာထန််း ( ခ င််းအြ ်းသျာ်းအဖွ ွဲ့ခ ပ် )

နင
ု င
် သ
ံ ရေးတည်သ ျာက်ြြ
ှု ှျာ နင
ု င
် သ
ံ ရေးခံယူခ က်ကု အရင် ေးုံ ခုငခ
် ုငြ
် ျာြျာတည်သ ျာက်ဖု လုြါတယ်။

လုြ်ငန်ေးစဉ်ြှျာ မြဿနျာမဖစ်သနတျာ ြဟုတ်ြါ ူေး။ နင

ု င
် သ
ံ ျာေးအခွငအ
် သရေးနှင ် အြ ြုေးသျာေးအခွငအ
် သရေး၊

အြ ြုေးသျာေး တစ်ခအ
ု သနနွဲ အြ ြုေးသျာေးအခွငအ
် သရေးကု အမြည်အဝ ရရှဖု လုအြ်ြါတယ်။ သဒသအသီေးသီေးြှျာ

အျာဏျာရှငစ
် နစ်ကု တုက်ခုက်ငဖြုခ သွျာေးြှျာ မဖစ်ြါတယ်။ ခက်ခွဲတအြ
ွဲ င
ု ေး် က

မြည်သ ျာင်စုကုတည်သ ျာက်တအြ

ွဲ ုငေး် ြါ။ မြည်နယ် တွငေး် ကစစသရေးရျာကု မြည်တွငေး် သရေးရျာအသနနွဲ

ရှု မြင်ငြီေးသတျာ ဝင်ြစွက်ဖက်ဖု လုြါတယ်။ လက်နက်နြဟု

ွဲ တ် ွဲ လူအခွငအ
် သရေးကု အသမခခံငြီေး တုငေး် မြည်ကု

တည်သ ျာက်ဖု လုြါတယ်။

(၂) ဗဟုအြ ြုေးသျာေးမဖစ်တည်ြှုကု အသအြှတ်မြြုသြေးနင

ု ဖ
် ုအတွက် ယ်ဖက်ဒရယ်စနစ်ကု အသံေးု မြြုလု

ရနင
ု ြ
် ါ သလွဲ။

စည််းနရီ ( န င
ို င
် ဘရ်းနှင ာ့် မင ြ််းခ ြ််းဘရ်း သိုဘတသီ)

အြ ြုေးသျာေးလူ တ
ု ုငေး် ြှျာ ကုယ်ြုငမ် ြဌျာန်ေးြုငခ
် င
ွ ရ
် ြါတယ်
ှ ။ အ
ု ြ ြုေးသျာေးလူ ု ြ
ွဲ ှျာ ြါဝင်သနတွဲ နင
ု င
် ံ

သရေးနေးု ကကျာေးလျာတွဲ လူြ ြုေးစုသတွကုလည်ေး ကုယ်ြုငအ

် ုြ်ခ ြုြ်ခွငသ
် ြေးဖုလုအြ်တယ်။ ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စု
တည်သ ျာက်တအခ
ွဲ န်ြှျာ အြ ြုေးသျာေးလူ တ
ု ုငေး် အသနနွဲ Internal Self determination ကု အျာြခံသြေးဖု

လုြါတယ်။ သုြှသျာ အျာေးလံေးု အတွက် အ င်သမြနင

ု ြ
် ွဲ တင
ု ေး် မြည်တစ်ခု မဖစ်လျာြှျာ မဖစ်ြါတယ်။

ြယဉ်ည သ ြာ့် (အြ ်းသြီ ်းြဟျာြ တ်အင်အျာ်းစို )

လက်ရှမြန်ြျာနင
ု င
် အ
ံ သနအ ျာေးကု ည်သင
ွ ေး် စဉ်ေးစျာေးငြီေးသတျာ ဖက်ဒရယ်ကု တည်သ ျာက်ရြှျာမဖစ်ြါ တယ်။

တစ်ဦေးခ င်ေးအခွငအ
် သရေးနှင ် အုြ်စုလုက်အခွငအ
် သရေးကု ြျှသမခမဖစ်သအျာင် လုြ်ငြီေး လူြ ျာေးစုအခွငအ
် သရေး

အြါအဝင် လူနည်ေးစုအခွငအ
် သရေးကုလည်ေး ကျာကွယ်သြေးရြါတယ်။ သြုငေး် သကကျာင်ေး၊

မြည်တွငေး် သရေးအြါအဝင် နင
ု င
် တ
ံ ကျာအသရေးကုြါ ည်သွငေး် စဉ်ေးစျာေးငြီေး ငငြ်ေးခ ြ်ေးစွျာ

အတူယှဉ်တွွဲသန င
ု န
် င
ု ြ
် ွဲစနစ်တစ်ခုကု တည်သ ျာက် ရြှျာ မဖစ်ြါတယ်။

(၃) တစ်ဦေးခ င်ေးအခွငအ

် သရေးနွဲ အုြ်စုအခွငအ
် သရေးသတွကု အျာြခံခ က်သြေးနင
ု ဖ
် ုအတွက် လူြ ျာေးစုနင
ှ ် လူနည်ေးစု

