Một số giải pháp để hoàn thiện đạo đức kinh doanh và bài học kinh nghiệm

Một số giải pháp để hoàn thiện đạo đức kinh doanh

Xuất phát từ thực trạng đạo đức kinh doanh và những nguyên nhân của tình trạng
yếu kém trong thực thi đạo đức kinh doanh ở Việt Nam, cần đẩy mạnh các công
tác chủ yếu sau:

1. Hoàn thiện khung luật pháp nhằm tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho đạo đức kinh
doanh. Hiện nay, có tình trạng chưa đủ quy định về pháp lý đối với những vi phạm
trong đạo đức kinh doanh, thủ tục pháp lý chưa được quy chuẩn rõ ràng nên khó xử
lý khi phát hiện vi phạm, chế tài chưa đủ mạnh để răn đe và ngăn chặn các biểu
hiện vi phạm đạo đức kinh doanh, từ đó dẫn đến tình trạng “nhờn luật”, cố tình vi
phạm nhưng các cơ quan chức năng gặp nhiều khó khăn trong xử lý.
2. Cần nâng cao nhận thức của cộng đồng doanh nghiệp, của người tiêu dùng và toàn
xã hội về vấn đề đạo đức kinh doanh, đặc biệt sự nhận thức và trách nhiệm của
doanh nghiệp, doanh nhân là những chủ thể hoạt động kinh doanh; gắn chặt và đề
cao tinh thần trách nhiệm của doanh nghiệp, doanh nhân đối với đối tác, khách
hàng, người tiêu dùng và toàn xã hội (về chất lượng sản phẩm, trách nhiệm hậu
mãi, trách nhiệm bảo vệ môi trường tự nhiên và xã hội).
3. Tăng cường phổ biến và giáo dục về đạo đức kinh doanh cho các chủ thể kinh
doanh, từng cá nhân doanh nghiệp, doanh nhân để họ có nhận thức đúng và đầy đủ
về các quy định luật pháp, trách nhiệm cũng như đạo đức kinh doanh. Bên cạnh đó
cũng cần giáo dục nâng cao nhận thức của người tiêu dùng và toàn xã hội về những
quy định của pháp luật và vấn đề đạo đức kinh doanh để người tiêu dùng và khách
hàng (thường được gọi là “thượng đế”) có thể giám sát việc tuân thủ luật pháp và
những chuẩn mực về đạo đức kinh doanh của doanh nghiệp, doanh nhân.
4. Cần có những biện pháp khuyến khích doanh nghiệp, doanh nhân nâng cao đạo
đức kinh doanh. Nhà nước cần phổ biến Bộ Tiêu chí về đạo đức kinh doanh để
thực thi rộng rãi trong cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân và toàn xã hội; tiến
hành một cuộc vận động thường xuyên về xây dựng và thực hiện đạo đức kinh
doanh; áp dụng những hình thức tôn vinh xứng đáng các doanh nghiệp, doanh
nhân thực hiện xuất sắc những chuẩn mực của đạo đức kinh doanh.
5. Nâng cao vai trò của các cơ quan bộ, ban, ngành, địa phương, tổ chức xã hội (như
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ở Trung ương và các cấp, Tổng Liên đoàn Lao động
 Việt Nam), các hội và hiệp hội (như Hội Bảo vệ quyền người tiêu dùng, Hiệp hội
Phát triển Văn hóa Doanh nghiệp Việt Nam, Hội Doanh nghiệp Nhỏ và Vừa),
Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, các khu công nghiệp, các hội và
hiệp hội ngành nghề…
6. Tăng cường công tác thông tin, truyền thông rộng rãi về vấn đề đạo đức kinh
doanh, khuyến khích báo chí vào cuộc nhằm phát hiện và đưa ra công luận những
cá nhân và hành vi vi phạm pháp luật và đạo đức kinh doanh, đồng thời nêu những
tấm gương điển hình tốt về những cá nhân và tổ chức doanh nghiệp, doanh nhân có
thành tích xuất sắc trong việc xây dựng và thực hiện đạo đức kinh doanh.

bài học kinh nghiệm

1. Từ trước đến nay, Biti's được biết đến là nhãn hàng quen thuộc, uy tín và là niềm
tự hào của người tiêu dùng Việt về một "Thương hiệu Quốc gia" trong lĩnh vực giày
dép chất lượng. Nhưng vào ngày 10/10/2021 vừa qua, thương hiệu giày dép này đã
cho ra mắt bộ sưu tập mang tên Biti’s Hunter Street Blooming Central nhằm tôn vinh
nét đẹp văn hóa miền Trung, với tên gọi “Cảm hứng tự hào miền Trung - Hoa trong
đá”.

