0

บทที 1 คําสังพืน ฐานทีใช้ เขียนโปรแกรมควบคุมระบบอัตโนมัติ

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 1

บทที 1 คําสังพืน ฐานทีใช้ เขียนโปรแกรมควบคุมระบบอัตโนมัติ

1. อินพุต,เอาท์พตุ และอุปกรณ์ชนิดอืน ๆ
อุปกรณ์พื นฐานในการโปรแกรมมีอยู่ 5 อุปกรณ์ แต่ละอุปกรณ์จะมีลกั ษณะเฉพาะของแต่
ั ลักษณ์แทนเป็ นตัวอักษร 1 ตัว
- อินพุต (X)
ละตัวโดยทีจะใช้ สญ

ั  าของ PLC เบอร์ ของอินพุตจะถูกนําหน้ าด้ วย X เสมอ เบอร์ เริ มต้ นจะเริ มทีเบอร์ X0
อินพุตเป็ นขัวที
 ใช้ สําหรับรับสัญญาณจากสวิตซ์สงั งานและสวิตซ์ตรวจจับ ซึง ต่อ

- เอาท์พตุ (Y)
เข้ ามาทีขวเข้

PLC เบอร์ ของเอาท์พตุ จะ

ถูกนําหน้ าด้ วย Y เสมอ เบอร์ ทีเริ มต้ นจะเริ มทีเบอร์ Y0
เอาท์พตุ เป็ นอุปกรณ์ทีใช้ ในการขับโหลดทีตอ่ กับขัวออกของ


- รี เลย์ช่วย (M)
รี เลย์ชว่ ย เป็ นรี เลย์ทีใช้ ในการสร้ างวงจรควบคุมซีเคว้ นซ์ภายใน PLC จะเตรี ยมรี เลย์ชว่ ย
ไว้ มากมาย เบอร์ ของรี เลย์ช่วยนี จะนําหน้ าด้ วย M เสมอ เบอร์ ของรี เลย์ชว่ ยจะเริ มทีเบอร์ M0
- ไทเมอร์ ( T)
ไทเมอร์ เป็ นรี เลย์ทีมีการหน่วงเวลาในการเปิ ด-ปิ ดของหน้ าสัมผัสภายใน PLC จะจัดเตรี ยม
ไทเมอร์ ไว้ ให้ ใช้ หลายตัวเบอร์ ของไทเมอร์ จะนําหน้ าด้ วย T เสมอ เบอร์ ของไทเมอร์ จะเริ มทีเบอร์ T0
- เคาน์เตอร์ (C)

ั  เบอร์ ของเคาน์เตอร์ จะนําหน้ าด้ วย C เสมอ เบอร์ ของเคาน์เตอร์ จะเริ มทีเบอร์ C0

เคาน์เตอร์ หรื อตัวนับใช้ นบั จํานวนการเปิ ดปิ ดของหน้ าสัมผัส และให้ เอาท์พตุ เมือนับครบ

เบอร์ อินพุต (X) และเอาท์พตุ (Y) จะมีเบอร์ อินพุต คือ X0-X7 และ X10-X17 เบอร์ เอาท์พตุ
ตามจํานวนทีได้ ตงไว้

คือ Y0-Y7 และY10-Y17 เบอร์ ทีใช้ จะเป็ นเลขฐาน 8 (คือมีเลข 0-7เท่านันไม่  มี 8,9 ) แต่เบอร์ ของอุปกรณ์
อืนๆนอกจากอินพุตและเอาท์พตุ เช่น รี เลย์ชว่ ย , ไทเมอร์ , และเคาน์เตอร์ จะใช้ เป็ นเลขฐาน 10 ทังสิ
M0-M10
 น เช่น

2. คําสัง ขับหน้ าสัมผัสและคําสัง ขับคอยล์

ลักษณะการเขียนวงจรแลดเดอร์ จะคล้ ายกับการเขียนวงจรรี เลย์ แต่สญ ั ลักษณ์ของ
อุปกรณ์จะไม่เหมือนกับในวงจรรี เลย์หน้ าสัมผัส
NORMALLY OPEN ปกติเปิ ด, แบบ A
NORMALLY CLOSE ปกติปิด, แบบ B

( ) OUTPUT COIL

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 2

3. พื นฐานการใช้ ไทเมอร์

ใช้ ตามด้ วยเวลาทีใช้ ในการหน่วงการ เปิ ด-ปิ ด หน้ าสัมผัส

การนําเอาไทเมอร์ มาใช้ ในการเขียนโปรแกรมจะเขียนอยู่ในรูปแบบของเบอร์ ของไทเมอร์ ที

ค่าตัง

หน้ าสัมผัสของ ค่าปั จจุบนั

ไทเมอร์

วงเวลา จะต้ องนําหน้ าด้ วย K เสมอ ส่วนตัวเลขจะเป็ นเลขฐาน 10

ค่าปั จจุบนั จะเพิมจาก 0 จนถึงค่าตัง และจะแสดงให้ เห็นได้ ก็ตอ่ เมืออยูใ่ น Mode Monitor
ค่าตังการหน่


( เลือก [ Online ]---> [ Monitor ] )

ขณะที X020 ON ไทเมอร์ T0 จะนับเวลาไปเรื อย ๆ เมือ X20 OFF (XA) จะทําให้ ไทเมอร์ หยุด
นับและค่าทีนบั ได้ จะถูกรี เซตเป็ นศูนย์ทนั ที ถ้ า X20 ON อีก ไทเมอร์ ก็จะเริ มนับใหม่ไปเรื อย ๆ จนถึงค่าทีตงั 
ไว้ ( *B ) จากนันก็  จะทําให้ หน้ าสัมผัส T0 ON และ Y0 ทํางาน ( *C )จนกว่า X20 จะ OFF (*D ) ไทเมอร์ ก็

ที 0 ใหม่
จะถูกรี เซตให้ เริ ม

2. การควบคุมการเปิ ด-ปิ ด ประตูโดยการใช้ ไทเมอร์

- ขณะที X20 ON จะทําให้ ไทเมอร์ T0 เริ ม นับเวลา จน
กระทัง ครบ 3 Sec ก็จะทําให้ Y0 ON ประตูจะเปิ ด
- ขณะที X21 ON จะทําให้ ไทเมอร์ T1 เริ ม นับเวลา จน
กระทัง ครบ 4 Sec ก็จะทําให้ Y1 ON ประตูจะปิ ด

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 3

3. OFF- delay timer

เป็ นไทเมอร์ ชนิดทีทํางานหลังจากเอาท์พตุ OFF

- เมือ X20 ON ก็จะทําให้ Y5 ON ใน

แนวลูกศร A
- ขณะที X20 OFF , Y5 จะทํางานค้ าง
และทําให้ T1, เริ มทํางานตามแนว
ลูกศร B
- หลังจาก T1 ทํางานครบเวลา
( K30 = 3 Sec ) T1 จะ OFF
ทําให้ เอาท์พตุ Y5 OFF แล้ วทําให้
T1 OFF ด้ วย4.การใช้ ไทเมอร์ ควบคุมการ
ทํางานชัว ขณะ ( one shot )

