Nieuwe Materialen: V5 Gl-Jlo-Ko

14.
Nieuwe materialen
V5
GL-JLO-KO
1
14.1 Metalen en legeringen
Metalen in extreme omstandigheden: kernfusie
Een bekende kernfusiereactie is de reactie van deuterium,
de H-2 isotoop van waterstof, met tritium, de H-3 isotoop
van waterstof.
De fusiereactie die verloopt tussen deuterium en tritium gaat

als volgt:
2
Metalen in extreme omstandigheden: kernfusie
Deze fusiereactie heeft een zeer hoge activeringsenergie.
Dat wil zeggen dat de temperatuur in de reactor heel hoog

moet zijn, circa 150 miljoen kelvin.
Bij deze hoge temperatuur zijn de botsingen tussen deuterium

en tritium zo heftig dat de atomen hun elektronen verliezen.
3
Metalen in extreme omstandigheden: plasma
Er ontstaat vervolgens een mengsel van positief geladen kernen
en losse elektronen (ionisatie).
Als er voldoende geïoniseerde atomen aanwezig zijn, dan verandert de

eigenschappen van het gas naar plasma.
Een plasma kan elektriciteit geleiden en reageert

op magneetvelden.
Plasma kun je ook maken onder minder extreme

omstandigheden dan bij kernfusie. 4
Metalen in extreme omstandigheden: plasma (natuur)
In de natuur komt plasma in de vorm van bliksem en het noorderlicht.
5
Metalen in extreme omstandigheden: plasma (kernfusiereactor)
De kernfusiereactor heeft een vorm van een donut.
In de ring bevindt zich plasma, dat door

sterke koperen magneetringen in
bedwang wordt gehouden.
De temperatuur aan de buitenrand van

het plasma is ongeveer 6000 K.
Video: Culham Centre Fusion Energie (CCFE), Engeland6

Metalen in extreme omstandigheden: wolfraam (kernfusiereactor)
Wolfraam is een hard materiaal met een smeltpunt van 3695 K.
Hierdoor wordt wolfraam gebruikt voor de reactorwand.
De reactorwand heeft een poreuze structuur

en bevat vloeibare tin (Sn). Dit zorgt dat
warmte de van de plasma verdeelt wordt in
de reactor en de binnenwand krijgt ook
een dikkere beschermende laag.
7
8
The Mega Amp Spherical Tokamak (MAST) Upgrade is a nuclear fusion experiment at Culham in Oxfordshire, UK.
Edelheid van metalen: standaardelektrodepotentiaal
De standaardelektrodepotentiaal die bij de redoxreactie is behandeld geeft informatie
over de edelheid van metalen.
Hoe groter die potentiaal, des te edeler is het metaal. Als een metaal minder edel is, is
het ook gevoeliger voor corrosie.
9
Edelheid van metalen: BINAS T48
10
Edelheid van metalen: Fe (s)
IJzer vormt een laagje o.a. Fe2O3 maar het ijzeroxide is niet in staat om ijzer af te sluiten
voor verdere aantasting.
IJzer is een metaal die moet dus

worden beschermd tegen corrosie.
11
Edelheid van metalen: bescherming
Metalen die gevoelig zijn voor corrosie moeten
daartegen vaak worden beschermd.
• Afdekken met verflaag.
• Het afdekken van een metaal met

een laagje van een ander metaal (anodizing).
• Poedercoaten.
12
Edelheid van metalen: Al (s) en Cr (s)
Aluminium en chroom vormen een zeer dun laagje Al2O3 en o.a. Cr2O3, die de materiaal
afsluit voor invloeden van buiten en voor verdere aantasting.
Aluminium Chroom
13
Geleiding en buigzaam van metalen: geleiding
Een metalen zijn goede geleiders in vaste en vloeibare fase vanwege de volgende
verklaringen.
• Een metaal bestaat uit positieve geladen metaalionen

die omringd zijn door negatieve vrije bewegende
valentie-elektronen.
• Deze vrij bewegende valentie-elektronen spelen ook een

rol bij de goede geleiding van warmte in metalen.
14
Geleiding en buigzaam van metalen: buigzaamheid
Metalen zijn goed vervormbaar materialen en deze eigenschap
is vanuit mesoniveau te verklaren.
• Op mesoniveau vormen metalen kleine kristalen, groepjes van

metaalionen die metaalroosters bevatten (zie 14.7).
• Het metaalrooster van ene kristal sluit niet precies aan op het
metaalrooster van een ander kristal (zie 14.7).
15
Geleiding en buigzaam van metalen: buigzaamheid
Metalen zijn goed vervormbaar materialen en deze eigenschap is vanuit mesoniveau te
verklaren.
• Bij voldoende uitgeoefend kracht op een stukje metaal,

verschuift een laag positief geladen metaalionen in het
metaalrooster van een kristal.
• De negatief geladen valentie-elektronen bewegen

hier tussendoor en houden de metaalionen op hun
nieuwe plaats bij elkaar.
16
Geleiding en buigzaam van metalen: buigzaamheid (roosterfouten)
Als je een metalen walst of smeedt met een hamer, ontstaat er steeds meer kleinere
kristallen en steeds meer grensvlakken.
Daarnaast ontstaat roosterfouten in het kristal door deze bewerkingen. Door de

