Dyskryminacja W Szkole. Profilaktyka I Reagowanie

Spis treści
Wstęp �� 3
Jak skutecznie reagować na homofobiczne zachowania w szkole �� 4
8 zasad właściwego reagowania na przejawy dyskryminacji �� 6
Scenariusze zajęć dla uczniów �� 8
Jak nie wdepnąć w stereotyp �� 8
Od stereotypu do dyskryminacji �� 14
Co oznacza termin „dyskryminacja” �� 17
Biały charakter �� 18
2
Wstęp
Jednym z zadań wychowawców jest przekazanie uczniom informacji dotyczących zależności mię-
dzy stereotypami, uprzedzeniami a dyskryminacją oraz uświadomienie im, jak szkodliwe są ste-
reotypy i w jaki sposób mogą one prowadzić do dyskryminacji.
W dzisiejszej rzeczywistości coraz częściej występują homofobiczne incydenty. Coraz więcej ucz-
niów rezygnuje z ukrywania swojej orientacji seksualnej lub tożsamości płciowej. Dlatego też warto
przeprowadzać z uczniami zajęcia pokazujące jak wzmacniać swoją tożsamość, co to znaczy być
tolerancyjnym, jak unikać stereotypów i zachowań dyskryminacyjnych. Dyskryminacja, np. ze
względu na orientację seksualną czy pochodzenie, to wciąż poważny problem w polskich szkołach.
Niniejsza publikacja zawiera scenariusze antydyskryminacyjne o różnej tematyce i dla różnych grup
wiekowych. Dedykowana jest nauczycielom, wychowawcom i specjalistom pracującym z uczniami
szkoły podstawowej. Materiały można wykorzystać podczas opracowywania programu wychowaw-
czo-profilaktycznego oraz planów prac: wychowawcy, psychologa, pedagoga szkolnego.
3
Jak skutecznie reagować na homofobiczne zachowania w szkole
Zaczniemy od dyskryminacji ze względu na orientację płciową. W każdej szkole mogą zdarzać się
homofobiczne incydenty, a nawet przemoc i wykluczenie na tym tle. Z badań wynika, że aż 76%
uczniów i uczennic LGB (lesbijek, gejów i osób biseksualnych) zauważa w swojej szkole przemoc
psychiczną lub fizyczną motywowaną homofobią. Co ważne, przemoc ta dotyka nie tylko osoby
LGBT+ (skrót oznaczający całą nieheteronormatywną społeczność), lecz także heteroseksualne
dziewczynki i chłopców, którzy odbiegają swoim wyglądem lub zachowaniem od stereotypowego
wizerunku kobiecości bądź męskości – na przykład chłopców dbających o wygląd, dobrze się uczą-
cych czy mających artystyczne zainteresowania; dziewczęta pewne siebie, noszące się na sportowo,
„chłopczyce”.
Dlaczego nie można lekceważyć przejawów homofobii

Powody, dla których nie wolno zamiatać sprawy pod dywan ani ignorować nawet niewielkich prze-
jawów homofobii w szkole są ważne dla całej społeczności szkolnej:
•• przyzwolenie na nietolerancję i przemoc motywowaną homofobią sprzyja nietolerancji i prze-
mocy w ogóle (również na innym tle);
•• obecność nietolerancji i przemocy w szkole rzutuje na atmosferę w całej placówce, tworzy
stresujące warunki i może niekorzystnie odbijać się zarówno na relacjach w społeczności ucz-
niowskiej, jak i na wynikach nauczania (im środowisko szkolne jest bardziej stresujące, tym
są one gorsze);
•• nietolerancja i przemoc, choć cierpią na niej także świadkowie, szczególnie negatywnie oddzia-
łują na osoby, w które są bezpośrednio wymierzone – są źródłem silnego tzw. stresu mniej-
szościowego (szkodliwego, przewlekłego stresu, którego doświadczają osoby zaliczające się do
dyskryminowanych mniejszości), mogą zakłócać rozwój psychospołeczny, utrudniać uczenie
się, powodować wycofywanie się z życia społecznego oraz poważne konsekwencje psychiczne,
w tym zaburzenia zachowania, zaburzenia lękowe i depresyjne, uzależnienia, samookaleczenia,
a nawet próby samobójcze.
Jak każdy rodzaj dyskryminacji i przemocy, również i te motywowane homofobią nasilają się i eska-
luja, począwszy od pozornie niewinnych incydentów. Dlatego ważne jest, abyśmy adekwatnie reago-
wali nawet na drobne przejawy homofobii – jeśli zrobimy to skutecznie, do poważnych problemów
być może w ogóle nie dojdzie.
Najważniejsze, abyśmy reagowali na każdy przypadek motywowanej homofobicznymi uprze-

dzeniami przemocy. Również wtedy, kiedy sądzimy, że dopuszczająca się jej osoba tak naprawdę
„nie ma wcale tego na myśli”.
Na przykład, wciąż często słyszanym w szkołach wyzwiskiem jest słowo „pedał”. Dzieci i młodzież
używają go również wtedy, kiedy chcą obrazić chłopaka heteroseksualnego. Można by w takiej sytu-
acji pomyśleć, że nie mamy do czynienia z prześladowaniem osoby LGBT+, jednak mimo to nadal
jest to motywowana homofobią przemoc psychiczna – chęć obrażenia kogoś poprzez porównanie
go do geja jako kogoś „gorszego”. Takie obelgi utrwalają wśród uczennic i uczniów stereotyp, że gej
to ktoś gorszy, a wyzwanie chłopca od „pedała”, „pedzia” czy „cioty” to coś bardzo obraźliwego. Po
drugie należy pamiętać, że nawet jeśli słowa te nie są skierowane do osoby LGBT+, to może ona
(i nierzadko jest) być tego świadkiem. W ten sposób przemoc ta dotknie jej pośrednio, ale wcale
nie mniej boleśnie.
4
Przykładowe homofobiczne zachowania
Przykłady motywowanej homofobią przemocy w szkole (częściej skierowana jest do chłopców, ale
dotyka również dziewczęta):
•• wyzwiska związane z nieheteroseksualną orientacją („pedał”, „pedzio” czy „ciota”, „lesba”, „homo-
-niewiadomo”, „homoś” itp.),
•• złośliwe przytyki, wyśmiewanie, aluzje do nieheteroseksualnej orientacji („uważaj na niego, on
woli chłopców”, „jesteś ciepły, co?” itp.),
•• wyśmiewanie „niemęskiego” lub „niekobiecego” wyglądu lub zachowania,
•• groźby, zastraszanie,
•• wykluczanie z grupy,
•• przemoc fizyczna: poszturchiwanie, popychanie, rzucanie w kogoś kulkami z papieru, podsta-
wianie nogi itp. aż po bicie, obrzucanie kamieniami czy prowokowanie do bójek,
•• przemoc o charakterze seksualnym,
•• przemoc o charakterze ekonomicznym (np. niszczenie własności, zabieranie pieniędzy).
Jak reagować na to co widzimy i słyszymy

