First Periodic Exam Reviewer planong pagkonsumo ng mamimili ;
Panandalian, May alternatives, Mabilis
In Araling Panlipunan mapunan
Ekonomiks Mga Dahilan kung bakit may KAKAPUSAN!
- decision making, products, needs, market, ● Walang hanggang pangangailangan growth etc. at kagustuhan - pag-aaral kung paano magpapasiya at ● Limitadong pinagkukunang yaman tutugon ang lipunan sa walang hanggang ● Maaksayang paggamit pangangailangan at kagustuhan ng tao sa kabila ng limitadong pinagkukunang-yaman Bakit ito magiging suliranin? ● Pinagmumulan ng digmaan (Pamamahala ng sambahayan) ● Nagpapalala sa implasyon “Oikos” - sambahayan > bahay > pamilya ● Kahirapan “Nomos” - pamamahala
Economic Problems! Pinagkukunang-yaman - mga bagay na
● Walang hanggang pangangailangan maaaring gamitin sa pagbuo ng produkto at ● Limitadong pinagkukunang yaman serbisyo na makatutugon sa pangangailangan ● Walang hanggang kagustuhan at kagustuhan ng tao
Maykroekonomiks - maliit at indibidwal na ● Likas na Yaman
sektor ng ekonomiya…pamilya at pamilihan - yamang lupa, mineral, enerhiya, (Adam Smith) tubig
Makroekonomiks - mas malawak na pag- ● Yamang Tao
aaral/pangkalahatang ekonomiya…inflation, - ginagamit ng tao ang kanyang talino, buwis, poverty, unemployment (John Maynard kakayahan, at kasanayan upang Keynes) umunlad ang likas na yaman na kailangan sa paggawa ng products at Ekonomiks Bilang Agham Panlipunan services Agham - sumusuri at nagpapaliwanag sa mga nagaganap sa mundo ● Yamang Kapital - mga bagay na nilikha ng tao na Natural Science - physics/chemistry/anatomy gagamitin sa paggawa ng mga etc. produkto Social Science - ugnayan/paggalaw ng - makinarya, sasakyan, planta, tao/sociology/psychology/economics telekomunikasyon - Depreciation : ang pagbaba ng Pangunahing Konsepto sa Ekonomiks halaga ng yamang kapital Kakapusan - hindi kasapatan ng pinagkukunang yaman upang tugunan ang mga pangangailangan at kagustuhan ng tao ; Pangangailangan at Kagustuhan Likas na Limitado, Hindi sapat ang resources ➢ Paano magpapasiya? ➢ Paano Tutugon? Kakulangan - sitwasyon kung saan hindi ➢ Pinagkukunang-yaman nakasasapat ang suplay ng isang produkto sa ➢ Limitado ➢ Unlimited wants Alokasyon ➢ Unlimited needs - isinasagawa ang alokasyon upang matugunan and needs at wants ng tao upang Pangangailangan - mga pangunahing bagay hindi maranasan ang kakapusan na kailangan ng tao upang siya ay mabuhay - tumutukoy sa wastong paghahati-hati at sa lipunan na kaniyang ginagalawan pamamahala sa mga pinagkukunang-yaman ng bansa upang matugunan ang mga ● Ekonomik - bagay na kailangan bilhin pangangailangan ng mga mamamayan ● Hindi Ekonomik - pangangailangang nadarama Ang tatlong katanungan! 1. Ano ang gagawing produkto at serbisyo? Kagustuhan - mga bagay na - Maaaring pagbatayan ang mga salik na nakapagpapagaan sa buhay ng tao at nakakaapekto sa pangangailangan at nagbibigay ng kasiyahan kagustuhan ng mga tao - Pinagbatayan din ang mga resources na Teorya ng Pangangailangan ni Abraham nasa paligid Maslow - Nagpapakilala ng ilang mga ● Pisyolohikal - kailangan natin upang pangangailangan o kagustuhang hindi ba mabuhay, kapag wala ito hindi gagana natutugunan sa lipunan nang normal ang ating