Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα (απόσπασμα) Μ.

ΛΟΥΝΤΕΜΗΣ
Το πιο αξιόλογο μυθιστόρημα του Λουντέμη. Ο μικρός ήρωας –
πρωταγωνιστής του έργου αποτελεί τη μυθιστορηματική ενσάρκωση της
παιδικής ηλικίας του συγγραφέα. Το έργο έχει ως θέμα τις προσπάθειες
ενός πάμπτωχου αγοριού που αγωνίζεται να τελειώσει τις γυμνασιακές
του σπουδές. Γύρω από τον ήρωα περιγράφονται με χιούμορ και
διεισδυτικότητα οι διάφοροι τύποι μαθητών, δασκάλων και βιοπαλαιστών
σε μια μικρή πόλη της Μακεδονίας, όπου εκτυλίσσεται η ιστορία, δίνοντας
έτσι ένα κείμενο με μεγάλη συγκινησιακή δύναμη και δροσιά. Γλώσσα
δημοτική.

Άδικα περίμεναν στου μπάρμπα-Ανέστη το σπίτι όλη τη μέρα

να γυρίσει το παιδί. Η Θεια-Αρετή τάιζε τη φωτιά και κάθε λίγο
έβγαινε απ’ το παράθυρο. «Τι να γίνηκε αυτό το βλοημένο;»
έλεγε κάθε τόσο. Στο τέλος σαν εσήμανε μεσημέρι και το παιδί
δεν εφάνηκε, έβαλε το φαΐ στο καμαράκι, το σκέπασε με μια
πετσέτα και περίμενε. Σε λίγο σκοτείνιασε, ανάψανε στα
μαγαζιά τα φώτα. Τίποτα το παιδί.

Η πρώτη κουβέντα του μπάρμπα-Ανέστη, μόλις γύρισε απ’

όξω, ήταν για το Μέλιο.

-Πώς τα πήγε το παιδί, Αρετή;

-Πώς να τα πάει… απάντησε κείνη μουδιασμένη, μην πα’ και

το είδα;

-Τι;

-Άφαντο, απ’ το πρωί.

-Μη χειρότερα! Και δεν έβγαινες να ρωτήσεις;

-Πού να πάω; Ένα παιδί που περνούσε μου είπε ότι το σκολειό
ήταν κλειστό. Έλεγα πως απ’ ώρα σ’ ώρα θα φανεί.

Ο Ανέστης στάθηκε συλλογισμένος.

-Μην τύχει και το παραπόνεσες, ρε γριά; Σε ξέρω… τα κάνεις

κάτι τέτοια.
-Χριστός και Παναγιά! Γιατί να το κακοκαρδίσω; Έφυγε σαν το
πουλί. Και τώρα πάει…

Ο μπάρμπα-Ανέστης έμπασε τ’ άλογα μέσα. Βουτηγμένος στη

συλλογή ήταν. Άκεφα άκεφα τα πάχνισε και τους πέρασε στο
κεφάλι την ταή1. Ούτε να τα ξυστρίσει ούτε να τα παινέψει.
Πού άλλες βραδιές! Έπαιζε μαζί τους σαν να ήταν μωρά. Τώρα
έβγαλε βαρετά τα ποδοπάνια του κι ανέβηκε, φυσώντας, στο
σπίτι. Άναβε και ξανάναβε τσιγάρα, κι όλο κουνούσε το κεφάλι
κι έκανε «τσ… τσ… τσ…». Κρύο του φαινόταν το σπίτι κι είπε
στην Αρετή ν’ ανάψει φωτιά. Ούτε και τη ρώτησε, όπως κάθε
βράδυ, «τι θα φάμε απόψε»; Ήταν σαν να σηκώθηκε από χίλια
τραπέζια.