Bardzo ważne jest nie tylko to, jak reagujemy, lecz także jak konsekwentnie to robimy. Powinniśmy
reagować za każdym razem i adekwatnie do powagi sytuacji. Na przykład, jeśli ktoś po raz pierw-
szy w naszej obecności użyje homofobicznej obelgi, możemy ograniczyć się tylko do zwrócenia
mu uwagi (pamiętajmy jednak, aby taką szansę dawać tylko raz), ale jeśli to zachowanie się powta-
rza, należy wyciągnąć dalsze konsekwencje (szkolny regulamin powinien określać, jakie konkret-
nie sankcje grożą w razie powtarzających się przypadków wyzwisk, przemocy czy dyskryminacji).
Oczywiście też nasza reakcja powinna być stopniowana w zależności od tego, z jak poważną sytu-
acją mamy do czynienia.
Pamiętajmy, że nasze zachowanie jest obserwowane i interpretowane przez uczennice i uczniów

– brak reakcji na przemoc zostanie odebrany jako przyzwolenie. Dlatego powinniśmy reago-
wać zawsze. W ten sposób wytworzymy w podopiecznych przekonanie, że na pewne zachowania
w naszej obecności po prostu nie mogą sobie pozwolić, ale także – że w razie czego mogą zwrócić
się do nas po pomoc, a my jej im udzielimy (i dotyczy to wszystkich prześladowanych uczniów, nie
tylko LGBT+). Z tych samych powodów należy też reagować zawsze, kiedy dowiemy się o homo-
fobicznych wyzwiskach czy przemocy od świadków lub poszkodowanych – aby osoby zgłasza-
jące przemoc miały pewność, że zawsze im pomożemy, a osoby, które się jej dopuszczają – że nie
unikną odpowiedzialności.
Ważne jest jednak nie tylko to, by reagować za każdym razem, ale też by reagować prawidłowo
i dzięki temu zwiększyć nasze szanse wywarcia odpowiedniego wychowawczego wpływu.
Unikajmy tych błędów!

Najczęstsze błędy to:
•• zwłoka z reakcją (odkładanie rozmowy ze sprawcą na później),
•• reakcja zbyt mało zdecydowana lub zbyt oszczędna (a więc niewywołująca odpowiedniego efektu),
•• reakcja oparta na monologu, a nie dialogu (tzw. pogadanka, „prawienie morałów”), które ucz-
niowie rzadko biorą sobie do serca.
5
8 zasad właściwego reagowania na przejawy dyskryminacji
Reagując na homofobiczne wyzwiska, przemoc lub inne przejawy dyskryminacji, należy pamiętać
o poniższych zasadach.
LP. ZASADA REAGOWANIA NA CO ZWRÓCIĆ UWAGĘ
1. Reagować niezwłocznie Ważne jest, aby jak najszybciej uwolnić poszkodowaną osobę z opresji
i udzielić jej wsparcia, a także to, by dać możliwość obserwowania naszej
reakcji przez świadków zdarzenia (dla nich to też będzie ważny sygnał).
Jeśli więc jesteśmy świadkami niepożądanego zachowania, reagujemy
natychmiast, a jeśli dowiedzieliśmy się o nim od osób trzecich – to nie-
zwłocznie po tym fakcie.
2. Jednoznacznie nazwać Nie używamy ogólników ani eufemizmów; uczennice i uczniowie powinni
sytuację dokładnie wiedzieć, o co nam chodzi. Najlepiej, jeśli wcześniej w szkole
czy klasie odbędą się warsztaty antydyskryminacyjne – wówczas gdy
nazwiemy jakieś zachowanie dyskryminacją, uczniowie lepiej nas zrozu-
mieją. Możemy powiedzieć np.: „Słyszałam, jak go nazwałeś. Są to słowa
obraźliwe i nie wolno używać ich wobec nikogo. Taki język jest nie do
przyjęcia”, „To, jak potraktowaliście Olę/To, co mówicie do Michała, jest
dyskryminacją/mową nienawiści/przejawem uprzedzeń”.
3. Mądrze ujawnić swoje Dając wyraźnie odczuć, że dane zdarzenie nas porusza, wzmocnimy swój
emocje przekaz. Należy jednak zawsze pamiętać o tym, aby emocje i uczucia
wyrażać przede wszystkim werbalnie. Reagując na każde niewłaściwe
zachowania uczniów, powinniśmy zachowywać się w sposób opano-
wany, okazywać pewność siebie (ale nie wyższość), a w szczególności
nie reagować agresją. Dzięki temu nasza reakcja będzie skuteczniejsza
i łatwiej nam będzie przejąć kontrolę nad sytuacją. Możemy powiedzieć
np.: „Jestem rozczarowana/zaskoczona/zawiedziona waszym zachowa-
niem”, „Jestem zły/wstrząśnięty, że do czegoś takiego doszło w naszej
szkole”, „Przykro mi, że coś takiego spotkało Olę, to się nie powinno nigdy
wydarzyć”.
4. Jasno wyrazić swój Zaprotestować, a jednocześnie wyraźnie dać do zrozumienia, że to nie

sprzeciw i zgeneralizo- tylko nasza opinia i takie zachowania są generalne nieakceptowane
wać negatywną ocenę w szkole. Możemy powiedzieć np.: „Stanowczo nie zgadzam się na takie
sytuacji zachowanie. W tej szkole nie dyskryminujemy nikogo/nie zgadzamy się
na stosowanie przemocy/oczekujemy, że wszyscy nawzajem będą trak-
tować się z szacunkiem”, „Takie zachowania są zabronione przez szkolny
regulamin i sprzeczne z polskim prawem”.
5. Spytać o perspektywę Nawiązanie dialogu z osobą, która dopuściła się niewłaściwych zacho-
drugiej strony wań, pozwala poznać jej motywację oraz stan wiedzy (np. na temat dys-
kryminacji i możliwych konsekwencji jej działań), dzięki czemu możemy
bardziej skutecznie wpływać na nią wychowawczo. Ponadto zadanie py-
tań w dużo większym stopniu pobudza autorefleksję niż samo „prawienie
morałów”. Pamiętajmy jednak, aby naszym celem w tym momencie było
naprawdę poznanie przyczyn zachowania, a nie np. wyrażenie dezaproba-
ty (zrobiliśmy to już wcześniej!). Należy więc unikać pytań z tezą, ocenia-
jących i retorycznych (np. „Co wy sobie myśleliście?!”, „W czym wam Ola
tak przeszkadza?!”, „Jak wam nie wstyd?”). Możemy powiedzieć np.: „Co
takiego się wydarzyło, że tak się zachowaliście?”, „Co tobą kierowało?”,
„Co chciałeś/-łaś osiągnąć?”.
6
LP. ZASADA REAGOWANIA NA CO ZWRÓCIĆ UWAGĘ
6. Przekazać merytorycz- Należy wyjaśnić osobom dopuszczającym się niewłaściwych zachowań

