‫نشریه مهندسی مکانیک امیرکبیر‬

‫نشریه مهندسی مکانیک امیرکبیر‪ ،‬دوره ‪ ،52‬شماره ‪ ،2‬سال ‪ ،1399‬صفحات ‪ 419‬تا ‪436‬‬
‫‪DOI: 10.22060/mej.2018.13936.5757‬‬

‫مطالعه عوارض مکانیکی– بیوسیستمی سوخت مازوت و بررسی فنی استفاده از فنون نوین جهت‬
‫کاهش آالینده‌ها در نیروگاه ایرانشهر‬
‫شهریار کوراوند* ‪ ،‬علی ماشاء اهلل کرمانی‬

‫گروه فنی کشاورزی ‪ ،‬پردیس ابوریحان‪،‬دانشگاه تهران ‪ ،‬تهران‪،‬ایران‬

‫تاریخچه داوری‪:‬‬ ‫خالصه‪ :‬کاهش آلودگي هوا در هنگام مصرف سوخت مازوت از جمله نيازهاي ضروري بخش نيروگاهي براي جلوگيري‬
‫دریافت‪1396/10/18 :‬‬
‫از بروز آسيب‌هاي زيست محيطي مي‌باشد‪ .‬از طرفي آلودگي‌هاي سمي موجود در هوا با نزوالت جوي ترکيب شده و‬
‫بازنگری‪1397/01/17 :‬‬
‫پذیرش‪1397/02/30 :‬‬ ‫باران‌هاي اسيدي به وجود مي‌آورند‪ ،‬لذا اثر تخريبي آن‌ها زياد مي‌گردد‪ .‬پژوهش حاضر به بررسی ویژگی‌های مکانیکی‬
‫ارائه آنالین‪1397/03/30 :‬‬ ‫و متالوژیکی رسوب‌های حاصل از احتراق سوخت مازوت بر روی مشعل و لوله‌های سوپر هیت‌های نیروگاه ایرانشهر و‬
‫همچنین میزان آالینده‌های آن می‌پردازد‪ .‬سپس مطالعات و تحليل و بررسي در زمينه عوامل ايجاد آلودگي زيست محيطي‬
‫کلمات کليدي‪:‬‬
‫در هنگام مصرف سوخت مازوت انجام مي‌شود‪ .‬همچنین روش‌های نوین کاهش اين آلودگی‌ها و استفاده از فناوري‌هاي‬
‫خاکستر‬
‫جدید بررسي و بهترين راه‌حل براي کاهش اين آالینده‌ها و حفظ محيط زيست در نيروگاه ايرانشهر مورد تحليل و بررسي‬
‫آلودگی‬
‫قرار می‌گیرد‪ .‬با تعیین ده مالک اصلی‪ ،‬از بین روش‌های گوناگون‪ ،‬دو روش نانوامولسیون مازوت و روش گوگردزدایی از‬
‫مازوت‬
‫گازدودکش به روش جذبی تر انتخاب و پيشنهاد شده است‪ .‬عالوه بر این با امکان‌سنجي استفاده از فناوری‌هاي جديد‬
‫نیروگاه‬
‫روش ايده‌الي براي کاهش آلودگي ناشي از احتراق سوخت مازوت در نيروگاه ايرانشهر انجام گردیده است‪.‬‬
‫نانوامولسیون‬

‫اتفاق می‌افتد و ضخامت آن افزایش می‌یابد‪ .‬خاکستر مازوتی که بر‬ ‫‪ -1‬مقدمه‬

‫روی دو قسمت از تجهیزات نیروگاه یعنی لوله‌های سوپرهیتر و مشعل‬ ‫نفت کوره یا مازوت ارزش حرارتی باالیی دارد و به همین دلیل در‬
‫رسوب می‌کند‪ ،‬اهمیت دارد‪ .‬به دلیل این رسوب‪ ،‬ضخامت جداره لوله‬ ‫نیروگاه به عنوان سوخت مورد مصرف قرار می‌گیرد‪ .‬در هنگام احتراق‬
‫افزایش یافته و حرارت کم‌تری به آب درون لوله می‌رسد که موجب‬ ‫سوخت مازوت‪ ،‬حرارت ایجاد شده باعث افزایش دمای آب درون‬
‫کاهش راندمان حرارتی و خوردگی اجزاء بویلر می‌گردد‪ .‬همچنین‬ ‫لوله‌های واتروال و ایجاد بخار فوق اشباع مناسب برای تحریک توربین‬
‫رسوب روی مشعل باعث نقصان در احتراق سوخت و ایجاد آلودگی‬ ‫می‌شود‪ .‬در حین احتراق مازوت تعدادی مواد جانبی از جمله خاکستر‬
‫بیشتر می‌شود‪ .‬این موضوع باعث می‌شود تا نیازمند تعمیرات دوره‌ای‬ ‫و دود تولید می‌شود‪ .‬خاکستر باعث آسیب‌های مکانیکی و شیمیایی‬
‫و از کارانداختن واحد برای مدت زمانی مشخص باشد‪ .‬انجام تعمیرات‬ ‫به اجزا نیروگاه شده و ترکیبات آالینده موجود در دود‪ ،‬محیط زیست‬
‫دوره‌ای و استفاده از روش‌های مکانیکی برای برداشتن رسوبات نیز‬ ‫را تهدید می‌کند‪ .‬با توجه به منابع عظیم گازی کشور و پاک‌تر بودن‬
‫آسیب‌هایی به لوله و اجزا آن وارد می‌کند‪ .‬این رسوب‌ها در لوله‌ها و‬ ‫آن نسبت به مازوت‪ ،‬اصطالحاً دوگانه‌سوز نمودن نیروگاه‌های حرارتی‬
‫بویلر به قدری است که مستلزم خارج کردن بویلر از مدار طی هفته‌ها‬ ‫انجام شده که دارای مزایا و معایبی فنی بوده است‪ .‬در این فرآیند‪،‬‬
‫جهت رسوب‌زدایی می‌باشد‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬چنانچه رسوب زدایی نشود‬ ‫رسوبات به صورت الیه الیه روی یکدیگر تشکیل می‌شوند‪ .‬وقتی الیه‬
‫منجر به افت فشار شدید و ناتوانی دمنده بویلر می‌شود‪ .‬در اثر احتراق‬ ‫دوم تشکیل می‌گردد‪ ،‬به علت گرما‪ ،‬ذوب شده و در نتیجه چسبنده‬
‫مازوت عناصر خورنده به صورت اکسیدی درآمده و برروی سطوح‬ ‫می‌گردد و بدین ترتیب جذب ذرات پراکنده خاکستر سوخت مازوت‬
‫لوله‌ها رسوب می‌کنند‪ .‬انواع ترکیبات ایجاد شده که نقطه ذوب پایین‬ ‫* نویسنده عهده‌دار مکاتبات‪skouravand@ut.ac.ir :‬‬
‫حقوق مؤلفین به نویسندگان و حقوق ناشر به انتشارات دانشگاه امیرکبیر داده شده است‪ .‬این مقاله تحت لیسانس آفرینندگی مردمی (‪)Creative Commons License‬‬
‫در دسترس شما قرار گرفته است‪ .‬برای جزئیات این لیسانس‪ ،‬از آدرس ‪ https://www.creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/legalcode‬دیدن فرمائید‪.‬‬
‫‪419‬‬
 ‫نشریه مهندسی مکانیک امیرکبیر‪ ،‬دوره ‪ ،52‬شماره ‪ ،2‬سال ‪ ،1399‬صفحه ‪ 419‬تا ‪436‬‬
‫را در طی چند دوره بازسازی حفظ کنند [‪ .]7‬گوگردزدایی زیستی‬
‫با استفاده از میکروارگانیسم‌ها یا فرآورده‌های آن و یا به طور کلی با‬
‫استفاده از فرآیندهای زیستی انجام می‌شود‪.‬‬
‫خاک رس‪ ،‬که به‌طور محلی در دسترس است‪ ،‬می‌تواند به طور‬
‫موثر برای جاذب گوگردزدایی مورد استفاده قرار می‌گیرد‪ .‬اشباع‬
‫فلزات روی خاک رس ویژگی‌های جذب آن را افزایش می‌دهد که‬
‫در یک تحقیق ‪ 60‬درصد گوگردزدایی انجام شده است [‪ .]8‬نانوذرات‬
‫مغناطيسی به دلیل اینکه به سادگی قابل جداسازی توسط آهنربا‬
‫می‌باشند‪ ،‬قابلیت ویژه‌ای برای گوگردزدایی دارند [‪ .]9‬در تحقیق‬
‫دیگری به منظور ارتقاء قیر اتابازکا با ‪ 5/4‬درصد وزنی گوگرد‪ ،‬تجزیه‬
‫حرارتی کاتالیزوری با استفاده از مایکروویو مورد استفاده قرار گرفت‬
‫که کاهش گوگرد در آن ‪ 47/4‬درصد بوده است‪.]10[.‬‬
‫انواع مختلفی از روش‌های کاهش آلودگی در حین احتراق وجود‬
‫دارد از جمله می‌توان به احتراق پیشرفته برای جلوگیری از تشکیلناکس‬
‫(‪،)NOX‬و کنترل مرطوب با استفاده از آب یا تزریق بخار برای کاهش‬
‫دمای احتراق [‪ ]11‬اشاره نمود‪ .‬فرآیند امولسیون با آب‪ ،‬سطح قابل‬
‫احتراق هوا را به طور قابل توجهی افزایش داده و باعث بهبود در فرآیند‬
‫سوخت و کاهش آالینده ها و کاهش مصرف انرژی می‌شود [‪ .]12‬در‬
‫مقایسه با سوخت امولسیونی معمولی‪ ،‬اندازه ذرات آب در سوخت نانو‬
‫امولسیون بسیار کوچک است و در نتیجه‪ ،‬احتراق پایدارتر بوده و بنابراین‬
‫کاهش مصرف سوخت و انتشار گازهای گلخانه ای بیشتر است‪.]13[.‬‬
‫گوگردزدایی از گازدودکش به روش جذبی از جمله کاربردی‌ترین‬
‫راه‌های کاهش آلودگی است [‪ .]14‬این روش به دو صورت انجام‬
‫می‌شود‪ :‬الف‪ -‬گوگردزدایی به روش جذبی تر[‪ ]15‬ب‪ -‬گوگردزدایی‬
‫به روش جذبی خشک [‪ .]16‬فرآیندهای تر و خشک به راحتی با توجه‬
‫با اینکه آیا عامل حذف شونده یک محلول مایع است یا خیر قابل تمایز‬
‫می‌باشند‪ .‬فرآیند تر بر اساس تماس گاز خروجی حاصل از سوختن‬
‫مازوت که حاوی ترکیبات گوگردی می‌باشد با سنگ آهک یا آهک‬
‫انجام می‌شود به‌طوری‌که دوغاب سنگ آهک یا آهک پس از برخورد‬
‫با گاز خروجی ترکیبات گوگردی را به خود جذب می‌کند [‪.]17‬‬
‫کنترل آالینده ناکس پس ازاحتراق از روش‌های دیگری است که‬
‫در حال حاضر مورد توجه قرار گرفته است‪ .‬این روش‌ها می‌توانند به‬
‫طور مستقل اجرا یا در ترکیب با اقدامات اولیه مانند مشعل کم به‬
‫کار گرفته شوند‪ .‬روش‌های کنترل پس از احتراق را می‌توان به دو‬
‫‪420‬‬
‫هم دارند تجهیزات بویلر را در معرض اکسیداسیون قرار داده و باعث‬
‫تشدید خوردگی می‌شود‪ .‬برای پیشگیری از اتالف حرارتی و خوردگی‬
‫حاصل از آتش مشعل‌ها که دلیل آن خاکستر حاصل از احتراق سوخت‬
‫مازوت می‌باشد‪ ،‬مطالعه مکانیکی و متالوژیکی خاکستر ایجاد شده بر‬
‫روی لوله‌ها و مشعل اطالعات مناسبی در دست قرار خواهد داد‪.‬‬
‫از طرفی افزايش روزهاي آلوده و بحراني‪ ،‬خطري براي سالمت‬
‫شهروندان بوده و تاثير آالینده‌ها و مواد سمي و آالینده‌هاي شيميايي‬
‫که از طريق تنفس و حتي پوست جذب بدن مي‌شود‪ ،‬انکارناپذير‬
‫است‪ .‬عدم توانايي شبکه سراسري گاز براي تامين گاز مورد نياز براي‬
‫ايام سال و همچنين اختالف در توليد و مصرف گاز شرايطي را براي‬
‫نیروگاه‌ها ايجاد مي‌کند که از سوخت مازوت استفاده کنند‪ .‬مدیریت‬
‫آلودگي و بررسی کیفیت هوا ازجمله نيازهاي ضروري برای جلوگيري‬
‫از بروز آسيب‌هاي زيست محيطي مي‌باشد [‪ .]1‬برای کاهش آلودگی‬
‫حاصل از احتراق سوخت مازوت سه استراتژی کلی پیش روی‬
‫است؛ ‪ -1‬کاهش گوگرد سوخت قبل از احتراق و با روش‌هایی مانند‬
‫افزودنی‌ها ‪ -2 ،‬در حین احتراق و با تغییر فرآیند احتراق مازوت‬
‫و کنترل آن با تولید ترکیبات کم خطرتر ‪ -3 ،‬بعد از احتراق و با‬
‫تصفیه دود حاصل از احتراق و کاهش آالینده‌های خروجی‪ .‬در ادامه‬
‫روش‌های هر سه دسته مورد بررسی قرار می‌گیرد‪.‬‬
‫یکی از مرسوم‌ترین روش‌ها برای گوگردزدایی‪ ،‬گوگردزدایی به‬
‫روش هیدروژیناسیون می‌باشد‪ .‬از انواع کاتالیست‌های این روش می‌توان‬
‫به ‪ NiMO/AL2O3‬و ‪ COMO/AL2O3‬اشاره کرد [‪ .]2‬در روش‬
‫گوگردزدایی استخراجی مایع‪-‬مایع‪ ،‬از فرآیند فیزیکی حالل و محلول‬
‫استفاده می‌شود؛ به‌طوری‌که محلول در این فرآیند نفت کوره یا مازوت‪،‬‬
‫به طور کلی هیدروکربن با گوگرد زیاد و حالل مناسب صورت می‌گیرد‬
‫[‪ .]3‬پلیمرهای مولکولی در روش ایمپرینتینگ مولکولی برای جذب‬
‫گوگرد مورد استفاده قرار می‌گیرند [‪ .]4‬در فرآیند گوگردزدایی به روش‬
‫اکسیداسیون‪ ،‬گوگرد با یک ماده اکسیدکننده ترکیب شده‪ ،‬ماهیت‬
‫ماده تغییر کرده و گوگرد حذف می‌شود [‪ .]5‬از جمله تکنولوژی‌های‬
‫گوگردزدایی غیر متعارف‪ ،‬گوگردزدایی اکسیداسیونی به کمک‬
‫التراسونیک می‌باشد که يک فناوري جديد است و مزاياي بيشتری‬
‫نسبت به گوگردزدایی هیدروژنی دارد [‪ .]6‬در کاری در دانشگاه ایلینوی‬
‫انجام شده است‪ ،‬جاذب‌های مبتنی بر بافت‌های ریزتیتانات روی با‬
‫مورفولوژی نانوفیبر‪ ،‬می‌توانند توانایی اولیه واکنش‌پذیری وحذف گوگرد‬
 ‫نشریه مهندسی مکانیک امیرکبیر‪ ،‬دوره ‪ ،52‬شماره ‪ ،2‬سال ‪ ،1399‬صفحه ‪ 419‬تا ‪436‬‬
‫مورد ارزیابی و انتخاب روش‌های مطلوب جهت کاهش آلودگی حاصل‬
‫از احتراق سوخت مازوت در نیروگاه ایرانشهر انجام نشده است که در‬
‫اینجا یک ارزیابی جامع و کامل در سه محور قبل از احتراق‪ ،‬در حین‬
‫احتراق و پس از احتراق انجام شده است‪.‬‬
‫تا آن‌ها را جذب کند [‪.]19‬در تکنولوژی اسپری گرد خشک‬
‫‪ -2‬مواد و روشها‬
‫نیروگاه بخار ایرانشهر به عنوان پایلوت مطالعه مورد بررسی‬
‫قرار گرفته است‪ .‬در ابتدا آزمایش‌هایی برای بررسی خواص عمومی‬
‫سوخت مازوت مورد استفاده و ارزیابی دماهای حین سوختن انجام‬
‫شد (شکل ‪ .)1‬این آزمایش‌ها در دو تکرار صورت گرفت‪ .‬برای‬
‫اندازه‌گیری دمای اشتعال و نقطه ریزش مطابق استانداردها‪93‬‬
‫‪ ASTM D-‬و‪ ASTM D-97‬عمل شد‪ .‬همچنین نمونه حدود‬
‫‪ 5‬کیلوگرمی از خاکستر رسوب کرده ناشی از احتراق مازوت بر روی‬
‫لوله‌های سوپرهیت و مشعل نیروگاه ایرانشهر تهیه و به منظور بررسی‬
‫به آزمایشگاه منتقل شد (شکل ‪ )2‬سوخت مازوت مورد استفاده‬
‫در نیروگاه ایرانشهر‪ ،‬نفت کوره ‪ 2000‬از پااليشگاه اصفهان بوسيله‬
‫تانكرهاي سوخت تأمين مي‌گردد‪ .‬مازوت مصرفی دارای ‪ 3‬درصد وزنی‬
‫گوگرد می‌باشد‪ .‬چگالی مازوت ‪ 990 kg/m3‬و ارزش حرارتی آن‬
‫‪ 41/7MJ/kg‬می‌باشد‪.‬‬
‫برای بررسی مکانیکی خاکستر حاصل از احتراق مازوت‪ ،‬نمونه‌های‬
‫خاکسترها تحت آزمایش‌های مقاومت فشاری و آزمون‌های ضربه قرار‬
‫گرفت‪ .‬آزمایش‌های فشار و ضربه برای تعیین نیرو و انرژی مورد‬
‫نیاز برای برداشتن رسوبات انجام شد‪ .‬آزمون مقاومت فشاری توسط‬
‫دستگاه آزمون فشار یونیورسال سنتام مدل ا ِس‪.‬تی‪.‬ا ِم‪ 51-‬با ظرفیت‬
‫‪ 500‬کيلوگرم انجام شد‪ .‬در خصوص حذف رسوبات خاکستر مازوت‬
‫روی لوله‌ها و مشعل‌های نیروگاه به صورت دستی و وارد کردن ضربه‬
‫است‪ .‬از این‌رو در این تحقیق به منظور ارزیابی انرژی مورد نیاز برای‬
‫این کار از آزمون ضربه استفاده شد‪ .‬آزمون ضربه یکی از روش‌های‬
‫استاندارد برای تعیین انرژی شکست مواد در اثر بارهای دینامیکی‬
‫است‪ .‬اساس آزمون ضربه تعیین مقدار انرژی الزم برای شکستن قطعه‬
‫در اثر ضربه می‌باشد‪ .‬آزمون ضربه توسط دستگاه آزمون ضربه پاندولی‬
‫ا ِس‪.‬آی‪.‬تی‪ 502-‬برای تخمین مقاومت به ضربه انجام شد‪.‬‬
‫با مطالعه روش‌های نوین کاهش آلودگی‪ ،‬روش مناسب برای اعمال در‬
‫‪1  STM-5‬‬
‫‪2  SIT-50‬‬
‫‪421‬‬
‫دسته تقسیم کرد [‪ :]18‬روش احیاء کاتالیزوری انتخابی و روش احیاء‬
‫غیرکاتالیزوری انتخابی‪.‬‬
‫در روش اسپری جاذب خشک محلولی از آهک اتمیزه شده‬
‫و به طرف گاز داغ حاوی ‪SO2‬و اسیدهای دیگر اسپری می‌شود‬
‫از یک بستر سیال برای تماس معرف (آهک هیدراته) و گاز خروجی‬
‫استفاده می‌شود‪ .‬گاز و قطعات خشک آهک به شدت با یکدیگر ترکیب‬
‫می‌شوند و باعث واکنش ‪ SOX‬ها در راکتور می‌شوند [‪.]20‬‬
‫روش تزریق جاذب خشک در بین روش‌های ذکر شده به‬
‫علت عدم نیاز به ظرف جداگانه برای محصول و استفاده کمتر از‬
‫واکنشگرها کم‌ترین هزینه را داراست و معموال برای واحدهایی‬
‫که جذب میزان کمی از سولفور را دارند و یا حجم واحد خیلی‬
‫کم است‪ ،‬استفاده می شوند [‪ .]21‬جداکننده الکترواستاتیک‬
‫تر روشی موثر جهت حذف‪ SO3‬مخصوصا زمانی که غلظت آالیندگی‬
‫بسیار کم باشد است و بعد از اتمام گوگردزدایی از گازدودکش جهت‬
‫پاکسازی نهایی انجام می‌شود [‪ .]22‬در یک تحقیق‪ ،‬اندازه نانو اکسید‬
‫روی با استفاده از روش ماتریس سنتز شد و کاربردهای امکان‌پذیر‬
‫آن در گوگردزدایی ازگاز داغ در نیروگاه سیکل ترکیبی یکپارچه مورد‬
‫مطالعه قرار گرفت [‪ .]23‬میزان گوگردی که این اکسید روی نانو‬
‫ساختار جذب می‌کند ‪ 3‬برابر اکسید روی معمولی و تجاری است‪.‬‬
‫به دلیل وجود ‪SO2‬در دود خروجی از دودکش نیروگاه‪ ،‬در سال‌های‬
‫اخیر روشی مبتنی بر استفاده از مواد نانولوله کربنی و کربن فعال برای‬
‫جذب ‪ SO2‬و تبدیل آن به ‪ H2SO4‬به عنوان یک فرآیند خشک در‬
‫تکنولوژی جذب گوگرد گسترش یافته است [‪.]24‬‬
‫از این‌رو‪ ،‬هدف از این مطالعه بررسی مکانیکی متالوژیکی‬
‫خاکستر و همچنین میزان آالینده‌های حاصل از احتراق مازوت در‬
‫نیروگاه ایرانشهر بوده است‪ .‬توسعه فناوری‌هاي کاهش آالینده‌ها‬
‫و گازهاي گلخانه‌اي در نیروگاه‌هاي حرارتي نيازمند دستيابي به‬
‫روش‌ها و رويکردهاي جديد در اين بخش مي‌باشد‪ .‬آلودگي هوا يکي‬
‫از چالش‌هايي است که در سال‌هاي اخير بيشتر از گذشته دامنگير‬
‫کشور شده است‪ .‬در قسمت بعد سوخت مازوت و خاکستر به جا مانده‬
‫از آن مورد تحلیل و آزماایش قرار می‌گیرد‪ .‬در ادامه سعی می‌شود تا‬
‫نیروگاه ایرانشهر به عنوان پایلوت انتخاب شود‪ .‬تاکنون کار مشابهی در‬
 ‫نشریه مهندسی مکانیک امیرکبیر‪ ،‬دوره ‪ ،52‬شماره ‪ ،2‬سال ‪ ،1399‬صفحه ‪ 419‬تا ‪436‬‬

