ANKARA ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

EĞİTİM YÖNETİMİ TEFTİŞİ PLANLAMASI VE EKONOMİSİ
ANABİLİM DALI

ÖĞRETMEN YETİŞTİRME

Murat SÖNMEZ

EĞİTİMDE REFORM
Yrd.Doç.Dr. H.Hüseyin AKSOY

Ankara
Ocak-2004
 ÖĞRETMEN YETİŞTİRME SİSTEMİNDE DEĞİŞME

Türkiye’de ilk öğretmen okulunun açılışından itibaren geçen 155 yıllık öğretmen
yetiştirme sisteminde bir çok değişme meydana gelmiştir. Son değişme ise, YÖK Yürütme
Kurulu’nun, Kasım 1997 tarihinde aldığı bir kararla, öğretmen yetiştirme sistemine getirdiği
yeni düzenlemelerdir.
Bu çalışmada Cumhuriyet döneminde öğretmen yetiştirme sistemindeki değişmeler
kronolojik olarak ele alınacak ve en son YÖK tarafından uygulamaya konulan öğretmen
yetiştirme sistemi tartışılmaya çalışılacaktır.
Sosyal bir sistem olan eğitim, politik, ekonomik ve toplumsal sistemlerle etkileşim
halindedir. Toplumun her alanında, özellikle bilgi, iletişim ve teknoloji araçlarındaki
gelişmeler, toplumu etkileyen eğitim sisteminde de hızlı değişimleri zorunlu kılmaktadır.
Örgütler birçok alt sistemlerden meydana gelir. Bu alt sistemler birbirleriyle ve
örgütün bütünüyle dirik bir ilişki halindedir. Bağımlı değişkenler sistemi olan örgütte, bir
değişkendeki değişme, diğer sistemleri ve bütünü etkiler.
Eğitim ve değişme arasında etkileşim vardır. Girdisi insan olan eğitim, toplumdaki
değişmelerden etkilenir ve bu değişmelere göre kendini yeniden düzenlemek durumundadır.
Yine çıktısı insan olan eğitim, toplumun yenileşmesine öncülük eder. Çünkü eğitim örgütleri,
çıktıları yoluyla toplumdaki diğer sistemleri etkileme şansına sahiptir(Özdemir 1997:19).
Toplumun eğitim kavramı ve hizmeti ile özdeşleştirdiği kurum, okuldur. Okulu diğer
eğitim kurumlarından ayıran temel özellik, insan üzerinde çalışması ve onu
farklılaştırmasıdır(Açıkalın, 1994:2). Okulun sistem olarak en önemli öğesi ise eğitici personel
yani öğretmendir. Yeni nesillerin gelişmesini ve şekillenmesini sağlayan öğretmenin, iyi bir
eğitimden geçmesi şarttır.
Ülkeler, değişen ve gelişen modern üretim tarzları ve metotlarına cevap verecek
biçimde eğitim sistemlerini yenilemek zorundadırlar. Ekonomik, sosyal ve teknolojik
alanlardaki hızlı değişime uyum sağlamak için, yeterli nicelik ve nitelikte insan gücüne ihtiyaç
vardır. Ülkeler, ancak sağlıklı bir eğitim sistemi ile, kalkınmanın gerektirdiği sayı ve nitelikte
insan gücü yetiştirirler (Kaya, 1989:2). Kalkınma sürecinde rol alacak insanı ise öğretmen
yaratacaktır.
Türkiye’de en muhafazakar insanların dahi eğitim sisteminin değişmesini istemesi,
eğitim kurumlarının yenileştirilmesinde ve yaygınlaştırılmasında önemli bir yere sahip olan
öğretmenleri ve yetiştirilmesini eğitimin önemli problemlerinden biri durumuna getirmiştir.
Milli Eğitim Bakanlığı ve YÖK arasında, öğretmen yetiştirme konusundaki
koordinasyon eksikliği yaşanan problemlerin önemli bir kaynağıdır. Plansızlık yüzünden
öğretmen yetiştiren kurumlar yeterli mezun verememiş ve büyük bir öğretmen açığı ortaya
çıkmıştır. Geçmişten günümüze öğretmen yetiştirme sisteminde yapılan değişimlerin başta
gelen nedeni de öğretmen açığıdır. Özellikle 8 yıllık kesintisiz zorunlu eğitimin de yürürlüğe
girmesiyle bu açık daha da artmıştır. Milli Eğitim Bakanlığı, bu açığı kapatmak için
öğretmenlik formasyonu olan olmayan çeşitli fakülte mezunlarını öğretmenliğe atamaya
başlamıştır. Öğretmen ihtiyacının yüksek boyutlarda olması, bu durumun süreceğinin
belirtisidir. Pedagojik yönden uygun olmayan bu durum, öğretmen yetiştiren bölümlerin
sayısının ve kontenjanlarının, MEB’nın öngördüğü öğretmen ihtiyacını karşılayacak düzeye
getirilmesiyle önlenebilir. Bunun için de öğretmen yetiştiren kurumlarda yapısal değişimlere
gitmek gerekir.
Cumhuriyetin kuruluşundan itibaren bir çok değişim geçiren öğretmen yetiştirme
sisteminin, dünü ve bugününün incelenmesi, değişmelerin nedenlerinin araştırılması,
gelecekte olası değişimlerin yönünün kestirilmesine yardımcı olacaktır.

TÜRKİYE’DE ÖĞRETMEN YETİŞTİRME

İlköğretime (İlkokul) Öğretmen Yetiştirme

Cumhuriyetin kurulduğu dönemde 13’ü “Darülmuallimin” ve 7’si “Darülmuallimat”