ne informacje (a przy okazji także świadkom), co i dlaczego robią źle, a także jakie
zachowanie w takiej sytuacji jest właściwe. Zdarza się, że zakładamy, że
uczennice i uczniowie to wiedzą, jednak założenie to jest często po prostu
błędne. Nasi podopieczni nie wiedzą np. jak mogą się zachować, kiedy
ktoś ich zdenerwuje albo są z kimś w konflikcie, i wówczas sięgają po
wyzwiska lub przemoc. W obliczu poważniejszych przewinień możemy ich
sprawcy nakazać np. przygotowanie krótkiego referatu na temat związany
z prawami osób LGBT+ (w ten sposób również zdobędzie informacje).
7. Wyrazić oczekiwanie Osoba dopuszczająca się niewłaściwego zachowania powinna nie tylko
zaprzestania niewłaści- usłyszeć, że jest ono niedopuszczalne i dowiedzieć się, jak powinna
wych zachowań postępować, lecz także otrzymać od nas jasny komunikat, że wierzymy, że
jest ona w stanie poprawić swoje zachowanie (nie skreślamy jej). Możemy
powiedzieć np.: „Myślę, że już teraz rozumiecie swój błąd i mam nadzieję,
że nie będziecie go powtarzać. Liczę, że od teraz będziecie się do siebie
zwracać z szacunkiem, bez obraźliwych słów”.
8. Zapewnić o poniesieniu Jeśli zdarzenie jest poważne lub mniej znaczące, ale powtarzające się
konsekwencji (np. wyzwiska), należy zapowiedzieć uczniowi, że poniesie on ich kon-
sekwencje (zgodne ze szkolnym regulaminem). Przy zdarzeniach mniej
znaczących zapowiadamy, że uczeń poniesie konsekwencje, jeśli takie
lub podobne zachowanie się powtórzy. Oczywiście powinniśmy później
dotrzymać tych słów.
Jeśli mamy mało czasu na interwencję, możemy warunkowo pominąć punkty 5 i 6, jednak powin-
niśmy je zrealizować w najbliższym możliwym terminie, zapowiadając uprzednio uczniowi, że to
zrobimy. Nie należy nigdy rezygnować z rozmowy i staramy się poprowadzić ją tak, aby nie wywo-
ływać w uczniu postawy obronnej ani buntu; a więc rezygnujemy z pokazu siły, nie staramy się grać
na jego poczuciu winy – ale merytorycznie, rzeczowo informujemy go o tym, dlaczego jego zacho-
wanie było niewłaściwe, jakie grożą za nie konsekwencje i czego oczekujemy.
Na koniec warto pamiętać o tym, że bardzo ważnym elementem reakcji w takich sytuacjach jest
zawsze udzielenie wsparcia osobie poszkodowanej; należy też przyjrzeć się jej sytuacji w klasie
czy szkole i sprawdzić, czy dane zdarzenie nie jest częścią szerszego kontekstu i czy osoba ta nie
doświadcza prześladowania. W takiej sytuacji niezwłocznie należy udzielić jej adekwatnej pomocy
psychologiczno-pedagogicznej. A jeśli podobne zdarzenia się powtarzają, zdecydowanie warto zor-
ganizować w szkole warsztaty antydyskryminacyjne na rzecz tolerancji i akceptacji odmienności.
Może się wydawać, że nasza pojedyncza reakcja jest „kroplą w morzu”, jednak w praktyce każda
z nich ma głęboki sens, może realnie i korzystnie wpływać na zachowanie uczennic i uczniów,
a także ich samopoczucie w szkole.
7
SCENARIUSZE ZAJĘĆ DLA UCZNIÓW
Jak nie wdepnąć w stereotyp
Uczestnicy uczniowie klas I–III

Cele ogólne psychoedukacja w zakresie funkcjonowania stereotypów
Cele szczegółowe •• profilaktyka zachowań antydyskryminacyjnych
•• rozwój empatii i komunikacji interpersonalnej
•• trening identyfikowania emocji i potrzeb innych osób
Potrzebne materiały •• karta pracy nr 1. Kajtek w tarapatach
•• karta pracy nr 2. Kajtek i przyjaciele
•• kredki
•• pluszowy miś
•• stare gazety
•• klej
•• kartony A3
•• mazaki
•• nożyczki
Czas trwania 45 minut
Liczba uczestników zespół klasowy
Przygotowanie do warsztatów
Praca będzie toczyć się wokół dyskusji oraz zadań realizowanych w grupach. Dlatego niezwykle
istotne jest, by zajęcia poprzedziło jasne ustalenie zasad pracy grupowej, dotyczących:
•• poufności: doświadczenia osobiste uczestników, jeśli się nimi podzielą, nie zostaną przekazane
nikomu, kto nie uczestniczył w warsztacie;
•• unikania oceny: zachęcamy grupę, by potraktowała sytuacje opisywane przez innych jako mate-
riał do wspólnej pracy, nie poddajemy go krytyce;
•• unikania agresji.
Zasady powinny być sformułowane w języku odpowiednim do wieku dzieci, warto napisać je lub
narysować ich symbol na tablicy tak, by w trakcie pracy można było się swobodnie do nich odwołać.
Wprowadzenie
Dziś naszym zadaniem będzie sprawdzenie, czy myślimy samodzielnie. Czasem zdarza się, że spo-
tykamy kogoś, kto jest chory, ma mało pieniędzy, pochodzi z innego kraju lub wygląda inaczej niż
my. Mogą się pojawić różne uczucia i myśli – na przykład boimy się do takiej osoby podejść, nie
wiemy, jak się zachować, myślimy o tym, że ten ktoś jest inny, przez co gorszy, niepasujący. To są
właśnie stereotypy – gdy postrzegamy innych nie takimi, jacy są, ale takimi, jakimi nam się wydają.
Zdarzyła się Wam taka sytuacja?
Prowadzący zwraca się do dzieci, pyta je o ich myśli, doświadczenia.
Wspólne czytanie: Kajtek w tarapatach