‫به منظور آنالیز و اندازه‌گیری مقدار عناصر ترکیبات خاکستر‬

‫رسوب شده روی مشعل و لوله‌های سوپرهیت آزمایش طیف‌سنجی‬
‫پراش پرتو ایکس‪ 2‬طبق استاندارد‪ ASTM D 7578‬انجام شد‪.‬‬
‫برای تعیین میزان آالینده‌های حاصل از احتراق سوخت مازوت‬
‫در هنگام خروج دود از دودکش اندازه گیری انجام شد‪ .‬همان‌طور که‬
‫در شکل ‪ 3‬مشاهده می‌شود دستگاه مورد استفاده جهت اندازه‌گیری‬
‫آالینده‌ها‪ ،‬یک دستگاه آنالیز گاز دودکش مدل تستو‪350‬ایکس‪.‬ا ِل‬
‫‪3‬‬

‫ساخت شرکت تستو آ‪.‬جی‪ 4‬بود‪ .‬این دستگاه در تاریخ ‪ 12‬اسفند‬

‫‪ 1395‬یعنی قبل از انجام آزمایش‌ها کالیبره شده است و گواهی‬
‫کالیبراسیون تحت استاندارد ‪ DIN EN ISO 9001:2000‬توسط‬ ‫مازوت‬ ‫سوخت‬
‫مازوت‬ ‫مشخصاتسوخت‬
‫تعیین مشخصات‬ ‫آزمایششهای‬
‫‌های تعیین‬ ‫شکل ‪:1‬‬
‫شکل ‪ :1‬آزمای‬
‫شرکت مهرکاناز صنعت وابسته به شرکت تستو اینداستریال سرویس‬
‫‪5‬‬ ‫‪Fig. 1: Experimental setup to determine the combustion‬‬
‫‪specification of Mazut‬‬
‫کشور آلمان صادر گردیده است‪ .‬در هر آزمایش پس از پایدار شدن‬
‫شرایط آزمایش‪ ،‬اندازه‌گیری آالینده‌ها در محل خروجی دودکش در‬
‫باالی برج انجام می‌شود‪ .‬قرائت داده‌ها در فاصله‌های زمانی ثابت انجام‬
‫و میانگین آن‌ها به عنوان اندازه آالینده گزارش شده است‪.‬‬

‫‪ -3‬نتایج آزمایش های تعیین مشخصات سوخت مازوت‬

‫جدول ‪ 1‬نتایج مقادیر میانگین دماهای مختلف را نشان می‌دهد‪.‬‬
‫حجم مازوت مورد استفاده در هر آزمایش ‪ 100‬میلی‌لیتر بود‪ .‬با‬
‫)‪(a‬‬ ‫)‪(b‬‬
‫حدود دمای ‪ 50‬درجه سلسیوس به باال‬ ‫از‬ ‫مازوت‬ ‫دمای‬ ‫افزایش‬
‫نیروگاهمشعل (‪ )b‬روی لولههای سوپرهیت‬
‫در روی‬‫مازوت‪)a‬‬
‫ایرانشهر ‪( ،‬‬
‫نیروگاه سوختن‬ ‫رسوب در‬
‫شده ناشی از‬ ‫خاکسترمازوت‬
‫سوختن‬ ‫رسوب شده ناشی از‬
‫شکل ‪:2‬‬
‫حباب کوچکی ایجاد می‌شد‪ .‬در دمای کم تر از ‪ 100‬درجه سلسیوس‬ ‫ایرانشهر ‪ )a( ،‬روی مشعل (‪ )b‬روی لوله‌های سوپرهیت‬
‫‪Fig. 2: The sedimented ash caused by mazut combustion‬‬
‫بخارهای خاکستری رنگ که ناشی از فشار بخار مازوت است‪ ،‬مشاهد‬ ‫‪at Iranshahr power plant, (a) on the torch, (b) On Super‬‬
‫شد‪ .‬این بخارات سوخت در دمای حدود ‪ 155‬تا ‪ 160‬درجه سلسیوس‬ ‫‪Heat Pipes‬‬

‫با ایجاد یک شوک مانند جرقه الکتریکی یا شعله‪ ،‬مشتعل شده و‬

‫به منظور آنالیز ترکیبی و ساختار کریستالی خاکستر رسوب‬
‫سپس مازوت شروع به شعله ور شدن می‌کرد‪ .‬پس از شعله‌ور شدن‬
‫کرده‪ ،‬طیف‌سنجی پراش اشعه ایکس‪ 1‬بر روی نمونه‌های خاکستر‬
‫رنگ دود به سمت سیاهی می‌رود‪ .‬در این مرحله دمای شعله به‬
‫روی مشعل و لوله‌های سوپر هیت تکرار انجام شد‪ .‬در هر آزمایش‬
‫‪ 670‬درجه سلسیوس می‌رسد و دمای سوخت در حدود ‪ 300‬درجه‬
‫ابتدا نمونه همگن و معرف خاکستر مورد نظر توسط آسیاب به صورت‬
‫سلسیوس بوده است‪.‬‬
‫پودر بسیار ریز در آمده و از سرند با مش ‪( 200‬با اندازه ‪ 75‬میکرون)‬
‫نمودار شکل ‪ 4‬نتیجه آزمون فشار بر روی رسوبات مشعل را نشان‬
‫عبور داده شده و نمونه سه گرمی از آن در معرض بمباران پرتوهای‬
‫می‌دهد‪ .‬نتایج آزمایش فشار رسوبات مشعل حاکی از آن است که این‬
‫اشعه ایکس با طول موج ‪ 0/1-100‬آنگستروم قرار داده ‌شد‪ .‬حاصل‬
‫ماده تا نیروی ‪ 20‬نیوتن را تحمل می‌کند که البته نسبت به سطح‬
‫طیف‌سنجی یک دیفراکتوگرام یا الگوی پراش است‪ .‬هر نمونه بلورین‬
‫در ترکیب خاکستر الگوی پراش منحصر به فردی دارد که مقایسه آن‬
‫)‪2  X-Ray Fluorescence (XRF‬‬
‫‪3  Testo 350XL‬‬ ‫با الگوهای پراش استاندارد‪ ،‬نوع ترکیب شناسایی شد‪.‬‬
‫‪4  Testo AG‬‬
‫‪5  Testo Industrial Services‬‬ ‫)‪1  X-Ray Diffraction (XRD‬‬

‫‪422‬‬
 ‫نشریه مهندسی مکانیک امیرکبیر‪ ،‬دوره ‪ ،52‬شماره ‪ ،2‬سال ‪ ،1399‬صفحه ‪ 419‬تا ‪436‬‬

‫شکل‪ :3‬دستگاه آنالیزور گاز دودکش مورد استفاده در آزمایشها‬

‫شکل‪ :3‬دستگاه آنالیزور گاز دودکش مورد استفاده در آزمایش‌ها‬
‫‪Fig. 3: Gas analyzer device is used in the experiments The chimney gas analyzer used in the experiments‬‬

‫مازوت‬
‫سوخت مازوت‬
‫بررسی رفتار عمومی سوخت‬ ‫جدول ‪ ::11‬نتایج‬
‫نتایج بررسی‬ ‫جدول‬
‫‪Table 1: Results of the study of the general behavior of Mazut‬‬
‫دمای دود )‪(°C‬‬ ‫دمای شعله)‪(°C‬‬ ‫دمای سوخت)‪(°C‬‬ ‫وضعیت‬ ‫زمان (دقیقه)‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪17‬‬ ‫شروع گرم شدن‬ ‫‪( 0‬شروع)‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪70‬‬ ‫تشکیل اولین بخارات‬ ‫‪1‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪112‬‬ ‫افزایش دود سفید‬ ‫‪3‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪130‬‬ ‫اتمام حباب‬ ‫‪3:30‬‬
‫‪160‬‬ ‫‪160‬‬ ‫‪160‬‬ ‫نقطه اشتعال‬ ‫‪4:30‬‬
‫‪375‬‬ ‫‪670‬‬ ‫‪313‬‬ ‫دود سیاه‬ ‫‪5‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫پایان سوختن‬ ‫‪17‬‬

‫نمودار شکل ‪ 5‬حاکی از آن است که رسوبات لوله تحت آزمایش‬

‫فشار تا زمان خرد شدن مقدار نیروی ‪ 200‬نیوتن را تحمل می‌کند که‬
‫نسبت به سطح مقایسه می‌گردد‪ .‬با مقایسه شکل‌های ‪ 4‬و ‪ 5‬می‌توان‬
‫دریافت که به دلیل این که نمونه روی لوله‌های سوپرهیت ساختار‬
‫فشرده‌تری نسبت به نمونه روی مشعل دارد و میزان نیروی بیشتری‬
‫را نسبت به نمونه رسوبات روی مشعل تحمل می‌کند‪ .‬رسوبات ایجاد‬
‫شده در مشعل نیروگاه در اثر احتراق سوخت مازوت دارای ساختاری‬
‫بسیار ترد و متخلخل هستند در حالی‌که خاکستر رسوب کرده بر‬ ‫رسوبات رسوبات‬
‫خاکستر روی‬ ‫فشار نمونه‬
‫آزموننمونه‬
‫جابجایی فشار‬‫نمودار نمودار نیرو–‬
‫نیرو–جابجایی آزمون‬ ‫شکل ‪:4‬‬‫شکل ‪:4‬‬
‫مشعل‬
‫خاکستر روی مشعل‬
‫روی لوله‌ها از لحاظ ساختاری نسبت به رسوبات مشعل سخت‌تر بوده‬
‫‪Fig. 4: Force-displacement diagram for the sedimented‬‬
‫و حالت الیه‌ای دارند‪ .‬نوسانات زیاد در شکل‌های ‪ 4‬و ‪ 5‬به علت پدید‬ ‫‪ash sample on the torch‬‬

