Zadania Maturalne Z Biologii

27.08.
2023, 10:15 Zadania maturalne z biologii - BiologHelp
Zadania maturalne z biologii

1 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2023,
2023, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła 2023)
2023) - Zadanie
Zadanie 1.
1. (3
(3 pkt)
pkt)
RuBisCO, czyli karboksylaza/oksygenaza rybulozo-1,5-bisfosforanowa, jest enzymem katalizującym pierwszy etap cyklu Calvina w fazie
ciemnej fotosyntezy. W skład RuBisCO wchodzą dwa rodzaje podjednostek:
mniejsze – określane jako łańcuchy S – są kodowane przez jądrowy gen rbcS

większe – określane jako łańcuchy L – są kodowane przez chloroplastowy gen rbcL i tworzą centra katalityczne enzymu.
Nowo powstałe łańcuchy S są transportowane do stromy chloroplastów w celu połączenia z łańcuchami L. W pełni funkcjonalny
kompleks białkowy RuBisCO składa się z czterech dimerów podjednostek L i czterech dimerów podjednostek S.
Na podstawie: biotechnologia.pl
1.1. (0–2)
Na podstawie przedstawionych informacji oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące RuBisCO są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli
stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
1. W pełni funkcjonalny kompleks białkowy RuBisCO składa się z 8 łańcuchów polipeptydowych. P F
2. Łańcuchy L enzymu RuBisCO są syntezowane w stromie chloroplastu. P F
3. Jednym z substratów reakcji katalizowanej przez RuBisCO w cyklu Calvina jest rybulozo-1,5-bisfosforan. P F
1.2. (0–1)
Na przykładzie budowy RuBisCO wykaż, że chloroplasty są organellami półautonomicznymi.
https://biologhelp.pl/matura?kategoria[]=36&kategoria[]=37&reddup=1&sort=name DESC&items_per_page=10 1/34

27.08.2023, 10:15 Zadania maturalne z biologii - BiologHelp
 Rozwiązanie
1.1. (0–2)
Zasady oceniania
2 pkt – za poprawną ocenę trzech stwierdzeń.
1 pkt – za poprawną ocenę dwóch stwierdzeń.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań na 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
1. – F, 2. – P, 3. – P.
1.2. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawną odpowiedź, odnoszącą się do kodowania części białek budujących RuBisCO przez geny występujące w DNA
jądrowym lub przez geny znajdujące się w DNA chloroplastowym.
Przykładowe rozwiązania
Chloroplasty są organellami półautonomicznymi, ponieważ pomimo własnego DNA i obecności rybosomów część białek
budujących RuBisCO jest kodowana przez geny występujące w DNA jądrowym.
Tylko część białek budujących Rubisco jest kodowana przez genom chloroplastowy, dlatego chloroplasty należy uznać za
półautonomiczne.

Chloroplasty są częściowo autonomiczne ze względu na to, że mają one swój kolisty genom zawierający gen rbcL, kodujący
większy łańcuch RuBisCO.
Uwaga:
Nie uznaje się odpowiedzi zbyt ogólnych, nieodnoszących się do RuBisCO, a podających jedynie definicję organellów półautonomicznych.
2 Matura
Matura Maj
Maj 2023,
2023, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła 2023) - Zadanie
(Formuła 2023) Zadanie 1.
1. (4
(4 pkt)
pkt)
Kolejnymi etapami oddychania tlenowego są: glikoliza, reakcja pomostowa, cykl Krebsa oraz łańcuch oddechowy.
Reakcję pomostową – oksydacyjną dekarboksylację pirogronianu do acetylo-CoA – katalizuje kompleks dehydrogenazy

pirogronianowej, zawierający trzy enzymy: E1, E2 i E3.
Sumaryczna reakcja katalizowana przez ten kompleks w warunkach tlenowych jest następująca:
pirogronian + CoA-SH + NAD+ → acetylo-CoA + CO2 + NADH + H+
Na schemacie przedstawiono współdziałanie trzech enzymów wchodzących w skład kompleksu dehydrogenazy pirogronianowej.

Na podstawie: B. Alberts i in., Podstawy biologii komórki, Warszawa 2016.
1.1. (0–1)
Uzupełnij tabelę – do każdego wymienionego typu reakcji zachodzącej podczas przekształcania pirogronianu do acetylo-CoA
przyporządkuj odpowiednie oznaczenie enzymu (E1, E2 albo E3), który tę reakcję przeprowadza.
Typ reakcji Oznaczenie enzymu (E1 / E2 / E3)
transacetylacja
dehydrogenacja
dekarboksylacja
1.2. (0–1)
W której części komórki eukariotycznej znajduje się aktywny kompleks dehydrogenazy pirogronianowej? Zaznacz właściwą
odpowiedź spośród podanych.
A. cytozol
B. macierz mitochondrialna
C. zewnętrzna błona mitochondrium
D. wewnętrzna błona mitochondrium
E. przestrzeń międzybłonowa w mitochondrium
1.3. (0–1)
Wykaż, że funkcjonowanie kompleksu dehydrogenazy pirogronianowej jest konieczne do połączenia szlaku glikolizy z cyklem
Krebsa.

1.4. (0–1)
Wykaż, że zmniejszenie aktywności kompleksu dehydrogenazy pirogronianowej prowadzi do wzrostu stężenia mleczanu w
komórce mięśnia szkieletowego.
 Rozwiązanie
1.1. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne przyporządkowanie trzech oznaczeń enzymów do typów przeprowadzanych reakcji.
Rozwiązanie

Typ reakcji Oznaczenie enzymu (E1 / E2 / E3)
transacetylacja E2
dehydrogenacja E3
dekarboksylacja E1
Uwaga:
Uznaje się odpowiedzi, w których użyto znaków normalnej wielkości zamiast indeksów dolnych, np. E1 zamiast E1.
1.2. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za wybór poprawnej odpowiedzi.
Rozwiązanie
B
1.3. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne wykazanie, że funkcjonowanie dehydrogenazy pirogronianowej jest konieczne do połączenia szlaku glikolizy z
cyklem Krebsa, uwzględniające produkt glikolizy – pirogronian i substrat cyklu Krebsa – acetylo-CoA.
Dehydrogenaza pirogronianowa umożliwia wytworzenie z pirogronianu acetylo-CoA. Pirogronian jest produktem glikolizy, a
acetylo-CoA – substratem cyklu Krebsa.