Dziś będzie nam towarzyszył Kajtek. Oto jego historia, posłuchacie?
Prowadzący przedstawia dzieciom pluszowego misia Kajtka i czyta historię załączoną do scenariu-
sza (karta pracy nr 1).
8
Zadanie 1. Uczucia Kajtka
Prowadzący zaprasza dzieci do rozmowy o tym, co zdarzyło się Kajtkowi. W swobodnej rozmowie
warto pokazać uczniom, co czuł miś, gdy inni ocenili go po wyglądzie, jaka była motywacja boha-
terów opowieści, kiedy ich uczucia względem misia się zmieniły. Historia Kajtka w prosty sposób
ukazuje mechanizm działania stereotypów – zniekształconej opinii na temat innej osoby, wysnutej
na podstawie powierzchownych obserwacji i uogólnień.
Przydatne mogą być pytania:

•• Co spotkało Kajtka w szkole?
•• Co poczuł miś, gdy usłyszał przykre słowa, wchodząc do szkoły?
•• Jak mógł się czuć miś, gdy widział nowe zabawki kolegów, których sam nie mógł mieć?
•• Czy Kajtek ma jakikolwiek wpływ na swój wygląd lub to, ile ma pieniędzy?
•• Jak myślicie, czemu inne zwierzątka śmiały się z Kajtka?
•• Co zmieniło się, gdy pojawiła się żmija?
•• Jakie zachowanie Kajtka sprawiło, że inni ocenili go inaczej?
Zadanie 2. Kajtek i przyjaciele. Karta pracy nr 2

Prowadzący dzieli uczniów na trzyosobowe grupy. Każda z grup ma za zadanie rozpracować ste-
reotyp, który dotyczy zwierzątek z klasy Kajtka. Po wykonaniu pracy prowadzący prosi uczniów,
by zaprezentowali swoje pomysły.
Przykładowe pytania do grupy:

•• Czy zdarzyło wam się, że ktoś pomylił się i uznał, że jesteście inni niż w rzeczywistości?
•• Czy trudno było znaleźć sytuacje, w których zwierzątka zachowują się inaczej, niż o nich myśle-
liśmy?
•• Co powiedzielibyście komuś, kto ocenia innych przez wygląd, pochodzenie?
•• Jak możemy się dowiedzieć, jaka jest nowo spotkana osoba?
•• Co możemy zrobić, gdy ktoś wyśmiewa inną osobę?
Zadanie 3. Poznaj, nie oceniaj! Plakat

Prowadzący prosi dzieci, by znów podzieliły się na trzyosobowe grupy lub zostały w tych samych.
Rozdaje dzieciom materiały potrzebne do wykonania plakatu na temat stereotypów (stare gazety,
klej, kartony A3, mazaki, nożyczki).
Zadaniem dzieci jest wykonać plakat do hasła: Poznaj, nie oceniaj!
Po wykonanej pracy uczniowie prezentują swoje prace, omawiają je, następnie tworzą w klasie
wspólną galerię plakatu.
Podsumowanie
Bardzo dziękuję za to, że próbowaliście myśleć po swojemu, zastanowić się, jakie cechy mogą kryć
się pod pozorami. Razem udało nam się zrozumieć historię misia Kajtka, odnaleźć sytuacje, w któ-
rych leśne zwierzęta zachowują się inaczej, niż wszyscy sądzą, stworzyliśmy galerię plakatu. Dzięki
temu będziemy pamiętali, jak ważne jest, by kogoś poznać, nie oceniać po pierwszym wrażeniu.
Informacje zwrotne
Przydatne jest zebranie refleksji uczestników na temat zajęć, ich tematyki, użyteczności ćwiczeń,
sposobu prowadzenia warsztatu. Można poprosić o „rundkę’’ w kręgu lub o napisanie kilku słów
na małych kartkach, które zbieramy.
9
ZADAJ PYTANIE EKSPERTOWI:
emsr@wip.pl
Załącznik nr 1
Karta pracy nr 3 Alkohol? To nie dla mnie!
Alkohol? To nie dla mnie!

Przeczytaj uważnie poniższe opisy scenek i spróbuj opracować krótkie
rozwinięcie dla każdej z nich. Opracuj ramowy scenariusz dalszego
Kajtek w tarapatach
rozwoju akcji, bezpieczny dla głównego bohatera.
Zastanów się, jakie mogły być jego reakcje.
Dziś będzie nam towarzyszył Kajtek. Oto jego historia, posłuchacie?
Klub za garażem
Prowadzący przedstawia
Ala wprowadziła się z rodziną Miśdo nowego
Kajtek mieszkania.
miał zawsze Wychodząc
spory brzuszek, jak zresztąz cała
psemjegona
dzieciom pluszowego misia rodzina. W świecie misiów nikt specjalnie się tym nie
spacer
Kajtka i czytazauważyła
historię Krystiana, jej rówieśnika,
przejmował, który mieszka
taka jest niedźwiedzia naWtym
natura. domu samym
Kajtka
piętrze. Siedział z kolegami za garażem
nigdy na osiedlu.
nie brakowało Chłopcy
ani jedzenia pili
ani miłości, piwo,
choć zawołali
z pieniędzmi
było krucho. Zmęczona Pani Miś wracała wieczorem z rynku,
za nią, proponując jej wypicie „wkupnego” piwa, bez czego nie będą mogli się
gdzie cały dzień sprzedawała słoiki z miodem, ale rzadko na to
kumplować. Co się
narzekała. mogło
Dzięki zdarzyć
zarobionym dalej w domu było miło,
pieniądzom
ciepło i przytulnie. Pan Miś pracował w innym kraju – wracał
tak często, jak się dało, ale zdarzało się, że Kajtek go nie
widział kilka tygodni. Sytuacja jednak tego wymagała.
Osiemnaście butelek na osiemnastkę
Kiedy Kajtek skończył siedem lat, nadszedł czas, by poszedł do
Karol jest w kropce. Zostałszkoły.
zaproszony
Niedalekona osiemnaste
jego urodziny
chatki znajdował swojego
się duży, zadbany
przyjaciela, sam jest trzybudynek,
lata młodszy.w którymJubilat uczyły siępoprosił
wszystkieo dzieci
to, byz każdy
okolicy –
a ponieważ wokół było sporo lasów, do szkoły chodziły
z osiemnastu zaproszonychgłównie
znajomych przyniósł butelkę wódki, którą sam
sarenki i wiewiórki. W każdej klasie znalazł się jakiś
wypije na jego cześć. Karols prozmawia
r y t n y l i s e k ,z onim
d w a przez
ż n y w i telefon
lczek i m i nie
ała mwie,
y s z kco
a , mu
ale
odpowiedzieć, ale uważa, że propozycja jest nieodpowiednia. Jak może–
zdecydowanie byli w mniejszości. Innego misia nie było
w lesie mieszkał jedynie Kajtek z rodzicami.
wybrnąć z sytuacji?
Kajtek nie spodziewał się jednak tego, że będzie jedyny
w swoim rodzaju. Niestety już na progu szkoły usłyszał
chichot rozbawionych saren:
- Wino dojaki
Ej, patrzcie obiadu
grubasek! Jak on śmiesznie chodzi!
Oskar odwiedza swoją przyjaciółkę Maję
Do ich głosów w domu.
dołączyły Jej rodzice
się skoczne, proponują mu
zwinne wiewiórki:
kieliszek wina do obiadu, mimo - Ej,
żeleniwiec!
oboje mają
kanapie!
dopiero
Taki brzuszek to 14 lat. Oskar
na pewno nie chce
wyhodowałeś na ich
urazić, ale wie, że jego rodzice nie zgadzają się, by próbował alkohol. Co powie?
Pani Miś mocno złapała synka za rękę. Przypomniała sobie, jak
trudno jej samej było dołączyć do szkolnej braci. Kajtek otarł
10
DOKUMENTY DO POBRANIA NA:
www.emsr.pl Załącznik nr 1
Karta pracy nr 1
kilka łez, które ukradkiem spadły na futerko, przytulił się do
mamy i odważnie poczłapał do swojej sali.

