Professional Documents
Culture Documents
Boi Analiz Seti
Boi Analiz Seti
VELP MARKA
BOD SİSTEMİ KULLANMA TALİMATI
1. Önsöz
Biyolojik olarak parçalanabilen organik maddeler içeren ve içinde mikroorganizma
bulunan veya mikroorganizmalar ile istenerek aşılanan bir su numunesi, biyolojik
parçalanma süreci içinde oksijen tüketir ve eşdeğer hacımda karbondioksit üretir.
Eğer bu süreç kapalı bir sistem içinde gerçekleşir ve ortaya çıkan karbondioksit
potasyum hidroksit veya sodyum kalsiyum hidrat gibi kuvvetli bir alkalide
absorblanırsa iç basınçtaki tedrici azalma ölçülebilir.
Velp Scientifica uluslararası emniyet kurallarına göre cıva içermeyen yeni bir
elektronik cihaz olan BOD sensörünü üretmiştir. Bu cihaz 6 veya 10 BOD şişelik
karıştırma ekipmanı ile birlikte kullanılabilir.
BOD sensörü her bir şişeye doğrudan vidalanır. Sensör yerleştirilen basınç transduceri
24 saat aralıklarla BOD değerini ölçerek hafızaya kaydeder ve herhangi bir andaki
BOD değeri göstergeden okunabilir. Ayrıca standart 5 günlük veya 21 günlük BOD
değeri göstergeden okunabilir.
BOD sensörü 2 küçük Lityum pilden güç alır, harici elektrik ve hidrolik bağlantısı
gerektirmez.
2. Cihazın açıklaması
2.1 BOD sistemi
Karıştırmalı 6'lı veya 10'lu sistemli BOD cihazı küçük bir hacımda 6 veya 10 BOD
şişesinin yerleştirilmesi imkanını sağlar. Cihazın iki yanındaki tutma oyukları BOD şişeleri
numune ile dolu iken aletin kolayca soğutmalı inkübatöre konmasını veya alınmasını
sağlar. Karıştırma motoru ölçüm sonuçlarına bozucu etki yapabilecek ısı oluşturma
veya durma gibi tehlikelerden uzak olarak devamlı bir şekilde çalışır. Karıştırma
işleminde hareket bir kasnak vasıtası ile bir makaraya uygun şekilde yerleştirilmiş
rulmanlara iletilerek sağlanır.
Mikroprosesör ile kontrol edilen iç basınç transduceri basıncı doğrudan BOD değerin
çevirir ve her 24 saatte bir 5 gün süresince hafızada saklar. Bu özellik hafta sonları
veya tatil günlerinde de standart 5 günlük BOD ölçümlerinin yapılabilmesi imkanını
sağlar.
Ayrıca herhangi bir andaki BOD'nin veya 5 günlük periyottan sonraki (21gün) BOD
değerlerinin de ölçülmesi mümkündür. BOD sensörü 2 küçük Lityum pilden güç alır,
harici elektrik ve hidrolik bağlantısı gerektirmez.
İki tuşlu başlık değişik fonksiyonların uygulanmasını, 3 basamaklı gösterge kolay bir
okuma sağlar.
Kolay bir kullanıma sahip olan cihaz yüksek bir performans ile güvenilir sonuçların elde
edilmesini sağlar.
Montaj ve yerleştirme
Karıştırma ekipmanının voltajının istenilen voltajda olup olmadığını kontrol ediniz.
Alkali için kullanılan alt kapağı şişenin içine yerleştirin. Alt kapağın yumuşak
malzemeden yapılmış olması aynı zamanda sızdırmazlık contası görevini de görmesini
sağlar.
5. İşletme kontrolleri
5.1 BOD Sistemi (Karıştırma birimi)
Her karıştırma biriminin çalıştığını doğrulamak için aletin elektrik bağlantısını yaptıktan
sonra her oyuktaki şişenin içine karıştırma çubuklarını yerleştirin ve düzgün bir şekilde
döndüğünü gözünüz ile kontrol edin.
Elektrik devrelerinin arasına iletkenliği önlemek için bir izolasyon şeridi yerleştirilmiştir.
BOD sensörü çalışmadan önce bu şerit uzaklaştırılmalıdır.
Elektronik ölçüm aletinin göstergesi pil tüketimini azaltmak için normalde kapalı
durumdadır. Tuşlara dokunulduğunda aktif hale gelir ve 3 saniye sonra herhangi bir
işlem yapılmaz ise otomatik olarak kapanır.