‫آمدن ترک‌های ریز در ساختار نمونه و سپس فشرده شدن دوباره‬

‫ساختار آن می‌باشد که این نوسانات در شکل ‪ 5‬بیشتر می‌باشد‪..‬‬ ‫ماده مورد نظر این نیرو افزایش می‌یابد‪ .‬علت نوسانی بودن نمودار‬
‫همچنین به کمک دستگاه آزمایش ضربه انرژی شکست هر یک از‬ ‫این است که با افزایش نیرو‪ ،‬نمونه کمی فشرده شده است‪ .‬ابتدا دچار‬
‫رسوبات مشعل و لوله نیروگاه مورد بررسی قرار گرفت‪ .‬نتایج آزمایش‬ ‫ترک‌های بسیار ریز می‌شود و سپس فضای خالی بین مولکولی آن پر‬
‫ضربه نشان می‌دهد که انرژی شکست برای رسوبات داخل لوله ‪72‬‬ ‫شده و لذا مقاومت آن افزایش می‌یابد‪.‬‬

‫‪423‬‬
 ‫نشریه مهندسی مکانیک امیرکبیر‪ ،‬دوره ‪ ،52‬شماره ‪ ،2‬سال ‪ ،1399‬صفحه ‪ 419‬تا ‪436‬‬

‫شکل ‪ :6‬نمودار طیف سنجی پراش اشعه ایکس رسوبات خاکستر روی‬ ‫خاکستر‬
‫روی‬ ‫رسوبات‬
‫خاکستر‬ ‫نمونه‬
‫رسوبات‬ ‫فشار‬
‫نمونه‬ ‫آزمون‬
‫فشار‬ ‫جابجایی‬
‫آزمون‬ ‫نمودار نیرو–‬
‫نیرو–جابجایی‬ ‫شکل‪:5:5‬نمودار‬
‫شکل‬
‫رسوبات خاکستر روی لولههای سوپر هیت‬ ‫‌هایایکس‬
‫سوپر هیت‬ ‫اشعه‬
‫شکل ‪ :6‬نمودار طیف سنجی پراش لوله‬ ‫لوله سوپرهیت‬
‫‪Fig. 6: X-Ray Diffraction (XRD) pattern for the sedi-‬‬ ‫روی لوله سوپرهیت‬
‫‪Fig. 5: Force-displacement diagram for the sedimented‬‬
‫‪mented ash sample on the super heat pipes‬‬ ‫‪ash sample on the super heat pipes‬‬

‫در آب و در برابر خوردگی مقاوم است‪.‬‬ ‫جدول ‪ :2‬ترکیبات رسوبات خاکستر روی لوله‌های سوپر هیت‬
‫‪ 2:‬هیت‬
‫‪Table‬‬ ‫سوپر‬ ‫خاکستر‪ of‬روی لولههای‬
‫‪Components‬‬ ‫ترکیبات رسوبات‬
‫‪ash deposits‬‬ ‫جدول ‪:2‬‬
‫‪on superheated‬‬
‫وانادیم عنصر ارزشمندی است که با توجه به ارزش اقتصادی‬ ‫‪pipes‬‬
‫آن در صنایع فوالد خاکستر مازوت یک منبع اولیه برای استخراج‬
‫فرمول‬ ‫فاکتور‬ ‫تغییر‬
‫و بازیابی وانادیم است‪ .‬این عنصر در نیتریک‪ ،‬هیدرو فلوریک و‬
‫امتیاز‬ ‫کدمرجع‬
‫شیمیایی‬ ‫]‪ [°2Th.‬مقیاس‬
‫سولفوریک غلیظ حل می‌شود و هنگام واکنش با بازها تشکیل‬ ‫‪V‬‬ ‫‪0/172‬‬ ‫‪0.000‬‬ ‫‪35‬‬ ‫‪00-022-1058‬‬
‫وانادات‌های محلول در آب را می‌دهد‪ .‬نقطه ذوب وانادیم ‪1900‬درجه‬ ‫‪0/068‬‬ ‫‪0.000‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪00-001-0850‬‬
‫‪Na‬‬
‫سلسیوس است‪ .‬در صورت استخراج این ماده از رسوبات می‌توان از‬ ‫‪0/084‬‬ ‫‪0.000‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪00-037-1490‬‬
‫‪Na C N‬‬
‫آن در تولید آلیاژهای فوالد‪ ،‬ترکیبات وانادیم به خصوص کاتالیزور‬ ‫‪Na N3‬‬ ‫‪0/164‬‬ ‫‪0.000‬‬ ‫‪26‬‬ ‫‪00-022-1342‬‬
‫برای اسید سولفوریک و الستیک‪ ،‬رنگ شیشه و تولید انواع آلیاژهای‬ ‫‪C‬‬ ‫‪0/017‬‬ ‫‪0.000‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪00-008-0415‬‬
‫تیتانیم استفاده کرد‪ .‬بعد از وانادیم‪ ،‬سدیم بیشترین ترکیب موجود‬ ‫‪Si5 C3‬‬ ‫‪0/200‬‬ ‫‪0/000‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪01-077-1084‬‬
‫در این رسوبات است که در صورت استخراج می‌توان از آن در صنایع‬ ‫‪Si‬‬ ‫‪0/108‬‬ ‫‪0/000‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪00-027-1402‬‬
‫‪S‬‬ ‫‪0/131‬‬ ‫‪0/000‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪00-024-1251‬‬
‫شیشه‌سازی فلزی‪ ،‬ساخت کاغذ‪ ،‬صنعت نفت‪ ،‬ساخت صابون و‬
‫نساجی استفاده کرد‪.‬‬
‫با توجه به نتایج آزمایش طیف‌سنجی پراش اشعه ایکس خاکستر‬ ‫ژول و انرژی شکست رسوبات داخل مشعل نیروگاه ‪ 9‬ژول می‌باشد‪.‬‬

‫روی مشعل در شکل ‪ 7‬و جدول ‪ 3‬ترکیبات رسوبات روی مشعل‬ ‫شکل ‪ 6‬نتیجه طیف‌سنجی پراش اشعه ایکس از نمونه رسوبات‬

‫قابل مشاهده است که عنصر کربن (دوده)‪ ،‬عنصر غالب رسوبات‬ ‫خاکستر روی لوله نیروگاه نشان می‌دهد که ترکیبات این رسوبات‬

‫مشعل می‌باشد‪ .‬این ماده حاصل سوختن ناقص هیدروکربن‌های‬ ‫حاوی موادی همچون وانادیم‪ ،‬سدیم‪ ،‬سدیم سیانید‪ ،‬کربین‪،‬‬

‫سنگین است و عمدتاً در محصوالت الستیکی و رنگ دانه‌ها و جوهر‬ ‫سیلیکن کربید‪ ،‬سیلیکون و سولفور می‌باشد (جدول ‪ .)2‬وانادیم که‬

‫چاپگرها کاربرد دارد‪.‬‬ ‫عنصرغالب ترکیبات خاکستر لوله می‌باشد؛ عنصری جامد و نامحلول‬

‫‪424‬‬
 ‫نشریه مهندسی مکانیک امیرکبیر‪ ،‬دوره ‪ ،52‬شماره ‪ ،2‬سال ‪ ،1399‬صفحه ‪ 419‬تا ‪436‬‬

‫و باعث کاهش ضخامت می‌شود‪ .‬در اثر احتراق مازوت عناصر خورنده‬
‫گوگرد‪ ،‬سدیم و وانادیم به صورت اکسیدی در آمده و بر روی سطوح‬
‫لوله‌ها رسوب می‌کند‪.‬‬

‫‪ -4‬بررسی روش‌های کاهش آلودگی و انتخاب روش مناسب‬

‫احتراق سوخت مازوت در نيروگاه ايرانشهر باعث توليد آالینده‌هاي‬
‫گازي در دود خروجي از دودکش‌ها شده و پيامدهاي زيست محيطي‬
‫در پي خواهد داشت‪ .‬انتشار اين آالینده‌ها تخريب محيط زيست و‬
‫به خطر افتادن سالمت انسان‌ها را در پي دارد‪ .‬از طرفي آلودگي‌هاي‬
‫شکل ‪ :7‬نمودار طیف سنجی پراش اشعه ایکس رسوبات خاکستر روی‬
‫سمي موجود در هوا با نزوالت جو ي ترکيب شده و باران‌هاي اسيدي‬ ‫پراش اشعه ایکس رسوبات خاکستر‬
‫شکل ‪ :7‬نمودار طیف سنجیمشعل‬
‫به وجود مي‌آورند و لذا اثر تخريبي آن‌ها زياد مي‌گردد و تأثير ديگر‬ ‫)‪(XRD‬مشعل‬
‫‪Fig. 7: X-Ray Diffraction‬‬ ‫‪ spectroscopy pattern‬روی‬
‫‪the sedimented ash sample on the torch‬‬
‫آن‌ها اثرات گازهاي گلخانه‌اي و گرم شدن زمين است‪ .‬از مهمترين‬
‫آالینده‌ها اکسيدهاي گوگرد‪ ،‬اکسيد نيتروژن‪ ،‬منواکسيدهاي کربن و‬
‫جدول ‪ :3‬ترکیبات رسوبات خاکستر روی مشعل‬
‫ذرات معلق مي‌باشند‪ .‬با توجه به اهميت حفظ محيط زيست و تاثير‬ ‫رسوبات‪of‬خاکستر روی مشعل‬
‫‪Table 3: Components‬‬ ‫ترکیبات‪ash‬‬ ‫جدول ‪:3‬‬
‫‪deposits‬‬ ‫‪on the torch‬‬
‫گازهاي مخرب مذکور‪ ،‬ضروري است تا راه‌هاي کاهش اين آلودگی‌ها‬ ‫فرمول‬ ‫فاکتور‬
‫تغییر]‪[°2Th.‬‬ ‫امتیاز‬ ‫کدمرجع‬
‫بررسي و بهترين راه حل براي کاهش اين آالینده‌ها و حفظ محيط‬ ‫شیمیایی‬ ‫مقیاس‬
‫‪C‬‬ ‫‪0/174‬‬ ‫‪0/000‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪01-079-1469‬‬
‫زيست در نيروگاه ايرانشهر مورد تحليل و بررسي قرار گيرد‪.‬‬
‫جدول ‏‪ 4‬آالینده‌های حاصل از احتراق مازوت نتایج حاصل از‬ ‫جدول ‪ :4‬آالینده‌های حاصل از احتراق مازوت‬
‫جدول ‪ :4‬آالیندههای حاصل از احتراق مازوت‬
‫‪Table 4: Pollutants from the combustion of mazut‬‬
‫اندازه‌گیری آالینده‌های حاصل از احتراق سوخت مازوت نشان‬
‫می‌دهد‪ .‬در ادامه تالش می‌شود با به کارگیری روش‌های مناسب‬
‫)‪ (ppm‬مقدار‬ ‫نوع‬
‫بتوان میزان این آالینده‌ها را به حداقل مقدار مورد تأیید استانداردهای‬ ‫‪1104‬‬ ‫‪SOx‬‬
‫محیط زیست رساند‪.‬‬ ‫‪143‬‬ ‫‪NOx‬‬
‫براساس مصوبه هیات دولت مورخ ‪ 1395/1/22‬و به استناد ماده‬ ‫‪2/9‬‬ ‫‪O2‬‬
‫‪ 15‬قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا مصوب ‪ 1374‬حد مجاز‬
‫استانداردهای خروجی از دودکش‌ نیروگاه‌ها به شرح جدول ‪ 5‬تعیین‬ ‫با توجه به میزان مصرف سوخت مازوت در واحدهاي نيروگاهي‬
‫گردیده است [‪ ]25‬همانطورکه مالحظه می‌شود حد مجاز آالینده‬ ‫مازوت سوز‪ ،‬افزايش مقاومت به خوردگي قطعات‪ ،‬هزينه‌هاي سنگين‬
‫‪ SOx‬مازوت برای نیروگاه‌های جدید و قدیم معلوم می‌باشد که‬ ‫تعميرات و خرابی‌ها مانند هزينه تعمير و تعويض لوله‪ ،‬هزينه تعمير‬
‫البته این مقدار در استانداردهای بین‌المللی کمتر می‌باشد به‌طوریکه‬ ‫بدنه‪ ،‬هزينه تعمير بدنه محافظ‌هاي ورقي را کاهش داده و در نتيجه‬
‫حد مجاز در کشورهای چين‪ ،‬اتحاديه اروپا و آمريكا‪ ،‬مقدارآن‬ ‫موجب افزايش بهره‌وري تجهیزات‪ ،‬کاهش آلودگي محيط زيست‪،‬‬
‫درنيروگاه‌هاي قديمي به ترتيب برابر‪ 640 ، 400، 200‬میلی‌گرم‬ ‫دستيابي به حداكثر پتانسيل و در نتيجه حداكثر ظرفيت توليد خواهد‬
‫بر مترمکعب و درنيروگاه‌هاي جديد به ترتیب‪ 200 ، 100‬و ‪160‬‬ ‫گرديد‪ .‬تميزکاري سطح بيروني اجزا و تجهیزاتی مانند سوپرهيت‌ها‬
‫میلی‌گرم بر مترمکعب می‌باشد‪.‬‬ ‫و تسمه‌های نگهدارنده آن‌ها می‌تواند ضمن کاهش خوردگي از‬
‫برای بررسی آالینده‌های نیروگاه ایرانشهر ميزان ودرصد هرکدام‬ ‫آلودگي‌هاي بعدي نيز جلوگيري کند‪ .‬خوردگی که بر اثر خاکستر‬
‫ازآالینده‌ها در نيروگاه ايرانشهر تعيين مي‌گردد‪ .‬آالینده‌های حاصل‬ ‫ناشی از سوزاندن مازوت پدید می‌آید به صورت حفره‌ای شکل بوده‬

‫‪425‬‬
 ‫نشریه مهندسی مکانیک امیرکبیر‪ ،‬دوره ‪ ،52‬شماره ‪ ،2‬سال ‪ ،1399‬صفحه ‪ 419‬تا ‪436‬‬

‫ایران[‪]25‬‬
‫نيروگاهها‌هادردرایران] ‪[25‬‬
‫هوادردرنیروگاه‬
‫‌هايهوا‬
‫آاليندههای‬
‫انتشارآالینده‬
‫مجاز انتشار‬
‫حدود مجاز‬
‫‪ :5‬حدود‬
‫جدول ‪:5‬‬
‫جدول‬
‫‪Table 5: The allowed limits of air pollutants emission in power plants in iran‬‬

‫توضیحات‬ ‫انتشار‬ ‫حد مجاز‬ ‫واحد‬ ‫آالینده‬

‫درجه ‪2‬‬ ‫درجه‪1‬‬ ‫اندازه گیری‬

‫باسوخت گاز‬ ‫‪300‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪mg/Nm3‬‬ ‫‪NOx‬‬

‫‪3‬‬
‫باسوخت مازوت‬ ‫‪400‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪mg/Nm‬‬ ‫‪NOx‬‬
‫‪3‬‬
‫باسوخت گازوئیل‬ ‫‪250‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪mg/Nm‬‬ ‫‪NOx‬‬
‫‪3‬‬
‫باسوخت گاز‬ ‫‪200‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪mg/Nm‬‬ ‫‪SO2‬‬
‫باسوخت مازوت‬ ‫‪800‬‬ ‫‪700‬‬ ‫‪mg/Nm3‬‬ ‫‪SO2‬‬
‫‪3‬‬
‫باسوخت گازوئیل‬ ‫‪150‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪mg/Nm‬‬ ‫‪SO2‬‬
‫‪3‬‬
‫درصورت استفاده از سوخت زغال سنگ‬ ‫‪150‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪mg/Nm‬‬ ‫ذرات‬
‫‪3‬‬
‫‪200‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪mg/Nm‬‬ ‫‪CO‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪mg/Nm3‬‬ ‫‪H2S‬‬