Để cho ra được bộ sưu tập sản phẩm giày mới độc đáo, phía Biti’s khẳng định đã
phải đầu tư, tìm tòi sáng tạo, đa dạng vật liệu, cũng như tốn nhiều công sức sản xuất.
Tuy nhiên ngay sau đó, Blooming Central lại bất ngờ hứng chịu chỉ trích từ dư luận
khi hãng bị phát hiện dùng chất liệu vải gấm là hàng bình dân Trung Quốc, dễ dàng
mua được tại sàn thương mại điện tử Taobao (sàn thương mại điện tử Trung Quốc)
với giá sỉ chỉ từ 40.000 đồng/mét. Không chỉ bị “tố” dùng gấm Trung Quốc, Biti’s
còn phải hứng chịu các lời nhận xét về họa tiết thêu trên mẫu gấm với hoa văn Việt
Nam (mỹ thuật cung đình triều Nguyễn) không tương đồng.

Đối mặt với “khủng hoảng truyền thông” này, Biti’s đã rất nhanh chóng công khai
nhận trách nhiệm, sẵn sàng lên tiếng xin lỗi, thừa nhận việc sử dụng nguyên liệu
Trung Quốc trong sản phẩm của mình. Đồng thời hãng cũng đưa ra lời phản hồi về
phát hiện sử dụng gấm rẻ tiền để làm sản phẩm hàng hóa. Theo đó, thương hiệu thừa
nhận đã mua gấm từ Trung Quốc, với lý do "đã cố gắng kiếm nguồn nguyên liệu vải
trong nước, nhưng chưa tìm được nhà cung cấp có vải dệt phù hợp".

2. Sự việc “ồn ào” của Biti’s không phải là hiếm xảy ra trên thị trường tiêu dùng sản
phẩm nội địa thời gian qua tại Việt Nam.
Còn nhớ vào cuối năm 2017, sau phản ánh của người tiêu dùng việc Công ty TNHH
Khải Đức (Khải Silk) bán hàng Trung Quốc nhưng lại gắn mác "Made in Vietnam",
lực lượng quản lý thị trường (Bộ Công Thương) đã vào cuộc kiểm tra đồng loạt các
cửa hàng của Khải Silk trên toàn quốc và phát hiện nhiều sai phạm. Ông Hoàng Khải
- Chủ tịch Tập đoàn Khải Silk sau đó đã thừa nhận với truyền thông "bán 50% lụa
“Made in China” trong hệ thống của mình" và gửi lời xin lỗi tới người tiêu dùng.

Theo kết luận của Bộ Công Thương, công ty Khải Silk đã có dấu hiệu vi phạm quy
định pháp luật hình sự đối với tội buôn bán hàng giả về chất lượng. Kết quả giám
định chất lượng sản phẩm dệt may đối với một số mẫu sản phẩm của công ty cho
thấy kết quả kiểm tra khác (không có thành phần silk) so với các thông tin công bố
(trên nhãn hàng hóa) về thành phần nguyên liệu trong sản phẩm (“100% silk”). Bộ
Công Thương cho rằng, công ty đã có dấu hiệu vi phạm pháp luật về quản lý thuế và
quản lý hóa đơn.

3. Trong khi dư âm của vụ Khải Silk còn chưa dứt, thì Tập đoàn điện tử Asanzo với
những sản phẩm được chứng nhận “hàng Việt Nam chất lượng cao”, được quảng cáo
sử dụng “đỉnh cao công nghệ Nhật Bản” cũng bị phát hiện “phù phép” tương tự với
hàng xuất xứ Trung Quốc.