(Eğer RESET işlemi yapılmamış ise 5 günlük bekleme süresinden sonra ölçülen değer
görülür)
(Eğer RESET işlemi yapılmamış ise 5 günlük bekleme süresinden sonrada hafıza
moduna girilebilir.)
Hafıza Modu
(Ölçüm süresi sırasında ve RESET işlemi yapılmamış ise süreç sırasında da aktif haldedir.
Hafıza moduna girildikten sonra)
RESET İşlemi
A ve B tuşlarına aynı anda basılır
Ölçüm başladığında ardışık olarak üçüncü ve ilk noktanın yanması ile doğru bir ayar
için göstergede geçici bir "000" ölçümü görülür.
Ölçüm sırasında herhangi bir zamanda ulaşılan BOD değerinin görülmesi mümkündür
Eğer RESET işlemi yapılmamış ise 5 günlük standart süreden sonra bile (örneğin 21
günlük toplam BOD) ölçüm yapılması mümkündür.
Hafızadaki değerler yeni bir RESET işlemi yapılana kadar hafızada saklanır. Hafızadaki
değerler herhangi bir zamanda görülebilir
Hafıza moduna girmek için B tuşu birkaç saniye basılı tutulur. Göstergede "1" rakamı
görülür. Bu ilk hafızaya alınan değeri (ilk gün) ifade eder. B tuşuna ard arda
basıldığında o ana kadar hafızaya alınmış değerleri gösterir (1, 2, 3, 4, 5 gün) . Daha
sonra A tuşuna basıldığında hafızadaki sıra numarasına karşı gelen BOD değeri
göstergede görülür. Eğer hafızada herhangi bir değer yok ise B tuşuna basıldıktan
sonra göstergede üç nokta görülür.
Hafızaya ard arda alınan sıra numaralarını görmek için B tuşuna basın
Hafızadaki sıra numarasına karşı gelen ölçümü görmek için A tuşuna basın
5.2.5 Alarmlar
Eğer ölçülen BOD değeri seçilen skalanın maksimum değerinden fazla ise göstergede
yanıp sönen üç nokta görülür. Sürecin başlaması sırasında göstergede yanıp sönen
"bat" yazısı görünüyorsa pillerin değiştirilmesi gerekir. Bu durumda pillerin gücü ölçüm
sürecinin tamamlanmasını garanti etmez.
5.2.6 Kullanım şeması
A +B
RESET
SON SKALA
GÖRÜLÜR
GÖSTERGE GÖSTERGE
KAPALI AÇIK
B A A B
GÖSTERGE GÖSTERGE
KAPALI AÇIK
B A B BASILI
-
ÖLÇÜM SON SKALA SIRA NO
GÖRÜLÜR GÖRÜLÜR GÖRÜLÜR -
GÖSTERGE GÖSTERGE
AÇIK KAPALI
B A
SIRA NO HAFIZADAKİ
GÖRÜLÜR DEĞER GÖR.
6. Ölçüm sürecinin başlaması
a) Seçilen skalaya göre (bak kısım 13.4) bir mezur vasıtası ile ölçerek alınan numune
hacimlerini şişelere koyun.
b) Her şişeye bir adet karıştırıcı çubuğu yerleştirin.
c) Alkali tutucusunu karbondioksit absorblayıcı kimyasal (pul potasyum hidroksit) ile
tepesine kadar doldurun fakat deliklerinden taşırmayın.
Eğer absorblayıcı veya alkali şişenin içine düşerse yeni bir numune doldurmadan
önce şişeyi iyice yıkayın.
8. Bakım
8.1
Her BOD ölçüm sürecinden sonra şişeler, karıştırma çubuğu ve alkali tutucu küçük bir
fırça kullanılarak sıcak su ile yıkanmalıdır. Deterjan kullanılmamalıdır, çünkü küçük
miktarlardaki kalıntısı bile BOD ölçümlerinde hatalı sonuçların elde edilmesine yol
açar. Kromun mikroorganizmalar üzerindeki toksik etkisinden dolayı yıkmalarda kromik
asit de kullanılmamalıdır.
8.2
Elektrik sigortaları BOD aletinin arka kısmına yerleştirilmiştir. Güç soketinde iki adet
sigorta vardır (bir tanesi yedek). Sigortaları değiştirmek için aletin elektrik bağlantısını
kesin bir tornavida vasıtası ile sigorta yuvasını açın yedek sigortayı takın.
8.3
BOD sensorü alet reset edilirken ve minimumdan düşük pil gücü gösteriyorsa lityum
pillerin değiştirilmesi gerekir. BOD sensorünün arka kısmındaki yarık bir bozuk para
vasıtası ile açılır, eski piller alınır ve yeni piller kutuplarına dikkat edilerek yerine takılır. İki
pilin aynı anda değiştirilmesi tavsiye edilir.
