PAGBABAGONG MORPOPONEMIKO

Asimilasyon-pagbabagong anyo ng morpema dahil sa impluwensya ng mga katabing tunog nito.

Pagpapalit-ito ay tumutukoy sa ponemang nagbabago o napapalitan sa pagbuo ng mga salita.
Metatesis-paglilipat ng posisyon ng mga ponema.
Pagdaragdag-pagdaragdag ng isa pang morpema sa hulian ng salitang-ugat.
Pagkakaltas-pagkawala ng isang ponema o morpema sa isang salita. Maaaring itong maganap sa unahan o gitna ng
salita.

Gitling-Ika at Tambilang
Elipsis-tatlong tuldok
Kuwit-paghihiwalay sa sunod-sunod na ideya

Dayalek-partikular na rehiyon, lalawigan o pook.

Sosyolek-batay sa dimensyong sosyal, batay sa pangkat panlipunan.
Idyolek-indibidwal na paraan/istilo ng paggamit ng wika.
Ekolek-wika sa bahay
Etnolek-wika ng mga etnolinggwistikong grupo
Register-wikang ginagamit ng isang partikular na domeyn na may tikak na pagpapakahulugan

Pragmatika-gamit
Sintaks-Sentence
Semantiks-Meanings
Ortograpiya-Spellings
Dinamiko-Nagbabago
Arbritaryo- Napagkasunduan

IBA’T IBANG TAWAG SA MGA AWITIN

Kundiman-pag-ibig
Kumintang/Tagumpay-awit ng pakikidigma mula sa katagalugan
Dalit/Imno-awit sa diyos-diyosan ng kabisayaan
Oyayi/Hele-Awit sa pagpapatulog sa bata
Diona-Awit sa panliligaw o kasal
Soliranin-Awit ng mga manggagawa
Talindaw-Awit sa pamamangka
Indolanin at Kutang-Kutang-Awit panlansangan
Hiliraw at pamatbat-Awit sa pag-iinuman, isinasalaysay ang kaugalian at kasaysayan ng isang tribu
Balitaw-Awit ng pag-ibig sa Bisaya
Saloma at Tikam-Awit ng pakikidigma sa Mindanao
Bansal, Pagatin at Onsequep-Awit sa kasal mula sa Pangasinan
Holohorlo-Awit sa pagpapatulog sa bata mula sa Mindanao
Umbay-Awit sa paglilibing
Duwang-Awit panrelihiyon

TEORYA NG WIKA

Bow-wow-Kalikasan/Hayop
Dingdong-bagay-bagay sa paligid
Pooh-pooh-masidhing damdamin
Yo-he-ho-pwersang pisikal
Yum-yum-aksyon
Ta-ta-Kumpas o galaw
Ta-Ra-Ra- Boom De Ay- ritwal, etniko
Mama- pinakamadadaling pantig ng pinakamahahalagang bagay.
Hey you- kontak ng tao sa kanyang kapwa tao ang wika.
Coo Coo- Ang wika ay nagmula sa mga tunog na nalilikha ng mga sanggol.
Babble Lucky- walang kahulugang bulalas ng tao.
Hocus Pocus- mahikal o relihiyosong aspeto ng pamumuhay ng ating mga ninuno
Teoryang Eureka- Sadyang inimbento

ANYO NG KOMUNIKASYON
Chronemics-oras
Proxemics-espanyo, public, social, personal, intimate
Kinesics-katawan
Haptics-pandama
Iconics-simbolo
Colorics-kulay
Paralanguage-pagbilis/paglakas ng boses
Oculesics-mata/pagtaas ng kilay, pagpikit ng mata
Objectics-bagay
Olfactories-ilong
Pictics-mukha
Vocalics-tunog