- Grubiutki miś, mały miś, co zrobi dla nas dziś… – śpiewały za
nim chórem sarny i wiewiórki.
W klasie czekali już inni świeżo upieczeni uczniowie. Lisek,
który pokazywał wilkom swój nowy, błyszczący długopis,
myszka bawiąca się kolorowym jojo kupionym w leśnym
sklepie. Kajtek zbladł. Nie miał przy sobie nic, co można
Przeczytaj uważnie poniższebyłoby
opisy scenek
pokazać innym.i spróbuj opracować
Jedynie drugie śniadanie, którekrótkie
mama
zapakowała w zwykły papier, nie ozdobne pudełko, jakie
rozwinięcie dla każdej z nich. Opracuj
zobaczył na ławceramowy
wilczka. scenariusz dalszego
rozwoju akcji, bezpieczny
Tego dnia dlaKajtek głównego
nie wiedział, bohatera.
co ze sobą zrobić. Usiadł
w ostatniej ławce i starał się, aby nikt go nie zauważał. Po
Zastanów się, jakie mogły
ostatniej być wyszedł
lekcji cichutko jego reakcje.
ze szkoły i ruszył do domu.
- Jakoś to będzie – mruknął do siebie dla otuchy.
Nie uszedł jednak daleko, gdy zobaczył swoich szkolnych
Klub za garażem
kolegów. Stali nieruchomo, przerażeni. Na ścieżce wiła się
cienka, sycząca żmija. Wilk i lis zbili się w drżącą kupkę, sarny
Ala wprowadziła się z rodziną do nowego
zaniemówiły. Po mieszkania.
wiewiórkach nieWychodząc
było śladu. z psem na
spacer zauważyła Krystiana, -jejOna
rówieśnika,
mnie zaraz który
zje… – mieszka
wyszeptała na tymw samym
ukryta korzeniach
drzewa myszka.
piętrze. Siedział z kolegami za garażem na osiedlu. Chłopcy pili piwo, zawołali
Kajtek się zdziwił, nie rozumiał o co chodzi. Nigdy nie miał
problemu z żadnym leśnym wężem, na jego widok wszystkie od
kumplować.razu
Co znikały
się mogło zdarzyćPodszedł
w gęstwienie. dalej do żmii i powiedział
stanowczo:
- Co to za przedstawienie? Idź stąd i nie strasz moich kolegów!
– na koniec, dla postrachu, dodał jeszcze prawdziwy
niedźwiedzi ryk. Żmija uciekła, a wokół Kajtka nagle zrobiło
Karol jest w kropce. Został zaproszony
się gwarno. na osiemnaste urodziny swojego
- Jejku,
przyjaciela, sam jest trzy lata młodszy. Jubilat
Kajtek, jaki ty jesteśpoprosił
odważny! –okrzyknął
to, by lis.
każdy
- Jesteś
z osiemnastu zaproszonych znajomych przyniósł
prawdziwym
i wiewiórki.
butelkę wódki,
niedźwiedziem! którą
– wtórowały musam
sarny
wypije na jego cześć. Karol rozmawia z nim przez telefon i nie wie, co mu
-propozycja
Z tobą możemy być bezpieczni!
odpowiedzieć, ale uważa, żeKajtek jest nieodpowiednia. Jak może
nagle poczuł się zupełnie inaczej niż rano w szkole. Nie
był już „leniwcem, grubaskiem”, koledzy przekonali się, że nie
to, co widzieli w nim zupełnie nie było prawdą.
- Przepraszamy… – powiedziała w końcu jedna z wiewiórek –
Wino dookropni.
byliśmy obiadu
- żadnegoMaję
Wiesz
Oskar odwiedza swoją przyjaciółkę
co, chyba się po prostu baliśmy, nigdy nie znaliśmy
w domu. Jej rodzice proponują mu
niedźwiedzia – dorzuciła speszona sarna.
kieliszek wina do obiadu, mimo że Od oboje
tej porymają
szkolnidopiero 14 lat.
koledzy starali się Oskar nieoceniać
nikogo nie chce po
ich
urazić, ale wie, że jego rodzice nie zgadzają
pozorach. się,sięby
I szybko próbował
okazało, alkohol.
że ani lisek nie jestCo
tak powie?
sprytny,
jak wszyscy myśleli, ani wilk tak odważny. Wystarczy kogoś
trochę poznać, by zobaczyć, jak pozory mylą.
11
emsr@wip.pl
Karta pracy nr 2
Załącznik nr 2
Załącznik nr 2
Każdy z przyjaciół Kajtka ma w szkole jakąś „łatkę”. Sam Miś uważany był za leniwego
i łakomego. Wielu myśli, że myszka się wszystkiego boi, owca jest łagodna i powolna, a lis

Narysuj komiksy, w których pokażesz, że koledzy Kajtka mają inne cechy, niż się wydaje.
Klub za garażem
Ala wprowadziła się z rodziną do nowego mieszkania. Wychodząc z psem na
spacer zauważyła Krystiana, jej rówieśnika, który mieszka na tym samym
kumplować. Co się mogło zdarzyć dalej
sprytny i złośliwy. Spróbuj udowodnić, że to nieprawda!