olmak üzere toplam 20 kız ve erkek öğretmen yetiştiren kurum vardır.
3 Mart 1924 tarih ve 430 sayılı “Tevhidi Tedrisat Kanunu” ile tüm okullar Milli Eğitim
Bakanlığı’na (Maarif Vekaleti) bırakılmıştır.Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ile ilköğretimin
mecburi kılınması ve devlet okullarında parasız duruma getirilmesi ilkokul öğretmeni
yetiştirme konusunda devletçe köklü tedbirler alınmasını gerektirmiştir(MEB 1995:15).
1924-1925 öğretim yılından itibaren Darülmuallimin adı “Muallim Mektebi” ve 1935
‘lerden itibaren de “Öğretmen Okulu” haline çevrilmiştir(Akyüz 1993:329).
1926 yılında kabul edilen 789 sayılı “Maarif Teşkilatına Dair Kanun” ile “İlk Muallim
Mektepleri” ve “Köy Muallim Mektepleri” olmak üzere iki tip öğretmen okulu getirilir (MEB
1995:15).
1932-1933 öğretim yılında 5 yıl olan öğretmen okullarının öğrenim süresi 6 yıla
çıkarılmıştır. Ortaokul programlarının aynen uygulandığı ilk 3 yıl ilk devre, son 3 yıl ise
mesleki devre sayılmıştır. Daha sonra ilk devre kaldırılmış, ortaokul üzerine 3 yıl eğitim veren
kurumlar haline getirilmiştir (Akyüz 1993:330).
11.6.1937 tarih ve 3238 sayılı kanunla köylerin eğitim işlerinin yürütülmesi ve
köylülere rehberlik edilmesi amacıyla “eğitmen” yetiştirilmiştir. Bu kanun gereğince, genellikle
Tarım Bakanlığı’na bağlı devlet çiftliklerinde açılan kurslara, askerliğini çavuş olarak yapmış,
tercihen ilkokul mezunu erkekler ve ilkokul mezunu bayanlar alınmıştır. Kursları bitirenler
öğretmen bulunmayan köy ilkokullarının birinci devreleri olan ilk üç sınıfında öğretmenlik
yapmak üzere görevlendirilmiştir (MEB 1995:16).
 Köy ilkokullarının ihtiyacını karşılamak amacı ile 17.04.1940 tarih ve 3803 sayılı “Köy
Enstitüsü ve Sanat Erbabı Yetiştirme Kanunu” çıkarılarak ,öğretim süresi ilkokul üzerine 5 yıl
olan “Köy Enstitüleri” kurulmuştur (MEB, 1995:16)
İki tip ilkokul öğretmeni yetiştirme politikası, 27.01 1954 tarih ve 6234 sayılı kanun ile
son bulmuş, öğretmen yetiştiren kurumlar “İlköğretmen Okulu” adı altında birleştirilerek Köy
Enstitüleri kaldırılmıştır. İlköğretmen Okullarında eğitim süresi ilkokul mezunları için 6,
ortaokul mezunları için 3 yıl olarak belirlenmiştir.
İlköğretmen okullarının eğitim süresi 1969 yılında Bakanlık oluru ile 1970-1971
öğretim yılında 1 yıl artırılarak ilkokul üzerine 7, ortaokul üzerine 4 yıl olarak değiştirilmiştir.
Böylece İlköğretmen Okullarında normal lise programı uygulanmış, öğretmenlik mesleği ile
ilgili derslerin sayısı ve içeriği genişletilmiştir. Ayrıca yeni programlarla yetişen adayların lise
mezunlarına denk sayılarak her türlü yüksekokul ve üniversiteye girmeleri de sağlanmıştır.
14.06.1973 tarih ve 1739 sayılı “Milli Eğitim Temel Kanunu” öğretmenlerin yüksek
öğrenim görmesi zorunluluğunu getirmiştir. 1974 tarih ve 191 sayılı Talim ve Terbiye Kurulu
kararı ile ilkokul öğretmeni olabilmek için iki yıllık yüksek öğrenim öngörülmüştür. Bu amaçla
iki yıllık “Eğitim Enstitüleri” kurulmuştur. Öğretmen okulları da öğretmen liselerine
dönüştürülmüştür.
Sayıları 1976 yılında 50 olan iki yıllık Eğitim Enstitüleri, 1980-1981 öğretim yılında
17’ye indirilmiş ve 20 Temmuz 1982’de adı “Eğitim Yüksek Okulu” olarak değiştirilmiş,
öğretmen yetiştirme görevi üniversitelere bırakılmıştır(Akyüz, 1993:332).
Eğitim Yüksek Okulları’nın öğrenim süreleri 1989-1990 öğretim yılından itibaren dört
yıla çıkarılmış, 3 Temmuz 1992 yılında yayımlanan 3837 sayılı “Yüksek Öğretim Kurumları
Teşkilatı Hakkında 41 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabülüne Dair
2809 Sayılı kanun ile 78 ve 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik
Yapılması Hakkında Kanun” ile bu okullar “Eğitim Fakültesi” haline getirilmiştir (Küçükahmet,
1993:17; Ataünal, 1994:5).

Ortaöğretime (Ortaokul-Lise) Öğretmen Yetiştirme

Cumhuriyet döneminde ortaokul öğretmeni yetiştirilmesinde en büyük görev Eğitim
Enstitülerine düşmüştür.
İlk olarak 1926-1927 Öğretim yılında Konya’da açılan “Orta Muallim Mektebi” Türkçe
öğretmeni yetiştirmek amacıyla kurulmuştur.1927 yılında Pedagoji Bölümü de eklenerek
Ankara’ya nakledilen bu okula 1928-1929 öğretim yılında Matematik,Fizik ve Tabii
bilimler,Tarih,Coğrafya bölümleri eklenmiştir.1929-1930 Öğretim yılında bu okula “Gazi Orta
Muallim Mektebi ve Terbiye Enstitüsü” adı verilmiştir.1932-1933 Öğretim yılında İş Dersi,
Resim ve Beden Terbiyesi Bölümleri, 1937-1948 yılları arasında Müzik, Fransızca, İngilizce
ve Almanca Bölümlerinin eklenmesiyle bu Öğretmen Okulu,Ortaokullarda okutulan genel
eğitim derslerinin tümü için öğretmen yetiştirir bir duruma gelmiştir. Gazi Orta Muallim
Mektebi,1949-1950 Öğretim yılında “Gazi Eğitim Enstitüsü” adını almıştır (MEB, 1995:29;
Büyükkaragöz, 1987:345; Cicioğlu, 1985:307).
1967-1968 öğretim yılında tüm bölümlerin öğretim süresi 3 yıl olarak tespit
edilmiş,1978-1979 öğretim yılında ise 4 yıla çıkarılmış ve adı “Gazi Yüksek Öğretmen Okulu”
olmuştur. Gazi Eğitim, Temmuz 1982’de kurulan “Gazi Üniversitesi”ne adını vermiştir
(Akyüz,1993:335).
1940’larda çok ciddi bir durum alan ortaokul öğretmen açığını kapatmak amacıyla
başta Balıkesir, İstanbul ve İzmir illerinde yeni Eğitim Enstitüleri açılmıştır (MEB,1995:31).
Cumhuriyetin ilk yıllarında lise ve dengi okullara Öğretmen yetiştiren bir tek
“Darülmuallimin” in yüksek kısmı olan “Darülmuallimin-Ali” vardır.1924’de “Yüksek Muallim
Mektebi” adı verilen okulun geliştirilmesi için çabalar harcanmıştır.Daha sonraki yıllarda
“Yüksek Öğretmen Okulu” adını alan bu eğitim kurumu 1954-1955 Öğretim yılına kadar
liselere Öğretmen yetiştirme görevini sürdürmüştür.
Lise Öğretmenlerine duyulan ihtiyacın artması karşısında 12 Ağustos 1959 yılında
Ankara’da ve 19 Ekim 1964’de İzmir’de birer Yüksek Öğretmen Okulu daha açıldı.Fakat bu
okullara başvuran öğrencilerin üniversite giriş sınavını kazanmaları gerekiyordu.Bu durum
önceden tespit edilen kontenjanların doldurulmasında güçlükler yaratıyordu.Bu güçlükleri
kısmen gidermek ve yetenekli İlköğretmen Okulu öğrencilerine, az sayıda da olsa,
üniversiteye girme olanağını sağlamak amacıyla 1964 yılında İzmir ve Ankara Yüksek
Öğretmen Okullarında hazırlık sınıfları açıldı (MEB,1995:32).
1973-1974 Öğretim yılından sonra öğrenci sayılarında dikkat çekecek ölçüde bir
azalmanın başlaması, bu okulları işlevlerini yapamaz duruma getirdi ve 1978-1979 Öğretim
yılından itibaren kapatıldılar (MEB,1995:33).
Cumhuriyet döneminde mesleki ve teknik eğitime öğretmen yetiştirmek üzere ilk
açılan okul, 1934 yılında Ankara’da “Kız Meslek Öğretmen Okulu”dur. 1947-1948 Öğretim yılı
başından itibaren okulun adı “Kız Teknik Öğretmen Okulu” olarak değiştirilmiş,öğretim süresi
3 yıldan 4 yıla çıkarılarak öğretim programları yeniden düzenlenmiştir. 1961-1962 öğretim
yılında okulun adı “Kız Teknik Yüksek Öğretmen Okulu” olarak değiştirilmiştir (MEB,1995:48-
49).
1937-1938 Öğretim yılında kurulan “Erkek Meslek Öğretmen Okulu” üç yıllık öğrenim
süreli ve üç bölümlüydü.1946 yılında öğretim süresi 4 yıla çıkarılan ve programlarında
değişiklik yapılan okulun adı 1962 yılında “Erkek Teknik Yüksek Öğretmen Okulu”
olmuştur(Duman,1991:101).
1950 ‘li yıllara kadar sayı yönünden büyük artış gösteren orta dereceli Ticaret
okullarının meslek öğretmeni ihtiyacı,”Yüksek İktisat ve Ticaret Okulları” mezunları ile
karşılanmaya çalışılmıştır. Ticaret Okullarının meslek öğretmeni ihtiyacını karşılamak üzere
1955-1956 öğretim yılında öğretime başlayan “Ticaret Yüksek Öğretmen Okulu”nun öğretim
süresi başlangıçta 3 yıl idi. 1965-1966 Öğretim yılında, bu okulun adı “Ticaret ve Turizm
Yüksek Öğretmen Okulu” olmuş ve öğretim süresi 4 yıla çıkarılmıştır (MEB,1995;51).
20 Temmuz 1982’de, yukarıdaki Yüksek Öğretmen Okulları’ndan bazıları Eğitim
Fakülteleri, bazıları da Eğitim Yüksekokulları haline dönüştürülerek mevcut yada yeni
kurulan üniversitelere bağlanmıştır (Akyüz,1993:336).
Üniversiteler,1982 yılına kadar Öğretmen yetiştirme konusu ile doğrudan ilgilenmemiş
olmalarına rağmen,genel liselere kültür dersleri öğretmenleri yetiştirmede önemli görevler
yapmışlardır(Sözer,1991:26). Yükseköğretim, 1981 yılında çıkarılan 2547 sayılı
Yükseköğretim Kanunu ile önemli sayısal ve yapısal gelişmeler göstermiştir.Bütünleştirici bir
yasa olan 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu,Türk Silahlı Kuvvetleri ve Emniyet Örgütüne
bağlı yükseköğretim dışındaki tüm yükseköğretim kurumlarını üniversiteler çatısı altında
toplamıştır. Böylece öğretmen yetiştiren kurumların tümü üniversiteler bünyesine alınmıştır.
Yukarıda sayılan öğretmen yetiştirme sistemindeki değişmeler şekil-1’de
gösterilmiştir.
Şekil 1-Öğretmen Yetiştirme Sisteminin Tarihsel Değişimi
 ÖĞRETMEN YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ SON DEĞİŞMELER