Θυμήθηκε πως κάποτε, που ήταν μικρός, μπήκε μια μέρα στο
σπίτι τους ένα πουλάκι και πήγε και κάθισε στο ράφι του
τζακιού. Ήταν και τότε ο ίδιος καιρός, έτσι, πάνω στα
δροσίσματα. Στεκόταν το πουλί στο ραφάκι του και τους
κοιτούσε. Πήγαινε φιρί φιρί να πιάσει μαζί τους φιλίες. Το
μεσημέρι κατέβηκε στο πάτωμα και τσιμπούσε τα ψίχουλα.
Ημέρεψε. Ως το βράδυ είχε πιάσει γνωριμία με όλους. Μα πιο
πολύ το πόνεσε ο Ανέστης. Έπαιζε μαζί του, του ’κανε
παιχνίδια, κι ως το βράδυ ήταν αχώριστοι. Μα, σαν ξύπνησε το
πρωί κι έτρεξε στο ράφι του, να του δώσει ζάχαρη και να του
πει «καλημέρα», το πουλάκι είχε φύγει.

Είχε δει έξω τη μέρα ηλιόλουστη και πέταξε να τη χαρεί. Κι

ούτε ξαναφάνηκε πια στο σπίτι.

Τι απελπισία ένιωσε το παιδί… Δυο ολόκληρες μέρες ούτε

μιλούσε, ούτε γελούσε. Δέθηκε η γλώσσα του, κι η όρεξη του
έκλεισε ολότελα. Μια ολόκληρη βδομάδα ήταν έτσι
φαρμακωμένος.

Να… μια τέτοια λύπη είχε κι απόψε. Το ίδιο ράγισμα ένιωθε

στην καρδιά. Και θυμήθηκε, ύστερα από τόσα χρόνια, το
πουλάκι… Έτσι κι αυτό είχε μπει στο σπίτι, κοιμήθηκε μια
βραδιά και το πρωί πέταξε. Η Αρετή πάσκιζε να τον
καλοπιάσει. Του ’λεγε ότι δεν ήταν και σίγουρο πως έφυγε.
Μπορεί και να ξέχασε το σπίτι και να ψάχνει μες στη νύχτα να
το βρει, και να μην το βρίσκει.

-Πού θα κουρνιάσει, Αρετή; έλεγε κάθε τόσο. Πού θα γείρει το

άμοιρο; Θαρρείς κι είναι πολλοί οι Ανέστηδες, να το
περιμαζώξουνε; Θα ξεπαγιάσει σε κάνα κατώφλι, και το πρωί
θα το βρούνε ξυλιασμένο.

-Μπορεί να τρύπωσε σε κάνα αχούρι, να ζούφωσε μες στ’

άχερα. Και το πρωί να πάρει το δρόμο και να ’ρτει, πού ξέρεις..

Όσα και να μου πεις, δε με παρηγοράς. Ήτανε φιλότιμο παιδί

και θα ντράπηκε να μας βαρύνει, έτσι θα θάρρεψε.

Μένανε κι οι δυο τους κοντά στη φωτιά και κουβέντιαζαν ως τα

μεσάνυχτα. Όλο γύρω απ’ το ίδιο ζήτημα. Κάνανε για μια
στιγμή να ξεσκαλώσουνε, να το ρίξουνε αλλού. Μα ξανά πάλι
το παιδί. –

[…]

(Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα, 1956-7)

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

α.1. Να εντοπίσετε τα πρόσωπα που περιλαμβάνονται στην

αφήγηση. (10 μονάδες)

α.2. Στο κείμενο χρησιμοποιείται η τεχνική του εγκιβωτισμού

(μια δεύτερη ιστορία αναπτύσσεται και ολοκληρώνεται μέσα
στην κύρια αφήγηση). Να αποδείξετε την ύπαρξη της τεχνικής
αυτής παραπέμποντας στο αντίστοιχο χωρίο του κειμένου. (10
μονάδες) Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η σχέση της
εγκιβωτισμένης με την κύρια αφήγηση; (5 μονάδες)

ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: 25
β

β.1. Να περιγράψετε τη συναισθηματική κατάσταση του ήρωα

της αφήγησης και να δείξετε την αιτία που την προκαλεί. Να
στηρίξετε την απάντησή σας με αναφορές στο κείμενο. (15
μονάδες)

β.2. Να διακρίνετε σε ποιο κοινωνικό στερεότυπο

ανταποκρίνεται ο χαρακτήρας της γυναίκας. (10 μονάδες)

ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: 25