1

TIÉp CSN NHÂNNGÂY

VX HOI CII(JNG NGUNG THO TAC NGHÉN KHI NGÜ

PGS TS BS LÉ TIÉN DÜNG

1. DIMI NGHÏA
HOi chu'rngngùng thò khi ngù là mot réi Ioan d4c trtrng Slrngirng thè tirng lüc khi ngü
trong thòi gian tù 10 giây trè lên, dàn dén giàm nòng dô oxy trong mâu, sau dô dông tâc
hô hâp hoat dç3ngtrè lai bình thuròngph6i hqp Véi thl'rcdây ngân.
Giàm thò turong ur nhur ngurng nhurngthay vi hoàn toàn ngtrng thè trong 10 giây, giàm
chi là giàm lurulurçyngkhi luruthông 25 —50% trong thòi gian it nhât 10 giây và giàm dô
bào hòa oxy it nhât 4% hoac vi thüc giac.
DO nang cùa hç3ichfrng ngtrng thè lûc ngü durqcdânh giâ qua chi sô ngtrng-giàm thè
(AHI): ( sé làn ngtrng + giàm giò ngü.

2. PHAN LOAI
Ngùng thè tàc nghën: thurònggap nhât, biêu hièn bâng ngùng luòng khi thè do tic
nghën duròng hô hâp trên và câc cir dông ngrc —bung duy tri.
Ngùng thò trung trong: it g4p, biêu hiên ngùng luông khi qua müi, mièng và không
cé cir dông ngvrcvà bung do trung tâm hô hâp không hoat dông. Benh thurèng cé kêt
hqp Véi bênh IYthân kinh cc.
Ngùng thò hôn hqp: phôi hqp Véi hai loai trên.

3. HQI CHÜNG NGÜNG THO KHI NGÜ DO TAC NGHÉN

Vào thê ky 19, Charles Dickens mô tà trong bài bâo Pickwick nâm 1837 mot sô truòng
hqp nguòi béo phi cô buôn ngü ban ngày quâ mûc và durqcgoi là h0i chüng Pickwick.
Gita nhùng nâm 1960, Gastaut quan sât ngtrng thè lüc ngü ngtròi béo phì cüng nhtr tâc
nghën duròngthd liên tuc Véi vi thûc giâc thuròngxuyên, qua dé thây liên kêt toàn dièn
gita béo phi, tâc nghën duròngthè lüc ngü , phâ vô câu trüc lûc ngü và buôn ngü ban
ngày.
Nâm 1972, Guilleminaultvà cong phât minh ra da ky giâc ngù. Ông dà mô tà h0i
chfrng ngtrng thò khi ngü bao gôm buôn ngü ban ngày và theo chu ky và ông dinh
nghïa h0i chfrng ngtrng thd khi ngü bâng chi sô ngtrng th&.
3.1.Yêu tô nguy cc
Béo phì
Giéi nam, Phu nù sau mân kinh
Tuôi cao
Tiên cân gia dình
Uông rurqu hay dùng thuôc an thân, hi'lt thuôc lâ
Rôi Ioan n0i tiêt và chuyên héa
Câc bât thuròng vùng hàm m4t, phân mêm durònghô hâp trên: xtrong hàm ngân, phân dây
mat rong, phi dai cuông lurÜi,phi dai amidan.
Phi dai cuông müi, sung huyêt müi.

3.2.Chandoin xic dinh

+ Cic triêu chûng:
Ngây to ( > 3 làn/tuàn)
Ng0p thò lûc ngü
 Thò không dèu trong ICIC ngu'l
Ngâp và ho ban dêm
Buon ngü ban ngày quâ mCrc
Dau dau buoi sang
Giàm tri nh6, giàm tap trung chil y
Mât tri nh6 ngân
Tàm trang dao dong
Giàm ham muon tình duc, bat luc.

Buon ngü ban ngày không giài thich bâng câc IYdo khâc.
C6 hai 1104cnhiêu hon câc trièu chi'rng sau:
• Ngùng thò h04c thdygap trong khi ngü.
Thirc day nhiêu lân trong giâc ngü.
• Ngü chàp chòn.
• Mèt mòi, ngü gat vào ban ngày.
Mât tap trung.
Két qua cüa da hô hâp khi ngü h04c da ki giâc ngü: xuat hièn 5-10 làn/giò 1104c
nhiêu hon con ngùng/giàm thò trong thòi gian mot giù 1104csô con ngùng/giàm thò
khi ngü trên 30 lân.
Ba câu hòi giûp chan hêi chCrngngùng thò•.trong thâng qua ban c6 câc trièu chirng
sau dây xuât hièn khi ngü không:
Thò phì phò, thò hôn hên.
Ngây to.
Ngùng thd, ngat thd.
Khi nghi ngò bènh nhân c6 h0i chirng ngurngthò khi ngü, tiep tuc khai thâc câc trièu
chûng cüa hOi chûng ngung thò và do vòng cô và dânh giâ diêm so Mallampati.