အကကျာေး သျာတူညီြျှြက
ှု ု ယ်လုတည်သ ျာက်နင
ု ြ
် ါသလွဲ။

လ ိုင ်း် ပီ တျာထန််း ( ခ င််းအြ ်းသျာ်းအဖွ ွဲ့ခ ပ် )

နင
ု င
် တ
ံ စ်ခုတည်သ ျာက်ရျာြှျာ တစ်ဦေးခ င်ေးရြုငခ
် ွငန
် င
ှ ် အုြ်စုအခွငအ
် သရေးသတွကု အျာြခံသြေးနင
ု ဖ
် ု လုြါတယ်။

အ
ု ခွငအ
် သရေးနှစ်ခဟ
ု ျာ အတူယှဉ်တွွဲရရှနင
ု ြ
် ါတယ်။ အြ ြုေးသျာေးတုငေး် ြှျာ အြ ြုေးသျာေးအခွင ် အသရေး မဖစ်တွဲ

ျာသျာစကျာေးသင်ကကျာေးခွင၊် ယဉ်သက ေးြှုနင

ှ ် နင
ု င
် သ
ံ ရေး င
ု ရ
် ျာ ုေးံ မဖတ်ြုငခ
် ွငက
် ု သလေးစျာေးသြေးဖု လုြါတယ်။

(၄) ဖက်ဒရယ်မြည်သ ျာင်စတ

ု ည်သ ျာက်သရေးအတွက် အြ ြုေးသျာေးလူ ု တစ်ခုခ င်ေးစီအသနနွဲ ျာသတွကု

မြင် င် ျာေးဖု လအ
ု ြ်ြါသလွဲ။

စည်ေးနရီ ( နင
ု င
် သ
ံ ရေးနှင ် ငငြ်ေးခ ြ်ေးသရေး သုသတသီ)

အြ ြုေးသျာေးလူ သ
ု တွအသနနွဲ အင်စတီက ေးသတွကု ခင
ု ြ
် ျာသအျာင် တည်သ ျာက်ဖု လုြါတယ်။ ကုယ်ြုင ်

မြဌျာန်ေးခွငက
် ု က ငသ
် ုေးံ နင
ု ဖ
် ုအတွက် အြ ြုေးသျာေးသခါင်ေးသ ျာင်သတွအသနနွဲ အြ ြုေးသျာေးလူ ုသ ျာက်ခံြှု ရရှဖု

လုြါတယ်။ သုြှသျာ ဟန်ခ က်ညီတွဲ အြ ြုေးသျာေးနင

ု င
် သ
ံ ရေးကု တည်သ ျာက်နင
ု ြ
် ှျာ မဖစ်ြါတယ်။
(၅) သနွဦေးသတျာ်လှနသ
် ရေးအတွက် သတျာ်လှနသ
် ရေးအင်အျာေးစုသြါင်ေးစံုြါဝင်နင
ု ြ
် ွဲ နင
ု င
် သ
ံ ရေးအခင်ေးအက င်ေးကု

ယ်လုနည်ေးနွဲ သဖျာ်သ ျာင်နင

ု ြ
် လွဲ။

သဒါက်တျာသတဇျာ န်ေး (နင

ု င
် သ
ံ ရေးတက်ကကလှုြ်ရှျာေးသူ)

အျာဏျာရှငစ
် နစ်၊ ဗဟုကကီေးစုေးသရေးဝါဒြ ျာေးကု ငဖြုခ ငြီေး ဖက်ဒရယ်ဒြ
ီ က
ု သရစီတည်သ ျာက်သရေးြှျာ

တသလှတည်ေးြစီေးနင
ု သ
် သေးသြြွဲ တခရီေးတည်ေးသွျာေးသူသတွခ င်ေးအသနနွဲ ြုြစ
ု ည်ေးလံေးုံ ငြီေး ညီညွတ်ဖုလုြါတယ်။

လုငေး် ြီတျာ န်ေး ( ခ င်ေးအြ ြုေးသျာေးအဖွွဲွဲ့ခ ြုြ်)

အြ ြုေးသျာေးလူ အ
ု သီေးသီေးအသနနွဲ တြ ြုေးသျာေးလံုေးအသနနွဲ ျာသတွ လုခ င်လွဲ ုတျာကု အရင် ေးုံ

သဖျာ် တ
ု ်ရြှျာ မဖစ်ြါတယ်။ ငြီေးသနျာက်ြှျာ အြ ြုေးသျာေးလူ ု ကကျာေး လုလျာေးခ က်သတွကု ညြှနှုင်ေးရြှျာ
အ

မဖစ်ြါတယ်။ ငြီေးသတျာြှျာ ြဏျာြသသ ျာတူညီခ က်သတွ အရင်ယူငြီေးြှ သနျာက်ြုငေး် ြှျာအသသေးစတ်

သ ွေးသနွေးသွျာေးရြှျာ မဖစ်ြါတယ်။ အြ ြုေးသျာေးတစ်ခုတွငေး် သရေးရျာကစစသတွကလ

ု ည်ေး အမချာေးအြ ြုေးသျာေးသတွကု

ဝင်သရျာက်ြစွက်ဖက်ဖု လုြါတယ်။