mga katawan ● Pangkaligtasan - seguridad, 2. Paano isasagawa ang produkto/serbisyo? kaligtasan, sustento - Labor Intensive or Capital Intensive? Ano ● Magmahal at Pakikisapi - ang paraan kung paano lilikhain ang produkto pagkakalinga, pakikisalamuha o serbisyo? Nararapat isaalang-alang ang ● Mabigyan ng pagpapahalaga ng iba kahusayan/effieciency tao - magpaparamdam sayo na ➢ Labor Intensive - mga manggagawa mahalaga ka (tao) ● Maipatupad ang kaganapang ➢ Capital Intensive - mga makinarya pagkatao - pagiging kontento ➢ 3. Para kanino ang isasagawang produkto/serbisyo? - Mahalagang tanong na magtatakda sa Mga Salik na Nakaiimpluwensya sa alokasyon ng produkto at serbisyo ay kung Pangangailangan at Kagustuhan sino ang pangunahing makikinabang sa ● Indibidwal - Edad, Panlasa, Antas ng produktong gagawin Edukasyon, Kasarian, Hanapbuhay - Ang produkto ay kinakailangan ng lahat ng tao sa pamayanan? ● Impluwensyang Panlipunan at Kultura - Ito ba ay ibibigay lang sa ilang piling pangkat - Katayuang Panlipunan, Institusyon ng lipunan? sa Lipunan, Relihiyon - Ano-ano ang magiging pamantayan sa pagpili ng mga taong maaaring gumamit nito? ● Impluwensyang Pang-ekonomiya - Presyo, Kita Pagkonsumo - tumutukoy sa pagbili at paggamit ng mga ● Impluwensyang Pangkalikasan produkto at serbisyo upang matugunan ang - Klima mga pangangailangan at kagustuhan - pagbili ng mamahaling produkto ★ Ano-ano nga ba ang ating upang ipagmalaki isinasaalang-alang bago tayo kumonsumo? ● Mapanganib na Pagkonsumo - kailangan/kagustuhan, kaledad, - pagbili/paggamit ng produkto na presyo, pakinabang (satisfaction) maaaring makapinsala sa kalusugan at kapakanan ng konsyumer o Utility - kasiyahan/satisfaction na nakukuha sa mamimili pagkonsumo ng produkto o serbisyo ; maaaring ipakahulugan bilang kapakinabang Mga Salik na Nakakaapekto sa dulot ng pagkonsumo Pagkonsumo 1. Pagbabago sa Presyo Marginal Utility - karagdagang utility na - When the price increases, consumption matatamo sa pagkonsumo ng isang decreases kardagang yunit ng produkto o serbisyo - When the price decreases, consumption increases Law of Diminishing Marginal Utility! - bumababa ang karagdagang utility na 2. Kita nakukuha sa pagkonsumo ng bawat yunit - Kapag tumaas ang kita, mas maganda ang kaledad ng produktong binibili Utility Maximization - natamo ang - Hindi purkit nag-iiba ang presyo, nagbabago pinakamataas na utility na maaaring umabot ang lebel ng mga pangangailangan natin sa harap ng kanyang budget constraint
Uri ng Pagkonsumo 3. Mga Inaasahan
● Tuwirang Pagkonsumo - Weather eg. bibili na ng stock ng pagkain - pagbili ng produkto upang direktang ngunit iniiwasan pa rin ang panic buying dahil matugunan ang ito ay pwedeng maging dahilan ng shortage at pangangailangan/kagustuhan pagtaas ng presyo
● Produktibong Pagkonsumo 4. Pagkakautang
- pagbili ng produkto at gagawing - Nababawasan ang pagkonsumo panibagong produkto upang tumaas - Kung tataas ang interes, bababa ang ang satisfaction level na makukuha sa konsumo pagkonsumo - Kung bababa ang interes, tataas ang - paggamit ng produkto upang konsumo makagawa ng final product na tutugon sa mga pangangailangan o 5. Demonstration Effect/Pag-aanunsiyo kagustuhan - Commercials and Advertisements