Theo điều tra của báo chí, Asanzo có dấu hiệu thông qua hàng loạt công ty “ma”
nhập linh kiện điện tử từ Trung Quốc về Việt Nam và thay đổi nhãn mác. Trong đó,
có 3 công ty thuộc Tập đoàn điện tử Asanzo Việt Nam cũng trực tiếp nhập hàng là
nồi cơm, bình thủy, ấm nước điện, linh kiện điện tử… có ghi nhãn hiệu Asanzo hoặc
không ghi nhãn hiệu từ Trung Quốc.

Sau khi nhập hàng hoá về thì thông qua dây chuyền lắp ráp, Asanzo cho công nhân
gỡ tem “Made in China” và dùng tem khác dán chồng cho mất chữ. Qua các vụ việc
vừa qua đã cho thấy tình trạng đáng báo động về hành vi lừa dối khách hàng của các
doanh nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng nội địa, đây là hành vi làm sai lệch nguồn gốc,
xuất xứ hàng hóa, gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng, có dấu hiệu vi phạm Luật Bảo
vệ người tiêu dùng.

Hệ lụy của quảng cáo sai sự thật, phóng đại chất lượng , tính năng sản phẩm

Lòng tin của khách hàng làm nên sức mạnh của thương hiệu, doanh nghiệp muốn trụ
vững được trên thương trương hay không thì yếu tố quyết định là sự ủng hộ sản
phẩm của người tiêu dùng, nếu như để đánh mất lòng tin của khách hàng, cái giá phải
trả sẽ không hề nhỏ. Vụ án của Khải Silk là một minh chứng điển hình, từ một
thương hiệu đã xuất hiện trên thị trường Việt Nam từ những năm 1986, 1987 và càng
ngày càng phát triển cho đến những năm của thế kỷ XXI. Với hơn 30 năm tồn tại, từ
lâu thương hiệu Khải Silk đã được người dùng Việt tin tưởng và tự hào khi giới thiệu
các sản phẩm từ lụa “Made in Vietnam” tới các khách hàng nước ngoài, các doanh
nghiệp trong nước cũng lựa chọn sản phẩm lụa của Khải Silk làm quà tặng biếu.

Sau scandal bán khăn lụa Trung Quốc nhưng gắn mác "Made in Vietnam", ông
Hoàng Khải - Chủ tịch thương hiệu Khải Silk cúi đầu xin lỗi người tiêu dùng và phải
đóng cửa toàn bộ chuỗi hệ thống cửa hàng để phục vụ công tác điều tra và đến nay,
dường như người ta đã dần “lãng quên” thương hiệu này. 

Còn đối với Biti's, với “khủng hoảng truyền thông” vừa qua, tuy hãng này đã khắc
phục kịp thời bằng việc xin lỗi, đính chính và thừa nhận trách nhiệm của mình,
nhưng sau sự cố này sẽ không thể tránh khỏi câu chuyện nhiều người tiêu dùng sẽ
thận trọng và đắn đo hơn trong việc đưa ra quyết định mua sản phẩm, hàng hóa của
Bitis trong thời gian tới đây. 

Có thể nói, trường hợp của Biti’s Hunter Bloomin’ Central đã để lại những bài học
đắt giá cho các thương hiệu và buộc các công ty phải nghiêm túc chú ý đến giá trị
thực mà sản phẩm mang lại, nhất là trong bối cảnh người Việt Nam ngày càng
hướng đến thị trường nội địa và có nhu cầu khẳng định bản sắc dân tộc.

Theo nhận định của nhiều chuyên gia truyền thông, hậu quả lớn nhất của những
quảng cáo sai sự thật không phải là bị xử phạt, bị đình chỉ lưu hành sản phẩm, chấm
dứt quy trình sản xuất, hoặc bị tước giấy phép hành nghề, mà khủng khiếp nhất chính
là sự quay lưng của người tiêu dùng, kể cả khi chủ doanh nghiệp chuyển sang loại
hình kinh doanh khác, hay cho ra đời một sản phẩm khác. Vì khi xã hội ngày càng
phát triển, người tiêu dùng ngoài trình độ học vấn và kiến thức ngày càng tăng, họ
còn được hỗ trợ bằng rất nhiều những công cụ giúp kiểm tra mức độ tin cậy của sản
phẩm được quảng cáo. 