ELTR020 Transformer
Ağırlık 80 g
Karıştırma yeri 6 10
Ağırlık Kg 2,3 3
Elektrik gücü 2W
Biyokimyasal oksijen ihtiyacı belirli bir süre içinde ve sıcaklıkta birim hacım su için
harcanan oksijenin ağırlığı olarak ifade edilir. Örneğin ; 200C' de 5 günlük mg/l O2
veya ppm O2)
Biyolojik oksijen ihtiyacı kısaltılmış BOD (Türkçe'de BOI, Fransızca'da DBO, Almanca'da
BSB) olarak gösterilir.
Biyolojik oksidasyonun 200C 'de tamamlanması için 21 ile 28 gün arasında bir süre
gerekir. (BODson, BOD21, BOD28)
Pratik ihtiyaçlar göz önüne alındığında bu süre çok uzundur. Geleneksel olarak ölçüm
200C'deki 5 günlük inkübasyon süresinin sonunda yapılır. Bu sürede tüketilen oksijen
21-28 günlük toplam tüketimin yaklaşık % 70' ine karşılık gelir.
Oksijen ihtiyacını belirleyen kimyasal yöntemlerle (COD=KOI=Kimyasal oksijen ihtiyacı)
karşılaştırıldığında COD = BOD21 eşitliği sadece glikoz gibi biyolojik olarak tamamen
parçalanabilen organik maddeler için geçerlidir. Bunun yanı sıra sudaki sentetik veya
doğal maddelerin birçoğu parçalanmaz (linyin) veya biyolojik şartlara bağlı olarak
çok yavaş bir şekilde parçalanırken (selüloz), COD deneyindeki sıcak kromik asitli
yöntem ile organik maddeler çok hızlı bir şekilde parçalanır. Bunun sonucu olarak su
numunelerinde COD değerleri BOD değerlerinden daha büyüktür. Fakat özellikleri iyi
bilinen bir atıksu için BOD ile COD arasında bir ilişki tanımlanabilir.
BOD ölçümleri çoğunlukla biyolojik atıksu arıtma tesislerine gelen organik madde
miktarının ve bu tesislerin verimliliğinin belirlenmesinde kullanılır. Bununla beraber
yüzey sularındaki (nehirler, göller, denizler) çalışmalarda da kullanılır.
Sıvı atıklardaki BOD değeri 100.000 - 150.000 ppm aralığında olabilir. Bu durumda
yüzlerce veya binlerce ppm BOD değerinin ölçülmesi gerekir.
Diğer bir yöntemde ise inkübe edilen numuneye sürekli olarak çözünmüş oksijen verilir.
Diğer bir anlamda elektroliz ile üretilen oksijen konsantrasyonu sabit tutulur ve oksijen
üretimi için kullanılan elektrik miktarı tüketilen oksijene çevrilir.
BOD değeri 900-950 ppm' den büyük ise ölçüme başlaman önce uygun seyreltmeni
yapılması gereklidir. Fazla numune hacmi kullanmamak ve hassas seyreltme
yapabilmek için, özellikle bulanık ve viskoz sıvılarda seyrelmeleri ardışık yapın.
Örneğin; 50 ml numune mezür ile alınarak, yine bir mezür içinde iyi kalitede damıtık su
ile 500 ml'ye seyreltilerek 1:10 seyreltme elde edilir, besin maddeleri ilave edilir (bak
kısım 13.13). Ardışık seyreltmeler yine aynı yöntem ile yapılır. Numune alınmadan önce
veya seyreltme yapılmadan önce çözelti temiz bir cam veya plastik baget ile
karıştırılarak homojenize edilir. Son netice seyreltme oranı ile çarpılarak sonuç bulunur.
Eğer çözeltinin BOD değeri hakkında bir bilgi mevcut değil ise 3 şişe hazırlanır ve
1:1(seyreltmesiz), 1:10, 1:100 gibi ard arda seyrelmeler yapılır. Skala bilinen benzer
sınıftaki (hayvansal atıklar, endüstriyel atıklar v.s. Bak bölüm 13.6) gözlemlere
dayanılarak en son seyreltmedeki BOD miktarına göre seçilir.
Skala belirlenen inkübasyon süresi sonunda doğrudan tüketilen oksijen miktarını mg/l
O2 olarak verir. Seyreltme imkanının bulunması (1:100, 1:1000) geniş bir aralıkta ölçüm
yapılabilmesini sağlar ve yüksek seyrelmelerde distile sudan gelebilecek hataların
önlenmesi için distile suyun da oksijen tüketiminin ölçülmesi tavsiye edilir. Seyreltme
faktörü ile çarpılmadan önce distile suyun yaptığı harcama seyreltilmiş numunenin
yaptığı harcamadan çıkartılarak gerekli düzeltme yapılmalıdır.