● Maaksayang Pagkonsumo Mga Pamantayan sa Wastong Pamimili
- sobra-sobrang pagbili ng produkto sa ● Mapanuri pangangailan - Sinusuri ang produktong bibilhin. Tinitingnan ang sangkap, presyo, ● Lantad na Pagkonsumo timbang, pagkakagawa, at iba pa. Kung may pagkakataon pa ay inihahambing ang mga produkto sa siya nagpapadala sa popularidad ng isa't isa upang makapagdesisyon produkto na may mataas na presyo nang mas mabuti at mapili ang upang matiyak na magiging sapat ang produktong sulit sa ibabayad. kaniyang salapi sa kaniyang mga pangangailangan. ● May Alternatibo o Pamalit - May mga panahon na walang sapat ● Hindi Nagpapanic-buying na pera ang mamimili upang bilhin - Ang artipisyal na kakulangan bunga ang produktong dati nang binibili. ng pagtatago ng mga produkto Maaari din magbago na ang kalidad (hoarding) ng mga nagtitinda upang ng produktong dati nang binibili. Ang mapataas ang presyo ay hindi matalinong pamimili, sa ganitong ikinababahala ng isang matalinong pagkakataon, ay marunong humanap konsyumer dahil alam niyang ang ng pagpapanic-buying ay lalo lamang pamalit na makatutugon din sa magpapalala ng stiwasyon. pangangailangang tinutugunan ng produktong dating binibili.
● Hindi Nagpapadaya ● Hindi Nagpapadala sa Anunsiyo
- May mga pagkakataon na ang mga - Ang pag-endorso ng produkto ng mamimili ay natatapat sa isang mga artista ay hindi tinderang may hindi magandang nakakapagpabago sa pagkonsumo ng hangarin. Ang matalinong mamimili ay isang matalinong konsyumer. Ang laging handa, at mapagmasid sa mga kalidad ng produkto ang tinitingnan at maling gawain lalo na sa pagsusukli at hindi ang paraan na pag-aanunsiyo na paggamit ng timbangan. ginamit.
● Makatwiran Mga Karapatan ng Konsyumer
- Lahat ng konsyumer ay nakararanas ● Karapatan sa mga Batayang ng kakulangan sa salapi o limitadong Pangangailangan badyet. Kaya sa pagpili ng isang - Dapat magkaroon ang mga produkto ayisinasaalang-alang ang konsyumer ng mga produkto at presyo at kalidad nito. Isinasaisip din serbisyong tutugon sa kanilang mga ang kasiyahang matatamo sa pagbili batayang pangangailangan tulad ng at paggamit ng produkto pati na pagkain, damit, tahanan, serbisyong rin kung gaano katindi ang pangkalusugan, at edukasyon. pangangailangan dito. Makatwiran ang konsyumer kapag inuuna ang ● Karapatan sa Kaligtasan mga bagay na mahalaga kumpara sa - Karapatan ng mga kosyumer na mga luho lamang. maprotektahan mula sa mga produktong maaaring magdulot ng ● Sumusunod sa Badyet panganib sa buhay at kalusugan. - Ito ay kaugnay ng pagiging makatwiran ng matalinong konsyumer. ● Karapatan sa Patalastasan Tinitimbang niya ang mga bagay- bagay ayon sa kaniyang badyet. Hindi - Dapat mapangalagaan ang mga Batas na nangangalaga sa Kapakanan ng konsyumer mula sa mga mapanlinlang mga mamimili na pag-aanunsiyo at gawain. Nakatakda sa Republic Act 7394 (Consumer Act of the Philippines) ang kalipuna ng mga ● Karapatang Pumili patakarang nagbibigay ng proteksyon at - Dapat mabigyan ang mga nangangalaga sa interes ng mga mamimill. konsyumer ng sapat na dami ng Isinusulong din ng batas na Ito ang pagpipilian sa kagalingang dapat makamit ng lahat