Hizmet öncesi öğretmen yetiştirme işlevi 1982 yılında yürürlüğe giren 2547 sayılı yasa gereğince
tamamen üniversitelerin eğitim fakültelerine devredilmiştir. Eğitim fakülteleri öğretmen ihtiyacını karşılamada
en önemli kurum olmasına rağmen yanlış yapılanma, temel amaçlardan uzaklaşma gibi çeşitli sorunlarla karşı
karşıya kalmış ve gerek nitelik gerekse nicelik bakımından öğretmen ihtiyacını karşılamada yetersiz kaldığı
görülmüştür. Bunun sonucunda MEB okul öncesi ve ilköğretim düzeylerindeki öğretmen ihtiyaçlarını başka
kaynaklardan (diğer fakülte mezunları) karşılamaya başlamıştır.
YÖK Başkanlığı, 1996 yılı başında MEB ile birlikte başlattığı çalışma ile öğretmen ihtiyaçları
doğrultusunda eğitim fakültelerinde yeni düzenlemeler yapmıştır. Bu düzenleme çalışması YÖK Genel Kurul
toplantısında, Üniversitelerarası Kurul toplantısında ve Eğitim Fakülteleri Dekanları ile iki kez yapılan
toplantılarda değerlendirilmiş ve son olarak YÖK Yürütme Kurulu’nun 28.11.997 tarih ve 97.42.3081 kararı ile
yürürlüğe girmiştir.
YÖK Yürütme Kurulu, karar altına aldığı yeni düzenlemenin temel nedenlerini ve sonuçlarını şöyle
belirtmektedir:
1- Eğitim Fakülteleri, geçen 15 yıllık sürede ülkenin öğretmen ihtiyaçlarından
ziyade sahip olduğu öğretim elemanlarının akademik yönelimleri ve tercihleri doğrultusunda
yapılanmış ve açılan programlar daha çok ortaöğretim düzeyine öğretmen yetiştiren lisans
programları olmuştur. Bunun sonucu, daha çok ihtiyaç duyulan okul öncesi ve ilköğretim
alanlarında yetişen öğretmen sayısı, ihtiyacın çok altında kalırken lise düzeyine çeşitli
branşlarda ihtiyaç fazlası öğretmen yetiştirilmeye başlanmıştır. Yeni düzenleme, okul öncesi
ve ilköğretim alanlarında kısa sürede ciddi sayısal artış hedeflenmektedir.
2- Eğitim Fakülteleri 1982 yılındaki yeniden yapılanma ile daha çok ortaöğretim
öğretmeni yetiştirmeye yönelmişler ve ilköğretim ikinci kademe öğretmeni yetiştirmeyi ihmal
etmişlerdir. Bunun sonucu MEB, lise öğretmenliği programlarından mezun olan öğretmenleri
bu düzeyde de işe almak zorunda kalmış ancak bu durum uygulamada çeşitli problemleri
beraberinde getirmiştir. Sadece bir branşta (Fizik, Tarih gibi) yetişen öğretmenler ilköğretim
ikinci kademede yer alan Fen Bilgisi, Sosyal Bilgiler gibi dersleri öğretmekte zorlanmışlar ve
çoğu durumda bu düzeyde öğretmenlik yapmak istememişlerdir. Ayrıca tek alanda yetişen
branş öğretmenleri yan alanları olmadığı için kendi alanları dışında başka bir derse
girmemişler ve özellikle küçük ilköğretim okullarında her branş için bir öğretmen bulundurma
zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Bu da özellikle köy ve kasaba ilköğretim okullarında çoğu
zaman mümkün olmadığı için, öğretmensiz geçen ders problemi ortaya çıkarmıştır. Yeni
düzenleme, Eğitim Fakültelerindeki bölüm yapılanmasını, Milli Eğitim Sistemimizdeki okul
yapılanmasına paralel hale getirerek, yan alan uygulamasına yer vermekte ve öğretmenlerin
birden fazla alanın derslerini öğretebilecek şekilde (Fen Bilgisi ve Matematik yada Türkçe ve
Sosyal Bilgiler gibi) yetiştirilmesini öngörmektedir.
3- Eğitim Fakültelerinde yaptırılan yüksek lisans ve doktora çalışmaları, yine
öğretim elemanlarının akademik yönelimleri doğrultusunda temel bilimlere yoğunlaşmış ve
Eğitim Fakültesinin asli görevlerinden biri olan öğretmen eğitiminin niteliğini arttırmaya
yönelik bilimsel çalışmalar ihmal edilmiştir. Yeni düzenleme, Eğitim Fakültelerindeki bilimsel
çalışmaların öğretmen yetiştirme ve eğitim konularına yönelmesini ve temel bilimler
alanındaki araştırmaların Fen Edebiyat Fakültelerinde yapılmasını öngörmektedir.
4- Özellikle branş öğretmenliği lisans programlarında Eğitim Fakülteleri ile Fen
Edebiyat Fakülteleri programlarında tekrarlar (duplikosyon) başlamış, Eğitim Fakülteleri, Fen
Edebiyat Fakültesi lisans programında yer alan aynı dersleri kendi programlarında açmaya
ve aynı tür labaratuvarlara ihtiyaç duymaya başlamıştır. Bu durum üniversitelerimizde kaynak
dağıtımı ve kullanımı açısından verimsizliğe yol açmıştır. Yeni düzenleme, alanla ilgili
derslerin Fen Edebiyat Fakültelerinden alınmasını ve Eğitim Fakültelerinde ise alanın
öğretimine yönelik eğitim verilmesini öngörmektedir.
5- Herhangi bir alan fakültesinden mezun olan adaylara yönelik olarak Eğitim
Fakültelerince düzenlenen öğretmenlik sertifika programları, içerik ve süre açısından yetersiz
kalmış ve uygulamadan uzak, sınırlı bir zaman dilimine sıkıştırılan programlar haline
gelmiştir. Yeni düzenleme, bu sertifika programlarına son vermekte ve daha nitelikli
ortaöğretim alan öğretmeni yetiştirme amacıyla alan fakültesi mezunları için öğretmenlik
eğitimine yönelik 1,5 yıllık tezsiz yüksek lisans programları öngörmektedir.
6- Eğitim Fakültelerinde alanın öğretimine yönelik yöntem bilgisi ve öğretmenlik
tecrübesi ihmal edilmiştir. Fen Edebiyat Fakültesi programlarından kalma bir alışkanlıkla
özellikle alan öğretmenliği lisans programlarında çok sayıda bazen uzmanlaşmaya kadar