Karol jest w kropce. Został zaproszony na osiemnaste urodziny swojego
przyjaciela, sam jest trzy lata młodszy. Jubilat poprosił o to, by każdy
z osiemnastu zaproszonych znajomych przyniósł butelkę wódki, którą sam
odpowiedzieć, ale uważa, że propozycja jest nieodpowiednia. Jak może
Kajtek i przyjaciele
Wino do obiadu
Oskar odwiedza swoją przyjaciółkę Maję w domu. Jej rodzice proponują mu
kieliszek wina do obiadu, mimo że oboje mają dopiero 14 lat. Oskar nie chce ich
12
DOKUMENTY DO POBRANIA NA:
www.emsr.pl

Klub za garażem

Wino do obiadu
13
Od stereotypu do dyskryminacji
Uczestnicy uczniowie klas VI–VIII szkół podstawowych, wszyst-

kich klas gimnazjum i kl. I liceum
Cele ogólne przekazanie informacji dotyczących zależności mię-

dzy stereotypami, uprzedzeniami a dyskryminacją,
Cele szczegółowe uświadomienie szkodliwości stereotypów oraz tego,

że mogą prowadzić do dyskryminacji
Czas trwania 45 + 45 minut
Potrzebne materiały arkusze papieru dla każdej grupy, flipchart, markery

załącznik Słowniczek do wykorzystania podczas lekcji
Liczba uczestników 15–25 osób
Przebieg zajęć
Wprowadzenie
Jeśli wcześniej przeprowadzone zostały zajęcia Co oznacza termin dyskryminacja, można przypo-
mnieć uczniom definicję dyskryminacji wypracowaną na tych zajęciach.
Przedstawienie podstawowych definicji

Na początku ćwiczenia przedstaw klasie rozróżnienie między stereotypem, uprzedzeniem a dys-
kryminacją (definicje pojęć w słowniczku w załączniku).
Jak funkcjonują stereotypy − praca w grupach

Podziel klasę na kilka małych zespołów i przydziel każdemu z nich jedną z grup społecznych, wobec
których społeczeństwo najczęściej posługuje się stereotypami. Nazwy takich grup przygotuj na kart-
kach i poproś uczniów, żeby pracowali w ciszy, tak żeby żaden z zespołów nie wiedział, nad jakimi
stereotypami pracują pozostałe.
Przykłady grup dyskryminowanych:

•• kobiety,
•• osoby starsze,
•• niepełnosprawni,
•• dzieci i młodzież,
•• Romowie,
•• Żydzi,
•• osoby homoseksualne,
•• kibice,
•• mężczyźni,
•• osoby otyłe.
Zadaniem każdego zespołu będzie wypisanie na arkuszach papieru, jaki jest stereotyp dotyczący
danej grupy (można tu wskazać, że chodzi o wygląd zewnętrzny, typowe cechy, zachowania), jakie
żywi się wobec tej grupy uprzedzenia, czyli jakie uczucia budzi ta grupa w innych ludziach oraz
jakie przejawy dyskryminacji ją dotykają: jak zachowują się ludzie wobec jej przedstawicieli i przed-
stawicielek.
14
Dodatkowo każdy zespół powinien przygotować pantomimiczną scenkę, na podstawie której reszta
klasy musi zgadnąć, o jaką grupę społeczną chodzi (ewentualnie zamiast scenki można poprosić
każdy zespół, żeby narysował przedstawiciela lub przedstawicielkę grupy, którą miał scharakte-
ryzować). Jeśli zdecydujesz się na drugą wersję ćwiczenia, przygotuj wcześniej dodatkowy arkusz
papieru dla każdego zespołu.
Prezentacja opracowanych scenek

Poproś zespoły o prezentację, zaczynając od scenki lub rysunku, a dopiero po odgadnięciu przez
resztę klasy, o jaką grupę dyskryminowaną chodzi, przejdź do omówienia efektów pracy. Przykła-
dowe stereotypy do wykorzystania w ćwiczeniu: blondynki, kibice, Romowie, Żydzi, osoby homo-
seksualne, kobiety, mężczyźni, osoby niepełnosprawne, osoby czarnoskóre, osoby otyłe.
Przy przekazywaniu polecenia do tego ćwiczenia warto zwrócić uwagę, że nie chodzi w nim o to,
żeby uczennice/uczniowie opisywali własne przekonania, a zatem własne stereotypy dotyczące
jakiejś grupy, ale takie, które ich zdaniem funkcjonują w społeczeństwie.
Jak funkcjonują stereotypy − dyskusja

Zainicjuj dyskusję na temat stereotypów, uprzedzeń, dyskryminacji. Możesz zapytać młodzież, czy
łatwo lub trudno było wypisać stereotypy. Często pada odpowiedź, że to było łatwe zadanie, co sta-
nowi dowód na to, że stereotypy bardzo mocno funkcjonują w naszej kulturze i przytoczenie ich
nie stanowi żadnego problemu. Jednocześnie warto zwrócić uwagę na to, że najczęściej nie znamy
żadnej osoby, która należałaby do opisywanej przez stereotyp grupy społecznej i zachowywała się
lub wyglądała w sugerowany przez stereotyp sposób. Zatem stereotypy nie pochodzą z naszego włas-
nego doświadczenia, przyswajamy je na ogół w oderwaniu od rzeczywistej wiedzy o grupach, któ-
rych dotyczą. Można także − w odniesieniu do sytuacji w konkretnej klasie − podkreślić, że scenki
albo rysunki przedstawiające stereotypy dotyczące określonych grup społecznych są zwykle bardzo
jednoznaczne i łatwe do odgadnięcia, co też pokazuje, jak szablonowe są stereotypy.
Zakończenie
Wychowawca/wychowawczyni podsumowują zajęcia. Przypominają definicję terminu „stereotyp”.
Wskazują, że postrzeganie innych osób i grup społecznych poprzez stereotypy jest krzywdzące
i nieadekwatne do rzeczywistości.
15
emsr@wip.pl

Słowniczek do wykorzystania podczas zajęć

Dyskryminacja − traktowanie kogoś gorzej niż innych w tej samej sytuacji. Dyskryminuje się
ludzi z rożnych powodów, na przykład ze względu na płeć, rasę, wiek, status materialny,
wyznanie czy orientację seksualną.

rozwinięcie dla każdej
Stereotyp (z gr. stereos z twardy,
− stężały, nich. Opracuj ramowy
typos − wzorzec, odcisk) –scenariusz dalszego
skrajnie przejaskrawiony
obraz danej grupy, traktujący wszystkich jej członków w sposób niezróżnicowany, niezależnie
od ich cechrozwoju akcji,
indywidualnych. bezpieczny
Stereotypy dla głównego
często oparte są na niepewnejbohatera.
lub fałszywej wiedzy
o świecie, utrwalone są przez tradycję i trudno podlegają zmianom. Cechuje je
jednostronność, sztywność, żywotność, nieprzemakalność – odporność na argumenty i fakty.
Uprzedzenie – negatywne opinie lubKlub zawobec

uczucia garażem
innych grup społecznych, żywione
z powodu samej przynależności do danej grupy. To także nieprzychylna ocena, osąd
dokonany na podstawie stereotypowych przekonań.

