Ciało na równi pochyłej w zadaniach

Wprowadzenie
Przeczytaj
Gra edukacyjna (gamifikacja, grywalizacja)
Sprawdź się
Dla nauczyciela
 Ciało na równi pochyłej w zadaniach

Czy to nie ciekawe?

W tym e‐materiale przedstawimy rozwiązania różnych zagadnień związanych z ruchem na
równi pochyłej. Przekonasz się, jak różnorodne zagadnienia – m.in. ruch wagonów
kolejowych, narciarza na skoczni, saneczkarza na stoku – możemy opisać wykorzystując
równię pochyłą. Pokażemy także dwa sposoby rozwiązania problemu ruchu na równi –
wykorzystując równania kinematyki i dynamiki oraz zasadę zachowania energii.

Twoje cele

dowiesz się, jak opisać ruch ciała na równi pochyłej w przypadku istnienia tarcia, jak
i jego braku;
zrozumiesz, jakie są relacje między kątem nachylenia równi, a przyspieszeniem
i czasem zsuwania się ciał;
zastosujesz równania kinematyki i dynamiki oraz zasadę zachowania energii do
rozwiązania zagadnienia ruchu na równi;
przeanalizujesz i zinterpretujesz różne sytuacje podczas ruchu na równi.
Przeczytaj

Warto przeczytać
Równia pochyła to płaska powierzchnia nachylona pod pewnym kątem α do poziomu.
W tym e‐materiale skupimy się na rozwiązywaniu zadań dotyczących zagadnienia ruchu
po takiej równi. W tym celu przypomnijmy najpierw jednak, jakie siły działają na ciało na
równi pochyłej. Na Rys. 1. przedstawiliśmy przypadek, gdy na ciało działają siła ciężkości
i siła tarcia. (Uwaga: celowo - dla czytelności - pomijamy siły działające na równię,
w szczególności siłę nacisku, równą co do wartości sile reakcji równi i przeciwnie
skierowaną. Przyjmujemy, że równia jest nieskończenie ciężka i nie porusza się wskutek
ruchu ciała.)

Rys. 1. Siły działające na zsuwające się z równi pochyłej ciało

Siła ciężkości działa pionowo w dół, a siła tarcia wzdłuż równi, przeciwnie do kierunku
ruchu. Aby opisać ruch ciała wzdłuż równi, musimy obliczyć, jaka wypadkowa siła na nie
działa. W tym celu rozkładamy siłę ciężkości na składowe: wzdłuż równi i prostopadle do
niej. Sposób takiego rozkładu jest również przedstawiony na Rys. 1. i opiera się na prostej
zasadzie – siłę ciężkości jest przekątną prostokąta, którego bokami są składowe tej siły.

Ciało wykonuje ruch wzdłuż równi pod wpływem:

składowej równoległej siły ciężkości (zwanej też składową zsuwającą), której wartość
wynosi Fg∥ = mg sin α;
 siły tarcia, która jest proporcjonalna do siły nacisku klocka na podłoże, równej co do
wartości składowej ciężaru ciała prostopadłej do równi: T = μN = μFg⊥ = μmg cos α
(gdzie μ jest współczynnikiem tarcia ciała o podłoże, m – masą ciała, g –
przyspieszeniem ziemskim).

Oznacza to, że wartość wypadkowego przyspieszenia ciała na równi wynosi

Fw mgsinα−μmgcosα
a= m =
m = g(sin α − μ cos α).

Gdy nie ma tarcia (czyli μ = 0), powyższy wzór upraszcza się do:

a = g sin α .
W przypadku, gdy na ciało działają jeszcze inne siły, należy również rozłożyć je na składowe
prostopadłe i równoległe do równi, dodać do składowych siły ciężkości oraz wyznaczyć
wypadkowe wartości sił: zsuwającej i tarcia.