‫کاهش آلودگی بر اساس استاندارد محیط زیست اروپایی و به ترتیب‬
‫اولویت‌های زیر انجام می‌شود‪:‬‬
‫‪ -1‬روش انتخابی باید بتواند باالترین درجه حذف آالینده ‪ SOx‬و‬
‫پتانسیل کاهش ‪ 85‬درصدی آن را داشته باشد‪ -2 .‬روش انتخابی باید‬
‫توان مطلوب حذف آالینده ناکس و با پتانسیل ‪ 40‬درصدی را داشته‬
‫باشد‪-3 .‬توانایی به کارگیری در شرایط مازوت مصرفی نیروگاه ایرانشهر‬
‫مانند درصد گوگرد و مانند آن را داشته باشد‪ -4 .‬در دسترس بودن‬
‫و قیمت منسب مواد مصرفی و عدم وابستگی دایمی به تامین مواد‬
‫از خارج از کشور‪ -5 .‬بهترین بازدهی را داشته باشد و بر پارامترهای‬
‫احتراق و توان تولیدی کمترین اثرگذاری را داشته باشد‪ -6 .‬با شرایط‬
‫فیزیکی و تجهیزات نیروگاه ایرانشهر همخوانی و سازگاری داشته باشد‬
‫و نیاز به اصالحات عمده در نیروگاه ایرانشهر از نظرتغییرات تجهیزات‬
‫موجود و مانند آن نباشد‪ -7 .‬سابقه به کارگیری و آزمایش موفق در‬
‫تاسیساتی در مقیاس نیروگاه ایرانشهر و بزرگتر از آن را داشته باشد‪.‬‬
‫‪ -8‬با رسالت نیروگاه ایرانشهر‪ ،‬عمر باقي‌مانده و فضاي در دسترس در‬
‫نيروگاه ايرانشهر همخوانی داشته باشد‪ -9 .‬قابلیت استفاده در انواع‬
‫سوخت‌های گاز و مازوت را در آینده داشته باشد‪ -10 .‬مشکالت ثانویه‬
‫مانند خوردگی و یا پساب‌ها را نداشته باشد‪.‬‬
‫با توجه به اینکه نیروگاه ایرانشهر مجهز به مشعل‌های دوگانه‌سوز‬
‫شده است و اکنون سوخت اصلی نیروگاه گاز است بنابراین مازوت به‬
‫عنوان سوخت جایگزین استفاده می‌شود‪ .‬این سوخت در زمستان که‬
‫از احتراق سوخت مازوت درنيروگاه ايرانشهر دي‌اکسيدگوگرد‪،‬‬
‫منواکسيدکربن‪ ،‬اکسيدهاي نيتروژن و ذرات معلق مي‌باشند‪ .‬بر اساس‬
‫اندازه‌گیری انجام شده در فصول مختلف یک سال مقدار آالينده‌هاي‬
‫نیروگاه تعیین شده‌اند‪.‬‬
‫در اینجا روش‌های کاهش آلودگی برای کاهش آلودگی محیط‬
‫زیستی حاصل از احتراق سوخت مازوت در نیروگاه ایرانشهر بررسی‬
‫می‌شود‪ .‬روشی که انتخاب می‌شود باید بتواند بر اساس استانداردهای‬
‫محیط زیستی ایران و اروپا آلودگی حاصل از سوخت مازوت را به‬
‫مقدار مطلوب کاهش دهد‪ .‬با توجه به نوع مازوت مصرفی نیروگاه‬
‫ایرانشهر میزان ثبت شده انتشار آالینده ‪ SOx‬در آن تا ‪1313 ppm‬‬
‫گزارش شده است که با مقایسه با آن‪ ،‬میزان کاهش آالینده ‪SOx‬‬
‫نیروگاه به ترتیب باید ‪ 40‬درصد و ‪ 85‬درصد باشد‪ .‬همچنین میزان‬
‫ثبت شده انتشار آالینده ناکس در آن تا ‪ 327/5 ppm‬گزارش شده‬
‫است‪ .‬حد مجاز در استاندارد ایران و اروپا به ترتیب ‪ 400 ppm‬و‬
‫‪ 200 ppm‬می‌باشد که با مقایسه با آن‪ ،‬در حد مجاز استاندارد ایران‬
‫قراردارد ولی برای رسیدن به استاندارد اروپا باید ‪ 39‬درصد کاهش‬
‫یابد‪ .‬دیگر آالینده ها مانند ذرات معلق و مونواکسیدکربن در حد مجاز‬
‫هر دو استاندارد قرار دارند‪.‬‬
‫از آنجا‌که معضل اصلی در احتراق سوخت مازوت آالینده‌های‬
‫‪ SOx‬هستند‪ ،‬روش‌های مذکور با اولویت حذف ‪ SOx‬و سپس ناکس‬
‫مورد بررسی قرار می‌گیرند‪ .‬استراتژی و مالک انتخاب روش‌های‬

‫‪426‬‬
 ‫نشریه مهندسی مکانیک امیرکبیر‪ ،‬دوره ‪ ،52‬شماره ‪ ،2‬سال ‪ ،1399‬صفحه ‪ 419‬تا ‪436‬‬

‫ایرانشهر‬
‫ایرانشهر‬ ‫نیروگاه‬
‫نیروگاه‬ ‫اعمالدردر‬
‫جهتاعمال‬
‫گانهجهت‬
‫ده‌گانه‬
‫های ده‬
‫اولویت‌های‬
‫به اولویت‬
‫توجه به‬
‫آلودگیبابا توجه‬
‫کاهشآلودگی‬
‫‌هایکاهش‬
‫روشش‬
‫های‬ ‫جدول ‪ :6‬رو‬
‫جدول ‪:6‬‬
‫‪Table 6: The pollution reduction methods based on the ten priorities for Iranshahr power plant‬‬

‫روش‬

‫سابقه در مقیاس نیروگاه ایرانشهر‬

‫قابلیت استفاده در هر دو سوخت‬

‫عدم اصالحات عمده در نیروگاه‬

‫به وجود نیامدن مشکالت ثانویه‬

‫قابلیت حذف ‪ SOx‬تا ‪%85‬‬

‫قابلیت حذف ‪ NOx‬تا ‪٪40‬‬
‫به کارگیری با شرایط مازوت‬
‫عدم تاثیر بر بازدهی و توان‬
‫عمر باقی ماتده و فضای در‬

‫قیمت مواد و دسترسی‬

‫دسترس‬

‫مصرفی‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫هیدروژناسیون‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫روش استخراجی‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫روش مایع یونی‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫ایمپیرینتیمگ مولکولی‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫روش اکسیداسیون‬
‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫اکسیداسیون به کمک التراسونیک‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫تنیدن تیتانات روی‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫گوگردزدایی زیستی‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫جاذب های جامد‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫نانوذرات مغناطیسی آهن‬
‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫تکنیک نوین استفاده از مایکروویو‬
‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫امولیسیون با آب‬
‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫نامولیسیون با آب‬
‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫گوگردزدایی از گازدودکش تر‬
‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫روش جدا کننده الکترواستاتیک تر‬
‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫انتخابی‪1‬‬ ‫روش احیاء کاتالسیت‬
‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫روش های گوگردزدایی از‬
‫گازدودکش خشک‬
‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫اسپری جاذب خشک‬
‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫اسپری گرد خشک‬
‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫تزریق جاذب خشک‬
‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫اکسیدروی نانوساختار‬
‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫مواد نانولوله کربنی و کربن فعال‬

‫روش کاهش آلودگی محدود به تعداد روزهایی از سال است که از این‬ ‫شبکه سراسری گاز فشار کافی را ندارد می‌تواند در نیروگاه استفاده‬
‫سوخت استفاده می‌شود و معموال از ‪ 90‬روز متجاوز نمی‌شود‪.‬‬ ‫شود‪ .‬چون در طول سال حداکثر روزهای افت فشار گاز سه ماه‬
‫در جدول ‪ 6‬روش‌های متدوال ذکر شده در این تحقیق از منظر ده‬ ‫می‌باشد‪ .‬بنابراین استفاده از سوخت مازوت و در نتیجه آن استفاده از‬
‫‪1‬‬
‫)‪Selective Catalytic Reduction (SCR‬‬