Batis ng impormasyon
Primaryang Batis-naglalaman ng mga impormasyon na galling mismo sa bagay o taong pinag-uusapan o kasaysayan.
(Talaarawan/Diary/Journal)
Sekondaryang Batis-ang batayan ng impormasyon ay mula sa pangunahing batis ng kasaysayan. (Diksunaryo,
ensaklopidya, aklat, artikulo.)
Tersyaryang Batis-ng Impormasyon-buod o pinagsama-samang impormasyon mula sa primarya at sekondaryang batis
Elektoniko/-Dokumento-mga bagay o usaping nakasulat sa papel. Maaaring pampublikong dokumento o
personal/pribadong

Mga Bahagi ng Katitikan sa Pulong

1. Heading- Ito ay naglalaman ng pangalan ng kompanya, samahan,organisasyon, o kagawaran. Makikita rin dito ang
petsa, ang okasyon at maging ang oras ng pagsisimula ng pulong.
2. Mga kalahok o dumalo–Dito nakalagay kung sino ang nanguna sa pagpapadaloy ng pulong gayundin ang pangalan ng
mga dumalo kasama ang panauhin. Maging ang pangalan ng mgaliban o hindi nakadalo ay nakatala rin ditto
3. Pagbasa at pagpapatibay ng nagdaang katitikan ng pulong –dito makikita ang nakalipas nakatitikan ng pulong ay
napagtibay o may mga pagbabago isinagawa sa mga ito.
4. Action items o usapin napagkasunduan (kasama sa bahaging ito ang mga hindi pa natapos ang nagawang proyekto
bahagi ng nag daang pulong). Dito makikita ang mahahalagang tala hinggi sa mga paksang tinalakay inilalagay rin sa
bahaging ito kung sino ang taong nanguna sapagtatalakay ng isyu at maging ang desisyong nabuo ukol ditto
5. Pagbalita o pagtalastas–hindi ito laging makikita sa katitikan nng pulong ngunit kung mayroon mang pabalita o
patalastas mula sa mga dumalo tulad halimbawa ng mga suhestiyong agenda para sa susunod na pulong ay maaring
ilagay sabahaging ito
6. Iskedyul ng susunod na pulong – itinala sa bahaging ito kung kalian at saan gaganapin ang susunod na pulong
7. Pagtatapos – Inilalagay sa bahaging ito kung anong oras nagwakas ang pulong
8. Lagda– Mahalagang ilagay sa bahaging ito ang pangalan ng taong kumuha ng katitikan ngp ulong at kung kailan ito
isinumite.

KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG FILIPINO

William Labov- ang lingguwistikong komunidad ay isang pangkat ng mga taong nagkakaunawaan sa layuning at estilo ng
kanilang pakikipag-ugnayang sa paraang sila lamang ang nakakaalam
Dell Hymes- ito ay komunidad ng mga taong kabilang sa isang barayti ng wika na ginagamit sa komunikasyon at
pakikipag-ugnayan
Edward Sapir-ang wika ay isang likas at makataong pamamaraan ng paghahatid ng mga kaisipan, damdamin at mithiin
Gleason-ang wika ay masistemang balangkas ng sinasalitang tunog na pinili at isinaayos sa paraang arbitraryo
Carroll-ang wika ay isang sistema ng mga sagisag na binubuo at tinatanggap ng lipunan
Bram-ang wika ay nakabalangkas na sistema ng mga arbitraryong simbolo at tunog na binibigkas at sa pamamagitan nito
ay nagkakaroon ng interaksyon ang isang pangkat ng tao
Morpema-makabuluhang salita

Sintaksis-pagsasama ng mga salita upang makabuo ng pangungusap na may kahulugan

Semantiks-pagpapakahulugan ng mga salita

Pormal
- antas ng wika na malawakang kinikilala ng pamayanan, bansa at mundo
- tinatanggap ng nakararaming dalubhasa

Informal
antas ng wika na karaniwang palasak, pang araw-araw, madalas gamitin sa pakikipag-usap at pakikipagtalastasan