Umożliwia to przekształcenie pirogronianu powstającego w glikolizie do acetylo-CoA, który jest substratem cyklu Krebsa.
Produktem glikolizy jest pirogronian, a substratem cyklu Krebsa – acetylokoenzym A, który powstaje w wyniku przemian
pirogronianu katalizowanych przez dehydrogenazę pirogronianową.
Powstający w glikolizie pirogronian nie może być bezpośrednio włączony do cyklu Krebsa, ale musi być przekształcony przez
dehydrogenazę pirogronianową do acetylo-CoA.
Uwagi:
Uznaje się odpowiedzi, w których użyto alternatywnych określeń cyklu Krebsa, np.: cykl kwasów trójkarboksylowych, cykl kwasu cytrynowego,
CKT.
Uznaje się odpowiedzi, w których użyto alternatywnych określeń acetylo-CoA, np.: aktywny octan, czynny octan.
Nie uznaje się odpowiedzi odnoszących się do reszty acetylowej (zamiast acetylo-CoA) jako produktu reakcji pomostowej lub substratu cyklu
Krebsa.
1.4. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne wykazanie, że zmniejszenie aktywności kompleksu dehydrogenazy pirogronianowej prowadzi do wzrostu stężenia
mleczanu w komórce, uwzględniające powstawanie pirogronianu (w glikolizie), który nie może być w całości utleniony w reakcji
pomostowej, i przekształcanie ciągle powstającego pirogronianu (nadmiaru pirogronianu) w mleczan.
Powstający w glikolizie pirogronian jest przetwarzany przez kompleks dehydrogenazy pirogronianowej do acetylo-CoA. Jeżeli ta
reakcja jest ograniczona, to nadmiar pirogronianu zostaje przekształcony w mleczan.
Ograniczenie tlenowych przemian pirogronianu powoduje, że w komórce rośnie jego stężenie ze względu na stale zachodzącą
glikolizę. Nadmiar pirogronianu w komórce zostaje zredukowany do mleczanu.
Ograniczenie utleniania pirogronianu w reakcji pomostowej doprowadzi do wzrostu w cytozolu stężenia pirogronianu, który cały
czas powstaje z glukozy. Duża część tego pirogronianu zostanie skierowana na beztlenowy szlak metaboliczny, przekształcający

ten związek w mleczan.

Zmniejszenie aktywności dehydrogenazy pirogronianowej jest przyczyną zwiększonego stężenia pirogronianu w komórce. Część
pirogronianu jest przekształcana w mleczan, co prowadzi do wzrostu stężenia mleczanu w komórce.
Prowadzi to do zmniejszenia wydajności reakcji pomostowej. Mniejsza ilość pirogronianu będzie przekształcana do acetylo-CoA,
co przełoży się na spadek intensywności zachodzenia cyklu Krebsa i łańcucha oddechowego. Aby uzyskać NAD+, niezbędny do
zajścia glikolizy, na drodze której komórka może uzyskać ATP, powstający pirogronian będzie redukowany do mleczanu – stężenie
mleczanu w tej komórce wzrośnie.
Uwagi:
Nie uznaje się odpowiedzi odnoszących się do całkowitej utraty aktywności przez kompleks dehydrogenazy pirogronianowej, np.
„Zahamowanie powstawania acetylo-CoA spowoduje redukcję pirogronianu do mleczanu”.
Nie uznaje się odpowiedzi odnoszących się wyłącznie do znaczenia adaptacyjnego fermentacji mleczanowej, np. „Zmniejszenie aktywności tego
kompleksu powoduje zmniejszenie wydajności oddychania tlenowego. Dlatego mięsień pracujący w takich warunkach pozyskuje energię także
w sposób beztlenowy, czyli przeprowadzając fermentację mleczanową, której produktem jest mleczan”.
3 Matura
Matura Maj
Maj 2023,
2023, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2023)
2023) - Zadanie
Zadanie 5.
5. (7
(7 pkt)
pkt)
Główną funkcją enzymu RuBisCO (karboksylaza/oksygenaza rybulozo-1,5-bisfosforanowa) jest przyłączanie dwutlenku węgla do
rybulozo-1,5-bisfosforanu (RuBP) w cyklu Calvina. Jednak w wysokiej temperaturze i przy wysokim stężeniu O2 znacznie wzrasta
aktywność RuBisCO polegająca na przyłączaniu tlenu do RuBP, co daje początek fotooddychaniu. Skutkiem tego procesu jest znaczne
zmniejszenie wydajności wiązania CO2 przez roślinę.
U roślin rejonów tropikalnych i subtropikalnych przeprowadzających fotosyntezę typu C4 proces fotooddychania jest ograniczony. Jest
to związane z dwustopniowym mechanizmem wiązania dwutlenku węgla. Pierwotna asymilacja CO2 z wytworzeniem szczawiooctanu
zachodzi w komórkach mezofilu, natomiast włączanie CO2 do cyklu Calvina zachodzi w komórkach pochwy okołowiązkowej. U
niektórych roślin C4 w komórkach pochwy okołowiązkowej nie ma fotosystemu II (PS II).
Na schemacie przedstawiono w uproszczeniu przebieg fazy fotosyntezy niezależnej od światła (fazy ciemnej) u roślin C4.

Uwaga: nie zachowano stechiometrii przedstawionych reakcji.
Na podstawie: W. Czechowski i in., Biologia, Warszawa 1994;

N.A. Campbell, Biologia, Poznań 2013.
5.1. (0–2)
Podaj nazwy etapów cyklu Calvina oznaczonych na schemacie literami A, B i C.
A.
B.

