10/31/2018

Leksion 3: Algjebra e Bool-it dhe

Logjika Numerike

Përgatiti: Dr. Ina Papadhopulli

Qarqet logjike
• Ndahen në dy lloje:
– Qarqe kombinatore
– Qarqe sekuenciale

• Qarqe Kombinatore • Qarqe Sekuenciale

– Output-i varet vetëm nga input-i - Output-i varet nga input-i aktual dhe
aktual gjendja

Combinational Combinational
inputs : : Logic :: outputs inputs : : Logic :: outputs

Memory

1
 10/31/2018

Qarqet Sekuenciale

Qarqet Sekuenciale

• Duhet një mënyrë që kompjuterat të kenë

memorje.
• P.sh. Një numërues
• Qarqet sekuenciale: output-i varet nga
input-i aktual dhe nga input-et e
mëparshme.
• Elementi i memorjes: Flip-Flop (FF)

2
 10/31/2018

Qarqet Sekuenciale
• Qarqet sekuenciale janë dy llojesh:
– Asinkrone: bëhen aktive kur ndryshon një prej input-eve
– Qarqe sinkrone: përdorin clock-un
• Edge Triggered Positive pulses
• Pulse Triggered

•Clock-u: Positive edges Negative edges

o Një qark që emeton pulse periodike

o Përcakton se kur do të bëhet aktiv qarku sinkron.
• Qarqet sekuenciale zakonisht janë edge-triggered
5

Elementi Bistabël
• Ka dy gjendje stabel
• Nuk ka input-e
• Ne momentin e parë që ka energji ai merr një prej dy
gjendjeve dhe qendron ashtu gjithmonë
• Ruan një bit informacion, por nuk është i përshtatshëm
sepse nuk ka inpute për të kontrolluar daljen

3
 10/31/2018

Flip-Flop SR (Set Reset)

Flip-flop SR me Clock

4
 10/31/2018

Flip-Flop SR (Set Reset)-Shembull

Flip-Flop JK
• Eleminon problemin e gjendjes së
paqëndrueshme të FF-SR

10

5
 10/31/2018

Flip-Flop D
D C Qn Qn+1 description

0 0 0
Clear
0 1 0 (reset)
1 0 1
Set
1 1 1

input output output

tek para pas Qn+1 = D
clock clock clock
Flip-flop D thjesht ruan vleren e D-së gjatë tranzicionit të clock-ut.

Vlera e mëparëshme, Qn, nuk ka efekt, ne ndryshim nga flip-flop e tjere.

D.m.th. ky FF sillet si nje memorje e thjeshte.
Flip-flop më i përdorur: I thjeshte per t’u ndertuar edhe perdorur.

Një regjistër ndertohet nga disa FF-D, nje per secilin bit te ruajtur.

Flip Flop / Latch

• Flip Flop është edge-triggered
• Latch është element bistabel, por që nuk e ka
clock-un edge-triggered, por pulse-triggered
Shembull: Tregoni output-in Q kur jepen sinjalet
e hyrjes.
(FF-D të konsiderohet positive-edge-triggered, d.m.th. FF bëhet
aktiv vetëm gjatë kalimit të sinjalit të clock-ut nga 0 në 1, ndersa
Latch-D kur clock-u eshte pozitiv)

12

6
 10/31/2018

Zgjidhje

13

Latch D/ Flip-Flop D
Latch D Flip-Flop D
(negative edge triggered)

C D Q(t+1) D CLK Q(t+1) Comments

1 0 0 Reset 1 ↓ 1 Set
1 1 1 Set 0 ↓ 0 Reset
0 X Q(t) No change
↓ = tranzicion i clock-ut HIGH - LOW
14

7
 10/31/2018

Shembull i Qarkut Sekuencial: Regjistrat

15

Diagrama kohore: Flip-Flop JK

(negative edge triggered)

hold set hold clear toggle set

(no effect)

8
 10/31/2018

Shembull i Qarkut Sekuencial:Numëruesi

• Në figurë jepet një numërues me 4 bit

17

Shembull i Qarkut Sekuencial: Memorja (4x3)

18

9
 10/31/2018

Shembull i Qarkut Sekuencial:

Memorja (4x3)
• Hapat për shkrimin e një fjale:
– Adresa e fjalës vendoset tek S0 dhe S1
– Sinjali WE (Write enable) vendoset në 1
– Dekoder-i duke përdorur S0 dhe S1 zgjedh një fjalë
– CLK, WE dhe sinjali që del nga dekoder-i zgjedhin një
fjalë
– CLK për fjalën e zgjedhur aktivizohet
– Kur CLK pulson input-i ruhet tek FF-D
19

Punë Laboratori 1
• Tema: Instalimi dhe njohja me simulatorin
Logisim.
– Site për download:
• http://www.cburch.com/logisim/
– Një video ndihmëse për të filluar punën me
simulatorin:
• https://www.youtube.com/watch?v=cMz7wyY_PxE

20

10
 10/31/2018

Dritarja kryesore e Logisim

21

Tutorial për Logisim

22

11
 10/31/2018

Referenca
Linda Null, “Essentials of Computer
Organization and Architecture”, 2003,
faqe 114 – 143
Computer Organization and Design. The
Hardware/Software Interface, 4th Edition
Shtojca C

23

FALEMINDERIT!

24

12