giden (Katı Hal Fiziği, Organik Kimya gibi) alan derslerine yer verilmiştir. Bunun sonucu
olarak alanı iyi bilen ancak öğrencilerle iyi iletişim kuramayan ve bilgisini öğretemeyen
öğretmen tipi ortaya çıkmıştır. Yeni düzenleme ile yeniden yapılan öğretmen yetiştirme lisans
programları, alan öğretim yöntemlerini ve öğretmenlik uygulamasını ön plana çıkarmaktadır.
Programların önemli bir bölümü okullarda uygulamaya ayrılmakta ve aday öğretmenlerin
bizzat okul ve sınıf içi uygulamalar yoluyla öğretmenlik becerisi ve tecrübesi kazanması
amaçlanmaktadır.
7- Yeni düzenleme ile öğretmen yetiştiren programlarda yer alan öğretmenlik
formasyonu dersleri yeniden yapılandırılmış ve hem uygulamayı hem de çağdaş öğretmen
yetiştirme programlarında yer alan Öğretimin Planlanması, Sınıf Yönetimi, Bilgisayar ve
Öğretim Teknolojileri, Özel Öğretim Yöntemleri gibi alanları ön plana çıkaran bir formasyon
programı oluşturulmuştur. Gerek lisans programlarında gerekse lisansüstü düzeydeki tezsiz
yüksek lisans programlarında uygulanacak olan bu program ile öğretmen adayı, uygulamaya
daha yakın olabilecek, teorik bilgileri ezberleme yerine daha çok bizzat öğretim ortamında
karşılaşabileceği sorunlara çözüm üretme ve alan öğretim becerilerini geliştirme fırsatı
bulabilecektir.
8- Eğitim Fakültelerinde son yıllarda çok sayıda açılan program geliştirme, eğitim
yönetimi, halk eğitimi, ölçme ve değerlendirme gibi eğitim bilimleri programlarının belirli
istihdam alanları yoktur. Bu alanlar öğretmenlik becerisi üzerine inşa edilmesi ve lisansüstü
düzeylerde açılması gereken programlardır. Bu alanlarda lisans eğitiminden geçen
öğrenciler, mezun olduklarında çoğunlukla ya işsiz kalmakta ya da kendi alanları dışındaki
işlerde çalışmak zorunda kalmaktadırlar. Yeni düzenleme, bu alanlardaki lisans programlarını
 kapatarak lisansüstü düzeye taşımakta ve varolan kapasitenin lisans düzeyinde öğretmen
yetiştirmede ve lisansüstü düzeyde ise eğitim bilimleri alanında yapılacak bilimsel
çalışmaların bulgularını öğretmen yetiştirmeyi iyileştirme yönünde kullanılmasını
öngörmektedir.
9- Eğitim fakülteleri yeni düzenlemeye göre öğrenci almaya 1998-1999 öğretim
yılından itibaren başlayacaklardır.
Sonuç olarak Eğitim Fakültelerinin öğretmen yetiştiren programlarında yapılan yeni
düzenleme ile eğitim fakültelerinin, ülkenin öğretmen ihtiyacını daha etkili ve verimli bir
biçimde karşılamaları, daha nitelikli öğretmen yetiştirmeye yönelik programlar yürütmeleri ve
daha sağlıklı bir yapı içinde işlevlerini yerine getirmeleri öngörülmektedir (YÖK, 1997).
YÖK tarafından karar altına alınan ve yukarıda temel nedenleri ve sonuçları aktarılan eğitim
fakültelerinde yapılan bu yeni düzenleme ile öncelikle 16.08.1997 tarih ve 4306 sayılı kanunla yürürlüğe giren
ve 1997-1998 öğretim yılında uygulanmaya başlanan sekiz yıllık zorunlu ilköğretim düzeyindeki sınıf öğretmeni
ve branş öğretmeni ihtiyacının karşılanması amaçlanmıştır. Yukarıdaki açıklamaların ışığı altında yeni
düzenlemenin amaçları şöyle özetlenebilir:
1-Okul öncesi ve ilköğretimde sayısal artış.
2-Eğitim fakültelerindeki bölüm yapılanmasının, milli eğitim sistemindeki okul yapılanmasına paralel
hale getirilmesi.
3-Yan alan uygulamasına yer vererek öğretmenlerin birden fazla alanın derslerini öğretebilecek şekilde
yetiştirilmesi.
4-Eğitim fakültelerindeki bilimsel çalışmaların öğretmen yetiştirme ve eğitim konularına yöneltilmesi.
5-Alanla ilgili derslerin Fen Edebiyat Fakültelerinden, alanın öğretimine yönelik eğitimin ise Eğitim
Fakültelerinden alınması.
6-Nitelikli ortaöğretim alan öğretmeni yetiştirmek için alan fakültesi mezunlarının öğretmenlik eğitimine
yönelik 1,5 yıllık tezsiz yüksek lisans eğitimi alması.
7-Öğretmen yetiştirme lisans programlarının, alan öğretim yöntemlerine ve öğretmenlik uygulamasına
ağırlık vermesi.
8-Öğretmenlik formasyonu derslerinin uygulama ağırlıklı olarak yeniden düzenlenmesi.
9-Eğitim Fakültelerindeki program geliştirme, eğitim yönetimi, halk eğitimi, ölçme ve değerlendirme
alanlarının lisans programlarının kapatılması ve bu kapasitenin lisans düzeyinde öğretmen yetiştirmede
kullanılması.
Okul Öncesi ve İlköğretimde Sayısal Artış
YÖK, yeni düzenlemenin amaçları çerçevesinde 1998-1999 öğretim yılında eğitim fakültelerinin öğrenci
kontenjanlarını belirlemiş ve tüm üniversitelere göndermiştir. Karşılaştırabilmek amacıyla 1997 ve 1998
öğretim yıllarında eğitim fakülteleri programlarına alınan öğrenci sayıları tablo 1 ve tablo 2’de verilmiştir.
Tablolara bakıldığında okul Öncesi ve İlköğretimde ciddi sayısal artışların olduğu görülecektir. Okul
Öncesi Öğretmenliği kontenjanı 1997 yılında 340 iken, bu sayı 1998’de 1370’e çıkarılmış, yine bu sayılar sınıf
öğretmenliğinde 7470’ten 12240’a, Fen Bilgisi öğretmenliğinde 790’dan 2860’a, Sosyal Bilgiler
öğretmenliğinde 190’dan 3000’e, Türkçe Öğretmenliğinde 720’den 2940’a çıkarılmıştır. İlköğretim Matematik
Öğretmenliği ile
 TABLO 1
1997 ÖSYM ÖĞRENCİ KONTENJANLARI