C.
5.2. (0–1)
Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A, B albo C oraz odpowiedź 1., 2. albo 3.
Literą X na schemacie oznaczono
A. enzym RuBisCO, 1. pierwotnym produktem karboksylacji u roślin C4.
B. acetylo-CoA, który jest 2. kompleksem enzymatycznym, odpowiadającym za karboksylację.
C. szczawiooctan, 3. pierwotnym akceptorem CO2 u roślin C4, podobnie jak RuBP u roślin C3.
5.3. (0–2)
Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące fotosyntezy typu C4 są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F –
jeśli jest fałszywe.
1. CO2 jest transportowany do komórek pochwy okołowiązkowej w postaci 3-węglowego pirogronianu. P F
Ze względu na obecność RuBisCO następuje utlenianie RuBP, co daje początek intensywnemu fotooddychaniu u roślin
2. P F
C4.
3. Redukcja 3-fosfoglicerynianu do aldehydu 3-fosfoglicerynowego zachodzi w komórkach mezofilu. P F
5.4. (0–2)
Wykaż związek między ograniczeniem procesu fotooddychania u roślin C4 a:

1. dwuetapowym mechanizmem wiązania dwutlenku węgla
2. brakiem PS II w komórkach pochew okołowiązkowych.
 Rozwiązanie
5.1. (0–2)
Zasady oceniania
2 pkt – za podanie poprawnych nazw trzech etapów cyklu Calvina.
1 pkt – za podanie poprawnych nazw dwóch etapów cyklu Calvina.
Rozwiązanie
A. karboksylacja (RuBP); odpowiedź dopuszczalna: asymilacja węgla / asymilacja CO2
B. redukcja (PGA); odpowiedź dopuszczalna: hydrogenacja PGA / uwodornienie PGA
C. regeneracja (akceptora CO2 – RuBP); odpowiedź dopuszczalna: odtworzenie RuBP
5.2. (0–1)

Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne dokończenie zdania.
Rozwiązanie
C1
5.3. (0–2)
Zasady oceniania
2 pkt – za poprawną ocenę trzech stwierdzeń.
1 pkt – za poprawną ocenę dwóch stwierdzeń.
Rozwiązanie
1. – F, 2. – F, 3. – F.
5.4. (0–2)
Zasady oceniania
2 pkt – za poprawne wykazanie związku między ograniczeniem procesu fotooddychania a:
1) dwuetapowym mechanizmem wiązania dwutlenku węgla z uwzględnieniem wysokiej dostępności CO2 dla RuBisCO ORAZ
2) brakiem PSII w komórkach pochew okołowiązkowych z uwzględnieniem niskiej dostępności O2 dla RuBisCO.
1 pkt – za poprawne wykazanie związku między ograniczeniem procesu fotooddychania a:
1) dwuetapowym mechanizmem wiązania dwutlenku węgla z uwzględnieniem wysokiej dostępności CO2 dla RuBisCO ALBO
2) brakiem PSII w komórkach pochew okołowiązkowych z uwzględnieniem niskiej dostępności O2 dla RuBisCO.
1. To pozwala na znaczne zwiększenie stężenia CO2 w komórkach, gdzie znajduje się RuBisCO wiążące CO2.

2. Dzięki temu nie jest wytwarzany tlen, który konkurowałby z CO2 o miejsce aktywne RuBisCO.
1. Dwuetapowy mechanizm wiązania CO2 umożliwia wzrost stężenia CO2 w komórkach pochwy okołowiązkowej, przez co RuBisCO
częściej łączy się z CO2 niż z O2.
2. Ponieważ w komórce brak jest PS II, nie powstaje tlen z fotolizy wody, który przy wysokiej temperaturze otoczenia częściej niż CO2
przyłączyłby się do RuBisCO, czyli wzmagałoby to fotooddychanie.
1. Dzięki temu jest wysokie stężenie CO2 w komórkach z RuBisCO.

2. Powoduje to niskie stężenie O2 tam, gdzie działa RuBisCO.
Uwaga:
Uznaje się odpowiedzi, w których konkurencja dwutlenku węgla i tlenu o miejsce aktywne RuBisCO została opisana holistycznie tylko w jednej
części odpowiedzi, bez powtórzenia w drugiej części, np.:
1. Pozwala to na zwiększenie stężenia CO2 w komórkach pochwy okołowiązkowej, w których zachodzi cykl Calvina, przez co do RuBP jest
przyłączany dwutlenek węgla, a nie – tlen.
2. Dzięki temu w tych komórkach nie zachodzi fotoliza wody, co obniża w nich stężenie tlenu.
4 Matura
Matura Maj
Maj 2022,
2022, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 4.
4. (2
(2 pkt)
pkt)
Atrazyna jest związkiem chemicznym swoiście reagującym z fotosystemem II. Ta substancja prowadzi do zahamowania działania
fotosystemu II, co skutkuje zatrzymaniem syntezy ATP w chloroplastach.