BO câu hòi STOP BANG giûp tiên doân nguy co OSA .

1: BO hòi STOP BANG

Tra Ibi câc câu hòi sau dé xâc dinh nguy co mâc ngurngthò tic nghën khi ngü C6 Khòng
1
Snoring Ngây khi ngü?
Tired Buon ngü ban ngày?
?
Observed Apnea Ngtrng thdykhi ngù do ngtròi ngù cùng quan sfit thây 1

1
Pressure Tang huyét {p?
 3
Chi sé khöi co thé
> 35 kg/m2
Age 1 0
Tuöi > 50
Neck circumference 1 0
Vöng cd > 43 cm (y
nam, > 41 cm nü
Gender 1
Gi6i tinh nam
1
Tong diém STOP BANG
3 -5 co nguy co OSA

Bé cåu höi EPWORTH giüp

dånh giå müc dé buön ngü ban ngåy .
Bång 2: höi EPWORTH
Bon c6 dé dång buön ngü h04c ngü
gat trong cåc tinh huöng du6i dåy khöng, cht khöng phåi
Iå met möi don thuån? Cåc tinh huöng
duqc nhåc dén xuåt hién trong Sinh hoot thubng ngåy
cüa bon trong thöi gian gån dåy. Th@mchi lå bon
khöng that sv tråi qua cåc tinh huöng nåy
gån dåy, cö gäng tuöng tuqng xem cåc tinh huöng d6 ånh huöng nhtr thé nåo dén bqn. Sir
dung thang sau dåy dé chon con sö phü hep nhåt cho möi tinh huöng:

0 khå näng buön ngü khöng co 2 = khå näng buön ngü vira
1= khå näng buön ngü nhe 3 khå näng buön ngü cao
Cåc tinh huöng o 1 2 3

Ngöi doc
Xem tivi
Ngöi thu déng toi noi cöng cong (vi du rop håt, buöi hop)
Ngöi nhtr hånh khåch trén xe Choylién tuc mét gib chua dirng
Näm ngå lung nghi våo buöi chiéu khi diéu kién cho phép
Ngöi vå n6i chuyen v6i mét ai d6
Ngöi yen tinh sau khi än büa trua khöng co uöng rugu
Ngöi trén xe dirng lei våi phüt vi ket xe
Diém tong cong

0 —10:Binh thuöng 11 14: bubn ngü nhe | 15 —17: buön ngü vira | 18 —24: buön ngü nhiéu

Do vöng cö vå dånh giå diém so Mallampati giüp dånh giå hep dubng thö trén.
Vöng cö duqc do bång thu6c dåy ngang mt'rcmång nhän giåp
 Natural
head
position
• Seated upright
Thyromentol in o straight
plane
backed chair
• Looking
Thyromental I
straight ahead
angle
Neck circumference
Thyromental at the level of the
distance circothyroid
membrane
Hinh 1: Do vöng cö ngang
mt'rcmång nhån giåp

Thang diem Mallampati giüp

dånh giå hep duöng thö trén vi tri håu hong
Hard Son
palate palate uvula

Class 1 Class 11 Class 111 Class IV

• Class I : uvula, fauces, soft palate, pillars visible.
• Class Il : Uvula, Soft palate, fauces visible.
• Class Ill : Base of uvula visible, Soft palate,
• Class IV : Only hard palatevisible

Hinh 2: Thang diém Mallampati

+ Tiéu chuan chin doån:

A: buön ngü ban ngåy nhiéu khöng giåi thich duqc.
B: co 2 trong cåc yéu tö sau khöng giåi thich duqc:
Ngåy to ( > 3 lån/ tuån)
Cåm giåc ngqt thö lüc ngü
Giåc ngü khöng phyc höi sv met möi
Kh6 tap trung
Mét möi ban ngåy
Tiéu dém ( > 1 lån/dém)
C: chi s6 ngtrng thö giåm thb AHI 5 lån/gib
HOI CHUNG NGUNG THC)KHI NGCJ= A HAYB + C
HAYAHI 15 LÅN/GIÖ

