Professional Documents
Culture Documents
თარგმანის ტექნიკა
თარგმანის ტექნიკა
თარგმანის ტექნიკა
თარგმანის ისტორია ჯერ კიდევ ანტიკური ხანიდან იწყება. ჩინეთში ბუდიზმის
დამკვიდრებას სწორედ თარგმანმა შეუწყო ხელი. მის განვითარებას ხელს
უწყობდნენ დიდგვაროვნებიც, რომლებსაც სურდათ მეცნიერების სხვადასხვა
სფეროდში მეტი ინფორმაცია მიეღოთ.
მთარგმნელის უმთავრესი ამოცანაა სამიზნე ენაზე ისე გადმოიტანოს ორიგინალის
შინაარსი, რომ არ დაირღვეს მისი სტილისტური და ექსპრესიული თავისებურებები.
წერითი თარგმანის დროს შესაძლებელია ტექსტის წინასწარი წაკითხვა და
ანალიზი, რომლის მიხედვითაც განისაზღვრება შინაარსის ხასიათი და
სტილისტური თავისებურებანი. თარგმანში, განსაკუთრებით შესატყვისთა
თარგმნისას, დიდი მნიშვნელობა ენიჭება სხვადასხვა ტიპის ლექსიკურ
ტრანსფორმაციებს.
გვაქვს შესატყვისთა სამი კატერგორია:
1.ეკვივალენტები; 2.შესატყვისები; 3. მთარგმნელობითი ტრანსფორმაციები.
1.ეკვივალენტებს განსაკუთრებით დიდი მნიშვნელობა აქვთ ზეპირი თარგმანის
დროს. ის ეხმარება თარჯიმანს გაიგოს კონტექსტისა და მთელი გამონათქვამის
მნიშვნელობა.
2.შესატყვისები/კონტექსტუალური მნიშვნელობები ჩნდება მეტყველებაში სიტყვების
გამოყენების პროცესში. სიტყვის მნიშვნელობა დამოკიდებული ხდება მისი
გარენომცველი სიტყვების მნიშვნელობაზე. გამოყოფენ უზუალურ (განმეორებით)
და ოკაზიონალურ (შემთხვევით) მნიშვნელობებს. უზუალური მნიშვნელობები
შესაძლოა გადავიდეს ვარიანტული შესატყვისების კატეგორიაში, ოკაზიონალური
კი ჩნდება და ქრება, როგორც ამა თუ იმ ავტორის მიერ სიტყვათა სუბიექტური
გამოყენების გამოხატულება და, ძირითადად, მხატვრული ლიტერატურის
თარგმანისთვისაა დამახასიათებლი.
თარგმნისას განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, რომ ვერიდოთ სიტყვა-სიტყვით
თარგმანს. ეს განსაკუთრებით ხშირია, როდესაც ადგილი აქვს უცხო და მშობლიურ
ენაში არსებულ სიტყვებს შორის ფონეტიკურ მსგავსებას. მაგ: ინგლისურ ენაში
თარგმანის ტექნიკა 1
composer აღნიშნავს ასოთამწყობს (პიპოგრაფიაში), და არა კომპოზიტორს.
ხშირია აგრეთვე შემთხვევები,როდესაც მთარგმნელი იყენებს ყველაზე მეტად
გავრცელებულ სიტყვას კონტექსტუალური მნიშვნელობის ნაცვლად, ან როდესაც
ფრაზეოლოგიურ ერთეულს თარგმნის არა მთლიანობაში, არამედ მისი
შემადგენელი სიტყვების მნიშვნელობების მიხედვით.
როგორც ცნობილია, უცხო ენაში სიტყვები პოლისემანტური- ანუ
მრავალმნიშვნელოვანია. ამა თუ იმ სიტყვის ზუსტ მნიშვნელობას ვიგებთ
კონტექსტის მიხედვით, თუმცა ეს ნაკლებად ეხებათ ტექნიკურ ტერმონებს,
რომლებიც ძირითადად მონოსემანტური, მხოლოდ ერთი მნიშვნელობის მქონეა.
რა გვაძ;ლევს იმის თქმის საშუალებას, რომ თარგმანი შეესაბამება ორიგინალს,
მაშინ როდესაც არც სიტყვები და არც გრამატიკული სტრუქტურა არ ემთხვევა?
გერმანელი მეცნიერი ვერნერ კოლერი გამოყობს ეკვივალენტების ხუთ
კატეგორიას.
თარგმანის ტექნიკა 2
შემთხვევები მოიხსენიება “ლექსიკურ ტრანსფორმაციებათ”
არსებობს ლექსიკური ტრანსფორმაციების 7 სახესხვაობა
1.მნიშვნელობათა დიფერენცირება
2.მნიშვნელობათა კონკრეტიზირება
3.მნიშვნელობის განზოგადება
4.აზრის განვითარება
5.ანტონიმური თარგმანი
6.სრული გარდაქმნა
თარგმანის ტექნიკა 3
თითოეულ კატეგორიის შიგნით, ასევე სხვადასხვა კატეგორიებს შორის. თარგმნის
დროს არავითარი მნიშვენლობა არა აქვს თუ სიტყვის რა ფორმით გადმოიცემა
მისი შინაარსი.
5.ანტონიმური თარგმანი - ეს ხერხი გულისმობს ამა თუ იმ ცნების საპირისპირო
მნიშვნელობით ჩანაცვლებაში ისე, რომ შენარჩუნებული იქნას მისი შინაარსი.
უმეტესად ეს შეიძლება იყოს დადებითი წინადადების უარყოფითი წინადადებით
შეცვლა ან პირიქით.
4.წინადადების კონტექსტი
თარგმანის ტექნიკა 4
5.მისი ექსპრესიულ-სტილისტური ფუნქცია.
თარგმანის ტექნიკა 5