Na poniższym schemacie przedstawiono reakcje zachodzące w fazie fotosyntezy zależnej od światła. Symbolami PS I oraz PS II
oznaczono – odpowiednio – fotosystemy I i II.
Na podstawie: courses.lumenlearning.com
4.1. (0–1)
Na podstawie schematu wyjaśnij, dlaczego do syntezy ATP w chloroplastach niezbędny jest przepływ elektronów przez łańcuch
transportu elektronów w błonie tylakoidu.
4.2. (0–1)

Określ, czy atrazyna zaburza syntezę ATP również w mitochondriach. Odpowiedź uzasadnij.
 Rozwiązanie
4.1. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne wyjaśnienie, uwzględniające wytworzenie gradientu protonów, co jest konieczne do działania syntazy ATP.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Elektrony przekazywane przez elementy łańcucha przenośników elektronów umożliwiają powstanie gradientu protonów. Dzięki
temu gradientowi może działać syntaza ATP.
Ponieważ skutkuje to przeniesieniem H+ do wnętrza tylakoidów. To powoduje, że jony H+ przepływają przez syntazę ATP do
stromy, co umożliwia przekształcenie ADP w ATP.
Energia elektronów przenoszonych przez przekaźniki w błonie tylakoidów umożliwia przeniesienie protonów i wytworzenie ich
gradientu. W ten sposób skumulowana energia jest przez syntazę ATP przetwarzana w energię chemiczną.
W czasie przepływu elektronów generowana jest różnica stężeń protonów między wnętrzem tylakoidu a stromą, a następnie
przepływ zwrotny jonów przez syntazę ATP dostarcza energii do przekształcenia ADP w ATP.
Uwaga:
Nie uznaje się odpowiedzi zaprzeczających I zasadzie termodynamiki (zasadzie zachowania energii).
4.2. (0–1)

Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne określenie, że atrazyna nie zaburza syntezy ATP, wraz z poprawnym uzasadnieniem, odnoszącym się do braku
fotosystemów w mitochondriach.
Nie wpływa na syntezę ATP w mitochondriach, ponieważ nie ma w nich fotosystemów.

Nie, ponieważ atrazyna hamuje działanie tylko fotosystemu II, który nie bierze udziału w oddychaniu tlenowym.
Nie zaburza ze względu na to, że atrazyna jest swoistym inhibitorem fotosystemu II, a nie ma go w mitochondriach.
Atrazyna nie zaburza syntezy ATP w mitochondriach, ponieważ łączy się swoiście tylko z PSII, a nie – z białkami łańcucha
oddechowego odpowiadającego za transport elektronów w błonie wewnętrznej mitochondrium.
Uwaga:
Nie uznaje się odpowiedzi, z których wynika, że atrazyna reaguje ogólnie z fotosystemami, a nie – swoiście z fotosytemem II.
5 Arkusz
Arkusz pokazowy
pokazowy CKE CKE Marzec
Marzec 2022,
2022, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2023)
2023)
- Zadanie
Zadanie 4.
4. (4
(4 pkt)
pkt)
W wewnętrznej błonie chloroplastów występują kompleksy białek i barwników fotosyntetycznych tworzące dwa układy fotosyntetyczne
zawierające nieco inny zestaw cząsteczek chlorofilu: fotosystem I i fotosystem II.
Na wykresie przedstawiono całościowe widmo absorpcyjne barwników chloroplastowych zielenicy Chlorella (czarna pogrubiona krzywa)
oraz widma absorpcyjne poszczególnych barwników: chlorofilu a, chlorofilu b oraz β-karotenu – dominującego karotenoidu.
Czerwona krzywa ilustruje wydajność kwantową fotosyntezy, czyli zależność intensywności fotosyntezy od długości fali świetlnej,
wyznaczoną jako stosunek liczby atomów fotosyntetycznie asymilowanego węgla do liczby kwantów promieniowania słonecznego
absorbowanego przez komórki.

Na podstawie: A. Bresinsky i inni, Strasburger’s Plant Sciences, Nowy Jork 2013.
4.1. (0–1)
Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały informacje prawdziwe. W każdym nawiasie podkreśl właściwe określenie.
Niebieskozielone światło o długości fali 500 nm jest absorbowane głównie przez (β-karoten / chlorofile). Energia światła
niebieskozielonego jest wykorzystywana (w całości / częściowo) do przeprowadzania reakcji fazy jasnej fotosyntezy.
4.2. (0–1)
Opisz funkcję pełnioną przez cząsteczki karotenoidów występujące w błonach chloroplastów.

4.3. (0–2)
Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące fotosystemów są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli
jest fałszywe.
W kompleksach antenowych fotosystemów cząsteczki chlorofilu a i chlorofilu b oraz karotenoidów są związane z

1. P F
białkami.
2. Fotosystem I i fotosystem II, mimo innego zestawu cząsteczek chlorofilu, absorbują światło o takiej samej długości fali. P F
U roślin nasiennych zachodzi jedynie niecykliczny transport elektronów, w którym biorą udział fotosystem I i fotosystem
3. P F
II.
 Rozwiązanie
4.1. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne podkreślenie dwóch określeń podanych w nawiasach.
Rozwiązanie
Niebieskozielone światło o długości fali 500 nm jest absorbowane głównie przez (β-karoten / chlorofile). Energia światła
niebieskozielonego jest wykorzystywana (w całości / częściowo) do przeprowadzania reakcji fazy jasnej fotosyntezy.
4.2. (0–1)

Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne opisanie funkcji karotenoidów polegającej na fotoprotekcji lub absorpcji światła wykorzystywanego do
fotosyntezy.
Chronią fotosystemy przed nadmiarem światła.

Karotenoidy absorbują i rozpraszają nadmiar energii świetlnej, która mogłaby uszkodzić cząsteczki chlorofilu.
Karotenoidy chronią cząsteczki innych barwników przed procesami fotooksydacji.
Absorbują one światło i przekazują energię na cząsteczki chlorofilu.
Wychwytują część energii świetlnej wykorzystywanej do fotosyntezy.
4.3. (0–2)
Zasady oceniania
2 pkt – za trzy poprawne odpowiedzi.
1 pkt – za dwie poprawne odpowiedzi.
Rozwiązanie
1. – P, 2. – F, 3. – F.
6 Zadania
Zadania autorskie
autorskie BiologHelp
BiologHelp 2022,
2022, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2023)
2023)
- Zadanie
Zadanie 4.
4. (3
(3 pkt)
pkt)
Na poniższym schemacie przedstawiono sposób regulacji pewnego szlaku metabolicznego zachodzącego w komórce. Produkty
pośrednie tego szlaku nie są przez komórkę wykorzystywane w innych przemianach metabolicznych.