3.3.Müc dQn4ng cüa bQnh

Phån loqi m(rc dé nang thuöng dya våo chi s6 AHI (Apnea Hypoapnea Index).
Müc dé nhe: chi s6 AHI tir 5 15 lån/gib, khoång thbi gian xuåt hién dé bäo höa oxy
du6i 90% chiém it hon 5% thöi gian ngü.
 5

Mt'rc dé trung binh: chi sö AHI tir 15 —30 lån/gib, khoång thöi gian xuåt hién dé bäo
hö a oxy mt'rc du6i 90% chiém 5 —20% thöi gian ngü.
'
Mtrc dé nöng: chi s6 AHI trén 30 lån/giö, khoång thöi gian xuåt hién dé bäo höa oxy
mt'rc du6i 90% chiém trén 20% thöi gian ngü.
3.4.Bién chü•ng
Benh nhån thuöng ngü gat, co nguy co tai non xe cé cao.
Giåm chåt lugng cuöc song: giåm tri nh6, måt tap trung, met möi kéo dåi, cåu kinh. ..
Nguy co tim mach.
Täng huyét åp do
• täng hoot tinh giao cåm gåy ra do giåm nöng dé oxy trong måu.
Nhöi måu co tim, roi loon nhip tim, suy tim.
• Täng nguy co tir vong bénh nhån tim moch co höi chfrng ngirng th(J.
• Täng nguy co bi tai bién moch måu näo.
Tinh trqng bénh dåi thåo duöng kh6 kiém soåt vå xuåt hién tinh trqng khång insulin.
3.5.Diéutri
3.5.1. Diéu tri nöi khoa
Thay döi hånh vi
Tap th6i quen di ngü som vå düng giö.
Tu the nåm nghiéng khi ngü.
Giåm can.
Khöng uöng ruqu.
Trånh sir dung thuöc ngü, thuoc an thån, thuöc ch6ng döng
kinh. .. våo ban dém.
Trånh uöng cåc chåt kich thich (café) vå tap thé duc våo ban
dém.
Thiét bi hö tre qua mieng
scr dung thiét bi hö trq qua mi#ng lå bien phåp dieu tri hiéu quå cåc
truöng hqp bénh nhån co håm du6i nhö vå dua ra sau. Phuong phåp
duqc Iva chon diéu tri O cåc bénh nhån mäc bénh giai dom nhg vå
vira.
Tåc dung: giü håm du6i vå luöi ra phia tru6c, giü vöm håu lén tren
nhu vay ngän cån sv d6ng loi cüa dubng thö.
Cåc thiét bi nåy göm co: Nep nång håm du6i (MAS), Thiét bi nång
håm du6i (MAD), Thiét bi dinh vi håm du6i(MRA), h04c Thiét bi giü
luöi(TRD).
Nhüng thiét bi hd trq qua miéng nåy giü luöi cüa BN vi tri sao cho
duöng thö cüa BN luön thöng thoång khi ngü.
Chüng tröng giöng nhu cåc thiét bi båo ve mi#ng duqc sir dung cåc
van déng vién dé båo ve räng cüa ho. Cåc thiét bi hö trq qua mi#ng
duqc dét våo miéng cüa BN möi töi tru6c khi ngü. Cåc thiét bi nåy
duqc deo trong suöt khoång thdyigian bon ngü (khöng can phåi deo n6
suöt cå ngåy).

Thå måy khöng xäm nhäp våi åp lwc dttang lién tvc (CPAP —
continuous positive airway pressure)
Lå Iva chon diéu tri hién nay, ky thuat khöng xåm nhap, låm
giåm s6 lån ngcrngthö, cåi thi#n tinh treng giåm nöng dé oxy
trong måu, cåi thién chüc näng than kinh tam thån bénh nhån
höi chirng ngirng thö tåc nghen khi ngü.
 7