Wino do obiadu
16
Co oznacza termin „dyskryminacja”
Uczestnicy uczniowie klas VI–VIII szkół podstawowych oraz

I klasy szkół ponadpodstawowych
Cele ogólne doprecyzowanie pojęcia dyskryminacji
Cele szczegółowe określenie w dokładny i jednoznaczny sposób czym

jest, a czym nie jest dyskryminacja, wypracowanie
definicji
Potrzebne materiały •• arkusze papieru typu flipchart − po jednym dla każ-

dej grupy,
•• markery
•• załącznik Słowniczek do wykorzystania podczas lekcji
•• załącznik Rodzaje dyskryminacji
Przebieg zajęć
Wprowadzenie
Przedstawienie tematu i celu zajęć. Przypomnienie norm obowiązujących podczas zajęć (mówimy
pojedynczo, nie wyśmiewamy się z wypowiedzi innych, mówimy zdarzeniach, nie osobach itp.).
Wprowadzenie wychowawcy/wychowawczyni: Na dzisiejszych zajęciach będziemy mówić o dys-

kryminacji, która może dotyczyć każdego. Wiem, że takie sytuacje mogą występować także w tej
klasie i na terenie naszej szkoły. Być może wśród was są osoby, które kiedyś użyły pojęć mających
znamiona dyskryminacji, padły jej ofiarą lub były świadkami takiej sytuacji.
Wypracowanie definicji
Podziel młodzież na grupy. Każdej grupie rozdaj arkusz papieru i marker. Poproś, aby wypraco-
wały definicję dyskryminacji. Następnie zachęć przedstawiciela lub przedstawicielkę grupy do pre-
zentacji wypracowanych definicji. W tej części zajęć chodzi przede wszystkim o to, aby wskazać
wyznaczniki dyskryminacji, czyli:
•• nierówne, gorsze traktowanie kogoś w określonej sytuacji tylko na podstawie przynależności do
pewnej grupy społecznej, na przykład płci – ten element definicji oznacza, że inna osoba, nie-
należąca do wskazanej grupy, byłaby traktowana lepiej (sprawca/sprawczyni dyskryminacji uza-
sadniają gorsze traktowanie płcią, wiekiem, niepełnosprawnością, pochodzeniem narodowym
czy etnicznym, wyznaniem, orientacją seksualną itp. danej osoby);
•• gorsze traktowanie nie jest usprawiedliwione żadnymi obiektywnymi przesłankami, na przy-
kład w Polsce miała miejsce sytuacja, że mężczyzna nie został przyjęty do pracy w laboratorium
analitycznym mimo posiadania pełnych kwalifikacji, właścicielka laboratorium stwierdziła, że
„mężczyźni są mniej precyzyjni”.
Kto kogo dyskryminuje

Poproś młodzież o podanie przykładów dyskryminacji z własnego życia (zarówno własnych doświad-
czeń, jak i doświadczeń osób bliskich i znajomych) – kto, kiedy i gdzie jest najbardziej narażony na
dyskryminację i ze względu na co.
17
Przy okazji tego ćwiczenia młodzież często uskarża się na dyskryminację ze strony osób od nich
starszych oraz na dyskryminację ze względu na płeć. Warto się wcześniej przygotować do tego typu
dyskusji.
Zakończenie
Wychowawca/wychowawczyni podsumowują zajęcia. Przypominają definicję terminu „dyskrymi-
nacja”. Wskazują, że zachowania dyskryminujące mogą dotknąć każdego, dlatego należy być wraż-
liwym na wypowiedzi dyskryminujące innych. Na zakończenie można rozdać uczniom załącznik
Rodzaje dyskryminacji.
Biały charakter
Uczestnicy uczniowie klas VI–VIII szkół podstawowych, ucznio-

wie klasy I szkół ponadpodstawowych
Cele ogólne zwiększenie świadomości uczniów i uczennic, że język

może dyskryminować mniejszości
Cele szczegółowe zwrócenie uwagi uczniów i uczennic na znaczenie

używania niedyskryminującego języka
Potrzebne materiały załącznik Skojarzenia

markery
Przebieg zajęć
Wprowadzenie
Przypomnienie, czym jest dyskryminacja oraz stereotypowe ujęcie grup społecznych i osób. Przed-
stawienie tematu i celu zajęć. Przypomnienie norm obowiązujących podczas zajęć.
Skojarzenia − praca w grupach

Podziel klasę na 5- lub 6-osobowe grupy. Poproś każdą grupę, żeby znalazła sobie w sali miejsce
na pracę. Rozdaj każdej grupie załącznik Skojarzenia (tabelę można powiększyć do rozmiaru A3).
Wyjaśnij, że to ćwiczenie dotyczy języka, którego używamy, i zadaniem grupy jest znalezienie wyra-
żeń, powiedzeń, przysłów, które zawierają takie słowa jak: biały, czarny, Indianin, Cygan, Żyd, Arab,
Rosjanin itp. Kiedy już znajdą te wyrażenia, niech pomyślą, jak to słowo jest użyte. Jeśli fraza ma
pozytywne skojarzenia, wpisują ją do pierwszej kolumny, jeśli neutralne – do drugiej kolumny, a jeśli
negatywne – do trzeciej. Na przykład „czarny charakter” odnosi się do kogoś złego, więc umiesz-
czamy tę frazę w trzeciej kolumnie. Poproś grupy, żeby przyjrzały się zwrotom z trzeciej kolumny,
tym, które mają negatywne znaczenie, i żeby zaproponowały inne określenia. Niech wpiszą je do
czwartej kolumny.
Kiedy grupy skończą wypełniać swoje tabelki, poproś, by przedstawiciel lub przedstawicielka każ-
dej grupy przeczytali klasie znalezione wyrażenia.
Jak język odzwierciedla postrzeganie grup społecznych − dyskusja