4.1. (0–2)
Na podstawie schematu oceń, czy poniższe informacje dotyczące przedstawionego na nim szlaku metabolicznego są prawdziwe.
Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
1. Powyższy schemat przedstawia cykl przemian anabolicznych. P F
Produkt końcowy łączy się z centrum aktywnym enzymu zmieniając jego kształt i prowadząc do inhibicji działania
2. P F
enzymu.
3. Przedstawiony na schemacie sposób regulacji przemian metabolicznych polega na ujemnym sprzężeniu zwrotnym. P F

4.2. (0–1)
Posługując się informacjami przedstawionymi na schemacie i wstępie do zadania określ, czy korzystniejsze dla zasobów
energetycznych komórki jest zahamowanie omawianego szlaku metabolicznego na jego pierwszym czy ostatnim etapie w
przypadku uzyskania odpowiedniej ilości produktu końcowego. Odpowiedź uzasadnij.
 Rozwiązanie
Aktywuj BiologHelp+ i uzyskaj pełny

dostęp do zadań autorskich.
BiologHelp+ obejmuje:
Pełny dostęp do zadań autorskich

Biorepetytorium
Testy z biologii
Dodatkowe funkcje serwisu
Wejdź na biologhelp.pl/plus
Odpowiedzi do zadań CKE pozostają bez zmian (dostępne bezpłatnie).

7 Matura
Matura Marzec
Marzec 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
3. (3
(3 pkt)
pkt)
Pompa jonowa Na+/K+ zależna od ATP (czyli działająca jedynie w obecności ATP) to białko transportujące jony przez błonę komórkową:
Na+ na zewnątrz komórki, a K+ do wnętrza komórki, tzn. z miejsca o niskim stężeniu danego jonu do miejsca o wysokim jego stężeniu.
Badacze postanowili sprawdzić aktywność dwóch wariantów tego białka pochodzących od nowo odkrytych szczepów bakterii Vib-7 i
Rod-9 w zależności od temperatury i pH. Wyniki badań przedstawiono na poniższych wykresach.
Na podstawie: I. Kushkevych i wsp., Activity of Na+/K+-activated Mg2+-dependent ATP-hydrolase in the cell-free extracts of the sulfate-reducing bacteria Desulfovibrio piger Vib-7
and Desulfomicrobium sp. Rod-9, „Acta Veterinaria Brno”, 84(1), 2015.
3.1. (0–1)
Określ optymalną temperaturę i wartość pH dla działania pompy jonowej Na+/K+ zależnej od ATP pochodzącej ze szczepu Vib-7.
Optymalna temperatura: Optymalne pH:
3.2. (0–1)
Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A albo B oraz jej uzasadnienie 1. albo 2.
W temperaturze 35°C i przy pH 6,5 szybciej transportować jony będzie wariant pompy Na+/K+ pochodzący ze szczepu

A. Vib-7, 1. są to optymalne warunki do działania tego wariantu.

ponieważ
B. Rod-9, 2. w tych warunkach jest on bardziej aktywny od drugiego wariantu.
3.3. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego opisana we wstępie do zadania pompa jonowa Na+/K+ wymaga do działania ATP.
 Rozwiązanie
3.1. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za podanie temperatury w zakresie 32–35°C oraz pH równego 7.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązanie
Optymalna temperatura: ok. 33°C Optymalne pH: 7
3.2. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – odpowiedź poprawna.
0 pkt – odpowiedź niepoprawna lub niepełna albo brak odpowiedzi.

Rozwiązanie
A2
3.3. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za prawidłowe wyjaśnienie roli ATP, uwzględniające dostarczanie energii do aktywnego transportu jonów.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązanie
Transport jonów przez błonę komórkową z miejsca o ich niższym stężeniu do miejsca, gdzie ich stężenie jest wyższe, jest
energetycznie niekorzystne. Wykonanie takiej pracy wymaga energii pochodzącej z hydrolizy ATP.
Transportowane jony mają wyższe stężenie w miejscu docelowym. Przenoszenie jonów w tym kierunku wymaga nakładu energii.
8 Matura
Matura Maj
Maj 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
3. (4
(4 pkt)
pkt)
Oprócz 20 aminokwasów biogennych, wchodzących w skład białek wszystkich organizmów, w przyrodzie występują także inne
aminokwasy, np. L-kanawanina. Występuje ona wyłącznie u roślin bobowatych, m.in. w ich nasionach, gdzie pełni funkcję magazynu
azotu – makroelementu niezbędnego do syntezy wielu związków podczas kiełkowania nasion. L-kanawanina zabezpiecza również
nasiona przed zjadaniem ich przez roślinożerne owady. Toksyczne działanie L-kanawaniny na owady wynika z jej podobieństwa
strukturalnego do argininy – aminokwasu naturalnie występującego w białkach.

Podczas syntezy białek w miejsca, gdzie powinna znaleźć się arginina, włączana bywa L-kanawanina, co zmienia liczbę i rodzaj
oddziaływań między aminokwasami w łańcuchu polipeptydowym. Białka mające w swej strukturze L-kanawaninę wykazują niską
aktywność biologiczną lub jej brak, co u owadów prowadzi m.in. do spowolnienia wzrostu larw, opóźnienia lub zakłócenia w
przepoczwarczaniu. Większość owadów nasionożernych nie zjada nasion zawierających L-kanawaninę. Jednak larwy chrząszcza
Caryedes brasiliensis, które żywią się wyłącznie nasionami tropikalnego pnącza z rodziny bobowatych (Dioclea megacarpa), mają
zdolność do detoksykacji L-kanawaniny.
Na podstawie: P. Staszek, A. Antosik, U. Krasuska, A. Gniazdowska, L-kanawanina – niebiałkowy aminokwas toksyczny dla zwierząt i roślin, „Edukacja Biologiczna i
Środowiskowa” 3(52), 2014.
3.1. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego włączanie L-kanawaniny w miejsce argininy w czasie syntezy białek enzymatycznych prowadzi do powstawania
enzymów o obniżonej aktywności katalitycznej.
3.2. (0–1)
Uzasadnij, że współżycie korzeni roślin bobowatych z bakteriami wiążącymi azot atmosferyczny ma znaczenie dla syntezy L-
kanawaniny przez te rośliny.
3.3. (0–1)