Równia pochyła jest oczywiście pewną idealizacją rzeczywistych zjawisk zachodzących

w przyrodzie. Niemniej, za jej pomocą możemy opisać m.in. ruch skoczka narciarskiego
zjeżdżającego ze skoczni, ruch śniegu sunącego po zboczu góry lub też ruch narciarza
zjeżdżającego ze stoku, czy ruch wagonu na górce rozrządowej.

Zagadnienia związane z ruchem po równi pochyłej możemy rozwiązywać wykorzystując

przedstawione powyżej równania dynamiki lub też zasadę zachowania energii.
Przeanalizujmy teraz kilka przykładów.

Przykład 1

Bobsleista

Na torze saneczkowym o stałym nachyleniu 12° do poziomu porusza się bobsleista (Rys.
2.). Wiedząc, że jego prędkość w połowie toru wynosiła v = 6 m/s, wyznacz długość toru.
Prędkość początkowa bobsleisty była równa zeru, a współczynnik tarcia sanek o tor
wynosi μ = 0,07.
Rys. 2. Jak zmienia się prędkość bobsleisty na torze?

Dane Szukane

kąt nachylenia zbocza: α = 12°,

prędkość w połowie długości toru: v = 6 m/s,

prędkość początkowa: v0 = 0 m/s, długość zbocza s = ?

współczynnik tarcia: μ = 0,07,

przyspieszenie ziemskie: g = 9,81 m/s2.

Analiza zadania

Bobsleista będzie poruszał się po torze ruchem jednostajnie przyspieszonym bez

prędkości początkowej. To samo zagadnienie możemy przeanalizować również z punktu
widzenia zasady zachowania energii mechanicznej.

Rozwiązanie (kinematyczno‐dynamiczne)

Zgodnie z zależnościami podanymi poprzednio, przyspieszenie bobsleisty dane jest

wzorem:

a = g(sin α − μ cos α)=

m m
= 9, 81 s2
⋅ (sin 12° − 0, 07⋅ cos 12°) ≈ 1, 37 s2
.
Ruch zachodzi bez prędkości początkowej, możemy zatem zapisać wyrażenia wiążące
s
drogę przebytą przez bobsleistę ( /2) i jego prędkość ( ) z czasem jego ruchu do połowy v
długości toru t
1/2 :

s
2
= 1
2
at 2
1/2
,

v = at 1/2 .

Mamy dwie niewiadome: drogę i czas. Wyznaczmy z drugiego równania czas

i podstawmy wynik do pierwszego równania:

t 1/2 = v
a → s
2
= 1
2
a( av )
2
= v ,
2a
2

s= v 2 2
(6 m/s)
a = 1,37
m ≈ 26, 3 m.
s2

Rozwiązanie (z zasady zachowania energii)

Na szczycie zbocza bobsleista posiadał pewną energię potencjalną Ep . W trakcie ruchu

0

po zboczu przekształca się ona w energię kinetyczną k oraz na ciepło i dźwięk, na E

skutek działania siły tarcia, która wykonuje pracę T . Wykorzystajmy zasadę zachowania W
energii mechanicznej i porównajmy energię na górze toru i w jego połowie. Założymy, że
h
wysokość toru jest równa . Oznacza to, że długość zbocza = sinhα . s
mgh = mv
2
2
+ mg h + WT . 2

Człony po prawej stronie równania opisują odpowiednio energię kinetyczną, potencjalną

i pracę sił tarcia. Aby wyznaczyć wartość pracy, zauważmy, że siła tarcia działa
równolegle do przemieszczenia, dzięki czemu możemy zapisać:

