Bài 3: nguyên tắc số 2 – nguyên tắc tách khỏi (“taking out”/”separation” principle)

(2/40) (bài trên là 3/40 sr)

Trong TRIZ (lý thuyết sáng tạo giải quyết vấn đề), nguyên tắc "tách khỏi" (taking
out) hay còn gọi là "phát triển ngược" (reverse) là một trong 40 nguyên tắc sáng
tạo được đề xuất bởi ông Genrich Altshuller - cha đẻ của TRIZ. Nguyên tắc này tập
trung vào việc loại bỏ các yếu tố không mong muốn, dư thừa hoặc không cần thiết
trong một hệ thống, sản phẩm hoặc quy trình, nhằm cải thiện hiệu suất và tính hiệu
quả của chúng.
Nguyên tắc "tách khỏi" thường được sử dụng trong các tình huống sau:
1. Giảm chiều dài của một quy trình: Loại bỏ các bước không cần thiết hoặc thời
gian chờ đợi trong một quy trình để làm nó nhanh chóng và hiệu quả hơn.
2. Tái sử dụng hoặc tái chế tài nguyên: Loại bỏ các thành phần không cần thiết
của sản phẩm hoặc hệ thống để giảm sự lãng phí tài nguyên và giữ cho các tài nguyên
có thể tái sử dụng.
3. Tăng độ bền và độ tin cậy: Loại bỏ các yếu tố dư thừa hoặc không ổn định
trong một thiết kế để tăng tính tin cậy và độ bền của sản phẩm.
4. Giảm phức tạp: Loại bỏ các yếu tố phức tạp và không cần thiết trong một hệ
thống, giúp dễ dàng sử dụng và bảo trì.
5. Tối ưu hóa thiết kế: Loại bỏ những thành phần không cần thiết hoặc quá phức
tạp để tạo ra một thiết kế đơn giản và hiệu quả.
Ứng dụng của nguyên tắc "tách khỏi" trong TRIZ giúp các nhà sáng tạo, kỹ sư và nhà
quản lý giải quyết các vấn đề phức tạp và tạo ra các giải pháp sáng tạo, tiết kiệm
tài nguyên và hiệu quả. Nó có thể áp dụng cho nhiều lĩnh vực, từ công nghệ, sản
xuất, quản lý chất lượng đến dịch vụ và kỹ thuật. Thông qua việc loại bỏ các yếu tố
không cần thiết và tối ưu hóa hệ thống, nguyên tắc này đóng góp vào sự tiến bộ và
cải tiến của các sản phẩm và quy trình.
Dưới đây là một số ví dụ minh họa về cách áp dụng nguyên tắc "tách khỏi" trong
TRIZ:
1. Tách khỏi trong thiết kế sản phẩm: Ví dụ: Một công ty sản xuất bàn chải đánh
răng có thiết kế phức tạp với nhiều chi tiết. Sử dụng nguyên tắc "tách khỏi", họ
quyết định loại bỏ các chức năng không cần thiết như đèn LED trên tay cầm và các
nút chuyển chế độ không dùng đến. Kết quả là bàn chải đánh răng mới có thiết kế đơn
giản hơn, giúp tiết kiệm chi phí sản xuất và dễ dàng sử dụng hơn cho người dùng.
2. Tách khỏi trong quy trình sản xuất: Ví dụ: Một nhà máy sản xuất ô tô phát
hiện rằng quy trình lắp ráp có quá nhiều bước và tốn nhiều thời gian. Áp dụng
nguyên tắc "tách khỏi", họ loại bỏ một số bước lắp ráp không cần thiết và tự động
hóa một số công đoạn. Điều này giúp giảm thời gian lắp ráp và tăng năng suất sản
xuất.
3. Tách khỏi trong quy trình dịch vụ: Ví dụ: Một công ty cung cấp dịch vụ sửa
chữa thiết bị điện tử thường phải đưa thiết bị về trung tâm sửa chữa để kiểm tra và
xác định sự cố. Sử dụng nguyên tắc "tách khỏi", họ phát triển một ứng dụng di động
cho phép khách hàng tự kiểm tra và đưa ra báo cáo về sự cố. Điều này giúp tiết kiệm
thời gian và chi phí cho cả khách hàng và công ty, đồng thời cải thiện trải nghiệm
dịch vụ.
4. Tách khỏi trong thiết kế quy trình sản xuất: Ví dụ: Một nhà máy sản xuất đồ
uống đóng chai phát hiện quy trình làm sạch chai trước khi đóng nắp rất lâu và tốn
nhiều nước. Sử dụng nguyên tắc "tách khỏi", họ phát triển một hệ thống châm rửa
chai bằng khí khô và nhiệt độ cao, loại bỏ việc sử dụng nước. Điều này giúp tiết
kiệm nước và giảm thời gian làm sạch, đồng thời giữ cho chai vẫn đảm bảo chất
lượng.