Bài học rút ra cho doanh nghiệp hiện nay

Từ các sự việc Khải Silk, Asanzo và mới đây là Biti's là những bài học kinh nghiệm
sống - còn đối với doanh nghiệp muốn trụ vững trên thương trường ngày nay, chất
lượng sản phẩm luôn cần phải đi kèm với đạo đức kinh doanh. Đây chính là yếu tố
then chốt, quyết định sự thành - bại cũng như khẳng định thương hiệu bền vững của
mỗi doanh nghiệp trên thị trường. Doanh nghiệp Việt Nam đang đứng trước rất nhiều
cơ hội nhưng cũng đi kèm vô vàn thách thức to lớn, từ đó đòi hỏi phải nâng cao năng
lực cạnh tranh không chỉ bằng nguồn vốn, chiến lược kinh doanh, công nghệ, năng
suất, chất lượng, hiệu quả, mẫu mã sản phẩm mà còn bằng uy tín, thương hiệu.
Với người tiêu dùng, thứ họ cần là niềm tin từ nhà sản xuất, từ các sản phẩm được
bày bán trên thị trường, đơn giản là doanh nghiệp hãy thành thật “có sao thì nói vậy”
chứ không phải đẩy từ “không thành có”, quảng cáo phóng đại về công năng thậm
chí là sai sự thật về nguồn gốc xuất xứ. Đồng thời hiện nay tâm lí "sính ngoại", ưa
chuộng sản phẩm sản xuất ở nước ngoài của người tiêu dùng đã không còn là trở ngại
quá lớn đối với doanh nghiệp, điều quan trọng nhất trong mỗi mặt hàng đến tay
người tiêu dùng là tỷ lệ nội địa hoá ở mỗi sản phẩm được sản xuất ở Việt Nam chiếm
bao nhiêu phần trăm mới là quan trọng. Sản phẩm nội địa hoá cao sẽ tạo được rất
nhiều công ăn việc làm cho người lao động trong nước, đây chính là đóng góp vào an
sinh xã hội, là đạo đức kinh doanh.

“Sai một li, đi một dặm” là bài học đắt giá mà các doanh nghiệp Việt Nam cần rút ra
từ hàng loạt vụ bê bối quảng cáo sản phẩm thời gian qua. Tiền mất còn kiếm lại được
nhưng một khi thương hiệu, danh tiếng đã có vết nhơ sẽ rất khó có thể lấy lại niềm
tin yêu của khách hàng như ban đầu, thậm chí có thể đẩy doanh nghiệp đến bờ vực
của làm ăn thua lỗ, phá sản và biến mất khỏi thị trường. 
Bản thân doanh nghiệp phải coi đây như bài học xương, phải tự chủ động rà soát, tự
chủ động xem xét, tự chủ động thay đổi văn hóa kinh doanh, văn hóa doanh nghiệp
và ngay cả văn hóa quản lý cũng cần có sự điều chỉnh thế mới có thể “sống sót” được
sau cơn khủng hoảng truyền thông. 

Việc thực thi văn hóa doanh nghiệp, văn hóa doanh nhân, trong đó đạo đức kinh
doanh là yếu tố quan trọng hàng đầu, đã và đang trở thành một yêu cầu bức thiết
đối với doanh nghiệp, doanh nhân nhằm tạo lòng tin và sự ủng hộ của người tiêu
dùng và toàn xã hội. Thực hiện tốt đạo đức kinh doanh sẽ giúp doanh nghiệp thành
công và phát triển bền vững trên thương trường. Đặc biệt, trong thời kỳ toàn cầu
hóa và hội nhập quốc tế, khi mà doanh nghiệp Việt Nam, nền kinh tế Việt Nam trở
thành một mắt xích trong chuỗi cung ứng toàn cầu, là một bộ phận không tách rời
của thị trường toàn cầu và người tiêu dùng có quyền và khả năng rộng rãi lựa chọn
sản phẩm hàng hóa và dịch vụ phù hợp nhất cho mình thì văn hóa kinh doanh nói
chung, trong đó có đạo đức kinh doanh, trở thành một yêu cầu quan trọng nhất.
Đạo đức kinh doanh của doanh nghiệp, doanh nhân Việt Nam cần được xây dựng
và thực thi trên cơ sở phát huy những giá trị tốt đẹp của văn hóa dân tộc Việt Nam