Zainicjuj rozmowę z klasą na temat wyników pracy każdej z grup. Przykładowe pytania:
18
•• Która kolumna jest najdłuższa?
•• Jakie rodzaje słów możemy znaleźć w pierwszej, drugiej i trzeciej kolumnie?
•• Skoro język nie jest neutralny, jakie nasze oceny związane z naszą kulturą i innymi kulturami
odzwierciedla?
•• Czy jest ważne, aby używać języka, który nie niesie ze sobą negatywnych powiązań z innymi kul-
turami? Dlaczego?
•• Jeśli jest to ważne, jak powinniśmy zmienić nasz język?
Zakończenie
Wychowawca/wychowawczyni podsumowują zajęcia. Wskazują, że język odzwierciedla stereotypy.
Przypominają, że postrzeganie innych osób i grup społecznych poprzez stereotypy jest krzywdzące
i nieadekwatne do rzeczywistości. Dziękują za udział w zajęciach.
19
Dzięki serwisowi e-Pedagogika.pl
Tysiące
specjalistów
rozwija swój
warsztat
zawodowy
Naszym subskrybentom udostępniamy bazę kilkuset scenariuszy i kart pracy gotowych

do wydrukowania. Do tego atrakcyjne pomoce multimedialne: słuchowiska, pokazy fil-
mowe, gry dydaktyczne.
Z łatwością wybierzesz materiały potrzebne na konkretne

zajęcia terapeutyczne.
Dzięki serwisowi jesteś na bieżąco z prawem oświatowym, uczestniczysz w certyfiko-
wanych e-szkoleniach, korzystasz z poradników w formie podcastów i video.
Zeskanuj kod QR
i sprawdź ofertę testową
lub wpisz adres w swojej przeglądarce:
https://ln.wip.pl/ARwp
Przetestuj, jak e-Pedagogika.pl może pomóc Ci w pracy!

20
Autorzy: Magdalena Goetz, Natalia Perek, Alina Synakiewicz, Kamila Raczyńska
Kierownik grupy wydawniczej: Agata Jastrzębska
Wydawca: Karolina Mutryn
Redaktor: Katarzyna Giruć
Copyright © by Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
Warszawa 2023
Skład i łamanie: Triograf, Dariusz Kołacz
Projekt okładki: Piotr Fedorczyk
Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
ul Łotewska 9a, 03-918 Warszawa
tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10
Niniejszy e-book jest chroniony prawem autorskim. Przedruk materiałów bez zgody wydawcy –
zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Zaproponowane
w tym poradniku wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie
w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane
rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych.
W konsekwencji redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych
w poradniku wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków
21
Klub za garażem

Wino do obiadu
2 PN 0020
ISBN 978-83-8344-141-2
9 788383 441412

Dyskryminacja W Szkole. Profilaktyka I Reagowanie

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Dyskryminacja W Szkole. Profilaktyka I Reagowanie

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Dyskryminacja W Szkole. Profilaktyka I Reagowanie

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Spis treści

Dlaczego nie można lekceważyć przejawów homofobii

Najważniejsze, abyśmy reagowali na każdy przypadek motywowanej homofobicznymi uprze-

Jak reagować na to co widzimy i słyszymy

Pamiętajmy, że nasze zachowanie jest obserwowane i interpretowane przez uczennice i uczniów

Unikajmy tych błędów!

LP. ZASADA REAGOWANIA NA CO ZWRÓCIĆ UWAGĘ

4. Jasno wyrazić swój Zaprotestować, a jednocześnie wyraźnie dać do zrozumienia, że to nie

6. Przekazać merytorycz- Należy wyjaśnić osobom dopuszczającym się niewłaściwych zachowań

Jak nie wdepnąć w stereotyp

Uczestnicy uczniowie klas I–III

Wspólne czytanie: Kajtek w tarapatach

Przydatne mogą być pytania:

Zadanie 2. Kajtek i przyjaciele. Karta pracy nr 2

Przykładowe pytania do grupy:

Zadanie 3. Poznaj, nie oceniaj! Plakat

Karta pracy nr 3 Alkohol? To nie dla mnie!

Alkohol? To nie dla mnie!

Alkohol? To nie dla mnie!

Przeczytaj uważnie poniższe opisy scenek i spróbuj opracować krótkie

Zastanów się, jakie mogły być jego reakcje.

Osiemnaście butelek na osiemnastkę

Karta pracy nr 3 Alkohol? To nie dla mnie!

Alkohol? To nie dla mnie!

Osiemnaście butelek na osiemnastkę

Uczestnicy uczniowie klas VI–VIII szkół podstawowych, wszyst-

Cele ogólne przekazanie informacji dotyczących zależności mię-

Cele szczegółowe uświadomienie szkodliwości stereotypów oraz tego,

Czas trwania 45 + 45 minut

Potrzebne materiały arkusze papieru dla każdej grupy, flipchart, markery

Liczba uczestników 15–25 osób

Przedstawienie podstawowych definicji

Jak funkcjonują stereotypy − praca w grupach

Przykłady grup dyskryminowanych:

Prezentacja opracowanych scenek

Jak funkcjonują stereotypy − dyskusja

Karta pracy nr 3 Alkohol? To nie dla mnie!

Alkohol? To nie dla mnie!

Przeczytaj uważnie poniższe opisy scenek i spróbuj opracować krótkie

Uprzedzenie – negatywne opinie lubKlub zawobec

Osiemnaście butelek na osiemnastkę

Uczestnicy uczniowie klas VI–VIII szkół podstawowych oraz

Cele ogólne doprecyzowanie pojęcia dyskryminacji

Cele szczegółowe określenie w dokładny i jednoznaczny sposób czym

Czas trwania 45 minut

Potrzebne materiały •• arkusze papieru typu flipchart − po jednym dla każ-

Wprowadzenie wychowawcy/wychowawczyni: Na dzisiejszych zajęciach będziemy mówić o dys-

Kto kogo dyskryminuje

Uczestnicy uczniowie klas VI–VIII szkół podstawowych, ucznio-

Cele ogólne zwiększenie świadomości uczniów i uczennic, że język

Cele szczegółowe zwrócenie uwagi uczniów i uczennic na znaczenie

Czas trwania 45 minut

Potrzebne materiały załącznik Skojarzenia

Liczba uczestników 15–25 osób

Skojarzenia − praca w grupach

Jak język odzwierciedla postrzeganie grup społecznych − dyskusja

Naszym subskrybentom udostępniamy bazę kilkuset scenariuszy i kart pracy gotowych

Z łatwością wybierzesz materiały potrzebne na konkretne