‫‪427‬‬
 ‫نشریه مهندسی مکانیک امیرکبیر‪ ،‬دوره ‪ ،52‬شماره ‪ ،2‬سال ‪ ،1399‬صفحه ‪ 419‬تا ‪436‬‬
‫به نام روش گوگردزدایی هیدروژنی به دالیلی که در ادامه می‌آید‬
‫می‌تواند به عنوان گزینه روش مناسب پاالیشگاهی (نه نیروگاهی)‬
‫برای تولید سوخت با گوگرد پایین انتخاب شود‪.‬‬
‫اگرچه هريك از روش‌هاي این دسته از لحاظ انرژي مصرفي و‬
‫شرايط عملياتي داراي مزيت‌هاي نسبي نسبت به فرآيند هیدروژنی‬
‫هستند‪ ،‬اما با توجه به دالیل ذکر شده تنها گزینه جالب از بین‬
‫روش‌های دسته اول که مالک‌های ‪10‬گانه استراتژی انتخاب روش‬
‫کاهش آلودگی را بیشتر برآورده می‌سازد‪ ،‬روش هیدروتریتینگ‬
‫می‌باشد‪ .‬این روش را می‌توان قبل از ورود سوخت به نیروگاه یعنی‬
‫در پاالیشگاه عملیاتی کرد و مازوت گوگردزدایی شده در پاالیشگاه‬
‫را مورد بهره‌برداری قرار داد‪ .‬اکنون با مطالعات اقتصادی به بررسی‬
‫اثر استفاده از سوخت مازوت گوگردزدایی شده به روش هیدروژنی بر‬
‫افزایش قیمت سوخت و توان تولیدی نیروگاه پرداخته می‌شود‪.‬‬
‫حداقل ميزان سولفورزدايي مورد نياز از سوخت ورودي نيروگاه‌ها‬
‫محاسبه شده است‪ .‬هر واحد نیروگاه ‪ 256‬مگاواتی ایرانشهر برای هر‬
‫مگاوات ساعت نیاز به مصرف ‪ 333‬کیلوگرم مازوت دارد‪ .‬که با توجه‬
‫به نوع مازوت مصرفی میزان ثبت شده انتشار آالینده ‪ SOx‬در آن تا‬
‫‪ 1313 ppm‬گزارش شده است که چنانچه با استاندارد ایران و اروپا‬
‫مقایسه شود‪ ،‬میزان گوگردزدایی سوخت به ترتیب باید ‪ 39‬درصد و‬
‫‪ 85‬درصد باشد‪.‬‬
‫هزينه‌هاي تقریبی خرید تجهيزات و دستگاه های اصلی واحد‬
‫گوگردزدایی هیدروژنی بر مبنای سال ‪ 2017‬برای گوگردزدایی‬
‫از سوخت برای رسیدن به استاندارد اروپا و ایران به ترتیب برابر‬
‫‪ 94116600‬دالر و ‪6513048‬دالر می‌باشد‪ .‬این مبالغ با جمع آوری‬
‫تجهیزات مورد نیاز از منابع گوناگون و با توجه به نرخ بهره سال ‪2017‬‬
‫محاسبه گردیده است‪ .‬عالوه بر این هزینه‌هایی دیگری نیز به عنوان‬
‫هزینه‌های جانبی احداث واحد باید به این هزینه‌ها اضافه گردد‪ .‬این‬
‫هزینه‌ها شامل هزینه ساخت تاسیسات خطوط لوله و اتصاالت‪ ،‬هزینه‬
‫دستگاه‌ها ووسایل ابزار دقیق‪ ،‬هزینه دستگاه‌ها و وسایل الکتریکی‪،‬‬
‫هزینه ساخت سازه و فرآیند‪ ،‬هزینه سرویس‌های وابسته‪ ،‬هزینه‌های‬
‫مرتبط با ذخيره‌سازي و هزینه‌های توسعه‌ای می‌باشند‪ .‬این هزینه‌های‬
‫جانبی در منابع مختلف برابر ‪ 130‬درصد هزینه‌های تجهیزات در نظر‬
‫گرفته می‌شوند و با جمع آن با هزینه خرید تجهیزات اصلی‪ ،‬هزینه‬
‫کل تجهیزاتی بدست می‌آید‪.‬‬
‫‪428‬‬
‫اولویت فوق بررسی گردیده و مورد بحث قرار گرفته است‪ .‬روش‌هایی‬
‫که بتواند با اولویت‌های فوق همخوانی بیشتری داشته باشند به عنوان‬
‫روش مناسب برای اعمال در نیروگاه ایرانشهر پیشنهاد می‌گردند‪.‬‬
‫بدیهی است این روش‌ها حداقل باید برای به حد استاندارد رساندن از‬
‫آالینده ها مناسب باشند‪ .‬در مرحله بعدی به ترتیب اهمیت اولویت‪،‬‬
‫سعی می‌شود با مقایسه روش‌ها بهترین آن انتخاب شود‪ .‬در بخش‬
‫بعدی با بررسی میزان اثرگذاری آزمایشگاهی روش انتخاب شده برای‬
‫اعمال در نیروگاه ایرانشهر پیشنهاد گردند‪ .‬سه حالت کلی برای بررسی‬
‫روش‌های کاهش آلودگی پیش روی است‪.‬‬
‫‪ 1-4‬روش‌های کاهش آلودگی قبل از احتراق با استفاده از افزودنی‌ها‪:‬‬
‫در این روش‌ها که عمدتا از طریق استفاده از افزودونی‌ها و یا‬
‫کاتالیست‌ها با هدف کاهش میزان گوگرد موجود در سوخت انجام‬
‫می‌شود‪ .‬همانطور که در جدول ‪ 6‬دیده می‌شود‪ ،‬برخی از این روش‌ها‬
‫قابیلت حذف ترکیبات گوگردی در حد استاندارد اروپا را دارند‪ .‬اما‬
‫عمده روش‌ها دارای مواد مصرفی گران و یا با دسترسی کم می‌باشد‪.‬‬
‫بیشترین اثر افزودنی‌ها به سوخت مازوت بر روی کاهش مقدار گوگرد‬
‫موجود در سوخت می‌باشد [‪ .]26‬بنابر‌این با استفاده از روش‌های این‬
‫دسته‪ ،‬ترکیبات گوگردی موجود درآالینده‌های خروجی از دودکش‬
‫بیشترین کاهش را خواهند داشت که این کاهش تا باالی ‪ 90‬درصد‬
‫هم گزارش شده است‪ .‬اما این روش‌ها اثری بر آالینده‌های ناکس‬
‫ندارند‪.‬‬
‫باتوجه به ویژگی‌های پیچیده مازوت و ترکیبات گوگردی آن‬
‫که تركيبات سنگين بنزوتيوفني وتيوفني هستند‪ ،‬كاربرد روش‌های‬
‫این دسته‪ ،‬براي گوگرد‌زدايي از مازوت مسائل و مشکالت زیادی به‬
‫همراه داشته است و مانع استفاده تجاری این روش‌ها در واحدهاي‬
‫بزرگ نیروگاهی می‌شود‪ .‬اکثر روش‌های مذکور با توجه به ماهیت و‬
‫تجهیزات مورد نیاز باید در پاالیشگاه‌ها انجام شوند و امکان نصب‬
‫تجهیزات آن‌ها در نیروگاه با توجه ماهیت و رسالت نیروگاه‌ها مشکل‬
‫می‌باشد‪ .‬در مجموع در مقایسه با روش‌های حذف ترکیبات گوگردی‬
‫از محصوالت احتراق که در ادامه می‌آید‪ ،‬هیچکدام از این روش‌ها‬
‫مناسب نمی‌باشند‪ .‬به این دلیل امکان استفاده از این روش‌ها در‬
‫نیروگاه ایرانشهر پیشنهاد نمی‌شود‪ .‬با این حال چنانچه هماهنگی‌های‬
‫الزم با صنایع پاالیش وجود داشته باشد یکی از روش‌های این دسته‬
 ‫برابرکل هزینههای تجهیزاتی خواهد بود‪.‬‬
‫که مجموعا ‪ 45‬درصد کل هزینههای تجهیزاتی‬ ‫واحد گوگردزدایی هیدروژنی بر مبنای سال ‪ 2017‬برای گوگردزدایی از سوخت‬
‫هزینههای عم‬ ‫ساالنه و‬
‫آید‪.‬‬
‫خواهد بود‪.‬‬ ‫می‬ ‫هاینهگذاری‬
‫بدست‬
‫تجهیزاتی‬ ‫سرمایه‬ ‫برابرکلهای‬
‫هزینهساال‬
‫عملیاتی‬ ‫هزینه‬
‫ازمجموعهای‬ ‫هیدروژنی‬
‫ساالنه و هزینه‬ ‫گذاری‬‫روش‬ ‫استفاده از‬
‫سرمایه‬ ‫هزینههای‬ ‫ازمجموعساالنه‬
‫هیدروژنیناخالص‬
‫هزینه ناخالص ساالنه استفاده از روش هزینه‬
‫آوری تجهیزات‬ ‫‪ 94116600‬دالر و ‪ 6513048‬دالر میباشد‪ .‬این مبالغ با جمع‬
‫هزینههای سرمایه‬ ‫میآید‪.‬‬‫بدسدرتکل‬ ‫ساالنه‬
‫گذاریواحد‬
‫سرمایهگذاری‬ ‫های‬
‫سوختسرمایه‬ ‫های‬‫هزینه‬
‫‪436‬‬ ‫‪ 419‬تا‬
‫هزینه‬ ‫نسبت‬
‫کل‬‫صفحه‬ ‫ضرب‬
‫در‬ ‫‪،1399‬‬ ‫ساالنهسالاز‬
‫ساالنه‬ ‫شماره ‪،2‬‬
‫گذاری‬ ‫گذاری‬
‫سرمایه‬ ‫سرمایه‬
‫دوره ‪،52‬‬‫های‬ ‫های‬
‫امیرکبیر‪،‬‬
‫هزینه‬ ‫مهندسیهزینه‬
‫مکانیک‬
‫نسبت‬ ‫ضرب‬ ‫نشریه‬
‫ساالنه از‬ ‫گذاری‬ ‫سرمایه‬ ‫های‬ ‫هزینه‬
‫هزینه ناخالص ساالنه استفاده از روش هیدروژنی‬ ‫از‬ ‫ایی‬ ‫گوگردزد‬ ‫برای‬ ‫‪2017‬‬ ‫سال‬ ‫مبنای‬
‫عنوان‬ ‫به‬‫بر‬ ‫هیدروژنی‬
‫نیز‬ ‫دیگری‬ ‫گوگردزدایی‬
‫هایی‬ ‫هزینه‬ ‫واحد‬
‫این‬ ‫اصلی بر‬
‫عالوه‬ ‫های‬
‫دستگاهاست‪.‬‬
‫گردیده‬ ‫تجهیزات و‬
‫‪ 2017‬محاسبه‬ ‫بی خرید‬ ‫ل‬
‫سرمایهگذاری ساالنه ازرابطه ‪ 1‬تعیین میشود‪.‬‬ ‫‪.‬‬‫شود‬ ‫های‬
‫می‬ ‫هزینه‬
‫تعیین‬ ‫نسبت‬
‫‪1‬‬ ‫ازرابطه‬ ‫ساالنه‬ ‫گذاری‬ ‫سرمایه‬ ‫های‬ ‫هزینه‬ ‫نسبت‬
‫میباشد‪ .‬این مبالغ با جمع آوری تجهیزاتهزینههای سرمایهگذاری ساالنه از ضرب نسبت‬ ‫‪ 6513048‬دالر‬
‫اتصاالت‪،‬‬ ‫خطوط لوله و‬ ‫دالر و‬ ‫‪94116600‬‬
‫تاسیسات‬ ‫برابرساخت‬ ‫هزینه‬ ‫ترتیب‬
‫ها بهشامل‬
‫ایران‬
‫هزینه‬ ‫اروپا و‬
‫استاندارد این‬
‫ضافه گردد‪.‬‬ ‫ه‬
‫شامل سوخت و گازطبیعی‪ ،‬برق‬ ‫ساالنه‬ ‫جاری‬ ‫عملیات‬ ‫‌های‬
‫این هزینههایی دیگری نیز به عنوان طول عمر‬
‫ه‬ ‫هزین‬ ‫قبیل‬ ‫از‬ ‫مواردی‬ ‫باید‬ ‫واحد‬ ‫‌گذاری‬ ‫ه‬ ‫سرمای‬ ‫هزینه‬ ‫کل‬ ‫محاسبه‬ ‫برای‬
‫ساالنه ازرابطه ‪1‬‬ ‫بر عمر‬ ‫است‪ .‬عالوه‬
‫وابسته‪،‬‬ ‫سهای‬ ‫گردیده‬
‫سروی‬ ‫فرآیند‪،‬محاسبه‬
‫هزینه (‪)1‬‬ ‫سال و‪2017‬‬ ‫بهره سازه‬‫ساخت‬ ‫هزینهنرخ‬
‫وجه به‬ ‫گوناگون و با ت(‬
‫الکتریکی‪)1،‬‬ ‫ابع وسایل‬‫و‬
‫گذاریبهره‬
‫سرمایه× نرخ‬
‫های ‪(1 +‬‬ ‫هزینهبهره‬
‫نسبت )نرخ‬
‫طول‬
‫با‬ ‫طبیعی‬ ‫گاز‬ ‫رفرمینگ‬ ‫واحد‬ ‫در‬ ‫هیدروژن‬
‫اتصاالت‪،‬‬ ‫بهره‬
‫انتقال‬ ‫نرخ‬‫و‬ ‫×‬ ‫قیمت ‪(1‬‬
‫تولید‬ ‫‪+‬‬ ‫بهره‬ ‫و‬‫)نرخ‬
‫آب‬ ‫احتمالي‬ ‫‌هاي‬ ‫ه‬ ‫هزين‬ ‫ساير‬ ‫و‬ ‫پيمانكار‬ ‫هزينه‬ ‫مهندسي‪،‬‬ ‫و‬ ‫طراحي‬ ‫هزينه‬
‫نسبت هزینههای سرمایهگذاری ساالنه = نسبت هز‬
‫طول عمر‬ ‫ساخت تاسیسات خطوط لوله و =‬ ‫هزینههای‬
‫شاملهزینه‬ ‫‪130‬هادرصد‬ ‫برابرهزینه‬
‫مختلفاین‬
‫اضافه گردد‪.‬‬
‫در منابع‬ ‫هزینهها‬
‫اینجانبی‬‫هزینهبههای‬
‫واحد باید‬ ‫احداث‬
‫باشند‪ .‬این‬ ‫ییمی‬
‫وابسته‪− 1)1(،‬‬
‫عمر‬ ‫طول‬
‫‌اند‪(1 + .‬‬
‫شدهبهره‬
‫محاسبه نرخ‬
‫)‬ ‫گوگردزدایی‬ ‫هایواحد‬ ‫س‪(1‬‬
‫کارکرد‬ ‫سروی‪+‬‬
‫روز‬
‫‪330‬بهره‬‫هزینه‬
‫نرخ‬ ‫سازه ‪1‬و ‪−‬فرآیند‪،‬‬
‫احتساب)‬ ‫ساخت‌شود‬
‫گرفته می‬ ‫هزینه‬
‫الکتریکی‪ ،‬نظر‬
‫آید‪.‬در‬ ‫وسایل‬
‫بدست می‬
‫تجهیزاتی‬ ‫هزینوه‬
‫دستگاهها‬
‫تجهیزاتی‌های‬ ‫کل کل‬‫درصد‬‫هزینه‬
‫دقیق‪45 ،،‬‬ ‫ابزار‬
‫ووسایل که‬
‫تجهیزات اصلی‬
‫مجموعا‬ ‫اخرید‬
‫مانندهیدروژن در وا‬
‫انتقالبا‬ ‫تولید و‬
‫جانبی‬
‫طبیعی‬ ‫هیدروژنی‪ ،‬قیمت‬
‫محصوالتگاز‬
‫رفرمینگ‬ ‫واحد و‬ ‫هزینههای‬
‫گازطبیعی‪ ،‬بدررق آب‬
‫روش‬
‫هیدروژن‬ ‫درص ود‬
‫سوخت‬
‫گوگردزدایی به‬
‫انتقال‬ ‫‪ 130‬و‬
‫عملیات‬
‫تولید‬ ‫برابر‬
‫شامل‬‫قیمت‬ ‫مختلف‬
‫ساالنه‬
‫در‬ ‫منابع‬
‫جاریآب و‬ ‫جانبی در‬
‫عملیات‬
‫‪ 1/45‬برق‬
‫گازطبیعی‪،‬‬ ‫هایو‬
‫‌گذاریهای‬
‫برابر‬ ‫هزینه‬‫هزینه‬
‫سوخت‬ ‫هزینهاین‬
‫سرمایه‬
‫شامل‬ ‫باشند‪.‬‬ ‫جاریمی‬
‫کلساالنه‬ ‫ای‬
‫توسعه‌این‬
‫عملیاتر‬ ‫های‬
‫کرد‪ .‬بناب‬ ‫هزینه‬
‫های‬ ‫سازیآنوهزینه‬
‫اضافه‬ ‫ط با ذخیرهرا به‬
‫ی از قبیل هزینه طراحی و مهندسی‪ ،‬هزینه پیمانکار و سایر هزینههای احتمالی‬
‫‌شوند که می‌توان عواید حاصل از این‬ ‫شدهاند‪.‬‬
‫محاسبه می‬
‫گوگردزدایینیز تولید‬ ‫میآید‪.‬‬
‫گازوییل‬ ‫بدست‬
‫واحد و‬
‫بنزین‬ ‫تجهیزاتی‬
‫کارکرد‬ ‫شدهروز‬
‫اند‪.‬‬ ‫‪330‬‬‫کل‬ ‫هزینه‬
‫احتساب‬
‫محاسبه‬ ‫تجهیزات اصلی‪،‬‬
‫گوگردزدایی‬ ‫واحد‬
‫بود‪.‬‬ ‫خرید‬
‫کارکرد‬
‫خواهد‬ ‫هزینه‬ ‫‪330‬با روز‬
‫تجهیزاتی‬ ‫‌هایآن‬
‫جمع‬
‫احتساب‬
‫هزینه‬‫برابرکلو با‬
‫ر گرفته میشوند‬
‫هزینههای عملیات جاری ساالنه شامل سوخت و‬ ‫گرفته میشود را به آن اضافه کرد‪ .‬بنابراین کل هزینه سرمایهگذاری برابر ‪1/45‬‬
‫احتمالیکم کرد‪ .‬هزینه خالص ساالنه با کسر‬ ‫های ساالنه‬
‫زینهه‌های‬‫سایراز ههزین‬
‫محصوالت را‬
‫ازمجموعهزینه پیمانکار و‬ ‫هیدروژنیمهندسی‪،‬‬ ‫روش طراحی و‬ ‫قبیلاز هزینه‬‫استفاده‬
‫مواردی از‬‫ساالنه‬‫ناخالصباید‬
‫گذاری واحد‬‫هزينه‬ ‫ل هزینه سرمایه‬
‫مح‬ ‫گوگردزدایی‬
‫تولید میشوند که‬ ‫واحد‬ ‫کارکرد‬
‫حاصلنیز‬
‫گازوییل‬ ‫روز‬ ‫‪330‬‬
‫بنزین و‬ ‫احتساب‬
‫جانبی مکهانند‬ ‫محصوالت‬ ‫هیدروژنی‪،‬‬ ‫روش‬ ‫انندبه‬
‫گوگردزدایی‬ ‫در عملیات گوگردزدایی به روش هیدروژنی‪،‬در عملیات‬
‫این‬ ‫از‬ ‫عواید‬ ‫توان‬ ‫می‬
‫‪ 71/45‬هزینه‌های محاسبه شده استفاده‬ ‫شوند‬ ‫می‬ ‫تولید‬
‫برابرجدول‬ ‫نیز‬
‫گذاری‌آید‪.‬‬
‫بدست می‬‫گازوییل‬ ‫و‬
‫جانبی‬ ‫بنزین‬
‫عواید‬ ‫م‬ ‫جانبی‬
‫بدست‬ ‫محصوالت‬
‫سرمایه‬ ‫هزینه‬ ‫بنابراین کل‬ ‫ساالنهکرد‪.‬‬
‫عملياتياضافه‬
‫‌هايرا به آن‬
‫میهشود‬‫گرفتههزين‬
‫ساالنه و‬
‫‌گذاري نظر‬ ‫هایسرمايه‬
‫تجهیزاتی در‬ ‫‌هاي‬ ‫درصد کلهزينه‬
‫هزینه‬
‫شدهمیآید‪ .‬جدول‬ ‫بدست‬ ‫جانبی‬ ‫عواید‬ ‫کسر‬ ‫با‬ ‫ساالنه‬ ‫خالص‬ ‫هزینه‬
‫ساالنه با کسر عواید جانبی بدست میآید‪ .‬جدول ‪ 7‬هزینههای محاسبه‬‫کرد‪.‬‬ ‫کم‬ ‫ساالنه‬ ‫های‬ ‫ینه‬ ‫هز‬ ‫از‬
‫خالصمیآید‪.‬‬ ‫را‬ ‫محصوالت‬
‫هزینهبدست‬ ‫ساالنه‬‫عملیاتیکرد‪.‬‬ ‫هزینههای‬
‫ساالنه کم‬ ‫هزوینههای‬ ‫ساالنه‬
‫گذاری را از‬
‫محصوالت‬‫موع هزینههای سرمایه‬
‫‌دهد‪.‬هیدروژنی‪ ،‬محص‬ ‫نشانبهمیروش‬ ‫عملیاتمازوت را‬
‫گوگردزدایی‬ ‫از روش هیدروژنی برای گوگردزایی از سوخت‬ ‫بود‪‌.‬های سرمايه‌گذاري ساالنه از ضرب نسبت هزينه‌هاي‬ ‫هزینه‬ ‫خواهد‬
‫تجهیزاتیی‌آید‪.‬‬
‫م‬ ‫ای‬
‫گوگردزایی از سوخت مازوتدررا نشان میدهد‪.‬‬ ‫برای‬ ‫هیدروژنی‬
‫آید‪.‬را نشان میدهد‪.‬‬ ‫روش‬
‫ت می‬
‫مازوت‬ ‫از‬ ‫استفاده‬
‫واحد بدس‬
‫سوخت‬ ‫سرمایهگذاری‬
‫گوگردزایی از‬ ‫روش هزینههای‬
‫هیدروژنی برای‬ ‫استفاده ازدر کل‬
‫های سرمایهگذاری ساالنه‬
‫ساعتکم کرد‪ .‬هزین‬ ‫واتساالنه‬
‫کیلوهای‬
‫ازایازهرهزینه‬
‫محصوالت را‬
‫برای بدست آوردن هزینه تمام شده به‬ ‫سرمايه‌گذاري ساالنه در کل هزينه‌هاي سرمايه‌گذاري واحد بدست‬
‫استفاده از روش هیدروژنی ازمجموع هزینههای سرمایهگذاری ساالنه و هزینههای عملیاتی ساالنه بدست میآید‪.‬‬ ‫ساالنه‬
‫شود‪.‬‬ ‫می‬
‫رابطه‪2‬ازاسس‬ ‫ایرانشهر‪ ،‬از‬
‫گوگردزایی‬ ‫نیروگاه‬
‫هیدروژنی برای‬
‫‌شود‪.‬‬‫تولیدیی‬
‫شود‪.‬‬ ‫می‬
‫روشم‬ ‫تواناز‬
‫استفاده‬
‫استفاده‬ ‫ساعت‬
‫استفاده‬‫رابطه‪2‬‬
‫رابطه‪2‬‬ ‫از‬‫وات‬ ‫نیروگاههر کیلو‬
‫ایرانشهر‪ ،‬از‬
‫ایرانشهر‪،‬‬ ‫ازای‬ ‫تولیدیبه‬
‫نیروگاه‬ ‫شده‬
‫تولیدی‬ ‫تمام‬
‫توان‬ ‫هزینه‬
‫توان‬ ‫ساعت‬‫آوردن‬
‫تعيين‬ ‫بدستوات‬‫هر کیلو‬
‫رابطه‪1‬‬ ‫برای‬
‫از‬‫ازای‬ ‫شده به‬
‫ساالنه‬ ‫سرمايهتمام‬
‫‌گذاري‬ ‫‌هاي هزینه‬‫آوردن‬‫ه‬ ‫بدست‬
‫هزين‬ ‫می‌آید‪ .‬برای‬
‫نسبت‬
‫ایهگذاری ساالنه از ضرب نسبت هزینههای سرمایهگذاری ساالنه در کل هزینههای سرمایهگذاری واحد بدست میآید‪.‬‬
‫طول عمر‬
‫‪.‬‬‫شود‬ ‫می‬ ‫تعیین‬
‫نرخ بهره‬ ‫‪1‬‬ ‫ازرابطه‬
‫×‬ ‫ساالنه‪(1 +‬‬
‫بهره‬‫‌شود‪.‬‬ ‫ی سرمایه می‬
‫گذاری‬
‫)نرخ‬
‫شده به ازای هر=ک‬ ‫هزینه تمام‬
‫گوگردزدایی‬ ‫آوردنشده‬ ‫برای=بدست‬
‫هزینه تمام‬ ‫(‪)2‬‬ ‫سرمایهگذاری ساالنه‬ ‫= نسبت هزینههای )‪(2‬‬ ‫(‪)1‬طول عمر)‪(2‬‬
‫هزینه خالص ساالنه‬ ‫هزینه خالص ساالنه‬
‫‪× 100 (cents‬‬ ‫‪⁄‬‬ ‫)‬ ‫طول عمر‬ ‫) نرخ بهره ‪(1 +‬‬ ‫‪−1‬‬
‫)‪ × (2‬ضریب ساالنه کارکرد نیروگاه‬
‫نیروگاه × ‪8760‬‬ ‫تولیدی‬ ‫توان‬ ‫‪kWh‬بهره‬
‫)‪)× 100 (cents⁄kWh‬نرخ بهره ‪ × (1 +‬نرخ‬
‫هزینههایکارکرد نیروگاه‬
‫سرمایهگذاری ساالنه‬ ‫ضریب ساالنه‬
‫= ×نسبت‬
‫‪8760‬‬ ‫نیروگاه ×‬
‫طبیعی با‬ ‫توان تولیدی‬
‫رفرمینگ گاز‬ ‫یعی‪ ،‬برق آب و قیمت تولید و انتقال هیدروژن در واحد‬
‫طول عمر‬
‫گوگردزدایی×از سوخت مازوت‬
‫‪100 (cents‬‬ ‫هیدروژنی‪⁄‬براي‬ ‫شده روش‬
‫مازوت )‪kWh‬‬ ‫سوخت‬ ‫محاسبه‬ ‫برايهزینه هاي‬
‫گوگردزدایی از‬ ‫جدول ‪:7‬‬
‫شده روش هیدروژنی‬ ‫نرخ بهره ‪+‬‬
‫محاسبه ‪(1‬‬ ‫جدول‪ :7−‬هزینه)هاي‬
‫‪1‬‬ ‫دهاند‪.‬‬
‫توان تولیدی نی‬
‫با هدف کاهش‬ ‫با هدف کاهش‬ ‫طبیعی با‬ ‫(دالر)گاز‬
‫هدف کاهش‬ ‫کاهشهزینه با‬
‫رفرمینگ‬ ‫هدفواحدنوع‬
‫هیدروژن در‬
‫با‬ ‫تولید و انتقال‬
‫قیمت(دالر)‬
‫ات جاری ساالنه شامل سوخت و گازطبیعی‪ ،‬برق آبنوعو هزینه‬
‫هزینه هاي م‬
‫‪800‬‬‫جدول ‪:7‬‬
‫تا ‪ppm‬‬ ‫تا ‪200 ppm‬‬ ‫تا ‪800 ppm‬‬ ‫تا ‪200 ppm‬‬ ‫شوند که میتوان عواید حاصل از این‬ ‫میاند‪.‬‬
‫تولیدشده‬
‫محاسبه‬ ‫گوگردزدایی‬
‫گازوییل نیز‬ ‫انندواحد‬
‫بنزین و‬ ‫کارکرد‬ ‫روز‬
‫جانبی م‬
‫‪65130480‬هزینه (دالر)‬
‫نوع‬ ‫مازوت ‪94116600‬‬ ‫تجهیزاتمازوت‬
‫اصلی‬ ‫خریدازسوخت‬
‫سوخت‬ ‫گوگردزداییاز‬
‫گوگردزدایی‬ ‫هیدروژنی برای‬
‫برای هزینههای‬ ‫روش هیدروژنی‬ ‫شده‬
‫شده‬ ‫محاسبه‬
‫محاسبه‬ ‫های‬
‫های‬ ‫هزینه‬
‫هزینه‬ ‫جدول‪:7:7‬‬
‫جدول‬
‫‪65130480‬‬ ‫‪94116600‬‬ ‫اصلی‬ ‫تجهیزات‬ ‫خرید‬ ‫های‬ ‫هزینه‬
‫ص ساالنه با کسر عواید جانبی بدست میآید‪ .‬جدول ‪ 7‬هزینههای محاسبه شده‬
‫‪149800104‬‬ ‫‪Table‬‬
‫‪216468180‬‬ ‫‪7:‬‬ ‫‪The‬‬ ‫‪estimated‬‬
‫تجهیزاتی‬ ‫‪costs‬‬
‫کل‬ ‫‪of‬‬
‫هزینه‬ ‫‪hydrogen‬‬ ‫‪method‬‬ ‫‪for desulfurization of mazut fuel‬‬
‫‪149800104‬این‬
‫توان عواید حاصل از‬ ‫‪216468180‬‬ ‫کل تجهیزاتی‬
‫گازوییل نیز تولید میشوند که می‬ ‫هیدروژنی‪ ،‬محصوالت جانبی مانند هزینه‬
‫بنزین و‬ ‫روش‬
‫میدهد‪.‬‬ ‫ردزدایی به‬
‫نشان‬ ‫مازوت را‬
‫هزینههای خرید‬ ‫کاهش‬ ‫هدف‬ ‫با‬ ‫کاهش‬ ‫هدف‬ ‫با‬ ‫(دالر)‬ ‫هزینه‬ ‫نوع‬
‫‪217210151‬‬ ‫‪313878861‬‬ ‫شده‬ ‫کل هزینه سرمایهگذاری‬
‫‪217210151‬‬
‫هزینههای محاسبه‬ ‫‪313878861‬‬ ‫گذاری‬ ‫سرمایه‬ ‫هزینه‬ ‫کل‬
‫هزینههای ساالنه کم کرد‪ .‬هزینه خالص ساالنه با کسر عواید جانبی بدست میآید‪ .‬جدول ‪7‬‬
‫هزینه کل تجهیز‬ ‫تا ‪800 ppm‬‬ ‫تا ‪200 ppm‬‬ ‫شود‪.‬‬ ‫هزینهه می‬
‫ت ساعت توان تولیدی نیروگاه ایرانشهر‪ ،‬از رابطه‪ 2‬استفاد‬
‫‪40619880‬‬ ‫‪58696920‬‬ ‫هزینه سرمایهگذاری ساالنه‬
‫‪40619880‬‬ ‫‪58696920‬‬ ‫گذاری ساالنه‬ ‫سرمایه‬
‫هایدهد‪.‬‬
‫هزینهمی‬
‫ش هیدروژنی برای گوگردزایی از سوخت مازوت را نشان‬
‫کل هزینه سرمای‬ ‫‪65130480‬‬ ‫خرید تجهیزات اصلی ‪94116600‬‬
‫هزینه سرمایهگذ‬ ‫‪149800104‬‬ ‫شده گوگردزدایی ‪216468180‬‬ ‫هزینه تمام‬
‫تجهیزاتی‬ ‫هزینه کل‬
‫=‬
‫‪13‬‬ ‫رابطه‪ 2‬استفاده میشود‪.‬‬
‫دن هزینه تمام شده به ازای هر کیلو وات ساعت توان تولیدی نیروگاه ایرانشهر‪ ،‬از ‪13‬‬
‫‪217210151‬‬ ‫‪313878861‬‬ ‫کل هزینه سرمایهگذاری‬ ‫هزینه خالص ساالنه‬
‫‪40619880‬‬
‫گوگردزدایی‬ ‫‪ 58696920‬هزینه تمام شده‬
‫=‬ ‫هزینه سرمایهگذاری ساالنه‬ ‫× ‪ × 8760‬ضریب ساالنه کارکرد نیروگاه‬
‫‪25530120‬‬ ‫‪723470400‬‬ ‫های عملیاتی‬ ‫هزینه‬
‫هزینه خالص ساالنه‬
‫هیدروژنی براي گوگردزدایی از سوخت مازوت‬
‫روش ‪× 100‬‬ ‫شده‬
‫‪(cents⁄‬‬
‫‪66150000‬‬ ‫‪131043960‬‬ ‫هزینههای ناخالص ساالنه‬
‫کاهش‪ × 8760‬ضریب ساالنه کارکرد نیروگاه‬ ‫نیروگاه ×‬
‫با هدف‬ ‫تولیدی‬ ‫توان‬
‫با هدف کاهش‬
‫‪14942880‬‬ ‫‪62669160‬‬ ‫عواید ساالنه جانبی‬
‫گوگردزدایی از سوخت مازوت‬ ‫خالصبراي‬
‫هیدروژنی‬ ‫تا ‪800 ppm‬‬ ‫تا ‪200 ppm‬‬
‫‪51207120‬‬ ‫‪68374800‬‬ ‫ساالنه‬ ‫جدول ‪ :7‬هزینه هاي محاسبه شده روش هزینه‬
‫‪2/54‬‬ ‫کاهش‪3/39‬‬
‫با هدفتمام‬ ‫هزینههدف کاهش‬
‫با‬ ‫‪65130480‬‬ ‫‪94116600‬‬
‫هزینه (دالر)‬ ‫نوع‬ ‫ت اصلی‬
‫‪(cents‬تا ‪800 ppm‬‬ ‫‪200‬‬ ‫تا‬
‫شده)‪ppm‬‬
‫‪⁄kWh‬‬ ‫‪149800104 216468180‬‬
‫‪65130480‬‬ ‫‪94116600‬‬ ‫اصلی‬ ‫های خرید تجهیزات‬
‫‪217210151‬‬ ‫هزینه‬
‫‪313878861‬‬
‫‪149800104 216468180‬‬ ‫‪40619880‬‬‫‪58696920‬کل تجهیزاتی‬
‫هزینه‬ ‫نه‬
‫ساعت‬
‫وات ساعت‬
‫کیلو وات‬
‫هر کیلو‬
‫ازای هر‬
‫به ازای‬
‫هیدروژنی به‬ ‫گوگردزدایی‬
‫‪ 217210151‬هیدروژنی‬ ‫تمام شده‬
‫شده گوگردزدایی‬ ‫های تمام‬
‫هزینه‌های‬
‫‪ ::8‬هزینه‬ ‫جدول‬
‫جدول ‪8‬‬
‫‪313878861‬‬ ‫کل هزینه سرمایهگذاری‬
‫‪Table 8: Costs of hydrogen desulfurization per kilowatt-hour‬‬ ‫‪13‬‬
‫‪40619880‬‬ ‫‪58696920‬‬ ‫هزینه سرمایهگذاری ساالنه‬
‫هزینه تمام‬ ‫هزینه تمام شده )‪(cents⁄kWh‬‬ ‫ضریب‬
‫شده)‪(cents⁄kWh‬‬ ‫با هدف رسیدن تا ‪200 ppm‬‬ ‫کارکرد‬
‫‪13‬‬
‫با هدف رسیدن تا ‪800 ppm‬‬
‫‪2/54‬‬ ‫‪3/39‬‬ ‫‪0/9‬‬
‫‪9/13‬‬ ‫‪12/20‬‬ ‫‪0/25‬‬