Bénh l! thån kinh: båt k) mot tbn thuong toi thån näo hay tbn throng
dåy thån kinh dän truyén tin hiéu hö håp (nhu dét quy, u näo, chan
thugng, nhiém trüng (boi liét), nhuqc co, xo cirng cot bén teo co, ton
thuong tüy söng vå bénh Parkinson).
Cheyne —stoke : lå hinh thi'rcröi loon nhip thö thtröng gap bénh nhån suy
tim, tinh trang söc. Nhip thö bénh nhån täng dån nhö sv gäng süc cüa co hö
håp vå dén khi gäng st'rckhöng tiép tuc durqcnüa thi luöng khi ngirng hoån
toån vå hién tuqng ngcrngthö xåy ra.
DO cao: ngü O dé cao hon th6i quen c6 thé lå gia täng nguy co mäc höi chtng
ng€rngthö trung ugng khi ngü, thuöng gap khi ngü dé cao > 450 m.
Sir dung thuöc nh6m opioids nhu morphin vå codein trén 2 thång co nguy co
mäc höi chfrngngirng thö trung uong khi ngü.
Nguöi giå co thé mäc höi chirng ngirng thö trung uong khi ngü nhtrngkhöng
rö mäc cåc bénh l! thån kinh.
4.3.TriQu chfrng
Nhüng triéu chfrng thuöng g4p cüa höi chtng ng€rngthö trung uong lå:
CO nhüng con ngirng th(bhay kiéu thö båt thuöng trong khi ngü.
Tinh giåc dét ngöt phöi hqp v6i thö ngån.
Cåc triéu chüng kh6 thö giåm khi bénh nhån ngöi.
Måt ngü.
Thö ngän tom thöi ban dém.
Kh6 tap trung.
Ngåy co thé g4p nhtrng it hon trong ngirng thö tåc nghén khi ngü.
Truong hqp höi chirng ngirng thö khi ngü trung uong do bénh l! thån kinh co
thé co nhüng triéu chi'rngsau:
Ch6ng m4t khi dirng moi tu thé, ngoi h04c näm.
v/ Kh6 nuöt.
Yéu hay té cong toån thån.
Chån doån bäng do da k! giåc ngü: co hién tuqng ngirng thö vå khöng co cir
döng nguc vå bung. Tinh trong ngirng thO låm giåm nöng dé oxy trong måu,
täng C02 vå toan måu.
4.4.Diöutri
Diéu tri cåc bénh l! néi khoa.
Giåm liéu düng nh6m thuöc opioid.
Thuöc acetazolamid co tåc dung kich thich hö håp duqc sir dyng dé phöng höi
ch(rng ngtrng thdytrung uong khi ngü dé cao.
Thö oxy khi ngü.
ThOmåy khöng xåm nhöp v6i thöng khi åp lyc duong véi he th6ng hai åp lyc
duong (BiPAP): Hö tro tinh trqng thö yéu cüa bénh nhån co héi chtng ngirng
thO khi ngü trung trong do åp lgc dubng thö se duqc diéu chinh cao hon khi
hit våo vå giåm thåp hon khi thö ra. Möt sé thiét bi cüa måy th(bthuöc hinh
thirc thöng khi nåy con duqc thiét lap dé måy tv déng co mét chu k)' thb tiép
néu phåt hi#n sau mot khoång thöi gian nhåt dinh bénh nhån khöng thb.
Phuong phåp thö måy khöng xåm nhäp co thfch nghi (AVS —Adaptive Servo
Ventilation): phuong phåp thöng khi méi duqc ché too cho nhüng bénh nhån
måc höi chirng ngirng thö trung crongkhi ngü vå héi chfrng ngüng hön
hqp. Mét thiét bi duqc sir dung dé theo döi nhip thö binh thu&ngcüa bénh
nhån vå cåc dü lieu duqc scrdung dé lap mét chuong trinh riéng phü hgp cho
tirng bénh nhån dé ngän ngcracåc con ngirng thö.
 CPAP v6i tinh näng cung cap khf lién tuc cho dtr&ng
thö sé
nguy co xgp dubng hö håp trong lüc ngü vå tinh trqng
co giän
duöng hö hap trén yéu.
Ap Ivc CPAP töi tru durqcxåc dinh böi két quå do da k! giåc
ngü. Thöng throng v6i åp Ivc 5 20 cmH20 lå dü giüp loqi trir
con ngirng thö, loqi trir triéu chfrng ngåy vå cåi thién tinh treng
giåm dé bäo höa oxy hemoglobin moi tu thé vå trong giai
doqn ngü REM.
Thå måy khöng xåm nhäp thöng khi åp lec duung våi h? thbng hai åp
luc (BiPAP —Bilevelpositive airway pressure): Khöng co hiéu quå
nhiéu hon so v6i sir dung CPAP, chi dinh trong trtr&nghep bénh nhån
khöng dung nop CPAP vå bénh nhån kh6 thö ra hay dau nguc do cäng
phöng ngvc quå mfrc.
3.5.2. Diéu tri ngoqi khoa
Phäu thuat lå bien phåp dieu tri hång dåu trong Xirtri OSA våo dåu thäp nién
1980. Vi da sö phäu thuat chi thånh cöng hon ché, nén khöng duqc åp dung
röng räi. Tuy nhién, phäu thuat co thé phü hep trén mot sö bénh nhån: OSA
khöng näng, khöng béo phi, co båt throng giåi phäu hö håp trén rö, co thé giåi
quyét tot v6i phäu thuat. Phäu thuat co thé phöi hep cåc bien phåp khåc: cät
amidan cho nguöi béo phi giüp giåm müc åp Ivc dtrong trong PAP; cät mot
phån do dåy cho nguöi béo phi giüp giåm cån vå cåi thién OSA
Chi dinh: Bénh nhån khöng cåi thién v6i cåc bien phåp dibu tri nöi
khoa h04c khöng muon dieu tri nöi khoa låu dåi can xem xét dieu
tri
ngoqi khoa.
Cåc phttangphåp phäu thuät:
Phåu thum müi: tåi too våch müi, giåi phäu xoang.
Cät amidan: khi co amidan phi d4i.
Phäu thuat chinh scraluöi gå, vöm håu, hong, luöi.
Phäu thuat låm nhö ra tru6c xuong håm dtr6i vå co cäm
ltröi.
Phäu thuat treo xuong m6ng.

