Professional Documents
Culture Documents
Mantık Konu Özeti
Mantık Konu Özeti
1 1
Önerme
1 0
Kesin olarak doğru ya da yanlış hüküm bildiren ifadelere
0 1
önerme denir.
0 0
Önermeler genellikle p, q, r, s, t, u, v gibi harflerle gös-
terilir. p, q ve r gibi üç farklı önermenin sekiz farklı doğruluk
durumu vardır.
Bir önermenin doğru ya da yanlış olmasına önermenin
doğruluk değeri denir. Görüldüğü gibi bir önerme için 2, iki önerme için 4, üç
önerme için 8 durum vardır.
Doğru hüküm “D” veya “1”, yanlış hüküm “Y” veya “0”
ile gösterilir. Kural: Genel olarak n tane farklı önermenin 2n tane
farklı doğruluk durumu vardır.
Bir p önermesi doğru ise p 1 , yanlış ise p 0 olarak
ifade edilir. Örnek:
Namık Karayanık /// Düzeyli Sorularla Hedefe Doğru
Çözüm:
k: “En tatlı meyve muzdur.”
Verilen önermelerin doğruluk değerleri, p 1 , q 0 , r 1
Doğruluk Tablosu
Buna göre, p r ve p q dur.
Bir önermenin iki farklı doğruluk durumu vardır.
Bir Önermenin Olumsuzu (Değili)
p
Bir önermenin hükmünün olumsuzu alınarak oluşturulan
1 yeni önermeye bu önermenin olumsuzu (değili) denir.
0
Bir p önermesinin değili p biçiminde gösterilir.
0 1 , 1 0 , (p) p dir.
1
Örnek: Değişme Özelliği
Birleşme Özelliği
Bileşik Önermeler
Her p, q ve r önermeleri için
İki veya daha fazla önermenin “veya”, “ve”, “ya da”, “ise”,
“ancak ve ancak” gibi bağlaçlarla birbirine bağlanması (p q) r p (q r)
sonucu elde edilen yeni önermeye bileşik önerme denir.
(p q) r p (q r)
Veya (V) Bağlacı ile Kurulan Bileşik Önermeler
Dağılma Özelliği
p ile q önermelerinin “veya” bağlacı ile bağlanması sonu-
cu elde edilen bileşik önermeye p veya q önermesi denir
ve p q biçiminde gösterilir. Her p, q ve r önermeleri için
p (q r) (p q) (p r)
p q önermesinin doğruluk tablosu aşağıdaki gibidir.
p (q r) (p q) (p r)
p q pvq
1 1 1 De Morgan Kuralları
1 1 1
1 0 1
Namık Karayanık /// Düzeyli Sorularla Hedefe Doğru
1 0 1 (p q) p q
01 1
0 1 1
00 0 (p q) p q
0 0 0
Anahtar Bilgiler
Anahtar Bilgi: Tabloda görüldüğü gibi p q bileşik
önermesi; önermelerin her ikisi de yanlış iken yanlış,
diğer durumlarda doğrudur. p 1 1 , p 0 p , p p 1
p (p q) (p 0) (p q) p (0 q) p 0 p dir.
p q p q
1 1 1 Ya da ( ) Bağlacı ile Kurulan Bileşik Önermeler
1 1 1
1 0 0
1 0 0 p ile q önermelerinin “ya da” bağlacı ile bağlanması sonu-
0 1 0
0 1 0 cu elde edilen bileşik önermeye p ya da q önermesi denir
00 0 ve p q biçiminde gösterilir.
0 0 0
p q önermesinin doğruluk tablosu aşağıdaki gibidir.
Anahtar Bilgi: Tabloda görüldüğü gibi p q bileşik
önermesi; önermelerin her ikisi de doğru iken doğru, p q pvq
diğer durumlarda yanlıştır. 1 1 0
1 1 0
ile Bağlaçlarına Ait Özellikler 1 0 1
1 0 1
01 1
0 1 1
Tek Kuvvet Özelliği
00 0
0 0 0
Her p önermesi için
Anahtar Bilgi: Tabloda görüldüğü gibi p q bileşik
p p p ve p p p dir.
önermesi; önermelerin doğruluk değerleri farklı iken
doğru, aynı iken yanlıştır.
2
Ya da ( ) Bağlacının Özellikleri
Anahtar Bilgi
1 1 0 0 1 1
Her p ve q önermeleri için
1 0 0 1 0 0
p q q p dir. 0 1 1 0 1 1
Birleşme Özelliği 0 0 1 1 1 1
(p q) p q p q
Namık Karayanık /// Düzeyli Sorularla Hedefe Doğru
Anahtar Bilgi: Tabloda görüldüğü gibi p q bileşik p q koşullu önermesinin değilini bulalım.