‫‪429‬‬
 ‫نشریه مهندسی مکانیک امیرکبیر‪ ،‬دوره ‪ ،52‬شماره ‪ ،2‬سال ‪ ،1399‬صفحه ‪ 419‬تا ‪436‬‬

‫این روش نیاز به یک واحد امولسیون‌ساز می‌باشد که سوخت مازوت‬
‫را با درصد مناسب آب و سورفکتانت تبدیل به ذرات نانو می‌کند‪.‬‬
‫همچنین حضور آب باعث می‌شود که قبل از احتراق سوخت ذره‬
‫سوخت دچار میکرو انفجار شود و به ذرات کوچکتر تبدیل شده و‬
‫سطح احتراق افزایش یابد که این پدیده سبب احتراق کامل سوخت‬
‫می‌شود‪ .‬نصب تجهیزات این روش ساده است وزمان زیادی نیاز‬
‫نمی‌باشد و می‌تواند بین تانک‌ها و تجهیزات احتراق جا داده شود‪.‬‬
‫این واحد امولسیون‌ساز می‌تواند در مسیر انتقال سوخت و قبل از‬
‫رسیدن به بویلر قرار گیرد؛ به نحوی‌که سوخت ورودی به واحد قبال‬
‫با توجه به جدول ‪ ،8‬هزینه تمام شده برای فرآیند گوگردزدایی‬
‫هیدروژنی برای رسیدن به دو استاندارد اروپا و ایران به ترتیب ‪3/39‬‬
‫سنت و ‪ 2/54‬سنت به ازای هر کیلو‌وات ساعت خواهد بود‪ .‬این‬
‫هزینه در شرایطی محاسبه شده است که ضریب ساالنه کارکرد واحد‬
‫گوگردزدایی ‪ 0/9‬باشد یعنی تعداد روزهای کارکرد ‪ 330‬روز در نظر‬
‫گرفته شود‪ .‬اما همانطورکه پیشتر گفته شد‪ ،‬چون مازوت در نیروگاه‬
‫ایرانشهر در روزهای زمستان به علت افت فشار شبکه سراسری گاز‬
‫عنوان سوخت جایگزین مصرف خواهد شد‪ ،‬بنابراین استفاده از سوخت‬
‫مازوت و در نتیجه آن استفاده از روش کاهش آلودگی هزینه‌های‬

‫در مخازنی با آب و سورفکتانت‌ها مخلوط شده باشد و با قرارگیری در‬ ‫بسیار زیاد این روش و تهیه تاسیسات و تجهیزات فرآوری برای‬

‫واحد امولسیون‌ساز توسط هموژنایزر ذرات آن به صورت ابعاد کوچک‬ ‫نیروگاه ایرانشهر که به طور دایم از مازوت استفاده نخواهد کرد و فقط‬

‫و همگن درآید‪ .‬سوخت نانو‌امولسیون تولیدی با خروج از امولسیون‌ساز‬ ‫در مواقع اضطرار اقدام به سوزاندن مازوت می‌کند‪ ،‬مطلوب نیست‪.‬‬

‫مستقیما به مشعل‌های سوخت هدایت می‌شود‪ .‬بنابراین با توجه به‬ ‫همانطور که در رابطه مشاهده می‌شود‪ ،‬با توجه به نسبت معکوس‬
‫هزینه تمام شده گوگردزدایی و توان تولیدی‪ ،‬چنانچه واحد هیدروژنی‬
‫مالک‌های مطرح شده در این بخش روش نانوامولسیون مازوت به‬
‫به طور دایم در سال و برای چند نیروگاه با توان باالی ‪ 1000‬مگاوات‬
‫عنوان یکی از دو روش پیشنهادی انتخاب می‌شود‪ .‬در ادامه با انجام‬
‫گوگردزدایی را انجام دهد هزینه تمام شده برای رسیدن به کمتر از‬
‫آزمایش‌های عملکردی میزان اثر بخشی آن بر کاهش آلودگی حاصل‬
‫‪ 0/87‬سنت در هر کیلو وات برای رسیدن به استاندارد اروپا و ‪0/65‬‬
‫از احتراق سوخت مازوت بررسی می‌گردد‪.‬‬
‫سنت در هر کیلو وات برای رسیدن به استاندارد ایران کاهش پیدا‬
‫خواهد کرد و در این حالت این روش می‌تواند توجیه اقتصادی داشته‬
‫‪ 3-4‬بعد از احتراق و با تصفیه دود حاصل از احتراق‬
‫باشد‪.‬‬
‫با توجه به اینکه در کاهش آالینده های ‪ SOx‬که در احتراق‬
‫مازوت عمده‌ترین معضل می‌باشند‪ ،‬بیشترین کارآیی متعلق به این‬
‫‪ 2-4‬روش‌های در حین احتراق و با تغییر فرآیند احتراق سوخت‬
‫دسته می‌باشد‪ ،‬یکی از روش‌های این دسته الزاما باید برای کنترل‬
‫مازوت‬
‫آلودگی ‪ SOx‬به کار گرفته شوند‪ .‬در این بین استفاده از گوگردزدایی‬
‫روش‌های احتراق بیشترین تاثیر را روی کاهش آالینده ناکس‬
‫به روش جذبی خشک به دالیل متعدد مفید نخواهد بود‪ .‬یکی از‬
‫می‌گذارد و برخی از آن‌ها برای آالینده‌های ‪ SOx‬در حد استاندارد‬
‫اصلی‌ترین دالیل کارآیی پایین‌تر آن نسبت به روش تر می‌باشد‬
‫چون این روش برای سوخت‌هایی با سولفور کمتر از ‪ % 2‬مورد‬ ‫اروپایی مناسب نیستند‪ .‬این روش‌ها عموما جهت کاهش آالینده‌هایی‬

‫استفاده است و مناسب نیروگاه ایرانشهر نمی‌باشد‪ .‬همچنین با وجود‬ ‫استفاده می‌شود که در اثر احتراق ناقص تولید می‌شوند که شایع‌ترین‬

‫گوگردزدايي مورد قبولي كه تحت شرايط واكنشى كه درآزمايشگاه و‬ ‫آن‌ها آالینده‌های ناکس می‌باشد‪ .‬در این بین‪ ،‬یکی از این روش‌ها به‬

‫پايلوت اعمال شده است‪ ،‬كارايي جاذب‌های این روش براي استفاده‬
‫درصنعت هنوزكافى نيست‪ .‬بنابراین روش گوگردزدایی از گازدودکش‬
‫تر مناسب‌ترین روش از نظر کارآیی باالتر می‌باشد که می‌تواند بیشتر‬
‫مالک های ده گانه را به موفقیت بگذراند‪.‬‬
‫برای استفاده از روش گوگردزدایی از گازدودکش تر در نیروگاه‬
‫ایرانشهر باید نوع جاذب را نیز مشخص کرد‪ .‬برخی واکنشگر‌های‬
‫نام تولید امولسیون سوخت نانو می‌توانند همزمان آالینده‌های ناکس‬
‫و ‪ SOx‬را کاهش دهند‪ .‬این روش از بین روش‌های دسته دوم بیشتر‬
‫مالک‌های ده گانه استراتژی انتخاب روش کاهش آلودگی را برآورده‬
‫می‌سازد که به بررسی بیشتر آن پرداخته می‌شود‪ .‬این روش با کاهش‬
‫ابعاد مولکول سوخت و حضور آب با ایجاد میکرو انفجار سطح برخورد‬
‫سوخت را بیشتر کرده و منجر به احتراق کامل سوخت می‌شود‪ .‬در‬

‫‪430‬‬
 ‫نشریه مهندسی مکانیک امیرکبیر‪ ،‬دوره ‪ ،52‬شماره ‪ ،2‬سال ‪ ،1399‬صفحه ‪ 419‬تا ‪436‬‬

‫قیمت توان تولیدی به محاسبه و تحلیل اقتصادی این روش پرداخته‬ ‫مورد نیاز در روش گوگردزدایی از گازدودکش تر‪ )( 1‬شامل آهک‪،‬‬
‫می‌شود‪ .‬هزینه خرید تجهیزات واحد امولسیون‌ساز نانو شامل‬ ‫منیزیم برای خنثی‌سازی آهک‪ ،‬آب دریا و سودا اش یا کربنات کلسیم‬
‫امولسیون‌ساز نانو و مخازن و پمپ‌های انتقال سوخت و تاسیسات آن‬ ‫می‌باشند که همه از مواد در دسترس می‌باشد‪ .‬فاصله ‪ 350‬کیلومتری‬
‫می‌باشد‪ .‬امولسیون‌ساز نانو یا دستگاه مولد نانو که به اختصار ‪NGD‬‬ ‫از دریا‪ ،‬انتخاب آب دریا به عنوان گزینه جاذب را رد می‌کند‪ .‬این‬
‫نامیده می‌شود‪ ،‬شامل سه بخش اصلی دریافت سوخت‪ ،‬دریافت آب‬ ‫مساله به دلیل نیاز به نصب تاسیسات‪ ،‬خط انتقال آب‪ ،‬پرداخت‬
‫و محفظه اختالط می‌باشد‪ .‬همچنین هزینه‌های عملیاتی و نگهداری‬ ‫خسارت مالکین و معارضین زمین‌های سر راه خط لوله و همچنین‬
‫شامل هزینه‌های ثابت و متغیر باید در محاسبه قیمت تمام شده‬ ‫تعمیر و نگهداری آن می‌باشد‪ .‬چنانچه این موضوع مرتفع باشد‪ ،‬آب‬
‫در نظر گرفته شوند‪ .‬هزینه‌های ثابت شامل هزینه‌های نگهداری و‬ ‫دریا هم می‌تواند به عنوان یک گزینه مورد نظر باشد‪.‬‬
‫تعمیرات‪ ،‬نیروی کار و نیروی مهندسی می‌باشد‪ .‬تعداد کارگران مورد‬ ‫در بین گزینه‌های جاذب آهک به دلیل در دسترس بودن و قیمت‬
‫نیاز اضافی در این روش ‪ 5‬نفر می‌باشد‪ .‬هزینه‌های متغیر شامل هزینه‬ ‫پایین‌تر آن انتخاب می‌شود‪ .‬با توجه به موقیعت دود کش‌ها در نیروگاه‬
‫ایرانشهر پیشنهاد می‌شود که قبل از هر کدام از دو دودکش یک برج‬
‫گوگردزدایی از گازدودکش طراحی و نصب شود‪ .‬موقعیت نصب برج‬
‫مطابق شکل ‪ 8‬خواهد بود‪ .‬یعنی داکتی که از واحد های ‪ 1‬و ‪ 2‬خارج‬
‫می‌شود وارد برج گوگردزدایی از گازدودکش شماره یک شود‪ .‬سپس‬
‫دود خروجی این برج توسط یک داکت به دودکش اول انتقال می‌یابد‪.‬‬
‫‪FGD Tower‬‬
‫همچنین داکت خروجی از واحدهای شماره ‪ 3‬و ‪ 4‬وارد برج گوگردزدایی‬
‫‪Outlet Duct from Unit 1‬‬
‫از گازدودکش شماره ‪ 2‬می‌شود و دود خروجی این برج توسط یک‬
‫داکت به دودکش دوم انتقال می یابد‪ .‬چگونگی اتصال برج گوگردزدایی‬
‫‪Outlet Duct from Unit 2‬‬
‫از گازدودکش به دودکش در شکل ‪ 8‬نشان داده شده است‪.‬‬
‫گوگردزدایی از‬ ‫به برج‬
‫برج گوگردزدایی از‬ ‫کناري به‬
‫واحد کناری‬
‫دو واحد‬
‫دود دو‬
‫هدایت دود‬
‫نحوه هدایت‬
‫شکل ‪ ::88‬نحوه‬
‫شکل‬
‫ایرانشهر‬ ‫نیروگاه‬ ‫دودکش‬ ‫سمت‬ ‫به‬ ‫دود‬ ‫هدایت‬ ‫سپس‬ ‫و‬ ‫گازدودکش‬
‫گازدودکش و سپس هدایت دود به سمت دودکش نیروگاه ایرانشهر‬
‫مطابق نقشه نیروگاه‪ ،‬طرح پیشنهادی به صورت شکل ‪ 9‬خواهد‬
‫‪Fig. 8: A method to direct combustion gas from two units‬‬
‫‪next to each other to a desulphurization tower and then‬‬
‫بود‪ .‬ضمنا همانطور‌که قبل از این گفته شد‪ ،‬سوخت ورودی به بویلر‬
‫‪direct the gas to the chimney of Iranshahr power plant‬‬ ‫توسط سیستم نانوامولسیون ساز آماده شده و به بویلر فرستاده می‌شود‪.‬‬
‫‪Flue 2‬‬
‫همانطور که در این بخش اشاره شد‪ ،‬از بین روش‌های کاهنده آلودگی‬
‫دو روش استفاده از سوخت نانوامولسیون مازوت و روش گوگردزدایی‬
‫از گازدودکش تر مالک‌های تعیین شده برای اثر بخشی را دارا هستند‬
‫‪Flue 1‬‬
‫‪FGD Tower 2‬‬ ‫و برای استفاده در شرایط نیروگاه ایرانشهر مناسب تشخیص داده‬
‫‪Unit 4‬‬

‫شد‪ .‬برای بررسی فنی این روش‌ها در مقیاس آزمایشگاهی‪ ،‬روش‌های‬

‫‪Unit 3‬‬ ‫انتخاب شده مورد مطالعه و آزمایش قرار می‌گیرد و میزان کاهش‬
‫‪FGD Tower 1‬‬
‫‪Unit 2‬‬ ‫آلودگی آن بررسی می‌شود‪.‬‬

‫‪-5‬مطالعه امکان‌سنجی استفاده از دوروش نانوامولسیون‬

‫‪Unit 1‬‬
‫مازوت و گوگردزدایی از گازدودکش‬
‫شکل ‪ :9‬نمای کلی نحوه نصب برج های گوگردزدایی از گازدودکش در‬ ‫برای بررسی میزان تاثیر استفاده از این دو روش بر افزایش‬
‫گوگردزدایی از گازدودکش‬ ‫برج های‬
‫ایرانشهر‬ ‫شکل ‪ :9‬نمای کلی نحوه نصب‬
‫نیروگاه‬
‫‪Fig. 9: Overview of how‬‬ ‫نیروگاه ‪to‬‬
‫ایرانشهر‬ ‫‪gas desulphurization‬در‪install‬‬
‫‪towers at iranshahr power plant‬‬ ‫‪1  Wet‬‬ ‫‪FGD‬‬

‫‪431‬‬
 ‫نشریه مهندسی مکانیک امیرکبیر‪ ،‬دوره ‪ ،52‬شماره ‪ ،2‬سال ‪ ،1399‬صفحه ‪ 419‬تا ‪436‬‬

‫جدول ‪ :9‬هزینه های محاسبه شده برای احداث سیستم گوگردزدایی از‬ ‫مواد مصرفی مانند سورفکتانت و آب و نیز توان مورد نیاز می‌باشد‪.‬‬
‫گازدودکش تر‬
‫‪Table 9: the estimated costs for the construction of‬‬ ‫حجم سورفکتانت مورد استفاده ‪ 1‬گرم در هر لیتر سوخت (یا در یک‬
‫گازدودکش تر‬ ‫از‬ ‫گوگردزدایی‬ ‫سیستم‬ ‫احداث‬ ‫برای‬ ‫شده‬ ‫محاسبه‬ ‫های‬
‫‪a desulfurization system from the wet gas tower for‬‬ ‫هزینه‬ ‫‪:‬‬ ‫‪9‬‬ ‫جدول‬
‫کیلوگرم سوخت) می‌باشد‪ .‬با توجه به حجم سوخت مصرفی می توان‬
‫‪Iranshahr power plant‬‬
‫گفت میزان سورفکتانت مورد استفاده ‪ 333‬گرم به ازای هر کیلووات‬
‫با هدف کاهش آالینده‬ ‫نوع هزینه (دالر)‬
‫های سولفوره تا ‪ppm‬‬ ‫توان تولیدی می‌باشد‪ .‬با توجه به مقدار آالینده ناکس نیروگاه ایرانشهر‬
‫‪200‬‬ ‫تحلیل برای کاهش آالینده در حد استاندارد اروپا انجام شده است‪.‬‬
‫‪10042768‬‬ ‫هزینههای خرید تجهیزات اصلی‬ ‫اکنون با مطالعات اقتصادی به بررسی اثر استفاده از روش گوگردزدایی‬
‫‪23098366‬‬ ‫هزینه کل تجهیزاتی‬ ‫از گازدودکش بر افزایش قیمت توان تولیدی نیروگاه پرداخته می‌شود‪.‬‬
‫‪33492631‬‬ ‫کل هزینه سرمایهگذاری‬
‫با توجه به اهمیت آالینده ‪ SOx‬و ضرورت کمینه‌سازی آن تحلیل‬
‫‪6263122‬‬ ‫هزینه سرمایهگذاری ساالنه‬
‫اقتصادی برای کاهش آالینده در حد استاندارد اروپا انجام شده‬
‫‪7344000‬‬ ‫هزینههای عملیاتی‬
‫‪13607122‬‬ ‫هزینههای ناخالص ساالنه‬ ‫است‪.‬هزینه اعمال روش گوگردزدایی از گازدودکش تر شامل هزینه‬
‫‪-‬‬ ‫عواید ساالنه جانبی‬ ‫تجهیزات مواد سازه و اجزا الکتریکی نیروی کار و مهندسی است‪.‬‬
‫‪13607122‬‬ ‫هزینه خالص ساالنه‬ ‫همچنین هزینه‌های عملیاتی و نگهداری در فرآیند گوگردزدایی از‬
‫شده ‪0/674‬‬ ‫تمام‬ ‫هزینه‬ ‫گازدودکش تر شامل هزینه‌های ثابت و متغیر می‌باشد‪ .‬هزینه‌های‬
‫)‪(cents⁄kWh‬‬
‫ثابت شامل نیروی کار و اداری و مواد نگهدارنده می‌باشد‪ .‬برای نصب‬
‫واحد گوگردزدایی از گازدودکش تر حدودا ‪ 12‬نفر نیروی کاری به‬
‫است‪ .‬سنگ گچ تولیدی سالیانه حدود ‪ 15‬هزارتن خواهد بود که فقط‬
‫مجموعه اضافه می‌گردد‪ .‬هزینه‌های نگهداری شامل تعمیرات دوره‬
‫‪ 450‬تن آن ارزش تجاری دارد و عواید حاصل از فروش آن ‪0/013‬‬
‫ای تعویض قطعات و نیروی کار تعمیر و نگهداری است‪ .‬هزینه‌های‬
‫سنت به ازای هر کیلووات خواهد بود‪.‬‬
‫متغیر شامل هزینه مواد مصرفی مانند آهک و آب و نیز توان مورد‬
‫با محاسبه هزینه‌های روش ترکیبی با توجه به قیمت سورفکتانت‬
‫نیاز می‌باشد‪ .‬هزینه توان مصرفی شامل توان مورد نیاز برای پمپ‌های‬
‫غیر یونی مورد استفاده قیمت تمام شده تقریبا ‪ 1/11‬سنت ازای هر‬
‫دوغاب کمپرسور سیستم آماده‌سازی آهک و سیستم آب‌گیری از‬
‫کیلووات تولیدی است‪.‬‬
‫سنگ گچ فن‌ها و وسایل متعدد کنترلی می‌باشد‪ .‬در این تحلیل‬
‫فرض می‌شود که عوایدی بابت محصوالت جانبی فرآیند مانند سنگ‬
‫‪ 5-1‬آزمایشات تاییدی استفاده از دوروش نانوامولسیون مازوت و‬
‫گچ دریافت نمی‌شود‪ .‬جدول ‏‪ 9‬هزینه های تمام شده برای احداث‬
‫گوگردزدایی از گازدودکش برای کاهش آالینده‌ها‬
‫واحد سیستم گوگردزدایی از گازدودکش تر در نیروگاه ‪ 256‬مگاواتی‬
‫در میان روش‌های کنترلی نانوامولسیون مازوت برای کاهش‬
‫ایرانشهر را نشان می‌دهد‪ .‬هزينه‌هاي ذکر شده در جدول بر اساس‬
‫ناکس و گوگردزدایی از گازدودکش مرطوب برای حذف ‪ SOx‬مورد‬
‫منابع گوناگون و با نرخ سال ‪ 2017‬محاسبه شده اند‪.‬‬
‫استفاده قرار گرفت‪ .‬دو روش انتخاب شده از جمله روش‌های به روز‬
‫همانطور که در جدول ‏‪ 9‬مشاهده می‌شود هزینه اضافه شده به‬
‫شده و تجاری در سراسر جهان است [‪ 28‬و ‪ .]29‬بررسی روش‌های‬
‫قیمت توان ‪ 0/674‬سنت به ازای هر کیلو وات توان تولیدی می‌باشد‬
‫انتخاب شده برای کاهش آلودگی در مقیاس آزمایشگاهی انجام شد‪.‬‬
‫که در مقابل فواید زیست محیطی آن مبلغ مناسبی می‌باشد‪ .‬چنانچه‬
‫طراحی تجهیزات و سیستم‌ها انجام شد و سپس میزان آلودگی‌ها‬
‫عواید حاصل از فروش سنگ گچ که یک محصول جانبی فرایند‬
‫تعیین شد‪ .‬نتایج نشان می‌دهد که روش گوگردزدایی از گازدودکش‬
‫گوگردزدایی از گازدودکش است‪ ،‬به عنوان یک مزیت غیر مستقیم‬
‫توانایی کاهش آلودگی ‪ SOx‬را به میزان ‪ ٪80/34‬دارد اما ناکس را‬
‫محسوب شود‪ ،‬فقط ‪ 3‬درصد از سنگ گچ تولیدی ارزش تجاری‬
‫تحت تاثیر قرار نمی‌دهد‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬روش نانو امولسیون مازوت‬
‫خواهد داشت [‪ .]27‬این موضوع به دلیل کیفیت نسبتا پایین محصول‬
‫‪ ٪422/12‬از آلودگی ‪ SOx‬را حذف کرد‪ .‬همچنین این روش می‌تواند‬