- เมือปุ่ มกด X20 ON จะทําให้

หลอดไฟ Y5 ON พร้ อมกับไทเมอร์
( T1 ) เริ มหน่วงเวลา เมือครบ 3

ดับ
วินาที เมีอไหร่ หลอด ไฟสีแดงจะ

X21 ON จะทําให้
หลอดไฟ Y6 ติด พร้ อมกับไทเมอร์
- เมือมีปมกด
ุ่

(T2 ) เริ มหน่วงเวลาเมือครบ 5

วินาทีเมือไหร่หลอดไฟสีเขียวก็จะดับ

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 4

5. การใช้ เคาน์ เตอร์ ขัน พืน ฐาน

ค่าตัง

ค่านับ

คําสัง รี เซตเคาน์เตอร์

หน้ าสัมผัสของเคาน์เตอร์

ค่าตัง ( Set Value ) : ใส่คา่ ทีต้องการเป็ นเลขฐาน 10 โดยค่าทีใส่จะต้ องนําหน้ าด้ วย K เสมอ

Reset
ค่านับ : ค่าทีเคาน์เตอร์ นบั ได้ ในปั จจุบนั
: เป็ นการสัง รี เซต เคาน์เตอร์ ให้ คา่ นับเป็ นศูนย์

- เคาน์เตอร์ จะนับสัญญาณเข้ าทีเปลียนจาก OFF เป็ น ON ค่าทีนบั จะเพิมขึ นเรื อย ๆ จนถึงค่า K ทีตงไว้
หน้ าสัมผัสของเคาน์เตอร์ ก็จะ ON
ั

- เมือนับครบจํานวนทีตงไว้
ั  ค่านับจะไม่เปลียนแปลง และหน้ าสัมผัสของเคาน์เตอร์ จะ ON ค้ าง แม้ จะมี
สัญญาณ นับเข้ ามาอีกก็ตาม
- ถ้ ารี เซต อินพุตทํางานจะทําการรี เซตเคาน์เตอร์ C0 ค่านับจะกลายเป็ น 0 และหน้ าสัมผัสของเคาน์เตอร์ ก็
จะ OFF

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 5

6.สัง ตัวเลขและการแสดงผล
LS5 LS4 LS3
0 0 0 0
ค่ า

0 0 1 1
0 1 0 2
0 1 1 3
1 0 0 4
1 0 1 5
1 1 0 6
1 1 1 7

เป็ นคําสัง ทีรับค่าจากชุดอินพุตทีเป็ นเลข BCD จากอุปกรณ์ภายในเข้ ามาในหน่วยความจําของ PLC

1.คําสัง BIN (แปลงเลข BCD เป็ น Binary)

เพือให้ PLC ทําการนําข้ อมูลตัวเลข เหล่านันไปคํ

ไม่สามารถใช้ คํานวณหรื อดําเนินการทางคณิตศาสตร์ ได้ )
 านวณต่อไป (BCD เป็ นตัวเลขทีแสดงผลเพียงอย่างเดียว

ตัวอย่างการใช้

เป็ นการนําค่า X5 X4 X3 X2 แล้ วทําให้ เป็ นจํานวนทีคํานวณได้ เก็บไว้ ใน D30

เป็ นคําสัง ทีรับค่าจากข้ อมูลภายใน PLC ทีเป็ นเลขฐาน 2 ฐาน 10 มาแสดงผลภายในทีอปุ กรณ์พวก 7
2.คําสัง BCD (แปลงเลข Binary เป็ น BCD)

Segments ตัวอย่างการใช้

เป็ นการนําค่าทีเก็บใน D30 มาแสดงผลที DPL1

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 6

3.คําสัง DEC หรื อ DECP (เป็ น DEC แต่ ทาํ เฉพาะครั ง เดียวต่ อให้ อินพุตจะติดนานแค่ ไหน)

ตัวอย่างการใช้
เป็ นคําสัง ลดค่าของชุดหน่วยความจําขนาด 16 บิท

ขณะทีอินพุททํางานค่า D30 จะลดลงทีละ 1

ตัวอย่างการทํางาน
4.ชุดคําสังเปรี ยบเทียบ โดยหน้ าสัมผัสจะทํางาน เมือเงือนไขเปรี ยบเทียบเป็ นจริง

หน้ าสัมผัสทํางานเมือ D30 = 0

หน้ าสัมผัสทํางานเมือ D30 มากกว่า 0

5.วงจรไฟกระพริบ (Flashing) จะใช้ Timer 2 ตัว ดังตัวอย่ างต่ อไปนี 

T40 ขนานกับ RST เป็ นระยะเวลาทีดบั

T41 ขนานกับ SET เป็ นระยะเวลาทีติด
ส่วนค่า D40 หรื อ D41 จะค่าของเวลาเป็ นเลขฐาน 10

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 6

บทที 2
หลักการเขียนโปรแกรมควบคุมเครื องจักรทีมีอุปกรณ์ ทาํ งานอิสระต่ อกัน

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 7

บทที 2 หลักการเขียนโปรแกรมควบคุมเครื องจักรทีมีอุปกรณ์ ทาํ งานอิสระต่ อกัน

1. การเขียนเอาท์ พุตซํา กัน และการใช้ รีเลย์ ช่วย
ถ้ าวงจรมีเอาท์พตุ ซํ ากัน(มีคําสัง OUT Y0 2 ครัง ในแลดเดอร์ ) PLC จะให้ เอาท์พตุ ตาม
วงจรท้ ายสุดเท่านัน ให้ เขียนวงจรตามรูปด้ านล่าง คือรวมเป็ นวงจรเดียวเพือขับคอยล์ Y0 หรื อใช้ รีเลย์ชว่ ย
M0 และ M1

2. การนําเอารีเลย์ชว่ ยมาใช้ ในการสร้ างวงจร

จากตัวอย่างด้ านล่างมีการใช้ หน้ าสัมผัส X0, X1, X2 ซํ ากันหลายตําแหน่งในวงจรในกรณีนี 

สามารถทีจะเอา รี เลย์ชว่ ยมาใช้ ในการเขียนวงจรได้

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 8

2. การเขียนวงจร Selfhold (สังให้ เอาท์ พุตทํางานค้ าง)

การสัง ให้ เอาท์พตุ ทํางานค้ าง สามารถสร้ างวงจรแบบนี ได้ ดงั ตัวอย่างด้ านล่าง

เขียนหน้ าสัมผัส Y0 ขนานกับอินพุต X20

1. เมือ X20 ทํางาน ทําให้ Y0 ทีเป็ นคอยล์ทํางาน
2. เมือ X20 OFF Y0 จะยังคง ON ค้ างอยู่ เพราะ
เมือคอยล์ Y0 ON ก็จะทําให้ หน้ าสัมผัส Y0 ON
พร้ อม กันด้ วย

3. การใช้ คาํ สัง PLS (PULSE) , PLF (PULSE FALL)

PLS คําสัง กําเนิดพัลส์ทีขอบขาขึ นของสัญญาณ
PLF คําสัง กําเนิดพัลส์ทีขอบขาลงของสัญญาณ
คําสัง นี สามารถใช้ กบั รี เลย์ช่วย (M) และเอาท์พตุ (Y) เป็ นคําสัง ให้ อปุ กรณ์ทํางานช่วงสันๆ
เพียง 1 รอบการทํางานเมือหน้ าสัมผัสทีขบั เปลียนจาก OFF เป็ น ON ( ขอบขาขึ น ) หรื อ ON เป็ น OFF (


ขอบขาลง ) ช่วงสันๆ


- MO จะกําเนิดพัลส์ เมือ X24 ON

Y1 และ Y6 จะทํางานเมือได้ รับ
พัลส์จาก MO นี 
- เมือ X20 เปลีย นจาก ON เป็ น
OFF ทําให้ M1 กําเนิดพัลส์ ทํา
ให้ Y0 ON
- Y0, Y1, Y6 จะ OFF ได้ ก็ตอ่ เมือ
X21 ON