 Clip chi tiết về nguyên tắc này:

https://www.youtube.com/watch?v=xfHJ7tyJF2g
https://youtube.com/shorts/FOJmCDH4feg?feature=share
 Dưới đây là một bộ câu hỏi để áp dụng nguyên tắc "tách khỏi" trong đời sống
hàng ngày:
1. Trong quy trình làm việc của bạn, có những bước nào mà bạn cảm thấy không cần
thiết hoặc tốn nhiều thời gian? Làm thế nào để bạn có thể loại bỏ hoặc tối ưu hóa
các bước đó để làm việc hiệu quả hơn?
2. Trong không gian sống hoặc nơi làm việc của bạn, có những đồ đạc hoặc vật
dụng không cần thiết mà bạn thường không sử dụng? Làm thế nào để bạn có thể tách
khỏi những vật phẩm không cần thiết này để tạo ra không gian gọn gàng và tập trung?
3. Khi học tập hoặc đọc sách, bạn có bị phân tâm bởi điện thoại di động, mạng xã
hội hoặc những yếu tố khác không liên quan? Làm thế nào để bạn có thể tách khỏi
những yếu tố này để tập trung vào việc học tập và hiểu nội dung một cách tốt hơn?
4. Trong việc lên kế hoạch hoặc quản lý thời gian, bạn có sử dụng những bước
hoặc quy trình không cần thiết? Làm thế nào để bạn có thể tối ưu hóa quy trình lên
kế hoạch hoặc quản lý thời gian để tiết kiệm thời gian và năng suất?
5. Trong việc chuẩn bị bữa ăn, bạn có thường xuyên sử dụng các thành phẩm đã chế
biến sẵn hay những nguyên liệu đơn giản hơn? Làm thế nào để bạn có thể tách khỏi
việc sử dụng các thành phẩm không cần thiết và tối ưu hóa quy trình nấu ăn?
 Công thức chung/ bộ câu hỏi áp dụng nguyên tắc này trong đời sống
5. Trong các hoạt động hàng ngày của bạn, bạn có nhận thấy những yếu tố nào
không cần thiết hoặc không mang lại giá trị cho công việc hoặc cuộc sống của bạn?
6. Làm thế nào để bạn có thể loại bỏ hoặc giảm thiểu những yếu tố không cần
thiết đó để giúp tập trung vào những điều quan trọng hơn?
7. Trong không gian sống hoặc môi trường làm việc của bạn, có những đồ đạc, dụng
cụ hoặc tài sản không còn sử dụng hoặc không cần thiết? Làm thế nào để bạn có thể
tách khỏi những đồ đạc này để tạo ra một môi trường sạch sẽ, gọn gàng và tối ưu
hơn?
8. Trong các quy trình làm việc, học tập hoặc thực hiện một nhiệm vụ nào đó, bạn
có nhận thấy những bước không cần thiết hoặc lãng phí thời gian? Làm thế nào để bạn
có thể tối ưu hóa quy trình để làm nó nhanh chóng, hiệu quả và đạt được kết quả tốt
hơn?
9. Trong việc sắp xếp và quản lý thời gian, bạn có nhận thấy sự lãng phí hay
thiếu hiệu quả trong việc phân chia thời gian và ưu tiên công việc? Làm thế nào để
bạn có thể tách khỏi những thói quen không hiệu quả và quản lý thời gian một cách
tốt hơn?