İşitme Engelliler Öğretmenliği

Felsefe Grubu Öğretmenliği

Zihin Engelliler Öğretmenliği
Sosyal Bilgiler Öğretmenliği
Okul Öncesi Öğretmenliği

Özel Eğitim Öğretmenliği

Matematik Öğretmenliği
Fen Bilgisi Öğretmenliği

Fransızca Öğretmenliği

Coğrafya Öğretmenliği
Almanca Öğretmenliği
Rehberlik ve Psikolojik

Japonca Öğretmenliği
Beden Eğitimi ve Spor
Resim-İş Öğretmenliği

İngilizce Öğretmenliği

TOPLAM
Türk Dili ve Edebiyatı
Arapça Öğretmenliği

Biyoloji Öğretmenliği
Türkçe Öğretmenliği

Kimya Öğretmenliği
Müzik Öğretmenliği

Tarih Öğretmenliği
EĞİTİM FAKÜLTELERİ

Sınıf Öğretmenliği

Fizik Öğretmenliği
Öğretmenliği

Öğretmenliği
Danışmanlık
 
1 Abant İzzet Baysal Üni. Eğit. Fak.   200     30 30   45                                   305
2 Afyon Kocatepe Üni.Uşak Eğit. Fak.   80                 90                     30 30   70 300
3 Anadolu Üni. Eğitim Fak.         40       35 35     110 60 25     30               335
4 Ankara Üni.Eğitim Bilimleri Fak.             50 30                                   80
5 Atatürk Üni. Ağrı Eğitim Fak.   400 50   45   30         50               20 20 30     30 675
6 Atatürk Üni. Erzincan Eğitim Fak.   300                   40           40       20     30 430
7 Atatürk Üni.Kazım Karabekir Eğit. Fak.   240 80   40 40 90       140 60 140 100 40     130 85 90 90 100 90 80 80 1715
8 Balıkesir Üni. Necatibey Eğitim Fak.     30               30             95 75 75 75 75 75   75 605
9 Boğaziçi Üni. Eğitim Fak.             30           40         20 20 20           130
10 Celal Bayar Üni. Eğitim Fak.   310 60 40             40                             450
11 Cumhuriyet Üni. Eğitim Fak.   50                               40               90
12 Çanakkale Onsekiz Mart Üni.Eğit. Fak. 30 240     25   50       80 65 30 25     30         30 30   70 705
13 Çukurova Üni. Eğitim Fak. 30 210     40   40           100 50 40                 40   550
14 Dicle Üni. Eğitim Fak.   150     40             100 120 80 50     90 90 90 90 50 50   100 1100
15 Dicle Üni. Siirt Eğitim Fak.   400                                               400
16 Dokuz Eylül Üni. Buca Eğitim Fak.   130 70   70 30 40       60   150 50 30     95 60 60 80 35 30   100 1090
17 Gazi Üni. Gazi Eğitim Fak.   200 210   150 60 40 40     135   195 70 40 40   110 75 75 75 130 85 40 85 1855
18 Gazi Üni. Kastamonu Eğitim Fak.   380 40 50             60                             530
19 Gazi Üni. Kırşehir Eğitim Fak.   240         20                           30 40 30   40 400
20 Gaziantep Üni. adıyaman Eğitim Fak.   30                                               30
21 Hacettepe Üni. Eğitim Fak.   120         35           70 50 50     50 40 50 50         515
22 İnönü Üni. Eğitim Fak.   80 40   60 30 50       45 100           40   40 30 80     90 685
23 Karadeniz Teknik Üni.Fatih Eğit. Fak.   120 80   80 45 40         83           60 50 50 50 120 110   100 988
24 Karadeniz Teknik Üni.Giresun Eğit. Fak. 40 200                                       40     40 320
25 Kırıkkale Üni. Eğitim Fak.   30                                               30
26 Marmara Üni. Atatürk Eğitim Fak. 100 120         50           150 70 70     100 100 100 100 60 50   60 1130
27 Mustafa Kemal Üni. Eğitim Fak.   260     30               30                       30 350
28 Niğde Üni. Eğitim Fak.   450     60 60                               80 80   80 810
29 Ondokuz Mayıs Üni.Amasya Eğit. Fak.   400                               40 40 40 80 40     40 680
30 Ondokuz Mayıs Üni. Eğitim Fak.   300     100   80         180 160 100 50     110 100 80 100 80 100   90 1630
31 Orta Doğu Teknik Üni. Eğitim Fak.                       30 100         50 50 50 40         320
32 Pamukkale Üni. Eğitim Fak. 100 400 30   50 20           70                   80     80 830
33 Selçuk Üni. Eğitim Fak.   300 100 100 60 40 30           210 100       100 100 100 90 100 100   100 1630
34 Süleyman Demirel Üni.Burdur Eğit. Fak.   500     45 30           50                   40 40   50 755
35 Trakya Üni. Eğitim Fak.   220     25               30 30                       305
36 Uludağ Üni. Eğitim Fak.   210     110 40 25       40 150 160 50 50                     835
37 Yüzüncü Yıl Üni. Eğitim Fak. 40 200     70 30           60           30 30 30 30 25     30 575
  TOPLAM 340 7470 790 190 1170 455 700 115 35 35 720 1038 1795 835 445 40 30 1230 915 970 1030 1285 900 160 1470 24163
 TABLO 2
1998 ÖSYM ÖĞRENCİ KONTENJANLARI

Müzik Öğretmenliği

Tarih Öğretmenliği
Spor Öğretmenliği
Sınıf Öğretmenliği

Fizik Öğretmenliği
Beden Eğitimi ve
Görme Engelliler
İşitme Engelliler
Zihin Engelliler