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 9

4. วงจรกําเนิดพัลส์ โดยใช้ หน้ าสัมผัส

ในการเขียนโปรแกรมสามารถทีจะใช้ หน้ าสัมผัสชนิดทีตรวจสอบขอบขาขึ น หรื อขอบขา
ลงซึง จะกําเนิดพัลส์ชว่ งสันๆ
 ในวงจร

การยกเลิกการทํางานค้ าง
เมือ X20 ON จะทําให้ Y0 ON ค้ างตลอดเวลาจนกว่า X24 ON (ซึง เป็ นหน้ าสัมผัสแบบ
NC) จึงจะทําให้ Y0 OFF

สังเกตุ
X024 เป็ น NC

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 10

ในการควบคุมการทํางานของ PLC สามารถทีจะสัง ให้ เอาท์พตุ ทํางานค้ างได้ โดยการใช้

6. การสังให้ เอาท์ พุตทํางานค้ าง

คําสัง SET และ RST SET เป็ นคําสัง ให้ ทํางานค้ าง RST เป็ นคําสัง ยกเลิกการทํางานค้ าง(Reset)

1. เมือ X20 ON จะทําให้ Y0 ON ถ้ าหากว่า

X20 OFF เอาท์พตุ Y0 ก็ยงั คงจะติดค้ าง
อยูต่ ลอดเวลา
2. เมือ X24 ON จะรีเซตทําให้ Y0 OFF
7.โปรแกรม อินเตอร์ ล๊อก ( Interlock program )

ทํางานของเอาท์พตุ พร้ อมกันอย่างเช่น นําไปควบคุมการทํางานของมอเตอร์ ทีมีการหมุนไปกลับ ( forward

การใช้ โปรแกรมแบบ อินเตอร์ ล๊อก มักจะถูกนําไปใช้ ในกรณีทีไม่ต้องการให้ เกิดการ

/ reverse ) วงจรอินเตอร์ ล๊อกชนิดนี จะให้ ความสําคัญ กับอินพุตทีเข้ ามาก่อนเสมอ

1. เขียนหน้ าสัมผัส Y1 แบบ NC ทีคอยล์ Y0

2. เขียนหน้ าสัมผัส Y0 แบบ NC ทีคอยล์ Y1
จากตัวอย่าง Y0 และ Y1 จะไม่มีโอกาสทีจะทํางานพร้ อมกันได้
A : X24 ON จะทําให้ Y0 ON : Y1 จะ ON ไม่ได้
หาก X25 ON
B : เมือ X24 OFF จะทําให้ Y0 OFF และจะทําให้
Y1 ON
C : X25 ON จะทําให้ Y1 ON : Y0 จะติดไม่ได้
หาก X24 ON
2. โปรแกรม อินเตอร์ ล๊อก / 2
นอกจากจะใช้ เอาท์พตุ มาใช้ ในโปรแกรม อินเตอร์ ล๊อก แล้ ว ยังสามารถทีจะนําเอา
อินพุตมาใช้ ในการเขียนโปรแกรมแบบอินเตอร์ ล๊อกได้ วงจรอินเตอร์ ล๊อกชนิดนี  จะให้ ความสําคัญกับอินพุต
ทีเข้ ามาทีหลังสุด

การทํางานของวงจร
วงจรจะทํางานก็ตอ่ เมือ X20 หรื อ X21
ตัวใดตัวหนึง ทํางานจึงจะทําให้ Y0 หรื อ
Y1 ON

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 11

3.วงจรไฟกระพริบ(Flicker circuit)
ใช้ ไทเมอร์ 2 ตัว เพือควบคุมอุปกรณ์ให้ ON / OFF สลับกัน

- เมือ X24 ON จะทําให้ ไทเมอร์ T3 ในแนวลูกศร B

ทํางาน
- เมือครบเวลา 2 วินาที (K20) Y1 และ ไทเมอร์ T4
เริ มจับเวลา ก็จะทํางานในแนวลูกศร C
- หลังจากนัน 4 วินาที T4 หน้ าสัมผัสตําแหน่ง D จะ
OFF จึงทําให้ ไทเมอร์ T3 OFF ด้ วย
- ในขณะที X24 ON Y1 หยุดทํางาน 2 วินาที และ
ทํางาน 4 วินาทีสลับกันไปเช่นนี  จนกว่า X24 OFF

เมือ X24 OFF ก็จะทําให้

เอาท์พตุ หยุดทํางาน

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 12

โจทย์ 1
กด X0 แล้ วทําให้ Y0 ติดค้ าง จนกระทัง กด X20 แล้ ว Y0 ดับ
กด X1 แล้ วทําให้ Y1 ติดค้ าง จนกระทัง กด X20 แล้ ว Y1 ดับ
ถ้ า Y0 และ Y1 ติดทําให้ Y20 ติด
เฉลย

โจทย์ 2 กด X20 ค้ างไว้ 5 วินาทีทําให้ Y0 ทํางาน

กด X21 ค้ างไว้ 3วินาทีทําให้ Y1 ทํางาน
กด X22 ค้ างไว้ 2 วินาทีทําให้ Y2 ทํางาน

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 13

โจทย์ 3 ถ้ าเจ้ าหน้ าทีคนหนึงเดินผ่านเซนเซอร์ X0 แล้ วทําให้ ไฟแจ้ งเตือน Y0 ทํางาน ถ้ าเจ้ าหน้ าทีทา่ นนัน
เดินผ่านเซนเซอร์
X1 ไป 5 วินาที ไฟแจ้ งเตือน Y0 จึงหยุดทํางาน

โจทย์ 4 ถ้ ามี รถยนต์ผ่านเซนเซอร์ X2 แล้ วทํ าให้ ไฟแจ้ งเตือน Y4 ทํ างาน ถ้ าเจ้ าหน้ าที ท่านนัน เดินผ่า น
เซนเซอร์ X3 ไป 5 วินาที ไฟแจ้ งเตือน Y4 จึงหยุดทํางาน แต่ถ้ารถยนต์อยู่ระหว่าง X2 และ X3 นานตังแต่
10 วินาทีขึ นไป จะทําให้ Y4 ดับและ Y3 กับ Y7 ทํางาน หลังจากนันทั
 นทีทีรถยนต์ออกนอกเขต X2 และ X3


จะทําให้ Y3 กับ Y7 หยุดทํางาน

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 14

โจทย์ 5 เมือกด X20 แล้ วทําให้ ไฟแดง Y0 ติด 10 วินาที จึงดับ

อง Y1 ติด 5 วินาที จึงดับ
ยว Y2 ติด 10 วินาที จึงดับ แล้ วย้ อนกับไปให้ ไฟแดงติดอีก โดยไม่ต้องกด X20
จากนันไฟเหลื

จากนันไฟเขี


โจทย์ 6 เมือกด X10 แล้ วทําให้ แขนกล Y5 หยิบขิ นงานไปไว้ ทีสายพาน

เมือกด X14 แล้ วสายพาน Y3 พาชิ นงานเคลือนทีไปผ่านเซ็นเซอร์ ทีตดิ ตังไว้  3 ระดับ คือ X1 ติดไว้
บนสุด X2 ติดไว้ ตรงกลาง และ X3 ติดไว้ ด้านล่างสุด
เมือวัตถุชิ นใหญ่ผา่ นเซ็นเซอร์ ทงั  X1..X2 และ X3 แล้ ว จะทําให้ Y10 ติด
เมือวัตถุชิ นกลางผ่านเซ็นเซอร์ ทงั  X1..X2 และ X3 แล้ ว จะทําให้ Y11 ติด
เมือวัตถุชิ นเล็กผ่านเซ็นเซอร์ ทงั  X1..X2 และ X3 แล้ ว จะทําให้ Y12 ติด
เมือวัตถุทกุ ชนิดผ่าน X4 ไปแล้ วจึงทําให้ Y10 – Y12 ดับหมด