WT = T s 2
= μmg cos α ⋅ s
2
= μmg cos α ⋅ 2sin
h
α = μmg h 2
ctg α.
Łącząc ze sobą i upraszczając otrzymane wyrażenia, otrzymujemy wzór:

g h (1 − μ ctg α) =
2
v
2
2
,

h= v 2

g(1−μctgα) → s= v 2

g⋅sinα⋅(1−μctgα) =
2
(6 m/s)
= ≈ 26, 3 m
⋅sin12°−(1−0,07⋅ctg12°)
m
9,81
s2

Wykorzystując inną metodę rozwiązania, uzyskujemy dokładnie taki sam wynik. Widzimy,
że w tym przypadku wykorzystanie zasady zachowania energii mechanicznej wymaga od
nas podobnego nakładu pracy, co wykorzystanie równań kinematyki i dynamiki. Zwykle
jednak, rozwiązanie przy wykorzystaniu energii jest szybsze i prostsze. Przeanalizujmy
kolejny przykład.
Przykład 2

Łyżwiarz

W parku sportów zimowych znajduje się następująca atrakcja: dwie równie pochyłe
złączone ze sobą w sposób przedstawiony na Rys. 3. Obie równie są identyczne: mają
wysokość h = 4 m oraz kąt nachylenia α = 9°. Na pierwszą równię wjeżdża łyżwiarz,
poruszający się z prędkością początkową v0 = 11 m/s. Jaką prędkość uzyska łyżwiarz tuż
po zjechaniu z drugiej równi? Współczynnik tarcia łyżew o równię wynosi μ = 0,06.
Przyjmij, że przy przejeżdżaniu z jednej równi na drugą prędkość łyżwiarza nie ulega
zmianie.

Rys. 3. Układ dwóch równi

Dane Szukane

kąt nachylenia równi: α = 9°, wysokość

równi h = 4 m,

prędkość początkowa: v0 = 11 m/s, prędkość łyżwiarza po zjechaniu

z drugiej równi v = ?
współczynnik tarcia: μ = 0,06,

przyspieszenie ziemskie: g = 9,81 m/s2.

Analiza zadania

Ruch łyżwiarza możemy podzielić na dwa etapy. W pierwszym, porusza się ruchem
jednostajnie opóźnionym z prędkością początkową w górę jednej równi, a następnie
ruchem jednostajnie przyspieszonym w dół drugiej równi. Aby przeanalizować drugi etap
ruchu, musimy wyznaczyć prędkość łyżwiarza na górze równi. Zagadnienie to możemy
rozwiązać także poprzez wykorzystanie zasady zachowania energii.

Rozwiązanie (kinematyczno‐dynamiczne)

W pierwszym etapie, zarówno siła zsuwająca jak i siła tarcia działają w dół równi. Wartość
opóźnienia łyżwiarza wynosi zatem:

a1 = g(sin α − μ cos α)=

 = 9, 81 m ⋅ (sin 9° − 0, 06⋅ cos 6°) ≈ 2, 12 m .
s2 s2
Aby dojechać na szczyt równi, przebywa on drogę s = h
sinα . Zapiszmy zależności wiążące
drogę do szczytu i prędkość w tym punkcie (vw ) z czasem wjeżdżania na górę tw :

s = v0 tw − 21 a1 t2w ,

vw = v0 − a1 tw .
Wyznaczmy z drugiego równania czas i podstawmy do pierwszego równania. Po
uproszczeniu wyrażeń otrzymujemy:

v2 −v2
s = 02a1 w →
vw = √v20 − 2a1 s = √v20 − 2sina1αh =
= √11 ms − 2⋅2,12sin9°⋅4 m ≈ 3, 55 ms .
m
s2
2

Łyżwiarz rozpoczyna teraz ruch jednostajnie przyspieszony w dół z prędkością

początkową vw . Wartości sił działających nie ciało nie uległy zmianie, lecz zmieniły się
kierunki ich działania. Siła zsuwająca jest nadal skierowana w dół równi, lecz siła tarcia
jako działająca przeciwnie do ruchu – w górę. Wartość przyspieszenia łyżwiarza wynosi
zatem:

a2 = g(sin α − μ cos α) = 9, 81 m ⋅ (sin 9° − 0, 06⋅ cos 9°) ≈ 0, 95 m .

s2 s2
Zapiszmy ponownie równania wiążące drogę s przebytą wzdłuż równi w dół oraz
prędkość v na dole równi z czasem zjazdu w dół tz :

s = vw tz + 21 a2 t2z ,

v = vw + a2 tz .