Pambansa
kapag umabot sa pagiging opisyal na wika

Pampanitikan
- pinakamayamang uri ng antas ng wika
- ginagamit ang salita sa ibang kahulugan
- mayaman ito sa paggamit ng mga idyoma at tayutay

Lalawiganin
- dayalektal
- palasak na ginagamit sa isang partikular na lugar
- nahahaluan ng kakaibang punto

Kolokyal
pang-araw-araw na gamit ng salitang hinalaw sa pormal na mga salita ex. utol, tisay

Balbal
- pinakamababang antas ng wika
- nabuo sa impormal na paraan ex. parak, lespu

TUNGKULIN NG WIKA

Interaksyonal
-nakakapagpanatili ng relasyong sosyal sa kapwa
- paggamit ng salitang "ako" at "ikaw"
- liham pangkaibigan

Instrumental
- maisakatuparan ang nais na mangyari at matugunan ang pangangailangan
- paggamit ng "gusto ko"
- pakiki-usap o pag-utos
- liham-pangangalakal

Regulatori
- kumokontrol/gumagabay sa kilos at asal ng iba
- nagtatakda kung ano and dapat at hindi dapat gawin
- pagbibigay panuto

Personal
- nagpapahayag ng sariling personalidad
- paggamit ng "ito ako"
- editoryal, liham patnugot
Antas Transisyunal
dama na dapat ng bata na dapat siyang magsalita upang mas malinaw niyang masabi ang kaniyang iniisip o
nararamdaman

Imadyinatib
- nagpapahayag ng sariling imahinasyon sa malikhaing paraan
- paglalarawan, pagsasalaysay, tula

Hueristik
- naghahanap ng impormasyon o datos na nagpapayaman ng kaalaman
- pagtatanong, pananaliksik, sarbey

Impormatib
- nagbibigay impormasyon o datos
- paguulat, pagtuturo, pananaliksik-papel

Mauunlad na Wika
- nakakabuo ng mahabang pangungusap
- alam kung paano ayusin ang sangkap upang maipahayah sa pinakamabuting paaran ang nais sabihin

MGA MODELO NG KOMUNIKASYON

Modelo ni David Berlo (1960)

Ipinakita ni Berlo ang kanyang modelo sa pamamagitan ng dayagram na SMCR.

Tingnan ang ilustrasyon sa ibaba. Para kay Berlo, kapag mahusay ang kasanayan
sa komunikasyon ng parehong tagapagsalita at tagatanggap, higit na nagiging
epektibo ang paghahatid at pag-unawa sa mensahe.

Modelo ni Claude Shannon at Warren Weaver (1949)

Batay sa kanilang teorya, ang paghahatid ng mensahe ay nangangailangan ng

electronic signal. Ang kanilang modelo ay binubuo ng information source na
pinagmumulan ng mensahe, ang transmitter, ang tsanel, ang receiver, at ang
destinasyon. Isinama rin nila ang ingay (noise) sa kanilang modelo.

Modelo ni Wilber Lang Schramm (1954)

Para kay Schramm, ang mensahe ay maaaring maging masalimuot mula sa

iba’t ibang kahulugang ibinibigay/natututuhan ng tao. Ang kahulugan ay
maaaring denotasyon o konotasyon.

Speaking Model ni Dell Hymes

Ayon kay Hymes, kailangang isaalang-alang ang konsiderasyon upang matiyak na

magiging mabisa ang komunikasyon. Ginamit niya ang akronim na
S.P.E.A.K.I.N.G. na tinalakay sa mga sumusunod na talata.

Helical, spiral o mala-susong modelo ni Frank Dance

Ayon kay Dance mas tugma ang mala-susong modelo (spiralshaped) sa

pagpapaliwanag ng proseso ng komunikasyon. Paniniwala si Dance na ang
komunikasyon ay isang tuloy-tuloy (constantly developing) na proseso na
kung saan hindi nababalik sa pinagmulan ang palitan ng kahulugan.