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 15

โจทย์ 7 กด X20 แล้ ว Y3 และ Y5 ทํางาน 5 วินาที แล้ วหยุด

หลังจากนัน Y1 และ Y6 ทํางาน จนกระทัง กดปุ่ ม X21

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 16

โจทย์ 8 กด X20 แล้ วแขนกล Y7 ทํางานยกชิ นงานไป สายพานตัวบน และ เมือแขนกล Y7 กลับตําแหน่ง
เดิมโดน X 5 ทําให้ สายพานตัวบน Y0 ทํางาน เมือชิ นงานถูกส่งไปให้ สายพานตัวกลาง X1 ทําให้ Y2
ทํางาน และเมือชิ นงานถูก ส่งไปสายพานตัวล่าง X2 ทําให้ Y4 ทํางานจนกระทัง ชิ นงานไปเจอ X3 จึงหยุด
ทํางาน จึงต้ องเริ มกระบวนการใหม่

โจทย์ 9 กด X10 แล้ วทําให้ Y0 กระพริ บโดยดับ 0.2 วินาที ติด 0.2 วินาที 10 ครัง

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 16

บทที 3

โดยใช้ วธิ ี Shift Register

การเขียนโปรแกรมควบคุมเครื องจักรทีมีอุปกรณ์ ทาํ งานแบบลําดับขัน

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 17

บทที 3 การเขียนโปรแกรมควบคุมเครื องจักร โดยใช้ วธิ ี Shift Register

การเขียนโปรแกรมควบคุมลําดับขัน แบ่ งเป็ นสองส่ วน

1.1 อินพุตต่างๆเช่น สวิทช์ ปุ่ มกด เซ็นเซอร์ สําหรับ Mitsubishi PLC จะใช้ สญ
ั ลักษณ์ X เช่น X0
1.วงจรควบคุม จะประกอบด้ วย

X1...X17 เป็ นต้ น

1.2 รี เลย์หรื อ Memory สําหรับ Mitsubishi PLC จะใช้ สญ
ั ลักษณ์ M เช่น M0 ,M1,M2...M100 เป็ น
ต้ น

2.1 หน้ าสัมผัสรี เลย์ หรื อ Memory สําหรับ Mitsubishi PLC จะใช้ สญั ลักษณ์ M เช่น M0
2.วงจรกําลัง จะประกอบด้ วย

,M1,M2...M100 เป็ นต้ น

2.2 เอ้ าท์พตุ ต่างๆ เช่น มอเตอร์ สายพาน ตัวแสดงผล ...สําหรับ Mitsubishi PLC จะใช้
สัญลักษณ์ Y เช่น Y0,Y1,Y2.....Y17 เป็ นต้ น

ด้ านบน ส่วนวงจรกําลังอยูด่ ้ านล่าง สําหรับ PLC รุ่นใหม่ๆ สามารถสร้ างหน้ าต่างเขียนโปรแกรมได้

ในการเขียนโปรแกรมทุกครัง- จะแยก สองวงจรนี -อย่างชัดเจน โดยทัว0 ไปจะให้ วงจรควบคุมอยู่

หลายหน้ า จะแบ่งแยกหน้ ากันออกไปเลย

โหมดการเขียนโปรแกรมของ Mitsubishi PLC
1.Read Mode (เวลาเลือกให้ กด Shift + F2) ใช้ สําหรับให้ โอเปอร์ เรอเตอร์ อ่านโปรแกรม
อย่างเดียว (ดูอย่างเดียว)
2.Write Mode (เวลาเลือกให้ กด F2) เป็ นโหมดสําหรับการเขียนโปรแกรม
3.Monitor Mode (เวลาเลือกให้ กด F3) เป็ นโหมดสําหรับเฝ้ามองขณะที0โปรแกรมทํางาน
4.Monitor - Write Mode (เวลาเลือกให้ กด Shift +F3) ถ้ าเลือกโหมดนี -แล้ วสามารถเฝ้ามอง
โปรแกรม และเขียนโปรแกรมไปพร้ อมๆ กัน เมื0อเขียนเสร็ จให้ กด F4 ทําให้ สามารถ Update โปรแกรม
ในเครื0 องจักรได้ เลย โดยไม่ต้องหยุดทํางาน

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 18

วงจรลําดับขัน (Sequence Circuit)

เป็ นวงจรควบคุม โดยการดําเนินงานต่อไปจะสามารถทําได้ ก็ต่อเมื0อดําเนินขันตอนปั - จจุบนั
เรี ยบร้ อยแล้ ว วงจรควบคุมจะแบ่งเป็ น 3 ส่วน

ล๊ อก และหน้ าคอนแท๊ กปิ ดจากรี เลย์ตวั สุดท้ าย (สร้ างจากคอย์ดวงจรรี เซ็ต)

1.วงจรเริ$มต้ น จะประกอบด้ วย อินพุต หน้ าสัมผัสตัวตังเวลา
- (Timer) วงจรรี เลย์ที0ทําอินเตอร์

2.วงจรดําเนินงาน จะประกอบด้ วย อินพุต วงจรรี เลย์ที0ทําอินเตอร์ ล๊อก และคอนแท็กเปิ ด

จากวงจรรี เลย์ตวั ต่อหน้ านัน-
3.วงจรรี เซ็ต จะประกอบด้ วย อินพุต และคอย์ตวั สุดท้ าย เพื0อสร้ างหน้ าคอนแท็กไปตัดวงจร
เริ0 มต้ น

1.Timer ของ Mitsubishi PLC จะเป็ นคอย เหมือน Relay

เกร็ด

2.ค่า Timer มีหลายค่า T0-T199 เท่ากับค่าของ K หาร 10 เช่น ค่า K100 คือ 10 วินาที

และพัฒนาโปรแกรมเราจะแบ่งทรัพยากรออกเป็ นส่วนๆตามโหมดการทํางานของเครื0 องจักร

3.ในงานลักษณะจริ งๆ เครื0 องจักรอัตโนมัตจิ ะมีให้ เลือกหลายโหมดการทํางาน เพื0อสะดวกในการเขียน

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 19

โจทย์ 1 เมื0อกด X20 แล้ วจะสัง0 ให้ ป้อนชิ -นงาน Y0

เมื0อป้อนชิ -นงานเสร็ จแล้ ว สายพาน Y1 ทํางาน
เมื0อสายพานนําชิ -นงานไปยังจุด X1 แล้ วให้ แขนกลหยิบชิ -นงาน Y2 ทํางาน
เมื0อแขนกลนําชิ -นงานไปยังจุด X2 แล้ วสัง0 ให้ ทิ -งชิ -นงาน Y2 หยุดทํางาน
จากนันแขนกลก็
- กลับจุดเริ0 มต้ น ก็เสร็ จกระบวนการทังหมด- พร้ อมเริ0 มกระบวนใหม่

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 20

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 21

โจทย์ 2 เมื0อกด X20 แล้ วจะปล่อยชิ -นงานลงสายพาน (Y0 ทํางาน)