 Bài tập:
- Tìm 100 ví dụ minh họa khác cho nguyên tắc này, càng cố gắng tỉm kiếm càng
thông thạo nguyên tắc này
Bài tập 1: Tối ưu hóa quy trình nấu ăn
Đề bài: Bạn là một người yêu thích nấu ăn và thường xuyên chuẩn bị bữa ăn cho gia
đình hoặc bản thân. Hãy xem xét quy trình nấu ăn của bạn và áp dụng nguyên tắc
"tách khỏi" để tối ưu hóa quy trình và tiết kiệm thời gian.
Lời giải: Để tối ưu hóa quy trình nấu ăn, bạn có thể thực hiện các bước sau:
1. Đánh giá các bước không cần thiết: Xác định các bước trong quy trình nấu ăn
mà bạn có thể loại bỏ hoặc thay thế bằng các phương pháp nhanh hơn. Ví dụ, có thể
mua các thành phẩm đã được chế biến sẵn (ví dụ: rau củ đã cắt sẵn) thay vì tự chế
biến từ đầu.
2. Tối ưu hóa quy trình: Xem xét thứ tự nấu các món ăn để tiết kiệm thời gian.
Đảm bảo các bước không cần phải đợi lâu hoặc hoàn thành nhanh nhất có thể.
3. Tái sử dụng và tái chế: Tận dụng các nguyên liệu và thức ăn còn lại từ bữa ăn
trước để giảm lãng phí và tối ưu hóa tài nguyên.
Bài tập 2: Tối ưu hóa thiết kế phòng làm việc
Đề bài: Bạn làm việc trong một phòng làm việc có tổ chức hỗn loạn và nhiều đồ đạc
không cần thiết. Hãy áp dụng nguyên tắc "tách khỏi" để tối ưu hóa thiết kế phòng
làm việc và tạo môi trường làm việc hiệu quả.
Lời giải: Để tối ưu hóa thiết kế phòng làm việc, bạn có thể thực hiện các bước sau:
1. Loại bỏ đồ đạc không cần thiết: Kiểm tra phòng làm việc và loại bỏ những đồ
đạc không còn sử dụng hoặc không liên quan đến công việc. Giữ lại chỉ những đồ cần
thiết và có ích.
2. Tách khỏi không gian làm việc: Tách biệt không gian làm việc với không gian
nghỉ ngơi hoặc giải trí để tạo ra môi trường làm việc tập trung và hiệu quả.
3. Tối ưu hóa bố trí: Xem xét lại bố trí bàn làm việc, tủ kệ và các đồ đạc khác
để tạo không gian làm việc thoải mái và hợp lý. Đảm bảo tất cả các văn phòng phẩm
và dụng cụ cần thiết đều dễ tiếp cận.
Bài tập 3: Tối ưu hóa việc học tập
Đề bài: Bạn đang học một khóa học hoặc môn học nào đó. Hãy xem xét cách bạn đang
học và áp dụng nguyên tắc "tách khỏi" để tối ưu hóa quy trình học tập và nâng cao
hiệu quả học tập.
Lời giải: Để tối ưu hóa việc học tập, bạn có thể thực hiện các bước sau:
1. Loại bỏ các yếu tố phân tâm: Xác định các yếu tố phân tâm như điện thoại di
động, mạng xã hội hoặc truyền hình trong quá trình học. Tách khỏi những yếu tố này
và tạo ra môi trường học tập tập trung.
2. Tối ưu hóa thời gian học: Xác định thời gian học tập hiệu quả nhất cho bản
thân. Có thể là sáng sớm, buổi trưa hoặc buổi tối, tùy vào khả năng tập trung của
bạn. Tái sử dụng và tái chế thời gian trống trong ngày để học tập.
Bài tập 4: Tối ưu hóa việc đọc sách
Đề bài: Bạn đang đọc một cuốn sách hoặc tài liệu quan trọng. Hãy áp dụng nguyên tắc
"tách khỏi" để tối ưu hóa việc đọc sách và hiểu nội dung một cách nhanh chóng và
hiệu quả.
Lời giải: Để tối ưu hóa việc đọc sách, bạn có thể thực hiện các bước sau:
1. Loại bỏ việc đọc chậm: Tách khỏi các thói quen đọc chậm bằng cách tập trung
vào nội dung chính của từng đoạn và không lạc đề.
2. Tối ưu hóa môi trường đọc: Tạo môi trường đọc thoải mái và không gây phân
tâm. Đảm bảo có ánh sáng đủ, không có tiếng ồn và không có yếu tố phân tâm.