CHƯƠNG

6
KIỂM ĐỊNH GIẢ THUYẾT THỐNG KÊ

ThS. Trần Hoàng Cẩm Tú

thctu@ntt.edu.vn – 0912.987.309
 1

MỘT SỐ VẤN ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN KIỂM ĐỊNH

NỘI DUNG
2

KIỂM ĐỊNH THAM SỐ

1. KHÁI NIỆM VÀ ĐỐI TƯỢNG CỦA
1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN
THỐNG KÊ KINH DOANH
KIỂM ĐỊNH
 1.1.
-Giá trị TB (µ)
Khái niệm Tổng thể
-Phương sai (σ2)
-Tỷ lệ (P)

-Giá trị TB (x)

-Phương sai (S2)
Mẫu -Tỷ lệ (Ps)
 – Đơn vị nghiên cứu thị trường muốn biết giá cả trên thị

trường năm nay có biến động nhiều hơn so với năm ngoái

hay không.
1.1.
– Một tổ chức quốc tế muốn đánh giá hiệu quả của Chương
Khái niệm trình xóa đói giảm nghèo triển khai ở 1 quốc gia, và cần xem

xét liệu tỷ lệ hộ nghèo có giảm xuống hay không, so với mức

trước khi triển khai chương trình (giả sử là 12%).

 Giả thuyết thống kê là một mệnh đề nhận định về tham số của tổng thể. Khi
ta đồng nhất tổng thể với một biến ngẫu nhiên thì giả thuyết thống kê cũng
có thể là nhận định về phân phối xác suất của biến ngẫu nhiên.
Ký hiệu:
Ho: là giả thuyết của tham số tổng thể

1.1. H1: là mệnh đề đối lập được gọi là đối thuyết

Bài toán kiểm định giả thuyết thống kê gồm một cặp giả thuyết Ho và đối

Khái niệm thuyết H1.

Ví dụ: Ta quan tâm tới thu nhập trung bình của người dân Việt Nam trong
năm 2008. Khi đó ta có giả thuyết Ho và đối thuyết H1 mức thu nhập trung
bình μ là:
Ho : µ =750$
H1 : µ ≠ 750$
 Miền W trong R được gọi là miền bác bỏ hay miền tiêu chuẩn nếu
miền này được dùng cùng với tiêu chuẩn thống kê T và giá trị cụ
thể ttqs của tiêu chuẩn đó để đưa ra kết luận về giả thuyết H :
Kiểm định hai bên Kiểm định bên trái Kiểm định bên phải
H0: q=q0 H0: q³q0 H0: q£q0
1.2. H1: q¹q H1: q<q0 H1: q>q0

Miền bác bỏ
1 -a 1 -a 1 -a
a/2 a/2

- Za/2 Za/2 -Za Za

Bác bỏ HO khi |Z|>Za/2 Bác bỏ HO khi Z < -Za Bác bỏ HO khi Z > Za
 H0 đúng Ho sai

Không bác bỏ H0 Quyết định đúng xác suất Sai lầm loại 2, xác suất β
1.3. Bác bỏ Ho
1-α
Sai lầm loại 1, xác suất α Quyết định đúng, xác suất
1-β
Các loại sai Xét các ví dụ sau: ví dụ nào là sai lầm loại 1, ví dụ nào là sai lầm loại 2
Ví dụ 1:
lầm trong đặt Cho một sinh viên giỏi rớt (mặc dù SV này thi rất tốt)
Ví dụ 2:
giả thuyết Cho một học sinh yếu đậu (mặc dù SV này thi ko tốt)
Ví dụ 3:
Cho một bệnh nhân bi ung thư xuất viện vì bác sĩ khám nhầm hồ sơ nên tưởng
đây là bệnh nhân khỏe mạnh.
 Xây dựng giả thuyết

1.4. Chọn mức ý nghĩa mong muốn

Các bước làm Tính trị số thông kê hay giá trị thực tế của
kiểm định.
bài toán
Rút ra kết luận liên quan đến giả thuyết
kiểm định không

Kết luận
1. KHÁI NIỆM VÀ ĐỐI TƯỢNG CỦA
2. KIỂM ĐỊNH THAM SỐ
THỐNG KÊ KINH DOANH
 2.1.
KIỂM ĐỊNH
TỈ LỆ
 Kết luận:
+ Nếu Z thuộc miền bác bỏ thì bác bỏ giả thiết H0 và
chấp nhận H1
2.1. + Nếu Z thuộc miền chấp nhận thì chấp nhận giả thiết

KIỂM ĐỊNH Ho và bác bỏ H1

Khi nói chấp nhận nghĩa là với số liệu của mẫu ta chưa
TỈ LỆ có đủ cơ sở để bác bỏ
Trong thực hành, tốt hơn ta nên nói rằng “chưa có cơ
sở để bác bỏ”
 Một nhà máy sản xuất sản phẩm với tỉ lệ sản phẩm loại một lúc đầu là 20%. Sau khi áp dụng
phương pháp sản xuất mới, kiểm tra ngẫu nhiên 500 sản phẩm thấy có 150 sản phẩm loại
một. Cho kết luận về tác dụng của phương pháp sản xuất mới với mức ý nghĩa 1%.