Ponownie wyznaczając z drugiego równania czas, podstawiając do pierwszego równania

i dokonując uproszczeń, otrzymamy:

v2 −v2
s = 2a2 w →
v = √2a2 s + v2w = √ 2sina2αh + v2w =
= √ 2⋅0,95sin9°⋅4 m + (3, 55 ms )2 ≈ 7, 82 ms .
m
s2

Rozwiązanie (z zasady zachowania energii)

 Zauważmy, że gdyby nie występowało tarcie, początkowa energia kinetyczna łyżwiarza
byłaby równa jego końcowej energii kinetycznej. Zatem, po przejechaniu obydwu równi,
łyżwiarz nadal poruszałby się z prędkością 11 m/s. Aby obliczyć końcową energię
kinetyczną (i prędkość) w ruchu z tarciem, od wartości początkowej energii kinetycznej
należy odjąć wartość pracy wykonanej przez siły tarcia.

Siła tarcia działa na drodze 2s = 2h

sinα . Ponieważ równie mają te same kąty nachylenia,
wartości siły nacisku na podłoże (i siły tarcia) są identyczne w obydwu etapach i wynoszą
=
T μmg cos α. Łączna praca siły tarcia wynosi zatem:
W = 2μmg sinhα cos α = 2μmgh ctg α.
Porównajmy teraz energię mechaniczną na początku i na końcu ruchu:

mv20
2 = mv2
2 + 2μmgh ctg α,
v= √v20– 4μg ctg α,
v= √11 ms − 4 ⋅ 0, 06 ⋅ 9, 81 ms ⋅ 4 m⋅ ctg 9° ≈ 7, 84 ms
2 2

Komentarz

Jak widzisz, uzyskane wyniki nieco różnią się od siebie. Czy to oznacza, że popełniliśmy
błąd i nie możemy wykorzystywać zasady zachowania energii? Na szczęście nie. Zasada
zachowania energii jest uniwersalna i możemy ją stosować w dowolnym zagadnieniu.

Niewielkie różnice w uzyskanym wyniku związane są z wykorzystanymi przybliżeniami.

Zwróć uwagę, że w pierwszym sposobie rozwiązania obliczaliśmy ,,po drodze’’ wartości
pomocniczych wyrażeń przyspieszenia i prędkości na szczycie równi, które zaokrąglaliśmy.
Błąd związany z pierwszym przybliżeniem kumulował się w kolejnych obliczeniach, gdzie
przecież również wprowadzaliśmy przybliżenia. W drugim przypadku otrzymaliśmy wynik
praktycznie bezpośrednio, co wprowadziło mniejszy błąd. Wynik uzyskany przy
wykorzystaniu zasady zachowania energii jest zatem bliższy wartości dokładnej.

Możemy w ogólności powiedzieć, że aby uzyskać wynik możliwie bliski dokładnej wartości,
powinniśmy, w miarę możliwości, nie obliczać wartości wyrażeń pomocniczych, lecz
postarać się uzyskać ostateczne wyrażenie opisujące poszukiwaną przez nas wielkość
fizyczną i dopiero wtedy podstawić dane i obliczyć wartość tego wyrażenia. W przypadku
tego zadania, wiązałoby się to z wyznaczeniem wzoru opisującego vw , a następnie
wstawienia tego wzoru do wyrażenia opisującego v. Do wspomnianych równań
powinniśmy także wstawić wyrażenia opisujące przyspieszenia, bez obliczania jego
wartości. Spróbuj przeprowadzić samodzielnie takie obliczenia i sprawdź, czy otrzymany
wzór uprości się do relacji, którą otrzymaliśmy przy pomocy zasady zachowania energii.
Słowniczek
Bobslej

(ang. bobsleigh) jedna z dyscyplin olimpijskich, w której zawodnicy poruszają się

w saniach wyścigowych. Sanie bobslejowe są zbudowane z metalu bądź tworzywa
i przystosowane są do rozwijania dużych prędkości (rzędu 130 km/h i więcej).