önermesi; birinci önerme doğru, ikinci önerme yanlış
olduğunda yanlış, diğer durumlarda doğrudur. (p q) (p q) p q dir.
3
Koşullu Önermenin Özellikleri Anahtar Bilgiler
Anahtar Bilgi
Anahtar Bilgiler
p q p q
1 1 1
1 1 1 Doğruluk tablosunda görüldüğü gibi,
1 0 0
1 0 0
p q (p q) (q p) dir.
0 1 0
0 1 0
001 Açık Önermeler
0 0 1
p q bileşik önermesinin doğruluk değeri 1 ise bu iki Açık önermeyi sağlayan değerler kümesine, açık
yönlü koşullu önermeye çift gerektirme denir. önermenin doğruluk kümesi (çözüm kümesi) denir.
4
Örnek: Örnek:
p(x, y) : " 3x 2y 10, x, y " p(x) : " x R, x 2 x " açık önermesinin doğruluk değerini
bulunuz.
ifadesi bir açık önermedir. Bu açık önerme,
"Bazı" sözcüğü en az bir anlamında kullanılır. Bazı ni- Dolayısıyla “Karesi kendisinden küçük olan en az bir tane
celeyicisi önüne geldiği elemanların en az biri anlamı- reel sayı vardır.” ifadesi doğru olduğundan p(x) açık
na gelir. Varlıksal niceleyici olarak da bilinir. önermesinin doğruluk değeri 1 dir.
“ ” sembolü ile gösterilir.
Anahtar Bilgi
"Her" sözcüğü bütün, hepsi, tamamı anlamına gelir.
Her niceleyicisi önüne geldiği elemanların tamamı an-
lamına gelir. Evrensel niceleyici olarak da bilinir. x, p(x) önermesinin doğru olduğunu göstermek için
p(x) in doğru olduğunu gösteren en az bir tane x de-
Namık Karayanık /// Düzeyli Sorularla Hedefe Doğru
Örnek:
x 2 2 5 x 2 7 dir.
x 2 için 22 4 7 doğru
Çözüm:
x 3 için 32 9 7 x yanlış
(p q) (p q) p q olduğundan, verilen önermenin
x 4 için 42 16 7 x yanlış
değili,
Çözüm:
Tanım, Aksiyom, Teorem ve İspat Kavramları Hipotez: “x tek sayıdır.”
Bir bilim dalı içerisinde sözcüklerin özel bir yeri vardır. Hüküm:” x 2 tek sayıdır.”
Özel anlamı olan sözcüklerden her birine, o bilim dalının
terimi denir. Bazı terimler tanımlı terim, bazıları ise tanım- p q x tek sayı x 2 tek sayıdır.
sız terimlerdir.
I. p q r
Tanım, bir kavramı kısa ve öz açıklayan önermedir.
II. r q
İyi bir tanım; tanımlı ve tanımsız terimlerden yararlan-
malı, herkes için açık, anlaşılır ve tutarlı olmalı, aynı
türden kavramları kapsamalı, aynı türden olmayan kav- Çözüm:
ramları dışarıda bırakmalıdır.
I. p q r (a 0) (b 0) (a b 0)
Tanıma bir örnek verelim.
"Düzlemde sabit bir noktaya eşit uzaklıktaki noktalar (a 0) (b 0) (a
b
0)
kümesine çember denir." Burada düzlem, nokta, eşit- 1 1
lik, uzaklık ve küme kavramları birer terimdir.
1 1 1 dir.
Doğruluğu açık ve seçik olarak belirli olan ve bu ne-
denle ispatına gerek duyulmayan önermelere aksiyom II. r q (a b 0) (b 0)
denir.
(a
b
0) (b
0) ( b 0 ve a 0 da olabilir.)
Örneğin; “Farklı iki noktadan yalnız bir doğru geçer.” 1 0
önermesi bir aksiyomdur.
1 0 0 dır.
Doğruluğu ispatlanması gereken önermelere teorem
denir. Bir teoremin verilen kısmına hipotez, ispatlana- Örnek:
cak olan kısmına ise hüküm denir. Bir teoremin hipo-
tezinden hareketle hükmünün doğru olduğunu gös- (p q) (p q) önermesinin en sade şeklini bulunuz.
termeye teoremi ispatlamak denir.
Çözüm:
Örneğin; “Bir üçgenin iç açılarının ölçüleri toplamı
180 dir.” önermesi bir teoremdir.
p q p q olduğundan,
) m(B)
p q ABC üçgen m(A m(C)
180 dir.
(p q) (p q) (p q) (p q)