Doanh nghiệp được quyền xây dựng hình ảnh sản phẩm hoàn hảo nhất có thể. Tuy
nhiên, đừng quảng cáo quá phóng đại khiến khách hàng mất niềm tin vào sản
phẩm. Bởi vì, vỏ bọc bên ngoài chỉ có thể thu hút trong thời gian ngắn, không giúp
giữ chân khách hàng trong tương lai. Điều làm họ nhớ tới thương hiệu là giá trị
thực sự của sản phẩm chứ không phải vẻ ngoài quảng cáo hào nhoáng.

(Thương hiệu lớn và lâu năm như Khải Silk và Biti's còn có thể có hành vi như vậy
thì những mặt hàng khác sẽ ra sao?

Những sản phẩm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng như thực phẩm,
mỹ phẩm có lẽ sẽ là nơi hàng giả, hàng nhái tung hoành vì lợi nhuận quá lớn, tiêu thụ
quá nhiều. Trước tình trạng này cơ quan chức năng cần phải quyết liệt hơn trong việc
phát hiện và kiên quyết xử lý nghiêm để răn đe những trường hợp có ý đồ muốn đánh
tráo, lừa dối người tiêu dùng về nguồn gốc của hàng hóa.

Việc các cá nhân, tổ chức sản xuất kinh doanh hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất
lượng không chỉ gây thiệt hại cho người tiêu dùng về mặt kinh tế mà còn xâm phạm
đến tính mạng, sức khỏe của người tiêu dùng. Tuy nhiên, các chế tài xử phạt mới chỉ
ở mức xử lý hành chính chưa đủ sức răn đe bởi lợi nhuận thu về là vô cùng lớn, do
đó trong thời gian tới đây cần thiết phải nghiên cứu sửa đổi, bổ sung một số điều
trong Bộ luật Hình sự hiện hành quy định rõ ràng hơn về mặt khách quan của tội
phạm và nếu thỏa mãn các dấu hiệu cấu thành tội phạm thì phải truy cứu trách nhiệm
hình sự.

Về phía doanh nghiệp, cần ý thức được cạnh tranh lành mạnh là nền tảng để phát
triển lâu bền. Doanh nghiệp không nên quá chú trọng vào mục tiêu lợi nhuận để đưa
ra những quảng cáo vi phạm đạo đức kinh doanh, đánh tráo, gian dối về nguồn gốc
sản phẩm. Doanh nghiệp phải bảo đảm tính hài hòa giữa lợi ích ba bên như: Lợi ích
doanh nghiệp, lợi ích khách hàng và lợi ích xã hội thì mới không dẫn đến tình trạng
vi phạm đạo đức trong quảng cáo. Và DN chỉ có tuân thủ sự thật chất lượng thì mới
phát triển bền vững.)

Tài liệu tham khảo:

https://vanhoadoanhnghiepvn.vn/vai-tro-cua-dao-duc-kinh-doanh-trong-phat-trien-doanh-
nghiep-thuc-trang-va-giai-phap/

https://phaply.net.vn/nhan-dien-nhung-hanh-vi-vi-pham-trong-quang-cao-san-pham-cau-chuyen-
cua-bitis-khai-silk-asanzo-va-bai-hoc-kinh-nghiem-cho-doanh-nghiep-hien-nay-a253671.html

https://www.lofficielvietnam.com/business/bai-hoc-tu-biti-s-hunter-bloomin-central-khi-san-
pham-phai-mang-gia-tri-thuc