Spośród wymienionych związków chemicznych wybierz i podkreśl nazwy tych zawierających atomy azotu.
cytozyna celuloza cholesterol ATP ryboza
3.4. (0–1)
Wyjaśnij, jakie znaczenie adaptacyjne dla chrząszcza Caryedes brasiliensis ma zdolność do detoksykacji L-kanawaniny.
 Rozwiązanie
3.1. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za prawidłowe wyjaśnienie, uwzględniające mechanizm, w jaki zmiana struktury przestrzennej białka wpływa na aktywność
katalityczną enzymu, np. przez zmianę struktury centrum katalitycznego lub miejsca allosterycznego.
Po wbudowaniu kanawaniny w miejsce argininy, białko nie przyjmie właściwej konformacji. Wtedy centrum aktywne nie będzie
miało właściwego kształtu i będzie wykazywało mniejsze powinowactwo do substratów.
Ponieważ L-kanawanina oddziałuje z aminokwasami z otoczenia inaczej niż arginina, może to wpłynąć na inną budowę miejsca
allosterycznego enzymu, co powoduje, że nie będzie ono miało odpowiedniego kształtu pozwalającego na przyłączenie
aktywatora.

L-kanawanina, zastępując argininę w białku, uniemożliwia enzymowi prawidłową zmianę swojego kształtu podczas
przeprowadzania reakcji.
Uwaga:
Nie uznaje się odpowiedzi odnoszących się wyłącznie do struktury 1-rzędowej białka.
3.2. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne uzasadnienie, uwzględniające przekazywanie roślinom bobowatym przez symbiotyczne bakterie związków azotu
(amoniak) dostarczających azotu potrzebnego do syntezy L-kanawaniny lub wchodzącego w skład L-kanawaniny.
Bakterie wiążące N2 przekształcają go w formy azotu dostępne dla roślin, dzięki czemu rośliny mogą wykorzystać azot podczas
syntezy kanawaniny.
Do syntezy kanawaniny potrzebny jest azot, którego związki roślina otrzymuje od symbiotycznych bakterii.
Bakterie wiążą azot atmosferyczny, który jest nieprzyswajalny dla roślin, a następnie przekazują roślinom bobowatym
zasymilowany azot, który może zostać wykorzystany do syntezy kanawaniny.
Uwagi:
Nie uznaje się odpowiedzi odnoszących się do wiązania azotu atmosferycznego do azotanów.
Nie uznaje się odpowiedzi odnoszących się do przekazywania azotu atmosferycznego przez bakterie bezpośrednio do korzeni roślin.
3.3. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne podkreślenie nazw związków chemicznych, które w swojej budowie zawierają atomy azotu.

Rozwiązanie
cytozyna celuloza cholesterol ATP ryboza
3.4. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne wyjaśnienie, uwzględniające: 1) możliwość wykorzystania pokarmu niedostępnego dla innych gatunków lub
postaci dorosłych – zmniejszenie konkurencji o pokarm lub 2) możliwość wykorzystania wartościowych składników pokarmowychlepszy
wzrost albo 3) przetrwanie osobników odżywiających się tylko jednym rodzajem pokarmu.
Larwy odżywiające się pokarmem niedostępnym dla innych gatunków nie doświadczają konkurencji o pokarm.
Dzięki temu, że larwy odżywiają się innym pokarmem niż imago, nie dochodzi do konkurencji o pokarm między imago a jego
potomstwem.
Zdolność chrząszcza do detoksykacji L-kanawaniny pozwala na spożywanie bogatych w substancje odżywcze nasion, dzięki czemu
owady lepiej się rozwijają.
Osobniki chrząszcza Caryedes brasiliensis, którego larwy odżywiają się wyłącznie nasionami zawierającymi kanawaninę, mogą
przetrwać stadium larwalne i przepoczwarczyć się.
Uwaga:
Nie uznaje się odpowiedzi odnoszących się do możliwości odżywiania się larw chrząszcza Caryedes brasiliensis nasionami różnych gatunków
roślin bobowatych.
9 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 3.
3. (3
(3 pkt)
pkt)
Na schemacie w sposób uproszczony przedstawiono proces fosforylacji fotosyntetycznej.

Na podstawie: www.kullabs.com
3.1. (0–1)
Wybierz i zaznacz rodzaj fosforylacji fotosyntetycznej przedstawionej na schemacie. Odpowiedź uzasadnij.
A. fosforylacja cykliczna
B. fosforylacja niecykliczna
Uzasadnienie:
3.2. (0–2)
Wymień dwa produkty procesu przedstawionego na schemacie, które łącznie są określane jako „siła asymilacyjna”, oraz podaj, na
jakich etapach fazy fotosyntezy niezależnej od światła każdy z nich jest wykorzystywany.
1.
2.
 Rozwiązanie
3.1. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za wybranie fosforylacji niecyklicznej oraz uzasadnienie odnoszące się do: 1) fotolizy wody, jako źródła elektronów, lub 2) NADP+
jako akceptora elektronów, lub 3) niecyklicznego transportu elektronów, lub 4) udziału fotosystemu II (PS II).
Rozwiązanie
A. fosforylacja cykliczna
B. fosforylacja niecykliczna
Przykładowe uzasadnienia
1) Fotoliza wody dostarcza elektronów, które są transportowane przez łańcuch przenośników elektronów.
2) O statecznym akceptorem elektronów jest NADP+.
3) E lektron wybijany z fotosystemu pierwszego nie wraca z powrotem do tego fotosystemu.
4) W tym procesie biorą udział oba rodzaje fotosystemów (PSI i PSII), w których wzbudzane są elektrony.
3.2. (0–2)
Zasady oceniania
2 pkt – za wymienienie obu składników siły asymilacyjnej (ATP i NADPH + H+) wraz ze wskazaniem etapów fazy niezależnej od światła, w
których każdy z nich jest wykorzystywany.
1 pkt – za wymienienie obu składników siły asymilacyjnej (ATP i NADPH + H+), ale brak wskazania lub niepoprawne wskazanie etapów
fazy niezależnej od światła, w których każdy z tych produktów jest wykorzystywany.
Rozwiązanie
1. ATP – etap redukcji i regeneracji;