Zα Zα/2

2.1.
α = 1% Zα = 2.33 Zα/2 = 2.58
α = 5% Zα = 1.645 Zα/2 = 1.96
α = 10% Zα = 1,29 Zα/2 = 1.645
KIỂM ĐỊNH
TỈ LỆ
 Một nhà máy sản xuất sản phẩm với tỉ lệ sản phẩm loại một lúc đầu là 20%. Sau khi áp dụng
phương pháp sản xuất mới, kiểm tra ngẫu nhiên 500 sản phẩm thấy có 150 sản phẩm loại
một. Cho kết luận về tác dụng của phương pháp sản xuất mới với mức ý nghĩa 1%.
Bước 1: Xây dựng giả thuyết:
Ho: p ≤ 0.2
H1 : p > 0.2
Bước 2: Zα = 2.33

2.1.
! #$%
Bước 3: f = " = $%% = 0.3
& '( %.+ '%.,
Z = ! " ($% !
= = 5.6
" )) ".) * ".+⁄
' ,""

KIỂM ĐỊNH
Bước 4: Ta thấy, Z > Zα (5.6 > 2.33) à Bác bỏ Ho , chấp nhận H1
Bước 5: Phương pháp sản xuất mới đã làm tăng tỉ lệ sản phẩm loại 1

Bước 1: Xây dựng giả thuyết: Zα Zα/2

TỈ LỆ Ho: p ≥ 0.2
H1 : p < 0.2 α = 1% Zα = 2.33 Zα/2 = 2.58
Bước 2: -Zα = - 2.33
! #$%
Bước 3: f = = = 0.3
α = 5% Zα = 1.645 Zα/2 = 1.96
" $%%
& '( %.+ '%.,
Z = = = 5.6 α = 10% Zα = 1,29 Zα/2 = 1.645
! " ($% ! ".) * ".+⁄
") )' ,""

Bước 4: Ta thấy, Z > -Zα (5.6 > -2.33) à Chấp thuận Ho , bác bỏ H1
Bước 5: Phương pháp sản xuất mới đã làm tăng tỉ lệ sản phẩm loại 1
 2.2.
KIỂM ĐỊNH
TRUNG BÌNH
 2.2.
KIỂM ĐỊNH
TRUNG BÌNH
 Một loại đèn chiếu được nhà sản xuất quảng cáo có tuổi thọ trung bình thấp nhất là 65
giờ. Kết quả kiểm tra ngẫu nhiên 81 đèn cho thấy tuổi thọ trung bình là 62,5 giờ, độ lệch mẫu
hiệu chỉnh là 3 giờ. Với mức ý nghĩa 1% có thể kết luận gì về lời quảng cáo đó?

Zα Zα/2

2.2.
α = 1% Zα = 2.33 Zα/2 = 2.58
α = 5% Zα = 1.645 Zα/2 = 1.96
α = 10% Zα = 1,29 Zα/2 = 1.645
KIỂM ĐỊNH
TRUNG BÌNH
 Một loại đèn chiếu được nhà sản xuất quảng cáo có tuổi thọ trung bình thấp nhất là 65
giờ. Kết quả kiểm tra ngẫu nhiên 21 đèn cho thấy tuổi thọ trung bình là 62,5 giờ, độ lệch mẫu
hiệu chỉnh là 3 giờ. Với mức ý nghĩa 1% có thể kết luận gì về lời quảng cáo đó?
Bước 1: Xây dựng giả thuyết:
Ho: 𝜇 ≥ 65
H1 : 𝜇 < 65
Bước 2: - Zα = - 2.33
2.2. Bước 3:
.,.$ ' .$
Z = + 21 = - 3.82
Bước 4: Ta thấy, Z < - Zα à bác bỏ H0 , chấp thuận H1

KIỂM ĐỊNH Bước 5: Với mức ý nghĩa 1%, lời quảng cáo trên không đúng với sự thật.

TRUNG BÌNH α = 1%
Zα
Zα = 2.33
Zα/2
Zα/2 = 2.58
α = 5% Zα = 1.645 Zα/2 = 1.96
α = 10% Zα = 1,29 Zα/2 = 1.645
 2.3.
KIỂM ĐỊNH
PHƯƠNG SAI
 Một dây chuyền sản xuất chi tiết máy quy định phương sai đường kính của chi tiết
máy sản xuất ra là σ2 = 36
Người ta tiến hành kiểm tra 25 chi tiết máy, thấy phương sai của đường kính là S2 =
35,266.
Với mức ý nghĩa 5%, ta có thể kết luận như thế nào về dây chuyền sản xuất?

2.3.
KIỂM ĐỊNH
PHƯƠNG SAI
 Một dây chuyền sản xuất chi tiết máy quy định phương sai đường kính của chi tiết
máy sản xuất ra là σ2 = 36
Người ta tiến hành kiểm tra 25 chi tiết máy, thấy phương sai của đường kính là S2 =
35,266.
Với mức ý nghĩa 5%, ta có thể kết luận như thế nào về dây chuyền sản xuất?

2.3. Bước 1: Xây dựng giả thuyết:

𝐻! : 𝛿 " ≥ 36
𝐻# : 𝛿 " < 36
KIỂM ĐỊNH "
Bước 2: 𝑋$%#;#%' "
= 𝑋"(;!,*+ = 13.848
" $%# , ! "+%# .+."00
Bước 3: 𝑋 = -!
= .0
= 23.51
PHƯƠNG SAI Bước "
4: Ta thấy, 𝑋 " > 𝑋"(;!,*+ à chấp nhận giả
thuyết 𝐻!
Bước 5: Với mức ý nghĩa 5%, dây chuyền sản xuất không đảm
bảo yêu cầu về quy định phương sai cho phép