Felsefe Grubu
Sosyal Bilgiler

Bilgisayar ve
Öğretmenliği

Öğretmenliği

Öğretmenliği

Öğretmenliği

Öğretmenliği

Öğretmenliği

Öğretmenliği

Öğretmenliği

Öğretmenliği
Öğretmenliği

Öğretmenliği

Öğretmenliği

Öğretmenliği

Öğretmenliği

Öğretmenliği

Öğretmenliği

Öğretmenliği

Öğretmenliği
Rehberlik ve
Okul Öncesi

Türk Dili ve
EĞİTİM FAKÜLTELERİ

Fen Bilgisi

Matematik

Matematik
Fransızca
İlköğretim

TOPLAM
Psikolojik

Edebiyatı
Coğrafya
Resim-İş

Almanca

Japonca
İngilizce
Öğretim

Biyoloji
Arapça
Türkçe

Kimya
 

1 Abant İzzet Baysal Üni. Eğit. Fak. 50 300 30 30   30 40     40                                   520

2 Afyon Kocatepe Üni.Uşak Eğit. Fak.   200   120                 180                             500
3 Anadolu Üni. Eğitim Fak. 50 100   30 40 40     40 50 50       130 40 30                     600
4 Ankara Üni.Eğitim Bilimleri Fak. 50 100   50       50 40 40                                   330
5 Atatürk Üni. Ağrı Eğitim Fak.   550 100 50   50             50 50                           850
6 Atatürk Üni. Erzincan Eğitim Fak.   500 50 50 80               50 50                           780
7 Atatürk Üni.Kazım Karabekir Eğit. Fak. 50 440 150 200 200 80 50 50         200 70 180 50 40     50 40 40 40 40 40 50 40 2100
8 Balıkesir Üni. Necatibey Eğitim Fak.   150 100 200 150       40       100             50 30 30 30       30 910
9 Boğaziçi Üni. Eğitim Fak. 20   20   20     30 25           40         15 15 15           200
10 Celal Bayar Üni. Eğitim Fak.   500 100 100                 70                             770
11 Cumhuriyet Üni. Eğitim Fak.   100   30 100                                             230
12 Çanakkale Onsekiz Mart Üni.Eğit. Fak. 60 440 80 70   30     60       160 70 100 30     30         30 30   30 1220
13 Çukurova Üni. Eğitim Fak. 50 350   30   40   40             110 40 40                 50   750
14 Dicle Üni. Eğitim Fak.   250 100 100 100 50             140 100 140 40 40     40 40 40 40         1220
15 Dicle Üni. Siirt Eğitim Fak.   400                                                   400
16 Dokuz Eylül Üni. Buca Eğitim Fak. 50 450 100 70 200 70 50 40 40       160   190 40 30     40 30 30 30 30 30   40 1720
17 Fırat Üni. Eğitim Fak.   50                                                   50
18 Gazi Üni. Gazi Eğitim Fak. 50 400 300 200 170 150 60 40 40 40   40 200   250 40 40 40   50 40 40 40 60 50 50 50 2440
19 Gazi Üni. Kastamonu Eğitim Fak.   500 100 100 50               80                             830
20 Gazi Üni. Kırşehir Eğitim Fak.   400 100 100                 60                             660
21 Gaziantep Üni. adıyaman Eğitim Fak.   40                                                   40
22 Hacettepe Üni. Eğitim Fak. 50 200 100   70     30 40           100 40 40     40 30 40 40         820
23 İnönü Üni. Eğitim Fak. 50 150 100 80 70 60 50 40         160 100           30   30 30         950
24 Karadeniz Teknik Üni.Fatih Eğit. Fak. 50 300 200 200 100 80 60 40 40 30 30   130 80           50 40 40 40         1510
25 Karadeniz Teknik Üni.Giresun Eğit. Fak. 50 250   50                 70                             420
26 Karadeniz Teknik Üni.Rize Eğit. Fak.   120                                                   120
27 Kırıkkale Üni. Eğitim Fak.   100                                                   100
28 Marmara Üni. Atatürk Eğitim Fak. 150 200 150 100 80 120 70 40 40       80   170 50 50     40 40 40 40 50 40   40 1590
29 Mustafa Kemal Üni. Eğitim Fak.   400       30             50   50                         530
30 Niğde Üni. Eğitim Fak.   500   160   60 80           120                             920
31 Ondokuz Mayıs Üni.Amasya Eğit. Fak. 40 500 200 100 100               100 35                           1075
32 Ondokuz Mayıs Üni. Eğitim Fak. 40 600 200 200 100 100   40 60       200   100 40 40                     1720
33 Orta Doğu Teknik Üni. Eğitim Fak. 30   50   40       50           100           30 30           330
34 Pamukkale Üni. Eğitim Fak. 150 500 100 50   60 40           120 70                           1090
35 Sakarya Üni. Eğitim Fak. 80 100 100 80                 80                             440
36 Selçuk Üni. Eğitim Fak. 50 500 200 200 200 60 50 30 40       140   300 40       40 40 40 40 40 40   40 2090
37 Süleyman Demirel Üni.Burdur Eğit. Fak. 100 600 30 200   50 40           100 50 30                         1200
38 Trakya Üni. Eğitim Fak.   300       30                 50 30                       410
39 Uludağ Üni. Eğitim Fak. 50 400       120 60 30         80 150 220 40 40                     1190
40 Yüzüncü Yıl Üni. Eğitim Fak. 50 200 100 50 60 70 40           60 60           30 30 30 30 25     30 865
41 Zonguldak Karaelmas Üni. Ereğli Eğit. Fak.   100                                                   100
  TOPLAM 1370 12240 2860 3000 1930 1380 690 500 555 200 80 40 2940 885 2260 520 390 40 30 475 405 445 400 275 230 150 300 34590
bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Öğretmenliği bölümleri ise 1998 yılında kurularak kontenjanları
sırasıyla 1930 ve 555 olarak belirlenmiştir.
Yeni düzenlemenin amaçları arasında olan okul öncesi ve ilköğretimde sayısal artış, istendik
düzeyde olmamasına rağmen belli oranda sağlanmıştır, denilebilir.
Bölüm Yapılanması
YÖK aldığı karar doğrultusunda Eğitim Fakültelerindeki bölüm yapılanmasının, milli eğitim
sistemindeki okul yapılanmasına paralel hale getirilmesi amacıyla Eğitim Fakültesi bölüm, anabilim dalı ve
program adlarını belirleyerek üniversitelere göndermiştir.

