podstawy prawne autonomii galicyjskiej

- Dyplom październikowy z dnia 20 października 1860 r.

- Patent lutowy z dnia 26 lutego 1861 r.

- Statut Krajowy Galicji z 1861 r.

Klęska pod sadową – wyparcie Austriaków z pozycji hegemona niemieckiego -> kolejna sesja
koncesji na rzecz innych narodów ( najwięcej negocjują węgry – powstaje państwo 2 cżłonowe
Austro-Węgry)

Galicja znajduje się w przedlitawii – dunkcjonuje urząd ministra do spraw Galicji

władza w Galicji
Podział władz na:

• państwowe (namiestnik, namiestnictwo i podległe im jednostki) – sprawy ogólne

• autonomiczne (Sejm Krajowy i podległe mu jednostki). – sprawy krajowe

władze państwowe
• Na ich czele cesarz (do 1916 r. Franciszek Józef I i w latach 1916-1918 Karol I).

• Od roku 1871 w ramach rządu centralnego w Wiedniu minister ds. Galicji.

• Namiestnik – przedstawiciel cesarza i rządu „w terenie”, tj. w Galicji, mianowany przez

cesarza.

• Do namiestnika należało:

 kierowanie administracja krajową;

 przedkładanie cesarzowi uchwał Sejmu Krajowego wraz z propozycją co do ich przyjęcia

poprzez udzielenie cesarskiej sankcji bądź jej odmówienia;

 inicjatywa ustawodawcza (w imieniu rządu);

 ponoszenie odpowiedzialności wobec rządu centralnego;

nadzorowanie namiestnictwa – aparatu administracyjnego, przy pomocy którego działał namiestnik

władze autonomiczne
• Sejm Krajowy – składał się z wirylistów (biskupów katolickich 3 obrządków i przedstawicieli
uczelni wyższych) oraz posłów wybranych w systemie kurialnym.

• System kurialny w wyborach do Sejmu Krajowego (art. 1-10 Statutu Krajowego):

 I kuria wielkiej własności: 44 posłów – posiadaczy „dóbr tabularnych”, wybieranych w

wyborach bezpośrednich,1 poseł przypadał na 50 wyborców;

 II kuria izb przemysłowo-handlowych: 3 posłów izb we Lwowie, Krakowie i Brodach,

wybieranych w wyborach pośrednich, 1 poseł przypadał na 8,7 tys. wyborców;
  III kuria miejska (miasta większe): 23 posłów (później 26 i 31), wybieranych w wyborach
bezpośrednich, cenzus majątkowy, wykształcenia,1 poseł przypadał na 1100-2260 wyborców;

 IV kuria wiejska (chłopi i mieszczanie małych miast), cenzus majątkowy, wykształcenia,

wybory pośrednie

 V kuria (od 1896 r.) oparta na głosowaniu powszechnym,

W roku 1907 zlikwidowano s. kurialny.

Kompetencje Sejmu Krajowego:

• współudział w pełnieniu władzy ustawodawczej w „sprawach krajowych” (art. 16 Statutu

Krajowego w zw. z dyplomem październikowym);

• sprawy krajowe to m.in. kultura krajowa (sprawy agrarne, rolne, leśne, wodne),
budownictwo ze środków krajowych, zakłady dobroczynne finansowane ze środków
krajowych, sprawy fiskalne w zakresie krajowym, sprawy gminne, kościelne i szkolne oraz
inne sprawy, na podstawie szczególnych upoważnień; ( art.18)

• od roku 1867 domniemanie kompetencji na rzecz Sejmu Krajowego;

uchwały Sejmu Krajowego dla swojej skuteczności wymagały sankcji cesarskiej

Podstawowe – na podstawie prezentacji i tekstu Statutu Krajowego:

1. Proszę opisać kompetencje Sejmu Krajowego.

2. Proszę opisać pozycję i rolę Wydziału Krajowego.

Wydział krajowy :

Zarządzający i wykonawczy organ reprezentacji kraju

marszałka krajowego, z sześciu członków wybranych z łona zgromadzenia sejmowego.

Okres trwania funkcji członków Wydziału krajowego i zastępców równa się okresowi trwania Sejmu,
który ich wybrał

Wydział krajowy załatwia zwyczajne czynności zarządu majątkiem krajowym, funduszami i zakładami
krajowymi i kieruje i nadzoruje sprawowanie służby przez podległych sobie urzędników i sług. Z tego,
jako też z przeprowadzenia uchwał sejmowych potrzebujących wykonania ma Wydział krajowy
zdawać sprawę Sejmowi krajowemu i przeprowadzać przedwstępne obrady nad wnioskami
przygotowanymi dla Sejmu w sprawach krajowych z polecenia Sejmu lub z własnej inicjatywy.

dawnym Stanom kraju prawa patronatu i prezenty, prawo proponowania lub mianowania na miejsca
fundacyjne albo stypendialne, prawo przyjmowania do stanowych zakładów i fundacji.

Wydział krajowy jest przedstawicielem reprezentacji kraju we wszystkich sprawach prawnych.

Sejm :

współudziału w pełnieniu władzy ustawodawczej

i Sejmowi przysługuje prawo proponowania ustaw w sprawach krajowych.

przyzwolenia Sejmu i sankcji cesarskiej.

Art.18 – sprawy krajowe

do obradowania i stawiania wniosków: a) w przedmiocie obwieszczonych powszechnych ustaw i

urządzeń ze względu na ich szczególne oddziaływanie na dobro kraju; i b) w sprawie wydania
powszechnych ustaw i zarządzeń, których wymagają potrzeby i dobrobyt kraju; 2) do czynienia
propozycji we wszystkich przedmiotach, co do których wzywa rząd jego rady.

Sejm stara się o utrzymanie stanowego (domestykalnego) majątku

Sejm zarządza majątkiem domestykalnym, tudzież sprawami kredytu i długów kraju;

Sejm obraduje i uchwala w sprawie dostarczenia środków, potrzebnych do spełnienia jego

działalności w zakresie celów krajowych,

3. Zakres działania Sejmu w sprawach gminnych określa ustawa gminna albo też poszczególne statuta
gminne. Art. 24. Współdziałający i nadzorczy wpływ Sejmu w sprawach podatkowych, mianowicie
pod względem rozkładu, poboru i odstawiania bezpośrednich podatków rządowych, określają osobne
przepisy.

Sejm postanawia o systemizowaniu stanu osobowego i etatu płac urzędników i sług,