2. NADPH + H+ – etap redukcji.
Uwaga:
Uznaje się odpowiedź „NADPH” zamiast „NADPH + H+”.
10 Matura
Matura Maj
Maj 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 9.
9. (2
(2 pkt)
pkt)
Mszyce odżywiają się sokami roślinnymi. Podczas pobierania pokarmu wbijają rostrum (wydłużony ryjek), stanowiący element aparatu
gębowego, prosto do wnętrza rurki sitowej. Jeśli odetnie się ciało owada (za pomocą wiązki promieni laserowych), pozostawiając
rostrum wbite w łodygę, pełni ono wówczas rolę mikrokapilary, z której pod wpływem ciśnienia hydrostatycznego wypływa zawartość
floemu.
Przeprowadzono następujące doświadczenie. Szczytową część pędu lilaka pospolitego (Syringa vulgaris) umieszczono w szklanym
pojemniku zawierającym dwutlenek węgla znakowany węglem 14C. Następnie mierzono czas pojawienia się związków organicznych
zawierających 14C w soku floemowym wypływającym poprzez rozmieszczone wzdłuż łodygi mikrokapilary utworzone z rostrów mszyc.
Na rysunku przedstawiono zestaw doświadczalny, a w tabeli – uzyskane wyniki.

Kolonia mszyc
1. 2. 3.
Odległość w cm od kolonii startowej 10 40 60
Czas w godzinach, po którym wykryto obecność związków organicznych zawierających 14C, liczony od momentu
1,25 2,40 3,80
wykrycia ich w miejscu kolonii startowej
Na podstawie: http://ib.bioninja.com.au
9.1. (0–1)
Sformułuj problem badawczy przedstawionego doświadczenia.
9.2. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego radioaktywne atomy węgla 14C, znajdujące się początkowo w znakowanym CO2, wykryto następnie w związkach
organicznych znajdujących się w soku floemowym rośliny.

 Rozwiązanie
9.1. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawnie sformułowany problem badawczy, odnoszący się do szybkości transportu asymilatów lub tempa przepływu soku
floemowego u badanego gatunku (Syringa vulgaris).
Jaka jest prędkość przemieszczania się asymilatów w pędzie Syringa vulgaris?

Szybkość transportu cukrów w rurkach sitowych pędu badanego gatunku.
Szybkość rozchodzenia się związków zawierających atomy 14C we floemie lilaka.
Jak zmienia się szybkość transportu związków organicznych w łyku u bzu lilaka?
Czy szybkość transportu związków organicznych w łyku u bzu lilaka zmienia się wraz z przepływem soku floemowego?
Uwaga:
Uznaje się stosowanie pojęć „związki organiczne” lub „cukry” zamiast terminu „asymilaty”, pod warunkiem że problem badawczy odnosi się do
transportu w łyku (floemie) lub w rurkach sitowych badanego gatunku.
Nie uznaje się odpowiedzi odnoszących się do metod pomiarowych zamiast procesów zachodzących w roślinie, np. „Wpływ odległości na czas
wykrycia izotopu w soku floemowym”, „Obliczanie szybkości transportu floemowego w pędzie lilaka pospolitego z użyciem rostrum mszyc
wbitych w łodygę”.
Nie uznaje się odpowiedzi odnoszących się do zmiennych, które nie były mierzone w przedstawionym doświadczeniu, np. „Wpływ odległości od
liści na szybkość transportu...”

9.2. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne wyjaśnienie uwzględniające: 1) asymilację znakowanego radioaktywnie dwutlenku węgla oraz 2) załadunek
wtórnych produktów fotosyntezy do soku floemowego lub transport wtórnych produktów fotosyntezy w soku floemowym.
Radioaktywne atomy węgla z CO2 zostały wbudowane w cukry podczas procesu fotosyntezy, a sacharoza jest pobierana przez
komórki rurek sitowych.
Dwutlenek węgla zawierający radioaktywny izotop został wykorzystany w cyklu Calvina, którego wtórne produkty są związkami
transportowanymi w łyku.
Znakowany CO2 został przez roślinę wykorzystany jako substrat w procesie fotosyntezy, której wtórnymi produktami są związki
organiczne dostające się do floemu.
Uwaga:
Nie uznaje się odpowiedzi odnoszących się do glukozy jako formy transportu cukrów w łyku.

Zadania Maturalne Z Biologii - BiologHelp

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Zadania Maturalne Z Biologii - BiologHelp

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

27.08.

2023, 10:15 Zadania maturalne z biologii - BiologHelp

mniejsze – określane jako łańcuchy S – są kodowane przez jądrowy gen rbcS

1. W pełni funkcjonalny kompleks białkowy RuBisCO składa się z 8 łańcuchów polipeptydowych. P F

2. Łańcuchy L enzymu RuBisCO są syntezowane w stromie chloroplastu. P F

Na przykładzie budowy RuBisCO wykaż, że chloroplasty są organellami półautonomicznymi.

https://biologhelp.pl/matura?kategoria[]=36&kategoria[]=37&reddup=1&sort=name DESC&items_per_page=10 1/34

https://biologhelp.pl/matura?kategoria[]=36&kategoria[]=37&reddup=1&sort=name DESC&items_per_page=10 2/34

Reakcję pomostową – oksydacyjną dekarboksylację pirogronianu do acetylo-CoA – katalizuje kompleks dehydrogenazy

pirogronian + CoA-SH + NAD+ → acetylo-CoA + CO2 + NADH + H+

https://biologhelp.pl/matura?kategoria[]=36&kategoria[]=37&reddup=1&sort=name DESC&items_per_page=10 3/34

Na podstawie: B. Alberts i in., Podstawy biologii komórki, Warszawa 2016.

