Professional Documents
Culture Documents
375 & 378 Revised Key Ans Note
375 & 378 Revised Key Ans Note
ಇತಿವೃತ್ತ
ವಿಯೆಟ್ನಾಂ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಮಾನವತ್ವವು ಮಾನವ
ಹಕ್ಕುಗಳಿಗೆ ಪರಿವರ್ತನೆಯಾಗಿ ಪ್ರಕಾಶಿಸಿದ
ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಇದು ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು. ಈ
ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಯ ಮೂಲಗಳು
'ಕ್ಷೇಮಾಭಿವೃದ್ಧಿ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪನೆ' ಪದ್ಧತಿಗಳನ್ನು
ಆರಂಭಿಸಿದ ಮತ್ತು 'ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪನೆ'
ತತ್ವಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿದ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ
ಉದ್ಭವಿಸಿದವು. ಈ ಪದಗಳಿಂದ ಕಾರ್ಮಿಕ
ಸಂಬಂಧಿತ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು ಜತೆಗೂಡಿದ ದೊಡ್ಡ
ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪನೆ ಚಟುವಟಿಕೆ
ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು. ಇದು 'ವೈಯಕ್ತಿಕ
ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆ' ಎಂದು ಕಾಲಕ್ರಮೇಣ
ಹೆಸರಾಯಿತು.
ಈ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಗೆ ಮಾನವ
ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳು ಎನ್ನುವುದು ಕಾಲಕ್ರಮೇಣ
ಸಾಮಾನ್ಯ ಹೆಸರಾಯಿತು. ಅಮೆರಿಕ ಮತ್ತು
ಬಹುರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮತ್ತು ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ
ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಮೊದಲ ನಿದರ್ಶನವೆನಿಸಿತು.
ಕಾರ್ಮಿಕ ಶಕ್ತಿಯ ನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಪ್ರಮಾಣಾತ್ಮಕ
ಮತ್ತು ವ್ಯವಹಾರ ಚಾತುರ್ಯದ ಮಾರ್ಗದ
ಅಳವಡಿಕೆಯನ್ನು ಇದು ಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. ಸೀಮಿತ
ಕೌಶಲ್ಯದ ಮತ್ತು ಅತೀ ಕೌಶಲ್ಯದ ಕಾರ್ಮಿಕರನ್ನು
ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕ ಅನುಕೂಲ ಗಳಿಸಲು
ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪನೆಯಿಂದ
ಬೇಡಿಕೆಯಿತ್ತು.
ಹಿನ್ನೆಲೆ
ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸುವ 'ಮಾನವ
ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳು' ಪದವು ಅವರ ಉದ್ದೇಶಗಳ
ಸಾಧನೆಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಕಾರ್ಮಿಕಶಕ್ತಿಯ
ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಾಗಿದೆ. ಕೈಗಾರಿಕೆ/ಸಾಂಸ್ಥಿಕ
ಮನೋವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಸಿದ್ಧಾಂತದಲ್ಲಿ
ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳಿಂದ ಈ
ವಿಷಯವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳ ಲಾಗಿದೆ. ಮಾನವ
ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳು ಸಂದರ್ಭವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ
ಎರಡು ಸಂಬಂಧಿತ ಅರ್ಥವಿವರಣೆಗಳನ್ನು
ಹೊಂದಿದೆ. ಮೂಲ ಬಳಕೆಯು ರಾಜಕೀಯ
ಅರ್ಥವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರದಿಂದ
ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ದುಡಿಮೆ ಎಂದು
ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ನಾಲ್ಕು ಉತ್ಪಾದನೆಯ
ಅಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಇನ್ನಷ್ಟು ಅನ್ವಯಿಕ
ಮಾರ್ಗಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ
ಈ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವು ಬದಲಾಯಿತು.[೧] ಈ
ವಿಷಯವು ಮಾನವ 'ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ
ಅಭಿವೃದ್ಧಿ'ಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಿತು. ಇದನ್ನು ಮಾನವ
ಬಂಡವಾಳದಲ್ಲಿ ಹೂಡಿಕೆ ಎಂದು ಕೂಡ
ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯು
ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿನ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಅನ್ವಯಿಸಬಹುದು
ಅಥವಾ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಮಟ್ಟದಿಂದ ಆಚೆಗೆ ಕೈಗಾರಿಕೆ
ಕ್ಷೇತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಿಗೂ
ಅನ್ವಯಿಸಬಹುದು.[೨]
ಇತಿಹಾಸ
ಈ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಯ ಮುಂಚಿನ
ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ಎರಡು ವಿಶಿಷ್ಟ
ಅಭಿಯಾನಗಳಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಬಹುದು. ಒಂದು
ಅಂಶವು 19ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು.
ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಬೋರ್ನ್ವಿಲ್ಲೆ ಕಾರ್ಖಾನೆಯಲ್ಲಿ
ಕ್ಯಾಡ್ಬರೀಸ್ ಕಾರ್ಮಿಕಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಅವರ
ಕುಟುಂಬಗಳ ಹಿತ ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡುವ
ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಿತು. ಪ್ರಥಮ ವಿಶ್ವ
ಮಹಾ ಯುದ್ಧದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಯುನೈಟೆಡ್
ಕಿಂಗ್ಡಂ(ಬ್ರಿಟನ್)ನ ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳಲ್ಲಿ
ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಉದ್ಯೋಗವು
"ಕಲ್ಯಾಣಾಧಿಕಾರಿಗಳ" ಪರಿಚಯಕ್ಕೆ ದಾರಿ
ಕಲ್ಪಿಸಿತು. *ಏತನ್ಮಧ್ಯೆ, ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿ ಮಾನವ
ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು 1900ರ
ದಶಕದ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಟೈಲರಿಸಂ ಅಥವಾ
"ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪನೆ"ಯ ದಕ್ಷತೆಗೆ ಗಮನ
ವಹಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ
ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಯಿತು.
ಫೋರ್ಡ್ ಮೋಟರ್ ಕಂಪೆನಿ ಮುಂತಾದ ಅತ್ಯಂತ
ಯಾಂತ್ರೀಕೃತ ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ದಕ್ಷತೆಯ
ದುಡಿಮೆಯ ಪದ್ಧತಿಗಳ ಬೇಡಿಕೆಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ
ಅದು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಾಯಿತು.
ಇತರ ಪರಿಗಣನೆಗಳು
ಮಾನವ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳು ಹಾಗು ಇದೇ ರೀತಿ
"ಮಾನವ ಬಂಡವಾಳ"ಮುಂತಾದ ಪದಗಳು
ನಿತ್ಯಬಳಕೆಯ ಪದಗಳಾಗಿದ್ದರೂ ಇವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ
ನಕಾರಾತ್ಮಕ ಗ್ರಹಿಕೆ ಮುಂದುವರಿದಿದ್ದು, ಜನರಿಗೆ
ಅವಮಾನವೆಂದು ಪರಿಗಣಿತವಾಗಿರಬಹುದು.
ಕಚೇರಿ ಯಂತ್ರಗಳು ಅಥವಾ ವಾಹನಗಳಂತೆ
ಜನರು ಕೇವಲ ಸರಕುಗಳು ಎಂಬ ಭಾವನೆಯನ್ನು
ಅದು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾದ
ಭರವಸೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿದರೂ ಕೂಡ ಈ ಭಾವನೆ
ಉಂಟಾಗುತ್ತಿದೆ. ಮಾನವ ಜೀವಿಗಳು ಸರಕುಗಳು
ಅಥವಾ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳಲ್ಲ, ಉತ್ಪಾದಕ
ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಸೃಜನಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಸಮಾಜ
ಜೀವಿಗಳು ಎಂದು ಆಧುನಿಕ ವಿಶ್ಲೇಷಕರು
ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಇದಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ, ISO 9001ರ 2000ರ
ಪರಾಮರ್ಶೆಯು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು, ಅವುಗಳ
ಅನುಕ್ರಮವನ್ನು ಮತ್ತು ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು
ಗುರುತಿಸುವ ಹಾಗು ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳನ್ನು ಮತ್ತು
ಅಧಿಕಾರಗಳನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುವ ಮತ್ತು ಮಾಹಿತಿ
ನೀಡುವ ಅಗತ್ಯದಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯ ವಾಗಿ
ಭಾರೀ ಸಂಘಟಿತವಾದ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಾದ ಫ್ರಾನ್ಸ್
ಮತ್ತು ಜರ್ಮನಿಯು ಇಂತಹ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು
ಅಳವಡಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ನೀಡಿದೆ.
ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾರ್ಮಿಕ ಸಂಘಟನೆ 2001ರಲ್ಲಿ
ಕೂಡ ಮಾನವ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಕುರಿತ
ತನ್ನ 1975 ರ ಶಿಫಾರಸು 150ಕ್ಕೆ ಮರುಭೇಟಿ
ನೀಡಿ ಪರಿಷ್ಕರಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿತು.[೮]
ಈ ಪ್ರವೃತ್ತಿಗಳ ಒಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯವೆಂದರೆ,
ರಾಜಕೀಯ ಅರ್ಥವ್ಯವಸ್ಥೆ ಕುರಿತು ಪ್ರಬಲ
ಸಾಮಾಜಿಕ ಒಮ್ಮತ ಮತ್ತು ಒಳ್ಳೆಯ ಸಾಮಾಜಿಕ
ಕಲ್ಯಾಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಕಾರ್ಮಿಕ ಚಲನಶೀಲತೆಗೆ
ಅನುಕೂಲ ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತದೆ ಹಾಗು ಇಡೀ
ಅರ್ಥವ್ಯವಸ್ಥೆ ಹೆಚ್ಚು ಉತ್ಪಾದಕವಾಗುವಂತೆ
ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಕಾರ್ಮಿಕಶಕ್ತಿಯು ವಿವಿಧ
ಮಾರ್ಗಗಳಲ್ಲಿ ಕೌಶಲಗಳನ್ನು ಮತ್ತು
ಅನುಭವಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು ಹಾಗು
ಒಂದು ಸಂಸ್ಥೆಯಿಂದ ಇನ್ನೊಂದು ಸಂಸ್ಥೆಗೆ
ಯಾವುದೇ ವಿವಾದವಿಲ್ಲದೇ ಅಥವಾ
ಹೊಂದಾಣಿಕೆ ಕಷ್ಟವಿಲ್ಲದೇ ಚಲಿಸಬಹುದು.
ಇನ್ನೊಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯವೆಂದರೆ, ಎಲ್ಲ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ
ಮಾನವ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಅನುಕೂಲ
ಕಲ್ಪಿಸುವ ತಮ್ಮ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪಾತ್ರದ ಬಗ್ಗೆ
ಸರ್ಕಾರಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಅರಿವನ್ನು
ಹೊಂದಿರಬೇಕು.ಅವು ಕೆಳಗಿನವುಗಳನ್ನು
ಒಳಗೊಂಡಿವೆ.
ಅಂತರ್ದೇಶೀಯ ಕಾರ್ಮಿಕ ಚಲನಶೀಲತೆ
ಕಾರ್ಮಿಕ ಚಲನಶೀಲತೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಮುಖ್ಯ
ವಿವಾದವು "ಮಾನವ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳು" ಎಂಬ
ಪದದ ಬಳಕೆಯೊಂದಿಗೆ ವಿಶಾಲ ತಾತ್ವಿಕ
ವಿಷಯವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ವಲಸೆ ಅಥವಾ
ಅತಿಥಿ ನೌಕರರಿಗೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುವ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ
ಹೊಂದಿದ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಮಾನವ ಬಂಡವಾಳವನ್ನು
ಸೆಳೆಯುತ್ತವೆಂದು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಶೀಲ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು
ಪರಿಗಣಿಸಿವೆ. ಮಾನವ ಬಂಡವಾಳ
ಅಭಿವೃದ್ಧಿಶೀಲ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ನ್ಯಾಯಯುತ
ಭಾಗವಾಗಿದ್ದು, ಅವುಗಳ ಆರ್ಥಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ
ಹೆಚ್ಚು ಅಗತ್ಯವಾಗಿದೆಯೆಂದು ಅವು ಪರಿಗಣಿಸಿವೆ.