Górka rozrządowa

(ang. hump) niewielkie, sztuczne wzniesienie, w obszarze towarowej stacji kolejowej.

Umożliwia przeprowadzenie rozrządu, czyli segregowania wagonów kolejowych pod
kątem umieszczenia ich przy różnych pociągach.
Gra edukacyjna (gamifikacja, grywalizacja)

Ciało na równi pochyłej

Obejrzyj film, a następnie sprawdź swoją wiedzę dotyczącą ruchu po równi pochyłej.

Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/Dug3QsxY6

Ćwiczenie 1

Paczka porusza się po równi pochyłej bez tarcia. Jaka jest zależność między uzyskiwaną
wartością przyspieszenia, a kątem nachylenia równi?

przyspieszenie najpierw maleje, a potem rośnie wraz z rosnącym kątem nachylenia


równi

 przyspieszenie nie zależy od kąta nachylenia równi

 przyspieszenie rośnie wraz z rosnącym kątem nachylenia równi

 przyspieszenie maleje wraz z rosnącym kątem nachylenia równi

Ćwiczenie 2

Kiedy wpływ siły tarcia na ruch paczki na równi jest największy?

 dla dużych kątów nachylenia równi

 siła tarcia nie zależy od kąta, lecz od prędkości ciała na równi

 dla małych kątów nachylenia równi

 siła tarcia ma zawsze stałą wartość

Ćwiczenie 3

Popchnięta paczka zaczyna zjeżdżać z górki z prędkością v0 . Jednak, zamiast rozpędzać się,
zwalnia. Wskaż wszystkie poprawne odpowiedzi, które mogą wyjaśniać to zjawisko.

 kąt nachylenia górki jest zbyt mały, by paczka mogła poruszać się z przyspieszeniem

współczynnik tarcia paczki o podłoże jest na tyle wysoki, że siła tarcia


dynamicznego jest większa od siły zsuwającej

kąt nachylenia górki jest zbyt wysoki, by paczka mogła poruszać się

z przyspieszeniem

 paczka ma za dużą masę, by się rozpędzić

Ćwiczenie 4

Ciało zsuwa się z równi pochyłej z tarciem. Wyprowadź warunek na kąt nachylenia α, dla
którego ciało na równi będzie poruszać się ze stałą prędkością. Dany jest współczynnik tarcia
dynamicznego μ.

 μ=sinα+cosα

 μ=ctgα

 μ=tgα
Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia: 輸醙難

Ćwiczenie 1 輸

Uzupełnij poprawnie zdania.

Jeśli zaniedba się opory powietrza, to ciało znajdujące się na równi będzie zsuwać się z niej ze
stałym / zmiennym przyspieszeniem. Przyspieszenie to jest tym większe / mniejsze im większy
jest kąt nachylenia równi. Czas zsuwania się ciała z równi o tych samych długościach będzie
dłuższy / krótszy dla równi o większych kątach nachylenia.

Informacja do zadań 2 i 3

Architekt projektuje budynek i chciałby, by śnieg z dachu budynku zsuwał się z niego jak
najszybciej. Dla jakiego kąta nachylenia dachu ten warunek będzie spełniony? Możliwe kąty
nachylenia dachu zawierają się w przedziale 0‐60° (Rys. 4.).

Rys. 4. Zbocze i podstawa dachu

 Ćwiczenie 2 輸

Rozwiąż to zagadnienie, przyjmując, że długość zbocza dachu jest stała oraz, że współczynnik
tarcia śniegu o dach ma stałą wartość, niezależnie od kąta nachylenia. Uzasadnij odpowiedź na
podstawie znanych Ci wzorów.