4. NGÜNG THO TRUNG CONG

4.1.Dinh nghia
Ngirng thö trung uong khi ngü lå röi loon trong d6 bénh nhån
c6 dåu hieu ngtrng thdy
khi ngü do thiéu sv gäng slrc hö håp, hién turgngnåy xåy ra
khi näo khöng truyén tin
hiéu chinh xåc dén co hö håp. Ngirng thö khi ngü trung trong
bénh l! thån kinh co.
thu&ngph6i hvp v6i
4.2.Nguyénnhån
Höi chfrngngirng thö trung crongkhi ngü xåy ra khi näo khöng
cåc tin hiéu dén cåc co hö håp, do vay, höi chirng ngtrng th(b
truyén duec
trung trong khi
ngü lå häu quå cüa mot s6 benh l! cåa thån näo, dåy lå trung khu
kiém soåt
thån kinh
nhi&uchüc näng nhtr nhip tim, nhip thö...
CC)nhi&unguyén nhån gay höi chi'rngngirng thö trung trong khi
ngü:
• Khöng rö nguyén nhån.
Bénh IYnéi khoa
Rung nhi, suy tim (r huyét.
 8

Th(bmåy khöng xåm nh4p CPAP it co hiéu quå trong dibu tri höi chfrng ngirng
thO trung trong vi du&ng thö khöng bi tåc nghén.

5. 1101 CHÜNG NGÜNG THO KHI NGÜ HON HOP

Mét s6 trubng hqypbénh nhån c6 ph6i hqp cå hai loqi höi chfrng ngirng thö tåc nghén vå
höi chirng ngirng thö trung uong khi ngü. Co ché bénh Sinh cüa nh6m bénh nhån c6 höi
chfrng ngirng thO khi ngü hön hep nåy vå duqc cho räng nhüng döi turqngc6 höi chirng
ngirng thö khi ngü täc nghén n4ng vå kéo dåi sé låm cho mat can bäng kiem —toan vå roi
co ché phån hoi ve nong dö C02 bat thubng trong måu vå hau quå dän dén nhüng röi
loon hö håp, tim moch vå thån kinh. Bén cqnh d6 cüng co nhüng truöng hep co diéu tri
höi chirng ngtrng thö khi ngü bäng phuong phåp thö måy åp Ivc duong lién tuc co thé gap
bénh nhån xuåt hién höi chüng ngirng thö khi ngü trung ugng.

TRI LIEU THAM KHÅO

1. Alon Y Avidan. Review of Sleep Medicine (2018). Chapter 13: Sleep-related
Breathing Disorders: Clinical Features and Evaluation, pp 150 —163.
2. American Academy of Sleep Medicine (2001), "The International Classification
of Sleep Disorders" revised: Diagnostic and coding manual. Chicago, Illinois.
3. Fauci A.S. et al. (2008), "Harrison's Principles of Internal Medicine", 17th ed, Mc
Graw-Hi11.
4. Keith C.S, Humphries R.L. (2008), "Current Diagnosis Treatment Emergency
Medicine", 6thed, Mc Graw-Hill.
5. Mason R.J. et al. (2010), "Murray and Nadels Textbook of Respiratory
Medicine", 5thed, Saunders, Elsevier.
6. Walls, RM, Brown, CA. Approach to the difficult airway in adults outside the
operating room. In: UpToDate, Post, TW (Ed), UpToDate, Waltham, MA. (Accessed
on December 7, 2017)