produktong mabibili sa abot-kayang ng mamimili. Itinatadhana ng batas na Ito ang halaga. Kaakibat nito, dapat ay may mga pamantayang dapat sundin sa kativakan tungkol sa kalidad ng pagsasagawa at operasyon ng mga negosyo nasabing mga produkto. at industriya. Ang mga sumusunod ang binibigyang-pansin ng batas na ito: ● Karapatang Dinggin - Karapatan ng mga konsyumer na A. Kaligtasan at proteksyon ng mga mamimili magkaroon ng tinig sa pamahalaan laban sa panganib sa kalusugan at kaligtasan. upang maiparating at maisaalang- alang ang kanilang mga saloobin at B. Proteksyon laban sa mapanlinlang at alalahanin. hindimakatarungang gawaing may kaugnayan sa operasyon ng mga negosyo at industriya. ● Karapatang Bayaran at Tumbasan sa Anumang Kapinsalaan C. Pagkakataong madinig ang reklamo at - Dapat mabigyan ng karampatang hinaing ng mga mamimili. kompensasyon ang mga konsyumer na napinsala o nakabili ng D. Representasyon ng kinatawan ng mga depektibong produkto, o samahan ng mamimili sa pagbabalanagkas at napagkalooban ng hindi magandang pagbuo ng mga patakarang pangkabuhayan serbisvo. at panlipunan.
● Karapatan sa Pagtuturo Tungkol sa Mga Ahensya na Nangangalaga sa mga
Pagiging Matalinong Mamimili Mamimili - Kallangan mabigyan ang mga ➢ Department of Trade and Industry konsyumer ng pagkakataong matamo (DTI) ang mga kaalaman at kasanayang kallangan nil upang maging ➢ Food and Drugs Administration (FDA) matalinong mamimill. - Pinangangalagaan ng ahensiyang ito ang kalusugan ng publiko sa ● Karapatan sa Isang Malinis na pamamagitan ng paniniguro na ang Kapaligiran kalidad ng mga produkto at pagkain - Dapat ay makapamuhay ang mga at gamot ay hindi mapanganib at konsyumer sa kapaligirang nagtataglayng tamang impormasyon magtataguyod sa kanllang kalusugan, tungkol sa nilalaman ng mga ito para kagalingan, at dignidad. sa kaalaman ng mga mamamayan.
➢ Bureau of Product Standards (BPS)
- Ito ang ahensya ng pamahalaan na nagbibigay ng mga pamantayang dapat sundin ng mga kumpanya at Produksyon pabrika na gumagawa ng iba't ibang - pagsama-sama ng mga salik > process > produkto. Ito rin ang nagpapatupad ng output mga pamantayan sa kalidad at kaligtasan ng iba't ibang uri ng Mga Salik ng Produksyon! produktong nakikita sa pamilihan. 1. Lupa (Likas na Yaman) 2. Lakas-paggawa (May kakayahang mag- ➢ Land Transportation Franchising and isip) Regulatory Board (LTFRB) - White Collar (Dominant : Isip) - Ang ahensyang ito ang nagtatakda - Blue Collar (Dominant : Lakas) ng pagtaas at tamang pagsingil sa 3. Kapital (Durable Goods) mga 4. Entrepreneurship (Nakakaalam ng pamasahe sa pampublikong mismong negosyo) sasakyan. - Inobasyon (Improvement of Present Products) ➢ Philippine Overseas Employment - Makapagdesisyon Administration - Organisa - Ahensyang nagbibigay tuon sa - Accountable reklamo laban sa illegal recruitment - Tiwala at Commitment activities Organisasyon ng Negosyo! ➢ Professional Regulation Commision 1. Sole Propreitorship - Ahensyang tumutugon hinggil sa 2. Sosyohan mga hindi matapat na pagsasagawa 3. Korporasyon ng propesyon kabilang na ang mga - Invest (Stockholder) accountant, doktor, inhinyero atbp. - Dividends (Kita) 4. Kooperatiba - Magpautang