‫‪432‬‬
 ‫نشریه مهندسی مکانیک امیرکبیر‪ ،‬دوره ‪ ،52‬شماره ‪ ،2‬سال ‪ ،1399‬صفحه ‪ 419‬تا ‪436‬‬
‫اعمال در این نیروگاه جهت کاهش آلودگی حاصل از احتراق مازوت‬
‫تعیین گردید و امکان‌سنجي اعمال آن‌ها در نیروگاه ایرانشهر مورد‬
‫بررسي قرار گرفت‪ .‬این انتخاب با ده مالک و اولویت اصلی انجام‬
‫گردید‪ .‬در بین روش‌های کنترل در حین احتراق روش نانوامولسیون‬
‫مازوت برای کاهش آالینده ناکس و از روش‌های کنترل آلودگی پس‬
‫از احتراق روش گوگردزدایی از گازدودکش تر مناسب تشخیص داده‬
‫شد‪ .‬روش‌های انتخاب شده توانسته‌اند بیشتر مالک‌های اولویت‌بندی‬
‫شده را برآورده سازند‪ .‬دو روش انتخاب شده از جمله روش‌های روزآمد‬
‫و تجاری شده در جهان می‌باشند‪.‬‬
‫با توجه به مباحث مطرح شده در این گزارش‪ ،‬برای رسیدن‬
‫به استاندارد محیط زیستی اروپا توصیه به انتخاب روش ترکیبی‬
‫گوگردزدایی از گازدودکش تر و نانوامولسیون مازوت در نیروگاه‬
‫ایرانشهر می‌شود‪ .‬با توجه به اینکه حد آالینده‌های ناکس در نیروگاه‬
‫ایرانشهر به استاندارد ایران نزدیک می‌باشد‪ ،‬برای کاهش هزینه‌ها‬
‫روش تکی گوگردزدایی از گازدودکش تر با اولویت حذف ‪ SOx‬به‬
‫عنوان گزینه دوم پیشنهاد می‌گردد‪.‬‬
‫تشکر و قدردانی‬
‫بدینوسیله از شرکت مدیریت تولید نیروگاه‌های استان سیستان‬
‫و بلوچستان برای حمایت مالی پروژه تحت عنوان بررسي استفاده از‬
‫فناوري‌هاي نوين جهت کاهش آلودگي‌هاي زيست محيطي ناشي از‬
‫احتراق سوخت مازوت در نيروگاه ايرانشهر‪ ،‬تشکر و قدردانی به عمل‬
‫می آید (قرارداد شماره ‪.)94/75‬‬
‫مراجع‬
‫‪[1] J. Amnian, M. Maerefat, and G. Heidarinejad, “Offering‬‬
‫‪a method for reducing pollution and criterion for‬‬
‫‪evaluation of ventilation flow in multilevel enclosed‬‬
‫‪parking lots,” Modares Mechanical Engineering, vol.‬‬
‫)‪16, pp. 285-296, 2016. (in Persian‬‬
‫‪[2] Mitra Ebrahiminejad and M. Haghighi, “Structural‬‬
‫‪Modification of NiMo/Al2O3 Nanocatalyst by‬‬
‫‪Phosphor‬‬ ‫‪via‬‬ ‫‪Impregnation‬‬ ‫‪Method‬‬
‫‪Desulfurization of Thiophene,” Fuel and Combustion,‬‬
‫‪vol. 7, pp. 55-71, 04/21 2014.‬‬
‫‪[3] I. V. Babich and J. A. Moulijn, “Science and technology‬‬
‫‪ ٪30/77‬از آالینده‌های ناکس را حذف کند‪ .‬مقدار بهینه آب موجود‬
‫در امولسیون برای تولید نانو امولسیون مازوت برای عملکرد مطلوب به‬
‫میزان ‪ ٪10‬از حجم مازوت بدست آمد‪ .‬ابعاد قطره سوخت در مقیاس‬
‫نانو (قطر ‪ 63/7‬نانومتر و عرض ‪ 123‬نانومتر) است‪ .‬روش ترکیبی‬
‫بهترین حالت است که به طور همزمان هر دو آالینده را کاهش‬
‫می‌دهد‪ .‬این روش ترکیبی ‪ SOx‬و ناکس را با ‪ ٪79/8‬و ‪٪78/32‬‬
‫کاهش می‌دهد که استاندارد اروپایی را رعایت می‌کنند‪ .‬از آنجا که‬
‫دی‌اکسید کربن یک محصول واکنش آهک و آب است‪ ،‬این گاز در‬
‫طول فرآیند گوگردزدایی از گازدودکش افزایش می‌یابد‪ .‬اگرچه‪ ،‬این‬
‫گاز با استفاده از روش نانو امولسیون مازوت و روش ترکیبی کاهش‬
‫می‌یابد‪.‬‬
‫‪ -6‬نتیجه‌گیری‬
‫ویژگی‌های مکانیکی و متالوژیکی رسوب‌های حاصل از احتراق‬
‫سوخت مازوت بر روی مشعل و لوله‌های سوپر هیت‌های نیروگاه‬
‫ایرانشهر مورد بررسی قرار گرفت‪ .‬بررسی‌های مکانیکی نشان داد‬
‫که رسوبات خاکستر روی لوله ساختار فشرده‌تری داشته و میزان‬
‫نیروی شکست ‪ 200‬نیوتن را تحمل می‌کند‪ .‬مقدار نیروی شکست‬
‫برای خاکستر روی مشعل ‪ 20‬نیوتن بود‪ .‬همچنین نتایج آزمایش‬
‫ضربه نشان داد که انرژی شکست برای رسوبات روی لوله ‪ 72‬ژول و‬
‫انرژی شکست رسوبات داخل مشعل نیروگاه ‪ 9‬ژول بود‪ .‬نتایج بررسی‬
‫های آنالیزهای طیف‌سنجی پراش اشعه ایکس و طیف‌سنجی پراش‬
‫پرتو ایکس نشان داد که در رسوب‌های تشکیل شده بر روی لوله‌ها‬
‫عمدتاً عناصر وانادیم و سدیم بود‪ .‬در اثر احتراق مازوت عناصر خورنده‬
‫گوگرد‪ ،‬سدیم و وانادیم به صورت اکسیدی در آمده و بر روی سطوح‬
‫لوله‌ها رسوب می‌کند‪ .‬برای مشعل عنصر غالب کربن (دوده) بود‪.‬‬
‫در اين طرح با توجه به ویژگی‌های نیروگاه ایرانشهر و ضرورت‬
‫کنترل آلودگی حاصل از احتراق سوخت مازوت روش‌های نوین‬
‫کاهش آلودگی مورد مطالعه وبررسی قرار گرفت‪ .‬ابتدا مطالعات اوليه‬
‫و بررسي نيازهاي زیست محیطی براساس استانداردهای ایران و اروپا‬
‫انجام گرديد‪ .‬سپس به بررسي انواع روش‌های کاهش آلودگی پرداخته‬
‫‪Used‬‬ ‫‪in‬‬ ‫شد‪ .‬این روش‌ها براساس سه استراتژی کنترل آلودگی قبل در حین و‬
‫بعد از احتراق مورد مطالعه و ارزيابي قرارگرفت‪ .‬با بررسي استانداردها‬
‫و مشخصات فني تجهیزات نیروگاه ایرانشهر‪ ،‬روش‌های مناسب برای‬
‫‪433‬‬
 436 ‫ تا‬419 ‫ صفحه‬،1399 ‫ سال‬،2 ‫ شماره‬،52 ‫ دوره‬،‫نشریه مهندسی مکانیک امیرکبیر‬
108, pp. 301-308, 2017.
[12] K. R. Bukkarapu, Y. Jyothi, L. S. Raju, G. Chitti
Babu, and K. Narayanan, “A review on current trends
in water inoil emulsions,” International Journal of
Mechanical Engineering and Technology, vol. 8, pp.
359-371, 2017.
[13] H. Kumar and V. Kumar, “Preparation of water-
in-diesel oil nano-emulsion using nonionic surfactants
with enhanced stability and flow properties,» Journal
of Dispersion Science and Technology, pp. 1-11, 2017.
[14] I. B. jovein, S. Saddighi, and J. Bashtany,
“Simulating the effects of different absorbers for
reduction reducing of SO2 from flue gases of in
industrial boilers,” Modares Mechanical Engineering,
vol. 17, pp. 425-436, 2017. (in Persian‫) یسراف‬
[15] J. E. Cichanowicz, M. Hein, and J. Marchetti,
“The first reporting quarters of mercury emissions
rate: Effectiveness of control technology categories,”
in Air and Waste Management Association - Power
Plant Pollutant Control “MEGA” Symposium, MEGA
2016, 2016, pp. 1-18.
[16] A. Efthimiadou, I. P. Nikolaides, and A.
Tourlidakis, “A proposal for SO2 abatement in
existing power plants using rich in calcium lignite,”
Applied Thermal Engineering, vol. 74, pp. 119-127,
2015.
[17 Y. Kang, J. Lu, and J. Guo, “Treatment of Wet FGD
Wastewater by a Modified Chemical Precipitation
Method Using a Solid Powder Reagent,” Transactions
of Tianjin University, vol. 23, pp. 110-121, 2017.
[18] S. Zhao, Q. Fang, C. Yin, T. Wei, H. Wang, C.
Zhang, et al., “New Fuel Air Control Strategy for
Reducing NOx Emissions from Corner-Fired Utility
Boilers at Medium-Low Loads,” Energy and Fuels,
vol. 31, pp. 6689-6699, 2017.
[19] A. Licata, R. D’Alessandro, and T. Clark, “The
use of NPV calculations to evaluate the selection of
FGD technologies,” in Air and Waste Management
Association - Power Plant Air Pollutant Control
“MEGA” Symposium 2012, pp. 1250-1262. 2012.
434
of novel processes for deep desulfurization of oil
refinery streams: A review,” Fuel, vol. 82, pp. 607-
631, 2003.
[4] C. Alexander, H. S. Andersson, L. I. Andersson, R. J.
Ansell, N. Kirsch, I. A. Nicholls, et al., “Molecular
imprinting science and technology: A survey of the
literature for the years up to and including 2003,”
Journal of Molecular Recognition, vol. 19, pp. 106-
180, 2006.
[5] J. P. Senosiain, J. H. Han, C. B. Musgrave, and D. M.
Golden, “Use of quantum methods for a consistent
approach to combustion modelling: Hydrocarbon
bond dissociation energies,” Faraday Discussions,
vol. 119, pp. 173-189, 2001.
[6] N. H. Ince, G. Tezcanli, R. K. Belen, and G. Apikyan,
“Ultrasound as a catalyzer of aqueous reaction systems:
The state of the artand environmental applications,”
Applied Catalysis B: Environmental, vol. 29, pp. 167-
176, 2001.
[7] M. Behl, J. Yeom, Q. Lineberry, P. K. Jain, and M. A.
Shannon, “A regenerable oxide-based H2S adsorbent
with nanofibrous morphology,” Nat Nano, vol. 7, pp.
810-815, 12//print 2012.
[8] W. Ahmad, I. Ahmad, M. Ishaq, and K. Ihsan,
“Adsorptive desulfurization of kerosene and diesel oil
by Zn impregnated montmorollonite clay,” Arabian
Journal of Chemistry, vol. 10, pp. S3263-S3269, 2017.
[9] T. Poursaberi, “Application of Magnetic Graphene-
based Nanocomposite Functionalized with Ionic
Liquid for the Sulfur Removal from Gasoline,”
Pajhoohesh naft, vol. 24, pp. 123-134, 2014.
[10] S. G. Jeon, N. S. Kwak, N. S. Rho, C. H. Ko,
J.-G. Na, K. B. Yi, et al., “Catalytic pyrolysis of
Athabasca bitumen in H2 atmosphere using microwave
irradiation,” Chemical Engineering Research and
Design, vol. 90, pp. 1292-1296, 2012/09/01/ 2012.
[11] S. Woo, S. Park, J. Shon, and K. Lee, “An
experimental study on removal of exhaust gas
recirculation cooler fouling using washer fluid steam,”
International Journal of Heat and Mass Transfer, vol.
 436 ‫ تا‬419 ‫ صفحه‬،1399 ‫ سال‬،2 ‫ شماره‬،52 ‫ دوره‬،‫نشریه مهندسی مکانیک امیرکبیر‬
nanofibers: Effects of adsorbate size and adsorbent
texture,” Fuel, vol. 189, pp. 186-194, 2017
[25] A. o. t. C. o. Ministers, “The approval of standards for
outlet from industrial and factories,” vol. 9505/49065‫ه‬,
ed: Environmental protection organization, 2016.
[26] A. Seeberger and A. Jess, “Desulfurization of diesel
oil by selective oxidation and extraction of sulfur
compounds by ionic liquids-a contribution to a
competitive process design,” Green Chemistry, vol.
12, pp. 602-608, 2010.
[27] V. Punyawadee, R. Pothisuwan, N. Winichaikule,
and K. Satienperakul, “Costs and benefits of flue gas
desulfurization for pollution control at the Mae Moh
power plant, Thailand,” ASEAN Economic Bulletin,
vol. 25, pp. 99-112, 2008.
[28] D. Pudasainee, Y.-C. Seo, J.-H. Sung, H.-N. Jang,
and R. Gupta, “Mercury co-beneficial capture in air
pollution control devices of coal-fired power plants,”
International Journal of Coal Geology, vol. 170, pp.
48-53, 2017/02/01/ 2017.
[29] D. K. Soni and R. Gupta, “Application of nano
emulsion method in a methanol powered diesel
engine,” Energy, vol. 126, pp. 638-648, 2017/05/01/
2017.
435
[20] Z. Dongres, J. Knotek, R. Baege, F. Grafahrend,
B. L. Johnson, and K. E. Redinger, “Modification
and optimization of an existing CDS FGD system for
biomass co-firing,” in Air and Waste Management
Association - 8th Power Plant Air Pollutant Control
Mega Symposium 2010, pp. 2609-2646. 2010.
[21] G. Hunt and M. Sewell, “Utilizing drysorbent
injection technology to improve acid gas control,” in
Air and Waste Management Association - International
Conference on Thermal Treatment Technologies and
Hazardous Waste Combustors 2015, IT3 2015, pp.
144-156. 2015.
[22] Y. Zhang, J. Yang, X. Yu, P. Sun, Y. Zhao, J.
Zhang, et al., “Migration and emission characteristics
of Hg in coal-fired power plant of China with ultra
low emission air pollution control devices,” Fuel
Processing Technology, vol. 158, pp. 272-280, 2017.
[23] T. J. Lee, I. H. Cho, and N. K. Park,
“Desulfurization using ZnO nanostructure prepared by
matrix assisted method,” Korean Journal of Chemical
Engineering, vol. 26, pp. 582-586, 2009.
[24] Y. N. Prajapati and N. Verma, “Adsorptive
desulfurization of diesel oil using nickelnanoparticle-
doped activated carbon beads with/without carbon
‫ﺖ‬
‫اﺳ‬
‫ﻰ‬ ‫ﺧﺎﻟ‬
‫ﻤﺪ ًا‬
‫ﻪﻋ‬
‫ﻔﺤ‬
‫ﺻ‬
‫ﯾﻦ‬
‫ا‬