Eğer üretilen organik madde değeri biliniyorsa bir tahmin yapmak mümkün olabilir.
Örneğin; kişi başına günde 65 g BOD üretiliyorsa ve buna karşılık gelen su tüketimi
günde kişi başına 150 litre ise bu atık suyun BOD değeri yaklaşık 450 mg/l civarında
olur, eğer kişi başına tüketilen su miktarı 400 litre ise ham suyun BOD miktarı 160 mg/l
civarına düşecektir.
Su analizleri için İtalyan resmi yöntemlerine göre (CNR-IRSA Method E-008, 1981) bu
engelleme her bir BOD şişesine % 0,05 allylthiourea çözeltisinden (50 mg 100 ml
damıtık suda) aşağıdaki miktarlarda ilave edilerek yapılabilir.
150 ml 0,5 ml
250 ml 0,8 ml
400 ml 1,3 ml
Genellikle belediye atık sularının 2-3 saat çökeltildikten sonra üstte kalan sıvısı aşı
olarak kullanılır. Bu çözeltinin ml'sinde 103-106 bakteri bulunur. Numunelerdeki
farklılıklar aşılama hacminin numune hacminin %3-30'u arasında değiştirilmesini
gerektirir. Genellikle % 10'luk bir hacim kullanılır. Çökeltilmiş belediye atık sularının BOD
değeri 50-300 ppm arasındadır ve 24 saatlik süre içinde de oldukça değişir.
Yüksek kalitede distile su ile seyrelme yapıldıktan ve aşı aynı oranda seyreltildikten
(örneğin:100 ml/litre) sonra aşının BOD değeri, aşılanmış suyun BOD değeri ile aynı
zamanda ölçülür.
Çözelti A - 0,25 g Demir üç klorür (Fe Cl3 . 6H2O) 1 litre damıtık suda çözülür.
Çözelti B - 27,5 g Suzuz Kalsiyum klorür (Ca Cl2) 1 litre damıtık suda çözülür.
Çözelti C - 22,5 g Mağnezyum sülfat (Mg SO4 . 7H2O) 1 litre damıtık suda çözülür.
150 mg/l glikoz ve 150 mg/l glutamik asit içeren çözeltinin 200C'deki BOD5 değeri
22018 mg/l O2 olmalıdır.
Örnek : Su numunesi besin maddeleri ile zenginleştirilmiş seyreltme suyu ile 1/10
seyreltilir. (50 ml numune bir mezür de 500 ml'ye seyreltilir ve karıştırılır) Bu çözeltiden 50
ml alınır ve atılır. Yerine 50 ml aşı çözeltisi (çökeltilmiş atık su) konur (%10). Hazırlanan
bu seyreltilmiş ve besin maddesi ilave edilmiş numuneden alınan 250 ml inkübasyon
şişesine konur (skala 0 - 250 mg/l O2). Aynı zamanda 250 ml aşı maddesi (çökeltilmiş
atık su) bir başka inkübasyon şişesine konur. 200C'de 5 günlük inkübasyon süresi
sonunda her iki şişedeki oksijen tüketimleri (BOD5) kaydedilir. Numunenin okunan
BOD5 değeri 200mg/l O2, aşının BOD5 değeri 150mg/l O2 ise Numunenin BOD5 değeri
aşağıdaki şekilde hesaplanır.
1 2 3 4 5 6 7 9 10
Kod
Sembol
Hacım
Skala
Seyreltme
Skala Skala
C D Saatler A B
900
200 800
700
150 600
500
100 400
300
50 200
100
0 0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Analiz yapan
Numune Hazırlama :
3. Uygun aşırı akış ölçüm şişesini kullanarak numune hacmini hassas bir şekilde
ölçün ve numuneyi numune şişesine dökün (bunun için bir huni kullanmak faydalı
olabilir). Şişedeki numunenin katı süspansiyonları temsil edebilecek düzeyde miktarı
içerdiğinden emin olun. Her bir numunenin iki veya üç kez test edilmesi
önerilmektedir.
0– 90 mg O2/l 400 ml
100 ml 0.3 ml
150 ml 0,5 ml
250 ml 0,8 ml
400 ml 1,3ml
- Cihazda yapılacak ölçüm değeri için toplam numune miktarı 0-600 mg O2/l
için hesaplama