เมื0อชิ -นงานอยูบ่ นสายพานแล้ วสายพาน Y1 ทํางาน
เมื0อชิ -นงานเลื0อนไปที0ตําแหน่งเจาะ X1 แล้ ว ทําให้ เครื0 องเจาะ Y2 ทํางาน
เมื0อเครื0 องเจาะ ๆงานไปถึงตําแหน่ง X0 แล้ ว ให้ เครื0 องเจาะ Y2 หยุดทํางาน
กรณีที0 1
ถ้ าเจาะถูกต้ องทําให้ X2 ทํางาน ทําให้ สายพานส่งชิ -นงานไปเข้ ากล่อง
จนกระทัง0 พบ X5 แล้ วจึงเริ0 มต้ นทํางานใหม่
กรณีที0 2
ถ้ าเจาะผิดทําให้ X3 ทํางานทําให้ หยุดการผลิต

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 22

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 23

โจทย์ 3 เมื0อกด X20 แล้ วแขนกลได้ หยิบกล่องขึ -นไปบนสายพาน เมื0อแขนกลกลับสูท่ ี0เดิมแล้ วคือ X0
แล้ วสายพาน Y1 จะทํางาน เมื0อสายพานเคลื0อนกล่องไปที0 X1 แล้ วทําให้ มีการป้อนชิ -นงานจํานวน 5 ชิ -น
โดยใช้ ตวั ตรวจจับ X 2 เมื0อครบจํานวนแล้ วจึงเคลื0อนกล่องไปยัง X5 เมื0อผ่าน X5 ไปแล้ ว ระบบจะ
หยุดและสิ -นสุดการทํางาน

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 24

โจทย์ 4 เมื0อกด X20 แล้ ว Y10 จะทิ -งชิ -นงานลงสายพาน เมื0อชิ -นงานลงมาที0สายพานแล้ ว จะเลื0อนไป
ทางขวามือ Y11 ทํางาน Y12 หยุดทํางาน เมื0อเจอตัวตรวจจับ X11 แล้ วจะหยุด 2 วินาที จากนันเลื
ทางซ้ าย Y11 หยุดทํางาน Y12 ทํางาน เมื0อเจอตัวตรวจนับ X10 แล้ วจะหยุด 2 วินาที จากนันเลื
- 0อนไป

ตรงกลาง Y11 ทํางาน Y12 หยุดทํางาน เมื0อเจอตัวตรวจจับ X12 จะหยุดทํางาน เป็ นอันจบกระบวนการ
- อนไป

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 25

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 26

โจทย์ 5 เมื0อกดปุ่ ม X20 แล้ วทําให้ แขนกล Y0 ป้อนชิ -นงานไปสายพานลําเลียง เมือแขนกลกลับมาสู่

ตําแหน่งเริ0 มต้ นคือ X0 แล้ วทําให้ สายพานลําเลียง Y1 ทํางาน ชิ -นงานจะเคลื0อนผ่านเซนเซอร์ 3 ระดับคือ
ระดับบน X1 ระดับกลาง X2 และระดับล่างคือ X3 ดังรู ปด้ านล่าง

ขนาดเล็ก 3 ชิ -น
จากนันให้ - ทําการแยกชิ -นงาน มีขนาดเล็ก กลาง ใหญ่ โดยให้ แยกชิ -นงานให้ ได้

ขนาดกลาง 4 ชิ -น
ขนาดใหญ่ 5 ชิ -น
- ทําไหลผ่านไปจนถึง X7
ถ้ ามีชิ -นงานเกินกว่านันให้
เมื0อได้ ชิ -นงานครบจํานวนแล้ วก็เสร็ จกระบวนการ ให้ เริ0 มต้ นทํางานใหม่

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 X024 M100
0 M0

M0

X000 M0
4 M1

M1

X001 X002 X003 M1

9 M2

M2

X011 C1 M2
15 M20

M20

X011 C1 M2
20 M21

M21

X005 M21 K4
25 C1

X001 X002 X003 M1

30 M10

M10

X010 C0 M10
36 M11

M11

M11 X004 K3
41 C0

X010 C0 M10
46 M12

M12

X001 X002 X003 M1

51 M30

M30

X012 C2 M30
57 M31

M31

X012 C2 M30
62 M32

M32

M32 X006 K5
67 C2

X005 M21
72 M100

-1-
 X007 M20

X004 M11

X007 M12

X007 M31

X006 M32

X021
96 RST C0

RST C1

RST C2

M0 M1
103 Y000

M1 M11
106 Y001

M2
109 Y002

M10 M11

M12

M30

M2 M21
116 Y003

M12

M30

M20
121 Y004

M12

M30 M32

M21
127 Y006

M11
129 Y005

M32
131 Y007

133 END

-2-
 27

โจทย์ 6 เมือกดปุ่ ม X20 แล้ วทําให้ Y0 ปล่อยชิ นงานไปสายพานลําเลียง

เมือปล่อยชิ นงานลงไปที X4 แล้ วทําให้ สายพาน Y1 ทํางาน
จนกระทัง ไปถึงจุดที X1 ทําให้ สายพานหยุดทํางานแล้ วสว่าน Y2 เริ มเจอะ เมือเจอะเสร็ จแล้ ว
X0 จะทํางานทําให้ Y3 ทํางาน จนชิ นงานถึง X10 ถ้ า
X2 ทํางานแสดงว่าชิ นงานถูกต้ อง ให้ ไหลผ่านไปจนกระทัง ถึง X5 แล้ วจึงหยุดแล้ วเริ ม
กระบวนการใหม่ X3 ทํางานแสดงว่าชิ นงานมีข้อบกพร่อง ให้ หยุด Y3 และทําการดีดชิ นงานออกด้ วย Y5
แล้ วเริ มกระบวนการใหม่

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 X024 M100
0 M0

M0

X004 M0
4 M1

M1

X001 M1
8 M2

M2

X002 M2
12 M3

M3 K15
T0

T0 M3
19 M4

M4

X002 M4
23 M5

M5

X003 M4
27 M6

M6

X010 M6
31 M7

M7 K10
T1

X005 M5
38 M100

T1 M7

M0 M1
45 Y000

M1 M2
48 Y001

M4

M2 M4
52 Y002

M5
55 Y003

M6 M7

M7
60 Y005

62 END

-1-
 30

บทที 4

โดยใช้ วธิ ี Set / Reset

หลักการเขียนโปรแกรมควบคุมเครื องจักรทีมีอุปกรณ์ ทาํ งานแบบลําดับขัน

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 31

บทที 4 หลักการเขียนโปรแกรมควบคุมเครื องจักรทีมีอุปกรณ์ ทาํ งานแบบลําดับขัน

โดยใช้ วธิ ี Set / Reset

การเขียนโปรแกรมแบบวิธีนี มีข้อดีคือ เราสามารถนํา Output ทีใช้ แล้ วมาใช้ อีกได้ แต่ข้อควร

ระวัง คือ พยายามอย่าให้ มีการใช้ Coil ทีมีการใช้ ในกลุ่ม Set /Reset เพราะจะทําให้ โปรแกรมการทํ างาน
ผิดพลาดได้
โครงสร้ างของโปรแกรมแบ่ งเป็ น 3 ส่ วน

ปกติจะมีแค่วงจรเดียว มีหน้ าทีเริ มโปรแกรม และปรับค่าเอ้ าท์พตุ ทีเกียวข้ องเป็ น 0 ดังรูป โดย
1.วงจรเริมต้ น

จะเริ มจาก คําสัง หน้ าสัมผัสปิ ดของอุปกรณ์ Relay และ ทําการ Set ทันทีเพือให้ ทํางานเพียงครัง เดียว แล้ ว
ปรับค่าต่างๆให้ เป็ น 0 แล้ ว ทําการ Set อุปกรณ์ Relay ตัวถัดไปเพือทําวงจรถัดไป ดังรูปด้ านล่าง

จะมีหลายวงจรขึ นอยูก่ บั ชนิดการควบคุม มีลกั ษณะสําคัญคือ นํา Relay ตัวที Set จากวงจร
2.วงจรทํางาน

ที แ ล้ วมาเป็ นตั ง เพื อ รอรั บ สั ญ ญาณอิ น พุ ท หรื อ เงื อ นไขต่ า งๆแล้ ว ทํ า การรี เ ซ็ ต ตั ว Relay นั น เลย
ขณะเดียวกันก็ทําการ Set /Reset อุปกรณ์ทีเกียวข้ อง แล้ วสุดท้ ายทําการ Set อุปกรณ์ Relay ตัวถัดไปเพือ
ทําวงจรถัดไปตามตัวอย่างรูปด้ านล่าง

ปกติจะมีแค่วงจรเดียว ประกอบด้ วยอุปกรณ์ Relay ทีมาจากวงจรทีแล้ ว และคล้ ายคลึงกับ

3.วงจรสุดท้ าย

วงจรการทํางานแต่มีข้อแตกต่างคือแทนทีจะ Set อุปกรณ์ Relay ตัวถัดไป แต่ ให้ ไป Reset อุปกรณ์

Relay ตัวแรกแทน

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 32

โจทย์ 1 เมือกด X20 แล้ วจะสัง ให้ ป้อนชิ นงาน Y0

เมือป้อนชิ นงานเสร็ จแล้ ว สายพาน Y1 ทํางาน
เมือสายพานนําชิ นงานไปยังจุด X1 แล้ วให้ แขนกลหยิบชิ นงาน Y2 ทํางาน
เมือแขนกลนําชิ นงานไปยังจุด X2 แล้ วสัง ให้ ทิ งชิ นงาน Y2 หยุดทํางาน
จากนันแขนกลก็
 กลับจุดเริ มต้ น ก็เสร็ จกระบวนการทังหมด พร้ อมเริ มกระบวนใหม่

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 33

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 34

โจทย์ 2 เมือกด X20 แล้ วจะปล่อยชิ นงานลงสายพาน (Y0 ทํางาน)

เมือชิ นงานอยูบ่ นสายพานแล้ วสายพาน Y1 ทํางาน
เมือชิ นงานเลือนไปทีตําแหน่งเจาะ X1 แล้ ว ทําให้ เครื องเจาะ Y2 ทํางาน
เมือเครื องเจาะ ๆงานไปถึงตําแหน่ง X0 แล้ ว ให้ เครื องเจาะ Y2 หยุดทํางาน

ถ้ าเจาะถูกต้ องทําให้ X2 ทํางาน ทําให้ สายพานส่งชิ นงานไปเข้ ากล่อง

กรณีท ี 1

จนกระทัง พบ X5 แล้ วจึงเริ มต้ นทํางานใหม่

ถ้ าเจาะผิดทําให้ X3 ทํางานทําให้ หยุดการผลิต

กรณีท ี 2

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 M0
0 SET M0

ZRST Y000 Y100

SET M1

M1 X020
8 RST M1

SET Y000

SET M2

M2 X020
13 RST M2

RST Y000

SET Y001

SET M3

M3 X001
20 RST M3

RST Y001

SET Y002

SET M4

M4 K20
26 T0

T0
RST M4

RST Y002

SET M5

M5 X002
34 RST M5

SET Y001

SET M6

M5 X003
39 RST M5

RST M0

M6 X005
43 RST M6

RST M0

48 END

-1-
 35

โจทย์ 3 เมือกด X20 แล้ วแขนกลได้ หยิบกล่องขึ นไปบนสายพาน เมือแขนกลกลับสูท่ ีเดิมแล้ วคือ X0 แล้ ว
สายพาน Y1 จะทํางาน เมือสายพานเคลือนกล่องไปที X1 แล้ วทําให้ มีการป้อนชิ นงานจํานวน 5 ชิ น โดยใช้
ตัวตรวจจับ X 2 เมือครบจํานวนแล้ วจึงเคลือนกล่องไปยัง X5 เมือผ่าน X5 ไปแล้ ว ระบบจะหยุดและสิ นสุด
การทํางาน

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 36

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 37

โจทย์ 4 กด X10 แล้ วทําให้ Y0 กระพริ บโดยดับ 0.3 วินาที ติด 0.3 วินาที 10 ครัง

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 38

โจทย์ 5 (E6) เมือกด X20 แล้ ว Y10 จะทิ งชิ นงานลงสายพาน เมือชิ นงานลงมาทีสายพานแล้ ว จะเลือนไป
ทางขวามือY11 ทํางาน Y12 หยุดทํางาน เมือเจอตัวตรวจจับ X11 แล้ วจะหยุด 2 วินาที จากนันเลื
ทางซ้ าย Y11 หยุดทํางาน Y12 ทํางาน เมือเจอตัวตรวจนับ X10 แล้ วจะหยุด 2 วินาที จากนันเลื
 อนไป

กลาง Y11 ทํางาน Y12 หยุดทํางาน เมือเจอตัวตรวจจับ X12 จะหยุดทํางาน เป็ นอันจบกระบวนการ
 อนไปตรง

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 39

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 40

โจทย์ 6 (F3)เมือกดปุ่ ม X20 แล้ วทําให้ แขนกล Y0 ป้อนชิ นงานไปสายพานลําเลียง

เมือแขนกลกลับมาสู่ตําแหน่งเริ มต้ นคือ X0 แล้ วทําให้ สายพานลําเลียง Y1 ทํางาน
ชิ นงานจะเคลือนผ่านเซนเซอร์ 3 ระดับคือ ระดับบน X1 ระดับกลาง X2 และระดับล่างคือ X3 ดัง
รูปด้ านล่าง

ขนาดเล็ก 3 ชิ น
จากนันให้  ทําการแยกชิ นงาน มีขนาดเล็ก กลาง ใหญ่ โดยให้ แยกชิ นงานให้ ได้

ขนาดกลาง 4 ชิ น
ขนาดใหญ่ 5 ชิ น
 ทําไหลผ่านไปจนถึง X7
ถ้ ามีชิ นงานเกินกว่านันให้
เมือได้ ชิ นงานครบจํานวนแล้ วก็เสร็ จกระบวนการ ให้ เริ มต้ นทํางานใหม่

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 M0
0 SET M0

ZRST Y000 Y100

SET M1

M1 X020
8 RST M1

SET Y000

SET M2

M2 X000
13 RST M2

RST Y000

SET Y001

SET M3

M3 X001 X002 X003

20 RST M3

SET Y002

SET Y003

SET M20

M20 X011 C20

28 RST M20

SET Y004

SET M29

M29 X007
34 RST M29

RST M0

M20 X011 C20

39 RST M20

RST Y002

RST Y003

SET Y006

SET M21

M21 X005
47 RST M21

K4
C20

RST M0

-1-
 M3 X001 X002 X003
55 RST M3

SET Y002

SET M10

M10 X010 C10

62 RST M10

SET Y003

SET Y004

SET M19

M19 X007
69 RST M19

RST M0

M10 X010 C10

74 RST M10

RST Y002

SET Y005

SET M11

M11 X004
81 RST M11

K3
C10

RST M0

M3 X001 X002 X003

89 RST M3

SET Y002

SET Y003

SET Y004

SET M30

M30 X012 C30

98 RST M30

SET M39

M39 X007
103 RST M39

RST M0

M30 X012 C30

108 RST M30

-2-
 RST Y004

SET Y007

SET M31

M31 X006
115 RST M31

K5
C30

RST M0

M0 X021
123 ZRST C10 C30

130 END

-3-
 40

โจทย์ 6 (F3)เมือกดปุ่ ม X20 แล้ วทําให้ แขนกล Y0 ป้อนชิ นงานไปสายพานลําเลียง

เมือแขนกลกลับมาสู่ตําแหน่งเริ มต้ นคือ X0 แล้ วทําให้ สายพานลําเลียง Y1 ทํางาน
ชิ นงานจะเคลือนผ่านเซนเซอร์ 3 ระดับคือ ระดับบน X1 ระดับกลาง X2 และระดับล่างคือ X3 ดัง
รูปด้ านล่าง

ขนาดเล็ก 3 ชิ น
จากนันให้  ทําการแยกชิ นงาน มีขนาดเล็ก กลาง ใหญ่ โดยให้ แยกชิ นงานให้ ได้

ขนาดกลาง 4 ชิ น
ขนาดใหญ่ 5 ชิ น
 ทําไหลผ่านไปจนถึง X7
ถ้ ามีชิ นงานเกินกว่านันให้
เมือได้ ชิ นงานครบจํานวนแล้ วก็เสร็ จกระบวนการ ให้ เริ มต้ นทํางานใหม่

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 M0
0 SET M0

ZRST Y000 Y100

SET M1

M1 X020
8 RST M1

SET Y000

SET M2

M2 X000
13 RST M2

RST Y000

SET Y001

SET M3

M3 X001 X002 X003

20 RST M3

SET Y002

SET Y003

SET M20

M20 X011 C20

28 RST M20

SET Y004

SET M29

M29 X007
34 RST M29

RST M0

M20 X011 C20

39 RST M20

RST Y002

RST Y003

SET Y006

SET M21

M21 X005
47 RST M21

K4
C20

RST M0

-1-
 M3 X001 X002 X003
55 RST M3

SET Y002

SET M10

M10 X010 C10

62 RST M10

SET Y003

SET Y004

SET M19

M19 X007
69 RST M19

RST M0

M10 X010 C10

74 RST M10

RST Y002

SET Y005

SET M11

M11 X004
81 RST M11

K3
C10

RST M0

M3 X001 X002 X003

89 RST M3

SET Y002

SET Y003

SET Y004

SET M30

M30 X012 C30

98 RST M30

SET M39

M39 X007
103 RST M39

RST M0

M30 X012 C30

108 RST M30

-2-
 RST Y004

SET Y007

SET M31

M31 X006
115 RST M31

K5
C30

RST M0

M0 X021
123 ZRST C10 C30

130 END

-3-
 41

โจทย์ 7 (F4)เมือกดปุ่ ม X20 แล้ วทําให้ Y0 ปล่อยชิ นงานไปสายพานลําเลียง

เมือปล่อยชิ นงานลงไปที X4 แล้ วทําให้ สายพาน Y1 ทํางาน
จนกระทัง ไปถึงจุดที X1 ทําให้ สายพานหยุดทํางานแล้ วสว่าน Y2 เริ มเจอะ เมือเจอะเสร็ จแล้ ว X0
จะทํางาน
ทําให้ Y3 ทํางาน จนชิ นงานถึง X10 ถ้ า
X2 ทํางานแสดงว่าชิ นงานถูกต้ อง ให้ ไหลผ่านไปจนกระทัง ถึง X5 แล้ วจึงหยุดแล้ วเริ มกระบวนการ
ใหม่
X3 ทํางานแสดงว่าชิ นงานมีข้อบกพร่ อง ให้ หยุด Y3 และทําการดีดชิ นงานออกด้ วย Y5 แล้ วเริ ม
กระบวนการใหม่

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 43

บทที 5

โดยใช้ วิธีการแยกโหมดการทํางาน
หลักการเขียนโปรแกรมควบคุมเครืองจักรทีมีอุปกรณ์ ทาํ งานแบบหลายๆแบบ

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 44

บทที 5 หลักการเขียนโปรแกรมควบคุมเครื องจักรทีมีอุปกรณ์ ทาํ งานแบบหลายๆแบบ

โดยใช้ วิธีการแยกโหมดการทํางาน

เครื องจักรทีมีกระบวนการทํางานทีซบั ซ้ อน มีหลายเงือนไข วิธีการเขียนโปรแกรมมีขนตอนดั

เป็ นการเขียนโปรแกรมทีมีการแบ่งทรัพยากรออกเป็ นส่วน ๆ เหมาะสําหรับการเขียนโปรแกรมควบคุม

1.พิจารณาว่ าเครื องจักรมีก ีเงือนไข และอะไรเป็ นเงือนไข แล้ วทําการจัดสรรทรั พยากร

ั% งต่อไปนี %

ยกตัวอย่างเช่น เครื องจักรทีทํางานมี 3 เงือนไข เราจะแบ่งทรัพยากรดังรูปด้ านล่างนี %

1.ส่ วนของการเลือกโปรแกรมย่ อย หรื อ โหมดการทํางาน ประกอบด้ วย

2.เขียนโปรแกรมแบบโมดุลาร์ แบ่ งเป็ น 2 ส่ วน ดังนี *

1.1 วงจรเริมต้ น ส่วนใหญ่จะทําการรี เซ็ตอุปกรณ์ Output ทังหมด

%

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 45

การเข้ าโหมด 1 ในทีนี %คือ M10=1

1.2 เงือนไขการเข้ าโปรแกรมย่ อย ประกอบด้ วยรี เลย์เริ มต้ น (M1) อุปกรณ์อินพุต และรี เลย์ทีเข้ าโหมด

การเข้ าโหมด 2 ในทีนี %คือ M20=1

การเข้ าโหมด 3 ในทีนี %คือ M30=1

1.3 เงือนไขการออกโปรแกรมย่ อย ประกอบด้ วยรี เลย์โหมดทีทํางานอยู่ M10 ,M20,M30 เป็ นตัวเริ มต้ น
แล้ วตามอินพุททีเป็ นเงือนไขออกจากโปรแกรมย่อย ส่วนเอ้ าท์พตุ จะเป็ นการรี เซ็ตชุดของ Memory หรื อรี เลย์ที
ทํางานในโหมดนันทั % งหมด
% ( M10-M19,M20-M29,M30-M100)และรี เซ็ตรี เลย์เริ มต้ นทํางาน (M0) เพือกลับไป
เริ มต้ นเลือกโหมดใหม่
การออกจากโหมด 1

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 46

การออกจากโหมด 2

การออกจากโหมด 3

1.โปรแกรมทีไม่ เป็ น Sequence หรื อไม่ ทาํ งานเป็ นลําดับขัน*

2.ส่ วนของการทํางานโปรแกรมย่ อย แบ่งเป็ น 2 ประเภท

จะเริ มต้ นด้ วยรี เลย์การทํางานของแต่ละโหมด ในทีนี %คือโหมด 1 คือ M10 แล้ วตามด้ วยเงือนไขการ
ทํางาน เป็ นอินพุตและทําการเซ็ตหรื อรี เซ็ตเอ้ าท์พตุ เลย

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 47

วงจรในโหมดที 2 ทีไม่ เป็ น Sequence

2.โปรแกรมทีป็น Sequence หรื อทํางานเป็ นลําดับขัน* แบ่ งเป็ น 3 ส่ วน

2.1 ส่ วนเริมต้ น จะประกอบด้ วยรี เลย์ทํางานแต่ละโหมด ในทีนี %คือ M20 ต่อด้ วยรี เลย์การทํางานในโหมด
% เป็ น NC ในทีนี %คือ M21 ส่วนเอ้ าท์พตุ จะทําการเซ็ตรี เลย์ตวั ทีเป็ น NC เพือให้ วงจรนันทํ
และเซ็ตรี เลย์การทํางานในโหมดนัน% ในทีนี %คือ M22 เพือเป็ นเงือนไขในการทํางานต่อไป
นันที % างานครัง% เดียว

2.2 ส่ วนการทํางาน มีหลายวงจรจะประกอบด้ วยรี เลย์การทํางานเริ มต้ นทีมาจากการเอ้ าท์พตุ ของวงจร

% นเป็ นอินพุทในวงจรนี %ในทีนี %คือ M22 แล้ วตามด้ วยอินพุตทีเป็ นเงือนไขให้ ทํางาน ส่วนเอ้ าท์พตุ จะ
ทําการรี เซ็ต M22 เลย เพือให้ ทํางานครัง% เดียว แล้ วตามด้ วยการเซ็ต หรื อรี เซ็ตอุปกรณ์ทํางาน และท้ ายสุดจะต้ อง
ทีแล้ ว มาตังต้

ทําการเซ็ตรี เลย์ เพือเป็ นรองรับวงจรถัดไป ในทีนี %คือ M23

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 48

2.3 วงจรสุดท้ าย เมือจบวงจรนี %จะทําการไปวงจรเริ มต้ นใหม่ เป็ นวงจรทีเหมือนวงจรทํางาน แต่จะมีเอ้ าท์พตุ
ทีต้องรี เซ็ต รี เลย์ทีเป็ นหน้ าสัมผัส NC ในทีนี %คือ M21 เพือกลับไปเริ มต้ นทํางานใหม่

โจทย์ 1 (E6)
เงือนไขที 1 กรณีท ี X24 = 0
เมือกด X20 แล้ ว Y10 จะทิ %งชิ %นงานลงสายพาน เมือชิ %นงานลงมา
หากกด X21 สายพานเลือนไปทางซ้ าย
หากกด X22 สายพานเลือนไปทางขวา
ขณะสายพานเคลือนไปทางซ้ าย Y21 จะติด
ขณะสายพานเคลือนไปทางขวา Y22 จะติด
% ามีการเปลียนตําแหน่ง X24 หรื อกดปุ่ มหยุดฉุกเฉิน X23 ทําให้ สายพานหยุดทันที
เงือนไขที 2 กรณีท ี X24 = 1
ทังนี
% %ทังนั
% นถ้

เมือกด X20 แล้ ว Y10 จะทิ %งชิ %นงานลงสายพาน เมือชิ %นงานลงมาทีสายพานแล้ ว จะเลือนไปทางขวามือ
Y11 ทํางาน Y12 หยุดทํางาน เมือเจอตัวตรวจจับ X11 แล้ วจะหยุด 2 วินาที จากนันเลื
Y11 หยุดทํางาน Y12 ทํางาน เมือเจอตัวตรวจนับ X10 แล้ วจะหยุด 2 วินาที จากนันเลื
% อนไปทางซ้ าย

Y11 ทํางาน Y12 หยุดทํางาน เมือเจอตัวตรวจจับ X12 จะหยุดทํางาน เป็ นอันจบกระบวนการ

% อนไปตรงกลาง

ขณะระบบทํางานหลอดไฟ Y21 จะติด

% ามีการเปลียนตําแหน่ง X24 หรื อกดปุ่ มหยุดฉุกเฉิน X23 ทําให้ สายพานหยุดทันที หลอดไฟ
Y21 ดับ
ทังนี
% %ทังนั
% นถ้

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 49

ขัน* ตอนที 1 จัดสรรทรัพยากรใน PLC ตามเงือนไขต่างๆ ดังต่อไปนี %

1.โปรแกรมการเข้ าเงือนไข จะใช้ M0-M9 และ T0-T9
2.โปรแกรมเงือนไขที 1 จะใช้ M10-M19 และ T10-T19
3.โปรแกรมเงือนไขที 2 จะใช้ M20-M29 และ T20-T29

ขัน* ตอนที 2 เขียนโปรแกรมให้ เข้ า และออกเงือนไขต่างๆ

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 50

ขัน* ตอนที 3 เขียนโปรแกรมตามเงือนไขต่างๆ ทีได้ รับทรัพยากรจัดสรรแล้ ว

โปรแกรมเงือนไขที 1

โปรแกรมเงือนไขที 2

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 51

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 52

โจทย์ 2 (F4)
เงือนไข 1 ถ้ าเลือก X24 = 0
หากกด X20 แล้ วจะปล่อยชิ %นงาน Y0 ทํางาน
หากโยกสวิตช์ X24 = 1 แล้ วสายพาน Y2 และ Y3 ทํางาน
หากกด X21 แล้ ว สว่าน Y2 ทํางาน
หากกด X22 จะผลักชิ %นงาน Y5 ทํางาน
% ามีการเปลียนตําแหน่ง X24 หรื อกดปุ่ มหยุดฉุกเฉิน ทําให้ อปุ กรณ์ทกุ ตัวหยุดทันที
เงือนไข 2 ถ้ าเลือก X24 = 1
ทังนี
% %ทังนั
% นถ้

เมือกดปุ่ ม X20 แล้ วทําให้ Y0 ปล่อยชิ %นงานไปสายพานลําเลียง

เมือปล่อยชิ %นงานลงไปที X4 แล้ วทําให้ สายพาน Y1 ทํางาน
จนกระทัง ไปถึงจุดที X1 ทําให้ สายพานหยุดทํางานแล้ วสว่าน Y2 เริ มเจอะ เมือเจอะเสร็ จแล้ ว X0 จะทํางาน
ทําให้ Y3 ทํางาน จนชิ %นงานถึง X10 ถ้ า
X2 ทํางานแสดงว่าชิ %นงานถูกต้ อง ให้ ไหลผ่านไปจนกระทัง ถึง X5 แล้ วจึงหยุดแล้ วเริ มกระบวนการใหม่
X3 ทํางานแสดงว่าชิ %นงานมีข้อบกพร่ อง ให้ หยุด Y3 และทําการดีดชิ %นงานออกด้ วย Y5 แล้ วเริ ม
กระบวนการใหม่
ทังนี% %ทังนั % ามีการเปลียนตําแหน่ง X24 หรื อกดปุ่ มหยุดฉุกเฉิน ทําให้ อปุ กรณ์ทกุ ตัวหยุดทันที
% นถ้

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 53

ขัน* ตอนที 1 จัดสรรทรัพยากรใน PLC ตามเงือนไขต่างๆ ดังต่อไปนี %

1.โปรแกรมการเข้ าเงือนไข จะใช้ M0-M9 และ T0-T9
2.โปรแกรมเงือนไขที 1 จะใช้ M10-M19 และ T10-T19
3.โปรแกรมเงือนไขที 2 จะใช้ M20-M29 และ T20-T29
ขัน* ตอนที 2 เขียนโปรแกรมให้ เข้ า และออกเงือนไขต่างๆ

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 54

ขัน* ตอนที 3 เขียนโปรแกรมตามเงือนไขต่างๆ ทีได้ รับทรัพยากรจัดสรรแล้ ว

เงือนไขที 1

เงือนไขที 2

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 55

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ

 56

นายนัครินทร์ คฤหาสน์สวุ รรณ