Bunlar:
1- İLKÖĞRETİM BÖLÜMÜ
1.1- Okulöncesi Eğitimi Anabilim Dalı
Okulöncesi Öğretmenliği Programı
1.2- Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı
Sınıf Öğretmenliği Programı
1.3- Fen Bilgisi Eğitimi Anabilim Dalı
Fen Bilgisi Öğretmenliği Programı
1.4- Matematik Eğitimi Anabilim Dalı
İlköğretim Matematik Öğretmenliği Programı
1.5- Sosyal Bilgiler Eğitimi Anabilim Dalı
Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Programı
2. TÜRKÇE EĞİTİMİ BÖLÜMÜ
2.1-Türkçe Eğitimi Bölümü Anabilim Dalı
Türkçe Öğretmenliği Programı
3. YABANCI DİLLER EĞİTİMİ BÖLÜMÜ
3.1- İngiliz Dili Eğitimi Anabilim Dalı
İngilizce Öğretmenliği Programı
3.2- Alman Dili Eğitimi Anabilim Dalı
Almanca Öğretmenliği Programı
3.3- Fransız Dili Eğitimi Anabilim Dalı
Fransızca Öğretmenliği Programı
3.4- Arap Dili Eğitimi Anabilim Dalı
Arapça Öğretmenliği Programı
3.5- Japon Dili Eğitimi Anabilim Dalı
Japonca Öğretmenliği Programı
4-GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ BÖLÜMÜ
4.1- Müzik Eğitimi Anabilim Dalı
 Müzik Öğretmenliği Programı
4.2- Resim-İş Eğitimi Anabilim Dalı
Resim-İş Öğretmenliği Programı
5- BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR BÖLÜMÜ
5.1- Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı
Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Programı
6- ÖZEL EĞİTİM BÖLÜMÜ
6.1- İşitme Engelliler Eğitimi Anabilim Dalı
İşitme Engelliler Öğretmenliği Programı
6.2- Zihin Engelliler Eğitimi Anabilim Dalı
Zihin Engelliler Öğretmenliği Programı
6.3- Görme Engelliler Eğitimi Anabilim Dalı
Görme Engelliler Öğretmenliği Programı
6.4- Çok Engelliler Eğitimi Anabilim Dalı
Çok Engelliler Öğretmenliği Programı
6.5- Üstün Zekalılar Eğitimi Anabilim Dalı
Üstün Zekalılar Öğretmenliği Programı
7. EĞİTİM BİLİMLERİ BÖLÜMÜ
7.1- Eğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve Ekonomisi Anabilim Dalı
7.2- Eğitim Programları ve Öğretim Anabilim Dalı
7.3- Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Anabilim Dalı
7.4- Eğitimde Psikolojik Hizmetler Anabilim Dalı
Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Programı
8. BİLGİSAYAR VE ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ EĞİTİMİ BÖLÜMÜ
8.1- Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Anabilim Dalı
Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Öğretmenliği Programı
9. ORTAÖĞRETİM FEN VE MATEMATİK ALANLAR EĞİTİMİ BÖLÜMÜ
9.1- Matematik Eğitimi Anabilim Dalı
Matematik Öğretmenliği Programı (3,5+1,5)ve(4+1,5)
9.2- Fizik Eğitimi Anabilim Dalı
Fizik Öğretmenliği Programı (3,5+1,5)ve(4+1,5)
9.3- Kimya Eğitimi Anabilim Dalı
Kimya Öğretmenliği Programı (3,5+1,5)ve(4+1,5)
9.4- Biyoloji Eğitimi Anabilim Dalı
Biyoloji Öğretmenliği Programı (3,5+1,5)ve(4+1,5)
10. ORTAÖĞRETİM SOSYAL ALANLAR EĞİTİMİ BÖLÜMÜ
10.1-Tarih Eğitimi Anabilim Dalı
 Tarih Öğretmenliği Programı (3,5+1,5)ve(4+1,5)
10.2-Coğrafya Eğitimi Anabilim Dalı
Coğrafya Öğretmenliği Programı (3,5+1,5)ve(4+1,5)
10.3-Felsefe Grubu Eğitimi Anabilim Dalı
Felsefe Grubu Öğretmenliği Programı (3,5+1,5)ve(4+1,5)
10.4- Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Anabilim Dalı
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği Programı
(3,5+1,5)ve(4+1,5)
YÖK bölüm yapılanmasını yeniden düzenlerken, kontenjanı toplam 500 olan Eğitim Bilimleri lisans
programlarının tümünü kapatmış, lisans programlarını içi boşaltılmış bir öğretmenlik formasyonu olan
tezsiz yüksek lisansa indirgemiştir. Nasıl mühendislikler, tıp; temel bilimler olmadan olmazsa öğretmenlik
de, eğitim de eğitim bilimleri olmadan olmaz(Adem;2001:97)
Yan Alan Uygulaması
Yeni düzenleme, üniversitelerin öğretmenlik programlarındaki mevcut öğretim elemanı kapasitesi
dahilinde öğrencilere en az bir yan alan seçme zorunluluğu getirmektedir. Türkçe Öğretmenliği
programındaki öğrenciler Sosyal Bilgileri, Sosyal Bilgiler Öğretmenliği programındaki öğrenciler Türkçeyi;
Fen Bilgisi Öğretmenliği programındaki öğrenciler Matematiği, Matematik Öğretmenliği programındaki
öğrenciler ise Fen Bilgisini öncelikli yan alan olarak seçecek; Müzik, Resim-İş, Beden Eğitimi ve
Bilgisayar alanlarından biri ise ikinci bir yan alan olarak seçilebilecektir. Yabancı Diller Eğitimi
programındaki öğrenciler için ise Türkçe mecburi yan alan olarak belirlenmiştir.
Branş Öğretmenliği Alan Derslerinin Fen-Edebiyat Fakültelerinden Alınması
Yeni düzenlemede alanla ilgili derslerin Fen-edebiyat fakültelerinden alınacağı belirtilmektedir. Bu
durum; Fen-Edebiyat fakültelerinde, mevcut öğrencilerinin yanında Eğitim fakültelerinin öğrencilerinin
gelmesiyle aşırı yığılmalara yol açabileceği gibi, Eğitim Fakültelerini alan dersleri eğitiminde devre dışı
kalmalarına neden olacaktır.
Tezsiz Yüksek Lisans
Yeni düzenlemeyle alan öğretmenliğinde 3,5-1,5 ve 4-1,5 olmak üzere iki seçenekli tezsiz yüksek
getirilmektedir.
3,5-1,5 seçeneğinde, öğrenciler ilk yedi yarıyıldaki derslerini alan fakültesinden alacaklar, tüm
dersleri başarıyla tamamladıktan sonra son yarıyılda o alanın nasıl öğretileceğini kapsayan oluş ve
uygulamalarını eğitim fakültelerinden alacaklar, bunları da başarıyla tamamlayan öğrencilere o alanın
adını anadal, eğitimini de yan dal olarak belirten diploma verilecektir. Lisans kademesini tamamlayan
öğrenciler Eğitim Fakültelerince doğrudan yüksek lisans kademesine geçirilecek ve iki yarıyılda öngörülen
tüm şartları başarıyla tamamlayanlara yüksek lisans diploması verilecektir.
4-1,5 seçeneğinde; Yüksek Öğretim Kurulunca tespit edilecek programlardan lisans diploması
almış öğrenciler, alanlarında öğretmen olarak yetiştirilmek amacıyla üç yarıyıla eşdeğer bir süreyi
kapsayan tezsiz yüksek lisans programlarına alınacaklardır.
 Bu uygulama öğretmenler arasında statü farklılığına yol açacaktır. Daha önceleri öğretmen okulu
mezunu, iki yıllık yüksekokul ve fakülte mezunu öğretmen ayrımlarında olduğu gibi bu uygulamayla da
yüksek lisansı olan ve olmayan ayrımları ortaya çıkacaktır. Bu uygulamada Yabancı Dil, Güzel Sanatlar
ve Beden Eğitimi alanları dışarıda bırakılmaktadır. Yeni uygulama sonucunda okullarda 4 yıllık, 3,5+1,5
yıllık ve 4+1,5 yıllık öğretmenler olacak, yeni bir statü farklılığı ortaya çıkacaktır.
Yeni düzenlemeye göre Ortaöğretim Tezsiz Yüksek Lisans Programı şöyledir:
1. Dönem Kredi*
1. Öğretmenlik Mesleğine Giriş 3-0-3
2.Gelişim ve Öğrenme 3-0-3
3.Öğretimde Planlama ve Değerlendirme 3-2-4
4.Özel Öğretim Yöntemleri 1 2-2-3
5.Okul Deneyimi 1 1-4-3
Dönem Toplamı 12-8-16
2. Dönem
1.Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme 2-2-3
2.Sınıf Yönetimi 2-2-3
3.Özel Öğretim Yöntemleri 2 2-2-3
4.Okul Deneyimi 2 1-4-3
5.Seçmeli 1 3-0-3
Dönem Toplamı 10-10-15
3. Dönem
1.Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi 2-2-3
2.Rehberlik 3-0-3
3.Öğretmenlik Uygulaması 2-6-5
4.Seçmeli 2 3-0-3
Dönem Toplamı 10-8-14
TOPLAM 32-26-45
Kredi sütunundaki sayıların ilki dersin teorik ders saat sayısını, ikincisi uygulama saat sayısını,
üçüncüsü ise dersin toplam kredi saat sayısını göstermektedir. Bir dersin toplam kredi saati, teorik saat
sayısının tamamı ile uygulama saat sayısının yarısının toplamından oluşur(YÖK).
Öğretmenlik Formasyon Dersleri
Yeni düzenleme ile dört yıllık lisans programı içinde yer alan öğretmenlik formasyon dersleri
yeniden belirlenmiştir. Bunlar:
Kredi Yıl/Dönem
1. Öğretmenlik Mesleğine Giriş 3-0-3 (1/1)
2. Okul Deneyimi 1 1-4-3 (1/2)
3. Gelişim ve Öğrenme 3-0-3 (2/1)
 4.Öğretimde Planlama ve Değerlendirme 3-2-4 (2/2)
5.Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme 2-2-3 (3/1)
6.Sınıf Yönetimi 2-2-3 (3/2)
7.Özel Öğretim Yöntemleri 1 2-2-3 (3/2)
8.Okul Deneyimi 2 1-4-3 (4/1)
9.Özel Öğretim Yöntemleri 2 2-2-3 (4/1)
10.Rehberlik 3-0-3 (4/2)
11.Öğretmenlik Uygulaması 2-6-5 (4/2)
Toplam 24-24-24
Yukarıda da görüldüğü gibi yeni düzenlemede uygulamaya önem verilmiş ve bununla ilgili Milli
Eğitim Bakanlığı öğretmenlik Uygulama Yönergesi Çıkarmıştır. Bu düzenlemede öğrenciler lisans ve
tezsiz yüksek lisans programları boyunca her yıl okullara uygulamaya gideceklerdir. Bu olumlu bir gelişme
olmakla beraber Eğitim Tarihi, Eğitim Felsefesi, Okul Yönetimi, Eğitim Psikolojisi gibi derslerin
öğretmenlik formasyon dersleri içinde yer almaması bir eksiklik olarak değerlendirilebilir.
 KAYNAKÇA