Ćwiczenie 3 醙

Rozwiąż to zagadnienie, przyjmując, że długość podstawy dachu jest stała oraz że śnieg zsuwa
się z dachu bez tarcia. Uzasadnij odpowiedź, wyprowadzając odpowiednią relację między
czasem zsuwania a kątem nachylenia dachu.

Informacja do zadań 4 i 5

Wagon towarowy zjeżdża z górki rozrządowej (Rys. 5b.), wyprofilowanej tak, jak przedstawia
to poniższy rysunek (Rys. 5a.). Wagon nie posiada własnego silnika. Przy analizie zadania
zaniedbaj siły oporu.

Rys. 5a. Wyprofilowanie górki rozrządowej

Rys. 5b. Górka rozrządowa w rzeczywistości

Ćwiczenie 4 輸
Wskaż poprawny kształt wykresu zależności przyspieszenia pociągu od czasu.

  


 Ćwiczenie 5 輸
Wiedząc, że przed rozpoczęciem ruchu po górce wagon posiadał pewną prędkość
początkową, wskaż poprawną zależność prędkości wagonu od czasu.

  

Informacja do zadań 6 i 7

Jadący po lodowisku łyżwiarz, aby wykonać figurę akrobatyczną, wjeżdża na równię o kącie
nachylenia 17° do poziomu (Rys. 6.). Współczynnik tarcia łyżew o lód wynosi μ = 0,05.
Początkowa prędkość łyżwiarza była równa v0 = 8 m/s.
Rys. 6. Jak daleko dotrze rozpędzony łyżwiarz?

Ćwiczenie 6 輸

Określ prędkość łyżwiarza, gdy przebędzie on odległość s = 20 m wzdłuż równi. Jaki wniosek
możesz wyciągnąć na podstawie uzyskanego wyniku?

Ćwiczenie 7 醙
Rzeczywista długość równi wynosi l = 5 m. Łyżwiarz wjeżdża na szczyt równi, a następnie
zaczyna spadać z poziomą prędkością początkową, którą miał na szczycie równi. Jak daleko od
równi zetknie się on z lodowiskiem? Przyjmij wartość przyspieszenia g = 9,81 m/s 2. Wynik
podaj z dokładnością do trzech miejsc znaczących.

Odpowiedź: z = m.
Ćwiczenie 8 難

Rampa dla łyżwiarzy składa się z dwóch równi pochyłych połączonych ze sobą w sposób
przedstawiony na Rys. 7. Rampy mają taką samą wysokość równą H= 2 m. Kąt nachylenia
lewej równi wynosi 8°, a prawej – 6°. Współczynnik tarcia łyżew o podłoże w przypadku
obydwu ramp jest stały i wynosi μ = 0,1. Łyżwiarz startuje ze szczytu lewej równi, wjeżdża na
prawą, a następnie wraca na dół. Oblicz, jaką prędkość uzyska na dole równi. Przyjmij, że
w momencie przejeżdżania między równiami, prędkość łyżwiarza nie ulega zmianie. Przyjmij
wartość przyspieszenia ziemskiego g = 9,81 m/s2, a wynik zaokrąglij do dwóch miejsc
znaczących.

Rys. 7. Rampa dla łyżwiarzy

Odpowiedź: v= m/s.
Dla nauczyciela

Imię i nazwisko
Przemysław Michalski
autora:

Przedmiot: Fizyka

Temat zajęć: Równa gra

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Cele kształcenia – wymagania ogólne

I. Wykorzystanie pojęć i wielkości fizycznych do opisu zjawisk
oraz wskazywanie ich przykładów w otaczającej
rzeczywistości.
II. Rozwiązywanie problemów z wykorzystaniem praw
i zależności fizycznych.

Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
2) posługuje się materiałami pomocniczymi, w tym tablicami
Podstawa fizycznymi i chemicznymi oraz kartą wybranych wzorów
programowa: i stałych fizykochemicznych;
7) wyodrębnia z tekstów, tabel, diagramów lub wykresów,
rysunków schematycznych lub blokowych informacje
kluczowe dla opisywanego zjawiska bądź problemu;
przedstawia te informacje w różnych postaciach;
16) przeprowadza obliczenia i zapisuje wynik zgodnie
z zasadami zaokrąglania oraz zachowaniem liczby cyfr
znaczących wynikającej z dokładności pomiaru lub z danych;
19) wyodrębnia zjawisko z kontekstu, nazywa je oraz wskazuje
czynniki istotne i nieistotne dla jego przebiegu.
II. Mechanika. Uczeń:
23) opisuje ruch ciał na równi pochyłej.
 Zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 2018 r.:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia

Kształtowane informacji,
kompetencje kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie
kluczowe: nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie
umiejętności uczenia się.

Uczeń:

1. opisuje ruch ciała na równi pochyłej w przypadku

istnienia tarcia, jak i jego braku;
2. poprawnie stosuje relacje między kątem nachylenia równi,
Cele operacyjne: a przyspieszeniem i czasem zsuwania się ciał;
3. stosuje równania kinematyki i dynamiki oraz zasadę
zachowania energii do rozwiązania zagadnienia ruchu na
równi;
4. umiejętnie omawia różne sytuacje podczas ruchu na
równi.

Strategie nauczania: grywalizacja

Metody nauczania: rozwiązywanie zadań

Formy zajęć: praca w grupach

Środki dydaktyczne: tablica, projektor, ekran

Materiały
„żetony” z punktami
pomocnicze:

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca:

W ramach fazy wprowadzającej, nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z częścią

„Warto przeczytać” e‐materiału oraz samodzielne przeanalizowanie występujących tam
przykładów. Przed zajęciami, nauczyciel przygotowuje serię krótkich zadań
dotyczących ruchu ciał na równi pochyłej, o zróżnicowanym stopniu trudności,
dotyczących teorii ruchu na równi (wzory, definicje), jak i obliczeń: np. wyznaczania
wartości sił, przyspieszenia, czasu ruchu, strat energii z powodu tarcia, powiązania
profilu równi z wartością przyspieszenia, dodatkowych sił zewnętrznych działających
na ciało na równi. Przy okazji można wprowadzić funkcje trygonometryczne dowolnego
kąta ostrego i prosić uczniów o podanie zaokrąglenia wyniku do określonej liczby miejsc
znaczących.
Faza realizacyjna:

Nauczyciel dzieli uczniów na 3‐4 zespoły i przedstawia zasady gry. Nauczyciel

wyświetla na ekranie treść pytania. Grupa, która najszybciej poda poprawne
rozwiązanie, otrzymuje punkt (w postaci żetonu). Wygrywa zespół z największą ilością
punktów. Zasady można dowolnie modyfikować, np. wprowadzić zasadę, że zespół,
który odpowie źle traci punkt i/lub dany zespół może „przejąć” pytanie od innego i po
poprawnej/błędnej odpowiedzi uzyskać/stracić więcej punktów.
Uczniowie pracują w grupach i mają do dyspozycji kartki i kalkulatory.

Faza podsumowująca:

Podsumowanie wyników. Wyjaśnienie zadań, na które nikt nie udzielił poprawnej

odpowiedzi. Wręczenie nagród (np. ocen).

Praca domowa:

Propozycje:

rozwiązanie zadań dołączonych do e‐materiału,

podanie różnych przykładów rzeczywistych zjawisk, które można opisać za pomocą
ruchu ciała na równi.

Wskazówki
metodyczne Multimedium można wykorzystać jako grę w trakcie lekcji, lub
opisujące różne poprosić uczniów o jej samodzielne „przejście” podczas nauki
zastosowania danego w domu.
multimedium: