Professional Documents
Culture Documents
ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับระบบนิเวศปะการัง
ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับระบบนิเวศปะการัง
3. การปฏิบตั ิงานใต้น้ำ
เราใช้ เส้ นเทปวัดระยะขนาด 50 เมตร 2 เส้ นในการทำงาน (เรียกเส้ นเทปนี้ว่า
“transect line” โดยลากไปบนพื้นแนวปะการังในทิศทางที่ขนาดกับชายฝั่ง (หรือขอบแนว
ปะการัง) เป็ นเส้นตรงต่อเนื่องกันไปเป็ น 100 เมตร (แต่ถ้าพบว่า ลากไปแล้ ว ความสึกของพื้น
เปลี่ยนแปลงไปจากเดิม ก็สามารถเบนทิศทางได้ เพื่อรักษาความลึกให้ ค่อนข้ างคงที่มากที่สดุ )
พยายามให้ เส้ นเทปอยู่ชิดพื้นปะกากรังให้ มากที่สดุ ไม่ควรให้ เส้ นเทปแกว่งไปมาตามกระแสน้ำ
หรือคลื่น อาจจะให้ เส้ นเทปเหน็บผ่านกิ่งปะการังเป็ นช่วงๆ แต่ต้องระวังไม่ให้ ปะการังเสียหาย
จากนั้นจึงเริ่มบันทึกข้ อมูล
ข้ อมูลจากทรานเช็คท์ท่ีบนั ทึกใต้ น้ำ มี 3 ประการ คือ
1.ทรานเช็คท์พ้ ืนแนวปะการัง (Substralum transect)
2.ทรานเช็คท์ประชากรปลาในแนวปะการัง (Reef fish belt transect)
3.ทรานเช็คท์สตั ว์ไม่มีกระดูกสันหลังอื่นๆ ที่น่าสนใจ (นอกเหนือจากข้ อ 1)
(Invertebrate belt transect)
ทรานเช็คท์พนแนวปะการั
ื้ ง (Substralum transect)
เราจะบันทึกสิ่งต่างๆ ที่เป็ นองค์ประกอบของพื้นแนวปะการัง โดยจะบันทึกสิ่งที่อยู่ ณ
ตำแหน่งใต้ เส้ นเทปทุกๆ ระยะทาง 0.5 เมตร พอดี (เป็ นลักษณะการสุ่มแบบจุด- “point
sampling” โดยเริ่มบันทึกที่จุด 0 และต่อไปที่จุด 0.5,1,1.5,2,2.5,........ฯลฯ แล้ วไป
หยุดที่ 19.5 ซึ่งเป็ นจุดสิ้นสุดของช่วงที่ 1 แล้ วเว้ นช่วงบันทึกไป 5 เมตร แล้ วจึงไปเริ่มบันทึก
ช่วงที่ 2 ณ จุดเมตรที่ 25 แล้ วต่อไปที่ 25.5,26,26.5,..........ไปหยุดที่ 44.5 เป็ นจุด
สิ้นสุดของช่วงที่ 2 แล้ วเว้ นไป 5 เมตร ไปเริ่มใหม่ในช่วงที่ 3 คือ เมตรที่
50,50.5,51,..........หยุดที่ 69.5 แล้ วเว้ นช่วง 5 เมตร ไปเริ่มใหม่ท่ี
75,75.5,76,...........และสิ้นสุดที่ 94.5 ซึ่งเป็ นจุดสุดท้ ายของช่วงที่ 4
คำอธิบายศัพท์
Herd coral: ปะการังแข็ง หมายถึงปะการังที่สร้ างหินปูนเป็ นโครงแข็ง ได้ แก่ ปะการังแท้ รวมถึง
ปะการังสีน ้ำเงิน ปะการังไปป์ ออแกน และปะการังไฟด้ วย (หมายเหตุ ที่จริงแล้ ว ปะการังสีน ้ำเงิน
และ ปะการังไปป์ ออแกน มีสายพันธ์เป็ นพวกใกล้ ชิดกับปะการังอ่อน แต่ในที่น้ ี จัดให้ อยู่ในกลุ่ม
ปะการังแข็ง เพราะเป็ นพวกที่สร้ างหินปูนเป็ นโครงร่างได้ )
Soft coral: ปะการังอ่อน มีโครงสร้ างอ่อนนุ่ม
Dead coral: ปะการังตาย ส่วนใหญ่ยังคงเห็นเนื้อหินปูนเป็ นสีขาวๆ เนื้อหินปูนยังไม่สก ึ กร่อน
มากนัก มีสาหร่ายแบบตะไคร่น ้ำปกคลุมบางๆ หรืออาจมีสาหร่ายหินปูนเริ่มขึ้นเป็ นบางส่วน
Fleshy seaweed: สาหร่ ายเป็ นใบ เป็ นเส้ นสาย เป็ นแผ่น
Sponge: ฟองน้ำ
Coral rock: เป็ นก้ อนซากหินปะการังที่ตาไปนานแล้ ว ช่องที่อยู่ของตัวปะการังสึกกร่อน (คือมอง
ไม่เห็นลวดลายบนผิวหินปูน) ก้ อนหินปูนอาจจะถูกขึ้นเคลือบด้ วยสิ่งต่างๆ เช่น สาหร่ายแบบ
ตะไคร่น ้ำ สาหร่ายหินปูนแบบแผ่นบางๆ (มองดูคล้ อยไลเค่น สีม่วงๆ) เพรียง หอยนางรม ฯลฯ
Rock: หิน เช่นหินแกรนิต หินทราย หินปูน (ที่ไม่ใช่หินปะการัง)
Rubble: เศษหินปะการังที่แตกกระจายบนชิ้นเล็กๆ บนพื้นทราย ในที่น้ จี ำกัดในขนาดประมาณ
0.5-15 ซม. ถ้ าใหญ่กว่านี้ ก็อาจจะเป็ น coral rock หรือ dead coral (หมายเหตุ ถ้ าพบเป็ น
ก้ อนเล็กกว่า 15 ซม. แต่ยึดติดพื้น ก็ไม่ควรเรียกว่า rubble ควรจะถือว่าเป็ น coral rock ถ้ า
ตายนานแล้ ว/หรือ dead coral ถ้ าเพิ่งตาย)
Sand: พื้นทราย
Silt/Clay: พื้นโคลน ตม
Other: อื่นๆ ในที่น้ ห ี มายถึง สัตว์ท่ยี ดึ ติดอยู่บนพื้น เช่น ดอกไม้ ทะเล (sea anemone,
corallimorph) เพรียงหัวหอม (tunicate) พรมทะเล (zoanthid) กัลปังหา (gorgonian) (ถ้ า
เป็ นสัตว์ท่เี ดิน คืบคลานอยู่บนพื้น เช่น ปลาดาว หอยเม่น หอย ฯลฯ ให้ บนทึกพื้น ซึ่งสัตว์น้นั
เกาะอยู่) นอกจากนี้ยังรวมถึงสาหร่ายบางประเภท เช่น สาหร่าย Sargasssum, Halimeda (สาห
ร่ายใบมะกรูด) ซึ่งสาหร่ายพวกนี้ เป็ นพวกที่พบได้ เป็ นปกติในแนวการังที่สมบูรณ์
ทรานเช็คท์ประชากรปลาในแนวปะการัง (Reef fish belt transect)
กำหนดให้ ใช้ แนวสำรวจแบบแถบ (Belt-transect) โดยมีขอบเขตของพื้นที่ท่ตี ้ องเก็บ
ข้ อมูลขยายออกไปด้ านข้ างทั้งสองด้ านของเส้ นเทป และมีรายละเอียดและข้ อกำหนดการวางแนว
สำรวจดังนี้
-กำหนดให้ ใช้ แนวสำรวจแบ่งเป็ น 4 ส่วน โดยแต่ละส่วนมีความยาว 20 เมตร
รูปแสดงขอบเขตการสำรวจบนแนวสำรวจแบบแถบ (Belt-transect)
การบันทึกข้อมูลเพิม่ เติม
บันทึกภาพ (ภาพนิ่ง หรือวีดีโอ) สถานที่ท่สี ำรวจ
- บนบก ควรจะถ่ายเล็งตามมุมเกาะ เพื่อจะได้ เป็ นจุด bearing ที่ท ำให้ ง่ายต่อการ
เข้ าไปสำรวจซ้ำในครั้งต่อไป
- ใต้ น ้ำ ควรถ่ายภาพเป็ นมุมกว้ าง ให้ เห็นจุดที่วางเส้ นทรานเช็คท์ ควรจะให้ เห็น
ปะการังก้อนที่เป็ นจุด “0” และจุดปลาย 100 เมตร ที่จุดทั้งสองนี้ อาจใช้ ทุ่นเล็กๆ
ผูกแจวนไว้ ใต้ น ้ำเป็ นเครื่องหมายไว้ กไ็ ด้ จะได้ ง่ายต่อการค้ นหาจุด เมื่อจะสำรวจซ้ำ
นอกจากนี้ อาจจะกำหนดถ่ายภาพมุมใดๆ โดยเฉพาะ (fixed position) ทุกๆ ทริป
ที่ไปดำน้ำ เพื่อนำมาเป็ นหลักฐาน เปรียบเทียบการเปลี่ยนแปลงในระยะยาวที่อาจ
เกิดขึ้น ง่ายต่อการนำเสนอเป็ นข่าวสารเผยแพร่
- บันทึกภาพสิ่งที่ท่านไม่สามารถจำแนกประเภทได้ แล้ วส่งมาปรึกษากับนักวิจยั