Typ reakcji Oznaczenie enzymu (E1 / E2 / E3)

https://biologhelp.pl/matura?kategoria[]=36&kategoria[]=37&reddup=1&sort=name DESC&items_per_page=10 4/34

https://biologhelp.pl/matura?kategoria[]=36&kategoria[]=37&reddup=1&sort=name DESC&items_per_page=10 5/34

Typ reakcji Oznaczenie enzymu (E1 / E2 / E3)

https://biologhelp.pl/matura?kategoria[]=36&kategoria[]=37&reddup=1&sort=name DESC&items_per_page=10 6/34

https://biologhelp.pl/matura?kategoria[]=36&kategoria[]=37&reddup=1&sort=name DESC&items_per_page=10 7/34

ten związek w mleczan.

https://biologhelp.pl/matura?kategoria[]=36&kategoria[]=37&reddup=1&sort=name DESC&items_per_page=10 8/34

Uwaga: nie zachowano stechiometrii przedstawionych reakcji.

Na podstawie: W. Czechowski i in., Biologia, Warszawa 1994;

Podaj nazwy etapów cyklu Calvina oznaczonych na schemacie literami A, B i C.

https://biologhelp.pl/matura?kategoria[]=36&kategoria[]=37&reddup=1&sort=name DESC&items_per_page=10 9/34

Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A, B albo C oraz odpowiedź 1., 2. albo 3.

Literą X na schemacie oznaczono

A. enzym RuBisCO, 1. pierwotnym produktem karboksylacji u roślin C4.

B. acetylo-CoA, który jest 2. kompleksem enzymatycznym, odpowiadającym za karboksylację.

1. CO2 jest transportowany do komórek pochwy okołowiązkowej w postaci 3-węglowego pirogronianu. P F

3. Redukcja 3-fosfoglicerynianu do aldehydu 3-fosfoglicerynowego zachodzi w komórkach mezofilu. P F

Wykaż związek między ograniczeniem procesu fotooddychania u roślin C4 a:

https://biologhelp.pl/matura?kategoria[]=36&kategoria[]=37&reddup=1&sort=name DESC&items_per_page=10 10/34

1. dwuetapowym mechanizmem wiązania dwutlenku węgla

2. brakiem PS II w komórkach pochew okołowiązkowych.

https://biologhelp.pl/matura?kategoria[]=36&kategoria[]=37&reddup=1&sort=name DESC&items_per_page=10 11/34

https://biologhelp.pl/matura?kategoria[]=36&kategoria[]=37&reddup=1&sort=name DESC&items_per_page=10 12/34

1. Dzięki temu jest wysokie stężenie CO2 w komórkach z RuBisCO.

https://biologhelp.pl/matura?kategoria[]=36&kategoria[]=37&reddup=1&sort=name DESC&items_per_page=10 13/34

https://biologhelp.pl/matura?kategoria[]=36&kategoria[]=37&reddup=1&sort=name DESC&items_per_page=10 14/34

https://biologhelp.pl/matura?kategoria[]=36&kategoria[]=37&reddup=1&sort=name DESC&items_per_page=10 15/34

Nie wpływa na syntezę ATP w mitochondriach, ponieważ nie ma w nich fotosystemów.

https://biologhelp.pl/matura?kategoria[]=36&kategoria[]=37&reddup=1&sort=name DESC&items_per_page=10 16/34

Na podstawie: A. Bresinsky i inni, Strasburger’s Plant Sciences, Nowy Jork 2013.

Opisz funkcję pełnioną przez cząsteczki karotenoidów występujące w błonach chloroplastów.

https://biologhelp.pl/matura?kategoria[]=36&kategoria[]=37&reddup=1&sort=name DESC&items_per_page=10 17/34

W kompleksach antenowych fotosystemów cząsteczki chlorofilu a i chlorofilu b oraz karotenoidów są związane z

https://biologhelp.pl/matura?kategoria[]=36&kategoria[]=37&reddup=1&sort=name DESC&items_per_page=10 18/34

Chronią fotosystemy przed nadmiarem światła.

https://biologhelp.pl/matura?kategoria[]=36&kategoria[]=37&reddup=1&sort=name DESC&items_per_page=10 19/34

1. Powyższy schemat przedstawia cykl przemian anabolicznych. P F

https://biologhelp.pl/matura?kategoria[]=36&kategoria[]=37&reddup=1&sort=name DESC&items_per_page=10 20/34

Aktywuj BiologHelp+ i uzyskaj pełny

Pełny dostęp do zadań autorskich

Odpowiedzi do zadań CKE pozostają bez zmian (dostępne bezpłatnie).

https://biologhelp.pl/matura?kategoria[]=36&kategoria[]=37&reddup=1&sort=name DESC&items_per_page=10 21/34

Optymalna temperatura: Optymalne pH:

Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A albo B oraz jej uzasadnienie 1. albo 2.

https://biologhelp.pl/matura?kategoria[]=36&kategoria[]=37&reddup=1&sort=name DESC&items_per_page=10 22/34

A. Vib-7, 1. są to optymalne warunki do działania tego wariantu.

https://biologhelp.pl/matura?kategoria[]=36&kategoria[]=37&reddup=1&sort=name DESC&items_per_page=10 23/34

https://biologhelp.pl/matura?kategoria[]=36&kategoria[]=37&reddup=1&sort=name DESC&items_per_page=10 24/34

https://biologhelp.pl/matura?kategoria[]=36&kategoria[]=37&reddup=1&sort=name DESC&items_per_page=10 25/34