AÇIKALIN, Aytaç
1994 Teknik ve Toplumsal Yönleriyle Okul Yöneticiliği.
Ankara: PEGEM Yayınları.

ADEM, Mahmut
2001 Devrim Yasaları Odağında Öğretim Birliği. İstanbul Çağdaş Eğitim Vakfı
Yayınları No:5
2000 Atatürkçü Düşünce Işığında Eğitim Politikamız. İstanbul Yeni Gün
Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş.

AKYÜZ, Yahya
1993 Türk Eğitim Tarihi. İstanbul: Kültür Koleji Yayınları No:2.

ATAÜNAL, Aydoğan
1994 Türkiye’de İlkokul Öğretmeni Yetiştirme Sorunu
(1923-1994).Ankara: MEB. Yüksek Öğretim Genel Müdürlüğü.

BAYRAK, Coşkun
1990 Eğitim Yüksekokullarında Örgütsel Değişme.
(Yayımlanmamış Doktora Tezi),
Ankara: H.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.

BUMİN, Birol
1990 İşletmelerde Organizasyon Geliştirme ve Çatışmanın
Yönetimi. Ankara: Gazi Üniversitesi İİBF.

BÜLBÜL, A. Sudi
1979 Üniversitelerde Öğretmen Yetiştirme ve Hacettepe Örneği.
(Yayımlanmamış Doçentlik Tezi), Ankara: Hacettepe
Üniversitesi.

BÜYÜKKARAGÖZ,S.Savaş
1987 Ögretmen Yetiştiren Kurumların Dünü, Bugünü,Geleceği
Sempozyumu,Gazi Eğitim, Mesleki Eğitim, Teknik Eğitim
 Fakülteleri 8-11 Haziran. Ankara:Gazi Üniversitesi Yayınları.
ÇELEBİOĞLU,Fuat
1990 Davranış Açısından Örgütsel Değişim.
İstanbul: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayın No:238.

CİCİOĞLU, Hasan
1985 Türkiye Cumhuriyetinde İlk ve Ortaöğretim (Tarihi Gelişimi).
Ankara: A. Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları No:140.

DİNÇER,Ömer
1992 Örgüt Geliştirme Teori, Uygulama ve Teknikler.
İstanbul: Timaş Basım Tic. Ve San. A.Ş.

DİCLE, Atilla ve Ülkü DİCLE

1973 “Örgütsel Değişim.” Verimlilik Dergisi.
Ankara: MPM Yay. C.2, S.3.

DUMAN,Tayyip
1991 Türkiye’de Ortaöğretime Öğretmen Yetiştirme.
İstanbul:MEB Yayınları.

GÜNEŞ, Hasan
1995 Okullarda Örgütsel Değişme Sürecinin Analizi.
Malatya: İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.

HANÇERLİOĞLU,Orhan
1989 Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.

KARASAR, Niyazi
1994 Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: 3A Araştırma Eğitim
Danışmanlık Ltd. Şti.

KAYA,Yahya Kemal
1989 İnsan Yetiştirme Düzenimize Yeni Bir Bakış.
Ankara: Bilim Yayınları.
KÜÇÜKAHMET, Leyla
1993 Öğretmen Yetiştirme (Program ve Uygulamaları).
Ankara: Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Matbaası.

KONGAR,Emre
1995 Toplumsal Değişme Kuramları ve Türkiye Gerçeği.
İstanbul:Remzi Kitabevi.

MEB
1995 Türkiye’de Öğretmen Yetiştirme. Ankara: Öğretmen
Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü, Yayın No:4.

ÖZDEMİR, Servet
1997 Eğitimde Örgütsel Yenileşme. Ankara: PEGEM Yayınları.

SAĞLAM,Mehmet
1979 Örgütsel Değişme. Ankara:TODAİE Yayınları No:185.

SÖZER,Ersan
1991 Türk Üniversitelerinde Öğretmen Yetiştirme Sistemlerinin
Öğretmenlik Davranışlarını Kazandırma Yönünden
Etkililiği. Eskişehir:Anadolu Üniversitesi Yayınları.

TEZCAN, Mahmut
1995 Toplumsal Değişme. Ankara: Feryal Matbaası.

YÖK
1997 YÖK Yürütme Kurulu Kararı. Karar No: 97.42.30