ಕಾಲಕ್ರಮೇಣ ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಶೀಲ
ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿ, ವಿದೇಶಿ
ನೆರವಿನ ಕೊಡುಗೆಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಇದಕ್ಕೆ
ಗಮನಾರ್ಹ ಪರಿಹಾರ ನೀಡುವಂತೆ ಮನವಿ
ಮಾಡಿದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಮಾನವ ಬಂಡವಾಳ
ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಶೀಲ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು
ವ್ಯಾಪಾರಗಳು, ವೃತ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಕಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಹೊಸ
ಜನರಿಗೆ ತರಬೇತಿ ಮುಂದುವರಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ
ಕಳೆದು ಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ.[೯]
ನೈತಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪನೆ
ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್ ಮಾನವ ಸಂಪನ್ಮೂಲ
ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಸಂಕುಚಿತ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಜಾಗತಿಕ
ಗ್ರಾಹಕ ನೆಲೆಯ ವೈವಿಧ್ಯತೆ ಪ್ರತಿಧ್ವನಿಸುವ
ದುಡಿಯುವ ಸ್ಥಳದ ವೈವಿಧ್ಯತೆ ಬಿಂಬಿಸಲು ವಿಭಿನ್ನ
ಸೆಳೆತವಿರುತ್ತದೆ. ಇಂತಹ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಿಗೆ
ವಿದೇಶಿ ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಕೌಶಲಗಳು,
ಜಾಣ್ಮೆ, ಹಾಸ್ಯ ಮತ್ತು ಎಚ್ಚರಿಕೆಯ ಆಲಿಕೆಗಳ
ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. ಇವು ಮಾನವ ಬಂಡವಾಳ
ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ಬದಲಾವಣೆಯ
ಸೂಚಿಯಾಗಿದ್ದು, ಮಾನವ ಜೀವಿಗಳು ಉತ್ಪಾದಕ
ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ಕೇವಲ ಕೆಲಸಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕೊಡುಗೆ
ನೀಡುತ್ತಾರೆ.
ಅವರು ತಮ್ಮ ಗುಣವನ್ನು, ನೀತಿಗಳನ್ನು,
ಸೃಜನಶೀಲತೆಯನ್ನು, ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂಪರ್ಕಗಳನ್ನು
ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಕುಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು,
ಮಕ್ಕಳನ್ನು ತಂದು ದುಡಿಯುವ ಸ್ಥಳದ
ಲಕ್ಷಣವನ್ನು ಬದಲಿಸುತ್ತಾರೆನ್ನುವುದು
ಪರಿಗಣಿತವಾಯಿತು. ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿ
ಪದವನ್ನು ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಇಂತಹ
ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ನಿರೂಪಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಇವನ್ನೂ ಗಮನಿಸಿ
ಮಾನವ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ನಿರ್ವಹಣೆ
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
1. ಅಡ್ವಾನ್ಸಸ್ ಇನ್ ಡೆವಲಪಿಂಗ್ ಹ್ಯೂಮನ್
ರಿಸೋರ್ಸಸ್ ಸಂಪುಟ 6 (#3) ಆಗಸ್ಟ್ 2004
ಮತ್ತು ಸಂಪುಟ 8, #3, 2006.
2. ಮ್ಯಾಕ್ಲೀನ್ G. N. ನ್ಯಾಷನಲ್ ಹ್ಯೂಮನ್
ರಿಸೋರ್ಸ್ ಡೆವಲಪ್ಮೆಂಟ್: ಎ ಫೋಕಸ್ಡ್ ಸ್ಟಡಿ
ಇನ್ ಟ್ರಾನ್ಸಿಷನಿಂಗ್ ಸೊಸೈಟೀಸ್ ಇನ್ ದಿ
ಡೆವಲಪಿಂಗ್ ವರ್ಲ್ಡ್. ಇನ್ ಅಡ್ವಾನ್ಸಸ್ ಇನ್
ಡೆವಲಪಿಂಗ್ ಹ್ಯೂಮನ್ ರಿಸೋರ್ಸಸ್;8; 3, 2006.
3. ಕೆಲ್ಲಿ D, 2001, ಡ್ಯೂಯಲ್ ಪರ್ಸೆಪ್ಶನ್ಸ್ ಆಫ್
HRD:ಇಷ್ಯೂಸ್ ಫಾರ್ ಪಾಲಿಸಿ: SMEಗಳು, ಅದರ್
ಕಾನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಯೆನ್ಸೀಸ್ ಎಂಡ್ ದಿ ಕಂಟೆಸ್ಟಡ್
ಡೆಫಿನೆಷನ್ಸ್ ಆಫ್ ಹ್ಯೂಮನ್ ರಿಸೋರ್ಸ್
ಡೆವಲಪ್ಮೆಂಟ್,
http://ro.uow.edu.au/artspapers/26
8. http://www-ilo-
mirror.cornell.edu/public/english/employm
ent/skills/recomm/quest/qr_1b.htm