toename van het aantal grensvlakken en roosterfouten kunnen
de lagen metaalionen steeds minder goed langs elkaar schuiven.
De metaal wordt hierdoor harder en moeilijker te buigen.
17
Geleiding en buigzaam van metalen: buigzaamheid (roosterfouten)
Door het metaal voorzichtig te verhitten, smelt een deel van de kleine kristallen weer
samen tot grote kristallen met minder roosterfouten.
Het metaal heeft weer minder grensvlakken en

wordt minder hard. Het kan dan nog platter
worden gewalst of verder gesmeed.
18
Legering
Zuivere metalen zijn vaak vrij zacht en daardoor ongeschikt om zo te gebruiken.
Daarom worden legeringen gebruikt die minder gemakkelijk vervormen en beschadigen.
Bij een legering is een deel van de metaalatomen vervangen door een andere atomen
die iets groter of kleiner zijn.
19
Legering: roosterfouten
Op mesoniveau gezien zorgen deze atomen voor verstoring van het metaalrooster, ze
veroorzaken dus roosterfouten.
Hierdoor wordt verschuiven van de lagen in de metaalkristallen veel moeilijker.

Dit verklaart waardoor legeringen meestal harder zijn dan zuivere metalen.
20
Legering: eigenschap
Als ijzer meer dan 2% C-atoom bevat, wordt het zo hard dat je het nauwelijks meer kunt
vervormen. Het wordt zelfs bros.
Je kunt het alleen in de gewenste vorm krijgen door het te gieten in een vorm (mal)
21
Legering: voorbeelden
• Messing (brass): mengsel van Cu (s) en Zn (s).
• Roestvrij staal (stainless steel) : Fe (10 – 17%), Cr (6 – 36%) en C (< 1%).
Messing
Roestvrij staal
22
Bijzondere legering: nitinol
Sommige materialen met bijzondere eigenschappen worden ‘smart materials’ genoemd.
Nitinol is een voorbeeld van een ‘smart material’. Nitinol is een geheugenmetaal die
gemaakt is van Ni (s) en Ti (s).
Bij 500 ºC kun je de gewenste vorm maken met nitinol en deze legering “onthoudt” deze
vorm.
Als je dit materiaal handmatig vervormt en vervolgens een klein beetje verwarmen, dan
schiet deze materiaal in zijn originele vorm.
23
Bijzondere legering: nitinol - kristalroosters
Voor nitinol zijn er twee mogelijke kristalroosters, die je martensiet en austeniet noemt.
Bij flink verwarmen (500 ºC ) gaan de atomen in het austensietrooster zitten en bij die
temperatuur geef je het materiaal de gewenste vorm.
24
Bijzondere legering: nitinol - kristalroosters
Koel je het materiaal af, dan gaat de atomen over naar het martensiet.
Het martensiet blijkt een flexibel rooster te zijn waarin je het materiaal makkelijk kunt
vervormen.
Door alleen een klein beetje te verwarmen gaat het materiaal terug naar de originele
vorm.
25
Bijzondere legering: nitinol – medische toepassing (scoliose correctie)
26
Bijzondere legering: nitinol video
27
Huiswerk
1 t/m 4 ; 7, 8, 10, 11
Afsluiting: 1 t/m 5
28

Nieuwe Materialen: V5 Gl-Jlo-Ko

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Nieuwe Materialen: V5 Gl-Jlo-Ko

Uploaded by

Document Information

Original Description:

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Nieuwe Materialen: V5 Gl-Jlo-Ko

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

14.

De fusiereactie die verloopt tussen deuterium en tritium gaat

Dat wil zeggen dat de temperatuur in de reactor heel hoog

Bij deze hoge temperatuur zijn de botsingen tussen deuterium

Als er voldoende geïoniseerde atomen aanwezig zijn, dan verandert de

Een plasma kan elektriciteit geleiden en reageert

Plasma kun je ook maken onder minder extreme

In de ring bevindt zich plasma, dat door

De temperatuur aan de buitenrand van

Video: Culham Centre Fusion Energie (CCFE), Engeland6

De reactorwand heeft een poreuze structuur

IJzer is een metaal die moet dus

• Afdekken met verflaag.

• Het afdekken van een metaal met

• Een metaal bestaat uit positieve geladen metaalionen

• Deze vrij bewegende valentie-elektronen spelen ook een

• Op mesoniveau vormen metalen kleine kristalen, groepjes van

• Bij voldoende uitgeoefend kracht op een stukje metaal,

• De negatief geladen valentie-elektronen bewegen

Daarnaast ontstaat roosterfouten in het kristal door deze bewerkingen. Door de

De metaal wordt hierdoor harder en moeilijker te buigen.

Het metaal heeft weer minder grensvlakken en

Hierdoor wordt verschuiven van de lagen in de metaalkristallen veel moeilijker.

• Roestvrij staal (stainless steel) : Fe (10 – 17%), Cr (6 – 36%) en C (< 1%).

You might also like